BRUZZ editie 1888 (01-05-2024)

Nieuwe VRT-reeks ‘Niks te zien’

Karl Meesters over blind zijn 32

Terminator en robotica

Lieven Scheire en de impact van AI 37

‘Mannen

die lijden winden mij op’

De verborgen wereld van kink en bdsm

In de ban van de zwam Schimmelen in het Kaaitheater 44

September 1944 - Feestende Brusselaars vieren de bevrijding van de stad

Mei 2024 - Brusserlse Willemsfondsers heffen aan Montgomery het glas op de overwinning 8 mei is helaas nog geen officiële feestdag ... maar laat dat je niet tegenhouden om te vieren!

September 1944. De oorlog nadert haar ontknoping en de bezetter, die onze stad jarenlang met terreur had onderdrukt en er gruwelijke misdaden had gepleegd, is gevlucht. De geallieerden rijden Brussel binnen en worden door de bevolking met open armen verwelkomd. Het zou weliswaar nog een hele poos duren vooraleer de fascisten definitief verslagen worden in West-Europa, maar op 8 mei 1945 is het zover. De oorlog in Europa is ten einde en nazi-Duitsland gaf zich onvoorwaardelijk over.

Het is belangrijk dat we de geschiedenis niet vergeten en er vooral lessen uit trekken. Een extreemrechts schrikbewind, zoals we dit hebben gekend tijdens de Tweede Wereldoorlog, mag nooit terugkeren. Daarom vinden we het echt belangrijk dat er jaarlijks een moment is om dit te herdenken, en om de overwinning van de liberale democratieën op de fascistische dictaturen te vieren.

We vragen daarom nog steeds om van 8 mei een officiële feestdag te maken!

Maar ook zonder feestdag kan je natuurlijk al feestvieren. Meer informatie op 8meicoalitie.be en willemsfondsbrussel.be

Design Brunch

02.06.2024 11:00 AM → 2:30 PM

06

14

‘Nu Picqué weg is, is de PS onherkenbaar’

Didier Gosuin en Guy Vanhengel vieren 35 jaar Brussels Gewest

‘Brussel kampt echt met een wooncrisis’

De huurprijsregulering lijkt eraan te komen

36 ‘Gij zijt een

dikke

klet’

Gekletter tussen broer en zus

05 EDITO

10 IN BEELD Ivan Put

12 IN DE KIJKER Het Broodhuis op de Grote Markt lekt

13 BEELDCOLUMN Delphine Frantzen

18 BIJGEDACHTE Van den Brandt struikelt over stephervorming

19 KORT GESPREK Mustii aan de vooravond van het Eurovisiesongfestival

21 BOTANISCH BRUSSEL Het elfenbankje: van zwam tot handtas

22 COVERSTORY De bdsm-scene in Brussel is behoorlijk groot

28 VOETBALCOLUMN Montrez que vous en avez

29 BIG CITY Wat is het verhaal achter de verdoken Beeldentuin naast de KMSK?

30 DE SLAAPKAMER van Tess

32 TELEVISIE De blinde Karl Meesters gaat op klankreis met bekende muzikanten

37 SELECT Lieven Scheire laat zijn licht schijnen over AI

Klein onderhoud Mount Kimbie Eat & Drink Gédéon

De vijf inzichten Sara Manente

Karl Meesters maakt zijn televisiedebuut met Niks te zien, waarin hij zijn reisgezellen beter leert kennen aan de hand van muziek.

Plan je route langs meer dan 1500 kunstenaarsateliers in Vlaanderen en Brussel

4 11:00 — 18:00 5 11:00 — 18:00 &

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Charlotte De Cort, Felix Demeester, Andy Furniere, Tom Peeters, Tom Peeters, Kevin Ruelens, Niels Ruëll, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Koen Cypers

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Maarten Goethals

Coördinator Magazine

Verjaardag

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat vijfendertig jaar, verschillende initiatieven en lezingen zetten die verjaardag luister bij. In een gesprek met BRUZZ reflecteert Didier Gosuin over die begindagen; hij zat als minister in de allereerste regering. “We hebben alles van de grond moeten opbouwen. De voorloper van Leefmilieu Brussel begon met vier man personeel, we vergaderden met het voltallige personeel rond de tafel.” (p. 6)

“Het Brussels Gewest blijft worstelen met zijn quarterlifecrisis”

FR Dans une interview accordée à BRUZZ, Didier Gosuin se remémore les premiers jours de vie de la Région bruxelloise ; c’était il y a 35 ans. Il était l’un des ministres de ce premier gouvernement. « On est partis de rien. » (voir p.6) La création d’une nouvelle région en 1989 fut, bien entendu, accompagnée de nombreux défis administratifs comme construire une administration à part entière, pacifier les relations entre francophones et néerlandophones, stimuler une société civile critique, penser des outils pour résoudre des problèmes tels que la détérioration et le chômage… À ce jour, les prestations de Bruxelles en la matière demeurent décevantes. Pour des raisons exogènes – l’économie, la migration, la méfiance des autres instances politiques. Mais aussi à cause de résistances internes, et par manque d’un récit plus large et plus convaincant. Cet état de fait a un impact concret, et souvent frustrant sur les vies des Bruxellois.es. Les élections du 9 juin raviveront peut-être le débat, mais il y a peu de chances qu’elles modifient profondément le paysage institutionnel bruxellois. Ce n’est d’ailleurs pas à l’agenda des campagnes électorales. Il ne reste à la jeune région bruxelloise qu’à s’enfoncer dans sa crise du quart de vie, party or no party

Met de oprichting van een nieuw gewest in 1989 kwamen natuurlijk allerhande bestuurlijke uitdagingen: de uitbouw van een volwaardige administratie, de pacificering tussen Nederlandstaligen en Franstaligen, een kritisch middenveld stimuleren, tools uitdenken om grootstedelijke problemen als verloedering en werkloosheid aanpakken … Zoveel jaar later blijft Brussel ondermaats presteren. Deels door externe factoren – de economie, migratie, wantrouwen van andere politieke niveaus – deels door intern verzet en een gebrek aan een groter, meeslepend verhaal. En dat met een concrete, vaak frustrerende impact op het leven van zijn inwoners. De verkiezingen kunnen dat debat nieuw leven inblazen, maar realistisch gezien zal Brussel institutioneel niet veel veranderen na 9 juni. Het vormt ook geen campagnethema. Dus blijft het jonge gewest worstelen met zijn quarterlifecrisis, feestje of niet.

EN The Brussels Capital Region is thirty-five years old. In an interview with BRUZZ, Didier Gosuin reflects on those early days when he was a minister in the first government. “We had to build everything from scratch. The predecessor of Brussels Environment started with four people, the entire staff fitted around one table.” (see page 6) The creation of a new region in 1989 of course came with all sorts of administrative challenges such as building out a fully-fledged administration, making peace between Dutch-speakers and French-speakers, fostering a critical civil society, devising tools to tackle metropolitan problems such as degeneration and unemployment... We are many years later and Brussels continues to underperform. Partly due to external factors such as the economy, migration, distrust from other political levels but also partly due to internal resistance and a lack of a bigger, compelling story. That in turn has a concrete, often frustrating impact on the lives of the residents of Brussels. The elections might revive that debate, but realistically, Brussels will not change much institutionally after 9 June. Nor is that an issue in the campaign. Instead, the young region continues to struggle with its quarterlife crisis, party or no party.

‘De financiële situatie is echt verontrustend’

De financiële miserie van Brussel is ook een buitenkans om het Gewest te hervormen. Het is maar een van de vaststellingen die Didier Gosuin (Défi) en Guy Vanhengel (Open VLD) doen naar aanleiding van de 35e verjaardag van dat Gewest, die dit weekend wordt gevierd op het Irisfeest. “Sinds Picqué vertrokken is, herken ik de PS niet meer.”

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Plaats van afspraak is hotel L’Espérance, een stijlvolle art-decoplek in de schaduw van de Nieuwstraat, met een verleden als rendez-voushotel. Didier Gosuin arriveert drie kwartier te vroeg, het openbaar vervoer blijkt ietwat sneller dan verwacht. Guy Vanhengel waait licht vertraagd binnen, met weidse gebaren en een brede grijns. De twee heren brachten respectievelijk twintig en zeventien jaar door in de Brusselse regering en kijken, op het einde van hun carrière, vaak met lede ogen naar wat hun opvolgers ervan bakken. “De metro, daar moet je als minister een uur per dag mee bezig zijn.”

Didier Gosuin, u was er bij in de allereerste Brusselse regering in 1989, als milieuminister. Hoe was dat?

DIDIER GOSUIN: We hebben alles van de grond moeten opbouwen. De voorloper van

Leefmilieu Brussel begon bijvoorbeeld met vier man personeel, we vergaderden met het voltallige personeel rond de tafel. Het was bijzonder boeiend om van alles op poten te zetten: de bouw van waterzuiveringsstations, de selectieve afvalophaling, vergunningsprocedures …

U was twintig jaar Brussels minister, Guy Vanhengel zeventien jaar. Aan welke collega hebt u de beste herinnering?

GUY VANHENGEL: (Met een uitgestreken gezicht) Dat is heel eenvoudig: Didier Gosuin.

GOSUIN: (Schaterlach) Ah, il me bouffe la parole (hij neemt me de woorden uit de mond, red.). Ik kon het altijd goed vinden met Charles (Picqué, red.), een charismatische man die symbool stond voor het begin van het Gewest. En hoewel ik FDF’er was en hij Volksunie, had ik ook een heel vriendschappelijk contact met Vic Anciaux. Hij

wist wat hij wou, maar hij was ook een warme man, die ik respecteerde. Bij zijn overlijden was ik echt aangeslagen.

VANHENGEL: Ik werkte graag met François-Xavier de Donnea. Ook met Charles trouwens. De Brusselse PS van vandaag is trouwens onherkenbaar geworden tegenover de PS onder Picqué.

Dat moet u even uitleggen.

VANHENGEL: Charles heeft altijd goed begrepen dat steden als Brussel een liberaal-socialistische grondstroom hebben. Dat is ook waarom hij zo populair was. Maar in de huidige legislatuur is de PS communautaristisch geworden en richt ze zich steeds meer op de moslimgemeenschap, onder druk van de PTB en ook wel door de conflicten met Ecolo. De enige plek waar ik de PS nog wat herken, is in de Stad Brussel. Wat me ook stoorde deze legislatuur is dat de nieuwe Brusselse PS-baas

BIO

DIDIER GOSUIN

• °1952inElsene

• RegentFrans,geschiedenisenmoraal

• Richtondermeereenbedrijfop dat chocoladeverkoopt

• Licenciaatarbeidswetenschappen

• Werdin1977schepeninOudergem, later burgemeester(1995-2022)

• 1989-2004:Brusselsstaatssecretaris enminister van ondermeerLeefmilieu

• 2004-2014:Brusselsparlementslid

• 2014-2019:Brusselsminister van Werk enEconomie

GUY VANHENGEL

• °1958inBrussel,woontin Evere

• Werktealsleraarencorrespondent voor Het LaatsteNieuws

• Werdin1983OCMW-raadsliden later gemeenteraadslidin Evere

• Van2000 tot 2019Brusselsminister van Begroting,tussen2009en2011 federaalminister van Begroting

• Nueersteondervoorzitter van het Brusselsparlement

(Ahmed Laaouej, red.) het regeerakkoord niet mee had onderhandeld en er dan ook geregeld afstand van nam. Dan krijg je chaos.

Akkoord, Didier Gosuin?

GOSUIN: Absoluut. De echte baas moet in de regering zitten. Historisch stond links trouwens voor emancipatie van het volk. Maar de PS van vandaag wordt steeds meer conservatief, ze probeert mensen niet meer vrij te maken van dogma’s. Ik wil u in dat verband graag een boek aanbevelen van Pascal Bruckner: Je souffre donc je suis. We gebruiken steeds meer een logica waarin er enkel slachtoffers en schuldigen zijn. De moslimbevolking heeft vaak een economisch zwakkere positie, wordt daarom als slachtoffer gezien en dus zijn de anderen de schuldigen. Dat soort verdelingen in onze maatschappij vind ik onaanvaardbaar. Blanken zoals wij, we zijn schuldig. En het slachtoffer heeft altijd gelijk.

Wat is de grootste verdienste van het Gewest?

GOSUIN: Dat het de verdeling tussen Nederlands- en Franstaligen heeft kunnen overstijgen. Het samenleven is er op dat vlak enorm op vooruitgegaan. Jammer genoeg zijn er andere breuklijnen voor in de plaats gekomen, door de opkomst van het religieuze radicalisme.

VANHENGEL: Voor de oprichting van het Gewest was er een gigantische desinvestering in Brussel, of het nu over veiligheid, waterzuivering, mobiliteit of renovatie van wijken ging. De voorbije 35 jaar hebben we veel van die noodzakelijke investeringen kunnen doen, al blijf ik erbij dat Brussel ondergefinancierd blijft. We kunnen nog steeds de opbrengsten niet aanwenden van de economische meerwaarde die hier geproduceerd wordt.

Daar hoort het pleidooi bij dat de pendelaar deels belasting betaalt waar hij werkt?

VANHENGEL: Bijvoorbeeld, ja. (Wendt zich tot Gosuin) Heb je er al op gelet dat de N-VA nu

pleit voor een vergewestelijking van de vennootschapsbelasting als het over Brussel gaat? Zelfs zij hebben begrepen dat het huidige systeem onhoudbaar wordt. Bart De Wever noemt Antwerpen als voorbeeld, maar die stad heeft wel voor 1,8 miljard euro gekregen uit de Vlaamse pot de voorbije twee legislaturen! Wij hebben die mogelijkheid niet.

Brussel heeft er 500 miljoen euro bijgekregen bij de zesde staatshervorming om die reden.

VANHENGEL: Dat is een deeltje van wat we nodig hebben.

Wat Brussel zelf doet, lukt daarom niet per se. Wijst het debacle rond metro 3 er niet op dat het Gewest te zwak is voor zo’n groot project?

VANHENGEL: Dat debacle is het gevolg van slecht beheer, door de mobiliteitsdiensten en in de regering. We hebben de MIVB, Brussel Mobiliteit en Beliris jaren laten doen, terwijl je als minister elke dag een uur moet bezig zijn met zo’n groot project. ‘Koppen bijeen steken!’, dat soort impulsen. Je hebt een piloot nodig.

Groen spreekt zich in de campagne nochtans helemaal uit voor een voortzetting van de metro.

VANHENGEL: Dat neemt niet weg dat ze geen energie hebben gestopt in het beheer van het dossier. Diezelfde groenen hebben trouwens ook de stabiliteit in de regering verstoord. Toen Jos Chabert en ikzelf de Nederlandstalige nummer één waren, waren we ook echt viceminister-president en probeerden we evenwicht te brengen in de regering. Maar Elke Van den Brandt heeft zich ondergeschikt gemaakt aan Alain Maron, die zo tweede man werd in de regering. Dan krijg je nog meer een conflictdynamiek tussen PS en Ecolo. Ze nam ook haar gezondheidsbevoegdheid niet op tijdens de covidcrisis. Had ze dat wel gedaan, dan had Brussel wellicht niet zo’n slecht

“Ik denk dat we voor het eerst een regeringsvorming krijgen die nog lang niet zal afgerond zijn op 21 juli”

Guy Vanhengel

Guy Vanhengel en Didier Gosuin zijn het erover eens dat Good Move niet goed is aangepakt: “Zo’n verandering kan je niet uitvoeren zonder genoeg dialoog.”

imago gehad in Vlaanderen tijdens die periode.

Wat was de belangrijkste mislukking van het Gewest?

GOSUIN: De financiële situatie is echt verontrustend, vooral de voorbije legislatuur. Ten tweede hebben we de opkomst van het radicalisme niet kunnen indijken. We hebben niet genoeg gedaan om een deel van de Brusselse bevolking naar boven te trekken. In de plaats hebben we de bevolking verdeeld.

Hoe hebben we de bevolking verdeeld?

GOSUIN: We hebben een deel van de bevolking gestigmatiseerd omdat ze arm waren en we hebben niet de middelen gezocht om ze uit die situatie te halen. De linkse partijen behielden zo hun electoraat. Met een kluwen van cliëntelistische vzw’s help je mensen niet echt vooruit.

VANHENGEL: Helemaal akkoord. Daarnaast zijn we er niet in geslaagd om de structuur van ons Gewest leesbaarder en eenvoudiger te maken.

Het Brusselse regeerakkoord bepaalt dat er een grote denkoefening rond de toekomst

“De grootste verdienste van het Gewest is dat het de verdeling tussen Nederlands- en Franstaligen heeft kunnen overstijgen”

Didier Gosuin

van de instellingen moet komen, maar die berg heeft een muis gebaard. Is Brussel niet in staat zichzelf te hervormen?

VANHENGEL: Toch zal het moeten. Ik denk dat we voor het eerst een regeringsvorming krijgen die nog lang niet afgerond zal zijn op 21 juli, want die denkoefening vraagt tijd en je moet dat wel in het regeerakkoord opnemen.

GOSUIN: We zullen alles op tafel moeten leggen, alle uitgaven en inkomsten. Zonder budgettaire marge kan je niet aan politiek doen. De procedures moeten ook onder de loep, want die zijn vaak ingewikkeld en creëren soms vooral werkgelegenheid voor de administratie. De gemeenten zullen dezelfde oefening moeten doen.

Charles Picqué hekelde dat er een politieke cultuur ontstaat waarbij we niet meer genoeg praten met politici uit de andere gewesten. Vandaag lijkt de communicatie over de Leonardtunnel toch ook niet je dat.

GOSUIN: Ik heb destijds ook akkoorden afgesloten met Vlaanderen over werkgelegenheid. In het algemeen heb ik de indruk dat de ministers vandaag meer met hun eigen succesjes bezig zijn en het geheel uit het oog verliezen. Kijk naar Good Move: een interessant idee, maar uitgevoerd zonder genoeg dialoog. Je kan het ook moeilijk realiseren zonder de instroom van pendelaars aan te pakken. Anders wordt het verkeer als een goudvis in een bokaal, die maar blijft ronddraaien.

VANHENGEL: Jos Chabert zei altijd dat je dit soort verandering nooit met grote schokken mocht invoeren, maar wel geleidelijk. Het idee achter Good Move was goed, maar het is zo mismeesterd dat iedereens haar omhoog gaat als de naam valt.

Nog eentje: de beste herinnering aan 35 jaar Gewest?

VANHENGEL: (Brede glimlach) Ik ben van 1958 en wou absoluut het Atomium laten renoveren met geld van het federale investeringsfonds Beliris. Mijn medewerker werd daarover op elke vergadering uitgelachen. Op de ultieme vergadering onder ministers heb ik uiteindelijk gezegd: “Laurette (Onkelinx, PS), Didier (Reynders, MR), Evelyne (Huytebroeck, Ecolo), jullie zijn allemaal van ’58. Alle monumenten van 1958 moeten bewaard blijven!” En het dossier raakte gedeblokkeerd.

LES 35 ANS DE LA RÉGION BRUXELLOISE

FR LadébâclefinancièredeBruxellesoffrel’opportunitéderéformerlaRégion,selonDidierGosuin (Défi) et GuyVanhengel(OpenVLD)àl’occasiondu 35eanniversairedelaRégion.Àl’hôtelEspérance,ils sesouviennentdesannéesoùils ont aidéàtenirla barredelaRégion.Elleavait le méritederéconcilier néerlandophones et francophones,maisàl’heure actuelle,elle est tropcomplexe. Les deuxéminences grisesenprofitentpourtirerquelquessalvessur leursadversairespolitiquesrouges et verts.

THE 35 YEARS OF THE BRUSSELS REGION

EN Brussels’financialwoescouldalsobeagodsend for reformingtheRegion,DidierGosuin(Défi) andGuyVanhengel(OpenVLD) say ontheoccasion of the35th anniversary of theRegion. At Hôtel Espérance,theyreminisceabouttheirmany years at thehelm of theRegion.Thatmanaged to bring Dutch-andFrench-speakerstogether,something whichtodayremains fartoo complex.Alongthe way, the two éminencesgrisesalsofiresome shots at their red andgreenpoliticalrivals.

In beeld door Ivan Put

Eén ooievaar maakt nog geen zomer

Het lijkt om één ooievaar te gaan, die vertraagd vastgelegd wordt in de verschillende stadia van zijn elegante sprong. Maar in werkelijkheid gaat het om negen exemplaren (en een tiende in de verre achtergrond) die één na één, in een soort onuitgesproken choreografie, het luchtruim kiezen: de vogels gebruiken de silo op de Veolia-site in Neder-Over-Heembeek daarbij als lanceerruimte. Het levert een fraai samenspel op tussen natuur en industrie, en lijkt een duidelijke aankondiging van de zomer die overduidelijk in de lucht hangt. MG

In de kijker

Broodhuis lekt en brokkelt af Kunstcollectie wordt weggehaald

Het Broodhuis wacht al een kwarteeuw op een grondige restauratie. Inmiddels zijn het dak en de gevel zo lek dat de collectie op de tweede verdieping weggehaald wordt. “De kunstwerken zijn in gevaar.”

Het Broodhuis ligt op de Grote Markt pal tegenover het Brusselse stadhuis en heeft een rijke geschiedenis. In de dertiende eeuw stond er op die plek een houten broodhal, vandaar de naam. Drie eeuwen later verrees er door toedoen van keizer Karel V een prestigieus gebouw in flamboyante gotiek. Dat was op het einde van de negentiende eeuw in zulke slechte staat dat het afgebroken werd en door toenmalig stadsarchitect Pierre Victor Jamaer gereconstrueerd werd in neogotische stijl. Vanaf toen deed het dienst als Museum van de Stad Brussel. Het gebouw is beschermd en is, net als de rest van de Grote Markt, uitgeroepen tot UnescoWerelderfgoed. Maar terwijl de andere huizen en gebouwen van de Grote Markt de afgelopen 25 jaar werden gerestaureerd en in hun oude glorie werden hersteld, ligt het Broodhuis er grauw en enigszins vervuild bij. Van de wapenschilden in polychromie en goud bovenaan is bijvoor-

beeld nog nauwelijks iets te zien. “Wij zijn de laatste,” zegt conservator Marieke De Baerdemaker van het museum. “De hele Grote Markt werd onder handen genomen, ook het Stadhuis, alleen wij niet.” Intussen wordt het steeds duidelijker dat het Broodhuis een grootscheepse restauratie behoeft. De fijne geveldecoratie heeft in de loop der jaren erg te lijden gehad onder regen en wind, en brokkelt af. “Regelmatig breken er stukjes af,” zegt De Baerdemaeker. En vanwege serieuze stabiliteitsproblemen staan er binnen in het gebouw her en daar stutten.

Waterinfiltraties

Maar er is meer. Het dak en de gevel zijn lek, waardoor het gebouw al ruimt twintig jaar af te rekenen heeft met waterinfiltraties. Die zijn intussen zo ernstig dat het Museum van de Stad de schitterende tentoonstellingszaal met houten vloer en zoldering op de tweede verdieping moet ontruimen. “De werken zijn in gevaar,” zegt

hoofdconservator Bérengère de Laveleye.

Die zaal is volledig gewijd aan de geschiedenis van de Grote Markt, met onder meer het bekende schilderij ‘Het bombardement van 1695’. “Voor dat doek, zo belangrijk voor de geschiedenis van de stad, zullen we elders in het museum een plek zoeken, maar al de rest verdwijnt naar de reserve. De Laveleye betreurt het. “Als een museum begint met werken weg te halen omdat de omstandigheden van conservatie niet meer geschikt zijn, is dat een heel negatief signaal.”

De ontruiming van de zaal begint op 13 mei. Alleen de 5,5 meter hoge, originele

windwijzer van Sint-Michiel die vijf eeuwen lang op het stadhuis stond en die in 2018 met veel moeite naar binnen getakeld werd, blijft staan wegens te groot om opnieuw te verplaatsen. Ook het aanpalende zaaltje met de Manneken Pis-collectie blijft ongemoeid. Na de verhuizing, vanaf 8 juni, zal de lege zaal nog wel te bezoeken zijn. “De zaal is niet meer geschikt om kunstwerken tentoon te stellen, maar we gaan de ruimte gebruiken voor publieksactiviteiten,” zegt De Laveleye.

Want er is nog een bijkomend probleem: het gebouw is niet uitgerust voor het onthaal van de vele bezoekers. Het Brood-

©SASKIA VANDERSTICHELE

13 mei

is de dag waarop de ontruiming van de tentoonstellingszaal op de tweede verdieping begint

huis krijgt jaarlijks honderd- tot honderdtwintigduizend bezoekers over de vloer. “Op onze gratis zondag, eens per maand, komen er ongeveer 1.400 mensen. Maar daar is het gebouw niet op voorzien. Er is geen lift, amper vestiaireruimte en er zijn onvoldoende toiletten. Kortom, de infrastructuur om onze bezoekers correct te ontvangen, ontbreekt,” zegt De Laveleye. “Ook dat moet dringend worden aangepakt.”

Al jaren ligt er een dik restauratie- en renovatiedossier klaar. “De hele buitenschil moet worden gerestaureerd, de stabiliteitsproblemen binnen moeten aangepakt worden en er moet een nieuw onthaal komen,” aldus De Laveleye. Het is een project waarvoor het Broodhuis helemaal leeggemaakt zal moeten worden en het Museum enkele jaren dicht zal gaan.

Stevig prijskaartje

Het prijskaartje is stevig: twintig miljoen euro, aldus De Laveleye. Dat geld is er vooralsnog niet. De Stad Brussel is eigenaar, maar vermits het een beschermd gebouw is, zal het gros van het bedrag volgens de Laveleye van het Gewest moeten komen. “Het is wachten tot het Gewest of eventueel Beliris de nodige middelen vrijmaakt.”

euro zou de volledige restauratie van het Broodhuis kosten en dat geld is er vooralsnog niet

Volgens het kabinet van Ans Persoons (Vooruit), Brussels staatssecretaris belast met Stedenbouw en Erfgoed, heeft de Stad Brussel nog geen vraag tot subsidie en ook geen stedenbouwkundige vergunning voor de volledige restauratiewerken ingediend bij het Gewest. “Dus dan kan het Gewest ook geen geld vrijmaken.”

De bevoegde Brusselse schepen van Cultuur, Delphine Houba (PS), laat enkel weten dat het exacte bedrag van de restauratie nog niet helemaal vastligt.

BETTINA HUBO

Brussel kiest De Stenen

‘Alles

staat in de steigers voor een huurprijsregulering’

De Brusselse huurmarkt kreunt onder de hoge prijzen. Twee recepten dienen zich aan om tot een oplossing te komen: meer woningen bouwen of meer ingrijpen op de vrije markt. Allebei komen ze met een reeks nadelen. “Steden die de huurprijzen reguleren, merken een daling in het aanbod.”

door Steven Van Garsse foto’s Saskia Vanderstichele

Het terras van een modernistisch torengebouw. Veertien hoog. Hier woont Leo Van Broeck, voormalig Vlaams bouwmeester. Het appartement is fijnzinnig ingericht met kleine kunstwerkjes. Er staat een handvol gitaren en een piano. De zichten op de stad, aan beide kanten van het appartement zijn verbluffend.

“Het is een van de eerste woontorens van Brussel,” legt Van Broeck uit. “De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen heeft zich er nog tegen verzet. Hoogbouw in de Leopoldswijk was not done.”

De woning in het torengebouw is waar Leo Van Broeck zelf voor staat. Hij is een onvermoeibare pleitbezorger van het stedelijk wonen, groot voorstander van meer verdichting en van hoger bouwen. Hij neemt graag de verrommeling van Vlaanderen op de korrel. “Fermettegem,” zoals hij het noemt.

“Kijk,” wijst Van Broeck naar een bijenhotel op het terras dat in de lentezon wordt opgewarmd. Een metselbijtje kruipt erin. “Ik had zelf niet gedacht dat ze ook zo hoog zouden nestelen,” zegt hij.

De redding van de biodiversiteit. Het is het andere stokpaardje van Leo Van Broeck. “Dat is belangrijker dan het klimaat. We moeten een derde van de geartificialiseerde ruimte aan de natuur teruggeven,” oordeelt hij. Ook de stad zal haar deel moeten doen. Het gevecht om de ruimte, tussen de landbouw en de natuur, tussen de stad en de natuur, en de plaats van de mens hierin. Het fascineert Van Broeck mateloos. En met zicht op Brussel meandert het gesprek van de salariswagen, over de natuurherstelwet tot de friche Josaphat.

Kampt Brussel echt met een wooncrisis? En kunnen verdichting en hoger bouwen helpen? Professor Pieter-Paul Verhaeghe, specialist aan de VUB in woonbeleid, zegt onomwonden ja op die

eerste vraag. “Er staan immers meer dan 50.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning. En verder verwijs ik graag naar een goeie studie van de ULB uit 2018. Daaruit blijkt dat de helft van de huurders meer dan veertig procent van het beschikbare gezinsinkomen besteedt aan huur. Normaal wordt een derde als een maximum beschouwd. Dat,” zegt Verhaeghe, “ís een wooncrisis.”

Maar hoe komt het dat de huurprijzen zo sterk stijgen in steden als Brussel? Dat is geen rocketscience, legt professor vastgoedeconomie Sven Damen (UAntwerpen) uit. “De huurmarkt is zoals elke andere markt. De prijs komt tot stand door vraag en aanbod. Als de vraag toeneemt,

Naar aanleiding van de verkiezingen van 9 juni 2024 focust BRUZZ de komende weken in zes afleveringen op de grootste uitdagingen van Brussel. Deze week: de stenen. Check ook de debatten met politici en experts over de thema’s online, op televisie en op radio deze week.

Leo Van Broeck, voormalig Vlaams bouwmeester, woont veertien hoog in Brussel: “We moeten een derde van de geartificialiseerde ruimte aan de natuur teruggeven.”

bijvoorbeeld omdat de welvaart stijgt of omdat er meer mensen willen wonen, dan zal het aanbod moeten volgen om de woningen betaalbaar te houden. Stijgt het aanbod niet of onvoldoende, zoals in andere Europese steden, dan stijgen de prijzen.”

Nimby-effect

Er kunnen verschillende verklaringen zijn waarom er minder gebouwd wordt: de moeilijkheden om een bouwvergunning te krijgen, te veel regulering, of het nimby-effect: not in my backyard. Sven Damen: “Mensen willen blijkbaar liever geen extra woningen in de buurt. Ze vrezen dat de waarde daalt, of dat het bijkomende

overlast veroorzaakt. En dat beïnvloedt in steden het aanbod op een negatieve manier. Het aanbod stijgt dan onvoldoende, en de huurprijzen gaan omhoog.”

En dan lijkt de oplossing voor de hand te liggen: meer woningen bouwen. Of: verdichten. Neem nu de woontoren van Leo Van Broeck. Die is gebouwd in een buurt met weinig hoge woongebouwen. Nochtans is het dat wat moet gebeuren, zegt hij. Torens bouwen in huizenblokken en ondertussen ruimte maken voor groen, zodat meer mensen comfortabel in de stad kunnen komen wonen.

Hoe kijkt de vastgoedsector hier dan naar? Die gaat momenteel door een moeilijke periode. Tegelijk ziet die steeds

meer overheidsinterventie. Het wantrouwen lijkt te stijgen. Dat vertelt ook Hélène Bostoen, die een vastgoedbedrijf heeft dat vooral in Vlaanderen actief is, maar ze kent Brussel goed. Ze woont er en is bestuurder bij Abattoir en Home Invest, een beursgenoteerd bedrijf dat mikt op huurwoningen, vooral in Brussel.

Ook Bostoen gelooft dat hoger bouwen een oplossing kan vormen om de wooncrisis het hoofd te bieden. “Ik heb een tijdje in New York gewoond. Dat is al lang volgebouwd. Wel, er wordt niettemin nog altijd bijgebouwd. En hoger. Toch komt er ook ruimte vrij voor groen. Je kan niet zeggen dat New York een onleefbare stad is,” zegt ze.

Brussel kiest: de stenen

Hier ziet ze hoe de Brusselse woonmarkt minder aantrekkelijk dreigt te worden, vaak omdat de administratie te weinig oog heeft voor de economische kant van een project. De toekomst oogt niet rooskleuriger, volgens Bostoen. “Omdat de rentevoeten gestegen zijn, en de prijzen van de bouwmaterialen met twintig procent zijn toegenomen, zijn veel vergunde projecten vandaag niet meer levensvatbaar. Het klopt dat de stijgende huurprijzen van de afgelopen jaren wat zuurstof hebben gegeven aan de sector, maar vandaag is winst maken in Brussel niet meer evident. Ik kijk heel goed uit voor elk project dat ik in Brussel begin, en ik ben zeker niet de enige.”

Bostoen geeft het voorbeeld van een collega die een project aan een brede laan uitwerkte, met vooraan een park met een vijver, en achteraan nog een park. “De ambtenaar stedenbouw vond dat er één bouwlaag af moest. Ik kan dat totaal niet begrijpen. Het is niet dat een vogel er dan niet over kan vliegen, hé? Nee, er is totaal geen visie.”

Verdichten is één manier om de huurprijs onder controle te houden, maar nieuwbouw is maar een klein segment van de totale huurmarkt. Er zijn ook manieren om de hele huurmarkt aan te pakken. Door in te grijpen. Door ze te reguleren.

Sommige steden, zoals Berlijn, doen dat al. Daar werd een plafond ingesteld op de huurprijzen. Maar is dat ook efficiënt? “Er bestaat veel literatuur over,” zegt professor Sven Damen. “Wat stellen we vast? Door een huurprijsregulering op te leggen, zakken de huurprijzen in de gereguleerde markt inderdaad. Dat komt echter met veel neveneffecten. Steden die de huurprijzen reguleren, merken een daling in het aanbod. Dat komt omdat de verhuurder zijn rendement ziet zakken, en hij andere oorden zal opzoeken en bijvoorbeeld liever in aandelen investeert.”

“Dat is natuurlijk een probleem,” geeft Damen toe. “Want als de huurprijzen dalen, en het aanbod daalt, zullen meer mensen op zoek gaan naar een huurwoning. Het gevolg is dat ze buiten de gereguleerde markt zoeken, bijvoorbeeld in de rand van de stad, die goed bereikbaar is met het openbaar vervoer. Daardoor zullen de huurprijzen daar dan weer stijgen.”

Een ander nadeel aan een gereguleerde huurmarkt, zo tonen die studies volgens Damen aan, is dat de kwaliteit van het woningbestand erop achteruitgaat. “Ook daar zal de eigenaar zijn rekening maken,” zegt hij. “Als hij minder huur krijgt, zal hij ook minder snel de woning opknappen.”

Zo is er het voorbeeld van Stockholm, waar de gereguleerde huurmarkt volledig vast is komen te zitten. Het is jaren wachten om een appartement te kunnen

“Mensen willen blijkbaar liever geen extra woningen in de buurt. Ze vrezen dat de waarde daalt, of dat het bijkomende overlast veroorzaakt”

Sven Damen Professor vastgoedeconomie (UAntwerpen)

huren, er wordt veel onderverhuurd (op de zwarte markt).

Een mirakeloplossing is het dus niet. Toch nuanceert Pieter-Paul Verhaeghe de al te negatieve effecten van de regulering van de huurmarkt. “Er zijn heel veel vormen van huurprijsregulering,” zegt hij. “Wat ik niet wil, en waar geen enkel expert voor pleit, is het communistisch bevriezen van de huurprijzen. Waar ik wél voor pleit, is een slimme huurprijsregulering. Zo’n regulering begint met referentiehuurprijzen per type woning, aangepast aan de buurtlocatie en oppervlakte van de woning. Vervolgens wordt dan bijvoorbeeld gewerkt met een prijsvork rond die referentiehuurprijzen.”

Heer en meester

“Nieuwbouw kan dan voor vijf tot tien jaar worden uitgesloten van de verplichting, zodat er wel degelijk nog wordt gebouwd. Tegelijk moet de overheid blijven inzetten op de socialewoningbouw, zodat de laagste inkomens niet in de problemen komen.”

Volgens Verhaeghe staat de huurprijsregulering in Brussel hoe dan ook in de sterren geschreven. “Alles is in stelling gebracht. En als er weer een progressieve regering komt in Brussel, verwacht ik een stap in die richting.”

De vastgoedmarkt staat, dat hoeft niet te verbazen, huiverachtig tegenover een huurprijsregulering. Het betekent dat ze niet meer heer en meester is over het huurcontract. “Eerlijk? Als het er komt dan

ben ik weg,” reageert Bostoen. “Het heeft nergens goed gewerkt en het werkt marktverstorend. Wat we nodig hebben, is een gezonde huurmarkt waar eigenaars en huurders elkaar kunnen vinden. Met wat er nu in de pipeline zit, is dat niet het geval.”

61 %

van de bevolking in Brussel is huurder

8,5 %

De gemiddelde huurprijs voor nieuwe contracten is in 2023 in één jaar tijd met 8,5 procent gestegen

12 tot 13 jaar

bedraagt de wachttijd voor een sociale woningen met twee kamers

Ze verwijst ook naar de plannen van de Brusselse overheid om bij grote projecten 25 procent sociale woningen te verplichten. Dat roept in de sector heel veel vragen op, zegt ze. “Ik ken die maatregel goed. Vlaanderen deed het al eerder. Ondertussen heeft het Grondwettelijk Hof die regeling ongedaan gemaakt (in 2013, red.). Ik heb nu nog een dergelijk project in Vlaanderen. We waren verplicht die sociale woningen te bouwen, maar de socialehuisvestingsmaatschappij had geen aankoopverplichting. Ze bleek niet geïnteresseerd. Dat project is tot op de dag vandaag geblokkeerd.”

Als de investeerders wegtrekken, en de eigenaars minder opknappen, wordt de Brusselse woonmarkt daar dan echt beter van? Pieter-Paul Verhaeghe gelooft niet dat het zo’n vaart zal lopen. Zeker niet als de overheid een verstandige huurprijsregulering toepast. “Ik heb tien jaar gewerkt rond discriminatie op de huurmarkt, voornamelijk in Vlaanderen. Ook toen werd gezegd: er zullen minder makelaars actief zijn bij de invoering van praktijktesten in Gent en Antwerpen. De verhalen over de zogenaamde ‘horrorhuurders’ doken toen ook op. Wel, die makelaars zijn vandaag nog altijd actief.”

Analyse

Woonbeleid: PVDA zet de toon

Begin februari in het parlement, tijdens een actuadebat over de stijgende huurprijzen, voltrekt zich een scène die goed de politieke inzet samenvat van het Brusselse woonbeleid.

Françoise De Smedt (PVDA, oppositie) neemt er staatssecretaris Nawal Ben Hamou (PS) onder vuur omdat de huurprijzen blijven stijgen. “Uw beleid heeft niet gewerkt,” roept ze. “De huurders worden zienderogen armer.” Ben Hamou dient De Smedt van antwoord, maar beiden beginnen na enkele seconden zo hard naar elkaar te roepen dat de micro’s het begeven.

De strijd om het woonbeleid in Brussel is er een tussen PS en PVDA, dat is duidelijk. De Franstalige

socialisten hebben van bij het begin van de legislatuur begrepen dat het alle hens aan dek is om de opmars van de PVDA te stuiten. Ze deden dat deze legislatuur door een fors links beleid te voeren rond huisvesting, waarbij de huurder beter werd beschermd.

Maar PVDA vindt dat er veel verder moet worden gegaan, onder andere door de huurprijzen vanuit de overheid te plafonneren. De PS zit op hetzelfde denkspoor, te beginnen met de meest energieverslindende woningen.

Ook Ecolo wil een huurprijsregulering om te sterk stijgende huurprijzen in te perken.

De progressieve partijen in Brussel zitten dus grotendeels op één lijn,

en voor de Nederlandstalige zusterpartijen geldt goeddeels hetzelfde, al gaan ze misschien net iets minder ver. Vooruit bijvoorbeeld wil de huurprijzen afremmen, maar laat de eigenaars nog een marge.

Moeilijk door één deur

Steven Van Garsse BRUZZ-redacteur

Aan de andere zijde van het politieke spectrum wil de MR juist inzetten op het toegankelijker maken van koopwoningen, via innovatieve formules als huurleningen. Ook het collectief wonen moet worden gestimuleerd en de vastgoedfiscaliteit moet naar beneden, want die leidt tot die hoge huurprijzen, aldus de liberalen. Tot slot moeten er meer mensen aan het werk, zodat ze niet gedwongen zijn om een (te) groot deel van hun inkomen aan huur te besteden. Van een huurprijsregulering is geen sprake. Ook de N-VA wil niets van die maatregel weten. Dat maakt dat op het vlak van het woonbeleid – toch een van de grote thema’s in de verkiezingen – rechtse en progressieve partijen moeilijk door één deur kunnen, mocht het tot coalitiegesprekken komen.

Van den Brandt struikelt over stephervorming

Bram Van Renterghem Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Een hervorming moet wettelijk in orde zijn, anders dreigt een ‘juridische guerilla’”

Het aantal deelsteps aan banden leggen om zo de stad weer op orde te krijgen. Dat was het doel van minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) toen ze eind vorig jaar het aantal spelers beperkte tot twee: Bolt en Dott, goed voor elk vierduizend steps. Het moest het sluitstuk worden van een langgerekte stephervorming, die ook dropzones verplicht en recalcitrante stepaanbieders boetes oplegt. Maar de kers op de taart bleek van plastiek. Vorige week schorste de Raad van State het deel van ministerieel besluit dat het aantal spelers en de vloot beperkte. Dat de oude licentie vervalt als je meedingt naar een nieuwe, werd niet rechtsgeldig bevonden. Begin januari had een kortgedingrechter al een gelijkaardig vonnis geveld, waardoor Voi en Lime op straat konden blijven.

Van den Brandt zegt de ‘juridische guerrilla’ te betreuren. Ze verwijt hen slechte verliezers te zijn. Daar lijkt het op het eerste gezicht inderdaad op. Operatoren doen mee aan een wedstrijd, halen het niet en stappen nadien naar de rechter. Poppy aanvaardde wel deemoedig het verdict. “We hebben verloren en de steps meteen van de markt gehaald,” klonk het. “De voertuigen zijn verplaatst naar Antwerpen.”

Grote verliezen

Was iedereen maar als Poppy, kan je denken. Maar beleid voeren op basis van goodwill is weinig raadzaam. Daarenboven mag je van de overheid ook wel gewoon verwachten dat de nieuwe regelgeving wettelijk is. In dat opzicht is het woord

‘guerrilla’ wat overtrokken. Zowel voor Voi, Lime als Gliize was dit de allereerste gerechtelijke stap. Meteen kregen ze gelijk. Belangrijker nog is de reden waarom ze gelijk kregen: een lopende licentie van drie jaar mag je niet zomaar halverwege stopzetten, dat is in strijd met de rechtszekerheid. In geval van Gliize gaat dat met grote verliezen gepaard. De Brusselse ondernemers hadden nog maar net tienduizenden euro’s in hun vloot geïnvesteerd. Als je er dan al na één in plaats van na de beloofde drie jaar de brui aan moet geven, is dat een dikke streep door de rekening. Was de geplande hervorming dan helemaal onmogelijk? Toch niet. Een nieuwe ordonnantie had de oude uit 2018 wél kunnen wijzigen, en dus ook de bepalingen rond het verkrijgen van een licentie. Maar de inperking van de licenties was via een ministerieel besluit

geregeld. En de uitvoerend macht kan de wetgevende macht niet overrulen. Zowel bij de Raad van State als bij de kortgedingrechter is dat het kernargument.

Anders gezegd: was de stephervorming via een ordonnantie in plaats van via een ministerieel besluit geregeld, dan was de uitspraak wellicht anders geweest. Dat klinkt als muggenzifterij, maar het is wel iets wat de juridische afdeling van een kabinet of administratie had moeten weten.

Ironisch genoeg wás er in 2022 een nieuwe stepordonnantie gestemd, ingediend door Arnaud Verstraete (Groen). Die regelde dropzones, maximumsnelheid en boetes. Over het beperken van de licenties of de duur ervan, geen woord. Daarvoor waren de geesten nog niet rijp, autoregulatie was toen nog een ding, het geloof dat de markt zich wel zou zetten.

Rondslingerende deelsteps zijn een doorn in het oog van velen.

© SHUTTERSTOCK

Afrit gemist

Helaas draaide het anders uit.

Maar voor een nieuwe ordonnantie, was er geen tijd meer. Wat zich het afgelopen jaar voordeed, lijkt dan ook wat op iemand die een afrit mist en nadien via het gras alsnog op de zijweg probeert te raken – met brokken tot gevolg.

Gelukkig werden de dropzones en boetes wel weerhouden, zegt ook Van den Brandt, die nu in beroep nog gelijk zegt te willen halen. Gezien de aard van de bezwaren, lijkt succes onwaarschijnlijk en sowieso niet voor meteen.

Wellicht zit er niks anders op dan de rit uit te zitten, de licenties van Voi (augustus 2024), Lime (juli 2025) af te laten lopen en stilletjes te hopen dat andere spelers zoals Pony of Gliize wegblijven. Gezien de verkiezingen, kortom exact wat deze regering niet wilde.

Kort gesprek

De Brusselse artiest Mustii wil het Eurovisiesongfestival niet boycotten

‘Deelnemen maakt me niet medeplichtig aan een genocide’

Moet het songfestival geboycot worden omdat

Israël deelneemt?

Brusselaar Mustii, die ons land namens de RTBF vertegenwoordigt, vindt van niet.

Het songfestival heeft intussen ook een geopolitieke connotatie. Dat Israël mag deelnemen, leidt tot controverse. Hoe sta jij daar tegenover?

Ik mag daar contractueel niet veel over zeggen, maar deelnemen aan een muziekwedstrijd maakt me niet medeplichtig aan een genocide. Ik zou mijn ongenoegen kunnen uiten door niet mee te doen. En dan? Dat is puur symbolisch en zal geen enkele impact hebben. Met een twaalftal artiesten hebben we wel een boodschap verspreid via sociale media, waarin we pleiten voor een staakt-het-vuren en de veilige terugkeer van de gijzelaars. Dat initiatief zal in de ogen van sommigen onvoldoende zijn. Niets zeggen zou volgens anderen dan weer beschamend zijn. Het is een complexe situatie, maar de deelnemende artiesten culpabiliseren, dat is te gemakkelijk. Het is aan de European Broadcasting Union (EBU, organisator van het Eurovisiesongfestival, red.) om standpunten in te nemen en beslissingen te nemen.

Sinds februari 2023 ben je jurylid voor Drag Race Belgique, een programma rond dragqueens op de RTBF. Wat betekent die dragcultuur voor jou?

Ik ga al jaren naar drags kijken. Die artiesten moeten ook vandaag nog altijd vechten om te mogen bestaan, om zich te mogen uitdrukken. Hun creatieve proces is ook een sociale, culturele en politieke strijd. Dat raakt me en inspireert me. Achter hun kostuums en de lagen make-up zitten referenties aan literatuur, schilderkunst, theater, muziek, film. Al die referenties vermengen zich, ze werpen bepaalde

gangbare codes en zienswijzen omver. Sandrine Roustan, algemeen directeur inhoud van de RTBF, kwam me trouwens opzoeken op de set met de vraag om België te vertegenwoordigen op het Eurovisiesongfestival.

En, word jij de winnaar van het songfestival?

Het ligt niet in mijn aard om vooraf mijn overwinning uit te roepen, daarvoor sta ik te kritisch tegenover mezelf. Ik vertrek als outsider naar Malmö, waar ik met mijn optreden wil tonen wie ik ben. Eerlijk, en trouw aan mijn DNA. Met ‘Before the Party’s Over’ breng ik een gelaagde song. Iedereen kan zich de tekst eigen maken, naargelang zijn eigen levenservaringen. In het laatste refrein zit een koor van duizend stemmen, op basis van audiobestanden die mensen me na een oproep hebben doorgestuurd. Er zitten stemmen in uit alle Europese landen, maar ook uit Azië en Zuid-Amerika. Dat bewijst de grote internationale kracht van het songfestival. Het koor belichaamt dit tijdperk van diversiteit en chaos. Die duizend mensen mogen niet mee op het podium, maar ze zullen wel aanwezig zijn tijdens mijn optreden. Hoe precies, die verrassing bewaar ik tot D-day. NAL

Het Eurovisiesongfestival: van 7 tot 11 mei 2024 in Malmö.

Lees het volledige interview in BRUZZ Select van deze maand.

Elfenbankje De zwam die wetenschappers en kunstenaars inspireert

Brusselse onderzoekers maakten met het elfenbankje, een zwam uit het

Zoniënwoud, een handtas van myceliumleer, en het inspireert kunstenaars tot een heus festival rond schimmels.

door Andy Furniere

Wie bij zwammen aan paddenstoelen denkt, zit er niet ver naast. Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van bepaalde soorten zwammen, die bovengronds groeien om sporen te produceren en verspreiden, zodat zwammen zich kunnen voortplanten. Vergelijk het met appels die de zaden van bomen verspreiden. Maar die zwammen, ook schimmels genoemd of fungi onder wetenschappers, bestaan vooral ondergronds in de vorm van een netwerk van lange, vertakte draden – een zwamvlok of mycelium.

Dit normaal onzichtbare zwammenrijk wordt momenteel door kunstenaars in de schijnwerpers gezet in de tentoonstelling Towards a Ruined Theater. De expo bestaat uit een installatie als ‘vruchtbare ruïne’ op basis van schimmelbeelden en verbeeldt een volledig theater in samenwerking met schimmels. Het programma, met kunstenares en onderzoekster Sara Manente (zie ook p.44) als drijvende kracht, loopt tot 22 mei in Pilar – het artistieke labo van de VUB.

In de wetenschappelijke labo’s van de VUB wordt al jaren met zwammen gewerkt. Een van de pioniers is professor Elise Elsacker, die in het begin vooral toepassingen voor de bouwindustrie zocht. “Nu ligt de focus op de mode- en designsectoren,” zegt professor Eveline Peeters, hoofd van de onderzoeksgroep microbiologie aan de VUB. “Zwammen kunnen een duurzaam alternatief vormen voor materialen zoals plastics en dierlijk leer.”

Vorig jaar maakte VUB-doctoraatsstudent Simon Vandelook met productontwikkelaar Anouk Verstuyft een duurzame handtas van myceliumleer, een primeur in België. “Hij gebruikte mycelium van een specifieke stam van elfenbankjes, zwammen die hij dicht bij

het Zoniënwoud vond, in Linkebeek. Die is intussen uitgegroeid tot de favoriet van de wetenschappers. Het levert dik en sterk mycelium op, ideaal voor praktische toepassingen.”

Het elfenbankje bezit nog een bijzondere kracht: het is een soort natuurlijke opruimer van organisch materiaal zoals moeilijk afbreekbare houtachtige structuren, waarmee het een cruciale rol speelt in het ecosysteem. “Ze worden ook ingezet om vervuilende organische stoffen op te kuisen, zoals farmaceutische componenten en pesticiden. Er wordt onderzocht of ze eveneens plastics en pfas aankunnen.”

Fungi kunnen mogelijk ook bijdragen tot de opslag van CO2. Intussen zijn er veel buitenlandse studenten die een pioniersrol willen spelen aan de VUB. De oprichting van een heus kenniscentrum lijkt een logische volgende stap.

Eigenschappen

• Groeit het helejaardooropstronken entakken van loofbomen.

• Dehoedheefteenwitterand met daarbinnenverschillendegekleurde zones:wit,beige,okergeel,(rood) bruin,grijs,blauw of zwartachtig.

• Wordtin het Engels Turkey tail genoemd:dewaaiervormigehoed heeftiets weg van destaart van een kalkoen.

De ontwikkelingen aan de VUB worden ook verrijkt door een kruisbestuiving tussen kunst en wetenschap, zoals die nu plaatsvindt met Towards a Ruined Theater. “De onderzoekers geven de artiesten wetenschappelijk advies, maar hun visie inspireert ook. De kunstenaars kijken bijvoorbeeld vaak naar de onvoorspelbare transformaties van zwammen, onderzoekers behouden liever de controle. En terwijl de zwammen in het kunstproject blijven leven, moeten wij ze op dit moment nog afdoden voor onze toepassingen. Maar de VUB bestudeert ook de voordelen van levende zwammen, die misschien op termijn kunnen zorgen voor zelfhelende materialen.”

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/dossier/ botanisch-brussel

Billenkoek in Brussel: de bloeiende bdsm-gemeenschap Seksualiteit

‘Lijdende mannen winden me erg op’

Bdsm, shibari, fetisj, puppyplay, sex positive: Brussel ontpopt zich als de hoofdstad van de kinky feestjes. BRUZZ ging zelf naar een feestje en sprak met diverse organisatoren. “Europarlementsleden, diplomaten, expats ... hoe meer macht en aanzien, hoe meer ze zich willen laten domineren.”

door Bram Van Renterghem foto’s Saskia Vanderstichele

Om de zoveel tijd is er in Brussel een fetisj*- of bdsm*-feestje. Dat van ‘Fetish project’ bijvoorbeeld blijkt al aan zijn zestiende jaargang toe. Als we rond halftwaalf de trap van kelderclub Barrio aan de Kapellekerk afdalen, zien we ongeveer evenveel mannen als vrouwen – jong en ouder – die latex, vinyl of een uniform dragen. Soms niet veel meer dan een leren harnas of korte broek. Een man volledig in latex, hoofd inclusief, wordt aan een leiband voortgetrokken door een vrouw. In de loungeroom zit een gezette vrouw met een masker de hele avond alleen op een bank. Al die maten en vormen zien, werkt bevrijdend, net als in een sauna. Even prettig is de mix tussen hetero’s en LGBTQ+. Wat gedeeld wordt, is de fetisj, de rest maakt minder uit.

Vrouwen aan de zweep Halfeen. Een show met twee dames verzinnebeeldt de begeerte voor latex. Nadien verspreiden de feestgangers zich over dansvloer, lounge en rokersruimte,

maar de meeste mensen dringen rond de playroom, een aparte ruimte van zeven meter op vijf waar kettingen uit het plafond komen, een bank staat en vooral waar jonge mannen staan aan te schuiven om billenkoek te krijgen. De meeste mensen lijken elkaar te kennen. Toch is het als nieuwkomer niet zo moeilijk om zelf aan de beurt te komen – gewoon vragen. Het contrast is bevreemdend. De vrouwen zijn lief en zorgzaam, maar halen tegelijk ongemeen hard uit met hun paddle en dat steeds op precies dezelfde plek.

Aan de andere kant van de speelkamer hetzelfde contrast, maar intenser: een man met zijn rug tot bloedens toe gegeseld door een minzaam lachende vrouw. De harde slagen doen hem kermen van pijn en plezier. Omstanders kijken jaloers toe. Opvallend: de hele avond zijn het vrouwen die de zweep hanteren. Al horen we dat het op andere avonden ook andersom kan.

“Mensen komen gelijkgestemden ontmoeten,” zegt Salem (50), die het evenement nu al zestien jaar organiseert.

“Het blijft in de eerste plaats een feestje, waar iedereen zijn fetisj kan vieren. Dit is geen seksclub, al gebeurt er soms weleens iets.” Dat kunnen we beamen: op de bank van de playroom ligt een koppel te vrijen, een ander paar heeft later op diezelfde bank orale seks, een vrouw begraaft haar gezicht in de kont van een man, en naast ons, op de dansvloer, begint een man zich af te trekken.

“De klemtoon ligt niet echt op bdsm,” gaat Salem verder. “Je kunt het een beetje zien als de doorstroom ernaartoe. Wat we wel merken is dat Nederlandstaligen vaker ‘spelen’ of seks hebben dan Franstaligen. Dat heeft wellicht met de oriëntatie op Nederland dan wel Frankrijk te maken, waar het respectievelijk wel en veel minder gangbaar is.”

Needleplay en bdsm-meubeltjes

Die klemtoon is er een week later wel, in de bdsm-village op het Erotix-festival in Groot-Bijgaarden, vlak bij Basilix. Organisator Master Taurus (69) is daarmee niet aan zijn proefstuk. Al veertig jaar lang organiseert hij bdsm-feestjes, ook op Ric’s boat, die door renovatie definitief onbruikbaar is geworden. Noodgedwongen week hij uit naar Kampenhout, waar hij nu ook femdom- en feetloverfeestjes houdt. Met zijn bdsm-village reist hij dan weer het land rond. “Dat dorp bestaat uit gespecialiseerde standhouders,” legt hij uit, “een playzone met bdsm-meubeltjes en een podium, waar suspensie, fire- en needleplay te zien zijn.”

Sigrid Schellen is professionele bdsm-meesteres. Ze baat een winkel uit aan de Zavel: “De shit die ik hier gehad heb met mijn winkeltje. Zoveel achterklap en verontwaardiging. De Zavel is erger dan het ergste Limburgse dorp.”

Zelf had hij vroeger verschillende bdsm-partners, maar nu hij een vaste vriendin heeft, ligt dat in het verleden. “Volgend jaar gaan we trouwen,” klinkt het trots. “Dat wordt een groot bdsm-feest. De benedenverdieping is voor het buffet en de muziek. Boven komt één grote, volledig ingerichte speeltuin.”

Maar waarom zou je eigenlijk met andere koppels bdsm beoefenen, terwijl je toch makkelijk voor jezelf een dungeon of uitgeruste kerker kan afhuren? “Biljarten doe je toch ook niet thuis? Je wil gelijkgestemden vinden, vrienden maken, ideeën uitwisselen. Vroeger had je daarvoor in Brussel nog de Moda Moda, een sm-club, maar die bestaat al zeker twintig jaar niet meer. Meestal gaat het nu om privéfeestjes bij mensen thuis.”

Dat is ook hoe Sigrid Schellen (37) het ziet. Als professionele bdsm-meesteres verdeelt ze haar tijd tussen Limburg en Brussel. Aan de Zavel baat ze tegelijk de winkel Subspace* uit, waar ze haar eigen ontworpen sm-meubelen verkoopt en

Het dokterskabinet, waar vooral aan needle- en electroplay wordt gedaan.De goed uitgeruste sm-ruimte van Master Max, met swing en haken.

workshops geeft: shibari* – dat heel populair geworden is – en slagwerk.

“Er is een vrij grote scene in Brussel, met veel munches* en feestjes, ook al is er hier niet zo’n openbare plek zoals het Fetish café in Antwerpen.” Die scene treft elkaar thuis. Via Fetlife* vind je de weg daarnaartoe, waar dan doorgaans zo’n dertigtal mensen samen speelt. “Bijkomend voordeel is dat je daar minder die kliekjes hebt die je op publieke feesten vindt: mensen zijn er veel socialer,” zegt Schellen. “In het najaar huurt iemand een groot huis in Brussel. Daar kijk ik al erg naar uit. ”

Schellen is een geboren Domina. “Al van toen in de films Braveheart of Eastern Promises leerde kennen, dacht ik: Jaaaah! Die pijn lijdende mannen wonden me erg op. Eenmaal in het wereldje werd de ‘sub’-rol me als vrouw eerst nog wat opgedrongen. Al snel nam ik het over tijdens het spel. Dat ging vanzelf. Onderdanige mannen doen me echt wel iets.”

Die onderdanige mannen vindt ze in Brussel bij de vleet. “Europarlementariërs, diplomaten, expats ... hoe meer macht en

aanzien, hoe meer ze zich willen laten domineren. Dat cliché klopt gewoon. Zo heb ik onlangs nog een erg belangrijke man ingegipst. De hele nacht kon hij niet bewegen of naar het toilet gaan. De volgende morgen bevrijdde ik hem, waarna hij rechtstreeks naar z’n werk ging.”

Zwepen in een tekenkoker

Doorgaans gaat Schellen bij klanten thuis, of op hotel. “Mijn zwepen steek ik dan in een tekenkoker,” lacht ze. Haar andere spulletjes zitten in een dokterstasje. Vaste verzoeknummers zijn bondage, shibari, anaal en voetaanbidding. “Bij moslimmannen bijvoorbeeld, is dat laatste echt een dingetje.”

Master Max (34), zelf cisgender homoman, heeft dan weer redelijk vaak heteromannen als klant. “Ze zijn gelukkig, hebben een gezin, maar willen toch gedomineerd worden door een man,” zegt hij. Daarvoor beschikt Max over een zeer degelijk uitgeruste sm-kelder met onder meer een kooi, volwassen babystoel, andreaskruis, swing, haken, dokterskabinet, een heel

“Volgend jaar trouw ik. Dat wordt een groot bdsm-feest”

Master Taurus

Organisator Erotix-festival

assortiment aan electrostaven – zijn favoriete spel – en zelfs een sensory deprivation room. Master Max was vroeger sekswerker, zoals wel vaker in de bdsm-wereld, en ziet zichzelf nog altijd zo. Maar tot een happy ending komt het doorgaans niet. “Het is interessanter als ze die opwinding bewaren tot thuis.” Schellen is dezelfde mening toegedaan. “Ik vraag hen dan om in het tankstation onderweg naar huis even naar het toilet te gaan en een foto door te sturen. Daar gaan ze helemaal wild op.”

Ook in de queer-scene beweegt er heel wat op het kruispunt van fetisj en seks. De Homo Erectus organiseert samen met de aangrenzende fetisjwinkel Spit it Out puppy-wedstrijden – denk hondenmaskers – en sneakerverkiezingen. In de seksclub Stammbar vinden dan weer underwear- en jockstrapavondjes plaats.

“In Antwerpen staat de leerscene wel veel sterker,” zegt Frédérick Da Soghe van seksclub Stammbar. “Dat komt omdat seksclub The Boots er meer afgelegen ligt. Je moet er ingang betalen en de mensen blijven de hele avond binnen. Daar kleden ze zich dan ook op. Hier in Brussel liggen alle homobars op een kluitje. Daardoor is er veel uitwisseling: iedereen loopt bij elkaar binnen en de dresscode is minder strikt.”

Sinds vorig jaar staan de deuren van Stammbar aan het Fontainasplein om de drie maanden nóg wijder open. Dan zijn naast gaymannen ook andere genderexpressies welkom. Them, heet dat feestje,

WOORDENBOEK

Fetisj: Wanneer een voorwerp, stof of nietseksueel lichaamsdeel je opwindt, bijvoorbeeld piercings, leer of voeten.

Bdsm: Bondage & Discipline, Dominantie & Submissie en Sadisme & Masochisme. Fysieke beperkingen en rollenspel zijn de gemene deler.

Shibari: Japanse vorm van bondage met touw, waarbij het vastbinden zelf centraal staat.

Subspace: Roes waarin de sub/onderdanige tijdens het spel kan terechtkomen, los van de normale wereld. Nazorg is essentieel.

dat nu al voor de vierde keer georganiseerd wordt en als sex positive omschreven wordt: een treffen waar, met wederzijdse toestemming natuurlijk, seks gevierd wordt, maar ook niet hoeft: het feest staat centraal.

Ook anders georiënteerde mannen en Flinta (Female, Lesbian, Intersex, Non-Binary, Trans en Agender) kunnen zich dan uitleven in de darkroom, of gewoon gezellig feesten.

Binnen met QR-code

“Ik heb de mosterd in Berlijn gehaald,” zegt organisator Graham Peel (40), die ook enkele jaren in de Duitse hoofdstad gewoond heeft. “Daar feesten mensen van verschillende oriëntaties al langer door elkaar.” De eerste twee keer was dat met wisselend succes. “Vrouwen waren terughoudend om de darkroom te gebruiken, omdat die zo snel gevuld werd door mannen,” zegt Peel.

“Op advies van de organisatoren van het Porn Film Festival – waar op het slotfeest ook een darkroom is – is één cabine nu exclusief voorbehouden voor Flinta, en werken we met armbanden voor mensen die niet seksueel benaderd willen worden. De laatste editie was zelfs met gesloten deuren en een toegangs-QR-code, zodat je het feestje al moest snappen vooraleer je binnen kon. Een succes,” zegt Peel. “We hebben de magische formule gevonden.”

Them is niet het enige sex positivefeestje in Brussel, een concept dat net als in Londen en Amsterdam ook in onze hoofdstad aan een opmars bezig is – Parijs blijft hopeloos achter. Zo vindt deze week in nachtclub C12 het queer-feestje Lube plaats. De focus ligt er meer op de muziek, maar er zijn ook twee playrooms: een voor

Munch: Een kennismakingsmoment in een gewoon café en in gewone kledij, voor iedereen met interesse in bdsm. In Brussel elke vierde dinsdag van de maand.

Fetlife: Het grootste sociale netwerk wereldwijd voor de bdsm-, fetisj- en kinkcommunity.

Flinta en een waar iedereen welkom is. En ook de tijdelijke Horst club in Vilvoorde pakt straks in het tweede seizoen weer uit met een darkroom.

Al is uitpakken misschien niet het juiste woord: de promotie van seks, fetisj of bdsm in en rond Brussel blijft moeilijk. Terwijl Amsterdam zich profileert als seksbestemming, is het voor Stammbar onmogelijk om, bijvoorbeeld, via Visit Brussels, reclame te maken als seksclub. Zelfs bij een publiekstrekker als de maandelijkse gayparty La Demence in de Fuse, wordt de darkroom zedig verzwegen.

De handrem op

Het valt verschillende betrokkenen op: in België is het nog altijd met de handrem op, in tegenstelling tot in Nederland en zeker Duitsland, waar niemand van je intieme passie wakker ligt. “Een restantje katholicisme,” zegt Schellen. “Zelfs in Brussel vind ik de mensen niet vrijer van geest. De

shit die ik hier gehad heb met mijn winkeltje ... niet te geloven. Ik heb zelfs een valse wand gebouwd om mijn andreaskruis te verstoppen. Zoveel roddel, achterklap en verontwaardiging, het was er ver over. De Zavel is erger dan het ergste Limburgse dorp.”

En dan gaat het nog maar om een winkel-met-workshops. Een vast fetisj- of bdsm-café op poten zetten, is nog een pak moeilijker. Zeker, je hebt parenclubs als Val d’Amour in de Greepstraat, waar al eens een leer- en latexavond op de agenda staat, of Cocoon Club op de Leuvensesteenweg, waar kooi, andreaskruis en gynaecologenstoel ter beschikking zijn. “Maar een vergunning of lening krijgen voor een nieuw fetisjcafé is niet makkelijk. Ik heb daar al regelmatig met een vriend voor samengezeten,” zegt Schellen. “Veel zal je ook niet verdienen, want bdsm’ers drinken nauwelijks.” Of zoals Master Taurus het stelt: “Knifeplay met een paar pintjes op, dat gaat niet.” Het grootste deel moet dus binnenstromen via de inkom. “Maar vijftig euro kun je toch ook niet vragen? Mensen geven dat niet meer, alles moet gratis,” aldus Schellen. Ook Max wil een club openen, maar botst op dezelfde financiële drempels. En Master Taurus? Die zou al blij zijn als hij zijn bdsm-feestjes weer in Brussel zouden plaatsvinden. “Als het kon, doe ik het meteen. Maar een voldoende grote locatie vinden, met parkeerplaats voor de deur zodat mensen in tenue kunnen aankomen, ik vrees ervoor. Jammer, want we hebben er een vast publiek voor dat ernaar blijft vragen.”

Brussels porn film festival x SNAP!: van 2 tot 5 mei.

Info: brusselspornfilmfestival.com

‘LA SCÈNE BDSM À BRUXELLES EST CONSIDÉRABLE’

FR BDSM, shibari, needle play, puppy play: Bruxelles se profile comme la capitale des soirées fétichistes. « La scène est considérable », dit la maîtresse BDSM Sigrid Schellen. « Parlementaires européens, diplomates, expats… Au plus ils ont de pouvoir, au plus ils veulent être dominés. » Pourquoi faire du BDSM avec d’autres couples quand il vous est possible de louer un donjon équipé rien qu’à vous ? « Pour rencontrer des pairs, échanger des idées », répond Master Max.

‘THERE IS A PRETTY BIG BDSM SCENE IN

BRUSSELS’

EN Bodytekst samenvatting

EN BDSM, shibari, needle play, puppy play: Brussels is emerging as the capital of fetish parties. “There is a pretty big scene here,” BDSM mistress Sigrid Schellen agrees. “MEPs, diplomats, expats...the more power and prestige, the more they want to be dominated.” But why practice BDSM with other couples when you can simply rent an equipped dungeon all for yourself? “You want to find like-minded people, make friends, exchange ideas,” Master Max responds.

PRESENTEERT

EEN FILM VAN ZOHRA BENHAMMOU EN YOUNES HAIDAR

Rupture vertelt het unieke verhaal van vijftien Brusselse jongeren uit de geplaagde Peterboswijk die een trektocht maken door de Spaanse Pyreneeën. Na een succesvolle passage op filmfestival Docville, nu op BRUZZ tv.

BRUZZ tv

Donderdag 9 mei - 21u & 23u

Zondag 12 mei - 20u

DE OCHTEND VAN BRUZZ

Sta op met Robbe en zijn vrienden. Ze serveren je van 7 tot 10 uur Brusselse actualiteit, interviews en verse plaatjes.

Van maandag tot vrijdag van 7 tot 10 uur op BRUZZ radio

BRUSSEL KIEST

Twee kandidaten gaan in debat over hun plannen voor Brussel, hun ambities en hoe ze die denken waar te maken.

Donderdag en vrijdag na BRUZZ 24 en op brusselkiest.be

9 JUNI

Check alle kandidatenlijsten voor het Brussels parlement, het Vlaams Parlement en de Kamer. Alle namen op brusselkiest.be

Randje buitenspel

UNION-WATCHERS

FELIX DEMEESTER EN KEVIN RUELENS

MONTREZ QUE VOUS EN AVEZ

Sommige krantenkoppen verbloemden de ordinaire boodschap nog, maar het is duidelijk dat de aanhang cojones wilde zien op het veld. Spelers triggeren is common practice bij clubs overal in Europa, maar uniek bij Les Unionistes. Na een broodnodige zes op zes, die het geloof op de landstitel even reanimeert, mengt Union zich weer in de debatten. En hoe. Geen flaterende keeper, zonder frustraties op het terrein, en zonder cynisme tijdens de interviews achteraf. Even is er geen vuiltje aan de lucht. Even kunnen supporters en spelers de afgelopen weken vergeten: nul op twaalf halen in de competitie. Dat was al geleden van 2017.

Voor de eeuwige positivo’s was het vierde verlies op rij geen reden tot gemor of gejammer. Andere supporters daarentegen namen snel hun boeltje en gooiden verwensingen naar de hoofden van de spelers. Zij werden op hun beurt getrakteerd op wegwerpgebaren van dirigent Cameron Puertas, die niet gediend was met de opgefokte fans en hun opgefokte gedoe. Een week, en twee overwinningen later, was het over de koppen lopen om hartjes uit te delen en te ontvangen van diezelfde, overigens weergaloze Puertas.

Hoe snel het kan keren.

Verdeeldheid bij mindere momenten is iets wat supporters nochtans kunnen missen als kiespijn. Na Cercle heeft Union de kleinste aanhang bij thuiswedstrijden, al was dit voor de spelers nooit merkbaar. De gewonnen halve finale van de beker thuis tegen Club Brugge is het bewijs dat Le Marien de ploeg wél naar een hoger niveau kan tillen. Van taferelen zoals bij Anderlecht en Genk, met vlaggen en vuur(werk) op het terrein, moeten we het niet hebben. Hiervoor hebben we, terecht, nog niet genoeg de allure van een topclub. Vocale steun is daarentegen onze grootste sterkte, en die zal na de dubbele heropleving tegen Antwerp weer massaal gehoord worden, in Sint-Gillis, maar ook ver daarbuiten. Verscheidene sportpsychologen maanden de trainer aan om match per match te beheersen, en niet te veel in ‘wat als’-scenario’s te leven.

Toch kan je de hongerige fans niets verwijten. Drie jaar strijden op het hoogste toneel, met succesvolle beker- en Europese campagnes tussenin, wil je ooit verzilverd zien. En dan mag het publiek weleens strenger zijn. Want de tribune is niet alleen een voetbaltribune. Voor velen is het een gezellige ontmoetingsplek met een toffe sfeer en een voetbalwedstrijd op de achtergrond. In volle titelstrijd moet de gehele tribune meer voetbal uitademen en mag het zelfs wat vijandiger zijn. Misschien kunnen we het spandoek wel omdraaien naar de fans: “Montrez-les qu’on en a!” (KR/FD)

Met Union, RWDM en Anderlecht telt Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’, een nieuwe column, focust BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Volgende week komt RWDM aan de beurt.

Wat is het verhaal achter de verdoken Beeldentuin naast de KMSK?

Luana Difficile

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Guido uit Boutersem.

De poort links van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten loop je zo voorbij, maar dat zou zonde zijn. Het is de moeite om er even halt te houden, al kan dat voorlopig niet: tot eind juni is het hek gesloten, door renovatiewerken. Als die achter de rug zijn, stap je als wandelaar hier de Beeldentuin binnen. Dat hellende park is een verbinding tussen de Regentschapstraat en de Ruisbroekstraat. De kleine groene oase is niet enkel een fijne doorgang of rustplaats, het is een van de laatste overblijfselen van een verdwenen paleis.

eentje van. En dan is er nog die andere parel, waar enkel schilderijen en straffe verhalen over bestaan: het Paleis van Nassau. Het kreeg die naam omdat het lange tijd eigendom was van het geslacht Nassau, later de koninklijke familie van Nederland. Maar het gebouw kwam pas in de vijftiende eeuw in hun bezit.

feest waren de voorzieningen blijkbaar extravagant.

Het Nassaupaleis lag op een boogscheut van het Coudenbergpaleis. Toen dat in 1731 afbrandde, was de Nassau-residentie het ideale toevluchtsoord. Het hof verhuisde naar die plek en daardoor kreeg het de naam ‘Het nieuwe hof’.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

De koninklijke wijk waar de Beeldentuin ligt, heeft haar naam niet gestolen. Kort bij elkaar staan verschillende paleizen uit verschillende tijden. Uiteraard het bekendste: het Koninklijk Paleis, op de plaats van het vroegere Coudenbergpaleis. Iets verderop ligt het Egmontpaleis. En ook het Koninklijk Conservatorium was voordien het paleis van de familie von Thurn und Taxis.

Maar er zijn ook een paar verdwenen adellijke residenties. Het Granvellepaleis is daar

Willem van Duivenvoorde bouwde het een eeuw vroeger. In de eeuwen die volgden, kende het paleis verschillende gedaanteverwisselingen en eigenaars. Elk van hen maakte het paleis een tikkeltje extravaganter.

Bed voor vijftig man

Het paleis was omringd door een landgoed, binnen was er een grote kunstgalerij, maar vooral ook gigantische feestzalen. Door de eeuwen heen zijn er ontelbaar veel festijnen en banketten gehouden, aan lange tafels gevuld met adellijke gasten. Het gerucht gaat dat er een bed stond, waar vijftig mensen in konden liggen. Zelfs voor katers na het

In 1757 maakte Karel van Lotharingen het met de grond gelijk, om er een gebouw naar zijn smaak op te zetten. Dat paleis staat nog steeds in de Museumstraat en draagt zijn naam, het Paleis van Karel van Lotharingen.

Van het Nassaupaleis blijft helaas zo goed als niets meer over, behalve dan de Sint-Joriskapel. Volledig opgeslokt door de Koninklijke Bibliotheek, maar er zijn nog kunsttentoonstellingen. En de Beeldentuin is een restant van het veel grotere landgoed dat het Nassaupaleis omringde.

De bomen zijn geen eeuwen oud, de bankjes om even te rusten al helemaal niet, maar het idee dat Willem van Oranje hier ooit flaneerde, blijft toch bijzonder. LUANA DIFFICILE

De slaapkamer

Tess in elf en woont in Vorst. “De broek die ik op dit moment draag, is mijn lievelingsbroek. Het was de eerste die ik kocht.”

‘Binnenkort krijg ik een kwartel, dat is een vogel die zelden vliegt’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Tess (11) die samen met haar ouders in Vorst woont. “Na het behalen van mijn diploma van de lagere school, zou ik graag naar de steinerschool in Brussel gaan.”

door Joke Vylders foto Saskia Vanderstichele

Heb je een geluksgetal?

Ja, zeven. Op mijn zeven jaar besefte ik dat ik nog geen geluksgetal had.

Wat is het beste verjaardagscadeau dat je ooit hebt gekregen?

Alle cadeaus zijn leuk, ik krijg soms geld. Dat vind ik wel handig omdat je zelf kan kiezen wat je ermee doet.

Mag je al alleen thuisblijven?

Ja, maar dan wel niet lang. Vaak gaat dat over een uurtje of twee.

Wat is je lievelingseten?

Spaghetti bolognese. Dat neem ik ook vaak op restaurant, als het op de kaart staat. De Wolf in Brussel is een plaats waar ik graag ga eten. Het is een keten, met verschillende kraampjes en verschillend eten.

Wat eet je het liefste aan de ontbijttafel?

Sinds een jaar eet ik ‘s ochtends warme havermout. Ik heb dat leren kennen door mijn oma. Toen ik bij haar bleef logeren, maakte ze het iedere ochtend voor mij klaar.

Is er een karaktereigenschap die jou typeert?

Ik ben heel gevoelig. Als mensen iets niet liefs zeggen dan ben ik al heel snel geraakt. Gelukkig kan ik daar met mijn mama over praten.

Wat wil je later worden?

Ik weet het nog niet. Na het behalen van mijn diploma van de lagere school, zou ik graag naar de steinerschool gaan in

Brussel. Dat is een school waar meer nadruk gelegd wordt op kunst en ambachtsvakken.

Wat zijn je hobby’s?

Ik doe hedendaagse dans, tekenacademie en jeugdbeweging. Ook ben ik een grote paardenliefhebster. De jeugdbeweging waar ik in zit, heet Bazart. Die is nog vrij onbekend, omdat het een kunstjeugdbeweging is.

Waar ben je trots op?

Mensen zeggen dat ik goed ben in tekenen en dat ik mooie foto’s kan maken.

Heb je contact met je buren?

Ja, tegenover mij woont Samira. Dat is een heel lieve vrouw, die mij nog heeft vastgehouden toen ik baby was. Ze heeft vroeger een paar keer op mij gebabysit en ze geeft ons tweedehandskleren.

Heb je een huisdier?

Jammer genoeg niet, maar ik krijg binnenkort een kwartel. Dat is een vogel die bijna nooit vliegt.

Heb je een favoriet kledingstuk?

Dat is de broek die ik op dit moment draag. Het is een jeans met wijde broekspijpen, het was de eerste die ik kocht.

Zing je graag?

Ja. Ik heb me vorig jaar ingeschreven in The Voice Kids, maar ik ben jammer genoeg niet geselecteerd. Ik had voor het liedje ‘Porselein’, van Pommelien Thijs gekozen.

Lees je boeken?

Ik lees graag en veel. Als ik een boek in de bib uitleen, is het vaak de volgende dag al uit. We mogen op school altijd één strip of één boek lenen. Ik kies altijd voor een boek.

Het voetbalstadion van Union is hier niet ver vandaan, ben je er al eens geweest?

Mama heeft beloofd dat we er minstens één keer in mijn leven naartoe zullen gaan, ik zou het graag van dichtbij willen meemaken.

Als je een superkracht kon hebben, welke zou het dan zijn? Gedachten lezen, onder water ademen of vliegen. Maar al bij al denk ik toch dat ik zou willen vliegen. Ik zou helemaal naar boven proberen te vliegen, tot bij de wolken.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

“Ik zou willen kunnen vliegen, helemaal tot bij de wolken”

‘LES GENS DISENT QUE JE DESSINE BIEN’

FR Chaque semaine, BRUZZ s’invite dans la chambre à coucher d’un.e enfant bruxellois.e. Cette semaine, nous sommes chez Tess, 11 ans, à Forest. Tess adore dessiner, et est dans un mouvement de jeunesse artistique. « Quand j’aurai mon diplôme de primaire, je veux aller à l’école Steiner à Bruxelles. »

EN Every week, BRUZZ takes a look inside the bedroom of a child living in Brussels. This week we visit 11-year-old Tess from Vorst/Forest. Tess loves drawing and attends an art youth movement. “Once I have finished primary school, I would like to go to the Steiner school in Brussels.”

Televisie Karl Meesters gaat op klankreis met bekende muzikanten

‘Ik heb nog nooit boosheid gevoeld over mijn blindheid’

Ondanks zijn visuele beperking is hij concertorganisator en was hij loopbaancoach voor atleten en jonge voetballers. In het tv-programma Niks te zien gaat de blinde Brusselaar Karl Meesters vanaf deze week op klankreis met bekende muzikanten als Raymond van het Groenewoud, Selah Sue en Pommelien Thijs. “Ik ben gewoon nen Brusseleir uit het centrum.”

door Tom Peeters foto’s Saskia Vanderstichele

In zijn appartement in het drukste deel van de Sint-Gorikswijk tast Karl Meesters (44) in de keuken naar de suikerpot. Na een paar keer proberen is het raak. “Dit is mijn dagelijkse realiteit,” glimlacht de Brusselaar. Hij kreeg op zijn zestiende te horen dat hij door een zeldzame oogziekte blind zou worden.

Drie jaar later kreeg hij een eerste flits in zijn ogen. Sindsdien is hij wettelijk blind, wat betekent dat zijn gezichtsscherpte en centraal zicht volledig weg zijn. Wat hij ziet wanneer hij naar mensen kijkt? “Als ik je recht aankijk, zie ik helemaal niets. Van bovenaf ben je niet meer dan een vage schim.”

Alles is keurig en opgeruimd in het appartement waar hij samen met zijn vriendin en hun vierjarige zoon woont. Die buitengewone netheid is een rechtstreeks gevolg van zijn beperking: “Als er iets afwijkt van mijn dagelijkse

routine of als dingen niet op hun gebruikelijke plek staan, wordt mijn leven een hel.”

Ondanks zijn blindheid bouwde Karl Meesters een opmerkelijk indrukwekkend cv op. Hij werkte voor Open VLD’er Karel De Gucht toen die minister van Buitenlandse Zaken was. Bij Adecco en de sportbonden IOC en IPC begeleidde hij bijna tien jaar olympische en paralympische atleten om een loopbaan na hun sportcarrière uit te bouwen. Bij Vincent Kompany’s sociale voetbalclub BX Brussels bereidde hij jonge voetballers voor op een leven op de arbeidsmarkt. Met zijn eigen vzw Rien à voir organiseert hij concerten in het donker om bewustzijn te creëren rond blindheid.

Na Brussel maakt nu ook Vlaanderen kennis met de energieke ket met de witte wandelstok. Voor het nieuwe

reisprogramma Niks te zien voor VRT 1 maakte Meesters zes buitenlandse reizen met evenveel Vlaamse muzikanten.

Wat is het doel van Niks te zien?

KARL MEESTERS: Het is een ontspannen reisprogramma dat kijkers uitnodigt om de wereld op een andere manier te ervaren, met focus op het auditieve en het muzikale. Tegelijkertijd biedt het een inkijk in het leven van de muzikanten met wie ik op pad ga.

U fungeert als gastheer, als reisleider voor bekende muzikanten als Raymond van het Groenewoud, Pommelien Thijs, Coely en Niels Destadsbader. Laten jullie de kijker zien hoe het is om te leven met een visuele beperking?

MEESTERS: Ik probeer niet te bewijzen wat ik allemaal kan ondanks mijn visuele

BIO

• 44 jaar.

• Geboren in Sint-Agatha-Berchem, opgegroeid in Brussel en Hoeilaart

• Studies: Handelsingenieur aan de VUB

• Wettelijk blind verklaard door een erfelijke oogaandoening

• Bezieler van de concertorganisatie Rien à voir, presentator van het nieuwe reisprogramma Niks te zien (VRT 1)

• Woont in het centrum van Brussel met zijn vriendin en hun zoon

beperking. Het gaat erom op een positieve manier bewustzijn te creëren rond personen met een visuele beperking, zonder daar te nadrukkelijk op te focussen. Vaak gaat het om alledaagse dingen. In de aflevering met Selah Sue laat ik zien hoe ik mijn tanden poets, en al mijn medereizigers neem ik gewoon bij de schouder vast, net zoals ik met iedereen doe in het dagelijkse leven.

Ik kwam best heel dicht bij de persoonlijkheid van die muzikanten, wat me diep raakte. Het grootste compliment kwam van Coely. Aan het einde van haar aflevering zei ze: “Ik verlaat deze plek als een ander persoon.”

Waarom?

MEESTERS: Dankzij mijn ervaring als loopbaancoach voor topsporters kan ik snel een sterke band creëren met mensen. Mogelijk vormt dat een verklaring. Daardoor hadden we altijd goede gesprekken, hoewel de chemie bij elke gast verschillend was. Met Coely heb ik samen gezongen in een ondergrondse olietanker in Schotland, met Selah Sue gemediteerd op een zeilboot in IJsland. Ik ben erg benieuwd hoe Niels Destadsbader op de reis terugkijkt. We zijn naar Death Valley geweest in Californië –een van de stilste plekken op aarde.

Bij IJsland, Zwitserland en Schotland stelt de tv-kijker zich de meest adembenemende natuur voor. Voelt u dan geen frustratie omdat u dat allemaal niet kunt zien?

MEESTERS: Ik heb nog nooit boosheid gevoeld over mijn blindheid. Dat wil niet zeggen dat ik nooit ongerust ben geweest, of extreem verdrietig. Drie keer zat ik te janken als een kind. Eerst op mijn 21e, toen ik mijn rijbewijs moest afgeven. Ik had mijn rijbewijs zodra ik achttien was, omdat ik de wereld wilde verkennen. Het tweede moment was toen ik niet meer kon lezen. Ik zie mezelf nog, in Maalbeek, op mijn toenmalige vriendin wachten met het derde deel van In de ban van de ring van Tolkien. Plots kon ik geen

woord meer lezen. Ik was 24 en lag aan diggelen op de grond. Ik sloeg het boek dicht, stapte in de metro naar huis en barstte in tranen uit. De derde keer was het moment dat ik geen mensen meer herkende. In de AB kwam een meisje naar mij toe: “Hey Karl,” zei ze. Ik antwoordde: “Sorry, ik herken u niet.” Ze liep boos weg. Tot op vandaag weet ik niet wie dat was. Wéér keihard blèten, in een volle zaal. Niet enkel tranen, hé. Kápot.

Lezen lukt nu wel, dankzij spraak-apps. MEESTERS: (Knikt) Maar mensen herkennen, dat is een van de hardste dingen geweest. Ik ben nooit meer dezelfde persoon geworden. Ik kan niet zomaar een café binnenlopen en de mensen begroeten die ik wil. Ik ben afhankelijk van het feit dat jij naar mij toekomt.

Toch heb ik nooit geroepen: waarom ik? Als er dan toch een boodschap is die ik wil overbrengen, dan luidt die: ontdek je eigenheid en kracht, stippel een solide plan uit en go for it. Bij Rien à voir is dat: iets non-profit willen doen voor het goede doel. Als loopbaancoach, zowel binnen als buiten de sportwereld, lag mijn focus op de persoonlijke groei van anderen te bevorderen. Ik heb het voorrecht gehad om bij veel Olympische en Paralympische Spelen aanwezig te mogen zijn. Daar ontmoette ik voortdurend inspirerende mensen. Beperkingen? Die hebben we allemaal. En soms is een beperking slechts een gedachte: “Ik ben een loser.”

In 2021 kreeg u kanker en gaven de dokters u weinig hoop op overleving. Dacht u toen wel: waarom ik?

MEESTERS: Oh ja, toen was ik rázend. Ik had een gezwel in mijn bekken, een uiterst zeldzame tumor. Het zag er zeer slecht uit. Mijn moeder heeft zich dat zo hard aangetrokken dat ze er fysiek aan onderdoor is gegaan. Drie maanden na mijn operatie is ze gestorven. Die periode, dat was … l’enfer – om het met Stromae te zeggen.

“Ik kan geen oogcontact maken met mijn zoon. Dat vind ik het moeilijkste”

Hoe is het om uw eigen kind niet te zien opgroeien?

MEESTERS:: Moeilijk. (Stilte) Ik heb een goede band met mijn zoon. En daar ben ik erg dankbaar voor. Het moeilijkste is dat we geen oogcontact kunnen maken. Pas op, ik weet hoe hij eruitziet. Soms vergroot ik hem met mijn iPad, zodat ik hem toch een heel klein beetje kan zien. En als ik hem in mijn armen heb, heel dicht bij mij, hem aanraak of door zijn haar wrijf, dan … (Weer stil). Ik ken zijn gezicht, maar stel je voor, hij zit daar (wijst naar de hoek van de woonkamer) te spelen, dan mis ik dat moment.

Mijn zoon begint te beseffen wat er aan de hand is met zijn papa. Vroeger kon hij op straat mijn witte stok afnemen (lacht), hij wilde gewoon doen wat ik deed. Als hij later wil gaan voetballen, zal zijn papa geen normale voetbalvader zijn. Toch zal ik er zijn langs de lijn, om te tonen dat ik trots op hem ben. Alleen zal ik hem nooit kunnen zién voetballen. Uiteraard breekt mijn hart als ik eraan denk. Als dat niet zo was, zou het niet

juist voelen. Maar opnieuw: boosheid?

Neen. Ben ik verdrietig? Ja. Bij de vijf fases van rouwverwerking is boosheid de eerste. Wellicht is het mijn geluk dat ik die fase kon overslaan.

U bent verhuisd naar het centrum van Brussel op het moment dat u uw rijbewijs moest inleveren. Is dat niet bijzonder uitdagend voor iemand met een visuele beperking?

MEESTERS: Integendeel. Ik woon in het kloppende hart van het openbaar vervoer in België: metro, tram, bus en trein … allemaal dichtbij, en op een kwartiertje rijden van de luchthaven. Ik voel me enorm mobiel en voel geen drang om te vertrekken. Mijn vriendin weet dat. Binnen een straal van tweehonderd meter van mijn appartement vind ik alles wat ik nodig heb. Bij de Noordzee en Dierendonck weten de medewerkers hoe ik mijn vis en vlees het liefst heb. Ik ben gewoon nen Brusseleir uit het centrum. Maar ik merk wel dat ik steeds meer ondersteuning nodig heb.

Karl Meesters: “Toen ik op mijn 21e mijn rijbewijs moest afgeven, heb ik geweend. Ik had mijn rijbewijs zodra ik achttien was, omdat ik de wereld wilde verkennen.”

Is de rest van de stad voldoende toegankelijk voor blinden en slechtzienden?

MEESTERS: Het moet veel beter, véél beter. Het is een kwestie van middelen en prioriteiten, en Brussel is sowieso geen te best georganiseerde stad. Eigenlijk doet de MIVB het wel goed. Voor mensen in mijn

‘ÊTRE AVEUGLE NE M’A JAMAIS MIS EN COLÈRE’

situatie is het een enorme hulp dat de haltes in bussen, trams en metro’s automatisch worden omgeroepen. Ik weet ook meestal waar ik moet staan aan een bushalte. Als chauffeurs iemand zoals ik zien aanschuiven, moeten ze het busnummer omroepen. (Grijnst) Dan geef ik signaal met mijne stok.

Wanneer klinkt Brussel op zijn mooist voor wie, zoals u, de stad niet kan zien?

MEESTERS: (Denkt lang na) De mooiste klank is de nieuwe klank van de ketjes. Ik kan echt genieten als ik tieners tegen elkaar bezig hoor op het Sint-Goriksplein of in de tram: “Putain hier j’ai eu ma toets en het was echt slecht.”

Ik ben ook echt gek op het urban geluid van de stad. Maar ik kijk wel uit naar de dag waarop er alleen nog maar elektrische auto’s rondrijden. Dan denk ik dat er een zekere rust zal terugkeren, en veel van het gebrom zal verdwijnen, waardoor je weer aangename geluiden hoort, het geroezemoes van de stad.

Soms vragen mensen me of ik als slechtziende het geluid van de stad niet vermoeiend vind. Nooit. Ik heb genoeg formulekes om de rust op te zoeken. Voor een filmpje voor Niks te zien vroeg de VRT me naar mijn lievelingsplek op aarde. Dat is het Zoniënwoud. Normaal gezien ga ik er wekelijks lopen, met een buddy. Ik hoop dat ik dat voor de rest van mijn leven kan blijven doen. Of toch zo lang mogelijk.

Niks te zien, vanaf 2 mei om 20.35 uur op VRT 1 en VRT MAX

FR Malgré sa déficience visuelle, il est organisateur de concerts, et a été coach d’athlètes et de jeunes footballeurs. Dès cette semaine, dans l’émission télé Niks Te Zien, le Bruxellois Karl Meesters embarque pour un voyage sonore avec des musiciens célèbres comme Raymond van het Groenewoud, Selah Sue et Pommelien Thijs. Qui est cet homme à la canne blanche assoiffé de vie ? « Je n’ai encore jamais ressenti de colère envers ma cécité. Ce qui ne veut pas dire que je n’ai jamais été angoissé ou très triste. Mais en vrai, je ne suis qu’un simple Brusseleir. »

‘I HAVE NEVER BEEN ANGRY ABOUT BEING BLIND’

EN Despite his visual impairment, he is a concert organiser and has been a coach for athletes and young footballers. From this week, the blind Brussels resident Karl Meesters goes on a sound journey with musicians such as Raymond van het Groenewoud, Selah Sue, and Pommelien Thijs in the TV programme Niks te zien. Who is the energetic man with the white cane? “I have never been angry about being blind. That does not mean that I have never been anxious or extremely down. But really, I am just nen Brusseleir from the city centre.”

Een lieve lastigaard

Charlotte De Cort is een Brusselse scenarist en regisseur. Ze schrijft met filmische flair over haar ervaringen in de stad die haar inspiratie leveren voor nieuwe filmcreaties.

“Mijn broer leerde me de uitdrukking ‘Klette Mariette’ kennen”

Op lantaarnpalen. Op elektriciteitscabines. Op muren. Op ramen. Op houten panelen. Op verkeerslichten. Op postbussen. Overal in Brussel hangen ze, op alle mogelijke plekken, op alle mogelijke hoogtes. En met ‘ze’ bedoel ik: stickers. En met stickers bedoel ik meer specifiek: stickers met één woord op. En met één woord bedoel ik specifiek: klet

Vier zwarte letters, vaak op een egaal witte achtergrond geprint.

Het viel me al langer op, maar laatst zag ik het pas echt, toen ik een verjaardagskaart wilde posten voor mijn broer. Op de rode box ergens in Jette plakte een exemplaar van zo’n sticker en ik dacht nog: hoe toevallig.

Want Klette Mariette: het was mijn broer die mij destijds voor het eerst liet kennismaken met dat woord. Niet op een leuke manier, maar om mij te sarren bij de zoveelste schermutseling. Hij is acht jaar ouder, en in de diepe jaren negentig reed hij rond op een crossmotor zonder helm en met blonde piekjes in gel.

In een natuurlijke reflex van ‘alles-wat-je-zegt-ben-je-zelf’ antwoordde ik vervolgens heel

gevat: “Ge zijt zelf een klet, jong.”

Waarop hij in een reflex van ‘alles-wat-je-zegt-ben-je-dubbel-zelf-en-zelfs-meer-wantik-heb-piekjes’: “En gij zijt een dikke klet.”

Enzovoort, enzoverder. Tot moeder of vader moest tussenbeide komen in al dat familiaal gekletter.

Maar na al die ruzies en na al die jaren weet ik nog steeds niet goed wat het betekent: klet. Internet traceert de herkomst terug tot Duitsland, en zegt dat het woord in verschillende schriftelijke vormen voorkomt: klet, klett, klette of clette (klit bestaat ook, en weten sommigen ook niet te traceren, maar dat is een andere kwestie). Klette Mariette, zoals hierboven gebruikt, is dan weer een uiting van verbazing, een uitroep die extra benadrukt hoe plots iets kan gebeuren – maar geen idee wie Mariette precies wel mag wezen in het hele verhaal (en of Mariette ook een oudere en lastige broer had, en of ze in Duitsland woonde).

Een klet, leer ik nog, kan ook gewoon een mep betekenen. Ramasser une klette … betekent

dan: mot vangen (en dan bedoel ik niet de nachtvlinder).

Maar in de meeste gevallen wordt het gebruikt om een imbeciel aan te duiden, een lastigaard, een incapabel iemand (het soort dus dat nogal makkelijk een klet krijgt).

YouTube, bron van eeuwige wijsheid, toont me dan weer een filmpje waarop een jonge visser uit Ninove, na het vangen van een dikke, witte albino karper, de magische woorden sprak: “Azo een klet peken.” In zijn stem en vettig accent steekt iets van een trillende, religieuze extase.

Wat het ook mag betekenen, ik link het toch vooral aan mijn broer, en zijn stoere jongensjaren en mijn minder stoere meisjesjaren. En wanneer ik dus door Brussel rijd, en ik zie ze onderweg hangen – op lantaarnpalen, op elektriciteitscabines, op muren … – dan hoor ik het verleden langs alle kanten stilzwijgend naar mij roepen: dikke klet, dikke klet, dikke klet

En ik kan alleen maar denken: hopelijk komt mijn verjaardagskaart nog op tijd aan.

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

1 > 7/5

‘Ik

verwacht geen Terminator-scenario’

Indien dit artikel door artificiële intelligentie was geschreven, zou er waarschijnlijk een betere inleiding boven hebben gestaan. Nu leest die ietwat droogjes dat de goedlachse ambassadeur van de wetenschappen Lieven Scheire naar een uitverkocht Koninklijk Circus komt met zijn show over AI.

door Michaël Bellon

Voor BRUZZ Lieven Scheire aan de tand voelt over zijn show Artificiële intelligentie, wil hij al even meegeven dat het allereerste onderzoekscentrum voor AI van het Europese continent in Brussel lag. “In het Verenigd Koninkrijk had je al wel een pionier als Alan Turing, maar op het continent pionierde de VUB 40 jaar geleden met zijn AI-lab. En dat in een tijd waarin AI in de kelders van de universiteit vertoefde in plaats van in de spotlights, en de rest van de wereld ervan overtuigd was dat die gekke freaks bezig waren met iets totaal onrealistisch, waar al zeker geen carrière in zat. Wiskundig geneuzel in de marge, in de hoop dat er ooit eens een geest uit de fles zou komen. Wel, die geest is nu uit de fles. Al zijn het vooral de AI-wetenschappers zelf, en zeker die van de VUB, die het meest nuchter blijven. Als je de huidige hype over AI een beetje wilt downplayen, dan moet je maar eens naar het AI-lab aan de VUB gaan. Ze zullen je zeggen dat het gewoon slimme matrixwiskunde is.”

Matrixwiskunde? Wij willen vooral dromen en doemdenken. Waar focus jij dan op in je AI-show?

LIEVEN SCHEIRE: Ik zal het natuurlijk hebben over de mogelijkheden van AI, nu en in de toekomst. Maar ik wil ook graag tonen wat er onder de motorkap van AI draait. Om de boel een beetje te demystificeren voor wie AI als iets magisch ziet. Het onderzoek naar AI is al begonnen in 1956, en dus 68 jaar oud. Heel lang werd artificiële intelligentie gebouwd op basis van rule-based programmering. Maar de huidige golf van AI bootst met software een neuraal netwerk na: ’hersencellen’ die signalen sturen naar elkaar. Een jaar of

tien geleden is dat plots heel goed beginnen te werken. Wat de oude software heel slecht kon – patroonherkenning – kan dat netwerk heel goed. Als je het een foto van een kat toont, zal op het einde van het netwerk een lichtje branden bij het woord ‘kat’. Daardoor kreeg je apps die planten, dieren, geluiden en gezichten herkennen, op zich al een revolutie. Veel processen die we vroeger met de oude software en robotica niet geautomatiseerd kregen, zoals kwaliteitscontrole van landbouwproducten of zaken die van de band rollen, zijn dat nu wel. En toen kwam ook nog eens iemand op het idee om die nieuwe software zélf patronen te laten genereren: van een menselijk gezicht dat nooit heeft bestaan of van een surfende giraf op de planeet Mars. Die generatieve AI is nog een revolutie binnen de AI-revolutie.

ChatGPT is ook een voorbeeld van die nieuwe automatisering, ditmaal op het terrein van de creatieve en intellectuele beroepen.

SCHEIRE: AI is inderdaad het ‘weefgetouw’ van de kennisarbeid. Toen weefmachines de handenarbeid overnamen, heeft dat tegelijk voor efficiëntiewinst en voor enorme protesten gezorgd. Toch zien we dat handenarbeid vandaag allesbehalve verdwenen is. Dus is het nu ook maar de vraag wat de gevolgen zijn van het automatiseren van de hersenarbeid.

Misschien heb jij dat al aan ChatGPT gevraagd? Wat zeg jij tegen scenarioschrijvers die defensief reageren op tools die hen kunnen helpen maar ook overbodig maken?

SCHEIRE: Ik begrijp de onrust, omdat er jobs zullen verdwijnen. Maar uiteindelijk zal er dankzij de nieuwe hulpmiddelen misschien ook meer productie van kennisar-

“Als je de huidige hype over AI wilt downplayen, moet je naar het AI-lab aan de VUB. Daar zullen ze je zeggen dat het gewoon slimme matrixwiskunde is”

beid zijn. ChatGPT gaat ook niet vanaf nul een afgewerkt scenario produceren. Specialisten zullen de machine om suggesties vragen en zelf beslissen waar zij op voortwerken.

Toch stelt AI ons ook de vraag naar wat nog de toegevoegde waarde van de mens is, als de data waaruit AI put veel groter is dan het geheel aan kennis waar wij uit geput hebben om te worden wie wij zijn. Instinct, ambitie, veroverings- en expansiedrang?

SCHEIRE: Bij levende wezens speelt de biologische evolutie ook een rol. Onze instincten komen daaruit voort. Bij aapjes ontstaat er solidariteit met de eigen groep en vijandschap naar buiten toe. Maar AI die katten kan herkennen, gaat niet plots instinctief handelen of bij zichzelf denken ‘nu wil ik de wereld veroveren.’ Al zouden bij AI die getraind wordt met de taal van een diersoort met dominantiedrang, zoals de mens, de daaraan gelinkte taalpatronen in die neurale netwerken kunnen binnensijpelen. Ik verwacht van niet, maar de kans is niet nul. Kenners die zich zorgen maken – zoals Elon Musk of computerwetenschapper Geoffrey Hinton – gaan ook niet uit van een onwaarschijnlijk scenario waarbij AI de mens wil besturen. Maar omdat de kans

Lieven Scheire: “Mijn interesse voor wetenschappen stoelt op verwondering en plezier.”

niet nul is, en de gevolgen zo groot, moet je het volledig kunnen uitsluiten.

De vooruitgang heeft sowieso wel wat ‘last’ van de mensheid die ter wille van routine en comfort nogal kieskeurig is op technologie die ‘mag’ doorbreken.

SCHEIRE: Dat lijkt me zowat de essentie: niet zomaar snel technologie ontwikkelen die we niet willen, maar technologie gebruiken

‘IL

N’Y AURA PAS DE SCÉNARIO À LA TERMINATOR’

FR Il y a 40 ans, la VUB était pionnière sur le continent européen avec son laboratoire d’intelligence artificielle. À l’époque, l’IA était réléguée aux sous-sols plutôt que placée sous les projecteurs. Aujourd’hui, le génie est complètement sorti de sa lampe. Avec son show Artificiële intelligentie, le joyeux ambassadeur des sciences Lieven Scheire met en lumière des phénomènes comme ChatGPT. «Je ne pense pas qu’on devra faire face à un scénario à la Terminator. Une IA capable de reconnaître les chats ne pensera pas soudainement: ‘maintenant, je veux conquérir le monde’. »

om ons leven comfortabel in te richten. Als AI voor grote efficiëntiewinst zorgt, dan zou je bijvoorbeeld naar een vierdagenwerkweek kunnen evolueren. Het lijkt me nuttiger om over zo’n socio-economisch herverdelingsscenario na te denken dan over een Terminator-scenario.

Zo’n vierdagenwerkweek geeft ons de tijd om behalve naar je show over AI ook naar het Nerdland Festival te gaan. Ooit gedacht dat je zoals Chriet Titulaer zaliger een merknaam en gangmaker zou worden op het kruispunt van wetenschap en entertainment?

SCHEIRE: Ik heb er wel van gedroomd, hoor. Er waren nog voorbeelden, zoals de fysici Brian Cox in Engeland en Neil deGrasse Tyson in Amerika. Ik had vrij snel door dat er een veel groter publiek was voor bevattelijk en entertainend uitgelegde wetenschap dan doorgaans door kranten en tv-zenders werd ingeschat. Op het Nerdland Festival vertrekt alles vanuit wetenschappelijke interesse. Met veel talks, workshops en demo’s. Net als een muziekfestival, maar dan met wetenschappers die het goed kunnen uitleggen. En met ligstoeltjes in de zon, een comedyline-up of De slimste mens ter wereld live. Wetenschappelijke en technische profielen doen het goed op de arbeidsmarkt, maar ik ben er altijd in geïnteresseerd geweest door de verwondering, de beleving, de wauwmomenten en het plezier.

Op 4/5 doet Lieven Scheire het Koninklijk Circus aan met zijn show Artificiële intelligentie; het Nerdland Festival loopt van 24 > 26/5 in Domein Puyenbroeck, lievenscheire.be

‘I’M

NOT EXPECTING A TERMINATOR SCENARIO’

EN “The VUB were pioneers in Europe 40 years ago with their AI Lab. Back then, AI was still stuck in basements rather than in the spotlight, and the world was convinced that these crazy freaks were engaged in mathematical fiddling on the margins. Today, the genie is completely out of the bottle,” says Lieven Scheire. With his show Artificiële intelligentie, the good-humoured ambassador for the sciences shines his light on phenomena like ChatGPT. “I’m not expecting a Terminator scenario. AI that can recognise cats is not suddenly going to think to itself: ‘Now I want to conquer the world.’”

Pop & JazzExpo Film

Country uit de canyon

Het voorbije decennium hielp Kacey Musgraves het countrygenre om uit zijn cordon te breken, onder meer met scherpe songs over genderperikelen en verdovende middelen. Muzikaal zocht ze inspiratie bij Fleetwood Mac en de onvermijdelijke Taylor Swift. Op haar nieuwe album, het als een donzen veertje neerdwarrelende Deeper well, laat ze zich leiden door een andere Taylor –seventiesfolkkoning James Taylor – en zijn generatiegenoten uit Laurel Canyon.

KACEY MUSGRAVES 3/5, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Aan de slag

Stéphane Galland kan je in de eerste plaats kennen als slagwerker van het Brusselse jazzinstituut Aka Moon, maar ook bij onder meer Zap Mama, Ozark Henry en Ibrahim Maalouf nam hij al achter de drumvellen plaats. Bozar geeft Galland nu carte blanche, een wit blad dat hij inkleurt met zijn kwintet The Rhythm Hunters (met onder meer Wajdi Riahi op de piano) en zijn trio The Gallands. Jong talent Louise van den Heuvel gordt tweemaal de bas om.

STÉPHANE GALLAND 2/5, Bozar, bozar.be

Imaginair raven

Toen corona de clubs gesloten hield, richtten Lander Gyselinck en Adriaan Van de Velde dan maar zelf een (denkbeeldige) keet op om te raven, sjansen en dansen: de als een Griekse godin glimmende Biskolom. Met een nieuwe ep onder de arm zwaaien de Brusselse drummer en de Antwerpse toetsenist de deuren van hun imaginaire discotheek (vermomd als de Fuse) weer open, zodat die gevuld kan worden met stuiterende trance en eurodance. (TZ)

LANDER & ADRIAAN 3/5, Fuse, fuse.be

Een andere blik

Met de recente omhelzing van Inès van den Kieboom en Jacqueline Mesmaeker bleek de aan next big things verslingerde kunstwereld toch ook oog te hebben voor werk dat uit rijpere handen vloeit. De Amerikaanse Joan Semmel krijgt nu op haar 91e een eerste solo bij Xavier Hufkens en toont daarin met vijf decennia aan schilderijen en werken op papier haar toewijding aan de representatie van het (en haar) vrouwelijke lichaam, dat veroudert, prikkelt en wakker schudt.

JOAN SEMMEL: AN OTHER VIEW > 15/6, Xavier Hufkens, xavierhufkens.com

Brood en spelen

Terwijl aan de rand van Europa een oorlog blijft woeden, in Gaza de menselijke waardigheid aan flarden wordt gereten, en in Soedan een vergeten – of genegeerd – conflict heerst, richt het Huis van de Europese Geschiedenis de blik op het oorlogsverleden. Met Bellum et artes duikt het in de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) en de rol die de kunsten daarin speelden. What is it good for?

BELLUM ET ARTES – EUROPA EN DE DERTIGJARIGE OORLOG > 12/1, Huis van de Europese Geschiedenis, historia.europa.eu

Achter de lach

Bij Almine Rech komt de populaire Canadese, naar New York verkaste kunstenares Chloe Wise haar vierde solo presenteren. In Torn clean word je onthaald door doeken waarop alles akelig in orde lijkt. Akelig, omdat de figuren gevangen lijken te zitten in hun glimlach. Omdat ze alle moeite lijken te hebben om wat niet glad en vlekkeloos is uit te bannen. Een onbehagen maakt zich van je meester wanneer de lach verstart. (KS)

CHLOE WISE: TORN CLEAN > 25/5, Almine Rech, alminerech.com

Viggo eert de western

Filmster Viggo Mortensen is op zijn zestigste nog aan een nieuwe carrière als regisseur begonnen. De acteur die na zijn glorietijd als Aragorn in The lord of the rings de fetisjacteur van David Cronenberg werd (A history of violence, Eastern promises) en Oscarnominaties kreeg voor Captain Fantastic en Green book, heeft een western gedraaid. Zijn doel was niet om het genre opnieuw uit te vinden, maar om het eer aan te doen. Nobel van Viggo Mortensen.

THE DEAD DON’T HURT US, dir.: Viggo Mortensen, act.: Vicky Krieps, Viggo Mortensen

Alternatieve pornofilms

Pornografie is overal en nergens. Aan het verzwijgen van het bestaan van de grote liefde van de mens voor pornofilms, doet alvast het Brussels Porn Film Festival niet mee. Het smijt zich specifiek op alternatieve porno: op de grensverleggende, taboedoorbrekende films die voortkomen uit een rijke tegencultuur, nieuwe expressievormen omarmen en gemarginaliseerde bewegingen versterken. Met destigmatisering als doel.

BRUSSELS PORN FILM FESTIVAL 2 > 5/5, verschillende locaties, brusselspornfilmfestival.com

Is tennis toch opwindend?

Luca Guadagnino, de Italiaanse stilist achter Call me by your name, serveert een tennisfilm. Wijs die niet zomaar af. Zelfs niet als je in de hoogdagen van Justine Henin en Kim Clijsters nog liever de vaat deed dan hun grandslamfinales te bekijken. Niet de sport boeit Guadagnino, maar een intense driehoeksrelatie en close-ups van de hitsige, jonge, atletische lichamen van drie charismatische acteurs, onder wie Zendaya. (NR) CHALLENGERS US, dir.: Luca Guadagnino, act.: Zendaya, Mike Faist, Josh O’Connor

The dead don’t hurt

Joan Semmel: An other view

Kacey Musgraves

Klein onderhoud

De weidse woestijn gaf Mount Kimbie verse energie

‘De grandeur had ons stevig te pakken’

Ooit timmerden universiteitsstudenten Kai Campos en Dominic Maker in hun studiootje in Peckham elektronische ambient in elkaar die zo schaamteloos intiem was dat zelfs de bazen van Warp Records van hun melk waren. Op The sunset violent liggen die begindagen als postdubstepduo ver achter de rug. Mount Kimbie laat intussen rockzalen vollopen en sinds kort is de band ook formeel een kwartet. “Toetseniste Andrea Balency-Béarn en drummer Marc Pell zijn er vanaf pakweg 2017 op elke tournee bij geweest, het voelde vanzelfsprekend om hen op te waarderen tot vaste bandleden,” zegt Maker op het Brusselse V2-kantoor, dat hun muziek verdeelt. “Andrea zit er trouwens gewoon bij als we aan nieuwe songs beginnen, en je kan niet om het belang van Marcs touch heen.”

Campos geeft grif toe dat hun tracks – die door het toevoegen van zanglijnen meer op rocksongs begonnen te lijken – alleen maar beter zijn geworden sinds ze deel uitmaken van het DNA van de band: “Met ons tweeën op de persfoto’s gaan staan zou niet langer fair aangevoeld hebben.” Temeer daar het kwartet zich voor deze plaat zes weken afgezonderd had in de Mojave-woestijn in Californië om, weg van hun drukke levens in Engeland, aan nieuwe muziek te werken.

“Zoiets komt haast altijd uit de hoed van een manager die zelf geen muziek maakt,” vervolgt Campos lachend. “Het was al een tijdje geleden dat we ons tot zo’n retraite hadden laten verleiden. Toen werkte het niet, omdat het ons net extra stress bezorgde, en ook nu waren we wat argwanend, maar dat bleek nergens voor nodig. We hadden via Airbnb iemands huis gehuurd, waar ik een kleine studioruimte had ingericht met een mixtafel, keyboard, gitaar en LinnDrum.”

De band ontdekte vooral achteraf wat hun verblijf in de Yucca Valley met hen gedaan had. “De woestijn lag daar gewoon, maar haar weidsheid zou een diepgaande invloed uitoefenen op het schrijfproces,” blikt Maker terug. “De lucht was groots, het uitzicht enorm en de sfeer wat surreëel.” Pas toen ze de tapes in Londen opnieuw beluisterden, beseften ze wat de impact was geweest. “De grandeur had ons stevig te pakken,” knikt Campos. “Het was vooraf de bedoeling om een meer songgerichte plaat te maken, met een prominentere plek voor de elektrische gitaar. Maar de plaat is een echt statement geworden.” “En deed ons na vijftien jaar beseffen dat de tank nog lang niet leeg is,” besluit Maker. TOM PEETERS

The sunset violent is uit bij Warp/V2, op 2/5 speelt Mount Kimbie in Les Halles tijdens Les Nuits, botanique.be

PodiumKlassiekLiteratuur

Heksenjacht

Choreograaf, schrijver en muzikant Dorothée Munyaneza liet zich met haar gezelschap Kadidi inspireren door de native American slavin Tituba. Deze historische figuur werd in de zeventiende eeuw beschuldigd van hekserij in de processen van Salem in Massachusetts, en kreeg eerder een stem in de roman Tituba, de zwarte heks van Salem van de zopas overleden Franse schrijfster Maryse Condé.

DOROTHÉE MUNYANEZA / CIE KADIDI & KAAITHEATER: TOI, MOI, TITUBA 3 & 4/5, KVS BOX, kvs.be

Gedachtewisseling

NTGent-regisseur Milo Rau (Orestes in Mosul) en de Franse auteur Édouard Louis (Weg met Eddy Bellegueule) zijn vrienden en schreven samen een toneeltekst. The interrogation – een gedachtewisseling over theater en werkelijkheid, mislukking en transformatie, fictie en waarheid – werd geschreven en gemaakt in opdracht van het Kunstenfestivaldesarts 2021, maar wordt nu pas live vertolkt door Arne De Tremerie.

MILO RAU & ÉDOUARD LOUIS: THE INTERROGATION 3 > 5, KVS BOX, kvs.be

Onthoofding

In 1568 was de Grote Markt het ‘toneel’ voor de onthoofding van de graaf van Egmont door het regime van Filips II aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Egmont werd een symbool van verzet, waar Goethe een toneelstuk en Beethoven muziek over schreven. Vandaag is Woluwe het toneel voor een stuk van Jan Decleir, Roy Aernouts, Het Banket, I SOLISTI en het Vlaams Radiokoor over deze bloedige episode uit onze geschiedenis. (MB)

EGMONT 6/5, W:Hall, kunstencultuur.woluwe1150.be

Muzikale golfbrekers

Hoe laat je een publiek naar geluid luisteren? Welke vorm kan een audioperformance krijgen? Op welke plekken wil je presenteren? Voor haar jaarlijkse Oscillation Festival tobt de experimentele muziekwerkplaats Q-O2 over de positie van uitvoerders en luisteraars. Antwoorden zoeken ze in panelgesprekken met de makers op de affiche, maar vooral in een zesdaagse vol ongehoorde, grensverleggende, uitdagend prikkelende klanken.

OSCILLATION FESTIVAL > 5/5, verschillende locaties, oscillation-festival.be

Le concours est de retour

Het jaarlijkse muziekcircus trekt zich weer op gang, met dit jaar het oerinstrument van Eugène Ysaÿe in de piste. 69 violisten staan aan de start van het slopende concours, over iets minder dan een maand kennen we de beste strijker. Brusselaar Pauline van der Rest verdedigt als enige onze nationale trots. Benieuwd of zij haar thuisvoordeel kan verzilveren en het, net als Sylvia Huang vijf jaar geleden, tot in de finale schopt.

KONINGIN ELISABETHWEDSTRIJD 6/5 > 1/6, Flagey & Bozar, koninginelisabethwedstrijd.be

That’s amore

Habitués van De Munt kennen sopraan Lenneke Ruiten uit Les huguenots of Bastarda. Dit keer kruipt ze voor het eerst solo op de bühne. Het liefdesthema is allerminst wereldschokkend, de link tussen postume muziek van Strauss en Britten is wel fris bedacht. Laatromantische weemoed haakt in op het swingende cynisme van ‘Tell me the truth about love’. Maar wie heeft de hartstochtelijke waarheid in pacht? (JC)

LENNEKE RUITEN: LIEDER & SONGS 7/5, De Munt, lamonnaiedemunt.be

Je nieuwe obsessie

“Wat zou ik zeggen als ik niets te verliezen had?” Vanuit die vraag schreef de Britse Sheena Patel, binnen de schoot van het collectief 4 BROWN GIRLS WHO WRITE, haar debuutroman I’m a fan. Een boek dat in 200 rauwe, explosieve bladzijden uit een toxische driehoeksverhouding tussen een ik-verteller, “the man I want to be with” en “the woman I am obsessed with” zo’n genadeloos intelligente én viscerale aanklacht puurt, dat je er een lichte obsessie aan overhoudt.

MEET THE AUTHOR: SHEENA PATEL 7/5, Passa Porta, passaporta.be

In lichterlaaie

De vrolijk invasieve reeks ‘Je mag me alles vragen’ van deBuren nodigt dit keer de voormalige voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad uit voor een loslippig aperitief. Amir Bachrouri is behalve goed van de tongriem gesneden ook scherp van pen, getuige zijn boek Doe maar niet, over het vuur dat laait in de jeugd, onze toekomst, en dat vaak door de samenleving wordt geblust. De juiste vraag zet deBuren in lichterlaaie.

JE MAG ME ALLES VRAGEN: AMIR BACHROURI 2/5, deBuren, deburen.eu

Op volle toeren

VROOM, de Anderlechtse kunstruimte met een wild hart voor experimentele beeldverhalen en hedendaagse tekenkunst, doet middels onder meer expo’s, workshops en residenties al wat nodig is om het immense Brusselse potentieel te omarmen. In de Drawing Fiesta-tekenworkshops tonen deze week Diego Thielemans en Benjamin De Backer hoe je dirty politics bedrijft. (KS)

DRAWING FIESTA: DIEGO THIELEMANS & BENJAMIN DE BACKER 2/5, VROOM, vroomspace.com

Meet the author: Sheena Patel

Oscillation Festival

Dorothée Munyaneza / Cie Kadidi: Toi, moi, Tituba

Het Museum Kunst & Geschiedenis in het Jubelpark kan bogen op een nieuwe en al ingewerkte eetgelegenheid: Gédéon. Dat adres, waar je terechtkan voor een lunch en een vieruurtje, stelt niet teleur.

Van buitenaf zie je, conform de eisen van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, niets wat het bestaan van Gédéon doet vermoeden. Er is niet de minste indicatie of signalisatie om bezoekers de weg te wijzen. Het is wachten tot het mooi weer wordt en het veelbelovende terras op het zuidwesten de aandacht van voorbijgangers trekt.

Dat een nieuwe zaak helpt om dit dierbare museum nieuw leven in te blazen, is positief. Zeker als ze uitnodigt om terug te keren, wat het geval is.

Zonder revolutionair te zijn, serveert deze lunchkantine eerlijk eten. Het

interieur is helder, overzichtelijk en goed uitgebalanceerd: het doet geen afbreuk aan de erfgoedwaarde van het gebouw en vervalt niet in stilistische gevoelloosheid.

Een aantal ingrepen, verspreid over twee met prachtig parket gevloerde ruimtes, creëren een verfijnde sfeer: de hangende vissen van ontwerpster

Benedetta Mori Ubaldini, het door David LaChapelle gefotografeerde Last supper en een mooie bar met rode strepen.

Het evenwichtige menu bestrijkt een breed scala aan smaken: zalmrillette, burratina en caponata van aubergine, gesmoorde runderwang, een half haantje in een jus van morieljes ... Het is moeilijk om hier je gading niet te vinden.

Het voorgerecht, fijn kalfsvlees gegaard op lage temperatuur (16 euro), is een voltreffer. De lichte, speelse en weldoor-

dachte bereiding bevat dierlijke eiwitten, maar is niet te zwaar. En de frisse gribichevinaigrette en knapperige stroaardappelen maken het helemaal af. Goed werk.

Het hoofdgerecht, een royale portie orecchiette (21 euro), zet helaas een stap terug. We waarderen de plantaardige aanwezigheid van de broccoletti, die de aardsheid van de Italiaanse worst compenseren. Ook een goede toevoeging zijn de Taggiasca-olijven, die diepte aan de compositie toevoegen. Aan de andere kant mist het gerecht een echt bindmiddel. De olijfolie voegt wat vet toe, maar dat is onvoldoende om de smaakpapillen in te pakken. Een lichte teleurstelling die de flan (9 euro), met vloeibare karamel en een licht verbrande smaak, snel doet vergeten.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Eat & Drink

Museum Kunst & Geschiedenis, Jubelpark 10, Brussel, gedeon-restaurant.be

De vijf inzichten Sara Manente

‘Verander, voeg toe, verschuif’

Choreograaf en onderzoeker Sara Manente laat zich voor haar kunstpraktijk inspireren door rottingsprocessen, fermentatietechnieken, mycologie, besmetting en contaminatie. Dat komt ook tot uiting in haar inzichten.

door Michaël Bellon

Werk met restjes

Alles wat we produceren wordt uiteindelijk een soort afval, maar kan ook de basis voor iets nieuws zijn. We hoeven eigenlijk nooit met een witte pagina te beginnen. In De paddenstoel aan het einde van de wereld heeft antropologe Anna Tsing het over “de ruïne die ons aankijkt met de gruwel van zijn verlatenheid.” We maken de hele tijd ruïnes, maar geven ze niet genoeg aandacht.

Leer met je handen werken

Niet vanuit maatschappijkritiek of een hang naar tradities, maar om je lichaam te gebruiken, aan slow werken te doen, je zintuigen te oefenen en opnieuw een ‘beginner’ te kunnen zijn. Ik ben zelf recent begonnen met manden vlechten en quilten.

Vind jezelf in je ecosysteem

Laat je inspireren door mensen om je heen. Samen kunnen zij die allemaal rare dingen doen een gemeenschap vormen. Het uitgeven van het magazine ROT en het cureren van ROT Garden bracht me dichter bij het denken, de praktijk en de disciplines van andere kunstenaars. Ik beschouw mezelf niet als ‘origineel’. Ik zie overal kruisingen en relaties tussen mensen en ideeën.

Hou het werk levend

Verander, voeg elementen toe, verschuif de aandacht of het perspectief, werk vanuit en met een specifieke context. De levensduur van een voorstelling kan erg kort zijn, voedt dus het werk, zet het om naar een ander medium, of deconstrueer het en maak er compost van.

Hou je vrienden dichtbij

Werk met hen samen en maak ook nieuwe vrienden. De meeste mensen met wie ik graag werk, zijn vrienden sinds lang, andere heb ik net ontmoet.

Sara Manente houdt haar vrienden dichtbij tijdens het festival ROT Garden (Black Garden), 3 & 4/5, Kaaistudio’s; de expo Towards a ruined theater, > 22/5, Pilar; het concert Repetition/Erosion, 17/5, Pilar; en het gesprek The performance of funga, 22/5, Pilar, kaaitheater.be, pilar.brussels

Brusselkiest.be

Alle partijen, programma’s en kandidaten voor Brussel handig gebundeld met nieuws over de verkiezingen, achtergrond, analyses en duiding.

VOLGENDE WEEK

Dossier ‘De Ademruimte’

Minder autodruk, veiliger verkeer, schone lucht en meer groen. De lijst van voornemens om van Brussel een leefbaardere stad te maken was lang, maar bakte de Brusselse regering er ook iets van? De Stad 30 en extra fietspaden waren stappen vooruit maar de circulatieplannen zijn een halve mislukking. Hoe met het nu verder met Good Move? En wordt het behoud van open ruimte opnieuw de inzet van een strijd tussen groen en rood?

Je leest er alles over, volgende week in het dossier 'De Ademruimte’.

Café zoekt uitbater

HORECATALENT GEZOCHT IN KRAAINEM

Vzw ‘de Rand’ zoekt een zelfstandige uitbater voor het café in gemeenschapscentrum de Lijsterbes te Kraainem. Het café is een belangrijke pleisterplaats in het hart van het gemeenschapscentrum. Ons eigen programma en de activiteiten van verenigingen leveren een aardige klantenbasis maar we willen dat het café van de Lijsterbes ook op zichzelf een succesvolle horecazaak is. We verwachten dat het café onze bezoekers en verenigingen goed bedient, daarnaast is er heel wat ruimte om je eigen commerciële activiteiten uit te bouwen. We staan zeker open voor alle suggesties!

Wil je graag een tof en gezellig café uitbaten in een gemeenschapscentrum met een missie? En heb je goede ideeën voor een nieuwe start?

Aarzel niet, neem contact op met Stefaan Gunst -stefaan.gunst@derand.be - 0495/150 490 en vraag de infobundel op. Bezorg ons je kandidatuurdossier ten laatste op donderdag 16 mei t.a.v. Stefaan Gunst - Kaasmarkt 75 in 1780 Wemmel. De infobundel is ook verkrijgbaar aan het onthaal van de Lijsterbes.

Neem vóór 12 mei een abonnement op BRUZZ magazine en ontvang de BRUZZ GUIDE op 22 mei in je brievenbus!

Voor wie in het Brussels gewest woont, is BRUZZ gratis. Wie buiten het Brussels Gewest woont, betaalt slechts 29 euro per jaar. Abonnees buiten België betalen 35 euro.