an vzw sch rift van Kar ava 1 3-m aan del ijks tijd ste jaa rga ng nr. ntig twi ten ach 2 - maa rt 202 Gee rde gem vaa rt 96 jan uar i - feb rua ri X v.u. Ger d Ver tom men pen wer ifte kan too r 209 9 Ant 280 0 Mec hel en Afg
Karavaan viert 50 jaar!
In gesprek met Bob Elsen
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
een professionele opleiding
Een reisleiderskaart voor Karavaan
Uitdagingen in 2022
“Onze vrijwilligers zijn bij de sterksten die ik ken”
Inhoud + Colofon
Voorwoord Reisfoto - Ontsnappen naar de Atlas Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker? Karavaan-@genda Soloreizen als vrouw Een reisleiderskaart voor Karavaan 50 jaar reizen begeleiden Column Reisverhaal in beeld / Zweden Karavaanvrijwilligers zijn bij de sterkst geëngageerde vrijwilligers die ik ken! Joker / De zomer van 1968
2
Colofon
Peter Verwilst
Cover: Katrien Danhieux Samenstelling: Jonathan Cooman Teksten: De vermelde reisbegeleiders van Karavaan en gastauteurs Eindredactie: Annelies Buys Lay-out: Studio Jeph - www.studiojeph.com Druk: Drukkerij Antilope De Bie Papier: cyclusoffset, gerecycleerd en chloorvrij
de Karavaan nr. 1
3 4 6 12 14 18 23 24 26 32 38
Dries Wiercx
Voorzitter Karavaan vzw
50 jaar Karavaan
W
e bestaan 50 jaar! Dat is 50 jaar oud maar in ons geval vooral 50 jaar JONG. Als jongerenorganisatie stromen er jaar na jaar nieuwe generaties binnen. Dit zorgt ervoor dat we een frisse, jonge en dynamische vijftiger zijn geworden, maar eentje met heel wat ervaring. We werden geboren als JEST, spendeerden onze tienerjaren als PIK-NIK en gaan de laatste decennia als Karavaan door het leven. In die 50 jaar zijn we samen onderweg geweest met heel wat leden. Sommigen zijn er bij vanaf het prille begin, anderen stapten onderweg in of uit onze Karavaan. Een bonte verzameling van mooie mensen met verschillende talenten en een gezamenlijke passie voor ontdekken en reizen. We gaan dat een heel jaar lang vieren. Met feest, met terugblikken maar ook met vooruitkijken naar de toekomst.
Mijn eigen verhaal bij Karavaan begon in 2013. Of eigenlijk in 2012 toen ik toevallig op de website las over de opleiding tot reisbegeleider. De goesting waarmee ik me toen kandidaat stelde voor de opleiding tot reisbegeleider is nooit weggegaan. Dat bracht me in mijn tocht al op heel wat verschillende engagementen. Bij de meesten begint het bij de goesting om in groep te reizen. Tot nu toe was ik zelf al op pad in de wereld met 14 groepen. Maar al snel kwam ik ook elders terecht in de Karavaan: zo mocht ik ook heel wat activiteiten dichter bij huis organiseren. Ik ontdekte onderweg ook mijn goesting om vormer en selecteur te worden. Via onze opleidingsdagen en weekends blijven we nieuwe kandidaten opleiden en iedereen bijscholen. Maar ik kwam ook in stuurgroepen terecht, tot in de algemene vergadering en later in de raad van bestuur. Ondertussen ben ik voorzitter van de vereniging maar mijn tocht gaat gewoon verder. Ik mocht me als bestemmingsverantwoordelijke van Japan verdiepen in dit mooie land: tientallen reisbegeleiders mee klaarstomen voor hun vertrek, maar ook reisvoorstellingen geven en veel uitleg geven op de jaarlijkse Landencocktail, het hoort er allemaal bij.
Ik kijk er naar uit jullie stuk voor stuk te ontmoeten in ons feestjaar en over jullie tocht in onze Karavaan te horen. We zijn maar één keer 50 jaar jong.
de Karavaan nr. 1
Voorwoord
Dan heb je ook nog eens de kans om een gloednieuwe groepsreis in elkaar te steken als reisarchitect om zo letterlijk nieuwe paden te ontdekken! Mogelijkheden te over!
3
Reisfoto
4
de Karavaan nr. 1
Ontsnappen naar de Atlas Wervelende soeks, kasbah’s en medina’s, slangenbezweerders, de intense geur van kruiden, eindeloze zandduinen, het indrukwekkende Atlas-gebergte, dromedarissen, overnachten in een bedoeïenentent: in een jaar waar er heel wat niet kon, beleefden we wél een onvergetelijke 17-daagse reis door Marokko. Tekst : Raf Schevenels @schevenelsraf foto: Stijn Gillaerts Jouw foto in De Karavaan? Tag ons op Instagram: @karavaanvzw
Reisfoto de Karavaan nr. 1
5
In gesprek met Bob Elsen
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
6
Voor het 50-jarig bestaan van Karavaan gaan we in gesprek met Bob Elsen, bezieler van Karavaan en Joker, en bovenal reiziger pur sang. Hij neemt ons mee op een pad vol ontmoetingen, van toen en van nu. Want wist je dat Karavaan ooit gestart is door een toevallige ontmoeting tussen gelijkgestemde reiszielen? En zo waren er doorheen de jaren nog meer boeiende ontmoetingen die hebben geleid tot het huidige Karavaan zoals we het vandaag de dag kennen. Let’s take you on a trip down memory lane! Tekst: Britt Jennes Interviewer: Carla Borgmans Foto’s: Bob Elsen
de Karavaan nr. 1
Carla: Bob, 50 jaar geleden stond je mee aan de wieg van het huidige Karavaan. Dus jij bent er van bij het begin bij. Heb je veel zien veranderen over de jaren heen?
Carla: Je spreekt over Jest? Wat is Jest precies?
Bob: “Wel, Jest bestond eigenlijk allang, dus nog vóór we Joker hebben opgericht. Met Jest is het allemaal begonnen, want dat is eigenlijk de allereerste naam van wat nu Karavaan is. Je had toen een franstalige organisatie die heel actief was in het toerisme en dat was TEJ (Tourisme Etudiants Jeunesse). Die wilden graag een Vlaamse afdeling opstarten. En dan hebben wij de opdracht gekregen om een Vlaamse bestuurraad op te richten. Zo ben ik er in 1973 bijgekomen als een van de eerste Vlaamse bestuurders van Jest.”
Carla: En vanwaar de naam Jest?
Bob: “Dat betekent eigenlijk gewoon Jeugd en Studenten Toerisme. En Jest was eigenlijk hetzelfde voor TEJ als wat Karavaan voor Joker betekent. Want TEJ deed ook aan touroperating en had 3 Vlaamse kantoren onder haar vleugels: in Leuven, in Gent en in Antwerpen. Nadien heeft TEJ de touroperator Sytour opgericht samen met twee Franse, een Nederlandse en een Amerikaanse reisorganisatie.”
Carla: Wat voor een organisatie was Jest in de beginjaren?
Bob: “We waren in totaal met zo’n 50 à 70 mensen, allemaal jonge mensen die de wereld wilden ontdekken en reizen begeleiden. Dat was eigenlijk heel nieuw in die tijd. Welja, dat waren allemaal mensen die ook al veel gereisd hadden. Mensen waarbij de reismicrobe hen stuk voor stuk goed beet had. Ik kan me nog goed herinneren dat we allemaal achter één gedeelde gedachte stonden: iedereen was welkom, wie of wat je ook bent. Gender en geaardheid maakte niet uit, daarin deelden we een zekere open mindset. En dat was toch wel één van de sterktes van die mensen in de organisatie. Iets wat trouwens nu nog altijd zo is bij Karavaan en bij Joker. Maar de reismicrobe en de goesting om op pad te gaan zat er zeker bij iedereen in, en bracht ons zo samen. We wilden ook een andere vorm van groepsreizen creëren en zo is dan het idee ontstaan van een eigen touroperator, Joker.
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
Bob: “Het is nu meer dan 50 jaar geleden dat ik mijn eerste reis naar Mexico begeleidde voor Jest. En dat is allemaal heel spontaan gegroeid. Ik kreeg destijds de vraag of ik goesting had in een reis naar Mexico, dus ik zei: “Ja, zeker goesting in Mexico!”. Ik sprak geen Spaans, dat is nu uit den boze als reisbegeleider, maar ik wist wel dat er Azteken en Maya’s waren. En meer wist ik eigenlijk niet, dus dat is nu wel een heel ander verhaal als beginnende reisbegeleider. Het feit was ook dat de reis met Jest volledig op voorhand georganiseerd was. Dat was een klassieke reisbegeleiding zoals we kennen bij de grote ketens. De hotels waren geboekt en de bussen op voorhand gereserveerd. Dat maakt het wel makkelijker, en ook minder avontuurlijk. Dus dat hebben we omgebogen doorheen de jaren. En ik kan met zekerheid zeggen dat de spirit om op een andere manier te reizen, er nog altijd in zit. Die is niet fundamenteel veranderd, integendeel die is alleen maar groter geworden en nu dus ook veel professioneler uitgewerkt. En dat is zeker niet evident dat juist dát wordt doorgetrokken na al die jaren. Dat vind ik een zeer sterk gebeuren.”
de Karavaan nr. 1
7
Ik zie ze nog allemaal voor mij: ‘Wij wilden de ontmoeting voorop zetten. Vandaar ook in zeer kleine groep. En met vrijheid in!’ En dat bestond toen niet.”
Carla: Wat bedoel je met die vrijheid?
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
Bob: “Het feit dat de hotels niet op voorhand gereserveerd waren of het transport dat we ter plekke zelf moesten uitdokteren. Wij zijn daar dan eigenlijk nogal extreem in gegaan. Toen vertrok je op reis en was je hotel voor de eerste nacht dikwijls niet gereserveerd. Verder kreeg iedereen de kans om zijn reis uit te spitten in functie van de deelnemers die je bij had of de situaties waarin je belandde met de groep. Dat gaf zo’n vrijheid en een andere dimensie aan reizen. Soms extreem, maar we deden het. In deze tijd wordt dat terug wat moeilijker omdat er teveel toeristen zijn waarmee je rekening moet houden.”
8
Carla: Vandaag de dag werken we met strikte selectiecriteria voor de kandidaat-reisbegeleiders. Was dat toen ook het geval?
Bob: “Toen was het niet meer of niet minder dan: je behoorde tot die groep en je werd opgenomen door die groep. Na mijn befaamde Mexico-reis had ik wel door dat de lokale taal spreken het makkelijker maakt om 1) een goeie reisbegeleider te zijn die alles moet organiseren en 2) om leuke ontmoetingen te hebben met lokale mensen. Dus toen heb ik ervoor gepleit dat reisbegeleiders die naar zulke landen trekken, op z’n minst Spaans moesten spreken. Want dat moest voorheen niet.
de Karavaan nr. 1
En zo leerden we beetje bij beetje om het professioneler aan te pakken. Ook anderen, zoals Guy Pepermans en Rita Daneels, hebben stevig aan de kar getrokken om de zaken mee te verbeteren. De selectie en het selectieweekend zijn daar mooie voorbeelden van. Ik heb de organisatie ook meer zien evolueren in de zin van professionalisering naar de klant toe. Waar we vroeger eerder uitgingen van onze eigen input voor een samenstelling van een reis, evolueerde het toch meer naar de klant en diens verwachtingen. En zo probeerden we om extra ingrediënten aan onze reizen toe te voegen. Zo konden we ook die ervaringen blijven aanbieden waarnaar die klant op zoek was.”
Carla: Bob, vertel eens: eerst was je actief bij Jest, en nadien volgden PikNik, Karavaan en Joker. Hoe ga je van de vzw Jest naar Joker, het bedrijf?
Bob: “Op een gegeven moment was er het idee om zelf een touroperator te starten. En zo geschiedde, 36 ‘Jesters’ hebben geld bijeen gelegd en samen met Sabena, is Joker opgericht. Er waren toen 6 personen in dienst, 3 op hoofdzetel en 1 per verkoopkantoor. Veel draaide op vrijwilligers. Reisbegeleiders die tot diep in de nacht hun steen bijdroegen om onder meer productie en communicatie uit te bouwen. Er is bij Karavaan en Joker veel veranderd.”
Carla: En wie ging er destijds mee op de reizen van Joker? Wie waren de deelnemers?
Bob: “Uit toeristisch onderzoek blijkt dat er bij de actieve reizigers eigenlijk drie belangrijke groepen op te merken zijn. Ten eerste is dat de avonturier die spitante uitdagingen wil aangaan. Dan heb je ook de reiziger voor wie het contact maken en de ontmoeting belangrijk zijn op reis, zij gaan bijvoorbeeld mee om nieuwe vrienden te maken, nieuwe culturen te leren kennen. En als laatste heb je de sportieve reiziger, en die hebben wij iets minder mee gehad op reis. Dus bij Joker hebben we vooral de
avonturiers en de contactzoekers mee op reis. Ik ken veel deelnemers voor wie reizen in groep zeer aantrekkelijk is. Voor wie de sterkte van reizen in de ontmoeting ligt, binnen en buiten de groep. Reizen vormt een lens naar anderen, een manier om anderen en jezelf beter te leren kennen. Het is een confrontatie met andere omgevingen en schoonheid maar ook met armoede en ontbering. Het is pas als men de werkelijkheid ziet, proeft, ruikt, voelt, hoort dat men kan begrijpen waar het om gaat.”
Carla: Zie je die persoonlijke groei ook bij jezelf terugkomen? Vertel eens welke invloed jouw eerste reizen op jou als persoon hadden.
Bob: “Mijn allereerste reis was eentje die ik voor het plezier in elkaar gestoken had als bestuurslid van faculteitskring Ekonomika in Leuven. We zijn toen met tenten en bus naar
Moskou getrokken, via Finland en Zweden terug. Dat was in 1968 en op het moment dat we Praag doorkruisten, was de Praagse Lente daar volop aan de gang. Ik moet eerlijk zeggen dat ik toen quasi niets van de stad zelf heb gezien want het was zoveel boeiender om bij de studenten te blijven hangen en met hen aan de praat te raken over hun pas verworven vrijheid. Mensen kwamen massaal op straat en deelden vreugde en drank. Zo’n intensief volksfeest heb ik nooit meer meegemaakt in mijn leven. Wij zaten daar midden in. Onwaarschijnlijk. Maar het was vooral de laatste reis die het meeste indruk op mij achterliet. Dit keer gingen we, opnieuw met de studentenvereniging, naar Osaka in Japan voor de Wereldtentoonstelling. Het was daar een bedoening van jewelste en we hebben daar heel wat prachtige momenten beleefd. Zo zijn we daar meerdere keren tot 5 uur ’s ochtends in de bar blijven hangen met
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker? de Karavaan nr. 1
9
Japanners, zij kunnen blijkbaar niet echt tegen alcohol en wij dus wel. Eens was dat zelfs met sumoworstelaars. Schitterend. Maar wat mij het meeste beroerd heeft, is de diepgang, de zen en de rust die men er bezit in het leven. De manier waarop men de tuinen bezoekt, de manier waarop men zit, eet en tot rust komt, etc. Later besefte ik pas welke invloed die ervaringen in Japan op mijn persoon hebben gehad. Want doorheen mijn leven bleef het Oosterse gedachtengoed mij enorm intrigeren. Sterker zelfs: ik zou niet zijn wie ik ben zonder die ervaringen in mijn leven te hebben meegemaakt.”
Carla: Kan je daar een voorbeeld van geven?
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
Bob: “Ik durf wel te stellen dat ik een redelijk evenwicht gevonden heb in mezelf. En voor mij ligt dat door een evenwicht te vinden tussen drie polen. Enerzijds het productieve, want ik heb wel altijd de drive om hard te werken in mij gehad. Anderzijds het reductieve, het feit dat je op tijd en stond afstand kan nemen van
10
de Karavaan nr. 1
bepaalde zaken, ook van jezelf. Beide transcendente bewegingen vertrekken vanuit de natuur. Tussen die drie oriëntaties kan een mens zich een soort evenwicht opbouwen, ieder op zijn eigen manier. Dat probeer ik. En voor een heel groot stuk heb ik dat geleerd uit de diepgang van de Oosterse filosofie. Ik ben als ondernemer ook veranderd door het reizen. In plaats van te denken “hoe ga ik het doen?” ga ik meer uit van “waarom ben ik iets aan het doen?”. En laat dat nu ook de strategie zijn die we bij Karavaan en Joker hanteren. Daarvoor staan we gekend en dat hebben we zo ook altijd naar de buitenwereld gecommuniceerd. Wat is de waarom of het belang bij Joker? Dat is die ontmoeting creëren in feite.”
Carla: Waarom is die ontmoeting creëren zo belangrijk?
Bob: “Reizen heeft mij voor een groot deel duidelijk gemaakt waar de echte rijkdom zit. En dat zit niet in de top van de politiek of van de economie bereiken, want daar bekommert men zich weinig om de gewone mens. Maar de kracht zit ‘m juist in die individuele ontmoetingen met mensen. Ik ben ervan overtuigd dat mensen over de hele wereld in hun diepste wezen allemaal gelijk zijn, met een gelijkaardige zoektocht naar zingeving, geluk, rijkdom, erkenning en liefde. Alleen wordt die zoektocht in de ene cultuur op die manier ingekleurd, en in de andere cultuur krijgt die weer een andere inkleuring. Maar die zoektocht bij de mens is iets wat je overal ter wereld tegenkomt. En dan vraag je je af: hoe komt het dan dat vrede en verdraagzaamheid zo moeilijk te bekomen zijn in deze wereld? Ik denk dat het voor een groot deel ligt aan het feit dat we elkaar niet (goed) kennen. De identiteit van een mens is complex opgebouwd uit vele aspecten, en die kan ook weer een andere vorm aannemen naargelang de tijd en de situatie. Het feit dat we hier op dit moment samenzitten, maakt al dat onze perceptie zich vormt naargelang onze interactie, want ik zeg iets en jij kan misschien denken: “ik denk daar toch anders over”. En voor een groot
Carla: En als je naar de toekomst kijkt, welke kansen zie je nog voor Karavaan?
Bob: “Hoewel we niet kunnen ontkennen dat we nu met z’n allen lastige tijden doormaken omwille van corona, ben ik ook heel fier. En dat omwille van twee redenen. Enerzijds fier om te zien dat we er na 50 jaar nog altijd staan, en hoe! Ongelofelijk wat er in die 50 jaar allemaal verwezenlijkt is door de mensen bij Karavaan, de vrijwilligers, de medewerkers, enz.
Anderzijds ben ik ook zeer trots dat er desondanks alles wat er op dit moment speelt, ook op vele vlakken intenser en nauwer wordt samengewerkt dan ooit tevoren, hetzij met Karavaan, met Joker, met de ViaVia’s, met onze partners. Je voelt dat het allemaal veel korter bij elkaar komt. En ik hoop dat dat zo mag blijven, want daar ligt voor mij de grootste kans en rijkdom om het verschil te kunnen maken. Dus laten we voortdoen op hetzelfde elan, telkens vanuit onze gedeelde visie: connectie, (interculturele) ontmoeting, duurzame belangen, lokale verankering! Want of het nu gaat om een opleiding, een reisbrochure of een reiscafé, één ding is duidelijk: we staan allemaal achter dezelfde missie en hebben allen dezelfde visie voor ogen. En laat dat nu net hetgene zijn wat onze familie zo sterk maakt.”
Meer weten over die eerste groepsreis naar Moskou? Blader snel door naar p. 38
de Karavaan nr. 1
Was het nu Jest, Pik-Nik, Karavaan of Joker?
deel komt dat omdat we elkaar onvoldoende kennen, ‘alle Chinezen zijn slecht behalve mijn buurman’. Wanneer identiteit bepaald wordt vanuit een oorsprong gaat men polariseren, wij de goeden, zij de slechten. Club Brugge tegen Antwerpen. Daarbij best onthouden: er is niet één waarheid maar er is de mijne, de jouwe en die van zovele anderen. En zo kan verdraagzaamheid naar elkaar toe evolueren in positieve zin. Vandaar, ontmoetingen creëren blijft voor mij de essentie van reizen.”
11
Karavaan-@genda Alle informatie over ons volledige activiteitenaanbod vind je op www.karavaan.be onder Activiteitenkalender.
14 februari
26 maart
Ben jij een echte waterrat? Heb je altijd al tussen de vissen willen zwemmen? Dan is deze duikinitiatie iets voor jou! Je maakt er kennis met de basisbeginselen van het duiken. Zo sta jij binnenkort op je reis al een stapje voor als je gaat diepzeeduiken en kan je de wondere onderwaterwereld ontdekken.
Tijdens deze dag leer je essentie van kaart- en kompaslezen, hoe je tijden en afstanden kan inschatten en hoe je het landschap op de kaart kan herkennen en er gebruik van maken.
€20 - duikmateriaal, wetsuit en professionele begeleiding incl.
Go Walk – bergstaptechnieken Bohan
Go Dive – Duikinitiatie – Mortsel
Go Waze – Kaart en kompas - Bohan
€30 – professionele begeleiding en materiaal incl.
27 maart
Heb je soms knikkende knieën of pijnlijke gewrichten? Hoe kan je meer bereiken met minder inspanning? Hoe daal je een steile gladde helling af? Hoe stap je over moeilijke rotspartijen? Deze vragen en nog veel meer komen aan bod tijdens onze workshop ‘bergstaptechnieken’. €30 – bergwandelgids incl.
13 - 17 april
Go Hike – GR16
19 - 20 maart
Karavaan-@genda
Bushcraftweekend – Sint-Joris-Weert
12
Heb jij ook altijd al eens Bear Grylls willen zijn? Wil jij meer te weten komen over de natuur om je heen? Dan is dit bushcraftweekend het perfect outdoorweekend voor je.
Te voet en per kayak, volgen we al slingerend de GR 16 langs de Semois. Volgens velen de mooiste wandelroute van België. Normaal wandel je deze GR in 9 etappes, maar in deze minitrip gaan we 3 dagen stappen en één dag kayakken. €178 – overnachtingen, maaltijden (behalve lunch op 13 april) en activiteiten incl.
€120 – workshops, materiaal voor de workshops, avondmaal op zaterdag en maaltijden op zondag, drankjes, incl.
Inschrijven of meer informatie? Surf snel naar www.karavaan.be de Karavaan nr. 1
4 mei
Go Pack – Rugzakologie De inhoud van deze workshop is een must voor elke backpacker en is ‘geladen’ met veel handige tips! Ook als meer ervaren rugzaktrekker zal je hier nog nuttige informatie uithalen. Dit wordt een boeiende avond...hoe haal je het meeste comfort uit een trekkersrugzak? €5 – incl. drankje
del kunnen voorblijven zonder geld en hulp van buitenaf? Heb je alles in huis om als eerste over de finish te komen terwijl je al liftend op een wervelende roadtrip doorheen Europa gaat met zalige natuur en fantastische landschappen? Ben je klaar voor intrinsieke uitdagingen die jouw geest tot het uiterste zullen drijven, vol wendingen maar zo noodzakelijk om jouw waarde als jager te testen... Durf je om deze jacht aan te gaan en op te staan als onze ultieme jager? €340 – overnachtingen, maaltijden, activiteiten, noodhulp, (spel)begeleiding incl.
5 - 13 augustus
On the train to sustainability – Europese jongerenuitwisseling Stap op de trein en beleef deze fantastische Europese uitwisseling met jongeren uit België, Tsjechië en Duitsland. We houden halt in Berlijn, zoals je het nog nooit gezien hebt, en de Poolse grens. We gaan op ontdekkingsreis langs inspirerende alternatieve, duurzame initiatieven, zowel in de stad als op het platteland. Geloof ons, het wordt eerste klas!
13 - 15 mei
Geocachen in Cadzand
€185 – Dit project wordt gesubsidieerd door het Youth in Action programma van Erasmus+. Dat betekent dat je enkel een participation fee van € 185 betaalt. De onkosten van vervoer, accommodatie, verblijf en activiteiten worden volledig gedekt door de Europese subsidies en zijn dus inbegrepen.
Een heel weekend spelenderwijs de natuur en het duingebied ontdekken in het supergezellige Cadzand? Nou gezellig toch? €120 – camping, fietsen, maaltijden en (spel) begeleiding incl. Karavaan-@genda
25 - 29 mei
The Roadtrip VI.O.L.F. Teams van 2 of 3 vastberaden jagers tussen 18 en 31 jaar oud, strijdend tijdens de liftwedstrijd van jouw leven. Zal jij het achtervolgende wolfroe-
de Karavaan nr. 1
13
Alleen op reis als vrouw?
Alleen op reis, ik? Nee, dat is niets voor mij. Maar wat doe je als je een sabbatjaar wil nemen, je zin hebt om er tussenuit te gaan, en je vrienden moeten werken? Tekst: Mitte Scheldeman Foto’s: Arne Vinck Na mijn studies reis ik naar Latijns-Amerika. Ik vind alleen op reis gaan niets voor mij en besluit samen met een vriend te vertrekken in November. Hij zou twee maanden blijven. Een andere vriendin zou daarna met me verder reizen gedurende twee weken. Ik besluit mijn retourticket pas te boeken wanneer ik klaar ben met reizen.
Soloreizen als vrouw
Ik merk al snel bij mijn eerste reispartner dat onze verwachtingen over de reis heel verschillend zijn. We worden aangetrokken tot andere soorten activiteiten, reizigers en hun routes. Samen reizen is uitdagend en onze wegen scheiden zich na twee maanden.
14
Ik ben grote fan van het Couchsurfing platform, een website die reizigers met locals matcht voor logeerplaatsen, omdat ik interculturele ontmoetingen zeer leerrijk vind. Toevallig bots ik in Bolivia op een oude kennis uit België die in La Paz woont. Om mijn balans terug te vinden, besluit ik in december een tijdje bij hem te verblijven tot mijn tweede vriendin overvliegt en we Kerst bij hem vieren. We reizen samen door naar Cordoba in Argentinië, waar zij aan haar stage geneeskunde start. Samen met haar reizen is fantastisch. We genieten van de kleine en grote avonturen, volgen ons buikgevoel,
de Karavaan nr. 1
gemakkelijker connectie te leggen met mensen. Ik heb ook het gevoel dat mensen begripvoller zijn en sneller geneigd zijn je verder te helpen met bijvoorbeeld vervoer of onderdak. Het niveau van mijn Spaans gaat eveneens zienderogen vooruit door de vele interacties en contacten die ik leg. Ik krijg vaak de vraag of het niet gevaarlijk is om alleen te reizen als vrouw. Ik hoor soms enge verhalen van andere reizigers en lifters, maar ik heb zelf bijna uitsluitend positieve ervaringen. Wanneer ik lift, zorg ik dat ik steeds weet welke richting ik uitmoet op de kaart en welke grote steden we moeten tegenkomen. Gedurende mijn hele ‘lift carriere’, heb ik in totaal tweemaal mannen meegemaakt die impliciet of expliciet opmerkingen of lichamelijk contact maakten waar ik me niet comfortabel bij voelde. De eerste had me ergens in Patagonië afgezet en zei dat hij na zijn werkopdracht me terug zou oppikken zodat we ‘s avonds in hetzelfde hostel konden overnachten. Zodra hij uit het zicht was, maakte ik dat ik uit de voeten was. De tweede was een
de Karavaan nr. 1
Soloreizen als vrouw
komen op de mooiste plaatsen en ontmoeten super interessante mede-reizigers. Ik leer zeker en vast dat de keuze van de juiste reispartner essentieel is. Wat zijn je verwachtingen als reiziger? Wat is je reistempo? Waar krijg je energie van en waar pas je liever voor? Ondertussen is het januari. Het begint bij mij te kriebelen om alleen verder te reizen. We ontmoetten zo veel fijne mensen en reizigers die alleen, in duo of groep reisden. Ik besef dat je eigenlijk als reiziger nooit alleen bent. Ondanks mijn idee dat alleen reizen niets voor mij is, besluit ik het toch te wagen. We horen van andere reizigers dat liften in Argentinië de meest kost- en tijdsefficiënte manier is, dus start ik in het Noorden en lift ik naar het Zuiden. Ik stel vast dat hoe langer ik op reis ben, hoe meer ik geniet van “trager reizen”. Ik doe projecten via Workaway en WOOFFing om ergens langere tijd te landen en reis dan verder. Mijn grootste zorg is voedsel en een kampeerof logeerplek, een enorm privilege. Door alleen te reizen krijg ik het gevoel
15
iets explicietere ervaring in Noord-Frankrijk met een andere vriendin, waarbij de chauffeur over mijn billen wreef, complimenten gaf en zei dat hij zijn nummer zou geven zodat we ‘s avonds konden afspreken en een “leuke tijd beleven”. Ik heb mijn angst tijdens het gesprek niet laten merken maar toen ik iets later op de weg mensen zag, gezegd dat ik me onwel voelde en gevraagd of hij even wilde stoppen omdat ik moest overgeven. We zijn dan uit de auto huilend naar de groep mensen gelopen die ons als onbekenden meteen omhelsden en het verhaal aanhoorden. Mijn tweede les hierbij is zeker en vast het belang van assertiviteit, realiteitszin, en het volgen van je buikgevoel en intuïtie. Soms kan alleen reizen ook erg beklemmend zijn. Te veel eenzaamheid en vrijheid zorgt ervoor dat je jezelf tegenkomt. Dat je je klein en nietig voelt in de wereld. Tijdens mijn reizen zoek ik een balans tussen introspectie en het delen van ervaringen met andere mensen. De introspectie en zelfreflectie is voor mij interessant omdat ik de waarde van fijne ontmoetingen en connecties naar waarde schat. De periode van samen reizen is boeiend omdat je na de avonturen iemand hebt met wie je herinneringen kan ophalen.
Soloreizen als vrouw
Nu ik zelf binnenkort een kind op de wereld zet dat in onze samenleving gecategoriseerd wordt als een ‘meisje’, stel ik me vragen als:
16
de Karavaan nr. 1
Hoe kunnen we onze kinderen genderneutraal opvoeden tegenover stereotype ideën die de samenleving en media ons voorspiegelen? Bijvoorbeeld niet ongeruster of zorgzamer zijn voor een meisje dan voor een jongen? Hoe kunnen we ons ‘meisje’ opvoeden tot een sterke en zelfstandige vrouw die gelooft in zichzelf en niet bang is om alleen de wijde wereld in te trekken? Twijfel je ook soms of alleen reizen iets voor jou is? Ik heb het gevoel dat ik er op een heel veilige manier ben ingerold door eerst met iemand anders te vertrekken en dan te voelen dat er heel veel andere reizigers op de weg zijn die soms een meer gelijkaardige reis-mindset hadden dan mijn initiële partner. Ik heb geleerd me niet te laten beperken door de keuze van een reispartner. Ik voel me alleen veel vrijer omdat ik kan beslissen wanneer ik even quality time nodig heb en wanneer ik weer zin heb om een stuk van mijn reis met iemand anders te delen. Ik wil me ook niet laten beperken door (gender-)stereotiepe ideeën die leven in de samenleving over wat je al dan niet kan doen als vrouw, maar eveneens over zogenaamde mensen in het buitenland met slechte bedoelingen. Goed en slecht kom ik overal op de wereld tegen en het goede heeft in mijn reizen en ontmoetingen altijd de overhand gekend.
“
Rubriek
Tijdens mijn reizen zoek ik een balans tussen introspectie en het delen van ervaringen met andere mensen. de Karavaan nr. 1
17
Een reisleiderskaart voor Karavaan! “Papa ben jij dan ook écht weg met een Karavaan op je werk?” Dat is de vraag die Jef van Eyck van zijn kinderen kreeg toen hij coördinator was. Ze waren ervan overtuigd dat het zoiets moest zijn want Jef was vaak tot in de late uurtjes aan het vergaderen. Er stond dan ook veel op til toen hij tussen 1999 en 2007 coördinator was! Laat dit nu net een periode zijn waarin de overheid normen oplegde aan de toeristische sector én het jeugdwerk.
Een reisleiderskaart voor Karavaan!
De weg die Karavaan aflegde, liep net zoals een avontuurlijke tocht over pieken en dalen naar bestemmingen die nieuwe inzichten brachten in het hele reisverhaal. Heb je je ooit afgevraagd waarom onze reisbegeleiders zich op een andere manier in de reiswereld blijven profileren? Of waarin ze verschillen van bijvoorbeeld reisleiders van Tui?
18
Tekst: Yvonne Gielen Interviewer: Jonathan Cooman Foto’s: Jef Van Eyck
Hoe blik je terug op je tijd als coördinator?
Jef: “Met zeer veel enthousiasme en plezier: in mijn herinnering blijft dit een extreem boeiende periode om tal van redenen. Ik kreeg plots de kans om samen te werken met jonge en dynamische mensen in een organisatie waar iedereen vooral die ruime blik op de wereld deelde. Ik was op dat moment 42, het voelde
de Karavaan nr. 1
als mijn tweede jeugd. Het was bovendien een privilege om vanuit eenzelfde referentiekader samen na te denken over thema’s en allerlei vernieuwingen uit te proberen. En ten slotte legde Karavaan de kiem voor mooie vriendschappen: we werkten hard en degelijk samen in een ongedwongen sfeer op de vormingsweekends, maar gingen er even hard en degelijk samen uit de bol op de nachtelijke fuiven.
Jef: “Als coördinator realiseer je uiteraard niets alleen. Ik had het geluk om de vele externe en interne uitdagingen die op ons afkwamen, te sturen. Zo veranderde er in die periode het decreet van het jeugdwerk, een subsidiekanaal van Karavaan, en waren we verplicht een nieuwe beleidsnota te schrijven. Er volgde ook een nieuwe wet op vrijwilligerswerking, maar de derde en belangrijke vernieuwing kwam vanuit het Ministerie van Toerisme onder minister Renaat Landuyt: hij bepleitte kwaliteit-
snormen voor reisleiders en gidsen. Om op zoek te gaan naar ‘kwaliteitsindicatoren’ nodigde hij vertegenwoordigers van de toeristische sector uit. Ik werd afgevaardigd uit Karavaan. Na een onderzoek van een jaar kreeg Toerisme Vlaanderen vanuit het ministerie de opdracht de vorming tot reisbegeleider in Vlaanderen bij te sturen. Er stelde zich snel een probleem: wie zou deze opleidingen verzorgen? Er waren heel wat pedagogische spelers op de markt en we hebben flink moeten debatteren om onze specifieke opleiding intern te mogen blijven organiseren. Ons sterk punt was dat we een traject voorstelden, waarbij jaarlijkse opvolging
de Karavaan nr. 1
Een reisleiderskaart voor Karavaan!
Wat heb je gerealiseerd waar je trots op bent?
19
Een reisleiderskaart voor Karavaan!
en kwaliteitsbewaking via evaluaties voor en na de reis centraal stonden. Ons concept getuigde van een meer dynamische, participatieve en emancipatorische benadering, waarbij zelfs voor onze deelnemers op reis een actieve rol was weggelegd. We moesten dus wel de noodzaak van groepsdynamiek, conflicthantering en psychologische verdieping beklemtonen, en dit geheel in tegenstelling tot andere opleidingscentra die dit niet aanboden. Wierp men op dat we ons moesten houden aan de opgelegde regels rond EHBO op reis, dan gingen we zelfs een stapje verder: we hadden toch hiervoor opgeleide mensen in eigen rangen én we zouden ook EHBO aanbieden, gericht op reizen in de tropen. Boeiende, maar lange discussies die uiteindelijk tot compromissen hebben geleid met andere gidsenorganisaties, reisleiders en onderwijsinstellingen. Het curriculum dat we konden voorleggen aan de overheid, zorgde ervoor dat Joker als eerste touroperator aan
20
de Karavaan nr. 1
de slag kon met erkende en opgeleide reisleiders met een door het Ministerie van Toerisme uitgereikt certificaat, de fameuze reisleiderskaart. Al deze ontwikkelingen hadden ook gevolgen voor onze samenwerking met Joker. Dus intern volgden er heel wat discussies om ons samenwerkingsverband te optimaliseren en aan te passen aan de sterk gewijzigde structurele context. Samen met het bestuur van Joker slaagden we erin om van Karavaan een autonome jeugdwerking te maken. De meeste reisbegeleiders waren niet betrokken bij deze gesprekken. Al deze uitdagingen vroegen veel van mijn energie en van mijn tijd. Een kleine anekdote volstaat om dit te bewijzen. Zo kreeg ik de vraag van mijn kinderen: “Zijt gij nu écht met een karavaan onderweg? En waar gaat die dan naartoe?” Ze zagen mij bijna nooit thuis door de vele vergaderingen in Brussel en Mechelen. Dus ja, het bleef erg intensief, maar wel boeiend en heel prettig.”
Hoe zou jij een Karavaan reisbegeleider omschrijven?
Jef: “Een Karavaan begeleider is iemand die – en daar begint het voor mij mee – op een enthousiaste en passionele manier geïnteresseerd is in de wereld, haar bewoners en dus de cultuur en die zichzelf in dit kader wil verrijken. En hoe kan dit beter voor een reisbegeleider dan door met een groep mensen op reis te gaan? Op technisch en organisatorisch vlak is dit al een hele klus, maar bij onze begeleiders volgt als vanzelf het tweede grote aspect: samen mét je deelnemers een verhaal schrijven, samen een traject afleggen en hierbij ook de lokale bevolking in al haar authenticiteit betrekken. Ook deze moeten op één of andere manier hun realiteit kunnen inbrengen. En ten slotte moet onze begeleider het groepsproces van dichtbij opvolgen. Hij moet dus elke dag zijn groep opnieuw inspireren er het beste van te maken. Mijn visie op een reisbegeleider is in wezen niet gewijzigd, maar de reiscultuur van de jongere generaties is dat wel: ze kiezen misschien al wat eerder voor meer comfort, ze geraken directer aan concrete informatie en alle sociale media en de gsm’s reizen wel degelijk mee.”
“
Wat zou dan in deze tijd het unieke van een Karavaanbegeleider kunnen zijn?
Jef: “Blijf je deelnemers een rol geven en actief bij het proces betrekken. Onze emancipatorische en participatieve benadering, dure woorden voor heel eenvoudige dingen: ‘Kijk jij eens na wat jouw reisgids over die trekking zegt?’
Dat is het gevecht dat jij moest aangaan met de andere partijen i.v.m. de reisleiderskaart?
Jef: “Ja, daar ging het in essentie om. Ik kon het bij momenten hard spelen door te stellen dat ik bij de besprekingen over ons eigen curriculum in naam van 500 reisbegeleiders sprak.
de Karavaan nr. 1
Een reisleiderskaart voor Karavaan!
Kleur nu en dan buiten de lijntjes, want dat zijn de verhalen die jaren later nog verteld worden.
‘Welk restaurant verkiezen jullie vanavond?’ Zorg dat je ’s avonds bij een kampvuur verhalen hebt. Kleur nu en dan buiten de lijntjes, want dat zijn de verhalen die jaren later nog verteld worden. Het moet om beleving gaan, een begrip dat in heel de geschiedenis van Joker en Karavaan centraal staat. Ook mensen van vandaag zijn meer dan ooit op zoek naar beleving en niet zozeer naar de materiële kant van een zaak. Ik wens elke begeleider een open mind toe om hier een boeiend proces van te maken. En hierin onderscheiden we ons van andere reisleiders en gidsen.”
21
Ik bepleitte een concept dat uniek was en tot op vandaag is, en dat ook effectief geënt kon worden op onze praktijk. Ik vond gelukkig heel snel aansluiting bij de vertegenwoordiger van Natuurpunt. Er waren inhoudelijke verschillen, maar we waren het beiden snel eens over strategieën bij onze opleidingen: we wilden onze eigen mensen sterk in ons verhaal betrekken en rekening houden met voortschrijdende inzichten. Zo konden we gewicht op tafel leggen. En dat deden de andere spelers ook. Zo herinner ik mij een eis uit de wereld van de autocarkoepel: men wilde in het curriculum vermeld zien dat ‘gidsen in een bus met hun rug naar de passagiers in de micro kunnen vertellen.’ Wat is dit nu voor een competentie? Samen met mijn bondgenoot van Natuurpunt moest ik er alles aan doen om niet in de lach te schieten. Wat is er dan wel belangrijk? ‘Een reisbegeleider moet een verhaal kunnen brengen’. Dat werkt nog steeds.”
Een reisleiderskaart voor Karavaan!
Vertel eens over de opleidingsweekends.
22
Jef: “Mijn uitgangspunt was om er zeer intensief op een prettige, maar kwaliteitsvolle manier te werken. Om dat te kunnen moet je af toe momenten hebben waar alle remmen los moeten gaan, waar er ruimte is voor informeel contact bij een pint. Er mocht gedanst en gefuifd worden onder het motto ‘zolang, zo hard en zo zat als je wil, als je er morgenvroeg om 09.00 u. maar weer fris staat, klaar voor een dag opleiding’. Ook dat vond ik een vorm van persoonlijkheidstraining. Op reis gebeurt dat trouwens meer dan eens. En zo heb ik fuiven meegemaakt tot half vijf en stond ik drie uur later op om iedereen te gaan wekken. Een weekend kon ik dat volhouden, een nacht doorslapen en ik was daarvan hersteld. Ik had daar fysiek geen last van en ik beschouw het niet als een prestatie. Ik geef toe dat dit misschien niet altijd de beste manier was, maar ik zie dit als een gegeven uit onze tijd en vooral mijn persoonlijke manier om dichtbij de begeleiders te staan.”
de Karavaan nr. 1
“
Elk contact is voor mij een bouwsteentje van mijn eigen ervaringswereld Heeft Karavaan je veranderd?
Jef: “Heel zeker! Het heeft impact gehad op mijn leven op nogal verschillende domeinen. Voor het eerst moest ik op ministerieel niveau met kabinetten gesprekken voeren. Er waren de vele pittige discussies tussen organisaties die vanuit een totaal andere visie opereerden. Verder kreeg ik de kans om nog meer met reizen bezig te zijn. Ik kon mij dus op vele vlakken ontplooien, maar wat ik op het moment van mijn werk voor Karavaan nog niet zo hard aanvoelde, is dat ik een gigantisch netwerk aan toffe mensen kon opbouwen. Ik denk dat ik elk jaar nog in minstens twee of drie verenigingen of overlegstructuren mensen van Karavaan tegenkom. Deze week krijg ik een mailtje van Jet Groen, een Karavaanbegeleidster van vroeger, die nu werkt op Kamp C – vanuit Antwerpen een soort expertisecentrum duurzaam bouwen. Zij roept de hernieuwbare energiecoöperaties bijeen om samen een project uit te denken. ‘Ha Jet, hey! Wanneer is dat?’ Ook dát is Karavaan, een grote vriendenclub. Prettig blijft het om hen op vele plaatsen tegen te komen. Ik kon leren van contacten met andere mensen. Elk contact is voor mij een bouwsteentje van mijn eigen ervaringswereld. Ik ben een tevreden mens met de stille hoop in dat boeiende verhaal iets bijgedragen te hebben. Nog geen moment heb ik spijt gehad dat ik deze job gedaan heb. En zoals in elke organisatie was het voor mij ook belangrijk om de verantwoordelijkheid los te laten en plaats te maken voor nieuw bloed. Ter afsluiting herhaal ik graag mijn motto: durf en kleur gerust eens buiten de lijntjes. Blijf experimenteren en proberen. Doe eens zot, het is niet zo erg.”
PODCAST
50 jaar onderweg
50 jaar Karavaan 50 jaar reizen en activiteiten begeleiden 50 jaar inzet voor duurzaam reizen Meer dan 500 vrijwilligers die al 50 jaar Karavaan maken
Joni Nielandt startte in 2019 met de opleiding tot reisbegeleider maar kon door COVID-19 nog geen reis begeleiden… Ze vraagt zich wel eens af of het wel de moeite is om haar engagement bij Karavaan verder te zetten? Ze roept de hulp in van begeleiders Carolien, Hannah, Carla en Jonathan en trekt er met de microfoon op uit met 1 grote vraag...
Waarom blijven al die begeleiders zich al 50 jaar inzetten om vrijwillig reizen te begeleiden?
Luister mee op karavaan.be de Karavaan nr. 1
23
Column Peter Van Dinter
50 jaar, 47 edities Al 5 decennia is Karavaan onderweg, en ondanks er ons nog vele uitdagingen voor ons wachten tijdens reizen in tijden van corona; zijn we ondertussen veilig geland op een heuse mijlpaal. Als ikzelf over halve eeuw nog veilig mag landen met een gezonde geest, hoop ik als neo-negentiger mee te mogen werken aan de virtuele, gerobotiseerde en volledig zichzelf hernieuwbare editie van ons magazine De Karavaan. Misschien moet ik nu maar alvast in m’n pen duiken daarvoor, om de achteruitgang van m’n post mid-life vindingrijkheid voor te blijven. Van die 50 jaar ben ik trots dat ik er meer dan vijf zelf actief heb mogen meemaken; Vol nieuwe ontmoetingen met andere karavaan-reisbegeleiders, vorige en nieuwe generaties kleine helden die me steeds opnieuw verbazen. In die 5 jaar heb ik ook tot 2 maal een grenzeloos maar eindig liefdesverhaal met 2 impactvolle vrouwen mogen beleven. Ach, eeuwige liefde hoeft toch niet steeds van romantische aard te zijn. Voor sommigen is het hun campervan waarin de wereld aan hun voeten ligt. Voor andere toekomstdenkers is het hun liefde voor deze immense water-wereld of een tomeloze schattenjacht naar die ideale Zero Waste-reis. Ikzelf zal wel nooit met de tandem door de Balkan fietsen en in Latijns-Amerika ben ik nog niet geweest, maar als eurofiel kijk ik bij wijze van totaal willekeurig voorbeeld wel uit om Lanzarote in al haar schakeringen te beleven. 1 ding is zeker, ondanks onze rijkdom qua diversiteit en voorkeuren binnen Karavaan: Samen staan we sterker!
Column
Sinds 2015 heb ik zeker wel een pak meer van de wereld mogen proeven: van joker-reizen met begeleiders en deelnemers die zich een weg baanden door zowel cultuur-baden als cultuurshocks, als dienstreizen in het Verre Westen, Afrika en Azië. Mijn letterlijke proeverijen zijn om bekende redenen tijdens reizen in tijden van Corona iets meer tot de achtergrond verwezen, maar ik bekijk het ook als een nieuw begin. Reizen zoals wij ze mogen beleven is ten spijt van vele klaagzangen niet bepaald een mensenrecht maar veelal een privilege. We mogen tenminste terug reizen, zelfs al is het een hele tijd België Boven gebleven. Het besef dat onze mooie reizen zo kostbaar zijn heeft van het afgelopen jaar misschien wel écht het jaar van duurzaam reizen gemaakt.
24
Rest mij deze 50 jaar enkel nog gepast af te sluiten met het enige magazinethema van de voorbije 46 edities vol beste reistips die ik niet in bovenstaande tekst kon wegcijferen maar ik jullie desalniettemin niet wil onthouden: “Go West!
de Karavaan nr. 1
Ook in 2022 De Karavaan? Vernieuw je lidmaatschap
WA AROM? We organiseren superleuke activiteiten met instant reisgevoel! Je ontmoet gelijkgezinden en ontdekt samen de wereld! Je kan 4 keer per jaar wegdromen bij ons magazine We geven je gratis en voor niets een eigenzinnige (reis)blik op deze wereld Geniet van vele extra voordelen bij onze partners: Tot 15% korting in outdoorshops en (reis)boekenwinkel 50% korting op je lidmaatschap voor nieuwe leden van Blue-bike Korting bij lasershooten in Leuven of Hasselt En meer van dat!
HOE?
Surf naar gloria.karavaan.be en vernieuw je lidmaatschap de Karavaan nr. 1
25
Zweden Kungsleden Avontuur Reisverhaal in beeld Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren.
Tekst: Ellen Druyts Foto’s: Matthias Hoffman, Ellen Druyts, Karen de Bruyne, Maxim Vandeplas, Peter Verwilst
26
We ontdekken op acht dagen tijd het noordelijkste deel van de Kungsleden in Zweden, het Koningspad. Officieel Zweden maar eigenlijk bevinden we ons in Lapland. Koken, wassen, plassen … alles doen we met rivierwater. Ook als je gebruik maakt van de hutten. Iedereen vult voor de volgende gasten in de hut het water en hout weer aan. Op de Kungsleden wandel je over houten plankjes en steek je rivieren over op wiegende hangbruggen. September of niet, we worden getrakteerd op 4 seizoenen op 1 reis! Zon, sneeuw, mist, hagel, … ’s Nachts wordt het soms zo koud dat we onze slaapzak helemaal dichttrekken, met enkel nog een gaatje om te ademen. ’s Morgens vergeet je al die ontberingen bij die prachtige zonsopgang, als je samen ontbijt met die zalige groep. Onderweg zie je het volledige kleurenpalet in de landschappen, in de lucht en de meren… Het hoogtepunt bereiken we letterlijk op de top van de Kebnekaise, met zijn 2.079m de hoogste berg van Zweden! Op 1 dag stijgen én dalen we 1650m, pittig! Na die top is het terug afdalen en breekt ook het einde van onze reis aan. In de hut wacht ons een heerlijke warme douche en restaurant, wat hebben we genoten!
de Karavaan nr. 1
de Karavaan nr. 2
27
Klaar voor onze trekking van 8 dagen!
Schuilhut in zicht!
In de hutten zit je echt op je gemak.
Eventjes helemaal stil en alles in je opnemen... Tijd voor een frisse duik?
28
de Karavaan nr. 1
De beklimming van de hoogste b
Kijk, op zulke plekken werden we wakker. Zalig! Nu volop zon, morgen een sneeuwtapijt!
berg van Zweden, we made it!
Door weer - en - wind! We laten ons niet kennen!
de Karavaan nr. 1
29
Op houten plankjes door de wildernis.
30
de Karavaan nr. 1
De trekkershutten lagen steeds op idyllische plekjes
Elks een “me”-momentje, genietend van de natuur met een opkomend zonnetje... In tegenstelling tot wat je zou denken, was dit net een sterk moment: verbonden met elkaar en met de natuur.
25 -29 mei
ROADTRIP V .O.L.F.
ing ... The roadtrip is chorim .karavaan.be w w w p o n e jv sc 31 Meer info en in de Karavaan nr. 1
“Karavaanvrijwilligers zijn bij de sterkst geëngageerde vrijwilligers die ik ken”
Rubriek
Tekst: Yvonne Gielen Interviewer: Carolien van Nunen Foto’s: Tom Van den Borne
32
de Karavaan nr. 1
Dit is alleszins de ervaring van Tom Van den Borne, 21 jaar actief bij Karavaan. Hij arriveerde er in 2000 als reisbegeleider en werkte van 2004 tot 2007 op het secretariaat binnen ‘reiswerking’ en ‘IT’. Hij is nu bijna twaalf jaar lid van de Raad van Bestuur, waarvan hij bovendien negen jaar lang voorzitter was, tot vorig jaar. Gedreven, competent, van alle (karavaan) markten thuis, een duizendpoot! Hoe blik je terug op je tijd als voorzitter van de Raad van Bestuur?
Tom: “Met heel veel voldoening. In die negen jaar konden we mooie dingen realiseren en hebben we ons beleid in zekere zin geconsolideerd. Uiteraard moesten we verschillende beleidsnota’s schrijven. Dat lukte telkens en we werden er financieel mooi voor beloond. Verder hebben we hard gewerkt rond vormingsbeleid en dit niet alleen voor onze begeleiders, maar ook voor het personeel. Dat er onverwacht het één en ander voorvalt, kan je niet vermijden, maar wat we het laatste anderhalf jaar meemaken, is ongezien. Voor vele begeleiders was het niet evident, voor de Raad van Bestuur werd het een intensieve periode waarin we voortdurend samen met ons personeel moesten schakelen en bijsturen om het financieel haalbaar te houden.”
Is er een bijzonder leuk of mooi moment tijdens die negen jaar?
Wat maakt iemand nu precies tot Karavaanbegeleider?
Tom:“Het draait in hoofdzaak om engage-
Hoe was je contact als voorzitter met Joker?
Tom:“Voor Joker was het niet altijd comfortabel om met Karavaan samen te werken, vooral omdat wij verplicht werden aan een ei-
de Karavaan nr. 1
Karavaanvrijwilligers
Tom: “Er zijn veel mooie momenten geweest, maar de mooiste herinnering bewaar ik aan het samenzijn met de begeleiders tijdens onze vormingsactiviteiten. Is het dat niet precies wat wij de laatste tijd missen: de gezelligheid in Destelheide. Als tooghanger deed het mij ’s avonds deugd te zien hoe elke nieuwe generatie er telkens weer een compleet feest van kon maken. Prachtig!”
ment. We selecteren mensen op het ‘er staan’ en ‘sterke dingen kunnen doen’. Ons basispakket voor de vorming is al pittig, daarnaast ben je bereid om een reis van twee of drie weken te begeleiden en meestal zijn onze begeleiders nog elders actief voor Karavaan, bijvoorbeeld in de vorming of als bestemmingsverantwoordelijke. Ik zie in onze vereniging bij uitstek mensen die vaak professioneel of in hun privéleven een stevig verhaal te vertellen hebben. Sterk toch? Ik kom in andere vrijwilligersorganisaties, maar Karavaanvrijwilligers zijn bij de sterkst geëngageerde die je tegenkomt.”
33
gen identiteit binnen het jeugdwerk te werken. We waren en zijn het niet altijd over alles eens. Inclusie was bijvoorbeeld voor Joker een stevige uitdaging. Als Karavaan wilden we daar ver in gaan, iets wat voor Joker niet evident was. Idealisme tegenover realisme. Maar we kunnen nog steeds als volwaardige partners letterlijk en figuurlijk door dezelfde deur binnengaan en we blijven op een volwassen manier overleggen.”
Wat is precies de taak van de Raad van Bestuur?
Karavaanvrijwilligers
Tom: “Wij werken vooral op de achtergrond en dat is ook goed zo. Alle grote wijzigingen binnen Karavaan passeren via de Raad van Bestuur. Wil men bijvoorbeeld iets veranderen aan het curriculum van de vorming, dan vraagt dit een lang traject, ook via de Raad van Bestuur. Uiteraard gaan we niet in op alle dagdagelijkse beslissingen, dat blijft in handen van het personeel. Wat verder veel tijd vergt, zijn onze financiën en ons personeel. We zijn best een grote organisatie en tellen in normale
34
de Karavaan nr. 1
tijden toch een tiental mensen op de werkvloer. Voor hen moet er binnen de Raad van Bestuur de nodige aandacht en zorg zijn.”
Hoe heb je de vorming zien evolueren doorheen de jaren?
Tom: “Op een gegeven moment merkten we dat we ons curriculum moesten bijsturen. Heel wat mensen uit de vorming waren bereid aan dit traject mee te werken. We namen met z’n allen de tijd om te reflecteren over onze visie: wie zijn we, waar willen we naartoe, waarom doen we dit? Er veranderde dan wel iets fundamenteels vanuit deze ervaringsgerichte aanpak. En dit gebeurde geregeld, maar omdat we nog verder wilden, hebben we de beslissing genomen om financieel te investeren in externe begeleiding door Joris Piot om ons op een hoger niveau op dat ervaringsgerichte pad te brengen. Onze eigen vormers leerden er veel bij wat ze konden doorgeven aan de nieuwe generaties. En zo lanceerden we een stevig onderbouwd traject.”
ik blijf vanuit dat gevoel nog steeds stukjes vorming volgen. Het leuke daaraan is dat dit over generaties heen gaat. En telkens leer ik weer nieuwe mensen kennen om aan de toog ons verhaal verder te zetten. De neuzen in dezelfde richting, dat is het gewoon.”
Wanneer en hoe was jouw selectie?
Tom: “Het was in het jaar 2000. Mijn inschrijving voor het selectieweekend was een ‘last minute’. Ik had hierdoor geen tijd om me erop voor te bereiden, geen stress, geen hoge verwachtingen… Ik heb er me vooral geamuseerd. Mijn selecteur sprak me nu en dan bemoedigend toe en gaf me het gevoel dat het goed zat. En het leuke is dat mijn selecteur er ook nu nog altijd is en dat wij elkaar nog zeer geregeld op Karavaanactiviteiten tegenkomen.”
Hoe zou je ervaringsgericht leren best omschrijven?
Tom: “Ik wil voorzichtig proberen om het uit leggen: je moet iets zelf ervaren hebben om te voelen wat het is en wat je ermee kan doen. Je kan jezelf verbeteren en dat aan den lijve uitproberen. En precies in dit praktijk gerichte verhaal zijn we bereid om ver te gaan. We hebben bij Karavaan nooit enkel het theoretische opleidingsverhaal gebracht. Wij willen geen opleidingsinstituut zijn. Theoretische onderbouw is uiteraard ook belangrijk, maar wij gaan voor de praktijk en mensen moeten dat ervaren en zichzelf hierbij in vraag durven stellen, telkens weer na elke reiservaring.”
En na die ‘last minute’ volgden er heel wat groepsreizen. Hoe beleef je de groepsdynamiek?
Tom: “Er volgden inderdaad heel wat reizen: op dit moment net geen twintig. En elke reis is een compleet ander avontuur. Je kan dezelfde reis begeleiden en toch is die telkens verschillend, zowel door de groep als door de omstandigheden van het moment. Hetzelfde geldt ook voor de deelnemers: soms heb je dezelfde mensen mee, maar door de samenstelling van je groep leer je deze vaak anders kennen. On-
Hoe kijk je in het algemeen terug op jouw vorming?
Rubriek
Tom: “Ik vond dat bijzonder boeiend, zelfs spannend. Mijn weekends zaten goed vol als vrijwilliger bij Scouts Nationaal, maar als bij wonder kon ik de vijf verplichte weekends nog netjes in mijn agenda aanvullen. Ik heb er veel bijgeleerd en tegelijk ook veel leuke mensen leren kennen. Dat is toch het Karavaangevoel. En al hoor ik nu helaas bij de oudere generatie,
de Karavaan nr. 1
35
voorstelbaar wat er in een groep kan gebeuren.”
Karavaanvrijwilligers
Zijn er reisverhalen die je voor altijd zal onthouden?
36
Tom:: “Er zijn natuurlijk veel herinneringen, maar er is een te gek verhaal dat altijd terug bij me opkomt. Ik ging samen met een begeleidster na een babbel op een Karavaanweekend naar Kirgizië. Een impulsieve ingeving, een reis zonder veel voorbereiding of informatie. En toch viel dat keigoed mee. We trokken van joert naar joert, de traditionele nomadententen. In onze laatste joert aan het Son-Kol meer verbleven we bij veruit de plezantste onder de Kirgi‑ ziërs: hij kende twee woorden Engels, namelijk music music disco disco. Hij herhaalde ze onophoudelijk en onrustig. Het werd duidelijk dat zijn vrouw hem in bedwang hield: uit haar lichaamstaal maakten we op dat meneer pas na het eten met ‘music music disco disco’ mocht beginnen. Bij het eten dronken we koemis, gefermenteerde merriemelk, licht alcoholisch, maar op die hoogte miste de alcohol zijn effect niet. In de juiste sfeer kwamen we erachter wat ‘music music disco disco’ was. Hij had een kleine muziekinstallatie op zonne-energie: een Chinese autoradio ingebouwd in een box met een batterij eraan. Hij had één cassette. Dit werd naar buiten gesleurd. Daar stonden we met meneer onder een heldere sterrenhemel. Hij ging helemaal uit de bol bij zijn discomuziek. ‘Yes sir, I can boogie’! Dit nummer blijft voor mij bizar genoeg verbonden aan Kirgizië. En de dag nadien mochten we nog eens doorzakken met deze man. Want hij vertrok ’s morgens samen met ons, wij te voet, hij te paard.
de Karavaan nr. 1
Hij bleef ons vergezellen zonder dat wij wisten waarheen en waarom. ’s Middags kwamen we aan bij de joert van zijn broer, even plezant als onze eerste gastheer. We werden uitgenodigd om te blijven eten, maar omdat de voorbereiding van de maaltijd een dik uur in beslag nam, werd ons een volle fles wodka voorgezet. Onnodig te vertellen dat de wandeling na het eten erg vermoeiend was, de hoogte plots nog hoger leek. Deze ervaring is voor mij een mooi voorbeeld van echte kennismaking met het land en haar bevolking. Onder ‘duurzaam reizen’ verstaan we toch ook aandacht voor het gewone leven in de regio die we bezoeken.”
Hoe werken jullie concreet aan duurzaam reizen binnen Karavaan?
Tom: “Binnen de vorming is dit een thema waaraan we via allerlei methodieken werken, maar ook op onze reizen blijven we alert om bepaalde duurzame veranderingen door te voeren. Soms gaat dat om feiten die een aantal jaar geleden nog als vanzelfsprekend werden ervaren. Zo rijden we bijvoorbeeld niet meer op olifanten. Of zijn we ook voorzichtiger geworden met schoolbezoekjes op reis om te vermijden dat we op de duur schooltjes krijgen die van het toerisme gaan leven en de lessen niet meer voorop zetten. Samen met Joker hebben we hier bewust een traject afgelegd. Het moeilijkste blijft het ‘vliegverhaal’: het meest
onduurzame aan reizen is de verplaatsing naar waar je gaat. Er is al veel over gedacht. De essentie van reizen blijft echter dat je reist. Gelukkig beweegt er in dit opzicht wel het één en ander. We pleiten bijvoorbeeld voor meer treinreizen in Europa. Duurzaamheid is niet alleen ecologie, maar is ook het hele sociale en het economische aspect, een keuze om heel bewust te blijven werken met goede lokale contacten. Daarin blijven we veel energie insteken.”
Ben je door Karavaan ook als mens veranderd? Was de Tom die ik 20 jaar geleden gesproken zou hebben, iemand anders dan nu?
Tom: “Sta me toe een kleine anekdote te vertellen over het fantastische netwerk dat Karavaan is geworden. Ik heb dit op een grappige manier mogen ervaren tijdens mijn tijd op het secretariaat. Er werken veel Karavaanmensen binnen de media. Zeer geregeld kregen we wel eens vragen van redacties over de meest uiteenlopende onderwerpen. Zo kreeg ik een telefoon van een researcher die via tal van omwegen iets wilde vragen. Hij kwam maar niet tot de essentie. Mijn collega’s probeerden stilaan mijn conversatie mee te volgen. ‘Je zoekt dus iemand die een konijn heeft gezien in Nieuw-Zeeland?’, concludeerde ik na veel vijven en zessen. Er is weinig verbeelding nodig om je de gezichten van mijn collega’s voor te stellen. Ze lagen uiteraard allemaal plat van het lachen. Opluchting aan de andere kant van de lijn. Zo durfde hij het aanvankelijk niet formuleren. Ik kon hem na een half uur terugbellen: ‘We hebben voor u een begeleider die recent in Nieuw-Zeeland is geweest, een bioloog die daar ook effectief een konijn heeft gezien en over de ziekte bij konijnen iets kan vertellen.’ Is dat niet schitterend? Een mooi verhaal dat toch bewijst waarvoor wij staan, niet?”
de Karavaan nr. 1
Karavaanvrijwilligers
Tom: “Ik heb ontzettend veel geleerd uit de vorming en het begeleiden, en al die ervaringen neem je mee in je dagelijks leven. Mijn werk voor Karavaan en in de Raad van Bestuur heeft mij ook op professioneel vlak veranderd en sterker gemaakt. Ik heb altijd jobs waarbij ik met veel mensen in contact kom en telkens grijp ik nog steeds terug naar hanteerbare methodes zoals het verhaal rond de kernkwadranten uit onze basisvorming. Dus ja, de impact op mijn persoonlijk leven is zeker groot. En dan hebben we het nog niet over de vriendschappen voor het leven.”
Is er zelf nog iets dat je graag kwijt wil?
37
De zomer van 1968, waar het voor Joker en Karavaan allemaal begon... Eén event in de zomer van 1968, was het begin van alles en essentieel voor het bestaan van Joker (nu 40 jaar!) en Karavaan (al 50 jaar!): een roadtrip in groep naar Moskou. Iets wat achteraf beschouwd kan worden als de allereerste groepsreis van Joker ooit. Tekst: Sofie Stans Foto’s: Bob Elsen
Een groot avontuur
Bob Elsen, mede-oprichter van Joker, was in 1968 een student in Leuven. Hij studeerde Toegepaste Economie en werd de reisorganisator van studentenvereniging Ekonomika. In 1968 organiseerde hij een reis naar Moskou, 3 weken onderweg met de bus en tenten, low budget. Iedereen die hen liefhad, verklaarde deze 26 economiestudenten voor gek. Toch vertrokken ze op 19 juli 1968 voor een reis van meer dan 6000 km, waarvan het grootste deel dwars door drie landen achter het IJzeren Gordijn.
De zomer van 1968
Hindernissen en warme contacten onderweg
38
hier niet trots op, al was communicatie toen heel wat moeilijker. Gsm en internet bestonden nog niet. We logeren in de universiteit. En hier begint ons grootste feest. De Praagse lente. Massaal komen de mensen op straat. Zoveel mensen die met ons willen praten, die hun pas verworven vrijheid, vreugde en drank met ons willen delen. De intensiteit van de ontmoetingen heb ik zelden nog meegemaakt. “ Ze nemen afscheid van Praag en rijden door naar Warschau. De stad is grotendeels vernield tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er wacht hen
De groep staat op een gegeven moment voor het IJzeren Gordijn aan de Tsjechische grens. De prikkeldraad, de wachtposten en torens, de verdoken mijnenvelden en tankgrachten zijn zoals verwacht. Het oversteken duurt vier uur. Stevige soldaten onderzoeken de bus van onderen tot boven Maar de sfeer blijft best en met een glimlach mogen ze verder.
Bob: “Bijna twee dagen te laat komen we aan in Praag en blijkbaar heeft niemand eraan gedacht onze gastheren te verwittigen. Ik ben
de Karavaan nr. 1
De hartelijkheid reist overal mee - Stockholm (Skansen)
een nieuwe confrontatie: een tentoonstelling toont het oorlogsverleden met schrijnende en ontroerende beelden van het getto van Warschau en van het vernietigingskamp Treblinka. De weg naar Moskou is nog lang. De natuur is mooi tot indrukwekkend. In de velden zijn boeren aan het oogsten. Traditionele klederdracht, lokale architectuur, dieren, mensen, het flitst traag voorbij. De wegen laten geen hoge snelheid toe, zeker ’s nachts niet.
Bob: “Ik ben opgelucht als we in Moskou aankomen. Zowel bus als wagentje, de twee chauffeurs en wij hebben het gehaald. Het Rode plein, het Kremlin en de Sint-Basiliuskathedraal vormen een onbetwiste beloning voor de fysiek en mentaal toch wel zware reis.”
Een Russisch ontbijt met druivensap en zoet brood gedrenkt in melk – Moskou
ze de boot naar Stockholm nemen. Ze reizen verder door Denemarken, en staan op 12 augustus om zes uur ’s ochtends terug in Leuven en kunnen nog lang nagenieten van een onvergetelijke reis.
Van reisbegeleider naar reisorganisatie
Tenten rechtzetten op groepsreis, ook al in 1968
Wodkacantus
Leuk om te weten: Je kan in het huidige groepsreisaanbod ook een roadtrip naar Moskou vinden, dan rijd je met de minibus van Brussel via Scandinavië naar Moskou. Speciaal voor jongeren van 18 tot 26 jaar! JOKER.be/bego
de Karavaan nr. 1
De zomer van 1968
Bob en zijn gezelschap blijven studenten en sluiten Rusland af met een cantus. Het wordt een mooie avond, midden in het bos, ieder met zijn codex, zijn kampeerstoeltje en zijn fles wodka. Al moet er na het laatste lied wel een logistieke hulpactie georganiseerd worden omdat een kwart van de deelnemers zich niet meer kan bewegen. Voor iedereen die wel nog kan stappen een verrukkelijk tafereel. Hierna rijden ze door naar Finland waar
Met de trip naar Moskou was de toon voor Joker gezet. Bob en enkele vrienden werden, naast hun jobs en studies, reisbegeleiders. Ze verenigden zich in een vzw (het latere Karavaan). In 1981 richtten ze met een enthousiaste bende Joker op, een naam die verwees naar “Jong, Open en Kreatief”. En toen werd de wereld dus écht hun speelveld!
39
Avontuurlijke groepsreizen • Go-26 enkel voor jongeren van 18 - 26 jaar • Avontuur voor iedereen die grenzen wil verleggen • Comfort Editions voor wie graag comfortabel slaapt
Bekijk het volledige aanbod op www.joker.be/alle-groepsreizen Ga gerust op avontuur
Gratis online infosessie
Al je vragen beantwoord over het boeken van je groepsreis in coronatijden: joker.be/gerust-op-avontuur
Herbekijk de online reisvoorstellingen over onze groepsreizen op joker.be/infosessies
