BRUZZ - editie 1863 (25-10-2023) by bruzz.be

W EEKBLAD # 1863, EEN UITGAVE VAN VLAAMS- BRUSS ELS E MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 1 8 - 1050, ELSENE - AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

25 OKTOBER 2023

‘Vrouwen steunen het patriarchaat door niet moeilĳk te doen’

Cinema Nova zoekt 494.000 euro voor aankoop gebouw

‘Sex and the shitty’: als single leven in Brussel

Bloedzusters Lize Spit en Veerle Baetens

Crowdfunding voor filminstituut

Debuutroman Laurien Vereecken

Voor 1.500 euro een oorlogswapen Criminelen grĳpen naar zware kalibers

There’s a new downtown in town.

Green, human, trendy. An extra-ordinary place to make everyday extra-ordinary.

BXNORD.BE

Conception : Agence Bastille - Crédit photo : Vincen Beeckman

A district off-track. Open-minded. Constantly in motion to work, live and share.

25 OKTOBER 2023

is niet 22 ‘Het de bedoeling

dat iedereen politieman wordt’

VUB-criminologen Kristof Verfaillie en Kasia Uzieblo over de nasleep van de aanslag van vorige week

heeft een 26 Wat oranje kookpot te maken met Victor Horta?

Big City duikt in het leven van de Brusselse industrieel Octave Aubecq 05

EDITO

HET GESPREK Veerle Baetens debuteert als regisseur met de verfilming van Lize Spits Het smelt

IN BEELD Ivan Put

IN DE KIJKER Cinema Nova wil via coöperatie eigen bioscoop verwerven

KORT GESPREK Professor publiekrecht Benoit Allemeersch

BEELDCOLUMN Kim Duchateau

COVERSTORY Brussel als hotspot voor illegale oorlogswapens

BIJGEDACHTE Schuldig verzuim

BEESTIG BRUSSEL De grote huisspin komt steeds vaker piepen

ECONOMIE Winkeliers in spe kunnen concept uittesten in pop-upstores

DE SLAAPKAMER van Charlize

NICK TRACHET Bidule

SELECT Laurien Vereecken duikt in de datingscene met haar debuutroman Sex and the shitty Eat & Drink MangiaSempre Smalltalk Hydrogen Sea De vĳf inzichten Charlotte Vandermeersch

Rocío Hernández Viciana aan haar nieuwe kinderboekenwinkel Bimbi Books vlak bij Flagey. Eerder nam ze haar intrek in de testwinkel W83 van de gemeente Elsene.

| 3

GIANTS TENTOONSTELLING

Vautierstraat, 29 1000 Brussel

20.10.23 → 02.08.24

Smilodon, Paraceratherium, Titanoboa ... Ken jij ze?

25 OKTOBER 2023

COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

Boemerang

“ We hebben de afgelopen week vooral de prĳs betaald voor een falend beleid”

Een week geleden werden twee Zweedse voetbalsupporters koelbloedig afgemaakt in het centrum van onze stad; met een oorlogswapen én door een man voor wie buitenlandse veiligheidsdiensten herhaaldelijk hadden gewaarschuwd. Ik vat de feiten nog eens samen om de gruwel ervan nog eens te benadrukken. Vanuit politieke hoek werd er onmiddellijk ingezoomd op het feit dat de dader illegaal in ons land verbleef. Een harder terugkeerbeleid, inclusief woonstbetreding, en liefst vanaf vandaag, want – om het met de woorden van intussen ex-minister van Justitie Vincent Van Quickenborne te zeggen – “de prijs die we betalen voor criminele illegalen is te hoog”. De uitspraak kwam als een boemerang terug. We hebben de afgelopen week vooral de prijs betaald voor een falend beleid. Jarenlang klaagden politiediensten, parket en gerecht in onze stad over het gebrek aan mankracht. Jarenlang werden ze met een kluitje in het riet gestuurd. Wat maandag gebeurde, was wat velen al jaren vreesden: an accident waiting to happen. Als bij wonder komt die versterking er nu toch: wie dat wordt en hoe we die zullen betalen, is nog onduidelijk, maar de belofte is er. Of is dit het zoveelste kluitje richting riet, de schaamte voorbij?

Il y a une semaine, deux supporters de football suédois ont été tués de sang-froid dans le centre de notre ville; avec une arme de guerre et par un homme contre lequel les services de sécurité étrangers nous avaient mis en garde à plusieurs reprises. Je résume à nouveau les faits pour en souligner l’horreur. Les politiques ont d’emblée pointé la situation irrégulière de l’agresseur. Un durcissement de la politique du retour et des visites domiciliaires est à l’ordre du jour car - selon les mots de l’ex-Ministre de la Justice Vincent Van Quickenborne - «Le prix que l’on paie pour les criminels en situation irrégulière est trop élevé. » La semaine dernière, nous avons surtout payé le prix d’une politique qui a échoué. Pendant des années, les forces de police, le parquet et la justice de notre ville se sont plaints du manque de main-d’œuvre. Pendant des années, on les a envoyés balader. Ce qui s’est passé lundi était ce que beaucoup craignaient depuis des années : un accident qui attendait d’arriver. Les renforts arrivent enfin, comme par miracle. De qui seront-ils composés et comment seront-ils financés, cela reste un point d’interrogation, mais des promesses ont été faites. Ou serait-ce encore des paroles creuses proférées sans honte ?

A week ago, two Swedish football supporters were shot down in cold blood in the centre of our city, with a weapon of war and by a man that foreign security services repeatedly had warned us about. Let me go over the facts again to reiterate the horror of what happened. Politicians immediately zoomed in on the fact that the perpetrator resided in our country illegally. A tougher return policy, including residential entry, was in order, preferably starting yesterday, because – in the words of now former Minister of Justice Vincent Van Quickenborne – “the price we pay for criminal illegals is too high.” That verdict came back like a boomerang. More than anything, last week we paid the price for failed policies. For years, police departments, prosecutors, and courts in our city have been complaining about the lack of manpower. For years, they have been sent from pillar to post. What happened on Monday was what many had feared for years, an accident waiting to happen. The extra resources are now, as by miracle, coming. Who those extra people will be and how we will pay for them is still unclear, but promises have been made. Or are these more empty words, uttered without any shame?

OPLAGE 55.000 exemplaren. ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Anke Dirix, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

| 5

Het gesprek. Veerle Baetens verfilmde Lize Spits romandebuut Het smelt

‘De neiging tot pleasen zit vrouwen in de weg’ Het smelt wil maar niet wegsmelten. Het navrante verhaal van de naar Brussel gevluchte Eva grijpt voortaan zowel in boek- als filmvorm naar de keel. Schrijfster Lize Spit en regisseuse Veerle Baetens over een vervellend boek, eeuwenoud zusterschap en Brussel als vrijhaven voor slachtoffers van een verstikkende dorpsmentaliteit.

“

at is het ineens koud,” rilt Veerle Baetens. “Geen last van, ik heb gefietst,” gloeit Lize Spit. In een koninklijke stadsgalerij die door het nadreunen van de moordaanslag op twee Zweden leger en akeliger is dan normaal, poseren ze voor de fotografe. Gezwind, ervaren en samengebracht door Het smelt. Van Spit is Het smelt het spraakmakende, veelvuldig bekroonde en massaal gelezen romandebuut. Van Baetens is Het smelt het confronterende, onverbloemde regiedebuut dat werd opgepikt door Sundance, Amerika’s voornaamste filmfestival. Boek en film vallen niet samen, maar vermengen wel allebei twee tijdlijnen. In de oudste tijdlijn wordt de zomer van de veertienjarige, empathische Eva almaar donkerder en wreder. In de recentste rijdt de volwassen Eva met een groot blok ijs van Brussel naar het dorp dat toe- of wegkeek toen haar jeugd gruwelijk ontspoorde.

“Een maand na de verschijning kreeg ik Lizes boek cadeau van een producent. Zijn vraag om het te verfilmen verraste me. Maar stiekem was regisseren wel een droom. Hoewel ik het boek las in functie van een eventuele verfilming, moest ik het regelmatig wegleggen. Het hakte er hard in,” vertelt Veerle Baetens. Voor de gevierde actrice uit The broken circle breakdown, D’Ardennen en Tabula rasa was de tijd aangebroken om het heft eens zelf in handen te nemen. “Ik ben het acteren niet beu. Maar als actrice sta je ten dienste van het verhaal van een ander. Voortdurend probeer je te voldoen aan wat je denkt dat de regisseur verlangt. Dan voel je je soms wel een beetje een marionet.”

Vervellen Baetens besloot Het smelt te regisseren. “Het was overmoedig. Ik had bijna geen regie-ervaring. En het is een cadeau om zo’n goed, spannend boek met diepgaande personages

te mogen verfilmen, maar ook een grote verantwoordelijkheid.” In het scenario kroop erg veel werk. “Vijf jaar! De opnames zelf gaven ontzettend veel voldoening. We vormden één hechte familie. Ondanks de zware materie hebben we veel leute gehad. Maar tijdens de schriftuur heb ik soms hard gevloekt.” Baetens spreekt de vele recensenten die het boek filmisch of beeldrijk noemen, niet tegen. “Maar je moet het behapbaar maken. Je kan niet elke pagina verfilmen, het zijn er 478. Het leek me vrij logisch dat je de spanning en de thrillerelementen tracht te behouden. Dat is dankbaar. Dat filmische geldt vooral voor Eva’s jeugd. De volwassen Eva zit het gros van het boek in de auto. Dat is helemaal niet filmisch. Je zou haar monologue intérieur en Lizes mooie zinnen kunnen meegeven via een voice-over, maar dat voelde voor mij in dit verhaal als een gemakkelijkheidsoplossing.” Lize Spit vond de samenwerking tof. “Ik heb af en toe geheel vrijblijvend mijn licht

▼

door Niels Ruëll foto’s Saskia Vanderstichele

31 SEPTEMBER 2022

BIO’S • Lize Spit (35) • Groeide op in de Kempen, maar woont in Brussel • Debuteerde in 2016 met de succesroman Het smelt, in 2020 verscheen Ik ben er niet • Veerle Baetens (45) • Won de European Film Award voor beste actrice met haar rol in The broken circle breakdown • Was al te zien in films en series als D’Ardennen, Duelles en Tabula rasa • Debuteert als regisseur met Het smelt

| 7

▼

Het gesprek. Veerle Baetens verfilmde Lize Spits Het smelt

laten schijnen, maar gemoeid heb ik me nooit. Veerle kwam een paar keer langs om te praten over wat het boek voor mij betekent. Af en toe tastte ze af of ze nieuwe scènes mocht bedenken en het heden uitbreiden. Allemaal prima: het stond voorop dat ze alle vrijheid kreeg.” In 2020 bracht Spit een tweede roman uit: Ik ben er niet. Niemand zou boos op haar kunnen zijn als ze zou weigeren om nog terug te komen op een zeven jaar oude debuutroman waar al zoveel over is gezegd. “Een boek vervelt. Het smelt is nu een heel ander boek en ik ben een heel andere persoon dan toen ik het schreef. Ik blijf achter het boek staan, maar mijn inzichten zijn veranderd. Het gevoel waarmee ik het boek heb geschreven, is minder aanwezig. Ik kan er niet met dezelfde passie als toen over praten. Het was dan ook een boek om mezelf te bevrijden uit een bepaalde sfeer, een bepaalde gemeenschap en mentaliteit.” Het frappeert Spit hoe het vertaalde boek in andere landen en al naargelang de actualiteit telkens anders werd geïnterpreteerd. “De Franse uitgave viel samen met de MeToostorm, waardoor er vooral werd ingezoomd op grensoverschrijdend gedrag en de plaats van de vrouw in de maatschappij. In Vlaanderen ging het aanvankelijk veel meer over de verantwoordelijkheid van een gemeenschap tegenover een gezin. Heb je een gemeenschap nodig om mensen op te voeden? Wat als mensen wegkijken? Wat is erger: van de zijlijn toekijken of het gedrag stellen? De film toont Veerles specifieke kijk.”

Niet wegkĳken Geen van beide vertellers deinst terug voor de donkerte van het verhaal, een verhaal over verwaarlozing, misogynie en wonden die niet helen. “Trauma was een insteek van het scenario. Veerle heeft iets donkers in zich. Ik

vind het goed dat ze met de film dat duistere kantje niet uit de weg gaat en hard en recht op doel afgaat.” Baetens vindt de grote gevoeligheid en eenzaamheid van de jonge Eva heel herkenbaar. “Met iedereen intens meeleven, maar door niemand gezien worden. In elke emotie opgaan en in koeien van letters in je dagboek schrijven: ‘HIER viel mijn traan.’ Plots de behoefte voelen om mooi gevonden te worden, om erbij te horen, om gezien te worden in een wereld die dat almaar belangrijker schijnt te vinden. Pleasen.” In de oudere Eva herkent de alumna van de musicalopleiding van het Koninklijk Conservatorium Brussel zich totaal niet. “Ik ben heel open, ik zeg wat ik denk en voel. Soms te snel. Eva is een binnenvetter die haar eigen grootste vijand is geworden. Immense pijn en woede hebben haar jaar na jaar meer uitgehold. Steeds feller heeft ze zich van iedereen afgesloten. Wat zou ik haar graag omarmen en haar uit haar isolement sleuren.” Maar begin niet over veerkracht. “Niet iedereen heeft evenveel veerkracht, en dat mag je ook niet verwachten. En hoeveel veerkracht je ook hebt, er zijn altijd gebeurtenissen en trauma’s die je kunnen breken.” Lezers kennen het wanstaltige geweld dat de jonge Eva tekent voor het leven. Baetens vraagt om ‘De Scène’, die dat geweld verbeeldt, niet te verklappen. “Als je in beeld brengt wat Lize daar vanuit een bijna wetenschappelijk observerende positie beschrijft, dan krijg je een horrorfilm van Michael Haneke. Héél interessante regisseur, hoor, maar zijn kilte en afstandelijkheid passen hier niet. Ik wilde meer warmte; door zoals Lars von Trier in Dogville heel dicht bij de personages te blijven en de nostalgie op te roepen van zo’n vervlogen zomer waarin je niets beters te doen hebt dan met twee vrienden rond te fietsen.

“In Brussel kan je altĳd doen alsof je de taal van de ander niet machtig bent als je geen zin hebt om te praten’” Lize Spit Schrĳfster Het smelt

Tijdens De Scène blijf ik dicht bij Eva. Je leest alles in haar ogen, ervaart haar pijn. Zonder dat het plastisch wordt. Want dat plastische kan voor sommigen een seksuele lading krijgen en dat wil je ab-so-luut niet. Een boek is anders. Minder in your face. Je kan het wegleggen als het te veel wordt.” Spit is vaak op De Scène aangesproken. “Lezers vroegen in shock: ‘Waarom doe je ons dat aan?’ Toch heb ik geen seconde getwijfeld. Geweld dat vrouwen wordt aangedaan, blijft vaak buiten beeld. Het wordt niet beschreven. Mijn redenering was: kijk geen seconde weg en beschrijf wat er gebeurt tot in het diepste detail. Dat is in lijn met het personage. Eva klampt zich vast aan details en observatie. Veerle moest voorzichtiger zijn. Een film is minder vrijblijvend dan een boek. Maar ik ben blij dat ze uit respect voor de duisternis en lelijkheid De Scène niet wegsteekt.” Spit heeft de De Scène nooit herlezen en vond haar heel heftig om naar te kijken. “Je ziet niet hoe hard een lezer van slag is, daar ben je niet bij. In een volle filmzaal zie en voel je wel hoe hard het aankomt. Ik kromp ineen, ik dacht: ‘Welk geweld doe ik hier iedereen aan?’ Ik vind het zo erg voor Veerle dat ze jaren met zo’n donker materiaal heeft moeten werken.”

Bloedzusters Baetens vindt dat je voelt dat Het smelt door een vrouw is geschreven. “We delen daar wel iets. Een slachtofferschap. Dat zit in ons DNA, in onze miljoenen jaar oude cultuur van zusterschap. Quitter la nuit (een nog uit te komen film van de Canadees-Brusselse Delphine Girard met Veerle Baetens in een hoofdrol, red.) gaat nog meer over dat

25 OKTOBER 2023

Veerle Baetens (rechts) en Lize Spit: “Ik heb af en toe vrijblijvend mijn licht laten schijnen, maar gemoeid heb ik me nooit. Het stond voorop dat Veerle alle vrijheid kreeg in het maken van haar film.”

“Lize en ik delen iets. Een slachtofferschap. Dat zit in ons DNA, in onze miljoenen jaar oude cultuur van zusterschap” Veerle Baetens Regisseuse Het smelt

zusterschap. We moeten elkaar collectief ondersteunen, elkaar bijstaan en ingrijpen wanneer nodig. Daar moeten wij, vrouwen, aan werken. Nog te vaak zit onze neiging tot pleasen in de weg. We willen niet moeilijk doen, maar ondersteunen zo soms het patriarchaat. Ik heb dat pas laat ingezien. Een man die tijdens een uitleg zijn hand op mijn been legt en zegt: ‘Maar Veerleke, je weet toch …’, dat paternalisme liet ik vroeger passeren. Want je wilt niet moeilijk doen. We zijn zo opgevoed, maar juist daarom moeten we iedere vrouw die ‘nee’ zegt erkentelijk zijn en steunen.” Voor een rol in een nieuwe film, waar ze nog niets over mag zeggen, verdiepte Veerle Baetens zich in de situatie van daklozen in Brussel. Het komt ter sprake tijdens een discussie over de redenen waarom Eva zich in Brussel verschanst na de gebeurtenissen in haar oer-Vlaamse dorp. “Onder daklozen bevinden zich veel mensen die trauma’s opliepen, zo ver mogelijk verwijderd willen zijn van de plek waar ze opgelopen zijn en willen opgaan in de anonimiteit van de grootstad. Bij Eva speelt, denk ik, ook de taal mee. Ze wil niet alleen van het dorp weg,

maar ook van de taal die er werd gesproken. Brussel is een beetje het buitenland voor veel Vlamingen.” Lize Spit, die net als haar hoofdpersonage een Kempisch dorp inruilde voor de hoofdstad, spreekt het niet tegen. “Brussel is inderdaad de plek waar veel mensen

toestromen met het verlangen om iemand nieuw te worden of toch een nieuw leven te beginnen. Als je van een dorp naar Leuven verhuist of van Gent naar Antwerpen, dan is de breuk minder groot. In Brussel is iedereen een beetje aan zijn lot overgelaten. Het is een harde, anonieme stad. Dat past bij het personage. Je kan hier ook altijd doen alsof je de taal van de ander niet machtig bent als je geen zin hebt om te praten.” Je kan in Het smelt een aanklacht zien tegen een dorp waar iedereen alles van elkaar weet maar dat niet ingrijpt wanneer het nodig is. De vraag of Brussel het beter doet, omdat we hier niets van elkaar weten en dus evenmin ingrijpen, brengt de schrijfster aan het lachen. “Juist. Maar Brussel is minder verstikkend. In het dorp heerst de status quo. Iedereen weet er alles over iedereen. De beenhouwer weet het als je eens vlees durft te kopen in het volgende dorp. Dat is verstikkend, omdat er niet aan valt te ontsnappen. In Brussel heb je wel een keuze: je kan opgaan in de anonimiteit of de dorpse eilanden in de stad opzoeken. Je kan deel uitmaken van de kring en die verlaten zodra gewenst. Dat vind ik prettig. Hier wordt minder snel geoordeeld, hier is minder weerstand tegen verandering, want alles is toch voortdurend in beweging. Een dorp is statischer. Dat kan ook zijn charme hebben. Maar het is mijn ding niet. Je komt overal dezelfde mensen tegen. In de stad niet. Hier kan je naar de juiste verbindingen zoeken, hier is ruimte om te falen.” Veerle Baetens’ filmadaptatie van Lize Spits debuutroman Het smelt speelt vanaf deze week in de Brusselse zalen

LA FONTE SE POURSUIT

WHEN IT KEEPS MELTING

L’encensé premier roman de l’autrice bruxelloise Lize Spite Het Smelt (littéralement « ça fond ») est devenu le premier film de l’actrice Veerle Baetens (D’Ardennen, The Broken Circle Breakdown). « Faire ce film, c’était de l’hubris », dit l’actrice. « Je n’avais presque pas d’expérience de réalisation. Adapter un tel livre avec des personnages aussi profonds était une bénédiction, mais aussi une grosse responsabilité. » « J’ai donné mon avis quand on me l’a demandé, mais je n’ai jamais interféré, » ajoute Lize Spit. « Veerle a reçu une liberté totale. » Le résultat sombre et poignant de cette sororité est désormais en salle.

The Melting just won’t melt away. The multiaward-winning and extremely popular debut novel by Brussels-based Lize Spit is now also the confrontational directorial debut of actress Veerle Baetens (D’Ardennen, Tabula Rasa, The Broken Circle Breakdown). “It was hubris,” the lauded actress says of her decision to take matters into her own hands. “I had almost no directing experience. Being able to film such a book with profound characters is a blessing, but also a great responsibility.” “I have shared my point of view when asked for it, but I have never interfered,” Lize Spit adds. “Veerle was given complete freedom.” The dark, guttural result of that sisterhood is now playing in the Brussels cinemas.

| 9

In beeld. Ivan Put

25 OKTOBER 2023

Pro-Palestĳnse manifestatie Ongeveer twaalfduizend mensen verzamelden zondagmiddag aan het Schumanplein om hun steun uit te drukken aan Gaza, dat door Israëlische bombardementen dreigt afgesneden te raken van voedsel en water. Achter de manifestatie zat een reeks organisaties, zoals 11.11.11., Association Belgo-Palestienne en Broederlijk Delen. De initiatiefnemers hadden vooraf opgeroepen om de orde te respecteren en vreedzaam te demonstreren. Elke steun voor oorlogsmisdaden of aanvallen op burgers en elke uiting van antisemitisme of enige andere vorm van racisme zou leiden tot uitsluiting van de demonstratie. Zo ver kwam het uiteindelijk nooit. MG

In de kijker.

Nova wil via coöperatie eigen cinema verwerven Cinema Nova opende 27 jaar geleden als ‘noodcinema’. De onafhankelijke bioscoop in de Arenbergstraat is intussen een begrip en nodigt iedereen uit om als coöperant mede-eigenaar te worden van de cinemazaal. door Michaël Bellon Na de herfstvakantie staat in Cinema Nova Pink Screens op het programma. Het filmfestival is naast Offscreen en Filem’on een van de hoogtepunten van de charmante onafhankelijke ‘gemeenschapsbioscoop’. Met zijn niet-commerciële films, vaak van maatschappelijke en politieke inslag, en met aandacht voor minderheden en alternatieve cultuurvormen, neemt die een unieke plaats in in het Brusselse cinemalandschap. In 2024 loopt het huidige huurcontract van Cinema Nova echter af. In de wetenschap dat vastgoedprijzen in het centrum snel stijgen, komt Nova nu met een ambitieus plan: de oprichting van een coöperatie met de naam Supernova Coop die het moet mogelijk maken om het gebouw tot 2092 zelf in erfpacht te krijgen, en daarmee de onafhankelijke werking tegen een haalbare prijs voor lange tijd te garanderen. Via de campagne die op 26 oktober begint, zou dan tegen 31 maart 2024 wel 794.000

euro moeten worden opgehaald. Met dat bedrag kan een erfpachtovereenkomst van 68 jaar worden afgesloten, en kunnen ook enkele dringende renovatiewerken worden bekostigd.

Sint-Hubertusgalerĳen Nova is niet over één nacht ijs gegaan en heeft een stevig dossier voorbereid. “Het is een plan dat we al veel langer koesteren,” zegt Marie-Eve Cosemans van Cinema Nova. “Rond 2000 maakten we ons al de bedenking dat een eigen zaal onze werking zou veiligstellen voor de toekomst. Tot nu toe hebben we nooit een vast huurcontract gehad, en het pand is intussen al vier keer van eigenaar veranderd. Momenteel kunnen we nog genieten van een eerlijke en betaalbare huurprijs van 10.000 euro per jaar. Maar de marktconforme huurprijs zou zes keer zo hoog kunnen liggen. In 2017

werd daarom al de coöperatie SuperNova opgericht als rechtspersoon om de overname uit te voeren. Nu is het moment rijp. In 2020 is de erfpacht op ons gebouw en de kantoren ernaast door de privé-eigenaar verkocht aan onze buren van de Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen. Met hen kwamen we in juni tot een akkoord om het stuk erfpacht op de filmzaal aan Supernova Coop te verkopen. Die erfpacht zou de coöperatie tot 2092 dezelfde rechten geven als een eigenaar.” Supernova Coop kan als eigenaar dan het gebouw verhuren aan vzw Nova, en daarbij een draaglijke huurprijs garanderen, zodat Nova met de inkomsten uit subsidies en eigen middelen het programma, de werking, en de democratische ticketprijs kan blijven garanderen. Cosemans: “Het financiële plan voorziet ook hoe we aan de eigenaarsverplichtingen kunnen voldoen door de meest dringende renovaties te bekostigen. Het gaat dan bijvoorbeeld over een nieuwe verwar-

In het nieuws omdat Het huurcontract van Cinema Nova loopt in 2024 af. De onafhankelijke bioscoop wil het gebouw in erfpacht krijgen.

Over welk dossier gaat het? Via de verkoop van steunen investeringsaandelen hoopt de cinema 794.000 euro op te halen.

25 OKTOBER 2023

Kort gesprek. Professor Benoit Allemeersch

Stuk geschiedenis Vanaf 26 oktober is via de website www.supernova.coop en de socialmediaaccounts van Supernova Coop meer informatie beschikbaar. Trailers in bioscopen, een bijeenkomst van het Europese netwerk van onafhankelijke filmzalen Kino Climates, een speciaal filmprogramma, infosessies, rondleidingen en presentaties naar het model van de tupperwareparty’s, moeten potentiële coöperanten warm maken om dit stuk Brusselse cinemageschiedenis mee te beheren. In 1907 werd in het gebouwencomplex al een theater en café-concertzaal geopend. In 1908 betrok Pathé het gebouw en werd de zaal omgedoopt tot Cinéma Mondain. In 1936 werd het pand verbouwd en trok Studio Arenberg tot 1987 in in een modernistische filmzaal. De nieuwe eigenaar Kredietbank wilde toen bureaus maken van de zaal, maar kwam niet verder dan de afbraak van infrastructuur, waaronder het grote scherm. Na jaren leegstand kregen de cinefiele oprichters van Cinema Nova in 1997 de toestemming om de zaal ‘tijdelijk’ te gebruiken. Tijdelijk zou weleens een volle eeuw kunnen worden.

‘Overheid kan dwangsommen afbetalen met kunstwerken’ De bedragen aan dwangsommen die België moet betalen omdat niet alle asielzoekers opvang krĳgen, lopen in de miljoenen. Volgens professor publiekrecht Benoit Allemeersch (KU Leuven) zal de overheid niet alles moeten betalen. “De dienstverlening mag niet in het gedrang komen.” Volgens federaal oppositielid Theo Francken (N-VA) moeten de federale overheid en Fedasil al meer dan 333 miljoen euro aan dwangsommen betalen, omdat een grote groep asielzoekers in Brussel geen opvang vindt. Wat is een dwangsom precies? Wanneer een rechter beveelt om iets wel of niet te doen, kan er een dwangsom worden gekoppeld aan dat bevel. Een dwangsom is geen schadevergoeding, maar eerder een soort private boete. Je betaalt ze niet aan de overheid, maar aan degene die het bevel verkregen heeft van de rechter. In dit geval dus de ngo’s die de zaak aanspanden. Kan Fedasil tegen die beslissing in beroep gaan? Dat hangt af van de beslissing waarin de dwangsom vermeld staat. Als die een appellabel bevat, dan kan de beklaagde hoger beroep aantekenen. Dat is grosso modo niet het geval bij beslissingen over kleine bedragen, maar in een dossier als dit mag je daar wél van uitgaan. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) liet in Knack verstaan dat ze wel in beroep wil gaan. Het is dan aan de appelrechter om te beslissen of het bevel al dan niet terecht was, en of de opgelegde dwangsom daar al dan niet bij hoort. Belangrijke opmerking: een dwangsom begint pas te lopen als de tegenpartij de rechterlijke uitspraak betekend heeft – als een

mingsketel. Structurele werken die door de opeenvolging van eigenaars niet makkelijk waren om op te volgen. Zodra we zelf de zaken in handen hebben, moeten we dat beter kunnen doen.” Nog goed nieuws: via een privéoproep werd al 300.000 euro opgehaald. Via de publieke oproep moet nog 494.000 euro verzameld worden. Daarvoor richt Nova zich niet alleen tot artiesten, filmmakers en productiemaatschappijen, maar tot alle bezoekers en sympathisanten. Zij kunnen ‘steunaandelen’ kopen voor 50 euro, of ‘investeringsaandelen’ voor 1.000 euro. Cosemans: “Het is de bedoeling dat we een grote gemeenschap creëren van mede-eigenaars die allemaal samen de bioscoopzaal bezitten. Dat komt overeen met wat Nova is: een gemeenschap van mensen die film, cultuur en Brussel belangrijk vinden, en daar samen ook een geste voor willen doen. Het gaat niet om crowdfunding en je doet geen gift. Je koopt echt een aandeel van de coöperatie, en elke coöperant krijgt op de algemene vergadering één stem.” Als sociale onderneming verkreeg Supernova Coop ook het solidaire financieringslabel dat garandeert dat de investering mens en milieu centraal stelt.

“De inbeslagnames op het kabinet van De Moor waren een symbolische actie”

gerechtsdeurwaarder de officiële versie van het vonnis of arrest op een officieel adres afgeeft. Zonder die stap begint de dwangsom niet te lopen, en kan het geld dus ook niet geïnd worden. Hoe kunnen Fedasil en de overheid gedwongen worden om te betalen? Zolang een partij over vermogensbestanddelen beschikt, kan die gedwongen worden om via inbeslagnames te betalen. Daar zijn wel voorwaarden aan verbonden, ook bij de overheid. Zaken die de dienstverlening in het gedrang kunnen brengen, mogen niet in beslag worden genomen. Op welke spullen die voorwaarde van toepassing is, beslist de beslagrechter. Maar mij zal je niet horen zeggen dat de staat onvoldoende middelen heeft, zonder dat de dienstverlening in het gedrang komt. Denk aan kunstwerken. De inbeslagnames op het kabinet van Nicole de Moor in februari waren volgens mij vooral een symbolische actie; er zijn efficiëntere manieren. AD

25 OKTOBER 2023

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

| 15

Analyse. Brussel hotspot voor illegale oorlogswapens

‘Spiraal van geweld zoals in Zweden voorkomen’ Schietpartijen met handvuurwapens, een executie met kalasjnikovs en vorige week een terreuraanslag met een Amerikaans oorlogswapen: illegale vuurwapens lijken alomtegenwoordig in de stad. Experts waarschuwen voor toestanden zoals in Zweden, waar het wapengeweld echt ontspoort. “We riskeren een wapenwedloop.”

uni 2022. Nog maar eens een schietpartij in Sint-Jans-Molenbeek, een persoon raakt gewond. Op de redactie raken we langzaam de tel kwijt. Is dit nu het elfde, twaalfde of toch al dertiende geval van vuurwapengeweld waar we weet van hebben? Feit is: er wordt regelmatig geschoten in Oud-Molenbeek, meestal met handwapens. Drugsgeweld, weet de Molenbeekse burgemeester, die er ook op wijst dat er de laatste tijd meer illegale wapens circuleren. 14 september 2023. Een wagen met vier inzittenden rijdt een andere auto klem in de Wayezstraat in Anderlecht. De vier stappen uit en doorzeven de chauffeur met zeventien kogels uit automatische wapens van het type kalasjnikov. De man sterft ter plaatse. De executie wordt gelinkt aan een eerdere schietpartij enkele dagen eerder in Peterbos, een bekende hotspot voor de drugshandel in de gemeente.

16 oktober 2023. Abdesalem Lassoued vermoordt twee Zweedse supporters ter hoogte van Sainctelette. Hij maakt gebruik van een AR-15, een semiautomatisch geweer dat bijzonder populair is in de VS, maar hier amper circuleert op de illegale markt. Aan wapens heeft de dader overigens geen gebrek. Net voor de aanslag laat hij een pistool zomaar achter op het trottoir. En die nacht vinden agenten ook een plastic zak met nog eens twee pistolen die de man achterliet. Bovenstaande voorbeelden zijn maar een greep uit een veel langere lijst met schietincidenten die de laatste tijd de media haalden. Naast handvuurwapens duiken daarbij ook geregeld oorlogswapens op. Zit Brussel dan met een groeiend probleem van illegale vuurwapens? Uit cijfers van de federale politie blijkt alvast dat de Brusselse politiezones koploper zijn als het over gewapende overvallen gaat. De zone Brussel Hoofdstad Elsene voert de

nationale lijst aan met 57 overvallen, voor de zone Zuid met 51 overvallen. “Politiediensten vertellen ons bovendien dat vuurwapens steeds beschikbaarder zijn,” zo weet Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut en expert wapengeweld. “Traditioneel is de markt van de illegale vuurwapens erg gesloten. Vooral grote criminelen met goede connecties raakten makkelijk aan een wapen. Maar de laatste jaren zien we dat ook kleine en minder ervaren criminelen makkelijker een vuurwapen bemachtigen. We gaan langzaam naar een meer open markt, al blijft het vaak belangrijk om iemand te kennen in het milieu.” Abdesalem Lassoued moet dus wel dergelijke connecties gehad hebben. “Al zullen verkopers van illegale wapens niet snel bewust aan terroristen verkopen,” zegt Duquet, die vorig jaar nog meeschreef aan een rapport over vuurwapengeweld in België. “Terreurdaden leiden immers tot veel

▼

door Kris Hendrickx illustratie Delphine Frantzen

31 SEPTEMBER 2022

| 17

▼

Analyse. Brussel hotspot voor illegale oorlogswapens

politieaandacht en zijn zo ook risicovoller voor de handelaar.” Die grotere beschikbaarheid van illegale vuurwapens is niet enkel een probleem omdat zo meer mensen gewapend rondlopen. “Die minder ervaren en jongere criminelen handelen vaker impulsief en maken sneller gebruik van een wapen,” weet Duquet. “En daardoor moeten andere criminelen zich ook beter bewapenen, waardoor een wapenwedloop ontstaat.”

Hulp van het Zweedse leger Augustus 2020. In het Zweedse Göteborg werpt een criminele bende bewapende wegversperringen op om leden van een rivaliserende bende te vatten. 27 september 2023. In twaalf uur tijd sterven drie mensen door bendegeweld in Zweden. Een van hen is een jonge vrouw die toevallig naast een doelwit van drugscriminelen woont en van wie de woning wordt opgeblazen met explosieven. 28 september 2023. De Zweedse premier Ulf Kristersson roept de hulp van het leger in om het exploderende wapen- en bendegeweld in zijn land een halt toe te roepen. Alleen al in de maand september van dit jaar kostte dat geweld het leven aan twaalf mensen, vorig jaar aan zestig slachtoffers. Wie wil zien tot wat een wapenwedloop kan leiden, kijkt vandaag best naar de situatie in Zweden. Rivaliserende bendes vechten er steeds bloedigere conflicten uit, waarbij niet zelden oorlogswapen en explosieven worden gebruikt. Vorig jaar telde het land zo liefst negentig aanslagen met explosieven, dit jaar al meer dan honderd. “Criminele bendes zoeken steeds krachtigere wapens en explosieven om hun rivalen te overtreffen,” lezen we in een rapport over het Zweedse wapengeweld uit 2022, ook al van het Vlaams Vredesinsti-

tuut. Dat die wapens ook gebruikt worden is vandaag de norm. Vaak gaat het daarbij niet meer om een reactie, maar eerder om preventieve aanvallen. Kwestie van te verhinderen dat de rivalen als eerste toeslaan. De drempel voor nieuw geweld ligt zo steeds lager. “Zweden heeft de voorbije decennia veel vluchtelingen opgevangen uit het voormalige Joegoslavië, waar in de jaren 1990 een oorlog woedde,” legt Duquet uit. “Na verloop van tijd is er uit die regio een wapensmokkel richting Zweden op gang gekomen met onder meer kalasjnikovs, maar ook handgranaten.” Het rapport rond vuurwapengeweld van het Vredesinstituut beschrijft hoe die handel versnelde sinds de economische crisis van 2008. Wie na de oorlog zijn wapen achter de hand had gehouden op de Balkan, koos er toen vaak voor om het te verkopen.

Oneindig houdbaar Waar komen al die illegale wapens vandaan? Dat hangt er maar vanaf over welk wapen we spreken. Automatische wapens van het type kalasjnikov komen ook in België in de eerste plaats uit ex-Joegoslavië, zegt luitenantkolonel Coghe, docent wapensystemen aan de Koninklijke Militaire School. Ze bereiken ons land vaak via dezelfde kanalen als de drugshandel en komen zelden in grote ladingen. Het rapport over vuurwapengeweld dat we eerder al vermeldden, spreekt in dat verband over ‘mierenhandel’, een constante stroom van kleine hoeveelheden. Dat wapens van het type kalasjnikov zo vaak worden aangetroffen, is niet zo verwonderlijk, vindt Coghe. “Er zijn er honderden miljoenen van geproduceerd in de wereld. En vuurwapens zijn nu eenmaal vrijwel oneindig houdbaar. Een kalasjnikov uit de jaren 1960 kan nog perfect zijn. Voor 1.000

“Als de oorlog in Oekraïne eindigt, dreigt opnieuw een grote hoeveelheid zware wapens onze richting uit te komen” Nico Demeyere Bestuurslid Wapenunie

tot 1.500 euro is zo’n wapen te krijgen, als je de juiste mensen kent. Het is niet zo dat je naar een illegale wapenbeurs of zoiets kan stappen. Het werkt eerder op bestelling. Je lanceert een vraag en dan gaan tussenpersonen op zoek naar het wapen dat het best beantwoordt aan dat verzoek.” Hoelang vuurwapens kunnen meegaan blijkt ook uit een andere passage uit het rapport over vuurwapengeweld. Tussen 2006 en 2013 werden in België tienduizenden Nagant-revolvers verhandeld, toen nog legaal. Dat wapen werd ontwikkeld in … 1895, maar is vandaag nog altijd functioneel. Toen het wapen in 2013 dan toch geregistreerd moest worden, bedroeg de oogst slechts 6.000 exemplaren. Veel van de resterende revolvers vonden de weg naar de illegale markt in het buitenland. In Nederland was zo’n wapen toen bijvoorbeeld al voor 170 euro te krijgen. Ook uit het vroegere Tsjechoslowakije bestaat een stroom van wapens naar ons land. De overheid besloot om een groot aantal van de talrijke wapens die nog circuleerden te laten neutraliseren. Zo’n wapen opnieuw activeren bleek echter dikwijls makkelijk, waardoor veel wapens toch weer gingen circuleren. Een categorie die het voorbije decennium een steile opmars kende, zijn verder de omgebouwde alarmpistolen. Die komen vandaag vooral uit Turkije, maar ook uit Italië en Duitsland. In Zweden concentreerde het beleid zich de voorbije jaren vooral op de bendes zelf, maar veel minder op de wapens die ze gebruikten. Het al vermelde rapport laat geen spaander heel van het Zweedse wapenbeleid. “Globaal beschouwd kan je de

25 OKTOBER 2023

In een interview met BRUZZ (te lezen op BRUZZ.be) deelt minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) die bezorgdheid. “We houden ook goed in de

gaten of er wapens uit Oekraïne naar hier komen. Op dit moment lijkt dat nog niet zo.” De federale regering geeft toe dat de strijd tegen de illegale wapenhandel beter moet. “Er wordt te weinig tegen opgetreden,” liet intussen ex-minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) vorige week optekenen in de Kamer. “De capaciteit van DJSOC (de directie bij de federale politie verantwoordelijk voor de zware en georganiseerde criminaliteit, red.) voor de bestrijding van de illegale wapenhandel moet dus inderdaad worden opgeschaald.” Afgelopen weekend besloot diezelfde federale regering ook om zowel het Brusselse parket als de federale gerechtelijke politie te versterken. Experts en politiek focussen vandaag vooral op oplossingen binnen politie en justitie. Dat je de problematiek van vuurwapengeweld ook breder kan aanpakken, toont een voorbeeld uit … Zweden. In Malmö werd in 2018 het project ‘Stop shooting’ gelanceerd, naar Amerikaans voorbeeld. Jonge daders die uit de gevangenis kwamen, werden in dat kader onthaald door een coalitie van burgers – sportcoaches, imams, familieleden, winkeluitbaters, buren … – én vertegenwoordigers van de ordediensten. De ex-gedetineerden kregen een dubbele boodschap mee: “Als je opnieuw het gewelddadige pad opgaat, zullen we hard optreden. Maar als je een andere weg kiest, willen we je alle hulp bieden die je kan gebruiken.” In welke mate het ‘Stop shooting’-project ervoor verantwoordelijk was, is voer voor discussie, maar feit is: de jaren na de opstart van het project daalde zowel het geweld met vuurwapens als dat met explosieven drastisch.

LA COURSE À L’ARMEMENT

CRIMINALS PUSH ARMS RACE

Tirs au pistolet, exécution à la Kalashnikov, et la semaine dernière, une attaque terroriste avec une arme de guerre américaine : les armes à feu illégales semblent s’être emparées de notre ville. Les experts craignent que la situation ne dégénère comme en Suède, où la violence armée est devenue incontrôlable. « Le fait que tant d’armes à feu circulent à Bruxelles résulte partiellement de choix politiques, » dit Nils Duquet, directeur du Flemish Peace Institute. Le problème n’est pas seulement de pouvoir facilement accéder à une arme : « Les criminels moins expérimentés ont tendance à sortir leur arme plus rapidement. Ce qui pousse les autres criminels à mieux s’armer, engendrant une course à l’armement. »

Shootings with handguns, an execution with Kalashnikovs, and last week a terror attack with a war weapon from the US: illegal firearms seem to have become ubiquitous in our city. Experts warn that we may turn into Sweden, where gun violence is beyond all control. “That there are so many firearms circulating in Brussels is partly a result of political choices,” says Nils Duquet, director of the Flemish Peace Institute. It is not just because more people are walking around armed that the increased availability of illegal firearms is a problem. “Less experienced criminals are more likely to act impulsively,” says Duquet. “That in turn forces other criminals to arm themselves better, creating an arms race.”

“Een illegaal wapen kopen, gebeurt op bestelling: je lanceert een vraag en een tussenpersoon zoekt het beste product” Luitenant-kolonel Coghe Docent wapensystemen aan de Koninklĳke Militaire School

Zweedse inspanningen om de illegale wapenstromen te beheersen beschrijven als onbestaande,” luidt de conclusie.” In ons land? Daar dreigen we dezelfde weg op te gaan, vindt Nils Duquet. Want dat er zoveel vuurwapens circuleren in Brussel en België is deels een gevolg van politieke keuzes zegt de directeur van het Vlaams Vredesinstituut. “De federale gerechtelijke politie doet haar best, maar de politiek investeert niet genoeg in het fenomeen. Illegale wapenhandel is geen echte prioriteit, terwijl we wél een draaischijf zijn voor wapenhandel. Vaak lijkt men ook niet te beseffen dat wapenhandel andere misdaadfenomenen faciliteert. Als er vandaag wapens worden gevonden, is dat meestal als een soort bijvangst bij drugshandel. En er gebeurt vervolgens maar weinig om te kijken waar dat wapen vandaan komt.” Meer onderzoek naar illegale wapens kan op verschillende domeinen lonen, vindt Duquet. “Terroristen zijn bijvoorbeeld moeilijk op te sporen zolang ze in gesloten kring onder elkaar blijven. Maar als zo iemand een wapen wil, moet hij vaak uit de schaduw komen en wordt hij kwetsbaar en kan je hem detecteren.” Die analyse volgt ook Thierry Belin, voorzitter van politievakbond NSPV. “Als je meer op de herkomst van de wapens focust, kan je ook netwerken opsporen en daarmee veel bereiken. Maar dan heeft de politie daar wel de middelen voor nodig.” De federale politie zelf antwoordde niet op onze vragen over de kwestie. Luitenant-kolonel Coghe van zijn kant ziet vooral heil in een betere beveiliging van de

| 19

Europese buitengrenzen. “Zodra die wapens in Europa zijn, is het zo makkelijk om ze te verbergen en te transporteren dat het dan een beetje dweilen is met de kraan open.” Het Zweedse voorbeeld toont alvast dat het nog veel erger kan. “Des te meer omdat er met de oorlog in Oekraïne opnieuw een erg grote hoeveelheid zware wapens onze richting uit dreigt te komen”, zegt Nico Demeyere, bestuurslid van Wapenunie, dat de civiele wapensector vertegenwoordigt. “Als die wapens daar niet meer nodig zijn, dreigt hier opnieuw een Joegoslavië-scenario.”

Versterking voor de politie

Bijgedachte.

Schuldig verzuim De aanslag in Brussel door Abdeslam Lassoued toont aan dat België nog maar eens niet in staat was om in te staan voor de veiligheid van zĳn inwoners, nochtans een kerntaak.

Steven Van Garsse Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Abdeslam Lassoued stond wel degelĳk op de radar, alleen werd daar niets mee gedaan”

Nog maar net is het proces over aanslagen in Zaventem en aan Maalbeek afgelopen of België kan zich alweer bezinnen over wat er is misgelopen bij een jihadistische aanslag in hartje Brussel op 16 oktober. De geradicaliseerde Tunesiër Abdeslam Lassoued schoot er twee Zweedse voetbalsupporters dood. Er komt ongetwijfeld weer een parlementaire onderzoekscommissie, net als na de aanslagen van maart 2016, en weer zullen er dure eden worden gezworen, en mooi verpakte aanbevelingen worden gedaan. De partijpolitieke gevolgen op korte termijn zijn alvast niet te overzien. Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) nam vrijdag ontslag. Hij kreeg daar aanvankelijk schouderklopjes voor. Eindelijk een minister die zijn verantwoordelijkheid neemt. Maar vandaag wordt het steeds duidelijker dat wat bedoeld was als een manier om eervol met de zaak weg te komen in het gezicht van de Open VLD is ontploft. De partij is de implosie nabij, na het aanduiden van Paul Van Tigchelt als de nieuwe minister van Justitie. Ernstiger nog is dat het dag na dag duidelijk wordt dat België, opnieuw, niet in staat is gebleken om aan een van zijn kerntaken te voldoen: instaan voor de veiligheid van zijn inwoners. Wie de hele chronologie aan incidenten bekijkt vanaf het mo-

ment dat de man in 2015 in België kwam wonen, kan alleen maar vaststellen dat Lassoued wel degelijk op de radar stond als een (staats)gevaarlijk sujet. De fouten die zijn gemaakt, op de verschillende niveaus, zijn te ernstig en te repetitief om ze af te doen als “een spijtige samenloop van de omstandigheden”.

Stof vergaren Te beginnen met het Tunesische uitleveringsdossier bij het parket dat er klaarblijkelijk in een kast stof lag te vergaren. Het parket kan blijkbaar niet zeggen wat er precies is misgelopen. Er komt een intern onderzoek, maar nu al geeft het parket aan dat het waarschijnlijk nooit zal weten waar het is fout gegaan. Cynisch is dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) onlangs nog met de Tunesische regering ging spreken, om haar uitwijzingsbeleid naar dat land kracht bij te zetten, maar dat zij over dit bilaterale dossier naar eigen zeggen niet eens was ingelicht. Er waren de afgelopen jaren verschillende meldingen over Lassoued die de alarmbellen hadden moeten doen afgaan. Italië had België al gewaarschuwd dat de man aan het radicaliseren was. Het parket van Antwerpen had niet lang geleden de opsporing gevraagd, maar de politiediensten zijn daar niet (tijdig) op

ingegaan. Verder was de man hier illegaal, had hij geen domicilie, maar wist de politie wel waar bij verbleef en heeft hij in 2021 geprobeerd via een schijnhuwelijk verblijfspapieren te krijgen. Lassoued stond op de radar, alleen werd daar niets mee gedaan. Internationaal staat België opnieuw voor schut. Dus kunnen de overheden en de politiek niet anders dan in eigen boezem te kijken, toegeven dat ze gefaald hebben. En ze zullen snel met oplossingen moeten komen om te vermijden dat dergelijke aanslagen opnieuw ons deel zijn, wat gezien de huidige staat van de wereld niet ondenkbaar is. Een eerste voorzichtige stap is gezet: de versterking van het Brusselse parket, waar de onderbemanning en de navenante achterstand legendarisch is, en waarover zowel procureur des Konings Tim De Wolf als procureur-generaal Johan Delmulle al verschillende keren aan de alarmbel hebben getrokken. Ook de politie wordt versterkt. Daar moeten zeker geen wonderen van worden verwacht, want het zal lang duren voor de kaders weer correct zijn ingevuld. Tegelijk is het intriest dat er een aanslag moet gebeuren om politici te doen inzien dat ook zij een grote verantwoordelijkheid dragen in ons mank lopende veiligheidsbeleid. En toch zit er niets anders op dan te geloven dat het beter kan, én moet. Dat zijn we aan ons democratisch bestel verplicht. Het is een schrale troost en de nabestaanden van de overleden slachtoffers zijn er niets mee, maar het is de enige weg vooruit.

25 OKTOBER 2023

| 21

Brussels procureur des Konings Tim De Wolf op de persconferentie het voorbije weekend. “De samenleving heeft niet gekregen waar ze recht op heeft,” zei hij. © BELGA

25 OKTOBER 2023

| 23

Interview. Criminologen Kasia Uzieblo en Kristof Verfaillie

‘De kennis over risicoprofielen is nog te laag’ De politiek creëert een illusie door het terrorismeprobleem op het migratievraagstuk af te schuiven. Dat zeggen VUB-criminologen Kristof Verfaillie en Kasia Uzieblo in een dubbelgesprek. De twee experts vragen om het “buikgevoel” te verlaten en meer gebruik te maken van “wetenschappelijke methodes” om radicalisering op te sporen.

at maakt iemand tot een mogelijke terreurdreiging in ons land? Politie, parket, staatsveiligheid en het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse OCAD moeten zich er dagelijks over buigen, maar volgens VUB-professoren Kasia Uzieblo en Kristof Verfaillie gebeurt dat nog te weinig wetenschappelijk. Zo ontstaan er arbitraire categorieën, zeggen ze, zoals illegaliteit. “Toen Jürgen Conings (ex-militair, red.) een extremistische dreiging vormde, hebben we op geen enkel moment een discussie gevoerd over het al dan niet opsluiten van alle militairen. Terecht, want we zagen als

maatschappij snel dat we zijn persoon moesten differentiëren van zijn groep,” zegt Uzieblo, gespecialiseerd in forensische zorg. “Waarom doen we het dan nu wel?” De criminologen houden hun betoog een week na de aanslag op twee Zweedse voetbalsupporters in Brussel. Dader Abdeslam Lassoued bleek illegaal in ons land en moest eigenlijk uitgeleverd worden aan zijn thuisland Tunesië, maar dat verzoek raakte zoek bij het Brusselse parket. De oppositie, maar ook meerderheidspartijen Vooruit, Open VLD en CD&V vroegen prompt een strakker terugkeerbeleid, met gesloten opvangplaatsen en woonstbetredingen.

Waarom heeft de politiek het migratiebeleid, in plaats van de veiligheidsvraag, zo fel uitgespeeld? KRISTOF VERFAILLIE: Omdat je op die manier de indruk wekt dat het probleem makkelijk onder controle te brengen is. Je legt de focus op een duidelijk identificeerbare groep, de illegalen. Het gaat over mensen die niet zijn zoals wij en die je, of dat wil men doen uitschijnen, redelijk eenvoudig kan verwijderen uit de samenleving door ze op te sluiten of terug te sturen. Het enige waar je nog van afhangt, is de welwillendheid van andere landen om die mensen terug te nemen. Daarmee lijkt de kous af. KASIA UZIEBLO: Je creëert de illusie dat we het probleem terrorisme opgelost krijgen

▼

door Eva Christiaens en Maarten Goethals

▼

Interview. Criminologen Kasia Uzieblo en Kristof Verfaillie

door het migratievraagstuk op te lossen, terwijl het veel complexer is dan dat. Een relatief beperkte groep mensen zonder papieren vormt een risico op het plegen van ideologisch geïnspireerd geweld, toch scheren we ze allemaal over dezelfde kam. Om terrorisme echt te bestrijden, moeten we die risico’s correcter inschatten en alle informatie op de juiste plek krijgen. Dat blijkt nu nog een probleem. Is er na de aanslagen van 2016 dan niets gebeurd om die dreiging beter in te schatten? VERFAILLIE: De aanpak van terrorisme is zeker geprofessionaliseerd. Het inlichtingenwerk bij de lokale politie is verbeterd, er wordt veel meer informatie gedeeld en er zijn structuren opgericht om dreigingen te capteren. Alleen stellen wij vast dat het nog altijd moeilijk loopt om menselijk gedrag in te schatten. Kijk bijvoorbeeld naar de lokale integrale veiligheidscellen (van gemeente, politie en maatschappelijke spelers als onderwijs en OCMW, red.): daar zitten een heleboel mensen samen, maar waarom zij bepaalde dossiers selecteren, is weinig wetenschappelijk onderbouwd. Dat is een enorm beletsel voor adequate terreurbestrijding. Het is nu tijd voor die volgende stap. De lokale veiligheidscel van Schaarbeek had Lassoueds dossier wel degelĳk besproken. Maar we weten dus niet of zulke overlegplatformen goed werken? UZIEBLO: Dat is met veel initiatieven zo: voor echte evaluatie is er geen geld. Dat merk ik bij het aanvragen van onderzoekfondsen. Er zijn de voorbije jaren veel plannen gelanceerd, soms los van elkaar. Of die ook zinvol zijn, horen we te weinig. Dat is niet alleen wetenschappelijk interessant. Ook als burger wil ik weten of mijn belastinggeld efficiënt besteed wordt. VERFAILLIE: Er bestaan wetenschappelijke modellen waarop je een dreigingsinschatting kan baseren, maar vandaag worden die niet echt gebruikt. UZIEBLO: Wij horen nog te vaak dat er naar uiterlijke tekens wordt gekeken, zoals een baard laten groeien of naar de moskee gaan. Dat kan een signaal zijn van radicalisering, maar niet noodzakelijk. En of iemand echt een risico vormt, hangt ook af van zijn persoonskenmerken en omgevingsfactoren. Hoe we alle informatie bij elkaar krijgen om zo’n inschatting degelijk te maken, moeten we diepgaander analyseren.

BIO’S

• Kristof Verfaillie • Studeert criminologie in Brussel en Gent • Werkt sinds 2003 als criminoloog aan de VUB, is nu professor • Doceert onder meer het vak Crime & society • Gespecialiseerd in antiterrorismebeleid, criminaliteitscontrole en hervormingsprocessen

• Kasia Uzieblo • Studeert klinische psychologie in Gent • Werkt sinds 2004 in Gent en aan de Thomas Morehogeschool • Sinds 2018 senior researcher Forensische zorg in de Van der Hoeven-kliniek in Utrecht • Sinds 2020 VUB-professor Criminologische psychologie en Forensische psychologie • Gespecialiseerd in psychopathie, risicoinschatting en (seksueel) geweld

Hoe doe je dat bĳ mensen die per definitie onder de radar willen blĳven? UZIEBLO: In dit geval was die persoon wél bekend. Lassoued stond wel degelijk op de radar. Het grote gevaar van de focus op illegalen, is dat men veel te veel mensen in het veiligheidssysteem zuigt. Je kan niet die immense groep opvolgen zonder te weten wie daarin een probleem vormt en wie niet. Dat is geen zinvolle besteding van geld en personeel. Feit blĳft: Tunesië had de uitlevering van Lassoued gevraagd. Had men dat gedaan, dan was er geen aanslag geweest. VERFAILLIE: Misschien niet, maar dit is maar één dossier. Wanneer het beleid die redenering doortrekt, viseren ze een hele groep. En dat kan net zorgen voor suspect communities: mensen die het gevoel krijgen dat zij continu onder de loep liggen van een heel systeem. Dat leidt tot vervreemding en uiteindelijk mínder informatiedeling. Zo verliezen de veiligheidsdiensten voeling met wat er leeft. We moeten opletten dat dat hier niet gebeurt bij mensen zonder papieren. Waarop moeten de veiligheidsdiensten volgens de wetenschap wél letten? UZIEBLO: We weten dat verschillende persoonlijkheidsfactoren meespelen bij terroristisch geweld. Dat kunnen antisociale gedachten zijn of een verleden van antisociaal gedrag, maar ook paranoïde gedachten of suïcidale gedachten. En dan zijn er nog sociale factoren die risicovol kunnen zijn, zoals contacten met peers die een radicaal en gewelddadig gedachtegoed voordragen. Het gaat nooit over één aspect. Het is een kwestie van al die puzzelstukken samen te leggen. VERFAILLIE: Je zou verbaasd zijn van het soort informatie die je proactief kan samenleggen, als iedereen weet waar ze naar moeten kijken. Net dat is vandaag niet zo evident. Een risicoanalyse maak je niet op basis van een buikgevoel. Stel dat je zo’n wetenschappelĳk profiel kan opstellen van radicale terroristen, had de aanslag van maandag dan vermeden kunnen worden? Lassoued lĳkt – voorlopig – een lone actor. UZIEBLO: Dat is een probleem en we beweren zeker niet dat we alle mogelijke dreigingen uit de maatschappij kunnen krijgen. Wie in z’n eentje plannen maakt en waar de omgeving geen duidelijke tekens ziet, is heel

25 OKTOBER 2023

moeilijk te vinden. Maar zelfs bij lone actors zie je achteraf dat ze vaak niet helemaal losstaan van bepaalde groeperingen of dat er al tekenen waren dat een risicovolle situatie dreigde. Al geldt ook: was deze aanslag gepleegd door iemand met een mentale stoornis, dan hadden we vandaag weer een heel andere discussie gehad, met heel andere voorstellen. Elk radicaal persoon is alvast minder gevaarlĳk zonder wapen. Moeten we niet eerder de illegale wapenhandel in Brussel aanpakken? UZIEBLO: Dat is uiteraard nodig, maar deze persoon had ook een aanslag kunnen plegen met een mes. De vraag naar risico-inschatting blijft dan even belangrijk. Welke rol ziet u voor de werking van het Brusselse parket? Daar liggen nog meer dan zevenduizend dossiers op de plank. Geeft dat een gevoel van straffeloosheid,

maar als er geen capaciteit is om die mensen aan te spreken en hun neiging tot geweld te verkleinen, is dat allemaal voor niets. In het forensische zorgaanbod moet veel meer geïnvesteerd worden. Vinden jullie dat wĳ forensische zorg moeten aanbieden aan iemand die hier eigenlĳk niet mag zĳn? UZIEBLO: Die vraag staat los van deze zaak. Ik stel vooral vast dat er nog weinig kennis is over forensische zorg in de opleidingen psychologie, sociaal werk en psychiatrie. Zien hulpverleners de risico’s wel op tijd en weten ze hoe ze erop moeten reageren? VERFAILLIE: Het is niet de bedoeling dat iedereen politieman wordt en op basis van een basiscursus risicofactoren zelf wat inschattingen begint te maken. Dat is absoluut niet waar wij voor pleiten. We vragen wel meer kennis in de platformen die daar al voor bestaan. Op lokaal niveau, bij

“We weten dat verschillende persoonlĳkheidsfactoren meespelen bĳ terroristisch geweld. Het gaat nooit over één aspect” Katarzyna Uzieblo Criminoloog

waarin zwaardere criminaliteit en terrorisme kunnen groeien? UZIEBLO: Een snelle reactie op diefstal en andere criminaliteit is nodig, maar we weten dat bestraffing weinig uithaalt tegen recidive. Er is ook een groep mensen die binnen de gevangenis radicaliseert. We moeten dus durven te kijken naar preventie. Soms zijn begeleidingstrajecten zinvoller dan gevangenissen. Dan spreken we over deradicalisering? VERFAILLIE: Ja, daar is de voorbije jaren heel wat vooruitgang geboekt, maar ons land loopt ongelofelijk achterop als het gaat om aangepaste hulpverlening. Dát moet de prioriteit zijn. Je kan alle risico-inschattingen maken die je wil,

| 25

de gemeenten, maar ook hogerop bij politie en justitie. Hebben jullie de indruk dat het Brusselse parket dat echt begrĳpt? De mea culpa bleef dit weekend beperkt tot extra personeel. VERFAILLIE: Men kijkt vanuit de urgentie van de dag, dat begrijp ik. Maar alleen in extra mensen en middelen voorzien, heeft geen zin. Ik geef een voorbeeld: een van mijn eerste onderzoeken, vijftien jaar geleden, ging over het Zuidstation. Toen wisten we ook al dat het station een snijpunt was van illegale migratie en dak- en thuisloosheid, en zagen we een gigantische verkaveling van bevoegdheden. Er is nauwelijks iets veranderd. De verloedering is alleen maar toegenomen en telkens wanneer er iets gebeurt, zie je dezelfde reflex: men komt met een aantal camera’s, politici en veiligheidsdiensten ter plaatse ‘opkuisen’ en men is weer weg. Op een proactieve, geïntegreerde visie op veiligheid blijft het wachten. Is dat niet wat het nationale crisiscentrum nu probeert? Die zit met de burgemeesters en Spoorwegen rond de tafel. En de Stad Brussel wil drugsverslaafden in ziekenhuizen opvangen. VERFAILLIE: Als ik al vijftien jaar dit soort aankondigingen hoor, zonder structureel gevolg, dan begrijpt u dat ik voorlopig terughoudend ben om de fanfare boven te halen. Ik ben voorlopig niet zo optimistisch. Er is een gezamenlijke, probleemgestuurde aanpak nodig met relevante partners uit de buurt. Een Kanaalplan voor het Zuidstation.

« ON N’EN SAIT TOUJOURS PAS ASSEZ SUR LES PROFILS À RISQUE »

‘WE STILL DON’T KNOW ENOUGH ABOUT RISK PROFILES’

En faisant glisser la question du terrorisme vers celle de la migration, les politiques créent une illusion. C’est ce que Kristof Verfaillie et Katarzyna Uzieblo, criminologues à la VUB, avancent. Les deux experts en appellent à abandonner la « politique de l’instinct » et déplorent le manque de bases scientifiques pour traquer les suspects terroristes. « Nombre d’initiatives ont été lancées depuis 2016 mais l’argent manque pour les évaluer, » dit Uzieblo. Le fait que le terroriste Abdesalem Lassoued résidait sur le territoire illégalement risque de mettre dans le viseur des services de sécurité tout un groupe de sans-papiers. « Or seule un poignée constitue un risque. »

By shifting the issue of terrorism onto migration, politicians are creating an illusion, according to Kristof Verfaillie and Katarzyna Uzieblo. The two criminologists at the VUB call for “politics by gut instinct” to stop and claim that existing ways for tracking terror suspects still too often lack scientific basis. “There have been many initiatives launched since 2016, but there is often no money for evaluation,” says Uzieblo. The fact that terrorist Abdesalem Lassoued was here illegally risks putting a whole group of undocumented migrants on the radar of the security services, while “only a handful pose a risk.”

Big City.

Wat is de link tussen de Le Creuset-stoofpot en Victor Horta? Wie was de man die de Le Creuset-stoofpot uitvond en in een van de mooiste creaties van Horta woonde? Max Wyckaert en Luana Difficile zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Jurgen uit Meulebeke. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag? Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Behalve de knaloranje neuzen van de Brusselse metrostellen is er nog een product dat iconisch, dieporanje en Brussels is. De Le Creuset-stoofpot, want Brusselaar Octave Aubecq was een van de uitvinders. Ook bij art-nouveauliefhebbers doet zijn naam een belletje rinkelen. Octave Aubecq was een Brusselse industrieel, die zijn fortuin had gemaakt als directeur van de Émailleries et Tôleries Réunies. Dat bedrijf was gespecialiseerd in email, een specifieke vorm van glazuur die gebruikt wordt voor metalen voorwerpen. Begin twintigste eeuw ontmoette hij op een Brusselse handelsbeurs Armand Desaegher, een

industrieel uit Oudenaarde, gespecialiseerd in gietijzer. De twee raakten aan de praat en wilden de voordelen van beide materialen combineren. Zo werd een bijzondere stoofpot geboren. De Le Creuset-pot is gemaakt uit gietijzer en afgewerkt met email. Daardoor kan die erg hoge temperaturen aan, én kan de pot bovendien, dankzij de laag email, keer op keer perfect schoongemaakt worden. Een bewijs ook dat vroeger spullen werden gemaakt met de bedoeling ze niet kapot te krijgen.

Verhuizen Hoewel het idee ontstond in Brussel, bouwden de twee een fabriek in het Noord-Franse Fresnoy-le-Grand, een ideale plek voor het goederenvervoer van ijzer, steenkool en zand. Alleen moest Aubecq dan naar Frankrijk verhuizen. Dat was ontzettend jammer, want de

man woonde in misschien wel een van de mooiste huizen van Brussel. Octave Aubecq had, voor Le Creuset een succes werd, al een fortuin vergaard. Hij kon het zich permitteren een woning op maat te laten bouwen, en niet zomaar door de eerste de beste. Hij stelde Victor Horta aan als architect. Die tekende een villa die pal tegenover het Ter Kamerenbos zou worden gebouwd. De gevel op zich was al van een buitengewone pracht, met verschillende bogen en balkons uit fantasierijk ijzerwerk. De stenen

Beestig Brussel.

De grote huisspin komt steeds vaker piepen Tĳdens de herfst zĳn spinnen heel actief en duiken ze geregeld op in onze huizen. Dit jaar lĳkt het wel of ze groter zĳn dan ooit tevoren. Klopt dat ook? “Die vraag krijgen we elk jaar, maar sinds kort zit er ook een kern van waarheid in,” zegt spinnenexpert Koen van Keer. “Twee jaar geleden werden er nog vier

keer meer gewone huisspinnen waargenomen dan grote. Vorig jaar waren het er ongeveer evenveel en dit jaar werden er voor het eerst meer grote huisspinnen

waargenomen dan gewone. De spinnen in ons huis worden dus niet groter, we krijgen de grote huisspin gewoon steeds vaker te zien.” Die verschuiving kan waarschijnlijk verklaard worden door de klimaatverandering. Grote huisspinnen zijn namelijk een tropische soort, die goed aardt bij warme temperaturen. “De meeste spinnen die je thuis kunt spotten, zijn mannetjes,” zegt Van Keer. “Zij verlaten tijdens de herfstmaanden hun web en gaan op zoek naar vrouwtjes

Grote huisspinnen zijn een tropische soort, die goed aardt bij warme temperaturen. © SHUTTERSTOCK

25 OKTOBER 2023 | 2 7

| MEER BRUZZ | © BART DEWAELE

Herfstvakantie

Volgende week op BRUZZ radio de beste griezeltips voor een geslaagde herfstvakantie en op Allerheiligen staan we stil bij overleden Brusselse én internationale artiesten. Alle stukken van de gevel van het art-nouveauhuis van Octave Aubecq liggen opgeslagen in Schaarbeek.

kwamen uit het Belgische Modave. Blijkbaar was het al een huzarenstukje van Horta om die zware constructie stand te doen houden. Ook de binnenkant was een architecturaal kunstwerk. Een trappenhal met het herkenbare art-nouveauglaswerk, krullend ijzerwerk en houten elementen. Elke ruimte kreeg haar eigen houtsoort. Zelfs de meubels en kunstwerken waren uitgekozen door Horta zelf. Een uniek bouwwerk en toch ... Het Aubecq-huis is een van de meesterwerken van Horta die zijn moeten wijken voor de moderni-

sering. In 1950 moest het plaatsmaken voor een appartementsgebouw. In die tijd werd art nouveau ouderwets bevonden. Gelukkig kon de toenmalige minister van Openbare Werken de gevel wel beschermen. Steen per steen werd die afgebroken en genummerd, om die – wie weet – ooit weer op te bouwen, maar dat gebeurde nooit. Die gewelfde stenen liggen te wachten in een Schaarbeekse opslagplaats, tot ze voor een volgende expo, weer voor even worden tentoongesteld. LD

Tĳdens de herfstvakantie op BRUZZ radio

Maak spaghetti

De opbrengst van de Grootste Spaghettislag ter Wereld gaat naar de vzw Straatverplegers. Draag je steentje bij door spaghetti te maken. Rep je naar www.brusselhelpt.be

om mee te paren.” Dat je er tijdens de herfst meer ziet, betekent dus niet dat er ook meer zijn. Net als veel andere diersoorten, zijn ze gewoon veel actiever en dus zichtbaarder tijdens het paringsseizoen. De grote huisspin is niet moeders mooiste. Mannetjes zijn echte kleppers en hebben poten tot wel zeven centimeter lang. Vrouwtjes hebben een groter achterlijf en hoeven qua schrikeffect niet onder te doen. Maar hoe eng ze er ook uitzien, gevaarlijk is de grote huisspin niet.

Spin gespot? Het beste wat je kunt doen, is ze gewoon laten zitten. “Je huis is een mini-ecosysteem waarin spinnen een belangrijke rol spelen. Het zijn de enige predatoren die plagen helpen te voorkomen. Wil je ze toch liever buiten? Plaats dan een bokaal over de spin en sluit af met een kaartje. Wie echt bang is, kan zich ook een spinnenvanger aanschaffen.” AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Groene vlag

GO! Atheneum Unesco hijst de Groene Vlag, want het mag zich een Ecoschool noemen. BRUZZKet ging er langs om te horen wat dat betekent. Meer info op BRUZZKet.be en TikTok

Economie. Winkeliers in spe kunnen concept uittesten in pop-upstores

‘Een winkel runnen is minder makkelijk dan het lijkt’ Beginnende ondernemers kunnen in Brussel goedkoop en tijdelijk een pop-upstore huren. In zeven jaar tijd waagden 43 kandidaten zo hun kans bij hub.brussels, dat enkele panden verhuurt voor 450 euro per maand. 23 van hen groeiden door tot een echte winkel. “Ondanks de leegstand is het niet simpel om een geschikte locatie te vinden.” door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

25 OKTOBER 2023

| 29

Economie. Winkeliers in spe kunnen concept uittesten in pop-upstores

Nog tot eind oktober zit Sarah Aibeche met haar pop-up Cocoon Home in de Jetse auberge espagnole.

“

oor het eerst heb ik een atelier en een boetiek,” glundert juweelontwerpster Louise Berteau. Ze toont haar nieuwe plekje op de eerste verdieping van Hotel Continental. Het negentiendeeeuwse gebouw aan De Brouckère, waar tot voor kort de Grondregie van Stad Brussel zat, werd onlangs omgevormd tot een grote creative market met pop-upwinkeltjes, vooral uit de creatieve sector. In de voormalige kantoren zitten nu mode-, interieur- en juweelontwerpers en ook kappers en tatoeëerders. Ze mogen er van eigenaar Stad Brussel achttien maanden blijven, de tijd dat er een nieuwe, definitieve bestemming gevonden wordt voor het 4.000 vierkante meter grote gebouw. Berteau deelt haar lokaal met twee andere juweelontwerpers. “Heel fijn. We leren van elkaar en helpen elkaar. En samen betalen we maar 350 euro.” Voorheen werkte ze thuis op haar kamertje en verkocht ze haar juwelen via Instagram en op kunstenaarsmarktjes. Nu staat haar houten werkbank in Hotel Continental. Door de week, wanneer de winkeltjes gesloten zijn voor het publiek, is ze in de weer met de productie van haar oorbellen, ringen en kettingen in goud en zilver. In het weekend probeert ze het publiek warm te maken voor haar merk, Boucle d’Or.

Een eigen Boucle d’Or-winkel is verre toekomstmuziek. “Ik droom er wel van, maar momenteel heb ik geen tijd om daarmee bezig te zijn. Ik werk traag: elk stuk kost me vijf à acht uur. Bovendien kan ik die investering nog niet aan.”

Kinderboeken in zeven talen Ook elders in de stad timmeren starters aan de weg. Voor de Spaanse Rocío Hernández Viciana is een eigen winkel bijna werkelijkheid. Zopas kreeg ze de sleutels van haar winkelpand aan de Elsensesteenweg, vlak bij Flagey. Binnenkort opent ze er Bimbi Books, een winkel in met kinderboeken in zeven talen. Om de aandacht te trekken, heeft ze alvast wat boekjes in de etalage gelegd. Hernández woont intussen dertien jaar in Brussel. Ze is juriste en werkte lang voor een internationaal bedrijf in medische technologie. Corona deed haar beseffen dat ze dat werk, waarvoor ze veel moest reizen, niet voor altijd wilde doen. Anderhalf jaar geleden nam ze ontslag en begon te broeden op een winkelconcept. Ze stelde vast dat het in Brussel niet evident was om voor haar zevenjarige zoon kinderboeken in het Spaans en het Engels te vinden. “Er is wel een aanbod, maar beperkt. Je kan natuurlijk op het internet gaan zoeken, maar een kinderboek moet je toch even kunnen vastpakken voor je het koopt.”

Florencia Ahuma Segura gaat Argentijnse alfajores verkopen in haar winkel-atelier Esmero.

Zo kwam ze op het idee om zelf kinderboeken te gaan verkopen, in het Frans, Nederlands, Duits, Engels, Spaans, Portugees en Italiaans. “Er zijn zoveel meertalige kinderen in Brussel.” Voor ze aan het winkelavontuur begon, had Hernández geen handelaarservaring. “Je kan alles leren,” is haar overtuiging. Om haar idee concreter te maken schreef ze zich in voor de Businessidee-incubator, vormingsdagen georganiseerd door hub.brussels, het gewestelijk agentschap dat de ondernemingen ondersteunt. Daarna volgde ze opleidingen bij sociale kredietinstelling Crédal en bij Actiris, ging ze praten met boekhandelaars in Brussel en bezocht ze een bekende Spaanstalige boekhandel in Berlijn. In februari van dit jaar mocht ze voor zes maanden haar intrek nemen in de testwinkel W83 van de gemeente Elsene op de Waversesteenweg 83. Maandelijks betaalde ze er een forfait van 250 euro, voor huur, lasten, energie, internet. “Alles inbegrepen dus. Je komt er aan met je boeken en je kan zo beginnen. De rekken stonden er ook al.”

Rocío Hernández Viciana is volop bezig met de inrichting van haar nieuwe kinderboekenwinkel Bimbi Books.

De testperiode was volgens haar heel nuttig. Ze ervoer hoe fijn het is om je eigen baas te zijn en ze genoot van de babbels met de klanten, van wie sommige vrienden werden. “In een kinderboekenwinkel is niemand gehaast.” Maar, ze voelde zich soms ook vastgekluisterd aan de zaak. “Je kan niet even weg voor een boodschap, ook niet als er niemand in de winkel is. Je wilt geen potentiële klant mislopen. Voor je het weet, ben je hem kwijt aan Amazon.” Ook bleek het handelaarsbestaan flink wat impact te hebben op haar gezinsleven. Haar man reist veel voor zijn werk en soms was het echt puzzelen om op tijd aan de school van hun zoontje te staan. En dan was er het financiële aspect. Een zware dobber, zegt ze. “Je hebt meteen een stock boeken nodig. En als beginneling moet je die vooraf financieren.” Die boekenvoorraad kostte haar al 20.000 euro, een bedrag dat ze met haar spaargeld betaalde. “Ik heb tijdens dat half jaar niets verdiend, maar ben gelukkig ook niet echt verzopen. De marges op boeken zijn heel klein, je hebt dus een groot volume nodig.” Toch denkt ze dat een financieel evenwicht op termijn mogelijk moet zijn. Na afloop van haar tijdelijke verblijf op de Waversesteenweg ging ze dan ook op zoek naar een eigen winkelpand. Ze wilde absoluut in Elsene blijven. “Elsene is heel

internationaal. En daar heb ik al een publiek,” legt ze uit. Het pand op de Elsensesteenweg kon ze huren van het Woningfonds, voor 900 euro per maand. “Dat is redelijk. Ik besef wel dat er op dat deel van de Elsensesteenweg niet heel veel passage is, maar ik wilde de huur beperkt houden.” Momenteel is ze nog volop bezig met de inrichting. Ze vergelijkt offertes, denkt na over elke uitgave. “Ik heb al enkele starters kopje-onder zien gaan, omdat ze nog voor ze begonnen te veel kosten hadden gemaakt.” Natuurlijk wil ze van Bimbi Books wel een fijne winkel maken, met een zachte, warme vloer zodat de kinderen op de grond een boekje kunnen lezen, en met meubelen zonder scherpe randen, liefst in duurzame materialen. “Dat zal me zeker 10.000 euro kosten.”

Juwelenontwerpster Louise Berteau heeft haar popup Boucle d’Or in Hotel Continental.

Ze vroeg bij het Gewest een subsidie aan voor de inrichting, maar als ze die krijgt, wordt die pas later uitbetaald. Daarom wil ze nog snel een crowdfundingsactie opzetten. “Ja, er is nog veel te doen,” zegt ze. “En ik wil absoluut voor de eindejaarsfeesten openen.”

Kleinhandel krimpt De Brusselse kleinhandel heeft de laatste jaren flinke klappen gekregen, door de aanslagen, de mobiliteitsproblemen, de concurrentie van online, de coronacrisis, en meer recent de energiecrisis en de dalende koopkracht. De sector krimpt dan ook. Vorig jaar waren er meer stoppers dan starters. De leegstand van winkelpanden is opgelopen tot veertien procent, tegen ongeveer elf procent in Vlaanderen. In sommige buurten staat zelfs een op de vijf winkels leeg.

“Ik deel deze plek met andere juweelontwerpers. Dat is fijn, we leren van elkaar en helpen elkaar” Louise Berteau Huurt een pop-upwerkplek in het oude Hotel Continental

Economie. Winkeliers in spe kunnen concept uittesten in pop-upstores

Bij hub.brussels merken ze weinig van die afnemende belangstelling voor een eigen zaak. “Bij ons melden zich elk jaar toch weer een behoorlijk aantal handelaars in spe. Wij begeleiden jaarlijks 250 à 300 starters,” vertelt consultant Laurine Kerpelt. Opvallend: bijna vier op de vijf starters willen de horeca in: een koffiebar, een lunchtentje, een café of een restaurant. De overige zijn vooral interieurwinkels,

Hub.brussels huurt die panden en stelt ze voor 450 euro per maand ter beschikking van de winkelier in spe. “De starter kan zo zonder al te veel risico’s proeven van het handelaarsbestaan en uitproberen of zijn product werkt,” zegt Kerpelt. “Ook voor de gemeenten is het interessant. De auberges zijn altijd gelegen in iets minder bekende winkelstraten. Daar brengen ze leven in de brouwerij.”

“De meeste winkeliers kunnen zichzelf de eerste jaren amper salaris uitbetalen“ Laurine Kerpelt Consultant hub.brussels

cosmeticashops en een enkele kledingzaak. Dat er op dit moment maar weinig ondernemers trek hebben in een zelfstandige kledingwinkel verklaart Isolde Delanghe, directeur van Mode Unie, door de onzekere tijden. “Je moet je collectie zes tot negen maanden op voorhand bestellen en prefinancieren. Dat vraagt om een flink startkapitaal en je weet niet hoe de situatie er over een half jaar zal uitzien. Om die reden is er ook weinig steun van de banken.” Een winkel openen is sowieso geen sinecure, klinkt het bij hub.brussels. “Ondanks de toegenomen leegstand is het niet simpel om een locatie te vinden met de juiste oppervlakte, in een geschikte buurt en met een aangepaste huur,” zegt Laurine Kerpelt. Ook het financiële plaatje rond krijgen is een hele klus. “De meeste winkeliers kunnen zichzelf de eerste jaren amper salaris uitbetalen.” Hub.brussels geeft gratis advies op maat aan starters. Dat kan gaan over het businessplan, de locatie, over mogelijke subsidies, de digitale strategie of over communicatie. Kerpelt: “Onze ervaring is dat wie zich goed laten begeleiden, meer kans op slagen heeft.” Ook heeft hub.brussels zijn eigen pop-upwinkels, waar geïnteresseerden gedurende drie maanden hun project kunnen uitproberen, de zogenoemde auberges espagnoles. Er zijn ondertussen twee vaste auberges, in Etterbeek en Jette, en één rondreizende, die onlangs neerstreek in Anderlecht.

De afgelopen zeven jaar testten 43 mensen hun project uit, 23 van hen waagden uiteindelijk de sprong. Onder hen Florencia Ahumada Segura. Zij staat op het punt haar winkel-atelier Esmero te openen in de Georges Henrilaan in Sint-Lambrechts-Woluwe. Daar zal ze alfajores maken en verkopen, een in Zuid-Amerika populair koekje met dulce de leche of melkconfituur. Twee jaar geleden begon de Argentijnse, die na een carrière in de Londense city in België belandde, met haar plan. Ze ging te rade bij hub.brussels en leerde de Belgische markt en de smaak van het publiek kennen.

Na een succesvolle proef in de ondertussen opgeheven auberge espagnole aan het Zuidstation besliste ze om haar eigen zaak te openen. “Ik weet het, een single-productshop houdt een risico in, maar je hebt in Brussel ook winkels met Griekse patisserie of met de Portugese pasteis de nata. Waarom zou het dan niet lukken met de alfajores?” In de auberge espagnole in Jette is uitbaatster Sarah Aibeche bijna aan het eind van haar testperiode. “Helaas,” zegt ze. Haar pop-up Cocoon Home verkoopt kaarsen, kussens, keramieken kopjes en kommen, gehaakte tapijtjes, droogbloemen en andere handgemaakte interieurspulletjes. Ook is er een schap met voedingsproducten op basis van dadels. Wat ze de afgelopen drie maanden geleerd heeft? Dat ze het contact met de producenten en met de klanten erg leuk vindt. En dat de voedingsproducten beter verkopen dan de interieurobjecten. De proefwinkel was voor haar een fameuze realitycheck: de Léon Théodorstraat, waar de Jetse auberge gevestigd is, was moeilijk bereikbaar door wegwerkzaamheden. Ook viel de zwangere Aibeche even ziek uit, zodat ze haar vader moest inschakelen. “Als je ziek bent kun je niet sluiten en word je ook niet zomaar doorbetaald,” zegt Aibeche, die voorheen een marketingfunctie had in een bedrijf. “Een winkel runnen is minder makkelijk dan het lijkt.” Haar droom: een decoratiewinkel annex cafeetje met plek voor workshops, liefst in Ukkel of Elsene. Dat is nog niet voor meteen. Eerst is er de bevalling en daarna wil ze haar project nog eens goed overdenken en verfijnen. “Ik ben in blijde verwachting van twee baby’s: mijn kindje en mijn winkel.”

PETIT MAGASIN ÉPHÉMÈRE DEVIENDRA GRAND

ASPIRING RETAILERS CAN TEST OUT CONCEPT IN POP-UP STORES

Pour les entrepreneur.euse.s désireux d’ouvrir un magasin mais n’osant pas sauter le pas, un passage par le pop-up store (ils sont de plus en plus nombreux dans la capitale) s’avère une solution intéressante. La créatrice de bijoux Louise Berteau a ouvert un pop-up dans l’Hôtel Continental à De Brouckère, temporairement transformé en grand marché créatif. L’Espagnole Rocío Hernández Viciana a testé son magasin de livres jeunesse dans le magasin éphémère de la commune d’Ixelles. Hub.brussels a quelques magasins éphémères, dits ‘auberges espagnoles’.

Enterprising residents of Brussels who are not quite ready to open up shop, can try out their projects in pop-up stores that are springing up in the city. That way, start-ups can get a taste of going commercial without too many costs. For instance, jewellery designer Louise Berteau has her pop-up at Hotel Continental on De Brouckère, which has been temporarily transformed into a creative market. Spanish Rocío Hernández Viciana tested out her plan for a children’s bookstore in the Elsene/Ixelles municipality’s pilot shop. And hub.brussels has its own pop-up shops, the so-called auberges espagnoles.

Denk deze winter aan de hygiënemaatregelen.

How a falling star lit up the purple sky [+10]

Was regelmatig je handen met water en zeep. Ventileer plaatsen waar je met veel mensen samen bent.

Jeremy Nedd and Impilo Mapantsula DO 9, VR 10/11/23 Les Halles de Schaerbeek

Hoesten en niezen? Gebruik een papieren zakdoek en werp die weg. Geen zakdoek? Nies in je elleboog.

65+, zwanger, kwetsbaar of zorgverlener: laat je vaccineren tegen COVID en griep. Ziek? Blijf dan thuis. Draag een mondmasker als je dan toch op het openbaar vervoer of op drukke plaatsen komt.

How a falling star lit up the purple sky is een dynamisch visueel gedicht dat een paradigmashift voorstelt, weg van de gebruikelijke vuurgevechten, vilificatie van inheemse bewoners en claims op “onontdekt” land, in het western filmgenre. Jeremy Nedd en Impilo Pantsula geven leven aan nieuwe verhalen waarin de natuur, in plaats van de mens, de hoofdrol speelt. PRESENTED BY

KAAITHEATER ≈ AFRICA IS/IN THE FUTURE ≈ HALLES DE SCHAERBEEK ≈ BRONKS ≈ LA MONTAGNE MAGIQUE

≈ Jeremy Nedd & Impilo Mapantsula

VR 10/11/23 Les Halles de Schaerbeek

kaaitheater.be

www.ccc-ggc.brussels

BRUZZ_halfpage_2023.10.25_DEF.indd 1

18/10/2023 16:01

De slaapkamer. Charlize

Charlize is tien en woont in Laken. Ze vond haar kat aan het Noordstation en heeft een resem hobby's: tekenen, notenleer, piano, circus en ook paardrijden.

25 OKTOBER 2023

| 35

‘Ik hou niet zo van chaos, ik heb de dingen graag juist’ Elke week gaat BRUZZ op bezoek bĳ een tiener in Brussel in zĳn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bĳ Charlize (10) uit Laken. Met op haar schoot de kat die ze vond aan het Noordstation, vertelt ze over hoe graag ze leest en wat ze later wil ontwerpen. door Max Wyckaert foto Saskia Vanderstichele

Een poster van Camille. Wat zou je doen mocht zĳ jou bellen om af te spreken? Shoppen, want dat doe ik graag en zij heeft mooie kleren. Ben je fan van haar muziek? Ja, ik ben naar haar gaan kijken in het Sportpaleis. Haar oma was toen net gestorven en ze vertelde daarover in een video toen ze van outfit moest veranderen. Wat vind je ervan dat iemand zo’n nieuws deelt? Mooi. En het is ook goed dat zoiets niet via het nieuws verspreid wordt, maar dat ze dat gewoon aan haar fans kan zeggen. Heb je hobby’s? Tekenen, notenleer, piano en circus. En op zaterdag ga ik paardrijden. Ik probeer altijd iets vroeger te gaan om te kijken welk paard het beste kan galopperen, want dat wil ik dan graag voor mijn eigen les. Als ik op dat paard zit, vergeet ik alles. Je speelt piano zeg je, heb je al opgetreden voor anderen? Binnenkort in de academie, maar ik vind dat niet zo leuk omdat ik er stress door heb. Als ik een fout maak, moet ik het liedje weer vanaf het begin spelen. Van wie moet je herbeginnen? Van mezelf. Ik heb de dingen graag juist. (Trekt een lade open met kousen) Kijk, ik heb bijvoorbeeld graag dat dit geen chaos is. Ook je boeken staan ordelĳk in de kast. Lees je veel?

Ik lees graag in het Frans. Eerst zat ik op een Franstalige school, maar ik ben veranderd en volg nu les in het Nederlands. In het begin begreep ik daar niets van, maar nu ken ik een taal extra.

Welke belofte zou je jezelf maken voor later? Dat ik ooit bij Gaston ga werken, de ijsjesmaker. In de zomer ga ik er vaak naartoe, na school. Hun gezouten karamel is de beste!

Wat lees je zoal? L’arabe du futur van Riad Sattouf. Over een jongen die opgroeit in Syrië. Zijn papa wil daar blijven maar dat vindt zijn mama niet leuk, omdat de elektriciteit er vaak uitvalt en er bruin water uit de kraan komt. Ik denk dat ik het al twintig keer heb gelezen, maar ik wissel af met andere boeken om te vergeten wat erin stond.

Is er iets in je leven dat je zou willen veranderen? Dat mama en papa een beetje minder zouden werken. Maar eigenlijk heb ik een heel leuke babysit, dus ik vind dat niet altijd zo erg. Zij is heel grappig en het is leuk om eens bij iemand anders te zijn dan mama en papa.

Met welke boeken wissel je af? Les Cahiers d’Esther. Elk boek gaat over een jaar in het leven van Esther. Die over wanneer ze 14 en 16 jaar oud is, vind ik de leukste, omdat ze dan spreekt over wat ze later wil worden. Weet jĳ dat al? Iets met interieur. Heb je je slaapkamer zelf ingericht? Nee, want ik heb nog geen eigen geld om dat te doen. En als je het wel had? Dan zou ik een grote kast van Kewlox kopen, een spiegel en een stapelbed. Ik heb zelf ook al iets ontworpen. Design? Ik heb iets getekend: een grote groene stok, met een rond platform en bovenaan bloemblaadjes waar je jassen aan kan hangen.

“Ooit ga ik bĳ Gaston werken, de ĳsjesmaker”

Naar wie kĳk je op? Mijn vriendinnen en mijn mama. Zij kan heel goed om met stress, iets waar ik niet altijd goed in ben. Ik zou nu al mijn valies willen pakken om op sportklassen te gaan in november.

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘LES LIVRES INSPIRENT MA VIE’

‘BOOKS INSPIRE MY LIFE’

Charlize, 10 ans, vit avec ses parents, son frère et ses deux chats à Laeken. Elle a trouvé un des chats à la Gare du Nord et il l’accompagne quand elle nous parle des livres qu’elle aime: Les Cahiers d’Esther de Riad Sattouf, sur une fille qui grandit. Une inspiration pour son futur, car elle compte travailler pour Gaston, le glacier. Sauf si elle fait autre chose, « j'aime aussi la décoration intérieure ».

Charlize (10) lives with her parents, brother, and two cats in Laken/Laeken. One cat she picked up at the North Station and it keeps her company when she talks about the books she likes to read: Les cahiers d’Esther, about a girl growing up. This gives her inspiration for her later life, in which one day she wants to work for ice cream maker Gaston. “But I might end up doing something else like interior design.”

Trachet.

Bidule Nick Trachet Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Bĳ de grote Brusselse koks verfijnde Bidule zĳn eigen kookkunst”

Wonen op unieke locaties

Bidule is dood. Het komt als een klap, 61 jaar is geen leeftijd om te sterven in ons vredevol en welvarend landje. Philippe Bidaine, want zo heette hij voluit, was een figuur in de gastronomische kringen van België en Frankrijk. Ik leerde hem kennen tijdens onze studententijd, elk aan een vrije Brusselse universiteit. We zagen elkaar vaak, verenigd door onze liefde voor zingen, drinken en plezier maken (la guindaille in studententaal). Bidule was een opvallende verschijning, een kamerolifant: je kon niet naast hem kijken, hij was groot en woog naar eigen zeggen 134 kilogram. Daarenboven was hij beroemd om zijn grappige en scabreuze alternatieve teksten op bekende liedjes. Philippe was niet die typische Franstalige Brusselaar. Zijn lagere school had hij in Blankenberge doorlopen, wat hem had behept met een uitstekende kennis van het Nederlands, inbegrepen West-Vlaamse tongval! Zijn middelbaar volgde hij in het Franstalige atheneum van Woluwe. Bidule was de zoon van welstellende academici. Zijn vader vond dat hij moest studeren, maar dat hij zich de eerste jaren mocht amuseren

Bierbeek

www.GrootPark.be

om later wijselijk te kiezen. Het werd een diploma communicatiewetenschappen, na tal van andere pogingen. Hij studeerde af na bijna tien jaar universiteit. Toen ik terugkeerde naar Europa was hij algemeen journalist bij La Dernière Heure. Intussen was zijn aandacht voor de gastronomie alleen maar toegenomen, hij was kind aan huis bij Pierre Romeyer, Pierre Wynants en vooral Jean-Pierre Bruneau. Bij hen verfijnde hij zijn eigen kookkunst. Die chefs werden persoonlijke vrienden. Bidule had zoveel charme dat deuren voor hem opengingen. Op persconferenties, diners, tentoonstellingen, overal ging er een vibe door de zaal wanneer Bidule binnenkwam. De zaak-Dutroux in 1995 was de druppel die hem liet kappen met de algemene journalistiek. Te hectisch. Hij werd onafhankelijk culinair publicist. Bidule kreeg een column in de DH, ‘Les sauces de la vie’, en hij schreef boeken, onder andere over 75 jaar Comme Chez Soi, maar ook over de keuken van Napels en van Griekenland …

Vilvoorde

www.KanaalPark.be

Chefs kenden hem tot in Lyon en verder. En dan verlegde hij zijn aandacht naar Schotland. Hij reisde er vaak heen en was een ambassadeur van Schotse whisky’s. Hij verscheen vaak in Highland dress en liet zich ook graag zo fotograferen. Zo’n lijf, zo’n leven, dat kon niet blijven duren. Op een dag zei hij mij op een perstreffen: “Ik heb mijn auto verkocht. Je ziet mij altijd met een glas in de hand en een mens moet kiezen, drinken of rijden.” Daarna ging het bergaf, hij vermagerde zelfs. Maar tot onze laatste ontmoetingen straalde hij gezelligheid uit. L’ami Bidule, je wordt zeer gemist.

Meer Trachet? Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Leuven

www.DijleDelta.be

SELECT

25  31 / 10

B R U Z Z G I D S T U D O O R D E C U LT U R E L E AG E N DA

‘Je kan complexloos single én lovable zĳn’ “In de huidige datingscene word je snel geghost.” Met deze en andere relationele problemen kampen de happy én grappige single Merel Jacobs en haar vrienden in Sex and the shitty, de debuutroman van de Brusselse Laurien Vereecken. door Michaël Bellon foto’s Ivan Put

Literatuur. Laurien Vereecken debuteert tussen pot en Tinder met ‘Sex and the shitty’

“

k heb al een paar keer over het boek gedroomd,” verklapt Laurien Vereecken (1995) bij een chai latte op een smalle strook stoepterras bij een Elsense koffiezaak. “Pas nog droomde ik dat de cover veranderd was en er nu allemaal huilende kinderen op stonden. En dat de tekst binnenin in de boekhandel nog volledig moest worden aangepast met balpen.” Misschien zijn die dromen typisch voor iemand die goed omgaat met haar talenten, want zo heeft Vereecken er wel een paar. Ze doet aan stand-upcomedy in de betere open mic-etablissementen, en is bij Humo en De Morgen coördinator ‘Jong en Audio’. Gelukkig gaven ze haar bij DPG Media nog even de tijd om haar romandebuut af te werken: Sex and the shitty, dat een beetje in het verlengde ligt van haar blog Sex & the Shitty, waarin ze ook al op geestige wijze de levenswandel van de stedelijke millennial becommentarieerde.

Young adult Generatiegenoten als Fien Germijns, Sara Leemans (Dansaertvlamingen) en Dorianne Aussems zijn alvast fan van de woelige zoektocht van hoofdpersonage Merel Jacobs. Die probeert tussen pot en Tinder, en tussen haar vooral naar trouwen en voortplanten

“Als ik één missie heb in het leven, dan is het dat mensen in het algemeen, en vrouwen in het bĳzonder, zich nooit meer laten zeggen dat ze lelĳk zĳn” neigende vrienden uit te vissen hoe het nu eigenlijk zit met háár liefdesleven, háár (bi)seksuele verlangens, en háár bindingsambities ten aanzien van potentiële partners. Op het omslag van het grappige boek staan in elk geval geen huilende kinderen. Wel een heerlijk directe tekening van een wijsvinger die gretig het gat in gaat dat gevormd wordt door een duim en een andere wijsvinger. Vult Vereecken met dit boek een gat? “Ik lees zelf graag entertainende en ontspannende boeken die je vooral doen lachen, en je misschien per ongeluk ook een boodschap meegeven. BookTokkers doen enorm hun best om ook Nederlandstalige boeken in het voornamelijk Engelstalige youngadultgenre aan te prijzen. Ik wil me niet op het niveau van (de Amerikaanse

Laurien Vereecken: “Ik heb echt een boek geschreven waarmee ik mezelf ook wilde amuseren.”

bestsellerauteur, red.) Emily Henry plaatsen, maar zoiets als zij schrijft, had ik in gedachten. Ik heb echt een boek geschreven waarmee ik mezelf ook wilde amuseren.” Merel en haar jongvolwassen vrienden proberen uit te vissen wat ze nu écht willen qua relaties, samenlevingsvorm, job en dagelijks cafeïneverbruik. Dat hebben de huidige generaties alvast met de vorige gemeen. “Het is blijkbaar onmogelijk om te leren uit de fouten die iemand anders al gemaakt heeft,” knikt Vereecken. “Iemand deelt zijn verhaal vanuit het idee dat een ander het dan misschien beter doet, maar jij loopt gewoon weer met je eigen hoofd tegen de muur en vraagt je dan af waarom niemand je heeft gewaarschuwd.” Toch zit er een verschil tussen de jaren 2000 van Bridget Jones of Sex and the city, en recentere referenties als Derry girls, Dagboek van een prinses of Twilight. “Ik heb onlangs Sex and the city nog eens gebingewatcht, en het enige wat de vrouwen daarin doen, is zoeken naar een man. Bridget Jones heb ik altijd hilarisch gevonden, maar het is jammer dat ze zo gefocust is op haar uiterlijk, en dat dat zo allesbepalend is om aan een vent te raken. Als ik één missie heb in het leven, dan is het dat mensen in het algemeen, en vrouwen in het bijzonder, zich nooit meer door iemand anders laten zeggen dat ze lelijk zijn. Als mensen jou in een adjectief zouden moeten samenvatten, dan zou je toch niet kiezen voor ‘mooi’? Je wilt toch liever lief, goed of grappig zijn?”

Friends 2.0 Maar stel dan nog dat de maatschappelijke normen en verwachtingen met elke generatie draaglijker worden en de emancipatie dus toeneemt. Dan maakt dat de worsteling met de eigen verantwoordelijkheid en de persoonlijke twijfels er niet minder om. Behoren zorgeloos single zijn, en eventueel kiezen om geen kinderen te hebben mis-

31 SEPTEMBER 2022

| 39

31.10 > 5.11.23

CUIR

Arno Ferrera & Gilles Polet schien nog tot de hardnekkigste taboes? Vereecken: “Ik heb nu een lief – wat echt heel zot is – maar bij mezelf merkte ik wel dat ik na andermans trouwfeesten en babyborrels toch weer begon te swipen op datingapps. Ook al was dat dikwijls met tegenzin, en met het rare voornemen om potentiële dates al op voorhand niet leuk te vinden. Er zijn nochtans heel veel mensen single, en wie is de wereld om dat als een rariteit neer te zetten? Ik was ook 27 voor ik mijn eerste lief had – op een tof vakantielief na. Vaak staken dates tegen, blokte ik een relatie af of was de andere partij niet geïnteresseerd. Maar evengoed ben je plots op den bots helemaal verliefd. Ik hoop dat wie dit boek leest, zich ook complexloos single én lovable kan noemen. Anderzijds wilde ik Merel ook niet anders maken dan de anderen. Dat not like the other girls-idee impliceert een beetje dat andere vrouwen niet zo tof zijn. Maar het is niet omdat haar vrienden heel coupled up zijn, dat ze de singles verraden hebben of Merel niet meer begrijpen.” Ook bij Merel is er uiteindelijk passie en overgave voor ene Nina, en de vraag is natuurlijk hoe dat afloopt. Vereecken: “Wordt Nina de liefde van haar leven nadat ze elkaar tweeënhalve keer hebben gezien? De les die ze in ieder geval leert, is dat ze zich kan openstellen, dat ze in staat is te voelen wat ze voelt, en dat ze het feit dat ze niet alleen op mannen valt mag omarmen, nadat ze het altijd heeft weggeduwd.” Nog een van de thema’s in het boek: hoe communiceer je op een accurate, fijne en aanvaardbare manier over je grote gevoelens? Met de nodige grappen in een groep vrienden gaat het meestal vlot: met de puntige

conversaties die Vereecken de personages in haar boek laat voeren, kan ze een script vullen voor Friends 2.0. Enigszins in contrast daarmee staan de twijfels die bij het verkeer op sociale media horen. De zoektocht naar de precieze subtekst of de juiste formulering van een beknopt tekstbericht is soms een fulltimebezigheid. En tot hoeveel tekst en uitleg en verantwoording verplichten een flirt, een eerste ontmoeting, of een prille relatie je? “Wat dat betreft, krijg je in het boek het perspectief van Merel, maar niet dat van Nina. Wat moet Merel zoeken achter een non-committal bericht van Nina als: ‘Ik heb het nu even superdruk’? Overdrijft Merel niet met haar verwachtingen? Iedereen die in zijn twintiger jaren date, is al wel een keer Merel, en al wel een keer Nina geweest. In de huidige datingscene word je snel geghost en dat is niet fijn. Maar het gevoel dat de ander veel te snel gaat, kennen we ook. We doen stoer op datingapps om daarna niets meer van ons te laten horen. Seks is makkelijk beschikbaar, maar blijkt uiteindelijk toch niet zo evident. En we zijn dat eigenlijk ook aan niemand verschuldigd. Het boek is ook voor een stuk een apologie voor mensen die relaties afbreken zonder dat ze weten, willen of durven te zeggen waarom. De ondertitel ‘We doen allemaal gewoon ons best’ heb ik voor een stuk gekozen voor het geval dat mensen mijn boek slecht vinden (lacht), maar ook om wat meer begrip en empathie te vragen.”

Mathieu Dochtermann, Toute la culture

Laurien Vereeckens Sex and the shitty (272 p., 20,99 euro) verscheen zopas bĳ uitgeverĳ Lannoo, www.lannoo.be, www.sexandtheshittystories.com

‘ON FAIT TOUS DE NOTRE MIEUX’

‘WE ARE ALL SIMPLY DOING OUR BEST’

« De nos jours, on se fait vite ghoster. » Dans Sex and the shitty, le premier roman de la Bruxelloise Laurien Vereecken, la célibataire heureuse et drôle Merel Jacobs doit surmonter le fait de s’être faite ghoster, entre autres problèmes relationnels. « J’aime lire des livres qui font rire et qui en même temps font peut-être aussi passer un message. » Nous avons donc suivi Merel dans ses tentatives de cerner sa vie amoureuse, ses désirs (bi)sexuels et ses ambitions de se lier à quelqu’un. « Le sous-titre ‘On fait tous de notre mieux’, je l’ai choisi au cas où les gens trouvent que mon livre est nul, mais aussi pour demander un peu plus de compréhension. »

”When dating these days, you quickly get ghosted.” These are the kinds of relational problems that funny and happy-go-lucky single Merel Jacobs struggles with in Sex and the Shitty, the debut novel by Brussels-based Laurien Vereecken. “Personally, I enjoy reading books that make you laugh and in the end perhaps also have something to say.” We follow Merel Jacobs in her online and offline attempts to figure out what kind of love life, (bi)sexual desires, and commitment ambitions she enjoys. “I went with the subtitle ‘We’re all simply doing our best’ to cover me if people dislike the book (laughs) but also to ask for a bit more understanding.”

« Cuir can claim to be a masterpiece, because the purity of the work reveals so much about ourselves and about society and the way it has shaped our outlook and attitudes. »

Les Halles de Schaerbeek 22a, rue Royale Ste-Marie 1030 BXL reservation@halles.be|+32 (0)2 218 21 07

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZ

OMAH LAY

FILM

THE OLD OAK

LITERATUUR

WALK WITH THE AUTHOR: KOEN PEETERS

Overal afrobeats

Loach looft solidariteit

Georges en de Georgiërs

Wereldwijd werden de popcharts de voorbije jaren overspoeld door afrobeats – een soort van Afrikaanse versie van r&b –, vooral uit Nigeria. Een van de katalysatoren van het genre is ongetwijfeld de 26-jarige Nigeriaan Omah Lay, wiens carrière vorig jaar vleugels kreeg na zijn samenwerking met de Canadese superster Justin Bieber. De plotse roem bezorgde de jonge zanger kopzorgen, maar intussen is zijn leven weer in balans.

Tweevoudig Gouden Palm-winnaar Ken Loach is voor generaties geëngageerde en sociaal-realistische filmmakers dé referentie. Hij heeft al decennia niets meer te bewijzen, maar nog alles te vertellen. In zijn wellicht laatste film, The Old Oak, reageren enkele bewoners van een voormalig mijnwerkersdorp slecht op de komst van Syrische oorlogsvluchtelingen. Anderen herinneren zich de hoogdagen van de mijnstaking.

Met De avant-garde in Georgië (1900-1936) duikt Bozar in een artistiek vruchtbare maar politiek turbulente periode, die vandaag weer als omineuze spiegel opdoemt. Schrijver Koen Peeters flaneert in zijn nieuwe roman Georges op onnavolgbare wijze door het werkelijke en gedroomde Georgië, en herhaalt dat heerlijke kunstje op de expo van Bozar, waar zijn personages echte kunstenaars blijken te zijn geweest. Volg de gids!

OMAH LAY 25/10, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

THE OLD OAK dir.: Ken Loach, act.: Dave Turner, Ebla Mari, Claire Rodgerson

WALK WITH THE AUTHOR: KOEN PEETERS 26/10, 18.30 & 20.30, Bozar, www.bozar.be

Afrofuturisme in het nu

Illusies voor jong publiek

De jezuïet en de keizer

Een harpiste die het werk van legende Dorothy Ashby eert, een dichteres die de spirit van Gil Scott-Heron doet herleven en een kunstenaar-klankentapper die improvisatie oprekt tot een ongekende dimensie: met Brandee Younger, Aja Monet en Lonnie Holley bundelt de AB drie bijzonder interessante stemmen uit de Afro-Amerikaanse cultuur op één en dezelfde avond.

Het aangrijpende Zeevonk, de lekker gekke roadmovie Kiddo, de woordloze animatieparel Robot dreams en de documentaire over klimaatjongeren Planet B kunnen we met zekerheid aanbevelen. Van zoveel andere films op het breed uitwaaierende programma van Filem’on kunnen we de kwaliteiten vermoeden. Het ruimhartige internationale filmfeest voor jong publiek koos voor illusies als rode draad door de zeventiende editie.

VRT-journaliste Veerle De Vos diept in haar nieuwste boek Alles onder de hemel. Ferdinand Verbiest en de ontdekking van China het vergeten verhaal op van een West-Vlaamse jezuïet die in de zeventiende eeuw astronoom wordt in de Verboden Stad in Peking. De geschiedenis van de eerste echte ontmoeting tussen China en het Westen wordt voorgesteld bij Passa Porta.

BRANDEE YOUNGER TRIO + AJA MONET + LONNIE HOLLEY 29/10, 17.30, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

FILEM’ON 25/10 > 4/11, verschillende locaties, filemon.be

ALLES ONDER DE HEMEL. FERDINAND VERBIEST EN DE ONTDEKKING VAN CHINA 26/10, 20.00, Passa Porta, www.passaporta.be

Trick or beat

Een zeven voor Fincher

Vakbroeders en vrienden

Wie voor Halloween niet uit is op treats, maar op feestelijk heidense beats, wordt op zijn wenken bediend door muziektempel Hangar. Voor de tweede editie van zijn wervelende tweedaagse Halloween-rave worden drie zalen en drie podia gevuld met onder anderen Ben Böhmer, Jayda G, Job Jobse B2B Palms Trax, Pedro Winter en Ross From Friends. De pompoenen smaakten nog nooit zo zoet. (TZ)

De muziek van The Smiths biedt troost, maar kan niet alles verhelpen. Dat ervaart een huurmoordenaar tijdens het lange wachten. Hij mag zichzelf dan wel zien als een kille perfectionist, soms speelt het geweten toch op. Het uitgangspunt van The killer is niet bijster origineel, maar blijf maar eens uit de bioscoop als je weet dat de regisseur David Fincher – de stilist van Se7en, Fight Club, Zodiac en The social network – heet. (NR)

Bozar maakt zich op voor de komst van twee zwaargewichten, die behalve vakbroeders ook vrienden zijn. De Frans-Britse jurist, hoogleraar en auteur Philippe Sands, die zich net zo thuis voelt in succesvolle boeken als in het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, en de Brits-Libische schrijver, hoogleraar en Pulitzer Prize-winnaar Hisham Matar zullen hun kosmopolitische geesten door deze tijden laten waaien. (KS)

HANGAR HALLOWEEN 27 & 28/10, 20.00, Brussels Gate, www.thehangar.be

THE KILLER dir.: David Fincher, act.: Michael Fassbender, Tilda Swinton, Sophie Charlotte

MEET THE WRITER: HISHAM MATAR & PHILIPPE SANDS 25/10, 19.30, Bozar, www.bozar.be

25 OKTOBER 2023

PODIUM by Ars Musica

Discover three contemporary operas in Brussels LOUIS JANSSENS: DESIRE

LOUIS JANSSENS: DESIRE 27/10, 20.30, GC De Kriekelaar, www.kaaitheater.be

Taal en ballingschap In Language: no broblem, een voorstelling in Palestijns Arabisch, Hebreeuws, Nederlands en Engels, snijdt de Palestijns-Antwerpse danseres en theatermaakster Marah Haj Hussein het thema van (moeder)taal en vertalingen aan. Meer bepaald gaat ze in op de machtsdynamiek tussen talen onderling en de rol van moedertaal in verschillende contexten. MARAH HAJ HUSSEIN: LANGUAGE, NO BROBLEM 27/10, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

GRATIS waardebepaling

familiebedrijf entreprise familiale

ACHAT & VENTE D’OR & D’ARGENT

Angsten en verlangens In het poëtische en intieme, openhartige en speelse Desire vertellen vier queer performers – Louis Janssens, Mourad Baaiz, Mick Galliot Fabré en Joshua Smits – over hun grote en kleine verlangens, maar ook over vervelende ervaringen, trauma’s, twijfels en angsten. De hechte vriendengroep is ook een groep individuen die af te rekenen hebben met eigen demonen en een fundamentele eenzaamheid.

AANKOOP & VERKOOP GOUD & ZILVER

Estimation GRATUITE

NEXT OPERA DAYS 04-18 nov 2023

Meg is back Na een internationale tournee keert Meg Stuart terug naar Brussel met haar groepschoreografie Cascade. Zoals wel vaker duikt de Amerikaanse choreografe op een bevreemdende en ontwrichtende, maar soms ook humoristische manier een nieuwe dimensie in. Dit keer samen met de Franse scenograaf en theatermaker Philippe Quesne en componist-muzikant Brendan Dougherty, die de live-score componeerde. (MB) MEG STUART/DAMAGED GOODS: CASCADE 25 & 26/10, 20.00, KVS BOL, www.kvs.be

The House Brussel/Bruxelles Keizerinlaan 68 68, Bd. de l’Impératrice +32 (0)2 514 01 70 info@the-house.be www.the-house.be

| WIN! | Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Robot dreams 5X2 TICKETS, FILEM’ON, 2/11

Filem’on pakt uit met Robot dreams, een animatiefilm van Pablo Berger, gebaseerd op een populaire graphic novel van Sara Varon. In het New York van de jaren 1980 is Dog het zat om alleen te wonen en hij bouwt een robot. De twee worden onafscheidelijk, maar blijft dat zo? Mail ‘Robot’

Eat & Drink. MangiaSempre

Cuir 5X2 TICKETS, LES HALLES, 1/11

Cuir is een sensuele strijd tussen twee acrobaten, die de verwachtingen rond mannelijkheid stevig ondermijnt. Verwacht een knap staaltje kracht, vaardigheid en uithoudingsvermogen. Machtig, ruw en teder. Mail ‘Cuir’

Black Lives 5X2 TICKETS, FLAGEY, 10/11

Het concert van Black Lives, met artiesten die afkomstig zijn uit de VS, de Caraïbische eilanden en Afrika, belicht de diversiteit aan generaties en muzikale achtergronden van de artiesten. Geniet van een pittige mix van jazz, soul, funk, gospel en meer. Mail ‘Black’

De hartverwarmende delicatessenzaak van Giulia Bevilacqua houdt het midden tussen een snackbar en een restaurant, maar is net zo goed een klein mirakel, dat met Italiaans lekkers ieders smaakpapillen verwent. Giulia Bevilacqua volgde een opleiding tot tolk, maar ze stapte over naar de restaurantwereld nadat ze in enkele Brusselse horecazaken had gewerkt. Vier maanden geleden opende deze jonge vrouw uit Perugia met MangiaSempre haar eigen delicatessenzaak. Er is een beperkt aantal tafels (tien couverts), en ook een terras. Dat ze haar zaak alleen runt, zegt veel over de crisis waarin de horecasector zit. Alleen op zaterdag krijgt ze hulp van haar partner Florian. Giulia Bevilacqua doet werkelijk alles zelf: ze staat in de keuken, dient op en doet tussendoor nog even de vaat. Dat alles met de glimlach, haar goede humeur straalt af op iedereen in haar buurt. De zaak, met twee aangrenzende zaaltjes, heeft alles in zich om een pareltje te worden voor liefhebbers van lekker eten, streekgebonden vleeswaren, natuurwijnen, Pascucci-koffie, conserven en kleine afhaalmaaltijden. Als je rond lunchtijd aankomt, vraag je je af hoe de jonge vrouw de vele klanten zal bedienen die zowel aan de toonbank staan om gerechten af te halen als ter plaatse de dagschotel komen eten. Aan de toonbank is het aanschuiven voor haar zelfgemaakte en bijzonder knapperige focaccia, en de lasagne

met mortadella en pistachenoten. Moeten de klanten dan veel geduld hebben? Helemaal niet, Bevilacqua blijkt de situatie volledig onder controle te hebben, ook omdat ze niet kiest voor een klassiek bedrijfsmodel. Wat staat er dan op het menu? Een bijzonder eenvoudig gerecht: rigatoni al pomodoro (15 euro), bereid met producten die ook ter plaatse te koop zijn. Een vork en een klein geruit servetje, zoals het de huisstijl MANGIASEMPRE betaamt, meer heb je niet nodig om dit te Bondgenotenstraat 196, degusteren. De Vorst, pasta wordt al Instagram: dente geserveerd, @mangiasempre_bxl, bestrooid met 24 di > vr 10 > 19.00, maanden oude za 10 > 18.00 Parmezaanse kaas, en is perfect op smaak gebracht met tomaten. Een flinke scheut olijfolie, die Bevilacqua er zelf over giet, is de kers op de taart. Als dessert verschijnt er een heerlijke tiramisu (6 euro) op tafel, een uur voor we aankwamen klaargemaakt, waardoor de koekjes nog wat beet hebben. Als afsluiter een onverwacht wonder: MangiaSempre biedt Cantillon-geuze van het vat aan (3,50 euro voor 25 cl). Knijp even in je arm, het lijkt wel een droom. MICHEL VERLINDEN

••••

25 OKTOBER 2023

| 43

Smalltalk. Met Hydrogen Sea in Le Roi des Belges

‘Het idee dat we allemaal onderling verbonden zĳn, biedt veel troost’ Hydrogen Sea is de muzikale uitlaatklep van het echtpaar Birsen Uçar en PJ Seaux. In Le Roi des Belges kĳken ze elkaar verwonderd in de ogen en dromen luidop weg bĳ kleine opbeurende comfortjes als snoepgoed, zwamvlokken en het ontwaken van de stad. door Tom Peeters foto Ivan Put

“Ik vind het keigezellig om ’s ochtends op café de stad te zien wakker worden,” zegt Pieterjan ‘PJ’ Seaux in Le Roi des Belges, een van de etablissementen op het Sint-Goriksplein die hij als 14-jarige dagelijks passeerde toen hij vanuit Kapelle-op-den-Bos pendelde naar de kunsthumaniora even verderop. “Toen had ik het budget niet om hier op een terrasje te zitten, mijn vijftig frank ging naar een brownie in Le Pain Quotidien. (Lacht) Maar nu kan ik oeverloos genieten van de straatvegers die de sporen van de nacht uitwissen, de brouwers die komen leveren, de pendelaars die zich naar hun werk haasten en de occasionele Engelse zatlap die daar ergens tussen loopt.” Tegenwoordig komt hij minder vaak in deze buurt, tenzij om te repeteren met Zwangere Guy, in wiens band hij bas en toetsen speelt. Birsen Uçar groeide op in Jette, waar ze nu ook woont met Seaux. Hun nieuwe langspeler Creature comforts namen ze op in de tot studio omgebouwde schoenmakerij van haar vader. “In mijn jeugd kwam ik zelden in het centrum. Ik ontdekte het hier toen ik PJ beter leerde kennen.” Het koppel was al zes jaar samen toen Seaux eerder toevallig de warme, ontwapenende stem van zijn vrouw ontdekte. De rest is geschiedenis. “De muziek heeft altijd in functie van haar teksten gestaan. Het zou zonde zijn om die niet in de verf te zetten,” klinkt het over haar zanglijnen, die nog steeds bewust vooraan in de mix zitten. Het muzikale palet ligt in het verlengde van hun verwondering over het leven dat ons omringt. Op hun nieuwe album laten ze zich voor het eerst bijstaan door producer Luuk Cox, die hun akoestische essentie doet bruisen met achterliggende elektronica.

Thematisch ligt de focus op kleine comfortjes in een losgeslagen wereld: onweerstaanbare zoetigheid (in ‘Candy’), maar evengoed een schimmel waarvan het netwerk van draden de boven- met de ondergrond verbindt (in ‘Mycelium’). “Het idee dat we allemaal onderling verbonden zijn, geeft veel troost,” vat Uçar de onderliggende boodschap samen. “Het fantastische is dat zo’n zwamvlok zelf ook beter wordt van de zorg voor haar

omgeving. Is dat besef niet het ultieme creature comfort?” Creature comforts verschĳnt op 27/10 via Unday Records/N.E.W.S., op 22/11 speelt Hydrogen Sea in de AB, www.abconcerts.be

Longread? Meer weten over Hydrogen Sea? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten. Charlotte Vandermeersch

‘Naast de dag grĳpen mag’ In de KVS gaat actrice en filmregisseur Charlotte Vandermeersch deze week samen met Mokhallad Rasem op zoek naar geluk. Hier onthult ze de inzichten die ze onderweg bĳeensprokkelde. door Michaël Bellon Leven is de max! Als je nieuwsgierig blijft, is er veel in de wereld om opgewonden over te zijn. Grote mechanismen maken de wereld soms heel donker, en er zijn natuurlijk individuele tragedies, maar net zo goed bestaan er veel goede mensen, en mooie plekken die je op een democratische manier kan bereizen. Je moet niet denken dat je het allemaal al gezien hebt, dat is echt niet zo. Ik doe er niet toe, maar ik is alles wat ik heb We doen het allemaal met wat we zijn en wat we hebben. Het is goed om dat te waarderen, maar het kan ook geen kwaad er de relativiteit van in te zien. In Gelukzoekers beschrijf ik een van de gelukkigste momenten van mijn leven, in het Amazonewoud, waar je je tegelijk heel klein en heel groot voelt. Pluk de dag, maar ernaast grĳpen mag Je kan iedere dag je best doen, maar soms lukt het gewoon niet. Ik heb dagen dat ik letterlijk overal tegen aanloop, mijn tandenborstel in de frigo leg en elke afslag mis. Ik heb daar geen andere uitleg voor dan iets met hormonen of een teveel aan prikkels. Dan moet je jezelf kunnen vergeven dat je even niet helder ziet, en misschien eens wat vroeger gaan slapen. Zachtaardigheid is alles Kwaadheid kan een motor zijn, maar ook in zachtaardigheid zit veel energie. Ga op zoek naar verbinding en nuance. Ik kan begrijpen dat sommige mensen uitdrukkelijk kant kiezen in het conflict tussen Israël en Palestina, en willen uitleggen welke aanval al dan niet gerechtvaardigd is, want voor alle gevoelens is een grond. Maar uiteindelijk helpt alleen samenzitten en praten. Ook in je onmiddellijke omgeving. Eet geen onrĳp fruit Als fruitliefhebber discussieer ik weleens voor de grap met mijn vriend als die ‘verkeerd’ fruit heeft gekocht. Een banaan mag wel wat groener zijn, maar het maakt een verschil als je iets eet op het juiste moment. Het gaat dan over geur en aanvoelen, en metaforisch over gedetailleerd en genuanceerd genoeg kijken naar wat rondom jou leeft. Op 25/10 (20.30) spelen Charlotte Vandermeersch en Mokhallad Rasem Gelukzoekers in de KVS BOX, www.kvs.be

FESTIVAL DE THÉÂTRE TOUT PUBLIC

THEATERFESTIVAL VOOR ALLE LEEFTIJDEN

THEATRE FESTIVAL FOR ALL AGES

Een kasteeldomein ten zuiden van Brussel zoekt een gepensioneerd conciërgekoppel dat wil wonen op het domein Wij stellen een 2 persoonshuis ter beschikking tegen €450/maand + lasten (gas, water, elektriciteit). In ruil voor deze verminderde huurprijs vragen wij het onderhoud van het domein, zorg nemen van de dieren, bewaking, klein onderhoud aan gebouwen, poetswerk enz..

ð ªJjÇy(XJ0

Solliciteren: 0473/92.37.82 of valerie.cogels@gmail.com

!mÇ²À0ª ð ªJ

hƵ ȺɈƊƊɈ ɨȌȌȲ ƮƵ ȯƵȲȺȌȌȁȺǐƵȲǞƧǘɈƵ ɹȌȲǐ ɨƊȁ ƮƵ ƦƵɩȌȁƵȲȺ ɨƊȁ ǘƵɈ ɩɹƧ Ǟȁ‫خ‬ hƵ ȺɈƵǶɈ ɹȌȲǐȯǶƊȁȁƵȁ Ƶȁ ƦƵǘƊȁƮƵǶǞȁǐƵȁ Ȍȯ Ǟȁ ȺƊǿƵȁȺȯȲƊƊǲ ǿƵɈ ƮƵ ‫ـ‬ǘɐǞȺ‫ف‬ƊȲɈȺ Ƶȁ ƊȁƮƵȲƵ ȯȲȌǏƵȺȺǞȌȁƵǶƵ ǿƵƮƵɩƵȲǲƵȲȺ‫ خ‬hƵ ǿȌƦǞǶǞȺƵƵȲɈ ƮƵ ƦƵɩȌȁƵȲ Ƶȁ ɹȌȲǐɈ ɨȌȌȲ ƮƵ ƦƵǐƵǶƵǞƮǞȁǐ ɨƊȁ ǏƊǿǞǶǞƵǶƵƮƵȁ‫ خ‬hƵ ɩƵȲǲɈ Ȍȯ ƵƵȁ ǿɐǶɈǞƮǞȺƧǞȯǶǞȁƊǞȲƵ ǿƊȁǞƵȲ ǿƵɈ ƊȁƮƵȲƵȁ ȺƊǿƵȁ‫ ة‬Ȍǿ ƵƵȁ ɹȌ ȌȯɈǞǿƊƊǶ ǿȌǐƵǶǞǯǲ ɩȌȌȁٌ Ƶȁ ǶƵƵǏǲǶǞǿƊƊɈ ɨȌȌȲ ƮƵ ƦƵɩȌȁƵȲȺ ɈƵ ƧȲƵǁȲƵȁ‫ خ‬ hƵ ƦƵȺƧǘǞǲɈ ȌɨƵȲ ƵƵȁ ɨǞȺɐǿ ƊǶȺ ɹȌȲǐǲɐȁƮǞǐƵ‫خ‬ hƵ ƦƵȺƧǘǞǲɈ ǿǞȁȺɈƵȁȺ ȌɨƵȲ ƵƵȁ ƦȺȌٌƮǞȯǶȌǿƊ ‫׃‬ƮƵ ǐȲƊƊƮ ÀǘɐǞȺٌ Ƶȁ ƦƵǯƊƊȲƮƵȁɹȌȲǐ‫ش‬ðȌȲǐǲɐȁƮǞǐƵ ٌ ‫ׇ‬ƮƵ ǯƊƊȲ‫خ‬ hƵ ƦƵȁɈ ǲǶƊȁɈɨȲǞƵȁƮƵǶǞǯǲ Ƶȁ ɨȌƵȲɈ ǘƵɈ ɩƵȲǲ ȁƊɐɩǐƵɹƵɈ Ƶȁ ȲƵȺɐǶɈƊƊɈǐƵȲǞƧǘɈ ɐǞɈ‫خ‬ hƵ ƦƵȁɈ ǶƵƵȲǐǞƵȲǞǐ Ƶȁ ȯɐȁƧɈɐƵƵǶ‫ ة‬ǿƵɈ ƵƵȁ ǐȲȌɈƵ ɨƵȲƊȁɈɩȌȌȲƮƵǶǞǯǲǘƵǞƮȺɹǞȁ‫خ‬ hƵ ɨȌǶƮȌƵɈ ƊƊȁ ƮƵ ɨƵȲƵǞȺɈƵ ǲƵȁȁǞȺ ɨƊȁ ǘƵɈ yƵƮƵȲǶƊȁƮȺ‫ ة‬ȌȯǐƵǶƵǐƮ ƮȌȌȲ ƮƵ ɩƵɈɈƵȁ Ȍȯ ǘƵɈ ǐƵƦȲɐǞǲ ƮƵȲ ɈƊǶƵȁ Ǟȁ ƦƵȺɈɐɐȲȺɹƊǲƵȁ‫خ‬ hƵ ȺǶƊƊǐɈ ɨȌȌȲ ƮƵ ȺƵǶƵƧɈǞƵȯȲȌƧƵƮɐȲƵ‫خ‬

àǞǯ ƦǞƵƮƵȁ ƵƵȁ ƧȌȁɈȲƊƧɈɐƵǶƵ ƦƵɈȲƵǲǲǞȁǐ ɨȌȌȲ ȌȁƦƵȯƊƊǶƮƵ ƮɐɐȲ ‫ـ‬ǿǞȁȺɈƵȁȺ ǘƊǶǏɈǞǯƮȺ‫ ةف‬ƵƵȁ ƦƊȺǞȺɩƵƮƮƵ ɨƊȁ ǿǞȁǞǿƊƊǶ ׂ‫ ׆׆ةׇׁ׆خ‬ƵɐȲȌ ƦȲɐɈȌ ȯƵȲ ǿƊƊȁƮ ‫ـ‬ƦǞǯ ɨȌǶɈǞǯƮȺƵ ɈƵɩƵȲǲȺɈƵǶǶǞȁǐ‫ ف‬Ƶȁ ɈƊǶ ɨƊȁ ƵɮɈȲƊǶƵǐƊǶƵ ɨȌȌȲƮƵǶƵȁ‫خ‬

Volg ons op Facebook en blijf op de hoogte.

XyÀ0ª0²²0‫د‬ ƵɹȌȲǐ ȌȁȺ ǯȌɐɩ ȺȌǶǶǞƧǞɈƊɈǞƵƦȲǞƵǏ‫ ة‬ƵƵȁ ȲƵƧƵȁɈ Ƨɨ Ƶȁ ƵƵȁ ǲȌȯǞƵ ɨƊȁ ǯȌɐɩ ƮǞȯǶȌǿƊ Ƶȁ ɨǞȺɐǿ ɈƵȁ ǶƊƊɈȺɈƵ Ȍȯ ɨȲǞǯƮƊǐ ׂ‫ ׇ‬ȌǲɈȌƦƵȲ ׂ‫ ׃ׂ׀‬Ȍǿ ׁׂ ɐɐȲ‫ب‬ ßX 0ٌw Xm‫ ب‬ɨƊƧƊɈɐȲƵȺ‫ۊ‬ǲƊǿȯƵȁǘȌɐɈ‫خ‬ƦƵ

DB102702J3

§0ª § ²À‫ ب‬Ɉ‫خ‬Ɗ‫خ‬ɨ‫ خ‬ɈƵƊǿ §ƵȲȺȌȁƵƵǶȺɹƊǲƵȁ (ȌȲȯȺȺɈȲƊƊɈ ‫ ׀ׁ׉ׁ ة׉‬jƊǿȯƵȁǘȌɐɈ ßX §0ª² ymXhj0 IJXIÀ0‫ ب‬ ɈƵƊǿ §ƵȲȺȌȁƵƵǶȺɹƊǲƵȁ (ȌȲȯȺȺɈȲƊƊɈ ‫ة׉‬ ׁ‫ ׀ׁ׉‬jƊǿȯƵȁǘȌɐɈ

facebook.com/regiotalent.be ‫ׅ׃ ׉׉ ׅ׆ ׆ׁ׀‬

ɨƊƧƊɈɐȲƵȺ‫ۊ‬ǲƊǿȯƵȁǘȌɐɈ‫خ‬ƦƵ

ɩɩɩ‫خ‬ǲƊǿȯƵȁǘȌɐɈ‫خ‬ƦƵ‫ش‬ɨƊƧƊɈɐȲƵȺ

DB101796J3

DB620448H9

ȁƦƵȯƊƊǶƮƵ ƮɐɐȲ ‫ ا‬ƧȌȁɈȲƊƧɈɐƵƵǶ XIX! ! À‫ ا ׁׁ خ‬ǿǞȁȺɈƵȁȺ ǘƊǶǏɈǞǯƮȺ ‫فڭ׀׀ׁٌڭ׀ׅـ‬

INVES ZONDE TEER R ZORG EN VANAF

€121 .5 *ex. btw

00 *

e n ko s

ten

• Gloednieuw hotel in populair kwaliteitssegment

Slapend GELD VERDIENEN? Investeer nu in THE BANKS HOTEL.

• Ligging in trendy Brusselse kanaalzone vlak bij Tour & Taxis en populaire Dansaert-wijk • 100% volle eigenaar • Jaarlijks geïndexeerde huurinkomsten • Geen onderhouds- of beheerszorgen • Geen onroerende voorheffing, belastingen of verzekeringen

MEER INFO? Scan de QR-code of maak een afspraak via 02/342.09.09 of THEBANKSHOTEL-BRUSSELS.BE De beelden in deze advertentie zijn louter illustratief en niet bindend. Triple Living kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud van deze advertentie.

DB100211I3

2023

DOE MEE!

Doe mee en maak spaghetti met je organisatie, bedrijf, of gewoon bij je thuis en steun zo Brussel Helpt. De volledige opbrengst gaat naar vzw Straatverplegers.

Info en registreren via brusselhelpt.be Beeld: Victor Voets / Foto: Studio Beshart