Πρώτη φορά σε νέο σχολείο Προετοιμάζοντας το μικρό μαθητή
Παιδικός σταθμός
Να στείλω το παιδί μου; Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, οι γονείς είναι πολύ ανήσυχοι και προβληματισμένοι σχετικά με την απόφαση που πρέπει να πάρουν για να στείλουν το παιδί τους σε ένα παιδικό σταθμό. Ένα σωρό ερωτήματα περνούν απ' το κεφάλι τους: - "Μήπως, καλύτερα, να μείνει ακόμα ένα χρόνο σπίτι με τη γιαγιά και τον παππού;" - "Μήπως είναι πολύ μικρό ακόμα για παιδικό σταθμό;" - "Μήπως θα αρρωσταίνει συνέχεια;" - "Θα περνάει άραγε καλά εκεί πέρα;" - "Θα τρώει καλά; Θα παίζει; Θα κάνει φίλους; Θα το προσέχουν;" - "Θα προσαρμοστεί ή θα κλαίει συνέχεια και θα είναι λυπημένο;" - "Ποιος είναι ο καλύτερος παιδικός σταθμός για να το στείλω;" ...Και οι προβληματισμοί δεν έχουν τελειωμό! Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι, την απόφαση που θα πάρετε τελικά, να μπορέσετε να τη στηρίξετε με σταθερότητα, για να έχει και αποτέλεσμα. Αν δεν είστε τελείως σίγουρη για αυτό που κάνετε, με την πρώτη δυσκολία θα ανατρέψετε την απόφασή σας, με αρνητικά αποτελέσματα και για εσάς, αλλά, κυρίως, για το παιδί σας.
Περιγραφή-λειτουργία
Είδη παιδικών σταθμών: - Βρεφονηπιακοί σταθμοί (8 μηνών – 2,5 ετών) - Παιδικοί σταθμοί (άνω των 2,5 ετών) Δίδακτρα: Οι κρατικοί παιδικοί σταθμοί και αυτοί συλλόγων εργαζομένων δεν έχουν δίδακτρα. Σε παιδικούς σταθμούς οργανισμών (π.χ. τραπεζών) τα δίδακτρα ποικίλλουν, ενώ οι ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί σίγουρα έχουν. Σύμφωνα με προγράμματα ΕΣΠΑ, το ποσό των διδάκτρων καλύπτεται. Τέτοια προγράμματα ακούστηκε ότι θα «τρέξουν» και φέτος.
Τμήματα: Βρεφικά | Μεταβρεφικά | Προ-προ-νηπιακά | Προ-νηπιακά | Νηπιακά Επειδή η φοίτηση στο νηπιαγωγείο έχει γίνει υποχρεωτική, μερικοί παιδικοί σταθμοί δεν έχουν την απαραίτητη άδεια ώστε να την παρέχουν. Γι' αυτό το λόγο ενημερωθείτε πριν προχωρήσετε στην εγγραφή.
Προσωπικό: - Απόφοιτοι δημοσίων ή ιδιωτικών εκπαιδευτικών οργανισμών (2ετούς φοίτησης) - Απόφοιτοι Α.Ε.Ι. ή Α.Τ.Ε.Ι. - Μη απόφοιτοι Α.Ε.Ι. ή Α.Τ.Ε.Ι.
Παιδικός σταθμός
Κριτήρια επιλογής Δώστε μεγάλη προσοχή στην επιλογή του παιδικού σταθμού, καθώς είναι κρίμα να στερήσετε από το παιδί σας ερεθίσματα, να το "χαντακώσετε" με μια αυστηρή ή ψυχρή παιδαγωγό ή να διακινδυνεύσετε την ασφάλειά του. Η επιλογή καλής παιδαγωγού είναι ίσως η καλύτερη αρχή! Προσπαθήστε να δείτε τους παιδαγωγούς "επί τω έργω", δηλαδή την ώρα που δουλεύουν με μικρά παιδιά για να έχετε πιο αντικειμενικά κριτήρια. Είναι απαραίτητο η παιδαγωγός να προσφέρει στοργή και αγάπη, να χαμογελά με την καρδιά της και να της αρέσει να παίζει και να ασχολείται με τα παιδιά. Η καλύτερη παιδαγωγός για το παιδί σας είναι εκείνη που αντιμετωπίζει με απέραντη αγάπη κάθε παιδί που περνάει από τα χέρια της και δεν παραμελεί κανένα. Επίσης, δείτε και τις αντιδράσεις των παιδιών κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας. Είναι χαρούμενα ή δύσθυμα; Αισθάνονται ασφάλεια ή βγάζουν γκρίνια; Σε μερικούς παιδικούς σταθμούς το προσωπικό έχει πολύ μικρή προϋπηρεσία ή δεν έχει καν σπουδάσει το αντικείμενο. Σε άλλους πάλι, το προσωπικό ανανεώνεται διαρκώς. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι είναι καλό να ενημερωθείτε για την εκπαίδευση, την προϋπηρεσίακαι τη σταθερότητα των παιδαγωγών.
Αναλογία παιδιών/προσωπικού: Μια ιδανική αναλογία, όπως ορίζεται από την Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρεία, είναι: Μέχρι 2 ετών: 3 παιδιά ανά 1 ενήλικα 2-3 ετών: 4 παιδιά ανά 1 ενήλικα 3-4 ετών: 7-8 παιδιά ανά 1 ενήλικα 4-5 ετών: 9 παιδιά ανά 1 ενήλικα Οι μεγαλύτερες ομάδες δεν μπορούν να λειτουργήσουν καλά και γεμίζουν ένταση και τα παιδιά και τον εκπαιδευτικό. Ασφάλεια παιδιού/Ποικιλία ερεθισμάτων: Όταν επισκεφθείτε τον παιδικό σταθμό, όπου προτίθεστε να στείλετε το παιδί σας, πρέπει να περάσετε από όλους τους χώρους. Κτιριακές εγκαταστάσεις: Όχι πολλά σκαλοπάτια, ούτε τσιμέντο ή γωνίες. Ναι στον κήπο με προστατευμένες περιοχές. Απαραίτητη η καθαριότητα των χώρων. Παιδαγωγικό υλικό: Ναι στα κατάλληλα παιχνίδια για την ηλικία των παιδιών. Ναι στην ποικιλία (τουλάχιστον 1-2 παιχνίδια ανά παιδάκι).
Πρόγραμμα δραστηριοτήτων: Είναι καλό να υπάρχει πρόγραμμα εκπαίδευσης, φαγητού, σωματικής δραστηριότητας και ξεκούρασης. Οι δραστηριότητες οφείλουν να είναι ειδικά προσαρμοσμένες σε κάθε ηλικία. Οι περισσότεροι σταθμοί εφαρμόζουν καθημερινά οργανωμένα προγράμματα που ανταποκρίνονται στις αναπτυξιακές ανάγκες κάθε ηλικίας. Κάθε ηλικία χρειάζεται πρόγραμμα, με παιδαγωγικούς στόχους, το οποίο να είναι σταθερό, αλλά και ευέλικτο για να καλύπτει όλες τις μαθησιακές ανάγκες. Μην "παραμυθιάζεστε" από έξτρα υπηρεσίες, οι οποίες ακούγονται "κάπως": πληροφορική, αγγλικά, παντομίμα κτλ. Πραγματικά, αυτό που έχει ανάγκη το παιδί σας είναι στοργή, φροντίδα και πολύ πολύ παιχνίδι! Η συναισθηματική κάλυψη και η σταθερότητα είναι ο καλύτερος τρόπος για να έχει το παιδί σας σχολική επιτυχία όταν πάει κανονικά στο σχολείο!
Παιδικός σταθμός
Παιδικός σταθμός ή σπίτι; Η αλήθεια είναι ότι μέχρι την ηλικία των 2,5 ετών είναι καλύτερο το σπίτι για κάθε παιδί. Μετά τα 2,5 χρόνια, τόσο από σωματική όσο και από συναισθηματική άποψη, είναι καλύτερο για ένα παιδί να μένουν με φιλικό πρόσωπο σε σταθερό περιβάλλον, γιατί τα παιδιά προτιμούν την προσωπική ενασχόληση. Προτιμούν το χώρο τους και το σεβασμό στις δικές τους ανάγκες και ρυθμούς περισσότερο από ποτέ. Μετά τα 2,5 χρόνια, λοιπόν, το παιδί είναι έτοιμο, αλλά όχι υποχρεωμένο, να παρακολουθήσει πρόγραμμα παιδικού σταθμού. Μετά τα 3,5 χρόνια είναι καλό για το παιδί να ενσωματωθεί σε ένα κοινωνικό σύνολο, όπως είναι αυτό του παιδικού σταθμού. Βοηθιέται στο να αποκτήσει με δομημένο τρόπο γνώσεις και να αναπτύξει νοητικές δεξιότητες. Μαθαίνει να συναναστρέφεται, να συνυπάρχει, να μοιράζεται, να συνεργάζεται, να χαίρεται. Μαθαίνει να ακολουθεί τους κανόνες και τα όρια της ομάδας, να πειθαρχεί σ' αυτά, να κοινωνικοποιείται. Οι αναπτυξιακές ικανότητες που έχει ένα παιδί στα 3,5 χρόνια του το καθιστούν έτοιμο για την κοινωνικοποίηση. Απαραίτητη προϋπόθεση, όμως, για τα παραπάνω, είναι η ποιότητα του παιδικού σταθμού. Φροντίστε γι' αυτήν, γιατί ιδίως στις μικρές ηλικίες, το παιδί είναι πολύ ευάλωτο συναισθηματικά. Αν βιώσουμε άγχος σαν ενήλικες, το πολύ-πολύ να μπλοκάρουμε. Για ένα παιδί, όμως, το άγχος είναι καταστροφικό για τις εγκεφαλικές του συνάψεις, αλλά, κυρίως, για τον ψυχισμό του. Είναι μια πολύ σημαντική αιτία για μαθησιακές δυσκολίες, γι' αυτό αποφύγετε πάση θυσία παιδικούς σταθμούς που έχουν ένταση ή ψυχρότητα.
Παιδικός σταθμός
Τελευταίες σκέψεις Πριν επιλέξετε παιδικό σταθμό, αξίζει να αναρωτηθείτε:
...Τα παιχνίδια είναι σε καλή κατάσταση;
...Τα παιδιά επιβλέπονται, ιδίως στο ελεύθερο παιχνίδι;
...Ο υπαίθριος χώρος είναι ασφαλής;
...Ο χώρος προετοιμασίας του φαγητού είναι μακριά από τις τουαλέτες;
...Ο χώρος αλλαγής των μωρών ή οι τουαλέτες και οι νιπτήρες είναι καθαροί;
...Τα μικρά επιβλέπονται στον ύπνο;
...Τα παιδιά αισθάνονται άνετα στο χώρο;
...Τα παιδιά έχουν κίνητρα για δράση;
...Πώς είναι οι ανθρώπινες σχέσεις;
...Η φροντίδα των παιδιών είναι και ατομική και όχι μόνο ομαδική;
...Πώς τηρείται το πρόγραμμα;
Πρέπει να ξέρετε ότι δεν είναι κάθε σταθμός καλός και εσείς πρέπει να αποφασίσετε γι' αυτό με βάση τις προδιαγραφές, αλλά και τα προσωπικά σας κριτήρια. Γιατί, αν δε νιώσετε εσείς άνετα, δε θα νιώσει ούτε το παιδί σας. Οι "αξίες" επίσης των υπευθύνων του σταθμού πρέπει να ταιριάζουν με τις αξίες της οικογένειας. Αυτό διασφαλίζει την ευκολότερη ανατροφή του παιδιού σας.
Παιδί και αποχωρισμός
Βοηθώντας το παιδί να τον αντιμετωπίσει Υπάρχει θυμός για τον αποχωρισμό, υπάρχει θλίψη, και το ερώτημα είναι πώς θα μπορέσουν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αντιμετωπίσουν τον πρώτο μεγάλο σηματοδοτημένο αποχωρισμό με τέτοιο τρόπο που να αποτελεί "μπούσουλα" για τους επόμενους μεγάλους αποχωρισμούς. Μιλήστε με το παιδί σας από πριν. Με άλλα λόγια, προετοιμάστε το. Σκεφτείτε πόσο πιο εύκολο είναι για εσάς να αντιμετωπίσετε μια νέα κατάσταση όταν ξέρετε τι σας περιμένει. Σε περίπτωση, λοιπόν, της πρώτης μέρας στο σχολείο, για παράδειγμα, πείτε του πώς θα είναι το μέρος που θα πάει και τι πράγματα θα κάνει, πάρτε το μαζί σας σε μια επίσκεψη στο χώρο πριν από την πρώτη του "επίσημη" ημέρα. Μάθετε κι εσείς όσα περισσότερα μπορείτε για το "σχολείο" και απαντήστε στις ερωτήσεις του παιδιού σας (ακόμα και για πολύ απλά πράγματα: "Ναι, θα μπορείς να πηγαίνεις στην τουαλέτα όταν θελήσεις."). Μη διστάσετε να του απαντήσετε "δεν ξέρω", όταν κάτι δεν το ξέρετε, και πείτε του ότι μπορεί να ρωτήσει τη δασκάλα του για όποια απορία έχει (π.χ. "Δεν ξέρω πού είναι η τουαλέτα ακριβώς, μπορείς να ρωτήσεις τη δασκάλα σου όμως και θα σου τη δείξει. Αυτή ξέρει πολύ καλά το σχολείο.").
Πάντα απαντάμε στις ερωτήσεις των παιδιών με ειλικρίνεια. Μην του πείτε ότι στο σχολείο θα έχουν το αγαπημένο του παιχνίδι, όταν δεν ξέρετε ότι θα το έχουν. Μην του πείτε ότι όλα τα άλλα παιδιά θα τον αγαπάνε και κανένα δε θα τσακώνεται μαζί του - είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι κάποια στιγμή κάποιος καβγάς θα γίνει.
Μιλήστε με το παιδί σας και μετά. Αναγνωρίστε τα συναισθήματά του όταν στενοχωριέται. Πείτε του πως καταλαβαίνετε ότι στενοχωριέται, ότι αγωνιά, ότι καμιά φορά μπορεί να είναι δύσκολο να πηγαίνει στο σχολείο ή να μένει πίσω στο σπίτι. Όμως, μην προσπαθήσετε να αποφύγετε τις δυσκολίες με ψέματα ("Ναι, ναι, θα έρθω να σε πάρω αύριο νωρίς."), όταν δε σκοπεύετε να το κάνετε.
Ακούστε το παιδί σας. Ρωτήστε το τι συμβαίνει, τι αισθάνεται. Μπορεί να μην απαντήσει, πολλές φορές όμως και μόνο η αναγνώριση της δυσκολίας ("Ξέρω, καμιά φορά αισθάνεσαι μόνη εκεί στο σχολείο.") βοηθάει. Ρωτήστε το τι θέλει να γίνει, πώς θα αισθανόταν καλύτερα. Συζητήστε το μαζί του, όσο μικρό κι αν είναι. Πολλές φορές μπορούν να γίνουν "συμφωνίες" που βοηθάνε το παιδί να προσαρμοστεί στην αίσθηση του αποχωρισμού ή στο καινούριο του περιβάλλον, π.χ. να μη φεύγετε αμέσως το πρωί, αλλά να περιμένετε 5' μέχρι να τακτοποιηθεί στην τάξη του. Όμως, η συμφωνία πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Δε θα του πείτε ότι θα μείνετε ολόκληρη την ώρα και θα φύγετε κρυφά όταν κοιτάει αλλού.
Σκεφτείτε πώς αντιμετωπίζετε εσείς τον αποχωρισμό από το παιδί σας. Ίσως αισθάνεστε κι εσείς μόνος/η μακριά του. Ίσως καμιά φορά σας έρχεται στο μυαλό πόσο εσείς στενοχωριόσασταν στο νηπιαγωγείο ή όταν σας άφηναν οι γονείς σας για να βγουν το βράδυ και φαντάζεστε ότι το παιδί θα στενοχωριέται και αυτό τόσο. Προσπαθήστε να ξεχωρίσετε αυτά τα συναισθήματα και σκεφτείτε ότι αυτά αφορούν εσάς, όχι το παιδί σας. Το παιδί, μαζί με τη στενοχώρια που έχει κάθε αποχωρισμός, αρχίζει να βιώνει και τη χαρά της ανεξαρτησίας. Μπορεί, δηλαδή, να κλάψει και να σας αναζητήσει στο τηλέφωνο ή στην αυλή του σχολείου, αλλά σε λίγη ώρα μπορεί να παίζει χαρούμενα και να ανακαλύπτει νέα συναρπαστικά παιχνίδια.
Αν ο αποχωρισμός είναι πολύ δύσκολος, αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού. Αν το παιδί σας δεν μπορεί να προσαρμοστεί στο σχολείο, ή, γενικά, σε ένα μεγάλο αποχωρισμό, ούτε έπειτα από 3-4 εβδομάδες και συνεχίζει το κλάμα απαρηγόρητο, βλέπει εφιάλτες το βράδυ, παρατηρείται παλινδρόμηση στη συμπεριφορά του (π.χ. αν και έχει αποκτήσει έλεγχο σφιγκτήρων, έχουμε "ατυχήματα" το βράδυ), ή, από την άλλη, αν το παιδί σας μοιάζει ιδιαίτερα θυμωμένο και γίνεται επιθετικό, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με έναν ειδικό. Ο παιδοψυχολόγος θα διερευνήσει και θα σκεφτεί μαζί σας τις δυσκολίες που έχουν προκύψει και θα προτείνει τρόπους επίλυσής τους, βοηθώντας έτσι να εγκαθιδρυθεί ένας λειτουργικός τρόπος αντιμετώπισης των αποχωρισμών. Και ας μην ξεχνάμε: Οι αποχωρισμοί, εκτός από την απώλεια της προηγούμενης κατάστασης, σηματοδοτούν και την έναρξη μιας ελπιδοφόρας νέας φάσης.
Πηγή πληροφοριών: Άρθρο "Ο μεγάλος αποχωρισμός" της Λήδας Αναγνωστάκη, Αναπτυξιακής Ψυχολόγου & Ψυχοθεραπεύτριας παιδιών και εφήβων, στο περιοδικό "Παιδί, Υγεία & Ανατροφή", Τεύχος 56, Μάρτιος - Μάιος 2011
Νηπιαγωγείο
Η μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στην Α’ Δημοτικού Αν και το παιδί οφείλει να βρίσκεται στη νόμιμη ηλικία των 6 ετών για να αποκτήσει τη μαθητική ιδιότητα, αυτό δε σημαίνει ότι διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου, δηλαδή την απαραίτητη σχολική ωριμότητα. Αυτός είναι και ο σημαντικός ρόλος του Νηπιαγωγείου: ...να πάρει τα παιδιά από το οικογενειακό τους περιβάλλον... και να διαμορφώσει στους χώρους του ένα μορφωσιογόνο περιβάλλον τέτοιο που θα δρα συμπληρωματικά στην εξέλιξη των λειτουργιών του παιδιού και, σε κλίμα φιλικό κι ευχάριστο, θα το βοηθήσει να αποκτήσει τις ανάλογες για την ηλικία του ψυχοσωματικές και νοητικές ικανότητες, καθιστώντας το με τον τρόπο αυτό ώριμο για σχολική φοίτηση. Μερικοί κρίνουν ότι υπάρχει τρόπος να ελεγθεί η σχολική ωριμότητα του παιδιού μέσα από τεστ σχολικής ωριμότητας. Δυστυχώς, αυτά τα τεστ δεν είναι εύκολο να μετρήσουν αντικειμενικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του παιδιού, που είναι τόσο ευμετάβλητα, και είναι εύκολο να δοθούν ταμπέλες που τελικά οδηγούν στη ρατσιστική αντιμετώπιση του παιδιού και δε βοηθούν να αξιοποιήσουμε τα εν δυνάμει χαρακτηριστικά του και να πιστέψουμε, εν τέλει, στην καλή απόδοσή του. Μπορεί να συμβεί και το αντίθετο, βέβαια, δηλαδή να πάρουμε πολύ καλά αποτελέσματα, τα οποία να μην αντιστοιχούν στην πραγματικότητα, αλλά να είναι αποτέλεσμα συνθηκών. Ψυχοπνευματικά και νοητικά χαρακτηριστικά
Νοητικά ο κόσμος του παιδιού είναι ακόμα κόσμος πραγμάτων. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι το παιδί δεν έχει φτάσει ακόμα στο αφηρημένο επίπεδο των συμβόλων και δεν έχει αναπτυχθεί η αντιστρεψιμότητα της σκέψης. Συνεπώς, ο δάσκαλος πρέπει να χρησιμοποιήσει περισσότερο τα πράγματα παρά τα σύμβολα.
Γλωσσικά το παιδί βρίσκεται στο στάδιο του "επικοινωνιακού" λόγου. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί μπορεί να διηγείται τα βιώματά του και να κατανοεί σύντομες διηγήσεις άλλων.
Κοινωνικά το παιδί είναι σε θέση να ενταχθεί στην ομάδα. Μπορεί να κατανοήσει τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη συμπεριφορά της ομάδας και να ρυθμίσει τη δική του συμπεριφορά σύμφωνα με αυτές.
Σχετικά με την κατανόηση του χρόνου, το παιδί δεν είναι σε θέση να κάνει διάκριση ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν. Είναι, όμως, σε θέση να ταξινομήσει τα βιώματά του με τη σειρά που συνέβησαν και να βάλει τάξη στις διηγήσεις του.
Η μετάβαση του παιδιού από το στενό οικογενειακό περιβάλλον στο ευρύτερο περιβάλλον του σχολείου είναι μια βαθιά τομή στη ζωή του, αφού είναι υποχρεωμένο να ενταχθεί σε μια νέα κοινωνική ομάδα (τη σχολική τάξη), να αποδεχθεί τη δομή της, να αναγνωρίσει τους τρόπους συμπεριφοράς της και με βάση αυτούς να διαμορφώσει τη δική του συμπεριφορά. Εκτός αυτού, η σχολική εργασία απαιτεί συνειδητές προσπάθειες και κόπο, συνεπάγεται περιορισμό της ελευθερίας του παιδιού και ως ένα βαθμό καταπίεση. Παράγοντες που επηρεάζουν την αντιμετώπιση του παιδιού:
Η θετική ή αρνητική προδιάθεση από το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το παιδί θα αντιμετωπίσει το σχολείο και τα πρώτα προβλήματα.
Σημαντική είναι και η επίδραση που ασκούν τα μεγαλύτερα αδέλφια ή άλλα παιδιά του άμεσου περιβάλλοντος.
Αυτό που έχει, όμως, καταλυτική σημασία είναι η συμπεριφορά του δασκάλου και ο τρόπος με τον οποίο θα υποδεχθεί το παιδί και θα οργανώσει τη ζωή στο σχολείο.
Λύσεις που προτείνονται για προβληματική αλλαγή βαθμίδας 1. Αντισταθμιστική αγωγή: Μια αγωγή που παρέχεται συμπληρωματικά στο σχολείο και αποβλέπει στην ενίσχυση των μαθητών που δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις σχολικές απαιτήσεις. 2. Διαφοροποιημένη εργασία: Ο δάσκαλος οφείλει να ανιχνεύει το επίπεδο και τις δυνατότητες του παιδιού και αν όχι να προσφέρει εξατομικευμένη εργασία, τουλάχιστον να ομαδοποιεί τους μαθητές ανάλογα με το επίπεδό τους και να εργάζεται με ομάδες επιπέδου. 3. Συνεργασία με γονείς: Η κινητοποίηση των γονιών, ώστε να μετέχουν και να συμπαραστέκονται ηθικά και πρακτικά στο παιδί τους είναι απαραίτητη.
Πηγή πληροφοριών: Το παραπάνω κείμενο είναι προσαρμοσμένο από την ενότητα "Ο μαθητής: Η πρώτη εγγραφή" του βιβλίου "Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη" του κ. Ιωάννη Ε. Πυργιωτάκη.
Νηπιαγωγείο – Α’ Δημοτικού
Οι δύσκολες μέρες της Α’ Δημοτικού Η Πρώτη Δημοτικού είναι από τις πιο δύσκολες τάξεις, αν όχι η πιο δύσκολη, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην Α' Δημοτικού τοποθετούν, συνήθως, τους πιο έμπειρους δασκάλους! Στο νηπιαγωγείο είναι αρκετά διαφορετικά τα πράγματα, διότι δεν υπάρχει προγραμματισμός και οργάνωση της διδασκαλίας και τα παιδιά κινούνται περισσότερο ελεύθερα από τη μία δραστηριότητα στην άλλη. Στην Α' Δημοτικού, όμως, κάθε μάθημα έχει τη δική του διδακτική ώρα, με βιβλία, τετράδια, ασκήσεις και δραστηριότητες. Τα παιδιά κάθονται στα θρανία τους και κάποιοι κανόνες επιπλέον επιβάλλονται προκειμένου να δημιουργηθεί κατάλληλο μαθησιακό κλίμα. Ειδικά στην πρώτη δημοτικού είναι είναι καλό να μην έχουμε προσδοκίες από το παιδί. Είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά. Φανταστείτε ότι από το μηδέν θα πρέπει να μάθει να διαβάζει, να γράφει, να μετράει, να κάνει πράξεις, να χρησιμοποιεί σημεία στίξης, να μάθει βασική ορθογραφία, να δομήσει μαθηματική λογική και, ταυτόχρονα, να τα βγάζει καθημερινά πέρα με προβλήματα με τους συμμαθητές του, να διεκπεραιώνει ασκήσεις και δραστηριότητες και ένα σωρό ακόμα! Δώστε μεγαλύτερη βάση στη σύνθετη αξιολόγηση: αν συμμετέχει στο μάθημα, αν ενδιαφέρεται γι' αυτά που μαθαίνει, αν συνεργάζεται με τους συμμαθητές του, αν προετοιμάζεται σωστά στο σπίτι, αν είναι εύστοχο στην τάξη και αν, τελικά, του αρέσει να μιλάει γι' αυτά που μαθαίνει και να τα εφαρμόζει στην καθημερινή του ζωή.
Πολλοί γονείς για να τρομοκρατήσουν το παιδί, επειδή είτε δε διαβάζει στο σπίτι είτε το θεωρούν ότι είναι άτακτο, καταφεύγουν σε απειλές και λόγια που δημιουργούν φόβο στο παιδί: "Κανόνισε να πας αδιάβαστος και θα δεις τι θα σου κάνει η κυρία σου!", "Στο διευθυντή θα καταλήξεις μ' αυτά που κάνεις!", "Έτσι όπως πας, θα σε πετάξουν έξω απ' την τάξη!". Αυτό κάθε άλλο παρά βοηθά στο να συνετιστεί το παιδί. Ίσα ίσα του δημιουργεί περισσότερο άγχος για την επόμενη μέρα στο σχολείο και, πολλές φορές, αντίδραση και υπερδιέγερση. Ο δάσκαλος ή η δασκάλα είναι ένας επιστήμονας της αγωγής, ειδικά καταρτισμένος για τις μαθησιακές ανάγκες των παιδιών 6-12 ετών. Δεν είναι αυθεντία, αλλά ούτε και άσχετος.
Αποφεύγουμε να τον/την κρίνουμε μπροστά στο παιδί, διότι πρόκειται για τον άνθρωπο που ίσως να περνάει με το παιδί μας πιο πολλές ώρες απ' ότι εμείς οι ίδιοι. Φανταστείτε, για κάποιο λόγο, να μη συμπαθείτε τη δασκάλα και να το λέτε μπροστά στο παιδί σας. Αντίστοιχη συμπεριφορά θα υιοθετήσει και το παιδί σας απέναντι στη δασκάλα, εκφράζοντάς τη με θράσος, ανυπακοή ή απλά αντιπάθεια. Ποιος νομίζετε ότι βγαίνει ο χαμένος στην ιστορία; Φυσικά το παιδί, αφού η δασκάλα θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει την αυθάδειά του με τιμωρία ή έλλειψη επιείκειας, όπως επίσης και δε θα λάβει τόση φροντίδα από τη δασκάλα όση ενδεχομένως κάποιο άλλο παιδί που δε θα έχει άσχημη άποψη για αυτήν. Σεβαστείτε, λοιπόν, αυτή τη σχέση και όποια κι αν είναι η άποψή σας για τον εκπαιδευτικό, προσπαθήστε να μην την "περάσετε" στο παιδί.
Σχετικά με τους συμμαθητές του, μην παραλείπετε να συζητάτε σχετικά με τις σχέσεις που έχουν και πώς περνάνε μαζί στο μάθημα και στο διάλειμμα. Καλό είναι να μιλάτε θετικά για τη σημασία της ομάδας και να αποφεύγετε κινήσεις που πιθανόν να βάζουν το παιδί σας στο "μάτι του κυκλώνα". Για παράδειγμα, ας μην παίρνει στο σχολείο ακριβά και φανταχτερά στιλό ή μολύβια, διότι προκαλεί τη ζήλια των συμμαθητών του και είναι κρίμα να χαλάνε οι σχέσεις για πράγματα ευτελή. Τέτοια πράγματα μπορεί να τα χρησιμοποιεί στο σπίτι, εξάλλου στο σχολείο έχει μεγάλη σημασία να είναι πρακτικά τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται, όχι φαντεζί.
Νηπιαγωγείο - Δημοτικό
Τεστ σχολικής ετοιμότητας Μέσα από μια περιήγηση στο Διαδίκτυο για τα διάφορα τεστ σχολικής ετοιμότητας, αλλά και την εμπειρία μου από διάφορα διαγνωστικά ή/και ανιχνευτικά τεστ που έχουν γίνει σε παιδιά με τα οποία έχω συνεργαστεί, θα ήθελα να καταθέσω την άποψή μου, αλλά και τους ενδοιασμούς μου σχετικά: 1. Οι γονείς θεωρούμε ότι η μάθηση είναι μια καθαρά λογική διαδικασία. Επομένως, ένα τεστ οποιουδήποτε είδους - είτε πρόκειται για ανιχνευτικό, είτε για διαγνωστικό, είτε για ένα απλό διαγώνισμα τριμήνου - θεωρούμε ότι είναι μια αμερόληπτη και αντικειμενική διαδικασία για να αξιολογήσουμε τις ικανότητες ενός παιδιού και, κατ' επέκταση, πόσο αξίζει. Ξεχνάμε, όμως, ότι το παιδί μαθαίνει συναισθηματικά και όχι λογικά, το παιδί επηρεάζεται συναισθηματικά, λειτουργεί συναισθηματικά, μπλοκάρει, αλλά και πετυχαίνει το αδύνατο αν θέλει. Ακριβώς γιατί είναι παιδί. Μήπως το ξεχνάμε αυτό, αναγκάζοντάς το να περάσει από μια φάση αξιολόγησης φτιαγμένης από λογικούς ενήλικες; 2. Η απόδοση του παιδιού στο σχολείο εξαρτάται από πολλά πράγματα. Αφενός, επηρεάζεται από όσα βιώνει στο σπίτι. Αν βιώνει στρες ή αν βιώνει χαρά, αν ζει σε μιζέρια ή αν ζει σε δημιουργική ατμόσφαιρα, όλα αυτά το επηρεάζουν πολύ στο πώς θα αποδώσει στο σχολείο ή αν θελήσει να μελετήσει αποτελεσματικά. Αν βάλουμε ένα παιδάκι που οι γονείς του παίρνουν διαζύγιο να κάνει τεστ σχολικής ετοιμότητας από το νήπιο προς το δημοτικό και το τεστ δείξει ότι το παιδάκι δεν είναι έτοιμο, στ' αλήθεια το παιδάκι έχει πρόβλημα μάθησης και δε θα τα καταφέρει στην Α' Δημοτικού; Διατηρώ επιφυλάξεις.
3. Η απόδοση του παιδιού στο σχολείου εξαρτάται, επίσης, σε σημαντικό βαθμό από τον εκπαιδευτικό. Η εμπειρία μου με παιδάκια με μαθησιακές δυσκολίες μου έχει δείξει ότι πολλές φορές συμβαίνει να μην έχουν τα ίδια τα παιδιά μαθησιακές δυσκολίες, αλλά οι δάσκαλοί τους διδακτικές δυσκολίες. Θυμάμαι μια νηπιαγωγό η οποία, για να αυξήσει το κύρος της, πίεζε τα παιδιά να μάθουν να γράφουν, να διαβάζουν και να κάνουν μαθηματικές πράξεις, αντί να μάθουν να παίζουν ή μια δασκάλα Α' Δημοτικού η οποία φερόταν πολύ σκληρά στα παιδιά που δεν μπορούσαν να την καταλάβουν. Το αποτέλεσμα ήταν τα παιδάκια να μην μπορούν να κατανοήσουν βασικά πράγματα, διότι μέσα τους απωθούσαν όλη αυτή τη μαθησιακή διαδικασία. Το πράγμα είχε χειροτερέψει, μάλιστα, διότι βίωναν και πίεση στο σπίτι, καθώς οι γονείς τους θεωρούσαν ότι ήταν τεμπέλικα και χαζά. Φαύλος κύκλος. Ευτυχώς που τα παιδάκια αυτά δεν πέρασαν και από τη διαδικασία διαγνωστικών τεστ, διότι θα είχε καταστραφεί η ζωή τους. 4. Ακόμα και τώρα έχουμε και τα τεστ νοημοσύνης τα οποία πολλές φορές συνοδεύουν διαγνωστικά και ανιχνευτικά τεστ. Όπως και με κάθε είδους τεστ, απλά αναρωτιέμαι ποιος έχει ορίσει τι είναι φυσιολογικό και τι όχι, ποια νοημοσύνη είναι αποδεκτή και ποια όχι. Γιατί οι γονείς συναινούμε στο να δοθεί στο παιδί μας μια ταμπέλα, όποια κι αν είναι αυτή;
Δε θέλω να ακυρώσω την αξιοπιστία των τεστ αυτών. Το αντίθετο, μάλιστα. Τέτοια τεστ δε φτιάχνονται στ' αστεία, έχουν δουλέψει σημαντικά επιστήμονες για να τα συνθέσουν. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι ίσως για ένα παιδί να είναι σκληρό να περάσει τη διαδικασία ενός τεστ ή ότι τα αποτελέσματα ενός τεστ μπορεί να είναι παραπλανητικά όταν αφορούν σε ένα παιδί. Αν μια μέρα φάτε παραπάνω και η ζυγαριά δείξει ένα κιλό παραπάνω, δε φταίει η ζυγαριά ούτε το βάρος σας είναι αυτό. Την επόμενη μέρα θα φάτε λιγότερο και η ζυγαριά θα δείξει πάλι το γνώριμο αριθμό. Θέλω να πω ότι μια διάγνωση δυσλεξίας ή νοητικού πηλίκου μπορεί να μην αντιστοιχεί πάντα σε πρόβλημα ή και στο αντίθετο, σε απουσία προβλήματος δηλαδή. Θέλω να καταλήξω στο εξής σημαντικό: Ένα παιδί που θεωρείται χαρισματικό, ένα παιδί με δυσλεξία, ένα παιδί "φυσιολογικό" κι ένα παιδί με νοητική ανεπάρκεια έχουν τα ίδια δικαιώματα στη μάθηση, στην αγάπη, στη ζωή γενικότερα. Ας ξεφύγουμε λιγάκι από τη φιλοσοφία των τεστ και ας υποστηρίξουμε τόσο τα παιδιά μας όσο και τον εαυτό μας. Είναι δύσκολο να βλέπεις το παιδάκι σου να μην τα καταφέρνει όπως θα ήθελες, αλλά είναι σίγουρο ότι θα πετύχει στη ζωή του, διότι θα έχει την αγάπη σου, την ενθάρρυνσή σου και την αυτοπεποίθηση ότι ο διαφορετικός τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το μυαλουδάκι του δεν είναι "λάθος". Ας το δούμε θετικά!
Νηπιαγωγείο – Δημοτικό
Σχολική φοβία Ο όρος σχολική φοβία αναφέρεται σε μια αγχώδη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έντονο φόβο που εμφανίζει το παιδί για το σχολείο, είτε για τα μαθήματα είτε για τη ζωή του εκεί. Η πρώτη εμφάνιση του φόβου για το σχολείο εμφανίζεται στον παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο και κορυφώνεται στη Δευτέρα Δημοτικού. Υπάρχουν και περιπτώσεις, όμως, σχολικής φοβίας που εκδηλώνουν παιδιά στο γυμνάσιο. Δεν είναι σχολική φοβία: οι αρνητικές αντιδράσεις του παιδιού όταν πηγαίνει για πρώτη φορά στο σχολείο. Είναι φυσικό τις πρώτες μέρες της εισόδου του παιδιού στο σχολείο, εξαιτίας της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας του παιδιού για το άγνωστο περιβάλλον του σχολείου, να υπάρχουν ακόμη και έντονες αντιδράσεις και άρνηση του παιδιού να πάει σε αυτό. Οι εκδηλώσεις αυτές, μετά τις πρώτες εντυπώσεις, συνήθως υποχωρούν. οι συγκεκριμένοι και πραγματικοί φόβοι που εκδηλώνει το παιδί για το σχολείο. Για παράδειγμα, μπορεί να φοβάται κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή ή να έχει αρνητικά συναισθήματα απέναντι σε κάποιο διαγώνισμα. Χαρακτηριστικές συμπεριφορές και γνωρίσματα του παιδιού με σχολική φοβία (Schmitt, 1991):
Αόριστα σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονοι, πονοκέφαλοι, πόνος στο λαιμό, ναυτία ή ζάλη, διάρροία, ιδιοτροπίες στο φαγητό, νυχτερινούς εφιάλτες, ενούρηση, εγκόπριση κλπ. Το παιδί έχει απουσιάσει πέντε ή περισσότερες μέρες από το σχολείο εξαιτίας αυτών των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται κατά κύριο λόγο το πρωί. Την ώρα που πρέπει το παιδί να πάει σχολείο παρουσιάζει συμπτώματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα, υπερκινητικότητα, άρνηση να δεχτεί φαγητό. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται τη στιγμή της αναχώρησης για το σχολείο ή κατά την άφιξη στο σχολείο. Συνήθως, υπάρχουν ελάχιστα συμπτώματα κατά τα σαββατοκύριακα και τις διακοπές, ενώ εμφανίζονται την Κυριακή το βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί. Το παιδί αναζητά τους γονείς του κατά την παραμονή στο σχολείο και θέλει να γυρίσει στο σπίτι. Τα συμπτώματα έχουν αρχίσει στο νηπιαγωγείο ή στην Α’ τάξη του Δημοτικού. Τα συμπτώματα αρχίζουν το Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο. Τα παιδί σ' όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες του φαίνεται υγιές και ενεργητικό.
Νηπιαγωγείο – Δημοτικό
Πώς αντιμετωπίζουμε τη σχολική φοβία; Οι λόγοι που ευνοούν την εκδήλωση της σχολικής φοβίας είναι διάφοροι: Για παράδειγμα, οι γονείς μπορεί να περνούν το δικό τους άγχος και ανησυχία στο παιδί ή πάλι, είναι πιθανό να υπάρχει ζήλια για ένα νέο μέλος στην οικογένεια και να νιώθει ότι το αποδιώχνουν πηγαίνοντάς το στο σχολείο (ενώ η μαμά θα μείνει σπίτι με τον μπέμπη). Ενδέχεται πάλι η οικογένεια να μην έχει αναπτύξει κοινωνικότητα και οι γονείς να νιώθουν πως δεν έχουν ικανοποιήσει επαρκώς δικές τους ανάγκες, προσωπικές ή επαγγελματικές.
Δώστε σημασία σε λεπτομέρειες που ίσως βοηθήσουν να καταλάβετε τι συμβαίνει στο παιδί και πώς αισθάνεται.
Συζητήστε ουσιαστικά με το παιδί για τη ζωή του στο σχολείο κι αν δεν ευνοεί η λεκτική επικοινωνία, αφήστε το να εκφραστεί καλλιτεχνικά και, μάλιστα, εκφραστείτε κι εσείς μαζί του. Γενικά, όμως, κρατήστε μια σταθερή συμπεριφορά και επιμείνετε να πηγαίνει στο σχολείο, παράλληλα με την υπομονή και το ενδιαφέρον που οφείλετε να δείξετε.
Εκτός από την επικοινωνία που θα έχετε με το παιδί σας, μιλήστε και με το δάσκαλο ή τη δασκάλα για να καταλάβετε από πού προέρχεται το πρόβλημα. Η συνεργασία σας με το σχολείο είναι και η μισή λύση του προβλήματος. Προσπαθήστε να υπάρχει κατανόηση και καλή διάθεση και απ' τις δύο πλευρές, έχοντας στο μυαλό σας ότι το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι το παιδί σας να είναι ευτυχισμένο και να απολαμβάνει τη σχολική ζωή και τη μάθηση.
Σε περίπτωση που το πρόβλημα παραείναι σοβαρό και η επίλυσή του μοιάζει πολύ δύσκολη, μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
Τέλος, μπορεί το παιδί να έχει βιώσει κάποιες τραυματικές εμπειρίες στο σχολείο (αυταρχικός δάσκαλος, προβληματικές σχέσεις με τα άλλα παιδιά) ή να βιώνει κάποια πολύ δυσάρεστα γεγονότα στο στενό οικογενειακό περιβάλλον (θάνατος συγγενή, ασθένεια, διαζύγιο κλπ.). Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί να ξεπεράσει τους φόβους του; Καταρχάς, είναι καλό να διερευνηθούν οι λόγοι για τους οποίους το παιδί εκδηλώνει σχολική φοβία. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, πρέπει να ενθαρρύνουμε το παιδί να εκφράσει αυτό που αισθάνεται, χωρίς πίεση, θα χρειαστεί ίσως λίγος χρόνος.
Α’ Δημοτικού
Μαθησιακές Δυσκολίες Δυστυχώς, υπάρχει ακόμα ημιμάθεια και άγνοια σχετικές με τις μαθησιακές δυσκολίες. Πριν από μερικούς μήνες ενημερώθηκα από μητέρα που πηγαίνει το παιδάκι της σε ιδιωτικό σχολείο ότι στο ενημερωτικό φυλλάδιο του σχολείου ανέφερε σε άρθρο όπου περιγραφόταν το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, ότι «...πρόκειται για το παιδί με το ακατάστατο δωμάτιο, με το πουκάμισό του να βγαίνει έξω από το παντελόνι, το παιδί που τραβάει τη βρωμιά σαν το μαγνήτη...». Προς Θεού, δεν ορίζει κάτι τέτοιο αν ένα παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες ή όχι!!! Για να αποφύγουμε, λοιπόν, τέτοιες ρατσιστικές και απαράδεκτες "ρετσινιές", ας δούμε τι σημαίνει "μαθησιακές δυσκολίες" και ποιους αφορά. Καταρχάς, μαθησιακές δυσκολίες σίγουρα έχει ο καθένας μας. Προσωπικά, είχα απίστευτες μαθησιακές δυσκολίες στη φυσική και στη χημεία. Ενώ ήμουν άριστη στα μαθηματικά και σ' όλα τα άλλα μαθήματα, στη φυσική και στη χημεία αδυνατούσα να καταλάβω τα περισσότερα. Αυτό συμβαίνει στον καθένα μας. Άλλος είναι αδύναμος στις ξένες γλώσσες, άλλος στη γλώσσα, άλλος στα μαθηματικά και πάει λέγοντας. Ακόμα και αν κάποιος είναι καλός στα μαθήματα του σχολείου, μπορεί να έχει αδυναμία διαχείρισης των ανθρωπίνων σχέσεων ή να μη διαθέτει καλές μουσικές ή καλλιτεχνικές δεξιότητες. Ο καθένας μας, λοιπόν, μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίες μπορεί να είναι και διδακτικές δυσκολίες, δηλαδή ο δάσκαλος ή ο καθηγητής μπορεί να έχει έναν τρόπο που να μην ανταποκρίνεται στις δικές μας ανάγκες κι έτσι να μην καταφέραμε ποτέ να βάλουμε τις σωστές βάσεις. Αυτό στο οποίο αναφερόμαστε, εκτός από την αναπτυξιακή ή εξελικτική δυσλεξία, είναι οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και οι γενικές μαθησιακές δυσκολίες. Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες Αυτές αφορούν όσους αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα στις γνωστικές τους λειτουργίες, λόγω νοητικής υστέρησης, αισθητηριακών ή κινητικών προβλημάτων, σοβαρών προβλημάτων υγείας και χρόνιων νοσημάτων ή ψυχικών διαταραχών. Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες Αυτές είναι περισσότερο συχνές και αφορούν παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάγνωση (δυσαναγνωσία), στην ορθογραφημένη γραφή (ειδική διαταραχή γραπτής έκφρασης) και στη μαθηματική ικανότητα (δυσαριθμησία). Στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, μαζί με τη δυσαναγνωσία, τη δυσαριθμησία και την ειδική διαταραχή της γραπτής έκφρασης, ανήκει και η δυσλεξία. Η δυσλεξία και οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν αποτελούν προβλήματα του λόγου ή της ομιλίας. Είναι περισσότερο δυσκολίες παιδαγωγικής/ψυχολογικής φύσης.
Μαθησιακές Δυσκολίες
Δυσκολίες στην ανάγνωση Καταρχήν, να ξεκαθαρίσουμε ότι τα παιδάκια της Α' Δημοτικού και της Β' Δημοτικού ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό, διότι προσπαθούν να κατακτήσουν και να αυτοματοποιήσουν την αναγνωστική δεξιότητα. Θέλει πολλή προσοχή, πριν αποφασίσουμε, είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί, να "διαγνώσουμε" δυσλεξία ή δυσαναγνωσία. Διάφορα χαρακτηριστικά που έχουν τα παιδιά με δυσαναγνωσία είναι τα εξής:
Παραλείπουν συλλαβές ή αντιμεταθέτουν, προσθέτουν, αντιστρέφουν γράμματα ή/και συλλαβές.
Έχουν πολύ αργό ρυθμό ανάγνωσης και ο τρόπος που διαβάζουν είναι συλλαβικός.
Παρουσιάζουν μεγάλη αδυναμία συγκέντρωσης και τους φαίνεται πολύ κουραστικό να διαβάσουν ένα κείμενο.
Λόγω της δυσκολίας τους, προτιμούν να μαντεύουν πολλές φορές τις λέξεις, παρά να τις διαβάζουν.
Δυσκολεύονται να κατανοήσουν το περιεχόμενο του κειμένου.
Μαθησιακές Δυσκολίες
Δυσκολίες στη γραφή και στην ανάγνωση Οφείλω να αναφέρω ξανά ότι τα παιδάκια της Α' και της Β' Δημοτικού συχνά φανερώνουν δυσκολίες στη γραπτή έκφραση, λόγω ότι βρίσκονται στο στάδιο εξοικείωσης με το γραπτό λόγο. Αυτό που σ' εμάς φαίνεται απλό και εύκολο, στα παιδιά δεν είναι. Θέλει αρκετή εξάσκηση, απίστευτη υπομονή και μελετημένες δραστηριότητες που θα απελευθερώσουν το παιδί. Οι δυσκολίες που παρουσιάζουν στη γραπτή έκφραση τα δυσλεκτικά παιδιά και τα παιδιά με ειδική διαταραχή γραπτής έκφρασης μπορεί να είναι οι εξής:
Παραλείπουν ("καρκλα" αντί "καρέκλα"), αντικαθιστούν ("στίπι" αντί "σπίτι") ή αντιστρέφουν γράμματα ("έστι" αντί "έτσι"). Κάνουν λέξεις πιο μικρές ("τρέχω" αντί "τρέχοντας") ή αντιστρέφουν συλλαβές μέσα σε μια λέξη ("νωμε" αντί "μένω"). Κάνουν ορθογραφικά λάθη σε βασικές καταλήξεις (π.χ. θηλυκά σε "-η", ουδέτερα σε "-ι" κλπ.). Δυσκολεύονται να τηρήσουν αποστάσεις μεταξύ των λέξεων στο γραπτό λόγο (π.χ. "Θέλωναπάωναπαίξω"). Γράφουν μερικά γράμματα στην καθρεπτική τους μορφή (π.χ. 3 αντί ε). Προσθέτουν γράμματα ή συλλαβές ενώ δε χρειάζονται ("σπιτιπικός" αντί "σπιτικός"). Δυσκολεύονται να χρησιμοποιούν τόνους και σημεία στίξης. Δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων στο γραπτό λόγο (π.χ. "Πότε θα Πάμε Βόλτα;"). Τα γράμματά τους διαβάζονται δύσκολα. Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν είναι αρκετά περιορισμένο. Υπάρχουν λάθη στη σύνταξη, δηλαδή οι προτάσεις που κάνουν δεν είναι σωστά δομημένες.
Πολλές φορές τυχαίνει κάποιο παιδί να παρουσιάζει κάποια μεμονωμένα χαρακτηριστικά, όπως, για παράδειγμα, να μη βάζει τόνους και σημεία στίξης ή να κάνει "κακά" γράμματα. Αυτά τα χαρακτηριστικά διορθώνονται τις περισσότερες φορές και δε θα έπρεπε να αποτελούν σημάδι ανησυχίας.
Μαθησιακές Δυσκολίες
Δυσκολίες στην αριθμητική Τα παιδιά με δυσλεξία ή δυσαριθμησία αντιλαμβάνονται με δυσκολία ή καθόλου το χώρο, τα αριθμητικά σύμβολα, το χρόνο, τις ακολουθίες και δυσκολεύονται πολύ στους υπολογισμούς και στις πράξεις. Παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά:
Κατανοούν με πολύ μεγάλη δυσκολία τη φιλοσοφία των βασικών πράξεων (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός και διαίρεση). Δυσκολεύονται να κάνουν πράξεις με το μυαλό και γι' αυτό θα χρειαστούν τη βοήθεια των δαχτύλων ή αντικειμένων. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν μαθηματικές έννοιες, όπως το μέγεθος, την ποσότητα, τη μεταβολή, τη μετάθεση, την αναλογία. Αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην προπαίδεια και στην έννοια του πολλαπλασιασμού. Εκτελούν με δυσκολία διαδοχικά βήματα σε μαθηματικές πράξεις. Δεν κατανοούν εύκολα τις εκφωνήσεις των μαθηματικών προβλημάτων.
Στην Α' Δημοτικού η ύλη των μαθηματικών είναι αρκετή και προχωρά έως και τη βασική έννοια του πολλαπλασιασμού. Το ζητούμενο και ο πραγματικός στόχος σ' αυτή την τάξη είναι να εισάγουμε τα παιδιά στη μαθηματική λογική και στη φιλοσοφία των αριθμών. Απ' τη στιγμή που αυτός ο στόχος επιτευχθεί, το παιδί έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει με σταθερά βήματα στον κόσμο των μαθηματικών. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, όμως, το παιδί ενδέχεται να εμφανίσει ψευδοσυμπτώματα δυσαριθμησίας, που οφείλονται σε διδακτικά προβλήματα και όχι σε εγγενείς δυσκολίες του παιδιού.
Τα παραπάνω άρθρα, εκτός από όσα αναφέρουν την πηγή τους, είναι γραμμένα από την Ελένη Γαρυφαλάκη, σύμβουλο αγωγής και εκπαίδευσης στο Ηράκλειο Κρήτης. Η Ελένη Γαρυφαλάκη είναι εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών, με μεταπτυχιακό στις Γλωσσικές Διαταραχές και αρκετές πιστοποιήσεις, όπως στην http://kalosagogos.bl ogspot.com
Εκπαιδευτική Ψυχολογία, στις Μαθησιακές Δυσκολίες
http://www.irinivasil aki.com/paidiatros/fo rum.php
Coaching, καθώς και στην Οργάνωση και Διοίκηση της
–
Δυσλεξία, Ψυχολογία και Συμπεριφορά του Εφήβου, Life
Εκπαίδευσης.