BRUZZ - editie 1864 (01-11-2023) by bruzz.be

1 NOVEMBER 2023

Sterfhuis en kraamplek onder één dak

W EEKBLAD # 1863, EEN UITGAVE VAN VLAAMS- BRUSS ELS E MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 1 8 - 1050, ELSENE - AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

Op bezoek bĳ Pass-ages

‘Plots niet meer op straat leven, kan een grote shock zĳn’ Ex-dakloze helpt lotgenoten

Fotograaf Teddy Mazina en zĳn ‘verboden expo’ in het AfricaMuseum

‘Dekoloniseren is een daad van wanorde’

Skeletten, tortilla’s en drugsgeweld Brussel in de ban van Mexico

WINNER JURY PRIZE

WINNER FIPRESCI AWARD

FESTIVAL DE CANNES

★★★★

‘A FILM WITH A BIG HEART THAT FILLS YOU WITH A FEELGOOD GLOW’ THE GUARDIAN

F ALLEN L EAVES LES FEUILLES MORTES A FILM BY AKI KAURISMÄKI

ALMA PÖYSTI, JUSSI VATANEN, JANNE HYYTIÄINEN, NUPPU KOIVU, MATTI ONNISMAA, SIMON AL-BAZOON, MARTTI SUOSALO, ALMA-KOIRA, SAKARI KUOSMANEN, MARIA HEISKANEN, ALINA TOMNIKOV, MAUSTETYTÖT

RELEASE 1-11 www.septemberfilm.be

/septemberfilmbe 4h

1 NOVEMBER 2023

22 Dienen wetten BIJGEDACHTE

om één familie te viseren?

Vooruit wil de familie Stoclet verplichten om haar paleis open te stellen voor publiek

telde 24 ‘Brussel ooit minstens 45 opnamestudio’s’

Lees in Big City welke grootheden er behalve Adamo en Edith Piaf nog naar de Brusselse muziekstudio’s kwamen 05

EDITO

COVERSTORY Teddy Mazina over zijn ‘verboden expo’ in het AfricaMuseum

IN BEELD Saskia Vanderstichele

IN DE KIJKER Vrederechters stellen winterverbod op uithuiszettingen in vraag

KORT GESPREK Hanan Challouki over de hoofddoek op het werk

BEELDCOLUMN Kim Duchateau

REPORTAGE Pass-ages in Vorst: waar dood en leven samengaan

BEESTIG BRUSSEL De babbelzieke eikelzoeker is druk in de weer

BRUSSEL HELPT Ex-dakloze Philippe Derweduwen is ervaringsdeskundige bij vzw Straatverplegers

DE SLAAPKAMER van Lucie

REPORTAGE Tortilla’s en dodenfeest doen Mexico opleven in Brussel

NICK TRACHET Kartoffelurlaub

SELECT De Next Opera Days mikken een eeuwenoude kunstvorm de toekomst in Eat & Drink Nyyo Smalltalk Dieter Rogiers De vĳf inzichten Janne Desmet

| 3

Pass-ages is een geboortehuis en een plek waar mensen komen sterven. Sabine toont de foto van Arlette, die er onlangs overleed.

There’s a new downtown in town.

Green, human, trendy. An extra-ordinary place to make everyday extra-ordinary.

BXNORD.BE

Conception : Agence Bastille - Crédit photo : Vincen Beeckman

A district off-track. Open-minded. Constantly in motion to work, live and share.

1 NOVEMBER 2023

COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Omringd

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

“Onze maatschappĳ heeft de dood gecommercialiseerd“

Nergens staan overlijden en geboren worden zo dicht bij elkaar als bij Pass-ages, het geboorte- en overlijdenshuis in Vorst waarover we het hebben in dit magazine (ziep.16). Mensen die moeten bevallen leven er samen met mensen van wie het levenseinde in zicht is. Het lijkt iets natuurlijks, maar we hebben het verleerd om op deze manier om te gaan met de dood. Onze maatschappij heeft die gecommercialiseerd en geadministreerd. Verzekeringsmaatschappijen proberen me al een paar jaar zo intens een uitvaartplan aan te smeren dat ik er paranoïde van word. Daarnaast moest ik de afgelopen maanden ervaren hoe begrafenisondernemers toch ook en vooral commerçanten zijn en dat administraties niet eens het fatsoen hebben om tot na de begrafenis te wachten om hun dossiers af te ronden. Initiatieven zoals Pass-ages zullen daar niets aan veranderen, maar ze zorgen er wel voor dat je tenminste op een warme manier kan afscheid nemen. “Elle est morte entourée,” zegt een van de bewoners van Pass-ages over iemand die in hun midden overleed. Misschien is dat wel het mooiste geschenk dat men iemand kan geven: dat je mag vertrekken omringd door mensen die om je geven. Wat in de anonimiteit van een grootstad als Brussel lang niet vanzelfsprekend is.

À aucun autre endroit, le décès et la naissance se côtoient autant qu’à Pass-ages, la maison de la naissance et de la mourance à Forest (article en p.16). Les personnes qui accouchent y côtoient des personnes en fin de vie. Cela peut sembler naturel, mais nous avons appris à ne plus traiter la mort de cette façon. Notre société a commercialisé et administré le décès. Depuis des années, des compagnies d’assurances s’évertuent à me vendre un plan obsèques au point que j’en suis devenu parano. À côté de cela, j’ai dû constater que les entreprises de pompes funèbres sont quand même avant tout des commerçants et que les administrations n’ont même pas la décence d’attendre l’enterrement pour clôturer leurs dossiers. Des initiatives comme Pass-ages ne changeront pas cela, mais elles permettent au moins de pouvoir faire ses adieux de façon plus humaine et conviviale. « Elle est morte entourée », dit un résident de Pass-ages en évoquant une personne décédée au sein de la structure en question. Et c’est peut-être le plus beau cadeau qu’on puisse recevoir : partir entouré. Ce qui est loin d’être une évidence dans une grande ville comme Bruxelles.

Nowhere are death and birth as close together as they are at Pass-ages, the home for birth and death in Vorst/Forest we feature in this issue (see p. 16). There, people about to give birth live alongside people whose lives are coming to an end. It feels like it ought to be natural, but we have forgotten to see death that way. Instead, our society has made it about money and administration. For a few years now, insurance companies have been trying their best to sell me funeral plans to the point that it makes me paranoid. Over the past few months, I have also had to experience how funeral directors ultimately only think about their profit, and that officials do not even have the decency to wait until after the funeral to finalise their work. Initiatives like Pass-ages won’t change that, but they do offer you the opportunity to say goodbye in a warm environment. “She did not die alone,” one of the residents says about someone who recently passed away at Pass-ages. Perhaps that is the greatest gift we can give anyone: that you get to leave surrounded by people who care about you. Which, in the anonymity of a metropolis like Brussels, is far from obvious.

OPLAGE 55.000 exemplaren. ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Emilia De Feyter, Anke Dirix, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Isabelle Vanhoutte, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

| 5

Het gesprek. Teddy Mazina over zijn ‘verboden expo’ in het AfricaMuseum

‘De sluiting toont dat ik de vinger op de zere plek heb gelegd’ Afgelopen weekend leidde de Burundees-Brusselse fotograaf Teddy Mazina voor het eerst publiek rond op zijn expo My name is No-Body in het AfricaMuseum. Op 12 november volgt een tweede en laatste kans om zijn werk te zien, nadat het museum meteen na opening de expo weer sloot. Aanleiding voor die sluiting waren “choquerende afbeeldingen”, waarbij “de tegenstand vooral kwam van mensen van kleur en medewerkers die niet betrokken waren,” verduidelijkt Mazina.

et is een goedgeluimde Teddy Mazina die we ontmoeten in café Le Petit Lion in de Marollen, een buurt waar hij in de jaren 1990 nog meubels heeft verkocht. De Burundese kunstenaar werd vervolgens mensenrechtenactivist in zijn thuisland en ontdekte de fotografie als middel om dat activisme kracht bij te zetten. Dat activisme zorgde ervoor dat hij in 2015 Burundi moest ontvluchten en intussen weer in Brussel woont en werkt. Dat Mazina goedgehumeurd is, kan vreemd lijken. Zijn expo My name is No-Body, die twee weken zou lopen in het AfricaMuseum, sloot meteen na de vernissage de deuren en mag enkel nog onder begeleiding van de maker worden bezocht – afgelopen weekend

vond de eerste rondeiding plaats, op 12 november volgt de tweede en laatste. Maar net die sluiting maakt voor de kunstenaar nu ook deel uit van het werk.

schip vol zwarte mensen en een hond van een blanke eigenaar. Het bijschrift gaat enkel over die hond, waarvan we dus ook de naam kennen: Patch.

De expo heet My name is No-Body, een verwĳzing naar een oude, satirische spaghettiwestern met Terence Hill en Henry Fonda. Vanwaar die keuze? TEDDY MAZINA: Het is zo’n film die ik nog ken uit mijn kindertijd. Toen ik in de fotoarchieven van het AfricaMuseum dook, vroeg ik me af hoe je die beelden terug kon bezorgen aan de mensen die afgebeeld zijn. Toen merkte ik dat de afgebeelde Afrikanen geen naam hadden, terwijl dat voor de blanken en zelfs voor hun dieren wel het geval was. Zo zat er een foto bij van een

U toont twee video’s op de expo. Wat is er te zien en wat wou u daarmee bereiken? MAZINA: In de eerste video zie je woorden uit mijn lichaam komen. Zo leg ik vooral het absurde discours bloot dat wetenschappers, ontdekkingsreizigers en fotografen hanteerden. Ik wilde tonen hoe idioot racisme is. Neem nu een bijschrift als: “Een evangelist tussen de kannibalen.” In werkelijkheid gaat het om een man met een hemd tussen mannen zonder hemd, c’est tout. Ik heb trouwens ook beelden gecensureerd die ik zelf te vernederend vond.

▼

door Kris Hendrickx foto’s Ivan Put

BIO • Geboren in 1972 in Burundi, verblijft als vluchteling in België van 1995 tot 2005 • Keert terug naar Burundi, waar hij mensenrechtenactivist wordt en zichzelf leert fotograferen • Door zijn foto’s van politieke manifestaties en repressie moet hij vanaf 2015 onderduiken, hij komt als politiek vluchteling in België en Rwanda terecht • Wint de Martine Anstett-prijs voor zijn engagement voor mensenrechten in Burundi • Stelt in 2021 Muzungu tribes tentoon in het AfricaMuseum, op die plek wordt zijn huidige expo My name is No-Body meteen na opening weer gesloten

▼

Het gesprek. Teddy Mazina over zijn ‘verboden expo’

In het tweede deel heb ik conservatoren geïnterviewd over de collectie. Wie heeft wat geschreven in welke context? Gaat het om antropologische foto’s, propaganda, kunstfotografie? Waarom komen de pygmeeën zo vaak terug? Dat is in alle openheid gebeurt. De scenografie zat goed, we hadden de teksten samen met het museumpersoneel gemaakt, het museum had ze afgedrukt. Waarom moest de expo dan dicht?

MAZINA: Dat begrijp ik ook niet. Het is te

zeggen, ik weet wél waar de weerstand vandaan komt. De mensen van het museum die niet bij de voorbereiding betrokken waren, zijn nadien moord en brand gaan schreeuwen. Ze zagen een schandaal waar er helemaal geen is. Ik heb e-mails gezien die binnen het museum circuleerden, waarin gezegd wordt dat ik “geen enkele sub-Saharaanse legitimiteit” heb. Ik kan niet goed vatten hoe een wetenschapper zoiets kan schrijven. Hoe interpreteert u die weerstand? MAZINA: Het AfricaMuseum is een instelling die probeert om zichzelf te dekoloniseren. Dat is een proces waarbij sommigen vooruit willen en anderen achteruit. Mijn tentoon-

stelling is niet in de eerste plaats het werk van een kunstenaar, maar eerder van iemand die een debat wil opstarten. Maar niet iedereen accepteert dat. De tegenstand kwam trouwens vooral van mensen van kleur. Toen we met directeur Bart Ouvry belden, zei hĳ dat de video’s niet tot het oorspronkelĳk afgesproken project behoorden. De huidige uitwerking kwam er volgens hem omdat u ergens door de mazen van het net bent geglipt. De schuld daarvoor legde hĳ trouwens bĳ het museum zelf. MAZINA: Dat is fout. Het project is helemaal uitgeschreven en ik ben via een projectoproep gepasseerd, waar mijn voorstel door een comité is beoordeeld. Er waren geen mazen in het net, het museum wist alles. Ik vind het jammer dat de directeur nu door personeelsleden wordt meegesleept in persoonlijke overwegingen. Wat dacht u toen u hoorde dat de expo grotendeels sloot? MAZINA: Dat het deel uitmaakte van het kunstwerk: twee grote witte gesloten deuren. Nu, als ze deze expo al sluiten, dan zijn ze er niet klaar voor om de archieven écht open te gooien.

“Als ze deze expo al sluiten, dan is het AfricaMuseum er niet klaar voor om de archieven écht open te gooien”

De choquerende beelden die de sluiting van de expo bespoedigden: “Ik toon geketende mensen, ja,” zegt Teddy Mazina, “maar hun blik straalt kracht uit.”

Het museum stelt dat de tentoonstelling had kunnen bĳdragen tot een stereotiep beeld van Afrika en de Afrikanen. Begrĳpt u die kritiek? MAZINA: Neen, er circuleren al zoveel beelden van het koloniale tijdperk. Ik wil een debat op gang brengen over de manier waarop we ‘de ander’ voorstellen. We hebben vandaag nog televisie-uitzendingen waar het over terra incognita in Afrika gaat. Het fantasme van Afrika als een omgeving die nog wild is, bestaat nog steeds. Blijkbaar heeft onze samenleving dat nog nodig. Daar moet je vragen over stellen. Ik toon geketende mensen, ja, maar hun blik straalt kracht uit. De directeur zegt dat er geen tĳd meer was om de expo goed te kaderen. Zoiets zou toch makkelĳk realiseerbaar moeten zĳn met een begeleidende tekst? MAZINA: Maar er is een waarschuwingstekst, helemaal in het begin van de expo. Die legt uit dat de foto’s moeilijk zijn om naar te kijken, maar dat het de manier is waarop kunstenaar Teddy Mazina stereotypes ontmantelt, en dat dat niet de visie van het museum vandaag is. We hebben die tekst samen geschreven. Ik heb ook voorgesteld om gidsen op te leiden, maar dat ging blijkbaar niet. Maar zoals gezegd: de sluiting stoort me niet, ze toont dat ik de vinger op de zere plek heb gelegd. Ze toont dat het debat de moeite is. Het museum krĳgt weleens het verwĳt dat het wel de intentie heeft om te dekoloniseren, maar dat het daarin niet ver genoeg gaat. Is dit daar een illustratie van? MAZINA: Voor sommigen is het voornemen om te dekoloniseren voldoende. Maar het ook echt doen, is een daad van wanorde.

1 NOVEMBER 2023

Teddy Mazina tijdens de eerste rondleiding op zijn ‘verboden expo’: “De sluiting stoort me niet. Ze is nu deel van het kunstwerk.”

Hoe onze blik op ‘de ander’ wordt gevormd houdt u al langer bezig. Waarom is dat zo belangrĳk? MAZINA: In Tervuren hebben we het over racistische fotoarchieven, die Afrika best zou bestuderen in het belang van de toekomst. De archieven bepalen dat de mensen heel erg verschillend zijn, en dan is de link met stammenoorlogen snel gemaakt. Zelf ben ik groot geworden in een context van etnische oorlogen. In mijn werk probeer ik te begrijpen hoe we ertoe gekomen zijn om de Afrikanen in rassen op te delen. De neerbuigende blik heeft reële gevolgen, ook vandaag nog.

“Ik zeg weleens om te lachen dat we een tweede ambassadeur voor Congo moeten benoemen, speciaal voor het museum. Maar daar zit wel een grond van waarheid in”

Politicologe en activiste Françoise Vergès heeft net een nieuw boek uit: Programme de désordre absolu, waarin ze uitlegt dat we in onze musea echt alles moeten herdenken. Die wanorde is zeker van toepassing op het AfricaMuseum. Zelf heb ik alleen enkele onderzoekers geïnterviewd, en het is de museumploeg zelf die daar vervolgens commotie rond heeft gecreëerd. Wat een organisatie doet, wordt altĳd ook bepaald door wie de eigenaar ervan is. Het AfricaMuseum is een federale instelling met een Belgische directie, en ook in de beheerscommissie zitten amper mensen met Afrikaanse roots. Kan je van zo’n organisatie wel verwachten dat ze het perspectief op het koloniale tĳdperk helemaal omkeert? MAZINA: Ik zeg weleens om te lachen dat we een tweede ambassadeur voor Congo zouden moeten benoemen, speciaal voor het museum, voor we over dekolonisatie spreken. Maar er zit wel een grond van waarheid in. Je hebt hier een vertegenwoordiging van de Congolese staat nodig. Er zijn al veel gidsen en bewakers met Afrikaanse roots. Maar dat is niet genoeg.

Hoe dan? MAZINA: In het migratiebeleid bijvoorbeeld. Dat er 30.000 mensen sterven op de Middellandse Zee zonder dat er veel verontwaardiging over is, vindt zijn oorsprong in die beeldvorming. Of kijk naar het ontwikkelingsbeleid, waar de ‘inferieure ander’ gered moet worden. Denk aan de

| 9

apengeluiden in voetbalstadions. Het idee dat zwarten dichter bij apen staan dan bij blanken, komt ergens vandaan. Foto’s hebben daar een enorme rol in gespeeld. Het werkt trouwens in twee richtingen. Ook in de Afrikaanse bevolking is die beeldvorming nog aanwezig. De teruggave van kunst is bijvoorbeeld vooral een vraag van activisten. De kolonisering en bekering zijn zo grondig gebeurd, dat een groot deel van de bevolking vervreemd is van die prekoloniale kunst. U klaagt onder meer aan dat afgebeelde Afrikanen geen naam krĳgen in de archieven. Ziet u een parallel met het conflict in Israël en Gaza? De namen en persoonlĳke verhalen van Palestĳnse slachtoffers zĳn daar onderbelicht, kaartte schrĳver Ramsey Nasr recent nog aan. MAZINA: Ook omtrent dat conflict is er veel selectieve verontwaardiging, ja. Uw tentoonstelling is alleen nog onder uw begeleiding te bezoeken. U zegt dat u die rondleidingen op ‘spectaculaire wĳze’ wilt geven. Wat mogen we verwachten? MAZINA: De tentoonstelling is mooi, maar ook erg eenvoudig. Mensen die enkel de video’s zien, zouden weleens teleurgesteld kunnen zijn en niet begrijpen waarom ze dicht moest. Ik zal een soort les geven, ik zie die rondleiding als een tribune, waar ik kan uitleggen wat de link is tussen die foto’s en onze hedendaagse blik. My name is No-Body, Teddy Mazina’s expo in het AfricaMuseum, is enkel nog te bezoeken op 12/11, onder begeleiding van de maker

L’AFRICAMUSEUM MET BRUSQUEMENT FIN À UNE EXPOSITION

THE AFRICAMUSEUM ABRUPTLY CLOSES A NEW EXHIBITION

Il aurait dû s’agir d’une modeste petite expo mais depuis la décision de l’Africamuseum de ne plus la montrer qu’en présence de l’artiste, ce dernier a fait la une des médias. Dans les deux vidéos de son installation, Teddy Mazina se concentre sur les photographies coloniales et leurs légendes, qui, selon lui, pointent le caractère idiot du racisme. La perspective humiliante de ces images aurait toujours un impact sur nos perceptions de la migration africaine, sur les cris de singe dans les stades de foot et sur la façon dont les Africains se voient eux-mêmes et voient l’Occident.

What was supposed to be a modest exhibition on colonial photographs, became an event featured on all media platforms when the AfricaMuseum decided to abruptly close Teddy Mazina’s small solo show for the general public. In the two videos on display, the Burundi-born, Brussels-based photographer focuses on colonial photographs and their “stupidly racist” captions. The degrading perspective of colonial photographs is still alive today, Mazina believes. In the way we look at migration from Africa and in monkey noises in football stadiums, but also in how Africans look at themselves and the West.

In beeld. Saskia Vanderstichele

1 NOVEMBER 2023

Halloween in de hoofdstad Alsof Brussel soms nog niet eng genoeg is, lopen dezer dagen (en vooral bij nacht en ontij) de straten vol met vreemde wezens: monsters, hellevegen, heksen en harige, hongerige, huilende weerwolven. En die bellen aan iedere voordeur aan, met de vraag om snoep en anders lekkers. Of anders … Anders de dood. Of minstens de schrik van je leven. Halloween, een traditie uit Amerika, verovert stelselmatig de harten (en magen) van Brusselse kinderen, die het fantastisch vinden om zich te verkleden en de buurt de stuipen op het lijf te jagen. MG

In de kijker.

Vrederechters stellen winterverbod op uithuiszettingen in vraag De komende vier en een halve maand kunnen huurders met betaalproblemen op twee oren slapen: uithuiszettingen zijn verboden tot 15 maart. Een regel om dakloosheid in de winter te vermijden, al vrezen vrederechters uitstel van executie. “Het gebeurt dat huisbazen de sloten zelf vervangen.” door Eva Christiaens Het verbod dook de laatste jaren vaker op: een huurder mocht tijdens de covidcrisis niet zomaar op straat worden gezet. Dat gold voor het hele land. Wallonië verlengde de regel vorig jaar tijdelijk wegens de energiecrisis. Brussel is nu het eerste gewest dat zo’n verbod jaarlijks laat terugkeren: voortaan mag een huurder telkens van 1 november tot 15 maart niet uit zijn huis worden gezet. Een vrederechter kan wel beslissen dat het moet, maar de gerechtsdeurwaarder kan er niet mee aan de slag. Die moet wachten tot midden maart. “Ik merk weinig begrip bij de huisbazen,” ziet persrechter Géry de Walque van de Brusselse vredegerechten. Hij is zelf vrederechter in het kanton Sint-PietersWoluwe. “De laatste weken zie ik dat enkele goed geïnformeerde verhuurders, bijgestaan door een advocaat, nog snel proberen af te wijken van het winterverbod.” Dat kan via enkele uitzonderingen, zoals overmacht of

gevaar voor andere bewoners. Een grote opstoot in zaken is er niet. Meer zelfs: in september lag het aantal verzoeken tot uithuiszetting in heel Brussel lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Het waren er 175, tegenover 379 een jaar geleden. “Dat komt omdat veel kleinere verhuurders, zoals in mijn kanton, helemaal niet op de hoogte waren van de nieuwe wetgeving,” zegt vrederechter Martine Mosselmans uit Laken. Zo moet een huisbaas zijn huurder nu eerst in gebreke stellen, bijvoorbeeld voor achterstallige huur, en mag die pas dertig dagen later aankloppen bij de vrederechter. “Wie dat niet wist, zal met vertraging terugkeren,” zegt Mosselmans. Het is maar één reden waarom de vrederechters een opeenstapeling van dossiers vrezen. “Sommige verhuurders durven nu geen procedure tot uithuiszetting te beginnen. Ze zijn bang dat hun huurders wraak zullen nemen door niet te betalen,” zo

weet Mosselmans uit eerste hand van haar griffie. “Die dossiers verwachten we pas vanaf januari. En waar moeten die gezinnen na de winterstop naartoe? De huurprijzen blijven even hoog. Voor mij creëert de maatregel geen winst, maar een flessenhals.” Het is een vrees die ook tijdens de covidcrisis circuleerde. Toch zijn toen niet opvallend meer uithuiszettingen uitgevoerd na afloop van het moratorium. Dat weet de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders. Het blijven er zo’n zeshonderd per jaar in Brussel, waarvan de helft alleen formeel. “Dat klopt, maar corona was een uitzonderlijke situatie. Dat begrepen verhuurders ook. Nu weet ik niet wat we moeten verwachten,” zegt De Walque. “De vrederechter van Ukkel heeft onlangs al uitdrukkelijk een uitdrijving bevolen, ondanks het winterverbod. Dat noemde hij onwettig.” Het is onzeker of die uitspraak in beroep standhoudt, maar het toont dat de onvrede

Waarom in het nieuws? Deze week, op 1 november, start het eerste wintermoratorium op uithuiszettingen. Voortaan mogen huurders niet meer op straat worden gezet tot 15 maart. Waarover gaat het?

ARCHIEFBEELD © BRIEUX VAN ELST

Het winterverbod voorziet in beschermende maatregelen voor huurders en huisbazen, maar werkt de hoge huurprijzen niet weg. Vrederechters zijn bang voor een opeenstapeling van dossiers tegen de lente.

1 NOVEMBER 2023

Kort gesprek. Communicatie-expert Hanan Challouki

Huurgarantiefonds De staatssecretaris schermt met beschermende maatregelen voor zowel huisbaas als huurder. Zo moet een huisbaas voortaan de contactgegevens van de huurder meedelen bij het uitzettingsverzoek, zodat het OCMW hem kan verwittigen voor begeleiding. “Daarvoor krijgen de OCMW’s een envelop van 1 miljoen euro,” zegt Nguyen. De termijn voor die begeleiding (vooraf aan de eerste zitting) groeit ook van acht naar veertig dagen. “Maar bij kleine OCMW’s is daar nog altijd geen ruimte voor,” vreest Mosselmans. Voor verhuurders is er het beloofde huurgarantiefonds, zoals dat al in Vlaanderen bestond, dat achterstallige huurgelden dekt. “In dat fonds zit al 3 miljoen euro aan boetes van de huisvestingsinspectie van de voorbije jaren. Daar komt nog een half miljoen bij,” zegt Nguyen. Wel bleek zo’n fonds in Vlaanderen vooral huurders met tijdelijke betaalproblemen te helpen, niet de grotere groep armen die zijn weg nergens op de huurmarkt vindt. Bovendien zijn er huisbazen die buiten de wet om zelf de sloten vervangen, de ‘expulsions sauvages’. “Dat gebeurt regelmatig. Een verbod op uithuiszettingen is een pleister op een houten been zolang je de oorzaken niet aanpakt,” zegt Mosselmans. Onbewoonbare woningen, huurders die zware fouten maken of een huurcontract dat afloopt: deze winter kunnen vrederechters er moeilijk mee om, zegt ze. “Als wij het huurcontract ontbinden, maar de huurder niet kunnen doen vertrekken, welke verplichtingen hebben huisbaas en huurder dan nog tegenover elkaar?” Het kabinet van Ben Hamou rekent hiervoor op het oordeel van de vrederechters. “Zij zijn al bevoegd om een huurcontract te verlengen,” zegt Nguyen. “Voor onwettige uitzettingen zullen we de boetes verhogen. Die gesprekken zijn lopende.”

‘De hoofddoek toelaten geeft gemotiveerde werknemers’ Binnen een tweetal weken gaat de vacature-databank Hĳabis at Work online, waar (Brusselse) ondernemers kunnen aangeven dat vrouwen met een hoofddoek welkom zĳn op de werkvloer. Initiatiefnemer Hanan Challouki hoopt op een mindshift.

Waarom ligt de hoofddoek nog moeilĳk bĳ veel bedrĳven? Angst voor het onbekende, denk ik. Alles wat niet-Westers en niet-Europees lijkt, maakt sommigen nerveus en bang. Bedrijven laten dan hoofddoeken niet toe uit vrees klanten te verliezen, die met dezelfde gevoelens worstelen. Het heeft specifiek ook met islamofobie te maken, want ik ken maar weinig verhalen van ondernemers die een ketting met een kruisje verbieden. Waarin ligt het voordeel voor bedrĳven om zich zo te profileren? Ik vind de veelheid aan profielen op de werkvloer verrijkend. Als mensen bovendien volledig zichzelf kunnen zijn, heeft dat niet alleen een impact op de persoon in kwestie, maar ook mogelijk een positief gevolg voor het bedrijf zelf, dat kan rekenen op een gemotiveerde medewerker. Wie elke dag verplicht een stukje van zichzelf moet achterlaten bij de deur, gaat daaronder gebukt. Dat is geen fijne situatie om in te werken. Dat klinkt heel neoliberaal: religie ten dienste stellen van de economie. (Lacht) Ik zou mezelf nu niet meteen labelen als een neoliberaal. Ik vind het gewoon belangrijk dat mensen zich goed voelen, en al zeker in een context waarin iedereen langer zal moeten werken. En als het efficiëntie-argument bedrijven overtuigt om breder aan te werven, waarom ook niet?

leeft. Ook het Eigenaarssyndicaat kondigde al juridische stappen aan tegen de winterstop. Het Grondwettelijk Hof heeft nu nog geen beroep van hen ontvangen. Bij een gelijkaardige zaak tegen het Waalse moratorium vorig jaar kregen de eigenaars trouwens ongelijk. “Onze ordonnantie heeft een positief advies van het Hof gekregen,” verdedigt staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) de Brusselse regels, al was de Raad van State wél kritisch. “We moeten op meerdere fronten tegelijk werken tegen dakloosheid. Dit is er een van,” zegt haar woordvoerder Mathieu Nguyen.

“Ik vind de veelheid aan profielen op de werkvloer verrĳkend” Is een bedrĳf dat hoofddoeken toelaat een goed bedrĳf? Of de sfeer goed zit, heeft met meer te maken dan enkel religie. Hoe is het algemene hr-beleid, hoe zit het met de voordelen? Hoe organiseert het bedrijf the war on talent? Een hoofddoek toelaten, betekent niet automatisch dat het een interessante plek is. Kreeg u al veel respons van Brusselse bedrĳven? Ja. Wie dat zijn, wordt duidelijk met de lancering van de site, die in het Nederlands, Frans en Engels online gaat. Zou het als signaalfunctie naar de bedrĳven niet belangrĳk zĳn als ook de overheid religieuze kledĳ toelaat? Zeker. Maar in alle eerlijkheid: ik wacht niet op de overheid. Ik weet dat het neutraliteitsprincipe gevoelig ligt. Maar de situatie vandaag is evenmin ideaal. Werknemers met een hoofddoek worden meestal in de backoffice geïnstalleerd, en kunnen daardoor moeilijk doorgroeien naar andere, meer zichtbare posities. Dat werkt pas demotiverend. MG

SNIJ DE WEG VAN DE TRAM NIET AF HIJ HEEFT ALTIJD VOORRANG

1 NOVEMBER 2023

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

| 15

Samenleving. Als leven en dood elkaar aanraken

Een plek om te sterven, midden in het leven Bij Pass-ages in Vorst liggen dood en leven letterlijk niet ver van elkaar: het is een geboortehuis én een huis waar mensen komen sterven. Dat gebeurt er niet verborgen in een ziekenhuis, maar omgeven door leven. “Mijn tante heeft hier het best denkbare levenseinde kunnen beleven.” door Kris Hendrickx foto Saskia Vanderstichele

ls Steph (50) in juni van dit jaar in Pass-ages komt wonen, trekken de bewoners van het pand grote ogen. De nieuwe buurvrouw heeft altijd wel een grap paraat en nodigt zowat elke week vrienden uit voor een feestje. Ze slaat ook meteen aan het tuinieren en speelt met de kinderen van de buren, die toegang hebben tot het tuintje achter haar appartement. Nee, het is niet meteen wat de buren hadden verwacht van iemand die haar laatste levensfase ingaat. Toch is Steph ongeneeslijk ziek. “Ze was iemand die heel snel contact legde,” vertelt de Nederlandse Emmy (80), die vrijwilliger is bij Pass-ages, in de buurt woont en vaak langskwam. “Ik toonde haar de wijk en ging mee inkopen doen. Als ze bijvoorbeeld tomatenplantjes ging bestellen, dan vertelde ze meteen aan de verkoper dat ze er niet zeker van was of ze

die nog ging kunnen afhalen, omdat ze terminaal was.” Bewoonster en vrijwilligster Salomé herinnert zich dan weer hoe moeilijk Steph, die opvoedster was in een Jetse school, het vond om het begin van het nieuwe schooljaar te missen. Maar ook hoe de doodzieke vrouw wél nog de tijd vond om een baantje te regelen op haar oude school voor Mohsine, de zoon van een andere vrijwilligster die in hetzelfde complex woont. Steph zal uiteindelijk op 18 september sterven.

Huis voor het levenseinde Stéphanie, zoals de vijftigjarige voluit heette, was een van de eerste vier bewoners van het maison de mourance (het huis voor het levenseinde) van Pass-ages, het eerste in zijn soort in ons land en wellicht ook wereldwijd. Het concept? Wie ongeneeslijk

ziek is en de laatste weken of maanden niet thuis of in een ziekenhuis wil of kan doorbrengen, kan hier terecht. Het huis voor het levenseinde telt drie kamers in een appartement met gemeenschappelijke keuken, woonkamer en tuintje. De bewoners brengen hun eigen medische omkadering mee, maar kunnen ook rekenen op een uitgebreid netwerk van vrijwilligers om hen bij te staan. Het huis voor het levenseinde is deel van een groter geheel. Pass-ages, dat is ook een geboortehuis én een collectief woonproject met tien woningen boven het maison de mourance. Niet zomaar cohousing, maar een coöperatieve structuur waar verschillende generaties en inkomensniveaus samenwonen. Zo worden drie van de appartementen beheerd door een sociaalverhuurkantoor. De leeftijdsmix wordt dan weer gegarandeerd via de gevarieerde woninggrootte. En als een gezin groeit of

Samenleving. Als leven en dood elkaar aanraken

krimpt, kan het verhuizen binnen hetzelfde huis. Alle volwassen bewoners zijn automatisch ook vrijwilliger en besteden wekelijks vijf tot twintig uur aan de vzw. Die inzet kan rond het maison de mourance draaien of rond het geboortehuis, dat er net naast ligt, op de benedenverdieping. Of het nu om koken, boodschappen, een gezelschapsspel of gewoon een luisterend oor gaat, altijd staat er wel iemand paraat. “Mijn grootmoeder woonde in een Italiaans dorp waar er nog hechte netwerken waren en mensen nog vaak thuis stierven,” vertelt Sabrina. “Het is een beetje alsof de logica van die plek hier opnieuw is geconstrueerd.” De vrouw beviel in augustus in het geboortehuis, waar ze vier dagen verbleef. Ze leerde er Steph kennen in de communicerende tuin achter de twee appartementen. “Ze had haar tuinschopje in de hand en was bijzonder grappig, als ik aan haar terugdenk moet ik nog altijd glimlachen.” Sabrina koos voor Pass-ages omdat ze niet wou bevallen in de hypermedische omgeving van een ziekenhuis. “Mijn vriendinnen hadden daar niet enkel slechte herinneringen aan, hier kon mijn man gewoon blijven slapen, er was een poetsdienst, de vrijwilligers zorgden voor alles. We wilden een plek waar we elkaar als gezin van drie konden leren kennen. Eerlijk gezegd, op basis van de website werd ik niet warm van het idee om te bevallen naast mensen die gaan sterven. Maar een vriendin overtuigde me en het bleek echt de ervaring waarop we hadden gehoopt.” De logica van een dorp heropbouwen, dat was ook een beetje het opzet van initiatiefneemster Isabelle Verbist, die ons een rondleiding geeft door het project. Zowel het geboorte- als het sterfhuis heeft momenteel geen bewoners, maar de vrijwilligers hebben wel verzamelen geblazen voor hun wekelijkse brunch. “Dat

betekent niet dat we hier willen leven zoals vroeger, maar we proberen de goeie dingen van het dorpsleven wel vast te houden. Hoe creëer je sociale banden die toestaan dat je ergens tot op het einde kan leven? Hoe bouw je een plek waar mensen niet meteen weg moeten zodra het moeilijker wordt? Dat waren hier centrale vragen.” Verbist toont het geboorte- en sterfhuis, de grote openbare tuin achter het gebouw met een vijvertje – ‘Er ontspringen hier bronnen’ – en slaat een praatje met een kleuter op het terras achter het huis voor het levenseinde. Het jongetje vertelt dat hij verkouden is en dus een dagje school overslaat. Verbist trakteert hem op een brede glimlach. “Ik heb er altijd van gedroomd om een plek te creëren waar je kon bevallen én sterven tussen de bloemen, de eenden in de vijver en kinderen die rondrennen.” Die plek maakt op zijn beurt deel uit van een nog groter geheel. Pass-ages is een van de drie verenigingen die onder de koepelnaam Calico (Care and Living in Community) het huis in de Deltastraat bewonen. De andere twee zijn het feministische Angela D. dat tien woningen aanbiedt voor vrouwen in een moeilijke situatie en Community Land Trust Brussel.

Goed omringd heengegaan Terug naar september. Steph woont zo’n twee maanden in Pass-ages als ze een medebewoner krijgt. Arlette (75) is niet alleen een stuk ouder, ze is ook lang niet meer zo mobiel. “Het begin was even aanpassen voor Steph, die zich ondertussen helemaal thuis voelde in het appartement,” herinnert vrijwilligster Salomé zich. “Maar uiteindelijk zijn ze erg gehecht geraakt aan elkaar en zag je hoe ze voor elkaar zorgden. Arlette was bijvoorbeeld erg religieus en wou op zondag naar de mis kijken op tv. Steph en ik hebben ruim een uur zitten zoeken naar

“Mĳn oma woonde in een Italiaans dorp met nog hechte netwerken. Het is alsof de logica van die plek hier weer is geconstrueerd” Sabrina Beviel in Pass-ages

een manier om die mis te bekijken op de nieuwe tv, hoewel Steph helemaal niets met religie had.” Arlette overlijdt na een drietal weken bij Pass-ages, een week nadat ook Steph wat onverwacht is gestorven. “Bij Arlette hadden we het voelen aankomen en de familie verwittigd,” vertelt Salomé. “Haar nicht is hier blijven slapen en op haar laatste dag waren ook haar zus, broer en favoriete verpleegster bij haar. Een vrijwilligster met wie ze goed overweg kon, zong dan weer gregoriaanse liederen die ze graag hoorde. Toen haar broer, die ze niet zo vaak zag, net vertrokken was, is ze overleden. Elle est morte entourée.” Zowel Steph als Arlette zal uiteindelijk opgebaard worden bij Pass-ages, waar de naasten haar nog een laatste groet kunnen brengen. “Bij Steph hebben mensen eerst nog de kist beschilderd, op haar vraag. Na de plechtigheid is ze uiteindelijk op de tonen van ‘Je t’aimais, je t’aime, je t’aimerai’ van Francis Cabrel naar buiten gedragen. Arlette was erg aangedaan en volgde die scène uit haar bed aan het raam. Toen Arlette een week later ook overleden was, hebben we

Tegelijk merkt Salomé dat er langzaamaan meer belangstelling is, maar dan vooral via mond-tot-mondreclame. “Tijdens de begrafenisplechtigheden van Steph én Arlette was zowat iedereen het concept van Passages aan elkaar aan het uitleggen.” Ook Isabelle Verbist geeft toe dat de opstart trager gaat dan verwacht. “Maar de hele sector begint ons nu wel beter te kennen en beseft dat we geen concurrenten zijn, maar complementair. In elk geval zien we nu meer aanvragen. En we hadden al bezoek uit Frankrijk en Zwitserland om te kijken hoe we werken.”

Merci Arlette

Een archieffoto van Pass-ages, het huis in Vorst waar mensen, omringd door anderen, leven én dood in eigen hand kunnen nemen. Sabrina beviel er van haar baby. Steph, de vrouw met de zonnebril, koos de plek uit om er te sterven.

hier ook nog een deelmoment voor familie en vrienden georganiseerd, waarin we herinneringen aan haar ophaalden. Er waren drie generaties aanwezig, er is geweend maar ook veel gelachen. Verdriet gewoon verbergen helpt niet.” Bewoners, externe vrijwilligers of naasten van de overledenen, iedereen is vooral erg enthousiast over Pass-ages. Toch maakten tot nog toe maar vier mensen gebruik van het sterfhuis en nog eens vier van het geboortehuis, terwijl beide toch al anderhalf jaar open zijn. Veel is dat niet. Zijn de circa 1 miljoen euro aan Europese steun – om de woningen op de gelijkvloerse verdieping te kopen – en de lopende subsidies van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) dan wel goed besteed? “Het klopt dat we verrast waren dat het zo lang duurt,” zegt Salomé. “En als vrijwilliger die hier boven woont, vond ik het lastig om in een project mee te draaien waarvan de buik grotendeels leeg bleef. Maar wat we hier doen, is echt een paradigmawissel en die heeft tijd nodig. We zijn zolang gebombardeerd met de boodschap dat we amper zelf mogen

beslissen als het over bevallen en sterven gaat. Op die cruciale momenten worden we verondersteld alles aan een medische omgeving toe te vertrouwen, kinderen er weg te houden. Het duurt even voor mensen beseffen dat ze leven en dood in eigen hand kunnen nemen.”

Dominique Bouckenaere, voormalig voorzitter van de Brusselse federatie voor palliatieve en continue zorgen, kijkt alvast positief naar een initiatief als Pass-ages. “Het heeft zeker zin. Zulke vormen van middle care, tussen de ziekenhuisomgeving en een verblijf thuis, zouden in het algemeen meer steun moeten krijgen. Mensen die er gebruik van maken, kosten trouwens veel minder aan de maatschappij dan wie in een volledig medische omgeving wordt opgevangen.” Het slotwoord is voor Dominique, een nicht van Arlette die haar geregeld kwam opzoeken. “Mijn tante heeft hier het best denkbare levenseinde kunnen beleven, we hadden nooit kunnen dromen dat het zo mooi kon zijn. Ik heb echt het gevoel dat alle betrokkenen gewonnen hebben bij de formule: Arlette zelf, haar naasten én de vrijwilligers. Toen ze aankwam, stond er ‘Welkom Arlette’ op een bordje aan de ingang. Na haar dood las ik ‘Merci Arlette’.”

MOURIR ENTOURÉ PAR LA VIE

TO DIE SURROUNDED BY LIFE

À Forest, il y a un endroit unique au monde. Pass-ages est à la fois une maison de naissance et une maison où viennent mourir les gens. Les deux logements font partie d’un projet d’habitat collectif où les habitants réguliers sont aussi des bénévoles. Chez Pass-ages, on accouche ou on meurt non pas de façon cachée dans un hôpital, mais entourés par la vie. Les habitants bénévoles passent pour des tâches ménagères, pour réciter des textes ou simplement pour écouter. Ils étaient encore peu nombreux lors de l’ouverture du projet il y a un an et demi, mais progressivement, cela change, selon les preneurs d’initiative.

In Vorst/Forest, there is a place like no other in the world. Pass-ages is both a birthplace and a house where people come to die. The two floors also are part of a collective housing project. There, childbirth and death do not happen hidden away in a hospital, but surrounded by life. As recently as September, Steph (50) and Arlette (75) died there. All of the residents of the flats are also volunteers in the birth and death home. They help with household chores, read to others, or simply offer a listening ear. Not many residents have found their way here since the opening 18 months ago, but that is slowly changing, say the founders.

2023

Reserveer jouw plaats aan tafel op een van de 110 locaties via brusselhelpt.be

Beeld: Tom Frantzen / Foto: Studio Beshart

Name of the event

CITY

Name of the event

CITY

1. PastaPompier 2. Spaghetti met zwaluwen et hirondelles 3. Dalle’s spaghetti saus 4. Walvis Spaghetti 5. Spaghettislag Les Filles 6. Spaghettislag x KVS 7. Spaghetti & Western 8. Aximax helpt 9. Spaghetti in Muntpunt 10. (H)eerlijke spaghetti 11. Veni vidi vegan 12. Dineren tussen boeken 13. BRAL-Spaghetti 14. Vù maa nen bolo 15. Spaghetti4Lions 16. La Bellone & United Stages 17. Anspaghetti Bolovard TAKE AWAY 18. Happy Bolo by Saïd&Chouke - TAKE AWAY 19. Spaghetti al Huotti 20. Mangia che ti passa 21. Spaghetti ALBERTO 22. Past à la Brik 23. Patrizia’s no bolo 24. Du bon spaghetti à la Maison Rouge 25. Spaghettislag Nekkersdal 26. Spaghetti bij Joris en Erna 27. Bolo bij Richard 28. Spaghetti with a view 29. Bij Nestor&Co 30. L’Estaminet’s Spaghettislag 31. Spaghettibar Boodschapinstituut 32.. Kriekelaar veggie spaghetti lunch 33. Spaghetti with a view 34. Porcher familie 35. Atelier 210 spaghetti & music 36. Elzenhof Spaghetti 37. Verjaardag Patrick 38. Saint-André maakt spaghetti 39. On mange à l’italienne 40. Sapi Spaghetti 41. Spaghetti au Théatre Varia 42. Spaghettislag Sint-Gillisgemeenschap 43. On a du spaghetti pour vous ! 44. Spaghetti à la Filature-Spinnerijstraat 45. Spaghetti à la 11i 46. Butcher’s Spaghetti 47. Vegan pasta bij ons 48. De Grootste Spaghettislag van Anderlecht 49. SpaghettiFLUX 50. Chez Nous 51. Pool Noodles @ FLOW 52. Salu&dekost 53. Spaghetti met liefde gemaakt dr Zonnelied 54. Filter Spaghetti 55. Pippi’s spaghettifeest

Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Brussel Schaarbeek Schaarbeek Schaarbeek Schaarbeek Schaarbeek Etterbeek Etterbeek Elsene Elsene Elsene Elsene Ixelles Ixelles Sint-Gillis Sint-Gillis Sint-Gillis Sint-Gillis Anderlecht Anderlecht Anderlecht Anderlecht Anderlecht Anderlecht Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek

56. Imelda Bruist 57. Atelier Bolo 58. ! Leven en Laisser Vivre ! 59. Spaghetti & talkfest 60. Spaghetti Bonnevie 61. Mac & Cheese by Jeunes Boss 62. Hiatus Spark Of Posibilities 63. Spaghetti De Wand 64. Spaghetti boloJES 65. Soirée Spaghetti - De Platoo&Upliving 65. Spaghetti @ Koekie 67. Soirée Spaghetti - TAKE AWAY 68. Spaghetti @DeKroon 69. Spaghettislag Pangaert 70. Spaghettislag Ganshoren @ DeZeyp 71. Spaghettiny 72. SpaJette 73. Kom manger een spaghetti 74. Spaghetti Essegem & Ter Linden 75. Hart voor Spaghetti - WZC Pagode 76. Spaghetti voor Brussel Helpt bij De Linde 77. Spaghetti alla Kontakt 78. Bolo@Home 79. Micara 80. Spaghetti in Den Dam 81. LOGS spaghettis 82. Spaghettini - GC Wabo 83. Brussel Helpt: Huysgemaakte spaghetti 84. Ten Weyngaert Kookt 85. Spaghetti for Brussels 86. ‘Space’-ghetti op Jupiter 87. De grote Op-Weule helpt spaghettislag 88. Spaghetti Noshidjan be 89. Josée Helpt 90. Spaghetti Lambrotti 91. TAKE AWAY spaghetti Wzc Quietas 92. Voor Jeannette 93. Spaghetti Koning Albert 94. Het Spag’hof 95. Kom genieten in WZC Spanjeberg! 96. Little Miss - Big Pasta 97. Spaghetti Hestia Armonea 98. TAKE AWAY spaghetti WZC Rietdijk 99. Spaghettislag take-away - WZC De Stichel 100. WZC Woluwe Promenade 101. WZC Wommelghem 102. Spaghetti door WZC Millegem 103. Spaghetti-event - WZC Rembertus 104. WZC De Wyngaert steunt Bruzz 105. Spaghetti à la De Lelie 106. TOP meeneem pasta ‘De Klinckaert’ 107. Woonzorgcampus Voortberg steunt BRUZZ 108. Vondelhof steunt! 109. Genker Spaghetti 110. Oostendse spaghetti in ‘t Kroegske

Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Sint-Jans-Molenbeek Koekelberg Koekelberg Koekelberg Sint-Agatha-Berchem Ganshoren Ganshoren Ganshoren Jette Jette Jette Neder-over-Heembeek Haren Sint-Pieters-Woluwe Sint-Pieters-Woluwe Oudergem Oudergem Oudergem Watermaal-Bosvoorde Ukkel Vorst Vorst Vorst Sint-Lambrechts-Woluwe Sint-Joost-ten-Node Sint-Joost-ten-Node Beersel Dilbeek Dilbeek Dilbeek Dilbeek Asse Zellik Wemmel Vilvoorde Vilvoorde Zaventem Wommelgem Wommelgem Mechelen Rotselaar Begijnendijk Haacht Scherpenheuvel-Zichem Boutersem Genk Oostende

Bijgedachte.

Wetten dienen niet om één familie te viseren

Bram Van Renterghem Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Gaat het Gewest in het vervolg alle lastpakken op deze manier uitschakelen?”

Vooruit wil de familie Stoclet verplichten om haar paleis open te stellen voor publiek. Maar een ordonnantie dient om het samenleven te regelen, niet om één familie op de knieën te dwingen. De socialisten van Vooruit hebben iets met verplichtingen. Ze willen kinderen verplicht naar de opvang, huisvrouwen verplicht aan het werk, werklozen verplicht naar een basisbaan, nieuwe baasjes verplicht naar de hondenschool en het portier verplicht geopend met de hand het verst van de autodeur – de Dutch reach. Als het van staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Ans Persoons (Vooruit) afhangt, komt daar nog een verplichting bij: die om je erfgoedwoning open te stellen voor publiek. Alles draait rond het Stocletpaleis op de Tervurenlaan, een architecturale parel die in 2009 Unesco-werelderfgoed werd. De Brusselse politiek wil dat uitzonderlijke gebouw graag openstellen voor publiek, maar de familie weigert pertinent. Om dat te verhelpen heeft Persoons op 19 oktober een ordonnantie op de regeringstafel gelegd die de familie geen keuze meer laat. Bolsjewistisch is dat niet, volgens Persoons. “We willen de familie uiteraard niet onteigenen. Wel willen we via de creatie van een ordonnantie de familie ertoe bewegen om min-

stens tien keer per jaar de deuren van het Stocletpaleis te openen voor een breder publiek.”

Morele plicht Voor die openstelling zijn goede argumenten. Zo stelt Persoons dat het marmeren paleis collectief erfgoed is, en dat iedereen de kans moet krijgen om dit te ervaren. “Collectief erfgoed is van ons allemaal.” Kunsthistoricus Paul Dujardin stelt dan weer dat het de morele plicht is van de familie om dit unieke werelderfgoed open te stellen. “Zonder publieke functie is dat gebouw dood en heeft het geen ziel meer.” En dat klopt. Het gebouw staat sinds 2002 leeg, waardoor zelfs de familie er niet meer van geniet. Een morele plicht is echter nog iets anders dan een wettelijke plicht. Om te beginnen omdat die in strijd is met artikel 15 van de Grondwet: ‘De woning is onschendbaar.’ Alleen bij uitzonderlijke omstandigheden kan daarvan worden afgeweken, bijvoorbeeld bij het vermoeden van een misdrijf. Daarvan is hier geen sprake. Het erfgoed wordt netjes onderhouden, de familie beheert het domein als een goede huisvader. Wel kreeg de familie subsidies voor onderhoud en restauratie. Daar kan een openstelling voor in de plaats worden gevraagd, het gaat tenslotte om publiek geld. Bij het Stocletpaleis was dat niet de deal. De subsidies bedroegen tussen 2016 en 2022 zo’n 345.000 euro, terwijl er pas vanaf 500.000 euro zo’n open-

stelling kan worden afgedwongen. Terugkomen op die deal is niet correct. Daarenboven liet de anders zo discrete familie afgelopen weekend weten dat die bijdrage secundair is aan wat ze er zelf al instak. Wie naar erfgoed. brussels surft, kan inderdaad lezen dat “de bijna volledig oorspronkelijke toestand, in de eerste plaats te danken is aan de eigenaars, die met veel aandacht waken over het goed”.

Njet Dat Vooruit de familie toch wil verplichten open te stellen, is dus al bedenkelijk. Dat het hiervoor speciaal een ordonnantie creëert, is dat des te meer. Want had de familie niet moeilijk gedaan, dan was van die ordonnantie geen sprake. Daar komt Persoons trouwens gewoon voor uit. “Omdat we op een njet blijven stoten, rest er mij geen keuze en dien ik een voorstel in bij de regering om de opening juridisch af te dwingen,” schreef ze op X. Maar een ordonnantie is een algemene wet bedoeld om het samenleven vorm te geven. Niet om één familie op de knieën te dwingen. Dat de overheid nu toch met dat doel een ordonnantie vervaardigt, is een gevaarlijk precedent. Gaat het in het vervolg alle lastpakken op deze manier uitschakelen? Het is, zoals de familie in een reactie terecht stelt, een “dreigement dat geen rekening houdt met de rechtstaat”. Benieuwd wat de andere regeringspartijen daarvan vinden.

1 NOVEMBER 2023

| 23

Het Stocletpaleis op de Tervurenlaan is een architecturale parel die in 2009 Unescowerelderfgoed werd. © PHOTONEWS

Big City.

Wat gebeurde er met de Brusselse opnamestudio’s? Brussel kende ooit een bloeiende muziekscene met een waaier aan opnamestudio’s. Hebben die de nineties overleefd? Max Wyckaert en Luana Difficile zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Dirk uit Elsene. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag? Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Met zijn tientallen opnamestudio’s was het Brussel van de jaren 1980 een walhalla voor heel wat (buitenlandse) muzikanten. Dat is vandaag niet anders. Muziek van Pharrell Williams, Paolo Nutini en Alicia Keys werden bijvoorbeeld in Brussel deels opgenomen, gemixt of gemasterd. De eerste commerciële opnamestudio in de hoofdstad opende in 1942 op de Jetsesteenweg in Koekelberg, waar tot vandaag de Jet Studio huist. Die werd vroeger gebruikt door Decca Records, de platenfirma van onder meer The Rolling Stones. Behalve de Engelse rockband kreeg studio Decca in de jaren 1960 ook Edith Piaf, Charles Trenet en Toots Thielemans over de vloer. Niet alleen het Britse platenlabel

Decca nam muziek op in Brussel, ook Philips had in de jaren 1950 een studio in de Priemstraat. De akoestiek was er volgens de muziekoperatoren van toen uitstekend en dat vond ook Adamo, die er zijn eerste nummers zou hebben opgenomen. Later richtten twee geluidstechnici van de Philips Studio in 1965 studio Madeleine op in de Magdalenastraat. In de decennia daarna volgden onder meer Studio Morgan in Ukkel, Studio Caraïbes vlak bij Ribaucourt en studio DES aan de Begijnhofkerk. Op het hoogtepunt in de jaren 1980 telde Brussel zeker 45 opnamestudio’s, die alles samen zo’n 100 mensen voltijds in dienst hadden.

Peperduur De Brusselse studio’s waren beduidend goedkoper dan die in Londen of Parijs en België stond toen al bekend om zijn goede geluidstechnici, die in de beginjaren vooral iets van elektronica ken-

den. Zij bouwden zelf hun opnameapparatuur, omdat er tot de jaren 1970 amper fabrikanten bestonden van mengtafels. Dat veranderde vanaf de eighties, de gouden jaren voor de opnamestudio’s, die toen over exclusieve en peperdure apparatuur beschikten. Een standaard magnetofoon of bandopnemer kostte evenveel als een huis in SintGillis toen. Aan die bloeiperiode kwam in de jaren 1990 een einde. Door technologische ontwikkelingen en het

Beestig Brussel.

De babbelzieke eikelzoeker is druk in de weer Tĳdens de lente smult de gaai van rupsen, insecten en bessen, maar zodra de temperaturen zakken schiet dit kleurrĳke vogeltje in actie om zĳn wintervoorraad aan te leggen.

Je herkent de gaai meteen aan zijn verenpak met zwarte snor en lichtblauwe veren. Het is zowel een broed- als een trekvogel,

want in het najaar komt er een hele vloot uit het buitenland op bezoek. De vogels uit Noord-Europa trekken dan zuidwaarts en

strijken ook in Brussel neer. De herfst is dus het ideale moment om er een te spotten. Momenteel is hij druk in de weer, want één gaai kan tijdens de herfst tot wel vijfduizend eikels in de grond verstoppen. Ze pikken rijpe vruchten op en vliegen met die voorraad naar een andere plek, waar ze de noten met hun snavel in de grond timmeren. Om de eikels makkelijk te kunnen transporteren, heeft de gaai een speciale huidplooi onder zijn snavel, dat als een soort zakje fungeert.

De gaai heeft een speciale huidplooi onder zijn snavel om eikels makkelijk te transporteren. © SHUTTERSTOCK

1 NOVEMBER 2023 | 25

| MEER BRUZZ |

Na de aardbeving

Een groep Brusselse jongeren trok naar Marokko om er te helpen met de heropbouw na de aardbevingen in september. Bekĳk de reportage op BRUZZKet.be De Jet Studio bevindt zich al sinds 1942 in Koekelberg. De studio werd vroeger gebruikt door Decca Records, de platenfirma van The Rolling Stones.

ontstaan van muzieksoftware konden artiesten plots zelf heel makkelijk muziek inspelen, mixen en instrumenten toevoegen of bewerken. Daar hadden ze geen grote opnamestudio meer voor nodig, zeker toen ook de opnameapparatuur goedkoper werd. Homestudio’s schoten in de jaren 1990 als paddenstoelen uit de grond. Volgens schattingen waren er zeker 10.000 artiesten met een eigen studio thuis. Vandaag zijn ze nog met drie, de grote opnamestudio’s in Brussel:

ICP in Elsene, Dada Studios in Schaarbeek en Jet Studio in Koekelberg. Die hebben alle drie hun eigen troeven. De Jet Studio biedt naast een analoge echokamer ook een unieke sound, door de isolatie die al decennialang onveranderd bleef. Bij Dada Studios specialiseerden ze zich in filmmuziek en ICP weet al jaren wereldsterren aan te trekken als Lady Gaga, Cat Stevens en Simple Minds. Desondanks blijft het knokken om de Brusselse studio’s rendabel te houden. MW

Uit de oude doos

Hoe zag onze hoofdstad er vroeger uit? Hoe leefden de Brusselaars? BRUZZ geeft in samenwerking met erfgoedbank Brussel antwoorden aan de hand van foto’s uit de oude doos. Elke vrĳdag na BRUZZ 24

Om die ondergrondse wintervoorraad later terug te vinden, maakt de gaai gebruik van contrast in het landschap. Hij slaat proviand op in de buurt van dingen die makkelijk te herkennen zijn, zoals boomstronken, struikgewassen of hoge palen. Die gebruikt hij als wegwijzers en ze leiden hem rechtstreeks naar zijn proviand. Uiteraard blijven er ook eikels liggen, waar dan bomen uit groeien – de gaai is een van de allerbeste bosbouwers. Dat verband tussen de gaai en de eik reikt tot in de Latijnse bena-

ming: Garrulus glandarius, of babbelzieke eikelzoeker. Dat eerste deel slaat op nog een andere functie die de gaai op zich neemt. Wanneer hij gevaar voelt, waarschuwt hij andere dieren met luide, hese kreten, zodat die snel op de vlucht kunnen slaan. Wil je er eentje van dichtbij bewonderen? Leg dan een paar eikels op je balkon of terras. De kans is groot dat je niet erg lang hoeft te wachten. AD Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Non-stop de beste dj’s

Luister naar de beste dj’s uit Brussel, non-stop en 24/7 op BRUZZ ICE. Hiphop, amapiano, house, global grooves en techno uit de buik van Brussel! Meer op BRUZZ.be/ice

Brussel Helpt. Ex-dakloze Philippe Derweduwen helpt lotgenoten

‘Op straat ben je nooit veilig, een appartement geeft rust’ Tien jaar geleden leefde Philippe Derweduwen nog op straat als dakloze, vandaag werkt hij als ervaringsdeskundige bij de vzw Straatverplegers en helpt hij lotgenoten aan een vaste woning. “Ik ken en herken de signalen wanneer het niet goed gaat met iemand.”

p een bankje naast een appartementsblok in Haren zitten Philippe Derweduwen en Jonathan te praten. De twee mannen hebben het over vroeger, over Jonathans gezondheid, over hoe het gaat, over schulden, over de voetbalmatch Zweden tegen België die halverwege werd afgelast door een terroristische aanval in het centrum van Brussel. Maar het gaat ook over hoe het meevalt om niet meer op straat te leven. Af en toe wordt hun gesprek onderbroken door een

vliegtuig dat overvliegt. Samen tellen ze de dagen, want Jonathan is vandaag precies 51 dagen gestopt met drinken. “Een prestatie,” zegt Derweduwen achteraf. “Stoppen met een verslaving is het moeilijkste wat er is. Dat lukt niet zomaar.” Philippe Derweduwen – 53 jaar – kan het weten. Twintig jaar lang leefde hij zonder onderdak in Brussel: nu eens kon hij bij een vriend terecht, dan weer in een kraakpand, soms op straat. Een zwaar, en soms erg vermoeiend leven, erkent hij vandaag. Toch valt dat niet aan hem te zien: hij oogt fris en

staat energiek iedereen te woord. Zo is hij voor velen een figuur geworden die inspireert. Terwijl hij aandachtig luistert naar anderen die vandaag in een gelijkaardige situatie zitten en mee tobt over de vele moeilijke en gevaarlijke situaties, toont hij dat het kán: je leven weer op de rails krijgen. Vandaag werkt Derweduwen als schakelfiguur voor de vzw Straatverplegers, dit jaar het goede doel voor de Brussel Helpt-actie van BRUZZ. Gewapend met zijn unieke ervaring, is hij een steun voor ex-daklozen bij de overstap naar hun nieuwe situatie.

▼

door Isabelle Vanhoutte foto’s Ivan Put

31 SEPTEMBER 2022

Philippe Derweduwen was zelf dakloos en is nu aan de slag bij de vzw Straatverplegers, dit jaar het goede doel van de BRUZZ-actie Brussel Helpt.

| 27

▼

Brussel Helpt. Ex-dakloze Philippe Derweduwen helpt lotgenoten

Tegelijkertijd geeft hij de organisatie inzicht in de manier van denken van mensen die lange tijd op straat leefden. “Patiënten nemen mijn collega’s toch iets minder snel in vertrouwen dan mij, omdat ik iets soortgelijks heb meegemaakt,” zegt Derweduwen, die dankzij zijn verleden kan helpen om bruggen te bouwen. “Het is gemakkelijker met gelijken te praten dan met een maatschappelijk werker, psycholoog of dokter. Zo zullen sommige patiënten nooit tegen een dokter zeggen dat ze een ernstig drankprobleem hebben, maar ik ken de signalen. Ik vraag dan: ‘Hoe gaat het met de lever?’ Op een gegeven moment slaag ik er wel in om het vertrouwen te winnen.”

Altĳd waakzaam zĳn Hoe hij daarbij concreet te werk gaat? Simpel. “Meestal kom ik langs met een specifiek doel, om te helpen met administratie, iets medisch, of de patiënt begeleiden om ergens naartoe te gaan, maar er zijn ook momenten dat we gewoon inzetten op kwaliteit, zoals bij Jonathan. Dan drinken we koffie en hebben we een gesprek onder vrienden. Zo groeit het vertrouwen.” “Mijn missie is om patiënten te ondersteunen zodat ze hun appartement kunnen behouden,” legt Derweduwen uit. “Sommigen wonen er nog maar net, anderen al langer dan een jaar.” Maar voor wie jaren buiten leefde, is het vaak een shock om plots in een appartement terecht te komen. “Ze moeten zich aanpassen aan een nieuwe buurt en aan de mensen. Het kan maanden duren voor ze zich goed voelen op hun nieuwe stek.” Toch maakt een plek hebben om te wonen een enorm verschil, benadrukt Derweduwen. “Op straat ben je nooit veilig.

Je moet altijd waakzaam zijn. In een eigen appartement kan je rusten. Daar weet je dat er niets zal gebeuren, omdat jij de sleutels hebt.” Een vaste verblijfplaats vormt daarom de kern van de werking van vzw Straatverplegers, want huisvesting is cruciaal voor het herstel. “Als het appartement er is, doen we de administratie. Pas daarna werken we aan de gezondheid, en dan komt de familie. En dan is er ruimte voor mentaal welzijn en toekomstplannen,” legt Derweduwen uit.

Een werkende telefoon De overstap van de straat naar een huis betekent inderdaad dat er veel administratieve zaken in orde moeten worden gebracht. Die rompslomp zonder kleerscheuren overleven is een hele uitdaging. Daarom wordt er stap voor stap gewerkt. De eerste stap is telefonisch bereikbaar zijn. “Dat lijkt gemakkelijker dan het is. Als je een hele tijd niets gehad hebt, ben je het niet gewoon om een telefoon bij te houden. Onze patiënten mogen hem niet kwijtspelen, soms moeten ze zelfs leren hoe hij werkt.” Zodra de telefoon correct functioneert, worden de papieren van zieken-

fonds, het OCMW, werkloosheid … in orde gebracht.

Vechten tegen verslaving Dat de aanpassingsperiode van straat naar een woning behoorlijk pittig kan zijn, ervoer Derweduwen zelf. “Bij mij duurde het meer dan vijf jaar om me aan te passen. Ik probeerde drie appartementen en verloor ze weer. Ik moest mijn schulden aanpakken. Dat was een verantwoordelijkheid waar ik nog niet klaar voor was. Tot de klik kwam.” Die klik was: stoppen met drugs. “Tot vijftien jaar geleden draaide mijn leven rond drugs. Ik gebruikte van alles: cocaïne, heroïne, alcohol, medicatie. Zodra mijn high voorbij was, ging ik op zoek naar geld. Dan gebruikte ik opnieuw, ging ik weer op zoek naar geld, en dat herhaalde zich, elke dag. Dat is de realiteit voor veel mensen die op straat leven.” Stoppen doe je echter niet van de ene dag op de andere. “Soms zegt een patiënt me dat het niet goed gaat, dat hij écht wil gebruiken. Dan antwoord ik natuurlijk dat hij dat niet moet doen. Tegelijk zeg ik hem dat hij, als hij het toch doet, het op een veilige manier moet doen. En niet te veel gebruiken. Als ik hen

“Je moet het zelf meegemaakt hebben om te begrĳpen waarom iemand alles verliest: zĳn appartement, zĳn identiteitskaart, zĳn eer” Philippe Derweduwen Ervaringsdeskundige bĳ vzw Straatverplegers

Philippe Derweduwen met Jonathan, die hij op vele vlakken bijstaat. “Plots niet meer op straat leven kan een grote shock zijn,” zegt Derweduwen.

aanraad om te gaan wandelen of iets te gaan eten, besef ik natuurlijk dat dat wat holle woorden zijn. Hij zal het wel horen, maar niet luisteren. Wie verslaafd is wil maar één ding en dat is gebruiken.” Het advies om minder te gebruiken volgen de patiënten dus niet zo gemakkelijk op. Als ex-druggebruiker begrijpt Derweduwen beter dan de collega’s waarom ze blijven gebruiken en waarom ze ook andere dingen niet of net wel doen. “Ik kan door mijn verleden af en toe nieuwe inzichten aanbrengen. Dat huiselijk geweld vaak een deel is van de relatie tussen verslaafden bijvoor-

1 NOVEMBER 2023

Ex-daklozen kunnen behalve mentale steun ook hulp gebruiken bij hun administratie.

| 29

Voor Derweduwen veranderden de dingen pas echt toen hij er niet meer helemaal alleen voor stond. “De omslag kwam er toen ik groepen van Narcotics Anonymous en Anonieme Alcoholisten begon te bezoeken.” “Ik leef nu meer dan tien jaar niet meer op straat. Ik ontmoette zelfs de liefde. Mijn vriendin is mijn tegengestelde: ze heeft een goede familie, studeerde aan de universiteit. Acht, negen jaar geleden heb ik opnieuw contact gezocht met mijn adoptiefamilie, en sindsdien is het contact goed. Ik denk dat ik geluk heb gehad. Ook dat heb je nodig, een beetje geluk. En een gezonde omgeving, familie, liefde. Dan raak je ergens uit.”

Hulp leren aanvaarden

beeld. Als alles goed gaat, is er geen probleem, maar als er geld te weinig is, of geen drugs beschikbaar zijn, dan kan het snel ontploffen. Het is pijnlijk, maar het hoort erbij. En het geweld gaat vaak in twee richtingen.”

Gebroken jeugd Begrip is cruciaal, benadrukt Derweduwen. “Je moet het zelf meegemaakt hebben of meemaken om te kunnen begrijpen waarom iemand uiteindelijk alles verliest: zijn appartement, zijn identiteitskaart, zijn eer.” “Vaak is het een familieverhaal. Een gebrek aan moeder- of vaderliefde, een gebroken jeugd. Dat was ook bij mij zo. Wie inzicht krijgt in de kindertijd begrijpt een eerste puzzelstukje van het verhaal. Dat kan een begin zijn, daarna gaat het er vooral om om een band met de persoon op te bouwen, zodat hij zo veel mogelijk durft te vertellen. Die band is belangrijk, want veel van mijn patiënten hebben – net zoals ik – geen familie. Ze geloven dat ze het alleen wel aankunnen. Ik dacht dat ook. Ik hield van het gevoel van vrijheid op straat. En van revolte. Het idee dat je niet bent zoals de anderen.”

“Dat werkt voor een tijdje, tot het niet meer werkt,” geeft Derweduwen toe. “Je bent moe, ziek en alleen. Anders zijn is dan niet zo opwindend meer, je wil gewoon zijn zoals iedereen. Om te vergeten dat je dat niet bent, gebruik je drugs. De roes doet je dingen vergeten, maar de klap van de realiteit achteraf is hard. Ik was ook ziek: hepatitis. Mijn lever had afgezien van de alcohol.”

Terug naar Haren. Op het bankje, onder de landende vliegtuigen, vertelt Jonathan dat hij Straatverplegers al jaren kent. Al sinds het moment dat hij in Bosvoorde op straat terechtkwam, stond hij op de radar van de organisatie. “Ik aanvaardde hun hulp niet. J’étais tête de mule, ik was koppig.” Daarom zijn die 51 dagen zonder drank geen kleine overwinning, zegt Derweduwen. “Ikzelf had het ook verdomd lastig om er alleen uit te klimmen. Dat veranderde op het moment dat iemand me de hand reikte, en dan nog iemand, en dan drie mensen. Zo lukte het om eruit te raken. Het is ook niet gezond om te veel op één persoon te vertrouwen. Een groep mensen rondom je verzamelen geeft veel meer kracht.” Alle info over de Grootste Spaghettislag ter wereld op 25 november 2023 via brusselhelpt.be en via BRUZZ.be/brusselhelpt

‘EN TANT QU’EX-SDF, ON ME FAIT PLUS VITE CONFIANCE’

‘AS AN EX-HOMELESS PERSON, I BUILD TRUST FASTER’

Il y a dix ans, Philippe Derweduwen était encore à la rue. Aujourd’hui, il est un personnage clé de l’asbl Infirmiers de Rue, l’association soutenue cette année par la campagne Brussel Helpt de BRUZZ. Armé de son expérience, il soutient les anciens sansabri en transition vers une nouvelle situation, et aide l’organisation à comprendre la façon de penser des sans-abri de longue date. « En général, les patients me font un peu plus vite confiance à moi qu’à mes collègues, parce que j’ai vécu une situation similaire », explique Philippe. « C’est plus facile de parler à quelqu’un de semblable que de parler à un assistant social, un psychologue ou un médecin. »

Ten years ago, Philippe Derweduwen was still living on the streets as a homeless person, today he works as a link for the non-profit organisation Straatverplegers/Infirmiers de Rue, this year’s charity for BRUZZ’s Brussel Helpt campaign. Armed with his unique experience, he supports people as they transition from being homeless to their new situation. At the same time, he gives the organisation insight into how homeless people think. “Our patients are more likely to confide in me, because I have experienced something similar,” Derweduwen says. “It is easier to talk to people like yourself than to a social worker, psychologist, or doctor.”

De slaapkamer. Lucie

Lucie is 13 en woont in Etterbeek. Ze droomt van een eigen paard. "Dat zijn prachtbeesten. Nu rij ik elke zaterdagochtend al een uur op mijn lievelingspaard Bouboule."

1 NOVEMBER 2023

| 31

’Als kind wou ik een zeemeermin zĳn en al het plastic uit de zee vissen’ Elke week gaat BRUZZ op bezoek bĳ een tiener in Brussel in zĳn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bĳ Lucie (13) uit Etterbeek. Ze is een echte dierenliefhebber. “Vroeger at ik vlees, maar nadat ik video’s gezien heb hoe dieren gedood worden, werd ik vegetariër, net als mĳn mama.” door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Je hebt familie in Luxemburg, hoe komt dat? Ik ben in Luxemburg geboren. Een paar maanden later zijn we verhuisd naar Brussel. Mijn oma, de mama van mijn mama, woont in Luxemburg. Haar huis lijkt op een hotel. Ze heeft veel kamers, zodat heel onze familie er kan blijven slapen. De foto’s op je muur tonen dat je een dierenvriend bent. Als ik niet op mijn pc of gsm mag, dan ga ik in de tuin met mijn kat en mijn konijn spelen. Mijn konijntje Popeye loopt los in de tuin. Ik vind vooral paarden leuk. Ik vind het prachtbeesten. Mijn lievelingspaard is Bouboule. Ik rijd er elke zaterdagochtend in manege La Cambre een uur op. Mijn droom is om naar een echte paardrijschool te gaan en mijn eigen paard te hebben. Daarna wil ik paardrijles geven. Kampioen zijn als beroep is echt mijn droom. Als ik goed studeer, kan ik geld verdienen om een paard te kopen, een stal te huren, en mijn droom te laten uitkomen. Ik zie een schilderĳ en tekeningen op de muur, zĳn die van jou? De tekeningen zijn van mijn kleine zus. Dit was vroeger haar kamer. We zijn van kamer gewisseld, want er woonde hier een tijdje een Oekraïens meisje. Ze is een paar maanden gebleven en dan terug naar Oekraïne gegaan. Hoe was dat? Het voelde echt aan alsof ik een grote zus had. Ze miste haar fa-

milie. Daarom is ze teruggegaan, voor haar familie en haar lief en om haar studies voort te zetten. Ze was alleen. Mannen boven de zestig mogen niet weg en haar moeder wilde bij haar vader blijven. Hebben jullie nog contact? Ja, soms stuurt ze berichtjes om te zeggen hoe het gaat. We sturen haar Belgische chocolade en soms krijgen we Oekraïense koekjes terug. Ze werkt nu in het ziekenhuis als verpleegster en op dit moment is ze veilig. Wat vind je minder leuk aan Brussel? Ik moet soms een bus nemen om naar mijn muziekacademie te gaan. Die komt om de 10 of 20 minuten. Ik had die een keer gemist en ik kwam veel te laat. Mijn juf was heel boos toen. Kan je je nog op andere manier verplaatsen? Met de auto, maar mijn ouders en ik willen zoveel mogelijk de planeet redden. Toen ik vijf jaar was, zei ik dat ik een zeemeermin wilde worden om al het plastic uit de zee te vissen. Later, toen ik ouder werd, geloofde ik niet meer in zeemeerminnen. Als ik dan een chocoladereep kocht, zei mijn moeder: “Waar is mijn zeemeermin naartoe?” Ik ben geen vijf meer, maar ik wil nog steeds de planeet redden. Ik doe mijn best, ik probeer zo weinig mogelijk plastic te kopen, of plastic dat je kan recycleren. Dat is niet altijd vindbaar.

En je mama maakt vegan cake. We eten vegetarisch of veganistisch. Mijn papa, broer en zus eten soms nog vlees, maar mijn mama en ik helemaal niet. Vroeger at ik veel vlees, maar ik heb video’s gezien hoe dieren gedood worden. Ik vond dat erg. Ik werd er zo verdrietig van dat ik besloot om geen vlees meer te eten. Mis je het? Soms vraag ik me af hoe het ook alweer smaakte, pizza met ham bijvoorbeeld.

“Er woonde een Oekraïens meisje bĳ ons in. Ze keerde terug, wĳ sturen haar nu Belgische chocolade”

Vind je dat meer mensen bewuster zouden moeten omgaan met vlees eten? Ik vind van wel. Er zijn steeds meer koeien en we blijven maar bomen omhakken. Dat vind ik erg. Koeien stoten veel CO2 uit. Als ik dat zeg tegen mijn vrienden, geloven ze mij niet. Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘JE VOULAIS DEVENIR UNE SIRÈNE’

‘I WANTED TO BE A MERMAID’

Lucie, 13 ans, vit à Etterbeek. Avant, elle voulait devenir une sirène. Maintenant, on a surtout parlé de chevaux, de chats et de lapins. Mais aussi de transports publics et de sa nouvelle « petite sœur » ukrainienne. Tout cela en mangeant un délicieux cake au chocolat vegan, car cela fait quelques années que Lucie est végétarienne.

Every week, BRUZZ visits a teenager in Brussels in their bedroom. This week, we talk to Lucie (13) from Etterbeek, who used to want to be a mermaid. We talked about horses, cats, bunnies as well as public transport and suddenly living with a Ukrainian sister. All that whilst enjoying a piece of delicious vegan chocolate cake because Lucie has been a vegetarian for years now.

Reportage. Tortillabakkerij in Anderlecht blijkt goudmijn

Hot in Brussel: tortilla’s en Mexicaans dodenfeest Met Allerheiligen landt dit jaar al voor de zesde keer het buurtfeest Día de Muertos in de Marollen: een levendig eerbetoon aan de doden, naar Mexicaans voorbeeld. Maar ook in horecakringen is het land stilaan zo hot als een chilipeper. Veel is te danken aan een unieke tortillamachine in Anderlecht. door Eva Christiaens foto’s Saskia Vanderstichele

1 NOVEMBER 2023

Olivia Elias en Oscar Jiménez leveren verse tortilla’s aan Brusselse restaurants.

| 33

Reportage. Tortillabakkerij in Anderlecht blijkt goudmijn

▼

De Día de Muertos-processie in de Marollen trekt elk jaar meer deelnemers.

“

exicanen zijn trotse mensen. We houden van koken, delen en mensen ontvangen. Er is wel één regel: ons eten moet altijd vers zijn, en met liefde gemaakt. Dat vonden wij lang niet in Brussel.” Olivia Elias straalt haar eigen levensregels zichtbaar uit: in haar winkel Las Flores in Anderlecht, met een tweede locatie in Sint-Pieters-Woluwe, maken zij en haar man Oscar Jiménez verse tortilla’s voor het oog van de klant. De productie gebeurt machinaal, in een groot bakkersapparaat, en tegelijk artisanaal. “Het moet perfect zijn,” toont Olivia wanneer de gele pannenkoekjes van de band rollen. “Elke tortilla die niet helemaal rond is of gaten heeft, halen we eruit met de hand.” Het toestel gloeit en piept wanneer maïsmeel, zout en warm water tot een plat deeg worden gekneed, in rondjes uitgesne-

den en geroosterd. Een bakkerij van Mexicaanse tortilla’s, zeg maar. Toch is het minifabriekje hier behoorlijk bijzonder. “Nergens anders in België vind je vandaag zo’n tortillamachine en in heel Europa zijn er maar een tiental,” weet Oscar. Grote industrie, zoals de fabriek van Poco Loco in Roeselare, is daar uiteraard niet bijgerekend. “Wij maken tortilla’s zonder bewaarmiddelen,” zegt Olivia. Daarvoor deden ze de nodige moeite. Het koppel volgde een gebruikscursus in een erkende Mexicaanse fabriek, liet het toestel de oceaan oversteken op een cargoschip en moest uiteindelijk al zijn vrienden optrommelen om het binnen te slepen. “De takelfirma had het gewoon op de stoep afgezet,” lacht Olivia. Ze rolt een vers lapje met wat zout op tot een pannenkoek, als een rolletje vlees bij de Vlaamse slager. “Proef,” zegt ze trots.

“Het is fijn dat mĳn land bekend wordt door wat het ís en niet door de huidige toestand. Drugsgeweld is niet wat Mexico echt typeert” Diana Castilleja Literatuurwetenschapper

Virginia Lobato startte een van de eerste tacofoodtrucks in Brussel.

De smaak van deze tortilla heeft al zeker de Brusselse horeca overtuigd. Sinds het toestel hier een jaar geleden aankwam, levert Las Flores aan steeds meer spelers in de stad. Er is het nieuwe Mexicaanse restaurant El Quetzal in de Europese wijk, de Salvadoraan El Pulgarcito in Elsene en rooftopbar Tope aan de Kruidtuin. Fusionrestaurants als Café Béguin, Djo of St Kilda gaan met de tortilla aan de slag. En in Etterbeek verwerkt sterrenchef Yves Mattagne ze tot moderne taco’s bij Latypiq. “We zien ons aantal klanten dus groeien. Niet alleen Mexicanen houden van de tortilla, veel chefs zoeken een vers product,” zegt Olivia. “Het is veganistisch, glutenvrij en eigenlijk goedkoper dan brood op tafel.” In beide hoeken van de vitrine liggen nu grote zakken maïsmeel opgestapeld. “We importeren die uit Mexico, maar onze plek om te stockeren is te klein geworden. We hebben de winkel al gehalveerd,” vertelt Oscar. Mexicaanse sauzen, snoep en gedroogde pepers staan er onder veelkleurige papierslingers uitgestald. Ook buiten de horeca lijkt Mexico te fascineren. Deze week vindt in de Marollen al voor de zesde keer het buurtfeest Día de Muertos plaats, de Mexicaanse variant van Allerheiligen. Daarbij hoort een kleurrijke

1 NOVEMBER 2023

| 35

Een tortilla moet perfect rond zijn, vinden ze bij Las Flores.

processie met muziek, dans en geschminkte doodshoofden. De organisatie zag de opkomst al meer dan verdubbelen: van 2.000 mensen in 2018 naar bijna 6.000 vorig jaar. “Voor de eerste editie hadden we maar op 200 mensen gerekend, maar het was een onmiddellijk succes,” herinnert organisatrice Celia Dessardo (Tas d’Os) zich nog. “We denken dat de Mexicaanse wereld ouders en kinderen aantrekt die haar vooral kennen uit de Disneyfilm Coco.” Die kwam in 2017 in de zalen. Een jaar eerder was James Bond in de film Spectre ook al in zo’n dodenparade te zien.

Verkleedpartĳen “De traditionele viering van Allerheiligen is in Brussel niet meer zo populair en in het grijze herfstweer snakken veel mensen naar kleur, vreugde en muziek,” denkt Celia. “Wij willen wel verder gaan dan pure folklore. We geven Brusselaars een kans om de dood een plaats te geven onder vrienden, familie en in hun stad.” De organisatie voorziet bijvoorbeeld in een altaar en praatcafés over de dood. Eindeloze groei is niet het opzet, klinkt het. Intussen organiseren ook commerciële spelers, zoals feestconcept Thé Dansant, verkleedpartijen in de stad. “Het gekke is: zelfs in Mexico vierden we Día de Muertos tot twintig jaar geleden helemaal niet zo

De fascinatie voor doodshoofden komt ook voort uit films en marketing.

uitbundig. Het feest was redelijk geïsoleerd in de dorpen en een grote parade in Mexico-Stad was er niet,” vertelt literatuurwetenschapper Diana Castilleja van de VUB, zelf Mexicaanse. “De traditie van calaveras, doodshoofden, bestond wel als spotprent in de negentiende eeuw. Daarin diende de figuur van catrina (damesskelet met een bloemenhoed, red.) vooral om te lachen met de burgerij. Calaveras zijn later blijven

Taco ABC • Tortilla: Mexicaanse pannenkoek van maïsmeel, niet te verwarren met het Spaanse omelet • Taco: tortilla met vlees of groenten in, maar niet met gesmolten kaas • Quesadilla: tortilla met gesmolten kaas, dichtgevouwen • Enchilada: dichtgevouwen taco met een grote hoeveelheid saus over • Tostada: geroosterde tortilla, te eten als cracker • Burrito: texmex-uitvinding op basis van tarwe

doorleven als satirische versjes om politieke leiders uit te lachen,” vertelt ze. “Sinds een paar jaar heeft men dat beeld weer opgerakeld. Men vermengt de catrina nu zelfs met portretten van Frida Kahlo,” merkt Castilleja. “Het is authentiek, maar de fascinatie in het buitenland komt vooral voort uit films en marketing.” Al heeft Mexico, met zijn precolumbiaanse culturen, piramides, literatuur, kunst en geschiedenis, altijd tot de verbeelding gesproken in het buitenland, ziet Castilleja. “Er is gewoon een enorme rijkdom aan tradities. Het is fijn dat mijn land weer bekend wordt door wat het ís, in plaats van door zijn huidige toestand. Drugsgeweld is niet wat Mexico echt typeert.” De publiciteit lijkt in elk geval te werken, want ook Belgen houden van Mexico, weten ze bij new kid in town Tope. Dat is de rooftopbar boven op hotel The Hoxton. “Voor elke locatie doen wij vooraf marktonderzoek. Daaruit bleek dat er nog weinig tacorestaurants in Brussel waren, dat Belgen graag naar Mexico op reis gaan en dat ze zelfs vaak Mexicaanse kookboeken kopen,” zegt pr-manager Elsa Fralon van The Hoxton. “Deze eerste maanden waren meteen een succes. Natuurlijk dankzij onze rooftop en internationale naam, maar ook door de taco’s. Je ziet dit soort restaurants nu ook in New York en Londen.” De recepten zijn bedacht door een buitenlands bureau en

Reportage. Tortillabakkerij in Anderlecht blijkt goudmijn

texmex,” benadrukt Lobato, een receptendoos uit de VS. “Niet Mexicaans.” Het kostenplaatje deed ook Olivia en Oscar de das om tijdens de covidcrisis, toen ze nog zaakvoerders waren van restaurant El Mexicanito in Elsene. “We hebben toen beslist om zelf de juiste ingrediënten in te voeren,” zegt Olivia. Het restaurant verkochten ze en ze gingen op zoek naar hun professionele tortillamachine. “Ik zie de interesse voor de Mexicaanse keuken al groeien sinds die Unesco-werelderfgoed werd in 2010. Alleen begon dat in Parijs, New York en Londen. Nu komt die trend ook naar Brussel.” Het is af te wachten wie de trend verder zal sturen, want Brussel telt nog geen duizend Mexicanen en de meesten komen

hierheen voor een bestaande job, studie of Belgische partner. “Het soort Amerikaanse droom, zoals in Los Angeles of Texas bestaat met kleine restaurantjes om te overleven, heb je hier niet,” zegt Olivia, die hier zelf aankwam als expat. De nieuwe cocktailbar Vamos Mezcal, voorlopig een foodbike, komt wel in de buurt, maar is opgericht door een Ecuadoraanse. “Mijn moeder kwam hier in 2000 aan zonder papieren, op zoek naar werk,” vertelt oprichtster Yvette Tupiza, die de Mexicaanse agavedrank mescal bekend wil maken in Brussel. “Ik volgde haar vijf jaar later, ging hier naar de hotelschool en heb sinds vijf jaar eindelijk papieren.” Ze leidt intussen een lunchrestaurant en kon wat spaargeld en subsidies bijeenrapen voor haar driewieler-bar. “Ik denk dat veel Latijns-Amerikaanse ondernemers pas de komende jaren zullen starten, wanneer die eerste migranten genoeg startkapitaal hebben verzameld.” “Laat maar komen,” vindt Virginia Lobato, die zelf haar Europese droom waarmaakte, want ooit was ze dokter in Mexico. Na drugsgeweld in haar geboortestreek volgde ze haar Belgische partner naar Brussel. Haar doktersdiploma moest ze opbergen en voor studeren was er geen ruimte. “Ik ben beginnen te koken om zelfstandig te blijven. Concurrentie vind ik dus goed, het helpt ons om te verbeteren,” zegt ze. Kan de vraag dan blijven groeien? “Zeker, onze bestellingen nemen nog elke maand toe,” zegt Olivia van Las Flores. “Je weet niet dat je dit toestel nodig hebt, tot je het hebt,” lacht ze. “Maar, breng mijn man niet op ideeën. Hij droomt al van een tweede machine.”

BRUXELLES RAFFOLE DU MEXIQUE

BRUSSELS GETS HOOKED ON MEXICO

Une machine à tortilla à Anderlecht tourne à plein régime depuis l’année passée, pour servir l’horeca bruxellois. Le rooftop Tope et d’autres restaurants fusion ont mis le taco sur la carte de la gastronomie bruxelloise. « La nourriture mexicaine doit être fraîche », expliquent les propriétaires en vantant leur appareil. En Europe, il n’y a qu’une dizaine de ces machines. En parallèle, la fête de quartier Día de muertos dans les Marolles attire plus de participant.e.s chaque année. « Cette fête, c’est du marketing, même au Mexique », dit la chercheuse de la VUB Diana Castilleja. « Mais ça fait plaisir que notre pays soit connu pour ses vraies traditions. »

For the last year, a tortilla machine in Anderlecht has been running at full capacity to serve the Brussels catering industry. Rooftop bar Tope and other restaurants are putting tacos on their menu. “Mexican food has to be fresh,” the owners of the appliance tell us. There are only about a dozen such machines across Europe. But the market for Mexican food is growing. Also the community festival Día de Muertos, a Mexican All Saints’ Day, in the Marollen/Marolles attracts more participants every year. “It is pure marketing, even in Mexico,” says VUB researcher Diana Castilleja. “But it is great that our country is becoming known for its real traditions.”

Tope, de rooftopbar van The Hoxton, serveert moderne taco’s. “Het mag nog niet té pikant zijn.”

vermengen Mexicaanse smaken met Japanse, Marokkaanse of andere kruiden. “Het mag nog niet té pikant zijn,” lacht de plaatselijke chef in de keuken.

Zeg niet mex tegen texmex Zo is het meteen duidelijk: lang niet elke taco is even Mexicaans. La Taquería in Elsene, bijvoorbeeld, is een concept uit de hoed van twee Antwerpse horecaondernemers. Burritobar Donki kwam dan weer overwaaien uit Leuven. De oprichters daar zijn een Belgisch-Nicaraguaans duo. Ancho is wel een Brussels merk, met nu vier restaurants in de hoofdstad, maar ook daar liggen de roots niet ver van huis: de zaakvoerders komen uit Waterloo en deden ook al in sushi. “Het is business,” zegt Virginia Lobato van foodtruck Aca Tacos, een van de pioniers op het vlak van Mexicaans eten in Brussel. Zij maakt haar maïstortilla’s nog met de hand en staat sinds zes jaar dagelijks op een andere markt in de stad. We spreken haar op de Grote Zavel. “Ze komen hier vaak raad vragen, hoor, maar veel nieuwe spelers stoppen snel of moeten noodgedwongen stijlen mixen. Het is gewoon erg duur om het goed te doen.” Originele ingrediënten importeren kost veel of mag in sommige gevallen simpelweg niet omwille van de voedselhygiëne. “Sauzen met insecten of wormen kan ik hier niet maken,” vertelt Lobato. Dus behelpen veel Mexicaanse restaurants in Brussel zich met gerechten als chili con carne of nachoschotels met gehakt. “Dat is

Denk deze winter aan de hygiënemaatregelen.

How a falling star lit up the purple sky [+10]

Was regelmatig je handen met water en zeep.

Jeremy Nedd and Impilo Mapantsula

Ventileer plaatsen waar je met veel mensen samen bent.

DO 9, VR 10/11/23 Les Halles de Schaerbeek

Hoesten en niezen? Gebruik een papieren zakdoek en werp die weg. Geen zakdoek? Nies in je elleboog.

65+, zwanger, kwetsbaar of zorgverlener: laat je vaccineren tegen COVID en griep.

How a falling star lit up the purple sky is een dynamisch visueel gedicht dat een paradigmashift voorstelt, weg van de gebruikelijke vuurgevechten, vilificatie van inheemse bewoners en claims op “onontdekt” land, in het western filmgenre. Jeremy Nedd en Impilo Pantsula geven leven aan nieuwe verhalen waarin de natuur, in plaats van de mens, de hoofdrol speelt. PRESENTED BY

KAAITHEATER ≈ AFRICA IS/IN THE FUTURE ≈ HALLES DE SCHAERBEEK ≈ BRONKS ≈ LA MONTAGNE MAGIQUE

≈ Jeremy Nedd & Impilo Mapantsula

VR 10/11/23 Les Halles de Schaerbeek

Ziek? Blijf dan thuis. Draag een mondmasker als je dan toch op het openbaar vervoer of op drukke plaatsen komt.

kaaitheater.be www.ccc-ggc.brussels

BRUZZ_halfpage_2023.10.25_DEF.indd 1

18/10/2023 16:01

Trachet.

Kartoffelurlaub Nick Trachet Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Patatjes bevatten bĳna alles wat ons hartje doet kloppen, zelfs vitamientjes”

Wonen op unieke locaties

Er is de laatste weken veel te doen op het web over de naam van vakanties en evenementen. In naam van ‘onze’ tradities eist men dat de herfstvakantie de Allerheiligenvakantie zou worden. Op dezelfde manier zou de jaarlijkse Brusselse Winterpret ‘opnieuw’ Kerstmarkt moeten heten. Maar dat is ingebeelde geschiedenis. Het evenement Winterpret bestond niet toen ik kind was. Kerstmarkten, die waren er in Duitsland en families trokken er al eens een dagje op uit naar Aachen of Trier om er de stank van glühwein op te snuiven en vettige worsten te eten. Maar kerstmarkten behoren niet tot ‘onze’ tradities. Halloween ook niet. Ik schreef het al eerder, de pompoenen en spinnenwebben zijn ons land vanuit Parijs binnengewaaid rond 1990. Vakanties zijn uitgevonden met de schoolplicht. De meeste kinderen kwamen nog uit een landbouwmilieu en moesten op cruciale momenten in het jaar gaan helpen bij de oogst. Zo is de zomervakantie er gekomen, maar ook de herfstvakantie, want eind oktober moesten de laatste aardappelen uit de

Bierbeek

www.GrootPark.be

grond, een arbeidsintensief werkje. Daar was wat haast bij, vóór de nachtvorst zijn intrede deed. En onze maatschappij leefde op aardappelen. Al de rest was saus. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in Duitsland, bijvoorbeeld, deze vakantie bekend staat als de Kartoffelferien (of Kartoffelurlaub). In Duitsland, met zijn continentaal klimaat, was aardappelen op tijd rooien nog belangrijker. Laten we deze week dan ook de aardappel vieren! Ik heb mijn eerste voorraad bewaaraardappelen gekocht. Daarvoor waren het nog ‘vroege’ aardappelen en die bewaren niet zo goed. Deze moeten mee kunnen tot volgende lente, voor de volgende oogst nieuwe piepers er weer is in juni. Vinden jullie aardappelen maar saai voedsel? Patatjes bevatten bijna alles wat ons hartje doet kloppen, zelfs vitamientjes, en dan nog ruim vezels. Pasta of rijst zijn niet spannender dan de Solanum tuberosum.

Vilvoorde

www.KanaalPark.be

Om van de voorvaderlijke corvee van het patatten jassen verlost te zijn, maak je ze gewoon klaar in de schil. Zo zijn ze nog lekkerder. De bruine huid afhalen gaat makkelijker op het bord. Er bestaan zelfs speciale vorkjes om je hete knol vast te prikken en elegant te stropen. Of nog simpeler: snij zo’n ruwe aardappel in zes of twaalf stukjes, droog ze af en laat ze knisperen in een pan met een bodempje vet, schil en al. Dat duurt zo’n vijftien minuten. Nu en dan eens omdraaien, maar verder heb je er geen omzien naar. En lekker dat dat is!

Meer Trachet? Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Leuven

www.DijleDelta.be

SELECT

1  7 / 11

B R U Z Z G I D S T U D O O R D E C U LT U R E L E AG E N DA

Opera is in Brussel opnieuw alive-and-kicking Jarenlang leek opera op sterven na dood, maar het kan verkeren. Vandaag zit De Munt als vanouds afgeladen vol, ook in de AB sluipt het genre op het podium, en in de schoot van Ars Musica zijn er nu de Next Opera Days. Hoe vindt de eeuwenoude kunstvorm zich opnieuw uit voor een jong publiek? door Jasper Croonen

Opera. Hoe een eeuwenoude kunstvorm een jong publiek vindt

Jarenlang leek het voortbestaan van opera ernstig bedreigd. Het was een podiumkunst van vervlogen tijden, die vooral bleef voortleven om de museumwaarde van het repertoire. In 2014 verklaarde The Washington Post het genre dood, toen bleek dat de voorbije halve eeuw nauwelijks tien procent van de voorstellingen in de Metropolitan Opera, toch een van de belangrijkste huizen ter wereld, eigentijdse creaties waren. Het kan verkeren. Opera is tegenwoordig “hipper dan ooit,” zo kopte VRT-journalist Flip Feyten in 2019. Dat hebben ze ook bij het hedendaagse muziekfestival Ars Musica begrepen. Met de Next Opera Days springen ze nu head-first in het genre. “Heel wat jonge componisten hechten nog steeds veel belang aan de discipline,” zegt Ars Musica-directeur Bruno Letort. “Alleen stellen ze zich, terecht, wel vragen over hoe muziek vandaag een verhaal kan vertellen. Hoe opera en klassieke muziek klinken, is sinds de jaren 1900 enorm geëvolueerd, maar aan de traditionele structuur van het genre is nauwelijks geraakt. Dat was voor ons festival een van de belangrijkste parameters. Hoe kunnen we deze nieuwe vertelvormen in het genre ook een podium geven.” Splinternieuw is dat idee uiteraard niet. In Vlaanderen worden al sinds de jaren 1990 operafestivals voor hedendaagse creatie georganiseerd. All Arias, een samenwerking tussen Concertgebouw Brugge, Muziektheater Transparant, De Singel, LOD muziektheater en Opera Ballet Vlaanderen, is daar de laatste vervelling van. Ook in de hoofdstad zet operahuis De Munt al een tijdje in op nieuw geschreven werk, met minstens één wereldpremière per seizoen. “Cassandra, de productie waarmee we dit seizoen openden, was een enorm succes in onze grote zaal,” klinkt het bij De Munt-intendant Peter de Caluwe. “Maar evengoed hebben we de voorbije jaren met Is this the end? een straight to streaming-opera gemaakt. Die zoektocht naar een nieuw narratief, waar

Bruno het over heeft, is inderdaad enorm belangrijk. Hedendaagse opera is nu eenmaal niet altijd bedoeld voor het klassieke theater. Dus is het maar wat goed dat anderen mee die leemte opvullen.”

Over de grenzen heen Op dat vlak is ook de Ancienne Belgique al enkele jaren een opvallende medespeler. Sinds 2021 vindt een nieuwe generatie operamakers ook onderdak aan de Anspachlaan. “Er zijn nu eenmaal een aantal artiesten opgestaan met een zeker rock-‘n’-rollgehalte dat goed aansluit bij het DNA van de AB,” legt artistiek directeur Kurt Overbergh uit. “Mensen als Benjamin Abel Meirhaege of Aïda Gabriëls – die de interdisciplinaire opera Dance of the seven veils regisseerde met sopraan Astrid Stockman en Amenra-frontman Colin H. Van Eeckhout

“Heel wat jonge componisten hechten nog steeds veel belang aan opera, alleen stellen ze zich wel vragen over hoe muziek vandaag een verhaal kan vertellen” Bruno Letort Directeur Ars Musica

– overstijgen voortdurend de grenzen tussen genres. Zij verdienen absoluut een plaats bij ons.” Exact die tendens probeert ook Letort met de Next Opera Days te vatten. “Muziek die vandaag nieuw gecreëerd wordt, is niet zomaar te reduceren tot hedendaags klassiek. Er is een echte dialoog tussen stijlen aan de gang, in twee richtingen. Enerzijds leent de kunstmuziek steeds vaker van populaire genres, anderzijds is de zogenaamde popmuziek sinds de jaren 1960 natuurlijk enorm geradicaliseerd, veel breder en gedurfder geworden.” De voorbeelden zijn inderdaad niet meer op de vingers van één hand te tellen: Laurie Anderson was vorig jaar eregast op Ars Musica, The National-gitartist Bryce Dessner is de nieuwe compositorische chouchou van de (Belgische) kunstinstellingen, en, om het even specifiek op opera te houden: Suzanne Vega voert al jarenlang Philip Glass’ Einstein on the beach uit, en in maart volgend jaar staat Rufus Wainwright met zijn vierakter Hadrian op het Klarafestival. “Gelukkig vervagen de grenzen,” benadrukt Letort. “Het is dankzij dit soort bruggen dat de kunstmuziek relevant blijft. Componisten als Mozart, Mahler en Stravinsky hebben ook altijd bruggen geslagen. Het is in zekere zin een kwestie van overleven, want zo laat je een nieuw publiek deze muziek ontdekken.”

1 NOVEMBER 2023

Kurt Overbergh: “Iemand als Aïda Gabriëls, die de opera Dance of the seven veils regisseerde met sopraan Astrid Stockman en Amenra-frontman Colin H. Van Eeckhout, overstijgt grenzen tussen genres en is dus op haar plaats in de AB.”

Geef de jeugd een kans Dat publiek lijkt inderdaad zijn weg naar hedendaagse opera te vinden. Steeds meer jonge mensen komen proeven van de eeuwenoude kunstvorm. Bij De Munt stijgt het aantal min-dertigers jaar na jaar. “We komen van twaalf procent, de ambitie is om tegen 2025 twintig procent jongeren in de zaal te krijgen. Dat heeft uiteraard financiële gevolgen, maar het is een strategische keuze, waar ik volledig achter sta. En die loont. Sinds dit seizoen organiseren we de Young Opera Nights,

VO CA L FA B R I C

a spotlight on Ukrainian composers I N FO & TI C KE T S

met een specifieke omkadering voor deze bezoekers. Bij Cassandra hadden we zo maar liefst 400 jongeren in de zaal.” “Het is zeker niet zo dat ik de Next Opera Days geprogrammeerd heb met dat nieuwe, jonge publiek in het achterhoofd,” vult Bruno Letort aan. “Maar ik voel wel zeker dat er heel wat beweegt. Wanneer je dat als programmator instinctief voelt, kan je niet anders dan ervoor zorgen dat het een podium krijgt.” Het heeft er dus alle schijn van dat de defibrilatoractie geslaagd is. Opera is in Brussel (opnieuw) alive-and-kicking. Met een theater dat al eeuwenlang de grondtoon bepaalt, en twee nieuwe stemmen om mee te harmoniseren. “Soms moet je durven te experimenteren,” besluit Kurt Overbergh. “Een aantal jaren geleden hebben we in de AB uitgebreid de honderdste verjaardag van de jazz gevierd. Voordien was dat eerder een randverschijnsel op ons podium, vandaag is het genre niet meer weg te denken uit onze programmering en zit de zaal vol youngsters. Je weet nooit waar die open blik toe kan leiden. En neen, dat betekent uiteraard niet dat De Munt zich zorgen moet maken. Integendeel. Het publiek is in onze ervaring redelijk honkvast. Dus dat meer spelers zich met opera en muziektheater gaan bezighouden, verbreedt alleen maar de basis. Hopelijk steekt dat publiek op termijn dan ook de grens naar andere huizen over.” De Next Opera Days vinden van 4 tot en met 18/11 plaats op verschillende locaties in Brussel en Wallonië, www.arsmusica.be

A day in Kyiv

vlaamsradiokoor.be

with the support of the Belgian Tax Shelter & Beside Tax Shelter

| 41

LE FUTUR DE L’OPÉRA Pendant de longues années, l’opéra semblait menacé, subsistant pour la valeur muséale de son répertoire. Mais de nos jours, l’opéra n’a jamais été aussi tendance. La Monnaie joue toujours à guichets fermés et le genre fait même son entrée sur la scène de l’Ancienne Belgique via des performances qui explorent les limites des genres, et des vedettes aux allures de rock star. Comment cette forme artistique se réinvente-t-elle pour un jeune public ? « En offrant une scène à de nouvelles formes de narration contemporaine », dit Bruno Letort, directeur d’Ars Musica, à l’origine du nouveau festival Next Opera Days. « Et en créant un dialogue entre les styles : la musique artistique emprunte davantage aux genres populaires, et la musique pop se veut plus large et audacieuse. » FR

THE FUTURE OF OPERA For years, the future of opera seemed very uncertain. It was a performing art of bygone days, which lived on mainly for the historic value of its repertoire. But today, opera is once more hip and cool. De Munt/La Monnaie is more packed than ever, at the Ancienne Belgique the genre creeps onto the stage in the shape of artistic frontiersmen and stars with rock allure, and in the lap of the Ars Musica festival there are now the Next Opera Days. How can this age-old art form reinvent itself for younger audiences? “By giving a stage to new, contemporary narrative forms,” Bruno Letort, director of Ars Musica, suggests. “And through a real dialogue between styles. Artistic music is increasingly borrowing from popular genres, and pop music has become much broader and bolder.” EN

BRUSSELS THÉÂTRE MARNI

16.11

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZ

BERT DOCKX BAND

KLASSIEK

ROTTERDAM PHILHARMONIC, PELTOKOSKI & YUJA WANG

EXPO

JAN VANRIET: ELEGY

Voedsel voor de geest

Onmogelĳke noten

Poëet in woord en beeld

Bert Dockx toonde zich de voorbije tien jaar een van de productiefste en meest beslagen songschrijvers uit onze contreien, van zijn werk met Flying Horseman over Dans Dans, Ottla en Strand tot zijn composities voor theater en film, en zijn solo-escapades. Met de Bert Dockx Band bracht de Antwerpse gitarist en zanger net het album Ghosts uit, waarin hij getuigt over de donkere put waar hij vorig jaar uit kroop.

Béla Bartók stond erom bekend bijna onmogelijke pianoconcerto’s te schrijven. De première van zijn Eerste viel zelfs in het water, omdat het orkest de partituur niet ingestudeerd kreeg. Zijn Tweede Pianoconcerto is toegankelijker, maar niet makkelijker. Je hebt een zelfzekere dirigent nodig, en je solist moet immer onvoorspelbaar spetteren. Gelukkig wordt dat met pianiste Yuja Wang en dirigent Tarmo Peltokoski geen probleem!

Jan Vanriet is een levensgezel. Op gezette tijden springt de poëet in woord en beeld van het behang in het achterhoofd om op de voorgrond steeds tegelijk pal op en heerlijk naast de tijd te zitten. Met Elegy vertelt hij het eeuwige en helaas vandaag zo pregnante verhaal van de ongelijke verhouding tussen individu en ideologie. Een verhaal dat vanuit het beleg van Leningrad echoot in de onophoudelijke gruwel van vandaag.

BERT DOCKX BAND 1/11, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

ROTTERDAM PHILHARMONIC, PELTOKOSKI & YUJA WANG 2/11, 20.00, Bozar, www.bozar.be

JAN VANRIET: ELEGY 5/11 > 23/12, Zwart Huis, www.galeriezwarthuis.be

Wonderlĳke klankwereld

Sax met een twist

Machtig verstilde Bill

De Deense gitarist Jakob Bro en de Amerikaanse tenorsaxofonist Joe Lovano bundelden vorig jaar hun liefde voor de Amerikaanse jazzdrummer Paul Motian in het album Once around the room. Een wonderlijke, tedere klankwereld die ze omzichtig tot leven wekken in het gezelschap van contrabassisten Larry Grenadier en Thomas Morgan, basgitarist Anders Christensen en drummers Joey Baron en Jorge Rossy.

Charlie Parker, John Coltrane, Ornette Coleman, Sonny Rolins … Bij de saxofoon denk je haast instinctief aan een hele rist jazzlegendes. Maar toen Adolphe Sax in Dinant zijn nieuwe instrument op de markt bracht, waren het eerst en vooral klassieke componisten die met deze nieuwe klankkleur schilderden. Het Kugoni Trio toont in Jette hoe deze vaderlandse houtblazer een unieke klank geeft aan het repertoire.

Zopas opende in La Boverie in Luik een expo met werk van de Amerikaanse videokunstpionier Bill Viola. Een weergaloze ervaring in tijd en ruimte, die monumentaliteit paart aan verstilling, intimiteit aan het universele. De ‘beeldhouwer van de tijd’ figureert, samen met onder meer Daniel Buren, Ann Veronica Janssens en Walid Raad, ook in de expo Water van Villa Empain, een thema dat tegelijk globaal en diepmenselijk resoneert.

JAKOB BRO & JOE LOVANO 2/11, 20.15, Flagey, www.flagey.be

KLASSIEK IN DE ABDIJ: KUGONI TRIO 5/11, 11.00, Abdij van Dielegem, www.jette.irisnet.be

WATER > 10/3, Villa Empain, www.villaempain.com

Eindelĳk Belg

Anders gebast

Manganinja

Tot vorig jaar hield Salvatore Adamo vast aan zijn Italiaanse nationaliteit, een eerbetoon aan zijn vader, die in 1966 verdronk. Maar nu mogen we de zanger van hits als ‘Tombe la neige’, ‘Les filles du bord de mer’ en ‘Dolce Paola’ eindelijk een volbloed Belg noemen. Het internationaal gelauwerde belpopicoon blaast deze week 80 kaarsjes uit, en dat doet hij uiteraard in de stad die hem al zo lang geleden geadopteerd heeft. (TZ)

Vaak moeten bassen in de opera voor wat comic relief zorgen: de oude vrijgezel in Donizetti’s Don Pasquale, of Leporello, de nukkige bediende in Mozarts Don Giovanni. Günther Groissböck bewijst dat de lage registers meer te bieden hebben. In zijn recital zoekt hij met liederen als ‘Geistesgruss’ en ‘Allerseelen’ de donkerte op. Ideaal voor deze ‘Herbstkummer’ – ja, dat stuk van Bruckner komt ook voorbij. (JC)

In 2019 pakte het stripfestival van Angoulême uit met Manga City, één grote tent voor de Japanse manga. Een erkenning van de populariteit van het medium met de grote ogen, rare beestjes en larger than life personages. Dat de manga nog steeds hot is, toont Galerie de la Bande Dessinée, die, voor het eerst in Europa, originele tekeningen toont en verkoopt van Naruto, een manga en anime over een ninja in wording. (KS)

SALVATORE ADAMO 4/11, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be

GÜNTHER GROISSBÖCK: NICHT WIEDERSEHEN! 6/11, 20.00, De Munt, www.lamonnaiedemunt.be

NARUTO > 26/11, Galerie de la Bande Dessinée, www.galeriebd.com

FILM

FALLEN LEAVES

Verdrĳf de kou uit je hart Aki Kaurismäki, de Fin met een zwarte kijk en een hart van goud, maakt min of meer altijd dezelfde film. Gelukkig is dat een heel mooie en grappige film, die de kou in je hart efficiënter verdrijft dan de wodka die zijn antihelden achteroverslaan. In Fallen leaves gooit hij er nog wat romantiek overheen. Twee eenzame zielen zouden elkaar kunnen verlossen, maar de omstandigheden en een teveel aan drank werken tegen. FALLEN LEAVES dir.: Aki Kaurismäki, act.: Alma Pöysti, Jussi Vatanen

Rebellerende tieners Na de eerste klimaatmarsen in Brussel bijten tieners Bo en Luca zich vast in de klimaatproblematiek. Ze vervoegen Extinction Rebellion en trachten almaar actiever de wereld wakker te schudden in de hoop de vernietiging te stoppen. Luca radicaliseert met het ouder worden, Bo wordt bedachtzamer. Pieter Van Eecke volgde het duo tussen hun 13 en 18 jaar. Met Holding up the sky en Samuel in the clouds draaide hij eerder al bekroonde en bezorgde documentaires. PLANET B dir.: Pieter Van Eecke

Hiep, hiep, Hayao Zijn onverwachte geschenken de mooiste? De 82-jarige Hayao Miyazaki onderbrak zijn retraite om alsnog een nieuwe animatieparel toe te voegen aan de catalogus van het legendarische Studio Ghibli. Het bloedmooie The boy and the heron heeft wat van een best of van de onevenaarbare regisseur van My neighbour Totoro, Howl’s moving castle en Spirited away. Vooral de tweede helft is een orgie van fascinerende creaturen en wonderbaarlijke werelden. (NR) THE BOY AND THE HERON dir.: Hayao Miyazaki

WAT JE WEL / NIET HOORT / ZIET OVER DE OORLOG IN OEKRAÏNE De media bepalen ons beeld van het internationale conflict. Een goede reden om die rol kritisch te bekijken. Peter Verlinden (voormalig VRT-journalist) en prof. dr. Ria Laenen (docent Russische, OostEuropese en internationale politiek aan KU Leuven) nemen die handschoen op. Wanneer 14 november 2023 om 18u Waar Odisee campus Brussel (Gebouw Hermes 3, Warmoesberg 43) Wees erbij Schrijf je in

Eat & Drink. Nyyo

12 — 16.12.2023

PLONGER Sarah Devaux / Cie Menteuses

In het kielzog van Old Boy en Nénu duiken er in Brussel steeds meer Aziatische restaurants van de tweede generatie op. En daar wachtten we al een tĳdje op. ‘Nam’ Lam komt uit Luik, maar woonde acht jaar in New York. Door daar zo lang te verblijven, heeft hij ongetwijfeld – al is dat onze interpretatie – zijn Vietnamese roots beter leren begrijpen en er zich in zekere zin ook van kunnen bevrijden. Voor alle migratiegolven geldt dat de eerste generaties hun nationale gastronomie bijna de nek omwringen om de lokale bevolking te behagen. Dan wordt het moeilijk om uit dat keurslijf te breken. “Ik wou absoluut vermijden om pho (een Vietnamese bouillon, red.) of loempia’s te maken,” zegt Lam. Hij opende in Brussel een ‘Viet eatery’, met de juiste looks en aandacht voor de hedendaagse drankcultuur: op het menu vind je natuurwijnen, cocktails en cider van Constant-Berger. Het eigentijdse, roze-bruine interieur is verdeeld in drie modules: klassieke tafels, alkoven voor een intiem etentje en een toog voor wie alleen wil eten. De lichtarmaturen doen denken aan de traditionele kegelvormige hoeden van latania-bladen uit Vietnam, en kunnen ons wel bekoren, net als de stenen in pure Carl Andre-stijl, die de ventilatiesystemen verbergen. Nyyo kiest voor het concept van foodsharing en dat mag al eens feestelijk zijn: ’s avonds doen de shotjes de temperatuur duidelijk stijgen, ’s middag is er wat

minder feestgedruis. Twee frisse en smaakvolle gerechten openen onze lunch: rundvlees tai chanh (14 euro) en een Vietnamese ceviche (15 euro). De tai chanh is een tartaar van rundvlees met een zacht kwarteleitje en rau ram, ook bekend als Vietnamese koriander, die een sterke peper- en citroenachtige smaak toevoegt. De ceviche bestaat uit stukjes zeebaars, een citroenvinaigrette, kokosmelk en Thaise chilipeper NYYO als smaakmakers. De pâté koh (16 euro) is een Baljuwstraat 38, gewaagde Elsene, www. combinatie van nyyorestaurant.com, het Franse di > za 12 > 14.00 bladerdeeggerecht & 18 > 22.00 pithivier en pulled pork. Lekker, maar een beetje aan de droge kant. Voor 15 euro biedt shrooms & noods dan weer een ervaring vol contrasten. Noedels die in boter werden bereid – laten we het gezonde ketterij noemen – geven een sensationele smaakexplosie in de mond. Ze worden gecombineerd met oesterzwammen die net iets te sterk gesmoord werden in tempura. Het zijn details waar deze plek, met wat kleine kinderziektes, nog volop aan werkt.

•••

MICHEL VERLINDEN

1 NOVEMBER 2023

Smalltalk. Met schrijver Dieter Rogiers in café Le Coq

‘Bruegel is een verhalenverteller, en zo zie ik mezelf ook’ In Le Coq smalltalken we met schrĳver Dieter Rogiers. Ook in zĳn zopas met de Fred Braeckman Award bekroonde, inktzwarte thrillerdebuut Bot mes, dat zich in de nabĳe toekomst in een totaal vervallen Brussel afspeelt, is dat café een kleine vrĳhaven. door Michaël Bellon foto Ivan Put

“Het café weigerde nog steeds hardnekkig mee te groeien met de tijd. Aan de buitenkant lokte dezelfde rode houten gevel met glas-in-loodramen de vaste klanten naar hun glazen boterham. Binnen stonden de gammele tafels en afgebladderde bruine stoelen op een rijtje, zoals die er altijd hadden gestaan.” Toen Dieter Rogiers van 1996 tot 2001 aan het RITS – vandaag RITCS – studeerde, zat hij ook al regelmatig in Le Coq, dat nu een van de decors is van zijn debuutroman Bot mes. Destijds behoorde hij tot de eerste lichting van zes scenaristen die aan het RITS afstudeerden. Na een korte retour à Limbourg woont hij intussen vijftien jaar in Brussel. Meer bepaald in Molenbeek, op 300 meter van de plek waar een terroristische aanslag twee Zweedse voetbalsupporters het leven kostte. Toen Salah Abdeslam in Molenbeek werd gearresteerd, woonde hij daar vlakbij. Rogiers is een overtuigde Brusselaar, maar in Bot mes heeft hij de duistere kant van Brussel dik aangezet. De thriller – waarvan de kiem werd gelegd toen hij in 2015 tweede werd in de verhalenwedstrijd van BRUZZ en die zopas de Fred Braeckman Award voor beste thrillerdebuut in de wacht sleepte – speelt zich af in de nabije toekomst, wanneer zowel Vlaanderen als de EU uit hun hoofdstad zijn weggetrokken, en de misdaad regeert. Op de kaft van het boek vormt het kanaal een met het botte mes aangebrachte, bloedrode snee. Een van de plekken die weerstand bieden, is café Le Coq. “Ik kom hier nog altijd regelmatig, bijvoorbeeld met vriendenclub De Tisjkes. Elke donderdagavond gaan we squashen in Sint-Joost en komen we hier après-squashen om de calorieën weer op peil te brengen.”

Mooi toeval: boven het hoofd van Rogiers hangt de Bruegel-replica van Le Coq, terwijl in Bot mes Bruegels schilderij De val van de opstandige engelen een belangrijke rol speelt. “Toen ik het boek begon te schrijven, was het een Bruegel-jaar, en ik wilde dat kunst er een rol in zou spelen. Het schilderij met engelen en demonen, figuren die aan het kwaad willen ontsnappen en anderen die hen naar beneden willen trekken, past perfect bij het

boek. Bruegel is een verhalenverteller, en zo zie ik mezelf ook.” Bot mes (160 p., 20 euro) verscheen zopas bĳ Uitgeverĳ Vrĳdag, www.uitgeverĳvrĳdag.be

Longread? Meer weten over Dieter Rogiers? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

| 45

‘Er es mor één boane, en da’s vorrut’ Janne Desmet is alomtegenwoordig: op het televisiescherm (De club, Exen), op de scène van De Munt (De stomme van Portici) én in deze rubriek, met vĳf levenswĳze inzichten. door Michaël Bellon Zeg niet “Je bent dom”, maar “Wat je deed was niet zo slim” Als een kind iets fout doet, wordt er nogal snel gezegd: “Je bent dom.” Als kleuteronderwijzeres weet ik dat je dat niet zo verwoordt. Niemand valt samen met een van zijn acties, zo’n etiket laat geen ruimte voor evolutie of verandering. “Pushing away things gives a false feeling of liberation. Everything you push away is still there, just a bit further” Ik weet niet meer waar ik dit hoorde of las, maar het is me bijgebleven. Soms is het goed om iets even te parkeren, maar echte conflicten of diepe onvrede waaien niet over. De ballon die je onder water duwt, komt wat later met dezelfde kracht weer naar boven. Het mooie daarvan is dat het leven je blijft uitdagen om met de dingen om te gaan. “Let it go, this too shall pass” (OK Go) Soms is het nodig om ‘in je gevoel te gaan staan’, maar op andere momenten helpt het om jezelf te herpakken: er es mor één boane, en da’s vorrut. “The saddest people always try their hardest to make people happy, because they know what it’s like to feel absolutely worthless” (Robin Williams) Ik ben zelf een entertainer, voortdurend bezig met het welbevinden van andere mensen, en erop gericht dingen waarde te geven. Waarschijnlijk omdat ik ook in staat ben om mezelf waardeloos te voelen. “Talent is insignificant. I know a lot of talented ruins. Beyond talent lie all the usual words: discipline, love, luck, but, most of all, endurance” (James Baldwin) In mijn job worden mensen vaak met elkaar vergeleken. En als het licht op iemand valt, lijkt het alsof dat de meest getalenteerde persoon is. Terwijl veel mensen talent hebben, en ook andere factoren een rol spelen, zeker discipline. Talent is ook hoe je met omstandigheden omgaat. Als iets niet lukt, kan je het ook anders aanpakken. In die zoektocht kan je genereus blijven: until it is my turn, I’ll keep clapping for others happily. Janne Desmet staat voor De stomme van Portici met Walpurgis en de MM Academy twee keer op het podium van De Munt, op 8/11 (NL) en 9/11 (FR), www.lamonnaiedemunt.be

De vijf inzichten. Janne Desmet

(concert) 10.00 uur (deuren open) 10.45 uur (welkom/inleiding) Vrije Universiteit Brussel aula Q A, Pleinlaan 2, 1050 Brussel

BENEFIET CONCERT

Toegang 13, ingang zaal Nelson Mandela (parkeren kan op de campus)

20 JAAR LEIF

PROGRAMMA • Gustav Mahler – Vierde Symfonie in G-dur, met de Belgische sopraan Charlotte Wajnberg • Wofgang Amadeus Mozart – Sinfonia Concertante voor 4 blazers & orkest, KV 207 in Es-dur

BENEFIET U schrijft in voor het concert (€ 30) en (indien u dat wenst) voor het lunchbuffet (€ 25). U koopt een steunkaart (€ 30). Inschrijven via de QR-code (flyer met alle info en de inschrijvingslinks).

HET LEVENSEINDE INFORMATIEFORUM

MAHLER VERSUS MOZART Gevolgd door het glas van de vriendschap en lunchbuffet Met het Mechels Kamerorkest, o.l.v. Piet Van Bockstal Inleiding door prof. Wim Distelmans

Wegwijs in nieuws, feiten en opinies

MEER INFO: secretariaat@humanistischverbond.be, T 03 233 70 32 (tijdens kantooruren), www.humanistischverbond.be Organisatie: Humanistisch Verbond Brussels Hoofdstedelijk Gewest, LEIF, Willemsfonds, Vermeylenfonds, OSB, Mensen & Wetenschap, Vrije Universiteit Brussel, UZ Brussel, huisvandeMens Brussel, Symposium Medische Wereld, RINGtv. Met de steun van de Instelling Morele Dienstverlening Brussel.

Verantwoordelijke uitgever: Mario Van Essche, p/a Pottenbrug 4, 2000 Antwerpen

Zondag 12 november 2023 11.00 uur

2023

DOE MEE!

Doe mee en maak spaghetti met je organisatie, bedrijf, of gewoon bij je thuis en steun zo Brussel Helpt. De volledige opbrengst gaat naar vzw Straatverplegers.

Info en registreren via brusselhelpt.be Beeld: Guy Ducheyne / Foto: Studio Beshart