BRUZZ magazine - editie 1871 (20-12-2023) by bruzz.be

W EEKBLAD # 1871, EEN UITGAVE VAN VLAAMS- BRUSS ELS E MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 1 8 - 1050, ELSENE - AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

20 DECEMBER 2023

2023

Een jaar over de top

20 DECEMBER 2023

zelf heb ik nooit 24 ‘Nee, een jointje gerookt’ Nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch

rekenen nog 28 ‘Wĳ altĳd op de verhuizing van de Fuse’

Hoe een buurman de populaire nachtclub deed sluiten 05

EDITO

ESSAY Nele Van den Broeck

CARTOON Kim Duchateau

BUITENLAND Simone Susskind en Boubker Macbahi over het IsraëlischPalestijnse conflict

IN BEELD 2023 door het oog van onze fotografen

RECONSTRUCTIE Metrorolluiken maakten slachtoffers

FENOMEEN Rooftops

FENOMEEN Lachgas

HOE IS HET MET De raarste en de populairste verhalen van 2023

PORTRETTEN Dit zijn de helden van Brussel

RECONSTRUCTIE De malaise bij Delhaize

FENOMEEN Oranje zak

CULTUUR Brusselaars boven op de Spotify-lijstjes

OPVALLEND Wie zei dat ook alweer?

CULINAIR Comme chez Soi, bijna honderd

SELECT 24 cultuurtips voor een feestelijk jaareinde

NIEUWJAARSBRIEF Van Jay voor de lezers van BRUZZ

Vakantie Dit is het laatste nummer van BRUZZ voor 2023. Het volgende nummer verschĳnt op woensdag 10 januari 2024. Blĳf intussen op de hoogte van al het Brusselse nieuws via BRUZZ tv, BRUZZ radio, BRUZZ.be en onze sociale media.

Narmeen Said (22) studeert bedrijfsmanagement. Ze helpt asielzoekers door ze te informeren over hun rechten.

| 3

JONGER DAN 26? DOE JEZELF EN JE CARRIÈRE EEN CADEAU! MOINS DE 26 ANS ? OFFRE-TOI UN JOB EN CADEAU ! De feestdagen naderen, en dat betekent natuurlijk cadeautjestijd, ook voor je carrière! Ben je jonger dan 26 jaar? Ontdek de talrijke startbaanovereenkomsten. Als een van de bijna 21.000 medewerkers van de grootste federale overheidsdienst van België, krijg je een gevarieerde job met maatschappelijke impact. Binnen onze FOD zijn er doorgroeimogelijkheden en kan je jou continu blijven ontwikkelen via onze eigen academy. Ervaar de voordelen van flexibele werkuren en de mogelijkheid tot thuiswerken. Natuurlijk telt ook je verdienste, met een aantrekkelijk loonpakket vanaf het begin van je carrière.

Interesse in een startbaanovereenkomst? Scan de QR-code en ontdek ons jobaanbod. Les fêtes de fin d’année approchent. C’est la période idéale pour offrir des cadeaux. Et pourquoi pas se faire plaisir aussi. Avec un nouveau job pour lancer ta carrière, par exemple ? As-tu moins de 26 ans ? Découvre nos nombreuses offres Rosetta. Tu seras l’un des 21 000 collaborateurs du plus grand service public fédéral du pays et tu auras un job varié avec un impact sociétal important. Nous t’offrons également la possibilité de développer tes compétences grâce à notre propre académie. Avec des horaires flexibles et la possibilité de travailler à domicile, nous souhaitons préserver l’équilibre travail-vie privée. Et, comme tout travail mérite salaire, tu bénéficieras d’un package salarial attrayant dès le début de ta carrière.

Intéressé(e) par un job Rosetta ? Scanne le QR code et découvre toutes nos offres.

YEP, OOK DIT IS FOD FINANCIËN. YES, C’EST ÇA AUSSI LE SPF FINANCES.

20 DECEMBER 2023

COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

2023

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

“Brussel kan prachtig zĳn voor wie écht voorbĳ het dagelĳks defaitisme kĳkt”

In oktober viel het doek over het terreurproces. In principe moest dat een mijlpaal vormen, omdat de aanslagen op Brussel in 2016 de samenleving fundamenteel veranderden en het leven kostten aan 35 mensen. Maar het verdict verzonk tussen al het andere, niet zo opbeurende nieuws afgelopen jaar. Ik denk aan de onmacht van beleidsmakers die liever uitpakken met grote media-acties aan het Zuidstation dan met een duurzame visie op drugs en dakloosheid. Ik denk aan een staatssecretaris die alleenstaande mannelijke asielzoekers weigert te helpen, en de rechterlijke macht netjes naast zich neerlegt. Ik denk aan afrekeningen met zware oorlogswapens, en aan politici die geweld op andere politici goedkeuren. Misschien leg ik er te veel symboliek in, maar ik zie een verband met de lege lachgasflessen op straat en het succes van de rooftops. De ene maakt kortstondig euforisch, de andere biedt een nieuw en noodzakelijk perspectief op de stad: Brussel kan – met zicht op de horizon en de toekomst – prachtig zijn voor wie écht voorbij het dagelijks defaitisme kijkt. In die zin was 2023 een jaar over the top, en tegelijk on top of things – niet toevallig het centrale onderwerp van dit eindejaarsnummer.

En octobre, le rideau est tombé sur le procès des attentats. Il aurait dû être historique, car les attentats de Bruxelles de 2016 ont changé fondamentalement la société et coûté la vie à 35 personnes. Mais le verdict a sombré dans l’amas d’informations peu réjouissantes de l’année passée. Je pense à l’impuissance des décideurs politiques qui préfèrent se targuer de mener de grandes actions médiatiques à la gare du Midi plutôt que d’avoir une vision durable de la lutte contre la drogue et le sans-abrisme. Je pense à une secrétaire d’État qui refuse d’aider les hommes seuls demandeurs d’asile, ignorant le pouvoir judiciaire. Je pense aux règlements de compte avec des armes de guerre lourdes, et à des politiciens ne sanctionnant pas les violences envers d’autres politiciens. Peut-être que j’y mets trop de symbolisme, mais j’y vois un lien avec les bonbonnes de gaz hilarant dans les rues et le succès des rooftops. Les premières rendent brièvement euphorique, les secondes offrent un point de vue nouveau et nécessaire sur la ville : Bruxelles peut être belle pour celles et ceux qui dépassent le défaitisme quotidien. 2023 fut une année de débordement, aussi de dépassement. C’est le thème de ce numéro de fin d’année.

The trial on the terrorist attacks of March 2016 came to an end in October. It was meant to be a landmark, as the attacks fundamentally changed society and took the lives of 35 people. But last year’s verdict disappeared among all the other sombre news. I am thinking about the impotence of policymakers who rather get the media to cover actions at South Station than come up with a sustainable vision on drugs and homelessness. I am thinking about a minister who refuses to help single male asylum seekers, thus ignoring the judiciary. I am thinking of the settling of scores using heavy war weapons, and about politicians condoning violence on other politicians. Perhaps I am seeing too much symbolism into it, but is there not a connection between empty nitrous oxide bottles on the streets and the success of rooftops. The former makes you euphoric for a brief moment, the other offers a new and necessary perspective on the city. Brussels – looking across the horizon and into the future – can be beautiful for those who dare to look beyond the daily defeatism. In this sense, 2023 took us over the top, and at the same time on top of things – not coincidentally the central topic of this year-end issue.

OPLAGE 55.000 exemplaren. ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir

Maarten Goethals Coördinator magazine

HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Jay, Tom Peeters, Niels Ruëll, Amanda Smets, Nele Van den Broeck, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Cato Beljaars, Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

| 5

Essay. Nele Van den Broeck

‘Ik ga niet liegen, ik wil soms terug naar mĳn dorp’ “Als Brussel zo duidelĳk zĳn inwoners in de kou laat staan, waarom zou ik mĳ dan iets aantrekken van Brussel?” Met die vraag worstelt schrĳfster en theatermaker Nele Van den Broeck. Speciaal voor BRUZZ schreef ze een eindejaarsessay, waarin ze reflecteert over het afgelopen jaar, dat op vele fronten over the top was, maar soms ook gewoon on top of things.

Nele Van den Broeck Is columniste bĳ De Standaard, auteur, bekend onder haar muzikale alter ego Nele needs a holiday. Ze woont in Molenbeek.

Mijn buurman zegt dat ik te braaf ben om in Brussel te wonen. Ik had een gratis oranje bak in het containerpark gehaald, met een alcoholstift had ik er mijn voornaam en een bloemetje op getekend. Ik stak er mijn verplichte oranje zak in en zette die stipt om zes uur buiten. Nog geen uur later was mijn oranje bak gepikt. De zak daarentegen stond er nog steeds. Als iemand ooit een oranje bak tegenkomt met mijn naam en een bloemetje erop, weet dan dat die aan het huis van een schobbejak staat, een vermaledijde booswicht die andermans gratis bak pikt. Ik zag mezelf al aan het begin van een wraakfilm, Kill Bill op zoek naar de bakpikker. Maar Nele toch, zei mijn buurman. Wat had je dan verwacht? Zelf weigert hij de oranje zak te gebruiken. "Echte Brusselaars" sorteren niet, zegt hij, we hebben het al moeilijk genoeg. Mijn buurman is ervan overtuigd dat ik als Nederlandstalige geld krijg toegestopt om hier te wonen. Dat is een theorie die hij ergens op het internet heeft opgedaan, en ik krijg hem maar niet van het tegendeel overtuigd. Theorieën die je op het internet opdoet zijn behoorlijk hardnekkig vraag maar aan anti-Evras-betogers. Maar in de kern snap ik zijn vraag wel. Waarom zou ik hier wonen, terwijl mijn roots in de Rand liggen? Toen ik jaren geleden van Merchtem naar Molenbeek verhuisde, lachte de wijkagent mij net niet uit. Ik hoor van leeftijdsgenoten soms dat ze het nieuws niet meer volgen, omdat het hun mentale gezondheid geen deugd doet. Dat kan in Brussel niet. Het nieuws zit op je stoep. Van straat tot straat word je geconfronteerd met het beste en het slechtste dat ons land en de mensheid in het algemeen te bieden hebben. Ik heb vooralsnog geen manier gevonden om mij hiertoe te verhouden. Ik raak al van streek door een simpele bakpikker! Keer ik dan toch maar beter "terug naar mijn dorp"? Hoe word ik een "echte Brusselaar"?

Dikke elektriciteitskabel In onze straat begon een dikke elektriciteitskabel steeds dieper door te buigen. In een vlaag van overmoed besloot ik mij het lot van

deze kabel aan te trekken - ook wel omdat die zich ter hoogte van onze voorgevel bevond. Ik belde de gemeente. De gemeente liet weten dat het niet haar bevoegdheid was, maar die van de netbeheerder. Ik belde de netbeheerder. De netbeheerder liet weten het niet zijn bevoegdheid was, maar die van de gemeente. Ik mailde zowel de gemeente als de netbeheerder en confronteerde ze allebei met dit wonderbaarlijke enigma. Wat volgde was een verbluffend schouwspel van doorschuiverij, een sneeuwstorm aan telkens nieuwe redenen om toch maar niet in te grijpen. Intussen bleef de kabel zakken. Aan het begin van een volgende week was hij gevaarlijk laag gaan hangen, op een hoogte waar kinderen en puppy's konden worden geëlektrocuteerd. Ik nam foto's en stuurde een dramatisch bericht naar beide instanties waarbij ik me toch een paar keer over mijn eigen gevoel voor stijl en decorum moest zetten. Ik gebruikte erg veel hoofdletters en uitroeptekens. Jullie moeten iets doen, schreef ik, of er vallen DODEN!!! Goed dan, antwoordde de gemeente of de netbeheerder – ik herinner me niet meer welke van de twee het was – hoewel het onze bevoegdheid niet is, zullen we, gezien de ernst van de situatie, voor een tijdelijke oplossing zorgen. De kabel werd met plastic binders weer aan onze voorgevel gehangen. Tijdelijk. Zo hangt hij daar nog steeds. Sinds ik die kleine inkijk in de werking van Brusselse autoriteiten kreeg, zie ik de elektriciteitskabel overal hangen. Ik zie de kabel hangen in een falend opvangbeleid, in verloren dossiers, in een burgemeester die al weken niet komt opdagen, in escalerende burenruzies die uitmonden in de sluiting van een discotheek, in een metro die niet af raakt en mettertijd onbetaalbaar wordt. Er is geen woord dat in de verzamelde Brusselse besturen zo vaak gebruikt wordt als 'bevoegdheid', en altijd is het als excuus. We hebben geen buffer, denk ik dan. Brussel is een stad die zodanig op haar tandvlees zit dat slechts de meest dringende of in het oog springende problemen aangepakt worden, en zelfs dan nog met niet meer dan tijdelijke oplossingen. Al het andere

20 DECEMBER 2023

| 7

verdwijnt in een spel van "ikke nie". Er moet een kraakpand in brand vliegen voor er ernstig gekeken wordt naar opvang voor haar bewoners. Er moeten doden het internationale nieuws halen, omdat ze toevallig vielen voor een sexy reden als "terreur" en niet door drugsgeweld zoals al die andere slachtoffers - vooraleer iemand zich eens de vraag stelt of het wel oké is dat je zo makkelijk aan een wapen raakt in de hoofdstad. Op dit eigenste moment is er wel érgens een elektriciteitskabel aan het zakken.

Als burger is het moeilijk hier niet recalcitrant van te worden. Door de gruwelijke, haast middeleeuwse miserie waarin ik mijn thuisloze medemens elke dag zie, besef ik maar al te goed hoe mijn stad het sociale contract met haar inwoners niet naleeft. Waarom zou ik dat dan wel doen? Als Brussel zo duidelijk zijn inwoners in de kou laat staan, waarom zou ik mij dan iets aantrekken van Brussel? Waarom zou ik dan niet naar believen gaan sluikstorten, en zwartrijden, mijn patattenschillen in de witte zak steken, mijn pizzakorsten in de struik zwieren, andermans gratis oranje bak pikken? Ik ga niet liegen, ik wil soms terug naar mijn dorp. Maar je-m'en-foutisme is slecht verklede wanhoop, en wanhoop vind ik als levenshouding te simpel. Als ik hoop zag dit jaar, dan was het bij de burger. Burgerinitiatieven zijn tegelijkertijd hartverwarmend en wraakroepend, want het zou zo niet mogen zijn. Het zou zo niet mogen zijn dat vrijwilligers een kraakpand gaan poetsen, dat is hun bevoegdheid niet. Maar als deze stad ergens nood aan heeft, dan is het aan mensen die zeggen: bon, het is mijn bevoegdheid niet, maar ik ga het toch doen. Dit gezegd zijnde, als u ooit een laaghangende kabel ziet, blijf er dan vooral af, die zijn levensgevaarlijk. Ik besef dat geduld een privilege is, weggelegd voor diegene wiens overleven niet op de één of andere manier op het spel staat. Maar het is vooralsnog het enige antwoord dat ik vond op mijn vraag aan het begin van deze tekst. Hoe word ik een "echte Brusselaar"? Met geduld. Met veel, heel veel geduld, en als het kan, een dosis absurde hoop. Zal dat volstaan? Natuurlijk niet. Maar het is, zoals alles in deze stad, toch al een tijdelijke oplossing.

Middeleeuwse miserie

Een douche doet deugd. Een thuis is beter. DoucheFLUX biedt beide aan.

STEUN ONS ! www.doucheflux.be

DoucheFLUX geeft al meer dan 10 jaar begeleiding op maat aan mensen met of zonder thuis, met of zonder papieren, van hier of ginder. Zo maken we de toegang tot hun fundamentele rechten mogelijk.

DFX_2023_BRUZZ1/1.indd 1

05/12/2023 09:17

20 DECEMBER 2023

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

| 9

Buitenland. Simone Susskind en Boubker Macbahi over het Israëlisch-Palestijnse conflict

‘We hebben meer ambassadeurs van de nuance nodig’ Simone Susskind is een joodse prominente, maar ijvert voor de rechten van de Palestijnen. Boubker Macbahi is imam en islamleerkracht, maar schiet uit zijn sloffen als joodse leerlingen gepest worden. Ze gaan in gesprek over de schaduw die het Israëlisch-Palestijnse conflict ook in Brussel werpt. “‘Hitler heeft zijn werk niet afgemaakt,’ dat horen we de voorbije weken allebei.” door Kris Hendrickx foto’s Bart Dewaele

20 DECEMBER 2023

BIO • Simone Susskind • 76 jaar, geboren in Elsene, woont in het centrum • Sociologe • Mede-oprichtster van het Centre Communautaire Laïc Juif (CCLJ) • Benoemd tot barones • Brussels parlementslid voor de PS (2015-2019) • Oprichtster Actions in the Mediterranean • Boubker Macbahi • 59 jaar, geboren in Rabat, woont in Jette • Studies bedrijfsbeheer • Trainer U19B bij RSC Anderlecht • Godsdienstleerkracht • Imam van de moskee Centre Culturel Averroes in Jette

| 11

Buitenland. Simone Susskind en Boubker Macbahi over het Israëlisch-Palestijnse conflict

Imam Boubker Macbahi: “Het komt er uiteindelijk op neer dat je de basis van de radicalisering aanpakt: de onrechtvaardigheid, in dit geval in Israël en Palestina.”

fspraak in de stemmige loft van Simone Susskind, in een achterhuis in het centrum. Een poster aan de muur herinnert aan waar de sociologe, barones en ex-senator al een leven lang mee bezig is: Israël-Palestine: cultures et résistance lezen we er. Het is de titel van een film gemaakt door Brusselse leerlingen die samen met Susskind naar ginds reisden. De 76-jarige sociologe was tot voor kort nog lid van het Brussels parlement en de senaat, maar het is haar engagement voor de relaties tussen de twee volkeren dat haar leven definieerde. “Mijn ouders kregen al de raad me het huis uit te zetten, omdat ik een agente van Fatah zou zijn”. Boubker Macbahi is dan weer een man met vele gedaanten. Imam van de moskee in Jette en godsdienstleerkracht, maar evengoed jeugdtrainer bij RSC Anderlecht, merken we aan zijn jas. Susskind en hij kennen elkaar van een van de reizen waarover de eerder genoemde film handelt. Dat het conflict in het Nabije Oosten ook Brussel splijt merken ze allebei. “Ik heb de laatste tijd veel vrienden verloren in mijn eigen joodse gemeenschap.”

Boubker Macbahi, hoe verzeilt een imam samen met Simone Susskind in Israël? BOUBKER MACBAHI: De directrice van mijn school stelde het me voor, en ik was eerst

wantrouwig. Maar uiteindelijk kon ik me goed vinden in de filosofie van Simone, die stelt dat “niet alles zwart is”. Er is ook grijs. Ik ben ervan overtuigd dat niet alle joden het slecht voorhebben. Het jodendom is trouwens een uitzonderlijke godsdienst, waarover we ook in de Koran spreken. Aan mijn leerlingen vraag ik dan ook om respect voor joden. En als ze met ‘zwarte’ vooroordelen komen, luister ik eerst naar wat ze te zeggen hebben, om dat vervolgens te analyseren en ontmantelen. Ter plaatse is vooral Hebron me bijgebleven, holala … SIMONE SUSSKIND: Je hebt daar achthonderd hardcorekolonisten die het centrum hebben ingenomen rond het graf van Abraham. Ze worden beschermd door tweeduizend soldaten en er is een veiligheidsperimeter die

van de wijk errond een spookstad maakt. We bezochten Hebron met Break the Silence, een organisatie van Israëlische ex-soldaten die getuigen over het geweld dat ze zelf moesten plegen. Dat is erg belangrijk, want veel Israëli’s beseffen niet wat hun leger aanricht en komen ook nooit in Palestijns gebied. Zo kan je het zwart-wit beeld makkelijk in stand houden. We willen dat jongeren van hier die nuances ook begrijpen, ook daarvoor dienen die reizen. Dit weekend was u nog bĳ de mars tegen antisemitisme, Simone Susskind. Ziet u de voorbĳe maanden een toename in Brussel? SUSSKIND: Elke oorlog in Israël en Palestina heeft ook hier gevolgen, er is een libération de la parole, het maakt de tongen los. Dat is

“We moeten de geschiedenis van Israël en Palestina verplicht in de geschiedenislessen opnemen. Het moet overal in de handboeken” Boubker Macbahi Imam en godsdienstleerkracht

20 DECEMBER 2023

nu des te meer het geval omdat het geweld zo heftig is. Je hoort dingen als “Hitler heeft zijn werk niet afgemaakt”, zelfs in scholen zonder moslims. Het fenomeen is ook niet echt nieuw en dat heeft gevolgen. In 2005 waren er veel joden in de scholen van de Stad Brussel, nu zijn ze bijna allemaal naar de joodse school of scholen in het zuiden van het gewest. Wie wel nog blijft, verbergt vaak zijn identiteit. MACBAHI: Wat de moslimgemeenschap betreft: het onderwerp leeft erg en mensen zijn ook kwaad. Bij de eerste drie generaties moslimmigranten zie ik geen probleem van antisemitisme, die kunnen jodendom en zionisme onderscheiden. Maar er is ook een jonge generatie, die de geschiedenis en de godsdienst niet kent en er wel vatbaarder voor is. “Vuile jood, Hitler heeft zijn werk …” Ook ik hoor dat soort dingen, al gaat het om een minderheid. Waar voelt u de woede het meest? In de moskee, in uw klassen? MACBAHI: Die boosheid is overal, ook op sociale media. Het zijn ook niet enkel moslims die woedend zijn op Israël, zelfs onze premier heeft al gereageerd. Ik vond dat moedig, want je wordt meteen voor antisemiet versleten. SUSSKIND: Die woede is ook gericht op de joodse gemeenschap in Brussel en dat is niet helemaal toevallig. Er waren al enkele

betogingen van joodse organisaties voor vorige week zondag, waarin de enige boodschap was dat de gijzelaars moesten vrijkomen, er was zelfs geen oproep tot een wapenstilstand. Kritiek op Israël veroorloven ze zich niet. Er is een duidelijke kloof tussen de joodse verenigingen die niet erg kritisch zijn voor het kolonisatiebeleid van Israël en de linkse joodse organisaties die het wel zijn. Die laatste vormen een minderheid en sinds de aanval van 7 oktober is het erg moeilijk geworden om erbij te horen. Sindsdien ben ik veel vrienden kwijtgeraakt, je bent snel een verrader. Voor de betoging van zondag ben ik nog bedreigd door een extreemrechtse jood op Instagram, die zijn boodschap afsloot met #simonesusskindkapo, waarbij kapo voor nazi-opzichter staat in een concentratiekamp. De mars van zondag, dat waren de facto dan ook twee marsen. We hebben veertig meter afstand gelaten met de eerste groep, omdat initiatiefnemer Joël Rubinfeld de shoah instrumentaliseert. De vertegenwoordigers van de linkse partijen liepen in ons deel van de betoging. Boubker Macbahi, heeft u het in uw godsdienstlessen over het conflict in Israël en Palestina? MACBAHI: Ik heb een programma te volgen, maar heb het er vlak na het uitbreken wel

over gehad. Ik heb de gemoederen bedaard, ze over de geschiedenis verteld, uitgelegd dat dit soort geweld steeds weer opnieuw voorkomt. Riskeren we geen nieuwe radicalisering, niet enkel tegen de joodse gemeenschap, maar ook tegen de bondgenoten van Israël? SUSSKIND: Het dreigingsniveau is alvast verhoogd. MACBAHI: Ik kijk vooral naar onze politici om dat te voorkomen. De kritische houding van de premier is alvast een goed begin, nu moeten er nog daden volgen van onze politici, maatregelen tegen Israël. Je kan niet verder blijven gaan met twee maten en twee gewichten. SUSSKIND: Al bij al blijven we erg afwezig in Europa. De wortel van het probleem is uiteindelijk de kolonisering van Palestina. Wat kunnen we nog doen in Brussel? SUSSKIND: De jongeren die met ons op reis

gaan, vaak met een moslimachtergrond, getuigen normaal na hun reis ook over wat ze gezien hebben in Israël, over hoe er ook daar verschillende krachten bestaan. Ze doen dat onder meer met video’s die ze zelf hebben gemaakt. In de huidige omstandigheden kan dat niet, maar we hebben toch al een honderdtal leerkrachten en driehonderd leerlingen meegenomen. Die worden vervolgens ambassadeurs van de nuance

Sociologe Simone Susskind: “We blijven erg afwezig in Europa. De wortel van het probleem is uiteindelijk de kolonisering van Palestina.”

| 13

Buitenland. Simone Susskind en Boubker Macbahi over het Israëlisch-Palestijnse conflict

hier. Daar kunnen we er nog meer van gebruiken. MACBAHI: Het komt er uiteindelijk op neer dat je de wortel van de radicalisering aanpakt: de onrechtvaardigheid, in dit geval in Israël en Palestina. Op een heel ander niveau heb ik jaren geleden een leerling van 14 geholpen die gepest werd omdat hij joods was. In elke klas van zijn school waar ik kwam, heb ik de leerlingen bewust gemaakt van waar ze mee bezig waren, gevraagd hoe zij het zouden vinden om als enige moslim in een school elke dag ‘sale arabe’ te slikken. Bij onrechtvaardigheid moet je handelen. Veel mensen verwonderen zich erover dat een volk dat zelf zoveel heeft meegemaakt als de joden op zĳn beurt erg wreed is voor anderen, zelfs al is de shoah niet te vergelĳken met wat er in Gaza gebeurt. SUSSKIND: De angst voor de andere wekt ook haat op en leidt tot ontmenselijking. Dat is wat er vandaag in Israël gebeurt en deels ook

lijkt wraak belangrijker, ook als die op haar beurt vooral haat zaait. SUSSKIND: Ja, de kinderen van de intifada van 2011 zijn vandaag strijders van Hamas en zo zal het opnieuw gaan. Het idee dat je Hamas op deze manier kan uitschakelen is onzin. Bovendien heeft de huidige regering geen enkel idee over hoe het daarna verder moet, ze weigeren daarover na te denken. Wat kan nog helpen om de polarisatie hier te bestrĳden? MACBAHI: We moeten de geschiedenis van Israël en Palestina verplicht in de geschiedenislessen opnemen. Het moet overal in de handboeken. Denkt u dat alle geschiedenisleraars het erover hebben? Sommigen vermijden het onderwerp, omdat het gevoelig ligt. België heeft een lange geschiedenis van compromissen tussen bevolkingsgroepen.

“Veel Israëli’s beseffen niet wat hun leger aanricht en komen nooit in Palestĳns gebied. Zo kan je het zwart-wit beeld makkelĳk in stand houden” Simone Susskind Sociologe

in Brussel. Er zijn Brusselse joden die niets voelen als ze zien dat duizenden Palestijnse kinderen brutaal vermoord worden. Er zijn ook Palestijnen en Arabieren die niet in staat zijn om de angst en het lijden van de joden te begrijpen. Dat mechanisme van ontmenselijking om vervolgens geweld te plegen zie je op veel plekken: Poetin, die Oekraïne wil ‘denazificeren’, de Hutu’s die de Tutsi’s als kakkerlakken beschouwden … MACBAHI: Zolang je de rechten van de Palestijnen niet erkent, zal dit conflict nooit stoppen, dan zal er altijd terrorisme of verzet of hoe je het ook wil noemen, zijn. Je zou denken dat een regering vooral de eigen veiligheid nastreeft en dus een duurzame verhouding met zijn buren. Hier

Kunnen we iets bĳdragen aan een oplossing voor Israël en Palestina? SUSSKIND: Paul Magnette (voorzitter van de PS, red.) heeft op mijn voorstel ooit gesproken op een conferentie over samenleven in Jeruzalem. Zijn presentatie over het Belgische systeem was er een echte triomf. Maar wat kunnen we concreet bĳdragen? SUSSKIND: Onze cultuur van compromis-

sen, waarbij we de gesprekspartner ook au sérieux nemen. Straks zijn we opnieuw voorzitter van de Europese Unie, dan kunnen we daar een belangrijke rol spelen, door bijvoorbeeld een denkoefening te lanceren over wat na deze oorlog moet komen. Een formule die ik ook erg waardevol vind, is die van de ‘parallelle geschiedenissen’. Die methode werd ontwikkeld door een Britse leraar geschiedenis, die had vastgesteld dat hij er niet in slaagde om het Israëlisch-Palestijnse conflict te onderwijzen aan zijn Pakistaanse moslimleerlingen. Hij toont bij elke etappe van het conflict een video met de versie van de Palestijnen én een video met het perspectief van de Israëli’s. Vervolgens moeten de leerlingen in rollenspellen ook verschillende posities verdedigen. We proberen dat ook in België te introduceren. Ik verzeker u dat er op die manier iets gebeurt in het hoofd van leerlingen. MACBAHI: Onze belangrijkste opdracht als leerkrachten moet zijn dat we de kritische zin van de leerlingen helpen ontwikkelen, niet dat we een bepaalde versie opleggen van de geschiedenis.

‘IL NOUS FAUT PLUS D’AMBASSADEURS DE LA NUANCE’

‘WE NEED MORE AMBASSADORS FOR NUANCE’

Elle est notable juive mais œuvre pour les droits des Palestiniens. Il est imam et professeur d’islam mais est hors de lui quand un élève juif se fait harceler. Tous deux remarquent que les tensions s’accroissent à Bruxelles. « Hitler n’a pas fini son travail, voilà le genre de choses qu’on entend désormais », dit Boubker Macbahi. La vraie solution à cette polarisation croissante réside dans la justice en Israël et en Palestine. De son côté, la baronne Simone Susskind organise des voyages avec des élèves et enseignant.e.s bruxellois.es vers des zones de conflit.

She is a Jewish prominent who champions the rights of Palestinians. He is an imam and Islam teacher who can’t stand anyone bullying Jewish pupils. Both Simone Susskind and Boubker Macbahi see how the Israeli-Palestinian conflict casts its shadow over Brussels. “We have both over the past few weeks heard things like ‘Hitler didn’t finish his work’,” says Macbahi. For him, the only way out of the polarisation is justice in Israel and Palestine. Baroness Simone Susskind is organising trips with Brussels pupils and teachers to the conflict zones: “We turn them into ambassadors of nuance.”

“Wat wilde je worden toen je klein was?” Deze vraag krijgt iedereen wel eens. Kinderen durven onbevreesd dromen en belichamen op die manier onbewust de geest van een echte ondernemer. Maar zoals in alle dromen, beland je vroeg of laat op een kruispunt. Dit is het moment dat hub.brussels, het Brussels Agentschap voor Ondernemen, op het toneel verschijnt. Als gids, adviseur of expert begeleiden ze ondernemers in hun zoektocht.

Aushim van Konligo Aushim van Konligo, een onderneming die duurzame pop-up structuren voor events maakt, had véél kinderdromen. ‘Brandweerman’ passeerde de revue, net zoals ‘programmeur’ of ‘architect’. “Ik was altijd bezig met het bouwen van LEGO-huizen, en ook het ondernemerschap zat al op jonge leeftijd in mij. Ijsjes verkopen op de rommelmarkt, dat soort dingen”, steekt Aushim van wal. Met Konligo brengt hij zijn twee passies samen: bouwen en ondernemen. De compacte en duurzame structuren van Konligo zet je in 10 minuten op. “Alle onderdelen zijn voorgemonteerd en modulair, waardoor je

Als kind speelde ik al graag met LEGO tijd en kosten bespaart. Dat je tegelijkertijd de evenementensector helpt vergroenen, is mooi meegenomen”, aldus Aushim. Momenteel zet Aushim en zijn achtkoppig team in op expansie. “We zijn net terug van een businessreis naar Japan, en zijn ook al actief in Nederland en Frankrijk”, zegt Aushim. Het European Enterprise Network (EEN), een programma van hub.brussels, speelde hierin een belangrijke rol. “Samen met een expert van hub.brussels schrijf je een ‘partnership proposal’ uit, dat op een intern platform wordt geplaatst. Ik dacht eerst dat ‘eventstructuren’ wel een heel specifieke sector zou zijn, maar ook daarin hebben ze een netwerk. Interessant!”

Martha van Chez Martha

P UB L I R E P O R TAG E

Camille van Natura Mater Camille is co-founder van Natura Mater, een bedrijf dat professionals adviseert bij de keuze en het gebruik van duurzame bouwmaterialen. Van kindsbeen af was ze al bezig met wetenschap. “Ik was ook best idealistisch, en nog steeds. Natura Mater probeert komaf te maken met vervuilende bouwmaterialen en biedt alternatieven aan om zo van onze planeet een fijnere plek te maken”, vertelt Camille.

Martha baat in hartje Elsene een koekjeswinkel uit. “Koekjesbakken, dat klinkt als een echte kinderdroom. Maar in feite wilde ik vroeger ambassadeur worden, of manager van Clouseau”, lacht Martha. Uiteindelijk oefende ze verschillende bureaujobs uit, totdat ze geconfronteerd werd met een ernstige burn-out. “Ik zat 6 maanden thuis, en bakte uit verveling wel eens koekjes. Zelf eet ik niet eens zo graag zoet, maar de positieve reacties waren overweldigend. Mijn man en zoon zeiden dat ik actie moest ondernemen”, vertelt Martha. Ze volgde een opleiding ‘brood- en banketbakker’ en bracht het nodige papierwerk in orde. “Alles was in kannen en kruiken: ik had een locatie, een lening en de nodige vergunningen.” En toen brak de coronapandemie uit.

Ik ben niet eens een zoetekauw (lacht) “Ik maakte van de lockdown gebruik om me verder in te lezen in het ondernemerschap”, zegt Martha. De coachingsessies van hub.brussels bleken, net zoals de gratis online opleidingen, waardevol. In juni 2021 opent ‘Chez Martha’. En wie staat er bij haar tweejarig bestaan opnieuw? Marthe’s coach van bij hub.brussels. “Ik ben hub.brussels nog altijd dankbaar om me in contact te brengen met zo’n bekwame experten.”

Ik wilde van de wereld een betere plek maken Een innovatief bedrijf uit de grond stampen, dat brengt ook obstakels met zich mee. Camille leg uit. “Wat Natura Mater doet, bestond voordien nog niet. Je moet potentiële klanten dan ook bijscholen en overtuigen dat

duurzame bouwmaterialen de juiste keuze zijn.” Gelukkig was er hub.brussels. Via de ‘Ecobuild’-cluster van hub.brussels, een Brussels netwerk van mede-ondernemers en partnerorganisaties, gingen veel deuren open voor Camille en het team. “Hun netwerk is gigantisch. Er staan ook coaches paraat, en nog steeds stellen we regelmatig vragen aan hen.”

Het jaar in beeld. Cato Beljaars, Bart Dewaele, Ivan Put en Saskia Vanderstichele

2023 door de lens van de BRUZZfotografen Cynthia Bolingo kroonde zich dit jaar tot de koningin van de 400 meterpiste en sprint tijdens de Memorial Van Damme naar goud, met een scherpe tijd van 50.09, de tweede beste chrono uit haar carrière.

2023 leverde iconische beelden op, die het schoonste en het lelĳkste van Brussel tonen. De BRUZZ-fotografen maakten een selectie, puttend uit hun persoonlĳke archieven.

20 DECEMBER 2023

Koning Filip zit tien jaar op de troon en viert dat tijdens Bal National door plaats te nemen op de BRUZZ-bus.

RWDM voelt zich de koning te rijk wanneer de Brusselse voetbalploeg in mei haar titel in 1B beet heeft, en dus verkast naar het hoogste voetbalniveau. Fans stormen zielsgelukkig het veld op.

Angèle, een beetje de koningin van de Belgische electro-pop, speelt in juni op Core Festival. De BRUZZ-recensent schrijft over dat optreden: “Angèle is niet langer alleen van Brussel, maar ook van de rest van de wereld.”

Doe een jaar vol beleving cadeau!

Wie maak jij blij met de museumpas?

Verras jij dit eindejaar iemand met een cadeau om een heel jaar van te genieten? Schenk de museumpas en ga samen op pad naar meer dan 235 Belgische musea. Van geschiedenis tot hippe fotografie of een winterochtend in de plantentuin. De museumpas heeft voor iedereen iets in petto.

Koop je cadeau in een museum of op www.museumpas.be/cadeau

20 DECEMBER 2023

Het jaar in beeld. Cato Beljaars, Bart Dewaele, Ivan Put en Saskia Vanderstichele

In 2024 zal het Kanal-Centre Pompidou aan het Sainctelettesquare na een grondige renovatie de deuren openen. Dat maakt de voormalige Citroën-garage voorlopig een bouwwerf.

Wayezstraat, Anderlecht. In september wordt een man klemgereden en afgemaakt met zeventien kogels uit een kalasjnikov. Het zou een afrekening in het drugsmilieu zijn. De uitgebrande vluchtauto wordt in de Zaadstraat in Molenbeek teruggevonden.

In maart krijgt de politie de opdracht om de ontruiming te organiseren van de tentjes van asielzoekers die al weken aan de brug van het Klein Kasteeltje kamperen. Artsen Zonder Grenzen noemt de actie “niet menselijk”.

Het jaar in beeld. Cato Beljaars, Bart Dewaele, Ivan Put en Saskia Vanderstichele

Na talloze klachten over drugs en geweld worden in augustus 56 mensen opgepakt bij een grote politieactie rond Brussel-Zuid. Bedelaars worden weggejaagd.

De oorlog tussen Israël en Hamas beroert de internationale gemeenschap. In oktober komen twaalfduizend mensen op het Schumanplein samen om hun steun te betuigen aan Gaza.

31 AUGUSTUS 2022

In september gaat, na tientallen jaren van renovatie, de Beurs opnieuw open. De plek doet voortaan dienst als biermuseum. Op het dak ligt een goudachtig raster die passanten laconiek omschrijven als “de wafel van Brussel”.

In januari breekt brand uit op de derde verdieping van het kraakpand aan de Paleizenstraat, Schaarbeek. Burgemeester Cécile Jodogne (Défi) wil nog niet overgaan “tot een algemene ontruiming”.

Tijdens het Prideweekend in mei verandert het centrum van Brussel in een plek vol liefde, waar iedereen gewoon zichzelf kan zijn.

Reconstructie.

Rolluiken maken slachtoffers ‘Deze man probeerde écht van straat te raken’ Begin juni stierf een man van 33 in metrostation Rogier toen hĳ vast kwam te zitten in een rolluik.

“Deze man zal meetellen als straatdode.” De straathoekwerkers achter het collectief straatdoden, een organisatie die alle sterfgevallen in de Brusselse straten per jaar herdenkt, kenden de dertiger van Rwandese afkomst uit hun dagelijkse werk. De man lag op 3 juni vermoedelijk te slapen aan de ingang van metrostation Rogier, maar raakte gekneld in het ijzeren rolluik dat het station moest afsluiten. Zoals elke ochtend opende dat rolluik rond halfvijf. De man, bekend als dakloze, zat vast met zijn romp en overleefde dat ongeval niet. “Zijn verhaal lijkt op dat van heel wat andere daken thuislozen. Zoals velen moest hij elke dag redelijk last minute op zoek naar een slaapplek,” zegt straathoekwerkster Claire Gilbert van vzw Diogenes. De naam van de overleden man wil ze niet delen, maar hij had een werkloosheidsuitkering, weet ze, en een referentieadres bij het OCMW. “Dat stond wel onder grote druk. Als hij eens ging slapen bij vrienden in een andere gemeente of verder in Vlaanderen, zoals in Aalst of SintNiklaas, dreigde men zijn Brussels adres in te trekken. Daarom sliep hij soms in metrostations.”

Over het slachtoffer is na een goed half jaar nog altijd weinig geweten. Hij had vermoedelijk familie in België, zegt Gilbert, en hij sprak goed Nederlands na een jeugd in Vlaanderen. “Hij is op straat beland door een opeenvolging van factoren,” zegt Gilbert, waarover ze niet wil uitweiden. “Maar je zou hem niet herkennen als dakloos als je hem met ons op café zag. Hij verzorgde zich goed, was altijd uitermate vriendelijk en had veel vrienden en humor. Als we samen naar een woning gingen kijken, lachte hij dat hij de barbecue nadien zou organiseren.” Volgens Gilbert zou de man regelmatig hebben gesolliciteerd voor tijdelijke jobs in de horeca, bouwsector of supermarkten. “Maar zonder woning is het moeilijk om werk te vinden,” zegt ze. In elk geval was deze Rwandese Belg niet de eerste Brusselaar die in een metrorolluik vast raakte. In de weken voordien maakten al drie andere personen een gelijkaardig ongeval mee. Zij kwamen er meestal ongedeerd van af. Zoals de man die op 19 maart rond 5 uur ’s ochtends gekneld raakte in een rolluik aan metrostation Naamsepoort. De brandweer kwam hem bevrijden. Op 23 mei

was het weer van dat. Om iets voor 5 uur ’s ochtends raakte een man op een doordeweekse dinsdag vast met zijn been in het rolluik van halte Sint-Gillisvoorplein. Hij was zwaar onder invloed. Nog een week later, op 31 mei, moest de brandweer nog eens tussenbeide komen om halfvijf. Toen zat opnieuw een man vast met zijn been in het rolluik van een metrostation. Op 3 juni sloot de dakloze dertiger in Rogier het rijtje af, helaas bekocht hij het met zijn leven. “Er is wel degelijk een onderzoek gevoerd naar alle vier de gebeurtenissen, maar de dossiers zijn geklasseerd,” meldt het Brusselse parket. Dat kan bijvoorbeeld door onvoldoende bewijs, aantoonbare dader of strafbare feiten. Het parket geeft verder geen toelichting, ook niet over het sterfgeval in Rogier. Geen van de vier slachtoffers of hun familie heeft zich burgerlijke partij gesteld. De MIVB of Brussel Mobiliteit, eigenaar van

de metrostations, wordt dan ook niets aangewreven. Naar een oorzaak van de incidenten was het eerst gissen, naar een gedeelde al helemaal. “We snappen er niets van,” gaf vervoersmaatschappij MIVB kort na de feiten toe. “Het was bizar, zo kort na elkaar en dan niet meer,” herinnert ook Walter Derieuw van de brandweer zich. Zelf heeft hij geen verdere info.

Oneigenlĳk gebruik Vandalisme, zegt de MIVB intussen duidelijk. “Het is gaat hier om oneigenlijk gebruik van de rolluiken, aangezien het de bedoeling was om de metrostations binnen te dringen,” benadrukt woordvoerster An van Hamme. Die stations sluiten ‘s nachts tussen half 1 en 5 uur . Dat moet, want “metrostations zijn geen geschikte plek om mensen te laten overnachten,” zegt Van Hamme. Op de sporen hangt een elektriciteitsspanning

Fenomeen van 2023

200

Hoewel de metrostations ‘s nachts sluiten, zouden er elke nacht zo’n tweehonderd mensen overnachten in de Brusselse stations

Het dodelijke ongeval in metrostation Rogier volgde op drie gelijkaardige incidenten in de lente. De andere slachtoffers overleefden het wel

van 900 Volt en ’s nachts vinden er onderhoudswerken plaats. “Wij hebben dus ook geen klachten ontvangen over de rolluiken, aangezien het niet gaat om gebruik door reizigers,” besluit Van Hamme. Brussel Mobiliteit is de bewuste rolluiken aan het vervangen. De nieuwe exemplaren zou je niet meer zomaar kunnen forceren. Sociale organisaties hebben er hun bedenkingen bij. “We spreken hier over een veel breder verhaal dan die vier personen. Want wat is iemands motivatie om zo’n risico te nemen en een rolluik te forceren?” zegt directeur Eric Husson van vzw Lama. Die erkt met drugsgebruikers en is betrokken bij het nieuwe subLINK-project van de Brusselse regering, dit jaar gelanceerd. De bedoeling is ook om thuislozen op het metronet naar gepaste hulp te leiden. “Die mensen zoeken niet zomaar onderdak of beschutting in een station, ze doen dat omdat er elders geen plaats is,” zegt Husson. Ondanks de nachtelijke sluiting zouden telkens nog zo’n 200 personen in de Brusselse metrostations overnachten, weet hij. Overdag verblijven op het hele net een 700-tal mensen. En niet alleen mensen zonder vast adres, zegt Husson. “Sommige drugsgebruikers kiezen voor metrostations omdat ze thuis hun familie willen beschermen, of uit schaamte.” Voor alle duidelijkheid, in geen van de vier gevallen is momenteel een link met drugs bekend. De man die overleed was volgens de straathoekwerkers zelfs allesbehalve een gebruiker. “Ik vind het triest dat we die vraag moeten stellen,” zegt Claire Gilbert. “Deze man probeerde écht van straat te raken, hij heeft alleen geen juiste hulp gekregen. In zijn vriendengroep zijn de voorbije jaren meerdere personen gestorven, soms door ziekte, ongeluk of brand. De kwetsbare groep op straat groeit. Zij vragen zich af wie de volgende is.” EVA CHRISTIAENS

Rooftops Voor een uitzicht over Brussel hoef je al lang niet meer naar het Atomium. Anno 2023 bestaan daar rooftops voor: zonnige daken om iets te drinken. Net voor de zomer opende Rooftop 58 op het dak van Brucity, het administratief centrum van Brussel-Stad. In september volgde Skybar op het Beursgebouw. En in de gerenoveerde Victoria-toren aan de Kruidtuin voel je de druk in je oren wanneer de lift naar verdieping 22 klimt. Boven eet je taco’s met zicht op de stad. Niet dat zulke dakterrassen helemaal nieuw zijn. Er waren al langer zomerbars of feestjes op de daken van Crosly Bowling tot het oude Actiris-gebouw op de Anspachlaan. Museum Wiels heeft een open dakterras en bij de Beursschouwburg is het deel van een avondje uit. Er zijn chique cocktailbars op hotels als Warwick, Bedford en dit jaar ook Sofitel. En met genoeg geld op zak kan je vier gangen naar binnen werken bij La Villa in the Sky, al bijna tien jaar open. Dat is voorlopig het hoogste panorama van Brussel. Dit jaar is het allemaal wat breder geworden. Rooftop 58 heeft plaats voor spelende kinderen, Bozar maakte een stadspleintje op zijn dak met gratis concerten en films. En Albert, boven op de Koninklijke Bibliotheek, belooft een rechtstreekse lift van op de Kunstberg. “Een uitdrukking van de verdichtende stad,” noemt bouwmeester Kristiaan Borret al die rooftops. “In een stad met veel mensen en weinig publieke ruimte bieden ze een uitlaatklep, maar ook plezier. Op een dak heb je ‘s avonds langer zon en krijg je nieuwe perspectieven op de stad. Noem het een gezond voyeurisme.” Het maakt de daken toeristisch interessant. “Rooftoptoerisme is erg in trek. Het hoort nu eenmaal bij een citytrip,” weten ze bij visit. brussels, dat het aanbod actief promoot. “Ze bereiken een breed publiek van Brusselaars, Belgen en buitenlanders. Maar ook B2B-toerisme voor bedrijven.” De trend gaat volgend jaar zeker niet liggen. Er komen rooftops bij op het oude Muntcentrum, de Multi Tower en op het dak van Ancienne Belgique. En de komende jaren nog op de Generali-toren en de Blue Tower in de Louizalaan en op het ZIN-project in de Noordwijk. “Niets op tegen, maar nu moeten we ook nadenken over hun functies,” vindt Borret. “Is er plaats voor een gedeelde tuin, sportveld of speelplaats? Ook daarvoor vinden we moeilijk plaats in de stad. En dan hoef je niet altijd iets te consumeren.” EC

BIO • Geboren in 1980, woont in de Rand rond Brussel • Studeerde rechten aan de KU Leuven, start in 2003 aan de balie van Brussel • Wordt in 2011 jeugdmagistraat en woordvoerder bij het parket van Brussel • Wordt in 2016 verkozen tot woordvoerder van het jaar, na de aanslagen van 22 maart • Procureur des Konings bij het parket HalleVilvoorde (2019-2023) • Nationaal drugscommissaris sinds 2023

20 DECEMBER 2023

| 25

Justitie. Nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch

‘Minder ontmenselijken, daar geloof ik in’ Drugsgebruik. Drugshandel. Drugsgeweld. Allemaal fenomenen die het afgelopen jaar zichtbaarder werden in het Brusselse straatbeeld. Met kersvers nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch hebben drugscriminelen sinds kort een tegenstander die het hele plaatje bekijkt. “Je sociaal weefsel ontwikkelen, ook dat is strijden tegen drugs.” door Kris Hendrickx foto’s Ivan Put

at wil je drinken? Voor jou zeker een coca, Ine?” Aan flauwe woordgrapjes geen gebrek sinds Ine Van Wymersch nationaal drugscommissaris werd. Het is in die hoedanigheid dat ze sinds maart de nationale strijd tegen drugs coördineert met een klein team van experten. Tijdens het gesprek in haar woning in de Rand rond Brussel klinkt de hele tijd het album Brothers in Arms van Dire Straits. De albumtitel zou ook van toepassing kunnen zijn op haar werk, waarin ze wapenbroeders uit de hele maatschappij samenbrengt om aan één zeel te trekken. Dat is nodig, want drugshandel is nog steeds een groeimarkt, in België en zeker in Brussel. “Wanneer mijn opdracht geslaagd zal zijn? Als drugscriminelen een diepe zucht slaken als ze het woord België horen vallen.”

Wat viel u het afgelopen jaar op buiten het drugsdossier? INE VAN WYMERSCH: Ik merk meer verharding, mensen zoeken vaker alleen naar de

individuele fouten als er iets misloopt, waardoor we vergeten te kijken naar wat er structureel fout loopt. Neem nu een geval van dodelijk intrafamiliaal geweld. Dan is de vraag al heel snel wie de rekening gepresenteerd krijgt bij de politiek, politie of magistratuur. Dat leidt heel hard af van de vraag of we het systeem niet moeten herbekijken. Nog een voorbeeld van die verharding: de aanleiding om het drugscommissariaat op te richten was de dood van het elfjarige meisje Firdaous bij drugsgeweld in Antwerpen. De media frameden haar toen als ‘een kind uit een drugsfamilie’, waardoor er meteen afstand werd gecreëerd met dat drama. Haar leven leek daardoor plots minder waard dan dat van een ander elfjarig kind, het is een soort de-humaniseren. Media beseffen niet goed welke rol ze spelen? VAN WYMERSCH: Als media kan je een golf van solidariteit op gang trekken of net onverschilligheid veroorzaken. Als het over mensen zonder papieren gaat, zie je dat ontmenselijken ook. Bij veel groepen in de

samenleving kan je kiezen of je vooral de verbinding zoekt of ze probeert buiten te houden. Iedereen die in het publiek het woord neemt, heeft daar een verantwoordelijkheid in. Dat geldt ook voor de manier waarop we over justitie spreken of schrijven. Als je meteen concludeert ‘dat alles rot is’ omdat er iets misloopt, kies je voor erg ontwrichtende communicatie die gevolgen heeft. Dan moeten we niet verwonderd zijn als mensen geen respect meer hebben voor handhavers en politici. Ik vraag me vaak af wat nu precies het doel is van die systematische ontwrichtende communicatie. Voor media kan het een manier zĳn om meer impact te hebben. VAN WYMERSCH: Als een verdienmodel voor de heel korte termijn, dat kan. Ik vind in elk geval dat we op dat vlak langzaam aan de grens van het aanvaardbare zitten. De drugshandel en het gebruik werden de afgelopen jaren zichtbaarder in het Brusselse straatbeeld. Hoe zag u de

▼

“

▼

Justitie. Nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch

drugswereld hier de voorbĳe jaren veranderen? VAN WYMERSCH: Je ziet dat er veel verschillende clans met verschillende achtergronden aanwezig zijn, die bovendien ook samenwerken. Groepen met een Marokkaanse achtergrond doen bijvoorbeeld klusjes voor de Albanese clan, terwijl ze vroeger alles zelf in de hand wilden houden. Waarom? VAN WYMERSCH: Er is intussen zoveel geld te verdienen met drugs dat het niet meer uitmaakt dat je iets uitbesteedt. Net zoals een erg winstgevend bedrijf ook makkelijk dingen kan outsourcen waar het zelf niet zo goed in is. In een groeimarkt kan dat. Een andere evolutie is de sterkere aanwezigheid van zware wapens. Na de aanslagen wilden criminelen zo’n oorlogswapen niet in huis omdat ze niet van terrorisme wilden beschuldigd worden, maar dat verandert. Bendes beperken zich ook niet meer tot één soort drugs, maar variëren hun aanbod, met verschillende klantensegmenten in verschillende wijken. In een erge arme wijk verkopen ze geen dure cocaïne, maar crack. Die opkomst van die crack in de openbare ruimte heeft trouwens ook tot een groot onveiligheidsgevoel geleid.

Ook het geweld in een drugscontext lĳkt te groeien. Of is dat een indruk omdat er soms zware wapens worden gebruikt? VAN WYMERSCH: Die zware wapens maken dat geweld inderdaad veel zichtbaarder. Maar daarnaast is er ook echt een toename. Met name het aantal steekincidenten in een drugscontext ligt hoog. Het oplaaiende geweld heeft er onder meer mee te maken dat we ondertussen raken aan structuren, personen en hoeveelheden drugs die niet meer binnen het berekende risico liggen van die organisaties.

Ine Van Wymersch: “Uitspraken als ‘Iedereen gebruikt in het weekend toch eens een lijntje cocaïne’ zijn gevaarlijk. Dat klopt absoluut niet.”

Onder meer door het kraken van de versleutelde Sky ECC-telefoons van criminelen? VAN WYMERSCH: Ja, en intussen gebruiken die groepen wellicht alweer een andere technologie. In Europa moeten we ons eens bezinnen over de rol van telecomoperatoren. Soms leveren ze instrumenten waarvan je weet dat enkel criminelen er baat bij hebben. Onderzoeksrechters mogen onder bepaalde omstandigheden telefoontaps toelaten, maar wat is dat nog waard als je door nieuwe technologie geen zicht meer kan krijgen op de inhoud van bijvoorbeeld chatberichten? Ziet u belangrĳke veranderingen aan de zĳde van de drugsgebruikers?

“Bendes beperken zich niet meer tot één soort drugs, maar variëren hun aanbod, met verschillende klantensegmenten in verschillende wĳken”

VAN WYMERSCH: Uit mijn contacten met het werkveld onthou ik vooral dat het aantal drugsgebruikers veel minder hoog is dan men soms laat uitschijnen. Uitspraken als ‘Iedereen gebruikt in het weekend toch eens een lijntje cocaïne’ zijn gevaarlijk. Dat klopt absoluut niet, maar je kan twijfelende mensen er wel mee over de streep trekken om het ook te doen. Ook daar heb je weer de verantwoordelijkheid van publieke sprekers. Of als een anonieme douanier in een Pano-reportage mag zeggen: ‘Ik heb het gevoel dat de helft van mijn collega’s corrupt is.’ Dat is nefast, uit de Sky ECC-onderzoeken vloeiden maar 17 dossiers voort op 5.000 douaniers.

In het geval van cannabis ligt het aantal mensen die het ooit gebruikten wel erg hoog. VAN WYMERSCH: Als de vraag is ‘Hebt u ooit een joint gerookt?’, ja. Maar bij regelmatig gebruik liggen de cijfers al veel lager. Die kunnen we niet laten liggen: hebt u ooit een joint gerookt? VAN WYMERSCH: (Lachje) Nee, en niemand gelooft mij. Ik ben een controlefreak en ik was daar bang voor. En toen ik daar

20 DECEMBER 2023

| 27

Op Wandelreis In Brussel [ vrijzinnige]

uiteindelijk niet meer bang voor was, was het ook niet meer cool en had ik er de leeftijd niet meer voor. Hoe zou u zelf reageren als een van uw kinderen een joint op zak heeft? VAN WYMERSCH: Ik zou aangeven dat ik bezorgd ben omdat cannabis echt wel gezondheidsrisico’s inhoudt, zeker op jonge leeftijd. Ik zou de communicatielijnen openhouden, blijven praten is belangrijk. Mijn schrikbeeld is dat een van hen dermate veel cannabis zou gebruiken dat ze in niets meer geïnteresseerd zijn, dat ze afhaken op school, afhaken bij de voetbal … Dat heb ik op de jeugdrechtbank genoeg gezien. U had het over drugs als groeimarkt in Brussel. Betekent dat ook dat het aantal verkoopplekken toeneemt? VAN WYMERSCH: Je ziet dat die drugsverkoop de legale evolutie volgt naar thuisbezorging. We zitten daar met een probleem bij de pakjes- en koerierdiensten. Daar geldt een briefgeheim en een witte kerst zal niet voor elke ontvanger dezelfde betekenis hebben. Dreigt er niet ook een omgekeerde sociale controle? Als gezinnen van drugsinkomsten van de kinderen leven, dan beschermen ze eerder de dealers. Dat gebeurt volgens de politie bĳvoorbeeld in de zone Zuid. VAN WYMERSCH: Het is belangrijk dat je sociaal weefsel sterk genoeg is. Op een congres hoorde ik over dorpen in Spanje waar de overheid helemaal afwezig was, waardoor de drugsmaffia nu ook een zorgende rol heeft. Een dure medische

behandeling? Die werd door de drugsfamilie betaald. Dan ben je natuurlijk ver van huis als samenleving. Dan komt de hele integriteit van je instellingen op de helling en heb je uiteindelijk geen democratie meer. Doordat zo’n proces onzichtbaar is, reageren mensen daar niet meteen op. We moeten echt optreden als illegaal geld de legale economie binnenkomt. En het geld dat we daarbij buitmaken, gaat best naar de lokale overheden die het meteen sociaal kunnen herbestemmen. Op dat moment wordt wél zichtbaar dat de samenleving beter wordt van degelijk drugsbeleid. Wij zullen vanuit het drugscommissariaat voorstellen formuleren om dat wettelijk mogelijk te maken. Je kan het drugsprobleem helemaal anders bekĳken en je afvragen wat het essentiële verschil is tussen landen met een giga drugsprobleem zoals de VS en andere die het nog min of meer onder controle hebben, zoals wĳ? De VS heeft niet per se veel minder agenten die rond drugs werken. VAN WYMERSCH: Integendeel. En ja, zo kom je toch weer bij dat sociale weefsel uit. Je kan het een beetje met jongeren die radicaliseren vergelijken. Die willen uiteindelijk ergens bij horen, samen aan iets werken, een daginvulling hebben. Daar moeten we voor zorgen. In die zin zijn de RWDM Girls voetbalploeg of de studieplekken van Capital in Brussel goud waard. We moeten daar nog meer in investeren. Daarnaast moet je natuurlijk ijveren voor een correcte huisvesting en een opleiding, zodat die gezinnen geen drugsgeld nodig hebben.

‘LES CRIMINELS SE COMPORTENT COMME DES AS DU MARCHÉ’

‘CRIMINALS BEHAVE LIKE BUSINESSES’

La consommation de drogue, sa vente et les violences associées sont des phénomènes de plus en plus visibles à Bruxelles. Avec la nouvelle commissaire nationale aux drogues Ine Van Wymersch, les criminels font face à une adversaire qui considère le phénomène dans sa totalité. « Développer le tissu social permet aussi de lutter contre la drogue », explique-t-elle. Depuis un an, elle observe un durcissement du discours public et, en parallèle, des criminels qui se comportent comme les acteurs d’un marché en croissance. « Ils diversifient, sous-traitent et livrent par colis. »

Drug use, drug trafficking, drug violence. Last year, we saw more and more of it all on the streets of Brussels. With the brand-new national drugs commissioner Ine Van Wymersch, the criminals now have an opponent who takes an overall view. “Developing a social fabric is also fighting against drugs,” she says. Over the past year, she has noticed a hardening in public discourse and in the world of drugs, and she has seen how criminals increasingly are behaving like real businesses on a growing market. “They diversify, do outsourcing, and operate delivery companies,” she told us.

Vind je als Brusselaar ook dat je eigen stad de mooiste is van het land? Leer ze dan nog beter kennen dankzij onze vrijzinnige wandelingen die het Brussel van de vrije denkers onder de aandacht brengen en je nog beter kennis laten maken met onze schitterende hoofdstad, haar geschiedenis en de waarden van het vrijzinnig humanisme: www.vrijzinnigewandeling.brussels Wil je op de hoogte gehouden worden van andere wandelingen die er aan komen? Schrijf je in op onze nieuwsbrief of volg ons op .

Reconstructie.

Nachtclub Fuse even dicht. ‘Eén buur is genoeg om in de problemen te komen’ Begin dit jaar zorgde een enkeling voor de sluiting van een van de grootste Brusselse nachtclubs. Een café, appartement en studio verhuren naast een van de bekendste technotempels van het land, zou dat geen interessante bijverdienste zijn? Nurettin G. besloot in 2010 de stap te wagen. Hij kocht het huis links van nachtclub Fuse, deed er enkele renovatiewerken en zocht een caféuitbater voor de gelijkvloerse verdieping. Zelf ging hij met zijn gezin in een van de appartementen wonen. Het bleek al snel moeilijk leefbaar. “De trillingen en het lawaai zijn ’s nachts niet te harden,” vertelt zijn advocaat Henri-Paul Mukendi, in een terugblik op het voorbije jaar. G. diende, net als vier andere buren, een klacht in bij Leefmilieu Brussel voor geluidsoverlast. Eind vorig jaar kreeg hij van die administratie gelijk. “De expertises en tegenexpertises bewezen duidelijk dat de woningen onleefbaar waren,” zegt Mukendi. Zijn cliënt was begin dit jaar naar eigen zeggen al een half miljoen euro kwijt aan isolatiewerken en gemiste huurinkomsten. Fuse kreeg op slag strikte voorwaarden opgelegd: maar twee openingsdagen per week, verplichte isolatiewerken en nooit luider dan 95 decibel in het eerste en laatste uur. Te strikt, vond de club, die in januari koos voor een sluiting. Het leverde Fuse flinke ruggen-

steun op van publiek én politiek. De nachtclub in de Blaesstraat moest en zou weer openen, vonden het Brusselse stadsbestuur en de regering. Verlossend nieuws kwam er uiteindelijk in maart, toen het Milieucollege de beslissing van Leefmilieu Brussel terugdraaide. “Alle voorwaarden mochten daardoor naar de vuilnisbak,” zegt artistiek directeur Steven Van Belle van Fuse.

Macht van de klacht Een van die voorwaarden was een verhuizing van de club, mocht die niet met de nodige isolatiewerken beginnen binnen de twee jaar. “Wij rekenen nog altijd op die verhuizing,” zegt advocaat Mukendi. Hij hoorde Fuse die belofte maken bij het Milieucollege, herinnert hij zich. “Anders stappen we naar de rechter.” Volgens Van Belle is die belofte alleen mondeling gedaan in het begin van het jaar. “Toen hadden we het mes nog op de keel. De laatste beslissing van het Milieucollege heeft een verhuizing onnodig gemaakt,” zegt de club-directeur. “Wij hebben altijd gezegd dat we graag in de Blaesstraat willen blijven. Het blijft een historisch pand.” Al sluit Fuse een nieuwe locatie ook niet uit. “Als er iets op ons pad komt met minder

buren en meer mogelijkheden, zoals feesten overdag, willen we dat bekijken,” zegt Van Belle. Fuse testte de paleizen onder het Zuidstation dit jaar al eens uit voor zijn verjaardagsfeest, maar er een echte club van maken, zou nog behoorlijk wat kosten. Een goede feestlocatie vinden is in Brussel sowieso niet meer evident. Zowel de Brusselse nachtraad als de horeca trok dit jaar aan de alarmbel over klagende buren. “Het gaat soms over feestzalen zonder directe buren, waar toch klachten komen over geparkeerde wagens of mensen op straat,” weet Van Belle. In de lente moest zelfs koffiebar Gruun dicht na aanhoudende klachten van een bovenbuur. “Zelfs jeugdhuis Tongeluk in Ganshoren, in een buurt met weinig woningen, moet op zijn tellen passen. We noemen het de macht van de

klacht,” vertelden de Brusselse jeugdhuizen in het voorjaar. De Brusselse nachtraad droomt alvast van nieuwe clubs in leegstaande kantoren of parkeergarages, zonder gesakker.

Erfgoed En toch, van een gevreesd ‘Fuse-effect’ was nu ook weer geen sprake: Leefmilieu Brussel kreeg dit jaar zelfs een kwart minder klachten over geluidshinder dan vorig jaar. Over horeca, nachtclubs, theaters en andere infrastructuur kwamen tussen januari en midden augustus alles samen nog 214 klachten binnen. Vorig jaar waren dat er 290. “En dat terwijl klachten over andere milieukwesties, zoals afval, luchtkwaliteit of biodiversiteit, toenemen. Het Fuse-dossier is vooral

Fenomeen van 2023

Na klachten van een buur moest Fuse dicht om 2 uur ‘s nachts en mocht er geen muziek meer spelen luider dan 95 decibel

Nachtclub Fuse ging open in 1994, 29 jaar later kwam er tijdelijk een einde aan het feestgedruis

gemediatiseerd,” meldt Judith Verbist van Leefmilieu Brussel. Al heeft wel degelijk meer dan één buurman last van de club. De milieuadministratie kreeg nog drie nieuwe klachten over Fuse sinds het voorjaar, toen de club weer zonder voorwaarden open mocht. “De nodige geluidsmetingen zijn uitgevoerd, maar we beschikken nog niet over resultaten,” zegt Verbist daarover. De hele geluidsdiscussie heeft het Brusselse nachtleven in elk geval op de kaart gezet. Om de technotempel in de Blaesstraat te beschermen riep de regering Fuse en een twintigtal andere clubs net voor de zomer uit tot immaterieel erfgoed. Een titel die het nachtleven deelt met de Ommegang, het bloementapijt en de frietkotcultuur. “De erkenning is symbolisch, maar we onderstrepen zo wel het belang van de hele clubscene,” zei erfgoedstaatssecretaris Ans Persoons bij de bekendmaking. Brussel promoot zijn nachtclubs ook toeristisch en bij buitenlandse bedrijven met jonge werknemers. Daarvoor is dit jaar een citymarketing-campagne gelost. Ondertussen heropenen oude dozen als Zodiak en You respectievelijk als Umi en Volt. Die clubs liggen gewoon in het stadscentrum. “Zo moet het ook. In het centrum blijven clubs bereikbaar en is er sociale controle,” vindt Steven Van Belle van Fuse. “Clubs zijn nu erkend, maar aan de geluidsnormen en andere regels is niets veranderd. Je hoeft maar één buur te hebben die lang genoeg doorzet, en je bent je investering kwijt.” Buurman Nurettin G. zou dat kunnen doen, maar heeft zijn procedures voorlopig gestaakt. Privé heeft hij andere zorgen en huurders heeft hij nu niet. “We volgen het op,” besluit advocaat Mukendi. “Het dossier is in behandeling,” meldt ook Leefmilieu Brussel. EVA CHRISTIAENS

Lachgas Bij het huisvuil, in de straatgoot of naast een openbare vuilnisbak: in 2023 kon je in zo goed als elke hoek grote bussen lachgas terugvinden. Gebruikers houden het niet langer bij de kleine, zilveren buisjes: lachgas is een goedje om te delen. Dat doen vooral jongeren door ballonnen te vullen en de inhoud weer in te ademen. De roes geeft korte euforie, daarna volgt vaak hoofdpijn, duizeligheid en je kan ervan flauwvallen. Wie regelmatig hoge dosissen inademt, riskeert gevoelsstoornissen, geheugenproblemen en zelfs verlamming. “Onze spoeddienst ziet af en toe tieners met acute problemen door het gebruik. Zij herstellen niet altijd volledig,” zegt neuroloog Sebastiaan Engelborghs (UZ Brussel). Net Brussel zamelde 50 ton lachgashulzen in dit jaar, dat zijn enkele tienduizenden flessen. “Het werkelijke aantal ligt hoger,” weten ze. Volgens een eerste studie van Brussel Preventie en Veiligheid zouden vooral jonge mannen de drug gebruiken. Discreet buitenshuis, maar ook vaker zichtbaar bij het uitgaan of in de auto. Begin dit jaar meldde Verkeersinstituut Vias dat een derde van de Brusselse mannen tussen 18 en 34 jaar al eens onder invloed van lachgas rijdt, vaak in combinatie met alcohol. Afvaldiensten vinden de flessen dikwijls in de buurt van scholen en studentenkoten. Ondanks een verbod bij minderjarigen lijkt het gebruik daar niet weg. “Je kan geen onderscheid maken tussen buurten of plaatsen, je vindt de flessen overal,” weet Net Brussel. Naast keukenwinkels en doe-het-zelfzaken hebben ook nachtwinkels, bepaalde horeca, het internet en meer informele kringen de grote flessen ontdekt. Zo vond de Schaarbeekse politie deze zomer honderd drieliterflessen in een handelspand zonder vergunning. Het geeft de afvalverwerkers hoofdpijn: de flessen kunnen verbrandingsovens beschadigen. Elke dag haalt Net Brussel een paar honderd verbrande hulzen uit de ovens, ondanks sortering vooraf. Elke week leggen ontplofte flessen gemiddeld drie ovens stil. Kostprijs: zo’n 10 miljoen euro in 2023. Verbieden dan maar, besliste de federale regering onlangs. Lachgas bezitten, vervoeren en verkopen valt nu onder dezelfde regels als cannabis. “Net als bij softdrugs hebben voor- en tegenstanders van een verbod elk hun argumenten,” zegt Engelborghs. “Mij lijkt het nu vooral nodig om mensen te informeren over de gevaren van lachgas, zeker tieners. Een weekend veel gebruiken is soms al genoeg om de rest van je dagen met geheugenproblemen, tintelingen of verlamming te zitten. Dat je lachgas zowat overal kan krijgen en kopen, zal niet helpen.” EC

Nieuws uit de marge.

Een kaaiman en 1.885 km wandelen Welke nieuwsfeiten sprongen afgelopen jaar in het oog? En hoe zit het vandaag met de betrokkenen? Een jaar in vĳf verhalen uit de marge.

AIRFRYER Om de energiecrisis ludiek te tackelen haalden Senne en Dries, twee Brusselse studenten, in januari een stunt uit door eten te koken in de trein met een airfryer en een microgolfoven. Elektriciteit werd afgetapt in de wagon. Als voorgerecht maakten ze kaas- en garnaalkroketten. “Mijn ouders dachten: ‘daar is hij weer’,” vertelt Senne, zoveel maanden later. “Dries en ik doen wel vaker speciale zaken, nu werd het

MEEST GELEZEN Week na week brengt het magazine van BRUZZ nieuws, duiding en achtergrond bij de actualiteit van Brussel. Welke artikels van afgelopen jaar kon de lezer duidelijk appreciëren?

1.885 KM TE VOET Kathleen Peters, stand-upcomedian en inwoner van Sint-Joost, wil alle straten van Brussel bewandelen, in totaal 1.885 kilometer. Dat zei ze in april tegen BRUZZ. Ondertussen haspelde ze al een dikke 500 km af. “Door het winterweer momenteel doe ik per week maar tien à twintig kilometer, maar dat zal opnieuw toenemen als de lente aanbreekt.” Peters doet alles wat officieel als straat wordt gezien. “Bospaadjes en de vele onverharde wegen in het Zoniënwoud reken ik daar niet bij.” Vooral de buitenste gemeenten, zoals Sint-Agatha-Berchem en de Bosvoordes, brengen haar op plekken die ze totaal niet kent, en tonen haar een onbekend stukje Brussel. “Ik was verbaasd toen ik vrijstaande huizen zag.” Op Strava valt haar traject te volgen.

KAAIMAN massaal opgepikt, ook in het buitenland. Volgend jaar staat er iets op het programma met fietsdieven.” Senne: “Ik vond alles errond memorabel, het eten minder.”

In november ging BRUZZ mee op stap met de EPB-controleurs, die energielabels van huizen en appartementen moeten controleren. Volgens het interne meetsysteem van de redactie scoort dat magazinestuk online het best zowel qua bereik, leestijd als engagement bij de lezer.

In mei trof de brandweer bĳ een man in Ukkel een jonge kaaiman aan. Het dier werd illegaal in een veel te klein aquarium gehouden, en werd daarop meegenomen naar het opvangcentrum VOC Anderlecht. Een volwassen kaaiman kan uitgroeien tot een lengte van 2,5 meter, makkelĳk veertig jaar oud worden, en eet muizen, ratten, kuikens, eend, vis, krabben en kreeften. Het gevonden exemplaar werd van het VOC Anderlecht redelĳk snel overgebracht naar de

Universiteit van Luik, waar het dier “enkele weken later stierf”, aldus Justine Dubucq van het Brusselse opvangcentrum. “De kaaiman was duidelĳk te sterk vermagerd en verzwakt.” De vaststelling werd per toeval gedaan tĳdens een gerechtelĳk onderzoek door de politie; de eigenaar deed vrĳwillig afstand van zĳn reptiel. Qua opmerkelĳke gast kan dat tellen, maar het VOC Anderlecht

In april publiceert BRUZZ een dossier over wonen in Brussel, en welke wijken nog betaalbaar zijn. Het stuk dat specifiek die vraag beantwoordt – met als titel: ‘Staar je niet blind op de locatie’ – wordt in totaal voor meer dan 471 uur online gelezen.

Het meest gelezen gesprek afgelopen jaar is dat met Tĳmen Govaerts. Hij werd in januari geïnterviewd naar aanleiding van 1985, de serie op VRT waarin hij een jonge rijkswachter speelt op zoek naar de Bende van Nijvel. “Ik denk dat ik nooit meer weg wil uit Brussel,” zei hij toen tegen BRUZZ.

| MEER BRUZZ |

MAGNEETVISSERS Zes deelsteps, een fiets, een frietketel, verkeersborden en een dranghek: toen Andrea Lasheras in juli ging magneetvissen in de vĳver in het Maloupark in Sint-Lambrechts-Woluwe bleek de buit bĳzonder groot. Ondertussen ging hĳ nog een paar keer langs, en ook nog bĳ andere waterplekken. “Die enorme hoeveelheden afval baren mĳ zorgen,” zegt Lasheras. “Ik weet niet waarom burgers dat doen. En het zĳn heus niet alleen jongeren.”

Ook de andere kanalen van BRUZZ sluiten 2023 af op hun geheel eigen manier.

Terugblik 2023 Het meest spectaculaire dat Lasheras al uit het water viste, was munitie. “Voor de rest blĳft het toch vooral schroot, elektrische apparaten en een paar stukken vishengel.”

SPEEDDATEN

kreeg naast een kaaiman ook nog een boa constrictor over de vloer afgelopen jaar. Dat is een van de grootste slangen op de aarde die zĳn prooien niet doodt door te vergiftigen, maar door te wurgen.

Eat & Drink, een vaste Selectrubriek, beoordeelt iedere week een nieuw restaurant of café. De bijdrage die de meeste interacties op social media zoals Facebook en Twitter genereert – gaande van likes en reacties, tot het delen van de post – is de heropening van Le Cheval Marin, op de hoek van de Baksteenkaai.

In februari organiseerde Dare To Date een wereldrecord speeddaten in Gare Maritime. Dat leverde op het einde van de poging 652 matches op, waarbij deelnemers die elkaar liketen elkanders contactgegevens kregen. “Of daaruit een relatie voortkwam, weet ik niet,” lacht medewerker Eva, gevraagd naar het succes van de avond.

Whatzz Up?-presentator Bram duikt 2024 in met actrice Ahlaam Teghadouini en ex-politica Elke Roex. Live vanuit het Beursgebouw Donderdag 21 en vrĳdag 22 december vanaf 12u en opnieuw te bekĳken via BRUZZ.be

Brussels Volkstejoêter Bekijk tijdens feestdagen een verbrusseling van Le malade imaginaire van Molière, door het Brussels Volkstejoêter. Maandag 25 december en 1 januari om 14u en 20u op BRUZZ tv

Dans 2024 in Op de laatste dag van het jaar trekt BRUZZ de muziekdoos van 2023 open. Daarna hoor je de hele nacht lang de BRUZZ-dj’s aan het werk. Het magazine bestaat naast actua-stukken ook uit vaste reeksen, zoals Beestig Brussel. De bijdrage met het grootste onlinebereik voor die rubriek veschijnt in mei, over de Aziatische hoornaar. Het meest gelezen antwoord in Big City, dat elke week een vraag van een lezer behandelt, is dat van de ‘voetschrapers’ onderaan de voordeur.

De Grote BRUZZ-eindejaarsshow op 31 december van 9u tot 9u

Off Stage Schitteren met juwelen, verven op het witte doek of kunnen zingen als een engel. Passie krijgt een podium in Off Stage, in samenwerking met filmschool Narafi. De hele kerstvakantie op BRUZZ tv (lus) en BRUZZ.be

Helden van Brussel. Zij sprongen in de bres voor anderen

Narmeen Said, David, Sonia Brasseur en Christos Doulkeridis: zij zetten zich in 2023 onbaatzuchtig in om anderen te helpen.

20 DECEMBER 2023

‘Ik heb iemands leven gered, dat gebeurt ook niet elke dag’ Niet alle helden dragen een Superman-pak. Vaker zijn het gewone mensen die iets buitengewoon moedigs doen. BRUZZ laat vier Brusselaars aan het woord over hun heldendaad die van Brussel een betere plek maakt.

▼

door Annelies Bontjes foto's Saskia Vanderstichele

| 33

Helden van Brussel. Zij sprongen in de bres voor anderen

“

Soms voel ik me schuldig dat ik niet meer kan doen

”

Narmeen Said (22), student bedrijfsmanagement

Helpt ‘s ochtends in de rĳ aan Pacheco asielzoekers door ze te informeren over hun rechten

“Vooraf maken we altijd een indeling: iemand richt zich op de rij met alleenstaande mannen en iemand anders op de rij met gezinnen en minderjarigen. Om 8 uur ‘s ochtends ben ik dan aan Pacheco. Een twintigtal minuten later gaan de deuren open.” “Daarna gaan we naar Passage 44 om mensen informatie te geven over hun interviews met de Dienst Vreemdelingenzaken. Het is belangrijk dat ze weten wat ze kunnen verwachten, zodat ze gerustgesteld zijn en hun gesprek zo goed mogelijk kunnen voeren.” “Ik ben begonnen in mei dit jaar. Sindsdien heb ik al veel bijzondere mensen ontmoet. Ik herinner me een man die al acht of negen jaar in België was. Hij vertelde dat hij inmiddels werk had gevonden en Nederlands en Frans had geleerd. ‘Waarom mag ik hier niet

blijven?’ vroeg hij. ‘Waarom krijg ik geen toekomst?’” “Ik ben student. Meestal beginnen mijn colleges pas laat, dus het voelt niet als iets waarvoor ik tijd moet maken, het gaat vanzelf. Daarnaast zijn de andere vrijwilligers ook vrienden geworden. Als iemand er even doorheen zit, steunen we elkaar.” “Soms doen politici uitspraken over asielzoekers en dan denk ik: je weet helemaal niet waar je het over hebt. Ik vind het bijvoorbeeld onbegrijpelijk dat er zo snel werd bepaald dat er geen opvang meer is voor alleenstaande mannen. Met deze temperaturen wil je al niet eens buiten wandelen, terwijl er mensen zijn die buiten moeten slapen.” “Het is heel moeilijk om iemand te vertellen dat er geen opvangplek is. Je ziet in hun ogen dat de mensen zich niet goed voelen. Soms voel ik me wel schuldig dat ik niet meer voor ze kan doen.” “Het geeft zin aan mijn dag om mensen te helpen. Je ziet dat mensen dankbaar zijn dat je ze informatie geeft en soms is er dan heel even een glimlach. Dat is alles waard. Sinds ik dit vrijwilligerswerk doe, ben ik me ook bewuster van mijn eigen situatie. Ik ben dankbaar dat ik een huis heb en kan studeren, dat ik me geen zorgen hoef te maken om mijn basisbehoeften.”

“

Wanneer iemand gestoken wordt met een mes, telt elke seconde

”

David (36), lid van de anti-overvalbrigade van politiezone Brussel Stad/Elsene

Redde iemands leven na een steekpartĳ door minutenlang de wonde in de hals dicht te drukken

“Als ik aan mijn shift begin, weet ik nooit hoe de dag eruit zal zien. Ik weet alleen dat ik mensen zal helpen, dat ik mijn best zal doen om de maatschappij te beschermen.” “Het gebeurde op een nacht in mei. Mijn collega’s en ik kregen een oproep dat er een steekpartij was geweest in de Lakensestraat. Wij waren toevallig in de buurt, dus we reden er direct naartoe.” “Het slachtoffer was een man. Hij was ongeveer even oud als ik. Misschien was het een toerist, hij sprak slechts een beetje Engels. Hij was erg in paniek door wat er was gebeurd, maar hij kon nog wel praten en stond zelfs nog rechtop. Hij was meerdere malen gestoken, in zijn hals, zijn arm en in zijn borst.”

20 DECEMBER 2023

“

Ik zou de volgende keer precies hetzelfde doen Christos Doulkeridis (55), burgemeester van Elsene

”

Hielp op Rhodos bĳ de noodopvang van inwoners en toeristen tĳdens de uitbraak van een bosbrand

Voor politieagent David is elke hulpverlener een held: “Er gebeuren dagelijks bijzondere dingen.”

“Op zo’n moment weet je: elke seconde telt nu. Ik legde hem neer in stabiele zijligging en besefte dat hij diep in zijn hals was gestoken. Met twee vingers drukte ik de wond dicht. Het bloedde heel erg, ik moest hard duwen. Tegelijkertijd probeerde ik de man rustig te houden door tegen hem te praten. ‘Ik weet dat het pijn doet, maar het komt goed. Er komt hulp aan.’” “Ik heb twintig minuten lang de wond dicht gedrukt, net zolang totdat de ziekenwagen arriveerde. Toen nam een collega het van me over, ik was uitgeput. De man werd naar het ziekenhuis gebracht. De dag erna hoorde ik dat hij het gehaald had, dat was een opluchting. Er was geen blijvende schade, behalve een lelijk litteken. De artsen zeiden dat de man het had overleefd dankzij de snelle actie van mij en mijn collega’s.” “Er zijn vaker zware interventies op het werk, zoals gewapende personen of overvallen. Door de ervaring heb ik stalen zenuwen gekregen. Maar zoiets als dit had ik nog nooit meegemaakt. Ik heb iemands leven gered, dat gebeurt niet elke dag. Toch wil ik benadrukken dat elke collega en elke hulpverlener een held is. De verhalen komen niet altijd in de media, maar er gebeuren dagelijks bijzondere dingen.” “Hoe het nu met de man gaat, weet ik niet. Ik heb hem nooit meer gezien of gesproken. Dat hoeft van mij ook niet, ik deed gewoon mijn werk.”

“Ik was afgelopen zomer met vakantie op Rhodos, op bezoek bij familie, toen er bosbranden uitbraken. Het vuur begon de dorpen te bereiken en daarom besloten de Griekse autoriteiten om te beginnen met evacuaties. Duizenden ▼ ineens hun huis mensen moesten verlaten. Het was echt een noodsituatie. De chaos was groot.” “Ik kwam meteen in actie. Het was voor mij geen optie om niets te doen, zo zit ik niet in elkaar. Door mijn werk als burgemeester ben ik het gewend om snel te schakelen. Ik heb de eerste nacht doorgebracht in de sporthal van een school waar mensen werden opgevangen. Ik hielp met vertalen en het uitdelen van dekens, eten en drinken. Er was veel solidariteit, dat was indrukwekkend om te zien. Supermarkten

deelden hun spullen uit en iedereen hielp elkaar.” “Door de bosbranden is vooral veel natuur verloren gegaan. Er zijn ook hotels en huizen verwoest, maar gelukkig niet veel. Toerisme is heel belangrijk voor Rhodos. Door klimaatverandering bestaat het risico dat er weer bosbranden zullen voorkomen.” “Dit is niet echt de eerste keer dat ik in dit soort situaties tussenbeide kom. Drie jaar geleden was het een demonstratie in Elsene die uit de hand liep. Op zo’n moment is er geen plaats voor angst.” “Toen ik terugkwam van Rhodos besefte ik pas goed wat ik had meegemaakt. Ik was zelf niet bang geweest, maar mijn kinderen hadden zich wel zorgen om mij gemaakt. ‘Had ik niet eerder weg moeten gaan?’ vroeg ik me af. Toch zou ik een volgende keer precies hetzelfde doen.” “Drie jaar geleden was er in de zomer brand in het dorp van mijn ouders, toen is hun oude caravan verbrand. Die had grote emotionele waarde. Jarenlang gingen mijn ouders ermee naar markten in België om Griekse producten te verkopen. Toen ze met pensioen gingen, keerden ze terug naar Griekenland en namen hun meubels mee in deze caravan.”

| 35

Helden van Brussel. Zij sprongen in de bres voor anderen

“

Ik blĳf vrĳwillig lesgeven tot ik niet meer kan

”

Sonia Brasseur (74), gepensioneerde onderwijzeres

Geeft vrĳwillig les aan de kinderen uit haar buurt die het moeilĳk hebben op school

Lesgeven is wat ik het liefste doe, dat was vroeger al zo en dat is nog altijd zo. Ik heb veertig jaar gewerkt als leerkracht in het basisonderwijs. Ik ben al jaren met pensioen, maar ik wil niet stoppen met lesgeven. Ik hou ervan om met kinderen te werken.”

“Het begon toen ik een oproep zag op Facebook. Een moeder zocht iemand die haar zevenjarige zoon kon helpen met het huiswerk. Die zat op een Nederlandse school, maar zij sprak zelf geen Nederlands. Ik stuurde haar een bericht. Ze woonde in Machelen en kwam me dan ophalen met de auto en bracht me daarna weer thuis.” “Het voelde zo fijn om haar zoon te kunnen helpen. Ouders hier in de buurt van Evere en Schaarbeek hoorden ervan, en vroegen me of ik hun kinderen ook kon helpen. Zo is het gegroeid.” “Tegenover mij woont Arnisa, zij is twaalf jaar en komt uit Kosovo. Ik ga bijna elke dag langs om haar te helpen met haar huiswerk, want ze loopt een beetje achter met school. Soms ga ik met de ouders mee naar oudergesprekken op school of vertaal ik bijvoorbeeld een brief

van de mutualiteit. Ik help ook een ander meisje uit de buurt met haar huiswerk, Diarta. Zij is dertien jaar en komt uit Albanië. Ik ga twee keer in de week bij haar op bezoek, op woensdag en op zaterdag.” “Sommige kinderen heb ik ontmoet via Make A Wish, waarvoor ik vrijwilliger ben. Die organisatie laat de dromen van zieke kinderen uitkomen. Ik kan me nog goed herinneren dat er een keer een meisje was dat graag een prinsessenkamer wilde. Toen hebben we meubels gekocht, in elkaar gezet en haar kamer roze en paars geverfd. Ze was er zo blij mee. Helaas is ze niet lang daarna overleden.” “Als je iets voor een ander kan doen, waarom zou je het niet doen? Voor mij is anderen helpen iets natuurlijks. Ik blijf het net zolang doen totdat ik het niet meer kan.”

5 poets – 1 winner

Lisette Ma Neza

Jan Ducheyne

Jonas Deryckere

Yousra Llouh

Slameke × SpeakEasy

vote now stem nu – votez ici

brussels2030.be/poet

Reconstructie.

Sociaal Conflict bĳ Delhaize ‘Politiek stond aan de kant van het bedrĳf’ “Het was geen eerlĳke strĳd.” Rosetta Scibilia, vakbondsafgevaardigde, kĳkt ontgoocheld terug naar de strĳd van de vakbonden tegen de verzelfstandiging van de Delhaize-winkels.

Voor het personeel van Delhaize kwam het bericht op 7 maart als een donderslag bij heldere hemel: de directie wilde alle 128 Delhaize-supermarkten die nog in eigen beheer waren afstoten naar zelfstandige uitbaters. Voor Brussel ging het om 22 winkels. Ze zouden voortaan in franchise uitgebaat worden, net als de ruim zeshonderd AD Delhaizes, Proxy’s en Shop&Go’s die ook tot de groep behoren. Volgens de directie, die duidelijk onder druk stond van het internationale moederconcern Ahold Delhaize, was de voorbije jaren gebleken dat de zelfstandige franchisewinkels, door hun wendbaarheid en lokale verankering, een stuk rendabeler waren dan de winkels in eigen beheer. Het personeel – alles samen ruim negenduizend man – kon mee de overstap maken, met dezelfde loons- en arbeidsvoorwaarden, zo voegde de directie nog toe. Maar de werknemers zetten de hakken in het zand. De christelijke, socialistische en liberale vakbonden riepen in koor dat de arbeidsvoorwaarden, ondanks de beloften, zouden verslechteren en dat er ontslagen zouden vallen. “Niet meteen, maar na twee, drie

jaar,” zegt Thomas Englert van de christelijke vakbond CNE. “Het kan moeilijk anders. De personeelskosten in een zelfstandige winkel liggen dertig procent lager dan in een geïntegreerde winkel. Ze werken er meer met studenten en vallen onder een ander paritair comité, dat minder gunstig is voor de werknemers.”

Muurvast De stakingen in de winkels hielden wekenlang aan. Het overleg zat muurvast. Tot Delhaize naar de rechter trok om een verbod op stakingspiketten af te dwingen. Deurwaarders kwamen in de winkels langs en dreigden met dwangsommen als de piketten niet zouden vertrekken. Dat was begin mei. De winkels gingen een voor een open. Het personeel en de vakbonden zochten andere manieren om te protesteren – prikacties, blokkades van de distributiecentra – en kregen daarbij de steun van het publiek. Er kwam een nationale betoging, ruim honderd mensen uit academische en culturele middens riepen in een open brief op tot een boycot van Delhaize en er

werd een steuncomité opgericht, bestaande uit ex-klanten, studenten en militanten, dat solidariteitsacties organiseerde aan de ingang van de winkels. De directie ging intussen gewoon door met haar franchiseplannen. Afgelopen zomer werden de eerste winkels overgedragen aan zelfstandige uitbaters. Daarbij onder meer Delhaize Flagey, de oudste Delhaize van het land. Telkens wanneer nieuwe overnames bekendgemaakt werden, leidde dat tot nieuwe acties. De strijd verhardde zich. Zo werd de woning van Delhaize-CEO Xavier Piesvaux beklad en moesten de wagen en woning van een van de overnemers van Delhaize Flagey het ontgelden.

Half september deed de supermarktdirectie een ultiem voorstel: het behoud van loonen arbeidsvoorwaarden, de garantie dat de winkels minstens tot 2028 openblijven, een premie bij vervroegd pensioen en ook een transitiepremie voor het personeel dat mee overgaat.

Strĳd verloren Een opzegvergoeding voor werknemers die willen vertrekken, weigerde de directie, net als de garantie op een vakbondsvertegenwoordiging bij de nieuwe overnemers. Dus bleven de bonden zich verzetten. Maar zodra het herfst was, was de fut er bij het personeel een beetje uit. Zo ook bij de Delhaize in de Dikke Beuklaan

Fenomeen van 2023

Van de 22 Delhaizesupermarkten in Brussel zijn er intussen 18 overgenomen door een zelfstandige uitbater

9200

Het aantal personeelsleden bij Delhaize dat bij de winkels in eigen beheer werkt

in Jette. Daar stonden op een koude, druilerige dag midden november nog slechts drie actievoerders buiten aan de ingang. Denis, 20 jaar in dienst van Delhaize, Fanny, 6,5 jaar op de teller, en Nathalie Offermans, die er bijna 24 jaar heeft op zitten. Voor de ingang hadden ze een karton neergezet waarbij ze de klanten opriepen tot een boycot. Ze werkten een groot deel van de dag, maar stonden ook enkele uren buiten, ten teken van protest. Voor die uren werden ze niet betaald door Delhaize, maar kregen ze een compensatie van de vakbond. Zo ging het al sinds mei, toen de winkel weer open moest. “Maar in het begin waren we met veel meer,” zegt Offermans. “De meesten hebben het opgegeven, ze zijn moe, moedeloos of kiezen voor financiële zekerheid. Stakers krijgen immers een lagere of helemaal geen transitiepremie.” Waarom zij volhielden? Offermans: “Dat deze winkel uiteindelijk overgenomen zal worden, staat vast. Die strijd hebben we verloren. Maar we willen onze opgebouwde rechten vrijwaren.” Het drietal ging ermee door tot eind november. Toen meldden Fanny en Denis zich ziek en in haar eentje staken had geen zin, vond Offermans. Op 11 december kreeg ze te horen dat er ook voor haar supermarkt een zelfstandige uitbater gevonden was. Achttien van de 22 Brusselse Delhaizes zijn ondertussen overgenomen. De vakbonden blijven gedesillusioneerd achter. “We hebben de afgelopen maanden volop de steun gekregen van het publiek,” zegt Rosetta Scibilia, hoofdafgevaardigde van CNE. “Maar de politiek en justitie stonden aan de kant van de grote multinational Delhaize. Ons stakingsrecht is geschonden. Het was geen eerlijke strijd.” BETTINA HUBO

Oranje zak Voor sommigen was het puzzelen in kleine keukens, maar de oranje afvalcontainer moest er wel ergens bij. Sinds 15 mei is de aparte zak voor fruit- en groenteafval verplicht in Brussel. Die intrede ging gepaard met een nieuwe ophaalkalender: voortaan wordt de witte zak voor restafval in de helft van de gemeenten maar één keer per week van straat geplukt in plaats van twee. Aan drukke wegen gebeurt dat vaak in de late avond. Vuilniszakken mogen dan maar in beperkte tijdsloten van zes tot acht uur ’s avonds buiten staan. De bedoeling: minder afval op straat. Alleen was de verwarring in sommige gemeenten zo groot dat de zakken net langer dan nodig bleven liggen. “Iedereen zet zijn zakken nog twee keer per week buiten,” klaagde Sint-Pieters-Woluwe al na een dag. “Net Brussel doet de ophaalrondes niet altijd correct,” merkte Sint-Agatha-Berchem nog in de zomer. “Bijna elke dag zijn er zakken vergeten.” Intussen lijkt de omslag behoorlijk te lukken. In heel Brussel zijn bijna 300.000 oranje afvalcontainers in gebruik, ongeveer een per twee gezinnen. Net Brussel haalde de voorbije maanden al dubbel zoveel biologisch afval op als in diezelfde periode een jaar geleden, zo’n 10.500 ton sinds mei. De inhoud van de witte restafvalzak daalde met een kleine zeven procent. Sorteren gebeurt vooral goed in gemeenten waar de vuilniskar maar één dag per week passeert. Aan grote woonblokken raken de oranje containers moeizaam gevuld. “Voor gezinnen is de oranje zak een succes, maar professionelen zijn vaak nog niet op de hoogte. Restaurants, sportclubs en zelfs woonzorgcentra sorteren dikwijls nog lang niet,” ziet afvalexpert Jean-Marie Savino, consultant voor Leefmilieu Brussel. “De marge voor verbetering is enorm. Daarvoor is meer dan sensibilisering nodig: je moet mensen tonen dat sorteren beter is voor hun portemonnee.” Een volumineuze blauwe zak voor PMD is goedkoper dan eenzelfde volume voor restafval. Bedrijven weten dat vaak niet, zegt Savino. “Nog goedkoper is zelf composteren. Dat Brussel daar een eigen opleiding voor bedrijven voor heeft, is positief,” vindt hij. Mazette in de Marollen ging daar al mee aan de slag. Om de portefeuille aan te spreken, mag Net Brussel sinds eind september met boetes zwaaien. Die gaan van 50 tot maar liefst 600 euro. Na drie maanden en ruim vijftig controles staat de teller op net geen vijfhonderd pv’s: 213 voor verkeerd gesorteerde zakken, 277 voor wie de ophaalkalender niet respecteert. “We versterken nu onze sensibilisering rond de jaarwisseling,” meldt Net Brussel, met posters op het openbaar vervoer. “Als bedanking aan de Brusselaars die de hoeveelheid organisch afval mee hebben verdubbeld.” EC

Muziek. Waarom Brusselaars de populairste Belgen zijn op Spotify

Gwyneth Paltrow streamt het liefst Stromae De Belgische artiesten die dit jaar internationaal de meeste streams verzamelden op Spotify, kwamen opvallend vaak uit de hoofdstad. De logica zelve, of is er meer aan de hand? “In Brussel komt alles samen, het is de perfecte uitvalsbasis, zowel naar het noorden als naar het zuiden.” door Tom Zonderman

Molière. Maar het illustreert toch maar mooi hoe Belgen internationaal opmars maken in streaminglijstjes. Of als we nog wat specifieker mogen zijn: Brusselaars. “Dat is niet toevallig,” zegt Lucas Declercq, die bij VI.BE dagelijks artiesten wegwijs maakt in het kluwen van streaming, playlists, algoritmes en data. “In de hoofdstad komt alles samen, vaak vind je hier artiesten die om te beginnen zowel aansluiting vinden in Vlaanderen als in Wallonië. En het is een goede basis om uit te wijken, zowel richting noorden als zuiden.” Onze (inter)nationale streamingkanonnen hebben inderdaad niet zelden een flinke link met de hoofdstad. Stromae mag met meer dan 11 miljoen maandelijkse luisteraars pronken, Hamza, Damso en Angèle schurken tegen de vijf miljoen aan. Roméo Elvis doet het met een ‘schamele’ anderhalf

miljoen. Frénétik heeft een kwart miljoen fans achter zich en Zwangere Guy kan flexen met 150.000 adepten. De absolute kroon spant Felix De Laet alias Lost Frequencies, die van op zijn Brusselse troon elke maand een kleine 22 miljoen volgers aanstuurt. Dat is nog een eind verwijderd van de 109,5 miljoen volgers van Taylor Swift, maar het zijn toch cijfers die doen duizelen. Lost Frequencies is niet verwonderlijk de Belg met de meeste streams voor één song, met het in 2021 samen met de Britse zanger Calum Scott uitgebrachte ‘Where are you now’ nam hij deze zomer de kaap van één miljard.

Populair in Parĳs Bizar genoeg maken massa’s wereldwijde streams Belgen niet per se sant in eigen land. In de lijst met meest beluisterde artiesten in

▼

et is ongetwijfeld níémand ontgaan dat Gwyneth Paltrow vooral naar Belgische muziek luistert terwijl ze haar geurkaarsen brandt. In het Spotify Wrapped-lijstje met meest gestreamde artiesten dat de Amerikaanse actrice en Goop-ceo enkele weken terug met de wereld deelde, kaapte Stromae de eerste plek weg, vóór Taylor Swift. Angèle volgde op plaats drie. Ook bij Paltrows favoriete songs eiste Stromae nummer één op met ‘Santé’, ‘Oui ou non’ van Angèle claimde stek twee. Dat Stromae zo hoog eindigt bij Paltrow, heeft wellicht ook te maken met haar ex, Chris Martin, die samen met zijn band Coldplay zijn liefde voor de Brusselse ster vertaalde in samenwerkingen en guest spots tijdens een van hun stadionshows. Of met haar opflakkerende liefde voor de taal van

31 SEPTEMBER 2022

| 41

De meest gestreamde Brusselaars van 2023: Damso, Stromae, Pierre de Maere, Hamza, Angèle, maar Lost Frequencies steekt er met kop en schouders bovenuit.

▼

Muziek. Waarom Brusselaars de populairste Belgen zijn op Spotify

België, bokste zich maar één Belg naar de top tien: Damso. Lost Frequencies moet het daar doen met plaats 41. Het lijkt alsof we onze eigen artiesten niet koesteren. Alleen Pommelien lijkt die ban wat te doorbreken, haar album Per ongeluk was de meest beluisterde plaat in België dit jaar, voor Hamza met Sincèrement en Endless summer vacation van Miley Cyrus. In de lijst met meest gestreamde songs in België prijkt die laatste op één met ‘Flowers’, van Belgen is er in die top tien zelfs helemaal geen spoor. Ter vergelijking: in Nederland staan er met Boef en co vijf artiesten in de top tien bij meest beluisterde artiesten, bij de singles kaapt Goldband de eerste plaats weg. Een deel van de verklaring vind je in culturele verschillen tussen onze gemeenschappen. “Kijk alleen al naar de charts, die zijn totaal anders in onze landshelften,” zegt Olivier Vandeputte van de Belgian Recorded Music Association, “terwijl Spotify ons wel als één markt ziet.” Maar het heeft ook te maken met onze streaminghygiëne, zegt Lucas Declercq. “Belgen zijn nooit de beste streamers van de klas geweest. In vergelijking met Nederland heb je hier bijvoorbeeld weinig betalende accounts. Dat komt ook wel omdat abonnementen daar aangeboden werden in een bundel met telecomprovider KPN, terwijl zoiets in België legaal onmogelijk was. In België zie je bijgevolg ook minder superpopulaire playlists.” Dat maakt dat Spotify België een beetje stiefmoederlijk behandelt. “België heeft geen eigen Spotify-kantoor, voor Spotify Benelux moet je naar Amsterdam. Het is geen wonder dat Brusselse artiesten, en bij uitbreiding Vlaamse en Waalse, heel snel richting buitenlandse markten kijken.” Het beste voorbeeld daarvan is de Franse markt, het legertje artiesten dat in het zog van Stromae, Roméo Elvis en Damso Parijs bestormt, dikt elk jaar aan, van Angèle over Lous and the Yakuza tot Hamza en Pierre de Maere. Hamza’s ‘Nocif’ eindigde bij onze zuiderburen in de top vijftien en is er de

meest afgespeelde Belgische track. De Franstalige markt reikt ver, tot in Afrika toe. Met zijn laatste album QALF knoopte Damso aan met zijn geboorteland Congo, met succes. In Gabon is hij zelfs de tweede meest gestreamde artiest, en hij staat ook in de top vijf in Ivoorkust, Burkina Faso en Madagaskar, landen waar de officiële voertaal Frans is.

Pitch perfect Het is geen rocketscience dat een groter publiek meer streams betekent. “En hoe meer streams, hoe beter je het doet,” zegt Lucas Declercq. “Spotify hanteert voor de door hen gecureerde lijsten een getrapt ecosysteem dat draait rond ‘playlist performance’. Doe je het goed, dan ga je een echelon hoger, indien niet, zak je of verdwijn je uit de lijsten. Als je bijvoorbeeld in een A-lijst als RapCaviar terechtkomt, duwt dat je streams flink omhoog.” Meer streams vergaren is belangrijk, want ze betekenen in de eerste plaats meer inkomsten, tegen grosso modo 0,003 euro per stream. “Een miljoen streams levert dus 2 tot 3.000 euro op, afhankelijk van de deals die de artiest in kwestie heeft gesloten met zijn label en aanverwanten.” Olivier Vandeputte wijst op een verschuiving in het verdienmodel van artiesten. “Als je vroeger een album in de winkel kocht, ging dat geld min of meer rechtstreeks naar de artiest. Het geld van een streamingabonnement belandt vandaag in een grote pot. Kleppers als Taylor Swift eisen daar het gros van op, ook al heb je met je abonnement een hele maand naar Metejoor geluisterd. Het verschil is wel dat je streams op lange termijn kunnen blijven renderen, en je inkomsten garanderen.” Uiteindelijk tellen we voor de toegang tot die gigantische bibliotheek maandelijks slechts 11 euro neer. “Dat is het gevolg van de piraterij van twintig jaar terug, toen muziek bijna ‘gratis’ was. We moeten de streamingservices dankbaar zijn dat ze de

mensen naar een betaalmodel hebben geleid. Maar nu iedereen wel doorheeft dat je voor muziek moet betalen, kan je erover discussieren of dat abonnement wel voldoende is.” Maar het blijft dus essentieel om in de juiste playlists te raken. En daarvoor moet je pitchen. “Iedereen kan pitchen via Spotify for Artists, maar als je daarnaast ook in contact kan komen met de samenstellers zelf, kan je vaak nog meer bereiken,” zegt Lucas Declercq. “Dat kan via tussenpersonen, zoals promotoren en pluggers, of je platenlabel.” Dat maakt dat samenstellers weleens overstelpt worden met smeekbeden. De Nederlandse schrijfster en podcastmaker Dieuwertje Heuvelings werkte een tijd als playlist editor bij Spotify, waar ze de explosieve groei van de Nederlandse hiphop van dichtbij meemaakte én vormgaf. In haar boek Auxiety getuigde ze drie jaar geleden pijnlijk eerlijk over hoe ze belaagd werd.

De koning te rĳk

“Belgen zĳn nooit de beste streamers van de klas geweest. In vergelĳking met Nederland hebben wĳ weinig abonnees” Lucas Declercq van VI.BE

“Labels en programmatoren van festivals en concerten houden je streams uiteraard goed in het oog,” zegt Helga Nullens, die samen met Dis Huyghe het artiestenmanagementbureau KunstMest runt, dat onder meer de belangen van Chibi Ichigo, Zwangere Guy en Jazz Brak behartigt. “Als je een machine achter jou wilt, moet je goed bollen op Spotify en TikTok. Majors hebben geen tijd meer voor

20 DECEMBER 2023

Zwengelden mee de Brusselse streams aan: Chibi Ichigo, Zwangere Guy, Lous and the Yakuza en Roméo Elvis.

een langzame groei. Als je daar niet onmiddellijk scoort, staan er tal van andere artiesten klaar om op de deur te kloppen.” Data die de artiest op zijn voor het publiek afgeschermde artiestenpagina genereert, zijn het nieuwe goud. “Zo weet je dat er nog steeds meer mannen dan vrouwen naar Chibi Ichigo luisteren,” zegt Helga Nullens, “maar ook dat ze na Brussel het populairst is in Amsterdam en Rotterdam. Daar zitten goeie shows op het showcasefestival Eurosonic voor iets tussen. Maar Nederlanders staan meer open voor haar eigenzinnige elektroni-

sche muziek, Belgen zijn wat klassieker qua smaak. In Nederland hebben we zo al een paar shows uitverkocht, in België nog niet.” Streams zijn een belangrijke promotool geworden, als artiestenmanager moet je vandaag ook vooral datamanager zijn. “Ja, maar je moet ook zelf aanvoelen wat er leeft bij een publiek,” zegt Dis Huyghe. “Ik laat me niet alleen leiden door cijfers. Er zijn goeie hiphopplaylists in Nederland, en daar zitten we met Zwangere Guy en Jazz Brak in. Maar dat maakt het grote verschil niet. Als ik een artiest à la Charlotte Adigéry, zou managen, zou ik het wel heel erg belangrijk vinden om wereldwijd in de juiste playlists terecht te komen. Dat boost je streams. Of kijk naar Tamino, die zal meteen weten of het zal lonen als hij in Caïro optreedt of niet. Vroeger kon je afgaan op singleverkoop, nu weet je on the spot waar een artiest populair is.” In het geval van Lost Frequencies is dat overal ter wereld, maar gek genoeg minder in België. “He couldn’t care less, denk ik. Als manager zou ik zeggen: ‘Ze hebben het hier nog niet echt gesnapt, maar hij heeft toch al mooi op het dak van het Koninklijk Paleis mogen draaien.’” (Lacht) Waarom net hij de koning van België in het buitenland is, komt door zijn poppy, Engelstalige dance, die heel toegankelijk is voor internationale playlists, zegt Lucas Declercq. Helga Nullens wijst ten slotte op de gezonde concurrentie die Brusselaars omhoog stuwt. “Om meer dan een radertje te zijn in het grote geheel, moet je net een tikje anders zijn. Elke dag worden er 100.000 tracks geüpload op Spotify, het is de kunst om daartussen op te vallen én jezelf te blijven. Streams zijn belangrijk, maar je mag geen muziek maken om te pleasen.”

BRUXELLES BAT TOUS LES RECORDS SUR SPOTIFY

BRUSSELS ARTISTS ON SPOTIFY: FULL ST(R)EAM AHEAD

Il y a quelques semaines, l’actrice américaine et PDG de GOOP, Gwyneth Paltrow, déclarait son amour pour la musique belge, et plus particulièrement pour les artistes bruxellois. Les Bruxellois sont les artistes belges les plus écoutés dans le monde, selon les chiffres communiqués par Spotify dans sa rétrospective annuelle, avec le DJ Lost Frequencies en tête. « Toutes les conditions sont réunies à Bruxelles », dit Lucas Declercq, du centre flamand de soutien aux artistes et à la musique VI.BE. « Vu la fragmentation du marché belge, ils n’hésitent pas à se tourner vers d’autres marchés. »

Apparently, US actress and Goop CEO Gwyneth Paltrow enjoys Belgian music, and more specifically songs by artists from Brussels. They are the most streamed Belgian artists worldwide, according to figures published by Spotify in its annual Wrapped list, and Lost Frequencies is firmly in the lead. Is there something in the water here? According to Lucas Declercq from the Flemish support centre for artist and music VI.BE “everything comes together in Brussels.” He adds that “because of the fragmented Belgian market, our artists are quick to look beyond our shores.”

| 43

AANKOOP & VERKOOP GOUD & ZILVER GRATIS waardebepaling

familiebedrijf entreprise familiale

ACHAT & VENTE D’OR & D’ARGENT Estimation GRATUITE

The House Brussel/Bruxelles Keizerinlaan 68 68, Bd. de l’Impératrice +32 (0)2 514 01 70 info@the-house.be www.the-house.be

Uitgesproken.

“Ik heb geluk gehad, want ik was snel beneden en had dus een bed. Anderen moesten slapen op stoelen of op de grond. Ik heb niets gehoord en ik heb kunnen slapen” Pascal Smet (Vooruit), toen nog Brussels staatssecretaris, moest tijdens zijn bezoek aan Kiev overnachten in een schuilkelder toen het luchtalarm afging (mei 2023)

“Om een vrouw in de politiek te ondermĳnen, is het gebruikelĳk om hysterisch gedrag te suggereren” In La Capitale reageert de burgemeester van Molenbeek, Catherine Moureaux (PS), op de aantijgingen van de oppositie op haar functioneren (oktober 2023)

In de podcast Lotte Gaat Diep laat VRT-anker en Brusselaar Riadh Bahri weten al langer lid te zijn van de Mile High Club (juli 2023)

“Dezelfde autodief die drie keer wordt opgepakt in drie dagen tĳd, dat is goede televisie, maar als burger zie je het niet graag gebeuren” Met Niveau 4 maakt Eric Goens een reeks over de Brusselse politie. In De Morgen uit hij zijn verbazing over het kat-en-muisspelletje dat agenten en daders soms met elkaar spelen (september 2023)

”

“Wie vorig seizoen elfde is geworden, moet nu niet roepen dat hĳ gaat meedoen voor de titel” Anderlecht-middenvelder Jan Vertonghen tempert de verwachtingen van de supporters en voetbalexperts over zijn club in een gesprek met De Standaard (juli 2023)

“Veel vrouwen zitten in een mediterraans model, of het nu om Italianen, Marokkanen of Turken van afkomst gaat. Het is een familiemodel waar mĳnheer werkt en mevrouw thuisblĳft om voor de kinderen te zorgen” Brussels minister Bernard Clerfayt (Défi) geeft op het praatprogramma LN24 zijn visie op de lage tewerkstellingscijfers bij bepaalde bevolkingsgroepen (april 2023)

”

In A La Carte hekelt schrĳver Joost Vandecasteele de manier waarop gemeenteraadsleden van MR en de PVDA geweld goedkeuren tegen schepenen in het kader van Good Move (mei 2023)

“Ik weet zelfs nog op welk type vliegtuig ik seks heb gehad op het toilet, namelĳk een Airbus A340-500”

“

Bĳ zĳn bezoek aan Brussel gaat Microsoft-topman Bill Gates naar het Riolenmuseum, waarover hĳ getuigt in een filmpje op sociale media (november 2023)

“

Brusselse politici promoten agressie. En de PS en MR zĳn hypocriete partĳen gevuld met paranoïde samenzweringszotten

In het televisieprogramma Iedereen Beroemd doet Mia Doornaert, die in Elsene woont, een opmerkelijke oproep: ze zoekt de contactgegevens van de bestuurder die ze heeft aangereden (juni 2023)

Het stinkt en er lopen ratten

Gezegd is gezegd. Ook in 2023 ging het soms hard tegen onzacht in het publieke forum. BRUZZ selecteerde de grappigste oneliners, de snedigste quotes, de meest treffende vergelĳkingen van Brussel, over Brussel, door Brusselaars.

Een jaar in quotes

“Ik hoop dat de zeer beminnelĳke heer die ik aanreed mĳ contacteert”

“Gaat elders vendelzwaaien en de stampei maecken. Ge hebt hier niets verlooren. Keer. Naar. Uw. Dorp” Brussels minister Sven Gatz (Open VLD) op Twitter, naar aanleiding van een Vlaams Belangbetoging in de hoofdstad (mei 2023)

“

Bĳ Open VLD heerste lange tĳd de idee: zonder Els Ampe wordt het de hemel. Maar ik ben weg en het werd de hel

”

Els Ampe in BRUZZ (november 2023)

“Ik hoop dat u dan toch allemaal opgelucht bent nu u uw zak heeft mogen leegschudden, want feitelĳk herhalen we wat we al allemaal wisten en wat al in alle kranten stond” Guy Vanhengel, commissievoorzitter van de commissie Binnenlandse Zaken in het Brussels parlement (over onveiligheid Zuidstation) (september 2023)

“Steekpartĳen zĳn een democratische vorm van geweld” VUB-criminoloog Mattias De Backer geeft een aparte verklaring voor het stijgend aantal steekincidenten in Brussel (februari 2023) “Een man interesseert me absoluut niet meer. Ik ben heel gelukkig met mĳn honden” In een interview met Dag Allemaal blikt de Brusselse zangeres Dani Klein van Vaya Con Dios terug op haar woelige liefdesleven (december 2023) “Ik ben een rottweiler” Na zijn vertrek uit Vooruit typeert Fouad Ahidar zichzelf in een interview met BRUZZ als een hond die niet loslaat als het gaat over thema’s als veiligheid (december 2023) “Hĳ babbelt, hĳ lacht zelfs. Hĳ heeft enkel medelĳden voor zichzelf, niet voor het lot van anderen. Hĳ verdient de zwaarste straf” Procureur Paule Somers vraagt de zwaarste straf voor Salah Abdeslam in het terrorismeproces over de aanslagen in Brussel in 2016 (september 2023) “De gevangenis van Haren, dat is net Club Med, met televisie met 80 gratis zenders waaronder ’s avonds ook twee pornozenders“ In La Capitale getuigt de Brusselse Snapchat-ster Darrazi over zijn tijdelijk verplicht verblijf in de nieuwe gevangenis (juli 2023) “Etterbeek is een vergeten en gemassacreerde gemeente” Burgemeester Vincent De Wolf (MR) maakt zich in La Capitale kwaad over de hervorming van de afvalkalender (mei 2023)

BXL Fireworks NEW YEAR’S EVE

2024 31.12.23 > 23:00

@place des Palais Paleizenplein

Culinair. Comme chez Soi op weg naar de honderd jaar

‘We veranderen onze identiteit niet omdat een gids het hier minder goed vindt’ De vorig jaar kwijtgespeelde Michelinster kreeg restaurant Comme chez Soi aan het Rouppeplein dit jaar niet terug. Wel werd Laurence Wynants, dochter van de legendarische chef-kok Pierre Wynants en vrouw van huidige chef Lionel Rigolet, door Gault&Millau uitgeroepen tot gastvrouw van 2023. “Dat heeft, na die slechte periode, veel deugd gedaan.” door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

aurence Wynants gaat via de elegante inkomhal in art-nouveaustijl naar de grote keuken achterin. Daar zijn chef Rigolet en zijn koksbrigade, bijna allemaal mannen, druk met de bereiding van de lunch. Het is één uur en de middagservice is volop aan de gang. Op het menu staan gegrilde koolvis met verse tuingroenten, everzwijnnotjes met Filliers-jenever en jeneverbessen, en als dessert Doyenné-peer Belle-Hélène nieuwe stijl.

Ze gaat zitten aan een tafeltje in de verste hoek van de keuken, met zicht op de fornuizen en de doorgang naar de eetzaal. Ook tijdens het interview wil Wynants een oogje in het zeil kunnen houden. “Als gastvrouw moet je het overzicht hebben over het restaurant. Je bent verantwoordelijk voor het onthaal en het contact met de klanten. Die wil je tevreden houden, van het begin tot het einde. Je moet dus vriendelijk, rustig en voorkomend zijn. Ook al is er stress in de

keuken, de klant mag het niet merken,” zegt ze. Haar takenpakket is breed. “Ik ben de link tussen de keuken en de zaal. Ik zie erop toe dat beide teams goed communiceren.” Maar ze houdt zich ook bezig met de boekhouding, de administratie en met het beantwoorden van de telefoon. “Vroeger hadden we twee secretaresses, maar sinds de meeste mensen online reserveren, doe ik het meeste zelf.” De belangrijkste eigenschap van een goede gastvrouw? “Oog voor detail, denk ik.

20 DECEMBER 2023

BIO • Runt met haar man, chef-kok Lionel Rigolet, restaurant Comme chez Soi • Dochter van Pierre Wynants, de vorige chef van Comme chez Soi • Volgde hotelschool in Namen • Heeft twee kinderen, zoon Loïc werkt sinds kort mee in de keuken • Door Gault&Millau uitgeroepen tot gastvrouw van 2023

Laurence Wynants runt Comme chez Soi samen met haar man Lionel Rigolet (links).

Hebt u nooit geambieerd om zelf in de potten te roeren? LAURENCE WYNANTS: Eigenlijk niet. Ik heb wel hotelschool gedaan, daar heb ik mijn man ontmoet. Maar het koken was aanvankelijk geen groot succes. Ik was jong, vijftien jaar, en ik had thuis nooit veel in de keuken

gedaan. Mijn vader had me nooit leren koken. Ik zag mijn ouders eens per week, op zondag. Toen ik op school een hutspot moest maken, mislukte die compleet. De leraar zei, waar iedereen bijstond: ‘Doet uw vader het ook zo?’ Het weekend erna ging ik, compleet gedemotiveerd, uithuilen bij mijn vader. ‘Pak uw courage in uw handen en zeg die leraar dat je niet op de hotelschool zou zitten als je alles al kon,’ was zijn

reactie. Ik heb dat gedaan en had daarna nooit meer problemen met die leraar. Maar de smaak van het koken had u niet te pakken. WYNANTS: Ik heb mijn diploma gehaald, maar het is geen passie geworden. Na dat incident was ik altijd bang om iets verkeerd te doen in de keuken. Het werk in de zaal daarentegen ging mij wel goed af. Door het

▼

Voor de klant de eetzaal betreedt, kijk ik altijd nog even rond: zijn de bloemen in orde, flikkert het lampje niet, zijn de stoelen mooi gealigneerd?”

| 47

▼

Culinair. Comme chez Soi op weg naar de honderd jaar

voorbeeld van mijn moeder was ik daar veel meer mee vertrouwd. Wynants onderbreekt het gesprek. Ze moet even naar de zaal om te kijken of voor de gasten, die inmiddels aan hun hoofdgerecht toe zijn, alles naar wens is. In de keuken weerklinkt intussen het ritmische geklop van de garde. Vijf minuten later is ze terug van haar rondje. Het gesprek komt op die rampzalige dag, vorig jaar in mei, toen zij en haar man uit het niets te horen kregen van gastronomiegids Michelin dat hun restaurant zijn tweede ster verloor. In 2006, toen Rigolet het stokje net had overgenomen van Pierre Wynants, was het restaurant al van drie naar twee sterren gegaan. Vanaf dat jaar zat Brussel trouwens zonder driesterrenrestaurant. Wat moet je dan als gastvrouw na zo’n nieuwe mokerslag, gewoon weer glimlachen naar de klanten? “Zeker,” begint Wynants, maar haar stem stokt en ze kan met moeite haar tranen verbijten. “Sorry, ik word er nog steeds emotioneel van. Het was een heel slechte periode. Toen we samen op de hotelschool zaten, heb ik ooit tegen Lionel gezegd dat ik nooit zou kunnen verdragen dat ons restaurant gedegradeerd zou worden en nu is het ons toch overkomen. We hadden het in het geheel niet voelen aankomen.” Het was een dreun, maar ze wist zich sterk te houden. “Met de jaren leer je relativeren. Ik heb een fijne, stevige familie, iedereen is gezond.”

Maar haar man heeft het heel moeilijk gehad, zegt ze. In een interview in de krant De Tijd begin dit jaar vertelde Rigolet dat hij zich in de maanden na het verlies van die ster vreselijk schaamde, heel erg twijfelde aan zichzelf en geen nieuwe gerechten meer durfde uit te proberen. “Ja, hij heeft diep gezeten,” zegt Wynants. “Het is ook nogal iets als Michelin je een ster afneemt, zo’n belangrijke culinaire gids.” Hoe heeft u hem ondersteund? WYNANTS: Eerst moesten we hem een beetje

met rust laten en tegelijkertijd tonen dat we als familie achter hem stonden. Wat het belangrijkste geweest is, is de steun van vrienden en klanten. Heel veel mensen hebben ons laten weten dat ze niet akkoord gingen met de beslissing. Zonder die steun was het misschien anders gelopen. Sinds een paar maanden gaat het beter met Lionel. Ook door het feit dan onze zoon, Loïc, erbij gekomen is. We moeten vooruit. Hebben jullie door het verlies van die ster klanten verloren? Jullie waren plots een van de duurste eensterrenrestaurants. WYNANTS: Daar hebben we even voor gevreesd, maar het tegendeel bleek waar. De

oude klanten zijn blijven komen, maar we kregen ook veel nieuwe klanten over de vloer. Qua omzet was 2022 uitzonderlijk, beter dan de jaren ervoor en ook beter dan dit jaar. Hadden jullie niet de neiging om het helemaal anders aan te pakken, te vernieuwen en bĳvoorbeeld veel avontuurlĳker te gaan koken? WYNANTS: Toch niet, na het eerste telefoontje van Michelin dachten we dat we die ster kwijt waren vanwege een aantal klassiekers op onze kaart. Maar dat was het niet. Bleek dat ze vastgesteld hadden dat de vis een keer te lang gebakken was, dat er een schotel niet warm genoeg was opgediend en een andere te veel gekruid. Dat zijn zaken die overal weleens gebeuren. En dan was er nog de kritiek dat de nieuwe gerechten te gesofistikeerd waren, te veel verschillende dingen op het bord. Met die opmerking is Lionel natuurlijk aan de slag gegaan. Maar we gaan onze hele identiteit niet veranderen omdat een gids het minder goed vindt. Verwacht Michelin ook niet dat jullie rekening houden met de veranderende tĳdsgeest? Vlees en vis verliezen hun dominantie, terwĳl groenten aan belang

“Vegetariërs zĳn absoluut welkom. Ze komen ook. Vegan ligt moeilĳker” winnen. Jullie hebben geen vegetarisch menu op de kaart staan. WYNANTS: Wij houden zeker rekening met die veranderende tijdsgeest. Onze hapjes vooraf en ons eerste voorgerecht zijn tegenwoordig vegetarisch. En als iemand meldt dat hij vegetarisch eet, maken wij een menu zonder vlees of vis. Vegetariërs zijn absoluut welkom. Ze komen ook. Vegan ligt moeilijker. Het klopt dat er op onze kaart geen vegetarisch menu staat. Daarvoor zijn er andere restaurants. Ieder heeft zijn aanbod. Het past ook niet echt in ons DNA. Wat is jullie DNA? WYNANTS: Het product komt bij ons op de eerste plaats. Wild en ander vlees, vis en groenten, liefst uit eigen land. Voorts vertrekken al onze gerechten van de klassieke

20 DECEMBER 2023

Laurence Wynants in de art-nouveaugang van Comme chez Soi. “Als gastvrouw moet je oog voor detail hebben.”

keuken. Dat is de basis. Geen moleculaire keuken zoals die van El Bulli en ook geen René Redzepi. We gaan hier geen levende garnalen serveren. En dan zijn er de sauzen. Dat is echt onze signatuur. Papa stond daar al bekend om, en Lionel zet dat voort. Uw vader is heel lang de gerechten blĳven proeven voor ze op de kaart kwamen. Doet hĳ dat nog steeds? WYNANTS: Neen, maar hij komt hier soms wel eten, verleden week nog. Vorig jaar was het een heel moeilijk jaar voor hem, hij lag twee maanden in het ziekenhuis, nu gaat het beter. Hij wordt 85 en zegt dat zijn smaak veranderd is. Maar hij is nog altijd gepassioneerd door de keuken en kookt zelf thuis ook nog. Hij was natuurlijk heel teleurgesteld toen die ster afgepakt werd. Jullie willen die ster per se terugkrĳgen. Terwĳl dat heel veel druk legt op de chef en zĳn team. Is het dat waard? WYNANTS: Gezien de geschiedenis van ons bedrijf kan het moeilijk anders. Papa is buiten Frankrijk de kok die het langst drie sterren had, van 1979 tot 2006. Lionel heeft de twee sterren zestien jaar kunnen behouden. Wij hebben altijd in die formule gefunctioneerd. Wij zijn het gewoon om

altijd ons best te doen, alles te geven. We werken nu nog harder aan al die details die mogelijk het verschil maken. Als Lionel het vandaag nog steeds zo moeilijk had gehad, zouden we er misschien anders over denken. Maar het gaat beter. Over twee jaar vieren we honderd jaar Comme chez Soi. En met onze zoon Loïc in de zaak hebben we een opvolger, de vijfde generatie. Zijn verloofde werkt hier trouwens ook al op zaterdag.

Staat dat jonge keukengeweld klaar met andere ideeën? WYNANTS: Nee, Loïc wil voortwerken in het DNA van Comme chez Soi. Mochten ze over vijf of tien jaar toch kiezen voor een brasseriestijl, dan kan dat. Dat is aan hen. Maar tot onze honderdste verjaardag willen we het doen op onze manier. Nadien zullen zij waarschijnlijk meer en meer onze plaats innemen.

LE COMME CHEZ SOI APPROCHE LES CENT ANS

COMME CHEZ SOI IS NEARING A FULL CENTURY

Cette année, le Comme chez Soi à la place Rouppe n’a pas récupéré sa deuxième étoile Michelin, perdue l’année passée. Mais Laurence Wynants, fille du légendaire cuistot Pierre Wynants et femme du chef actuel Lionel Rigolet, a tout de même été élue hôtesse de l’année 2023 par Gault&Millau. « Après une période difficile, cela nous a fait beaucoup de bien », ditelle. Avec son mari, elle fait tout pour récupérer sa deuxième étoile. « On peut difficilement faire autrement. On a l’habitude de toujours faire de notre mieux, de tout donner. Et dans deux ans, on fêtera notre centième anniversaire. »

Comme chez Soi on Rouppeplein/Place Rouppe did not win back that second Michelin star that they lost last year. But Laurence Wynants, daughter of legendary chef Pierre Wynants and the wife of the current chef Lionel Rigolet, was named hostess of 2023 by Gault&Millau. “That really felt good after what has been a difficult period,” she says. Together with her husband, she is going all in to win back that second star. “We just have to, we have always worked like that. We are used to always doing our best, giving everything, and in two years, we will celebrate our 100th anniversary.”

| 49

JAN FEB MAR APR MAY 2024

JAN FEB MAR APR MAY

CAN YOU IMAGINE?

BEURSSCHOUWBURG.BE

CAN YOU IMAGINE ?

Artisjok Records AliA b2b XL Regular Bass Toast Moene x Bruno Shy One Alex Reynolds Costanza Spina Elton Panamby Endi Tupja Jota Mombacs a Mlondi Dubazane Myriam Lefkowitz nadjim bigou-fathi Sonia Vaz Borges & Filipa Ce' sar soto labor Artistory Code Rouge The Kitchen Alex Sourbis Ba^tard ' Castelie Yalombo Lilonge Cinenova L. Franklin Gilliam Onyeka Igwe S. Pearl Sharp Sarah Lesoye Clara Lissens Clarice Gargard Heleen Debeuckelaere

Recognition Dame Area Dis Mon Nom Eden Tinto Collins Eva Giolo Katja Mater Maaike Neuville Rebecca Jane Arthur Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat Evan Ifekoya ' Eclats Festival Fatsabbats Farida Amadou Gaerald Kurdian GERMAN STAATSTHEATER Gloom Club gone icon Instar It Takes A City Joshua Serafin Keira Greene Khadija El Kharraz Alami Kwart Voor Straks Le' a Morin leop4di Loraine Furter Lucie Benichou My Porny Valentine

Milo| Slayers Montage Mostafa Derkaoui Mustapha Bandini Nobody's Indiscipline Piffy Promesses x Isengard Lilo Donna Candy Nonchalante' Partners Tommy Moisi Vinesset Recognition Sara Leghissa, Sebastiano Lorenza Pala schiev School of Love senna JMB SPACEBABYMADCHA Sophie Guisset Thank Us Later Volta

SELECT

20 / 12  9 / 1

B R U Z Z G I D S T U D O O R D E C U LT U R E L E AG E N DA

24 cultuurtips voor een feestelĳk jaareinde 2023 loopt op zijn laatste benen. Voor we het zoveelste troebele jaar neerleggen, trekken we nog een eindsprint vol ogentroost, oorwurmen en uitbundig feestgedruis. 24 inspirerende stappen op weg naar 2024. door Michaël Bellon, Jasper Croonen, Tom Peeters, Niels Ruëll, Amanda Smets, Kurt Snoekx, Michel Verlinden, Tom Zonderman

Select. 24 tips voor een feestelijk jaareinde

Smeren en ventileren

Ze zĳn intussen even onlosmakelĳk verbonden met de most wonderful time of the year als Home alone, de Wiener Philharmoniker en Mariah Carey: de Berenconcerten in de Ancienne Belgique. Alleen varen Kapitein Winokio en zĳn matrozen altĳd op nuchtere maag.

Tĳdens hun Circus van gevoelens, die ook volgend jaar toert van Asse tot Zolder, leren ze zichzelf, elkaar en hun gasten al zingend omgaan met hun emoties. Ben je benieuwd hoe de Spaanse straatmuzikant Borja Catanesi, de acrobaten van Compagnie Pilolabo en acteurs Koen

De Graeve en Janne Desmet hun gevoelens de vrĳe loop laten? Kom dan mee broodjes smeren en ventileren. (TP) KAPITEIN WINOKIO: BERENCONCERTEN. 28 & 29/12, 12.00, 30/12, 12 & 15.30 (met gebarentolk), Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

2 ERWIN BLUMENFELD.

De dada’s van een modefotograaf Als freelancer voor invloedrĳke modebladen als Vogue en Harper’s Bazaar had de Duits-Amerikaanse fotograaf Erwin Blumenfeld (1897-1969) niet alleen oog voor vrouwelĳke vormen. Zĳn beelden behielden ook in zĳn latere werk de dadaïstische en surrealistische invloeden die hĳ in Amsterdamse en Parĳse avant-gardekringen had opgepikt. Pas nadat hĳ in 1941 samen met zĳn familie naar New York was gevlucht

PHOTOGRAPHY. 1930-1950. > 4/2, Joods Museum van België, www.mjb-jmb.org

voor het nazisme, nam zĳn carrière een hoge vlucht. In totaal zouden zĳn modellen meer dan honderd keer de voorpagina’s van mode- en fotobladen sieren. De expo in het Joods Museum toont hoe Blumenfeld immer stĳlvol bleef experimenteren met kleur en vorm. Maar ook dat hĳ vanaf zĳn eerste tentoonstellingen begin jaren 1930 in een kunstzaal in Amsterdam zĳn engagement niet wegstak. (TP)

Wie het kleine niet eert Pompeuze patsers hebben op de expo Small is beautiful niets te zoeken. Achttien miniatuurkunstenaars huldigen er net wat precieus en petieterig is. Want de goed honderd werken van onder anderen Slinkachu, Lisa Swerling, Minimiam en Marie Cohydon mogen dan wel kleintjes zĳn, ze schieten verre. (KS)

School’s out for winter

Tweevoudig Oscar-winnaar Alexander Payne legt een tragikomedie onder de kerstboom. Paul Giamatti excelleert als een onuitstaanbare geschiedenisleraar die met kerst 1970 moet babysitten op de leerlingen die niet naar huis mogen. Onder hen zit een rebel. Vaak grappig, best wrang en ultiem aangrĳpend. (NR) WINTER BREAK. US, dir.: Alexander Payne,

SMALL IS BEAUTIFUL. > 31/1, Grote Markt 5,

act.: Paul Giamatti, Dominic Sessa, Da’Vine

Brussel, smallisbeautifulart.com

Joy Randolph, release: 20/12

20 DECEMBER 2023

| 53

Alternatief voor hologrammen

Bubbels op zĳn Italiaans

Je zou kunnen denken dat de herrĳzenis van ABBA de doodsteek betekende voor hun tributebands, maar niets is minder waar. ARRIVAL from Sweden bestaat al sinds 1995, en is dus langer actief dan het origineel. De ABBA-fanclub stelde ooit dat je niet dichter op de huid van het origineel kon zitten dan deze bende uit Göteborg. Tegenwoordig moeten ze concurreren met de hologrammen van Agnetha, Benny, Björn en Anni-Frid, maar daarvoor moet je naar Londen. In Brussel krĳg je er livebegeleiding bĳ van de European Philharmonia en bassist Mike Watson, die ooit als Napoleon figureerde op de hoes van Waterloo en ‘SOS’, ‘Mamma mia’ en ‘Super trouper’ mee inblikte. (TP)

Zin in iets anders dan de traditionele sulfiethoudende champagne? Travolta, een Italiaanse delicatessenzaak, heeft in haar zorgvuldig uitgekozen aanbod enkele transalpiene mousserende wĳnen die zich ver van de platgetreden paden houden. Op de kaart figureren producten van rock-’n-rollwĳnboeren die kiezen voor natuurlĳke wĳnbereidingsmethoden, zoals de Pupo Punk (36 euro), een 100 procent Irpinia Aglianicocuvee die smaakt als een mand vol rood fruit. Maar ook de Musaguzzo (27 euro) van Andrea Pilar loont de moeite, met zĳn frisse en bloemrĳke toetsen. Te duur? Dan is er nog de N°4 (14 euro), ideaal als aperitief. (MV) TRAVOLTA. Waterloosesteenweg 504, Elsene, 0470-36.10.01,

ARRIVAL FROM SWEDEN. 27/12, 20.00, ING Arena, ing.arena.brussels

Instagram: @travolta.bxl, wo > zo

Kerstkoortsdroom

Ayo techno

Wie nog niet door het wondere doolhof van sterregisseur Tim Burton en zĳn magnifieke misfits Edward Scissorhands, Frankenweenie en Wednesday struinde, heeft geluk. Zĳn kermisachtige nightmare eindigt niet before Christmas, maar pas op 4 februari. (KS)

De Fuse sluit 2023 af zonder de bestaansonzekerheid waarmee de danstempel het jaar aanvatte. In Room 01 zorgen SPFDJ, AGY3NA, Hadone en Ampe voor een totale techno-ervaring. In de Motion Room draaien livwutang, Sara Dziri en DC Salas de wereld een jaar vooruit. (AS)

TIM BURTON’S LABYRINTH. > 4/2, Thurn & Taxis, FUSE PRESENTS: NYE. 31/12, 22.00, Fuse, www.fuse.be

timburtonexhibition.be

Burleske Brusselaars

Het is niet erg dat de film-noirplot te zot is om uit te leggen. De Brusselse filmclowns Abel & Gordon zetten de burleske traditie voort en gaan dus toch voor de gags en de poëzie. Voor wie na Fallen leaves van de Finse filmmaker Aki Kaurismäki nog zin heeft in een artisanaal koekje. (NR) L’ÉTOILE FILANTE. BE, dir.: Abel & Gordon,

Tartiflettepret

Fanaten van tartiflette en kruidnagel zĳn verzekerd van Winterpret die strekt van de Kunstberg tot de Vismarkt, en van het Muntplein tot de Beurs. Check de site voor evenementen en bezoeken aan kerken, stadhuizen, Broodhuizen, Zwarte Torens en musea. De festiviteiten op de Grote Markt, het De Brouckèreplein (curling!) en het Muntplein werden verlengd tot 7 januari. (MB)

act.: Abel & Gordon, Kaori Ito, Bruno Romy, release: 20/12

WINTERPRET. > 7/1, www.winterpret.be

Sprookje in speelgoedland

Mediterraan feest Great Market is met 2.200 vierkante meter en heel wat afdelingen een geweldige mediterrane supermarkt en een must voor iedereen die zĳn smaakpapillen eens anders wil prikkelen. Op het kerstmenu staan dit jaar onder meer ‘The Great Dinde’, een kalkoen gevuld met basmatirĳst met jasmĳn (125 euro voor vĳf personen) en de ‘Chapon des mille et une nuits’, een kapoen met abrikozen, vĳgen, amandelen, pistachenoten en oranjebloesem (85 euro voor 4 à 5 personen). Ook beschikbaar: paella met kreeft en een veelbelovende gebraden eend met honing. Liever geen vlees? Dan is er een indrukwekkende keuze aan groenten of alternatieven zoals hummus, auberginekaviaar en linzenbereidingen, voor een genereus én plantaardig kerstfeest. (MV) GREAT MARKET. Leuvensesteenweg 650-652, Schaarbeek, www.greatmarket.be, ma, di, do > za 8.30 > 20.00, zo 8.30 > 19.00

De notenkraker van Tsjaikovski blĳft een bĳzondere compositie: die feeërieke orkestkleuren, die frivole ritmes, die fascinerende melodielĳnen ... Zelfs wanneer je al alle opperste topstukken – zoals de ‘Miniatuur-ouverture’, de iconische ‘Mars’, ‘Thee’ en ‘Koffie’, de ‘Bloemenwals’ en de ‘Dans van de Suikerfee’ – foutloos kan meeneuriën, dan nog slaagt de muziek erin om kinderlĳke gelukzaligheid op je gezicht te toveren. Dit eindejaar kunnen de allerjongsten ook zelf het plezier van deze kerstklassieker ontdekken met het Belgian National Orchestra. Ballerina’s zĳn er niet bĳ in Bozar, wel dirigent Ryan McAdams en animator Grégoire Pont, die samen de bonte personages van dit sprookje in speelgoedland tot leven wekken voor oren én ogen. (JC)

13 Feestje voor de sloop Eind september kondigde Vostock aan dat ze nog een laatste rave zouden organiseren in L’Imprimerie, voor het gebouw in de De Berlaimontlaan zou worden platgegooid. Die afbraakwerken zĳn uitgesteld, en dus kan Vostock toch nog een feestje bouwen. Dat wordt een twaalf uur durende NYE Rave in het gezelschap van muzikaal geweld als OTON, ttyfal, Jessen, Subsism en Johan Vosto zelve. (AS)

WINTERCONCERT – DE NOTENKRAKER. 22 & 23/12, 18.00, Bozar,

VOSTOCK NYE RAVE. 31/12, 22.00, L’Imprimerie,

www.bozar.be

Facebook: vostock.bxl

Sneeuwwitte samenzang Het wordt een eindejaar vol historische noten. Het vocale ensemble Stile Antico dist uit de partituurarchieven een rĳkgeschakeerde reeks renaissancemotetten en middeleeuwse carols op. Byrd, Schütz, Lassus en Monteverdi, alle groten uit de oude muziek bezongen de gloria infantis nati, al blĳft het Britse gezelschap niet hangen in de hits. (JC) STILE ANTICO. 21/12, 20.00, Bozar, www.bozar.be

Ontvriend In het door dierlĳke figuren bevolkte, ruige New York van de jaren 1980 bloeit de introverte Dog helemaal open dankzĳ Robot. Hun vriendschap is hartverwarmend, en bĳgevolg ben je er kapot van wanneer het tot een breuk komt. Raar maar waar: er wordt geen woord gesproken in deze tedere en erg ontroerende animatieparel voor groot en bĳna-groot. (NR) ROBOT DREAMS. ES, FR, dir.: Pablo Berger, release: 27/12

MET O.A.

BRUNO VANDEN BROECKE & VALENTIJN DHAENENS MOYA MICHAEL JIN XING DANCE THEATRE IGOR SHYSHKO PEEPING TOM LES MYBALÉS SERGE AIMÉ COULIBALY JR.CE.SA.R LUANDA CASELLA BENJAMIN ABEL MEIRHAEGHE DOROTHÉE MUNYANEZA MILO RAU & EDOUARD LOUIS

IN HET VOORJAAR NAAR DE

BOEK NU AL JE TICKETS!

Volledige programma op www.kvs.be

Select. 24 tips voor een feestelijk jaareinde

Voel je gigantisch nietig

Totale verduistering BONNIE TYLER. > 5/1, 20.00, Koninkljk Circus,

Het grootste dier dat ooit op aarde rondwaarde, leeft er nog steeds, met name de blauwe vinvis. Maar ook de voorouders van deze gewervelde gigant spreken tot de verbeelding. Toen een meteorietinslag 66 miljoen jaar geleden een einde maakte aan de heerschappĳ van de dinosauriërs, plesiosaurussen, mosasaurussen en aanverwanten, kropen kleinere (zoog)dieren uit de schaduw. Sommige van hen profiteerden van de nieuwe vrĳheid om gigantisch groot te worden. Het Museum voor Natuurwetenschappen doet je je nietig voelen door terug te duiken in de tĳd van het paleogeen tot het quartair, toen reuzen als de Otodus megalodon (de machtigste haai ooit), de Titanoboa cerrejonensis (met een lengte van vĳftien meter de indrukwekkendste slang uit de geschiedenis) en de Gigantopithecus blacki (een Aziatische aap zo groot als drie orang-oetans) het dierenrĳk overheersten. Tegelĳk toont de tentoonstelling hoe de nazaten van de reuzengrondluiaard en de wolharige mammoet, zoals de olifant en de blauwe vinvis, vandaag onder druk staan. (TZ)

www.cirqueroyalbruxelles.be

GIANTS. > 25/8, Museum voor Natuurwetenschappen, www.naturalsciences.be

“Turn around”: of je nu fan bent of ervan gruwt, iedereen weet dat die twee woorden de opmaat zĳn van ‘Total eclipse of the heart’, een van de meest iconische ballads van de eighties en intussen goed voor een miljard streams op YouTube. De Welshe zangeres Gaynor Hopkins alias Bonnie Tyler werd er precies veertig jaar geleden een wereldster mee, nadat ze eerder al harten had beroerd als een

Always on his mind Intens bezongen worden door Elvis Presley en je leven met hem delen: het lĳkt een sprookje, maar dat is het niet. Daar kwam Priscilla achter. Verwacht geen klassieke biopic van de regisseur van The virgin suicides en Marie Antoinette. Bĳ Sofia Coppola primeren stĳl, sfeer en gevoel. (NR)

vrouwelĳke Rod Stewart met ‘It’s a heartache’. Wie niet genoeg kon krĳgen van pompeuze drums, schetterende synths en gaten in de ozonlaag brandende kapsels had een even vette kluif aan ‘Holding out for a hero’. Benieuwd of de 72-jarige zangeres na haar knie-operatie nog even goed uit de voeten kan als Kevin Bacon toen die in de eightiesfilmhit Footloose zĳn heup uit de kom danste op die laatste song. (TZ)

Nieuwbouw Greet Jacobs en Salomé Mooĳ lieten kinderen verhalen verzinnen bĳ hun verzameling gevonden voorwerpen. De kinderstemmen gidsen je, terwĳl de theatermakers met die banale of abstracte objecten wondere werelden en poëtische landschappen bouwen. (MB) DE MAAN: DE VROUW DIE ZICH VERSLIKTE IN

PRISCILLA. US, dir.: Sofia Coppola,

HAAR ONDERGOED (EN ANDERE ONWAAR-

act.: Cailee Spaeny, Jacob Elordi,

SCHIJNLIJKHEDEN). 29/12, 15.00, 5+, BRONKS,

release: 3/1

www.bronks.be

20 DECEMBER 2023

| 57

22 20 Traditie met een twist Krĳg je An der schönen blauen Donau en de Radetzkymars te horen? Tuurlĳk! In januari zĳn walsende bisnummers onvermĳdelĳk. Toch pakt Brussels Philharmonic het nieuwjaarsconcert wat unieker aan dan hun collega’s uit Wenen. Met het Trompetconcerto van Hummel plaatsen ze een onderbemind instrument voor het voetlicht. Geen toevallige keuze: dat koperwerk ging in première op nieuwjaarsdag 1804. Vuurwerk verzekerd, zeker met Lucienne Renaudin Vary aan de ventielen. (JC) HAPPY 2024! 5/1, 20.15, Flagey, www.flagey.be

De liefde die niet heeft mogen zĳn

In de eindejaarslĳstjes rekenen veel kenners Past lives tot de tien beste films van het jaar. Op de valreep krĳgt de delicate, persoonlĳke debuutfilm van Celine Song ook hier de kans om harten te breken of te lĳmen. Song bezingt een liefde die niet heeft mogen zĳn en de levens die daardoor niet geleefd zĳn. De met een Amerikaanse schrĳver getrouwde schrĳfster Nora woonde tot haar twaalfde in Zuid-Korea en kon toen erg goed opschieten met Hae Sung. Na

Kinderspel Als het kroost tĳdens de vakantie geen blĳf weet met zichzelf, kan een bezoek aan Wiels inspiratie bieden. Francis Alÿs duikt er met The nature of the game – zĳn triomf op de Biënnale van Venetië – in de straatspelen waarmee kinderen van over de hele wereld zich een taal en leefruimte toe-eigenen, ondanks de soms hachelĳke grote wereld die hen omringt. (KS) FRANCIS ALŸS: THE NATURE OF THE GAME. > 7/1, Wiels, www.wiels.org

Zie het groot

Voor het grootste nieuwjaarsfeest, of -festival, moet je in de ING Arena zĳn. Die wordt voor de gelegenheid niet één, maar twee dagen lang omgetoverd tot een ravetempel, waar liveacts en dj’s in vĳf zalen tienduizenden ravers van dansvoer voorzien. (AS)

Blind bier proeven

FCKNYE FESTIVAL. 30 & 31/12,

UNWRAPP PILS BLIND TASTING BOX. Colruyt,

ING Arena, www.fcknyefestival.com

14,99 euro, www.colruyt.be

Kan jĳ blind je favoriete pils herkennen? Dan is het tĳd voor de Unwrapp Pils Blind Tasting Box van Colruyt. Daarin zitten acht pilsbieren (Cristal, Jupiler, Cara …) in anonieme blikjes. Wie proeft welk gerstenat in welke verpakking zit? (MV)

twaalf jaar vinden de geliefden elkaar terug via de sociale media. Weer twaalf jaar later zoekt hĳ haar in New York op. Uit het oog, maar nooit uit het hart. Wat als ze niet waren uiteengerukt? Song verliest zich niet in goedkope romantiek, maar neemt de levens en gevoelens van haar personages ernstig. Het einde is even sereen als hartverscheurend. (NR) PAST LIVES. US, dir.: Celine Song, act.: Greta Lee, Teo Yoo, John Magaro, release: 20/12

20 DECEMBER 2023

Nieuwjaarsbrief. Jay schrijft aan de lezers van BRUZZ Jay is een Brit die regelmatig in Brussel komt en dan brieven ophangt aan elektriciteitskasten, muren en lantaarnpalen, gericht naar de vreemdelingen die toevallig op die plek

passeren. Hij wil naar eigen zeggen de eenzaamheid uit de straat verdrijven. Speciaal op vraag van BRUZZ schreef hij een eindejaarsbrief voor de lezers van dit magazine.

| 58

11--20.01.24 SPEAKERS CORNER QUARTET FEAT. JOE ARMONJONES

KAHIL EL’ZABAR ETHNIC HERITAGE ENSEMBLE

MARCIN WASILEWSKI TRIO

NDUDUZO MAKHATHINI TRIO

LIBERSKI/OSBY/GRENADIER/WAITS

WORK MONEY DEATH

ROSA BRUNELLO

YONI MAYRAZ

ILL CONSIDERED

MARQUIS HILL

AKA MOON

DON KAPOT

flagey.be

& many more

SAVE THE DATE Steek jij graag de handen uit de mouwen als vrijwilliger? Of heb je een briljant idee om deze dag nog specialer te maken? Laat het ons dan zeker weten via sportdienst@vgc.be. BRUSSEL, BOUGEER!

festival partner

12 34

4 56

12 34

GA NAAR BRUZZKET.BE voor de tofste tips voor ketten en schrijf je in voor de Ket Nieuwsbrief!

Brusselse

op je muren

Léémpleisters en Léémverven gemaakt van lokale aarde 100% circulair 100% natuurlijk 100% gezond

www.leem.works

1.2 miljoen regionale kijkers in Vlaanderen en Brussel vieren samen het eindejaar! De grootste regionale redactie van Vlaanderen wenst je sprankelende eindejaarsfeesten en een schitterend jaar vol nieuws van dichtbij! Blijf verbonden, blijf geïnformeerd.

IVEMAR BV, met diverse sites in België en deel van Transpharma International, heeft zich gespecialiseerd in farmaceutische opslag in België en geconditioneerd vervoer over heel Europa, zowel met vrachtwagens als bestelwagens. We zijn op zoek voor ons hoofdkantoor in Saintes naar een

VERANTWOORDELIJKE KLANTENBOEKHOUDING

Werken bij lokaal bestuur Meise Solliciteer voor functies in contractueel verband

DĞĞƌ ŝŶĨŽ͗ ǁǁǁ͘ŵĞŝƐĞ͘ďĞͬǀĂĐĂƚƵƌĞƐ sƌĂŐĞŶ͗ ƉĞƌƐŽŶĞĞůƐĚŝĞŶƐƚΛŵĞŝƐĞ͘ďĞ

sĞĞů ǀŽŽƌĚĞůĞŶ͊ • ŵĂĂůƟũĚͲ͕ ĞĐŽͲ ĞŶ ŐĞƐĐŚĞŶŬĐŚĞƋƵĞƐ͕ • ŚŽƐƉŝƚĂůŝƐĂƟĞͲ ǀĞƌǌĞŬĞƌŝŶŐ͕ • ĮĞƚƐǀĞƌŐŽĞĚŝŶŐ ĞŶ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞŝĚ ƚŽƚ ĮĞƚƐůĞĂƐĞ͕ • ŝŶƚĞƌĞƐƐĂŶƚĞ ǀĞƌůŽĨͲ ƌĞŐĞůŝŶŐ͕ • ŽƉůĞŝĚŝŶŐƐŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶ͘

Interesse? ĞǌŽƌŐ ŽŶƐ ƚĞŶ ůĂĂƚƐƚĞ ŽƉ ϯϭ ĚĞĐĞŵďĞƌ ϮϬϮϯ ũŽƵǁ ŬĂŶĚŝĚĂƚƵƵƌ ĚŽŽƌ ĞĞŶ ƐŽůůŝĐŝƚĂƟĞďƌŝĞĨ ƚĞ ďĞǌŽƌŐĞŶ ǀŝĂ ĠĠŶ ǀĂŶ ŽŶĚĞƌƐƚĂĂŶĚĞ ŬĂŶĂůĞŶ͗ • ƉĞƌ ƉŽƐƚ ƚĞƌ ĂƩĞŶƟĞ ǀĂŶ ŚĞƚ ĐŽůůĞŐĞ ǀĂŶ ďƵƌŐĞŵĞĞƐƚĞƌ ĞŶ ƐĐŚĞƉĞŶĞŶ͕ dƌĂŵůĂĂŶ ϴ͕ ϭϴϲϭ DĞŝƐĞ͖ • ƉĞƌ ŵĂŝů ǀŝĂ ƉĞƌƐŽŶĞĞůƐĚŝĞŶƐƚΛŵĞŝƐĞ͘ďĞ͖ • ĂĨŐĞǀĞŶ ƚĞŐĞŶ ŽŶƚǀĂŶŐƐƚďĞǁŝũƐ ĂĂŶ ŚĞƚ ŽŶƚŚĂĂů ǀĂŶ ŚĞƚ ĚŵŝŶŝƐƚƌĂƟĞĨ ĞŶƚƌƵŵ ;dƌĂŵůĂĂŶ ϴ ƚĞ ϭϴϲϭ DĞŝƐĞͿ͘

VERANTWOORDELIJKE LEVERANCIERSBOEKHOUDING EN PAYROLL

Functie: • Je bent verantwoordelijk voor het boeken van de aankoopfacturen door middel van het ERP systeem, MS Dynamics NAV • Je bent verantwoordelijk voor de loonadministratie van de chauffeurs (nazicht van prestaties chauffeurs in Transics, nazicht van de prestatiebladen, doorsturen bestanden loonadministratie en opvolging personeelsdossiers met sociaal bureau) • Je voert overige administratieve en boekhoudkundige taken uit zoals voorbereiding aangifte BTW, aangifte professionele diesel, voorbereidingen teruggave buitenlandse BTW, bestellingen,… Profiel: • Je hebt een diploma graduaat boekhouding, een bachelor in het bedrijfsmanagement, afstudeerrichting accountancy en fiscaliteit of je hebt deze competenties verworven dankzij je ervaring • Je bent uiterst nauwkeurig en houdt van zelfstandig werken • Je bent sterk in communicatie zowel Nederlands als Frans • Je hebt een hands on mentaliteit en bent oplossingsgericht • Je bent stressbestendig en positief ingesteld waarbij je uitdagingen, veranderingen en initiatief niet uit de weg gaat • Je hebt een grondige kennis van Excel en Outlook. Ervaring met een ERP-systeem, bij voorkeur MS Dynamics NAV, is een pluspunt. Aanbod: • Je verwerft een contract van onbepaalde duur (voltijds) (37 uur/week in PC 226) • We bieden een aantrekkelijk loon in overeenstemming met je ervaring • Als extralegale voordelen bieden wij maaltijdcheques en ecocheques. Interesse? Stuur je sollicitatiebrief met cv per e-mail naar vera@ivemar.be of verzend het naar onze administratieve zetel, tevens de plaats van tewerkstelling: IVEMAR BV, Avenue Léon Champagne 5 te 1480 Saintes. Voor vragen over deze vacature kan je eveneens mailen naar bovenvermeld adres. Je kandidatuur wordt snel en discreet behandeld.

DB107167L3

www.ivemar.be

DB107274L3

• ϭ sd WůŽĞŕďĂĂƐ ŕĞďŽƵǁĞŶ ϰͲ ϱ͕ ǀŽůƟũĚƐ • ĞƐŬƵŶĚŝŕĞ ŽǀĞƌŚĞŝĚƐŽƉĚƌĂĐŚƚĞŶ ;ǁĞƌǀŝŶŕƐƌĞƐĞƌǀĞͿ ϰͲ ϱ͕ ǀŽůƟũĚƐ • ϭ sd ŝĞŶƐƚŚŽŽĨĚ ĮŶĂŶĐŝģŶ ;ŬŶĞůƉƵŶƚďĞƌŽĞƉͿ ϭĂͲ ϯĂ͕ ǀŽůƟũĚƐ

Functie: • Je bent verantwoordelijk voor de uitvoering van de facturatie (nazicht van orders en prijzen, opmaak facturen, controle, uitprint van facturen en verzending) door middel van het ERP systeem, MS Dynamics NAV • Je registreert ook op klantenportalen de uitgevoerde orders en facturen • Je volgt de klantenfeedback inzake facturen accuraat op • Je voert overige administratieve en boekhoudkundige taken uit.

“DOOR ALS VLAAMS BEDRIJF TE REKRUTEREN IN BRUSSEL, GROEIT ONZE AFZETMARKT” John Kinnen, zaakvoerder van Ecoworks in Vilvoorde, ziet de voordelen van rekruteren in Brussel.

Steeds meer Brusselaars werken in Vlaanderen. Da’s bijzonder positief: de werkloosheid in de hoofdstad daalt en in Vlaanderen raken vacatures sneller ingevuld. Zeker in de Vlaamse Rand haal je er voordeel uit. Dat weet John Kinnen van Ecoworks (in Vilvoorde), die Brusselaars en hun tweetaligheid omarmt. “Er is een grote groep van werknemers dichtbij, een groep die ook nog eens verankerd is met een grote afzetmarkt in de hoofdstad.”

“Ecoworks is sterk in groendaken, groengevels en natuurlijke

in ons bedrijf een community van Brusselaars ontstaat. Dat

zwembaden. We proberen water en natuur terug naar de stad te

verstevigt onze positie op de arbeidsmarkt, om andere

brengen. Helaas raken in onze sector de vacatures soms

werkkrachten uit die regio aan te werven. En in Brussel vinden

moeilijk ingevuld. Een goede arbeider is voor ons een knelpunt-

we ook een grotere afzetmarkt.”

beroep geworden. We vinden redelijk makkelijk mensen die

“Zo blijven we trouwens dichter bij onze corebusiness: meer

begrijpen wat we willen doen en waarom ons werk belangrijk is.

groen en water in de stad. We hebben nu steeds meer werven in

Maar zoals met wel meer dingen, komt het uiteindelijk neer op

Brussel. Collega’s die daar wonen, nemen de metro en staan in

het doen, en op doorzetten tot je er een meester in bent

vijf minuutjes op het werk. Handig!”

geworden. We zoeken dus echte vakmannen (in wording).” Zijn er ook uitdagingen aan een meertalig personeelsbeWaarom is het zo moeilijk om de juiste match te vinden?

stand?

“Ik moet eerlijk zeggen dat we vroeger zelf een drempel

“Het is natuurlijk niet alleen maar leuk. Soms versta je elkaar

creëerden. We hadden een Vlaamse reflex en zochten

niet, en moet je wat harder werken om te communiceren. Maar

Nederlandstalige collega’s. We dachten in vakjes, wat

ik zie vandaag meer voordelen dan nadelen. Nederlands krijg je

uiteindelijk een rem zette op de groei van ons bedrijf. Nu is onze

wel aangeleerd – vaak sneller dan je denkt. Ik zie dat de

manier van rekruteren veranderd: we kijken zo breed mogelijk.

taalbarrière meestal na een jaar weg is.”

Want als we Brussel overslaan, verliezen we heel wat talent uit het oog.”

Heb je tips voor andere ondernemers? “Bij Ecoworks merken we dat achtergrond, taal, opleiding of

Wat zijn de grootste voordelen van rekruteren in Brussel?

ervaring geen doorslaggevende factor is om goed in ons bedrijf

“Ik wil niet te stereotiep denken, want de Brusselaar is heel

te passen. Motivatie, passie en attitude maken het verschil. Wie

divers. Maar al onze Brusselse collega’s zijn meertalig en dat is

wil groeien en leren, daar gaan wij op inzetten. Dat zijn soft skills

een troef in een stedelijke context. Daarnaast merken we dat er

die je in een heel brede doelgroep vindt.”

De Brusselse ring zit vol talent. Haal het eruit met jouw vacature! Ook op zoek naar talenten voor je vacature? VDAB en z’n partners vinden samen met Actiris een match waar toekomst in zit.

> > > Ontdek meer via RekruterenBinnenDeRing.be < < <

DB107071L3

Draag bij aan hun toekomst EEN GIFT

Elke bijdrage maakt een tastbaar verschil in de levens van blinde en slechtziende personen. Doe een gift op het rekeningnummer BE11 0000 0000 4848, of snel en veilig via de QR-code.

EEN OPGEDRAGEN FONDS

Een opgedragen fonds oprichten dat uw naam draagt, helpt een project te ﬁnancieren dat u nauw aan het hart ligt. Zo houdt u tevens uw nagedachtenis levend.

EEN LEGAAT

Met een legaat, zet u uw vrijgevigheid en solidariteit kracht bij. Door al uw bezittingen of een deel ervan aan de Stichting voor de blinden na te laten, biedt u aan meer dan 16.000 blinde en slechtziende personen in België de mogelijkheid om een zelfstandig leven te leiden. Je gift aan de Brailleliga geeft recht op een belastingvermindering van 45 %.

STEUN PERSONEN MET EEN VISUELE HANDICAP, TIJDENS UW LEVEN OF ZELFS NADIEN. De Stichting voor de blinden informeert u in alle discretie. T +32 (0)2 533 33 16 • stichting@braille.be

stichting voor de blinden