‘De beestjes zaten overal, zelfs in mijn oor’
De bedwants rukt massaal op
Belgische desserts pi iger maken met Congolese pepers Culinair ondernemen zit in de li
‘Hersendata oogsten met airpods en daarna verkopen’
KVS en VUB verbeelden de toekomst
Brussel Helpt en vzw Straatverplegers slaan de handen in elkaar
‘Het
Een maand lang je auto omruilen voor een mobiliteitsbudget én een longtail? Daar zei Anneleen Persyn uit Schaarbeek volmondig ja tegen. Afgelopen juni nam ze deel aan ‘Mobility Changers’. Hoe ze dat beleefd heeft? We vroegen het haar.
Anneleen is laaiend enthousiast over het community-gevoel. “Ik vind het zalig om met 15 andere fietsers aan een rood licht te staan. Je voelt meteen een soort verbondenheid.” De positieve reacties van voorbijgangers bleven niet uit. Voortdurend stopten mensen om een praatje te doen met haar over haar longtail.
Ook haar 2 dochters vervoerde ze makkelijk. Er was slechts één voorwaarde. “Mijn oudste dochter mocht ik niet aan de schoolpoort afzetten. Dat was niet ‘cool’ genoeg. Ik moest 200 meter ervoor stoppen.”
Haar enige opmerking? Brussel mag wel fietsvriendelijker worden, zoals Amsterdam. Daar zijn we nog lang niet, volgens Anneleen.
“Voor mij was het een openbaring. Met de fiets verplaats je je zoveel efficiënter. Je moet geen uren zoeken naar een parkeerplaats. Je bent veel vrijer. En ook voor je mentale gezondheid doet het wonderen”, vertelt Anneleen, mama van 2 dochters.
Scan de QR-code voor meer info over gedeelde mobiliteit in Brussel:
BYE BYE AUTO
Daarnaast heeft Anneleen besloten om haar auto te verkopen. Of dat een moeilijke beslissing was? Helemaal niet. “Mijn auto is 20 jaar oud, ik ben de onderhoudskosten beu, en ik heb ‘m tijdens deze periode niet gemist.” Daarnaast zijn er zoveel alternatieven om je te verplaatsen zonder auto.
Zelfs langere afstanden waren makkelijk te overbruggen met de fiets. “Mijn vriend en ik zijn met de longtail van Schaarbeek naar Dilbeek gereden. Hij aan het stuur, ik achterop. Dat ging supervlot! Alleen was ik nadien wel wat stijf… Maar dat valt makkelijk op te lossen met een kussentje.”
In het kader van het ‘Mobility Changers’ project werd een WhatsAppgroep opgericht. “Door die groep, heb ik verschillende vervoersmiddelen ontdekt waar ik nog nooit van had gehoord, zoals ‘Getaround’, waarbij je een auto deelt met iemand in de buurt of ‘Heetch’. Die wil ik in de toekomst zeker meer proberen!”
Søren Stecher-Rasmussen en JeanBaptiste Godinot dagen de gewestregering voor de rechter
Het leven en wat daaruit te leren, volgens ChatGPT
05 EDITO
10 IN BEELD Saskia Vanderstichele
12 IN DE KIJKER Brussel Helpt: eet spaghetti en help dakloosheid de wereld uit
13 KORT GESPREK Henri Lebbe gaat aan de slag met de Brusselse bronnen
15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau
16 COVERSTORY Emilie Meessen van vzw Straatverplegers over de daklozenproblematiek
22 BIJGEDACHTE Voorbij de vlaggen
24 BIG CITY Hoe groot was de textielindustrie in Anderlecht?
24 BEESTIG BRUSSEL Het gaat niet goed met de ree in het Zoniënwoud
26 GEZONDHEID De bedwants in vijf vragen
30 DE SLAAPKAMER van Carlotta
32 CULINAIR Hoe ondernemers culturen mixen
36 NICK TRACHET La poutine
37 SELECT Kunstenaar Roel Heremans waarschuwt op Mindblowers voor de strijd om onze gedachten
Eat & Drink Le Cheval Marin
Smalltalk Thomas Dieltjens
‘We moeten de stad aanpassen aan het veranderende klimaat’Patricia Kasongo opende haar winkel-atelier Paprika’s Kitchen, waar ze met haar “hybride taarten” een mix van culturen aanbiedt.
excuseer?
Om werkgevers te sensibiliseren over discriminatie tijdens sollicitatiegesprekken. De campagne heet 'Rekruteren zonder te discrimineren' en kwam tot stand met de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze videocampagne heeft het doel om discriminatie tijdens sollicitatiegesprekken te bestrijden. De bedoeling is werkgevers zo veel mogelijk te sensibiliseren hierover.
UNIZO liet 10 korte en tweetalige filmpjes maken met telkens een sollicitatiegesprek waarin een discriminerende vraag wordt gesteld. Op het einde wordt duidelijk gemaakt wat het discriminerende karakter van de vraag is.
vraag
Heb je vragen m.b.t. de videocampagne ‘Rekruteren zonder te discrimineren’?
INFORMEER OF CONTACTEER:
unizo.be/rekruteren-zonder-te-discrimineren samad.guessous@unizo.be
0472 62 62 86
13>15.10.23
BRUZZ
Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65
ABONNEMENTEN
Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80
Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Rest van België: 29 euro per jaar;
IBAN: BE98 3631 6044 3393
van Vlaams Brusselse Media vzw
Buiten België: 35 euro per jaar.
OPLAGE
55.000 exemplaren.
ADVERTEREN?
Marlies De Deygere
02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be
DISTRIBUTIE
Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be
ALGEMENE DIRECTIE
Dirk De Clippeleir
HOOFDREDACTIE
Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)
COÖRDINATOR MAGAZINE
Maarten Goethals
CULTUUR & UIT
Gerd Hendrickx
ART DIRECTOR
Heleen Rodiers
VORMGEVING
Ruth Plaizier
EINDREDACTIE
Karen De Becker, Kurt Snoekx
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER
Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Luana Difficile, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Anke Dirix, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Hans Vandecandelaere, Michel Verlinden (medewerkers)
VERTALING
Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones
FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE
Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Kristof Pitteurs
Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij
Printing Partners
Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
MELD NIEUWS
Zelf nieuws gespot?
Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws
Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be
VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels
WWW.BRUZZ.BE
FR En deux ans, le nombre de sans-abri a augmenté d’un cinquième à Bruxelles. Plus de 7 000 personnes sont sans domicile fixe. Il y a pourtant une solution au sans-abrisme, selon Émilie Meessen interviewée dans ce magazine (voir p. 16). En tant qu’infirmière, elle a participé à la création de l’asbl Infirmiers de Rue, la bonne cause que nous soutenons cette année via notre action Brussel Helpt. Cela fait plusieurs années que l’asbl a opté pour l’approche Housing First : d’abord offrir un logement aux sans-abri avant de s’occuper de leurs autres problèmes. Et cela fonctionne, selon des études belges et internationales. Une étude présentée en 2016 démontre qu’après deux ans, 90 % des sans-abri logés dans le cadre du projet pilote avaient encore un toit. Entre-temps, les Infirmiers de Rue ont déjà donné un logement à 200 sans-abri. Le 25 novembre, nous préparerons des spaghettis ensemble pour qu’encore plus de gens aient un logement. Mais BRUZZ souhaite aussi faire une piqûre de rappel au gouvernement. Même si Housing First a fait ses preuves, peu de choses bougent au niveau politique. On remédie au plus urgent, mais lorsqu’il s’agit de penser à long terme, les différents niveaux politiques se passent la patate chaude. Changer ça, voilà l’objectif de Brussel Helpt.
In twee jaar tijd is het aantal daklozen in onze stad met een vijfde gestegen. Meer dan zevenduizend mensen zijn hier dak- of thuisloos. Nochtans kunnen we dakloosheid oplossen. Dat zegt Emilie Meessen in dit magazine (zie p.16). Zij stond als verpleegster mee aan de wieg van de vzw Straatverplegers, het goede doel dat we dit jaar steunen met onze actie Brussel Helpt. De vzw kiest al enkele jaren voor een Housing First-benadering: daklozen eerst onderdak bezorgen en daarna hun andere problemen aanpakken. Dat werkt, zo bewijzen binnen- en buitenlandse onderzoeken. Uit een in 2016 voorgestelde studie bleek dat na twee jaar 90 procent van de daklozen die in het kader van een Belgisch proefproject onderdak kregen nog steeds gehuisvest was.
Straatverplegers huisvestte intussen al tweehonderd daklozen. Op 25 november maken we samen spaghetti, zodat nog meer mensen een dak boven het hoofd krijgen. Maar BRUZZ wil ook de overheden wakker schudden. Al is iedereen ervan overtuigd dat Housing First werkt, er beweegt weinig op politiek vlak. Er worden branden geblust, maar als het op een langetermijnvisie aankomt, wijzen de verschillende bestuursniveaus zoals wel vaker naar elkaar. Daar verandering in brengen, dat is het echte doel van deze Brussel Helpt.
EN In two years, the number of homeless people in our city has gone up by one-fifth and today, more than 7,000 people have no roof over their heads here. But we can solve homelessness, says Emilie Meessen in this issue (see page 16). As a nurse, she was one of the founders of the non-profit organisation Straatverplegers/Infirmiers de Rue, the charity that we are supporting this year with our “Brussel Helpt” campaign. The non-profit organisation has, for several years, adopted a Housing First approach: first provide homeless people with shelter and then you can tackle the other issues. Domestic and foreign studies prove that this works. A 2016 study showed that after two years, 90 per cent of the homeless who were given shelter under a pilot project still had a home. Straatverplegers/ Infirmiers de Rue have, to date, already provided housing to 200 homeless people. On 25 November, we will raise funds by making spaghetti to give even more people a chance for a roof over their heads. But BRUZZ also wants to wake up our governments. Everyone agrees that Housing First works, but not enough is happening at the political level. Emergencies are dealt with but when it comes to a long-term vision, the different levels of government blame each other, as so often is the case. Changing that is the real purpose of this “Brussel Helpt” campaign.
“ Er beweegt te weinig op politiek vlak, we missen een langetermijnvisie”
Kristof Pitteurs, hoofdredacteur
Het gesprek. Søren Stecher-Rasmussen en Jean-Baptiste Godinot
Een volledig verbod om nog open ruimte in de stad te bebouwen. Dat is de eis van burgercollectief We Are Nature.Brussels, dat de gewestregering voor de rechter daagt. Søren Stecher-Rasmussen en Jean-Baptiste Godinot, twee medeoprichters van het collectief, leggen uit waarom. “Er is een systematische vernietiging van de natuur bezig.”
Dat ze niet tegen de regering zijn, maar de ministers gewoon helpen om hun eigen beleid uit te voeren. Søren Stecher-Rasmussen klinkt bijna verontschuldigend, terwijl we café Living Room binnenstappen in de Europese wijk. Net als Jean-Baptiste Godinot is hij een van de oprichters van We are Nature.Brussels. Die vzw werd opgericht door Brusselse burgercollectieven die het de voorbije jaren opnamen voor een reeks bedreigde groene ruimten. De Donderberg in Laken, het Kwartelveld in WatermaalBosvoorde en de friche Josaphat in Schaarbeek en Evere zijn er daar maar enkele van. Samen met ruim negenhonderd Brusselaars stapt de vzw nu naar de rechter. “De vlucht vooruit moet nu stoppen.”
Waarom is zo’n moratorium op bouwen waar er groen is eigenlijk nodig?
SØREN STECHER-RASMUSSEN: Omdat er een systematische vernietiging bezig is van de natuur, terwijl we tegelijk met de klimaat-
opwarming en met een ineenstorting van de biodiversiteit geconfronteerd worden. Die fenomenen hebben nu al impact op de stad: we zitten met warmte-eilanden, het grondwaterpeil zakt. De natuur levert oplossingen voor die problemen: ze biedt koelte, reguleert het water … Tegelijk is natuur belangrijk voor de fysieke en mentale gezondheid. We moeten stoppen met ze te vernietigen.
Is een bouwmoratorium in de stad niet juist onecologisch? Als we meer mensen in de stad laten wonen, waar de CO2-uitstoot lager is, dan moeten we minder verkavelingen aanleggen, waar de bewoners van de auto a angen en meer energie verbruiken. Zo spaar je natuur.
JEAN-BAPTISTE GODINOT: Dat discours hoor je vaak bij de overheid en de vastgoedontwikkelaars. Het klinkt logisch, maar de realiteit ziet er anders uit. Er wordt gewoon overal bijgebouwd, in én buiten de stad, in Brussel, Vlaanderen en Wallonië. De
verdichting van steden heeft het bijbouwen erbuiten nog nooit tegengehouden. Aangezien we met veel zijn op een klein grondgebied zullen we in België echt in de problemen komen.
Een bouwmoratorium in groene ruimten betekent dat je veel minder nieuwe woningen kan creëren, terwijl we die hard nodig hebben: tienduizenden mensen wachten op een sociale woning in Brussel en ook de gewone huurprijzen blijven stijgen. Is dat het echt waard?
GODINOT: Maar we hebben de voorbije dertig jaar massaal gebetonneerd en gebouwd in Brussel en toch hebben we een woningcrisis! De wachtlijst voor sociale woningen is in die tijd van 10.000 naar ruim 50.000 gegaan. De volgende feiten zijn belangrijk om de situatie te begrijpen. (Somt op) Eén: er zijn meer woningen dan gezinnen in Brussel. Twee: de nieuwe woningen die op de markt komen, situeren zich vaker in het dure segment dan in het betaalbare. Drie: er is ▼
door Kris Hendrickx foto’s Bart Dewaele
• Jean-Baptiste Godinot (46) (achteraan)
• Fransman, woont 25 jaar in Brussel
• Socioloog
• Werkt in een Brusselse overheidsdienst
• Medeoprichter We Are Nature.Brussels
• Søren StecherRasmussen (54)
• In Nederland opgegroeide Deen, 35 jaar in Brussel
• Studies handelsingenieur en ontwikkelingssamenwerking
• Werkt vandaag bij ethisch consultancybedrijf South Research
• Medeoprichter We Are Nature.Brussels
veel kantoorleegstand (circa 1 miljoen vierkante meter, goed voor circa 15.000 woningen van 70 vierkante meter, red.), naast 4.900 leegstaande sociale woningen en nog eens tussen de 12.000 en 20.000 gewone woningen die leegstaan. Vier: doordat de huurmarkt niet gereguleerd is, blijven de prijzen stijgen. Zelfs als je alle groene ruimte volgiet met beton, blijft het probleem hetzelfde.
Wat is dan de oplossing voor die wooncrisis?
GODINOT: De huisvestingsmarkt reguleren, de leegstand in woningen omvormen en hier
het altaar van de consumptierecreatie,” staat op jullie website. Hoe kan je nu tegen een zwemvijver zijn in tijden van klimaatopwarming?
GODINOT: De formulering hebben wij niet gekozen. Maar als je de plannen bestudeert, merk je dat het om een enorm project gaat. Alles opgeteld zouden er tot 2.000 personen ter plaatse zijn op hetzelfde moment, dat is een probleem voor zowel de ecologie als de veiligheid en de mobiliteit. Het filtersysteem was ook niet voorzien op honderden mensen die tegelijk zwemmen. En de Neerpedebeek, die pesticiden uit het Pajottenland aanvoert, voedt dan nog eens de vijver.
Søren Stecher-Rasmusse
Burgercollectief We Are Nature.Brussels
en daar ook hoger bouwen waar er nu al huizen zijn.
De grootste groene ruimte die geregeld het nieuws haalt, is de Josaphat-site. De PS wil die voor een groot deel volbouwen, natuurorganisaties willen het hele gebied links van de spoorlijn groen houden. Is er daar echt geen slim compromis mogelijk?
GODINOT: Net daarom vragen we een moratorium. We willen dat de tijd wordt genomen om na te denken over een goede oplossing. Misschien kan je er toch een beetje bouwen, maar dan moet eerst duidelijk zijn waar dat gecompenseerd zal worden. Dus moeten we nu eerst een rode lijn trekken. Anders blijft het dezelfde vlucht naar voren die we al een halve eeuw zien. “We zien later wel.” Maar later is nu! Als we nieuwe plannen uittekenen, moeten we dan ook dringend rekening houden met hittestress. We hebben wel een hittekaart in Brussel, maar geen echte strategie tegen hitte-eilanden, dat is ongelofelijk.
Jullie kanten je ook tegen de zwemvijver in Neerpede. Die is een “toekomstige ecologische martelaar die zal geofferd worden op
We zijn wél voor openluchtzwemmen in Brussel, maar het moet grondig voorbereid zijn, het kanaal is veel beter geschikt. We vroegen aan de burgemeester ook wat hij zou doen als er ’s avonds nog vijfhonderd man aan de vijver zit met wat alcohol. Hij zou de veiligheid volgens ons enkel kunnen garanderen door het gebied te omheinen.
Gerechtszaken voor het klimaat zijn er steeds vaker. Op federaal en gewestniveau is er al Klimaatzaak, op Europees niveau worden alle landen voor de rechter gedaagd door veertig Portugese jongeren. Vanwaar die groei?
GODINOT: Het aantal zaken explodeert inderdaad wereldwijd, van 815 in 2018 naar 2.000 dit jaar. Het merendeel vindt plaats in de VS, daarna in Europa en ook wat in Latijns-Amerika. Waarom? Mensen voelen op steeds meer plekken dat hun leven wordt bedreigd. In Europa zie je trouwens dat de meeste klachten tot een positieve uitspraak leiden voor het klimaat. De Nederlandse Urgenda-zaak is daar een mooi voorbeeld van. Het beleid werd gedwongen zijn uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Ook Klimaatzaak kreeg gelijk, alleen zijn er op dit moment nog geen bindende maat-
Jean-Baptiste Godinot
Burgercollectief We Are Nature.Brussels
“Natuur is belangrijk voor de fysieke en mentale gezondheid. We moeten stoppen met ze te vernietigen”
“De buitenrand kan het centrum ook koelen. Zonder het Zoniënwoud of Neerpede zou de binnenstad duidelijk warmer zijn”
regelen aan verbonden. Klimaatzaak focust trouwens op de uitstoot, terwijl ons accent klimaatadaptatie is: de stad aanpassen aan het veranderende klimaat. Het grote probleem met dit soort gerechtszaken is dat er vaak geen politieke wil is om die uitspraken dan ook uit te voeren.
Wat is een gerechtelijke uitspraak waard als de politiek én de publieke opinie niet meewillen? Dan krijg je toch enkel weerstand en een zoektocht naar achterpoortjes?
GODINOT: Onze advocaat hamert er inderdaad vaak op dat je ook de publieke opinie moet meehebben, dit is een gevecht met een juridisch gedeelte, maar het beperkt zich daar niet toe. Daarom zijn we zo blij dat er al negenhonderd mensen zich als medeklager hebben gemeld, dat is meer dan Urgenda in Nederland.
Hoe moet het nu verder? De Brusselse regering reageerde alvast niet op de ingebrekestelling van juni.
GODINOT: Er volgt nu een dagvaarding van de regering, waarna de rechter een kalender zal opstellen. En dat er geen antwoord kwam, is spijtig. Ook op democratisch vlak, want we
kregen van het kabinet van Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) wel de belofte dat er een antwoord zou komen.
Misschien is er ook geen eensgezindheid binnen de regering, onder meer tussen rood en groen?
FR Une interdiction complète de construire sur les espaces ouverts en ville, voilà ce que demande le collectif citoyen We Are Nature. Brussels qui, avec 900 Bruxellois, intente un procès au gouvernement régional. Explications de deux cofondateurs: « Ils détruisent systématiquement la nature, alors que nous sommes confrontés au réchauffement climatique et à l’effondrement de la biodiversité. » Sans compter que, « cela fait trente ans qu’ils construisent partout sans résoudre la pénurie de logements. »
GODINOT: Vast en zeker. Die politieke onenigheid binnen een regering zagen we ook al bij Klimaatzaak.
Het effect van grote groene ruimten op de hi e blij uiteindelijk toch vrij lokaal. Is het niet belangrijker om overal straatgroen aan te planten dat wél lokaal effect hee in plaats van een bouwmoratorium voor open ruimte af te dwingen?
GODINOT: Natuurlijk willen wij ook bomen overal in de stad, alleen moet je dan wel de plaats vinden om ze echt te planten. Tegelijk zijn er steeds meer studies die tonen dat de buitenrand het centrum ook kan koelen. Zonder het Zoniënwoud of Neerpede zou de binnenstad duidelijk warmer zijn. En biodiversiteit heeft ook een bepaalde oppervlakte nodig.
De verdedigers van groene ruimte behoren vaak tot een bepaalde middenklasse met een cultureel en economisch kapitaal. Dan is het makkelijker om je over biodiversiteit druk te maken. Andere stadsbewoners hebben die luxe niet en vragen zich af hoe ze de huur zullen betalen.
STECHER-RASMUSSEN: We doen dit niet uit een nimby-reflex en maken ons evengoed zorgen om de huisvesting voor armere stadsbewoners.
GODINOT: Het klopt dat de voorvechters voor het klimaat vaak niet die existentiële zorgen hebben. Tegelijk zijn het de armen die het hardst lijden onder de klimaatopwarming, die in de heetste wijken wonen. Maar je kan als middenklasser perfect actievoeren voor het klimaat in het bewustzijn dat je het vooral voor de meest kwetsbaren doet.
‘WE HAVE BEEN BUILDING FOR 30 YEARS WITHOUT SOLVING THE HOUSING SHORTAGE’
EN A complete ban on building on any more of the open spaces in the city: that is what the citizens’ collective We Are Nature.Brussels demands. They are taking the regional government to court along with 900 Brussels residents. Two of the founders explain why. “There is a systematic destruction of nature happening, in the face of global warming and a collapse in biodiversity.” Søren Stecher-Rasmussen and Jean-Baptiste Godinot deny that they’re increasing the housing shortage. “We’ve been building everywhere for 30 years without solving the shortage.”
FAIT TRENTE ANS QU’ON CONSTRUIT, SANS RÉSOUDRE LA PÉNURIE DE LOGEMENTS’
Na vijf jaar plannen, uitgebreid overleg met omwonenden en wijkcomités, tal van bouwkundige aanpassingen en architecturale verfijningen lijkt de transformatie van de Becokaai, nabij Sainctelette, in een eindfase beland. De bedoeling van het project is om een “brede, groene promenade langs het kanaal te creëren,” aldus het persbericht destijds. Zandbakken en straatmeubilair moeten het geheel gezellig en toegankelijk maken – afgelopen weekend werden die trouwens al voor het eerst door passanten gebruikt, nog voor de officiële opening. De nieuwe plek moet van Brussel nog meer een stad aan het water maken. MG
Brussel
We schrijven 2005. Twee jonge verpleegkundigen beginnen de Brusselse straten af te schuimen op zoek naar daklozen die medische zorgen nodig hebben. Die daklozen, had het duo gemerkt, vinden immers vaak de weg niet naar de hulpverlening. Het is het begin van de vzw Straatverplegers. Het verhaal van oprichtster Emilie Meessen leest u verderop in dit magazine (zie p.16).
Anno 2023 is de vzw van een tweevrouwen-initiatief uitgegroeid tot een stevige organisatie die in Brussel vijftig en in Luik nog eens tien mensen tewerkstelt. De straatverplegers pur sang, die rondes doen op zoek naar hulpbehoevenden, die zijn er nog steeds. Alleen zijn daar multidisciplinaire teams bijgekomen en verschoof de focus de voorbije jaren ook naar echte oplossingen vinden voor dakloosheid. De vzw gaat vandaag dan ook actief op zoek naar woningen én investeert in een intensieve begeleiding van ex-daklozen.
“Voor wie fysiek, mentaal en sociaal gekwetst is, is die begeleiding geen luxe,” zegt Koen Van Den Broeck van de vzw. “Zeker mensen die langer op straat hebben geleefd, moet je blijven begeleiden, sommigen voor de rest van hun leven.”
Sinds 2011 slaagde Straatverplegers er zo in om bijna tweehonderd daklozen opnieuw een eigen dak boven het hoofd te bieden. Vaak gebeurt dat in gewone appartementen, soms ook in mobiele woonmodules. “Dat cijfer sterkt ons in de overtuiging dat we dakloosheid wel degelijk helemaal kunnen oplossen,” zegt Van Den Broeck. “Bij het beleid leeft nog al te vaak het idee dat het fenomeen nu eenmaal bij een grootstad hoort. Maar als wij erin slagen om de kwetsbaarste groep opnieuw in de maatschappij te integreren, dan moet het toch ook met andere daklozen lukken?”
Tegenover het optimisme van de woordvoerder staan cijfers die minder opbeurend zijn. De dak- en thuislozentellingen tonen jaar na jaar een groeiende populatie. De hele groep bestaat ondertussen uit ruim zevenduizend mensen, van wie er achthonderd echt op straat slapen. “Maar het feit dat het twintig jaar geleden om een veel kleinere groep ging, betekent ook dat het eigenlijk anders kan,” zegt Van Den Broeck.
Spaghe ikoks gezocht
Die focus op een echte oplossing is een van de redenen waarom Brussel Helpt dit jaar de kaart van de vzw Straatverplegers trekt. In 2019 stond met Doucheflux overigens al een andere organisatie centraal die zich voor daklozen inzet. De opbrengst van de ‘Grootste spaghettislag ter wereld’ gaat integraal naar Straatverplegers. “Dakloosheid
In het nieuws omdat Op 10 oktober, Werelddaklozendag, werd de aftrap gegeven van Brussel Helpt 2023, een jaarlijkse solidariteitsactie van BRUZZ
Over welk thema gaat het? Brussel Helpt zamelt dit jaar met de Grootste spaghettislag ter wereld geld in voor de vzw Straatverplegers
Helpt, de jaarlijkse solidariteitsactie van BRUZZ, steunt dit jaar de vzw Straatverplegers. Die verzorgt niet alleen daklozen in nood, maar timmert ook aan wegen uit de dakloosheid. “Het einde van dakloosheid is mogelijk.”
door Kris Hendrickx
lijkt in Brussel soms alomtegenwoordig, een bijna dagelijks onderdeel van het nieuws en van het stadsbeeld,” legt Ineke Le Compte, directeur marketing bij BRUZZ, uit. “Maar we mogen als stad en als samenleving dakloosheid niet aanvaarden als fataliteit. De Straatverplegers gaan met hun focus op huisvesting op zoek naar structurele oplossingen en de re-integratie van thuisloze mensen in de maatschappij.”
Wie wil deelnemen aan de spaghettislag kan dat doen op twee manieren. Eerst en vooral door zelf de keukenschort om te gorden en spaghetti te koken en serveren. “Of je nu een vereniging, bedrijf of particulier bent, we zijn op zoek naar zoveel mogelijk spaghettikoks,” zegt Le Compte, die mikt op honderd locaties.
De tweede manier is om spaghetti te bestellen en ergens in de stad de voeten onder tafel te schuiven. Een pastamaaltijd – vlees, halal of veggie – kost een zeer democratische 10 euro. Extra donaties voor Straatverplegers zijn natuurlijk meer dan welkom.
Straatverplegers wordt vandaag voor circa zestig procent gefinancierd met overheidsmiddelen, vooral via de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). Die financiert bijvoorbeeld de Housing Firstprojecten, waarbij daklozen eerst een woning aangeboden krijgen en vervolgens intensieve begeleiding. Het Riziv draagt dan weer bij voor het echte straatverpleegwerk. “Maar dat betekent dat we nog veertig procent moeten vinden op andere manieren, bijvoorbeeld via donaties,” aldus Van Den Broeck. “Een actie als Brussel Helpt kan dan een echt verschil maken.”
Behalve de broodnodige centen is ook de zichtbaarheid die het project via Brussel Helpt krijgt cruciaal, benadrukt de woordvoerder. “Het is een beetje vreemd: iedereen ziet dakloosheid om zich heen, maar we zouden er wat vaker over moeten debatteren. ‘Hoe is het in godsnaam mogelijk dat er vandaag zoveel mensen op straat slapen?’ Dat is een vraag die luider moet klinken en Brussel Helpt kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren.”
Wie spaghe i wil koken of kopen kan dat doen via de website www.brusselhelpt.be. Op die plek kan je ook heel eenvoudig een donatie doen voor Straatverplegers
Lees ook het interview met oprichtster Emilie Meessen op p. 16
Diep onder de Pacifictoren in Sint-Joost ontspringt een bron op -3. Dit weekend werd het water een dag lang naar de oppervlakte gebracht. “Over bronwater heerst zoveel onwetendheid,” zegt stedenbouwkundige Henri Lebbe van vzw Herbronnen. Ressources.
Dankzij jullie stroomde het water van ‘Pacificbron’ naar een tijdelijke vijver met zithoek. Waarom deden jullie dat?
Met bronnen kan je aangename plekken creëren in de stad. Je kan daarover spreken, maar we wilden dat ook verbeelden. Er zijn ruim 200 bronnen in Brussel, maar veel mensen weten dat niet, zelfs planners en politici niet. Wat hier tijdelijk kan, moet op heel veel plaatsen ook permanent mogelijk zijn. Wij willen alvast een debat op gang brengen.
Wat is het voordeel van grootschalig zichtbaar maken van bronnen?
Je creëert ruimtes met aantrekkingskracht, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Tegelijk brengt dat water ook de verkoeling die we steeds vaker nodig hebben in de zomer. Bovendien vult het water de grondwatertafels aan, die nu vaak laag staan. Ten slotte stroomt een groot deel van dat bronwater vandaag rechtstreeks de riolering in. Als je die verbinding doorknipt, worden de riolen ook minder belast.
Waar zou het bijvoorbeeld zin hebben om bronnen naar boven te brengen?
In Sint-Gillis is het Marie Jansonpark net vernieuwd. Daar had men de bronnen van het hoger gelegen Peter Pauluspark kunnen naartoe leiden, want die worden nu naar de riolering gevoerd. Of neem de Meudonbron in Neder-OverHeembeek, recht tegenover het gelijknamige park. Daar zou het volstaan om een paar meter straat opnieuw aan te
leggen om het bronwater naar het park te leiden, waar het kan insijpelen. Dat is misschien een dag werk.
Bestaat er een kaart van de Brusselse bronnen?
Ja, je vindt die op de website van Coördinatie Zenne. De kaart wordt voortdurend aangevuld, want er worden geregeld nieuwe bronnen ontdekt. We hebben nu al weet van ruim 230 actieve bronnen in het gewest.
Deden jullie dit alleen?
We kregen steun in het kader van het BMA Label van de Brusselse bouwmeester, dat vernieuwende burgerprojecten steunt. ‘We’, dat zijn trouwens Nele Maes, Robin De Ridder en ikzelf, drie jonge stedenbouwkundigen. Ook Coördinatie Zenne is partner. KH
h ps://www.coordinatiezenne.be/
“Er zijn ruim 200 bronnen in Brussel, maar veel mensen weten dat niet”
‘Met
Doe mee en maak spaghetti met je organisatie, bedrijf, of gewoon bij je thuis en steun zo Brussel Helpt.
De volledige opbrengst gaat naar vzw Straatverplegers.
Info en registreren via bruzz.be/brusselhelpt
Brussel Helpt. Emilie Meessen, oprichtster vzw Straatverplegers, over de daklozenproblematiek
Als prille twintiger verpandde Emilie Meessen haar hart aan de Brusselse daklozen en richtte ze de vzw Straatverplegers op. Achttien jaar later is haar gedrevenheid onverminderd, ook al nam ze wat gas terug in de organisatie. “Het einde van de dakloosheid is mogelijk, daar geloof ik in,” zegt Meessen, ondertussen ook barones. door Be ina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele
‘Hygiëne
Ik dacht echt dat het een grap was,” zegt Meessen (42) over het telefoontje dat ze half juli kreeg toen ze met haar man en tweeling van drie op weg was naar Italië.
“Het was iemand van het Paleis die meldde dat de koning mij een nobiliaire (adellijke) gunst wilde verlenen. Ik verstond immobiliair en zei ‘super’. Wij zijn met onze vzw volop op zoek naar woningen om daklozen te huisvesten en ik dacht even dat de koning een appartement of woonmodule ter beschikking wilde stellen.”
Tot ze doorkreeg dat de vraag was of ze aanvaardde om barones te worden. “Ik viel compleet uit de lucht. Ik geloofde het pas toen ik enkele dagen later van overal felicitatieberichtjes kreeg nadat het paleis een officieel communiqué had verstuurd.”
De eretitel gaf haar een dubbel gevoel. “Het is een heel mooie erkenning. En als de koning ons werk waardeert en dat op die manier uit, zal het anderen er misschien toe aanzetten om te investeren in woningen voor daklozen. Het kan dus nuttig zijn.” Anderzijds voelde ze zich er heel erg ongemakkelijk bij, vooral ten opzichte van haar collega’s. “Er zijn er zovelen die al jaren het beste van zichzelf geven en er zijn al de vrijwilligers. Waarom ik?”
Die reactie tekent Meessen ten voeten uit: geëngageerd, idealistisch, strijdlustig en tegelijk bescheiden, zonder opgeblazen ego. Opkomen voor de Brusselse daklozen was niet haar grote kinderdroom. In het hoofdkwartier van de vzw Straatverplegers, op de vierde verdieping van een gebouw in de Kuregemse Gheudestraat, vertelt ze over haar
jeugd. “Al sinds ik een jaar of zeven was, wilde ik mensen gaan helpen in Afrika.”
Dat vooruitzicht hielp haar ook door haar lastige puberjaren heen. Meessen, geboren in een doktersgezin in Namen, was een stil, volgzaam kind. Tijdens haar adolescentie werd ze extreem introvert. “Ik zat slecht in mijn vel en had een negatief zelfbeeld. Ik haalde belabberde resultaten op school terwijl ik hard studeerde, ik had weinig vrienden, voelde me afgewezen door mijn schoolgenoten omdat ik niet de juiste kleren droeg.” Alleen bij de scouts – ze was welpenleidster – voelde ze zich in haar sas.
Veel veranderde toen ze naar Brussel trok om er verpleegkunde te gaan studeren. De studie ging haar goed af en ze kreeg volop vrienden. Met een van hen, Sara Janssens, vertrok ze in haar tweede jaar op stage naar Burkina Faso. “Een geweldige ervaring,” zegt ze. “Maar ook verwarrend. Omdat wij wit waren, werden we door de zwarte bevolking en lokale hulpverleners voortdurend op een piëdestal gezet. Jullie zijn wit, dus jullie kunnen het beter dan wij. Voor mij klopte dat niet.”
Emilie Meessen voelde snel na haar studies dat ze met daklozen wilde werken. “Ik geloof dat er verandering mogelijk is voor hen.”
Terug in Brussel, voor haar laatste studiejaar, staken onzekerheid en twijfel weer de kop op. Ze haalde vooral energie uit het vrijwilligerswerk dat ze op elk vrij moment deed, met daklozen, drugsverslaafden en prostituees. Bij hen voelde ze zich nuttig.
Het meest nog genoot ze van het werk met daklozen, een moeilijk publiek dat veel mensen afschrikt, ook sommige hulpverleners. “Mij trekt dit publiek juist aan. Ik geloof dat er verandering mogelijk is voor die mensen. Ik ben zelf ook veranderd. Ik vind dat je mensen niet moet beoordelen op hun uiterlijk. Wellicht is dat een overblijfsel van mijn eenzame puberteit, toen ik afgewezen werd om mijn kleding, en mijn tijd in Afrika, toen ik geprezen werd vanwege mijn huidskleur.”
Na haar afstuderen werkte ze nog even in Burkina Faso en Frans-Guyana, maar ze kwam al snel tot het besef dat haar toekomst in België lag, bij de daklozen.
Ze kon halftijds aan de slag bij La Fontaine, een Brusselse organisatie die douches, schone kleren en medische verzorging aanbiedt aan mensen zonder dak boven het hoofd. Daar stelde ze vast dat veel daklozen zich niet of veel te laat aanmelden bij de hulporganisaties. Samen met haar vriendin Sara Janssens besloot ze om de mensen op te zoeken op straat.
In 2005 richtte het tweetal de vzw Infirmiers de Rue/Straatverplegers op. “We zaten allebei nog op kot. Een paar keer per week spraken we af in de metro en gingen vandaar op zoek naar mensen die op straat leefden,” vertelt ze over die beginperiode.
De gezondheidsproblemen die ze tegenkwamen, waren soms schokkend. “We zagen mensen met brandwonden bij wie de kleren vastgeplakt zaten aan de huid.” In hun rugzak hadden ze verband, ontsmettingsmiddelen en andere spulletjes, maar toch probeerden ze te vermijden om de daklozen in de metrogangen of op straat te verzorgen. “De straat is niet de plek om mensen te verplegen. Wij probeerden hen te overtuigen om naar dokterswachtposten of andere organisaties voor medische hulp te gaan.”
Dat was niet evident, zegt ze. “Het vertrouwen winnen van mensen die al jaren op straat slapen, kan heel lang duren. Sommigen ontkennen ook dat ze ziek zijn of verzorging nodig hebben.”
Van meet af aan brachten de twee jonge straatverplegers – ze waren 24 toen ze begonnen – de soms erg gebrekkige hygiëne ter sprake. “We merkten dat hygiëne een graadmeter is van het gevoel van eigenwaar-
de. Natuurlijk zijn er in de stad te weinig publieke fonteintjes en toiletten, maar dat is niet de enige reden waarom daklozen zich niet verzorgen. Ze zijn hun zelfrespect kwijt. Je ziet het bij jezelf: als je je een dagje moe of futloos voelt of geen plannen hebt, stel je je douche uit.”
“Door lang op straat te leven wordt het lichaam ook ongevoeliger. Na verloop van tijd voelen daklozen geen pijn meer of koude. Het lichaam scheidt zich af van het mentale. Ze ruiken zichzelf ook niet meer en hebben dus ook niet in de gaten dat ze stinken.”
Het komt erop aan deze mensen weer in verbinding te brengen met hun lichaam, zegt
Meessen. “Dat gaat stap voor stap. Je veegt je eigen handen schoon met een vochtig doekje en vraagt of ze er zelf ook een willen. Of je biedt hen droge sokken aan als de hunne doorweekt zijn. Door een betere hygiëne krijgen ze langzaam weer wat grip op hun leven. En durven of kunnen ze weer naar bepaalde voorzieningen. Sociale restaurants zijn niet tuk op daklozen met luizen of vlooien.”
Meessen en Janssens werkten aanvankelijk als vrijwilliger. “We hadden onszelf een half jaar gegeven om te kijken of we financiering konden vinden.” Dat lukte, na anderhalve maand kwamen de eerste
Emilie Meessen Oprichtster van vzw Straatverplegers De vzw Straatverplegers aan het werk. “In het begin probeerden we de mensen op straat weer wat zelfvertrouwen en eigenwaarde te geven, zegt oprichtster Emilie Meessen. Nu ligt de focus op een woning vinden.“Het vertrouwen winnen van mensen die al jaren op straat slapen, kan heel lang duren. Sommigen ontkennen dat ze ziek zijn of verzorging nodig hebben”
fondsen binnen. Daarmee konden ze een kamertje in een appartement huren, met een toilet in een kast in de gang. “Dat was onze eerste stek,” lacht Meessen. Daarna verhuisde de vzw nog een aantal keren, voor ze in de Gheudestraat belandde.
In de loop van de afgelopen achttien jaar is er veel veranderd voor de organisatie. Sara Janssens sloeg na enige tijd een andere weg in, Pierre Ryckmans kwam erbij als arts en het team werd sterk uitgebreid, onder meer met psychologen en sociaal assistenten. Intussen telt de vzw zestig medewerkers, van wie er tien in Luik werken, waar de organisatie sinds vier jaar ook actief is.
Ook het doel van Straatverplegers is in de loop der jaren geëvolueerd. “In het begin probeerden we de mensen op straat weer wat zelfvertrouwen en eigenwaarde te geven. We gingen ervan uit dat die persoon op
kregen onze mensen, die soms serieuze mentale problemen hebben, daar moeilijk geplaatst.”
Daarom ging de vzw vanaf 2013 zelf op zoek naar woningen, via het systeem van Housing First. “Onze straatequipe volgt tegenwoordig zo’n 25 à 30 daklozen. Het zijn de meest kwetsbare en ze worden heel intensief gevolgd. Intussen zoekt ons huisvestingsteam naar woningen. Als ze eenmaal woonruimte hebben, krijgen de ex-daklozen begeleiding op medisch, psychologisch en sociaal vlak. Het is niet evident om na jaren op straat weer in een huis te wonen.”
Straatverplegers heeft op die manier tweehonderd daklozen kunnen huisvesten in de afgelopen jaren. “Dat bracht ons ertoe om te denken: als het lukt met de meest problematische daklozen, dan moet het ook lukken met de anderen. Dat betekent dus dat het einde van de dakloosheid mogelijk is. Dat is nu ons doel: geen daklozen meer.”
Daarvoor is het natuurlijk nodig dat de overheid massaal woningen beschikbaar stelt. Brussel telt op dit moment meer dan zevenduizend dak- en thuislozen. Zeven- à achthonderd van hen slapen ’s nachts echt op straat.
Is het met de huidige wooncrisis niet utopisch te denken dat zulke grote aantallen gevonden kunnen worden? Meessen: “Wat mij soms ontmoedigt, is dat de overheid heel veel geld investeert in een daklozenbeleid op korte termijn, met straatteams, crisis- en noodopvang, netheidsploegen, alleen om de situatie op straat wat onder controle te houden. Maar niemand steekt zijn nek uit om een langetermijnvisie te ontplooien, met preventie en veel meer woningen. Alle bestuursniveaus wijzen naar elkaar.”
Het echte straatwerk met daklozen doet Meessen al een aantal jaar niet meer. Ze houdt zich nu bezig met beleid en coördinatie, samen met anderen. De vzw hanteert een systeem van gedeeld bestuur.
Of ze het veldwerk mist? “Zeker, maar soms moet je accepteren dat je door ander werk te doen wellicht meer impact hebt.”
Sinds de geboorte van haar tweeling werkt ze halftime, deels vanuit haar huis in het Waalse Profondeville, waar ze intussen zes jaar woont. “Na achttien jaar in Brussel had ik behoefte aan wat meer groen en wat minder hectiek om me heen.” Ze komt nu alleen op dinsdag naar Brussel. “Het is maar één dag, maar het is belangrijk. Zo blijf ik me ervan bewust dat er nog een andere realiteit is dan de rust van Profondeville.”
Alle info op www.brusselhelpt.be en via www.bruzz.be/brusselhelpt
straat wilde blijven en dat het ook niet mogelijk zou zijn om hem van de straat te halen. In die tijd zagen we ook veel meer mensen, zo’n 250 per jaar. We stapten op alle daklozen af, mensen die al jaren buiten sliepen, maar ook mensen die tijdelijk zonder onderkomen zaten. Maar we hadden geen regelmatig, contact met hen, soms slechts eens in het half jaar.”
Op een gegeven moment merkten Meessen en haar collega’s dat sommige daklozen die weer wat vertrouwen in zichzelf en in het leven hadden gekregen, zin hadden om te stoppen met het straatleven. “Ze vroegen ons om een woonst,” vertelt Meessen. “Daar waren we niet op voorbereid. We zijn gaan aankloppen bij andere organisaties, rusthuizen bijvoorbeeld, maar
FR Du haut de ses vingt et quelques années, l’infirmière Emilie Meessen constatait que de nombreux sans-abri ne se tournaient plus, ou moins souvent, vers les organisations d’aide. C’est pourquoi elle créait en 2005, avec une amie, l’asbl Infirmiers de Rue. Au début, l’asbl souhaitait surtout redonner confiance et dignité aux sans-abri, entre autres en les encourageant à adopter une meilleure hygiène. Quelques années plus tard, l’organisation a compris qu’il importait surtout de chercher pour eux un logement digne. « C’est la seule bonne solution pour un sans-abri. »
EN As a nurse in her early twenties, Emilie Meessen realised that many homeless people never register with relief organisations or only do so when it is too late. That is why, together with a friend, she set up the non-profit Straatverplegers/Infirmiers de Rue in 2005. At first, the organisation mainly tried to give the homeless some self-confidence and self-esteem such as motivating them to improve their hygiene. After a few years, they realised that more was needed and started looking for housing for the most vulnerable homeless. “It is the only good solution for anyone who is homeless.”
‘L’HYGIÈNE EST L’INDICATEUR DU RESPECT DE SOI’
“Ons doel is nu: geen daklozen meer. Dat vraagt om een langetermijnvisie bij het beleid, met preventie en meer woningen”
Emilie Meessen
Oprichtster van vzw Straatverplegers
MUSIC, DEBATE & EXPERIMENT
ADIEL ALEX SOURBIS
AMNESIA SCANNER
ANSWER CODE REQUEST LIVE
AROH DJ · BARAKA LIVE · BILL KOULIGAS
BOYS NOIZE · BRODINSKI B2B SLIKBACK
CATERINA BARBIERI WITH MARCEL WEBER & RUBEN SPINI · CLARA3000 · CROWD OF CHAIRS
DAVID AUGUST PRESENTS VĪS WITH FRANKA MARLENE FOTH & MARCEL WEBER
DIENNE LIVE · DISHWASHER_ · DJ DANIFOX
DJ GIGOLA B2B MCR-T · DJ K
DJ LYCOX · DJ MELL G · DJ NIGGA FOX LIVE DONIA B2B KAMOUN · DRACHE MUSICALE
ECHOFARMER · EMILY JEANNE · ERWAN SENE
GAVSBORG · GRIOT TECH LIVE · HAAI · HEITH ICED LATTINA · JIMI TENOR · JOSEY REBELLE
KARENN LIVE · LA DAME · LE MOTEL · LIYO
LUXE · M I M I HYBRIDSET · MACHÌNA LIVE
MARCEL · MARK ERNESTUS & TIKIMAN
MARRØN · MARTHA DA’RO LIVE · NICK LEÓN
NINETTE B2B MONICASHFLOW
NUNO BEATS · OJOO · PIERRE BASTIEN
POLY CHAIN LIVE · PORTRAIT XO · PUCE MARY
RAQL · RAVI BONGO · RICHIE HAWTIN
SAMAR · SCALER LIVE · SKEE MASK
SYQLONE LIVE · TAI LOKUN · VEGYN LIVE
WALTRAUD BLISCHKE · XEXA LIVE YOGA TEACHER · YOOTH
IN COLLABORATION WITH BRIKABRAK · KONTAKT GROUP
LA FORESTIÈRE · MEAKUSMA · PAN
PRÍNCIPE · REBEL UP · WARNING
AND
BOZAR · BRASSERIE ILLEGAAL · C12
LAVALLÉE · LES ATELIERS CLAUS RESET
THEATEROVERTREFT JE STOUTSTE DROMEN
Hier
BRUSSELS 2023
NUITS-SONORES.BE
Dreigt het bloederige conflict tussen Israël en Gaza het samenleven in Brussel onder druk te ze en, waar veel steun heerst voor de Palestijnse zaak, maar tegelijk ook een aanzienlijke joodse gemeenschap lee ?
Zaterdagavond baadde de Europese wijk in het licht van de Israelische vlag, en ook zondag gingen de blauw-witte lichten aan op het Berlaymontgebouw aan het Schumanplein. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil hiermee Israël een hart onder de riem steken, dat aanvallen heeft moeten ondergaan vanuit Gaza door terreurgroepen van Hamas en Islamic Jihad. Het Europees Parlement volgde snel. Ook aan het Luxemburgplein ging de vlag van de Joodse staat omhoog.
Daarmee zette Brussel zich, als Europese hoofdstad, in het rijtje van New York, Berlijn, Genua, Londen, Parijs en andere steden die hun solidariteit met Israël tentoon willen spreiden. Het lokte hier en daar wat meewarige reacties uit, met name in de buurt van het Schumanplein, waar sommigen selfies namen voor de wit-blauwe gloed, maar dan met een opgestoken middelvinger.
Het toont meteen aan hoe snel de meningen polariseren als het over het Israël-Palestijnse conflict gaat, dat nu al decennia bezig is. Ook valt het op dat de lokale besturen, zoals de Stad
Brussel, tot vandaag die Israëlische vlag op de Grote Markt achterwege laten. Misschien om ook niet te veel olie op het vuur te gooien.
Neen, de Brusselse politieke partijen waren slimmer. Ecolo, PS, MR, Défi, ze hebben unaniem de moorddadige aanvallen van Hamas en Islamic Jihad veroordeeld en kopstukken als Ahmed Laaouej (PS) roepen op tot snelle de-escalatie, wat, gezien de huidige situatie, wel eens ijdele hoop zou kunnen blijven. Toch zijn die politieke reacties interessanter dan de symboolpolitiek van de Europese instellingen, want het is al te makkelijk om Israël ten volle te steunen in dit drama, zonder ook naar de andere kant te kijken, namelijk die van de onderdrukte Palestijnen in bezet gebied. En zonder ook op de verantwoordelijkheid te wijzen van de regering-Netanyahu, die goed op weg is om te evolueren naar een autocratische staat met een steeds driestere en racistische koloniseringspolitiek, met dank aan Israëlisch extreemrechts. Het breed gedragen protest in Israël daartegen is nu verstomd. Dat is meteen het drama van het hele Israëlisch-Palestijnse conflict: de beweging die oprecht vrede wil, en een oplossing voor de permanente staat van oorlog waarin zowel Israëli’s als Palestijnen moeten leven is met dit conflict (tijdelijk?) in de buitenbaan terechtgekomen.
Het zijn vandaag de haviken, aan beide kanten, die nu een oorlog gaan uitvechten, en het is onbegrijpelijk dat er ook opiniema-
kers zijn, in Brussel met name, die het niet kunnen laten om zich ongegeneerd aan de kant te scharen van Hamas, in naam van het onrecht dat de Palestijnen in Gaza al decennia ondergaan. Ze beseffen onvoldoende welke schade dit soort terreur veroorzaakt aan de Palestijnse zaak.
Want aan allen die vandaag begrip tonen voor Hamas en Islamic Jihad, moet de vraag gesteld worden of ze willen leven in een samenleving waar die islamistische bewegingen de plak zwaaien, en waar de burgerlijke vrijheden tot een minimum beperkt zijn, en die ten volle door Iran wordt geïnstrumentaliseerd voor eigen geopolitieke belangen.
Wat zegt dit alles over Brussel? Wellicht houden burgemeesters hier en daar hun hart vast voor het grootschalige tegenoffensief dat Israël nu voorbereidt tegen Gaza en waar ook de Palestijnen in de Westbank in de klappen zullen delen. Dat kan ook in Brussel, waar veel steun heerst voor de Palestijnse zaak maar tegelijk ook een aanzienlijke joodse gemeenschap leeft, immers tot onrust en spanningen leiden. Het enige wat daartegen helpt, is nuance en begrip, en een dialoog. En laat dat nu net hetgene zijn dat door deze oorlog aartsmoeilijk zal zijn. Het enige voordeel van het conflict is dat het ons met neus op de feiten drukt en ons eraan herinnert dat onze overheden, in de eerste plaats de Europese Unie, er alles aan moeten doen om een eind te stellen aan de onmenselijke situatie in de bezette gebieden.
“De beweging die vrede wil, en een oplossing voor de permanente staat van oorlog, is met dit conflict in de buitenbaan terechtgekomen”
Steven Van Garsse
Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel
Big City.
Max Wyckaert en Luana Difficile zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Joris uit Anderlecht. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.
Textiel was eeuwenlang een van onze belangrijkste exportproducten. Maar waarom stonden de fabrieken vooral in Anderlecht?
Op het etiketje van menig kledingstuk staat vandaag te lezen dat het uit China, Bangladesh, Turkije of India komt. Maar het had anders gekund: als massaconsumptie niet wereldwijd de norm geworden was, zou op het label ook ‘Made in Kuregem’ kunnen hebben gestaan. Brussel was vroeger immers bekend om zijn textielindustrie.
Die traditie gaat al terug naar het ontstaan van de stad, die vorm kreeg langs de oevers van de Zenne. Die waterloop faciliteerde niet alleen de import en export
Beestig Brussel.
van producten, water is ook essentieel om textiel te bewerken. Net zoals elders in de lage landen bouwde ook Brussel de lakennijverheid uit.
Die productie bloeide helemaal open toen het Brusselse hof in de veertiende eeuw een van de belangrijkste van Europa was. De hertogen van Bourgondië baadden in luxe en daar hoorden luxeproducten bij. Behalve de lakenindustrie boomde ook de productie van wandtapijten en de Brusselse kant. Die textielnijverheid is door de eeuwen heen in het Brusselse DNA blijven zitten, vooral langs het tracé van de Zenne. De molens aan de oevers wekten energie op en het water werd gebruikt om het textiel te bewerken. Voordien gebeurde dat vooral bij mensen thuis, maar die handnijverheid ontwikkelde zich verder en in de negentiende eeuw ontstonden, vooral in Kuregem, verschillende textielfabrieken.
Zo waren er in Kuregem bijvoorbeeld ‘indienneries’ te vinden: fabrieken waar katoen werd bedrukt, een traditie die – inderdaad – uit India overgewaaid was. Voor dat fabricageproces waren vochtige ondergronden nodig en ook daar was het moerassige Brussel uitermate geschikt voor.
Er zijn steeds minder reeën in het Zoniënwoud. Hoe dat komt, is moeilijk te achterhalen. Fotografische monitoring moet antwoorden bieden.
Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity De ree is het grootste wild in het Zoniënwoud.
De ree is de kleinste vertegenwoordiger van de Europese herten, maar het grootste wild in het Zoniënwoud. In Brussel is dat de beste plaats om reeën te spotten.
Met wat geluk zie je er eentje roerloos staan in de verte, maar evengoed springen ze in een flits voorbij. Reeën hebben trouwens langere achter- dan voorpoten.
Daarmee kunnen ze niet alleen heel hard lopen, maar ook gezwind zwemmen en elegante sprongen maken. Al wordt het moeilijker om die taferelen in Brussel te aanschouwen. In Vlaanderen zijn ze bezig aan een opmars, maar met de reeën in het Zoniënwoud gaat het niet zo goed. Dat blijkt uit de meest recente reeënmonitoring van het Instituut voor Natuur en Bos (Inbo). Sinds 2008 stappen vrijwilligers jaarlijks 473 kilometer af en tellen ze de reeën op vaste parcours. Het geeft geen
Maar er was meer. Hoedenfabrikanten gebruikten de vachten van de geslachte dieren in het abattoir. Daarnaast waren er ook blekerijen, weverijen, kleermakers, lederfabrikanten ... noem maar op. Dat die vooral in dat deel van Brussel zaten, kwam dus door de aanwezigheid van de Zenne, het kanaal en de nabijheid van de treinsporen.
Het aantal werklieden in de sector was enorm. De textielindustrie was bij de grootste van de stad. Tot in de twintigste eeuw. De overkapping van de Zenne, de verstedelijking, maar vooral de massaconsumptie en concurrentie uit het buitenland deden het Brusselse textiel de das om. Naar dat ‘Made in Kuregem’-etiketje zal het nog lang zoeken zijn. LD
Ga naar de beste party’s met Gailor Ready to party? Gailor stuurt je op vrijdagavond naar de beste clubs, concerten en feestjes in Brussel.
Te veel getik en getok op die smartphone? GO! Atheneum Etterbeek organiseert iedere maand een smartphonevrije week. BRUZZKet ging kijken tijdens de eerste week.
Meer op BRUZZKet en op TikTok
waterdicht beeld van de populatie, wel goede tendensen. In de periode 2009-2013 waren de aantallen stabiel, zo’n 1,07 geobserveerde ree per gewandelde kilometer. Tussen 2014 en 2023 viel dat terug tot gemiddeld 0,6. Wat de precieze oorzaak is van die achteruitgang, is moeilijk te achterhalen. Recreatiedruk lijkt de meest aannemelijke hypothese: honden en wandelaars verlaten de paden om het bos in te gaan en verstoren het leefgebied van de schuwe dieren. Om echte antwoorden te vinden, wordt nu
fotografische monitoring ingeschakeld. Met een netwerk van cameravallen willen onderzoekers het gedrag van de reeën bestuderen. Volgens de eerste resultaten verschilt dat gedrag namelijk van dat van een populatie die niet in contact komt met mensen. Daarnaast kunnen zo ook potentiële predatoren – zoals vossen en everzwijnen – in kaart worden gebracht. AD
A La Carte
Dirk Snauwaert, directeur van Kunstencentrum Wiels, is deze week de gast van Luckas Vander Taelen in A La Carte.
Donderdag na BRUZZ 24
Gezondheid. Brussel is waakzaam na paranoia in Parijs
Parijs is in de ban van de bedwants. Moet Brussel ook vrezen voor het bloedzuigende beestje in metro’s, cinema’s en ziekenhuizen? De Gezondheidsinspectie werkt alvast aan adviezen. Vijf vragen over de ongenode gast in bed.
door Eva Christiaens illustratie Delphine Frantzen
1De bedwants, wat is dat?
“Vier jaar geleden sprak niemand over bedwantsen. Ik wist dus niet wat ik zag toen ik mijn matras omdraaide en de onderkant vol zwarte vlekken zat. Ik vond ze ook in boeken. En zelfs eentje in mijn oor.” Michel Breton (65) uit Sint-Gillis is vandaag van zijn bedwantsenplaag verlost, maar zat er in 2019 een dik jaar mee in zijn appartement. De bedwants is een plat, zwart beestje van 5 à 7 millimeter groot met een schild en een steeksnuit. “Ze moeten er al langer hebben gezeten, maar ik merkte het niet omdat ik
niet gestoken werd. Pas toen mijn zoon weer een tijd thuis kwam wonen en allergisch reageerde, zijn we naar een arts geweest.” Toen begreep Breton ook plots vanwaar de bloedvlekjes kwamen die hij de laatste maanden soms op zijn pyjama-T-shirts vond. “Ik moet dus wel gestoken zijn, maar bij mijn zoon zwollen de beten echt op.”
Gevaarlijk voor de gezondheid zijn bedwantsen niet, zegt biologieprofessor Luc Brendonck (KU Leuven), lastig in huis zeker wel. Brendonck is gespecialiseerd in insecten en pesticiden. “Het is tot nu toe niet bekend dat bedwantsen ziektes verspreiden, maar de
beten geven sommige mensen wel rode bultjes die jeuken. Het is ook geen probleem van hygiëne, want je kan ze tegenwoordig vinden op allerlei plaatsen waar veel mensen, en lekker bloed, samen zijn, stilzitten of een dutje doen.” Zoals matrassen, zetels en kledij. Of zoals in Parijs, waar de beestjes nu ook buitenshuis op metrostoeltjes, in bioscopen en ziekenhuizen zijn gevonden. Allemaal plaatsen waar mensen langere tijd verblijven en vaak in het donker. “De diertjes tonen zich overdag niet en houden zich schuil in kieren en spleetjes,” zegt Brendonck. “Dat maakt het lastig om ze ▼
te bestrijden. Ze vliegen niet rond, verbergen zich op plaatsen waar pesticiden niet geraken en kunnen lange tijd verder met een bloedmaaltijd.”
Smakelijk klinkt het niet, maar ze komen dus best lang toe in één huishouden. Tot ze met zoveel zijn dat ze op zoek moeten naar nieuw eten. “Dan banen ze zich een weg via waterleidingen, elektriciteitskabels en chauffages naar andere kamers of appartementen in eenzelfde blok,” vertelt verdelger Geoffrey Dengis van Awesse, een bedrijf uit Nijvel dat vaak in Brussel werkt. Daarom kan je de bedwants ook weleens in stopcontacten zien. “Ik merk dat mensen het probleem vaker kennen. Ik moest deze maand nog op inspectie in een sociaal woonblok met zestig appartementen. Daar hadden veel bewoners het nieuws op de Franse televisie gezien.”
Algehele paniek in Frankrijk: berichten over enkele bedwantsen in de metro en een hogesnelheidstrein worden veel gedeeld via sociale media, de krant Libération zette het beestje op haar voorpagina en toeristen durven niet meer te gaan zitten in de metro. Dat alles leidt tot een massa filmpjes op TikTok. Met de Olympische Spelen in zicht belooft de Franse regering nu oplossingen voor al wie met bedwantsen kampt. Er vallen woorden als epidemie en indamming.
Het zette Brussels minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo) vorige week mee aan tot actie. Want, Parijs is niet ver en bedwantsen kruipen al eens in een reiskoffer. Maron heeft nu een evaluatie van het probleem besteld bij de Brusselse Gezondheidsinspectie. Voorlopig heeft die geen zicht op het aantal bestrijdingsinterventies in de stad en ook niet op de grootteorde van het probleem. “De bedoeling van de evaluatie is onder meer om in te schatten hoe we mensen die te maken krijgen met bedwantsen beter kunnen helpen,” zegt Frederic Pellisier van de Gezondheidsinspectie. Een timing daarvoor ligt nog niet vast.
Of de bedwants echt zo fel oprukt als gevreesd, is niet duidelijk. Dat geldt zowel voor Frankrijk als bij ons. “Ik krijg zeker
meer oproepen dan vijf jaar geleden. Nu doe ik gemiddeld al drie à vier interventies per week in Brussel,” vertelt Dengis, een relatief kleine speler in het vak, “maar het probleem is even groot in Luik of Nijvel en buiten de stad. Ik heb de indruk dat de bedwants vaker opduikt sinds de hotels weer vollopen, na de covidpauze. We reizen weer meer.” Volgens bioloog Luc Brendonck kan ook de klimaatverandering meespelen. “Bedwantsen houden van iets warmere temperaturen. Daar draagt onze toegenomen isolatie in huis ook aardig toe bij.”
Tegelijkertijd is er perceptie. “Het probleem groeit effectief, maar er speelt ook een effect van sociale media,” zegt Vincent Ergen, consultant en bestuurder bij de Belgian Pest Management Association. “Eén geval, zoals dat op de Parijse metro, wordt al snel uitvergroot. En soms zelfs politiek uitgespeeld. Een groep mensen die geen strakke Europese regels rond pesticiden wil, gebruikt de bedwants om te zeggen dat pesticiden soms onvermijdelijk zijn.” Volgens Brendonck een loos argument. “Er zijn voldoende alternatieve mechanische bestrijdingsmiddelen,” zegt de bioloog, zoals met hitte.
Waarom drij de bedwants mensen tot paniek?
Een insect dat zich vooral verstopt tijdens de dag klinkt behoorlijk onvoorspelbaar, wat de Franse paniek mee voedt. “Je wordt er ofwel paranoia van, ofwel maniakaal,” zegt Michel Breton, die zichzelf tot de tweede groep rekent. Hij desinfecteerde eigenhandig zijn hele appartement, met resultaat. “Ik deed dat kamer per kamer en pakte alles zes maanden lang in plastic in, van gordijnen tot mijn parlofoon. Mijn bed zette ik van de muur, ik smeerde vaseline op de poten, spoot gif en waste alle beddengoed op zestig graden.” Zijn kat zat soms 24 uur
alleen in een kamer, terwijl hij de rest van de woning aanpakte. “Mijn zoon kleedde zich maanden later nog altijd uit in de inkomhal om zeker geen nieuwe beestjes binnen te brengen,” zegt Breton, nu lachend, want hij deelt zijn hal met de buren. “Je raakt geïsoleerd. Vrienden wilden niet meer op bezoek komen en als ik zelf werd uitgenodigd, lieten ze mij niet op de sofa zitten. Ik kreeg een houten stoel.”
Breton is er zeker van: de bedwants kan tot wanhoop drijven. “Ik had geluk dat ik niet gebeten werd en relatief goed sliep, maar de bestrijding is erger dan een verhuizing. Mocht mij dat binnen het jaar nog eens zijn overkomen, ik weet niet wat ik had gedaan,” vertelt hij.
Wie, zoals aanbevolen, liever een verdelger inschakelt, is al snel duizend euro kwijt voor een klein appartement. “We moeten drie of vier keer langskomen en één spuitbeurt kost rond de 400 euro per kamer,” zegt Geoffrey Dengis. Het kan goedkoper met stoom, maar dat vindt hij minder effectief. “Budget is zeker een reden waarom niet iedereen een firma kan inschakelen. Of waarom ze niet het hele protocol volgen achteraf.” Al je kleding op zestig graden wassen is voor sommige Brusselaars al te duur, merkt Dengis. “Het probleem is dat de beestjes zich vermenigvuldigen wanneer ze niet op tijd worden bestreden.”
Door die complexiteit duiken ze vaak op in gedeelde woonvormen, zoals studentenkoten, sociale woningen of in de daklozenopvang. Daarover trok de vzw Puerto, die thuislozen begeleidt op zoek naar een woning, twee jaar geleden al aan de alarmbel in Brussel.
“Ergens vrees ik dat we ze in Brussel ook weleens in een bioscoop zullen vinden, als dat in Parijs zo is,” zegt woordvoerster Lysiane Ménier van Cinema Palace. Ze stelt meteen gerust: er is nog geen enkele bedwants in hun zalen gevonden. “Wij krijgen er ook geen vragen over van klanten en hebben regelmatig onderhoud.” Eenzelfde geluid bij cinema Aventure, waar de zalen meermaals per dag worden gepoetst. Kinepolis krijgt op vaste basis controles door een gespecialiseerde firma, die snel kan verdelgen indien nodig. “Uiteraard zijn wij waakzaam gezien de huidige Franse context,” zegt woordvoerster Anneleen Van Troos daar. Alert is ook het woord bij het openbaar vervoer. Eurostar zal de komende weken alle treinstellen preventief controleren, meldde de treinoperator vorige week, want op de lijn Londen-Parijs zijn dit jaar een paar losse bedwantsen gespot. Op de Belgische treinen van de NMBS is dat nog niet gebeurd. Die worden voorlopig gereinigd zoals anders. Ook de MIVB sust: op de Brusselse metro’s zijn de plastic of nepleren stoeltjes minder
riskant dan stof.
De meest getroffen sector blijft die van de hotels, weten de verdelingsfirma’s. “Het gaat dan niet om het vuilste hotel, maar het drukst bezochte,” zegt Vincent Ergen, die schat dat meer dan 95 procent van de hotels er ooit mee te maken kreeg. Bij de Brussels Hotel Association (BHA) hebben ze daarover geen cijfers. “Alle Brusselse hotels zetten sterk in op preventie met vroege scans in de kamers,” zegt secretaris-generaal Rodolphe Van Weyenberg. “Er bestaan zelfs slimme bedpoten die de beestjes kunnen herkennen. Vandaag zien wij geen concreet probleem.”
Minutieuze controle na elke gast is volgens Ergen de meest aangewezen preventie, zowel voor hotels als bioscopen. “Als je maar één bedwants vindt, heb je nog geen probleem. Zoals bij elke diersoort heb je een koppel nodig om eitjes te leggen,” zegt hij. Alleen moet je ze wel vinden, geeft Geoffrey Dengis toe. “Het erge is: om de beestjes op te sporen, moeten ze een gast hebben om ’s nachts te bijten. Na een behandeling vragen wij hotels dus om hun kamers te blijven verhuren.” Dat klinkt weinig gezellig en de BHA ontkent stellig dat het gebeurt.
Experts raden aan om je reiskoffer in hotels zo ver mogelijk van het bed te openen. “Zet hem bij voorkeur in de badkamer,” tipt Dengis. Na de reis was je best nog eens alle kleding op zestig graden. “En je kan je beddengoed in de diepvries steken,” zegt Luc Brendonck.
Ook wie niet op reis gaat, past best op met gedeelde spullen. “Ik vermoed dat de beestjes bij mij zijn binnengekomen via mijn zoon, die destijds een woning deelde met vrienden en gerief van hen bij mij had gezet,” zegt Michel Breton uit Sint-Gillis. “Soms zetten mensen een zetel met bedwantsen op straat, maar haalt iemand anders hem gewoon binnen,” ziet Geoffrey Dengis ook aan grotere woonblokken in Brussel.
En als je er dan toch mee zit, ben je best op tijd eerlijk tegen de buren. Want in de vele gedeelde huizen of appartementsblokken in Brussel zal de bedwants, zoals gezegd, zonder bestrijding via technische leidingen naar hen toe kruipen. “Geschillen over wie de factuur moet dekken, komen zelden tot bij ons, maar in principe moet de eigenaar of huurder die de beestjes binnenbracht, betalen,” zegt vrederechter Géry de Walque. “Die verantwoordelijke is dikwijls moeilijk aan te duiden. Als verschillende gezinnen in één gebouw ermee zitten, zal normaal de syndicus die kosten dragen.”
FR Paris est obnubilé par les punaises de lit. Est-ce que Bruxelles doit aussi les craindre dans les métros, cinémas ou hôpitaux ? La Santé publique travaille ses conseils aux citoyens. Mais le nombre d’interventions à Bruxelles n’étant pas connu à ce jour, on ne sait pas si le problème s’aggrave. Les hôtels misent déjà sur la prévention mais prévenir est souvent plus compliqué dans les immeubles car les punaises passent d’un appartement à l’autre. Et un exterminateur est cher. Pour éviter la panique française, les cinémas bruxellois et les transports publics veulent surtout être vigilants. « On n’en a pas encore vu », entend-on de leur côté.
EN Paris is plagued by bedbugs. Should Brussels too fear the blood-sucking critter? The Health Inspectorate is already working on its advice. We currently have no idea of the number of interventions in Brussels, or whether the problem is in fact growing. Hotels are already betting on prevention with smart bed legs and strict controls. Prevention is often more difficult in shared housing blocks, where the critters can use cable ducts to move between homes. The cost for an exterminator soon adds up. To avoid the French panic, Brussels cinemas and public transport want to be especially vigilant. “We haven’t seen it anywhere yet,” they say.
Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Carlo a (14) uit Schaarbeek. “Ik hou van rap, maar ook van Queen, Billie Eilish, AC/DC, Nirvana, The Beatles …”
door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele
Ik zie dat je veel tekent. Heb je nog meer hobby’s?
Acrobatie op de circusschool. Liefst van al hang ik aan de trapeze, maar soms doen we ook andere dingen, zoals mast of doek. Ik zing ook al mijn hele leven, afgelopen zomer heb ik op singer-songwriterkamp mijn eerste eigen nummer opgenomen. Daarna heb ik me meteen ingeschreven voor zanglessen en notenleer.
Waarover gaat je liedje?
Ik wilde iets schrijven over mijn familie en heb een nicht die Robin heet, wat roodborstje betekent in het Engels. Zo kwam ik op het idee om een liedje te maken over alle verschillende dingen die een roodborstje kan zijn: een vogel, maar ook een superheld.
Hoe klinkt het?
Helemaal anders dan de muziek waar ik zelf naar luister. Dat is meestal rap, maar ook Queen, Billie Eilish, AC/DC, Nirvana, The Beatles … Mijn eigen nummer klinkt heel verdrietig, maar eigenlijk is de tekst best vrolijk.
Je zit in het derde middelbaar. Wat studeer je?
Latijn. In het begin vond ik dat niet zo leuk, maar nu we meer met teksten en cultuur bezig zijn, is dat helemaal anders. Ik ben sowieso meer fan van talen dan van wiskunde en wetenschappen, dat vind ik echt moeilijk.
Gelukkig hebben we een heel goede leerkracht.
Wat is voor jou een goede leerkracht?
Iemand die geduldig is, rustig blijft en iedereen de kans geeft om te antwoorden. Voor mij is het belangrijk dat een leerkracht ons helpt en ervoor zorgt dat de hele klas mee is. Neem nu onze leerkracht wiskunde: je merkt dat ze echt wil dat al haar leerlingen slagen, en dat werkt heel motiverend. Ik begrijp dat leerkrachten soms streng moeten zijn, maar er is een verschil tussen streng en gemeen.
Woon je hier graag?
Ik merk dat ik, als we op vakantie gaan naar kleinere dorpjes, altijd blij ben om terug te keren naar de stad. Die dorpjes zijn gezellig en ik hou ook van de rust, maar toch is er iets aan de stad wat me echt aantrekt. Ik hou van het Josaphatpark, met vriendinnen aan het kanaal zitten ... Er gebeurt zoveel in Brussel, je ziet elke dag wel iets. Soms ook minder leuke dingen, natuurlijk. Ik ga bijvoorbeeld met de metro naar school en er is altijd wel iemand die … niet helemaal oké is, zal ik maar zeggen.
Hoezo?
Mensen die te veel gedronken hebben, of zo. Dat is niet leuk, want op de metro zit je vast in een wagon. Je kunt niet weg en dat geeft een heel onveilig gevoel.
Natuurlijk probeer je je daar wel wat op voor te bereiden, ik denk dat alle meisjes wel een sjaal of trui meenemen als ze een topje dragen en met de metro terug naar huis moeten.
Praat je daarover met vriendinnen?
Soms, als iemand iets meemaakt. Een vriendin vertelde onlangs dat ze gecatcalled (intimidatie op straat, nafluiten bijvoorbeeld red.) was, voor ons is dat gewoon heel raar. Zij is dertien, ik veertien. Volgens mij denken veel mannen dat het grappig is? Niet dus. Ze bedoelen het misschien niet slecht, maar het voelt echt heel oncomfortabel.
Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer
FR Carlotta a quatorze ans, dessine, fait de l’acrobatie à l’école du cirque et chante. L’été passé, elle a écrit sa première chanson lors d’un camp pour auteurs-compositeurs. L’inspiration lui vient de Billie Eilish, mais Queen, AC/DC et Nirvana figurent aussi sur ses playlists. À l’école, elle étudie le latin en troisième secondaire. « Un bon prof est patient, reste calme et permet à chacun.e de répondre. »
EN Carlotta is 14 and draws, does acrobatics at circus school, and sings. Last summer at a singer-songwriter camp, she wrote her very first song, about a robin in all its guises. She finds inspiration for her music in Billie Eilish and has Queen, AC/DC, and Nirvana in her playlists too. At school, she is doing Latin in the third year of secondary school. “A good teacher is patient, calm, and gives everyone a chance to answer.”
“Voor mij is het belangrijk dat een leerkracht ons helpt en ervoor zorgt dat de hele klas mee is”
Patricia Kasongo: “Ik bak hybride taarten. Ik maak mijn gebak op maat: de klant vraagt, ik draai.”
Welkom in het nieuwe culinaire Brussel, waar Congolese rum een Belgische bruidstaart extra op smaak brengt of exotische pepers Engelse gin-tonics wat meer pit geven. Het hyperdiverse karakter van de stad laat zich steeds vaker proeven op tafel, en op de manier waarop culinaire ondernemers zichzelf profileren. “Wie zijn economische basis wil versterken, moet loskomen van de eigen etnische niche.”
door Hans Vandecandelaere foto’s Saskia Vanderstichele
La Maison des Poivres aan het Oud Korenhuis in het centrum van Brussel groeide in korte tijd uit tot een Congolees uithangbord. Blikvangers zijn de zwarte, hermetisch gesloten zakjes met witte opschriften: “Poivre sauvage du Kivu”, “Poivre de Punja”, “de Cîmes”, “de Séline”. Sommige korrels scheiden een verrassend zoet aroma af, andere proeven kruidig, fruitig, soms dierlijk. Zaakvoerster Sandrine Vasselin spreekt over haar pepers zoals wijnboeren over hun terroir. “Noem me gerust een ambassadrice. Congo produceert zulke mooie producten. Ik geef ze waarde en maak ze voor iedereen toegankelijk. Mijn klanten? Bakkers, Brusselse restauranthouders en natuurlijk iedereen die langsloopt.”
In de wouden van haar geboortestreek Zuid-Kivu zocht én vond ze aan lianen hangende wilde pepers. Ze leidde lokale families op om de vruchten te oogsten en
voor voedselconsumptie te bewerken. Ook in de evenaarsregio viel wat te plukken. Zo garandeert ze in Congo vandaag het inkomen van een zestigtal mensen. “Ik produceer, importeer en distribueer. Alles zit in één keten, zodat de winst billijk wordt verdeeld en niet enkel naar het noorden stroomt.” Nog later breidde ze haar gamma uit en nu werkt ze samen met duurzame producenten in Kameroen, Madagaskar en, speciaal voor haar curry’s, met leveranciers uit Ethiopië, Indonesië en Nepal. “Het was pas via vergelijking dat ik de kennis over mijn eigen Congolese pepers kon vergroten.”
Het is een gemoedelijk komen en gaan in haar winkel. Een Luxemburgse toeriste laat haar fantasie de vrije loop en ziet in haar verbeelding hoe ze met de pepers haar Thaise gerechten, haar ijsjes, haar koffie, soepen, cocktails en gin-tonics zal verbeteren. Lees: pittiger maken, meer gelaagd. Een kok stapt binnen, snuift aan een pepersoort
en roept het uit: “Het begin van een nieuw gerecht.” Andere koks, zo vertelt de uitbaatster, verwerken de pepers in typisch Belgische chocoladedesserten, maar ook in konijn- en visgerechten.
Nog een voorbeeld van de fascinerende wereld van etnisch ondernemerschap in Brussel is Patricia Kasongo. Haar ouders waren typische hooggeschoolde eerstegeneratie-Congolezen die na hun studies aan de UCL als arts naar Congo terugkeerden. In 2019 opende ze haar winkel-atelier Paprika’s Kitchen in de Van Arteveldestraat in Brussel-Stad, waar ze naar eigen zeggen “hybride taarten” maakt.
“Ik maak mijn gebak op maat: de klant vraagt, ik draai,” zegt ze. Scènes uit tekenfilms op de taarten schilderen of als suikersculptuur aanbrengen? Het kan allemaal. Meestal gaat het trouwens om bruiloftstaarten, soms drie verdiepingen hoog. Maar los van de specifieke vraag van
de consument probeert Kasongo toch ook haar culturele eigenheid in haar werk te steken, en dat doet ze via de smaak en het gebruik van Congolese ingrediënten in de binnenkant. Denk aan Kwilu, een Congolese rum, of Congolese passievruchten, zoals maracuja. “Evengoed tover ik typisch Belgische appeltaarten, soesjes en eclairs om tot een volwaardige nieuwe smaak.”
Zaken zoals La Maison des Poivres en de taartenwinkel van Patricia Kasongo passen in een tendens die aan belang wint in Brussel: die van etnische ondernemers die zich richten op een breder publiek. Dat meent professor Benjamin Wayens (ULB), gespecialiseerd in economische stadsgeografie. “Globaal en hypothetisch durf ik te stellen dat het een dominante tendens is om los te komen van de eigen etnische niche en op te schuiven in de richting van klantenverbreding en -vermenging. Als je in hyperdi-
vers Brussel je economische basis wilt versterken, dan heb je trouwens geen keuze.” Dat bredere publiek wordt aangesproken door verschillende culturele invloeden te mixen tot er een nieuw product ontstaat. Of er wordt geïnvesteerd in een mooi, toegankelijk decor dat leidt tot culturele klantenvermenging. Dat proces van vermenging wordt in de vakliteratuur ‘metissage’ genoemd – of hybridisering. Sandrine Vasselin van La Maison des Poivres koos bewust voor die
strategie, door uit te leggen wat je kan doen met exotische producten via ateliers, proeverijen en klantenbediening. Lekkerbekken kunnen bij haar ook terecht voor mooi gepresenteerde kant-en-klaarpotjes met sauce moambe
La Maison des Poives is een recent voorbeeld van metissage, maar er zijn ook gerechten die zo oud en ingebed zijn dat niemand er nog bij stilstaat dat er een vermenging is geweest. Zo is de Chinese pikante kip voor veel Belgen een godsgeschenk van de migratie, maar ook dat is een puur vermengd gerecht, dat niets met de echte Chinese keuken te maken heeft. Al in de jaren 1960 kwam de eerste generatie Chinezen met die kip tegemoet aan de illusie van de westerling die dacht dat alles wat exotisch is, ook heet moet zijn. Net zo zijn canard à l’orange of scampi met ananas naar Chinese maatstaven buitensporig zoete gerechten. Vaak doorloopt zuiver etnische voeding in de diaspora een aanpassingsfase tot ze voor derden behapbaar wordt.
De Chinese wegbereiders vonden ook inspiratie in de kruisbestuiving met andere Aziatische keukens. De integratie van de in oorsprong Indonesische nasi goreng en loempia’s met kip zijn hier voorbeelden van. Zogenaamde Chinese gerechten werden uitgetest en in geval van succes toegevoegd aan de spijskaart. Menu’s werden genummerde telefoonboeken met soms meer dan honderd keuzemogelijkheden. Elk minimaal verschil in een kipbereiding werd een item. Chinezen hybridiseerden ook hun eetcultuur. In China deelt men het eten. Alles wordt gelijktijdig in het midden van de tafel opgediend, maar in de diaspora werden kommen, borden en gerechten gecompartimenteerd in gangen.
Hoewel die vermenging op zich niet nieuw is, vormt Brussel als wereldstad een interessante omgeving om nieuwe tendenzen te ontdekken – meer dan een dorp of een monoculturele omgeving. Toch is het,
“Noem me gerust een ambassadrice. Congo produceert zulke mooie producten. Ik maak ze voor iedereen toegankelijk”
Sandrine Vasselin
Zaakvoerster La Maison des Poivres
ondanks de economische voordelen en de historische voorbeelden, niet de norm. Neem Matonge. Het contrast tussen La Maison des Poivres en de Sub-Saharaanse shoppingwijk in Elsene kan niet groter zijn. Geen westerling die weet wat hij moet aanvangen met de in kisten gestapelde maniok of met kwanka, de tot pasta vermalen en in tropische bladeren gewikkelde maniok. Wat te doen met ngolo, de slanke, tot broos papyrus verschraalde geparfumeerde vis die louter om zijn aromatische eigenschap in stoofpotten wordt gedompeld? De meeste winkeliers verkopen oneindig veel van hetzelfde: steevast voeding, cosmetica en haarstukken. Winkelcomfort is ver zoek. Sandrine Vasselin noemt het overlevingshandel zonder langetermijnvisie.
“Het Elsense Matonge reproduceert de joyeux bordel van het gelijknamige Matonge in Kinshasa: bier drinken, luide muziek, non-stopfeest. Je weet nooit of het middag of middernacht is. Er is geen ondernemersmentaliteit. Daardoor is er een grote leegte om de sprong naar kwaliteitshandel te maken.”
Dat beaamt ook cultuurfilosoof en buurtbewoner Eric Corijn. “Van metissage, of culturele vermenging, is in Matonge geen sprake. De handel blijft op het eigen publiek gericht. De commerçanten geven buitenstaanders geen gebruiksaanwijzing mee en daardoor verzwakken ze eigenlijk hun economische positie.”
Ongeveer hetzelfde verhaal voor de Turkse handel in Schaarbeek en Sint-Joost, waar ondernemer en klant vaak tot dezelfde groep behoren en het bedrijf goederen en diensten uit het herkomstland aanbiedt. Of het restaurant Xu Ji Weng Wei in de Visverkopersstraat in het centrum, waar Chinese toeristen over de vloer komen voor de echte Chinese keuken. Denk aan kwal, kippenpoten, geurende zwarte bonen, gewokte eendentongen, vis met kop en graten, en vlees met beenderen. Chinezen vinden immers dat vlees meer sap en aroma behoudt als het samen met botjes wordt bereid en geserveerd.
Blijft de vraag waarom de ene ondernemer wél en de andere niet de stap zet naar een verbreding van het aanbod en het cliënteel?
“De overgang naar het hybride kan schokkend en ingrijpend zijn,” meent Corijn. “Voor de baas van een Marokkaans theehuis die ook alcohol en vrouwen op zijn terras wil, is de stap erg groot. Het is alles of niets. Halal of niet-halal. Zodra je varkensvlees in een koosjere winkel verkoopt, stop je met koosjer
te zijn. Je begint te foefelen met je eigen regels. En dat is met name bij eetgewoonten, gedrag en seks niet zo gemakkelijk.’
Toch bestaat ook die andere categorie van ondernemers die weliswaar geen zuiver hybride product aanbieden, maar via een upgrade van het decor wel streven naar klantenvermenging. Iemand die ergens tussenin bengelt is Bilal Arrouj, zaakvoerder van het brunch-koffiehuis Brol in Molenbeek. Via halal maakt hij Franse patisserie, en dus een Franse culinaire traditie, toegankelijk voor moslims. Dat op zich is al hybride, maar vooral het interieur is doorslaggevend. “Samen met mijn twee broers wilden we iets atypisch, rustieks, met kale bakstenen, een spot van een boot als luster en De Schreeuw van Edvard Munch tegen de muur. Er is geen enkele Marokkaanse referentie en het gevolg van onze
neutrale inrichting is dat iedereen zich hier thuis voelt.”
Slager Hamza doet in de Haeckstraat, op de grens tussen Jette en Molenbeek, dan weer denken aan die andere grote schilder. De blikvanger van zijn compleet gerenoveerde slagerij is een grote glazen box met opgehangen runderkarkassen, weggeplukt uit de doeken van Francis Bacon. “Américain préparé of carbonade flamande heb ik niet in mijn toonbank,” lacht hij. “Daar is letterlijk geen plaats voor en we zijn slagers, geen traiteurs. Maar de moderne inrichting maakt wel dat meer dan de helft van mijn klanten niet-moslim is. En die komen gewoon voor de kwaliteit van het vlees.”
Lees een langere versie van het artikel op www.hyperdiversbrussel.be
FR Dans le nouveau milieu gastronomique bruxellois, le rhum congolais confère un petit goût distinctif aux gâteaux de mariage belges et les poivres anglais exotiques relèvent les gin tonics. Le caractère hyperdiversifié de la ville se ressent de plus en plus à table et dans les stratégies des entrepreneurs culinaires. « Quiconque souhaite renforcer sa base économique doit se défaire de sa niche ethnique », dit le géographe urbain Benjamin Wayens. Ce processus –surnommé métissage dans la littérature – se fait en adaptant des plats ou en les combinant, ou encore en rendant la décoration plus neutre afin que tout le monde s’y sente bien.
EN Welcome to the new culinary landscape of Brussels, where Congolese rum adds flavour to a Belgian wedding cake or where exotic chillies spice up English gin and tonics. The hyper-diverse character of the city is increasingly noticeable in the food, and in the way culinary entrepreneurs profile themselves. “Those who want to strengthen their commercial base must break away from their own ethnic niche,” says urban geographer Benjamin Wayens. The process of what academic literature calls “métissage” works by adapting or mixing dishes, or perhaps with a more neutral décor so that everyone can feel at home.
Trachet.
Brusselaar
Iedereen doet op zijn frieten wat hij/zij wil. De ene neemt mayonaise en de andere Andalusische saus. Of mikado!
De Hollander durft een ‘patatje oorlog’ te bestellen of een ‘kapsalon’, de Brit doet er moutazijn bij met een gefrituurde moot vis. De Vilvoordenaar kiest voor ‘schep’: de saus van stoverij met nog wat draadjesvlees. Goed idee eigenlijk, waarom eten we geen pakjes frieten met bolognesesaus of friet moambe?
Sinds enkele jaren is hier de poutine in opmars, meestal uitgelegd als frieten met gesmolten kaas. Maar om authentieke poutine te zijn, is er net iets meer nodig.
Het gerecht ontstond in de provincie Quebec in Canada. Canada erkent overigens wel meer culinaire eigenaardigheden als nationaal erfgoed, denk maar aan de pizza Hawaï, de meest gehate pizza ter wereld! Die werd uitgevonden in Ontario.
Om te begrijpen waar het om gaat, moeten we het eerst even hebben over Canadese kaas. De cheddar, zoals ook elders in de wereld, regeert er bovenal, maar er is ook Franse invloed te
merken, met camembertoïde kazen, blauwe kazen en meer. Typisch is de fromage en crottes of fromage en graines
Dat zijn witte klompjes weinig bewerkte wrongel, ontdaan van hun wei en licht gedroogd. Ze smaken wat als cottagecheese, maar de klompjes zijn groter. Er wordt van gezegd dat ze grappig piepen tussen de tanden, zo elastisch zijn ze. Crottes zijn de voorloper van cheddar, de klompjes wrongel vóór het persen en rijpen van cheddarkaas. De crottes zijn erg populair in winkels langs de weg, de Quebequois snoepen ervan tijdens het rijden of borrelen, zoals chips.
Op een dag, naar het schijnt in 1957, bestelde iemand een portie frieten in ruraal Quebec. Die worden er traditioneel versierd met enkele lepels gravy, bruine saus. Een zeer Britse manier om vlees te begeleiden. “Geef er wat krotjeskaas bij en gooi maar bijeen,” zei hij tegen de baas. “Ca va faire une sacrée poutine,” antwoordde die, wat in het Quebequois zeggen wil: dat
gaat nogal een zootje worden! De naam van deze fastfood was geboren: la poutine, het zootje, op zijn Canadees uit te spreken als ‘poetzine’.
Nappeer je frieten (ginder slechts één keer gebakken) met een klevende bruine gravy. Bij gebrek aan Canadese crottes bestrooien we ze dan met verkruimelde jonge cheddar en mengen goed. Dat is het, meer niet.
Ondertussen is de poutine in de steden van dit oude continent een eigen leven gaan leiden, met verschillende toevoegsels en zelfs gegratineerd onder de grill. Gemengd met Canadese krotjeskaas en bruine saus zie ik dat niet zo best lukken.
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet
“Waarom eten we geen pakjes frieten met bolognesesaus of friet moambe?”
De grote techbedrijven weten al zoveel over ons, en straks gaan ze mogelijk ook nog onze hersenen scannen om te zien wat er in ons hoofd omgaat. De Brusselse kunstenaar Roel Heremans staat op het Mindblowers-project van de VUB en de KVS stil bij onze ‘neurorechten’.
door Michaël Bellon
Mindblowers is het jaarlijkse treffen van de KVS en de VUB op de grens tussen kunst en wetenschap. Ook publiek is welkom op de avond vol performances en talks van de visionairen van onze samenleving: wetenschappers en kunstenaars. Het thema dit jaar is macht in al haar verschijningsvormen. Zo komt onderzoeksjournaliste Hind Fraihi praten over de kracht van ondergrondse extremistische netwerken, onderzoekt choreograaf Lucas Katangila hoe dans kan fungeren als wapen, heeft wetenschapper en kunstenaar Valery Vermeulen het over de artistieke aantrekkingskracht van zwarte gaten, gebruikt regisseur Irene Guttiérez participatief filmmaken als protestvorm, en situeert politicoloog en activist Rémy Bonny de lgbtqia+-gemeenschap in de machtsstrijd tussen democratie en autocratie. Een van de andere gasten is transdisciplinair kunstenaar Roel Heremans, die zal praten over de macht die men in de nabije toekomst zou kunnen verwerven over onze gedachten. Hij presenteert in de KVS ook een maand lang zijn NeuroRight Arcades, retro spelconsoles die wijzen op de gevaren die de slag om
onze gedachten vertegenwoordigt voor de menselijke integriteit.
Artistieke revalidatie
Roel Heremans is momenteel resident van het artistieke onderzoeksplatform
Kunstenwerkplaats in Sint-Gillis, maakt sinds kort met een werk deel uit van de vaste collectie van het wereldbefaamde Ars Electronica Center in Linz, staat binnenkort op het IMPAKT Festival in Utrecht, is geselecteerd voor de nieuwe Europese S+T+ARTS-residentie (Science, Technology & the Arts), en trekt in november voor een residentie naar het Chinese Wuhan. Heremans noemt zichzelf een transdisci-
plinair kunstenaar, omdat hij zijn praktijk heeft opgebouwd vanuit verschillende subgenres zoals geluidskunst, radiokunst, podiumkunsten, beeldende kunsten, experimentele choreografie en digital art. Drie ingrediënten spelen momenteel een belangrijke rol in zijn creaties: geluid – veel van zijn creaties beleven bezoekers individueel of in groep met een koptelefoon – maar ook composed introspection en neurofeedback.
“Composed introspection is eigenlijk wat ook boeken of podcasts bewerkstelligen,” legt Heremans uit. “De woorden die je leest of hoort componeren en sturen je verbeelding, waarbij je als lezer of luisteraar zelf de agency behoudt om je verbeelding aan het
werk te zetten en voor output te zorgen. Mijn interesse daarvoor is gewekt door het ongeval dat ik had op mijn negentiende. Ik verloor mijn kortetermijngeheugen, had afasie, en had moeite met fijne motoriek en logica. Ik denk nog steeds dat ik tijdens de revalidatie toen kunstenaar ben geworden. Omdat ik eigenlijk niets meer wist van het ongeval, heeft een getuige mij verteld wat hij op dat moment gezien heeft, opdat ik me er een beeld van kon vormen. Het recreëren van beelden was tijdens die revalidatie heel belangrijk, en ik keer nog altijd terug naar dat moment om aan te voelen wat mijn volgende stap moet zijn.”
Ook Heremans’ interesse voor neurofeedback – informatie over onze hersenactiviteit – stamt uit de tijd van het ongeval. “Ik heb toen ook veel neurologisch onderzoek ondergaan: eeg’s (waarbij hersenactiviteit elektrisch wordt gemeten, red.) en fMRI-scans (die de hersenactiviteit in kaart brengen aan de hand van doorbloeding, red.). In de opkomende wereld van
“Nieuwe generaties airpods en VRheadsets zullen toepassingen krijgen die aan gebruikers hersendata on rekken die kunnen worden doorverkocht”De vijf NeuroRight Arcades van Roel Heremans, retrospelconsoles die je hersenen scannen.
computerinterfaces voor consumenten wordt dat soort neurofeedback uit de medische wereld nu ook gebruikt. Er is een opkomende markt van BCI’s of brain computer interfaces, die je hersenactiviteit meten en gebruiken. Zo bestaan er al koptelefoons, petten en sieraden waarin eeg of andere biodatasensoren verwerkt zijn. Bekend is bijvoorbeeld de meditatiehoofdband Muse, waarmee je je concentratie kan meten. Dat systeem is bijvoorbeeld ondertussen gehackt om in te zetten in de computergame Skyrim VR: hoe meer je je concentreert, hoe meer mana (magische kracht, red.) je krijgt. Nieuwe generaties airpods en VR-headsets zullen waarschijnlijk ook zulke eeg-toepassingen krijgen. Daardoor kunnen hersensignalen een functie krijgen in een digitale omgeving, maar worden aan de gebruiker natuurlijk ook hersendata onttrokken die kunnen worden doorverkocht, zoals nu al met andere gebruikersgegevens gebeurt. Als die hersendata gecombineerd worden met artificiële intelligentie, of in verkeerde handen vallen, dan kom je snel uit bij toestanden waarvoor nu al ethische regels zouden moeten bestaan.”
Vandaar het NeuroRights Initiative van Columbia University, dat vijf neurorechten voorstelt voor een wereld waarin breincomputerinterfaces vaak zullen voorkomen. ‘Mental Privacy’: niets of niemand mag in je hoofd kijken zonder dat jij dat wilt; ‘Personal Identity’: niets of niemand mag zonder jouw toestemming je zelfbeeld
FR Mindblowers est la réunion annuelle du KVS et de la VUB, à la frontière entre l’art et la science. Parmi les visionnaires qui s’apprêtent à offrir un aperçu de l’avenir à travers des lectures et des performances, se trouve l’artiste transdisciplinaire Roel Heremans. Pendant un mois, il présentera ses NeuroRight Arcades au KVS, des consoles de jeux rétros qui pointent les dangers des technologies futures. « Les nouvelles générations d’airpods et de casques de réalité virtuelle seront probablement dotées d’applications soutirant des données à notre cerveau. Le péril survient lorsque ces données sont combinées à de l’IA, ou si elles tombent entre de mauvaises mains. C’est pourquoi il faut convenir de règles éthiques. »
bepalen of veranderen; ‘Free Will’: niets of niemand mag je vrije wil beïnvloeden of beperken; ‘Equal Access to Mental Augmentation’: als er een toepassing bestaat die ons slimmer maakt, heeft iedereen daar evenveel recht op; en ‘Protection against Algorithmic Bias’: niemand mag door de bias van de datasets gediscrimineerd worden op basis van zijn/ haar/hun specifieke (hersen)profiel.
Over elk van die neurorechten heeft Heremans een videogame gemaakt dat je kan spelen op de aantrekkelijke retro NeuroRight Arcades die hij daarvoor ontwierp. Na zijn talk op Mindblowers kan je ze ook (een maand lang) spelen in de KVS. De catch is dat tijdens die speelse filosofische en ethische bevraging van de problematiek de hersenen van de spelers worden gescand via de koptelefoon die ze dragen. Via een QR-code krijgen de spelers daar zelfs een uitdraai van. De Neuroright Arcades doen dus gewoon zelf waar ze voor waarschuwen. Heremans: “Wel een disclaimer: ik houd sowieso geen data bij, die worden meteen vernietigd. Bovendien gaat het om ruwe data, die heel veel processing zouden vragen om er informatie uit te halen. Ik wil vooral op een lichte maar ambigue manier duidelijk maken hoe makkelijk en snel we zullen te maken krijgen met deze technologieen die voor nieuwe manieren van mens-zijn zullen zorgen. En hoe we dus moeten nadenken over een ethisch raamwerk hiervoor.”
Het Mindblowers-project van de VUB en de KVS laat je op 12/10 door een visionaire bril naar de wereld van morgen kijken, www.kvs.be
EN Mindblowers is the annual meeting of the KVS and the VUB on the border between art and science. Transdisciplinary artist Roel Heremans is among the visionaries who on 12 October will give an insight into the future through performances and talks. He will be presenting his NeuroRight Arcades, retro game consoles that point out the dangers of the battle for our minds, at the KVS for a month. “New generations of AirPods and VR headsets are likely to come with applications that extract brain data from the user. When that brain data is combined with artificial intelligence, or falls into the wrong hands, you quickly end up in areas for which we already should have ethical rules.”
« It’s amazing to see how Alexander Vantournhout has mastered a new movement technique with every performance. Few choreographers have turned the abc of dance upside-down and expanded it as much as he has in recent years. »
De Standaard
Inès Eshun studeerde in 2017 af als filmmaker aan het RITCS. Een jaar later won ze met haar kortfilm Het leven van Esteban de Student Visionary Award op het Tribeca Film Festival, en in 2021 schreef en regisseerde ze de miniserie De Shaq. Vandaag debuteert ze als schrijfster met De gruwel van het gezin, een roman waarin een jonge vrouw onderzoekt wat het betekent om deel uit te maken van een gezin.
DE GRUWEL VAN HET GEZIN 11/10, 19.00, RITCS Café, www.passaportabookshop.be
Als vrede de periode is tussen twee oorlogen, weet je wat de natuurlijke staat van deze wereld is. Je hoeft het nieuws maar op te zetten om daar nog steeds voorbeelden te over van te vinden. Voor zijn nieuwe expo War diept Seed Factory tekeningen op uit die onuitputtelijke voorraadkast: van de Groote Oorlog tot de Spaanse burgeroorlog, van de Holocaust tot de Koude Oorlog, en van Vietnam tot Oekraïne.
WAR 12/10 > 29/12, Seed Factory, www.seedfactory.be
Architecten, landschapsontwerpers, kunstenaars en stedenbouwkundigen staan op een kruispunt: één as bestendigt zo lang mogelijk onze afhankelijkheid van fossiele bronnen, de andere as leidt naar een transformatie van het energiebeleid. Met Power bevraagt het CIVA een indrukwekkende line-up aan spelers – zoals Sammy Baloji, Bernd & Hilla Becher, Rem Koolhaas en François & Luc Schuiten – over de link tussen energie en beleid. (KS)
POWER 13/10 > 25/2, CIVA, civa.brussels
In een afgelegen dorp in het noorden van Senegal snakken de verliefde Banel en Adama naar een eigen plek. Maar dat voornemen clasht met rigide conventies en verdeelt hun gemeenschappen. Omdat het maar niet wil regenen, staan de zenuwen strak gespannen. Niet het verhaal sleept je mee, maar de adembenemende fotografie en de intimiteit. Ramata-Toulaye Sy dong met haar debuut mee naar de Gouden Palm.
BANEL E ADAMA dir.: Ramata-Toulaye Sy, act.: Khady Mane, Mamadou Diallo
Film Fest Gent rekent op Brusselaars om de vijftigste editie te doen slagen. Fien Troch opent met Holly, het mysterieuze verhaal van een vijftienjarige die speciale gaven lijkt te hebben. Bas Devos presenteert met Here een poëtisch kleinood over wandelende Brusselaars. De hoofdrollen in Baloji’s Augure zijn voor Brusselaars Marc Zinga en Lucie Debay. En in de kortfilmcompetitie valt Mattijs Driesens The Actricity Machines op, een scifihorrorfilm met Brussel als monster.
FILM FEST GENT 10 > 21/10, filmfestival.be
Scorsese, Coppola en Polanski mogen bekendere New Hollywood-regisseurs zijn, de onlangs overleden William Friedkin laat ook enkele spraakmakende klassiekers na. Cineflagey herneemt onder meer The French connection, een grimmige politiefilm met een onovertroffen autoachtervolging, en de 45 jaar oude avonturenfilm Sorcerer. En in november toont Friedkin met horrormijlpaal The exorcist nog eens hoe het moet. (NR)
CYCLUS WILLIAM FRIEDKIN > 28/10, Flagey, www.flagey.be
“People have the power, the power to dream, to rule, to wrestle the earth from fools,” zong Patti Smith eind jaren 1980 op haar album Dream of life. Niemand beter dan de godmother of punk om die gedachte nog eens kracht bij te zetten op het Festival des Libertés, waar ze samen met onder meer Omar Souleyman, Tiken Jah Fakoly, Caballero & JeanJass, Imany en Acid Arab de vrijheid viert.
FESTIVAL DES LIBERTÉS 12 > 21/10, Théâtre National, www.festivaldeslibertes.be
Nuits Sonores & European Lab Brussels spreidt zijn tentakels steeds verder over de stad: voor zijn zesde editie krijgen Richie Hawtin en HAAi carte blanche in Bozar, trekt Brikabrak naar Reset, zetten Le Motel en Skee Mask C12 op stelten, tovert Jimi Tenor met klanken in Les Ateliers Claus, doen Kontakt Group en Warning Brasserie Illegaal zinderen, en hangen Dishwasher en Echofarmer hun vuile was buiten in LaVallée.
NUITS SONORES & EUROPEAN LAB 12 > 15/10, verschillende locaties, nuits-sonores.be
Brussels Jazz Orchestra blaast dit jaar dertig kaarsjes uit, en doet dat niet alleen: voor zijn verjaardagsconcert in thuishaven Flagey komen onder meer trompettist Bert Joris, qanûn-speler Osama Abdulrasol, DJ Grazzhoppa en de zangeressen Tutu Puoane, Lynn Cassiers en Monique Harcum mee de taart van dirigent en saxofonist Frank Vaganée en co aansnijden. (TZ)
BRUSSELS JAZZ ORCHESTRA 30 TH ANNIVERSARY TOUR 11/10, 20.15, Flagey, www.flagey.be
TIKEN JAH FAKOLY INÈS ESHUN BANEL E ADAMALiedjes helpen om herinneringen op te roepen en vast te houden. En dus graaft de Indiase performancekunstenares Mallika Taneja zingend naar verhalen uit het verleden. Allegedly toonde ze tijdens covid nog via Zoom bij de Beursschouwburg. In dit tweede deel van haar trilogie over rouwen en verdriet kan ze het podium op met poppen, een harmonium en een microfoon.
MALLIKA TANEJA: DO YOU KNOW THIS SONG? 12 & 13/10, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be
Malik Mohammed was de winnaar van So you think you can dance in 2015. Als acteur is hij bekend van televisieseries als Spitsbroers, Déjà vu, De luizenmoeder en Dertigers. Maar in de theatersolo Ik, Malik vertelt hij zijn eigen verhaal. Met tekst, spoken word en dans zet Malik uiteen hoe hij op zijn achtste alles moest achterlaten en met zijn moeder en zus van Kenya naar België kwam, waar hij van nul moest herbeginnen.
MALIK MOHAMMED: IK, MALIK 15/10, 14.30, GC Nohva, www.gcnohva.be
Voor pure dans moet je deze week bij Unearth van de Zweeds-Duitse choreograaf en danser Jefta van Dinther zijn. Zijn tien dansers gebruiken hun stemmen voor polyfone liedjes, gefluisterde melodieën en poprefreinen, maar de specifieke, repetitieve bewegingen van hun lichamen riskeren het publiek ook in trance te brengen. Een experiment dat verbindt wat ons te boven gaat en diep in ons verborgen ligt. (MB)
JEFTA VAN DINTHER: UNEARTH 14 & 15/10, La Raffinerie/Charleroi Danse, www.kaaitheater.be
Weinig openingsmaten zijn zo iconisch als de virtuoze klarinetraket waarmee George Gershwins Rhapsody in blue begint. Bij Wayne Marshall is er een ander luchtje aan die solo. De Britse organist – op zijn best op het snijvlak van jazz en klassiek – kruipt in de St.-Michiels en St.-Goedelekathedraal achter de pijpen voor een avondje improvisatie. Deze onvoorspelbare avond belooft voorspelbaar subliem te worden.
WAYNE MARSHALL 11/10, 20.00, St.-Michiels en St.-Goedelekathedraal, www.bozar.be
Voor Cassandra is het doek gevallen, in haar kamermuziekreeks heeft De Munt nog een coda bij de wereldpremière van Bernard Foccroulles opera. Lisa Willems, die op de scène de bijrol van conference presenter vertolkte, wordt tijdens dit Concertino gebombardeerd tot hoofdrolspeler. In de Grote Foyer brengt ze enkele liederen op teksten van Verlaine en Rilke. Wie toevallig passeert, kan gratis meegenieten.
CONCERTINO ROND CASSANDRA 13/10, 12.30, De Munt, www.lamonnaiedemunt.be
Je zou denken dat je meer dan twee stemmen nodig hebt om een koorweekend in elkaar te boksen. Niet dus. Dirigent Lionel Meunier en componist David Lang staken de strotten bij elkaar voor het programma van deze harmonieuze driedaagse. Tientallen timbres komen samen in Flagey, met als klapstuk de wereldpremière van Langs werk we were, uitgevoerd door de Estse prijsbeesten van Vox Clamantis. (JC)
FLAGEY CHOIR DAYS 13 > 15/10, Flagey, www.flagey.be
an exhibition at MAD Brussels by artist & designer Jaime Hayon
22.09.2023 — 27.01.2024
Wednesday to Saturday, 10:00 to 18:00
Place du Nouveau Marché aux Grains 10 Nieuwe Graanmarkt 10, 1000 Brussels mad.brussels
WAYNE MARSHALL
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
3X2 TICKETS, CIVA, 13/10 > 25/2
Met de tentoonstelling Power legt het CIVA een verband tussen energie en beleid langs historische referenties, hedendaagse praktijken en toekomstspeculaties. Mail ‘Power’
5X2 TICKETS, LES HALLES, 18/10
Meer dan twintig jaar geleden ging Le Cheval Marin failliet, sindsdien bleef het restaurant – op een korte heropening in 2018 na – gesloten. Maar vandaag zwaaien de deuren opnieuw open en krijgt de stad weer wat meer kleur.
Le Cheval Marin werd door AB InBev, samen met de dienst Monumenten en Landschappen van het Brussels Gewest, lange tijd gerenoveerd, tot het team van Café la Pompe het in 2018 heropende. De coronacrisis maakte vroegtijdig een einde aan dat initiatief, en het prachtige gebouw uit de zeventiende eeuw, dat de verblijfplaats van de kapitein van de haven van Brussel was, ging weer dicht.
Maar vandaag kan je er weer binnenlopen. Als je de deur openduwt, sta je in een grote ruimte met een erg charmant decor, dat doet denken aan de ietwat donkere cafés van Midden-Europa, in Wenen of Praag. Indrukwekkende houten lambriseringen, een sensuele bar – je krijgt zin om haar aan te raken –, kleine ronde tafels in marmer en veel spiegels, het geheel dwingt je tot introspectie en zelfs tot het beschrijven ervan. We vallen voor de tinten, van groen tot taupe, en noteren hoe de elegante S-vormige bank de ruimte als een soort centraal eiland vormgeeft.
De ploeg van Café des Minimes – Charles Levie, Léopold van der Gracht, Jean Van Campenhout en Tanguy Soille – staat er nu aan het roer. Dit kwartet, ook de bezielers
van Café Circus op het Londenplein, weet van wanten. Kijk maar naar de biertjes die ze aanbieden – van Brasserie de la Senne, La Mule, Illegaal (6,10 euro voor de Golden IPA), La Source ...
Hun goede smaak stopt niet bij dat bierglas. Met een niet al te uitgebreide kaart met snacks en kleine gerechten houden ze niemand voor de gek – met uitzondering van een karige en veel te zoute portie olijven (5 euro). Het beste bewijs van hun doorgedreven toewijding is te vinden in de garnalen- (16 euro voor twee) en kaaskroketten (13 euro voor twee).
Baksteenkaai 90, Brussel, www. lechevalmarin.com, di > do 17 > 1.00, vr 17 > 2.00, za 12 > 2.00, zo 12 > 1.00
Die lekkernijen, gehuld in panko, verschijnen op ons bord met gefrituurde peterselie en ingemaakte uitjes. Ze zijn onmiskenbaar huisgemaakt. Hetzelfde geldt voor de vegetarische americain met rode biet en bijbehorende kruiden, geserveerd met knapperige frietjes.
Ook het vermelden waard is de zaal op de eerste verdieping, die de culturele kaart trekt: elke donderdag zijn er liveconcerten, in het weekend zijn er dj-sets en jamsessies.
MICHEL VERLINDEN
In Alexander Vantournhouts Foreshadow bewegen acht acrobaat-dansers zich als tandwielen van een collectieve lichaamsmechaniek. Samen gaan ze op zoek naar haast onmogelijke evenwichten. Mail ‘Foreshadow’
5X2 TICKETS, BOZAR, 21/10
Een jaar geleden won de Chinese cellist Yibai Chen de tweede prijs op de Koningin Elisabethwedstrijd. Nu voert hij het Eerste celloconcerto van Sjostakovitsj uit, een van de moeilijkste stukken uit het cellorepertoire. Mail ‘Chen’
Onbepaaldeduur•contractueel IFICCAT.14/14B•minstenshalftijds(50%)
Jestaatvoordepersoonsgerichtezorgvandebewonersvanhetwzcin. Jesteltzorgplannenenbehandelingenopinsamenspraakmetde(huis)arts enandereprofessionelemedewerkers.Jemobiliseertdebewonerenzorgt voordebegeleidingvanfamilieleden.Jebeheertmedischmateriaalen medicatieenneemtverpleegkundigeverantwoordelijkhedenop.
Jebeschiktovereenvisumalsverpleegkundige. Jehebtvoordefunctievangegradueerdverpleegkundige(CAT.14B)een diplomahogerberoepsonderwijs(HBO)Ziekenhuisverpleegkunde(vroeger vierdegraadberoepssecundairofgebrevetteerd)nodigenvoordefunctie vanbachelorindeverpleegkunde(CAT.14)eenprofessionelebachelor Verpleegkunde-Ziekenhuisverpleegkunde.
Jebentklantvriendelijkenvoerthetwerknauwgezetenresultaatgerichtuit. Jebentleergierigenpunctueel,meteengroteverantwoordelijkheidszin.
Wijbiedeneen contractuelebetrekkingvooronbepaaldeduur (minstenshalftijds),eenbasisweddevan minimaal1.561,27euro(CAT.14) of1.443,51euro(CAT.14B)brutopermaand (halftijdsetewerkstelling)
entalvan extralegalevoordelen.
INTERESSE?
Bezorgonsjouwsollicitatiebrief,eenrecentcv eneenkopievanjouwdiplomaenvisum
tenlaatsteopwoensdag18oktober2023om12uur:
VIAE-MAIL: vacatures@kampenhout.be
PERPOST: t.a.v.teamPersoneelszaken
Dorpsstraat9,1910Kampenhout
VIAPERSOONLIJKEAFGIFTE: teamPersoneelszaken
Dorpsstraat9, 1910Kampenhout
Een film door Pola Rapaport over de paralympische rolstoelatlete Marieke Vervoort . Zij putte kracht uit de wetenschap dat ze door haar euthanasieaanvraag zelf de controle had over het verloop van haar pijnlijke degeneratieve ziekte.
Met inleiding door vriend en arts palliatieve zorg prof. dr. Wim Distelmans
Met nabespreking en een glas van de vriendschap
Toegang € 5 (ter plaatse te betalen).
Meer info: secretariaat@humanistischverbond.be, T 03 233 70 32 (tijdens kantooruren).
Inschrijven (verplicht)
via deze QR-code of via e-mail
Registratie parking via deze QR-code of via e-mail
Organisatie: Humanistisch Verbond Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Topaz, LEIF, huisvandeMens Brussel, UZ Jette, Vrije Universiteit Brussel, OSB, Mensen & Wetenschap. Met de steun van de Instelling Morele Dienstverlening Brussel.
Ontdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be
regiotalent.be
Vind een leuke job in jouw buurt.
Smalltalk. Met Thomas Dieltjens, artistiek leider van Het Collectief, in Café Winok
Noem het jubilerende
muziekensemble van Thomas
Dieltjens niet hedendaags. Aan dat containerbegrip hee de artistiek leider en pianist van Het Collectief een bloedhekel. In koffiebar Café Winok vertelt hij ons waarom. door Tom Peeters foto Ivan Put
“Toen ik in 2000 in deze buurt kwam wonen, moest ik nog naar het centrum om op café te gaan,” vertelt stamgast Thomas Dieltjens (53) in de Schaarbeekse koffiebar Café Winok. “Daarna groeide eerst het Josaphatpark uit tot een echte ontmoetingsplek. De voorbije jaren is ook de periferie er zienderogen op vooruitgegaan. De zuurpruimen noemen dat gentrificatie, maar die moeten dan maar aan Noord gaan wonen.”
Samen met cellist Martijn Vink is Dieltjens de hoofdstad trouw gebleven. “Onze klarinettist, violist en fluitist zijn uitgezwermd, maar ik ben na mijn jeugd in Leuven gehecht geraakt aan het leven in Brussel.” Aan het 25-jarige jubileum van Het Collectief hecht hij niet overdreven veel belang. Het concert in het MIM ziet hij eerder als een fundraiser dan als een publieksviering. “Het geeft wel veel voldoening om vast te stellen dat we al die jaren zijn samengebleven, ook omdat we heel verschillende karakters zijn.”
Een kwarteeuw geleden was het een missie om aandacht te schenken aan het ondergewaardeerde werk van modernistische componisten als Alban Berg, Anton Webern en Schönberg. “Die ontbraken toen nog in de conservatoria. Daar hebben we als ensemble toch een steentje verlegd in de rivier. Maar ook Messiaen of Ligeti waren natuurlijke bondgenoten op ons traject. We hebben altijd een boon gehad voor componisten die origineel waren in hun keuzes en autonoom een taal ontwikkelden.”
Daarom grijpen Dieltjens en co ook graag terug naar het oeuvre van pakweg de Finse Kaija Saariaho of de Amerikaan Morton Feldman. En daarom hameren ze zo op het belang van nieuw repertoire, dat in alle
autonomie kansen moet kunnen krijgen. In het MIM stellen ze alvast een eerste creatieproject voor met muziek van de Ierse componist David Fennessy. Maar noem hen toch maar geen hedendaags ensemble. “Dat containerbegrip is een huis met zoveel kamers dat het vaak in één adem genoemd wordt met muziek die we liever niet opzetten. (Lacht) Met Het Collectief willen we net de -ismen overstijgen.”
Het Collectief blaast op 15/10 (11.00) 25 kaarsen uit met de presentatie van Feldman – Fennessy – Fafchamps in het MIM, www.mim.be
Meer weten over Thomas Dieltjens? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk
‘We willen de -ismen in de muziek overstijgen’
Met het I Love Science Festival in het achterhoofd, vroegen we het digitale orakel ChatGPT naar vijf levensinzichten die verder gaan dan ‘Wees nieuwsgierig’ en ‘Leef in het moment’.
door Michaël BellonEen glimlach is de kortste afstand tussen twee mensen, en het goedkoopste medicijn voor een betere wereld
Een glimlach geeft aan dat je openstaat voor interactie en dat je positieve intenties hebt. Glimlachen bevordert dus sociale cohesie. Het zien van een glimlach kan bovendien de productie van endorfines en serotonine stimuleren, en de afgifte van het stresshormoon cortisol verminderen.
Vergelijk jezelf niet met anderen; je bent een origineel, geen kopie
Jezelf met anderen vergelijken kan motiveren en inspireren, en je eigen doelen en prestaties in perspectief plaatsen. Maar het kan ook leiden tot onrealistische verwachtingen, ontevredenheid of een laag zelfbeeld. Het gaat erom je eigen waarden, overtuigingen, identiteit en bijzonderheid te vinden te midden van de invloeden van anderen.
Luister naar je innerlijke gps – je gut, passion en serendipity Vertrouw op je intuïtie (gut feeling), volg je passies en omarm toevallige ontmoetingen (serendipiteit). Dit leidt vaak tot verrassende ervaringen en waardevolle bronnen van inspiratie en kansen.
Als je niet kan vliegen, ren dan. Als je niet kan rennen, loop. Als je niet kan lopen, kruip. Blijf bewegen
Een obsessieve focus op vooruitgang kan leiden tot stress en burn-out, en wie te veel gefixeerd is op de toekomst, loopt het risico het heden te missen. Maar door actie te ondernemen, zelfs als het langzaam gaat, vergroot je de kans om je doelen te bereiken. Vooruitgangsdenken helpt je om flexibel te zijn en je aan te passen. En elke keer dat je vooruitgang boekt, krijg je zelfvertrouwen en voldoening.
Doe aan hygge-hopping
Verken gezellige, hippe cafés, boekwinkels en galeries in je stad om de herfst en winter knus door te brengen. Je kan ook een thermosfles met zelfgemaakte warme chocolademelk meenemen naar het park, thuis filmavonden organiseren, bibliotheken bezoeken of podcastwandelingen maken.
Het I Love Science Festival (13 > 15/10, Thurn & Taxis) wekt de wetenschapper in jong en oud, www.ilovescience.brussels
Brussel leert je doorzetten, geduld hebben, onderhandelen… Je plan trekken, quoi. In meerdere talen. Op zoek naar een kandidaat met al die competenties uit de grootstad? Bij Actiris begeleidt een sectorexpert je in al je rekruteringen. Voor de meer uitdagende vacatures gaan we aan de slag met onze partners en jouw organisatie om samen Brusselaars te vormen voor de job. On y va ?
