BRUZZ SELECT - editie 27-09-2023

‘Gooi me achteraf maar bij het vuilnis’

‘Je suis comme une plante envahissante’

La peintre Manon Bara s’empare du prêt-à-porter

‘Frankenstein was my friend’

Tim Burton’s carnival comes to town

Ode to the outsider

NL/ Niemand die de misfit beter begrijpt dan de kunstenaar. Het wonderlijke universum van de Amerikaanse filmmaker Tim Burton, dat deze maand tot leven komt in Thurn & Taxis, loopt over van de empathie voor monsters en outsiders. Ook de donkerblauwe grootstadsblues van de Britse songschrijver King Krule vertaalt als geen ander een gevoel van onaangepastheid, ontheemding en ongemak. Muzikant, performer en schrijver Jan Wallyn zoekt als non-binaire laatbloeier hun weg door een binaire wereld. Met de kledinglijn Queen Kong Gang maskeert de Brusselse schilder en fashiondesigner Manon Bara dan weer een introverte binnenkant met een uitbundig uiterlijk. Vier het buitenbeentje dat we allemaal zijn en lees dit magazine!

FR/ Personne ne comprend mieux le marginal que l’artiste. L’univers merveilleux du cinéaste américain Tim Burton, qui prend vie ce mois-ci à Tour & Taxis, déborde d’empathie pour les monstres et les marginaux. De même, le blues citadin de l’auteur-compositeur britannique

King Krule traduit très bien ce sentiment de décalage, de déracinement et de mal-être. Jan Wallyn, qui compose de la musique, performe et écrit, non-binaire sur le tard, cherche sa voie dans un monde binaire. Avec la ligne de vêtements Queen Kong Gang, Manon Bara, peintre et créatrice de mode bruxelloise, masque une face introvertie par une apparence exubérante. Célébrez l’anticonformiste en vous et lisez ce magazine!

EN/ No one understands misfits better than artists. US filmmaker Tim Burton’s wonderful universe, this month brought to life at Thurn/ Tour & Taxis, overflows with empathy for monsters and outsiders. The dark-blue big-city blues of the British songwriter King Krule can, like no other, translate a sense of maladjustment, displacement, and discomfort. Musician, performer and writer Jan Wallyn seeks their way through a binary world as a non-binary. With the Queen Kong Gang clothing line, Brussels-based painter and fashion designer Manon Bara masks an introverted interior with an exuberant exterior. Embrace the oddball that we all are and read this issue!

TOM ZONDERMAN, REDACTEUR

THIS MONTH

It’s always the perfect time to get lost in Tim Burton’s weird and wonderful universe

Met zijn mistroostige grootstadsblues pendelt King Krule tussen succes en integriteit

32 ‘Je me sers d’une apparence exubérante pour cacher ma nature introvertie’

La peintre franco-bruxelloise Manon Bara étend son univers expressif à des pièces de prêt-à-porter, à découvrir lors de l’expo Dressing

Cover: King Krule © Frank Lebon

‘Ik vond het aangenaam om mijn lot in de handen van de treinbestuurder te leggen’

‘I am not the most well-adjusted person in the world but I am at peace with that now’

SEPTEMBER

Made in Brussels

Wonder why you haven’t tasted yuzu-flavoured beer before, find out where you can cry yourself a river in Brussels, or learn how to knit your way into retirement with Carla Herrig

Music

Laat je oren betoveren door PJ Harvey, ga op de barricaden staan met Patti Smith, relax met Holly Johnson of ga tussenin Brihang feliciteren met zijn nieuwe plaat

Theatre & Dance

Brûlez et dansez avec Lisette Lombé et Cloé du Trèfle, transgressez les frontières de la connaissance humaine avec Manuela Infante, parlez désire avec Louis Janssens.

Art & Literature

Loop de Woke-marathon met Tom Lanoye, duik diep in de rauwe poëzie van Alara Adilow, speur naar connectie bij KANAL of los het energievraagstuk op bij CIVA

Cinema

Le procès Goldman promet de vous tenir en haleine, Banel e Adama fera chavirer votre petit coeur, qui risque bien de ne pas s’en remettre après Killers of the Flower Moon de Scorsese.

Abonneren op BRUZZ?

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

46.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR SELECT

Tom Zonderman

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

EINDREDACTIE

Kurt Snoekx, Sophie Soukias

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Lis Vanheule, Tom Zonderman (redacteurs); Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Agneskena, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw

wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Reviews

Onze film-, podium-, concert-, expo- en restaurantreviews vind je op BRUZZ.be

Agenda

Wie wil weten wat er allemaal te beleven is in de stad, kan de volledige Select-agenda op BRUZZ.be raadplegen

Follow us on Insta

Ook dol op de fotografie van BRUZZ? Bekijk meer fraaie beelden van onze fotografen op het Instagram-account van @Bruzzbe

Elke maand verpakken we onze beste cultuurtips in dit drietalige bewaarmagazine. De BRUZZ Selectcultuurspecial verschijnt telkens op de laatste woensdag van de maand. Het novembernummer van BRUZZ Select komt eraan op 1 november, handig bij BRUZZ magazine gevoegd. Neem nu een abonnement op BRUZZ magazine en mis geen enkel nummer!

BRUZZ magazine, dat zijn elke week sterke verhalen uit Brussel, met mooie reportages, pakkende foto’s en nog meer fijne cultuurtips. Een abonnement is gratis voor inwoners van het Brussels Gewest. Buiten Brussel kost een abonnement op BRUZZ magazine 29 euro per jaar.

Surf naar BRUZZ.be/abo

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels

WWW.BRUZZ.BE

LA BOUGIE SUR LE GÂTEAU

FR/ Hélène del Marmol a étudié le design industriel à Madrid où elle a travaillé pendant dix ans. Le besoin de redevenir créative la démangeant, elle crée sa propre entreprise de bougies. Depuis l’enfance, elle est fascinée par les bougies et leur fonte, mais déplore leur courte durée de vie. Elle fabrique donc ses propres bougies imposantes, aux formes symétriques et aux mèches différentes, qui durent longtemps. La bougie idéale sur une table festive. (LV) Hélène del Marmol. bougies à partir de 70 euros, Instagram: @helahela_

CRY ME A CITY

EN/ What do the Sewer Museum, the toilets in the Agora Gallery and bus route 71 past midnight have in common? They are great places for a cry, according to Joana Estrela. The Portuguese illustrator has already released two Crying Maps, of Lisbon and Porto. A third features her new hometown. Because when you travel, things are not always great. So order some onion soup, hurry down to Brussels South Station or watch the sunset at Poelaertplein/Place Poelaert and let it all out. (EC) Map for Crying Travellers: Brussels. 10 euro, Instagram: @dortyparker

UPCYCLING DONE RIGHT

EN/ Hannah Vanspauwen and Tiny Geeroms run the unisex clothing label Paule Josephe. In their workshop they transform average second-hand shirts into unique garments with a story. Not only do they get to work on the cut of the shirts but they also apply techniques such as smocking, embroidery, and screen printing. For their designs, they find inspiration in everyday things like animals, food and landscapes. Vanspauwen and Geeroms don’t just do shirts, their collection also extends to skirts, scarves, tops...all made from leftover fabrics from other Belgian designers. (LV) Paule Josephe. shirts from 170 euro, paulejosephe.com

STERKE SCHOUDERS

NL/ Ook heren mogen opvallen, vindt ontwerper Fernando Miró, de man achter Mipinta die al eerder extravagante collecties maakte met de steun van MAD Brussels. Deze winter kiest Miró voor een breder publiek. Letterlijk, want zijn nieuwste collectie draait helemaal om de schouders. Mannen die graag eens gek doen, vinden er hemden en T-shirts met uitvergrote vormen. De pre-orders starten nu online. (EC) Shoulder to Shoulder. hemden vanaf 260 euro, www.mipinta.com

(T)ISSUS DES ARCHIVES

FR/ Décorez un pantalon ou une chemise avec une vieille photo de famille. Mathilde Baud a retrouvé un album datant des années septante et a transposé les images sur du tissu. Elle opte consciemment pour la récupération de matériaux et travaille toujours sur commande. Comme pour ceux qui voudraient une tenue de mariage amusante. À partir d’octobre, elle sera en résidence au Continental, le nouveau pop-up de la place De Brouckère. C’est le moment de ressortir les vieux albums. (EC)

By Baud. Instagram: @_bybaud

THEEKOPJE TROOST

NL/ Toen Naina Mada merkte dat chai in Europa niet correct geserveerd werd, heeft ze er haar missie van gemaakt om de authentieke Indiase thee te introduceren op de Europese markt. Met de recepten van haar moeder als basis wist haar merk Madn intussen voet aan de grond te krijgen in heel wat Brusselse cafés, restaurants en hotels. Madn maakt mixen voor elk moment van de dag. Om te relaxen, om buikpijn te verhelpen of als kopje troost, zoals haar moeder haar vroeger schonk. (LV) Madn. theemixen vanaf 8,50 euro, www.madn77.com

The joys of knitting

EN/ Right now at MAD Brussels, you can see work by the winners of the Graduation Show 2023. One of the talented young artists is Carla Herrig (29), who travelled from Cologne to Brussels to master the art of kni ing.

Having been to Brussels during an Erasmus exchange, the German artist Carla Herrig returned in 2022 to begin a master’s in knitting at the Académie des Beaux-Arts. Now graduated, she dreams of working in the Belgian capital. “What I really want is to develop knitting designs, keep sitting at my knitting machine, and use my hands.”

If you had to convince apprentice designers to do a master’s degree in kni ing, what would you tell them?

YUZU IN EEN FLES

NL/ Exotisch bier uit Brussel, het kan. De Japanner Leo

Imai brouwt in Ukkel traditionele lambiekbieren, maar dan met oosterse smaken als yuzu of kersenbloesem. De flesjes van Owa Beer zijn al enkele jaren te vinden bij

Aziatische kruideniers en restaurants in de stad, maar tegenwoordig ook bij wijnbar

Nightshop in de Vlaamsesteenweg. En dat helpt voor de publiciteit. Van hier tot in … Tokio. (EC)

OWA Beers. Sakura Lambic voor 10,99 euro, www.owabeer.be

Knitting offers a surprising range of possibilities. For example, for my Flux collection, I experimented with reimagining pullovers and cardigans by applying 3D industrial techniques to domestic knitting machines. If you think about it, it’s mad that a single thread can create an entire outfit. Also, there is a sustainable dimension to knitting that is easily overlooked. You can take a knitted piece and undo it completely to create something totally different, without anyone being able to tell what it was before.

Is the sustainable dimension important to you?

Yes, and it clearly played a part in the path I chose. Before, I worked a lot with unsold items but what I love about knitting and unravelling is that everything happens in the background. The ethical aspect of the clothes is implicated in the design, but it is not the defining feature of the design itself.

Out of all your collections, what is your favourite piece?

My first knitted piece. A pair of orange pants in an exaggerated circular shape that I made for my O collection. That collection, designed for my bachelor's degree in Fashion Design in Halle in Germany, evoked the roundness of our mother Earth. I love the radical dimension to this piece. The real power of knitting lies in transforming geometric forms into organic forms. There is nothing more beautiful than a 2D knitted piece that assumes volume when it is placed on a body. SOPHIE

SOUKIAS

Instagram: @carla.herrig

Taal begint uit honger. Naar huid: ma-ma, pa-pa. En later, naar anderen: blijf-je, kom-dan. Toen je in een ander land woonde, hongerde je naar brood, naar boeken en een vriend. In die volgorde leerde je de woorden. Ekmek, kitaplar, arkadas. Naar liefde. Ask

De taal waarin je leert spreken is de taal waarin je kan spelen. Het is de taal van in bomen klimmen, touwtjespringen. Van een eerste blik, van blozende kaken, een valpartij. Het is de taal waarop je later zal terugplooien. Wanneer je ver van huis bent, zal je denken aan de woorden die daar vroeger klonken. Je stuurt een spraakbericht naar je grootmoeder en hangt weer in de kerselaar, vanaf de grond lijkt je mond te glimlachen.

Je leert elke dag wel nieuwe woorden. Nadat je ze straks voor het eerst hebt gehoord, kom je ze plots overal tegen. Op het nieuws, in de krant, in het boek waarin je vanochtend begon. Bestaat daar een woord voor? Voor woorden die plots glimmen in het donker?

Er zijn woorden die je in het nieuw steken. Als een eerste werkdag, als een balpen met je naam op.

Er zijn woorden die maar kort van jou zijn. Omdat ze bij iemand anders hoorden, bij iemand in wiens taal je voor even en altijd wilde blijven. Soms komen die woorden nu nog uit je mond. Dan schrik je en schik je je weer. Je denkt aan bomen om in te klimmen, aan een eerste blik. Je plooit terug op een taal van vroeger. Altijd die taal van vroeger.

Spullen worden in dozen verdeeld, kleren teruggegeven, foto’s verscheurd. Maar wat met de taal die jullie deelden? Je wacht op de regen. Je taal bestaat uit ontelbare laagjes afzettingsgesteente.

Je hebt gekozen om sommige woorden uit te slijpen. Omdat ze niet meer bij je passen, omdat je nu iemand anders bent. Je woont in de stad nu. Je woorden klinken als flatgebouwen waarin de zon weerkaatst. Als alles wankelt, is er altijd wel een taal om in te verdwijnen. Maak haar groots en meeslepend en jezelf onzichtbaar. Je zal zien hoe makkelijk je daarmee wegkomt.

Achter elke gevel klinken er woorden die niemand anders spreekt. Je legt je oor op de deurknop van je buren en hoort hen bezig. Toevalligheden die een leven blijven duren, koosnaampjes, een kat die zolang je luistert Moppie, Pluimie, Patatje, Ploppie, Poeshkin, Moezie, Muizie, Pluizeke heet. Het is een taal die enkel binnenshuis bestaat, ze bloeit in de schaduw. Dat is thuistaal. Je ouders spreken onderling een aangenomen taal, maar wanneer je moeder boos wordt, schakelt ze razendsnel over naar haar moedertaal. Het is als de donder die enkele tellen voor de bliksem komt. Je bent gewaarschuwd.

Je grootmoeder kwam in de jaren 1960 naar hier. Ze spreekt een mengeling van Frans en Italiaans, maar in geen van die landen is ze nog echt te verstaan. Franse woorden volgen de Italiaanse grammatica, maar haar Italiaans is gedateerd en uit de mode. Ze leeft op haar eigen stukje grond, haar taal is een gesteente dat enkel zij nog spreekt.

Er zijn woorden die nergens op rijmen. Twaalf en zilver.

Er zijn woorden die ons doen zingen. Ik hou van u. Ne me quitte pas We are the champions.

Er zijn woorden die straks niet meer zullen bestaan. Aamborstig en kloekmoedig. Ze doven uit.

Er zijn woorden die tegen het einde pas terugkomen. Wanneer het vergeten is begonnen, wanneer alles rond ons stil is geworden, zingt daar weer een zin uit een taal van vroeger. Altijd die taal van vroeger.

Er is een woord dat het laatste zal zijn. Een briesje, een zucht. Het komt altijd onaangekondigd. Er luiden geen klokken, er klopt niemand aan de deur. Kaken gespannen, de tong zet aan. Uit iets komt niets. Misschien zeg je “licht”, “dag” of “blijf je”. Je zal het niet geweten hebben. Niets houdt de taal tegen.

‘Kaken gespannen, de tong zet aan. Uit iets komt niets’

ARNO BOEY is schrijver en radiomaker. Ooit hoopt hij polyglot te worden.

© LIZA VANDENBEMPT

an exhibition at MAD Brussels

by artist & designer Jaime Hayon

22.09.2023 — 27.01.2024

Wednesday to Saturday, 10:00 to 18:00

Place du Nouveau Marché aux Grains 10

Nieuwe Graanmarkt 10, 1000 Brussels mad.brussels

Tim Burton in his very own touring Labyrinth, the fantastic carnival which will liven up the autumn in Brussels.

What makes misfit Tim Burton so popular?

‘I am a strange phenomenon’

EN/ Tim Burton’s dark and wonderful world can be explored in two ways. Either, (re)watch film classics like Edward Scissorhands or The Nightmare Before Christmas, or visit Tim Burton’s Labyrinth, the fairground exhibition that sold out in Madrid and Paris and is now coming to Thurn/Tour & Taxis.

Text Niels Ruëll

Tim Burton may by profession be a film director, but he has the following of a rock star. Not because he bears a striking resemblance to Robert Smith, the frontman of The Cure, save the mascara. It is because his dark yet wonderful films like Beetlejuice, Ed Wood, Batman, Corpse Bride and Alice in Wonderland overflow with empathy or sympathy for monsters, outsiders and other misunderstood misfits. That makes him the great hero of the many who recognise themselves in those outcasts and take comfort from that.

Having fierce fans that are easy to attract is one of the explanations why there have been several Tim Burton exhibitions touring the world for more than a decade. In Madrid and Paris, over 500,000 people were enticed to get lost in Tim Burton’s Labyrinth, an exhibition that Burton himself describes as a fantastic carnival and which will arrive in Brussels on 20 October.

A second reason is that there is also an awful

lot to see. Life-sized colourful characters, obscure set elements, imaginative costumes, animations, detailed preparations, childhood drawings, photographs and paintings bear witness to an unstoppable creativity and craftsmanship that you no longer associate with Hollywood. How much imagination can one have? But Burton not only seemingly overflows with ideas every moment of every day, he also materialises them. Quick and fleeting in doodles on restaurant paper napkins. Or slow and careful in a Disney film hors catégorie

BEFRIENDING FRANKENSTEIN

Burton grew up in Burbank. Even though this is the suburb of Los Angeles that houses the illustrious film studios of Warner Bros., Universal, and Disney, the introverted boy never felt at home in the petty-bourgeois, puritanical environment “with no history, no culture, no passion and with the same nice weather day in and day out. Horrible!”

Feeling like an outsider, he found solace in monster movies from an early age. He learns how to shake off feelings of disregard and oppression in drawings and stop-motion films. He combines humour with the grotesque and is attracted to fairground characters, clowns, masks, jesters, and the carnivalesque. There is no doubt in his case: the child is the father of the man.

“The films I grew up with are my biggest source of inspiration. Universal’s monster movies at the top of the list. They didn’t traumatise me, they in fact calmed me down. I didn’t see those monsters as bad. They were different and in them, I saw myself,” he told us last year when he received a lifetime achievement award at the Lumière Festival in Lyon. “Frankenstein or the Creature from the Black Lagoon were my friends. The films in which they appeared were my refuge, my sanctuary, my form of therapy, my way of discovering the world, or experiencing a sense of belonging. Being able to give people an experience like that myself is what drives me.”

His journey has been unorthodox. “As a young man, I made Super8 films but becoming a film director never occurred to me. I knew with certainty that I wanted to create things. Because I loved that so much. But whether that was a drawing, an animation, or a film didn’t really matter. It still doesn’t.”

DREAM AND NIGHTMARE AT ONCE

At eighteen, Burton headed to the California Institute of the Arts, founded by Walt Disney, to study animation. “There were all sorts of eccentrics running around there. The students and teachers in the animation department in particular were weird and lonely oddballs. That created a special dynamic. I quite enjoyed

interacting with so many other weirdos.” They spent most of their time searching for Walt Disney’s frozen body that was rumoured to be in one of the cellars.

In 1979, Burton was offered to join Disney, working as an animator and storyboard artist on the animated films The Black Cauldron and The Fox and the Hound. He made his mark with two macabre but gorgeous animated short films. In the melancholic Vincent, a young boy who identifies with horror legend Vincent Price delves a little too deep into the Edgar Allan Poe poem “The Raven”. Burton managed to convince Price, his childhood idol, to be the narrator. The Frankenstein homage Frankenweenie is about a young boy who brings his dead dog back to life. Disney found the short films too morbid and let the young talent go. But that turned out to be a stroke of luck because it created the space for the start of his career as a film director. Pee-wee’s Big Adventure (1985) was the first in a long line of cherished, quirky feature films such as Beetlejuice (1988) and Batman (1989) with Michael Keaton

or Edward Scissorhands (1990), Charlie and the Chocolate Factory (2005) and Alice in Wonderland (2010) with Johnny Depp.

Dark yet soothing. With monsters but endearing. Dream and nightmare at once. Outsiders but popular.

Inventing and developing fantasy worlds then kept this versatile creative director busy for years. Even though some of the sets and characters were filled with colour and humour was an essential ingredient, the penchant for the macabre and the love for the bizarre and deviant remained. He took his inspiration from pop culture, comics, cartoons, children’s literature, monster movies from bygone eras or distant lands (Japan), circus attractions, kitsch, SF films, Expressionist cinema, and the stop-motion magic of pioneers such as Georges Méliès and Ray Harryhausen.

With a dark Batman (1989) and Batman Returns (1992), he breathed new life into the comatose superhero film. The consequences were huge. Throughout his career, he continues

to return regularly to his “true love”: stop-motion animated films. That gave us Corpse Bride, The Nightmare Before Christmas and Frankenweenie

DUMBO, C’EST MOI

All his films have something personal but Burton recognises himself in the character of Edward Scissorhands most of all: the black-clad pale man with knives as hands who means well but is regarded as a freak in a “very normal” American residential area. “I am not the most well-adjust ed person in the world. Even if I would make myself be one by trying incredibly hard, sometimes I would still feel like an outsider. Stuff like that is in your DNA. You also immediately recognise it in others. Whether you like it or not, it is part of who you are. I thought I would be rid of it if I made a few films about outsiders. I was hoping for a catharsis that would drive away the demons for good. But that didn’t happen. I am at peace with that now.”

Despite his very unique style and eccentric interests, Burton has always worked for major film studios such as Warner Bros. or Disney. “I am a strange phenomenon who had some degree of independence in that system. If only because they didn’t really understand what ‘that oddball’ was doing but realised that audiences liked the films. The success did

“I realise now that I was Dumbo. I was working in a horrible, big circus and I desperately needed to escape from it”

Jenna Ortega in Wednesday, Tim Burton’s recent Netflix hit series: “I have a soft spot for Wednesday. I felt the same way she does when I was a teenager.”

have a downside, it turned me into a thing. People started treating me as a commodity rather than a person or an artist.”

Burton went through a tough time after his divorce from Helena Bonham Carter, the British actress he met on the set of Planet of the Apes and starred in Alice in Wonderland. Another blow was the fact that his retelling of the Disney classic Dumbo (2019) flopped at the box office. “Disney has hired and fired me loads of times over the years. But I think my days at Disney are now definitely over. I realise now that it was I who was Dumbo. I was working in a horrible, big circus and I desperately needed to escape from it. In that sense, Dumbo was autobiographical. Do you know what it is about having success and flops? One of my own personal favourites, Ed Wood, is also one of my biggest flops. Ditto for Mars Attacks! I had so much fun making that film. It failed in America but it was a success in the rest of the world. So I never judge a film by how many people

come to watch it.”

Last year, fortune returned. Burton helped Netflix to a massive hit with Wednesday, a series around the morbidly and fatally funny daughter from the Addams Family that appeared in comics, series, and films. “I wasn’t on the lookout to redo The Addams Family but I do have a soft spot for Wednesday. I felt the same way she does when I was a teenager. Even though I was a boy, I could have been her. I loved her style, her attitude at school, her relationship with her parents, and her defiant attitude towards everything around her. I recognised that, I admire that in her.”

This summer, together with Michael Keaton, Willem Dafoe, Monica Bellucci, and Jenna Ortega, the actress that portrayed Wednesday, Burton shot Beetlejuice 2, a sequel to his wacky, ghoulish, gothic fairy tale about a poltergeist that took 1988 by surprise and turned it into a good year.

Tim Burton may be the subject of one exhibition after another, but it is too early to put him in a museum. The rock star has much left to tell, draw, and film. He will continue to haunt cinemas. And that is a reassurance to many.

WHO IS TIM BURTON?

— Tim Burton (65) was born and grew up in Burbank, the suburb of LA that houses the film studios of Warner Bros., Universal, and Disney. He never felt at home in the petty-bourgeois environment and found solace in monster movies from an early age

— At eighteen, he went to study animation at the California Institute of the Arts, three years later he joined Disney as an animator and storyboard artist. Two of his own animated shorts were too macabre to Disney’s liking, and after being fired his career as a film director really took off

— He is known and loved all over the world for films such as Beetlejuice, Batman, Edward Scissorhands, Corpse Bride, The Nightmare Before Christmas and Frankenweenie. His series Wednesday became a giant Netflix hit. Last year, he received a lifetime achievement award at the Lumière Festival in Lyon

KERMIS VOOR MISFITS

NL/ Tim Burton raakt al jaren een gevoelige snaar met zijn films vol sympathie voor monsters en misfits. Het universum van de zachtaardige zwartkijker verkennen kan door zijn wondere oeuvre – van Edward Scissorhands tot Wednesday – te (her)bekijken, of door te verdwalen in Tim Burton’s Labyrinth. Die kermis-tentoonstelling met kleurrijke personages, duistere decorstukken en fantasierijke kostuums was al een triomf in Madrid en Parijs, en strijkt nu neer in Thurn & Taxis.

FOIRE POUR MARGINAUX

FR/ Depuis des années, Tim Burton fait vibrer notre corde sensible avec ses films pleins d’empathie pour les monstres et les marginaux. On peut explorer l’univers à la fois doux et lugubre du cinéaste en (re) visionnant sa filmographie, d’Edward aux mains d’argent à Wednesday, ou en se perdant dans Tim Burton, Le Labyrinthe. Cette expo immersive avec ses personnages colorés, ses décors sombres et ses costumes fantaisistes, ayant conquis Madrid et Paris, débarque désormais à Tour & Taxis.

“The monsters in the films I grew up with didn’t traumatise me, they calmed me down. I didn’t see them as bad. They were different and in them, I saw myself”

A few inhabitants of Burton’s weird and wonderful universe: Edward Scissorhands, Beetlejuice, and Frankenweenie.

You know what they say about people with big hands… They probably have acromegaly. At least that is what a paper from the British Journal of the Royal Society of Medicine stipulates about Sergei Rachmaninoff’s unusually large paws. Serious medical professionals actually took the time to investigate what the cause of his above-average reach might be. Along the way they ruled out the previously diagnosed rare genetic disease called Marfan syndrome, because “he did not clearly exhibit any of the other clinical characteristics.” Acromegaly, a disorder where the body doesn’t stop creating growth hormone, seems to them a much more likely conclusion, considering Sergei’s recurring bouts of depression, and a certain stiffness in his face, which the researchers noticed in his portrait photographs. However, the paper does conclude in true academic uncertainty: “Perhaps he just had big hands.” Stretching: important for athletes, ill-advised for pianists. It might sound a bit defeatist, but no, it is not a good idea to go beyond your reach. Trying to overstretch your pointers leads to troubles in the long run. Composer Robert Schumann destroyed any chance at a performing career because he fabricated a torturous device out of shoestring and a cigar box. It would bend back one finger and keep it in place, while allowing to exercise the other digits. Weirdly enough, these contraptions weren’t that uncommon in 19th-century Europe, with pianist Henri Herz even patenting such a device. One problem, the strain Schumann put on his muscles paralysed the index and middle finger of his right hand. A lesson to never overdo it. Luckily there is a less painful solution at hand.

If it ain’t broken, you’re allowed to. Since not many professional pianists are genetically blessed with a hand span of a thirteenth, that is approximately 30 centimetres, performers have to go looking for solutions to tackle the at times overwhelmingly bombastic chords in Rachmaninoff’s piano concertos. Or do they? Boris Giltburg, performer of honour at the Rachmaninov Festival, listened back to the original recordings by the composer, and found out that even good ole Sergei himself tended to break up the chords into individual notes. “He writes these brooding opening chords for his Piano Concerto No. 2, a tenth wide. I could never play all of these notes at the same time. He definitely could have, but the thing is: he doesn’t. I take that as an inspiration and an interpretation that if a chord is too big for comfort, I’m allowed some freedom.”

The rumours are true, it’s not the size that ma ers. What counts is how you use your hands. Yes, the composer’s specimens were exceptionally large, but he never made his anomaly a key challenge in his music. Quite the opposite even. “Part of his genius is in the fact that he understands how hands work. How they move, how flexible they are. What I tend to find in his music, is not the disproportionately large stretches, but rather the natural movement of the fingers across the keyboard.” I would say it is safe to assume Giltburg would have deserved an overgrown thumbs-up from the maestro himself for that.

JASPER CROONEN

Rachmaninov Festival. 7 & 8/10, 11 & 12/11, Flagey, www.brusselsphilharmonic.be

Performing Rachmaninoff? You might have a problem on your hands!

AT THE WORK LOCATION

Wide Vercnocke

‘Een kracht van queerness is het opbouwen van een gemeenschap’

NL/ Tot voor een jaar was JAN WALLYN algemeen directeur van kunstencentrum Zinnema. Vandaag is die muzikant, performer, consultant, producer én auteur van Een doodgewone dag, het eerste Nederlandstalige boek over non-binariteit geschreven door een non-binair persoon.

Tekst Michaël Bellon Foto Sophie Soukias

Jan Wallyn was amper zestien toen die in een jeugdhuis dansschool On the Roof oprichtte. In 2014 ging die aan de slag bij open talentenhuis Zinnema, na een residentie daar. Op hun 25e werd die artistiek coördinator en daarna algemeen directeur van Zinnema. Tot die vorig jaar koos voor een bestaan als performanceartiest (met de solo Hottest chick in town), muzikant (met hun dansende muziekband WALLYN), producer en sounddesigner. Ondertussen coacht die ook culturele en creatieve organisaties en artiesten. Nu schreef Wallyn – samen met de non-binaire gastschrijvers Inke Gieghase, Madonna Lenaert en Tumba – Een doodgewone dag, over hoe het is om in onze samenleving een non-binair persoon te zijn, een primeur voor ons taalgebied.

“Het idee was om het zo persoonlijk mogelijk aan te pakken,” vertelt Wallyn. “In dagboekstijl beschrijf ik in twaalf hoofdstukken elf dagen en vier nachten die in de afgelopen tien jaar bepalend

zijn geweest voor het begrijpen van wat ik lang niet begreep. Ik ben ook veel over het onderwerp beginnen te lezen, en die wetenschappelijke omkadering en technische context verwerkte ik voornamelijk in het relaas van een nachtelijk gesprek met mijn mama.”

SYSTEEM

Alleen al omdat genderqueer en non-binaire personen nog vaak verzwegen, vergeten of uitgesloten worden door de inrichting van onze maatschappij, de onbedachtzaamheid van onze omgangsvormen en de hiaten in onze taal, zou iedereen dit boek moeten lezen. Maar we kunnen wel al bevestigen dat een (zelf)portret van een non-binair persoon veel pijnlijke passages bevat.

“Ik heb ooit eens meegedaan aan een onderzoek naar geweld op queer personen in Brussel, toen de onderzoekster uit mijn antwoorden concludeerde dat ik mijn leven best wel op heel wat manieren censureerde. Het was de eerste keer dat ik erbij stilstond dat ik het inderdaad genormaliseerd had dat ik dikwijls een andere weg naar huis nam om problemen op straat te vermijden, en dat ik sommige kleren die ik leuk vond zelfs niet paste, om er geen opmerkingen over te krijgen. Zo besef je dat de maatschappij je heeft gevormd op een manier waar je je zelf eerst niet eens bewust van bent.”

Wallyn laat in hun boek zien hoe kapitalisme, kolonisatie en het patriarchaat onze levenskeuzes, omgangsvormen en categorieën controleren en beperken. Bewuste of onbewuste minachting van het vrouwelijke speelt daarin een belangrijke rol. “Het patriarchaat houdt alleen maar stand als de categorieën helder blijven: mannen moeten mannen zijn en vrouwen vrouwen. Als mensen uit die verwachtingspatronen stappen, of de gedomineerde partij zich emancipeert, destabiliseert dat het systeem.”

Sinds Jan Wallyn in het Meise van hun jeugd moest vaststellen dat die helemaal niet graag

voetbalde, heeft de zelfverklaarde non-binaire laatbloeier een lange weg afgelegd. Vooral ontmoetingen met verschillende queer personen zorgden voor momenten van inzicht en bevrijding. “Ook het privilege te mogen reizen en mensen te leren kennen die helemaal anders in het leven staan. Zoals in Zuid-Afrika, waar het discours rond gender heel anders is. Net als in de rest van Afrika voor de kolonisatie.”

BEVRIJDING

Een andere grote bron van inspiratie voor Jan Wallyn zijn social media. “Een grote kracht van queerness is het opbouwen van persoonlijke relaties, tot een gemeenschap waarvan de leden elkaar aanmoedigen om zichzelf te zijn. De drang naar zelfidentificatie, en de bevrijding die daarbij hoort, is aanstekelijk, en verklaart voor een stuk waarom rechtse bewegingen queerness de mond willen snoeren.”

Want ook al is Wallyn na die lange periode van verwarring en zelfbevraging enorm blij met wie die is, romantiseren doet die allerminst. Zelfs pijnlijke zelfcensuur volstaat niet om aan agressie en tal van andere vernederende situaties te ontkomen. Wallyn heeft de gedachte aanvaard dat die permanente strijd en angst de lay-out van hun verdere leven zullen bepalen. Ook al doen mensen van de lgbtqia+-gemeenschap best ook aan zelfzorg. Bijvoorbeeld door geen schaamte te kennen of het als zelfverraad te zien als ze eens een tijd geen zin hebben in activisme op de barricades, om ook eens een ‘doodgewone dag’ te kunnen beleven. In hun boek maakt die ook duidelijk hoe bondgenoten niet kunnen volstaan met een schouderklopje. Want het gaat vaak letterlijk om een zaak op leven en dood.

Een doodgewone dag verschijnt op 3/10 bij Standaard Uitgeverij en wordt op 6/10 (20.00) feestelijk voorgesteld bij Muntpunt, muntpunt.be

Na een lange periode van verwarring is Jan Wallyn enorm blij met wie die is, maar romantiseren doet die allerminst: “Rechtse bewegingen willen queerness de mond snoeren.”

Archy Marshall alias King Krule kijkt met uitpuilende ogen naar het leven: “Ik wil dat mensen om me geven door mijn kunst en niets anders.”

De ruimtereis van King Krule

‘Er is altijd wel een moment dat de chaos je in stukken hakt’

NL/ Archy Marshall schreef het nieuwe album voor zijn

alias King Krule goeddeels in de trein, al pendelend tussen Liverpool en Londen. Een tussenruimte die gonsde van de emoties, een niemandsland tussen beklemming en bevrijding. “Ik vond het aangenaam om mijn lot in de handen van de treinbestuurder te leggen.”

Tekst Tom Zonderman

Zjiiiiaaang, djuuuwuong: de nieuwe plaat van Archy Marshall alias King Krule begint alsof je met een ruimteschip wegzoeft voor een lange trip door de kosmos, of ten minste naar de bijbehorende soundtrack luistert van Jean-Michel Jarre. De illusie die Space heavy aanzwengelt, duurt maar enkele seconden, want dan duwt het herkenbare, in blauwe jazzkleuren gedoopte gitaarspel van de roodharige Brit die futuristische zoemtonen opzij, en valt ook zijn typische mistroostige, zij het voor een keer wel heel erg tedere zangstem in.

Met de jazzpunk van zjin debuut 6 feet beneath the moon werd Marshall tien jaar geleden een

posterboy voor misfits. Hij was 19 en klonk als een oude ziel, met een rauwe bluesstem baande hij zich een weg uit grootstedelijke uitzichtloosheid. Hij zong over tienerangst en onaangepastheid, over de eindeloze ellende en de ontorsbare verwachtingen van het leven. Marshall, die opgroeide in Zuid-Londen in een gebroken gezin en aan de BRIT School gehoor gaf aan zijn muzikale roeping, zag zich uitgroeien tot een verloren schakel tussen een oude crooner en een jonge punk, een Alex Turner uit de goot. Sommigen zagen in hem een nieuwerwetse beatnik, anderen een spreekbuis van een verloren generatie. Het kon hem wat. De gouden grill op zijn voortand herinnert er vandaag aan dat hij

destijds ook in de armen werd gesloten door de r&b- en rapscene. Frank Ocean vloog naar Londen om te jammen, Earl Sweatshirt kampeerde vier weken op zijn sofa. Beyoncé prees zijn nummer ‘Easy easy’ bij miljoenen volgers op Facebook. Zelfs Kanye West sommeerde hem voor een collab, maar Marshall bedankte.

“Iedereen zou die kans wél gegrepen hebben, maar het kon me niet schelen,” zei hij daar destijds over. Hij bedoelde daarmee dat hij niet zomaar on the spot met iemand creatief kon zijn, maar dat hij met die persoon aan tafel moest gezeten hebben, samen in een huis gewoond hebben en lief en leed gedeeld. Kortom: geleefd. Vandaag wil hij het er niet meer over hebben, zegt hij terwijl hij een ijsthee bestelt in de binnentuin van een Brussels hotel. Het is precies die sullige koppigheid, die ondoorgrondelijke integriteit die Marshall zo intrigerend maakt.

Heb je je eigenlijk ooit bekommerd om succes?

ARCHY MARSHALL: Nee. Nu, wat betekent succes? In mijn familie zitten er veel betere muzikanten dan ik, ze zijn niet bekend, maar ze zijn wel succesvol in wat ze doen. Ik wil dat mensen om me geven door mijn kunst, en niets anders. Voor mij volstaat het om genoeg geld te hebben om mijn dochter alles te kunnen geven wat ze nodig heeft. Maar ik hoef daarvoor niet per se in de frontlinie van de muziekbusiness te staan. Ik kan ook gewoon in de achtergrond mijn ding doen. Ik

wil ook andere dingen doen, zoals eindelijk mijn schrijversambities waarmaken. Tegen mijn 30e wil ik mijn eerste boek af hebben. Ik wil vooruitgaan, achteromkijken is saai.

Naar welke schrijvers kijk je op?

MARSHALL: (Schokschoudert) Richard Brautigan, een schrijver uit de Amerikaanse tegencultuur, daar hou ik wel van. Ik heb recent dingen van de Vietnamees-Amerikaanse dichter Ocean Vuong gelezen die ik goed vond. En ik heb voor de zoveelste keer Down and out in Paris and London van George Orwell verslonden. Maar als puntje bij paaltje komt, zweer ik bij Jack Kerouac. Ik hou van zijn ritme. Voor iemand als ik, met al zijn beslommeringen en neuroses, is het belangrijk om iets te lezen waar een goeie cadans in zit. Dan wordt het ook allemaal wat levendiger.

Hecht je veel belang aan je eigen lyrics?

MARSHALL: Pas toen ik wat ouder was, toen ik besefte dat het echte woorden waren met echte betekenissen. Toen ik jong was, had ik ook gewoon niets te vertellen, iedereen draafde altijd aan met de meest waanzinnige verhalen. Ik niet.

“If you’re going through hell, just keep going,” zong je tien jaar geleden in ‘Easy easy’. Dat vond ik alvast kras voor iemand van 19.

MARSHALL: (Grijnst) Ik heb die song geschreven toen ik 13 of 14 was. Maar ik moet eerlijk zijn, dat zinnetje heeft mijn jonge zelf geleend van ene Winston Churchill. Het was ironisch bedoeld.

In het behoorlijk enigmatisch getitelde ‘Empy stomach space cadet’ zing je: “If I die, just throw me in the trash.” Ook ironisch bedoeld?

MARSHALL: Ik heb veel moeten omgaan met verlies de voorbije jaren. Ik noem dat de guillotine van het universum. Het universum is uitgerekt, heeft oneindige uitkomsten en daarbinnen ontstaat chaos. En soms komt die chaos naar beneden en hakt iets in stukken. Dat kan de dood zijn, dat kan ruzie met iemand zijn. Het kan van alles zijn. Maar opnieuw heb ik daar leentjebuur gespeeld, dat zinnetje komt uit de mond van Danny DeVito in de serie It’s always sunny in Philadelphia. Ik vond dat grappig. Weet je, mijn nummers zijn rauw en openhartig, maar

er zit ook humor in. Nu, ik zie ook gewoon schoonheid in die onderwerping. Als het klaar is, is het klaar. Het doet er echt niet toe.

Je balanceert voortdurend op dat slappe koord tussen klucht en kloterij. “Deep beneath the burger grease / They pecked my brains / But not much is in there / And nobody’s safe,” zing je in ‘Hamburgerphobia’.

MARSHALL: Ik wilde tegen het licht houden hoe walgelijk wij als mensen wel zijn. De hamburger, dat torentje van processed food, vond ik een mooie metafoor van hoe we met de wereld en onszelf omgaan. Maar ik eet graag hamburgers, als je dat wilt weten. (Lacht) Je tanden door al die laagjes heen boren, er is niets heerlijker dan dat.

Uit je tien jaar oude song ‘Out ge ing ribs’ had ik al kunnen opmaken dat je geen vegetariër bent.

MARSHALL: Haha, ja. Dat is dan weer een verwijzing naar Jean-Michel Basquiat, hij heeft dat ooit eens op een servetje geschreven, met zijn initialen ‘JM’ eronder. Dat komt ook in een scène in de biopic, met David Bowie in de rol van Andy Warhol, die ik heb gezien toen ik een jaar of 14 was. Ik was toen samen met een meisje, en we praatten veel over kunst. Die songtitel was een soort van easter egg voor haar, een gedeelde herinnering. En ik was destijds ook gewoon een geweldige fan van Basquiat.

Jouw broer schildert. Jijzelf ook?

MARSHALL: Vroeger waagde ik me weleens aan acrylverf of ging ik loos met een spuitbus, maar eigenlijk teken ik liever, in potlood.

Hoe belangrijk is kunst voor jou?

MARSHALL: Heel belangrijk. Ik kan kunst zien in alles. Muziek is altijd essentieel geweest voor mij, als kind al wilde ik niets anders dan met muziek bezig zijn. Muzikanten werden bij mijn ouders op een voetstuk geplaatst. Jimi Hendrix, Kurt Cobain, dat waren iconen voor mij. Mijn moeder schilderde portretten van Fela Kuti. Ik zag geen ander pad dat ik kon bewandelen.

Ben je blij dat je dat pad nog steeds bewandelt?

MARSHALL: Zeker. Alleen vind ik het vermoeiend hoe veeleisend mijn fans zijn. Niet lang na mijn

plaat Man alive! werd er alweer gesmeekt om nieuw werk. Terwijl je net alles gegeven hebt. Zo raak je gedesillusioneerd. Het is nooit genoeg.

PLAYSTATION ALS PASMUNT

Marshall sipt nog eens van zijn vreemd genoeg paars gekleurde icetea, graait in de nootjes en mompelt tussen zijn beijzerde tanden door nog wat over dat schrijverschap dat hij écht wil ambiëren. Eigenlijk heeft hij de voorbije tijd best wel veel gelezen, zegt hij. Hij had daar ook de tijd toe. Vier jaar geleden kreeg Marshall een dochter met de Britse fotografe Charlotte Patmore, ze trokken naar het platteland net buiten Liverpool. Maar intussen zijn de twee niet meer samen en woont hij opnieuw in Londen.

De lange treinritten tussen Londen en Liverpool vulde hij met boeken, lyrics en mijmeren. Dat is ook waar de titel van zijn nieuwe plaat naar verwijst: naar die ruimte die hem toen al dan niet vrijwillig in de schoot viel. “Space heavy verwijst naar de emoties die die ruimte vulden. Angst. Maar ook vrijheid. In de trein beland je in een soort limbo zonder verantwoordelijkheid. Je hebt geen controle over hoe lang het gaat duren, dat ligt in de handen van de treinbestuurder. Als de trein stopt, kan je niks anders dan wachten tot hij weer vertrekt.”

“Voor iemand als ik, met al zijn beslommeringen, is het belangrijk om iets te lezen waar een goeie cadans in zit, zoals Jack Kerouac”

Vertel ons er niets over! Iets zegt me dat je het isolement tijdens de pandemie dan ook wel hebt kunnen smaken.

MARSHALL: Absoluut. De link tussen corona en Space heavy is snel gelegd, al wilde ik het daar niet per se over hebben, omdat ik ervan uitging dat iedereen die crisis tot thema zou maken. Nog voor de pandemie had ik ook al een jaar in afzondering geleefd, toen ik met vrouw en kind naar het platteland verhuisd was. Die levensstijl was helemaal nieuw voor mij. Mijn album Man alive! gaat over die periode. Veel mensen vonden dat die plaat de tijdgeest van de lockdowns reflecteerde, maar eigenlijk gaat ze dus over mijn leven daarvoor. Tot op zekere hoogte deed dat isolement deugd. Er waren altijd ups en downs. Negativiteit en positiviteit op de juiste momenten én de slechtste momenten. Ik vond vrijheid in mijn onafhankelijkheid, in het alleen-zijn, kortom: ik putte er kracht uit.

Pendelen deed je als kind al, maar dan tussen de woonsten van je gescheiden ouders.

MARSHALL: Absoluut, dat was mijn eigen kleine treinrit, ook al was het gewoon aan de andere kant van het park en zat ik achterop bij mijn vader op de fiets. Wat ik toen dacht, weet ik niet meer. Wat ik wel nog weet, is dat mijn vader op

Op zijn nieuwe album Space heavy out King Krule zich meer dan ooit als stille krachtpatser: “Ik put energie uit alleen zijn.”

WIE IS KING KRULE?

— Geboren als Archy Marshall in 1994, groeit op in Zuid-Londen. Is van kinds af geïnteresseerd in muziek, verdeelt zijn eigen muzikale exploten onder meer onder de aliassen Zoo Kid, Edgar the Beatmaker en The Return of the Pimp Shrimp

— Debuteert in 2013 als King Krule (een verwijzing naar de film King creole van Elvis Presley) met 6 feet beneath the moon. Daarna volgen nog de albums A new place 2 drown (dat hij onder zijn echte naam uitbrengt), The ooz, Man alive! en het nieuwe Space heavy

— Wordt met zijn rauwe postblues en nihilistische indiejazz in de armen gesloten door de Amerikaanse hiphopscene. Hij schrijft songs met Frank Ocean en Earl Sweatshirt, maar een samenwerking met Kanye West wijst hij af

DANS L’ESPACE ET AU-DELÀ

FR/ Archy Marshall, alias King Krule, a écrit son nouvel album Space Heavy dans le train entre sa ville natale de Londres et Liverpool, où vit sa fille de quatre ans. Ces trajets ont produit un sentiment à la fois oppressant et libérateur chez cet auteur-compositeur britannique de 29 ans, porte-parole des inadaptés et autres marginaux, qui s’est fait connaître il y a dix ans avec son premier album 6 Feet Beneath the Moon. Confronté à ses peurs, il a trouvé du réconfort dans les limbes.

een dag een PlayStation had gekocht. Vanaf dat moment vroeg ik me af waarom ik niet de hele tijd bij hem kon zijn. (Lacht)

Is dat je eigen dochter die we horen in ‘Flimsy’?

MARSHALL: Dacht je dat ik random stemmen zou opnemen van kleine meisjes die op mijn deur kloppen? (Lacht) Sorry, dat was een slechte mop. Ik ben blij dat ik haar in mijn werk kan betrekken, zoals mijn ouders dat ook deden. Dankzij mijn vaderschap is er een soort helderheid in mijn leven gekomen die ik daarvoor niet had. Met ouder worden, voel ik me sowieso meer ontspannen. Nu, ik wil mijn trip niet te veel analyseren, daar ben ik nog veel te jong voor.

INTO SPACE AND BEYOND

EN/ Archy Marshall, aka King Krule, wrote his new album Space Heavy while travelling back and forth by train between his hometown of London and Liverpool, where his 4-year-old daughter lives. The 29-year-old British songwriter, who a decade ago emerged as a poster boy for misfits with his debut record 6 Feet Beneath the Moon, had both an oppressive and a liberating experience on those train journeys. It made him face his fears but also feel comfortable in the limbo he found himself in.

“Ik zie schoonheid in onderwerping. Als het klaar is, is het klaar. Dan mag je mij bij het vuilnis gooien”

© FRANK LEBON

The best in music

EN/ Over the past two decades, Ma hew Halsall has kept the legacy of spiritual jazz icons like Pharoah Sanders, Alice Coltrane and Don Cherry alive with new work of his own. Fifteen years ago, he founded Gondwana Records to add clout to his own music and that of the jazz scene in his native Manchester. Meanwhile, like-minded acts such as Portico Quartet, Mammal Hands and GoGo Penguin found shelter on the supercontinent. Even STUFF., Belgium’s boldest, most freewheeling jazz outfit, found their way to Gondwana. The Ancienne Belgique makes a splash for its birthday and brings Halsall himself to Brussels. Following in the Mancunian’s wake are Polish pianist Hania Rani, British saxophonist Jasmine Myra (see photo) and Danish electro-jazz duo Svaneborg Kardyb. (TZ)

FIFTEEN YEARS GONDWANA RECORDS. 21/10, 17.30, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Supercontinental jazz

Métamorphoses

FR/ Annoncés complets quelques minutes seulement après la mise en vente des tickets, les deux concerts bruxellois de PJ Harvey confirment le statut iconique de la star du rock alternatif. Depuis ses débuts, en 1992, Polly Jean Harvey n’a jamais dérogé à sa ligne de conduite. Indépendante, poétique, indomptable et charismatique, l’artiste britannique pose sa voix aérienne sur des chansons ébauchées, où tout

Relax!

NL/ Dit jaar verraste het Eurovisiesongfestival met een eenmalige reünie van Frankie Goes to Hollywood, 36 jaar na hun laatste concert. Met een nieuwe tournee betuigt frontman Holly Johnson solo eer aan doorbraakhit ‘Relax’. Die werd eerst gebannen van de BBC, maar wist zich toch op de eerste plaats in de charts én in het collectieve geheugen te nestelen. (TP)

HOLLY JOHNSON. 1/10, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Amour rêvé

FR/ Phénomène révélé par TikTok, Dreamer Isioma interroge l’amour au-delà des classifications. Non binaire, l’artiste de Chicago entremêle funk, rap, R’n’B et afrofuturisme dans des chansons imprégnées des préceptes cosmiques de Sun Ra et des métamorphoses de Tyler, The Creator. (NAL) DREAMER ISIOMA. 3/10, 19.30, Botanique, www.botanique.be

a commencé, dans les campagnes du Dorset. C’est là, au plus près des paysages de son enfance, que PJ Harvey a remonté sa propre ligne du temps. Exercice traversé de piano et de somptueuses saillies électriques, I Inside the Old Year Dying est un dixième album à la mesure d’un talent en perpétuelle métamorphose. (NAL)

PJ HARVEY. 9 & 10/10, 20.00, Cirque Royal, www.cirque-royal-bruxelles.be

Een droom van een rapper

NL/ “Een droomvoeding is een voeding die je geeft terwijl je baby onverstoord verder slaapt,” luidt het in de bio bij Droomvoeding, de nieuwe plaat van Brihang. “We voeden ons leven met dromen en ambities, dromen die ons leven een richting geven.” De meest poëtische der Vlaamse rappers spoelde zes jaar geleden vanuit Knokke in Brussel aan. De hoofdstedelijke jungle werd de voedingsbodem voor zijn album Casco en zijn megahit ‘Steentje’, waarmee hij behoorlijk veel bandbreedte kaapte op radiozenders en in concertzalen. Na de luwte waarin corona, een verbouwing en dubbel ouderschap hem duwden, keert de onnavolgbare woordkunstenaar eindelijk terug naar de schijnwerpers. (TZ)

BRIHANG. 27, 28 & 31/10, 20.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Capital demolitions

EN/ Four years ago, The Murder Capital expertly demolished The Slope at Rock Werchter. When I Have Fears had just come out, thus unleashing the revival of the Dublin post-punk scene, and the intensity sparked off the stage. Having relocated to London, successor Gigi’s Recovery provides perspective. “If our debut record was about death, this one is about life,” the band proclaimed before once more demolishing The Slope this summer. (TP)

THE MURDER CAPITAL. 13/10, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Lollyhop

NL/ “I’ll take you to the candy shop / I’ll let you lick the lollipop”: nu zou hij niet meer wegkomen met dat machismo, maar begin jaren 2000 werd 50 Cent er een miljonair mee. De rapper uit de VS spoelt intussen zijn zoveelste bankroet weg. Niet met lolly’s, maar af en toe wel een rondvliegende microfoon. (TZ) 50 CENT. 26/10, 20.00, Vorst Nationaal, www.vorst-nationaal.be

Coup de cœur

Nicolas

V comme Vylan

The Times They Are

a-Changin”. À une lettre près et un jeu de mots bien trouvé, Bob Vylan (prononcer « Villain ») embrasse l’essence même de la chanson contestataire servie en 1964 par Bob Dylan. À la différence que le duo londonien ne manifeste pas ses revendications sur les cordes d’une guitare acoustique, mais dans un déluge de distorsions et de beats épileptiques. Plutôt hip-hop sauvage que folk bucolique, la musique de Bob Vylan est un pur condensé de grime hardcore : un truc punk, furax et violent, remonté à bloc contre les errements sociaux et économiques observés en Grande-Bretagne. Le flow tendu entre une batterie et une guitare électrique, le groupe vole dans les plumes de l’establishment avec la conviction d’un mouton enragé. Adversaire déclaré des politiques conservatrices, Bob Vylan se positionne du côté de la classe ouvrière et des

laissés-pour-compte. Toujours prompt à déboulonner les rouages du capitalisme, le duo serre les dents et s’en prend aux grosses fortunes, à la gentrification, au racisme institutionnalisé ou à la malbouffe qui, à prix d’ami, tue les plus mal lotis. Foncièrement engagée, la formule mitraille le rap à grand renfort de références grunge, noise rock ou punk hardcore. Quelque part entre Stormzy et IDLES, les deux gars de Bob Vylan fusionnent hip-hop et rock indépendant avec une ferveur incendiaire. Verbe aiguisé et poing levé, une alternative se dessine : un contre-pouvoir d’une puissance inouïe.

BOB VYLAN. 27/10, 19.00, Ancienne Belgique, www. abconcerts.be

Freedom fighter

EN/ Can you imagine a better headliner for Vrijheidsfestival/Festival des Libertés than the freedom fighter who sang about power to the people? Rumours of a very last studio album have been doing the rounds for a while (it should land next year), so we are curious to see if she also smuggles new material into this best-of set that she continues to tour and transform the world with at 76. (TP) PATTI SMITH QUARTET. 19 & 20/10, 21.00, Théâtre National, www.festivaldeslibertes.be

Alsteen écrit sur la musique

C’est ce qui s’appelle un paradis perdu

FR/ Hypersensible, indomptable, sans filtre. Voici quelques adjectifs qui pourraient qualifier Vincent Delbrouck dont les photographies, à voir chez Stieglitz 19, sont à son image. Exposé au FOMU d’Anvers (2015), au FOAM (2016) et Huis Marseille (2021) d’Amsterdam et bientôt au Concertgebouw de Bruges, le nom de Vincent Delbrouck résonne plus intensément d’un côté de la frontière linguistique que de l’autre. Pourquoi?

Le photographe bruxellois, francophone de surcroît, l’ignore – « Peut-être le côté contemporain de mon travail ?». Mais avoue, l’âme un peu blessée, s’être « fait une raison ». Ceux qui connaissent Vincent Delbrouck l’associent sans doute à ce Robinson Crusoé en quête d’authenticité, parti et reparti dès 2014 (après un coup de cœur en 1997) se trouver sur l’île de Cuba parce qu’il s’était perdu en Belgique au point de faire un burn-out. Au point de finir par en détester le «côté clean, civilisé, dur, capitaliste ».

DIGNE D’UN ROMAN

À La Havane et aux alentours, le quarantenaire réalise des photographies et collages aux couleurs et lumières intenses, parfois traversés d’épais traits de peinture voire de dessins. Des images obsessionnelles sorties de ses tripes, habitées de sujets devenus les personnages de son propre roman à la Hemingway. En 2018, installé dans la banlieue de la capitale, il réalise sa série phare Champú. Des portraits vibrants, colorés et sensuels de lycéens, beaucoup de jeunes femmes, qui se retrouvaient au parc Los Chivos pour zoner et qui avaient fait du photographe l’un des leurs. Leur jeunesse et leur façon de s’abandonner à être eux-mêmes incarnaient pour Vincent Delbrouck cette idée de la liberté qu’il avait tant poursuivie. Aujourd’hui, en prévision d’un nouveau livre annoncé pour 2024 et alors qu’il expose dans

l’antenne bruxelloise de la galerie qui le représente, Stieglitz 19, le photographe, qui ne vit plus à Cuba, pose un regard introspectif sur son corpus de travail réalisé entre 2014 et 2021, à travers l’exposition And Still Lifes « J’y vois une forme de recherche de l’amour », dit Vincent Delbrouck. « Mes images témoignent de la solitude qui m’habite avant ma rencontre avec les jeunes du parc. Je suis sur cette île où tout peut paraître tropical et paradisiaque, et à la fois je suis complètement paumé. »

Un bateau rouillé comme échoué, un paysage solitaire et luxuriant aux airs de paradis perdu, une tête de poisson séparée de son corps, dont l’œil rouge vif, qu’on croirait peint à l’acrylique, s’abandonne au néant, une immense tache de peinture bleue écrasée sur un trottoir fissuré. Le tout sous un soleil aussi lumineux qu’aveuglant. Dans ses errances, Vincent Delbrouck avance fiévreux, collectionnant des objets rencontrés sur son passage. Comme ces icônes de la Vierge Marie aux allures de reliques d’une civilisation abandonnée. «J’ai aussi des lettres d’amour que j’ai trouvées dans un endroit en ruines et qui résonnent avec une aventure rocambolesque que j’ai vécue sur place, digne de Bukowski.»

Alors que l’enfant sauvage a quitté Cuba et qu’il s’apprête à s’installer en Andalousie avec sa nouvelle compagne parmi les chevaux, les images qu’il a rassemblées semblent annoncer son absence, de même que la fin de l’espoir qui faisait vibrer l’île du temps où il s’y était invité. «Le covid a exacerbé la non-gestion. Cuba est désolante aujourd’hui. Elle incarne un monde qui s’écroule.» SOPHIE SOUKIAS

L’exposition And Still Lifes est à voir du 28 octobre au 3 février à la galerie Stieglitz 19, www.stieglitz19.be

Pour son exposition à la galerie Stieglitz 19, Vincent Delbrouck pose un regard introspectif sur ses errances cubaines.

Neem nu een GRATIS ABONNEMENT op BRUZZ magazine en ontvang elke week het magazine bij je thuis.

Bovendien ontvang je als abonnee ook elke maand gratis BRUZZ Select, ons drietalig cultuurmagazine.

Lakecia Benjamin

“Raised on the streets”: when earlier this year we spoke to the US alto saxophonist, composer and bandleader Lakecia Benjamin, she was wearing a casual T-shirt with Big Bird print and that inscription. “I often find things that are out of tune cool,” says the charismatic artist who not only fuses jazz, hip hop and soul, but also connects generations. She had already told us that she had discovered Alice Coltrane’s music before she discovered that of her husband John: “I had seen his name in the liner notes, though, and at first, I thought it might be her brother.” (Laughs) These days, Benjamin appears to be at the forefront of a movement that values Alice Coltrane’s musical legacy. When she realised that, just like her, John had played the sax, she made a deal with her local record dealer: he would get her the albums the couple had made together in chronological order, and she would pay him when she had the money. The result of that listening zeal and knowledge of how the two jazz giants interacted shines through on Persuance: The Coltranes, Benjamin’s breakthrough album released in March 2020.

But just as her own star began to sparkle, she suffered a motorway accident on her way back from a festival. A few weeks ago, she reposted the photo of her totalled car to express how grateful she is that she is still around to tell the tale. Benjamin woke up on the operating table. So the sirens that can be heard on Phoenix, the record that covers her resurrection, are also autobiographical. “I had broken several bones, but my sax, strangely enough, did not have a scratch! It was recovered intact from the wreckage afterwards, along with a bag containing the proceeds of the CD sales after my show.” She repressed her personal suffering. A week later, she was back at the Pittsburgh International Jazz Festival with a broken jaw. “Even during my European tour, I was still in a lot of pain, but I wanted my fans to be part of my healing. I owed that to them: they had had a hard enough time with the pandemic.” “Phoenix is an a empt to never give up and keep growing despite everything. I encourage women to embrace their femininity, because that remains a thorny issue, even in the jazz world.” That is why she has surrounded herself with a series of inspiring women whose legacy is undeniable both socially and artistically – from civil rights activist Angela Davis to her producer Terri Lyne Carrington. The late Wayne Shorter is there too. “Not a woman, indeed, but the only older artist I know about who did not see gender. He did not think in patterns. Quincy Jones once introduced him to me at the Monterrey Jazz Festival, where Terri was artist in residence. (Proud) It has come full circle, because this year that honour fell to me.” TOM PEETERS

“I often find things that are out of tune cool”

The best in theatre & dance

From Charleroi to Brussels

Angsten en verlangens

EN/ The 2023 edition of the Biennale Charleroi Danse will take place partly in its native “Pays Noir” and partly at La Raffinerie. Performances in Charleroi will include Planet by Damien Jalet and Kohei Nawa and new work by Ayelen Parolin. In Brussels, you will have a chance to see Rive by the French-Algerian choreographer Dalila Belaza, a new piece in which eleven soloists bring a tradition back to life with the aid of a contemporary approach. In Unearth, the Dutch-Swedish choreographer Jefta van Dinther weaves polyphonic chants, whispered melodies and pop tunes together into a trance. In The Ecstatic, Jeremy Nedd from the US explores the links between religion, colonial histories and black corporealities by immersing his six South-African dancers in frenzied pantsula rhythms and an ecstatic trance of Pentecostal hymns from the US. In Zona Franca, the Brazilian choreographer Alice Ripoli explores social tensions in urban communities through the power and joy of Afrohouse and brega funk. (GB)

BIENNALE CHARLEROI DANSE. 6 > 21/10, La Raffinerie, www.charleroi-danse.be

Quadrilingual

EN/ With a performance in Palestinian Arabic, Hebrew, Dutch and English, Palestinian-Antwerp dancer and theatre-maker Marah Haj Hussein deals with the theme of language and translation. More specifically, the power dynamics between languages and the role of mother tongue in different contexts. (MB)

MARAH HAJ HUSSEIN: LANGUAGE: NO BROBLEM. 27/10, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

NL/ “Theater werkt beter als je ook jezelf in de strijd gooit, en je eigen twijfels, angsten en onzekerheden op dat speelvlak dur te tonen,” vertelde Louis Janssens naar aanleiding van Analoog, zijn theaterduet met Willem de Wolf. En ook: “Ik voel nu al dat liefde een basis zal zijn voor alle voorstellingen die ik nog ga maken.” Met Desire houdt Janssens woord. Hij en drie andere queer performers – Mourad Baaiz, Mick Galliot Fabré en Joshua Smits – vertellen over hun grote en kleine verlangens. Terwijl de nacht overgaat in de dag

hebben ze het ook over vervelende ervaringen, trauma’s, twijfels en angsten. De hechte vriendengroep blijkt hoe dan ook te bestaan uit individuen die hebben af te rekenen met eigen demonen en een fundamentele eenzaamheid. Janssens’ volgende stap in het creëren van voorstellingen die een open, poëtische, intieme en speelse, maar ook onverbloemde leefwereld op de scène zetten. (MB)

LOUIS JANSSENS: DESIRE. 27/10, 20.30, GC De Kriekelaar, www.kaaitheater.be

Goddelijke comédiennes

NL/ Dante’s La divina commedia tot een hedendaagse performance herwerken: dat is een kolfje naar de hand van de Oostenrijkse Florentina Holzinger, die er met een volledig vrouwelijke cast van actrices, danseressen en stuntvrouwen een lichamelijke en spirituele in your face-ervaring van maakt. (MB)

FLORENTINA HOLZINGER: A DIVINE COMEDY. 6 & 7/10, 20.00 (18+), Les Halles, www.halles.be

Les saisons à venir

FR/ Où sera l’humanité en 2081 ? Peut-être dans des bunkers nommés Stations-refuges où seront accueillis des enfants appelés à créer une nouvelle humanité. Après La Bombe humaine, Vincent Hennebicq se projette dans l’avenir à travers les yeux des enfants. Dans une de ces Stations-refuges, dix enfants vivent, jouent, partagent leurs rêves et créent de la musique avec la violoncelliste Marine Horbaczewski. (GB)

VINCENT HENNEBICQ & MARINE HORBACZEWSKI : LA DÉCISION DES ENFANTS DU MONDE À VENIR. 3 > 7/10, Théâtre National, www.theatrenational

Se ing the scene for the future

EN/ Can’t wait to find out about the up-and-coming generation of artists?

Don’t miss the two WIPCOOP days at which a selection of talented youngsters will present their work in progress. Join the ride: Eyas Almokdad, Hafsa Aqqal, Justine Theizen, Michaël De Geyter, and Nabil Ennassouh will each have half an hour to win you over. (SOS)

WIPCOOP. 19 & 20/10, 9.30 > 17.00, KVS BOX, www.kvs.be

Feu de joie

FR/ Elles font danser les notes et brûler les mots, pour faire table rase et crépiter un feu d’audaces et de libertés. Entre poésie, musique et performance, les deux artistes fêtent la sortie de leur nouvel album. (GB)

LISETTE LOMBÉ & CLOÉ DU TRÊFLE : BRÛLER-DANSER. 9/10, 20.00, Théâtre 140, www.le140.be

Coup de cœur

Sophie Soukias écrit sur la photographie, le cinéma, les arts de la scène

L’amour signé Chahrour

Pour celles et ceux qui n’auraient pas encore eu l’occasion de voir le sublime travail d’Ali Chahrour, les deux spectacles qu’il présentera au théâtre Les Tanneurs sont une initiation rêvée à l’univers du chorégraphe et danseur né à Beyrouth en 1989. D’abord parce qu’il y est question d’amour (sujet de sa seconde trilogie, après un triptyque sur les rites funéraires) et ensuite parce qu’à travers une gestuelle issue des pays arabes, leurs mythes et leur contexte social, politique et religieux, il ose affirmer que la danse n’est pas universelle. Ce qui n’empêche pas les spectatrices et spectateurs à travers le monde d’être happés par la poésie de ses spectacles. Dans l’intime Du temps où ma Mère racontait, Ali Chahrour s’inspire de deux mères emblématiques, issues de sa

Achter de horizon

NL/ De Chileense theatermaker en regisseur Manuela Infante, al herhaalde malen te gast in het Kaaitheater, deelt met haar vader, een astronoom, een fascinatie voor de horizon. Zij ziet die als de grens van een gebied waar menselijke kennis nooit kan komen, en exploreert die op het podium samen met Diego Noguera, Andie Dushime, Valentijn Dhaenens, Mieke De Groote en Pitcho Womba Konga. (MB)

MANUELA INFANTE: HORIZON. 11 > 18/10, KVS BOL, www.kvs.be

propre famille. L’histoire douloureuse de sa tante Fatmeh cherchant sans relâche son fils disparu Hassan, jusqu’à la mort. Le récit de Leila, la cousine de Fatmeh qui est parvenue de justesse à convaincre son fils de ne pas combattre en Syrie. Sur scène, mère et fils dansent leur propre rôle. Dans le spectacle fébrile et sensuel The Love Behind My Eyes, il est question d’un amour homosexuel impossible. Selon une légende inscrite dans les mythes de la tradition arabe, l’Irakien Mohamed Ben Daoud s’éprend d’un jeune d’Ispahan, Mohamed Ben Jamea. Leur chagrin se soldera par la mort.

DU TEMPS OÙ MA MÈRE

RACONTAIT. 10 & 11/10

THE LOVE BEHIND MY EYES. 12 > 14/10, Les Tanneurs, www.lestanneurs.be

Van Boiler Room naar Bozar (en back?)

ELECTRO/KLASSIEK

NL/ Midden oktober speelt NUITS SONORES opnieuw vier dagen lang voor kruisbestuiver tussen de elektronica van het nachtleven en de avondkledij van het hedendaags klassiek.

Componist DAVID AUGUST opent het festival met zijn nieuwe project VIS.

Tekst Jasper Croonen

Wie online op speurtocht gaat naar raakvlakken tussen de brede waaier aan nachtclubgenres en het West-Europese klassieke repertoire, komt al snel van een kale reis thuis: een heleboel weinig smaakvolle remixes, een obscuur forum dat het nauwelijks eens raakt over de definitie van de stijlen, een vage Quora-vraag die beantwoord wordt met het weinig overtuigende: “It’s not as easy to find common points (…) but I’m sure it’s possible.”

Nochtans is het niet heel ver zoeken naar raakvlakken. Het zogenaamde ‘minimalisme’ van componisten als Philip Glass en Steve Reich kent zijn uitloper in de techno van Richie Hawtin en Robert Hood. Componisten Karlheinz Stockhausen, Karel Goeyvaerts en Iannis Xenakis pionierden met het gebruik van elektronische instrumenten en computers. En van de musique concrète van Pierre Schaeffer en Halim El-Dabh, waarbij de componisten opgenomen geluid als bronnenmateriaal gingen gebruiken, is het maar een kleine stap naar Fred again.. en andere samplegoden.

Omgekeerd durft de klassieke muziek ook steeds vaker de neus aan het met zwarte plastic afgedekte venster van de clubcultuur te steken. Toplabel Deutsche Grammophon organiseerde in 2001 al de Yellow Lounge-concertreeks, die ook neerstreek in de legendarische Berlijnse nachttempel Berghain. In een artikel in The New York Times eerder dit jaar vertelde een handvol uitvoerders en componisten over hun ervaringen tijdens de

Klubnächte daar. “Het is alsof je daarbinnen naar een barokke dans zit te kijken,” getuigde gambist Liam Byrne. Zijn ervaring in de club leerde hem terug te keren naar de essentie. “Als je, zoals ik, (eeuwenoude, red.) dansmuziek speelt, is het je verantwoordelijkheid om de mensen te doen bewegen. Je geeft je luisteraar een vorm van zeggenschap over de noten die je uitvoert.”

HET BESTE VAN TWEE WERELDEN

Ook voor de Italiaans-Duitse componist David August, die op Nuits Sonores zijn nieuwe project VIS voorstelt, is het samenbrengen van die verschillende muziektalen een evidentie. “Ik zie ze niet zozeer als strikt gescheiden werelden, je puurt als artiest uit je eigen levenservaring. In mijn geval was een klassieke opleiding daar altijd een deel van (August speelt al zijn hele leven piano en studeerde aan de Universität der Künste in Berlijn, red.), maar tegelijkertijd ben ik het potentieel en de fysieke kracht van elektronische muziek gaan ontdekken. Het voelt heel natuurlijk voor mij om die mogelijkheden te combineren.”

In zo’n muzikaal speelveld hoeft het niet te verbazen dat al snel de namen van enkele usual suspects vallen. “Wat is de meerwaarde van akoestische instrumenten? Wel, ik las onlangs een interview van journalist Bálint-András Varga met Iannis Xenakis. Daarin zegt hij dat het onderzoek van Stockhausen en zijn tijdgenoten het in theorie mogelijk heeft gemaakt om, dankzij de boventoon-

David August opent het festival Nuits Sonores met VIS: “Het voelt heel natuurlijk voor mij om de mogelijkheden uit de klassieke en elektronische werelden te combineren.”

reeks, elk fysiek instrument elektronisch na te bootsen. Alleen ontbreekt er in de praktijk iets voor Xenakis. Daar kan ik me wel in vinden. De mogelijkheden van een synthesizer zijn immens. Je kan er zoveel meer mee doen dan met bijvoorbeeld een viool. Maar bij een fysiek instrument gebeurt er iets bijna metafysisch met je. Voor mij zit daarin dan ook de noodzaak om van beide werelden te profiteren.”

PRACHTIGE PARADOX

Dat artiesten steeds vaker dit muzikale terrein willen ontdekken, betekent nog niet dat de (klassieke) cultuurtempels hun deuren ervoor willen openzwaaien. Deutsche Grammophon mocht dan wel zijn tenten opstellen in Berghain, Berghain-dj’s op het podium zetten bij de Berliner Philharmoniker, dat lag lange tijd moeilijker. Toch is zelfs daar de ommezwaai ingezet. Sinds 2022 vindt in de Berliner Philharmoniker Strom plaats, een festival voor elektronische muziek, dat volgens de curator Stefan Goldmann “niet de cross-over opzoekt, maar de individualiteit van de artiesten benadrukt.”

“Ik denk wel dat we in een periode zitten waarin de muren steeds meer worden afgebroken,” zegt ook David August. “Het is eigenlijk een prachtige paradox: er is een tendens om steeds meer verschillende geluiden en culturen samen te brengen. Dat zorgt ervoor dat er steeds meer genres gaan verstrengelen, terwijl de muziek in de fond net meer en meer genreloos wordt.”

De openheid van programmatoren is er dus langzaamaan wel. Volgt nu ook het traditionele publiek van de instellingen? “Elektronische muziek sluipt meer en meer op de concertkalender van de klassieke huizen. Dat betekent volgens mij wel dat ook het publiek die openheid heeft. Al vind ik vooral dat wij als artiesten ook een verantwoordelijkheid hebben. Het is als componist ook je opdracht om ervoor te zorgen dat je werk overeenstemt met de setting waarin je optreedt. Je treedt altijd op met de akoestiek en de geschiedenis van de plek in je achterhoofd. VIS is bijvoorbeeld heel bewust geconcipieerd voor een zaal waar de volle aandacht naar de muziek kan gaan. Het is echt een audiofiele ervaring die je fysiek moet meemaken. De muziek die ik geschreven heb komt voort uit een heel introvert proces, maar ze leidt tot een uiterst extraverte beleving. Ze is bedoeld om gedeeld beleefd te worden, door alle mensen die in diezelfde ruimte aanwezig zijn. Bijna op een ceremoniële manier ...”

En zo lijkt plots het water tussen club en cultuurhuis helemaal niet zo diep meer.

Nuits Sonores zorgt van 12 tot en met 15/10 voor de lijm tussen elektronica en hedendaags klassiek. David August presenteert VIS op 12/10 (20.00) in Bozar, nuits-sonores.be

Manon Bara, la vie prête-à-porter

‘Je me sens puissante depuis que je suis mère’

FR/ Peintre française installée à Bruxelles, Manon Bara expose ses créations textiles à la Maison des Arts de Schaerbeek. Sa marque Queen Kong Gang raconte son expansionnisme artistique passionné. « Il faut approcher la peinture avec tout notre bagage, ce mélange inextricable de pulsions de vie et de mort. »

Texte Michel Verlinden Photos Saskia Vanderstichele

Inès sourit et le monde s’éclaire. Dans les bras de sa mère, elle nous regarde poser des questions avec une attention flottante. Il y a ce stylo blanc qu’elle ne quitte pas des yeux et qu’on lui tend bien volontiers. Parfois, elle se contorsionne, avide de ne rien manquer de ce qui se passe dans cette grande et lumineuse pièce de la Maison des Arts de Schaerbeek qui fait place au pan textile du travail de sa maman, Manon Bara. Dans son désir de sonder le rapport au vêtement, l’exposition Dressing donne à voir Queen Kong Gang, un projet de résistance à l’uniformisation dont les contours emmènent la mode du côté de l’art en nouant recyclage et singularité. Puisqu’on en est à parler chiffons, on

s’amuse de constater que la combinaison du bébé, qui évoque la robe d’un félin, renvoie directement à l’imprimé léopard de l’habit maternel. « Parfois, sans que ce soit volontaire, on sort de la maison et je me rends compte qu’elle et moi sommes habillées pareil », s’amuse la peintre aux lèvres soulignées de rouge « 25 Heroine ». Pas de doute, il y a de la fusion dans l’air. Cette cellule mère-fille s’ouvre à la faveur d’un triangle car il y a aussi Kamal Regbi, bras droit artistique et partenaire de vie de l’artiste, qui couve la petite des yeux. L’enfant passe sans pleurs de l’un à l’autre. Ce trio-là dégage une énergie incroyable, une foi créative qui soulève les montagnes.

De quelle façon la peinture est-elle entrée dans votre vie ?

MANON BARA : on m’a rapporté qu’enfant, je dessinais avant d’écrire. C’est un besoin vital pour moi, mon moyen de communiquer par excellence. Mes deux grands-mères voulaient peindre mais n’ont pas pu le faire. Je pense porter cette envie dévorante en moi. J’ai suivi l’itinéraire consacré : pastel gras, aquarelle, acrylique et finalement huile.

Comment passe-t-on de la peinture au textile ? Et pourquoi ?

BARA : Le plus naturellement possible car c’est une unique et même chose. En tant que peintre, je suis envahissante, comme une plante. Enfant, j’ai peint sur tous les murs de ma chambre. J’ai besoin de prendre toute la place. L’avantage du vêtement est qu’il vit en permanence autour de nous et qu’il est beaucoup plus accessible, cela touche tout le monde. J’aime que mon travail soit porté. Ce qui aide au projet Queen Kong Gang, c’est que Bruxelles soit une véritable Babel de la fringue. Avec toutes les nationalités qui s’y croisent, la ville a des allures de Mecque du seconde main. On trouve tout, du kimono au bleu de travail, c’est une aubaine car c’est le vêtement en lui-même, son usage, son histoire, qui préside à mon intervention. Je n’aborde pas de la même façon le blouson en jean d’un motard que le pantalon d’un ouvrier.

« Plein de choses se concrétisent pour moi. Je lie cela à la naissance de ma fille. » Entre expositions, parution de deux ouvrages et succès de sa marque de prêt-à-porter, la carrière de Manon Bara ne s’est jamais aussi bien portée.

« Je préfère vivre la vie que la penser », dit Manon Bara posant entre les murs de la Maison des Arts en compagnie de sa fille Inès et de Kamal Regbi, son partenaire artistique et partenaire de vie.

Vous sélectionnez les pièces ?

BARA : Oui, avec Kamal, nous tenons à avoir une certaine éthique. Notre but n’est pas de customiser des vêtements H&M produits en masse.

L’idée, c’est de promouvoir l’upcycling et le zero waste. Nous préférons choisir des pièces uniques qui traversent le temps pour leur redonner une nouvelle vie. Nous aimons particulièrement les combinaisons car ces habits de travail offrent de grandes superficies sur lesquelles intervenir… et puis j’aime la poésie qui s’échappe du monde industriel.

Vous intervenez vraiment sur chaque pièce de la gamme ?

BARA : Au départ oui, avec des feutres textiles. Désormais, en plus du « Hand drawn », le site propose du « Ready to wear », soit des pièces imprimées réalisées à partir de dessins scannés.

Il reste que tout est réalisé à la commande, nous n’avons pas de stock. Il est super important pour nous qu’il n’y ait pas de perte. Pas question de faire, par exemple 1000 sweats, d’en vendre 300 et d’en jeter 700. L’industrie textile est déjà suffisamment polluante comme ça.

Vous puisez souvent dans la grammaire formelle des tatouages de prisonniers russes, américains, algériens…

BARA : Je suis fascinée par ces tableaux vivants dont la puissance narrative, celle d’un être enfermé entre quatre murs, dépasse de beaucoup les tatouages ornementaux. Mon grand-père, qui était belge, est allé en prison. Il y tatouait les gens. Je suppose qu’il y a là quelque chose de transgénérationnel. Pour ma part, je n’ai aucun tatouage. Je ne sais pas quel dessin pourrait convenir à ma

peau tellement j’en ai mille en tête. Impossible d’arrêter un choix.

Pourquoi le nom de Queen Kong Gang ?

BARA : Il permet de faire fonctionner l’imagination. Il peut s’agir de la femme de King Kong, un être fort, ou encore de King Kong qui se travestit en femme le week-end. De plus, nous trouvions que cela fonctionnait très bien phonétiquement.

Voyez-vous le vêtement comme une armure ?

BARA : Dans mon cas, le rapport est inversé. Je me sers d’une apparence exubérante pour cacher ma nature introvertie. Je pense depuis toujours que les gens introvertis développent un goût plus singulier que les extravertis qui adoptent les codes en circulation. J’aime les indésirables, les monstres, les personnes différentes…

À l’image du petit texte que vous avez écrit pour présenter la marque…

BARA : Oui, cela parle d’une princesse Kong qui vit dans un monde à la 1984 d’Orwell. Un monde universalisé, uniformisé. Un jour, elle prend ses ciseaux et ses crayons pour créer des « vêtements transcendants ». Tout le monde se moque d’elle parce qu’elle ne porte pas l’habit du parti… mais progressivement, quelques marginaux, à l’âme originale et marginale, se retrouvent en elle.

« J’aime les indésirables, les monstres, les personnes différentes… »

Vos goûts picturaux vous portent vers un artiste clivant comme Martin Kippenberger, est-ce que cela est dans la lignée de ce besoin de différence ? BARA : Sans doute. Ce que j’aime beaucoup chez Kippenberger, c’est son humour. Je pense qu’il aurait pu être belge. C’est d’ailleurs l’humour qui m’a conduite en Belgique. En France, je me suis un peu ennuyée en faisant les Beaux-Arts où on vous demande d’être intelligent avant de peindre. Pour cette raison, je suis partie un an en Allemagne, à Dresde. J’avais besoin de me nourrir de l’expressionnisme à la Otto Dix. Cela a été une super expérience mais je me battais un peu avec la langue. Au bout de cette année, je me suis dit que la Belgique serait le mélange germain-latin qu’il me fallait. Je n’ai pas été déçue, il y avait bien ici la dose d’autodérision décomplexée dont j’avais besoin. Aujourd’hui, il me semble qu’Ensor est une référence picturale encore supérieure.

Expositions à Bruxelles et à Mons, décollage de votre marque de vêtements, parutions de deux ouvrages en 2022, il n’est pas exagéré de dire que votre carrière décolle…

BARA : C’est vrai, plein de choses se concrétisent pour moi depuis 2022, que ce soit en tant qu’artiste ou femme. Je lie cela à la naissance de ma fille. Je me sens puissante depuis que je suis mère. Inès me donne énormément de force. Contrairement à ce que l’on pourrait croire, elle m’offre du temps. Moi qui suis plutôt dissipée de nature, je gagne en concentration. Depuis qu’elle est là, le temps est scandé, je profite de ses siestes pour réaliser des pièces textiles.

Comment abordez-vous la maternité ?

BARA : J’ai en ce moment une exposition à Mons, en compagnie de Sebastien Alouf, sur cette thématique. Elle s’appelle Usiner. Comme un ouvrier, la mère « usine ». Avec les couches et les biberons, il y a quelque chose de très répétitif. Le corps devient lui aussi une usine à travers la grossesse, qui a été une période hyper prolifique pour moi, et le lait. Un enfant est comme une petite entreprise. J’ai réalisé une casquette marquée « MUM » pour l’occasion. Ce qui est paradoxal dans cette affaire, il en va de même lorsque j’enseigne (Manon Bara enseigne à l’école Arts2, à Mons, NDLR), c’est que quand on s’occupe des autres, on se met à mieux savoir qui l’on est. L’aventure de la maternité m’a décentrée pour mieux me recentrer. Il faut dire qu’être mère était mon rêve. C’est pour moi la plus belle chose au monde.

Plus beau que la peinture…

BARA : À 18 ans, j’avais écrit un texte qui disait «Et si la vie ne me donne pas de progéniture, tant pis j’aurai des peintures ». En réalité, je craignais

que l’art n’occupe toute ma vie. Être mère m’ancre dans ma condition d’être humain. Je me sens comblée sans être débordée. Vous me rencontrez à l’art de ma vie le plus joyeux. Il ne faut pas perdre de vue que la peinture confronte l’artiste en permanence à la mort. Ce n’est pas du divertissement, face au tableau, on est devant un miroir qui nous dit que l’on n’est pas éternel.

Vous écrivez aussi. Une monographie parue l’année passée chez CFC le prouve mais aussi ces formules que vous utilisez. Je pense par exemple à « Entre rouge à lèvres et rage dedans » sur laquelle s’ouvre votre site. Faut-il en déduire que la colère est votre moteur ?

BARA : Comme la peinture, l’écriture est une nécessité. Cela dit, je vais beaucoup plus loin quand je peins parce que je sollicite moins mon cerveau qui n’est pas mon organe de prédilection. Je préfère vivre la vie que la penser. Pour ce qui est de la colère, dans l’ouvrage que vous mentionnez, j’écris que « je connais une colère essentielle depuis toujours ». Ce n’est pas une colère négative, c’est une pulsion de vie, une énergie. Dans la peinture, on ne peut pas se contenter d’esquisser un joli bouquet de fleurs. Il faut y aller avec tout notre bagage, ce mélange inextricable de pulsions de vie et de mort. Mon travail accorde une large place à l’animalité et à la laideur. À l’instar de Matthias Grünewald, je pense aussi que la peinture ne doit pas être décorative. Il est crucial de ne pas refouler ces parts de nous-mêmes, du moins si nous cherchons à rendre compte de ce qu’est la vie. J’aime la violence de certains peintres anciens mais encore davantage celle des grottes rupestres. Il y a là quelque chose d’essentiel qui dit « j’ai eu peur aujourd’hui, un homme est mort et je le marque sur un mur ».

La matière même de votre peinture, dont vous ne cachez pas les coulures, est un plaidoyer pour le vivant…

BARA : Je veux qu’elle soit appétissante, notamment à travers la laque que j’utilise qui est comme une cerise sur un gâteau. Les coulures sont là pour montrer le caractère non figé, organique de mon travail. Pour moi, le contrôle n’a pas d’intérêt en peinture. L’hyperréalisme, c’est comme une photographie. Ce qui est intéressant dans le fait de peindre, c’est de jouer, avec la transparence ou l’empâtement, dans le but de distordre le réel. La première coulure ce sont les stigmates du Christ… J’entends mêler le populaire et le religieux dans mes tableaux. En revanche, je ne suis pas conceptuelle, c’est toujours la peinture qui amène l’idée et jamais l’inverse. Dumas a dit « Je ne le savais pas avant de l’écrire ». De la même façon « Je ne le savais pas avant de le peindre. »

QUI EST MANON BARA?

— Manon Bara naît à Angers en 1985. Elle obtient son Master de peinture en 2010 à l’ENSAV La Cambre. Elle multiplie les expositions et les résidences à travers le continent européen

— C’est en 2012 qu’elle rencontre son partenaire de vie et collaborateur artistique Kamal Regbi

— En 2013, elle signe ses premiers dessins textiles, sur du t-shirt. Sa marque Queen Kong Gang voit le jour. En 2018, la marque décolle en entrant dans le shop de la Villa Noailles (à Hyères, dans le Var)

— Le 13 novembre, sa fille Inès voit le jour. Un rêve de maternité qui devient réalité

MANON BARA, SCHILDER IN DE MODE

NL/ De in Frankrijk geboren maar al een hele tijd naar Brussel verkaste schilder Manon Bara stelt haar textielcreaties tentoon in de groepsexpo Dressing in het Schaarbeekse La Maison des Arts. Haar label Queen Kong Gang vertelt het verhaal van een gulzige, gepassioneerde artistieke expansiedrift. “Je moet de schilderkunst met al je menselijke bagage benaderen, heel die onontwarbare mengeling van levens- en doodsdriften.”

MANON BARA, PAINTER IN FASHION

EN/ French-born but since long Brusselsbased painter Manon Bara is exhibiting her textile creations in the group exhibition Dressing at La Maison des Arts in Schaarbeek/Schaerbeek. Her Queen Kong Gang label tells the story of her passionate artistic expansionism. “You have to approach painting with all your baggage, with this whole inextricable mix of impulses of life and death.”

The best in art & literature

EN/ This year, Brussels embraces the epithet “Capital of Art Nouveau” with a whole host of activities around the 130th anniversary of art nouveau. Bozar is doing its bit with an exhibition that delves deep into pioneer Victor Horta’s book of rules. Victor Horta and the Grammar of Art Nouveau sees the anniversary – 130 years ago the master put the finishing touches to Hotel Tassel, the first Art Nouveau building in Brussels – as an opportunity to offer an in-depth, academically grounded analysis of Horta’s architectural approach, based on three themes. A peek into “Horta’s toolbox” reveals the context in which and how he conceived his projects; “The fundamental themes” brings to the fore his innovative use of materials, typological and stylistic innovation, and use of light in the creation of a Gesamtkunstwerk; and “Art Nouveau/Congo Free State style” traces connections between Horta’s Art Nouveau and Belgium’s colonial past. All of that at the Palace of Fine Arts, one of Horta’s last creations. (KS)

Horta, by the rules

Ce que disent les traces

FR/ Dans la maison de sa tante où l’artiste Sarah van Lamsweerde avait pris ses quartiers, trônait un mystérieux panneau de décor de 3 mètres de haut peuplé de personnages africains. Un jour, son amie galeriste, Wetsi Mpoma, identifie le peintre: le Congolais Mwenze Kipwanga. Alors que l’Exposition Universelle de 1958 approchait, l’oncle de Sarah van Lamsweerde, Jean-Marc Landier, fut chargé de réaliser un spectacle totalement

Hyperlinked

EN/ The days when our connection to a distant World Wide Web went through a bellowing modem are long gone. Social media and artificial intelligence are penetrating ever deeper into our intimate human core. With the new group show Connecting, KANAL –Centre Pompidou looks at how technology affects our relationships with relatives, friends and lovers, human or otherwise. (KS)

CONNECTING. 6/10 > 3/12, K1, kanal.brussels

Lanoye in het lang

NL/ Tom Lanoye mag dit jaar dan wel de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, zolang verontwaardiging brandstof levert, blijft hij gaan. In de KVS loopt hij een marathon van zes uur met zijn nieuwe wokepamflet. (KS)

WOKE IS... DE MARATHON. 18/10, 17.00, KVS BOL, www.kvs.be

inédit faisant défiler des danseurs congolais, rwandais et burundais pour glorifier la colonie. Mwenze Kipwanga peignit le décor. Dans l’installation Tracer, augmentée de performances, méditations, discussions, Sarah van Lamsweerde et d’autres artistes et chercheuses retracent l’histoire du bout de décor, pour créer des récits du futur. (SOS)

TRACER. 5 > 20/10, Wetsi Gallery, www.wetsi.gallery

VICTOR HORTA AND THE GRAMMAR OF ART NOUVEAU. 18/10 > 14/1, Bozar, www.bozar.be

Le feu intérieur

FR/ Avec une entêtante évidence, les événements climatiques extrêmes qui se succèdent nous incitent à revoir fondamentalement notre rapport à l’énergie dans nos villes, nos constructions et nos infrastructures. Alors qu’architectes, urbanistes, paysagistes ou artistes ont encore trop souvent le réflexe carboné, cette exposition relie les questions de l’énergie et de la politique. En balayant les références historiques, les pratiques contemporaines et les projections vers l’avenir, Power explore comment aborder cet indispensable virage vers la transition énergétique et la justice climatique. (GB)

POWER. 13/10 > 25/2, CIVA, www.civa.brussels

Veelkantige fotograaf

NL/ Ruim 100 foto’s telt de mozaïek die het Joods Museum legt van Erwin Blumenfeld. De man die roem zou verwerven als modefotograaf werd geboren in een joods gezin in Berlijn, bezocht de avant-gardekringen van Amsterdam en Parijs en belandde in WO II in interneringskampen, om in de VS een thuis te vinden voor zijn sprankelende én rauwe werk rond schoonheid, kunsten, oorlog en experiment. (KS)

ERWIN BLUMENFELD. PHOTOGRAPHY. 1930-1950. 29/9 > 4/2, Joods Museum, www.mjb-jmb.org

Welcome to the family

EN/ With KIN , which opened in April, yet another gallery has landed in Brussels. The name refers to the “kinship” that director Nicolaus Schafhausen sees linking the artists populating his gallery. Zuza Golinska, a Polish artist with a fascinating take on the interaction between body, public space and architecture, is the latest to join the family. (KS)

ZUZA GOLINSKA. 27/10 > 10/12, KIN, kinbrussels.com

Coup de cœur

Kurt Snoekx is eindredacteur van BRUZZ Select

Lenige liefde

Met Mythen en stoplichten, haar allereersteling, wist

Alara Adilow (1988) meteen zowel de C. Buddingh’-prijs voor het beste poëziedebuut als de Herman de Coninckprijs voor de beste Nederlandstalige dichtbundel binnen te halen. Een glorieuze triomftocht die bij deBuren leidt tot een leesclub die hoogst aan te bevelen is. Want er valt nogal wat te lezen. Mythen en stoplichten is een rauwe, zinnelijke, gulzige en pijnlijke, geile en gevaarlijke, en soms vernietigende brok niet in te tomen taal. Een “wentelend uitdijen” van een “onverdraaglijk jongenslichaam” tot een “gewas in taal”. Een poging om plaats te geven en plaats in te nemen. De brandende pit voor deze bildungsbundel ligt in het leven zelf. Alara Adilow, geboren in Kenya uit een Somalische moeder, belandde al vroeg in Nederland, Engeland en

opnieuw Nederland – vandaag woont ze in Antwerpen. Ze torste een tijd verslavingen, viel uit op school, was even dakloos en belandde in de criminaliteit. In spoken word, hiphop en de poëzie vond ze een lichaam dat speels en lenig, weerspannig en mogelijk genoeg was om haar transitie van praktiserende moslimjongen naar transvrouw te omhullen. Die metamorfose wordt in Mythen en stoplichten op een weergaloze manier afgesmeekt, ondergaan, beteugeld, overdacht, geleefd, genoten, geleden en gekoesterd. In een taal waarvan de grenzen als een open wonde worden opgerekt tot ze passen. Tot zij past. Schenk haar lenige liefde.

LEESCLUB MET ALARA

ADILOW. 10/10, 19.30, deBuren, deburen.eu

Modernisme bien aimé

FR/ Designer et architecte d’intérieur au modernisme chaleureux et confortable, Christophe Gevers est un des créateurs majeurs des années soixante à quatre-vingt en Belgique. Cette exposition s’intéresse aussi à son environnement créatif, à ses choix pour des matériaux durables, ou son travail de graphisme. (GB)

CHRISTOPHE GEVERS, L’ARCHITECTURE DU DÉTAIL. 12/10 > 10/3, Design Museum Brussels, www.designmuseum.brussels

‘Quand on danse, notre corps est une sorte de toupie’

SUR LES ÉTAGÈRES

FR/ Cet automne, l’opportunité se présente de voir deux créations du chorégraphe basé à Bruxelles ALEXANDER VANTOURNHOUT. Une pièce de groupe aux Halles et un solo aux Brigittines. L’occasion rêvée pour BRUZZ de s’inviter chez lui pour faire parler les objets qui peuplent son quotidien.

Texte Gilles Bechet Photos Ivan Put

Formé à l’ESAC et chez P.A.R.T.S, le chorégraphe bruxellois né à Roulers, Alexander Vantournhout ne croit pas aux catégories. Fasciné par la physicalité du mouvement et par la sensitivité du corps, il crée des spectacles qui transcendent les limites des disciplines. Comme en témoignent les objets qui vivent à ses côtés.

LA COLLECTION DE TOUPIES

Au fil des années, j’ai accumulé une collection de toupies. Certaines viennent de Hongrie, d’autres de Suisse ou du Japon. J’en ai acheté moi-même et d’autres m’ont été offertes en cadeau. Ce sont des objets très beaux et qui ont aussi un

caractère scientifique. Même si ce ne sont que des toupies, elles mettent en œuvre des lois de la physique. Il y en a une, par exemple qui a été dessinée par Niels Bohr, le physicien danois qui a établi les premières lois de la physique quantique. Ce que j’aime, c’est que ces formes sont toujours différentes qu’elles développent leur propre algorithme de mouvement. Une autre qu’on appelle Gömböc est le fruit de longues recherches mathématiques. C’est le seul objet au monde qui se redresse toujours de la même manière, peu importe comment il est placé au départ et je trouve ça fascinant. J’ai étudié les sciences-maths à l’école en même temps que je faisais l’éducation physique à la VUB, et finalement j’ai lâché parce que je faisais aussi du cirque et de la danse en même temps, ce qui devenait un peu compliqué. Quand on danse, on peut aussi s’imaginer que notre corps est une sorte de toupie quand on fait des pirouettes par exemple. Avec cette toupie, c’est comme si on voyait les liquides à l’intérieur du corps parce que quand on s’arrête de bouger, les liquides corporels continuent à être en mouvement. Quand je vois les mille et une façons que les toupies ont de bouger, ça me fascine et ça renvoie au corps où quand on descend le centre de gravité, le mouvement s’accélère. Le solo que je vais présenter aux Brigittines est construit autour de mouvements tournants et on retrouve les mêmes principes physiques dans le patinage sur glace, par exemple.

L’HOMME CIRCASSIEN DE JOHANN LE GUILLERM

Johann Le Guillerm est un peu le père du cirque contemporain, c’est le premier à avoir joué au

festival d’Avignon. Il mène des recherches autour de ce qu’il appelle l’«architexture», une discipline qu’il a inventée entre la texture et l’architecture. C’est un ami. On se parle assez régulièrement. Je vais voir ses spectacles, il vient voir les miens. Il a un univers assez particulier, il a créé des agrès qui bougent de façon autonome, une fois qu’ils sont mis en route. Il a toute une réflexion sur des machines qui bougent très lentement à une vitesse presque imperceptible, qui peuvent être déclenchées par des pois chiches ou par la pression de l’eau. Dans un de ses numéros, il marche sur des bouteilles. Il m’a beaucoup inspiré. C’est un livre assez unique dont la couverture est découpée dans un morceau de toile de son chapiteau. Et il est relié avec des grosses cordes.

UN TRESSLER, OU YOGA HORSE

C’est un objet lié à la pratique du yoga. Ça fait vraiment du bien. Ça m’aide quand j’ai une blessure ou une partie du corps fatiguée. C’est un objet de correction. Il a été fait sur mesure pour moi. Il permet de retrouver l’équilibre ou la symétrie du corps. Quand je reviens de tournée, je fais une pratique compensatoire à ma pratique de danse. On peut se tirer dans tous les sens et immobiliser certaines parties du corps avec des sangles. Je pratique le yoga depuis 15 ans. Juste après mes études chez P.A.R.T.S., j’ai découvert un professeur de Yoga, Alexis Simon qui habitait alors à Bruxelles. Maintenant il habite à Majorque. C’est un super professeur de yoga et chaque année je passe encore quelques weekends individuels avec lui. C’est lui qui m’a introduit au Yoga Iyengar, une forme de yoga très

Une bougie qui mesure le temps.

Une boule en bois pour s’exercer.

Une toupie comme source d’inspiration.

Un salon où se mêlent livres et matériel de gymnastique.

puissante et active, développée dans les années soixante. C’est un style de yoga qui met l’accent sur la précision et l’alignement.

L’HORLOGE-BOUGIE

C’est une bougie qui mesure le temps autrement. Quand je suis tout seul et que je veux consacrer une demi-heure à une activité, je ne vais pas utiliser mon téléphone ou une montre, mais je sors ma bougie et je plante des petits ergots métalliques dans le corps de la bougie. Une fois qu’elle a fondu jusque-là, l’ergot tombe dans la soucoupe en émettant un bruit métallique. On peut ainsi mesurer des plages de temps plus ou moins précises. C’est libérateur de moins quantifier la pratique pour être davantage dans la perception. Je trouve ça très fascinant. On développe un autre rapport au temps, moins linéaire. J’ai découvert ce type d’horloge naturelle en effectuant des recherches sur le temps. Je lis pas mal de philosophie. Je m’intéresse à la perception du temps par les physiciens ou en Orient. Le danseur peut avoir différentes manières de mesurer le temps par le corps, par les battements de cœur, par la respiration ou par les fascias, qui ont chaque fois des écarts différents. Si on respire plus vite, le temps passe plus vite. Sans bouger, on peut avoir conscience des

battements de son cœur. Quand on a un accident aussi, on a une autre perception du temps. Quand on tombe, le temps passe plus lentement parce qu’on fait attention à tout ce qui se passe autour.

UNE BOULE D’EXERCICE EN BOIS

C’est à la fois un bel objet agréable au toucher et un accessoire très utile. Ça aide à travailler le sens de l’équilibre, la coordination et la «proprioception», c’est-à-dire la perception, consciente ou non, de la position des différentes parties du corps. C’est un objet pratique lancé par Jozef Frucek. On l’utilise aussi dans les arts martiaux ou dans le coaching de performance en athlétisme. Quand je danse, j’aime bien être dans le moment avec une hyperconscience de l’espace. Quand le présent prend le dessus et que le corps suit. Mais pour atteindre ce type de présence, il faut beaucoup travailler en amont avec des accessoires comme celui-ci.

QUI EST ALEXANDER VANTOURNHOUT?

— Alexander Vantournhout naît à Roulers (Flandre occidentale) en 1989 dans une famille d’artistes. Il étudie à l’École Supérieure des Arts du Cirque à Bruxelles avant d’intégrer l’école P.A.R.T.S. pour se former à la danse contemporaine. Il complète son apprentissage auprès de pédagogues internationaux

— Il fonde la compagnie Not Standing et signe plusieurs pièces comme son premier solo Caprices en 2014, ou une collaboration avec la dramaturge Bauke Lievens l’année suivante

— En 2021, il est le chorégraphe de la pièce pour cinq interprètes Contre-jour

MENS-TOL

NL/ Deze herfst kan je je verheugen op twee creaties van de Brusselse choreograaf Alexander Vantournhout. In Les Halles presenteert hij het groepsstuk Foreshadow, in Les Brigittines de solo VanThorhout. Vanuit een fascinatie voor de lichamelijkheid van beweging en de gevoeligheid van het lichaam schept de danser en circusartiest stukken die de grenzen tussen disciplines overschrijden. Daarvan getuigen ook de objecten die zijn dagelijkse leven bewonen. “Als je danst, wordt je lichaam een soort tol.”

HUMAN SPINNING TOP

Foreshadow est à voir aux Halles de Schaerbeek les 18 et 19 octobre (www.leshalles.be) et VanThorhout aux Brigittines dans le cadre des 350 ans de la Chapelle du 23 au 25 novembre (www.brigittines.be)

EN/ This autumn offers the opportunity to see two of Brussels-based choreographer Alexander Vantournhout’s creations: Foreshadow, a group piece at Les Halles, and VanThorhout, a solo at Les Brigittines. Fascinated by the physicality of movement and the sensibility of the body, the dancer and circus artist creates performances that transcend the boundaries of disciplines. The objects that populate his daily life bear witness to this. “When we dance, our bodies are like spinning tops.”

Un yoga horse conçu sur mesure.

14 — 21.10.2023

SAUVEZ BÂTARD

Thymios Fountas

Beslagen ten ijs

SOS Osage

NL/ De Brusselse Lize Spit schrij filmisch. Zo filmisch dat je je na haar sensationele debuutroman over een Eva die na vele jaren terugkeert naar haar diep in Vlaanderen verborgen geboortedorp met een blok ijs in de autokoffer, afvroeg of je Het smelt had uitgelezen of uitgekeken. Maar daarom is de verfilming van haar gitzwarte, intrieste familietragedie nog geen fluitje van een cent. Het kan nooit gemakkelijk geweest zijn om Eva’s door extreme verwaarlozing getekende jaren 1990-jeugd geloofwaardig en beklijvend uit te beelden of de bijna groteske gruwel en tristesse behapbaar te maken. Filmkijkers kunnen niet op adem komen door het boek even weg te leggen. Veerle Baetens is de uitdaging aangegaan en ging niet over één nacht ijs. Twee bemoedigende signalen: de gevierde actrice uit The broken circle breakdown en Tabula rasa mocht haar regiedebuut voorstellen op het gereputeerde Sundancefilmfestival en hoofdrolspeelster Rosa Marchant viel er meteen in de prijzen. (NR)

HET SMELT. BE, dir.: Veerle Baetens, act.: Rosa Marchant, Charlotte De Bruyne, release: 25/10

EN/ This is not the first time that Martin Scorsese tells a story about Americans who, through extreme greed, destroy themselves and their fellow man. Nor is it his first film with fetish actors Robert De Niro or Leonardo DiCaprio. But Killers of the Flower Moon is remarkable even by high Scorsese standards. Partly because De Niro and DiCaprio are finally acting in a Scorsese together and make the most of a snappy spanking scene. But mostly because it is a peppery epic that offers the general public a telling black page of America’s history. A

hundred years ago, the Osage tribe, which had been displaced to northeastern Oklahoma, became wealthy when oil was found on the reservation. Rules of guardianship forced many native Americans to marry opportunistic whites. The film reconstructs the true horror of whites who did not stop at exploitation and went on a killing spree. A 3.5-hour monument on a $200 million budget. (NR)

KILLERS OF THE FLOWER MOON. US, dir.: Martin Scorsese, act.: Leonardo DiCaprio, Robert De Niro, Lily Gladstone, release: 18/10

Open ocean swim

EN/ That Netflix is awarding this true-life sports film a theatrical release tells us that it believes in Annette Bening’s chances of an Oscar nomination. The American Beauty actress plays an ex-top athlete who, at 60, wants to swim from Cuba to Florida without a shark cage. A 110-mile swim. The directing duo already won an Oscar for the bloodcurdling documentary Free Solo (NR) NYAD. US, dir.: Elizabeth Chai Vasarhelyi, Jimmy Chin, act.: Annette Bening, Jodie Foster, release: 18/10

Extrême éloquence

FR/ Novembre 1975, le militant d’extrême gauche Pierre Goldman fait appel contre sa condamnation à vie pour hold-up. Avec une forte conviction, une rare acuité intellectuelle et une rhétorique habile, il affirme ne pas être responsable de la mort des deux pharmaciennes. La Gauche française le porte aux nues. Trop facile ? Après Saint Omer et Anatomie d’une chute, un nouveau film de procès français passionnant. (NR)

LE PROCÈS GOLDMAN. FR, dir.: Cédric Kahn, act.: Arieh Worthalter, Arthur Harari, sortie le 4/10

Monument voor een monument

NL/ Voor tentoonstellingen van de monumentale werken van Anselm Kiefer, vol verwijzingen naar geschiedenis, mythologie, literatuur en de tragiek van het nazisme, moet je dit najaar naar Rijsel of Museum Voorlinden in Wassenaar. Voor een portret van de Duitse kunstenaar moet je naar de bioscoop. Bij voorkeur een met een goede 3D-installatie. Regisseur Wim Wenders bewees met de baanbrekende Pina Bausch-film Pina dat hij 3D en kunstenaarsportretten als geen ander beheerst. (NR)

ANSELM – DAS RAUSCHEN DER ZEIT. DE, dir.: Wim Wenders, release: 18/10

Last Loach?

EN/ Ken Loach has hinted that The Old Oak could well be his swan song. If that turns out to be true, it will be a worthy finale to the phenomenal career of this committed and humanistic storyteller. The two-time Golden Palm winner that took social realist cinema to new heights tells a tale of the painful confrontation between the inhabitants of a deprived mining village and Syrian refugees and turns it into a reminder of the power and splendour of solidarity. (NR)

THE OLD OAK. UK, dir.: Ken Loach, act.: Ebla Mari, Dave Turner, release: 25/10

Vive les illusions !

FR/ Les illusions sont le fil conducteur de la dix-septième édition du Festival international de cinéma jeune public Filem’On, avec un amour pour la ville et un flair pour les chouettes films issus du monde entier. Les réalisateurs ou les acteurs sont souvent présents lors des projections des quelque 130 films. (NR)

FILEM’ON. 25/10 > 4/11, www.filemon.be

Coup de cœur

Niels Ruëll schrijft over film

Godvergeten

Tot de vele horrorfilms die ons overspoelen in de aanloop naar Halloween behoort dit jaar ook The exorcist: believer. Geloof mij, je doet jezelf een plezier als je de voorkeur geeft aan het in controverse en groen braaksel gedrenkte origineel van William Friedkin. Exact vijftig jaar geleden waren banvloeken, massahysterie en bioscoopbezoekers die het bewustzijn verloren, wegrenden of begonnen te bidden goddelijke reclame voor The exorcist. In deze occulte thriller over een duiveluitdrijving volgt de ene iconische scène het andere uitentreuren nagebootste horrortafereel op. De demonische stem die priester Karras

“Your mother sucks cocks in hell” toebrult. Linda Blair die als het bezeten kind Regan met een kruisbeeld masturbeert. Blair die meer groen slijm uitbraakt dan alle Sint-Verhaegen vierende studenten bij elkaar opgeteld. Blair die boven

Sénégal Séduction

FR/ Dans un village reculé du Sénégal, la passion embrase Banel et Adama. Mais les conventions de leur communauté menacent leur bonheur. Le scénario n’est pas inoubliable, mais la photographie est à couper le souffle et l’ambiance est poignante. Ce premier film de la Franco-Sénégalaise Ramata-Toulaye Sy a conquis Cannes. (NR)

BANEL E ADAMA . FR, SN, dir.: RamataToulaye Sy, act.: Khady Mane, Mamadou Diallo, sortie le 11/10

haar bed zweeft of als een spin de trap afdaalt. Of de felle lichtbundel die ’s nachts vanuit Regans kamer op de priester valt die voor het huis staat. Dat beeld kopieerde Friedkin van de versie van René Magrittes L’empire des lumières die het MoMA in New York bezit. Vijftig jaar later imponeert The exorcist meer dan hij choqueert. De schandaalsfeer maskeerde lang hoe intens en beklemmend die film is dankzij Friedkins uitgekookte en radicale regie. De in augustus overleden Amerikaan durfde in mainstreamfilms nog een stap verder te gaan dan illustere generatiegenoten als Scorsese en Coppola. Spoel The exorcist door met The French connection, Sorcerer of Cruising en Allerzielen wordt Allerheiligen.

THE EXORCIST. 28/10 & 4/11, Cinematek, www. cinematek.be

chicken and chips

EN/ “Poulet-frites-compote”

Text Michel Verlinden

Holy chicken

Chicken and chips is a Belgian classic which all conscientious cooks know must be treated with caution. The difficulty lies in perfecting a sort of culinary balancing act by getting the white meat tender and juicy while ensuring that the thighs are nicely roasted with crunchy skin. In Brussels, there are several places that make it a point of honour to offer a roast chicken that meets the mark.

Our favourite, hands down, is the one that can be enjoyed at Amen (€27.50 per person). Hadrien Franchoo has made this rite, which the national collective unconscious associates with Sundays, his signature dish. As it happens, it only features on the restaurant’s menu at lunchtime on a Saturday. “When we saw how many families were going for walks in the neighbourhood, we thought it would be a good idea to recreate the atmosphere of togetherness you get at Sunday dinner,” explains the chef. Here, the speciality is presented just like at home: in other words, de-boned on a dish from which each person serves themselves with no fuss, including going

back for seconds. In the summer, the chicken is served with hand-cut chips and a tomato and mayonnaise salad. In wintertime, it is served with baby new potatoes, pearl onions, and a cinnamon and vanilla compote made with four different varieties of apple. At all times of the year, the table is decorated with three secret weapons, served in little pots: a jus made with cooking juices, a homemade mayonnaise, and a chicken sauce made from a base that is simmered for half a day. Franchoo’s greatest success is probably the crunchiness of the skin of the black chickens that are supplied directly from the Périgord. To achieve this, the chef, who worked with Pascal

Devalkeneer at the two-Michelin-star restaurant

Le Chalet de la Forêt, will take different cuts from the chicken which has been cooked in the oven, and finish them off in a frying pan. It is important to note that, once removed from the oven, the chicken is left to rest for half an hour to let the juices settle into the meat. Throughout the process, the cook generously bastes the white meat, thighs, and wings with cooking juices. Exquisite.

AMEN ••••

rue Franz Merjaystraat 165, Elsene/Ixelles, 02-217.10.19, amen.restaurant, di/ma/Tu > za/sa/Sa 12 > 14.30 & 19 > 22.30

(chicken, chips, and apple compote), a Belgian trilogy. Although it seems simple, this speciality requires talent and care for the perfect combination of tenderness and crunchiness. Five places that won’t disappoint.

Photos Saskia Vanderstichele

Top-class rotisserie

Le Variétés, with its decor by Frédéric Nicolay, is not only the restaurant with the most natural light in Brussels, but also one of the few establishments in the capital that boasts a top-class rotisserie. Of course, they do a free-range chicken with compote, jus, and chips (€23 for ¼) but what really sticks in our memory is their excellent version with creamy morel sauce (€27 for ¼).

LE VARIÉTÉS •••

Heilig Kruisplein 4 place Sainte-Croix, Elsene/Ixelles, 02-320.10.00, www.levarietes.be, 7/7, 12 > 14.30 & 19 > 22.30

A tale of tradition

The Niels family has split into two parts. The part that owns the Canterbury no longer has anything to do with the part that owns Au Grand Forestier, Au Vieux Saint Martin, etc. This place is keeping alive the tradition of the succulent free-range half chicken, cooked on a rotisserie (€29.50). The version with fresh tarragon and cream (€32) is also not to be missed.

CANTERBURY ••••

Renbaanlaan 2 avenue de l’Hippodrome, Elsene/Ixelles, 02-646.83.93, lecanterbury. be, ma/lu/Mo > za/sa/Sa 10 > 23.00

Juicy and delicious

With its terrace that almost makes you forget that you are in Brussels, the Café des Minimes could get away with having merely passable food. Far from resting on its laurels, however, the place sources its products from excellent suppliers. It’s true of the chicken (€47 for a whole free-range chicken), which is delicious and succulent. To top off the experience, they also have a great selection of beers.

CAFÉ DES MINIMES •••

Miniemenstraat 60 rue des Minimes, Brussel/Bruxelles, 02-355.37.11, cafedesminimes.com, di/ma/Tu > za/sa/Sa 12 > 1.00, zo/di/Su 12 > 16.00

Kiekefretters’ delight

The restaurant of the Marriott Hotel Grand Place, which opened this summer, looks onto the Beurs/Bourse. With its own dedicated entrance, this new establishment aims to attract Brussels locals as well as tourists, which is why it offers a roast chicken to share between two “Kiekefretters” (€18 per person). Cooked simply with lemon and fresh herbs.

ROTISSE •••

rue Paul Devauxstraat 4, Brussel/Bruxelles, 02-516.90.53, www.rotisse.be, 7/7, 12 > 0.00

Jonas Alexander (28)

Mijn stijl zou ik omschrijven als bougie, getto en rock-’n-roll. Ik voel me graag tegelijk mannelijk en vrouwelijk. Mijn stijliconen zijn Lenny Kravitz en Dennis Rodman, maar ik kan me net zo goed geïnspireerd voelen door mensen op straat en het internet. Nieuwe kleren koop ik zelden, ik haat shoppen. Maar als ik het toch eens doe, is het omdat ik iets in een etalage heb gespot of echt iets nodig heb, en ben ik in een wip weer buiten. Essentieel is dat mijn kleren duurzaam zijn, daarom vind ik mijn gading eerder in tweedehandswinkels als Mood Recycle Store of op Vinted. Merken sturen me ook weleens free shit, geweldig! (Lacht) Kleren moeten voor mij ook iets unieks hebben. Stijl is een manier om authentiek te zijn en vloeit voort uit een verlangen om je uit te drukken. Stijl vind je niet door een online moodboard te kopiëren.

MEER SEIZOENEN DAN JE FAVORIETE SOAP

THEATEROVERTREFT JE STOUTSTE DROMEN

Hier de volledige Brusselse