Macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, rodzina jasnotowatych zbiór od 1 czerwca do 15 sierpnia
Macierzanka piaskowa
K
ochanka słońca – tak nazwał tę malutką, pachnącą krzewinkę król Zygmunt Stary. I dużo w tym racji, bowiem macierzanka piaskowa szuka miejsca słonecznego i ciepłej, piaszczystej gleby. Jeśli takie miejsce znajdzie, rozkrzewia się, tworząc fioletowe, aromatyczne dywany. Macierzanka jest odmianą tymianku, różni się jednak od niego w smaku – jest delikatniejsza, z lekko cytrynową nutką. Szukając tej cennej, leczniczej rośliny, zdajmy się na własny nos, a nas nie zawiedzie.
WWystępowanie Macierzanka piaskowa rośnie na suchych, słonecznych zboczach, brzegach lasów, miedzach, pagórkach i wąwozach.
LLecznicza historia Właściwości lecznicze (i nie tylko) macierzanki są znane i stosowane od wieków. W starożytnym Egipcie roślina była używana jako jeden ze składników preparatów do balsamowania zwłok, natomiast w Grecji i Cesarstwie Rzymskim stosowana była w chorobach nerek i jako środek wczesnoporonny i przyspieszający poród. Kąpiele w macierzance dodawały męstwa (z gr. thymus – odważny) rzymskim żołnierzom, a napój oczyszczał wewnętrzne, „szlachetne części ciała”. W tym samym celu średniowieczne panny wręczały swym rycerzom gałązki macierzanki, aby wpięli je w zbroję. Ziele macierzanki było też składnikiem miłosnych napojów, a na liście czarodziejskich ziół zajmowało pierwsze miejsce. Hildegarda z Bingen klasyfikowała macierzankę jako osuszającą i rozgrzewającą i leczyła nią choroby skóry, ukąszenia, bóle głowy i epilepsję.
Macierzankę zbieramy w czasie kwitnienia w suchy, słoneczny dzień, po obeschnięciu rosy. Ścinamy tylko gałązki z kwiatostanami obficie ulistnionymi, pomijając dolne, zdrewniałe części pędów. Roślinę suszymy w przewiewnym miejscu, rozłożoną cienką warstwą na papierze, w temperaturze otoczenia albo w piekarniku w temperaturze 35–40°C. Przechowujemy w szczelnie zamkniętych pojemnikach do następnych zbiorów.
Z Zastosowanie Ziele macierzanki jest doskonałym środkiem dezynfekującym, zwalcza bakterie i niektóre wirusy, dobroczynnie wpływa na trawienie, ma działanie moczopędne, rozkurczowe i wykrztuśne. Kąpiel w odwarze działa uspokajająco, wzmacniająco i odświeżająco, pomaga na reumatyzm, nerwobóle i podagrę oraz leczy owrzodzenia, krosty i trądzik. Nacieranie kończyn nalewką z macierzanki zaleca się chorym na stwardnienie rozsiane oraz dzieciom osłabionym i z krzywicą.
Macierzanka piaskowa
Z Zbiór
99
P Przepisy Wino królowej Bony • • • • • • • •
1,5 l wytrawnego czerwonego wina gronowego 6 łyżek suszonej macierzanki 4 łyżki suszonej babki lancetowatej laska wanilii 4–5 goździków pół łyżeczki kardamonu 4 łyżki octu jabłkowego własnej produkcji (przepis na s. 182) 500 ml miodu
Do garnka wlewamy wino, dodajemy: suszone zioła, laskę wanilii, goździki i kardamon. Całość zagotowujemy, zmniejszamy ogień i ogrzewamy przez 15 minut. Następnie wino odstawiamy, aby trochę przestygło, dodajemy ocet jabłkowy i miód. Dokładnie mieszamy i rozlewamy do butelek. Pijemy 2–3 łyżki wina rozpuszczonego w wodzie 3 razy dziennie. Jest to doskonały lek na przeziębienie oraz ostre i przewlekłe zapalenie oskrzeli. Wino rozpuszczone w wodzie można podawać także osłabionym, anemicznym dzieciom. Tak przyrządzonym winem królowa Bona wyleczyła króla Zygmunta Starego z grypy. I może warto spróbować tego eliksiru, bo wszystkie składniki do niego mamy pod ręką. Nalewka z macierzanki piaskowej
Thymus serpyllum
• pół szklanki świeżej macierzanki • 400 ml wódki (45%) zrobionej ze spirytusu
100
Macierzankę oczyszczamy ze zdrewniałych pędów i wkładamy do słoja, zalewamy wódką, szczelnie zakręcamy i odstawiamy na 14 dni. Po tym czasie nalewkę filtrujemy przez gazę i przelewamy do butelki. Nalewkę możemy stosować wewnętrznie, zażywając łyżkę płynu 3 razy dziennie, albo smarować nią osłabione kończyny.
Napar z macierzanki piaskowej • łyżka suszonej macierzanki • szklanka wody
Suszone ziele zalewamy wrzątkiem i odstawiamy pod przykryciem na 15 minut. Pijemy po szklance płynu 3 razy dziennie na przeziębienie lub kłopoty z trawieniem. Do naparu możemy dodać łyżeczkę miodu albo sok z porzeczki czarnej lub z kwiatów bzu czarnego. Napar (tylko w większej ilości) możemy dodać do kąpieli; przy chorobach skóry zaleca się przemywać lub obkładać takim naparem zmienione chorobowo miejsca. Ziele macierzanki może też wspomóc leczenie choroby alkoholowej. W tym celu zalewamy garść świeżej macierzanki 4 szklankami wrzącej wody i odstawiamy pod przykryciem na 5 minut do naciągnięcia. Po tym czasie płyn przelewamy do termosu i podajemy choremu łyżkę naparu co 15 minut. Kurację powtarzamy w czasie nawrotów choroby alkoholowej. Napar powoduje ogólny dyskomfort i niechęć do alkoholu.
• • • • • • • • • • •
1 kg mąki pszennej lub orkiszowej kostka (250 g) masła 5 łyżek płatków owsianych 4 łyżki ziaren sezamu 2 łyżki siemienia lnianego 4 łyżki zmielonej macierzanki łyżeczka cynamonu pół szklanki płynnego miodu 2 jajka łyżeczka proszku do pieczenia mleko (tyle ile zabierze ciasto)
Z podanych składników zagniatamy ciasto i na pół godziny odstawiamy do lodówki, aby „odpoczęło”. Następnie ciasto wałkujemy na placek o grubości ok. 5 mm i szklanką wykrawamy ciastka. Pieczemy w rozgrzanym do 180°C piekarniku przez 20 minut. Ciasteczka, oprócz walorów smakowych, poprawią humor, rozświetlą umysł i wzmocnią nerwy. Pożyteczne i pyszne, do pochrupania zamiast chipsów!
Macierzanka piaskowa
Ciasteczka z macierzanką
101