BRUZZ - editie 1852 (05-07-2023)

DOSSIER 11 JULI

‘Ik ben verrast dat ik het Nederlands zo’n leuke taal vind’

… en deze projecten komen er ook nog aan!

Merci

Bedankt Pascal Smet, voor je eindeloze inzet en motivatie om Brussel vooruit te laten gaan! Bedankt om zoveel pleinen autovrij te maken, nieuwe tramlijnen aan te leggen en etsers ruimte te geven in onze stad! Bedankt om mensen samen te brengen en plaatsen te creëren voor jong en oud. Bedankt om Brusselaars er te maken op hun stad! Merci!

Iedereen blijft op jou rekenen, Pascal. Want samen doen we Brussel verder vooruit gaan voor iedereen!

Lydia Willem Jef Elke Dirk

Ans Hannelore Els Fouad Bert

ONTROEREND GOED

OVERZICHTSTENTOONSTELLING

24/03 > 12/11/2023

STRIPMUSEUM

- WERKEN BIJ BRUZZ -

Vind jij dat ook? Wij zoeken nieuwe collega’s die onze passie voor Brussel delen.

Zin in een job in een dynamisch mediabedrijf? Kom het team van BRUZZ versterken als:

•Technisch manager (m/v/x)

•Sales medewerker (m/v/x)

•Redactiechef (m/v/x)

•Stagiaire Brussel Helpt (m/v/x)

Meer weten? Ga snel naar BRUZZ.be/jobs

WINNAAR

BRONZEN ADHEMAR

BRUZZ IS DE MAX

DOSSIER 11 JULI

08 ‘Waarom zou ik in godsnaam België moeten haten?’

Lode Wils aan de vooravond van de Vlaamse feestdag

46 ‘Dingen waar je vrolij k van wordt, zij n essentieel’

De vijf inzichten van Kapitein Winokio, die optreedt op Brussel Danst

07 EDITO

12 IN BEELD Bart Dewaele

14 11 JULI Taalcoaches helpen hogeschoolstudenten die worstelen met Nederlands

15 KORT GESPREK Mensenrechtenadvocaat Alexis Deswaef

17 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

18 11 JULI Meertalige jongeren over hun taalgebruik

24 BIJGEDACHTE Macht en transparantie

26 BIG CITY Waar heeft Vincent van Gogh in Brussel gewoond?

26 BEESTIG BRUSSEL Jonge duiven zijn nu op vliegles

28 11 JULI Anderstaligen leren tijdens dramalessen typisch Vlaamse uitdrukkingen

32 DE SLAAPKAMER van Loïc

34 11 JULI Hoe Brussel een vrijhaven wordt voor Nederlandstalige muzikanten

38 NICK TRACHET Pap

39 SELECT PleinOPENair verrijst uit het moeras

Eat & Drink Grabuge

Smalltalk Bert Schreurs

Om een taal goed te leren, is veel oefenen belangrijk. Deze cursisten kunnen dat tijdens een reeks dramalessen in het Nederlands.

Fijne Vlaamse feestdag!

Cieltje Van Achter Brussels Parlementslid

Mathias Vanden Borre Brussels Parlementslid

Gilles Verstraeten Brussels Parlementslid

Annabel Tavernier Vlaams Parlementslid

Karl Vanlouwe Vlaams Parlementslid

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Anke Dirix, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Kristof Pitteurs,

11 juli in Brussel

Dit magazine staat in het teken van de Vlaamse feestdag, volgende week dinsdag. De politieke toespraken zullen die dag ongetwijfeld mee gekleurd worden door de federale en regionale verkiezingen van volgend jaar. Dat er dan een nieuwe stap in de staatshervorming op tafel zal komen, daar lijkt iedereen van uit te gaan. In dat kader rijst de niet onbelangrijke vraag: “Wat met Brussel?” Een jaar geleden stelde Luckas Vander Taelen die aan alle partijvoorzitters in A La Carte op BRUZZ televisie. Niemand had een echt afdoend antwoord, zeker niet toen hij wat doorvroeg. Dat is ook de stelling van professor emeritus Lode Wils met wie u een interview leest in dit magazine (p.8). Wils voorspelt nog meer slecht nieuws: het zal steeds moeilijker worden om de taalwetten te doen respecteren in Brussel. En hij vreest voor de politieke garanties voor Nederlandstaligen binnen een confederale staat. Is er dan helemaal geen reden om te dansen en te feesten op 11 juli? Natuurlijk wel. Ook in dit magazine leest u hoe Brusselse jongeren omgaan met hun taal (p.18) en hoe anderstaligen Nederlandstalige uitdrukkingen leren via dramalessen (p.28). Zij bewijzen dat het Nederlands leeft in onze stad. Niemand kijkt er nog van op dat je hier Nederlands hoort. Dat was dertig jaar geleden wel anders.

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

FR Ce magazine est placé sous le signe de la Fête flamande qui aura lieu mardi prochain. Ce jour-là, les discours politiques seront influencés par les élections fédérales et régionales de l’année prochaine. Tout le monde semble partir du principe qu’une nouvelle réforme d’État fera partie des négociations. Dans ce cadre, quid de Bruxelles ? Il y a un an, Luckas Vander Taelen avait questionné les différents chefs de parti dans l’émission A La Carte sur BRUZZ TV. Personne n’a pu donner de réponse satisfaisante. Et c’est aussi ce qu’affirme le professeur émérite Lode Wils, interviewé dans ce magazine (p. 8). Wils prévoit encore d’autres mauvaises nouvelles : il sera de plus en plus difficile de faire respecter les lois linguistiques à Bruxelles. Et il craint le pire pour les garanties politiques des néerlandophones dans un état confédéral. N’avons-nous donc aucune raison de faire la fête le 11 juillet ? Bien sûr que si. Dans ce magazine, vous lirez comment les jeunes de Bruxelles perçoivent et utilisent le néerlandais et comment les allophones apprennent des expressions flamandes par le théâtre. Ils prouvent que le néerlandais vit à Bruxelles. Personne ne s’étonne encore d’entendre du néerlandais ici. Il y a trente ans, c’était bien différent.

EN The issue you are holding in your hands right now is dedicated to the Flemish holiday next Tuesday. The political speeches on that day will no doubt be influenced by next year’s federal and regional elections. Everyone seems to assume that another state reform will be on the table. In that context then rises the not so insignificant question: “What about Brussels?” A year ago, Luckas Vander Taelen asked all the party chairs this in A La Carte on BRUZZ television. No one had a really conclusive answer, especially when he pushed them a bit more. This is also what professor emeritus Lode Wils thinks, which he explains in an interview in this isue (see p. 8). Wils predicts more bad news: enforcing language laws in Brussels will become increasingly difficult. He is not convinced by any political guarantees for Dutch speakers within a confederal state. So is there no reason at all to dance and party on 11 July? Of course there is. In this issue, you will also read what youngsters in Brussels think about their language and how non-native speakers are learning Dutch expressions through drama classes. They prove that Dutch is alive and well in our city. No one is surprised anymore to hear Dutch spoken here. It certainly was not like that 30 years ago.

“Niemand kijkt er nog van op dat je hier Nederlands hoort. Dat was dertig jaar geleden wel anders”

hoofdredacteur

11 juli. Historicus Lode Wils schrijft zijn laatste boek

‘Vlaamse Brusselaars kunnen alleen maar verliezen bij confederalisme’

Lode Wils, de éminence grise van de Vlaamse beweging, schreef een nieuw boek, zijn laatste boek. Over de historische en sociale ontwikkeling van Vlaanderen, met een ferme waarschuwing op het einde. “Het zal voor na mijn tijd zijn, maar ik sluit een burgeroorlog niet uit.”

door Steven Van Garsse en Maarten Goethals foto’s Saskia Vanderstichele

Lode Wils (94) is een van de meest invloedrijke historici van België. Zeventig jaar lang wijdde hij zich aan de studie van de Vlaamse beweging, een passie die cumuleerde in een nieuw boek: Vlaamse beweging, sociale beweging? Een klepper van meer dan vierhonderd pagina’s, maar omdat Wils begin dit jaar zwaar ziek viel, moest hij hulp inschakelen van collega’s, vrienden en familie om het manuscript af te werken. “Vooral voor de bibliografie en de voetnoten.”

Hoe gaat het met u ondertussen?

LODE WILS: Ik moet op tijd rechtstaan en een eindje wandelen voor de spieren. Maar voorlopig gaat het goed.

Waarom hee u dit boek willen schrijven?

WILS: Het vormt op een manier een samenvatting van wat ik 71 jaar onderzocht heb: wat het verband is tussen de Vlaamse

beweging en de sociale bewegingen. Ik grijp hiervoor terug naar de Tsjechische historicus Miroslav Hroch, een jaar of twee jonger dan ik. Zijn centrale stelling luidt dat nationale bewegingen maar succes kunnen hebben als die oog hebben voor álle sociale groepen in de samenleving. Met taal, letterkunde, folklore en geschiedenis alleen lukt het niet om een staat te vormen. Je moet de hele bevolking, met al haar belangen, mee krijgen.

Met andere woorden: de Vlaamse beweging zal sociaal zijn, of niet zijn?

WILS: Ze moet sociaal zijn, om een echte volksbeweging te zijn en als ze tot een eigen staat wil komen. En dat was de Vlaamse beweging in de negentiende eeuw helemaal niet. Het was vooral een taalbeweging.

En nu?

WILS: De Vlaamse beweging is nu een volksbeweging geworden zoals Hroch dat

bedoelde. Maar dat is nog niet zo lang geleden. Toen ik lesgaf aan het atheneum van Antwerpen, twintig jaar na de bevrijding, en aan de leerlingen vroeg wat de Vlaamse beweging was, riepen die jongeren (declameert): ‘De zwarten, de fascisten, de klerikalen, de incivieken.’ Vandaag is de Vlaamse ontvoogding een feit, in hoofdzaak door de christelijke arbeidersbeweging, die werk maakte van werk in eigen streek, de vernederlandsing van het bedrijfsleven, en het inlopen van de Vlaamse achterstand in het middelbaar en hoger onderwijs. Daarmee gaf ze de Vlaamse beweging een nieuw programma na de oorlogscollaboratie.

Vandaag is de Vlaming welgestelder dan ooit. De Vlaming hee ook federaal de touwtjes stevig in handen. Is de Vlaamse ontvoogdingsstrijd niet tot een eindpunt gekomen?

WILS: Ik heb grote schrik. De twee grote Vlaams-nationalistische partijen, de N-VA ▼

BIO

• Geboren in 1929 in Antwerpen

• Doctor in de geschiedenis en de rechten (KU Leuven)

• Tot 1965 leraar in Antwerpen en Hoboken

• 1968-1994 Gewoon Hoogleraar (KU Leuven)

• Publiceert tientallen werken over de geschiedenis van de Vlaamse beweging. Breekt door met een boek over de Flamenpolitik tijdens de Eerste Wereldoorlog.

• Schreef tussen 1998 en 2009 een vijfdelige biografie van Frans van Cauwelaert, die tegelijk een geschiedenis van de Vlaamse beweging in ons land is

Historicus Lode Wils schrijft zijn laatste boek

en Vlaams Belang, willen een Vlaamse onafhankelijkheid. De N-VA zegt dat ze confederalisme wil, maar dat klopt natuurlijk niet. Ze hoopt gewoon een stap te kunnen zetten naar een Vlaamse onafhankelijkheid, maar durft dat niet te zeggen.

En dan rijst de vraag: wat met Brussel? WILS: Er zijn twee groepen: zij die Brussel bij een onafhankelijk Vlaanderen willen (zoals het Vlaams Belang onlangs nog verkondigde, red.). Maar zullen ze de Brusselaars hierover raadplegen?

En dan zijn er mensen zoals Hendrik Vuye en Veerle Wouters (twee ex-N-VA-parlementsleden). Wat schreven die in 2018? (Citeert) “Een Vlaamse onafhankelijkheid zonder Brussel is niet onze eerste keuze, maar we kunnen ermee leven,” zo zei Vuye. “Als de meerderheid ervoor zou kiezen om Brussel los te laten, is dat ook goed,” zo zei Wouters. Maar mensen die dát geloven beseffen niet dat we dan in een Balkanscenario terechtkomen. Daar is men ook op die manier uit elkaar gegaan. Met een burgeroorlog. Geloven Vuye en Wouters echt dat Franstaligen genoegen zullen nemen met het Brussels Gewest? (Op dreef) Hebben ze geen enkele notie van de geschiedenis? De Franstaligen zullen in ruil de zes randgemeenten met faciliteiten vragen, of heel Vlaams-Brabant. Mijn boek moet dat in herinnering brengen.

Is dat echt uw schrik: een burgeroorlog?

WILS: Ja. Maar ik zal tegen dan al dood zijn. De haat bij sommige Vlaams-nationalisten ten aanzien van België is zo groot, dat ze bereid zijn om iedere prijs te betalen. En ze noemen dat Vlaamsgezindheid.

Haat u België?

WILS: Waarom zou ik in godsnaam België moeten haten? Ik voel me nog steeds een Belg, al is dat wel afgezwakt met de loop der jaren. Bij de bevrijding van het land in 1944 – ik was toen vijftien – heb ik geweend toen

ik de Brabançonne hoorde. Dat lied mocht namelijk niet klinken onder de bezetter.

En doet het u iets als u de Vlaamse Leeuw hoort?

WILS: Ja. Er is alleen wat schaamte omdat het zo’n lelijk lied is (lacht). Men had beter Het lied der Vlamingen genomen. Veel mooier.

Begrijpt u dat flaminganten met een zekere dedain naar Brussel kijken?

WILS: Dat doen wij allemaal. We vinden dat Brussel Nederlandstalig zou moeten zijn, maar dat is het niet meer. Dat wringt.

Nochtans is er vandaag een zekere vorm van pacificatie tussen Franstaligen en Nederlandstaligen in de hoofdstad.

WILS: Hoe meer hoe beter. Maar voor de toekomst van de Vlamingen in Brussel moeten we vooral niet hopen dat er confederalisme komt.

Waarom niet?

WILS: Omdat de Nederlandstaligen een slinkende minderheid zijn. De garanties die er nu zijn voor de Nederlandstaligen in Brussel zullen onhoudbaar zijn bij de invoering van confederalisme.

U hee zelf een rol gespeeld in de Vlaamse beweging. Zijn er verwezenlijkingen waar u trots op bent?

WILS: Mijn rol was heel klein. Ik wou aan geschiedschrijving doen. Maar het klopt: ik ben stichtend lid van de Vlaamse

Volksbeweging, iets waar ik me nu, zou ik bijna durven te zeggen, over schaam.

In uw boek toont u zich wel opgetogen over de taalwe en van 1963, die een belangrijk moment voor Brussel vormden.

WILS: Natuurlijk. En dat kon maar omdat de Waalse beweging destijds verdeeld was, en omdat de wallinganten de economische ontwikkeling in eigen streek in handen wilden hebben en ze beseften dat ze dat pas konden krijgen in akkoord met de flaminganten. En zo hebben de Franstaligen in 1962-63 alles toegegeven wat wij redelijkerwijs konden vragen. Ik zie niet in wat wij tekortkwamen.

Met als enige bedenking dat die taalwe en vandaag in Brussel niet helemaal gerespecteerd worden …

WILS: En dat zal nog verergeren, naarmate het aantal Vlamingen in Brussel afneemt.

“Met het huidig aantal Nederlandstaligen in Brussel geloof ik niet dat we moeten hopen op een strengere taalwetgeving”

“Ik hoop dat de N-VA zo weinig mogelijk verliest aan het Vlaams Belang bij de verkiezingen. Maar ik kan ook niet zeggen dat ik hoop dat de N-VA zal winnen”

Een confederalisme met vier gewesten is ook een scenario.

WILS: (Ironisch) Dat is precies wat we nodig hebben. Dat het Duitstalig gewest een veto kan stellen tegen een groot economisch akkoord, zoals de Walen deden met het Europees handelsakkoord CETA. (Spreekt BRUZZ indringend aan) Jullie schijnen nog te geloven in het voortbestaan van Brussel. Goed. Ik treed jullie bij. Maar Brussel zal veel geld nodig blijven hebben. De Vlamingen zouden dan moeten zeggen: ‘Oké maar dan wel met een herfederalisering van een aantal bevoegdheden, zoals de heerschappij over het Belgische luchtruim (Het Brussels Gewest kan autonoom geluidsnormen invoeren, red).’ Maar dat zal nooit gebeuren, want je kent de leuze van de Vlaams-nationalistische partijen. Zodra de tandpasta uit de tube, kan die er niet meer in.

Men zou ook de toepassing van de taalwet kunnen afdwingen in ruil voor een herfinanciering van Brussel.

WILS: Laten we eerst zeggen dat die laksheid rond de taalwet niet nieuw is. De taalwet van 1921 bepaalde dat ambtenaren die promotie wilden kennis moesten hebben van de andere landstaal. Ze kregen tien jaar de tijd. Wallonië heeft dat geboycot. En tien jaar later, in de taalwet van 1932, werd dat artikel zelfs geschrapt. Maar met het huidig aantal Nederlandstaligen in Brussel geloof ik

niet dat we moeten hopen op een strengere taalwetgeving. Dat maakt geen kans, en zal de Franstaligen alleen maar tegen ons opzetten. Onze positie in Brussel is overgewaardeerd.

Doet u zelf iets speciaals op 11 juli?

WILS: Toen ik hier kwam wonen, in Heverlee, dat is 48 jaar geleden, hing ik de leeuwenvlag uit. Sinds het Vlaams Blok is doorgebroken, doe ik dat niet meer. Dat die partij deel is geworden van de Vlaamse beweging vind ik verschrikkelijk, zoals ik het ook als

‘JE CRAINS UNE GUERRE CIVILE’

FR Lode Wils (94), professeur émérite d’histoire à la KU Leuven, a écrit un nouveau livre sur l’histoire du mouvement flamand. Pour BRUZZ, il réfléchit spécifiquement au rôle de Bruxelles. Surtout dans un scénario de confédéralisme, où les quatre régions décideraient entre elles ce qu’elles souhaitent encore faire ensemble, il s’inquiète du sort des néerlandophones de la capitale. Et aussi : « En échange, les francophones exigeront les six communes à facilités de la périphérie, mais aussi le Brabant flamand. » Wils avertit des conséquences ultimes de cette exigence : la guerre civile. « Mais je ne serai plus là pour le voir. »

Italiaan verschrikkelijk zou vinden dat een figuur als Berlusconi de helft van de bevolking achter zich krijgt.

Hoe kijkt u naar de verkiezingen van 2024?

WILS: Ik ken, net als jullie, ook alleen de uitslag van 2019, en de resultaten van de peilingen sindsdien. Ik heb niet het gevoel dat het fundamenteel anders zal zijn. Ik hoop dat de N-VA zo weinig mogelijk verliest aan het Vlaams Belang. Maar ik kan ook niet zeggen dat ik hoop dat de N-VA zal winnen.

N-VA-voorzi er Bart De Wever zegt zelf dat hij nooit met het Vlaams Belang een coalitie zal sluiten.

WILS: Maar dan begrijp ik niet waarom hij altijd maar weer met dat confederalisme afkomt. Welke begrenzing zal dat hebben? Ik zie het niet. Is Brussel erbij? Of niet? En de splitsing van de sociale zekerheid? Dat zal hij nooit gedaan krijgen van de socialisten. Vergeet ook niet dat er een tweederdemeerderheid nodig is én een meerderheid in de Franse taalgroep. Hoe wil hij dit doen? Die lastige vragen worden nooit aan De Wever gesteld door journalisten.

Is dit trouwens uw allerlaatste boek, of werkt u ondertussen nog aan iets anders?

WILS: Het is afgelopen nu.

Lode Wils, Vlaamse beweging, sociale beweging?

Ertsberg, 2023, 39,95 euro

‘I FEAR FOR A CIVIL WAR’

EN The prominent KU Leuven historian Lode Wils (94) has written a new book on the history of the Flemish movement. In an interview with BRUZZ, he reflects on the role of Brussels specifically. If the idea of confederalism, where the four regions decide among themselves what they still want to do together, were to come true, he fears for the position of Dutch speakers in the capital. Furthermore: “The French-speakers will demand the six peripheral municipalities with facilities in exchange, perhaps all of Flemish Brabant.” Wils warns of the ultimate consequence of such a demand: a civil war. “But that will be when I am gone.”

Historicus Lode Wils: “Met taal, letterkunde, folklore en geschiedenis alleen lukt het niet om een staat te vormen.”

In beeld. Bart Dewaele

In het spoor van Magri e

Toeristen. Sportievelingen die touwtjespringen. Even pauzeren op de trappen van de Kunstberg. Alles lijkt normaal. Alles lijkt op een doordeweekse zaterdag. En toch. Iets is anders. Iets opvallend in zijn onopvallendheid. Op de muur rechts hangt een uitsnede van een bekend tafereel van René Magritte. De muurtekening, die onderdeel uitmaakt van een eerbetoon aan Brussels bekendste surrealist, geeft een mysterieuze inkijk naar een huisje in het donker. Alsof het om een wereld in een wereld gaat. Een totaal andere realiteit, die toch verbonden lijkt door de wolken. Wie woont in de verte? Waarom brandt het licht nog? En zijn bezoekers welkom? Niemand die het weet. MG

In de kijker.

Steeds meer Brusselse hogeschoolstudenten worstelen met Nederlands

De Nederlandstalige hogescholen in Brussel moeten altijd meer taalcoaching geven om het Nederlands van hun studenten op peil te brengen. “In de graduaats- en lerarenopleidingen krijgt één op de drie extra ondersteuning,” zegt An De Moor van Odisee.

door Be ina Hubo

An De Moor is talenbeleidscoördinator bij hogeschool Odisee, die campussen heeft in en buiten Brussel. Ze stelt vast dat zowat alle beginnende studenten problemen hebben met taalvaardigheid. “Nieuwe studenten moeten zich het juiste taalregister eigen maken. Velen spreken nog jongerentaal of tussentaal en zijn er zich niet van bewust dat in het hoger onderwijs een formeler, academischer register wordt gehanteerd. Dan krijg ik bijvoorbeeld een e-mail: ‘Yo, wanneer is da examen?’ Voorts is de structurering van een tekst vaak een probleem en ook de woordenschat. Drie problemen dus, en bij de Brusselse studenten zijn die nog een stuk groter dan in de Vlaamse campussen.”

Dat blijkt ook uit de resultaten van de verplichte taaltest Nederlands die de hogeschool aan het begin van het academie-

jaar afneemt bij alle studenten. De Moor toont bij wijze van voorbeeld de scores van de afgelopen tien jaar van de opleiding Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, die zowel in de Odisee-campus in Aalst als in Brussel wordt georganiseerd. In Aalst schommelden de resultaten altijd rond de 75 procent. De Brusselse studenten scoren zo’n tien procentpunt lager.

Het verschil heeft volgens De Moor te maken met het feit dat er zich in Brussel veel meer studenten inschrijven die thuis geen Nederlands spreken.

Hoewel hun Frans soms veel vlotter is, verkiezen veel jongeren met een andere thuistaal om toch in het Nederlands hoger onderwijs te volgen. De Moor: “Ze denken dat ze dan makkelijker en beter betaald werk kunnen vinden.”

Normaal gesproken moet een leerling die afstudeert in het Nederlandstalig secundair onderwijs een B2-niveau voor Nederlands hebben, legt De Moor uit. “Maar we zien dat dat in de praktijk in Brussel vaak niet het geval is. Het leerlingenpubliek is veel diverser geworden, daardoor lukt het voor middelbare scholen niet altijd om het vereiste niveau te behalen. Hoe dat komt, is een complex verhaal: soms ligt het aan de ouders die de kinderen te weinig stimuleren om ook buiten de school activiteiten in het Nederlands te doen, soms ligt het aan verkeerde leermethodieken, soms ook aan leerkrachten die de lat te laag leggen. En dan is er nog het lerarentekort. Het gebeurt dat een student zijn hele laatste jaar middelbaar geen Nederlands heeft gehad.”

In het nieuws omdat

Om het Nederlands van hun studenten op peil te brengen moeten de Nederlandstalige hogescholen in Brussel steeds meer taalcoaching geven.

Over welk dossier gaat het?

Alle beginnende hogeschoolstudenten hebben volgens An De Moor, talenbeleidscoördinator bij Odisee, problemen met taalvaardigheid, maar de Brusselse hogeschoolstudenten worstelen nog extra met het Nederlands.

Kort gesprek. Alexis Deswaef

Odisee deed ook onderzoek naar de correlatie tussen taalvaardigheid en studiesucces. Die blijkt er duidelijk te zijn. De Moor: “Sommige studenten zijn competent, maar falen omdat ze onvoldoende kunnen verwoorden wat ze bedoelen of niet alle gebruikte woorden kennen. Om een les te kunnen studeren en reproduceren moet een student minstens 95 procent van de woorden begrijpen.”

Om hun slaagkansen te vergroten, geven de hogescholen taalcoaching aan de studenten die zwak scoren op de taaltest. Voor de graduaatsen lerarenopleidingen krijgen Odisee en de Erasmushogeschool, die met dezelfde problematiek kampt, sinds enkele jaren een subsidie van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC).

Meer kans op slagen

Tot hiertoe was de coaching niet verplicht, maar veel studenten zien in dat ze hierdoor meer kans op slagen hebben. “In de graduaatsen lerarenopleidingen van Odisee kreeg dit jaar gemiddeld één op de drie studenten taalcoaching,” aldus De Moor. “In sommige richtingen is het meer dan in andere. Bij Accountancy heeft negen op de tien studenten een andere thuistaal, bijna iedereen krijgt ondersteuning.”

Voor de studenten van de lerarenopleiding die niet voldoende scoren op de taaltoets wordt de remediëring volgend academiejaar verplicht.

Het taalteam van Odisee is in de loop der jaren flink gegroeid en telt ondertussen 25coaches. De ondersteuning die ze geven varieert van individuele taalcoaching tot ondersteuning in kleine groepjes en coteaching waarbij de vakdocent een taalcoach naast zich heeft.

Het doel is ervoor te zorgen dat de studenten correct Nederlands spreken als ze afstuderen, zegt De Moor. “Soms krijg ik de vraag of het gebruik van het juiste lidwoord wel zo belangrijk is. Maar het gaat hier om hoger onderwijs. Wie afstudeert komt in het werkveld terecht. En daar verwacht men dat mensen met een diploma correct kunnen communiceren met een klant of lesgeven in een correct Nederlands.”

Dat het Engels een steeds grotere rol speelt in het hoger onderwijs vindt De Moor in dit opzicht een slechte zaak. “Engels is voor veel Brusselse jongeren een heel moeilijke taal. Sommigen spreken thuis Berbers, luisteren naar Franse rapmuziek en kijken naar gedubde Franse films. Nederlands is hun schooltaal en Engels pas hun vierde of vijfde taal. Als je vakken in het Engels geeft, sluit je in Brussel jongeren uit. Bovendien zijn die jongeren dan nog minder met Nederlands bezig.”

Mensenrechtenadvocaat Alexis Deswaef hekelt het gemak waarmee de Brusselse politie de afgelopen dagen jongeren preventief hee opgepakt. Dat doen de agenten naar eigen zeggen om rellen geïnspireerd door de Franse onlusten te voorkomen.

Gebeurt het vaker dat de politie mensen preventief aanhoudt in groep?

Een kleine tien jaar geleden was er een betoging van de Europese vakbonden in Brussel. Een twintigtal jongeren zijn toen preventief aangehouden in metrostation IJzer, terwijl ze onderweg waren naar de betoging. Twaalf uur later werden ze vrijgelaten, zonder al te veel uitleg. De rechtbank van eerste aanleg veroordeelde de politiezone en kende een schadevergoeding toe aan de jongeren, maar dat houdt de politie blijkbaar niet tegen om de techniek nog toe te passen. Bovendien is het illegaal om zomaar mensen op te pakken. Volgens zowel de politiewet als het Europees Hof voor de Rechten van de Mens moet er een verstoring van de openbare orde zijn. Twintig jongeren die op een bankje zitten op een plein, verstoren de openbare orde niet. Daarbovenop moet het antwoord van de ordediensten proportioneel zijn, wat de afgelopen dagen niet altijd zo was. Het gevolg is dat de woede van jongeren verder wordt opgepookt. De politie moet beseffen dat preventief aanhouden contraproductief werkt.

Op welke manier?

Wat je met deze aanpak bereikt, is een toenemend onbegrip bij jongeren en een steeds groter wordende kloof tussen jongeren en politie. Wat denk je dat er gebeurt als jongeren zonder reden worden aangehouden om een paar uur later opnieuw te worden vrijgelaten? Ook werkt de praktijk de etnische profilering in de hand. Het zijn altijd jonge-

ren uit bepaalde buurten, altijd jongeren met een bepaalde huidskleur. De politie klaagt vaak dat het vertrouwen tussen politie en burgers scheef zit en dat er meer respect hoort te zijn, maar respect moet je ook verdienen. Dit soort praktijken werken het wantrouwen in de hand. Dan hoef je ook niet verwonderd te zijn als jongeren weglopen van de politie of wegrijden op hun brommer wanneer ze de politie zien toekomen.

Hoe kijkt u naar de komende dagen?

Door jongeren in het nauw te drijven, bestaat het risico dat we in een scenario van escalatie belanden. De politie zal meer en meer jongeren preventief aanhouden, waar de jongeren na verloop van tijd op zullen reageren. Het is aan de politie om dit soort situaties te de-escaleren, al denk ik niet dat Brussel Franse toestanden moet verwachten. AD

“Het zijn altijd jongeren met een bepaalde huidskleur”

‘Preventieve aanhoudingen werken etnisch profileren in de hand’

© BELGA

WKapitein inokio

Harde Smart

Singalong

in Symphony

Ronny Mosuse Willy Sommers

Liliane Saint Pierre

Bent Van Looy Héritier Tipo

, Maureen Vanherberghen , gala dragot en Brussels Philharmonic

Brussel Danst Dance Battles

Wandelingen fietstochten

brusseldanst.be

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

11 juli. Jongeren over hun taalgebruik

‘Vrienden lachen wel als iemand “het” citroen zegt’

Ontlezing, verminderde taalvaardigheid: internationale onderzoeken zijn niet mals voor de staat van het Nederlands bij de jonge generatie. Maar wat vindt die jonge generatie zelf van haar omgang met taal, en de positie van het Nederlands in Brussel? “Zelfs al ben je enkel in het Nederlands opgevoed, dan heb je nog meertalige vrienden die je beïnvloeden.”

door Michaël Bellon foto’s Saskia Vanderstichele

11 juli. Jongeren over hun taalgebruik

PANEL

Ayoub Ben Abdeslam van de jongerenwerking van De Foyer in Molenbeek wilde graag gastheer zijn voor het gesprek.

Rond de tafel zitten vier interessante jonge mensen. Maya Hoevenaeghel (15) is een taalenthousiaste leerling Humane Wetenschappen van het Maria-Boodschaplyceum. Ze is tweetalig op-

gevoed door een Franstalige Brusselse mama en een Nederlandstalige – eigenlijk ook tweetalige – Brusselse papa. Haar hele schoolloopbaan van de crèche tot nu verliep in het Nederlands. Ze leest ook graag boeken in het Engels.

Souhail Mellas (22) studeert Sociaal Werk, en is van Marokkaanse afkomst. Zijn

vader leerde zichzelf Nederlands en zorgde ervoor dat er thuis niet alleen plaats was voor Frans en Arabisch, maar ook voor FC De Kampioenen, Jommeke en Raymond van het Groenewoud, waardoor Souhail buiten de school ook Nederlandstalige vrienden opzocht. In september kan je hem zien acteren in het tweetalige stuk Qui cherche

die vindt van theatercollectief Ras El Hanout. Nog een talenknobbel is Reda (19) (niet op de foto). Hij heeft net een diploma Business Support behaald en is op weg naar een bachelorstudie. Nederlands, Frans, Arabisch, Engels … talen interesseren hem bovenmatig en hij wil ze ook perfect kunnen praten.

Het jonge volkje heeft het druk na de examens. Maar ondanks de eerste vakantiedagen, de rapporten, de oudercontacten en de festivals is een enthousiast groepje Nederlandstalige Brusselse jongeren bereid om te spreken over taal en de evolutie van ‘hun’ Nederlands in Brussel. Over taalbeheersing is de laatste tijd veel inkt gevloeid. Tussentaal rukt op, verengelsing neemt toe. Schrijftaal en spreektaal groeien naar elkaar toe, en het onderscheid tussen formeel en informeel taalgebruik wordt kleiner. De resultaten van het internationale vergelijkend Pirls-onderzoek 2021 waren niet bepaald bemoedigend: het niveau van leerlingen in Vlaamse scholen wat begrijpend lezen betreft zakte van de top naar een grijs Europees gemiddelde. Zes procent van onze tienjarigen haalt het basisniveau begrijpend lezen niet.

De jongeren uit ons panel begrijpen de bezorgdheid, maar echt wakker liggen ze er niet van. “Taal en cultuur hangen samen en je houdt beide graag in ere,” zegt Souhail, maar hij wijst er ook op dat taal nu eenmaal verandert en dat de effecten van de globalisering niet tegen te houden zijn. Reda haalt de soms nefaste invloed van sociale media op taal aan. “Ook de meertalige achtergrond van veel Brusselse jongeren vormt een uitdaging, maar dan wel een haalbare,” zegt hij. Maya is het met hem eens. “Dat sommige jongeren het moeilijker

hebben met lezen en foutloos schrijven heeft volgens mij ook te maken met meertaligheid,” beaamt ze. “Zelfs wie enkel in het Nederlands is opgevoed, heeft meertalige vrienden die hem of haar beïnvloeden.”

Foyer-begeleider Ayoub maakt zich wel wat zorgen. “In onze Huiswerkbegeleiding zien we dat het taalniveau van de jongste generatie echt achteruitgaat. Een beetje Frans, een beetje Arabisch en een beetje Nederlands volstaan niet om een kind in een van die talen een goede discussie met mooie zinnen te laten voeren.” Het Pirls-onderzoek bevestigt Ayoubs woorden ten dele: leerlingen met een andere thuistaal dan de onderwijstaal, scoren significant slechter op begrijpend lezen. Aan de andere kant hoort een derde van de leerlingen die thuis soms een andere taal dan Nederlands spreken juist bij de sterkste lezers.

De kracht van voorlezen

VUB-professor Esli Struys, gespecialiseerd in meertaligheid, wijst op het belang van een taalrijke omgeving. “Meertaligheid wordt steeds meer de norm. Het aantal eentalig Nederlandstalige én eentalig Franstalige gezinnen gaat hier al lang achteruit, maar ondanks de aanwezigheid van het Frans en de internationale context, loopt Brussel niet achter op steden als Gent en Antwerpen. Wat wél een grote impact heeft, ongeacht de taalachtergrond, is taalrijkdom. Een omgeving met een voorleescultuur, veel boeken en een rijk taalgebruik biedt kinderen extra kansen op school. In grootsteden woont een groter aandeel gezinnen waar de taalomgeving minder rijk is, maar meertaligheid op zich staat taalrijkdom niet in de weg. Studenten die Nederlands als tweede taal hebben geleerd, ronden bij ons toch succesvol hun opleiding af.”

“Leesvaardigheid lijdt niet zozeer onder meertaligheid, maar onder een taalarme omgeving”

Esli Struys Professor Toegepaste Taalkunde (VUB)

Ayoub Ben Abdeslam

Souhail Mellas

Tyra Ngonzele Bonkail Vanbelle Maya Hoevenaeghel

Tyra Ngonzele Bonkali Van Belle (21) studeert Rechten aan de VUB. Ze is de dochter van een Congolese vader en een Nederlandstalige Belgische moeder en woonde tot haar negende in Congo, waar ze al Nederlandse les volgde op een Belgische school. Ze geeft zelf Nederlands in het HBLS Youth Education

Center in Jette. Nog dit: de groep is geen perfecte afspiegeling van de jonge Nederlandstalige Brusselse bevolking, maar door hun interesse en talent hebben ze wel een onderbouwde mening. Als aanvulling riepen we ook af en toe de hulp in van VUB-professor Toegepaste Taalkunde Esli Struys

Hij wijst op het Nederlandstalige onderwijs als belangrijke motor voor het Nederlands in Brussel, omdat het tot twintig procent van de Brusselse jongeren bereikt. De vier jongeren rond de tafel spreken Nederlands met hun Nederlandstalige vrienden, en bij activiteiten die duidelijk uitgaan van Nederlandstalige instanties, al schakelen ze in winkels en op neutraal terrein vaak over op het Frans. “Franstaligen die naar het Nederlandstalige onderwijs gaan, gebruiken het Nederlands niet zo vaak buiten de school,” zegt Maya.

Veel Franstalige Brusselaars kennen alleen maar Frans, hoewel ze beseffen dat Nederlands belangrijk is op de arbeidsmarkt. Daar schiet het Franstalige onderwijs tekort, oordeelt het panel. “In onze school zaten wij al aan de imparfait, terwijl ze op de Franstalige school pas het woord ‘boterham’ hadden geleerd,” getuigt Souhail. “Ik denk dat sommige jongeren die niet veel Nederlands leren in het Franstalige onderwijs er ook een degout van krijgen: ‘C’est quoi, cette langue? Veel te moeilijk!’,” geeft Reda mee.

Heeft Nederlands ook een imagoprobleem vanwege het mentaliteitsverschil tussen de hoofdstad en de rest van Vlaanderen? “Dat gevoel heb ik wel een beetje,” zegt Tyra. “Mijn Franstalige vrienden vragen weleens lacherig waarom ik Nederlands praat en hebben het dan over les Flamands.” “Mensen hebben een bepaald beeld van de Vlamingen en linken iedereen die Nederlands praat met die stereotypen,” denkt ook Maya. Het omgekeerde geldt ook.

Zowel tijdens een vakantiejob in Ternat als tijdens een stage in Zaventem kreeg Reda al negatieve reacties toen hij in het Frans begon tegen iemand van wie hij dacht dat die Frans sprak. Ayoub had tijdens een politiecontrole ooit te maken met een Nederlandstalige agent die het niet op prijs stelde dat Ayoub Nederlands sprak. “Ik moest niet denken dat ik zo aan de controle kon ontkomen.”

Ayoub Ben Abdeslam: “In onze Huiswerkbegeleiding bij Foyer zien we dat het taalniveau van de jongste generatie echt achteruitgaat.”

Solliciteren met smileys

Zou het kunnen dat pragmatisch kunnen schakelen tussen meerdere talen voor jongeren belangrijker is dan de dt-regel, het juiste lidwoord of betrekkelijke voornaamwoord? Is er onder jongeren nog sprake van schaamte over fouten tegen het Nederlands? En doen sociale media de grenzen tussen spreektaal en schrijftaal, informeel en formeel taalgebruik niet te veel vervagen?

“Een beetje Nederlands, een beetje Frans en een beetje Arabisch volstaan niet om een goede discussie te voeren”

Ayoub Ben Abdeslam

Jongerenwerking De Foyer

juli. Jongeren over hun taalgebruik

Souhail hecht inderdaad meer belang aan meertaligheid als een waarde die zijn cultuur en perspectief verbreedt, en die de Brusselse identiteit bepaalt, maar als het nodig is, let hij zeker op zijn taal. Voor Maya hangt het taalgebruik samen met de omstandigheden: “We zijn ons zeker bewust van het belang van correct taalgebruik. Als ik een leerkracht mail of een sollicitatiebrief moet schrijven, zal ik heel erg opletten. Maar als ik weet dat ik niet per se op moet letten, dan doe ik het

niet. Meerdere talen kennen, is al een plus.”

“Ik merk wel dat ik zelf ook vooroordelen heb wanneer ik in een formele context mails krijg die te informeel zijn of waar veel fouten in staan,” geeft Reda toe. “Ik heb net gesolliciteerd bij een groot bedrijf, en ik kreeg van de personeelsdienst een mail terug vol smileys en informele zinnen. Daar was ik wel van geschrokken. In een bericht aan een leerkracht zal ik niet ‘wss’ schrijven in plaats van ‘waarschijnlijk’.”

“Ja,” vult Ayoub aan, “maar de nieuwe generatie die veel met de smartphone bezig is, heeft het wel moeilijker om een woord als ‘waarschijnlijk’ juist te schrijven.”

Maken leeftijdsgenoten soms opmerkingen over taalfouten? Souhail: “Wanneer ik iemand verbeter, dan merk ik dat hen dat soms verbaast, terwijl ik het juist nuttig vindt voor hen.” Tyra geeft een voorbeeld uit het leven gegrepen: “Onder vrienden wordt wel gelachen als iemand bijvoorbeeld ‘het citroen’ zegt, maar dat blijft vriendschappelijk,” zegt ze, terwijl ze benadrukt dat veel afhangt van de situatie. “Als je Rechten studeert, is correcte taal natuurlijk heel belangrijk.”

Nieuwe vaardigheden

Misschien verdienen taalvaardigheden die bij de jongere generatie wél goed ontwikkeld zijn meer aandacht en waardering. Veel jongeren

“We zijn ons zeker bewust van het belang van correct taalgebruik”

Maya Hoevenaeghel

Leerling Humane Wetenschappen

Maya Hoevenaeghel mengt soms talen door elkaar: “Dan word je sneller begrepen.”

Souhail Mellas ziet taal veranderen: “Dat kan je niet tegenhouden.”

schrijven, spreken en communiceren veel sneller dan de oudere generatie. Je zou zelfs kunnen zeggen dat bepaalde afkortingen kennen onder nieuwe taalnormen vallen. Zo weet Reda dat hij een tijd geleden een opmerking kreeg omdat hij nog niet wist dat ‘tfq?’ in een bericht tu fais quoi? betekende.

Woorden, accenten en constructies overnemen uit andere talen kan ook iets creatiefs zijn. En talen mengen doen ze allemaal. “Ik ‘vernederlands’ vaak Franse woorden,” zegt Maya, “en dan doe ik alsof dat goed Nederlands is. Het is zelfs zo dat ik me veel meer moet concentreren wanneer ik praat met iemand die geen Frans of Nederlands kent, omdat ik er dan voor moet zorgen dat ik geen woorden gebruik uit die andere taal. Eentalig spreken is moeilijker. Mengen gaat makkelijker en wordt sneller begrepen.”

“Sommige uitdrukkingen haal je liever uit de ene taal, andere uit een andere taal,”

Souhail Mellas

Student sociaal werk

aldus Reda. Tyra geeft hem gelijk: “Voor een woord als ‘pesten’ zijn harceler of embêter eigenlijk geen goede alternatieven. Andere talen leggen soms een andere klemtoon door andere constructies: ‘Ik mis je’ zegt iets anders dan Tu me manques. Het Nederlands gebruikt wel meer Engels. Frans en Engels gaan minder samen,” stelt ze samen met de anderen vast.

Omgekeerd sijpelen ook Nederlandse woorden door in andere talen, maar die bestuiving vloeit vaak voort uit het onderwijs. Ayoub: “Ouders die zeggen ‘Allez, va chercherton boekentas’ – dat is een typisch voorbeeld.”

De invloed van het Arabisch in de spreektaal lijkt niet zo sterk. Souhail herinnert zich wel dat hij verrast was toen Ewa drerrie (hey gast) tienerwoord van het jaar werd bij Ketnet.

Over de jongeren rond de tafel zou professor Struys zeggen dat ze een groot ‘metalinguïstisch bewustzijn’ hebben. Mede dankzij hun meertaligheid snappen ze de achterliggende concepten van taal heel goed en kunnen ze die op een creatieve

‘LE PLURILINGUISME EST AUSSI UNE COMPÉTENCE LINGUISTIQUE’

FR Des études internationales montrent que la situation du néerlandais chez la jeune génération est loin d’être bonne. Nous avons parlé à un groupe de jeunes bruxellois néerlandophones à la fibre linguistique. Ils sont conscients de l’importance d’une bonne utilisation de la langue et de la distinction entre l’usage formel et informel. Mais ils ont d’autres standards que l’ancienne génération. Selon eux, leur plurilinguisme ainsi que leur communication rapide et créative sont aussi des compétences linguistiques.

manier toepassen. Daarbij scheppen nieuwe technologieën ook nieuwe mogelijkheden. Zo maakte Maya van de nood een deugd tijdens de coronalockdowns om haar Engels via Netflix en Tiktok aan te scherpen.

Nog een positieve ontwikkeling? Onze groep denkt dat veel jongeren makkelijker voor een publiek durven te spreken, omdat ze veel op sociale media zitten. Tegelijk bestaat er ook sociale angst om slecht beoordeeld te worden. En zo landen we bij Google Translate en AI: is het nog wel de moeite om zelf talen te leren? Ja, klinkt het haast unisono. “AI is een bedreiging voor het taalonderwijs,” oordeelt Reda. “Als je nog in een leerproces zit, kan je niet al je taken laten maken door artificiële intelligentie, want dan leer je zelf niets.” Tyra weet dat die nieuwe technologie grenzen tussen mensen kan slechten, maar zag ook hoe Oekraïners bij haar thuis het beu werden via schermpjes te communiceren. “Het blijft leuk om nieuwe talen te leren,” zegt Maya nog. “Mensen hebben je veel liever als jij echt hun taal spreekt.”

“BEING MULTILINGUAL IS A LANGUAGE SKILL AS WELL”

EN People not reading as much and language skills going down: international surveys are not kind to the state of Dutch among youngsters. We spoke to a group of language-loving Dutchspeaking Brussels youngsters. They understand the importance of using correct language and the distinction between formal and informal language. But their standards are not the same as those of the older generation. At the same time, they point out that their multilingualism, their way of communicating quickly and creatively are language skills too.

Tyra Ngonzele Bonkali Van Belle studeert Rechten: “Daar is correcte taal heel belangrijk.”

“Meertaligheid is belangrijker dan één taal tot in de details beheersen”

Macht en transparantie

Met verbijstering konden we de afgelopen dagen allemaal zien hoe in Frankrijk de samenleving in een mum van tijd in een haast apocalyptische situatie terecht is gekomen. Daarbij kwamen twee groepen lijnrecht tegen over elkaar te staan, opgepookt door de hyperefficiënte sociale media.

dat is barslecht voor het herstel van het vertrouwen tussen politie en burger.

Steven Van Garsse

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Uiterst rechts en uiterst links kunnen er vol op het orgel gaan. De ene wijst het lakse migratiebeleid met de vinger, de andere het systemische racisme en de discriminatie waar veel Franse jongeren dagelijks mee geconfronteerd worden. De Franse toestanden herinneren er ons aan hoe kwetsbaar democratie is. Ook in Brussel ontsnappen we niet aan de discussie. Want donderdagavond deelde onze hoofdstad mee in de klappen, met enkele uitgebrande wagens en oproer in sommige wijken. Toch moeten we vaststellen dat het ergste vermeden lijkt. De opstootjes konden vrij snel worden onderdrukt en vandaag kunnen burgemeesters en politie met enige voldoening terugkijken op hoe ze de spanningen in sommige moeilijke wijken met succes de kop hebben kunnen indrukken.

Het recept? De preventieve aanpak. Ervoor zorgen dat het niet tot een confrontatie komt. Dat begint al heel vroeg in het proces. Brussel lijkt geleerd te hebben uit de vroegere rellen. Politiecommissaris van de zone-Zuid legde op Radio 1 haarfijn uit hoe de politie de dialoog met de jongeren probeert te herstellen. Met vallen en opstaan, maar eveneens met kleine succesjes.

Hij zei ook hoe het politiekorps

in eigen boezem kijkt, en tracht om de agenten, die vaak uit Vlaanderen of Wallonië komen, zo goed mogelijk voor te bereiden op het Brusselse terrein, en vooroordelen, die er ongetwijfeld leven, weg te werken. Ook in andere politiezones wordt hard gewerkt om de vertrouwensbreuk tussen jongeren en de politie te herstellen, zoals in de zone-Noord, waar de politie een hele schoolwerking op poten heeft gezet. In de stad Brussel zijn er dan weer ouders in de Anneessenswijk die op acute momenten hun dienst bewijzen door de gemoederen tot bedaren te brengen en jongeren op te roepen tot kalmte. Toch blijft het ook hier een broos evenwicht dat snel weer verstoord kan raken. Zaterdag kregen de redacties een filmpje in de bus waarop te zien is hoe jongeren die ogenschijnlijk zonder bijbedoelingen rustig op een bank zaten op het Muntplein, zonder veel verweer overigens, preventief werden opgepakt. Vervelend aan het filmpje is dat het niet duidelijk is wat er precies aan de hand is. De politie wil of kan niet zeggen waarom ze zijn opgepakt en laat alleen weten dat het filmpje maar een deel van het verhaal is. Zo voedt dat weer het idee dat de jongeren ‘systemisch’ het slachtoffer zijn, en de politie de dader. En

Daarbij komt dat er net iets te veel ‘onduidelijke’ verhalen zijn de laatste paar jaar waar Brusselaars in contact met de politie overlijden. Of het nu om Ibrahima gaat, de jongen die in een cel aan een hartstilstand overleed na te zijn opgepakt omdat hij de politie filmde. Of om Sourour, die na een avondje stappen zichzelf zou hebben opgehangen in een politiecel. Dan zijn er nog Adil, die na een achtervolging op zijn brommer op een politiewagen botste en overleed, of Mehdi die stierf na een aanrijding met snelrijdende politieauto aan het Centraal Station.

Zelfs al gaat het hier om overlijdens met een accidentele oorsprong, vaak blijven de families op hun honger zitten over de precieze oorzaken, en vooral met het gevoel: dit had helemaal niet zo moeten lopen.

Bovendien staan de namen intussen ook symbool voor wat veel jongeren zelf met de politie hebben meegemaakt in hun eigen wijken, wat hen, opnieuw, het gevoel geeft dat ze er niet echt bij horen.

We kunnen ons moeilijk een maatschappij voorstellen zonder politie. Ze is een onvervreemdbaar onderdeel van onze democratie. Ze is er om de wetten te handhaven. Maar dat kan alleen werken als ze onkreukbaar is, en ze de macht die ze heeft gekregen in alle redelijkheid en proportionaliteit gebruikt.

Transparantie is daarbij essentieel, zodat de schaduwkanten in het machtsvertoon geen kans meer krijgen. Pas dan kan de preventie-aanpak echt werken.

“In veel politiezones wordt hard gewerkt om de vertrouwensbreuk tussen jongeren en de politie te herstellen”

De opstootjes in Brussel, geïnspireerd door wat er in Frankrijk gebeurde, konden vrij snel worden onderdrukt.

Big City.

Waar hee Vincent van Gogh in

Brussel gewoond?

Zijn bekendste werken maakte

Vincent van Gogh in de Provence, maar hoe kwam hij in Brussel terecht?

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Anouk uit Molenbeek. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

Over Vincent van Gogh is veel geschreven, maar zijn Belgische periode en vooral zijn passage in Brussel zijn veel minder bekend. Nochtans leerde hij hier tekenen. Meer nog: hij verkocht in Brussel het eerste en enige schilderij tijdens zijn leven. In 1890, het jaar dat hij stierf, kocht Anna Boch, zelf schilder, Rode Wijngaard op een expositie van de Vingtistes in de hoofdstad. Het was een zeldzaam succes in het leven van de Nederlandse schilder.

Toen Van Gogh in augustus 1878 op zijn vijfentwintigste in Brussel neerstreek, was zijn leven een puinhoop. Hij had van

Jonge duiven leren in vijf dagen vliegen

Rond deze tijd van het jaar krijgen jonge duiven vliegles van hun ouders. Zie je er eentje zi en op de stoep of in je tuin, dan is niets doen het beste.

Ongeveer 25 dagen nadat duiven uit hun ei zijn gekropen, duwen hun ouders hen uit het nest. Direct daarna krijgen ze vliegles: een vijfdaagse cursus waarbij het

jong op de grond zit, terwijl de ouders het van een afstand in de gaten houden. Het kan dan de indruk wekken dat ze alleen zijn gelaten of uit hun nest zijn geval-

alles geprobeerd: kunst verhandelen, lesgeven, boeken verkopen. Alles mislukte, ook zijn studies theologie. Om hem toch aan een opleiding te helpen, regelde zijn vader, een dominee, een plekje in een evangelische school op het Sint-Katelijneplein, waar hij in een omgebouwd pakhuis een opleiding tot zendeling volgde. Hij hield het nog geen drie maanden uit, onder meer door aanvallen van nervositeit en agressie. “Ik voel mij als een kat in een vreemd pakhuis,” schreef hij over die episode. Van Gogh trok zich daarop terug in zijn kamer in Laken en maakte geregeld wandelingen in de stad. Vooral de melancholie van de Maritiemwijk greep hem aan. Een sfeer die hij vatte in Au Charbonnage, een café aan de Koolmijnenkaai waarvan hij een schets maakte. Het is een van de weinige bewaarde tekeningen uit zijn Brusselse periode en geeft al aan waar Van Goghs ar-

tistieke voorkeur naartoe zou gaan: het leven van eenvoudige mensen.

In die grauwe periode las Van Gogh toevallig over de mijnwerkers in de Borinage. Begin de-

len, maar dat is meestal niet zo. Als je een vogeltje ziet liggen dat niet gewond is en al pluimen heeft, dan laat je het volgens Vogelbescherming Vlaanderen best gewoon zitten. De kans is groot dat moeder en vader in de buurt zijn om hun jong te beschermen en af en toe bij te voederen. Het jong mee naar huis nemen om ervoor te zorgen, is een bijzonder slecht idee. Zo mist de jonge duif een cruciale levensfase, en dat hypothekeert de overlevingskansen in de toekomst. Vrees je dat de vogel gevaar loopt

Tijdens de vlieglessen houden de ouders de jonge duiven van een afstand in de gaten.

cember 1878 trok hij als nieterkend evangelist naar de mijnen van Henegouwen om er het christelijke geloof te prediken. Ook dat draaide uit op een mislukking. Na een lange winterse

wandeling schreef hij in een brief aan zijn broer Theo: “Ik zal mijn potlood dat ik met grote moedeloosheid erbij neergegooid heb, weer ter hand nemen en weer aan het tekenen beginnen.” Daarvoor moest hij opnieuw naar Brussel, dat toen een bloeiende kunstscene had en voor veel Nederlandse kunstenaars een soort petit Paris was. In oktober 1880 betrok Van Gogh een kamer boven café Aux amis de Charleroi op de Zuidlaan 72 en legde zich toe op tekenen. Eerst als autodidact, later als leerling aan de Academie voor Schone Kunsten in de Zuidstraat. Toen hij er laatste werd op een schoolwedstrijd, trapte hij het er in december 1880 af.

Van Gogh kon nog even terecht in het atelier van bevriend kunstenaar Anthon van Rappard, maar verliet in april 1881 voorgoed onze hoofdstad om terug te keren naar zijn ouders in Gelderland. MW

Vlaamse feestdag

Op 11 juli viert ook Brussel de Vlaamse feestdag. BRUZZ is er de hele dag live bij en brengt verslag uit vanuit de stad.

Volg het ook via BRUZZ.be of BRUZZ radio

Vlaanderen feest, BRUZZ danst

We maken de hele namiddag live radio van op de Grote Markt en spelen je favoriete Brusselse en Nederlandstalige artiesten.

11 juli van 13u tot 18u met Robbe

omdat er bijvoorbeeld auto’s of katten in de buurt zijn? Dan kan je hem eventueel in een struik of heg plaatsen.

Verstoten

Heb je een jonge duif gevonden die nog kaal en klein is, of misschien alleen wat donsveertjes heeft? Probeer hem dan opnieuw in het nest te zetten. Let wel op: als het vogeltje er verzwakt uitziet, is de kans groot dat zijn ouders hem uit het nest hebben geduwd. Soms voelen ze dat er

iets mis is, en verstoten ze het jong om de gezonde kuikens meer eten en ruimte te geven. Als je geen idee hebt waar het nest zich bevindt, je er niet bij kunt of de vogel gewond is, dan breng je het jong best naar het vogelopvangcentrum. Brusselaars kunnen daarvoor terecht in het opvangcentrum voor vogels en wilde dieren op de Veeweydestraat in Anderlecht. AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Schoolkalender

In het Nederlandstalige onderwijs is de vakantie begonnen. In het Franstalige onderwijs is het nog een weekje wachten. Welk schoolsysteem vinden ketjes het beste?

Meer op BRUZZKet en op TikTok

delijk op de Koolmijnenkaai. Goghs Brusselse periode. STICHTING)

Anderstaligen leren Vlaamse uitdrukkingen tijdens dramalessen

‘Ik ben verrast dat ik het Nederlands zo’n leuke taal vind’

“Het is toch allemaal iets.” Of “Amai nog niet.” In dramalessen, georganiseerd door het Nederlandstalige volwassenonderwijs in Brussel, leren anderstaligen al acterend typisch Vlaamse uitdrukkingen. “Ik vind anders niemand om Nederlands mee te spreken.”

door Eva Christiaens foto’s Ivan Put

Mag ik binnenkomen?”

“Ik zei toch dat er niemand thuis is.”

In zingende intonatie spelen klasgenoten Naomi en Natasha* een kort stripverhaal na. Nog niet op het grote podium, maar in een ruim klaslokaal aan het Rouppeplein. Ze geven elk personage een andere stem en gebruiken grote handgebaren. De rest van de groep luistert met gesloten ogen. “Fantastisch,” zegt leerkracht Sarie Vlassak na hun dialoog. “We kunnen ons meteen inleven in de personages, net een tekenfilm!”

In de toneelklas van het Nederlandstalige volwassenenonderwijs Lethas zitten normaal twaalf cursisten, maar deze laatste

les zijn maar vijf van hen door de regen hier geraakt. Alle banken staan aan de kant, voor de gelegenheid zijn er chips en koekjes en er wordt vrolijk gelachen. “Ik vind de lessen heel grappig. We leren ook zoveel elke week,” zegt Natasha, die sinds twee jaar in Brussel woont. Ze komt liever niet met haar naam in de krant. Ze is Russische, woonde jaren in Oostenrijk, maar volgde haar partner in coronatijden naar een nieuwe job in Brussel. “Omdat ik al Duits ken, is Nederlands voor mij niet zo moeilijk. Maar ik hou ervan om nieuwe talen te leren en wie weet kan ik met het Nederlands wel een dag per week extra werk vinden. In Vlaanderen zijn meer jobs en ben je beter betaald dan in Brussel, hoorde ik.”

Natasha werkt nu als zelfstandig eventplanner. Ze is fijn gebouwd en gaat helemaal op in de oefeningen. “Een kennis had me meegenomen en is nadien gestopt, maar ik vond het super,” lacht ze.

In deze dramales aan het CVO leert ze typische uitdrukkingen en Vlaamse tussentaal begrijpen. “Amai nog niet,” is zo’n zinnetje dat leerkracht Vlassak de groep laat oefenen. Of nog: “Het is toch allemaal iets”, “Eerst zien en dan geloven” en “Zwijgt ervan”. De cursisten moeten elk een zinnetje uitkiezen, het zo vlot mogelijk na elkaar zeggen en er in verschillende emoties op reageren. “Allee, komaan,” reageert de Argentijnse Jorge dan bijvoorbeeld. Het komt er erg Vlaams uit. ▼

juli. Anderstaligen leren Vlaamse uitdrukkingen

“Ik leer nu anderhalf jaar Nederlands en de uitspraak blijft moeilijk,” vertelt de Argentijn. De ‘u’ bijvoorbeeld klinkt wat als een ‘oe’ en de doffe ‘e’ is ingewikkeld te herkennen, vindt hij. Jorge wil volgend jaar aan de slag in Vlaanderen, maar daarvoor moet hij de taal voldoende kennen. “In deze toneelcursus leer je vlot en spontaan spreken. Dat miste ik in de gewone lessen,” zegt hij. Het gaat in de dramaklas om durven te spreken, zegt docent Vlassak. “Het succes zit hem in het leren in een speelse context. Meer timide cursisten zie je altijd evolueren. Ik beoordeel zeker niet alleen hun voortgang van het Nederlands, ook hun vlotheid van spreken. En het is altijd leuk als sommigen later verder willen met theater.”

Troef op het werk

Aan het CVO Lethas leren 6.700 cursisten dit schooljaar Nederlands voor anderstaligen, onder wie deze twaalf aanstormende acteurs. Samen met de drie andere centra voor volwassenenonderwijs in Brussel (Ligo, CVO Semper en GO! CVO Brussel) waren de NT2-cursisten tot voor de covidcrisis met zo’n 20.000 per jaar. Recente cijfers ontbreken bij het Agentschap Onderwijs, maar volgens de scholen komen zij nu opnieuw vaker opdagen – na een flinke terugval in 2020 en 2021. “De stijging van de inschrijvingen gaat wel minder snel,” zegt directeur Veerle Adams van het CVO Lethas. “De voorbije tien à vijftien jaar groeide het belang van het Nederlands in Brussel en zagen we het aantal inschrijvingen fors toenemen. Sinds corona is dat gestagneerd, misschien ook door de krapte op de arbeidsmarkt. Het lijkt nu minder belangrijk om Nederlands te kennen om een goede job te vinden. Werkgevers kunnen het zich niet altijd

permitteren om streng te zijn.” Vijf jaar geleden voerden VDAB en Actiris ook meer actief campagne om Brusselaars naar Nederlandstalige jobs te leiden, met voetbalicoon Vincent Kompany. Het Huis van het Nederlands plant dit najaar een nieuwe, kleinere campagne rond hetzelfde thema.

Verplicht of niet, veel cursisten in de Nederlandse les hopen toch om hun kansen op de arbeidsmarkt te verbeteren. “Ik werk bij een vzw in Brussel en moet daar nu al Nederlands spreken. Ik zocht naar een manier om dat spontaner en vlotter te kunnen,” zegt de Franstalige Mariam uit Sint-Pieters-Leeuw in de theaterklas. “En omdat ik in Vlaanderen woon, vind ik het ook mijn plicht om Nederlands te kennen,” zegt ze. De Franstalige Ani volgt dan weer theaterles om leerkracht Nederlands te worden.

De Chinese Yue Yang zit niet in de theaterles, maar in een les conversatietechnieken in het lokaal ernaast. Ze oefent Nederlandstalige gesprekken, zoals kaas kopen op de markt, met haar Russische klasgenoot Anna Kuzmina. “Voor mij zijn de klanken ‘ui’ van huis, ‘eu’ van deur en ‘ij’ van lijn nog erg moeilijk,” vertelt ze, terwijl de leerkracht haar en Anna vriendelijk bijstuurt. “Ik kies ervoor om Nederlands te leren omdat je met een job in Vlaanderen sneller een arbeidskaart krijgt dan in Wallonië. Je hoeft er minder te verdienen om te mogen blijven werken,” zegt de Chinese.

De looncriteria waarover ze spreekt zijn vastgelegd door de gewesten: Vlaanderen voorziet inderdaad in een gunstiger tewerkstellingsbeleid voor hooggeschoolde jongeren onder de 30 jaar. Voor Yue was Nederlands ook de eerste taal die ze hoorde in België, tijdens haar masterjaar in Leuven. “Nadien liep ik stage en werd ik vrijwilliger

bij Fedasil,” vertelt ze. “Ik verhuisde naar Brussel voor de culturele diversiteit.”

Oefenen, oefenen, oefenen

De extra modules Nederlands, zoals theater en conversatie, zijn een aanvullend programma op de reguliere lessen, die elke ochtend worden gegeven aan het CVO Lethas. Wie wil, kan in de namiddag blijven voor extra oefeningen. “Het belangrijkste om een nieuwe taal te leren, is oefenen, maar net dat is de grote moeilijkheid in Brussel,” vertelt leerkracht Greet Noblesse uit de conversatieklas. “Onze cursisten komen niet snel iemand tegen die met hen Nederlands praat. Je ziet ook niet zomaar in welke cafeetjes vaker Nederlands wordt gesproken. Wij proberen dat op te vangen door hen naar de gemeenschapscentra of Nederlandstalige hobby’s te leiden. Om Nederlands te leren in Brussel, moet je echt actief buitenkomen.”

Zo’n plek of een groepje vrienden vinden om Nederlands te spreken, was voor Natasha een reden om zich aan te sluiten bij de theaterles. “Anders heb ik niemand om die taal te oefenen. Een keer belde ik naar een gemeentedienst in Sint-LambrechtsWoluwe, waar ik woon, om te melden er een dode duif in mijn straat lag. Ik was zo trots

“Onze cursisten komen niet snel iemand tegen die met hen Nederlands praat. Je ziet ook niet zomaar in welke cafeetjes vaker

Nederlands wordt gesproken”

Greet Noblesse

Leerkracht in de conversatieklas

dat ik dat in het Nederlands kon uitleggen, maar niemand begreep mij,” zegt ze. “De medewerkers spraken alleen Frans. Dat is demotiverend.” Ze sluit via het CVO ook graag aan bij uitstapjes in het Nederlands, naar het Magrittemuseum of het Europees Parlement. Het CVO experimenteerde verder al met koken in het Nederlands, zingen in het Nederlands en zelfs gezelschapsspelletjes spelen in het Nederlands. Of de module ‘Vlamingen begrijpen’ om typische spreektaal te kunnen herkennen, net als een cursus met woordenschat om te solliciteren voor jobs bij de overheid.

“Het gaat dan ook om zelfredzaamheid en fouten durven te maken,” zegt Nicolaj Vercruysse, vanaf september de nieuwe directeur van het CVO Lethas. “De hoofdgroep van de cursisten heeft een duidelijk doel: een job, een opleiding of hun kinderen. Zij komen vooral overdag. In onze avondcursussen zien we dan weer veel mensen die al een job hebben. Zij zijn vaker hoger opgeleid en volgen de lessen niet omdat het verplicht is.” Dat gebeurt trouwens meer en meer online, een erfenis van corona. Zo’n twee derde van alle cursisten volgt Nederlands voor zijn job of studie, een kwart van de groep doet dat verplicht in het kader van een inburgeringstraject.

Nederlands leren in een speelsere omgeving, zoals hier in een dramaklas, helpt om het ook elders te durven spreken.

naar België en blijven we voorlopig hier. Dankzij mijn Zuid-Afrikaans begrijp ik het Nederlands al goed, maar ik wil beter worden om hier in de IT-sector te kunnen werken.” Voorlopig heeft Jovan vooral horeca-ervaring. Hij oefent erg vlot zinnetjes Nederlands met zijn klasgenoot Marie-Rose Edou, een Kameroense uit Gabon, die met hem in april begon. “Had ik in het Frans willen werken, dan had ik net zo goed in Gabon of Frankrijk kunnen blijven, maar ik ben net geïnteresseerd in culturele uitwisseling en de charme van het Nederlands,” zegt zij. “Ik oefen elke dag online en met boeken.”

En dan zijn er nog combinaties mogelijk, niet zelden met de liefde. In de conversatieklas leert Jovan Dreyer, een Zuid-Afrikaan, nu sinds april Nederlands. Hij doet dat in het kader van zijn inburgeringstraject, maar volgde ook zijn partner naar ons land. “We hebben elkaar leren kennen toen we allebei werkten op een cruiseschip, en nu hebben we een kind,” zegt hij vrolijk. “Haar ouders zijn oud aan het worden, dus wou ze terug

Ook de Russische Anna, die met Yue op de doffe ‘e’ oefent, volgde haar Belgische partner naar Brussel. Ze leerde hem kennen toen hij in Moskou was voor een zakenreis, maar hij moest nog regelmatig in de VS zijn. De twee kregen een kindje niet lang voor de eerste coronalockdown. “Toen die begon, zat hij vast in de VS en dat duurde twee jaar,” vertelt Anna. “Bij het begin van de oorlog met Oekraïne heb ik niet getwijfeld: ik ben onmiddellijk naar België gereisd met een toeristenvisum om bij zijn familie te wonen. Nu zijn we herenigd,” zegt Anna. Haar dochtertje gaat in Brussel naar de Nederlandstalige kleuterschool en Anna meldde zich al aan als vrijwilliger aan de schoolpoort. “Ik ben verrast dat ik het Nederlands zo’n leuke taal vind. Nu kan ik thuis tenminste meepraten met mijn partner, dochter en schoonfamilie. Al was ik wel even in paniek toen ik merkte dat iedereen in Brussel Frans praat (lacht). Dat is voor later.”

(*) Natasha wilde liever anoniem blijven. Echte naam bekend bij de redactie.

APPRENDRE LE NÉERLANDAIS EN JOUANT LA COMÉDIE

FR « Amai nog niet » ou « het is toch allemaal iets » sont des expressions flamandes que des allophones apprennent pendant les cours de théâtre et tables de conversation dispensés par l’enseignement pour adultes néerlandophone. Le théatre permet de parler de façon plus informelle, selon les participants. « Il s’agit d’autonomie et d’oser commettre des erreurs », dit le directeur de l’école CVO Lethas, Nikolaj Vercruysse. « La majorité de nos apprenants ont un objectif clair : un emploi, des études ou leurs enfants. » Même s’il y a moins d’inscriptions qu’avant la pandémie. Selon la direction, c’est parce que les employeurs seraient devenus moins stricts.

STUDENTS LEARN FLEMISH AS PART OF DRAMA LESSONS

EN ”Amai nog niet” or “het is toch allemaal iets”: in drama classes in Dutch-speaking adult education, foreign-language students learn typical Flemish expressions while acting or in twos in conversation class. That makes speaking easier, the participants say. At CVO Lethas, the modules also serve as additional practice opportunities. “It’s about self-reliance and daring to make mistakes,” says director Nikolaj Vercruysse. “Most of our students have a clear goal: a job, further studies or to help their children.” But there are fewer registrations than before Covid, the head team says that that might be because employers are less strict now.

De slaapkamer. Loïc

Loïc is 14 en woont in Laken. Hij speelt voetbal in Halle, maar probeert ook elke dag te oefenen op zijn trompet.

‘Mijn broers hebben me trompet leren spelen’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een jongere in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij trompe ist Loïc (14), die met zijn broers en zus in Laken woont. "Ik ben de op één na jongste, in een gezin van zeven kinderen."

door Jasmijn Post foto Saskia Vanderstichele

Je gaat naar de middelbare school in Je e. Welke vakken volg je het liefst?

Alles wat sport is, vind ik fijn, rekenen ook, en Frans. Ik sport elke dag en Frans volg ik graag omdat ik er altijd goed in ben geweest.

Welke studies interesseren je?

Ik zou iets kiezen waarmee ik goed werk kan vinden. Ik vind architectuur heel interessant. Met mijn interesse in tekenen en wiskunde kan het een goed idee zijn om dat te studeren. Je ziet soms huizen waarvan je denkt: hoe zijn die nu weer gebouwd? In de Woluwes en in Watermaal-Bosvoorde zie ik hele mooie gebouwen, dat geeft zin om te tekenen.

Je tekent graag, wat doe je verder graag buiten school?

Ik speel voetbal, drie keer per week in Halle op interprovinciaal niveau. Tot mijn elfde speelde ik alleen met vrienden, daarna ben ik ingeschreven bij een voetbalteam in Jette, dicht bij het Atomium, nu ga ik naar Halle.

Je speelt trompet. Lukt dat nog met al dat sporten?

Het lukt elke dag wel om dertig minuten te vinden of een uur.

Hoe ben je begonnen met trompet te spelen?

Ik zag het bij mijn broers, die al in de kerk speelden. Dat heeft me gemotiveerd om het ook te leren.

Trompet is geen gemakkelijk instrument, zeker niet in het begin. Wat motiveerde je om

door te ze en tijdens het leren?

Mijn oudere broers zien spelen in de kerk en het plezier dat ze daarbij hebben. We spelen elke zondag. Mijn broers hebben het me hebben geleerd. Ze zeggen altijd dat ik moet verbeteren, ze zijn wel streng voor me. Ik ben de op één na jongste, in een gezin van zeven kinderen. We spelen in de Fanfare Kimbanguiste, afgekort FAKI, die door mijn overgrootvader mee is opgericht.

Wil je een stukje spelen?

(Heldere en perfect beheerste trompetmuziek vult de ruimte).

Wat heb je laten horen?

Het is een muziekstuk dat we spelen in de kerk. Er is normaal tekst bij, maar we interpreteren het met instrumenten.

Wat zou je willen veranderen in Brussel?

Niet veel, behalve op het vlak van misdaad. Er zijn vaak gevechten met de politie. Ik zie hoe hier verboden middelen verkocht worden, vuurwapens zijn er ook in de stad, maar dat zie ik gelukkig niet.

Als je de chef van de politie was, wat zou je dan doen?

Alle marchandise van de dealers in beslag nemen. Ik denk dat het zou helpen. Dan zou de verkoop meteen stoppen en verdwijnen er minder mensen in de cel.

Wat doe je graag in de stad?

Brussel is een kleine stad, dus je kunt je gemakkelijk bewegen. Ik

ga meestal naar Jette, maar ik hou ervan om overal heen te gaan. Soms ga ik naar Watermaal-Bosvoorde om daar rond te wandelen. Ik bedenk ‘s avonds al waar ik de volgende dag heen wil gaan, soms ook met vrienden om te wandelen en praten.

Waarover praten jullie?

Over voetbal bijvoorbeeld. We stellen ons onze toekomst in het voetbal voor, of we praten over de wedstrijden. Het is onze droom om professioneel voetballer te worden.

Wie is je grote voorbeeld?

Cristiano Ronaldo, want hij heeft altijd hard gewerkt sinds hij klein was en op een dag heeft hij het gemaakt. Dat is wat ik ook ga doen, quoi

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer

Naar een idee van de Volkskrant

FR Loïc, 14 ans, de Laeken, joue au foot au niveau interprovincial et aime jouer à la trompette, inspiré par ses frères et son grandpère, qui n’est autre que le fondateur de la Fanfare Kimbanguiste (FAKI). Tout comme Cristiano Ronaldo, Loïc croit au travail acharné dès le plus jeune âge. Reste à voir s’il fera carrière comme footballeur, architecte ou trompettiste.

EN Fourteen-year-old Loïc from Laken/Laeken plays football at the inter-provincial level and enjoys playing the trumpet too, inspired by his brothers and by his grandfather, who was the founder of the church brass band. Just like footballer Cristiano Ronaldo, Loïc believes that hard work from early on will pay off. Will he have his break-through as a footballer, architect or trumpeter?

‘MES FRÈRES M’ONT APPRIS À JOUER DE LA TROMPETTE’

"Ik speel in de fanfare die mijn overgrootvader mee hee opgericht”

‘MY BROTHERS TAUGHT ME HOW TO PLAY THE TRUMPET’

Vieze Meisje, ofte Alan Van Rompuy en Maya Mertens: “Ik vlecht verschillende talen door elkaar, om te tonen dat we hier in een prachtige talige soep zwemmen.” © FLEUR

11 juli. Hoe Brussel een vrijhaven geworden is voor Nederlandstalige muzikanten

hele tijd andere talen horen, maakt je geest flexibeler’

Zal de volgende Bazart of Niels Destadsbader zich vanuit Brussel roeren? Kleine kans, daarvoor zijn de hoofdstedelijke muzikanten die zich van het Nederlands bedienen te eigenzinnig. Een bloemlezing uit een creatieve vrijplaats. “We zitten hier dichter bij het experiment dan bij de massa.”

door Tom Zonderman

Wat als het allemaal niet goedkomt / Hoe kleur ik dan mijn toekomst /Zal die grijzer zijn als de blok waar ik woon / Of blinken in de zon als de buurman zijn gazon / Hoe dan ook eindig niet meer broke” (Uit ‘Wat als het allemaal niet goed komt’, LeBlanc, 2022)

Stikstof en Zwangere Guy hebben Brussel op de kaart gezet als een plek waar je ook in het Nederlands uit de voeten kan als popartiest. In hun kielzog zit een heel leger hoofdstedelijke jonge wolven dat complexloos door het Nederlands banjert, zonder dat het zich als voorvechter van die taal ziet. Van Chibi Ichigo over Ikraaan tot De Nooit Moede, Alex Deforce, Vieze Meisje en Brihang, allemaal

rekken ze het Nederlands op tot de creatieve poptaal die we er vroeger niet in zagen of durfden te zien.

“Dat Nederlands is een groot deel van mijn identiteit,” zegt Daan De Witte, alias LeBlanc, de jonge Brusselse rapper die Moedertaal aanstuurt, een collectief dat Nederlandstalige rap en pop in de kijker zet. “Ik heb veel Franstalige vrienden die rappen. Voor hen ben ik die Nederlandstalige guy, terwijl zij gewoon Brusselaar zijn. Nederlandstalige Brusselaar is specifieker, het is een hokje ernaast. Misschien is die taal daarom ook wel belangrijk voor mij.”

De Witte kreeg zijn liefde voor taal van thuis mee. Zijn moeder is lerares Nederlands, ze koestert poëzie en theater. “Voor het slapengaan las ze geen verhaaltjes maar gedichten voor.” (Lacht) De Witte heeft er nooit aan getwijfeld om in het Nederlands te

rappen, ook al waren er veel meer voorbeelden in het Engels of het Frans. “Er is nog niet meteen een Nederlandstalige Kendrick Lamar. Maar dat heb ik aangevuld door veel naar Nederlandse rappers te luisteren.”

Tranen slapen in een zee van bier / Laat ze parelen langs mijn slapen hier / Ik bewaar ze als een souvenir / Je hebt de jouwe en ik heb mijn manier”

(Uit ‘Sluikstort’, Vieze Meisje, 2023)

Je kan ook gewoon als Nederlander hier aanspoelen, zoals de Amsterdamse Maya Mertens, die zeven jaar geleden via een tussenstop in Antwerpen in Brussel

‘De

juli. Hoe Brussel een vrijhaven geworden is voor Nederlandstalige muzikanten

belandde. Eerst waagde ze zich aan kleurrijke synthsmartlappen met In Een Discotheek, nu vormt ze samen met Alan Van Rompuy het veelkantige Nederlandstalige elektroduo Vieze Meisje. “In Brussel zijn er ook Frans en Engels in mijn teksten geslopen,” zegt ze. “Dat vind ik logisch, aangezien je hier als Nederlandstalige toch flink in de minderheid bent. Ik vlecht verschillende talen door elkaar, om te tonen dat we hier in een prachtige talige soep zwemmen.”

Ooit begon Mertens in het Engels, maar de spitsvondigheid en de hyperlokaliteit van het Nederlands dat ze gebruikte om korte gedichten te schrijven, lagen haar uiteindelijk beter. “En ik hou van directheid, zoals die ook in mijn performances zit. In de popmuziek zijn we vertrouwd met het Engels, dat gaat er als een soort van saus in. Maar je hebt altijd wel die vertaalslag nodig.”

Spinvis en De Jeugd van Tegenwoordig hebben getoond dat je om in het Nederlands te zingen geen droge troubadour hoeft te zijn, zegt ze. Eefje de Visser en Roosbeef maakten het daarna een cool indiepopidioom. “En nu zie je bij jongere artiesten als Sophie Straat en Goldband een herwaardering voor de smartlap en het omarmen van een volkser element.”

Mertens wordt soms aangekondigd als “Nederlandstalige elektronica-artiest”, maar die taalstempel mag achterwege gelaten worden. “Voor mij is het belangrijk dat ik vrij ben in de taal die ik zing. Omdat Nederlands mijn moedertaal is, is dat gewoon de meest logische keuze. Maar ik ben geen purist die de Nederlandsche taal een plek wil geven, ik wil geen vaandeldrager van het Nederlands worden. Ik zie taal als een bewegend ding.

Als ik achter Brusselse jongeren wandel die Frans, Arabisch en Nederlands door elkaar gebruiken, ben ik blij.”

In mijn hoofd is er een liefdesserenade met een beat / Het klinkt als een geile mus / Een prelude naar een kus”

(Uit ‘Geile mus’, Azertyklavierwerke, 2022)

Casper Van de Velde

Muzikant bij Schntzl en Simba

Dichter en schrijver Alex Deforce: “Ik kreeg soms reacties van Franstaligen dat ze niet wisten dat le flamand zo goed kon klinken.”

Die keuze die geen keuze is, is een rode draad in de Nederlandstalige Brusselse scene. “Ik gebruik Nederlands in sommige van mijn liedjes, maar ik zie mijzelf niet als een Nederlandstalige artiest,” zegt Alan Van Rompuy, die behalve bij Vieze Meisje ook zelf aan een eigenzinnig idioom knutselt onder de noemer Azertyklavierwerke. Net zoals hij in het dagelijkse leven met zijn vrienden doet, switcht hij in zijn muziek tussen Nederlands, Frans en Engels. “Mijn muziek is een weerspiegeling van Brussel. Ik merk dat de boomergeneratie nog vasthangt aan het belang van tweetaligheid en resoluut voor het Nederlands kiest in de stad. Daar zit nog ergens die geschiedenis achter van Vlaamse Brusselaars die graag hun stem laten horen omdat ze zich gediscrimineerd voelen. Mijn leeftijdsgenoten malen daar niet meer om.”

Ooit leek het de logica zelve voor Vlamingen om zich voor alternatieve pop en rock te bedienen van het Engels, maar die tijd ligt achter ons. “Wellicht heeft dat ook te maken met het internet,” zegt Van Rompuy, alle grenzen zijn vervaagd. “Maar bijvoorbeeld in de jaren 1990 zag je ook dat bands groter wilden worden, en internationaal een rol wilden spelen. Daarvoor was Engels de meest logische keuze. Ik denk zo helemaal niet meer. Binnenkort spelen we met Vieze Meisje in Noorwegen, en we hebben ook pas in Berghain opgetreden, de club in Berlijn. Dat werkte heel goed. Net zoals ik naar een Turkse band kan luisteren waar ik niets van versta, maar wel de energie voel.”

De Brusselse diversiteit speelt een grote rol in hoe dat Nederlands als poptaal is bevrijd, zegt dichter en schrijver Alex Deforce, die samen met onder meer Victor De Roo zijn woorden op muziek zet. “Jonge mensen zijn daar heel eerlijk in, het is geen pastiche, maar er zit ook geen profileringsdrang in. Artiesten, maar ook luisteraars, zaten lang in een kramp over dat Neder-

“Brussel is een vrijhaven om te experimenteren. Dat weerspiegelt zich in hoe muzikanten omgaan met het Nederlands”

lands. Ze wilden met Engels de wereld veroveren. Dat is voorbij. Jonge mensen denken wereldwijd, maar kijken heel lokaal.”

De stilte en wat ze is / De stilte voor wat ze was / Gekomen om te roepen / Gebroken gegaan / Stilte zonder wijzerzin”

(Uit ‘Tussenbruggen’, Alex Deforce & Paulo Rietjens, 2022)

“Brussel is een soort van enclave, een vrijhaven om te experimenteren, en dat weerspiegelt zich ook in hoe muzikanten omgaan met dat Nederlands,” zegt Casper Van de Velde, de drummende helft van Schntzl. Net als zijn bloedbroeder Hendrik Lasure maakte hij een soloplaat in het Nederlands, en wel onder de koninklijke naam Simba. “We zijn minder bezig met wat er in Vlaanderen of Wallonië gebeurt.” Alan Van Rompuy ziet een gezonde dynamiek. “De lat wordt op natuurlijke wijze hoog gelegd. Je wordt constant geprikkeld door nieuwe dingen en culturen. In andere steden merk ik soms dat het Nederlands uit de weg wordt gegaan, hier niet.” Volgens Mertens worden Nederlandstalige Brusselaars net uitgedaagd door de diversiteit van Brussel. “Je wordt de hele tijd geconfronteerd met andere talen op straat, dat moet je geest wel flexibeler maken. Dat hoop ik toch.”

Een soortgelijke gedachte horen we ook bij Deforce. “Brussel is zo chaotisch, deze stad heeft geen logica – in hoe de mensen

met elkaar spreken, in zijn wegwijzers die nergens op slaan, in straatnamen die vertaald zijn toen de verantwoordelijke Nederlands op congé was. (Lacht) Maar dat vind ik net heel dankbaar bij het schrijven. Het maakt dat we op een lossere manier omgaan met onze taal. Je hebt ook geen andere keuze dan dat los te laten. Als je in Brussel woont en echt aan je taal hecht, ga je de hele tijd nerveus rondlopen.”

Deforce merkt een nieuw soort exotisme op bij de jeugd. “Jonge Franstalige Brusselaars zullen misschien Brihang niet kennen, maar Zwangere Guy wel. Er zijn veel meer bruggen tussen de verschillende scenes dan tien jaar geleden. Bij performances met mijn album Nachtdichter kreeg ik soms reacties van Franstaligen dat ze niet wisten dat le flamand zo goed kon klinken. Vaak zitten ze nog met een trauma van hun middelbare school, waar de leraar hun op een fascistische manier Nederlands in de maag splitste.” (Lacht) Dat trauma is wederzijds, zegt Mertens. “Zowel Franstaligen als Nederlandstaligen kennen die gêne. Muziek kan die drempels verlagen.”

Vers gemaaid gras / Strepen in de lucht / Dronken dansen wij / De nacht in / Kruipen door het zand / Met de neuzen in dezelfde richting / Wat als wij de wereld begrepen”

(Uit ‘Een kind danst op tafel’, Simba, 2023)

UN PORT FRANC LINGUISTIQUE

Flowen kan het Nederlands zeker, maar een makkelijke taal is het niet. “Goeie Nederlandstalige teksten schrijven is een queeste,” zegt Casper Van de Velde. “Ik kijk op naar artiesten die dat vlot kunnen, zoals Spinvis en Gorki. Aan de andere kant primeert voor mij de muziek, de woorden moet je vooral goed kunnen zingen. Ik versta ook niet alles van wat de Britse groep Cocteau Twins zingt, maar toch raakt mij dat heel hard.”

In het Engels of het Frans gaat dat zingen sowieso als vanzelf, zegt Alex Deforce. “Alles lijkt meteen op zijn plaats te vallen, alsof de woorden magneetjes zijn die spontaan bij elkaar aansluiten. Dat lijkt een voordeel, maar zo wordt het snel eenheidsworst. Je ziet de mens achter de tekst niet meer. In het Nederlands heb je meteen door dat het een song is van Zwangere Guy of van Brihang. Het nadeel is dat je daar harder voor moet werken, het is schrappen en schaven, want er werkt altijd wel een woord tegen.”

Van Rompuy vindt het fijn om abstract te gaan, of om alledaagse of rare woorden te gebruiken. “Ik merk dat ik anders nogal snel uitkom bij iets wat lijkt op fake poetry, en dat is niet per se een zone waarin ik wil zitten.” Ook Mertens noemt het Nederlands “een fijne uitdaging. Met zijn lange woorden is het vaak proppen als je iets wilt zeggen. Maar die speeltuin is waar het te doen is.” Dat die speeltuin in onze hoofdstad ligt, is zoals hoger beschreven geen toeval. “Artiesten zitten hier dichter bij het experiment dan bij de massa, dat is iets waar ik graag in gedij. Ik ben blij dat daar in Brussel ook een podium voor is.”

A FREE PORT FOR LANGUAGE

FR Stikstof et Zwangere Guy ont montré qu’à Bruxelles, on pouvait aussi se faire connaître comme artiste pop en néerlandais. Dans leur sillon, une armée entière de jeunes loups de la ville s’adonne sans aucun complexe aux joies de la musique en néerlandais, et sans avoir l’impression d’être des militants du néerlandais. Chibi Ichigo, Ikraaan, De Nooit Moede, Alex Deforce, Vieze Meisje, Azertyklavierwerke ou LeBlanc utilisent tous le néerlandais comme langue de création, cette même langue qu’on ne voyait pas ou n’osait pas voir comme telle avant. « Bruxelles est un port franc pour l’expérimentation, et cela se reflète aussi dans la relation des musiciens au néerlandais », dit Casper Van de Velde alias Simba.

EN In the recent past, Stikstof and Zwangere Guy put Brussels on the map as a place where a pop artist singing in Dutch can make it too. In their wake comes a whole army of metropolitan young wolves unashamedly performing in Dutch but without considering themselves champions of that language. From Chibi Ichigo to Ikraaan, from De Nooit Moede to Alex Deforce, and from Vieze Meisje and Azertyklavierwerke to LeBlanc, they all stretch Dutch into a creative pop language we never dared see it as in the past. “Brussels is an enclave. This city is a free port for experimentation, and that is reflected in how musicians handle Dutch,” says Casper Van de Velde alias Simba.

Daan De Witte, alias rapper LeBlanc: “Het Nederlands is een groot deel van mijn identiteit.” © Laurens Leroy

Trachet.

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

De inkt van de Vlaamse canon is nog niet opgedroogd of daar komen ze alweer met iets nieuws: ‘Vlaams culinair erfgoed’. Er was een centrum voor in Brugge gepland, maar Antwerpen eiste dat zopas voor zichzelf op.

Ik wil hier een lepel breken voor oud Vlaams erfgoed: pap. De Amerikanen, John Harvey Kellogg op kop, hebben ons de ontbijtgranen opgedrongen, maar vóór die tijd at ruraal Vlaanderen pap. Melkpap, broodpap, havermoutpap, bierpap, gortepap, bloempap. Het woord pap wordt elders niet gebruikt (een beetje in het Italiaans, naar het schijnt). In Frankrijk heeft men het over bouillie of panade (broodpap), porridge in het Engels, in andere landen congee van rijst of polenta van maïs of kastanjes, allemaal vormen van pap. Pap eten gaat terug tot de oudheid. De deugdzame Romeinen aten eenvoudige puls, een pap van granen en bonen. Maar vandaag is pap als dagelijkse voeding verdwenen uit onze streken. Toch al enkele generaties. De dag begon met een bord pap, dan draaiden onze

voorouders hun bord om om er eventueel nog een boterham op te ‘plekken’. Pap maakte ook deel uit van rituelen zoals de ‘zieltjespap’, die van melk, bloem en suiker werd gemaakt op de avond voor Allerzielen (2 november). Men doopte er soldaatjes witbrood in. Eén bord werd in de kast gezet voor de engelen. De volgende ochtend was dat bord miraculeus leeg.

Pap was zo dagelijks dat het symbool ging staan voor sleur. Vooral de karnemelkpap van West- en Frans-Vlaanderen kende zijn haters De streek was een groot productiecentrum van boter, en de boeren bleven dus achter met sloten karnemelk. Die probeerden ze dan weg te werken in allerhande recepten voor het eigen gezin. En voor de dieren op het erf. Maar dat stak snel tegen. Jacques Messiant verzamelde in zijn boek La cuisine flamande uit 1998 de volkswijsheid: “Je moet met drie zijn om je met pap bezig te houden: de eerste grijpt de ketel, de tweede doet de deur open en de derde gooit alles naar buiten.”

Thuis heb ik nog kerremèkpap mogen proeven, maar dan

bij speciale gelegenheden. Pap was zeker geen dagelijks voedsel in mijn eerder stedelijke familie.

Neem een liter karnemelk en meng die goed met een lepel of twee bloem. Goed kloppen om eventuele klonters te voorkomen. Breng dan aan de kook en doe er zoveel appels in als er papeters zijn. Het klokhuis heb je verwijderd met de appelboor. De appels werden thuis niet geschild. Maar in andere gezinnen deden ze dat wel en kookten stukjes appel mee tot moes. Laat héél zachtjes koken tot de appels gaar zijn (testen met een priem of ze zacht zijn). Serveer dan een appel in een soepbord met de pap en versier met bruine suiker en een lepel boter.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

“De Amerikanen, John Harvey Kellogg op kop, hebben ons de ontbijtgranen opgedrongen”

Na vijf jaar stilstand trekt filmkaravaan PleinOPENair weer door de stad. De openluchtcinema met het hevigste stadsengagement kon op geen boeiendere plek verrijzen dan het Moeras van Wiels. “Wij kiezen niet enkel om de esthetiek of het plezier voor een plek, ons gaat het om het urbanistische verhaal.”

door Niels Ruëll, foto’s Saskia Vanderstichele

‘Onze films boksen hier op tegen kikkers en treinen’

Openluchtcinema. PleinOPENair verrijst uit haar moeras

Waar eerst gekeken? Naar de aalscholver tussen het riet?

Drie juveniele dodaarzen op wandel? Een man die gehurkt met een ver vaderland telefoneert? Drie jonge tieners op zoek naar de juiste flow voor hun raps? De uitbundige streetart op de muur van het hogergelegen treinspoor? De grote keizerlibel boven het water? Of toch maar de twee betongiganten die het Moeras van Wiels aan het oog onttrekken: het centrum voor hedendaagse kunst Wiels en het even imposante als lege Métropole-gebouw?

PleinOPENair, de filmkaravaan van Cinema Nova die vijf jaar stillag, strijkt dit weekend opnieuw op een wonderlijke locatie neer om gratis concerten, films en gezelligheid aan te bieden. Het idee ontstond in de jaren 1990. “We vroegen ons met Cinema Nova af wat we in de zomer moesten doen als het te mooi weer is om een donkere filmzaal op te zoeken. Omdat urbanisme een erg belangrijke pijler voor ons is, kwamen we op het idee om films te vertonen op het vele braakland dat je toen nog in Brussel

aantrof, zelfs in de vijfhoek,” vertelt Novapionier Gwen Breës. “Er bleek weinig nodig om de negatieve connotatie rond braakland te doorbreken. We braken de hekkens op, trokken een bioscoopscherm op, organiseerden een bar en heel wat bijzondere avonden volgden. En zo vestigden we de aandacht op de plek, haar toekomst en haar potentieel.” Memorabel was onder meer de editie van PleinOPENair tussen de tot afbraak veroordeelde Martini-toren en het Noordstation. “Toen er mettertijd steeds minder braakland was, spitsten we ons toe op terreinen waar wel projecten voor waren. Maar we kiezen nooit enkel om de esthetiek of het plezier voor een plek, ons gaat het om het urbanistische verhaal. Urbanistische belangen zijn zelden waarneembaar. Pas als het te laat is, zie je wat er speelde. Kijk hier maar eens rond. Het Moeras van Wiels heeft ontegensprekelijk veel charme, maar eigenlijk zijn er tal van dynamieken en actoren die het hier ingrijpend zullen veranderen. PleinOPENair is onze manier om te belichten wat hier gaande is en mensen warm te krijgen voor stedelijke thema’s.”

De filmkeuze is aangepast aan de locatie of de thematiek. In het Moeras van Wiels wordt Nemesis vertoond, een film over de metamorfose van het voormalige goederenstation van Zürich in een ultramodern politiebureau. Nebenan is een zwarte komedie van de populaire acteur Daniel Brühl over gentrificatie in Oost-Berlijn.

“Cinema Nova blijft zichzelf trouw: onze voorkeur gaat naar zeldzame films die doen nadenken over de plek of over vraagstukken inzake stedelijke ontwikkeling. Maar de films moeten ook tegen een stootje kunnen. Hier in het Moeras moeten ze opboksen tegen het stadsverkeer, voorbij denderende treinen en het concert dat lawaaierige kikkers elke avond rond 22.00 uur geven.”

Het uur van de natuur

Raar maar waar: het Moeras van Wiels is piepjong. “Dit is van oorsprong een moerassig gebied. We bevinden ons beneden in de vallei. De Zenne stroomt wat verderop. Wielemans-Ceuppens trok destijds hier een brouwerij op, omdat er een nieuwe spoorlijn

was, maar ook omdat ze wisten dat hier water was. Het brouwen van bier vergt héél veel water,” vertelt Geneviève Kinet van de vzw Marais Wiels Moeras.

Na de sluiting van de brouwerij in 1988 werd het terrein twintig jaar aan zijn lot overgelaten. “Sindsdien is het altijd een beetje een toevluchtsoord geweest voor wandelaars, daklozen en fauna en flora.” In 2008 veranderde alles. “JCX Immo, eigenaar van de grond, voerde graafwerken uit voor een enorm kantorencomplex en doorboorde de watertafel. Het terrein liep helemaal onder. De bankencrisis barstte los en de werf werd opgegeven. In 2017 pas kwam JCX met

“De natuur is hier, in dit moeras, op een spontane manier weer in de stad gekomen, gratis en vanzelf. Behoud dat!”

Geneviève Kinet

Vzw Marais Wiels Moeras

een nieuw project op de proppen: acht woontorens in een gated community. Het moest maximaal rendement opbrengen.” Het project werd niet vergund. De buurt tekende protest aan, omdat ze gehecht was geraakt aan het spontaan ontstane moeras.

“Door de regen werd de waterplas almaar groter. Van een kleine vijver tot de plas die je nu ziet, met verschillende rietvelden. Zodra je water hebt, is er leven. Insecten, vogels, planten … een indrukwekkend ecosysteem.”

De ongelofelijk biodiversiteit was niet het enige argument tegen een drooglegging van het moeras en de bouw van woontorens. “Het moeras is een zegen voor natuurlijk regenwaterbeheer. We bevinden ons onderaan in het dal. Hier zijn veel overstromingen en onderlopende kelders.”

De buurtbewoners organiseerden zich. “In 2019 organiseerden we Crade Party’s, grote wekelijkse opruimacties. De media volgden, er ontstond een zekere buzz. We waren getuige van de grote macht van de natuur én de grote macht van een burgercollectief.”

Tijdens de coronajaren had de dichtbevolkte, arme wijk veel aan publieke ruimte waar ze even kon uitblazen en herbronnen.

Doe het minimum

In oktober 2020 kocht het Brussels Gewest de Wiels-site voor meer dan acht miljoen euro over. Daarmee leek het Moeras van Wiels gered. Maar de strijd is nog niet gestreden. “Dit is een erg ingewikkelde site.

Zelfs de architecten snappen het niet altijd. (Lacht) Er zijn zoveel betrokken partijen. Infrabel waakt over de spoorlijn. Beliris plant een fietssnelweg of fiets- en wandelpaden. Het Gewest wil hier een park van maken, maar laat via citydev.brussels wel nog een tachtigtal koopwoningen bouwen. En dan is er nog de vraag wat er met het gedeeltelijk beschermde Métropole-gebouw moet gebeuren. Een onderzoek naar de globale impact van al die plannen ontbreekt.”

Kinet is bezorgd over de omvang van het moeras dat behouden blijft. De rietvelden zouden niet meegeteld worden. De Métropo-

DU CINÉMA DANS UN MARÉCAGE

FR En 1990, le Cinéma Nova créait PleinOPENAir, une caravane cinématographique qui fait le lien entre le cinéma et l’urbanisme. « L’idée était de jouer des films sur les nombreuses friches bruxelloises », explique Gwen Breës du Cinéma Nova. Après cinq années de stagnation, le cinéma en plein air le plus engagé de la ville fait son retour au marécage du Wiels, une grande flaque d’eau à l’ancienne brasserie Wielemans-Ceuppens, qui s’est « transformée de façon spontanée en un écosystème impressionnant mais encore toujours menacé », explique Geneviève Kinet de l’asbl Marais Wiels Moeras. « J’espère que cet endroit atypique sera conservé. Pour une fois, ne dépensez pas d’argent et faites le minimum. »

Geneviève Kinet van vzw Marais Wiels Moeras en Gwen Breës van Cinema Nova: “PleinOPENair is onze manier om mensen warm te krijgen voor stedelijke thema’s.”

le zou uitbreiden waar nu moeras is. “De natuur is op een spontane manier weer in de stad gekomen en heeft gratis (!) fantastisch werk verricht. Alles kwam hier vanzelf. Behoud dat atypische en spontane. Geef eens géén geld uit en doe het minimum. Laat het urbanistische dictaat voor wat het is, dring geen bestemming op, gun de atypische plek de bestemming die ze vanzelf vond.”

Op 7 en 8 juli trekt PleinOPENair een openluchtcinema op in het Moeras van Wiels, op 14 en 15 juli parkeert de filmkaravaan in het park/ braakland aan het Weststation, www.nova-cinema.org

CINEMA IN THE MARSHES

EN What does a dark cinema do in the beautiful summer months? In 1990, Cinema Nova came up with an answer: PleinOPENair, a film caravan that pairs cinema with urbanism. “The idea was to screen films on the many wastelands of Brussels,” Gwen Breës of Cinema Nova explains. After five long years of standing still, the open-air cinema with its fierce urban commitment is setting up camp in Wiels Swamp, a pond by the former Wielemans-Ceuppens brewery that “spontaneously blossomed into an impressive yet endangered ecosystem,” Geneviève Kinet of the non-profit association Marais Wiels Swamp tells us. “I hope this unique place is preserved. For once, spend no money and do the minimum.”

BRUZZ Select magazine

gratis bij een abonnement op BRUZZ magazine of mee te nemen in meer dan 100 cultuurhuizen in de stad.

Neem een abonnement op BRUZZ.be/abo

BRUZZ Select is het cultuurlabel van BRUZZ over alle BRUZZ media heen. BRUZZ Select staat voor een schat aan cultuurtips op BRUZZ radio, televisie, social media, online en in onze magazines.

Flagey

Select. Wat te doen deze week?

Gaten stoppen

Een lichaam zonder gat lijkt in meerdere opzichten tot een nogal oncomfortabel leven gedoemd. Gefundenes Fressen voor Sterput, zou je denken, maar met Un corps sans trou duikt het eigenzinnigste gaatje in de Brusselse kunstenscene niet in de verkenning van lichamelijke extravaganza, wel in onze tweede huid: textiel. Twintig kunstenaars tonen er hun buitenissige manieren om modieus en betekenisvol te vervellen.

UN CORPS SANS TROU 6/7 > 13/8, Sterput, sterput.org

De marge centraal

Met Noem het geen art brut raakt Art et Marges aan de kern van zijn schone bestaan: onze vooroordelen over artistieke creatie die buiten het reguliere circuit ontstaat ontwapenen. Met behulp van de hedendaagse scene – de komende vier maanden treedt Shen Özdemir in dialoog met Adalberto Colarelli – worden grenzen en categorieën lustig bevraagd en overschreden.

NOEM HET GEEN ART BRUT, FOCUS:

ADALBERTO COLARELLI & SHEN ÖZDEMIR

6/7 > 5/11, Art et Marges, www.artetmarges.be

Groene vingers

Voor zijn tentoonstelling Night in the garden of love in Wiels inspireerde Londenaar Shezad Dawood zich op het oeuvre van de AfroAmerikaanse homo universalis Yusef Lateef. Door Dawoods liefdestuin, bevolkt door een VR-ervaring, beschilderd textiel en een digitale plantentuin, waart deze zomer af en toe ook nog eens een Mutant rond, die ’s avonds gewoon weer transformeert in de Brusselse danseres Wan-Lun Yu. (KS)

WAN-LUN YU 9 & 16/7, 12 & 13/8, 14 > 16.30, Wiels, www.wiels.org

Gitzwart narcisme

Millennials Signe en Thomas zijn tot alles bereid om elkaar voorbij te steken. Wanneer Thomas doorbreekt met zijn kunst, zuigt Signe de aandacht naar zich toe door zichzelf via verboden pillen verschrikkelijke huiduitslag te bezorgen. Deze bijtende, ongemakkelijke Noorse zwarte komedie is zelfs naar Scandinavische normen erg zwart. Een tegelijk trieste en grappige schets van een narcistische tijd.

SICK OF MYSELF dir.: Kristoffer Borgli, act.: Kristine Kujath Thorp, Eirik Sæther

Mexicoco

Drie dagen lang wordt de overdekte markt van Abattoir omgeturnd tot openluchtcinema door Cultureghem en Cinema Galeries, dat zijn zomerprogramma rond Mexico opbouwt. Zo kan je onder meer gratis naar Pixar-parel Coco. De twaalfjarige Miguel wil dolgraag muzikant worden, maar botst op een njet van zijn familie. Op Día de Muertos belandt hij in het dodenrijk en ontdekt waarom. Dode nonkels waren nooit zo lief.

L’HEURE D’ÉTÉ 10 > 12/7, Cultureghem, galeries.be

Stilte voor de storm

Wie van een boksfilm heroïek en melodrama verwacht, moet bij Rocky Balboa of troonopvolger Creed zijn. Als het eleganter, rustiger en diepgaander mag, probeer dan het Japanse kleinood Small, slow but steady. Een dove, jonge vrouw wil beroepsbokser worden, maar is haar strijdlust even kwijt. De pandemie dreigt haar boksclub knock-out te slaan, haar trainer sukkelt met gezondheidsproblemen. Volharden is de kunst. (NR) SMALL, SLOW BUT STEADY dir.: Shô Miyake, act.: Yukino Kishii, Masaki Miura

Solo hombre

De tres hombres die ZZ Top ooit boetseerden uit Texaans woestijnstof, tumbleweed en baarden, zijn sinds het overlijden van bassist Dusty Hill twee jaar geleden gedecimeerd. Frontman en songschrijver Billy F Gibbons trekt sindsdien solo de hort op. Veel wijkt wat hij in zijn eentje doet niet af van zijn werk met het scherpst geklede trio uit de rockgeschiedenis: verschroeiende bluesriffs uit zijn gitaar toveren.

BILLY F GIBBONS 8/7, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be

Comeback van de vetkuif

De voorbije jaren leek Chris Isaak zich vooral bezig te houden met het bijspijkeren van zijn catalogus met kerstsongs, maar onze vetkuif kwispelt nog steeds het hardst bij songs als ‘Wicked game’ (met zijn bijbehorende zwoele videoclip met topmodel Helena Christensen) en ‘Blue hotel’, waarmee hij halverwege de jaren 1980 in de voetsporen trad van zijn grote helden Roy Orbison, Elvis Presley, Ricky Nelson and Duane Eddy.

CHRIS ISAAK 5/7, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Vuilgebekte hitmachine

The Weeknd, die op weekdagen gewoon Abel Tesfaye heet, kwam de voorbije maanden vooral in het nieuws met The idol, de aan softporno grenzende reeks over een jonge popzangeres die hij voor HBO maakte en waarin hij ook acteerde. Maar in de eerste plaats blijft de Canadese hitmachine een van de meest tot de verbeelding sprekende (en vuilbekkende) popvernieuwers van de voorbije jaren. (TZ)

THE WEEKND 11 & 12/7, 18.45, Koning Boudewijnstadion, www.livenation.be

BILLY F GIBBONS

UN CORPS SANS TROU

SICK OF MYSELF

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Brosella

5X2 FESTIVALPASSEN, 8 & 9/7

Jazz- en urban etno-festival Brosella serveert weer een mooie line-up in het Groentheater, met onder meer Adja, Bl!ndman, Fred Hersch, Sam Amidon en Alune Wade. Mail ‘Brosella’

Film naar keuze

5X2 VOUCHERS UGC-BIOSCOPEN

Eat & Drink. Grabuge

Met onze vouchers voor UGC De Brouckère en UGC Gulden Vlies kan je zelf een film uit het aanbod kiezen. Zoals Indiana Jones and the dial of destiny, Elemental of The Flash. Mail ‘UGC’

Midis-Minimes

5X2 TICKETS, O.L.V. TER ZEGE OP DE ZAVEL, 27/7

In het kader van de middagconcerten van Midis-Minimes, komt het Harmonia Sacra-koor met een programma gewijd aan de zeventiende-eeuwse componist Jacques Duponchel. Mail ‘Midis’

Brussel bruist. Elke week verwelkomt de stad wel ergens een nieuw restaurant dat ons nieuwe gastronomische inzichten gee . Het nieuwste heet Grabuge, een plek die klaar is om po en te breken. We beseffen niet altijd even goed dat we in gastronomisch opwindende tijden leven. Onlangs passeerden Aster, Klok en Kamoun hier de revue, vandaag blaast Grabuge ons van onze sokken. Eerst en vooral is er de locatie: een ontwerp van het collectief van architecten en meubelontwerpers Aboutt. De plek is verdeeld in drie ruimtes, maar het zijn vooral de flexibele houten tafels die de aandacht trekken. Zij creëren naargelang de behoefte van de gasten afstand of net intimiteit. Een ervan, de ‘vliegende tafel’, kan zelfs met een ingenieus katrolsysteem omhoog worden getrokken voor een bijzonder feestelijke configuratie.

De bar met hoge stoelen leidt naar een ruimte die harmonieus aansluit bij de open keuken. Gasten kunnen een blik werpen op het wedervaren in de keuken, terwijl de gerechten worden bereid. In deze ruimte bevindt zich ook een soort terrarium met planten, goed voor een kunstzinnig accent.

Het team is al even indrukwekkend: vier partners die eerder samenwerkten met Brusselse foodies bij onder meer Old Boy, Crab Club en Liesse. Geoffrey Doré en Ngan ‘Aurélie’ Hin-Tieu staan garant voor een heel efficiënte en bijzonder vriendelijke bediening. Pannawat ‘Alaang’ Wichaiphum en

GRABUGE •••••

Alexander Duke drukken hun stempel op de keuken. Ook hier staan verschillende sharing food-gerechten op de kaart, en ze zijn verrukkelijk. De keuken versmelt heel creatief mediterrane en Aziatische invloeden, met de vispizza (26 euro) als hoogtepunt. Een hele zeebrasem wordt geserveerd en crapaudine. Het knapperige vel, gegrild op de barbecue, vormt de basis voor een waaier aan heerlijkheden: salsa roja, mozzarella en een explosief bouquet van Thaise, heilige en witte basilicum.

De oesters (5 euro) worden geserveerd als een soort van shotjes op een granité van chilisaus en huisgemaakte

Waterloosesteenweg 179, Sint-Gillis, Instagram: @grabuge.bx, ma, wo > zo 17 > 0.00 (geen reservaties)

furikake. Verder zijn er nog de zeer licht gebakken aubergines (8 euro) of de gedurfde toast met een mix van varkensvlees, garnalen, sesamzaadjes en een pikante saus. Op de drankkaart figureert heel wat lekkers, zoals een cocktail Lil’Litchi met mescal (14 euro), bieren met een pils van bij Illegaal (3 euro voor 25 cl), en een selectie natuurwijnen, zoals de Venetiaanse bubbels van Barbabolla (32 euro).

MICHEL VERLINDEN

‘We willen de afstand tussen stad en festival verkleinen’

Bert Schreurs is een fan van de korte keten, zowel wat de artistieke invulling van Brosella als die van onze magen betre . Dat is meteen ook de reden om af te spreken in La Fourmilière, de Anderlechtse coworkingspace die straks de drankkaart cureert op het festival in het Ossegempark.

Het speciaal voor het festival gebrouwen bier arriveert pas na ons gesprek en kunnen we dus nog niet voorproeven, vertelt Bert Schreurs (58). Maar we mogen wel al weten dat het GEM gedoopt is, “met vrije associaties naar een muzikale jamsessie, Engelse juwelen en natuurlijk Ossegem!”

“Kan je je voorstellen dat Palm een aantal jaren geleden nog hoofdsponsor was van Brosella? Los van de kwaliteit van het bier zou dat met de huidige generatie Brusselse bierbrouwers niet meer kunnen,” vertelt de Brosella-directeur die vanaf zijn aantreden tweeënhalf jaar geleden in zee ging met La Fourmilière. “Nog zo’n speler in het duurzame, lokale festivalmenu is La Fourna, het sociale-economieproject van Hilde Brepoels, dat vrouwen zonder papieren rond de oven verzamelt om flatbread te bakken.”

“Diezelfde move naar de korte keten maken we op artistiek vlak. We willen de afstand verkleinen tussen de stad en het festival in het Groentheater door meer dan vroeger de jeugdigheid van het Brussels Gewest te omarmen. Dat hebben we in de lente in de verf gezet met het Brosella Spring Festival, de vervanger van Djangofolllies.”

Niet het hele folkwereldje was enthousiast toen het festival de jazzdag behield, maar de folkdag verving door een urban etno-dag. Maar het toevoegen van de term ‘urban’ was essentieel voor de man die na een parcours in het klassieke veld – van Jos Van Immerseel over het Klarafestival tot Collegium Vocale – Brosella een eigentijdser gezicht wil geven: “Zo openen we ons voor onze grootstedelijke, hyperdiverse samenleving.”

De liefde voor Brussel kreeg Schreurs, die

Limburgse roots heeft, mee als muziekprogrammator van ‘Brussel, Culturele Hoofdstad van Europa 2000’. “Ons uitgangspunt was om de verschillende taal- en cultuurgemeenschappen meer met elkaar te verbinden. Ondertussen woon ik hier bijna een kwarteeuw en zie ik bij mijn kinderen van 14 en 16 hoe ze zich de Brusselse identiteit eigen hebben gemaakt. Ze lezen de stad totaal anders dan mijn generatie. Ze omarmen de fijnmazigheid van ons openbaar vervoer, spreken naast Nederlands

ook Frans, Engels en wat Arabisch. En als je hen Vlaming of Vlaamse Brusselaar zou noemen, horen ze het in Keulen donderen.”

Brosella vindt op 8 en 9 juli plaats in het Ossegempark, www.brosellafestival.be

Longread?

Meer weten over Bert Schreurs? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

door Tom Peeters foto Ivan Put

Smalltalk. Met Brosella-directeur Bert Schreurs in La Fourmilière

De vijf inzichten. Winok Seresia

‘Een glimlach is een belangrijke parameter’

Wie beter dan een kapitein om je koers in het leven te helpen bepalen. Voor Winok Seresia op 11 juli als zijn zeewaardige alter ego Kapitein Winokio uitvaart op Brussel Danst, gee hij vijf inzichten mee die ook aan wal werken.

door Michaël Bellon

Werk volgens de vijf W’s

Een schrijver leerde me de vijf W’s kennen, een methode die wordt gebruikt bij het schrijven van scenario’s en verhalen. Wie, wat, waarom, waar en welk zijn vijf vragen waaraan je verschillende fases in je leven en verschillende domeinen kan toetsen. Ik gebruik ze als ik voor de Kapitein schrijf, om mijn eigen onderneming te runnen, maar ook in het dagelijkse leven: wie ben ik, in welke hoedanigheid wil ik iets doen, wat wil ik doen, waarom, waar, en welke middelen heb ik nodig?

Joy is the guide

Doe (meer) wat je graag doet. Dingen waar je vrolijk van wordt, zijn essentieel, maar worden enorm onderschat. In mijn leven zijn ze een maatstaf voor beslissingen. Als ik een glimlach gewaarword, dan is dat een belangrijke parameter. Of het nu gaat over een arrangement, een tekst of de gevelisolatie.

Doe het zelf

Ik ben een selfmade man. Ik ben vaak tegen de stroom in gevaren en doe dat nog steeds. Schrijf je eigen verhaal, maak het verschil en houd vol. Be unstoppable en wees de verandering die je wilt zien. Toen ik iets miste in de kindermuziek, ben ik niet beginnen te klagen, maar ben ik zelf aan de slag gegaan.

Zoek de juiste balans

Het leven is continu in beweging en alles stroomt. Je moet voortdurend zoeken naar de juiste balans, of het nu gaat over lichaam en geest, voeding, de liefde of de verhouding tussen werk en plezier. Soms kan je gaan met de banaan, dan weer moet je rusten – want rusten is ook iets doen. Ook als je ouder wordt, kan je leren uit je fouten en bijsturen.

Geen yin zonder yang

Het is een cliché, maar ik herinner mezelf er vaak aan dat in iets slechts ook iets goeds zit en omgekeerd. Dat gaat zowel over je wereldbeeld, als over je zelfbeeld. Laat je wereldbeeld niet alleen bepalen door de media. En houd er rekening mee dat fantastische periodes een slechte dag kunnen bevatten.

Gevoelsmens Kapitein Winokio bezingt op Brussel Danst (11/7, 17.30, Grote Markt) alle emoties met BlijBangBoosBedroefd, www.brusseldanst.be, www.kapiteinwinokio.be

ADMINISTRATIEF MEDEWERKER TEAMSOCIALEZAKEN• CLUSTERMENS

Aanlegwervingsreserve•contractueel•C1-C3• voltijdsofdeeltijds

BinnenhetteamSocialezakenbenjeverantwoordelijkvoortalvanprojectengerichtoppreventie,gezondheid,welzijnenwelbevinden.Diepakje planmatigensystematischaan.Jeorganiseertwelzijns-engezondheidsbevorderendeactiesvoordeinwonersvanKampenhoutofvoorbijzondere doelgroepen.Jedoetdevoorbereidingvandecommunicatiecampagnes zowelnaardeburgeralsnaaranderebelanghebbenden.Jestaatookin voordeadministratieveondersteuningvanhetteamenjelegtinformatieve engoedtekeurenagendapuntenendossiersvoor.

Jebeschiktovereendiplomasecundaironderwijsofdaarmeegelijkgesteld. Jebentinteger,respecteertdeontologischeprincipesenpastzetoe. Jedraagtdewaardenennormenvanhetlokaalbestuuruitenhandeltinje dagelijksewerksteedsinhetbelangvanhetbestuurenzijninwoners.

Jeneemtverantwoordelijkheid,informeert,pleegtoverlegenwerkt constructiefsamen.

Jeneemtinitiatiefbinnenjouwtakendomein. Jeplantenorganiseertjouwwerkeffectiefenhebtoogvoordetail. Jereageertvriendelijkencorrectopvragenvanbelanghebbenden. Jebentbereidtotavondwerkenoccasioneelweekendwerk.

Wijbiedeneen aanlegwervingsreservevantweejaar(voltijdsofdeeltijds), eenbasisweddevan min.2.258,22eurobruto permaand(bijeenvoltijdse tewerkstelling,indiengeenanciënniteitwordtovergenomen)entalvan extralegalevoordelen

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefmetrecentcven eenkopievanjouwdiplomatenlaatsteop woensdag5juli2023:

VIAE-MAIL(bijvoorkeur): vacatures@kampenhout.be

PERPOST: t.a.v.teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9,1910Kampenhout

VIAPERSOONLIJKEAFGIFTE: teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

016659935

vacatures@kampenhout.be

www.kampenhout.be/vacatures

Aanlegwervingsreserve•contractueel•C4-C5•voltijdsofdeeltijds

Alsadministratiefhoofdmedewerkerstajeinvoordeopvolgingvan alleadministratievedossiersbinnenhetoperationeelteamvande clusterZorg.DaarnaastondersteunjedeclustercoördinatorZorgbij detoepassingvanderelevantewetgeving,deindieningvan subsidiedossiersendeopvolgingvandeuurroosters.

Jebeschiktovereendiplomasecundaironderwijsofdaarmee gelijkgesteldonderwijs.

Jetrektlogischeconclusiesopbasisvandebeschikbaregegevensen formuleerteenhypothese.

Jeneemtverantwoordelijkheidvoorjewerk. Jegeeftrichtingophetniveauvantakenendeuitvoeringdaarvan. Jewaaktoverdenalevingvanafspraken,regelsenethiek. Jewerktactiefmeeaanhetvernieuwenvandeuitvoeringvantaken. Jeondersteuntbijhetbehalenvanresultaten. Jebentbereidomopdinsdagavondtewerken. Jehebteengoedegebruikerskennisvancouranteburoticatools (Outlook,Excel,Word,Teams).

Wijbiedenopnameineen wervingsreservevantweejaar,indienjevoorde selectieproefslaagt.Momenteelkunnenweeen vervangingsovereenkomst voor30% (11,4/38uur)aanbieden.Jebasisweddebedraagtdan min.927,45 eurobruto permaand(bijeendeeltijdsetewerkstelling,indiengeen anciënniteitwordtovergenomen).Jeontvangt talvanextralegalevoordelen

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefmetrecentcven eenkopievanjouwdiplomatenlaatsteop woensdag5juli2023:

www.erfgoedbankbrussel.be

Dé plek voor jouw oude (familie)foto’s

Word vrijwilliger

De vrijwilligers van de Erfgoedbank Brussel digitaliseren foto’s, prentkaarten, filmpjes en objecten ouder dan 20 jaar. Wil jij ook graag meehelpen als vrijwilliger? Stuur een e-mail naar erfgoedbank@vgc.be

Foto: Erfgoedbank Heembeek-Mutsaard, collectie René Blondeel - Heembeek-Mutsaard Ingezoomd (8 mei 1945)