Sedno most nr 111

SEDNO-Most ISSN 1428-3980

Nr 1 (111) 2014

Co sprawia, że sieci osiągają sukces?

Sieciowanie: dlaczego warto być w sieci? Śląska Sieć 3 sektora szansą dla organizacji pozarządowych

Biuletyn współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

SEDNO-Most Wstęp

Organizacje pozarządowe chcą współpracować ze sobą, mieć czynny udział w życiu polityczno-gospodarczym i zabierać merytoryczny głos w imieniu środowisk, które reprezentują. Często jednak trzeci sektor spychany jest na boczny tor, nie dostarczając wystarczająco kompetentnych partnerów jednostkom samorządu terytorialnego i sferze gospodarczej. Z pomocą przychodzi sieć i sieciowanie - nowoczesna forma zrzeszania się, wciąż mało popularna (a szkoda!) wśród organizacji pozarządowych. Zasługuje ona bowiem na uwagę ze względu na korzyści, jakie niesie ze sobą zarówno dla sektora pozarządowego, jak i dwóch pozostałych - państwowego i gospodarczego.

Zapraszam do lektury numeru SEDNO-MOST, który stanowi niejako kompendium wiedzy dla wszystkich trzech sektorów, pokazując różne aspekty funkcjonowania sieci i możliwości, jakie otwierają się dzięki tej formie organizacji trzeciego sektora. Nie zabraknie opracowań naukowych, teorii dotyczącej sieci i sieciowania, ale także kwestii praktycznych związanych z funkcjonowaniem w sieci i promocją czy dobrych praktyk z województwa śląskiego. Całości dopełniają wypowiedzi członków śląskich organizacji na temat zasadności powołania sieci i szczypta wspomnień z sieciowania w ubiegłym tysiącleciu.

Dajmy więc złapać się w sieć!

Magdalena Borucka specjalista ds. PR Stowarzyszenie MOST

W NUMERZE: Dlaczego sieci mog ą być fajn Anna Sze e? lest

Sieci organizacji pozarządowych w województwie śląskim Ryszard Skrzypiec

10

MO

cka

lena Boru

- Magda Cna Sieć

or ora” integruje sekt kt Se 3 eć Si a sk lą „Ś 12 Agnieszka Kurda

4

6

ie - czym one są Sieci i sieciowan ka Magdalena Boruc h sieci 9 kcesu śląskic u s h c a ik n n O czy ińska Monika Juśc

14 8

Jak sieciujemy w Zagłębiu Dąbrowskim Magdalena Mike

Trzeci sektor chce być słyszalny Beata Matuszek

16

18

Sieciowanie: fo rmalno-prawn e ABC Katarzyna Brecz ko 3

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Dlaczego sieci mogą być fajne?

O doświadczeniach z sieciowaniem na przełomie wieków Anna Szelest Prezes Zarządu Stowarzyszenia MOST W mojej drodze do III sektora zasadniczą rolę odegrało członkostwo w Śląskim Klubie Fantastyki oraz praca intendentki w świetlicy środowiskowej Fundacji „Gniazdo”. Jednak początkiem, bazą dla umiejętności, które pozwalają mi od prawie 20 lat służyć organizacjom pozarządowym radą, informacją i wiedzą, był udział zespołu Stowarzyszenia MOST w utworzeniu i pierwszych działaniach Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych „SPLOT”. Wprawdzie nasze stowarzyszenie opuściło szeregi SPLOTu przed jego formalną rejestracją jako organizacji parasolowej w 2004 r., ale uważam, że to właśnie w latach 1995-2000, działając jeszcze jako nieformalne porozumienie, SPLOT zrealizował wręcz modelowy program szkoleniowo-integracyjny, dzięki któremu spore grono osób z różnych regionów kraju przygotowało się do pracy na rzecz wzmocnienia i rozwoju polskiego III sektora. Już wtedy tworzono sieci, a SPLOT pokazał, że sieciowanie jest właściwym kierunkiem, w którym powinny pójść organizacje pozarządowe.

P

otwierdzeniem sukcesu programu szkoleniowo-integracyjnego sieci SPLOT był fakt, że do nieformalnego porozumienia początkowo 6 organizacji, w ciągu 2 lat dołączyło drugie tyle (zasięg ¼ z 49 województw, przed reformą w 1999 r.). Odbywające się kilkakrotnie w ciągu roku spotkania zwykle miały nadkomplet uczestników, nawet jeżeli wiązały się z „karkołomnym” dojazdem. Faktem jest, że byliśmy grupą ludzi rządnych wiedzy i już świadomych, że nie da się rzetelnie działać w III sektorze opierając się tylko na własnych lokalnych doświadczeniach, wyrywkowej informacji oraz okazjonalnym uczestnictwie w szkoleniach, niekoniecznie odpowiadających na nasze potrzeby. Zaangażowanie w inicjatywę dotyczącą powstania sieciowej struktury organizacji pozarządowych zajmujących się podobnym obszarem tematycznym - wspieraniem rozwoju III sektora w Polsce - umożliwiło nawiązanie kontaktów i lepsze poznanie się ponad 100 osób z terenu różnych województw. To uczestnicy porozumienia przygotowali 4

i zrealizowali program szkoleniowy potrzebny dla rozwoju potencjału współpracujących organizacji.

W ramach sieci wypracowywaliśmy rozwiązania ukierunkowane na działania wspólne, ale obowiązywała zasada równoprawności uczestników i respektowania ich indywidualnych celów. Wspominam jako coś super pozytywnego, że bez potrzeby przypominania o normach etycznych chętnie przedstawialiśmy swoje sprawdzone projekty i wzory działań, dyskutowaliśmy o nich, radząc sobie wzajemnie, co można by jeszcze lepiej i skuteczniej zrobić. Nasza sieć na początku działała nieformalnie, ale kiedy dwie organizacje uzyskały niebłahe kwotowo dotacje, to po prostu zrealizowały program dla sieci, włączając w to wszystkich uczestników (także jeżeli chodzi o podział środków). Jestem przekonana, że oparcie edukacji o merytoryczne zaangażowanie grupy przyspieszyło naszą naukę i wzbogaciło jej program o szeroki pakiet doświadczeń, którymi dzielili się uczestnicy. Była to także szkoła wzajemnego zaufania,

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

życzliwości i solidarności. Na pewno utrwalonym od wielu lat rezultatem programu są wzajemne kontakty uczestników i ich dobre relacje.

Warto postawić pytanie, jak to jest, kiedy powstaje sieć składająca się z organizacji zajmujących się różnymi tematami oraz działających relatywnie blisko siebie, na przykład na terenie jednego województwa? Moim zdaniem, organizacje mogą na udziale w takiej strukturze jeszcze więcej skorzystać, niż w przypadku sieci tematycznej o zasięgu krajowym. Co ważniejsze, powinna na tym zyskać jakość i efektywność realizowanych zadań, a w ślad za tym podopieczni organizacji i uczestnicy jej działań. Jest oczywiste, nawet bez odwoływania się do wyników badań sytuacji sektora pozarządowego w Polsce, że jako organizacje na bieżąco potrzebujemy wsparcia nie tylko w zakresie rozwoju potencjału, ale także bieżącej działalności. Rozsądnie oceniając „rynkowe” realia ograniczonego dostępu do środków finansowych oraz dla zapewnienia pomocy odpowiadającej na zdefiniowane potrzeby, powinniśmy takie działania móc także zrealizować na zasadach usług wzajemnych i samopomocy.

Co więcej, wiele problemów, nie tylko w obszarze społecznym, staje się coraz bardziej złożonych zarówno w zakresie przyczyn ich występowania, jak i działań prowadzących do pozytywnej zmiany sytuacji.

Powszechnie uważamy, że organizacje charakteryzuje duża elastyczność realizacyjna i mogą wykonywać zadania kompleksowo, ale tak naprawdę większość z nich takie możliwości ma tylko formalnie. To nie jest powód do rezygnacji z trudniejszych zadań. Przecież nie wszyscy muszą wszystko potrafić zrobić. Kiedy nasza organizacja dąży do uzyskiwania konkretnych rezultatów (bo wtedy jesteśmy szczęśliwi), to nie należy unikać decyzji, że „trzeba wezwać fachowca”. A kto nas najlepiej zrozumie, dołoży wartość dodaną i wolontariat, jak nie brat/siostra z III sektora? Przyszłość ma partnerska współpraca organizacji we wspólnych przedsięwzięciach, co będzie łatwiejsze w oparciu o ustalone zasady i zaufanie wynikające z doświadczeń we współdziałaniu oraz utrzymywania kontaktów.

Uważam, że są to istotne argumenty przemawiające za zaangażowaniem się w tworzenie i satysfakcji z działania w strukturze sieci. Odwołałam się do nich nie tylko dlatego, że powinny przekonywać sceptyków, ale bardziej dla podkreślenia ważnej roli sieci w ułatwianiu organizacjom aktywności. Do motywów przemawiających za sieciowaniem można dodać ponadto: zapotrzebowanie na katalog czy też bazę organizacji pozarządowych, prezentującą ich możliwości realizacji zadań i rekomendującą „szyldem” sieci rzetelność wykonania, możliwość przygotowywania przez organizacje członkowskie standardowych rozwiązań formalnych i problemowych, których stosowanie ułatwi działania i oszczędzi czas, a także większą liczbę osób zainteresowanych wspólną pracą nad zagadnieniami tematycznymi i projektami. To na początek powinno wystarczyć do zaakceptowania faktu sieciowego szczęścia. Dalej, żeby było fajnie, pewnie mocno się napracujemy, ale czy to nie fajnie?

OKIEM „POZARZĄDOWCÓW” Dlaczego sieć jest ważna dla NGO w woj. śląskim?

Joanna Pasternak Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Miejski w Siemianowicach Śląskich

Trzeci sektor jest słabo widzialny i słabo słyszalny, chociaż organizuje dużo działań dla dużej ilości odbiorców. Jeżeli będzie sieć, czyli jedno miejsce wypowiedzi wszystkich organizacji, będzie to słyszalne w regionie. Na pewno lepiej jest usłyszeć jeden mocny głos wielu organizacji niż wiele szeptów. Nasza organizacja działa na rzecz dzieci, młodzieży, na rzecz tych którzy mają trudniejszy start w edukacji, nie mogą sobie zapewnić wakacji, ferii, wypoczynku, mają mniejsze możliwości rozwijania swoich pasji, zainteresowań. W takiej sieci na pewno będzie nam lżej znaleźć partnerów do innowacji pedagogicznych. Przynależność do sieci da nam także możliwość korzystania z usług prawno-finansowych, co jest niezmiernie korzystne dla organizacji tak niewielkiej jak nasza.

Agnieszka Pytlik Stowarzyszenie Spichlerz z Czernicy

Dla nas ważna okazała się możliwość poznania organizacji, które działają w tej samej branży co nasza. Podczas wyjazdu warsztatowego przekonaliśmy się, jak wiele organizacji zajmuje się dziedzictwem kulturowym na terenie województwa.

Powstał nawet pomysł zorganizowania wspólnej, dużej imprezy, podczas której mogłyby zaprezentować się wszystkie organizacje z terenu województwa, które zajmują się tą tematyką.

Dużym problemem trzeciego sektora jest słaba komunikacja, której efektem jest to, że organizacje mało wiedzą nawzajem o swojej działalności, jeśli współpracują, mogą też nawzajem promować swoje działania.

5

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Sieci organizacji pozarządowych

w województwie śląskim Ryszard Skrzypiec Ośrodek Badania Aktywności Lokalnej przy Stowarzyszeniu Dialog Społeczny Łączenie się organizacji pozarządowych w większe struktury, czyli sieciowanie i sieci terytorialne i branżowe to proces, który obserwujemy właściwie od momentu uwolnienia społecznej aktywności po roku 1989. Nie inaczej było i jest na obszarze obecnego województwa śląskiego.

D

ziś, 25 lat po tak ważnym dla późniejszych przemian Pomimo tego dość pozytywnego obrazu warto zasyroku 1989, możemy stwierdzić, że województwo ślągnalizować co najmniej dwa problemy, istotne z punkskie, na tle kraju, charakteryzuje się rozwiniętą struktutu widzenia stanu i rozwoju sieci organizacji w wojerą sieci organizacji pozarządowych. Działa tu kilkanaście wództwie, ale także reprezentacji interesów organizacji sieci obejmujących swym zasięgiem bądź to obszar capozarządowych. Pierwszym z nich jest niski stopień łego województwa, jak np. Śląskie Forum Organizacji reprezentatywności większości tych struktur. Drugim Pozarządowych „KaFOS” czy Śląska Federacja Sportu słabe nasycenie sieciami organizacji w powiatach i duw Katowicach, bądź większą lub mniejszą jego część, żych miastach. jak np. Bank Żywności w Częstochowie czy Bytomskie Ilustracją pierwszego z problemów, czyli nierepreForum Organizacji Pozarządowych. Są sieci skupiające zentatywności sieci organizacji pozarządowych (i to nie różnorodne organizacje pozarządowe, jak np. „KaFOS” tylko w województwie śląskim, ale generalnie w całym czy Forum Organizacji Pozarządowych Subregionu Zakraju), jest liczba członków jaką zrzeszają takie sieci, chodniego (FOPSZ) lub wyjak KaFOS, FOPSZ czy DFOP. łącznie organizacje jednego Im mniejszy zasięg sieci tym typu (branżowe), jak np. wyższy stopień zrzeszenia.

Sieci organizacji pozarządowych Rady Naczelnej Organizacji W przypadku KaFOS to okoistnieją w kilku spośród ponad Technicznej, czy Śląskie Woło 80 organizacji z mniej niż jewódzkie Zrzeszenie LZS połowy powiatów woje50 przebadanych gmin miejskich w Katowicach, bądź zajmuwództwa na około 10 800 jące się wybranym tematem, zarejestrowanych w śląskim, i wiejskich województwa. jak np. Górnośląska Rada czyli ułamek procenta.

Jest ich zatem zdecydowanie mniej Organizacji Młodzieżowych.

W przypadku FOPSZ, to już Są to zarówno sformalizokilka procent, zaś w przyniż różnorodnych ciał wane sieci, jak większość padku DFOP, to 60% aktywistniejących, ale także nienych organizacji pozarządodialogu obywatelskiego sformalizowane, to znaczy wych w mieście, czyli około nie posiadające osobowości 40% zarejestrowanych. prawnej, jak np. skupiająca wszystkie działające na terenie Truizmem jest stwierdzenie, że sieci organizacji silne są województwa Lokalne Grupy Działania, które same z siesiłą własnych członków. To znaczy, że liczba i jakość ich bie są stowarzyszeniami czy Dąbrowskie Forum Organizaczłonków przekłada się na zdolność wywierania przez cji Pozarządowych (DFOP - więcej na stronie 14 - przyp. nie wpływu na otoczenia. Wydaje się jednak, że wiele red.), będące dobrowolnym, autonomicznym porozumiez istniejących sieci właściwie zatrzymało się w rozwoju niem organizacji pozarządowych z Dąbrowy Górniczej. własnych struktur członkowskich. Pytanie czy to wynik 6

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014 zaniechania działań proczłonkowskich czy niskiej skłonności do zrzeszania się potencjalnych członków?

Drugim, obok niereprezentatywności organizacji, problemem jest brak sieci organizacji w większości miast i powiatów województwa śląskiego. Sieci organizacji pozarządowych istnieją w kilku spośród ponad 50 przebadanych gmin miejskich i wiejskich województwa.

Jest ich zatem zdecydowanie mniej niż różnorodnych ciał dialogu obywatelskiego (przede wszystkim rad seniorów i młodzieży, a rzadziej działalności pożytku publicznego). To zaś oznacza, że w wielu społecznościach lokalne organizacje pozarządowe nie posiadają swojej reprezentacji zdolnej m.in. wpływać na kształt lokalnych polityk publicznych, czy podjąć skuteczną interwencję w sprawach organizacji, instytucji udzielającej im wsparcia, także w poprzez dzielenie się posiadanymi zasobami.

Zarysowana tu kondycja i wyzwania sieci w województwie śląskim rodzi pytanie o potrzebę istnienia sieci.

Wydaje się, że taka potrzeba jest, choć nie zawsze bywa uświadomiona, jednak jej zaspokojenie jest możliwe, o ile potencjalni członkowie wykażą chęć zrzeszenia się, a nie jedynie konieczność wykazania się osiągnięciem założonego rezultatu projektu.

OKIEM „POZARZĄDOWCÓW” Dlaczego sieć jest ważna dla NGO w woj. śląskim?

Grażyna Kopiec Śląski Związek Sportowy siedziba w Katowicach

Sieć jest potrzebna, żeby we współpracy pozyskiwać nowe pomysły, móc walczyć o wspólne cele, mieć większą siłę przebicia i dowiadywać się od innych o rzeczach, o których nie wiemy, a także dzielić się swoim doświadczeniem i wspólnie konkurować o granty w różnych projektach. Śląski Związek Sportowy to organizacja, która działa w całym województwie. Bardzo często organizujemy imprezy w różnych miejscowościach, dlatego działanie w ramach sieci na pewno ułatwi nam pozyskiwanie współpracowników do realizacji różnych celów.

Gabriela Gibas-Psuturi Żywiecka Fundacja Rozwoju

Obecność sieci organizacji w poszczególnych miastach i regionach umożliwia m.in. wpływanie na kształt lokalnych polityk publicznych.

Fot. Magdalena eMka Borucka

Tekst powstał na podstawie dwóch opracowań mojego autorstwa pt. „Sytuacja sieci organizacji pozarządowych oraz zjawisko sieciowania na obszarze Polski w podziale na województwa i poszczególne powiaty”. Ekspertyza na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa, październik 2013 r. i „Przeregulowana relacja? Programy a praktyka współpracy w gminach województwa śląskiego”, w: „Analizy i Studia” Nr 1, OBAL, Warszawa 2014. Oba do ściągnięcia z sieci internetowej.

Funkcjonowanie w sieci daje nam wiele możliwości. Przede wszystkim ułatwi nam budowanie partnerstw, konstruowanie wspólnych przedsięwzięć, lobbowanie dla zmian prawa dla organizacji. Ważny jest także aspekt promocyjny, bo dzięki wypracowaniu wspólnych kanałów komunikacji, będziemy mogli ze swoimi inicjatywami szybciej dotrzeć do innych organizacji z terenu województwa. Ciekawy jest dla nas także pomysł na wspólną bazę ekspertów, w której zarówno chcielibyśmy oferować usługi swoich specjalistów, ale to też dla nas szansa na szybsze znalezienie np. szkoleniowca, jeśli sami realizujemy jakieś działania, a nie mamy w danym obszarze specjalistycznej kadry lub beneficjentów ciekawych inicjatyw.

7

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Sieci i sieciowanie - czym one są Magdalena Borucka specjalista ds. PR, Stowarzyszenie MOST Choć istota działania organizacji pozarządowych jest bezsprzeczna, często mają one zbyt niską siłę przebicia, a możliwości ich działania są ograniczone sprawiając tym samym, że często nie są traktowane jako wystarczająco silny partner dla władz lokalnych. Wtedy z pomocą przychodzą sieci organizacji pozarządowych. Czym są więc sieci? Jaka jest istota ich funkcjonowania? Czym jest sieciowanie?

W

ychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu na wzmocnienie pozycji organizacji pozarządowych na rynku, coraz częściej chętnie wybieraną alternatywą jest ich współpraca poprzez utworzenie sieci pod postacią np. związków (w tym związków stowarzyszeń), porozumień, federacji, koalicji, rad itd.

Mówiąc o sieciach w kontekście organizacji pozarządowych mamy na myśli nowoczesną formę organizacji trzeciego sektora opartą na wzajemnych powiązaniach między partycypantami, którzy podejmują wspólne działania w ramach obranego celu ogólnego lub szczegółowego. Definicja sieci zakłada dobrowolną, ale długotrwałą przynależność do niej poszczególnych organizacji i ukierunkowanie na współpracę, mając na uwadze dobro ogółu organizacji w jej obrębie zrzeszonych, przy jednoczesnym zachowaniu autonomii członków. Istotą sieci jest więc niewymuszone członkostwo i posiadanie wspólnego celu, co ułatwia podejmowanie działań. Podkreślana jest równocześnie niezależność i zachowanie własnej tożsamości zsieciowanych organizacji tak, by nie traciły swojego odrębnego charakteru. W literaturze można znaleźć co najmniej dwa różne określenia dotyczące tematyki sieci: mowa jest o sieciach jako strukturach, w ramach których skupiają się organizacje pozarządowe, podczas gdy termin sieciowania odnosi się już bezpośrednio do aktywnych działań podejmowanych z inną organizacją pozarządową w ramach i dzięki powołanym sieciom. Warto podkreślić w tym miejscu, że dołączenie do sieci nie oznacza sieciowania - nacisk położony jest tutaj na aktywność organizacji, a nie jedynie jej przynależność do sieci. Stąd też kluczowe dla bycia w sieci jest aktywne działanie podmiotów w jej obrębie, pozwalając na wykorzystanie posiadanych zasobów, zgodnie z zasadą, że sieć jest tak silna jak jej najsłabsze ogniwo.

8

Sam - nie, w sieci - tak!

Można powiedzieć, że w trzecim sektorze sieci to nic innego niż wyższy poziom zrzeszania się zaraz po powoływaniu organizacji pozarządowych. To prawda - sieci powoływane są w tym samym celu, w jakim powstają organizacje pozarządowe. Przyświeca im chęć zjednoczenia się wokół wspólnego celu i podejmowanie działań w zakresie jego osiągnięcia. To także reprezentowanie jednostek określonej grupy i mówienie jednym głosem po to, by podejmować skuteczne działania w obszarach zawartych w statucie czy innych dokumentach ukierunkowujących podejmowane przedsięwzięcia.

Współpracy (także w ramach sieci!) warto się nauczyć. Chcąc działać i być skutecznym w działaniu pomimo ograniczeń, a także chcąc poprawić swą pozycję i rzetelność na rynku organizacji pozarządowych, warto rozpatrzyć powołanie sieci. Najogólniej, a jednocześnie oddając w pełni cechy kluczowe dla organizacji sieciowych, za Jolantą Staszewską charakteryzuje je: transfer zasobów między jednostkami je tworzącymi, zróżnicowanie powiązań między podmiotami (od hierarchicznych do luźnych kontaktów), integracja podmiotów (ścisła ze względu na cel ogólny, ale i ograniczona, pozwalająca na zachowanie tożsamości, co z kolei wynika z odmienności celów szczegółowych organizacji) oraz tworzenie i wzmacnianie poziomych i pionowych kanałów informacyjnych. Warunkiem jej powodzenia jest rzetelne i odpowiedzialne podejście do powierzanych obowiązków, a przede wszystkim obecność zasobów i gotowość do wykorzystania ich w ramach funkcjonowania sieci.

Myśląc całościowo, a więc przedkładając wspólne dobro wszystkich członków ponad dobro tylko własnej organizacji, działanie w ramach sieci niesie ze sobą dużo większe korzyści niż samodzielne wojowanie w środowisku organizacji pozarządowych.

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

O czynnikach sukcesu śląskich sieci - raport z badania

Monika Juścińska socjolog, specjalista ds. administracyjnych, Stowarzyszenie MOST Podejmując się stworzenia sieci organizacji pozarządowych chcieliśmy na wstępie dowiedzieć się co powoduje, że te już istniejące są trwałe i działają efektywnie. Aby zdiagnozować „czynniki sukcesu”, pod lupę wzięliśmy pięć organizacji w województwie śląskim będących siecią oraz dziewięć podmiotów, które do sieci należą.

B

adanie składało się z trzech części. Pierwsza to analiza dokumentów zastanych w organizacjach (np. statuty), druga - wywiady indywidualne z przedstawicielami zarządu sieci oraz organizacji członkowskich. Ostatnim etapem było przeprowadzenie zogniskowanego wywiadu grupowego wśród przedstawicieli sieci, które włączyliśmy do badania.

Celem było nie tylko ogólne zdiagnozowanie „czynników sukcesu” sieci, ale także przyjrzenie się temu, w jakim stopniu wzajemnie przyczyniają się do rozwoju jak sieci realizują swoje zadania oraz sprawdzenie, czy podejmują one interwencje w sprawach związanych z funkcjonowaniem organizacji pozarządowych (NGO) i czy biorą udział w opracowywaniu oraz konsultacjach polityk publicznych.

W badaniu skupiliśmy się na pięciu różnych pod względem charakterystyki działania sieciach, nazywając je typami (od 1 do 5). Dwie z nich miały zasięg lokalny, pierwsza akcentowała możliwość silnej współpracy z miastem, druga skupiała się na animowaniu środowiska lokalnego. Resztę badanych sieci stanowiły te o zasięgu wojewódzkim. Dwie miały charakter branżowy i skupiały stowarzyszenia tylko o określonym profilu działalności (w przypadku jednej działalność była bardzo wyspecjalizowana, zaś druga zrzeszała organizacje w obrębie działalności związanej z kulturą fizyczną). Ostatnia badana sieć powstała jako branżowa, lecz z czasem zmieniła się w otwartą na podmioty o każdym profilu działalności.

Z działań podejmowanych na rzecz członków sieci, najczęstszej wymieniane było wspieranie i rozbudowywanie ich potencjału. Przyjmuje to postać bezpośredniego wsparcia finansowego bądź pomocy w pozyskiwaniu funduszów oraz rozmaitych szkoleń i warsztatów. Następnie wymieniane były działania promocyjne, kreowanie wizerunku (przede wszystkim dystrybucja informacji w internecie, a także w innych mediach – lokalna prasa, radio) oraz dystrybucja informacji (za pomocą strony internetowej, maili oraz osobistego kontaktu). Na końcu uplasowały się działania związane z reprezentowaniem interesów członków (dotyczyły tylko tych organizacji, które deklarowały silną współpracę

z administracją państwową), integracją środowiska (w jednej była ona bardzo silna, zaś w organizacji, gdzie członków było bardzo dużo, to temat poboczny, w pozostałych sieciach integracja najczęściej odbywa się przy okazji spotkań merytorycznych) oraz transferem zasobów wewnątrz sieci.

Z zakresu działań podejmowanych „na zewnątrz” sieci, najczęściej deklarowano podejmowanie interwencji w sprawach związanych z funkcjonowaniem NGO (udział w konsultacjach). Ponownie działania te najczęściej występowały w sieciach, które podejmowały częstą współpracę z administracją. Kolejnym ważnym kierunkiem działań była współpraca z partnerami zewnętrznymi - przede wszystkim tymi związanymi z branżą. Była również podejmowana współpraca z samorządem lokalnym, choć tylko w dwóch sieciach miała ona charakter regularny, a w jednej ograniczała się tylko do interwencji w sytuacjach problematycznych.

Badanie pokazało, że kluczowym czynnikiem w kontekście budowania trwałości jest poczucie integracji członków z siecią. Wzmacnianie jej odbywa się przy pomocy: otrzymywania konkretnego wsparcia oraz zwiększania potencjału poszczególnych jednostek i dobrej komunikacji między podmiotami, a także przydzielania im poszczególnych zadań. Równie istotne są zapewnienie przestrzeni dialogu wewnątrz sieci, włączanie się w struktury o szerszym zasięgu (np. ogólnopolskim), a także podejmowanie współpracy z samorządem. Ten ostatni stanowi niezwykle ważny aspekt, ponieważ może stanowić zarówno czynnik wzmacniający jak i osłabiający sieć. Wzmacnia, gdy dzięki podejmowanym działaniom NGO są w urzędach zauważane, rozpoznawane i traktowane jako partner w dialogu. Osłabia zaś gdy zmiany polityczne oraz brak wiedzy urzędników ograniczają działalność sektora pozarządowego.

Przy tworzeniu sieci należy pamiętać, że federalizacja to nie zatracenie indywidualności, a raczej wzmocnienie funkcjonowania poszczególnych organizacji w ramach większej struktury. Kluczowe jest również podtrzymywanie integracji sieci, aby należące do niej podmioty miały poczucie decyzyjności i realnego wpływu na nią.

9

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

MOCna Sieć, czyli o projekcie „Śląska Sieć 3 sektora” Magdalena Borucka specjalista ds. PR, Stowarzyszenie MOST Wrzesień przyniósł ze sobą realizację projektu „Śląska Sieć 3 sektora”, będącego realną odpowiedzią na potrzebę powołania efektywnie i kompleksowo działającej sieci organizacji pozarządowych województwa śląskiego. Celem jest stworzenie sieci, skupiającej organizacje z co najmniej 50% powiatów województwa, złożonej z min. 30 członków.

Do samego projektu zostanie włączonych przynajmniej 130 podmiotów.

P

rojekt „Śląska Sieć 3 sektora” potrwa do czerwca 2015 roku i realizowany jest przez Stowarzyszenie MOST w partnerstwie z Forum Organizacji Pozarządowych Subregionu Zachodniego i Forum Organizacji Pozarządowych Działających na rzecz Osób Niepełnosprawnych, Chorych i Ich Rodzin Pod Nazwą „Razem”. Zakłada udział przedstawicieli co najmniej 5 sieci już działających w województwie śląskim tak, by powstała federacja jednoczyła działające podmioty i podnosiła jakość ich funkcjo-

nowania, a nie stanowiła konkurencji. Projekt obejmie dodatkowo minimum 30 organizacji pozarządowych z regionu, które nie tylko wniosą nową jakość do nowopowstającej sieci, ale także będą mogły skorzystać ze wsparcia, mającego na celu umocnienie ich pozycji w sektorze pozarządowym i wdrożenie standardów zapewniających efektywne jego reprezentowanie.

Sieć ma stać się platformą współpracy, wymiany opinii i zasobów, obejmującą całe województwo. Istotą jest

Śląskie subregiony otwierają się na sieciowanie - tu: Dąbrowa Górnicza, fot. Magdalena eMka Borucka

10

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014 wyjście poza miasta wojewódzkie i poszczególnych nych dziedzin i mapa zasobów sieci. Ogólnym celem prosubregionów (gdzie zazwyczaj koncentrują się działajektu jest także promowanie sieci jako efektywnej formy nia trzeciego sektora), umożliwiając wejście do sieci skupiającej organizacje pozarządowe oraz wzmocnienie podmiotów zróżnicowanych terypozycji sieci organizacji pozarządotorialnie i tematycznie. Założeniem wych na rynku.

Ogólnym celem projektu jest stworzenie sieci spełniającej Organizacje pozarządowe chcą mieć wszystkie funkcje wyszczególnione czynny udział w życiu politycznojest promowanie sieci przez Ryszarda Skrzypca w ekspertygospodarczym. Często jednak trzeci jako efektywnej zie dotyczącej kondycji śląskich sieci sektor spychany jest na boczny tor, organizacji pozarządowych. Chodzi nie dostarczając wystarczająco komformy skupiającej o reprezentowanie, wpływ na polipetentnych partnerów jednostkom tyki społeczne i interweniowanie, organizacje pozarządowe samorządu terytorialnego i sferze goa dla samych organizacji - ich wzmacspodarczej. Śląska Sieć 3 sektora nie oraz wzmocnienie nianie i kreowanie wizerunku, ale tylko ma za zadanie ułatwić dialog także integrację i dystrybucję inmiędzy trzema sektorami, ale podpozycji sieci organizacji formacji. Istniejące sieci spełniają nieść efektywność działania organite funkcje, jednak żadna w sposób zacji, pokazując, że zajmują one ważpozarządowych kompleksowy. Co więcej, działania ne miejsce w sieci zależności świata na rynku śląskich organizacji i sieci charakXXI wieku. teryzuje zróżnicowany potencjał i ograniczony rozwój, co przekłada się na ogólną średnią efektywność. Przyczyn obecnego stanu rzeczy można upatrywać w braku pewności OKIEM „POZARZĄDOWCÓW” i doświadczenia w zakresie zarządzania siecią oraz w deficytach praktycznej wiedzy w zakresie aktywnej, Dlaczego sieć jest ważna dla NGO w woj. śląskim? skutecznej i synergicznej współpracy, opartej na długofalowych strategach działania i partycypacyjnym podejściu do realizowanych zadań zarówno na etapie planowania, realizacji, promocji czy finansowania i ewaluacji.

Kluczem do sukcesu sieci jest wspólne wypracowanie Adam Kryś przez organizacje jej wizji, misji, standardów do wdroZakład Aktywności Zawodowej żenia oraz zasad finansowania, ponieważ tylko takie prowadzony przez oddolne rozwiązanie umożliwi stworzenie podmiotu, Fundację „Nadzieja Dzieci” z Zabrza którego strategia działania odpowie na realne potrzeby sektora, faktycznie mu służąc. Tylko bazując na wspólnych zasadach, celach i wartościach oraz działając w oparciu o wysokie standardy formalno-prawne, przejIstnienie sieci trzeciego sektora jest ważne ze rzystości i etyczne, możliwa będzie efektywna współwzględu na wiele aspektów. Przede wszystkim praca oparta na skutecznej komunikacji bezpośrednio skupienie organizacji, które zajmują się podobmiędzy podmiotami sieci, ale także - co bardzo ważne nymi problemami, ułatwia rozwiązywanie tych dla sektora - między organizacjami pozarządowymi, problemów. W końcu w grupie jest siła, i wierzę, a środowiskiem zewnętrznym, które często nie ma wyże razem możemy zdziałać więcej. Na pewno dzięstarczającej wiedzy na temat NGO. ki sieci lepiej będzie wyglądała także współpraca Uczestnicy projektu zostaną objęci kompleksowym z samorządem, z pierwszym sektorem, a także wsparciem, począwszy od wdrożenia jednolitych stanpozyskiwanie sponsorów, czyli współpraca z partdardów działania (standard formalno-prawny, przejrzynerami biznesowymi. Nawiązywanie tych relacji stości i etyczny, wypracowane w ramach projektu „Bipnij nie jest łatwe, szczególnie w pojedynkę, dzięki dla przejrzystości i transparentności”). Wychodząc nawiększej grupie na pewno można więcej zdziałać. przeciw potrzebom śląskich organizacji, projekt zakłada Drugim ważnym aspektem jest budowanie dopodnoszenie kompetencji w zakresie aspektów kluczobrego wizerunku trzeciego sektora. Organizacjom wych dla efektywnego działania sieci i jej członków (także brakuje czasem reklamy, zwłaszcza małe organiwolontariuszy). Oznacza to działania zmierzające ku przyzacje mają trudności z przebiciem się do mediów gotowaniu uczestników projektu do stania się równorzędz informacjami o swoich działaniach. Dodatkowo nym partnerem dla jednostek samorządu terytorialnego, członkostwo w sieci nobilituje organizacje, spraintegrację trzeciego sektora i podniesienie potencjału wi, że będą lepiej widziane w swoich lokalnych realizacyjnego członków sieci poprzez wzrost wiedzy społecznościach. i umiejętności z zakresu współpracy i realizacji projektów partnerskich. Dodatkowo dla uczestników przewidziano doradztwo i warsztaty z zakresu komunikacji i promocji. opr. Beata Matuszek W efekcie projektu powstanie też baza ekspertów z róż11

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

„Śląska Sieć 3 Sektora” integruje sektor Agnieszka Kurda koordynator projektu „Śląska Sieć 3 sektora”, Stowarzyszenie MOST Okres świąteczno-noworoczny skłania do wszelkiego rodzaju podsumowań, przemyśleń i postanowień zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym lub, jak to często w „pozarządówce” bywa: „prywatno-zawodowym”. Warto pamiętać, że członkowie, wolontariusze i pracownicy organizacji z pasją i niesłabnącą motywacją, nie licząc minut, nadgodzin czy przepisowego czasu wolnego, realizują cele społeczne, marząc o lepszym świecie.

W

taki też sposób przedstawiciele śląskich organizacji pozarządowych włączyli się w realizację projektu „Śląska Sieć 3 sektora”, który jest realizowany od września 2014 r. Jest to zrozumiałe, ponieważ celem projektu wskazanym w oficjalnych dokumentach jest wzrost potencjału trzeciego sektora w województwie śląskim, a jego osiągnięcie z pewnością przyczyni się do tego, że śląskie organizacje pozarządowe będą

Uczestnicy pracowali w pełnym skupieniu - fot. Magdalena eMka Borucka

12

efektywniej działać na rzecz realizacji swoich celów statutowych.

Z jednej strony projekt „Śląska Sieć 3 sektora” nie jest projektem łatwym, gdyż powołanie trwałej sieci organizacji, które wzajemnie się wspierają, są zintegrowane i chcą wspólnie działać jest nie lada wyzwaniem. Z drugiej strony jest to projekt prosty w realizacji – śląskie organizacje pozarządowe dojrzały do współpracy i partnerskiej realizacji zadań, rozumieją również, że działanie w pojedynkę najczęściej nie przynosi oczekiwanych efektów. Z trzeciej strony, warto pamiętać, że projekt wg słownika PWN to „plan działania”, a wg licznych publikacji dotyczących zarządzania projektami miękkimi projekt to plan działań, określony w czasie, z określonymi celami i rezultatami. Również projekt „Śląska Sieć 3 sektora” jest określony w czasie – zakończy się w czerwcu 2015 r., do kiedy to należy wykonać liczne działania projektowe, które przyczynią się do osiągnięcia celu głównego projektu.

Wracając do podsumowań, początkowe cztery miesiące w projekcie były bardzo intensywnym okresem, podczas którego skupiliśmy się zarówno na technicznych, jak i na merytorycznych aspektach działań projektowych. Jednym z ważniejszych i ciekawszych działań było „badanie czynników sukcesu sieci” działających w województwie śląskim, które szczegółowo zostało opisane w tekście Pani Moniki Juścińskiej (patrz strona 9).

Raport z badania powstał w oparciu o 14 wywiadów indywidualnych i 1 wywiad grupowy, które zostały przeprowadzone z osobami będącymi członkami sieci już istniejących. Wnioski z wywiadów uzupełniono analizą dokumentów strategicznych (regulaminy, standardy działania, statuty) podmiotów tworzących sieci włączone do badania. Raport z badania jest dostępny na stronie projektu (www.slaskasiec.pl) oraz na stronie Stowarzyszenia MOST (www.mostkatowice.pl).

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Każda z grup warsztatowych miała swojego „opiekuna” pomagającego usystematyzować pojawiające się pomysły. Tu: prace w grupie misji i wizji sieci. Fot. Magdalena eMka Borucka

Równolegle do prowadzonych badań, animatorzy gdzie cztery różne grupy tematyczne pracowały nad doi animatorki projektu odbyli 44 spotkania animacyjne kumentami ważnymi z punktu widzenia powoływanej z przedstawicielami różnych śląskich organizacji pozasieci. Podczas 3-dniowego warsztatu zostały wypracorządowych. Celem tych spotkań było poinformowanie wane podstawy statutu, standardów, misji i wizji, a także o projekcie i jego działaniach oraz zebranie potrzeb pokomunikacji nowopowstającej sieci. tencjalnych uczestników projektu związanych ze wstąPrzechodząc do obietnic noworocznych, realizatorzy pieniem do powoływanej sieci. Dodatkowo odbyło się projektu solennie obiecują, że w dalszym ciągu będą 7 spotkań promujących projekt w 7 subregionach wojeświadczone wyżej opisane usługi, a dodatkowo w pierwwództwa śląskiego oraz przygotowano 10 artykułów nt. szym kwartale br.: projektu i idei sieciowania.

• zostanie zorganizowane spotkanie Chętne do udziału w projekcie założycielskie sieci i spotkania członŚląskie organizacje organizacje w ramach projektu już ków sieci, otrzymują wsparcie dostosowane • zostanie uruchomiony portal dla pozarządowe dojrzały do swoich potrzeb. Jest to m.in.: organizacji członkowskich, na którym do współpracy i partnerskiej będą się znajdowały wszystkie doku• Coaching – zrealizowano 20 spotkań w różnych organizacjach, menty sieciowe, realizacji zadań, • Doradztwo z przygotowania pro• zostanie uruchomiona nowa usłujektów partnerskich – odbyło się ok. ga – standaryzacja działań orgarozumieją również, 10 spotkań z różnymi podmiotami, nizacji członkowskich, w ramach że działanie w pojedynkę której, dzięki pomocy prawników, • Doradztwo PR – odbyły się ok.

3 spotkania, których celem była poinformatyków i innych ekspertów, najczęściej nie przynosi moc organizacjom w promocji podejorganizacje będą miały możliwość mowanych przez nie działań. wdrożenia w swoich organizacjach oczekiwanych efektów To wsparcie będzie udzielane do standardów formalno-prawnych, końca realizacji projektu, a nawet etycznych i przejrzystości działania, po jego zakończeniu, więc zapraszamy wszystkie chęt• zostaną opracowane: mapa zasobów członków sieci ne osoby do korzystania z pomocy przy promocji swoich i baza ekspertów sieci, która będzie promowana wśród działań i strategii rozwoju organizacji czy w przygotowyśląskich organizacji pozarządowych, waniu projektów i wniosków o dofinansowanie.

• zostaną przygotowane co najmniej 2 zestawienia uwag Kolejnym bardzo ważnym działaniem była integracja z konsultacji. śląskich organizacji oraz ich wspólna praca nad modeMam nadzieję, że działania te będą realizowane na lowymi dokumentami strategicznymi sieci. Organizacje najwyższym poziomie, dlatego zapraszam do kontaktu zebrały się w dniach 26-28 listopada 2014 r. w Brennej, i współpracy.

13

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Jak sieciujemy w Zagłębiu Dąbrowskim Magdalena Mike Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości w Dąbrowie Górniczej Sieciowanie jest obecne w polskim trzecim sektorze od lat 90-tych XX wieku, dziś po raz kolejny znalazło się w polu zainteresowań organizacji. Przeglądając różne ujęcia definicyjne związane z pojęciem sieci organizacji pozarządowych, natrafić można na następujące elementy wspólne: transfer zasobów między jednostkami tworzącymi sieć, zróżnicowanie powiązań pomiędzy członkami sieci, integracja i tworzenie kanałów informacyjnych zapewniających przepływ informacji w układach poziomych i pionowych.

Warto przyjrzeć się, jak działają dobre sieci na przykładzie funkcjonującego na Śląsku Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych.

P

omimo wielu podejmowanych prób zmierzających do rej zdecydowała się wejść ponad połowa z 120 aktywnie tworzenia sieci podmiotów pozarządowych rzadko działających w mieście organizacji społecznych (rejestry udaje się stworzyć sprawnie funkcjonującą strukturę. odnotowują funkcjonowanie ok. 300 podmiotów, jednak Dlaczego? Po pierwsze, sam proces sieciowania nie jest pracownicy Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywprzedsięwzięciem prostym. Wynika to z kilku czynników. ności Obywatelskiej uznają, iż ok. 120 podmiotów działa Sieć co prawda można utworzyć odgórnie, ale nie da jej się aktywnie). Celem działania Dąbrowskiego Forum jest pow ten sposób utrzymać. Taka struktura dejmowanie nowych zadań wynikająwymaga silnej motywacji płynącej od cych z przemian społecznych w małej Dzięki wspólnym członków do tych, którzy koordynują ojczyźnie i kraju, pragnienie podjęcia jej działania. Wymaga też procesowedialogu zmierzającego do szerszej spotkaniom i akcjom, go podejścia i dojrzałości w rozumiewspółpracy i rozwoju inicjatyw słuorganizacje więcej o sobie żących poprawieniu warunków życia niu, że założona koalicja nie będzie skuteczna, jeśli nie uwierzymy, iż sieć jest i pracy mieszkańców Dąbrowy Górniwiedzą, a ich działacze silna siłą swoich członków, a podstawą czej, Zagłębia, regionu i kraju. Inicjadziałania jest wewnętrzna dyskusja, tywę Dąbrowskiego Forum Organipoczuli, że „wspólnie” która powinna prowadzić do konsenzacji Pozarządowych zapoczątkowało tworzą ważnego partnera Partnerstwo: Wspólnie dla Miasta, susu. Członkowie sieci muszą mieć świadomość, że przynależność do niej, postrzegane jako część procesu zblidla samorządu podpisanie deklaracji członkowskiej żenia i budowy wzajemnego zaufania czy umowy koalicyjnej, nie oznacza, że pomiędzy jednostkami samorządu tewszyscy mają obowiązek myśleć i mówić to samo. Wartorytorialnego i NGO w Dąbrowie Górniczej. Odwołując się ścią świata organizacji jest ich różnorodność i suwerenność. do wypracowanych partnersko zasad członkowie DFOP Biorąc pod uwagę powyższe dylematy warto poznać działają, by kontynuować dzieło jednoczącego dialogu przykłady dobrze funkcjonujących sieci. Spośród kilku i współdziałania ruchów społecznych i dąbrowskich orgadziałających na terenie województwa śląskiego sieci nizacji. Forum prowadzi nieustanne działania, które owowspółpracy, wybrałam i przedstawię Dąbrowskie Forum cują wypracowywaniem skutecznego mechanizmu wyOrganizacji Pozarządowych. łaniania i promowania inicjatyw wynikających z potrzeb Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP) lokalnych środowisk, by mogły stać się promotorami włato porozumienie ponad 70 organizacji pozarządowych snego rozwoju. Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszdziałających na rzecz rozwoju miasta Dąbrowy Górniczej kańców, administracji publicznej, dla interesów dąbrowi jej mieszkańców. Forum stanowi nieformalną, dobrowolskiego trzeciego sektora oraz w celu rozwinięcia działań na ną i apolityczną sieć, zawiązaną w 2007 r., w skład którzecz budowy społeczeństwa obywatelskiego w Dąbrowie 14

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014 Górniczej, organizacje pozarządowe deklarują współpracę w ramach Partnerstwa: „Wspólnie dla Miasta” - Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych.

DFOP posiada swój wypracowany i przyjęty regulamin oraz 5-osobowe Prezydium, które reprezentuje go na zewnątrz i kieruje jego pracami. Oficjalnie Forum spotyka się ok. 4 razy w ciągu roku na tzw. Walnych Zgromadzeniach. Zazwyczaj bierze w nich udział ok. 50% członków, co dokumentowane jest listami obecności i protokołami.

Bardzo istotnym elementem DFOP jest również funkcja reprezentatywna, czyli fakt, że członków Prezydium jednocześnie wybiera się do Rady Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza. Należy zaznaczyć, iż DFOP nie posiada osobowości prawnej – jego członkowie prowadzili nawet na ten temat dyskusję, której do dziś nie zamknięto. Jego obecna formuła porozumienia poprzez deklarację współpracy pozwala DFOP traktować nie jako jedną z organizacji, a raczej formę koalicji NGO, do której każda

Działania Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości, w którym opowiadaliśmy o Śląskiej Sieci 3 sektora

Ważne decyzje podejmowane są na drodze uchwał.

Między oficjalnymi walnymi zgromadzeniami w Inkubatorze Społecznej Przedsiębiorczości odbywają się najróżniejsze spotkania grup branżowych, problemowych, projektowych. Bardzo często w spotkaniach tych uczestniczą pracownicy BOP. Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych posiada swoją zakładkę internetową na stronie www.ngo.dabrowa-gornicza.pl (karta Organizacje pozarządowe).

Najważniejszą funkcją Forum jest integracja środowiska.

Dzięki wspólnym spotkaniom i akcjom, organizacje więcej o sobie wiedzą, a ich działacze poczuli, że „wspólnie” tworzą ważnego partnera dla samorządu. Coroczna sesja wyjazdowa, organizowane wspólnie lokalne Festiwale Inicjatyw Pozarządowych (Festiwal Ludzi Aktywnych), projekty, promocja Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego, konsultacje społeczne, wspólna reprezentacja na OFIP, a do tego łatwość komunikowania się dzięki stworzonej bazie danych i stronie internetowej - to efekty kilkuletniej działalności DFOP.

organizacja działająca na rzecz mieszkańców Dąbrowy Górniczej może przystąpić.

Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych to nieformalna sieć najbardziej aktywnych członków społeczności lokalnych, która ma za zadnie nie rozwiązywanie konkretnych problemów lub zaspakajanie potrzeb swoich członków, lecz zintegrowane środowisko lokalnych organizacji pozarządowych, które skutecznie wpływa na kształt polityk publicznych oraz realizację powierzonych zadań i usług, a także staje się rzecznikiem grupy lokalnych NGO w relacjach z samorządem. DFOP pełni ważną rolę w środowisku Dąbrowy Górniczej, gdyż wzmacnia potencjał i integruje organizacje pozarządowe, buduje płaszczyznę współpracy organizacji zrzeszonych, inicjuje wspólne działania NGO oraz wspólnie debatuje o wizji rozwoju wspólnoty lokalnej. Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych to pozarządowa siła miasta, która w oczach samorządu zyskała rangę partnera do kreowania dąbrowskiej rzeczywistości społecznej.

15

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Trzeci sektor chce być słyszalny Beata Matuszek specjalista ds. PR, Forum Organizacji Pozarządowych Subregionu Zachodniego Chociaż aż 92% Polaków deklaruje, że słyszało o jakichś działaniach organizacji pozarządowych (raport Stowarzyszenia Klon/Jawor „Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych”, Warszawa 2013), ta wiedza ciągle najczęściej dotyczy nagłaśnianych przez ogólnopolskie media działań największych organizacji charytatywnych. A przecież z ponad sto tysięcy organizacji pozarządowych w naszym kraju, większość prowadzi działania na skalę lokalną lub co najwyżej regionalną, zmieniając w ten sposób rzeczywistość wokół siebie. Czy naprawdę są niewidoczne?

N

iewątpliwie dobre działania to połowa sukcesu.

Organizacje często jednak narzekają, że działania, mimo że przyciągają tłumy ludzi, nie interesują dziennikarzy. Powszechne jest też przekonanie, że aby być obecnym w mediach, organizacja musi mieć sporo pieniędzy.

kogoś na organizowane przez nas wydarzenie, owocuje to często współpracą na długie lata. Budujmy jednak relacje mądrze, nie tylko na oczekiwaniach. Nawet jeśli organizacja nie ma budżetu na promocję, podziękujmy za współpracę – informujmy na imprezach o naszych patronach medialnych, zamieszczajmy ich logotypy, polecajmy linki do artykułów np. w naszych mediach społecznościowych, wyślijmy do redakcji, z którą współpracujemy, kartkę świąteczną. To naprawdę przynosi rezultaty.

A przekonanie, że „dobre działania wypromują się same” można włożyć między bajki.

Nieważne jak, ale dobrze, że mówią?

Nad koncepcją promocji sieci pracowali przedstawiciele organizacji, które chcą włączyć się w jej działania, fot. Beata Matuszek

Kiedy zapytać jednak liderów organizacji, czy zapraszają dziennikarzy na organizowane przez siebie wydarzenia albo czy organizacja wysyła relacje z tych wydarzeń do mediów, odpowiedź często jest negatywna. Tymczasem wielu organizacjom udaje się być obecnym w mediach, i to bez nakładów finansowych. Jaki jest klucz do ich sukcesu? Przede wszystkim, budowanie relacji. I chociaż przetarcie szlaków do konkretnej redakcji czy dziennikarza nie zawsze jest łatwe, kiedy uda nam się już zaprosić 16

Warto mieć na uwadze, że opinie Polaków o działalności organizacji pozarządowych wciąż są niejednoznaczne. Z badań stowarzyszenia Klon/Jawor wynika, że połowa ankietowanych Polaków uważa, że w organizacjach pozarządowych dochodzi do nadużyć i prywaty.

Z drugiej strony aż 61% Polaków uważa, że to one skuteczniej dostarczają pomocy niż instytucje państwowe.

I to jest dobry punkt wyjścia, żeby walczyć, by trzeci sektor był widziany jako jeszcze bardziej profesjonalny, skuteczny i przejrzysty.

Nieważne jak, ale dobrze, że mówią? Akurat ta zasada choć wyśmienicie sprawdza się w show-biznesie, nijak nie znajduje zastosowania w działalności organizacji pozarządowych. Każda „afera” z udziałem organizacji pozarządowej bardzo niekorzystnie odbija się na zaufaniu do całego sektora (np. głośna sprawa nadużyć finansowych prezesa Fundacji Kidprotect.pl wywołała lawinę negatywnych komentarzy odnoszących się do całego sektora NGO). Dlatego tak ważna jest przejrzystość działań

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014 proste aplikacje. Możliwości technologiczne są nieograniczone. Ale przede wszystkim nie trzeba już dysponować drogim sprzętem czy oprogramowaniem ani zatrudniać grafika czy programisty – dzięki setkom bardzo prostych w obsłudze programów i aplikacji przy odrobinie dobrych chęci każdy może stworzyć profesjonalny komunikat promocyjny.

Nie oznacza to, że w dobie rozwoju technologii należy rezygnować ze sprawdzonej, tradycyjnej metody marketingu bezpośredniego. Wręcz przeciwnie. Bardzo skutecznym pomysłem na promocję organizacji, zwłaszcza w małych społecznościach, gdzie ciągle dobrze działa poczta pantoflowa, jest dotarcie do osób, które w swojej dziedzinie są autorytetami. Warto poszukać osób, które mogą być dla organizacji swoistymi „ambasadorami marki”. W zależności od specyfiki działalności może to być lokalny działacz sportowy, nauczyciel czy przedstawicielka koła gospodyń wiejskich, jeśli realizujemy działania skierowane do seniorów.

Skuteczna promocja organizacji nie musi oznaczać wielkich nakładów finansowych.

Warto podjąć współpracę z wolontariuszami, którzy mogą np. dokumentować organizowane przez nas wydarzenia, fot. Pixmac.pl (2)

organizacji. Prowadzenie BIP-a, zamieszczanie sprawozdań na stronie internetowej, przejrzyste informowanie o pozyskanych funduszach i wydatkach to ważny element Public Relations organizacji.

Warto pamiętać, że jasność i przejrzystość pozwala organizacjom nie tylko zbudować pozytywny wizerunek w oczach odbiorców ich działań, ale długofalowo przekłada się np. na skuteczność działań fundraisingowych i crowdfundingowych. Dbanie o swój wizerunek może okazać się kluczowe np. przy próbie pozyskania sponsorów. Sponsorzy chcą wiedzieć, jakie będą mieć zyski, jak wsparcie finansowe, które dają organizacji, przełoży się np. na wizerunek przedsiębiorstwa. Organizacje, które same się skutecznie promują i potrafią zbudować swój pozytywny wizerunek, dają jasny komunikat sektorowi biznesu: jesteśmy godni zaufania, zadbamy również o wasz wizerunek.

Razem krzyczy się głośniej

Dlaczego niektóre grupy zawodowe wygrywają różne przywileje, a innym się to nie udaje? Będzie to może pewne uproszczenie, ale chyba trudno się nie zgodzić, że im głośniej krzyczysz, tym lepiej jesteś słyszalny. A gdyby to organizacje zaczęły krzyczeć razem? Nie chodzi wcale o wiece czy protesty. Wręcz przeciwnie. Chodzi raczej o wspólny, radosny okrzyk: „Tu jesteśmy. Działamy dla Was”. Wspólna akcja 1%, festiwal czy targi organizacji pozarządowych, wystawa fotograficzna lub konferencja – pomysły można mnożyć. Zamiast prowadzić setki małych działań, od czasu do czasu może warto zjednoczyć siły, zrobić coś razem i pokazać MOC trzeciego sektora.

Twórzmy własne media i szukajmy ambasadorów marki Czy tak naprawdę w dobie rozwoju nowoczesnych technologii dalej musimy polegać tylko na tym, co powiedzą o nas inni? Własna strona internetowa, blog, Facebook czy Twitter to darmowy i skuteczny sposób dla organizacji, żeby informować o swojej działalności. A jeśli chcemy stworzyć jeszcze bardziej kreatywną kampanię – można nakręcić film, założyć vloga, tworzyć infografiki, mapy myśli, a nawet 17

SEDNO-Most - nr 1 (111) 2014

Sieciowanie: formalno-prawne ABC Katarzyna Breczko Forum Organizacji Pozarządowych Działających na rzecz Osób Niepełnosprawnych, Chorych i Ich Rodzin Pod Nazwą „Razem” Podczas powstawania organizacji pozarządowej najważniejsze są zasoby ludzkie.

Niezbędna jest grupa zapaleńców, których łączy wspólny cel i są gotowi poświęcić swój czas, aby go realizować. Potrzebne są ogromne pokłady zaangażowania, dobrej energii i umiejętność współpracy. Fundamentalna jest przede wszystkim wiedza dotycząca aspektów formalno-prawnych dotyczących funkcjonowania tworzonej organizacji.

W

arstwą formalną podszyte jest każde działanie podmiotów trzeciego sektora, jednak dziś skupimy się na zagadnieniu rejestracji sieci organizacji pozarządowych przedstawiając kryteria niezbędne do uzyskania wpisu do KRS na przykładzie realizowanego właśnie projektu „Śląska Sieć 3 sektora”.

Organizacje pozarządowe mogą łączyć się w sieci, koalicje oraz federacje. Najmocniejszym z tych organów z punktu widzenia formalnego jest federacja. Może ona przybrać różne nazwy: związek, wspólnota, czy na przykład sieć, tak jak w przypadku realizowanego właśnie projektu – Śląska Sieć 3 sektora. Różnice pomiędzy nazwami są czysto kosmetyczne i nie pociągają za sobą żadnych aspektów prawnych.

Na początek należy odpowiedzieć na jedno podstawowe pytanie: jakie korzyści płyną z założenia federacji? Po pierwsze jest to silna reprezentacja wchodzących w nią stowarzyszeń w dialogach z jednostkami samorządowymi, a także w obliczu prawa. Federacja może pełnić różne usługi na rzecz stowarzyszeń i dbać o wysokie standardy działań swoich członków. Pozostałe korzyści uzależnione są od ustalonego wspólnie statutu.

Możemy wyróżnić różne rodzaje federacji: branżowe – skupiające organizacje wokół takiego samego obszaru problemowego, terytorialne – działające na tym samym terenie oraz jednolite – skupiające organizacje o podobnych celach, standardach, modelach działania. Śląska Sieć 3 sektora będzie federacją terytorialną, skupiającą różnorodne podmioty.

Po wypracowaniu wspólnych celów, zasad członkostwa i sporządzeniu statutu, który będzie podstawą działalności federacji, warto sporządzić także kartę etyczną, która ma służyć wyznaczeniu standardów działania poszczególnych członków (będzie to podstawa działania wszystkich organizacji). Kolejnym krokiem jest zwołanie komitetu założycielskiego. Chcąc powołać federację czy innego rodzaju związek stowarzyszeń trzeba pamiętać, że członkami zwykłymi federacji nie mogą być stowarzyszenia zwykłe, grupy nieformalne oraz osoby prawne mające cele zarobkowe. Mogą one 18

być jedynie członkami wspierającymi. Co więcej, każda z organizacji - czy to z komitetu założycielskiego, czy zwykli członkowie - powinna posiadać zapis w swoim statucie, że mogą wstępować do innych organizacji - w przeciwnym razie nie mogą się zrzeszać w ramach innych organizacji.

Zwołanie komitetu założycielskiego jest pierwszym krokiem w kierunku rejestracji. Komitet powinien składać się z co najmniej 3 stowarzyszeń. Federacji nie mogą założyć osoby fizyczne, fundacje czy inne organizacje poza stowarzyszeniami.

Organizacje wchodzące w skład komitetu założycielskiego powinny sporządzić uchwałę o przystąpieniu organizacji do grupy inicjatywnej powołującej federację.

Komitet założycielski powinien: 1. Sporządzić uchwałę o powołaniu komitetu założycielskiego federacji.

2. Przygotować listę osób uczestniczących w spotkaniu założycielskim (zaleca się, by znajdowały się na niej takie informacje jak: imię, nazwisko, pesel, nazwa organizacji, adres, numer KRS).

3. Każda z osób powinna posiadać pełnomocnictwo do reprezentowania swojej organizacji, nawet jeżeli jest to członek zarządu.

4. Uchwalić statut.

5. Sporządzić protokół z zebrania założycielskiego (protokół sporządza wybrany na spotkaniu założycielskim protokolant).

6. Zaleca się, aby na tym spotkaniu wybrać także zarząd oraz komisję rewizyjną. Powołujemy te organy zgodnie z zasadami ustalonymi w statucie (przykłady wszystkich dokumentów możemy pobrać ze strony: www.poradnik.ngo.pl).

Z tymi wszystkimi dokumentami wraz z wnioskiem o rejestrację oraz adresem siedziby federacji należy zarejestrować organizację w Krajowym Rejestrze Sądowym. Po sformalizowaniu działalności pozostaje już tylko jedno: działać, działać i jeszcze raz działać! Powodzenia!

Bibliografia: materiały wypracowane podczas warsztatu wyjazdowego oraz www.poradnik.ngo.pl.

Dołącz do nas na

Śląskie forum organizacji pozarządowych 29-30 maja 2015 roku

konferencje spotkania prelekcje targi NGO

Twoja organizacja robi coś ciekawego, co możesz pokazać innym?

Chcesz promować działania swojej organizacji podczas targów NGO? Masz do wygłoszenia prelekcję?

Chcesz pomóc jako wolontariusz?

Organizacje zainteresowane udziałem w forum proszone są o kontakt z Magdaleną Borucką, m.borucka@mostkatowice.pl, tel. 32 757 66 37 Szczegóły już niebawem na www.slaskasiec.pl i www.facebook.com/SlaskaSiecNGO

Niniejszy numer „Sedno-MOST” poświęcony tematyce sieci i sieciowania wydawany jest w ramach projektu „Śląska Sieć 3 sektora” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekt realizowany przez Lidera Stowarzyszenie MOST oraz Partnerów: Forum Organizacji Pozarządowych Subregionu Zachodniego i Forum Organizacji Pozarządowych Działających na rzecz Osób Niepełnosprawnych, Chorych i Ich Rodzin Pod Nazwą „Razem”.

Stowarzyszenie Wspierania Organizacji Pozarządowych „MOST” ul. Kościuszki 70/1 40-047 Katowice tel. 32 757 66 37 fax: 32 253 94 20 most@mostkatowice.pl www.mostkatowice.pl Forum Organizacji Pozarządowych Subregionu Zachodniego ul. Kościuszki 22/5 44-200 Rybnik tel. 32 423 70 34, +48 691 49 60 28 fax: 32 423 70 34 biuro@federacja.slask.pl www.fopsz.slask.pl Forum Organizacji Pozarządowych Działających na rzecz Osób Niepełnosprawnych, Chorych i Ich Rodzin Pod Nazwą „Razem” ul. Brodzińskiego 4, 41-800 Zabrze tel.: 32 630 11 24 fax: 32 630 11 24 forum_razem@tlen.pl Wydawca: Stowarzyszenie Wspierania Organizacji Pozarządowych „Most” w Katowicach Redaktor naczelna: Anna Szelest Redakcja: Magdalena Borucka, Monika Juścińska, Agnieszka Kurda, Beata Matuszek, Magdalena Mike, Ryszard Skrzypiec, Anna Szelest Korekta: Magdalena Borucka Skład i łamanie: Marek Szulc Adres Redakcji: Stowarzyszenie MOST ul. Kościuszki 70/1 40-047 Katowice tel. 32 757 66 37 fax: 32 253 94 20 www.mostkatowice.pl most@mostkatowice.pl Numer konta: ING Bank Śląski 73 1050 1214 1000 0090 6933 8938