BRUZZ - editie 1855 (30-08-2023)

‘Ik heb superveel zin in dit schooljaar’

Een nieuwe start op 1 september

‘Poëzie kan een kwetsbare buurt opwaarderen’

Brussel zoekt een stadsdichter

‘Farm Prod zit voor altijd in ons bloed’

Twintig jaar streetartcollectief

‘De grappen mogen nu ophouden’ Renovatie Justitiepaleis eindelij k van start

Lieven Boeve trapt zijn laatste schooljaar af

Wat na het grote politieoptreden van zaterdag?

05 EDITO

10 IN BEELD Bart Dewaele

12 IN DE KIJKER Maatschappelijke organisaties veroordelen de actie in het Zuidstation

13 KORT GESPREK Psychiater Charles Kornreich over drugsverslaafden

15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

16 COVERSTORY Het Justitiepaleis staat niet lang meer in de steigers

24 BIG CITY Wie was de Brusselaar die het peaceteken uitvond?

24 BEESTIG BRUSSEL De vleermuis kan wat hulp gebruiken

26 ONDERWIJS Vier portretten bij de start van het nieuwe schooljaar

30 DE SLAAPKAMER van Chizzy

32 ANALYSE Brussel gaat op zoek naar een stadsdichter

36 NICK TRACHET Blue crab

37 SELECT Streetartcollectief Farm Prod viert zijn twintigste verjaardag

Eat & Drink Bisou

Smalltalk Alice Ably & Sophie Chiaramonte (S O R O R)

De vijf inzichten Frank Vander linden

06 ‘Onderwij s is als hoogspringen. Niet iedereen kan over de lat als die op twee meter ligt’

16

‘Wie de overlast enkel beperkt ziet tot Brussel-Zuid, dwaalt’

Elsa, Pippa en Wolvin moeten niet langer met de ‘rij’ naar school, maar wandelen er vanaf 1 september samen naartoe.

Collect&Go verovert Elsene en Sint-Gillis met afhaalpunten op maat van de Brusselse stadsbewoners: maak kennis met Collect&Go walk-in. Alle troeven van de bekende online boodschappendienst zijn er present, maar de focus verschuift naar de klant die kiest voor zachte mobiliteit. We spreken opnieuw met Tom, directeur Collect&Go, binnen Colruyt Group. Deze week doet hij alles over de Collect&Go walk-in uit de doeken.

In de bruisende buurten van Elsene en Sint-Gillis richt Collect&Go walk-in zich tot de actieve stadsbewoners die graag milieu- en budgetbewust zijn boodschappen ophaalt. Voortaan winnen de buurtbewoners er tijd en laten hun wagen achterwege tijdens het boodschappen doen. “Onze walk-in-afhaalpunten zijn vlot bereikbaar te voet of met de fiets, maar het is meer”, vertelt Tom, “We hebben ook de inrichting en alle diensten volledig afgestemd op de buurtbewoners.”

Duurzaam winkelen

De verkeerssituatie in Brussel is er de afgelopen jaren niet beter op geworden. De wegen slibben steeds vaker dicht. Brusselaars ruilen hun wagen meer en meer tegen milieuvriendelijkere vervoersmiddelen. Met Collect&Go walk-in reikt Colruyt Group Brusselaars een duurzame winkeloplossing aan. “We bieden een alternatief voor boodschappen doen met de auto. Er was al onze thuisleverservice, die we blijven uitbreiden in de Brusselse regio. Maar met de Collect&Go walk-ins richten we ons tot klanten die te voet of met de fiets inkopen doen.”

De stadsklant fietst er letterlijk binnen en kan gemakkelijk zijn tassen met winkelwaar vullen en overbodige verpakkingen achterlaten. Heb je toch een verkeerde inschatting gemaakt? Mensen kunnen er ook herbruikbare draagtassen, koel- en fietstassen kopen of een gratis

trolley lenen. “Het is en blijft Collect&Go, maar dan nét iets anders”, klinkt Tom enthousiast.

Maaltijdboxen en andere online services

Bij Colruyt Group koesteren ze nog mooie dromen voor de stadsklanten en Collect&Go walk-in. “We willen inspelen op de noden van de buurt en bekijken of we ook andere online services kunnen aanbieden”, glimlacht Tom.

“Vanaf nu kunnen klanten bijvoorbeeld in 100 Collect&Go afhaalpunten maaltijdboxen van de Belgische start-up ‘Foodbag’ bestellen en afhalen. Hebben de Brusselaars hier ook interesse in? We horen het graag. Collect&Go walk-in is een nieuw concept. We willen dus veel leren van onze twee punten in Elsene en Sint-Gillis. Daarna zullen er zeker nieuwe walk-in-afhaalpunten in de stad opduiken”, besluit Tom.

Winkel jij ook bij Collect&Go?

Check onze Brusselse afhaalpunten via www.collectandgo.be

Nieuw! Collect&Go walk-in:

Collect&Go walk-in Elsene

Amerikaansestraat 110

Collect&Go walk-in Sint-Gillis

Waterloosesteenweg 87

“Betaalbare weekboodschappen doen zonder auto, het kan voor Brusselaars”

TOM DE PRATER directeur Collect&Go

FOTO’S Colruyt Group | TEKST Aline Peeters | VORMGEVING monoeil.be

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Kevin Van den Panhuyzen, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Mien De Winter, Anke Dirix, Andy Furniere, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Andere koek

“Zo simpel kan het zijn.” Dat leek de boodschap die minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden zaterdag tussen neus en lippen wou meegeven aan de Brusselse verantwoordelijken. Na de noodkreten van buurtbewoners, de NMBS én Brussels minister-president Rudi Vervoort, trommelde ze onder meer politie, de Dienst Vreemdelingenzaken én Net Brussel op om het Zuidstation letterlijk en figuurlijk schoon te vegen. Ook de nationale media werden ingeseind, wat dan weer leuke beelden opleverde van de betrokken minister met een politiehond. Hoe hoog de nood ook was, wat zaterdag gebeurde heeft vooral symbolische waarde. De problemen echt aanpakken, dat is toch andere koek. Maandagavond – op het moment dat we dit schrijven – werd er samengezeten met alle verantwoordelijken over de vraag hoe onder meer de criminaliteit, de dakloosheid en het probleem van de crackverslaafden kunnen worden aangepakt. Daar is voldoende geld voor, zo liet Verlinden zaterdag al weten, alleen zit dat verspreid en moet er nu gekeken worden naar wie wat kan doen. Daarmee legde ze meteen de vinger op de Brusselse wonde: veel bevoegden, weinig verantwoordelijken. En als dat niet wordt doorbroken, zullen we nog veel opkuisacties nodig hebben in de toekomst.

FR « C’est aussi simple que ça ». Tel est le message qu’Annelies Verlinden, ministre de l’Intérieur, a cherché à faire passer aux responsables bruxellois samedi dernier. Suite aux cris de détresse des habitants du quartier, la SNCB et le Ministre-Président de la Région de Bruxelles Vervoort, elle a mis sur le coup la police, l’Office des Étrangers et Bruxelles-Propreté pour nettoyer Bruxelles-Midi. Les médias nationaux ont été prévenus, ce qui a donné lieu à une séance photo de la ministre avec un chien policier. L’importance d’une telle action est irréfutable mais ce qui s’est passé samedi reste symbolique. S’attaquer réellement aux problèmes, c’est une autre histoire. Lundi soir – moment où nous écrivons ceci – l’ensemble des responsables se sont réunis pour savoir comment prendre en charge, entre autres, la criminalité, les sans-abri et les addicts au crack. Il y a de l’argent, a déjà fait savoir la ministre Verlinden samedi, mais tout est dispersé et il convient de cerner qui est en mesure de faire quoi. C’est ainsi qu’elle pointait instantanément le problème bruxellois : beaucoup de compétents, peu de responsables. Si cette dynamique n’est pas rompue, de nombreuses autres actions de nettoyage seront nécessaires à l’avenir.

EN ”It can be that simple.” That seemed to be the message Annelies Verlinden, Minister of Internal Affairs, wanted to pass on to those in charge in Brussels on Saturday. Following the cries for help from local residents, the NMBS/SNCB and Brussels’ Prime Minister Vervoort, she called in the police, the Immigration Department and Net Brussel/Bruxelles-Propreté to clean up the Brussels South station, literally and figuratively. The national media had been told too, and that resulted in photo ops of the minister with a police dog. There is no doubt that the need is there but what happened on Saturday was mainly symbolic. Tackling the problems properly is something else. At the time of writing, a meeting is planned for Monday evening with everyone involved to discuss how to tackle crime, homelessness and the problem of crack addicts and more. On Saturday, minister Verlinden announced that there is enough money for the job but that it is spread around and that we need to look at who can do what. With that statement, she immediately put her finger on the Brussels problem. There are many who are competent but far fewer are prepared to do the work. Unless this cycle is broken, we will need a lot more cleaning up in the future.

“Wat zaterdag gebeurde in Brussel-Zuid hee vooral een symbolische waarde”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Lieven Boeve, directeur-generaal Katholiek Onderwijs Vlaanderen

‘De leerlingen die het moeilijk hebben, zijn talrijker dan voordien’

Onlangs was Lieven Boeve, nog één schooljaar lang directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, in de Vierwindenschool in Molenbeek. In de peuterklas zat maar één kind met Nederlandstalige ouders, maar Boeve focust liever op iets anders: “Een jonge leerkracht besliste om er na haar verplichte Brusselstage te blijven lesgeven. Dat is een hoopvol verhaal.”

door Steven Van Garsse foto’s Bart Dewaele

Over een jaar zwaait Lieven Boeve af als grote baas van ‘de Guimardstraat’. Hij heeft sinds 2014 zijn stempel gedrukt op het onderwijsbeleid in Vlaanderen, al was het maar door te tonen dat er met het katholiek onderwijs niet te sollen valt: de eindtermen die de Vlaamse regering vooropstelde, werden minimumdoelen, en de onderwijsnetten en scholen mogen daarbovenop zelf ambitie toevoegen. Zelf hoopt hij dat er nu vooral kan nagedacht worden over waar we met onze maatschappij naar toe willen.

Hij maakt zich namelijk grote zorgen, onder meer over het mentale welzijn bij onze jongeren. “Ik sprak onlangs een kinderarts. Die had vroeger twee jonge anorexiepatiën-

ten per week, vandaag zijn het er vijf per consultatie (van een halve dag, red.). Kijk, aan de ene kant hebben we het heel goed in onze samenleving. Vlaanderen is welvarend, we hebben een uitstekende gezondheidszorg, maar er heerst veel negativiteit en verzuring. Waar is het verbindende verhaal waarin we jongeren kunnen meenemen naar een hoopvolle toekomst? Dat is de vraag, nog belangrijker dan hoeveel uur wiskunde of taal de leerlingen moeten krijgen. Want er komt veel op ons af, en dan al zeker voor de jongeren. De democratie wordt uitgehold, er woedt een oorlog aan de poorten van Europa, er is een migratiecrisis die we niet opgelost krijgen, er is de dreiging van de klimaatcrisis. Ook dáár zou het over moeten gaan.”

Is daar een taak weggelegd voor de scholen?

LIEVEN BOEVE: Die kunnen dat niet alleen. Kijk, als jongeren geen boeken meer lezen, dan weten we ondertussen dat dat niet alleen de verantwoordelijkheid is van de school. Ook voor het meenemen van jongeren in een breder verbindend verhaal is dat geval.

Had u verwacht bij uw aantreden in 2014 dat het onderwijs in zo’n moeilijk vaarwater terecht zou komen? Het Vlaamse onderwijs scoort internationaal niet goed, terwijl het decennialang onze grote troef was.

BOEVE: Die verontrustende signalen waren er blijkbaar al bij mijn aantreden, maar werden nadien zeker bevestigd. En het is natuurlijk ▼

BIO

• Geboren in 1966

• Hoogleraar fundamentele theologie (KU Leuven)

• Doctor in de theologie (KU Leuven) met een proefschrift over theologie en het postmoderne denken (1995)

• Was van 2008 tot 2014 decaan van de faculteit theologie

• Sinds 2014 directeurgeneraal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen

• Schreef onder meer

‘Het evangelie volgens Lieven Boeve’ (LannooCampus, 2019)

Het gesprek. Lieven Boeve

een evolutie die je niet zomaar keert. Er zijn diverse hypotheses over het waarom. Mocht er één analyse zijn die allesverklarend is, en een aanpak die het kan oplossen, waren we er met zijn allen al lang uitgeraakt.

En daar komt dan nog het nijpende leerkrachtentekort bij. Dat geeft leerverlies, zowel voor lezen als voor wiskunde. Dat blijkt uit onze eigen cijfers. Over die correlatie heb ik twee jaar geleden de alarmbel geluid. Als we onze onderwijskwaliteit op peil willen krijgen, moeten er weer overal leerkrachten voor de klas staan. Zeker ook in Brussel.

Riskeer je geen vermarkting van het onderwijs: de school inrichten als bedrijf?

BOEVE: Er is niks mis met een goed hr-beleid in een non-profitorganisatie. En ook in de school moeten de rekeningen kloppen, al blijft onze opdracht eerst en vooral maatschappelijk.

De overheid stopt heel veel geld in het onderwijs, maar krijgt daar nu minder kwaliteit voor terug. Logisch ook dat er dan eisen worden gesteld.

BOEVE: Ik verzet me tegen die perceptie. De cijfers over ons onderwijs geven maar een

Er is enorm gebouwd de laatste tien jaar, er zijn in de hoofdstad tientallen scholen bij gekomen. Dat was hard nodig, maar zijn de leraars dan vergeten?

BOEVE: In 2019 was het al duidelijk dat we afstevenden op een lerarentekort. In het regeerakkoord werd toen een lerarenpact aangekondigd. Daar is niets van in huis gekomen. Het is mijn frustratie en mijn hoop. Frustratie dat het er niet is gekomen, op enkele kleine maatregelen na, maar de hoop dat het er in de volgende legislatuur wel kan komen.

Waar moet dat leerkrachtenpact dan uit bestaan?

BOEVE: We stellen leraars beter niet meer aan op schoolniveau, maar op niveau van een schoolbestuur met meerdere scholen, om arbeidsmobiliteit mogelijk te maken. Dat de opdracht van leraren niet langer in lesuren uitgedrukt wordt, maar alle taken omvat (een jaaropdracht). Dat zijinstromers hun volledige anciënniteit kunnen meenemen. Dat we gemengde teams kunnen vormen van graduaten, bachelors en masters. We hebben zoveel voorstellen gedaan voor meer flexibiliteit en mobiliteit, maar daar is niet veel mee gebeurd.

deel van de werkelijkheid weer. Onze kinderen kunnen wel lezen en rekenen, hé! Het negatieve verhaal over ons onderwijs ontmoedigt ook leerkrachten, precies wat we niet nodig hebben. Problemen benoemen, ja, maar het hele onderwijs over dezelfde kam scheren, is het slechtste wat we kunnen doen. Er zijn zoveel leerkrachten die vanuit een vol engagement voor de klas staan, maar die door het permanent kapittelen van het onderwijs hard worden gekwetst. Als ik sommige prominente stemmen over ons onderwijs hoor, dan vraag ik me af: hoelang is het geleden dat ze nog een stap in een klas hebben gezet?

Diezelfde prominente stemmen zeggen al jaren dat de lat hoger moet, dat kennis weer op de eerste plaats moet komen, en dat er

te veel gepamperd wordt in het onderwijs. Akkoord?

BOEVE: Dat zijn typische uitspraken in een gepolariseerd debat. Ligt de lat te laag? Dat de maatschappij hoge verwachtingen heeft van het onderwijs is legitiem. Maar het is als bij hoogspringen. Het is niet omdat je de lat op twee meter legt dat iedereen erover gaat. Als er onvoldoende middelen zijn, als de kinderen onvoorbereid zijn, dan lukt dat gewoon niet. Het heeft ook heel erg met de context te maken.

Diezelfde mensen zeggen: back to basics, met het mentale welzijn van de leerlingen moeten leerkrachten zich niet bezighouden. Dat is makkelijk gezegd. Die leraar die voor de klas staat, die ziet wel wat hij ziet, hé. En de leerlingen die het moeilijk hebben, zijn talrijker dan voordien.

“We moeten ook voor die leerlingen voor wie die lat onbereikbaar is, hoge verwachtingen koesteren”

“Het is jammer dat sommigen de discussie over de vakantiekalender communautair voeren, en niet pedagogisch-maatschappelijk”

En toch moeten we ook voor die leerlingen voor wie die lat onbereikbaar is, hoge verwachtingen koesteren. We moeten die niet aan hun lot overlaten, want ook zij zullen in onze samenleving een plaatsje moeten krijgen.

In Brussel komt daar de hyperdiversteit bij. Ik was een tijdje geleden in de Vierwindenschool in Molenbeek. In de peuterklas was slechts één kind met Nederlandstalige ouders, geen enkel ander kind had contact met het Nederlands buiten de school.

Wat dacht u toen?

BOEVE: Ik zag daar de jonge leerkracht die in Leuven een leerkrachtenopleiding volgde. Die deed in de Vierwindenschool haar verplichte Brusselstage en besliste – zeer gemotiveerd – om er te blijven. Om te zorgen dat die kinderen meekunnen. Dat is een hoopvol verhaal.

De Vlaamse overheid wou met nieuwe leerplannen het grote schip van richting doen veranderen, maar het katholiek onderwijs hee die plannen gekelderd door naar het Grondwe elijk Hof te stappen. Dat gaf jullie gelijk. Beschouwt u dat als een overwinning?

BOEVE: Het was nodig. De overheid is de scholen de laatste jaren steeds meer gaan

Lieven Boeve maakt zich zorgen over het lerarentekort: “Als we onze onderwijskwaliteit op peil willen krijgen, moeten er weer overal leerkrachten voor de klas staan. Zeker ook in Brussel.”

Toch klinkt er ook kritiek. De minimumdoelen zijn zo vaag dat de kans nu bestaat dat de holocaust niet meer onderwezen wordt in de geschiedenislessen, zo zegt onderwijsexpert Luc De Man in Knack. Hee hij een punt?

BOEVE: Ik heb dat ook gelezen. Maar daar werd tegelijk de vraag gesteld of hij dan geen vertrouwen meer heeft in de Vlaamse leerkrachten. Bovendien bestaan er naast minimumdoelen ook leerplannen die leraren daarbij ondersteunen. Ik maak me hier geen zorgen over.

In Brussel woedt de discussie over de vakantiekalender. Het Franstalige onderwijs hee gekozen voor een kortere zomervakantie. Bent u daar voorstander van?

BOEVE: Het is jammer dat sommigen de discussie in Vlaanderen communautair voeren, en niet pedagogisch-maatschappelijk: omdat de Franstaligen hiervoor kiezen, doen wij in Vlaanderen vooral niet hetzelfde. Daar wil ik niet aan meedoen.

zien als louter uitvoerders van het beleid. Dat gebeurt op allerlei manieren, sluipend, door het oormerken van subsidies bijvoorbeeld. Op de duur maakt het niet meer uit naar welke school je gaat. Maar bij de nieuwe eindtermen kon je er echt niet meer naast kijken. We moesten ingrijpen. In die zin is onze overwinning ook symbolisch belangrijk. De vrijheid van het onderwijs op zich stond op het spel.

‘STOP À LA NÉGATIVITÉ AU SUJET DE NOTRE ENSEIGNEMENT’

FR Dans un an, Lieven Boeve ne sera plus le directeur général de l’enseignement catholique de Flandre. Il est satisfait de ses neuf années d’activité, entre autres parce qu’il a réussi à démontrer que la liberté de l’enseignement est un fait indiscutable dans notre pays : l’interférence du gouvernement dans les matières enseignées a ses limites. Il réfute aussi le fait que la barre ne serait pas assez haute dans notre enseignement et appelle à partager des histoires pleines d’espoir à propos du futur de nos jeunes.

Ik denk dat er pedagogisch wel een aantal redenen zijn om de vakantiekalender aan te passen. Anderzijds moeten we het effect op het jeugdwerk door een nieuwe vakantiekalender niet onderschatten. Dan zal misschien ook het hoger onderwijs moeten volgen, want heel wat studenten zijn als monitor actief in jeugdbewegingen. Misschien is het tot slot nuttig om enkele jaren te wachten en te kijken wat de leerwinst is in Franstalig België. Wat daar gebeurt, is hoe dan ook een interessante case in een context die niet zo veel verschilt van het Nederlandstalige onderwijs.

‘STOP BEING SO NEGATIVE ABOUT EDUCATION’

EN This time next year, Lieven Boeve will no longer be the director-general of Catholic Education Flanders. He looks back on the past nine years with satisfaction, partly because he could demonstrate that the freedom of education in our country is and remains undisputed and that there is a limit to how much the government can interfere in the curriculum that is being taught in schools. He also disputes that the bar in schools is set too low and wants us to show hope for the future of our young people instead.

In beeld. Bart Dewaele

Hogedrukreiniger

Zaterdag werden een zestigtal mensen opgepakt rond het station van BrusselZuid. De politie werkte daarvoor samen met Securail en de gemeentediensten. De actie volgde na aanhoudende kritiek op de verloederde buurt. De arrestaties betroffen vooral mensen die op kleine diefstallen werden betrapt of onwettig in België verbleven. Ook bedelaars en daklozen werden verdreven van hun vaste plaatsten, waarna met hogedrukreinigers de omgeving werd schoongemaakt. De actie was volgens critici vooral voor de galerij, want een paar dagen later lagen de portieken alweer vol met mensen die een plek zochten om te slapen. MG

In de kijker.

‘De schoonmaakactie in het Zuidstation lost niets op’

door Annelies Bontjes

Voor mensen die het Zuidstation goed kennen, was het er maandagochtend anders dan anders. Voor het eerst in lange tijd zag het er enigszins proper uit. Buiten op de bankjes zaten toeristen met grote koffers. Daklozen en drugsgebruikers waren op een enkeling na vertrokken. Het afval rond het station was nagenoeg weg.

Het is het resultaat van de grote schoonmaakoperatie afgelopen zaterdag. Tweehonderd politieagenten gingen onder de persoonlijke begeleiding van federaal minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) door Brussel-Zuid. Een zestigtal mensen werd opgepakt. Maar net zoals de urinegeur niet zomaar wegtrekt, laten structurele problemen zich niet

zomaar wegspuiten, zo blijkt uit gesprekken met maatschappelijke organisaties op het terrein.

Laurent d’Ursel, directeur van daklozencentrum Doucheflux, dat al jarenlang actief is in de buurt, is niet te spreken over de actie van zaterdag. “Dit was enkel een pr-stunt,” zegt hij. “Eigenlijk is er dit weekend gebeurd waar wij al heel lang bang voor waren. Door met zoveel politieagenten door het station te gaan, worden daklozen en drugsgebruikers gecriminaliseerd. Maar daarmee los je het probleem niet op. Kortom: veel geweld en nul resultaat.”

Hij verwacht dat daklozen en drugsgebruikers hun weg snel weer terug zullen vinden naar het station. “Let op mijn

woorden, over een week is het hier weer gewoon hetzelfde als altijd.” Hij wijst op het belang van langetermijnoplossingen. “De mensen die er rond hangen, zijn kwetsbaar. Ze leven in armoede en het ontbreekt hen aan toekomstperspectief, dát is het probleem. Daar moeten we iets aan doen.”

Geduld en vertrouwen

Sociaal verpleegkundige Binta Liebmann Diallo deelt die opvatting. “Sociaal werk is delicaat en vereist geduld en vertrouwen. Door die mensen eruit te zetten, worden de banden die de sociale werkers zo zorgvuldig hebben opgebouwd, verbroken. Het zal lang duren om ze weer op te bouwen,” zegt ze.

In het nieuws omdat In en rond het station Brussel-Zuid was er zaterdag een grote politieactie. Een zestigtal mensen werd opgepakt.

Over welk dossier gaat het?

Er zijn al langer problemen in de buurt rond het Zuidstation en de verschillende betrokken partijen schuiven de verantwoordelijkheid door. Intussen coördineert het Nationaal Crisiscentrum de strijd tegen de overlast.

Maatschappelijke organisaties die de situatie aan het Zuidstation al jaren proberen te verbeteren, zijn niet blij met de ruwe schoonmaakactie van zaterdag. “Zorgvuldige opgebouwde banden zijn doorbroken.”

Liebmann Diallo kent veel van de mensen die in de buurt van het station rondhangen persoonlijk. “Ik hoop dat ze het ‘s nachts niet koud hebben, want hun geïmproviseerde dekens zijn in beslag genomen. Heeft de politie het recht om spullen van mensen weg te gooien?” Ze wijst op het belang van het verbeteren van sociale voorzieningen. “Het wordt tijd dat Brussel kiest voor menselijkheid in plaats van voor de gemakkelijke uitweg met kortstondige, wrede reacties zoals deze.”

Opvangcentrum Macadam, gevestigd in de buurt van het station, wijst ook op de gevaren van criminaliseren. “Natuurlijk is de onveiligheid in de buurt problematisch. Natuurlijk is de drugshandel een plaag. Maar het criminaliseren van degenen die het meeste risico lopen, is niet de oplossing,” aldus de vzw in een reactie.

De organisatie maakt zich zorgen over de vele mensen die jaarlijks op straat sterven omdat ze geen papieren, geen huisvesting, geen inkomen of geen toegang tot sanitaire voorzieningen of gezondheidszorg hebben. “Uitsluiting, armoede en gebrek aan perspectief zijn de wortels van de onzekerheid. Hier kunnen we structureel tegen optreden. Een symptoom laten verdwijnen geneest niets, behalve het beeld.”

Rudi Vervoort

Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) kreeg al eerder de wind van voren, door zijn lakse houding in de hele zaak. Intussen raakte bekend dat de commissie Binnenlandse Zaken van het Brussels parlement hem op dinsdag 12 september vanaf 9.30 uur hoort over de problematiek van de veiligheid in en rond het Zuidstation en de door de verschillende bevoegde overheden genomen maatregelen.

Nadat NMBS-baas Sophie Dutordoir een tiental dagen geleden een brief had verstuurd waarin ze om hulp van verschillende partners vroeg om de veiligheids- en netheidsproblemen van het Brusselse Zuidstation aan te pakken, beslisten premier Alexander De Croo (Open VLD) en minister van Binnenlandse Zaken Verlinden in samenwerking Vervoort om het Nationaal Crisiscentrum de coördinatie in handen te geven. In samenwerking met de bevoegde federale, Brusselse en lokale diensten stelt dat een leefbaarheids- en veiligheidsplan op voor het Zuidstation en omgeving.

Kort gesprek. Psychiater Charles Kornreich

‘Drugs liberaliseren vermindert de mortaliteit onder gebruikers’

Charles Kornreich, diensthoofd van de psychiatrische afdeling van het Brugmannziekenhuis, kreeg de opdracht om een nieuwe aanpak uit te werken voor drugsverslaafden. Een van de proefprojecten is mobiele crisisteams inze en.

Wat houdt het nieuwe project in? Mobiele teams gaan op vraag van de politie ter plaatse wanneer die zich in een moeilijke situatie bevindt met mensen die kampen met een drugsverslaving. Het is de bedoeling om moeilijke situaties te de-escaleren en de betrokkenen door te verwijzen naar zorginstellingen. Het kan dan gaan van ambulante zorg tot opvang voor drugsverslaafden.

De crisisteams schieten dus pas in actie na een oproep van de ordediensten?

Ja. Nu gebeurt het jammer genoeg nog vaak dat mensen met een drugsverslaving de nacht in de cel moeten doorbrengen en vervolgens weer buiten staan. Daarna gebeurt er niets. Dat willen we vermijden.

Moeten de interventies ook tot een ontwenningskuur leiden?

Het eerste doel is om een band te scheppen, zodat de mensen beter kunnen begeleid worden naar het zorgcircuit. Zo’n band zal gemakkelijker tot stand komen met psychosociale hulpverleners dan met de politie.

Hoeveel patiënten moeten de mobiele crisisteams kunnen behandelen?

We hebben ons gebaseerd op cijfers van de politie van Brussel-Stad. Die krijgt gemiddeld twee keer per dag te maken met moeilijke situaties, al gaat dat wellicht om een onderschatting. Wij mikken op vier interventies per dag.

Terwijl heel wat politici de nadruk leggen op repressie, kijkt burgemeester Philipe Close (PS) naar de medische wereld.

Hij heeft gelijk. De war on drugs is een concept uit de VS van de jaren zeventig. Dat heeft echt overal gefaald. Ik zeg niet dat je de verkoop van drugs overal moet toelaten, maar de beste aanpak is een systeem waarbij je enerzijds de toegang tot drugs liberaliseert, zonder dat men langs de drugsmaffia-circuits moet passeren, en anderzijds de toegang tot drugs voldoende moeilijk maakt.

Ook voor harddrugs?

Ja. In Zwitserland zijn er gebruiksruimtes waar verslaafden heroïne kunnen gebruiken. Dat is een succesvolle aanpak, omdat er een gecontroleerde toegang is. Door dat beleid is er minder criminaliteit en is de mortaliteit gedaald. België en Brussel moeten uit het karikaturale debat komen. Het beleid moet pragmatischer. KVDP

“België en Brussel moeten uit het karikaturale debat komen”

ER IS ALTIJD EEN REDEN OM EEN STIEL TE LEREN. WAT IS DIE VAN JOU?

Ik wil als dakwerker meer groen in de stad brengen.

Ik wil niet altijd een klusjesman moeten inschakelen.

Ik wil m’n lief met twee linkerhanden helpen.

Ik wil in bijberoep fietsen herstellen.

Ik wil weten wat er onder de motorkap speelt.

Ik wil mijn huis zelf verbouwen om kosten te besparen.

Ik wil een carrièreswitch naar mecanicien.

Ik wil het huis van mijn overleden oma renoveren.

Ik wil niet zomaar iets aannemen van de aannemer.

Ik wil mijn defecte ko emachine een tweede leven geven.

Ik wil na de kantooruren met mijn handen bezig zijn.

Ik wil de eerste baksteen van mijn nieuwbouwwoning leggen.

Ik wil als chef iedereen verrassen aan tafel.

Ik wil zelf klusjes doen als mijn papa het niet meer kan.

Ik wil mijn autoband zelf vervangen.

Ik wil eindelijk die job waar ik als kind al van droomde.

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

Stedenbouw. Justitiepaleis moet weer blinken in 2030

‘Ik heb een stuk stelling op mijn bureau gezet’

Ongelooflijk maar waar: de werken aan het Justitiepaleis zijn begonnen. “De grapjes mogen ophouden. We zitten

eindelijk op schema,” reageert architect André Demesmaeker, die alles in goede banen leidt. Over twee jaar verdwijnen de steigers aan de voorgevel. Tegen 2030 moet ook de rest van het gebouw weer op eigen benen staan.

door Eva Christiaens foto’s Bart Dewaele

Stedenbouw. Justitiepaleis moet weer blinken in 2030

Het Poelaertplein telt deze maand nieuwe werfcontainers. Alles wordt klaargezet om aan de langverwachte opknapbeurt van het Justitiepaleis te beginnen. De hele voorgevel krijgt daar een reiniging en losse stenen worden gecontroleerd en waar nodig hersteld. Er komt een hek om vandalisme en inbraak te vermijden. En lampen om het gebouw ’s avonds in de verf te zetten.

Het is de eerste fase van een project dat zeker tot 2030 zal duren. De tweehonderdste verjaardag van ons land wordt dan meteen de deadline voor een Justitiepaleis zonder steigers. “Het gaat nu alleen om werken aan de buitenkant,” zegt architectrestaurateur André Demesmaeker van de Regie der Gebouwen, de federale eigenaar van het gebouw. “Dat wil zeggen: alle gevels, ramen en het schrijnwerk dat in contact staat met de buitenlucht. Voor een latere renovatie van het interieur is net voor de zomer een haalbaarheidsstudie gestart.” Die moet ten laatste volgend najaar klaar zijn en meer zicht geven op de kosten en planning van zo’n totaalrenovatie van binnenuit.

Maar buiten beweegt er dus al wat. Architect Demesmaeker is de projectleider achter de restauratiewerken. Hij neemt ons mee door het gebouw waarvan hij de laatste jaren zowat elke steen en steiger moest leren kennen. “Hoelang deze stelling er al staat? Ik zou het niet exact weten,” zucht hij boven op

•

RESTAURATIE VAN DE BUITENGEVELS

• FASE A behandelt de voorgevel, het peristilium en de erekoer en begint nu. Deadline: juni 2025.

• FASE B behandelt de koepel, zijn sokkel en de achtergevel langs de De Wynantsstraat. De Regie verstevigt nu de oude stellingen. Volgend jaar wordt een studie gelanceerd, een jaar later een aannemer aangesteld. Deadline: 2027.

• FASE C EN D gaan over de gevels langs de Wolstraat enerzijds en de Miniemenstraat anderzijds, inclusief de ramp. De volgorde moet nog worden bepaald. Deadline: 2030.

RENOVATIE VAN HET INTERIEUR

• Een studiebureau bepaalt nu het budget en de planning van de werken. De studie moet eind volgend jaar klaar zijn, een verdere timing is er nog niet.

de helipoort van het gebouw. Dat platte dak ligt achter de centrale koepel en is de basis voor de ‘Spoetnik’, een stellingentoren die tot boven reikt. “Ze moeten die hier hebben gezet voor de restauratie van de koepel in 2002. Na die werken is een deel van de stellingen verplaatst naar de sokkel. En daarrond zijn rond 2005 weer nieuwe stellingen aangebracht.” De meeste daarvan zijn nog stabiel genoeg om te blijven dienen, zegt hij, maar de houten planken erop zijn meestal verrot. “Dat is levensgevaarlijk, dus zullen we die planken vervangen en verstevigen. Daarmee beginnen we nu. Zo vermijden we latere vertraging in de werken.”

Vertraging. Het klinkt stilaan relatief voor een monument dat al sinds de jaren 1980 verpakt is in ijzer. Demesmaeker is er nu acht jaar mee bezig. Voordien restaureerde hij onder meer de Congreskolom en het Paviljoen der menselijke driften in het Jubelpark. In 2014 kreeg hij de opdracht van zijn carrière: de hele buitenkant van het Justitiepaleis. “En nu zijn we echt begonnen,” zegt hij opgetogen. “Niet dat ik de voorbije jaren niet heb gewerkt. Er wordt mij vaak gevraagd waarom dit allemaal zo lang duurt. Dat komt voor een groot deel door de procedures. Je moet studiebureaus en aannemers aanstellen via openbare aanbestedingen en soms krijg je geen goede offerte en sleept dat aan. De huidige staatssecretaris voor de Regie der gebouwen, Mathieu Michel, wil het project absoluut doen slagen. Maar ook vorige ministers, zoals Jan Jambon en Koen Geens, hebben belangrijke stappen gezet voor de restauratie. Ik geloof niet dat één minister deze renovatie niet wil. Daarvoor is het Justitiepaleis te belangrijk.”

Vergeten ruimtes

De federale regering trekt voor de eerste fase aan de voorgevel en zuilengalerij nu 31,7 miljoen euro uit. “Hier vallen de werken goed mee, want door de beschutting zijn de muren hier redelijk goed bewaard,” zegt Demesmaeker wanneer we boven in het peristilium staan. Die open inkomhal is buitenruimte en dus deel van zijn opdracht. “Een beetje stenen repareren, een beetje stofzuigen, de vloer eens dweilen,” zegt hij lachend, wijzend naar hopen stof en duivenpoep op de richels. De architect doet zijn job met humor, dat merk je. “Ik mag dan ook al acht jaar dezelfde grapjes horen. Of ik de man ben die de stellingen mag

Tot in de koepel toe zijn namen en tags in de muur gekrast van inbrekers die het gebouw binnen raakten via de stellingen. “Levensgevaarlijk,” benadrukt architect André Demesmaeker.

repareren? Nu mag het ophouden, want we zijn begonnen en we zitten op schema qua timing en budget. Al lach ik zelf mee, hoor. Ik heb een stuk stelling op mijn bureau gezet.”

De voorbije jaren leerde Demesmaeker het Justitiepaleis vooral langs buiten, maar ook binnen kennen. “Het blijft een plezier om hier te werken, zo’n fascinerend gebouw. Ik ken nog lang niet alle ruimtes,” zegt hij. Dat zijn er minstens 282, als je enkel de zalen en kamers telt, en zelfs 2.432 met elke trap, hal, berg- of lifthokje erbij, weet de Regie der Gebouwen. Van het peristilium gaan we via smalle wenteltrappen helemaal naar de koepel op het dak. “Niet verdwalen,” lacht Demesmaeker in de zoveelste bocht. “Bij elke ruimte denk je toch: zou dit geen mooie loft zijn?” glundert hij in een hoge zaal aan de zijkant. Gietijzeren trappen slingeren er kruiselings naar boven.

Helemaal onder de koepel huist, dankzij een vals plafond in hout, een ruimte waar

makkelijk honderd man in past. “Wat denk je, een feestzaal?” lacht de architect. Het vals plafond moet in de toekomst verdwijnen om het daklicht uit de koepel weer helemaal tot in de centrale hal te laten schijnen. Maar ook elders in het gebouw is zo’n feestzaal of loft onmogelijk, zegt Demesmaeker. “Ik weet dat die voorstellen ooit circuleerden, maar je kan dat hier niet veilig

organiseren. De trappen zijn veel te smal om snel buiten te raken en ik zie geen ruimte voor een nieuwe nooduitgang.” Om dezelfde reden moest Justitie ongeveer tien jaar geleden een sportzaal voor veiligheidsoefeningen boven in het gebouw verlaten. “Van hieruit kan je een gewonde niet naar buiten dragen,” toont Demesmaeker. De sportzaal ligt er vandaag stoffig, maar intact

De Regie der Gebouwen zal de planken op de stellingen rondom de koepel alvast vervangen en verstevigen, zodat de werken nadien veilig kunnen gebeuren.

“Ik geloof niet dat één minister deze renovatie niet wil. Daarvoor is het Justitiepaleis te belangrijk”

André Demesmaeker

Achitect-restaurateur Regie der Gebouwen

Stedenbouw. Justitiepaleis moet weer blinken in 2030

bij met posters aan de muur, een vergeten tafel en een lege fles champagne. Misschien achtergelaten door inbrekers, want ook in andere ruimtes liggen soms lege flesjes of afval op de grond. Het kwam vroeger voor dat mensen de stellingen op klommen en hier in groepjes kwamen drinken. Tot in de koepel toe, op 104 meter hoogte, zijn tags en gekraste namen terug te vinden van krakers en urban explorers die er op eigen houtje raakten. De gemarkeerde jaartallen gaan van 1976 tot 2022, en ook deze augustus is nog maar eens ingebroken via de steigers, weet een van de medewerkers van Demesmaeker. “Levensgevaarlijk,” benadrukt die. “Het is goed dat de werken

eindelijk beginnen. Zo krijgen de stellingen beveiliging en meer sociale controle. De kans op inbraak zal dalen.”

Tien kadavers

De jaren van verloedering brachten ook gebroken ruiten en geforceerde deuren: telkens een nieuwe opening voor inbrekers, én voor duiven. “Ze vliegen hier binnen en vinden de weg niet meer terug,” zegt Demesmaeker. In meerdere gangen en kamers ligt het vol duivenpoep en onderweg passeren we zeker tien kadavers, in elk denkbare staat van ontbinding. De fotograaf wordt gevraagd geen beelden te nemen van

zalen met archieven. Die staan meer dan eens op de gang of op zolder, in verbleekte mapjes of verdwaald op de grond. Echtscheidingspapieren uit de jaren 1980 liggen er bedekt onder de uitwerpselen van duiven en grijze veren.

Achitect-restaurateur Regie der Gebouwen

Justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) beloofde onlangs een versnelde digitalisering van deze en andere gerechtelijke archieven. Toch helpt het aftandse Justitiepaleis het imago van justitie niet vooruit. Het regende er al binnen in rechtszalen, het plafond van de griffie van Cassatie viel al eens naar beneden en kantoren sukkelen met vocht en schimmel op de muren. De politie moet daardoor sinds 2017 alle bewijsmateriaal voor rechtszaken, zoals wapens, computers en lichaamsdelen op sterk water, elders in bewaring geven. Ook in de kelder raakten al heel wat archieven verloren door waterschade. De nood aan renovatie is dus al jaren hoog. Her en der in het gebouw zie je opgesmukt plamuurwerk. Onder het plafond van de centrale hal, de zaal

“Er wordt mij vaak gevraagd waarom dit allemaal zo lang duurt. Dat komt voor een groot deel door de procedures”

André Demesmaeker

Sommigen zien wel iets in een feestzaal onder de koepel. “Dat klinkt mooi, maar je kan dat hier niet veilig organiseren,” zegt André Demesmaeker.

van de verloren schreden, hangt een net om vallende verfresten op te vangen.

“Wat ik buiten doe, is pure restauratie. Het gebouw is beschermd, dus wij vervangen geen enkel origineel element. We plaatsen alle ramen en beelden terug, geverfd of hersteld. Binnen zal dat niet volstaan. Er moet heel veel hertekend worden,” legt de architect uit. Een van de vragen gaat dan over het leidingennetwerk, waar Demesmaeker nu moet afblijven. “Wij kunnen een dakgoot of regenpijp buiten wel herstellen, maar vanaf die leiding de muur in gaat, zijn we niet meer bevoegd,” toont hij buiten op het dak. “Zie je hoe smal sommige buizen zijn om hevige regen van de koepel op te vangen?” Hij wijst naar een dunne regenpijp op een van de binnenkoeren. “Gelukkig zijn de daken enkele jaren geleden vernieuwd.” Er wordt ook bekeken of nieuwe kantoren op de binnenkoeren los van de gevels kunnen worden geplaatst, een zogenoemde box-inbox.

Het is duidelijk dat de toekomstige renovatie nog een pak complexer wordt dan de gevelrestauratie die nu begint. “Ik moet geen rekening houden met gebruikers,” zegt André Demesmaeker. “Bij het interieur moet je luisteren naar zeker acht hoven en gerechtelijke diensten die allemaal een aparte werking hebben. En dan begint de stoelen-

dans: wanneer je de kantoren van Cassatie opknapt, moeten zij verhuizen naar een andere vleugel of verdieping, maar daar zit weer een andere dienst.” Die hele planning is een vraag voor het studiebureau, dat volgend jaar met een eerste idee moet komen.

In elk geval zal het Justitiepaleis de deuren niet openen voor het brede publiek. Het parlement besliste in 2016 al dat het gebouw voorbehouden blijft voor gerechtelijke functies. De modale Brusselaar zal het

PALAIS DE JUSTICE : LE PLANNING ENFIN RESPECTÉ

FR D’ici 2030, le Palais de Justice brillera à nouveau. Sans échafaudages. L’architecterestaurateur André Demesmaeker lance la deuxième phase : la façade avant et la colonnade le long de la place Poelaert. « On est enfin dans les temps », explique-t-il lors d’une visite guidée du chantier. « Ensuite, ce sera au tour de la coupole et du socle. » Il s’agit uniquement de restauration, car le bâtiment est classé. « À l’intérieur, cela ne suffira pas, il faudra vraiment y faire des modifications ». Bonne nouvelle: « Avec un entretien régulier de la façade, les échafaudages ne seront plus nécessaires. »

vervolg van de werken dus minder voelen, zodra de steigers buiten verdwijnen. Of moeten we om de zoveel jaar opnieuw restaureren? “Niet met regelmatig onderhoud,” zegt Demesmaeker. “In je eigen huis moet je ook af en toe de voegen controleren en de ramen verven. Hier is dat niet anders. Met hoogtewerkers kunnen we veel van die klusjes opvangen,” zegt Demesmaeker. “Zolang ik leef hoop ik hier geen stelling meer te zien.”

COURTHOUSE FINALLY BACK ON TRACK

EN By 2030, our courthouse should be back to its shiny self. Architect-restorer André Demesmaeker is about to start the work on the first phase, the façade and colonnade. “Once that is done, we take on the dome and the foundation, and we will reinforce the scaffolding there already now,” he says during a tour of the site. As the building is protected, this is only about a restoration. “But the inside needs a full renovation and redesign. The new façades will provide more social control and reduce the risk of burglary,” he says. “With regular maintenance, there should be no need for scaffolding in the future.”

Een duif maakt een geïmproviseerd nest in losse kabels.

De stelling rond de koepel is twintig jaar oud. Ze wordt nu verstevigd.

Bijgedachte.

Een ongemakkelijke waarheid

De arrestaties van tientallen sans-papiers aan het Zuidstation is geen langetermijnoplossing. De dag nadien staat zij daar gewoon weer.

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

17 mei 2019: het Noordstation is ontruimd, de poetsploegen zijn met de opkuis begonnen. De 158 transmigranten die er verbleven, zijn door hulporganisaties naar daklozencentra overgebracht. Wie toch terugkeert, wordt naar een gesloten centrum gebracht. “We geven het station terug aan de pendelaars en de reizigers. Een treinstation is geen opvangcentrum,” zei toenmalig minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open VLD), die enkele weken voor de verkiezingen het initiatief nam –ook toen was dat niet ministerpresident Rudi Vervoort (PS). Intussen ligt de focus op het Zuidstation. Tweehonderd agenten trokken er zaterdag met een schoonmaakploeg naartoe om orde op zaken te stellen. 56 mensen werden opgepakt. Elf daarvan werden in een gesloten terugkeercentrum geplaatst, 41 mensen kregen het bevel om het grondgebied te verlaten.

Poort

De waardering van deze actie loopt uiteen van ‘hoogstnodig’ over ‘pr-stunt’ naar ‘symptoombestrijding’. En dat is drie keer juist. Volgens stadsgeograaf Eric Corijn moet er een ruimtelijke en sociale planning komen. “Het station moet de poort zijn naar de stad.” Een waarheid als een koe, maar wie de overlast enkel

beperkt ziet tot het Zuidstation, dwaalt. Tot ver in Sint-Gillis en Anderlecht, en eigenlijk verspreid over heel Brussel, is een groep mensen op de dool die niks meer te verliezen heeft. Het zijn daklozen, drugsverslaafden, groepen Oost-Europese alcoholverslaafden. Op die groepen is moeilijk vat te krijgen, maar een aanklampend beleid is nog enigszins mogelijk, bijvoorbeeld in ruil voor huisvesting. Veel moeilijker is dat met mensen zonder papieren, mensen die hier illegaal verblijven. Het zijn zij die zaterdag bevel gekregen hebben om het grondgebied te verlaten. Het zijn ook zij die daar geen gevolg aan zullen geven. Die de volgende dag weer aan Brussel-Zuid post zullen vatten, of bij herhaaldelijke politieacties wat verderop in Sint-Gillis of Anderlecht hun tenten opslaan. In België krijgen jaarlijks ruim 24.000 mensen het bevel om het grondgebied te verlaten. Drie op de vier doen dat niet. En dan mag je als politici nog zoveel praatjes hebben, als het land van herkomst hen niet terug wil – wat het geval is voor Marokko, Algerije, Irak, Niger en vele andere –dan blijft een groep kansloos ronddwalen in de hoofdstad van Europa, met alle gevolgen van dien. Volgens een laatste schatting zijn dat er in Brussel 52.000. Regulariseren, geven redelijk wat middenveldorganisaties als op-

lossing. Maar wat is dan nog het nut van een asielprocedure? Wat is dan nog het nut van regels, waaraan de uitgeprocedeerde asielzoekers zich niet hebben gehouden? Dan kun je de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) maar beter meteen opdoeken.

Australisch model

Helemaal aan de andere kant van het spectrum bevindt zich het Australische model, waarbij mensen die asiel aanvragen dat niet in ons land zouden kunnen doen, maar in landen als Senegal, Ghana of, zoals het Verenigd Koninkrijk dat wil, Rwanda. “We hebben in Europa een genereus asielrecht, maar het werkt niet, want ook wie afgewezen wordt, blijft,” zei socioloog Ruud Koopmans afgelopen weekend nog in De Standaard, ter verdediging van dat model.

De tragedie is dat Koopmans gelijk heeft, maar dat het model tegelijk onwerkbaar is. Nu al stellen organisaties regelmatig mensenrechtenschendingen vast bij partnerlanden zoals Tunesië. Illegale migratie naar Europa zal daarenboven blijven bestaan, want Europa is geen eiland. En dat is nog los van het feit dat het immoreel is om kwetsbare asielzoekers ter afschrikking door te sturen naar landen in MiddenAfrika.

Toch zal er iets moeten gebeuren aan het asiel- en migratiebeleid, als Brussel het hoofd wil bieden aan de aanslepende problemen met sans-papiers. Zoniet, is het binnen vier jaar gewoon weer de beurt aan een ander station.

“Er moet iets gebeuren met het asiel- en migratiebeleid, als Brussel het hoofd wil bieden aan de aanslepende problemen met sans-papiers”

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) zaterdag bij de grote politieactie in het Brusselse Zuidstation.

Wie was de Brusselaar die het peaceteken uitvond?

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Maurice uit Sint-Gillis. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Een v gemaakt met wijs- en middelvinger is het alom bekende vredesteken. Wat hee een Belgische oudminister ermee te maken?

Twee vingers opsteken die de letter v vormen, het is een symbool dat wereldwijd wordt gebruikt. Om hallo te zeggen, om een ludieke houding aan te nemen voor een foto of om twee pintjes te bestellen. Maar initieel staat het symbool voor de vrede. En daar ijverde de Brusselaar Victor de Laveleye voor.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

De Laveleys politieke cv was best indrukwekkend. Tijdens het interbellum was hij gemeenteraadslid in Sint-Gillis, voorzitter van de liberale partij en op een bepaald moment zelfs minister van Justitie. Veel tijd om zijn politieke carrière uit te bouwen, kreeg hij niet. In 1940 brak de

De vleermuis kan wat hulp gebruiken

Waarom leven vleermuizen ondersteboven? Hoe kunnen we ze beter beschermen? De Europese Nacht van de Vleermuis beantwoordt al die vragen.

In het Brussels gewest fladderen twintig verschillende soorten vleermuizen door de lucht. Toch wordt het steeds moeilijker om er een te spotten, want sinds de

jaren vijftig van de vorige eeuw gaan vleermuizen er sterk op achteruit in de hoofdstad. Dat komt vooral omdat hun natuurlijke leefomgeving verdwijnt,

Tweede Wereldoorlog uit en werd België bezet door de Duitsers.

Een groot deel van de Belgische politici vluchtten naar Groot-Brittannië. Ook De Laveleye. Na een paar maanden later kreeg hij een bijzondere kans. De BBC leende hem en zijn team een deel van haar uitzendmateriaal. Daarmee richtten ze een radiozender op: Ici Radio Belgique - Hier Radio België. Het was de bedoeling om in contact te blijven met de landgenoten in het bezette België. Enerzijds om hen te informeren, anderzijds om hen een hart onder de riem te steken en de hoop op vrede te voeden.

In het geniep

Elke dag konden de Belgen in het geniep naar een uitzending luisteren, stipt om 20.15 uur, een kwartiertje lang. De ene dag presenteerde De Laveleye in het Frans, de volgende dag nam zijn collega Jan Moedwil de Neder-

landstalige uitzending voor zijn rekening.

Om de gevoelens van kracht, verzet en hoop op vrede aan te wakkeren, lanceerde De Laveleye op 14 januari 1941 zijn later bekend geworden symbool aan de luisteraars. Hij koos voor de letter v, omdat dat de eerste letter is van het woord ‘vrede’ in het Nederlands en ‘victoire’ in het Frans. Omdat het een eenvoudig teken is, is het ook gemakkelijk neer te pennen, te spuiten of in te kerven. Maar wat de letter nog extra interes-

maar ook lichtvervuiling en pesticiden zijn grote vijanden van het dier.

Nochtans zijn vleermuizen nuttige stadsbewoners: ze spelen een belangrijke rol in het evenwicht van ons ecosysteem, vormen de laatste schakel in de voedselketen en fungeren als een natuurlijke insectenbestrijder. In één nacht tijd kan een vleermuis de helft van zijn eigen lichaamsgewicht opsmikkelen.

Leefmilieu Brussel doet er dan ook alles aan om het de vleermuizen zo aangenaam mogelijk

Vleesmuizen zijn natuurlijke insectenbestrijders. © SHUTTERSTOCK

Park Stories

Leandro vertelt in de Instagram-reeks Park Stories hoe zijn broer hem leerde vliegeren. Ook zonder hem blijft hij vliegeren in het park van Vorst.

Elke donderdag op de Instagram van BRUZZ, @bruzzbe Brusselaar Victor de Laveleye koos voor de v als vredesteken: “Het is een letter die je vlug kan neerschrijven,” zei hij er zelf over.

sant maakt, is dat ze eenvoudig met wijs- en middelvinger te vormen is.

Hij hoopte dat het een herkenningsteken kon worden, zodat wie het gebruikt zich verbonden voelt. Door het subtiele gebruik van het teken voelden de Duitsers zich wat in het nauw gedreven, omdat ze vermoedden dat ze omsingeld waren door verzet. Even subtiel was de vertaling ervan in een morsesein. Drie korte tonen, gevolgd door een lange. Toevallig ook hoe de vijfde symfonie van Beethoven begint. De

BBC besliste zelfs om haar nieuwsuitzending te laten beginnen met die symfonie. Het teken werd al snel opgepikt, niet enkel in België, maar in heel Europa. Het kreeg helemaal een boost toen de premier van het Verenigd Koninkrijk, Winston Churchill, het tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte als overwinningsteken. Hij wordt vaak gezien als de man die peaceteken introduceerde, maar dat klopt dus niet helemaal. De eer is weggelegd voor een Brusselaar met een diepe wens voor vrede. LD

Whatzz Up?

Bram stuurt onze BRUZZ-reporters de stad in. Zij vertellen in ‘Whatzz Up?’ wat er op dat moment leeft in de stad.

Van maandag tot vrijdag tussen 12u en 13u via 98.8 FM, BRUZZ tv en of BRUZZ.be

te maken in de stad. Tijdens de winter houden vleermuizen van rustige, vochtige plekjes met een constante temperatuur. In de zomer kiezen ze voor warmere plekken, zoals zolderruimtes of boomholten.

Daarom werden op een aantal plaatsen in Brussel ondergrondse winterverblijfplaatsen ingericht, en worden oude, holle bomen in het Zoniënwoud zo veel mogelijk behouden. Op verschillende plekken, waaronder het Rood Klooster in Oudergem, werd de oude straatverlichting

ook vervangen door amberkleurige ledverlichting, die veel minder schadelijk is. AD

Leefmilieu Brussel en Natagora organiseren dit jaar drie evenementen om de vleermuis onder de aandacht te brengen. Alle info over de Europese Nacht van de Vleermuis vind je op www.leefmilieu.brussels.

BRUZZ op Boterhammen in het Park en op Feeërieën

Haast je naar het Warandepark voor de gratis festivals Boterhammen in het Park en Feeërieën. Ook BRUZZ is er elke middag en avond.

Meer info? abconcerts.be

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Portretten. Een nieuwe start

’Ik heb vooral superveel zin in dit schooljaar’

De eerste schooldag: voor de ene de zoveelste in de rij, voor heel wat anderen het begin van iets helemaal anders. Zeven van hen vertellen over de kleine of grote stap die het nieuwe schooljaar voor hen bijzonder maakt.

door Mien De Winter foto's Saskia Vanderstichele

Elsa en Pippa kennen elkaar al sinds de eerste kleuterklas, Wolvin werd deel van de vriendengroep in het tweede leerjaar. Ze kijken ernaar uit om eindelijk alleen naar school te mogen wandelen. Wie naar het zesde leerjaar gaat, hoeft niet meer mee te wandelen in ‘de rij’, een initiatief van de school waarbij de leerlingen onder begeleiding naar school gaan.

“In de rij naar school wandelen is traag en irritant," zegt Pippa. "Bovendien moet je er een kwartier op voorhand zijn. Elke keer je met de rij aan een zebrapad komt, wordt er ‘stop’ geroepen en moeten we wachten om over te mogen steken in groep. Dat zal nu veel vlotter gaan omdat we maar met drie zijn.”

“Ik ben niet bang om alleen naar school te wandelen, we moeten maar één keer de tramsporen oversteken en

Elsa, Pippa en Wolvin gaan naar het zesde leerjaar en stappen vanaf 1 september samen naar school.

eigenlijk is dat niet eng," vertelt Wolvin. "Ik vind het vooral leuk dat we eindelijk alleen mogen wandelen. Vorig jaar was ik enkele keren te laat voor de rij en heb ik al alleen gewandeld, ik heb dus wel al wat ervaring.”

“Ik vertrek ‘s ochtends als eerste en bel dan aan bij Pippa, samen wandelen we naar Wolvin, die het dichtst bij school woont," zegt Elsa. "We hebben tijdens de vakantie al eens uitgetest hoelang het duurt om naar school te wandelen. Het is een kwartiertje wandelen van bij mij thuis en tien minuten van bij Wolvin.”

Wolvin: “Mijn papa maakt zich geen zorgen, hij weet dat ik dit kan, mama is een beetje ongeruster.”

Elsa, Pippa en Wolvin

Drie vriendinnen wandelen voor het eerst samen zonder begeleiding naar het Sint-Pieterscollege in Jette

Pipa: “Ik neem af en toe met mijn oudere zus de metro en de trein in Brussel en heb wel al wat geleerd om alleen op pad te gaan.”

Wolvin: “Ik vind het belangrijk om zelfstandig te leren te zijn, na dit schooljaar gaan we naar het eerste middelbaar, dit is al een goede oefening.”

Elsa: “Ik denk nog niet veel na over het middelbaar. Ik heb vooral superveel zin in dit schooljaar en dan vooral in onze openluchtklas in Brugge. Dit jaar hebben we zelfs een meester in plaats van een juffrouw, dat is nog maar de tweede keer ooit.”

In koor: “Keitof!”

“Ik ben niet bang om alleen naar school te stappen”

Portretten. Een nieuwe start

We zijn samen afgestudeerd, liepen allebei stage in Koekelberg en komen nu in hetzelfde klaslokaal terecht," zeggen Fanny Merckx en Dario Degros. "Een van de voordelen is dat we samen kunnen werken om de lespakketten op te stellen en de administratie te verwerken. Daarnaast heb je steeds een dichte collega bij wie je terechtkan voor feedback en ondersteuning.”

“Deze manier van lesgeven is compleet anders dan het klassieke systeem waaruit ik zelf kom,” zegt Merckx. “In deze vernieuwde visie wordt vertrokken vanuit het driesporenmodel, waarbij je les geeft in drie leerstrategieën. We gaan met drie leerkrachten aan de slag in één leerruimte, elke leerkracht neemt een niveau voor zijn rekening. Er is de groep die extra begeleiding nodig heeft, de middenmoot en de groep die zelfstandig kan werken.”

“Ook het klaslokaal ziet er niet klassiek uit,” vult Degros aan. “Het is een grote ruimte met lockers en valse muren die de klas in drie delen verdeelt. Per vak kunnen de leerlingen hun leerstrategie kiezen: wie

Fanny Merckx en Dario Degros

Starten met coteachen van wiskunde en natuurwetenschappen op GO! Atheneum Campus Comenius in Koekelberg

bij wiskunde bijvoorbeeld in de zelfstandige groep zit, kan bij een ander vak kiezen voor meer begeleiding. Regelmatig zitten de leerkrachten samen met de leerlingen om hen te mentoren in de niveaukeuze die ze maken. Ik heb erg bewust voor dit project gekozen."

Merckx geeft toe dat ze even getwijfeld heeft. “Maar na mijn stage was ik overtuigd. Go! Atheneum Campus Comenius is bovendien een jonge school, het is fijn dat we hier onze stempel kunnen drukken.”

“We staan voortaan met meerdere leerkrachten tegelijk voor de klas”

Dario Degros en Fanny Merckx kozen bewust voor een school met een andere vorm van lesgeven.

Elcke Vercruysse

Maakt de overstap van communicatieverantwoordelijke naar leerkracht

Na twintig jaar in het communicatievak was de tijd rijp voor een andere uitdaging. Ik bespeurde een zekere opwinding bij het idee om naar het onderwijs over te stappen. Ik heb bewust gekozen voor het GO! Meertalig Atheneum in Woluwe, en voor de gloednieuwe richting Taal en Communicatie, waar ik de vakken Taallabo en Nederlands op mij neem. Daarnaast zal ik communicatiewetenschappen geven in de richting Moderne Talen en Nederlands aan de anderstalige leerlingen. Met mijn achtergrond voelt dit toch wat vertrouwd: ik weet hoe belangrijk het is om verschillende talen vlot te kunnen combineren.”

“De start van het schooljaar ervaar ik als een echte eerste september; ik heb kriebels in de buik, zoals vroeger. De sociale dynamiek zal helemaal anders zijn dan wat ik gewoon ben uit de privésector.”

“Als leerkracht wil ik ook waarden overdragen. De wereld is steeds in verandering en wij voeden jonge mensen op die in de toekomst actief zullen zijn. Communicatiedepartementen experimenteren volop met ChatGPT en hoe daarmee om te gaan. Dat ik op een educatieve manier kan werken met nieuwe technologie, vind ik daarom een echte meerwaarde. Dat motiveert mij als mens.”

Ria Juwet

Gaat met pensioen en start aan haar laatste schooljaar in GO!

COOVI Secundair Onderwijs

Ik werk al mijn hele leven in het onderwijs. In 1982 begon ik als secretaresse, waarna ik al snel kon lesgeven in mijn vakken Nederlands, Engels en PAV. Toen in 2002 het GOK-decreet (Gelijke onderwijskansen, red.) werd ingevoerd, combineerde ik een deeltijdse lesopdracht met een job als GOK-coördinator. Dat bleek niet houdbaar en ik werd fulltime leerlingenbegeleider. Vanuit die functie ben ik doorgegroeid tot pedagogisch coördinator, dat doe ik al vijftiental jaar. Na tweeënveertig jaar in deze school ben ik deel van het schoolmeubilair.”

“Het dringt nog niet helemaal tot me door dat dit de laatste keer wordt voor ongeveer alles, het geeft een dubbel gevoel. Het sociale contact en de sfeer zal ik zeker missen. Er wordt hard gewerkt in het onderwijs, maar tegelijk wordt er zoveel gelachen en plezier gemaakt. Ik vind het zalig dat er geen dag, zelfs geen uur, verveling op het programma staat."

“Ik zou nog drie jaar langer kunnen werken, maar de job verandert zeer snel. Er is de digitalisering en de leerlingen worden steeds veeleisender. Ik voel dat ik meer energie nodig heb om dat allemaal te behappen. Voor alles is een tijd, er zijn meer dingen in het leven dan werken. Toch vlieg ik er dit laatste jaar met evenveel enthousiasme en passie weer in.”

“Intussen ben ik deel van het schoolmeubilair“

“De sociale dynamiek op een school is anders dan in een privébedrijf”

De slaapkamer. Chizzy

Chizzy is negen en woont in Molenbeek. "We wonen met veel mensen samen, en dat is leuk. We lachen heel veel."

’Ik vind het fijn om mensen blij te maken’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Chizzy (9) die met haar jongere broertje, oudere tweelingbroer en -zus, moeder en oma in Molenbeek woont. Rechter worden lijkt haar wel iets. “Hoe hard is het om rechter te zijn?”

door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Je slaapt in een stapelbed, met wie deel je dat?

Ik slaap onder en mijn zus slaapt boven. 's Avonds luistert ze in bed naar muziek met haar koptelefoon, maar die werkt niet zo goed, want ik kan het ook horen. Als die rustige muziek in mijn oren komt, val ik zo in slaap.

Hoe is het om met zo veel mensen samen te wonen?

Leuk, want we lachen veel samen. Vandaag ging ik met mijn broer en zus nieuwe stoelen halen met de metro. Iedereen staarde naar ons, dat was supergrappig. Mijn oma maakt ‘s ochtends het ontbijt, dat kan ze heel goed. Ze maakt chocolademelk op precies de goede temperatuur.

Ik heb van je zus gehoord dat je goed kunt dansen.

Ik ben een semiprofessionele danseres, actrice en model (Chizzy werkt onder meer mee aan de productie What remains van Zoë Demoustier, red.). Het is zo leuk om op het podium te staan en dat mensen in de zaal dan zeggen ‘wauw'! Ik vind het fijn om mensen blij te maken. Soms word ik herkend op straat.

Wat wil je later worden?

Rechter! Ik dacht altijd: hoe hard is het om rechter te zijn? En toen dacht ik: waarom kan ik niet proberen om dat te worden?

Wat ga je doen als rechter?

Mensen helpen en zorgen dat ze veilig zijn, dat is superbelangrijk. Iedereen kan een fout maken, dat

is niet erg. Maar je mag de fout niet negeren. Er moet dan wel iets gebeuren.

Als je rechter wil worden, moet je wel heel lang leren. Dat weet ik. Als ik hard blijf werken, kan ik dat bereiken. Ik wil liever hard werken en krijgen wat ik wil, dan niet hard werken en niet krijgen wat ik wil.

Ga je graag naar school?

Ja, ik vind het leuk om nieuwe dingen te leren en vrienden te maken. Ik hou van rekenen. Het is leuk om nieuwe getallen te zien, zoals heel grote getallen of heel kleine getallen die ik nog nooit eerder heb gezien.

Wat heb je deze zomer gedaan?

We zijn naar de zee gegaan in Oostende, ik heb gedanst en we picknickten met mijn familie en mijn kerk. Zoveel fijne dingen!

Ga je graag naar de kerk?

Ja, het is leuk om te leren over God en wat hij heeft gedaan voor ons. Ik bid ook twee keer per dag. 's Ochtends doen we dat in mijn moeders kamer, met z’n allen op het bed.

Wat is er anders in Oostende?

Je hebt daar veel van die witte vogels, meeuwen. Die zie je nooit in Brussel.

Hoe is het om in Molenbeek te wonen?

Dit is een plek waar veel mensen niet willen zijn omdat ze slechte dingen hebben gehoord, maar ik

ben juist fier om hier te wonen. Voor mij is Molenbeek niet gevaarlijk.

Wat zou je veranderen als je de baas was in Molenbeek?

Ervoor zorgen dat mensen minder agressief zijn, want Molenbeek is wel een agressieve plek.

Hoe zou je dat doen?

Ik zou naar die mensen toe gaan en zeggen: ‘Je wil niet dat anderen bang voor je zijn, want dan kun je minder vrienden maken. Het is juist leuk om open te zijn.’

Wat is je grootste wens?

Dat al het gezonde eten lekker smaakt! Gezond eten is belangrijk, maar soms saai. Broccoli vind ik bijvoorbeeld echt saai.

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘EN TANT QUE JUGE, JE PEUX VEILLER À LA SÉCURITÉ DES GENS’

FR Chizzy (9 ans) vit avec son petit frère, son frère jumeau et sa sœur jumelle, sa mère et sa grand-mère à Molenbeek. Elle est danseuse et actrice et aime être reconnue dans la rue. Plus tard, elle veut devenir juge pour veiller à la sécurité des gens. « Je préfère travailler dur et obtenir ce que je veux que de ne pas travailler dur et de ne pas avoir ce que je veux. »

EN Chizzy (9) lives with her little brother, twin brother and sister, mother and grandmother in Molenbeek. She dances and acts, and she likes the fact that people sometimes recognise her. When she is older, she wants to become a judge so she can make sure people are safe. “I would rather work hard and get what I want, than not work hard and not get what I want,” she says.

“Iedereen kan een fout maken, dat is niet erg. Maar je mag de fout niet negeren”

‘IF I WERE A JUDGE, I COULD MAKE SURE PEOPLE ARE SAFE’

Literatuur. Brusselse stadsdichter start in 2024

Gezocht: een Brusselse Tom Lanoye

Maarten Goethals foto’s Saskia Vanderstichele

Ik schreef al drie poëziebundels en in geen ervan kwam Brussel als onderwerp voor.” En toch vormt dat niet de reden waarom Frank Keizer, een Nederlandse dichter die al vijf jaar in de hoofdstad woont, vriendelijk zou bedanken voor de nieuwe post van stadsdichter. “Ik houd van Brussel, laat dat duidelijk zijn. Ik houd van het gebrek aan eenheid, het tekort aan gemeenschappelijkheid en tegelijkertijd de veelzinnigheid en het barokke karakter van de stad. Dat vastleggen in poëzie lijkt me heel interessant. Maar een stadsdichter dient andere doelen, namelijk meewerken aan de pr van het bestuur, aan de gentrificatie en opwaardering van bepaalde buurten door het aanleggen van poëzieroutes, aan het opvijzelen van het toeristische imago. Poëzie

is dan slechts een vijgenblad; ze dient alles en iedereen, behalve de poëzie zelf.”

Met die stelling zet Keizer, naast dichter ook essayist en podcastmaker, het debat over het nut en nadeel van stadsdichters op scherp. Terwijl in Antwerpen het bestuur met de functie worstelt – de aangestelde groep schrijvers nam in november vorig jaar collectief ontslag na bemoeienissen van de schepen van Cultuur – bereidt de organisatie achter Brussel 2030, samen met het Gewest, de oprichting ervan voor. En het moet snel gaan.

Debat aanvuren

Afgelopen zomer raakte bekend dat minister Sven Gatz (Open VLD) al de eerste

stappen zette, zodat hij op zaterdag 23 september een charter kan presenteren, met daarin de krijtlijnen en contouren van de opdracht. Meertaligheid vormt de rode draad, bevestigt het kabinet. Die dag wordt ook officieel de vacature gelanceerd, en die staat “bewust” voor iedereen open. In andere steden wordt de stadsdichter doorgaans voorgedragen door een commissie die achter gesloten deuren beslist.

De eerste gedichten moeten begin volgend jaar al van de band rollen, nadat een jury de winnaar(s) koos. Het voorzitterschap van de jury bestaat uit twee Brusselaars die niet meteen actief zijn in de literaire sector, maar die – volgens het kabinet – Brussel van binnen en van buiten kennen. Ook de

Vanaf volgend jaar al moet de nieuwe functie van Brusselse stadsdichter poëzie opleveren die het samenleven in de grootstad bevordert. “Maar het is niet omdat een gedicht ergens groot afgedrukt staat, dat het daarom meteen relevant is.”

door

Groen-parlementslid Lotte Stoops over de 600 meter lange versregel langs het kanaal in Molenbeek: “Het duurde drie jaar voor de overheden dat toelieten, tot frustratie van de kunstenaars. Een charter rond het stadsdichterschap kan dat soort barrières beslechten.”

gewone Brusselaar krijgt inspraak in de beslissing.

Of er voor één iemand wordt gekozen of eerder voor een collectief, moet de jury afkloppen. Al lijkt de laatste optie voor velen in het veld het geprefereerde model. Ten eerste omdat een collectief sneller de Brusselse diversiteit weerspiegelt: het laat de organisatoren toe om uit te pakken met vertegenwoordigers van verschillende gemeenschappen. Bovendien kan een groep, indien zorgvuldig geselecteerd, een veelheid aan artistieke disciplines herbergen. Concreet: een collectief dat een combinatie brengt van klassieke poëzie, maar ook van slampoetry, Instagram-gedichten, beeldende kunst, verzen op muziek, literaire performance … bereikt een breder publiek dan

iemand in zijn eentje. (En in Brussel lijkt ook niet echt een figuur rond te lopen die én verschillende gemeenschappen kan aanspreken én moeiteloos het maatschappelijke debat kan aanvuren zoals destijds Tom Lanoye of Ramsey Nasr bij hun aanstellingen als stadsdichters in Antwerpen).

Lotte Stoops, Brussels parlementslid voor Groen en een grote voorstander van het project, vindt het charter alvast een goede zaak. Het schept namelijk klaarheid in zowel de verwachtingen als de verplichtingen van iedere partij. Stoops geeft als voorbeeld de versregel langs het kanaal in Molenbeek: in het trottoir komt door het gebruik van zwarte en lichtgrijze klinkers een tekst in vier talen tevoorschijn, die een lengte beslaat van zeshonderd meter. “Het duurde drie jaar

voor de overheden dat toelieten, tot grote frustratie van de betrokken kunstenaars, die het bijna opgaven. Een samenwerkingsakkoord in de vorm van een charter kan die wettelijke barrières beslechten, en zo letterlijk meer ruimte geven aan kunst in de publieke ruimte.”

Niemand enthousiast

Ondanks de ambitieuze plannen – volgens het kabinet kan de stadsdichter zelfs mee op buitenlandse reizen en tijdens de belangrijkste feesten optreden als ambassadeur van het Gewest – is het fenomeen niet nieuw, en al zeker niet in Brussel. Volgens Emma Franckaert, die als UGent-student een verhandeling over het onderwerp schreef, leefde bij stadsbesturen omstreeks 1400 al het idee dat het dichterschap van bepaalde stadsbewoners “van bijzondere waarde kon zijn voor de eigen gemeenschap.”

Franckaert wijst onder andere naar het succes van de rederijkers: een soort voordrachtskunstenaars, die zich organiseerden in lokale verenigingen of ‘kamers’ en die, door hun hang om te excelleren en te imponeren tijdens wedstrijden, een grote impact kenden op de poëzie. De ballade, het rondeel, het acrostichon – waarbij de eerste letters van de versregels samen een naam vormen –, het ketendicht: al die dichtvormen behoorden niet alleen tot het repertoire, maar werden in die tijd ook geperfectioneerd door iemand als Colijn Caillieu, historisch gezien de eerste stadsdichter van Brussel, van 1474 tot 1485. Samen met Brugge vormde Brussel, als onderdeel van het Bourgondische rijk dat op zijn laatste benen liep, toen het kloppende hart van de poëzie.

Volgens Franckaert kreeg de opvolger van Caillieu, de befaamde Jan Smeken (14501517), zelfs “een aantal specifieke opdrachten.” En kon hij door zijn aanstelling genieten van een financiële vergoeding, die hem toeliet tijd te kopen om verzen te schrijven. Met die geldelijke steun wilde het stadsbestuur de dichter aanmoedigen om “niet alleen literair actief te blijven in de publieke sfeer, maar ook om in de stad te blijven wonen.”

In die zin knoopt het huidige stadsdichterschap aan bij vroeger, en loopt er een rechtstreekse lijn van de vijftiende naar de eenentwintigste eeuw: ook nu krijgen de winnaars van de open call een vergoeding. Maar meer dan de gelijkenissen vallen vooral de verschillen op, en die tonen zich met name in de tijdgeest en de appreciatie voor ▼

Literatuur. Brusselse stadsdichter start in 2024

poëzie in het algemeen. In de middeleeuwen en de renaissance kon de dichter, en zeker een rijmelaar die humor wist te combineren met literaire spitsvondigheid, op maatschappelijke erkenning rekenen, zowel aan de hoven als op rumoerige marktplaatsen. Vandaag maakt een stadsdichter “niemand meer enthousiast, behalve zijn familie en de buurvrouw.” Dat beweerden althans De WoordDansers in 2007, toen de interdisciplinaire groep in Rotterdam aan de slag mocht als dichterscollectief en met die uitspraak meteen de controverse opzocht.

Nederbelg Frank Keizer, die zelf het literaire experiment niet schuwt in zijn werk, onderschrijft die kritiek, maar dan iets genuanceerder. “Poëzie in de publieke ruimte uitspelen, betekent niet dat poëzie in de maatschappelijke ruimte leeft. En met dat laatste bedoel ik: de pers, het onderwijs, het sociale leven, het brede intellectuele en emotionele debat, thuis en op café. Een stadsdichter kan maar een rol van betekenis spelen als poëzie breed ingeburgerd is, maar

Franse Lyon. In de straten daar staan postbussen waar inwoners brieven kunnen deponeren met hun grieven en andere persoonlijke of politieke boodschappen. De lokale stadsdichter – de zogenaamde crieur public – gaat vervolgens met de inhoud aan de slag, en leest elk jaar op het marktplein zijn gedicht voor dat bestaat uit geleende zinnen. “Op die manier vangt hij de emoties die op dat moment in de gemeenschap leven. Iedereen komt daarom luisteren.”

Dichter bij huis denkt Stoops aan de aanslagen van 2016 in Maalbeek en Zaventem. “Een stadsdichter had toen kunnen vertolken wat niemand in die dagen onder woorden kreeg: de angst, de vrees, maar ook de hoop en het verzet.” Zelf gaat ze al enkele jaren op Gedichtendag in januari met de almanak van De Sprekende Ezels op stap. Ze belt dan aan bij wildvreemden, vraagt naar hun geboortedag en leest vervolgens het gedicht voor dat op die dag op het scheurpapiertje staat. “Hoewel de meeste van die almanakgedichten Neder-

iedereen,” schreef hij in een column voor MO* Magazine begin dit jaar.

Poëzie voor de middenklasse

Nutteloos zijn. Op een bepaalde manier klinkt het aanstootgevend, op het randje af elitair: de poëzie vooropstellen en de luxe hebben om zich af te zetten van het dagelijkse leven met zijn dwingende eisen: werken, belastingen betalen, de stress van het samenleven. Wellicht vormt dat een van de redenen waarom eerdere en soortgelijke initiatieven, zowel aan Nederlandstalige als Franstalige kant, maar moeilijk het grote publiek wisten te bereiken, de groepen mensen met andere, dringendere besognes dan de schoonheid van een binnenrijm of een hexameter. Cru gesteld: de verzen aangebracht in de hallen van het Zuidstation – “zonder dwarsliggers geen spoor” – zullen een crackverslaafde niet bepaald op andere gedachten brengen.

Keizer vreest dan ook dat het stadsdichterschap, net zoals veel andere goedbedoelde initiatieven, zal uitdraaien op een aardigheidje voor “het middenklassepubliek dat reeds van poëzie houdt,” en dat het de grote aspiraties (van verbinden, verwonderen, literair enthousiasmeren) niet zal waarmaken. “Of toch niet in de sociaal-economisch kwetsbare wijken van Brussel. Poëzie kan daar floreren als ze een sociaal beleid ondersteunt, niet als ze in de plaats komt van. Wil het Gewest een geslaagd poëtisch stadsdichterschap dat werkelijk een verschil maakt, dan moet het zich eerst fundamenteel afvragen wie het maatschappelijk wil bereiken, en hoe, en waarom.”

de aandacht voor poëzie kalfde de afgelopen vijfentwintig jaar bijna volledig af. Al was het maar omdat andere dragers – film, televisie, muziek – misschien beter de emotionele noden vervullen van mensen op zoek naar antwoorden en ontroering.”

Of ook nog, aldus Keizer: “Het is niet omdat een gedicht ergens groot staat, dat het relevant is.”

De Brusselse ziel vangen

En toch. Volgens Lotte Stoops moet het stadsdichterschap tijd en ruimte krijgen om te groeien, om onderdeel te worden van het culturele patrimonium en de leefwereld van de modale Brusselaar. Kortom, een traditie worden. Ze verwijst als veelzeggend voorbeeld naar Croix-Rousse, een wijk in het

landstalig zijn, en de meeste mensen die opendoen Frans spreken, staat iedereen open voor het gebaar. Het doet de mensen wel altijd iets.”

Stoops benadrukt dat, ondanks haar voorstellen, het vooral de dichters zelf zijn die invulling moeten geven aan het nieuwe ambt. “Hoe meer bottum-up, hoe meer Brussels, hoe authentieker, hoe waarachtiger.” Lees: in de hoofdstad geen Antwerpse toestanden zoals censuur en politieke inmenging.

Geert van Istendael, opiniemaker en zelf ook lid van een dichterscollectief, is nog radicaler in zijn analyse: “Fractieleiders mogen altijd suggesties doen, waarom niet, andere burgers mogen dat ook. En voor de rest moeten ze de dichters laten waaien, nutteloos laten zijn. Dat is het nuttigst voor

Stoops aanvaardt dat punt van kritiek. Toch wat het elitaire imago betreft. “Niettemin kunnen de effecten van poëzie in het straatbeeld groot zijn,” zegt ze. Het Brusselse parlementslid, dat in een vroeger leven documentaires maakte en nog theaterstukken regisseerde, maakt de vergelijking met het aanleren van een nieuwe taal. “Ik heb lange tijd in Italië gewoond, dus moest ik Italiaans spreken. Na een paar weken verstond ik een aantal woorden, de rest moest ik invullen met mijn fantasie.

Hetzelfde gebeurt in poëzie: een lezer hoeft niet alles te begrijpen, de gaten in het gedicht raken wel opgevuld met de verbeelding die geen grenzen kent. En zelfs al gaat dat nog maar over een fractie van een seconde, dat loopje door de fantasie kan soms voldoende zijn om de rauwheid van de werkelijkheid even te onderbreken.”

Cru gesteld: de verzen in de hallen van het Zuidstation – “zonder dwarsliggers geen spoor” – zullen een crackverslaafde niet op andere gedachten brengen

Trachet.

Blue crab

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair

In september begint het seizoen van de zeevruchten. Het is de eerste van de opeenvolgende reeks maanden met een ‘r’ erin. Er zijn er zo acht en grappenmakers beweren dat daarom een oester in het Frans ‘huître’ heet. Hebt u hem?

Zeevruchten in Europa zijn eigenlijk een bijeengebezemd allegaartje levenvormen uit de zee die graag opgegeten worden door mensen. Een regel valt er niet in te vinden. Er zijn kreeftachtigen (zwemmende en kortstaartige), tweekleppigen en buikpotigen. Zelfs borstelwormen en kwallen! Bij de krabben lijkt er een nu nieuwe soort bij te komen: de blauwe (zwem)krab van Maryland: Callinectes sapidus. Dat is een middelgrote krab uit de familie der Portunidae, de zwemkrabben.

Blauwe krab hoort thuis aan de oostkust van Amerika, tussen Nova Scotia en de Mississippi. Het diertje is er mateloos populair; mooi met blauwe poten en rozige tinten, twee stevige stekels aan de zijkant. Het vlees is zoet en het beestje makkelijk te vangen.

Nu is de blauwe krab ook in de Middellandse Zee opgedoken. Zo massaal dat de visserij

eronder lijdt. In Turkije en Tunesië zijn vissers moeten overschakelen op de krabbenvangst, want iets anders is er niet meer. De schrokoppen hebben alles opgevreten; vissen, schelpen, wieren en zeegrassen!

Recentelijk is de blauwe krab ook gaan woekeren in de Adriatische zee. De granchio blu heet hij daar. Hij is dol op schelpjes zoals mosselen en vongole. De schelpenkwekers uit Venetië en Chioggia zijn de wanhoop nabij. Er waren al vroeger blauwe krabben gemeld, maar nu explodeert hun aantal. Komt dat door de opwarming van het water? Het enige wat nog te doen valt, is ze opeten. De vongole zijn weg, dus moeten ze gerechten met krab improviseren. Dat kunnen ze wel, die Italianen.

Ik heb ooit levende blauwe krabben gekocht op de markt van het Slachthuis. Dat moet nóg eens kunnen. Thuis heb ik er toen een curry van gemaakt met een recept van Apolina Fos: Maak krabben schoon door ze af te spoelen, het schild eraf te trekken en de kieuwen te verwijderen. Wie gruwt bij het

idee om dat met levende dieren te doen, steekt de invasieve exoten eerst een uurtje in de diepvries. Hak de beesten daarna in twee.

Maak een currypasta met 1 ajuin, 8 eetlepels geraspte kokos, 1 theelepel mosterdzaad, ½ tl. komijn, 1 tl. korianderzaad, de pitjes van 2 kardemom, 3 gedroogde rode chilipepers, 1 stukje kaneel, teentje look, 1 el. gember en currybladeren. Draai dit allemaal fijn in een mixer met wat water.

Verhit olie in de pan. Voeg kurkuma, de currypasta en zout toe en bak gedurende een minuutje aan. Doe ongeveer 100 ml water bij en breng aan de kook. Voeg de stukken krab toe en meng goed. Zet er een deksel op en kook gedurende vijf minuten. Indien nodig, voeg je wat kokosroom toe om een saus te hebben.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

ontdekt

“Het enige wat nog te doen valt met de blauwe krab, is ze opeten”

Twintig jaar Farm Prod, collectief aan de spuitbus

De twintigste verjaardag van het internationaal geroemde Belgische urban painting-collectief Farm Prod geeft aanleiding tot een grote (en gratis) tentoonstelling. En tot een gesprek met enkele leden van het eerste uur. door Michaël Bellon

Streetart. Twintig jaar Farm Prod, collectief aan de spuitbus

Van 1 tot 30 september kan je in de voormalige industriële wasserij en actuele kunsttempel LaVallée terecht voor een veelkantige expo van en over het collectief Farm Prod, dat sinds 2003 interactief is vanuit Brussel. In die twintig jaar was Farm Prod goed voor tal van murals en urban art-projecten die ook bij het grote publiek bekend zijn. Zoals het Bruegel-parcours in de Marollen uit 2019, de verschillende edities van het Kosmopolite Art Tour-festival, of de mural naast de foyer van de KVS.

Een van de stichtende leden van Farm Prod is Guillaume Desmarets. Hij hoorde bij het vriendengroepje van de afdeling

Grafische Kunst aan Saint-Luc in Doornik, dat aan de basis lag van het collectief, en is

tot vandaag een van de sterkhouders. “Het begon allemaal in die vierkantshoeve in de buurt van Doornik waarvan één vleugel omgebouwd was tot een reeks ateliers. We studeerden allemaal grafiek en illustratie, en hadden toen al de gewoonte om samen te werken voor de zaken die we voor school moesten doen. Dat heeft de energie losgemaakt om in 2003 als een echt collectief te beginnen, toen ik met nog enkele anderen, onder wie Arnaud Debal, in het gekraakte Hotel Tagawa aan de Louizalaan ging wonen.”

“Op een gegeven moment waren we met een tiental leden: behalve Arnaud en ik ook Alexis Corrand, Alexandre Alonso, Anthony Léveque, Clément Nourry, Frédéric Lebbe, Johan Baggio, Nelson Dos Reis en Piotr Szlachta. We hadden nog baantjes ernaast –

ik ben bijvoorbeeld ook lang webdesigner voor Belgacom geweest –, maar alles ging spontaan en op een heel amicale en feestelijke manier. Door onze spontane expo’s en geïmproviseerde live paintings, waar iedereen aan meedeed volgens het freejazzprincipe, zonder zijn ego te laten opspelen, kregen we stilaan bekendheid. In Tagawa kwam ook veel volk uit het alternatieve circuit. In 2004 deden we dan een expo in de ruimtes van Recyclart, waarvoor we op kartonnen dozen schilderden die we in heel Brussel gingen verzamelen. Toen hebben we, naar het voorbeeld van graffiticollectieven, de naam Farm Prod bedacht, een verwijzing naar ons verleden op die boerderij.”

Vriendschap en ontmoeting

Een uitgeschreven missie of hiërarchie is er nooit geweest bij Farm Prod. In de loop der jaren werd het een los-vast collectief met een veranderend bestand van leden, die naast Farm Prod ook hun eigen ding konden doen. Sommige leden hebben andere paden opgezocht, degenen die bleven hebben het collectief verder geprofessionaliseerd.

Desmarets: “Wij zijn geen graffiti- of streetartcollectief in de strikte zin, maar we werden wel uitgenodigd op graffiti- en streetartfestivals, zoals het Festival Kosmopolite in Bagnolet in 2008, waarmee we de jaren daarna op tournee zijn gegaan, tot in Brussel en Amsterdam. Dat opende internationaal dan weer deuren, waardoor we de gelegenheid kregen om naar Brazilië, Nepal en Madagaskar te trekken. Fred Lebbe en ik zijn ons ook wat bezig gaan houden met subsidies en projectoproepen, waardoor we nu op professionele basis kunnen werken, ook al was dat in het begin niet het opzet of de ambitie.”

Gevraagd naar het belangrijkste bindmiddel van Farm Prod, bevat het antwoord bij alle Farm Prod-leden steeds weer de woorden ‘vriendschap’ en ‘ontmoeting’. Ook met artiesten buiten de beeldende scene, zoals uit de muziekwereld. Is het evenwicht tussen individuele expressie en engagement voor het collectief dan soms niet moeilijk? Desmarets: “Dat verloopt allemaal heel organisch. We werken meestal niet allemaal tegelijk aan één werk. Alles hangt af van je affiniteiten en beschikbaarheid. In de expo zullen we aan de hand van archiefmateriaal en nieuw werk ook benadrukken dat we allemaal onze eigen stijl hebben.”

Dat er niet echt sprake is van één Farm Prod-stijl is ook de mening van Clément

Een samenwerking tussen Guillaume Desmarets en Alexis Corrand: vriendschap en ontmoeting zijn hét bindmiddel van Farm Prod.

Nourry, die als studiegenoot van Desmarets eveneens tot de stichtende leden behoort, maar in 2009 Farm Prod verliet. Farm Prod heeft wel een identiteit, maar individueel zijn de verschillen groot. Vandaar dat het Farm Prod-logo, dat door Nourry werd ontworpen, de signatuur is die duidelijk maakt dat het om een werk van het collectief gaat. Nourry: “Dat we in groep opereerden, heeft er ook voor gezorgd dat we ons vlot konden integreren toen we in Brussel verzeild raakten. We stonden hier wat bekend om onze grote mond, maar we werden als collectief wel omarmd.”

Zachtaardige rebellen

Farm Prod heeft dan ook niet voor de rebelse guerrilla van andere tag- of streetartcollectieven gekozen, maar behoort tot de geconsacreerde, georganiseerde kunstscene. Nourry had als deel van het collectief soms wél het idee dat hij andermans ideeën aan het uitvoeren was. Maar de redenen waarom hij stopte bij Farm Prod zijn familiaal en professioneel. “Toen ik in 2009 een zoon kreeg, ben ik de weg van de audiovisuele

de expo. “Het succes van Farm Prod en de brede acceptatie van streetart en urban art brengen veel opdrachten en projecten met zich mee. Maar de expo is een gelegenheid om het collectief zelf eens centraal te zetten. We tonen aan de ene kant de individuele artiesten met een hele reeks individuele werken en videointerviews. Maar aan de andere kant verbeelden we aan de hand van archiefmateriaal ook de chronologie van het

collectief. Van de onderzoeksfase op de boerderij bij Doornik tot de monumentale fresco’s van nu. Er is ook een immersief gedeelte waar Farm Prod het leven in het atelier evoceert. Daarvoor zijn ze een tijd in residentie geweest in LaVallée.”

En dan is er nog een heel evenementenprogramma dat van 20 years of Farm Prod een levende expo moet maken. Na de vernissage op 31 augustus volgt op 16 september ook nog een concertavond met de bevriende rappers van Les X (vroeger X-Men) uit het Parijs van de jaren 1990 en met coverband Clochards Deluxe. Op de finnissage van 30 september draaien Brusselse dj’s. Tijdens de residentie van Farm Prod in LaVallée zijn er ook rondleidingen en workshops.

Clément Nourry

stichtend lid, verliet Farm Prod in 2009

sector ingeslagen. Daar sta ik nu bekend als de creatieve jongen. (Lacht) Ik heb het logo van Farm Prod dan wel niet laten tatoeëren, zoals sommige andere leden wel deden, maar het collectief zit wel nog altijd in mijn bloed. Voor de expo heb ik ook meteen toegezegd om het videowerk te verzorgen. Als ik zou beslissen om terug te keren, dan staat de deur wijdopen.”

Vrouwen zitten niet in het collectief, maar sinds kort is er met Stéphanie Vessière wel iemand aan boord die de productieve bende bijstaat met raad en daad. Na de recentste editie van het festival Fresh Paint in Louvain-la-Neuve, en het boek over twintig jaar Farm Prod, geredigeerd door Éric Van Essche, zet ze nu mee haar schouders onder

FARM PROD, UNE BOMBE DE COLLECTIF

De tentoonstelling 20 years of Farm Prod opent op 31/8 en loopt tot 30/9 in LaVallée, lavallee.brussels, www.farmprod.be

FARM PROD, CONNECTION THROUGH THE SPRAY CAN

FR En l’espace de 20 ans, le collectif Farm Prod s’est fait un nom avec ses fresques murales et projets d’art urbain grand public comme le parcours Brueghel dans le quartier des Marolles et le festival Kosmopolite Art Tour. Ils célèbrent leur anniversaire à La Vallée sous la forme d’une exposition rétrospective, rassemblant des œuvres issues de leurs deux décennies d’existence, depuis leurs débuts dans une fermette près de Tournai à leur passage au squat de l’Hôtel Tagawa sur l’avenue Louise pour finalement aboutir à leur fonctionnement international actuel. Une histoire d’amitié et de rencontres, de travail selon le principe du free-jazz et de pinceau qui crée du lien.

Over the last two decades, the Farm Prod collective has made its name with numerous murals and public-friendly urban art projects like the Bruegel trail in the Marollen/Marolles and the Kosmopolite Art Tour festival. Their birthday party will wrap up at LaVallée in the form of a retrospective exhibition, picking work from the two decades, from their early beginnings in a farmhouse near Doornik/Tournai to their time at the squatted Hotel Tagawa on Louizalaan/Avenue Louise to today’s international operation. A story of friendship and encounter, working according to the free jazz principle and choosing for connection through the spray can.

EN

“Farm Prod zit nog altijd in mijn bloed. Als ik zou beslissen om terug te keren, dan staat de deur wijdopen”

Freejazz zonder ego’s: Arnaud Debal en Frédéric Lebbe tijdens een live painting-sessie.

A house voor dance, theatre, performance et conversations. Momentarily presenting from many scenes in en around Brussels.

kaaitheater.be @kaaitheater

TICKETS: BRUSSELSPHILHARMONIC.BE

Select. Wat te doen deze week?

EXPOFILMPOP & JAZZ

In your façade!

Dat Kanal staat te popelen om zijn rol te spelen in Brussel, valt af te lezen van zijn façade. Terwijl de binnenkant tot midden 2025 in volle transformatie is, verbeeldt het kunstencentrum nu al zijn toekomst op die gevel van 1.400 vierkante meter. Na Laure Prouvost, de Franse Turner Prize-winnares die haar praktijk in Molenbeek verankerde, mag de Antwerpse Anne-Mie Van Kerckhoven met haar façade de buurt opschudden.

FAÇADE: ANNE-MIE VAN KERCKHOVEN 2/9 > 10/3, KANAL – Centre Pompidou, kanal.brussels

Cultivons notre jardin

Voor de derde editie van zijn tentoonstellingsproject Extractions propt Kris Verdonck elf kunstenaars van allerlei slag in het atelier van A Two Dogs Company. Die elf – naast Verdonck onder meer Stephan Balleux, Gert Aertsen en Judith Nangala Crispin – stellen via installaties, schilderijen, foto’s, tekeningen, sculpturen, performances en muziek scherp op de vernietigende relatie tussen de mens en zijn omgeving.

EXTRACTIONS 23 2 > 17/9, A Two Dogs Company, www.atwodogscompany.org

Hannah en Grietje

Grafik dropt zichzelf in het nieuwe seizoen met een bom van een dubbelexpo en haalt daartoe de Berlijnse Sophia Martineck en Henning Wagenbreth naar Schaarbeek. Verwacht machtige vorm- en kleurexplosies die bewegen in de eclectische ruimte tussen Hans en Grietje, filosofe Hannah Arendt, Robert Louis Stevenson en Rückwärtsland. Met als toetje wat ‘illustrated German bluegrass’ van hun band The Mazookas. (KS)

HENNING WAGENBRETH & SOPHIA MARTINEK

31/8 > 26/10, Grafik, www.grafik.brussels

Dissectie van een koppel

Sandra Hüller (Toni Erdmann) doet opnieuw van zich spreken, met hoofdrollen in twee in Cannes gelauwerde films. Op Holocaust-drama The zone of interest is het nog even wachten, Gouden Palm Anatomie d’une chute is nu al te zien. Hüller verbluft daarin als een schrijfster die zich moet verdedigen wanneer de vader van haar blinde zoon een fatale val maakt en hun spaak gelopen relatie als gevolg genadeloos wordt doorgelicht.

ANATOMIE D’UNE CHUTE dir.: Justine Triet, act.: Sandra Hüller, Swann Arlaud

Take that!

Twintig jaar geleden maakte de single ‘Pray’ van Take That de boysband aller boysbands. In 2017 werd het vijftal bedacht met de musical The band, die verhaalde over vijf schoolmeisjes wier levens overhoop werden gehaald door een concert van hun idolen en de vijf vrouwen die ze 25 jaar later waren geworden. Greatest days vertelt datzelfde verhaal, met de geweldige Ierse comédienne Aisling Bea in een van de hoofdrollen.

GREATEST DAYS dir.: Goky Giedroyc, act.: Aisling Bea, Matthew McNulty, Alice Lowe

Who you gonna McCall?

Denzel Washington is altijd een onverwoestbare kracht geweest, hoe goed of slecht de films waarin hij speelde ook waren. Maar de hardste noot om kraken speelde de acteur uit onder meer Philadelphia, Malcolm X, Inside man, Training day en American gangster als Robert McCall in The equalizer. In het derde en laatste deel, opnieuw in handen van regisseur Antoine Fuqua, pakt de voormalige commando de maffia aan. (KS)

THE EQUALIZER 3 dir.: Antoine Fuqua, act.: Denzel Washington, Dakota Fanning

Onopze elijk ongewoon

Het voorbije jaar was er geen ontsnappen aan Pommelien Thijs. De #LikeMe-ster ontpopte zich tot een van de grootste Vlaamse popartiesten van het moment, kaapte drie MIA’s weg en bracht haar eerste album uit, Per ongeluk. En dan speelde ze ook nog eens in de succesvolle reeks Knokke off. Erop of eronder? Haar eerste Brusselse show wordt ongetwijfeld dat eerste.

BOTERHAMMEN IN HET PARK: POMMELIEN THIJS + YSMÉ 30/8, 11.00, Warandepark, www.abconcerts.be

Ongeschoren americana

De naam Buck Meek zal niet veel belletjes doen rinkelen. Meek is de gitarist van Big Thief, een folkrockband die de voorbije jaren in indiemiddens hoge ogen gooide met zijn intimistische, rauwe songs, gezongen door frontvrouw Adrianne Lenker. Meek, ooit nog getrouwd met Lenker, doet het ook al enige tijd solo. In de Botanique zal hij door de ongeschoren country, folk en americana van zijn nieuwe album Haunted mountain waren.

BUCK MEEK 1/9, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Onvoorspelbare pracht

Verwacht het onverwachte: dat is het motto van trompettist Nate Wooley, pianist Jozef Dumoulin, contrabassist Ingebrigt Håker Flaten en drummer Teun Verbruggen, die met ongetemde improvisatiesessies uiting geven aan de schoonheid die in de wanorde van het leven verscholen zit. John Zorn-drummer Tatsuya Yoshida en toetsenist Casimir Liberski doen er daarna nog een schep bovenop met brute freejazz. (TZ) KAMI + LIBERSKI/YOSHIDA 4/9, 20.30, Werkplaats Walter, www.werkplaatswalter.be

FAÇADE: ANNE-MIE VAN KERCKHOVEN POMMELIEN THIJS

ANATOMIE D’UNE CHUTE

Het

ER S

Eat & Drink. Bisou

FTWaar vroeger het mythische Le Framboisier Doré zat, hee nu theesalon Bisou onderdak gevonden. Een aangenaam adresje in een mooi kader, dat wat overdonderd lijkt door het succes.

Aan de overheerlijke ijsjes van Framboisier Doré hebben we niets dan goede herinneringen, aan de niet al te vriendelijke ontvangst iets minder. Wie de deur openduwt bij Bisou ziet meteen dat hier een heel andere sfeer hangt. Gedaan met de zure gezichten, het team is een en al glimlach. Deze plek heeft heel veel te bieden: een ruime keuze aan gerechten (van ontbijt tot vieruurtje), een tuin achterin, het ijssalon dat werd behouden en een interieur vol ronde vormen, ontworpen door ontwerpstudio Zazie Maquet. Dat alles geeft veel zin om aan tafel te gaan. De bedenker van dit concept is Chloé Sengier van Coco Donuts en Crème. Al bij het binnenkomen verleidt de toog vol gebak en huisgemaakte patisserie de bezoeker.

’s Middags is Bisou de place to be voor klanten die vallen voor het interieur met de slingerende bankjes, de donkere lambriseringen en de kleine neonlichtjes die een soort omgekeerde ‘swoosh’ vormen. Jammer genoeg betekent het succes dat er lange wachttijden zijn, een minpunt voor wie maar een beperkte lunchtijd heeft.

De ‘bacon & egg roll’ is niet goedkoop (11,50 euro), maar wel erg smakelijk. Op een broodje krijgen we een reeks toppings

voorgeschoteld: spek, ei, cheddar, spinaziescheuten, ingemaakte uitjes … Het resultaat is een bijzonder lekker geheel, dat te verkiezen lijkt boven de bowls die op het menu prijken, met quinoa of burrata (14,50 euro) of met sobanoedels en kippengehaktballetjes (15,50 euro). We hadden ze willen proeven, maar ook de snacks hebben te lijden onder de grote toeloop: meerdere gerechten op de kaart zijn niet meer verkrijgbaar.

BISOU •••

Dus storten we ons op de cookies (4,20 euro), een ijsje (3 euro per bol, slechts keuze uit drie smaken) en proeven we een erg goede huisgemaakte ijsthee (4,25 euro), met een prima gedoseerde toets rozemarijn. Het chocoladekoekje ziet er wel lekker uit, maar slaagt er niet in zacht en krokant op de juiste manier met elkaar te verzoenen. Een gevolg van de warmte? Hoe dan ook, de textuur haalt niet het niveau van wat we iets verderop onder meer bij Kooki wel vinden. Het aardbeienijs daarentegen is onberispelijk van smaak, suiker en fruitsmaak zijn perfect in balans. MICHEL VERLINDEN

Baljuwstraat 35, Elsene, www. bisoubrussels.be, ma > vr 8 > 18.00, za & zo 9 > 18.00

Smalltalk. Met muzikanten Alice Ably en Sophie Chiaramonte in Chaff

‘Wij zijn meer dan zussen’

Er zijn slechtere manieren te bedenken om de zomervakantie uit te wuiven dan met een geanimeerde Smalltalk in Chaff met bloedzusters

Alice Ably en Sophie Chiaramonte van de Brusselse indierockband

S O R O R. Op Forest Sounds stellen ze hun debuutalbum New born voor. door Andy Furniere foto

Ivan Put

Zangeres Alice Ably arriveert als eerste in Chaff, na een snelle ronde langs de vlooienmarkt op het Vossenplein. “Er staat een prachtige canapé, die neem ik straks mee.” Wanneer ook bassiste Sophie Chiaramonte arriveert, wisselen de twee meteen nieuwtjes uit. “We hebben elkaar al weken niet gezien, dat is voor ons enorm lang.”

Zo’n zes jaar geleden leerden Ably en Chiaramonte elkaar kennen, de vonk sloeg meteen over. “Het was een vriendschappelijke coup de foudre,” wordt er gelachen. Chiaramonte viel ook als een blok voor de stem van Ably. “Door de fragiliteit ervan, het feit dat haar stem snel een beetje breekt. Ik zag haar meteen als zangeres.” Chiaramonte speelde eerder in bands als The dIPLOMAT en had heel wat composities voor een eigen project in haar lade liggen. Ably had weinig ervaring en zong nooit eerder in een band, maar lang twijfelde ze niet. “Na een week togen we al aan het werk.”

Chiaramonte brengt composities aan en Ably teksten, waarna ze de songs verder uitwerken met de mannelijke helft van S O R O R: gitarist Thibaut Lambrechts en drummer Théo Lanau. De muziek is een mix van de voorkeuren van Chiaramonte en Ably. “Een fusie van rock en groove, met kracht en kwetsbaarheid.” Melancholische indierock met een psychedelisch tintje, verwant aan de muziek van Warpaint. Ably’s stem doet geregeld denken aan die van Beth Gibbons van Portishead.

Na vijf jaar, waarin de pandemie voor vertraging zorgde, komt op 21 september debuutalbum New born uit. De avontuurlijke sound van songs als ‘Bohemian

paradise’ zal dit weekend ongetwijfeld goed gedijen op het Forest Sounds-festival in de Abdij van Vorst. Meer concerten volgen. “We willen nu vooral heel veel touren, in België en daarbuiten.”

De titel van de plaat verwijst ook naar de geboorte van Ably’s eerste kindje. Dat Chiaramonte de peetmoeder is, is de logica zelve. Hun band is die van âmes sœurs, zielszusters zeg maar, en dat terwijl ze aan zussen geen gebrek hebben: Chiaramonte heeft er twee, Ably vijf. “We gaan ze

misschien jaloers maken, maar onze relatie gaat nog verder. Wij zijn meer dan zussen!”

S O R O R palmt op 2/9 (17.15u) de Brass Stage in van Forest Sounds (1 & 2/9), forestsounds.be. New born komt uit op 21/9

Longread?

Meer weten over S O R O R? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten. Frank Vander linden

‘Leer telefoneren’

Je neemt De Mens niet uit Frank Vander linden, maar Frank Vander linden soms wél uit De Mens. Voor hij deze week solo (mét David Poltrock) Boterhammen in het Park smeert, doet hij ons werken, zwemmen en telefoneren. door Michaël Bellon

Begin al maar te werken

Na ruim 30 jaar songschrijverschap moet ik mezelf nog altijd aansporen om er gewoon aan te beginnen. Dat heeft te maken met faalangst en moeite om te aanvaarden dat er niet altijd meteen iets fantastisch tevoorschijn komt. Bedachtzaamheid is oké, maar mag je niet verlammen. De enige manier om de angst voor het witte blad te vermijden, is het vol te schrijven.

Pijn is onvermijdelijk, lijden optioneel

Die heb ik uit het boek Waarover ik praat als ik over hardlopen praat van Haruki Murakami. Aan mensen die ernstig fysiek pijn lijden, kan je dit inzicht natuurlijk niet slijten. Maar soms is lijden toch een beetje een keuze en kan je met een goede instelling fysiek of mentaal lijden temperen.

Ga zwemmen

Sinds een jaar zwem ik drie keer per week en dat doet me tot mijn verwondering enorm veel goed. In die mate dat ik het hier op papier wil zetten, om mezelf te dwingen er niet mee te stoppen. Er is altijd nog die lichte weerzin voor de verplaatsing, de inspanning en dat rare gevoel in je neus. Maar dat soort pijn veroorzaakt groei en levert stoffen als endorfine en dopamine op. Zwemmen appelleert ook aan iets primitiefs, maak ik mezelf wijs: “Nu ben je waar je moet zijn. Zoals God het bedoeld heeft. Een dier dat in leven probeert te blijven.”

Eer je doden

Bij de dood kan je moeilijk anders dan het leven vieren. Dat kan gaan van het bittere ‘komaan, wij leven tenminste nog’, tot het idee dat je het aan deze of gene overledene verschuldigd bent om in te zien hoe prachtig het is dat wij hier nog iets langer kunnen rondlopen. Daarom staat de foto van mijn recent overleden moeder hier ook prominent in de kast.

Leer telefoneren

Ik ben een slechte beller. Soms sta ik een uur te draaien voor ik me ertoe kan brengen een telefoontje te beantwoorden. Ik heb me ook al vaak bezondigd aan de laffe brief, fax of e-mail, omdat ik als schrijver meer vertrouw op mijn geschreven woord dan op mijn gesproken woord. Maar ik kan met grote ogen kijken naar mensen die de ingewikkeldste problemen op één minuut geregeld krijgen met een simpel telefoontje.

Op 1/9 (12.00) speelt Frank Vander linden met David Poltrock op Boterhammen in het Park, www.abconcerts.be

AFRICAMUSEUM, WILLEMSFONDS & KUUMBA

NODIGEN JE UIT VOOR

MUSEUM SOIREE

NOCTURNE IN HET AFRICAMUSEUM

ZATERDAG 30 SEPTEMBER OM 18.15 UUR

LEUVENSESTEENWEG 13, TERVUREN

22 + 24 Sept.’23

Info & Tickets: bozar.be

Bekende en minder bekende gelegenheidsgidsen geven uitleg bij de interessantste objecten en ruimten

MEt onder andere stijn vercruysse vrt-journalist - GIA ABRASSART schrijfster & journaliste - bart ouvry directeur

afrikamuseum - peter berx entomoloog - rik pinxten antropoloog - salomÉ YSEBAERT sociologe En nog vele anderen als gelegenheidsgidsen

je kan het hele museum verkennen en op vele plekken geven onze gidsen je boeiende uitleg .

AAN HET EINDE VAN DE AVOND (20.30 UUR) BIEDEN WE JE EEN DRANKJE AAN iN HET PARK

prijs : 5 EURO meer info & tickets VIA

JoB

Jurist omgevingsrecht - Preventieadviseur

Milieudeskundige - Projectcoördinator Bouw -

Milieudeskundige - Projectcoördinator Bouw -

Milieudeskundige Projectcoördinator Bouw -

Projectcoördinator infrastructuur -

Deskundige informatieveiligheid/dpo - -

Deskundige informatieveiligheid/dpo - -

Mobiliteitsdeskundige Deskundige handhaving R.O. (Junior/Senior)

Mobiliteitsdeskundige Deskundige handhaving R.O. (Junior/Senior)

Deskundige ruimtelijke ordening - -

Deskundige ruimtelijke ordening - -

Projectcoördinator infrastructuurOntdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be DB749611B2

Bozar all over the P(a)lace

Verleg je grenzen

hC e c k a llecursussen engetuigen i s nes

Haal je gratis brochure in een van de 22 gemeenschapscentra, bibliotheken of Muntpunt.