‘Maak voorstellen van burgers bindend’
Pepijn Kennis (Agora) stopt volgend jaar
Ooit autogarage, nu mekka voor duurzaamheid
Op bezoek in het Circularium in Kuregem
Ão maakt muziek die pijn mag doen
Saudade 2.0 op het Brussels Jazz Weekend
Slachtoffers en daders over de groeiende agressie in het verkeer
‘Ik had honger en ruzie met mijn madam’
Het hongertje dat je nu voelt, dat is wat wij de kracht van beelden en papier noemen.
Magazines zijn zoveel meer dan mooie beelden. Want dankzij magazines kom je meer te weten én proef je van vele onderwerpen. Van koken tot duurzaamheid bijvoorbeeld.
Lees een magazine en voed je geest.
Johnny De Crem neemt afscheid van zijn Brussels groen
Michael De Cock schreef Alleen de verbeelding kan ons redden
05 EDITO
06 HET GESPREK Pepijn Kennis stopt als parlementslid van Agora
10 IN BEELD Bart Dewaele
12 IN DE KIJKER Mogen er nog festivals in het Ossegempark plaatsvinden?
15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau
16 REPORTAGE Circularium in Anderlecht verrijst uit de as van de Volkswagen-garage
22 BIJGEDACHTE Politieke moed
24 BIG CITY Wat is de link tussen de basiliek van Koekelberg en Montmartre?
24 BEESTIG BRUSSEL De bruine rat
26 COVER STORY Agressie in het verkeer: slachtoffers en daders aan het woord
30 DE SLAAPKAMER van Qasim en Haider
36 NICK TRACHET Mok
37 SELECT De saudade 2.0 van Ão: muziek voor de festivalzomer en huilende baby’s
Eat & Drink Panam
Smalltalk Lucie Debay De vijf inzichten Metejoor
Enkele jaren geleden nam Wadia dochter Kadija mee naar Muntpunt om samen voorleesboekjes te verslinden. Zo groeide ze op in Muntpunt en Muntpunt groeide met haar mee. Ondertussen is het Kadija die moeder Wadia meeneemt. Nog altijd voor boeken, maar misschien nog liever om haar te verslinden tijdens een partijtje schaak.
Heb je een vraag over wonen, werken of leven in Brussel? Zoek je een verhaal, of wil je er één vertellen? Passeer dan even langs Muntpunt ofmuntpunt.be.
Leespunt. Leerpunt. Infopunt.
BRUZZ
Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65
ABONNEMENTEN
Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar;
IBAN: BE98 3631 6044 3393
van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.
OPLAGE
55.000 exemplaren.
ADVERTEREN?
Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be
DISTRIBUTIE
Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be
ALGEMENE DIRECTIE
Dirk De Clippeleir
HOOFDREDACTIE
Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)
COÖRDINATOR MAGAZINE
Kris Hendrickx
CULTUUR & UIT
Gerd Hendrickx
ART DIRECTOR
Heleen Rodiers
VORMGEVING
Ruth Plaizier
EINDREDACTIE
Karen De Becker, Kurt Snoekx
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER
Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Charlotte Deprez, Anke Dirix, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)
VERTALING
Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones
FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE
Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Kristof Pitteurs
Flageyplein 18, 1050 Elsene.
BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij
Printing Partners
Paal-Beringen
en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
MELD NIEUWS
Zelf nieuws gespot?
Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws
Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be
VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels
WWW.BRUZZ.BE
Kristof Pitteurs, hoofdredacteur
“Frustratie kan een mens over de grens duwen, ook in het verkeer”
FR Vous l’avez bien vu, chers lecteurs, il y a un doigt d’honneur en couverture de ce magazine. Ne le prenez pas personnellement, c’est parce qu’on y parle de rage au volant dans la circulation bruxelloise. Même s’il n’y a pas de chiffres officiels, outre les résultats d’une enquête datant de 2021, nous avons l’impression que l’agression est en hausse dans nos rues. Nous osons affirmer cela suite à un nombre croissant de messages reçus par notre rédaction à ce sujet. Souvent, cela se limite à un doigt d’honneur, exceptionnellement il y a aussi un échange de coups. Les spécialistes s’accordent, la frustration peut pousser une personne à bout. La frustration des embouteillages, une infrastructure peu avancée et des flux de circulation parfois chaotiques dans lesquels les gens bafouent parfois les règles les plus élémentaires ou encore une action qui entraîne une réaction… On n’y peut rien ? Non, car c’est très simple : dans la circulation aussi, la liberté s’arrête où commence celle de l’autre. Suivez les règles de la circulation, soyez courtois et quand vous êtes à bout, ne faites pas de doigt d’honneur mais mordez-vous la langue. Et pour ceux qui n’y arrivent pas, il y a la loi. Même constat : les règles existent mais les faire respecter dans cette ville reste compliqué.
U zag het goed, beste lezer, er staat een opgestoken middelvinger op onze cover. Neem het niet te persoonlijk, we hebben het in dit magazine namelijk over agressie in het Brusselse verkeer. Want ook al zijn er op de resultaten van een enquête uit 2021 na geen officiële cijfers, toch hebben we de indruk dat het er steeds agressiever aan toegaat in onze straten. Dat we dat durven te beweren, heeft te maken met het toenemende aantal berichten die we daarover op onze redactie ontvangen. Dikwijls blijft het bij die middelvinger, uitzonderlijk vallen er ook echt klappen. Frustratie kan een mens over de grens duwen, dat stellen specialisten ter zake. Filefrustratie en pendelstress, achterblijvende infrastructuur, de soms chaotische verkeersstroom waarbinnen mensen de verkeersregels aan hun laars lappen, een actie die een tegenreactie uitlokt … Er is veel dat die frustratie voedt. Maakt dit het probleem onoplosbaar? Eigenlijk niet, want ook in het verkeer eindigt je vrijheid waar die van een ander begint. Dat is ieders verantwoordelijkheid: volg de verkeersregels, hou uw manieren en als het u eens echt te hoog zit, steek dan geen middelvinger op, maar bijt een stuk van uw tong. En voor wie dat niet kan, zijn er de rechtsregels. Waarbij we weer komen bij dat éne tere punt: de regels bestaan, alleen ze afdwingen blijft in deze stad een moeilijke zaak.
EN Your eyes did not trick you, dear reader, there is indeed a middle finger on our cover. Don’t take it too personal, because in this issue we are covering road rage in Brussels. Even though there are no official figures, other than the results of a 2021 survey, it seems to us that there is more and more aggression on our roads. We dare to make such an assertion because of the increasing number of anecdotal evidence from our editorial staff. Often it is just a middle finger, exceptionally there is actual violence. Specialists tell us that feeling frustrated can make someone cross the line. Frustration with traffic jams and the stress that comes with commuting, old infrastructure, the sometimes chaotic flow of traffic with people flouting the most basic traffic rules...all of that can provoke a counter-reaction. This frustration has many causes. Does this make the problem unsolvable? No, certainly not. Because in the end, the rule is the same. Even in traffic, your freedom ends where someone else’s begins. And that is everyone’s responsibility: stick to the traffic rules, behave yourself and if things really get to you, don’t give someone the finger, keep it to yourself. If you can’t do that, there are the rules of law. Which brings us back to that one delicate point: the rules are there, it is the enforcing them that remains difficult in this city.
Het gesprek. Agora gaat verder zonder Pepijn Kennis
Pepijn Kennis stopt als parlementslid van Agora. Omdat dat zo was afgesproken, maar ook omdat hij weer concreter aan de slag wil. “De kritiek die we hadden op de partijpolitiek, bleek volledig terecht. Net daarom is Agora zo nodig.”
door Bram Van Renterghem foto’s Bart Dewaele
Het is tien uur ‘s morgens en de gordijntjes van café Les Brasseurs gaan pas open als we elkaar begroeten. Kennis mocht de interviewlocatie kiezen – of hij hier dan vaak komt pintelieren? “Met twee kleine kinderen drink ik niet zoveel pintjes meer,” lacht hij. “Het is hier dat we de verkiezingsuitslag gevolgd hebben. Een feestelijke avond.” De burgerbeweging Agora haalde toen vanuit het niets een zetel in het Brussels parlement, waar Pepijn Kennis plaats op mocht nemen. Daar vertolkt hij de standpunten die in de burgerassemblees vorm krijgen.
Vier jaar later is het tijd voor een balans. Dat doet Kennis enigszins vermoeid: kinderziektes – letterlijk dan – hielden hem de afgelopen nacht uit zijn slaap. En ook van mentale moeheid is er waarschijnlijk wel sprake, want Pepijn Kennis stopt ermee als parlementslid.
Je bent geen kandidaat om jezelf op te volgen. Waarom niet?
PEPIJN KENNIS: In de eerste plaats omdat we dat zo afgesproken hadden. We hebben zelfs even overwogen om het stokje al halverwege de legislatuur door te geven. Daar zijn we van afgestapt omdat de opgebouwde kennis en relaties zo zouden verloren gaan. We zijn niet in het parlement gegaan om een politieke carrière opbouwen, integendeel. Parlementsleden zoals Dominiek LootensStael (Vlaams Belang) of Guy Vanhengel (Open VLD) zitten hier al decennia. Anderen zoals Ariane de Lobkowicz (Défi), Jonathan de Patoul (Défi) of Julien Uyttendaele (PS) treden in de voetsporen van hun ouders. Dan mag je nog zoveel pensenkermissen aflopen om in contact te komen met de echte Brusselaar, je leeft in een andere wereld. Het aantal mandaten moet beperkt worden tot twee of maximaal drie.
Anderzijds verlies je wel die opgebouwde relaties, zoals je zelf net aanbracht.
KENNIS: Men zegt weleens dat je drie legislaturen nodig hebt: een om het te leren, een om het te doen en de derde om het door te geven. Maar als politiek zo moeilijk wordt dat je vijf jaar nodig hebt om het te leren, is er een probleem.
Zijn er nog andere redenen waarom je stopt?
KENNIS: Ik wil graag iets concreters doen. Zeker in de oppositie blijf je aan de zijlijn staan. Dat is ook belangrijk, maar persoonlijk mis ik het om hands-on dingen te doen. Dat kon ik bij Toestand wel, dat op de korte termijn gericht was. Het parlement is heel erg op de lange termijn en je impact is op z’n best indirect. Misschien dat mijn volgende job er tussenin zal zitten.
Hoe kijk je terug op de voorbije vier jaar in het parlement?
• Zoon van Bral- en Brukselbinnenstebuitenstichter Wim Kennis
• Geboren in Leuven, opgegroeid in Schaarbeek, woont in Laken
• Studeerde sociologie en Urban Studies aan de VUB
• Gewezen coördinator van vzw Toestand, dat leegstaande gebouwen sociocultureel invult
• Sinds 2019 het eerste en enige parlementslid voor Agora, dat via burgerassemblees tot standpunten komt
KENNIS: Het was een boeiende leerschool, maar ik snap wel de kritiek van collega-parlementslid Juan Benjumea Moreno (Groen), die zegt ermee te stoppen omdat hij geen impact merkt. Het is de rol van het parlement om aan de zijlijn commentaar te geven en zo het schip van koers te doen veranderen. Maar de regering is nog altijd kapitein – en vandaag is dat misschien iets te veel zo.
Je klinkt minder gedesillusioneerd dan Benjumea Moreno.
KENNIS: Misschien ben ik met minder hoop begonnen (lacht). We zijn er net bijgekomen omdat we kritiek hadden op het systeem. Om dan te merken dat het er in de debatten ook effectief zo star aan toegaat: dat was
... een sneer naar de PVDA?
KENNIS: Niet alleen, maar zij zeker ook. Anderzijds is er de offstage, waar geen camera’s komen – in de koffiekamer van het parlement bijvoorbeeld. Daar vind je parlementsleden die wel collegiaal met elkaar omgaan, écht kunnen praten en vriendelijk zijn.
Guy Verhofstadt (Open VLD) gebruikte ooit de metafoor van het omgekeerde Italiaans restaurant. Een janboel in de keuken, maar de gerechten komen piekfijn op tafel. In de Belgische politiek is het net omgekeerd, stelde hij. Achter de schermen komt men goed overeen, maar in de zaal is het kle erende ruzie.
”Als politiek zo moeilijk wordt dat je vijf jaar nodig hebt om het te leren, is er een probleem”
geen shock. Toch is het vermoeiend om vast te stellen dat onze voorstellen, amendementen en resoluties – die bloed, zweet en tranen kosten – worden weggestemd of onderaan de stapel worden gelegd omdat ze van de oppositie komen.
Wat is het effect daarvan op de burgers die deelnemen aan jullie burgerassemblees, waar die voorstellen tot stand komen? Zijn ze ontgoocheld?
KENNIS: Dat denk ik wel. Maar we informeren hen daar op voorhand over. Wat niet wegneemt dat we zoveel als mogelijk moeten blijven pushen om het er wél door te krijgen. Deelnemende burgers leren daarnaast dat het helemaal niet makkelijk is om beslissingen te nemen. Zo wil iedereen discriminatie afschaffen, maar hoe doe je dat concreet?
Benjumea Moreno kreeg met zijn kritiek nogal wat bijval. Ook jij schetst een beeld van machteloze parlementariërs. Hoe is de sfeer nu in het parlement?
KENNIS: Er is een tweedeling die ik altijd heel gek heb gevonden. Enerzijds heb je het politieke debat, waarin de mensen heel hard opgaan, al is het maar om daarvan filmpjes te maken voor sociale media ...
KENNIS: Een mooie vergelijking die ik wel kan volgen, al is het in de politieke keuken ook niet altijd pais en vree. Het is jammer dat het systeem zo focust op die verschillen, die debatten en de oppositie. Toeschouwers denken dan dat enkel dat bestaat, maar als je politici rond tafel zet met onderzoekers of uitgelote burgers, valt er soms echt wel te praten. Al is dat misschien net omdat het dan vrijblijvend blijft.
Wat zijn jullie verwezenlijkingen tot nu toe met Agora?
KENNIS: We hebben heel veel vragen gesteld en interventies gedaan, meer dan tweehonderd in totaal. Nu zijn we resoluties en voorstellen voor ordonnanties aan het indienen, bijvoorbeeld rond huisvesting en energie. Dat wetgevende werk is een pak moeilijker dan gedacht.
En het wordt meteen weggestemd.
KENNIS: We zullen zien hé. Hopelijk worden de voorstellen minstens bediscussieerd.
Wat staat er nog op het palmares?
KENNIS: De overlegcommissies in het Brussels parlement, waarbij parlementsleden en burgers in debat gaan (niet te verwarren met de stedenbouwkundige overlegcommissies, red.). Dat is onze grootste trofee. Er is er al een geweest over 5G, over dakloosheid, biodiversiteit en nu geluidshinder. Ecolo had het voorstel voor die overlegcommissies weliswaar in de vorige legislatuur al eens ingediend, maar dat het nu aanvaard werd, is mede dankzij onze one-issuepartij.
Hoe lopen die overlegcommissies?
KENNIS: Goh. Om te beginnen merken we dat de partijlijnen snel terugkeren in die
“Ik ben niet zo gedesillusioneerd, omdat ik met weinig hoop begonnen was”
Pepijn Kennis zal niet langer zelf in het Brussels parlement zitten, maar Agora biijft wel. “Pas als we de voorstellen van burgers bindend hebben kunnen maken, kan Agora uit het parlement stappen.”
debatten. Zo wou de PS in de overlegcommissie over biodiversiteit niet eens over de Josaphat-site praten. Ook over de interne reorganisatie van Brussel – moeten de gemeenten afgeschaft worden bijvoorbeeld – mocht er geen overlegcommissie plaatsvinden. “Je bent te vroeg,” zei onder anderen Guy Vanhengel (Open VLD) daarover. “We weten het zelf nog niet goed.”
Te vroeg?
KENNIS: Tekenend. De politiek is duidelijk nog niet klaar om de macht af te geven.
En wat gebeurde er met de conclusies van de overlegcommissies die wel doorgingen?
KENNIS: Te weinig. Er waren enkele opvolgvergaderingen waarbij de regering zei: “Dit stond al in ons programma, dit gaan we nog doen en dit kunnen we niet doen.” Maar dat is te light. Die voorstellen zouden moeten bindend zijn, anders blijft het windowdressing. Pas als we dat bindende met Agora verwezenlijkt hebben, kunnen we uit het parlement stappen.
Dus Agora neemt opnieuw deel aan de verkiezingen.
KENNIS: Ja.
KENNIS: Neen. Sowieso gebeurt er veel binnen Agora waar ik amper bij betrokken ben. Zo moei ik mij niet met de organisatie van de burgerassemblees, net om mij inhoudelijk ook niet te moeien. De hele beweging rust eigenlijk op vrijwilligers.
Naar verluidt sta je ook een flink deel van je parlementaire wedde af om die burgerassemblees te kunnen organiseren, en de uitgelote burgers een vorm van vergoeding te geven.
KENNIS: Terwijl mijn parlementaire wedde, onkostenvergoedingen en extra’s samen op 8.350 euro netto per maand komen.
Dus je schenkt per maand 5.450 euro aan de burgers in de assemblee?
KENNIS: Aan de burgers, de catering, de tolken, de zaal ...
En daar gaan ze thuis mee akkoord?
KENNIS: Ja. 2.900 euro is een mooi loon. En ik kom van Toestand, waar het een pak minder was (lacht).
Tot slot, weet je al wat je zal doen na 2024?
Wat is de voorspelling? Opnieuw een zetel veroveren?
KENNIS: Dat denk ik wel. Hopelijk twee of drie. Op die manier hebben de echte Brusselaars meer impact op de politiek. Dat blijft onze strijd.
Ben je niet bang dat de hele organisatie in duigen valt als jij weggaat?
AGORA CONTINUE SANS PEPIJN
KENNIS
FR Pepijn Kennis se retire comme député d’Agora. « C’était l’arrangement. Et puis, je veux faire quelque chose de plus concret. Le travail d’un parlementaire est un travail à long terme et l’impact est plutôt indirect. » Kennis n’est toutefois pas désillusionné, comme certains autres députés qui choisissent aussi de partir. « C’est parce qu’on critique le système de la particratie qu’on a créé Agora », dit-il. « Et cela fonctionne, jusqu’à ce que les propositions des citoyens deviennent contraignantes. » Agora se présentera donc à nouveau, et vise au moins un siège, mais de préférence plus.
KENNIS: Me verder blijven inzetten voor een beter Brussel. Een concreet idee of voorstel heb ik nog niet.
Maar je blij wel actief binnen Agora?
KENNIS: Wellicht ga ik mee campagne voeren. Of meewerken achter de schermen. Hoe die verkiezingen precies zullen uitdraaien en wat we erna zullen doen, zien we nog wel. Maar ik blijf waarschijnlijk wel betrokken, op de een of andere manier.
EN Pepijn Kennis is stopping as MP for Agora. “Because that is what was agreed, but also because I want to get back to doing more concrete work. The work of an MP is long-term and your impact is at best indirect.” But Kennis is not as disillusioned as some of the other MPs who also are leaving. “We launched Agora precisely because we are critical of the party system,” he says. “That work will go on until citizen proposals are binding.” That means that Agora once again is in the running, aiming for at least one but preferably two or even three seats.
Geen Pride Parade zonder dragqueens. Deze groep koos zaterdag vooral voor wit en een adellijke uitstraling. De uitzonderingen daarop – Björn Borg met tennisbaloog, een konijn in pareloutfit of de bijna naakte dame vooraan – maken het geheel alleen maar boeiender. Helemaal rechts herkent u trouwens Edna Sorgelsen, twee weken geleden nog op onze voorpagina. We citeren ze nog een keer. “Drag is een kunstvorm, met een politieke betekenis. Het deconstrueert gender en gaat met de verschillende onderdelen creatief aan de slag: een man die zich verkleedt als vrouw, een vrouw die supervrouwelijk wil zijn, mensen die mannelijke en vrouwelijke facetten combineren (…). Het kan allemaal. Het mag allemaal.” KH
“Er is dringend nood aan een andere plek dan het Ossegempark om Brusselse festivals te organiseren.” Dat zegt landschapsdeskundige Ann Voets. CORE, Couleur Café en Brosella vinden daar binnenkort plaats.
door Charlo e Deprez
Zaterdag 27 mei gaat het tweedaagse CORE festival van start in het Ossegempark in Brussel. Eind juni trekt Couleur Café voor drie dagen naar het domein en begin juli is het dan de beurt aan Brosella voor twee dagen plezier en vertier. Dat is nefast voor het park, zegt kunsthistorica en landschapsarchitecte Ann Voets. Voets is ook landschapsdeskundige bij de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.
“De festivals gebruiken zware infrastructuur, wat erg nefast is voor de bomen,” zegt ze. “Zo’n massa volk heeft ook een grote impact op de vogels die er leven. Normaal mag je tijdens het broedseizoen bijvoorbeeld niet te veel lawaai maken, want dan trekken de vogels weg.”
Voets benadrukt dat het daarnaast om een beschermd park gaat. “Dat draait niet alleen om de ontwerper, de stijl of de ouderdom, maar ook over het levend erfgoed
dat beschermd moet worden. We weten nu eigenlijk al dat de evenementen een spoor van vernieling zullen trekken door het Ossegempark, waarvan grote delen niet meer herstelbaar zullen zijn.”
De parken zijn belangrijk voor de leefbaarheid van de stad, zegt Voets. “We moeten ze goed onderhouden, want het zijn belangrijke schakels om hitte in de stad tegen te gaan.” Volgens Voets zou er een andere locatie gevonden moeten worden voor de festivals. “Andere evenementen vinden plaats op weides en in velden. In Brussel moet men dringend op zoek naar een nieuwe plek. Een park is niet geschikt voor zulke festivals.”
Om de festivals in het Ossegempark te kunnen laten plaatsvinden, hebben de organisatoren een vergunning nodig van urban.brussels, net als een toelating van de stad. “Er zijn allerlei voorwaarden verbonden aan die vergunning,” legt een woordvoerder
van staatssecretaris Pascal Smet (one. brussels-Vooruit) uit. “Alle organisatoren nemen ook specifieke maatregelen om het patrimonium en de natuur te beschermen.” Voor elk evenement wordt bovendien een plaatsbeschrijving opgemaakt, samen met de organisator. Na afloop gebeurt dat opnieuw om een nauwgezette vergelijking te kunnen maken. “We doen het maximale om het park te beschermen,” aldus de woordvoerder. “We zouden geen vergunning geven als dit ten koste zou gaan van het park.”
Boomchirurg
Ook de verschillende organisatoren benadrukken dat ze rekening houden met de fauna en flora van het park. “Zo werken we onder andere samen met een boomchirurg”, zegt Jordy Van Overmeire van CORE. “Bij de opbouw letten we erop dat de bomen beschermd worden. Ook tijdens het festival
In het nieuws omdat Dit weekend is het CORE festival in het Ossegempark, eind juni volgt Couleur Café op dezelfde plek. Over welk dossier gaat het? Festivals en andere evenementen in de openlucht hebben een grote impact op de fauna en flora.
nemen we maatregelen. Zo lagen er na onze eerste editie van vorig jaar nog nooit zo weinig sigarettenpeuken in het Ossegempark na afloop van een evenement.”
Ook de organisatie van Couleur Café neemt maatregelen. “We hebben een ecomanager die een team van acht mensen leidt en nog eens driehonderd vrijwilligers. Samen met hen beschermen we vanaf dag één elke tak, elke wortel en het gazon,” zegt Dennis Corbesier van Couleur Café. De organisatie voorziet daarnaast in 200 asbakken en deelt dit jaar ook 20.000 pocket asbakken uit. Bovendien wordt er tijdens de komende editie ook voor het eerst met herbruikbare bekers gewerkt.
“De eerste drie jaar dat Couleur Café in het Ossegempark plaatsvond, hebben we nooit bezorgdheden over de staat van het park gehoord,” voegt Corbesier toe. “Het is pas sinds er jaarlijks drie festivals zijn dat daar veel over te doen is.”
Ook Bert Schreurs van Brosella benadrukt dat er veel aandacht is voor het park. “Brosella vindt er al 47 jaar plaats, zonder enig probleem. We hebben natuurlijk wel een kleiner publiek met een mindere focus op dansen dan de andere festivals. We overleggen ook met de organisatoren van CORE en Couleur Café om de overlast van het park zoveel mogelijk te beperken.”
Volgens Schreurs is er een impact op de fauna en flora, maar wil dat niet automatisch zeggen dat festivals in het Ossegempark onmogelijk zijn. “De stad zou ook maatregelen kunnen nemen en zorgen voor structurele aanpassingen, als het park elk jaar tot een festivalterrein wordt omgetoverd. Ze zouden bijvoorbeeld in een grotere elektriciteitscapaciteit kunnen voorzien, zodat niet elk festival vrachtwagens met eigen generatoren naar het park moet laten komen.”
Henri Vandenberghe, die Brosella Folk & Jazz vier decennia organiseerde, meent dat er altijd al aandacht geweest is voor de natuur van het park bij het organiseren het festival: “Voor mij draaide het festival hoofdzakelijk om de muziek en de cultuur, maar wij hadden toen al aandacht voor de fauna en de flora. Wij gebruikten lichte materialen en installaties, die het park niet schaadden en ook onze cabines pootten wij neer op de stukken beton. Het festival vond ook voornamelijk plaats in het Groentheater en door de goede akoestiek is daar amper versterking van zware speakers nodig. Ik kan mij echter wel inbeelden dat festivals met een grootschalig publiek belastend kunnen zijn voor het groen.”
Johnny De Crem coördineerde ruim veertig jaar de aanleg en renovatie van parken, speeltuinen en andere groene ruimten in Brussel-Stad. Nu gaat hij met pensioen. “Of de mensen voldoende respect hebben voor de parken? Neen.”
De aanleg van de Maximiliaan Kinderboerderij eind jaren 1980 was een van uw eerste grote opdrachten. Klopt, toenmalig schepen Michel Demaret had ergens in Duitsland een kinderboerderij in het centrum van de stad gezien en wilde dat hier ook. Na enig zoeken werd een braak terrein, omgeven door drie benzinestations, gevonden. Niemand had er interesse voor. Samen met een collega heb ik alles bedacht en opgebouwd, een Brabants boerderijke met een vijver. Toen het klaar was, bleek dat er niets geregeld was voor het beheer. Ik heb de eerste tijd dan maar zelf de animatie voor de kinderen verzorgd. Op den duur was ik met sociaal werk bezig. Gelukkig is er dan toch een vzw opgericht.
Straks verdwijnt de Kinderboerderij, althans op die plek.
Het was een klap toen ik het hoorde. Het was toch een beetje mijn kindje. Je bouwt iets op, je denkt dat het voor de eeuwigheid is, maar dat is niet zo. Het Brigittinnenpark dat we destijds hebben aangelegd, is er intussen ook niet meer.
Worden parken en groene ruimten nu anders aangelegd dan veertig jaar geleden?
De klimaatverandering leidde zeker tot een evolutie. We planten nu bomen die niet te veel water vragen, Amerikaanse lindes bijvoorbeeld. En bij de beplanting van de borders kiezen we vooral vaste planten die insecten aantrekken. Het esthetische komt op de tweede
“Veel parkbezoekers denken alleen aan hun eigen plezier”
plaats. Daarnaast zijn er modes. Toen ik begon, moesten er overal petanquebanen komen. Nu vraagt niemand dat nog. Hebben de Brusselaars voldoende respect voor de parken?
Neen, je moet na het weekend eens kijken in Ter Kamerenbos. Onze tuiniers moeten er containers vuilnis oprapen. Hetzelfde in het Ossegempark. Sinds Covid is er veel druk op de parken. Velen denken alleen aan hun eigen plezier. Hup, met de step door het park of de hond los. Ook de druk van evenementen is groot, heel veel organisatoren willen hun event in onze parken organiseren. Vervolgens rijden ze er met zware voertuigen binnen om podia af te laden en raken daarbij al eens een boom. Evenementen zijn echt een plaag voor de gezondheid van een park. Neem het Warandepark. Door alle festiviteiten was het, amper twintig jaar na de vorige opknapbeurt, weer aan renovatie toe. Het is mijn laatste klus geworden. HUB
Al zin in seizoen 23-24?
Boek nu 6 verschillende voorstellingen en profiteer van 40% korting*
6 TICKETS* -40%
In de voormalige D’Ieteren-garage in Kuregem hebben de auto’s plaatsgemaakt voor duurzame schrijnwerkerijen en start-ups, een gratis winkel en zerowaste-traiteur. Alles draait om circulariteit. Het Circularium kreeg intussen de koning, de premier en ander hoog bezoek over de vloer. “Er wordt naar ons gekeken.”
Achter de bareel van Karim Export in de Heyvaertstraat staat een vrachtwagen volgeladen met oude auto’s klaar voor vertrek. De firma verzorgt maritiem transport naar Dakar, Libreville, Port Gentil en andere exotische bestemmingen, zo meldt het blauwe bord naast de slagboom. De Heyvaertwijk, op de wip tussen Molenbeek en Anderlecht, is al decennia de spil in de handel en export van tweedehandswagens naar Afrika.
In deze buurt zit sinds drie jaar ook het Circularium, een centrum met een geheel andere, meer toekomstgerichte activiteit: circulaire productie. Het verrees in de gebouwen van D’Ieteren, invoerder en verdeler van Volkswagen en andere merken,
die daar zeventig jaar lang een grote autogarage had.
Het Brusselse autobedrijf liet in 1950 een modernistisch garagegebouw optrekken aan de Bergensesteenweg 95. Later werd de site nog fors uitgebreid, tot aan de Heyvaertstraat en de Liverpoolstraat, twee hectare in totaal.
Toen de autogroep na de eeuwwisseling haar activiteiten begon te verbreden, ging ze zich ook bezinnen over haar vastgoed. Garages werden verkocht, verhuurd of herbestemd. Intussen werden de plannen getekend voor een gloednieuwe ‘garage van de toekomst’ vlak bij de Ring.
Ook voor de enorme site aan de Bergensesteenweg wilde D’Ieteren een nieuwe bestemming. Het bedrijf besloot af te
Gerd De Wilde (Makettt) moest het reusachtige industriële complex een nieuw, circulair leven geven.
wachten hoe de woelige Heyvaertwijk, waarvoor de regering een Richtplan van Aanleg goedkeurde, zich de komende tijd zou ontwikkelen. Daarom werd een tijdelijk reconversieproject bedacht, waarin circulariteit en connectie met de buurt centraal zouden staan. Het idee voor het Circularium was geboren.
Begin 2020 werd de vennootschap Makettt (Make iT Towards Transition) van Gerd De Wilde aangeduid als beheerder, met een contract tot eind 2025. “Maar wellicht duurt het langer,” zegt De Wilde. “Daarna worden hier mogelijk woningen gebouwd. De druk van de Brusselse overheid om huisvesting te creëren is groot.”
Hij neemt ons mee voor een rondleiding op de site. D’Ieteren had op dit terrein showrooms en kantoren, maar ook een werkplaats voor automechaniek, een carrosserieatelier en grote hangars voor nieuwe auto’s, tweedehandswagens en voor oldtimers. Er was een afdeling homologatie en ook een grote winkel met auto-onderdelen.
Dit reusachtige industriële complex moest De Wilde een nieuw, circulair leven geven, met nieuwe gebruikers. “We hebben gekozen voor organisaties en bedrijven met een duurzame missie,” zegt hij. “Maar hun activiteit moet ook logistiek mogelijk zijn. Circulariteit gaat over grondstoffen beter benutten. Ook het gebouw bekijken we als een grondstof die zo goed mogelijk hergebruikt moet worden.”
Van de vroegere burelen is een coworkingspace gemaakt en de winkel in auto-onderdelen is nu een groothandel in zerowaste-accessoires en cosmetica.
Voor de invulling van de vroegere werkplaatsen en hangars vermeed Makettt bedrijven die hun plek volledig zouden moeten verbouwen. Dat vergt volgens De Wilde te veel materialen, wat, zeker gezien de tijdelijkheid van het project, niet duurzaam is. “We hebben dan ook veel aanvragen voor de productie van voeding moeten weigeren. Je kan geen koekjes bakken in een oude autowerkplaats zonder die eerst compleet te renoveren. De regels van voedselveiligheid zijn heel streng.”
Alleen voor Freddy met Curry, een traiteur die afvalvrij en met lokale producten werkt, werd een uitzondering gemaakt. “Zij hebben hun keuken ingericht in de betegelde kelder
die vroeger dienst deed als kleedkamer en sanitaire ruimte. Daar kon het.”
Welke circulaire activiteiten passen dan wel in een oude loods? “Opslag en logistiek kunnen heel goed,” zegt De Wilde. We betreden een grote hal die volgestouwd is met goederen en uitrusting van sociale organisaties als Rolling Douche en L’Ilôt. In de opslagruimte van die laatste, een vzw die appartementen voor daklozen inricht met afdankertjes, ligt een hele voorraad matrassen, stoelen, borden en lampen. “Net gekregen van hotel Leopold aan het Luxemburgstation, dat ermee gestopt is,” zegt een medewerkster van L’Ilôt.
Ook activiteiten rond circulair bouwen zijn volgens De Wilde helemaal op hun plaats in de oude hangars. Er zitten ondertussen verschillende schrijnwerkerijen die met recuperatiehout of gerecycleerd materiaal meubels maken. Sonian Wood gebruikt hiervoor hout van overtollige beuken uit het Zoniënwoud, een firma als Regglo werkt met gerecycleerde spaanplaten. Ook Atelier Groot Eiland heeft er sinds kort een schrijnwerkerij.
Een andere hal wordt helemaal ingenomen door het deelatelier van Microfactory:
zelfstandige schrijnwerkers en hobbyisten delen er de ruimte en de dure machines voor hout- en metaalbewerking.
Sommigen zijn echt vaste klant, zoals Alejandro Silva, een enthousiaste Mexicaan die zijn kleine werkplekje heel persoonlijk heeft ingericht, met ingekaderde zwart-witfoto’s en zijn eigen espressopotje. Hij maakt houten kaders en sokkels voor de exposities van bevriende artiesten. “Het leuke aan de
Microfactory is dat de mensen hun expertise delen,” zegt hij. “Soms voeren we ook samen grotere opdrachten uit.”
Wat verderop, in het voormalige herstelatelier, hebben de fietskoeriers van Dioxyde de Gambettes hun uitvalsbasis. De oude carwash gebruiken zij om hun fietsen te wassen. In dezelfde werkplaats zitten de innovatieve start-ups Konligo en Resortecs zij aan zij. Konligo is een spin-off van de VUB die een volledig moduleerbare en herbruikbare buizenstructuur heeft ontworpen waarmee alle soorten stands en tenten
“Circulariteit gaat over grondstoffen beter benu en. Ook het gebouw bekijken we als een grondstof die zo goed mogelijk hergebruikt moet worden”
Gerd De Wilde Make tIn het Circularium zitten verschillende duurzame schrijnwerkers, zoals Sonian Wood.
voor beurzen en events kunnen worden gemaakt. “Vroeger werd zo’n tijdelijke structuur achteraf vaak weggegooid,” legt CEO Aushim Kaumar uit.
Konligo zit hier nu ruim twee jaar. “We zijn blij dat we hier terechtkonden. Voorheen hadden we ons atelier in Overijse en de bureaus in Brussel, heel lastig.” De productie gebeurt nu beneden in de hal, terwijl het kantoor zich op de mezzanine bevindt, die Konligo bouwde samen met de schrijnwerkers van Microfactory en met BatiTerre, een coöperatieve die afgedankte bouwmaterialen inzamelt voor hergebruik. “Heel handig dat zij hier ook op de site zitten,” zegt Kaumar.
Konligo’s buur Resortecs ontwikkelde een vernuftige, smeltbare naaidraad die de recyclage van textiel moet vergemakkelijken.
Alle proeven gebeuren in de testruimte in het Circularium, die enkele weken geleden nog bezocht werd door premier Alexander De Croo.
Het Circularium kreeg in zijn driejarige bestaan wel vaker hoog bezoek. Eind vorig jaar kwam koning Filip langs. “We kregen ook al ambtenaren van de Europese Commissie, universiteiten en binnen- en buitenlandse stadsbesturen over de vloer,” zegt beheerder Gerd De Wilde. “Ze komen inspiratie zoeken en ook antwoord op de vraag: hoe breng je circulariteit in de praktijk, zeker in een wijk als deze?”
Connectie maken met de buurt, de tweede opdracht die beheerder Makettt meekreeg, was niet vanzelfsprekend. Met alle dure machines en materialen in de
“We hebben veel aanvragen voor de productie van voeding moeten weigeren. De regels van voedselveiligheid zijn heel streng”
Gerd De Wilde
Make t
loodsen moet het Circularium goed beveiligd worden. Het is geen openbare site. Ook de binnenplaats, de vroegere parking voor klanten en personeel, is niet echt publiek. Makettt heeft er een grasveldje aangelegd met houten banken en een hang- en schommelinstallatie. Onder het afdakje van het ontmantelde benzinestation is een minizwembadje gemaakt en aan de overkant van het plein is er een sauna, allemaal bedoeld voor de werknemers van het Circularium. “Maar we vinden het prima dat kinderen uit de buurt overdag even komen schommelen,” zegt De Wilde.
Ook zorgde hij ervoor dat er aan de rand van de site buurtwerkingen ontstonden. Aan de uitgang in de Heyvaertstraat hebben Saamo en Jes onderdak gekregen en is er ook een buurttuin. In de Liverpoolstraat kan de buurt op vrijdagmiddag bij het schrijnwerkerscollectief Gilbard terecht voor een pannenkoek of wat planken uit de Recuperatheek, een materialenbibliotheek.
Bij de ingang van de Bergensesteenweg zit de vrolijk gedecoreerde Gratis Winkel. Die ging twee jaar geleden open, in volle coronatijd. “We wilden iets doen voor de buurt. Alleen winkelen mocht. We bedachten dat veel Brusselaars een
voorraad aan ongebruikte apparaten, kleding en andere spullen in huis hebben terwijl dit hier een van de armste wijken is. We hebben die twee gelinkt en de Gratis Winkel geopend.”
Aanvankelijk was het een experiment voor drie maanden, maar vanwege het grote succes besloot het lokale OCMW het initiatief te ondersteunen, zodat het kon blijven bestaan.
Het principe is simpel: wie kleding, schoenen, boeken, keukengerei of speelgoed op overschot heeft, komt het afgeven aan de vrijwilliger van dienst. Die zet alles meteen te geef in de winkel.
Op dinsdagmiddag is het behoorlijk druk in de kleine zaak. Mannen en vrouwen snuffelen in de rekken met kleren, twee kinderen, zonder ouders, rommelen in het speelgoed. Alles mag meegenomen worden, met een maximum van vijf kledingstukken of drie boeken of één paar schoenen of één stuk speelgoed per dag. Een bedankje op een post-it mag, maar hoeft niet.
De Wilde: “We krijgen dagelijks honderdvijftig mensen over de vloer, het gros uit de buurt. Voor sommigen is het een dagelijkse routine.”
De Gratis Winkel is ondertussen uitgegroeid tot veel meer dan een winkel: er is koffie, mensen ontmoeten elkaar, er is een sociale permanentie en er staan enkele
computers met gratis internet. De Wilde: “Het is een drempelloze plek. Voor mensen die buiten alles vallen, is het een dankbaar ingangspunt, het helpt hen bij hun sociale integratie.”
Vlak naast de Gratis Winkel is de Kilomet, een veel grotere zaak die de onverkochte stock van kringwinkels uit de buurt per kilo of per meter verkoopt, twee euro voor een kilo servies bijvoorbeeld of één euro voor een stoel. De Wilde: “Dat past heel goed in deze aankomstwijk, waar mensen
FR Dans l’ancien garage D’Ieteren sur la chaussée de Mons, les voitures ont fait place à des menuiseries durables, des start-ups, un magasin gratuit, un supermarché circulaire, un grossiste et un traiteur zéro déchets. Tout y tourne autour de l’aspect circulaire et du lien avec le quartier. Il s’agit d’une nouvelle occupation, temporaire, du site, et dans quelques années, le groupe automobile D’Ieteren décidera de son destin. Le Circularium, le nom du projet, a déjà reçu pas mal de visites prestigieuses, dont celles du Roi et du Premier ministre. « On nous remarque », dit Gerd De Wilde de Makettt, gestionnaire du projet.
soms snel meubeltjes nodig hebben of goedkope spullen zoeken om de exportauto’s mee vol te proppen.”
Op deze manier wordt de buurt ook betrokken bij het hele idee van circulariteit, zegt De Wilde. “Circulariteit is een redelijk modewoord geworden, vooral gebruikt door hoger opgeleiden. Sommige start-ups op deze site zijn tamelijk avant-garde. Wat in de Gratis Winkel en Kilomet gebeurt, is ook circulariteit, maar dan op een ander niveau.”
EN At the former D’Ieteren dealership on the Bergensesteenweg/Chaussée de Mons in Anderlecht, cars have given way to sustainable carpentry shops and startups, a free shop and circular supermarket, a zero waste wholesaler and a no-waste caterer. Everything now revolves around circularity and connection with the local area. This is the new, temporary infill of the site. D’Ieteren will eventually decide what to do with the site but the Circularium, as the site is now called, has meanwhile already been visited by the king, the prime minister and other VIPs. “We are being noticed,” Gerd De Wilde of Makettt, the project’s manager, says.
Steven Van Garsse
Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel
Alle ogen zijn dezer dagen gericht op minister van Netheid Alain Maron (Ecolo). Hij hee , zoals al langer aangekondigd, de sorteerplicht uitgebreid in Brussel. De blauwe zak zal wat zwaarder worden, het is nu verplicht de oranje zak te gebruiken of te composteren, de wi e zak moet wat lichter worden.
wou de maatregel zelf invoeren, maar moest bakzeil halen, na protest bij vakbonden en een mediatieke uitschuiver van bevoegd staatssecretaris Fadila Laanan (PS).
“Het politieke spel dat zich rond de nieuwe sorteerplicht ontspint, is niet zo fraai”
Zoals altijd in Brussel gebeurt zo’n hervorming nooit zonder slag of stoot. Vierhonderdduizend huishoudens, waarvan een deel in precaire omstandigheden leeft, moeten hun gedrag aanpassen. Een extra plekje zoeken in de keuken of op een terras, de afvalkalender proberen te doorgronden. Wat mag nu weer in welke zak? En wanneer moeten die nu weer buiten? Vroeger volstond het om even buiten te kijken hoe de buren het doen, maar dat zal nu niet lukken. Er staan te veel zakken op het verkeerde moment buiten.
Eerst even zeggen dat de maatregel dringend en broodnodig was. Het afvalbeleid in Brussel slabakt. Al jaren. Dat valt eenvoudig af te lezen uit de cijfers. Al sinds 2014 gaat er iets meer dan 200.000 ton restafval van de huishoudens naar de verbrandingsoven, en dat cijfer gaat maar niet naar beneden. Het aantal ton gesorteerd afval stijgt wel licht sinds dan, maar Brussel zit mijlenver van bijvoorbeeld
Vlaanderen – toch niet het walhalla van het ecologisme. Daar wordt voor elke ton die naar de verbrandingsoven gaat, twee ton afval gesorteerd. In Brussel is die verhouding bijna omgekeerd!
Dus is er werk aan de winkel. Zeker omdat volgens een Europese richtlijn uit 2018 organisch afval vanaf volgend jaar gescheiden
moet worden van de rest. In alle Europese lidstaten, en al zeker in de hoofdstad van de EU. Maar dit is dus Brussel. Waar niets eenvoudig te veranderen is. En toch, zonder een voorafname te maken op wat er de komende maanden nog staat te gebeuren, lijkt alles voorzichtig in de plooi te vallen. Er zijn kinderziektes, er is geweeklaag, de communicatie kan beter, er is een zoveelste stakingsdreiging bij Net Brussel, maar het lijkt erop dat de maatregel passeert, al zal het wellicht nog lang duren voor de sorteerkwaliteit echt naar behoren is.
Maron kondigde al aan nog dieper in de wijken de mensen te zullen informeren. We zagen zelf al een auto rondrijden van Net Brussel van waarop de sorteerplicht werd omgeroepen. Dit soort experimenten om de Brusselaar beter te bereiken, zijn aan te moedigen. Want het valt wel op in de straten: een deel van de bevolking lijkt de huis-aan-huisbrochure niet te hebben gelezen. Minder fraai is het politieke spel dat zich hierover ontspint. Al maanden geleden kon men in de wandelgangen bepaalde meerderheidspartijen verlekkerd zien uitkijken hoe Maron zichzelf in de vernieling zou rijden met de nieuwe sorteerplicht. Zeker bij de PS speelt een gevoel van leedvermaak. Of revanche. De partij
Les Engagés, PTB, Vooruit en MR proberen ook electoraal garen te spinnen bij de nieuwe verplichte oranje zak. Dat levert amusante debatten op in het parlement, tussen David Leisterh (MR) en Alain Maron bijvoorbeeld. Eerlijk? Ze missen elke geloofwaardigheid. Omdat die partijen ook goed weten dat er geen andere weg is. Dus zoeken ze spijkers op laag water. Zo konden we lezen dat de MR zijn lokale afdelingen oproept om foto’s van achtergelaten vuilniszakken op te sturen, zodat er een anti-Maroncampagne rond kan worden gevoerd. Misschien goed om snel te scoren, maar het is vooral een uitstekende manier om de antipolitiek nog wat verder aan te wakkeren. Het is waar dat Brussel door zijn ophaalsysteem van zakken er vaak vuil bij ligt, maar de afvalhervorming zal dat verhelpen: er komen minder ophalingen. Ook klopt het dat een systeem van ondergrondse containers beter zou zijn, maar dat vergt hoge en langlopende investeringen en uit onderzoek blijkt dat ook die geen toveroplossing zijn. Maron weet dat de hervorming van het afvalbeleid in Brussel een mijnenveld is. Hij laveert er zich tot nu toe handig door. Hij zet het beleid op de eerste plaats – de broodnodige verandering op de lange termijn – en niet de politique politicienne of de electorale berekening van vandaag. Laten we dat even koesteren, voor het campagnegeweld van de verkiezingen echt losbarst.
De oranje zak: sinds kort verplicht te gebruiken voor wie niet zelf composteert. Minister Alain Maron zoekt naar manieren om de Brusselaars beter te informeren over de nieuwe afvalophaalkalender.
Max Wyckaert en Luana Difficile
zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Olivier uit SintGillis. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.
Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity
Beestig Brussel.
De voorgevel van de basiliek van Koekelberg en die van Montmartre lijken wel op elkaar. Hoe komt dat?
Is Koekelberg het Montmartre van Brussel en de basiliek onze eigenste Sacré-Coeur? Het was in ieder geval het opzet. Met het koninklijk paleis op de Kunstberg, het Justitiepaleis aan Poelaert en de basiliek op de Koekelbergse hoogvlakte, wou koning Leopold II op drie bergen drie gebouwen, die alle drie symbool stonden voor een verschillende macht. Met als inspiratie, de stedenbouw in Parijs.
Het draaide wel wat anders uit dan wat de omstreden vorst eerst voor ogen had. Dat ene plateau in Koekelberg was de uitgelezen plaats om een monument op te bouwen. Door de hoogte zou het een bouwwerk zijn dat je kon zien vanuit verschillende punten in de stad. Het eerste idee was
De afgelopen weken werden er geregeld ra en gespot in Brussel. Dat hee alles te maken met het na e voorjaar, en de eindeloze voedselvoorraad in de stad.
De zwarte rat en de muskusrat hebben de stad intussen ingeruild voor een holletje op het platteland. De exemplaren die we in Brussel zien lopen, zijn meest-
al bruine ratten – ook wel rioolratten genoemd.
Volgens Leefmilieu Brussel zijn er niet per se meer ratten, maar worden ze vooral meer opge-
een pantheon: een monument om nationale heden te eren en een plaats waar ook Belgische grootheden begraven konden worden.
Leopold II veegde dat plan van tafel. In zijn stedenbouwkundige grootheidswaanzin leek dit hem de ideale plaats om een gigantische kerk te bouwen. Zijn bekende fascinatie voor Parijs werd ook hier duidelijk. De kerk moest een centraal punt worden in de stad, waaruit verschillende grote lanen vertrokken. De ChampsÉlysées zijn dan niet ver weg. In dat opzicht is het zeker geslaagd. Van op de berg van de Kruidtuin prijkt de Basiliek op het einde van de laan, die nog steeds naar koning Leopold II vernoemd is. Als voorbeeld voor de kerk had hij de Sacré-Coeur van Montmartre in het achterhoofd. De basiliek is trouwens ook gewijd aan de Heilig Hartverering, waarbij het eren van Jezus centraal staat. Het werd dus geen pantheon, maar een grote kerk in gotische stijl. In 1905 werd met de bouw
van de fundamenten begonnen. De dood van de koning, en vooral de Eerste Wereldoorlog dwarsboomden de plannen. Het geld was op.
Van gotiek naar art deco
Na de oorlog begon de zoektocht naar een nieuwe architect, die een nieuw ontwerp zou uittekenen. Het oog viel op Albert Van huffel. Een beetje een vreemde keuze, want hij had geen diploma architectuur en geen katho-
merkt. Omdat we meer buiten komen, maar ook door het natte voorjaar: als het veel regent, stijgt het rioolwater en vluchten de ratten naar de straten. Ratten in de stad hebben we trouwens vooral aan onszelf te danken. “Er is altijd een link tussen de aanwezigheid van ratten en het voedsel dat ze (on)bewust aangeboden krijgen,” zegt Olivier Beck van Leefmilieu Brussel.
De bruine rat is een flexibel wezen: dat uit zich in zijn woonplaats, maar ook in zijn voedselvoorkeuren. Deze stadsbewoner
liek onderwijs genoten. Een visie voor een nieuw ontwerp had hij echter wel. Hij gooide het over een volledig andere boeg. Geen gotiek, maar een stijl die het meest aanleunt bij art deco. De grootsheid van het project bleef wel: het was onmogelijk om het gebouw in een keer af te werken. In 1930 begon de bouw op de fundamenten van de eerste kerk. Niet alleen Leopold zou de Basiliek nooit verwezenlijkt zien, ook Van huffel overleed voordat
de kerk afgewerkt was. Hij stierf in 1935. Het verhaal gaat dat hij er ook mentaal onderdoor was gegaan. Mocht hij het einde gehaald hebben, zou hij 93 geweest zijn. Want het duurde van de eerste steen in 1905 tot het bevestigen van de koepel in 1970, vooraleer de basiliek helemaal af was. Je zou kunnen stellen dat we in Brussel niet onze eigen SacréCoeur, maar wel een Sagrada Família hebben. LD
A La Carte
Hij schreef er columns, boeken en een comedyshow over, maar na 24 jaar verlaat schrijver Joost Vandecasteele de hoofdstad.
Donderdag in A La Carte vanaf 18.30u
BRUZZ Ice
De DOMO stage op CORE wordt gecureerd door BRUZZ Ice en ontvangt acht dj’s uit de BRUZZ Ice-stal: onder anderen K4 en Kid $lang.
Beleef dan het CORE Festival @BRUZZice Instagram.
vreet zowat alles op wat zijn pad kruist. Boven de grond eten ze huishoudelijk afval, fruit en soms ook jonge vogels of muizen. De beestjes die ondergronds leven, halen hun vitamientjes vooral uit het afval in ons rioolwater. Volgens Leefmilieu Brussel spelen ze daardoor ook een belangrijke rol in onze afvalverwerking: door al dat afval op te peuzelen, voorkomen ze namelijk mee dat riolen verstopt raken.
Hoeveel ratten er in Brussel precies rondlopen, is moeilijk om te
zeggen. Wat wel vaststaat, is dat dit zoogdier vrijwel onuitroeibaar is. Daarom is het volgens Beck vooral belangrijk om de bestaande populatie onder controle te houden, al doen we dat beter niet (alleen) met gif. Dat houdt een risico in op secundaire intoxicatie. “We willen absoluut vermijden dat bijvoorbeeld een slechtvalk die een vergiftigde rat opeet, zelf slachtoffer wordt.” AD
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel
Tickets voor CORE
Angèle, PinkPantheress, The Blessed Madonna, RORI ...
Te veel artiesten om op te noemen! Win gratis kaartjes op je radio.
Vanaf 22 mei bij Robbe en Gunnar op BRUZZ radio
Mobiliteit. Steeds meer gevallen van verkeersagressie
Geslagen, gestampt of moedwillig overhoop gereden. De voorbije maanden kwamen opnieuw verschillende gevallen van verkeersagressie in het nieuws. We legden ons oor te luisteren bij slachtoffers, experts én daders. “Ik denk niet dat ik nog eens op een motorkap sla.”
door Kris Hendrickx foto’s Bart DewaeleApril 2023. Charles Goethals fietst naar zijn werk door de Molenbeekse Olifantstraat, op een fietspad in tegenrichting. Plots zwenkt de bestuurder van een bestelwagen rond fietsers én een verkeersdrempel, waardoor hij helemaal op het fietspad komt en Charles op een haar na mist. De fietser maakt een teken naar de auto, die ook nog eens te snel rijdt. Hij raakt daarbij de autospiegel met zijn vingertoppen. Charles schrikt, maar zet zijn weg voort. Wegpiraten, het is niet de eerste keer dat ze zijn weg kruisen in Brussel.
Enkele seconden later hoort Charles hoe de wagen achteruitrijdt en hem achtervolgt. Twee straten verder rijdt de bestelwagen met hoge snelheid én in een verboden tegenrichting op hem af, waarop de fietser snel naar een vrije parkeerplaats uitwijkt. De bestuurder raakt de achterkant van de fiets nog, Charles wordt op de grond gekatapulteerd. “Mijn fiets was goed voor de schroothoop,
maar gelukkig had ik zelf geen ernstige verwondingen. Maar als ik niet was ingeslagen, had hij me vol geraakt. Sommige chauffeurs zijn blijkbaar bereid om je dood te rijden.” De bestuurder? Die reed gewoon door, maar de politie kon de wagen wel identificeren via camera’s.
4 september 2020, de Huart Hamoirlaan in Schaarbeek. Als Wiet Vandaele (45) die vrijdagavond zijn kinderen wil ophalen op school valt zijn oog op de dubbelparkeerders op het woonerf nabij de school. “Een auto of vijf, nog erger dan anders. Ik was dat zo beu dat ik besloot een foto te nemen.”
Wiet, die als stadsplanner werkt in Leuven, loopt verder naar de school, maar wordt ingehaald door een van de bestuurders. “Een man van een jaar of 25-30 eiste dat ik de foto zou wissen,” vertelt Wiet, die ook actief is bij verkeersveiligheidscollectief Heroes for Zero. “Toen ik weigerde, begon hij me te duwen.” Wiet kan afstand nemen en belt de politie. “Even later kwam hij opnieuw
op me af en sloeg hij me in het gezicht, zodat mijn bril en mijn mondmasker afvlogen. De man duwde me tegen een kermiswagen, stampte tegen mijn been en dreigde met een kopstoot. Gelukkig kwamen omstaanders me achteraf te hulp.”
De politie, die vlakbij een commissariaat heeft, laat dertig minuten op zich wachten. Wiet gaat naar de dokter en dient een klacht in. “De volgende maandag ben ik gaan werken, maar die film bleef maar draaien in mijn hoofd. Posttraumatische stress, oordeelde mijn dokter, die me een week werkonbekwaam verklaarde.”
Verhalen zoals die van Wiet en Charles zijn er veel in Brussel. In de Ransfortstraat kregen activist Gerben Van den Abbeele en zijn vriendin deze maand nog klappen van een straatracer die ze tot kalmte aanmaanden. In Laken belandde een autobestuurder in het ziekenhuis na een dispuut over een parkeerplaats. Een enquête van verkeersveiligheidsorganisatie Vias wees vorig jaar op ▼
An Goovaerts werd aangevallen door een agressieve bestuurder. “Hij sloeg me in het gezicht en pakte mijn telefoon af.”
een toename van agressie in het verkeer. Liefst een op de acht Brusselse automobilisten gaf aan dat ze in het jaar ervoor waren uitgestapt ‘om het uit te vechten’, twee keer zoveel als het nationale gemiddelde. Vias legt een verband met de covidperiode.
Echt betrouwbare cijfers zijn er niet, de politie houdt verkeersagressie niet bij als aparte categorie, maar dat agressief gedrag op de weg toeneemt, denkt ook de Nederlandse verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. “We lijken steeds minder bereid om met elkaar rekening te houden in het verkeer, door een toename van egoïsme.” Daarnaast spelen factoren als drukte en temperatuur een rol, weet de expert. “Hoe drukker het verkeer in de stad, hoe meer we het gevoel
dat we ons ook echt identificeren met het voertuig. Kijk naar ons woordgebruik. Over je geparkeerde auto zeg je doorgaans ‘Ik sta daar’, in plaats van ‘Mijn auto staat daar’.”
Een auto is ten slotte een afreageermachine, legt de verkeerspsycholoog uit. “Als er eens iets tegenzit, dan geven nogal wat mensen een keer flink gas en tonen ze dat ze op de weg wél de king zijn.”
Dat tegenslag en verkeersagressie al eens kunnen samenvallen, Adam (*) kan erover meespreken. De 39-jarige arbeider uit Halle had geregeld woedeaanvallen in het verkeer en een tweetal jaar geleden gaat het goed
“In de rijopleiding is veel meer aandacht nodig voor hoe we ons gedragen op de weg”
Gerard Tertoolen
Verkeerspsycholoog
hebben dat onze vrijheid wordt ingeperkt. Die frustratie kan dan in agressie uitmonden. En onderzoek toont aan dat stijgende temperaturen tot een korter lontje leiden.”
Voetgangers, fietsers of steppers, ze kunnen allemaal door het lint gaan. Toch zijn het opvallend vaak – mannelijke – autobestuurders die voor geweld kiezen. Toeval is dat niet, meent Tertoolen. “Een auto zorgt om te beginnen voor anonimiteit, het is een stalen cocon waarin we ons niet aanspreekbaar voelen. Experimenten hebben aangetoond dat je in zo’n anonieme situatie veel sneller grensverleggend gedrag vertoont. Aan de kassa van de supermarkt gedraag je je helemaal anders.” Behalve anonimiteit geeft die cocon met motor ook een gevoel van macht en kracht. “Ook dat is zo’n typische factor bij grensoverschrijdende handelingen.” Interessant in dat verband: bestuurders van een cabrio worden minder snel agressief in het verkeer, blijkt. De communicatie met andere weggebruikers is natuurlijker, directer en minder anoniem.
“Automobilisten beschouwen hun wagen al snel als een persoonlijke ruimte,” zegt Tertoolen. “Een auto stimuleert ons primitieve territoriale gedrag. Dat gaat zover
heid om zonder rechtszaak tot een vergelijk te komen. Adam erkent zijn fout en krijgt een cursus opgelegd van twintig uur gedragstraining en doet nog eens twintig uur dienstverlening bij een groepskeuken.
fout. “Ik had een zware werkweek achter de rug, was alleenstaande vader én had net ruzie met de madam. Toen ik frieten ging halen, bleek het daar ook nog eens een uur te duren, waardoor ik met grote honger terugreed. Terwijl ik op een voorrangsweg reed, kwam er dan plots een wagen uit een zijstraat. Ik moest alles dichtgooien en mijn frieten vlogen op de grond. Toen ben ik ontploft, heb die auto achtervolgd, klemgereden en de bestuurders bedreigd.”
De andere partij dient een klacht in en op initiatief van de procureur komt het tot een procedure ‘Bemiddeling en Maatregelen’ bij het Justitiehuis Brussel. Daarbij krijgen dader en slachtoffer van kleinere feiten de mogelijk-
“Aan beide heb ik vandaag nog iets,” geeft de man toe. “De groepskeuken bood me een flexi-job aan en de training helpt me nog altijd in het verkeer. Als ik nu gefrustreerd raak, explodeer ik niet meer zomaar. Ik zet rustige muziek op, bel iemand of ga een cola of iets te eten halen aan een tankstation. Het effect is zelfs algemener. Ook als de zoon thuis zaagt, blijf ik vandaag kalmer.”
Een oncontroleerbaar monster 30 juni 1950. Walt Disney brengt de tekenfilm Motor Mania uit, met Goofy in de hoofdrol. Eerst als de uiterst hoffelijke Mister Walker, een voetganger die geen mier kwaad zou doen. Maar zodra hij in zijn auto stapt “wordt hij opgeladen met een overweldigend gevoel van macht, verandert zijn hele persoonlijkheid en wordt hij een oncontroleerbaar monster,” legt de verteller uit. “Mister Walker is nu Mister Wheeler,
“Ik moest gedragstraining volgen en dat hee me geholpen. Ook als mijn zoon thuis zaagt, blijf ik kalmer”
Adam
Bedreigde een andere automobilist
Wiet Vandaele wou een foto nemen van foutparkeerders. Een jongeman was het daar niet mee eens, en sloeg en stampte Vandaele. Hij was een week werkonbekwaam.
Echte oplossingen moeten echter van de overheid komen. “Handhaving en straffen zijn echt wel belangrijk,” zegt Tertoolen, die daarmee op dezelfde golflengte zit als Heroes for Zero. “Anders riskeer je een soort normalisering van dat gedrag. Verder denk ik dat er in de rijopleiding veel meer aandacht nodig is voor hoe we ons gedragen op de weg. Dat aspect komt er nu amper aan bod.”
De expert kijkt ook naar oplossingen op een fundamenteler niveau: de plaats die de auto zelf krijgt. “We hebben een wereld gecreëerd waarin het aangenaam is om hard te rijden met auto’s die heel snel kunnen. Daar kunnen we iets aan doen. Via bijvoorbeeld snelheidsbegrenzers, maar het kan ook door onze steden anders te plannen. In Utrecht komt er nu een nieuwe stadswijk voor zesduizend mensen, zonder auto’s.”
automobilist.” Wat volgt is een sterk staaltje hooliganisme, waarbij Mister Wheeler scheldt, ongevallen veroorzaakt, parkeerplaatsen inpikt en zich geen moer aantrekt van zijn omgeving. “Om maar te zeggen: nieuw is het fenomeen nu ook niet,” zegt Tertoolen, die ons attent maakt op het filmpje (te vinden op YouTube).
31 maart 2023. De Schaarbeekse An Goovaerts wandelt ter hoogte van de Rogier- en de Poststraat. Ze wil net oversteken als een automobilist plots een snelle U-bocht maakt over de zebrapaden. “Ik stak mijn handen op zo van ‘Ca va een beetje?’ waarna hij begon te schelden en tieren, en gas gaf,” vertelt de zakelijk coördinator van een kunstenwerkplaats. “Ik schrok en sloeg op zijn motorkap, waarna hij uitstapte. Zijn vrouwelijke passagier hield hem in bedwang, maar toen ik verder wandelde, reed hij achter me aan, zonder haar. Hij sloeg me in het gezicht, pakte mijn telefoon af waarmee ik de politie belde. Enkele gemeenschapswachten kwamen uiteindelijk tussenbeide.”
An vindt dat de reacties van automobilisten harder zijn geworden. Ze ziet een link met het Good Move-debacle en de ingetrokken circulatieplannen. “Agressieve roepers krijgen gelijk, of ze nu verkeersborden verwijderen of luid roepen in de gemeenteraad. Er heerst een gevoel van straffeloosheid. Nu, ik denk niet dat ik zelf nog op een auto zal slaan.” Het gevoel dat An vertolkt leeft ook bij Wiet. “Dat zoveel burgemeesters door de knieën zijn gegaan, geeft aanvallers het gevoel dat ze gelijk hebben.”
An én Wiet raakten in de problemen in Schaarbeek, Charles en Gerben in Molen-
beek. Toeval? “Niet echt,” denkt Pieter Fannes van verkeersveiligheidscollectief Heroes for Zero. “We horen heel vaak over verkeersagressie en het probleem leeft duidelijk meer in Sint-Joost, Schaarbeek, Laken, Brussel-Stad en Molenbeek. Dat hangt ook samen met wat het beleid doet. In Molenbeek is er bijvoorbeeld niet zo veel reactie op dat gedrag, in Schaarbeek beweegt het nu langzaam wél.”
Daarmee zitten we bij een laatste hamvraag: wat kan je doen aan verkeersagressie? “Als je in zo’n conflict verzeilt, is het best om even tot tien te tellen en je woede te laten zakken,” zegt verkeerspsycholoog Tertoolen. “Als ik zelf onheus word bejegend, zeg ik bij mezelf gewoon ‘Ach wat zielig, wat heb jij veel te compenseren. Dat helpt om zelf rustig te blijven.”
Terug naar Wiet. Dat politie en gerecht niet per se laten betijen, bewijst het vervolg van zijn verhaal. De aanval na de foto is het begin van een procedure die 2,5 jaar zal duren. “Nadat de tegenpartij niet was komen opdagen bij een bemiddelingspoging, heb ik zelf geïnformeerd naar het dossier bij het parket,” vertelt hij. “Mijn indruk is dat de bal pas dan aan het rollen is gegaan bij het gerecht.” Sinds eind maart kent Wiet het vonnis: zijn belager is veroordeeld tot vier maanden voorwaardelijk en een geldboete van circa 1.000 euro. “Vaak denken mensen dat een klacht voor verkeersagressie zinloos is. Maar dit toont net dat het wel degelijk resultaat kan hebben,” zegt Wiet. “Al is het ook zorgwekkend dat ik er zelf zo moest achter zitten.”
(*) Adam is niet de echte naam van de getuige
FR Frappé, poussé ou renversé exprès. Ces derniers mois, il y a à nouveau eu plusieurs cas de rage au volant dans les médias. Nous avons écouté les victimes, les experts et les auteurs. La violence routière n’est pas un phénomène nouveau : Walt Disney en avait déjà fait un magnifique dessin animé intitulé Motor Mania en 1950. Mais la violence routière semble tout de même en augmentation, selon des chiffres de Vias. Le psychologue de la circulation Gerard Tertoolen dresse le même constat. Une société plus égoïste, une météo chaude, beaucoup de monde en ville et la voiture comme moyen de transport sont tous des facteurs qui contribuent à davantage de rage au volant.
EN Beaten, stomped on or deliberately run over. Once again, the newspaper headlines have in recent months been full of incidents of road-side aggression. We listened to victims, experts and perpetrators. Road rage is nothing new, the Walt Disney Studios made the cartoon gem Motor Mania already back in 1950. But according to figures from the Vias road safety institute, aggression on the roads seems to be on the rise. Traffic psychologist Gerard Tertoolen has seen the same thing. A more selfish society, the hot weather, the hustle and bustle of the city and the car as a means of transportation: they are all factors that contribute to more road-side anger.
Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij tweeling Haider en Qassim (12) die in Molenbeek wonen. Later worden ze geograaf en advocaat, vandaag zijn ze FIFA-speler en leggen ze de wereld uit op YouTube.
door Jasmijn Post foto Saskia Vanderstichele
Wat doen jullie graag als er geen school is?
QASSIM: Na school vind ik rusten fijn, net als gamen. En verder? Niet veel. Mijn favoriete spel is FIFA, denk ik.
Wat vind je leuk aan FIFA?
QASSIM: Ik hou ervan vanwege de emotionele connectie met de spelers. Soms spelen Haider en ik in een team, soms tegen elkaar. Soms speel je met iemand uit Azië of Zuid-Amerika.
En wat doe jij graag na school, Haider?
HAIDER: Ik hou ook van gamen, maar mijn tweede hobby is sketches maken. Ik heb ook een YouTube-kanaal. Ik leer over de geschiedenis van het Britse Rijk op YouTube en ik maak zelf video’s over andere landen. Ik ken bijna alle vlaggen van de wereld.
QASSIM: De wereldkaart is niet echt goed gemaakt. Rusland is groter dan normaal, IJsland is bijna de helft van de wereldkaart en Afrikaanse landen zoals Congo moeten veel groter zijn.
HAIDER: Ze hebben landen kleiner gemaakt om het te laten passen.
Jullie hebben veel interesses …
HAIDER: Nee, ik wil geograaf worden.
En jij Qassim?
QASSIM: Ik wil advocaat worden. Ik denk dat ik een nerd ben, maar ik weet het niet zeker. Ik zou mysteries willen oplossen, zoals Sherlock Holmes!
Als Brussel een game zou zijn, wat zou je dan moeten doen?
HAIDER: Brussel is als Tetris, een grote puzzel. Je wil naar het bos en neemt daarvoor De Lijn en de MIVB. Of je zoekt de weg naar het Zuidstation en komt bij een maffiapersoon terecht. Daarna vind je iemand die alleen Frans spreekt en jij spreekt Nederlands, wat ga je doen? Of je vindt iemand die Nederlands spreekt, maar die de weg niet kent. Zo beland je in Zaventem in plaats van in het Noordstation.
Dat klinkt als best een coole game, de weg zoeken in Brussel. Wel een beetje complex. Is Brussel ingewikkeld?
QASSIM: De vakanties lopen niet gelijk, er zijn vertragingen in de metro. Er staat twee minuten op het bord, maar het duurt tien minuten. Er zijn soms stakingen.
Wat zou je veranderen als je burgemeester zou zijn?
QASSIM: De metrotijden verbeteren en meer zwembaden maken. Ook de kwaliteit van de woningen moet zeker beter.
Wat zou jij doen Haider?
HAIDER: Er wonen mensen op straat en daar voel ik me niet zo goed bij, daarom wil ik een opvangcentrum maken. Brussel is rijk, ik wil een metrolijn naar Zaventem maken. En een nieuwe terminal op de luchthaven.
Vliegen jullie graag?
HAIDER: Ik ben een vliegtuigexpert. Ik kijk naar heel veel video's over vliegtuigen. De eer-
ste keer dat ik ging kijken, raakte ik geobsedeerd. We konden allebei niet stoppen met kijken. QASSIM: Het is de coolste inventie ooit! Je bent in de lucht in een metalen doos ... Je krijgt eten en je kunt een film kijken. Je eet chocolademousse op 10.000 meter hoogte.
Willen jullie nog iets kwijt over jullie toekomstdromen?
QASSIM: Als mijn advocatendroom niet lukt, word ik politicus. Ik weet niet precies waarom. Omdat ik van wiskunde hou en door video's op YouTube.
Haider?
HAIDER: Als geograaf worden niet lukt, word ik zeker piloot. Dan ben ik de leider van de cockpit!
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant
FR Bruzz s’invite chez les jumeaux Haider et Qassim, 12 ans, de Molenbeek-Saint-Jean. Ils sont fans de FIFA et font des vidéos YouTube dans lesquelles ils expliquent le monde. Haider veut devenir géographe et Qassim rêve d’être avocat ou peut-être politicien. Ils trouvent que Bruxelles est une chouette ville, même si c’est parfois un peu un puzzle, comme dans le jeu vidéo Tetris.
“We konden niet stoppen met kijken toen we voor het eerst vliegtuigen gingen spo en”
EN Every week, BRUZZ takes a look inside the bedroom of a child living in Brussels. This time, we are with the twins Haider and Qassim (12) from Molenbeek. They are FIFA fans and make YouTube videos explaining the world. Haider wants to become a geographer and Qassim dreams of a career as a lawyer or perhaps a politician. They think Brussels is a nice city, but sometimes a bit of a puzzle, like a game of Tetris.
• Geboren in 1972
• Studeerde aan het Conservatorium van Brussel
• Was tussen 2006 en 2016 directeur van ‘t Arsenaal en is dat sinds seizoen 20162017 van de KVS
• Als auteur schreef hij journalistieke stukken, maar ook een twintigtal boeken, waaronder ook de verfilmde romans Achter de wolken, Rosie en Moussa en Aller / Retour
• Bij de KVS regisseerde De Cock onder meer Odysseus Een zwerver komt thuis, L’homme de La Mancha, Metamorphoses en Bovary
Paris Hilton werd vorige zomer in de marge van haar komst naar Tomorrowland ook in Brussel gespot. In een nieuw boek vertelt KVSdirecteur Michael De Cock in detail over de nachtelijke rondleiding die hij Paris toen gaf in zijn schouwburg. Al heet dat boek wel Alleen verbeelding kan ons redden en gaat het vooral over de KVS, kunst en de theatersector.
door Michaël Bellon foto’s Ivan PutSo, Mickey, what’s it gonna be?” zegt een licht verveelde Paris Hilton, nadat ze in de coulissen van Tomorrowland de wens heeft uitgesproken om nu, on the spot, dat befaamde “Royal Flemish Theatre” eens te gaan bezoeken. De ‘Mickey’ in kwestie is Michael De Cock, die sinds het seizoen 2016-2017 artistiek directeur is van de KVS. Na een korte aarzeling schuift die alle praktische bezwaren aan de kant en geeft la Hilton haar zin.
Michael De Cock houdt namelijk niet zo van praktische bezwaren als er een avontuur op de loer ligt. De afgelopen jaren regisseerde hij in de KVS grote producties zoals L’homme de La Mancha en de volledige Odysseus, terwijl hij de deuren van de schouwburg ook liet openstaan voor een heel diverse groep aan andere makers, festivals en samenwerkende organisaties. Ondertussen haalden stadsdramaturgen
Kristin Rogghe, Gerardo Salinas, Tunde Adefioye en nu Dina Dooreman Brussel en de wereld binnen in tal van grote en kleine producties. Tijdens corona ontpopte De Cock zich, onder meer met een fel gemediatiseerd testevent tijdens de lockdown, tot een van de belangrijkste voorvechters om de theaters weer open te krijgen. Ondertussen bleef hij ook films maken, acteren, reizen en journalistieke stukken, opiniebijdragen en boeken schrijven.
Zijn nieuwe boek, Alleen verbeelding kan ons redden, gaat ook over al die dingen. Het bevat herinneringen aan de KVS, bedenkingen over het belang van kunst en een analyse van de theatersector: een stroom lichtvoetige memoires na een half leven en een halve carrière, gevat in dat raamverhaal over die nachtelijke trip met Paris Hilton naar zijn schouwburg, waarvoor we je verder graag naar het boek verwijzen.
“Ik zat allang met dit boek in mijn hoofd, en na het bezoek aan Tomorrowland vielen vreemd genoeg alle puzzelstukjes op hun plaats,” aldus De Cock. “Tomorrowland is ook een soort theater. Veel snelle suikers natuurlijk, en niet te veel verdieping, maar wél muzikale popart die visueel op een waanzinnige manier wordt gebracht. Ik vond de magie van die feestende community fascinerend. En die gemeenschap is er ook in het theater, dat een gigantisch netwerk vormt. Daarom had ik ook zoveel moeite met de aanslag op het theater en de kunsten die tijdens corona heel acuut werd. En met het onbegrip waarmee wij te maken krijgen.”
“Als het volgend jaar geen verkiezingen waren, had ik dit boek misschien ook geschreven, maar die timing komt wel goed uit. De tanende interesse in cultuur komt ook door een compleet gebrek aan kennis van de cultuursector. Bij de media, en dus bij het grote publiek. Men praat heel veel over
identiteit, maar zet zich af tegen cultuur. Daar moeten we nú iets tegen doen. Ik denk dat we echt een veel militantere rol moeten spelen, in plaats van de uitslag van de volgende verkiezingen als een voldongen feit te zien. We moeten als deel van het middenveld zeggen wat wij willen, in plaats van ons te laten instrumentaliseren. Wij zullen met de KVS in ieder geval debatten organiseren.”
De Cock kijk in zijn boek ook naar de media, waar de lat voor cultuurkritiek en verslaggeving over cultuurpolitiek veel hoger moet. “Onlangs klonk het verrast dat die Vlaamse canon al bij al reuze meeviel. Dat getuigt toch van een gebrekkige visie op cultuurpolitiek? Had men dan echt gedacht dat het vendelzwaaien en het Verdinaso in die canon opgenomen zouden worden? Zo werkt het natuurlijk niet. Canonisering is
“Onlangs klonk het verrast dat die Vlaamse canon reuze meeviel. Dat getuigt toch van een gebrekkige visie op cultuurpolitiek?”
belangrijk – wij doen daar in het theater ook aan – maar canonisering is ook altijd een strijd om macht en ruimte. Het is een frame. Zoals (politicoloog) Dave Sinardet en (historicus) Bruno De Wever altijd hebben aangegeven, wordt die canon heus wél ingeschakeld in natievorming. En ondertussen wordt de VRT afgeslacht en gaat er veel geld naar Het verhaal van Vlaanderen. Over
liggen.”
die ideologische keuzes moet het debat gaan.”
Met zijn boek houdt De Cock dus alvast een pleidooi voor de kracht van verbeelding. Onder meer met een liefdesverklaring aan de KVS, waarvan hij met losse streken de geschiedenis, het gebouw en een aantal werknemers schetst, van oud-directeur Nand Buyl tot de huidige conciërge.
“Vol liefde, ja, ik kan het niet anders zeggen. Het klinkt een beetje spiritueler dan ik het bedoel, maar ik ben wel zo’n romanticus dat ik mij kan verbeelden dat Nand Buyl hier plots weer staat. Ik heb het in het boek ook over L’oeuvre au noir van Marguerite Yourcenar, dat ik pas bewerkt heb als L’alquimista op vraag van het Teatre Nacional de Catalunya. Omdat Yourcenar het heeft over tijd. Tijd is cruciaal in een theater met een geschiedenis. Er is de tijd dat het theater al bestaat. Er zijn sprongen in de tijd die het stuk maakt. En er is de verstilde tijd die de voorstelling duurt. Naar het theater gaan is een vorm van mediteren. De connectie met liefde, leven en dood is evident. Dirk De Wachter opperde onlangs de theorie dat theater vanuit het begrafenisritueel is ontstaan. Het is een georganiseerd schimmenspel. Een poppenkast waar soms duizend mensen naar zitten te kijken.”
Voor hij naar de KVS kwam, had De Cock al ervaring opgebouwd bij ’t Arsenaal in Mechelen. Hij voelde affiniteit voor dit huis, ook al beschrijft hij in zijn boek een weinig overtuigende auditie als jong broekie bij een van zijn voorgangers, de pas overleden Franz Marijnen, en lachte hij in zijn conservatoriumtijd in Brussel met de ‘brol’ die hij vanaf het balkon op de scène gadesloeg. De stap naar het directeurschap van een stadstheater bleef een grote sprong. “Ik doe vaak dingen die buiten mijn comfortzone liggen. Ik doe dit vak omwille van de ontmoeting. Om constant verwonderd te zijn en te leren. Dat
Michael De Cock beschrijft in zijn boek een weinig overtuigende auditie als jong broekie bij een van zijn voorgangers. “Ik doe vaak dingen die buiten mijn comfortzoneis de essentie van theater. Zo waren die twee maanden voor L’alquimista in Barcelona weer een fantastische uitwisseling.”
“Ik was in januari voor een première in Chili, maar je moet er spaarzaam mee zijn. Je hebt een artistiek leider nodig die veel in het huis is, en die de instelling niet gebruikt als een hefboom voor zijn eigen carrière.”
“Het model van de KVS dat ook mijn voorganger (Jan Goossens, red.) al nastreefde is dat van de meerstemmigheid. Je faciliteert het werk van anderen en samen met de stadsdramaturgen heb je ook een taak naar de stad toe. Al vraagt die meerstemmigheid veel flexibiliteit, en moet je soms durven te gokken. Als ik de Vlaamse media om aandacht vraag voor een première van Moya Michael of Alesandra Seutin, dan vragen zij: ‘Wie?’ Ook dat is een probleem. Niet voor niets is de baseline voor ons volgende seizoen: ‘Let’s change the algorithm.’ De oude verzuiling van de samenleving heeft plaatsgemaakt voor nieuwe digitale echokamers van Twitter en Instagram. Daaruit moeten we uitbreken. Daar kunnen de kunsten het verschil maken door écht gemeenschap te vormen.”
Ons gesprek gaat nog even voort over de stiel van artistiek leider. “De job wordt onnodig als te complex voorgesteld. We leven in bange tijden, maar het ontbreekt onze sector ook aan lef.” De Cock moedigt jonge mensen met een beloftevolle carrière dus aan om de stap te wagen naar de stadstheaters, die al een tijdje terug zijn van weggeweest, toen eerst de ‘Vlaamse Golf’ van de jaren 1980, en nadien de succesvolle theatercollectieven van de jaren 1990 de bonbonnières verruilden voor de kleinere theaters met vlakke vloeren.
Ook vertegenwoordigers van die Vlaamse Golf – De Keersmaeker, Vandekeybus, Fabre en Lauwers – vallen in De Cocks boek. “Ik heb nog net meegemaakt dat men de oude garde uit de stadstheaters verjoeg. Nadien hebben de tachtigers geweldige dingen gedaan, maar de idolatrie werd op een bepaald moment ook te groot, want het is natuurlijk een illusie te denken dat wij alleen hier in Vlaanderen goed theater kunnen maken. Ik ben een groot bewonderaar van het werk van Anne Teresa De Keersmaeker, die zichzelf niet tot een groep of golf of generatie rekent. De persoonlijke anekdotes die ik over Fabre vertel, zal hij zich waarschijnlijk niet herinneren, maar ik wilde er
de veranderende tijdgeest mee schetsen. Het ‘kaderstukje’ in de krant dat hem vijf jaar geleden nog als een ‘genie’ typeerde, krijgt vandaag de titel ‘No sex, no solo’. Dat zegt evenveel over de media als over Fabre zelf.”
Generatieconflicten hebben ook in de KVS gespeeld. Franz Marijnen vond dat zijn opvolger Jan Goossens hem een mes in zijn rug stak. En toen uitlekte dat De Cock was aangesteld als nieuw artistiek directeur, organiseerde de toenmalige directie een petitie om dat te verhinderen. Dat de keuze toch op hem viel, interpreteert De Cock als een keuze voor die meerstemmigheid, die inmiddels als ‘diversiteit’ een criterium in de kwaliteitsbeoordeling is geworden.
De Cock gebruikt in zijn boek het woord ‘woke’ maar één keer, maar maakt wel de analyse dat jongere artiesten de methode en de ethiek achter een kunstwerk als zo’n kwaliteitscriterium zijn gaan hanteren. “Wij nemen hier onze tijd om regisseurs uit te leggen hoe je in de KVS kan werken en hoe niet. Dat gaat dan ook over hoe je met het personeel omgaat. Wij hebben een team met
een fantastische productiementaliteit, flexibiliteit en creativiteit, maar er zijn wel grenzen aan de productiviteit. Dat is een tendens waar de hele maatschappij mee te maken heeft en ik vind dat boeiend. Als je geen goede methode of ethiek volgt, kan je vandaag ook geen goede voorstelling maken. Is dat cancelen? Van mij mag een kunstenaar nog altijd alles doen wat hij wil, maar anderen kunnen daarop reageren. Ik kan nog altijd een stuk maken over migratie, maar ik kan me ook afvragen of het soms niet beter is om anderen te laten spreken. Ik werk met zoveel goede mensen samen dat ik zeg: ‘Wow, doe jij dat gewoon.’ Wat niet wil zeggen dat ik niet ook in ownership geloof: als ik Flaubert of Yourcenar regisseer, heb ik daar kennis over die een verschil kan maken en ga ik niet met iedereen over van alles en nog wat discussiëren.” Behalve met Paris.
Michael De Cocks Alleen verbeelding kan ons redden (240 p., €22,99) is verschenen bij Lannoo. Het programma 2023-2024 van de KVS is bekend en vind je op www.kvs.be
FR Dans le livre Alleen verbeelding kan ons redden, le directeur du KVS Michael De Cock fait une visite guidée nocturne de son théâtre à Paris Hilton. C’est, du moins, le cadre d’un fleuve de mémoires artistiques au ton léger dans lesquelles De Cock passe en revue ses expériences et sa carrière et évoque l’importance de l’art, du théâtre et du KVS.
EN In Alleen verbeelding kan ons redden (“Only imagination can save us”), KVS director Michael De Cock shows Paris Hilton his theatre during a night tour. That is at least the framework of the light-hearted memoirs in which he looks back on his artistic experiences so far, and writes about the importance of art, the theatre sector and the KVS.
©
Latijns-Amerikaans gitaartje, beklijvende elektronische ambient, subtiele percussie en een zangeres die de pijn zacht maar raak van zich af zingt: Ão maakt iedereen verslaafd aan hun saudade 2.0. Voor hun eerste album landt, luiden ze met concerten in de Beursschouwburg en op het Brussels Jazz Weekend de festivalzomer in.
door Tom PeetersHet begon eind 2020 met een titelloze debuut-ep die sluipenderwijs de aandacht trok naar een steeds unieker wordend palet met zowel traditionele als eigentijdse geluiden. Afhankelijk van de sfeer en het gevoel kregen ze weemoedige Portugese dan wel bezwerende Engelse zangpartijen aangepast. Winst in de Sound Track-talentenjacht mondde vervolgens uit in een residentie in Het Depot in Leuven, waar in alle rust gewerkt werd aan een eerste langspeler, die nu zo goed als klaarligt. Intussen is er airplay en een volgeboekte zomer, met onder meer twee dagen op rij Gent Jazz. Kortom, de sterren staan goed voor Ão, dat geruggensteund door independent Mayway Records en boekingskantoor Busker uitstekend omringd is en eerder dit jaar ook al het voorprogramma van dEUS mocht verzorgen in Lissabon.
De opvallende bandnaam ziet er trouwens ingewikkelder uit dan ze klinkt –spreek eerst een ‘a’ en dan een ‘o’ uit – en werd vastgelegd tijdens een telefoongesprek tussen zangeres Brenda Corijn (24) en gitarist Siebe Chau (26). “Ik zat toen nog op Erasmus in Porto,” vertelt Corijn ons in café Au Soleil in hartje Brussel, waar de twee stichtende bandleden wonen. “Maar eigenlijk ben ik er maar twee weken naar school geweest. Daarna ging door corona alles dicht en was er plots veel meer tijd om muziek te maken. Maar ook mijn Portugees, dat ik wel kon spreken, maar minder goed kon schrijven, is er flink op vooruitgegaan. We waren op zoek naar een naam die ons niet direct in een hoekje zou plaatsen. Precies daarom vonden we Shht (de Gentse rockband, red.) zo goed gevonden: een klank die voor de rest niet veel prijsgeeft. In het Portugees is Ão ook gewoon een tweeklank. De tilde wordt wel vaak op de verkeerde plek gezet.”
“Ik ben intussen een mapje begonnen dat alle fouten bundelt,” lacht Chau relativerend. “Ão betekent ook helemaal niets. Maar de manier waarop je het uitspreekt geeft wel direct een bepaalde emotie weer. We hopen
het als groep minstens zo lang vol te houden tot iedereen de tilde juist zet.”
De twee traden voor het eerst samen op in het voorprogramma van de toenmalige groep van later bandlid Jolan Decaestecker (26). Chau studeerde op dat moment nog gitaar aan LUCA | School of Arts in Leuven, waar Corijn nu haar laatste jaar drama volgt. “Mijn beste vrienden zaten bij haar in de klas. Toen bleek dat ze én heel mooi kon zingen én Portugees sprak, wilde ik samenwerken. Ik hoorde haar voor het eerst zingen tijdens Baal, een toneelstuk van Bertolt Brecht. Vanuit de duisternis weerklonk plots een ijle stem zo puur en onbezonnen dat ik net als alle andere aanwezige muzikanten dacht: ‘What the fuck?’”
“Terwijl ik toen nog heel onzeker was over mijn zangpartijen,” zegt Corijn. “Ik dacht zelfs dat onze percussionist weigerde om brushes te gebruiken, omdat hij ze te lelijk vond. Hij bleek mijn stem net alle ruimte te willen geven. Achteraf verwezen mijn docenten steevast naar dat moment. Die kwetsbaarheid en eerlijkheid moest ik ook in mijn (acteer)spel stoppen.”
De onzekerheid is nu grotendeels weggeëbd, al moet Chau haar nog altijd wat pushen. “Bij theater kan ik een masker dragen, maar bij muziek wil ik heel dicht bij mezelf blijven en kwetsbaarheid tonen. Dat bezorgde me vroeger heel veel stress. Ik hoopte eigenlijk dat ik ons eerste optreden niet te leuk zou vinden, zodat ik die angst later niet opnieuw hoefde te voelen.”
Uiteindelijk overwon het zangplezier en werden er enkele nummers opgenomen, maar het was pas tijdens Corijns verblijf in Porto dat Ão begon te evolueren naar de eclectische mix die het viertal nu nog veel meer is. “Ik had een micro mee en Siebe is thuis met allerhande instrumenten en (muzieksoftware, red.) Ableton beginnen te experimenteren.” In de videoclip van ‘Tudo mudou’, een van de tracks die als mp3 over en weer werd gestuurd, is zowel het keuken-
“We hopen het als groep minstens zo lang vol te houden tot iedereen de tilde juist zet”
Siebe Chau, gitarist van Ão
tje van de zangeres in Porto als het toenmalige kot van Chau in Leuven te zien.
“Ik wilde dat nummer eerst niet uitbrengen, omdat ik het te pijnlijk vond,” is Corijn eerlijk. “Nu besef ik dat veel mensen uit die pijn ook hoop hebben geput. Ook al was de afstand groot, de pandemie heeft ons ook heel dicht bij onszelf en bij elkaar gebracht.” Dat bleef ook later een motivator. Na ‘Mulher’ en ‘Avó’ zal in juli met ‘Meninas’ nog een derde single verschijnen ter aankondiging van hun langspeeldebuut. “Dat nummer gaat over twee meisjes die iets willen achterlaten, en over je sterker voelen naast een andere vrouw. Ik heb me laten inspireren door de bijzondere vriendschap tussen de hoofdpersonages uit My brilliant friend (Italiaanse televisieserie naar de boeken van Elena Ferrante, red.). Ze halen het beste, maar ook iets gevaarlijks in elkaar naar boven. Hun vrijheid, die kracht geeft om tegen de stroom in te roeien, vind ik heel mooi.”
Voor Corijn die geboren is in Zimbabwe, een tijdje in Mozambique woonde en definitief met haar ouders naar België verhuisde toen ze in de derde kleuterklas zat, hangt de keuze tussen Portugees en Engels af van de muziek. “Tijdens improvisaties komt een taal vaak op natuurlijke wijze bovendrijven, en als ik het zelf niet goed weet, dan pols ik bij de andere muzikanten. Een van de belangrijkste redenen waarom ik in het Portugees ben beginnen te schrijven, is dat ik me er veilig bij voel. Het is mijn cocon waarin ik eerlijk kan zijn, maar ook gewoon wat kan zeveren. De
Ão, van links naar rechts: Bert Peyffers, Brenda Corijn, Siebe Chau en Jolan Decaestecker.
die vorm kreeg vanuit akoestische gitaartjes en Portugese zanglijnen, dan is er inmiddels een fijne dynamiek ontstaan tussen meer dansbare elektronica en traditionele gitaarstijlen. Synth is belangrijker geworden. Akoestische gitaren worden af en toe ingewisseld voor elektrische. We zijn kortom een sound aan het ontwikkelen die meer van ons alle vier is.”
Met ook de Gentse muziektherapeut Bert Peyffers (27) op percussie wordt de muziek van Ão dan ook niet zozeer gekenmerkt door een specifieke stijl, maar door een sfeer. “Veel nummers zweven tussen genres,”
besluit Corijn. “We moeten in de eerste plaats zelf geraakt worden door wat we maken.” Dat die basishouding wel degelijk impact heeft, kreeg ze onlangs nog te horen van een vriendin met een crèche in Afrika. “Als de baby’s er beginnen te huilen, zet ze altijd onze muziek op. Ze worden er rustig van.”
Ão concerteert op 24/5 (18.00) in de Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be, en op 28/5 (16.30) op het Sint-Katelijneplein in het kader van het Brussels Jazz Weekend, www.brusselsjazzweekend.be
andere bandleden verstaan me toch niet.” Al is dat buiten Chau gerekend: “Inmiddels ben ik goed vertrouwd met Brenda’s Portugees en heb ik een jaar bij elk toiletbezoek Duolingo (een app om talen te leren, red.) gebruikt.” (Lacht)
Decaestecker zal tijdens toekomstige interviews in het Portugees alleen maar wat kunnen knikken, geeft hij toe. Hij studeert muziekproductie aan het conservatorium van Gent en zat tijdens het productieproces vaak achter de knoppen. “Was Ão in het begin vooral een mix van Braziliaanse en Zuid-Amerikaanse stijlen
FR Une petite guitare latino-américaine, un fond électro captivant, des percussions subtiles et une chanteuse qui chante sa douleur de façon tendre mais efficace : Ão rend tout le monde accro à la saudade 2.0. Avant la sortie de leur premier album en automne, le quatuor inaugure la saison des festivals avec des concerts au Beursschouwburg et au Brussels Jazz Weekend. « Beaucoup de nos chansons planent entre différents genres », dit la chanteuse Brenda Corijn. « Tout d’abord, notre musique doit nous toucher à nous. » Et ça marche, dit-elle en riant. « Quand les bébés dans la crèche d’une amie se mettent à pleurer, elle met notre musique. Et ça les apaise. »
EN A Latin American guitar, a haunting electronic ambience, subtle percussion and a singer who sings of pain softly but touchingly: Ão will get everyone hooked on their saudade 2.0. Before their first album arrives in the autumn, this quartet will welcome the festival summer with concerts at the Beursschouwburg and at the Brussels Jazz Weekend. “Many of our songs float in between genres,” says singer Brenda Corijn.”More than anything, what we make needs to make us feel something.” That works, she laughs. “When the babies in a friend’s nursery start crying, she always puts on our music. It calms them down.”
Brussel beloont zijn ondernemers.
hub.awards2023
‘T is briljant wa ze doen!
& reserveer gratis je plaatsje voor de slotshow
Alles komt terug, en dus ook gabber: hardcore house tegen een ritme van 200 bpm. In de voorhoede van de revival van het genre dat begin jaren 1990 dansvloeren in lichterlaaie zette, zit Ascendant Vierge, een verbond tussen de Parijzenaar Paul Seul en de Brusselse Mathilde Fernandez. Hun hamerende beats en loeiende sirenezang zijn dankzij ‘Influenceur’ een hit. Scheer je hoofd kaal en trek je Air Max’en aan!
ASCENDANT VIERGE 24/5, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be
In de gitaargolf die ons een paar jaar geleden overspoelde vanuit Ierland, bleek Gilla Band – voorheen Girl Band – de radicaalste. De groep uit Dublin rond zanger Dara Kiely stoeide met postpunk en noise, maar ook met techno en industriële rock. Hun vorig jaar uitgebrachte album Most normal doet zijn titel op de grilligst mogelijke wijze oneer aan. Voor fans van onguur volk als Liars, Black Midi en The Birthday Party.
GILLA BAND 29/5, 19.30, Botanique, www.botanique.be
De caféconcerten van Stoemp! zijn gelegenheden voor jong talent om zich te tonen. De jonge Brusselse producer en songschrijver Uwase bracht vorig jaar de ep Pink skies ahead uit, nadat ze eerder al debuteerde met de ep Perfect blue. Achter de kleuren van Uwase schuilt een wereld van dromerige, soulvolle indiepop, subtiele gitaarliedjes die ze vergezelt van haar zachte, licht hese stem. Is de Brusselse Arlo Parks geboren? (TZ)
UWASE 26/5, 20.00, Pianofabriek, www.stoemplive.be
De zon is doorgebroken. Omdat ook klassieke musici graag van die vitamine D meepikken, treden ze maar wat graag een keertje buitenshuis op. Elke weekdag staat in het verdoken groen van de Tuin van de Burgers, naast het Wiertzmuseum, een nieuw ensemble op het podium van het prieeltje. Met zowel muziek als uitvoerders die uit alle hoeken van de Unie komen.
CONCERTEN IN DE TUIN VAN DE BURGERS > 28/9, Tuin van de Burgers, visiting.europarl.europa.eu
Terwijl de laatste twaalf van de Koningin Elisabethwedstrijd zich voorbereiden op hun finale, klinkt in het conservatorium een ander prijsbeest. Charles Richard-Hamelin haalde in 2015 de zilveren plak op het Chopin-concours in Warschau. Na al die jaren is hij Chopin nog steeds niet beu. Een ware vakspecialist als waardige afsluiter voor deze concertreeks.
CHARLES RICHARD-HAMELIN 26/5, 20.00, Koninklijk Conservatorium Brussel, www.brusselschopindays.com
Zelfverklaard synestheet Aleksandr Skrjabin zag kleuren bij de noten die hij opschreef. Maar zelfs zonder genetische anomalie schilderen Elim Chan, Bertrand Chamayou en het Antwerp Symphony Orchestra in alle tinten. Het zachte pastel van Debussy’s Prélude à l’après-midi d’un faune, de brede penseelstreken van de Vijfde symfonie van Prokofjev en Skrjabins eigen kakelbonte Pianoconcerto (JC)
ANTWERP SYMPHONY ORCHESTRA & ELIM CHAN 27/5, 20.00, Bozar, www.bozar.be
Ah, die controverse! Of het nu om een opblaasbare kerstboom alias buttplug op de Place Vendôme gaat, om George W. Bush op/in een varken, dan wel om een uitbundige ketchuporgie of anderszins expliciete smeerpoetserij, Paul McCarthy hoeft geen moeite te doen om met zijn scherpe oeuvre de goegemeente voor het hoofd te stoten. Bij Xavier Hufkens komt de Amerikaan na vier jaar nog eens van jetje geven.
PAUL MCCARTHY 26/5 > 22/7, Xavier Hufkens, www.xavierhufkens.com
Alweer die controverse! Toen Atelier Van Lieshout in 2017 zijn Domestikator in de Jardin des Tuileries wilde neerplanten, botste hij op een njet van het Louvre. Wat best omschreven wordt als ‘twee gebouwen op z’n hondjes’ vond uiteindelijk wel een plek bij Centre Pompidou. Bij Nosbaum Reding presenteert Joep van Lieshouts atelier dan weer sculpturale hoogstandjes van gevallen helden.
ATELIER VAN LIESHOUT: ARENA 25/5 > 22/7, Nosbaum Reding, www.nosbaumreding.com
De controverse is ver te zoeken bij Margo Jefferson. Al val je met een boek Over Michael Jackson altijd wel aan de ene of andere kant van een discussie. Bij Passa Porta presenteert de voormalige Pulitzer Prize-winnares Het bouwen van een zenuwstelsel. Een boek als een puzzel van het zelf, waarvan de stukjes terug te voeren zijn op de woorden van familieleden, sleutelmomenten uit haar leven, poëzie en jazzklanken. (KS)
MARGO JEFFERSON 25/5, 20.00, Passa Porta, www.passaporta.be
Hoe maak je als Wit-Russische wees wat van je leven? Alex wil de Franse nationaliteit verwerven door samen met zijn kameraad Mikhail vijf jaar soldaat te spelen in het vreemdelingenlegioen. Ze belanden in de door geweld geterroriseerde Niger-delta. Het geheime wapen van deze film is niet het verhaal, maar de geweldige fotografie van Hélène Louvart, de zoveelste glansrol van Franz Rogowski en ophitsende dansscènes.
DISCO BOY dir.: Giacomo Abbruzzese, act.: Franz Rogowski, Michał Balicki
Ook een rustige, zachte film kan je koude rillingen bezorgen. Plan 75 opzijschuiven als een dystopie is akelig moeilijk, omdat de Japanse regisseuse Chie Hayakawa het allemaal zo aannemelijk maakt. Ze verbeeldt een maatschappij waarin een overheidsprogramma oudere mensen stimuleert om euthanasie te plegen. Zou beter zijn voor de economie. Je wilt de maatschappij toch niet tot last zijn? En de staat betaalt je uitvaart. Brrr.
PLAN 75 dir.: Chie Hayakawa, act.: Chieko Baisho
Disney blijft maar inzetten op liveactionversies van geliefde animatiefilms. Nu is The little mermaid aan de beurt. Aanvankelijk zou Sofia Coppola het beroemde sprookje bewerken. Uiteindelijk is het Rob Marshall geworden, de regisseur die met Chicago en Into the woods veel musicalervaring kan voorleggen. De rol van de zingende zeemeermin die verlangt naar het leven op het land, ging naar Halle Bailey. (NR)
THE LITTLE MERMAID dir.: Rob Marshall, act.: Halle Bailey, Melissa McCarthy, Javier Bardem
De Schotse choreografe Claire Cunningham werkt met een ensemble van dansers met krukken en rolstoelen. Voor Thank you very much sprak ze met Elvis-imitators en andere tribute artists om opvattingen over identiteit te bevragen. Het Kunstenfestivaldesarts presenteert de voorstellingen als ‘relaxed performances’: de lichten worden niet gedoofd, praten is toegestaan en we mogen binnen- en buitenlopen wanneer we willen.
THANK YOU VERY MUCH 25 > 28/5, KVS BOX, www.kfda.be
Tijdens de jaarlijkse Circusdagen presenteert de Brusselse circusschool op donderdagavond in (en voor) het Bronks-theater een benefietvoorstelling tjokvol binnen- en buitenlandse topacts. Vrijdag zijn er vanaf half zeven al acts van eigen en professionele artiesten. In het weekend vanaf één uur ’s middags, ook op de Varkensmarkt, met een open piste en een parcours dat je zelf kan verkennen.
CIRCUS ZONDER HANDEN 25 > 28/5, Bronks, www.circuszonderhanden.be
Er zijn veel goede redenen om eens het Kardinaal Mercierplein en het Garcetpark in Jette te bezoeken. Op zondag komen daar de optredens in het kader van het straatkunstenfestival Voenk bij. Een hele namiddag circus van de bovenste plank, met Boost Productions, Ludo & Arsène, Company Midnight, Zinzi & Evertjan en de Brusselse fanfare La Clinik du Dr Poembak. (MB)
VOENK STRAATKUNSTENFESTIVAL 28/5, 13.30, Kardinaal Mercierplein/Garcetpark, www.essegem.be
Informatie over de wettelijke mogelijkheden en praktische ondersteuning bij het invullen van de wilsverklaringen.
W AAR ?
HUISVANDEMENS BRUSSEL
Sainctelettesquare 17, 1000 Brussel (ingang Akenkaai 1)
I NFO & INSCHRIJVEN
Tel. 02/242.36.02 • www.vrijzinnigbrussel.be
e-mail: levenseinde@vrijzinnigbrussel.be
Deelname is gratis, we aanvaarden we maximum 8 personen. Daarom graag vooraf een seintje via levenseinde@vrijzinnigbrussel.be
@huisvandeMensbxl
iIn het huisvandeMens kan je ook terecht voor een individueel gesprek en hulp bij het invullen van je wilsverklaringen, gratis en op afspraak.
www.vrijzinnigbrussel.be
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
5X2 TICKETS, ANCIENNE BELGIQUE, 4/6
Na een pauze maakt de Belgische band Arsenal eindelijk zijn comeback naar de concertzaal. De vier optredens in de AB van Hendrik Willemyns en John Roan zijn allang uitverkocht, maar wij hebben nog enkele tickets te geef. Mail ‘Arsenal’
5X2 TICKETS, KVS BOX, 31/5
De jonge wolven van Werktoneel vonden in Willem Frederik Hermans’ roman Uit talloos veel miljoenen inspiratie voor een nieuwe episode in hun onderzoek naar menselijk isolement. Mail ‘Gruis’
5X2 TICKETS, TH. ROYAL DES GALERIES, 3/6
Panam gaat er als eerste Brusselse adresje prat op ‘Artisan Kebab’ te serveren. Tijd om het genre te vernieuwen. Het blazoen van streetfood wordt stilaan opgepoetst. Hamburgers, hotdogs, poulycrocs, het zijn specialiteiten die vandaag al in een luxeversie te vinden zijn, maar die zogenoemde fastgoodisering was nog niet doorgedrongen tot de kebab. Nu is het zover: een nieuw adres op het Fernand Cocqplein heeft net zijn gentrificatievonnis ondertekend. Is dat een belediging? Helemaal niet. Eerst en vooral omdat dit model het bestaande niet vervangt, ze vullen elkaar net aan. Bovendien moet niemand zich gekrenkt voelen, het gaat om een volledig andere versie van de durum kebab, op basis van Turks brood, die intussen het leeuwendeel van de markt in Brussel heeft veroverd.
Toen Sebastien de Bergeyck het plan opvatte om Panam te openen, reisde hij naar Parijs, waar hij inspiratie vond voor de naam, maar natuurlijk ook naar Berlijn, de mythische bakermat van de döner kebab, een historische variant gemaakt met een dikke sandwich. Het vaderschap van deze variant gaat terug tot de jaren 1970 en wordt opgeëist door verschillende Duits-Turkse kebabmakers zoals Mehmet Aygün of Kadir Nurman.
Het is afwachten wat deze snackbar 2.0 te bieden zou hebben, als we er binnenstappen en de mooie, wit betegelde toonbank zien. Een kebab is er in ieder geval iets duurder
(11 en 12 euro) dan de bekende broertjes, maar je krijgt waar voor je geld. Hij wordt aangeboden in drie versies (kip, falafel en Berloumi, een Belgische halloumi), met een bijzonder broodje van de nabijgelegen bakkerij Renard. Het spit is minder indrukwekkend dan de industriële exemplaren, maar zeker de kipversie onderscheidt zich van de traditionele bereiding: alleen filets en dijen worden, met de hand, gestapeld op het spit.
PANAM
•••
De textuur is alvast zacht en aangenaam in de mond, ook de drie sauzen vallen op: witte saus, aioli en ‘panam hotshot’ om de boel te kruiden. En dan zijn er de genereuze groenten: een mix van gebakken aubergine en courgette, waarvan de ronde smaak contrasteert met het knapperige van de rodekool, de komkommers en de ingemaakte uien. Alleen de frietjes (3,90 euro), nochtans op smaak gebracht met een mix van tien kruiden, stellen teleur, want we krijgen ze koud op ons bord. We spoelen het geheel weg met een Fritz-kola (3,80 euro), was sonst noch?
Fernand Cocqplein 14, Elsene, Instagram: @panam.kebab, ma, wo > vr 11.30 > 15.00 & 17.30 > 22.30, w-e 11.30 > 22.30
MICHEL VERLINDEN
We konden actrice Lucie Debay nog snel strikken voor een Smalltalk in het Wiels’ Café, vooraleer ze naar Cannes vertrok. Ze is op het filmfestival in twee films te bewonderen: Augure en Le syndrome des amours passées. door Andy Furniere foto Ivan Put
We spreken actrice Lucie Debay in het Wiels’ Café, de cafetaria van het kunstencentrum in Vorst en een voormalige brouwzaal – getuige de prachtige koperen brouwkuipen. Debay beleeft drukke dagen. “Ik ben net terug uit de Périgord in Frankrijk, voor het draaien van de serie Fortune de France, die zich tijdens de zestiende-eeuwse godsdienstoorlogen afspeelt. De opnames lopen tot eind juni. Maar nu moet ik eerst naar Cannes voor het filmfestival.” Daar is ze zowaar in twee films te zien: Augure en Le syndrome des amours passées.
Augure is het langspeelfilmdebuut van de Belgisch-Congolese Gentenaar Baloji, eerder vooral bekend als rapper. Le syndrome des amours passées is de tweede film van het Brusselse regisseursduo Ann Sirot en Raphaël Balboni. Debay speelde ook in hun eerste worp, het pareltje Une vie démente “Die eerste speelt zich in de Marollen af, nu is Anderlecht het decor. Ik heb er ongelofelijke plekken ontdekt, het lijkt wel het nieuwe Berlijn.” (Lacht)
Ondanks haar hectische schema, zit Debay er ontspannen bij. Misschien is ze beter bestand tegen het nomadische aspect van het acteursbestaan door de vele verhuizingen in haar jeugd. Ze leefde een tijdje in het Afrikaanse Togo, omdat haar vader bij Artsen Zonder Grenzen werkte, en woonde met haar moeder in verschillende Franse steden en in Amsterdam. “Mijn moeder volgde als boeddhistische non haar zenmeester. Ik ging als kind iedere zomer ook op zenkamp. Daar trad ik trouwens al op in kleine shows met sketches, voor een publiek van boeddhistische monniken dus.”
Haar formele training volgde ze aan filmschool INSAS, waarna Brussel haar thuisbasis werd. “Ik heb hier een artistieke familie opgebouwd. Daartoe behoort bijvoorbeeld regisseur Claude Schmitz, die er ook bij zal zijn in Cannes, met L’autre Laurens. (Kijkt op haar gsm) Hij zond me daar net een berichtje over, trouwens.”
Met Schmitz maakte ze eerder Lucie perd son cheval, waarin ze zichzelf speelt en ook leden van haar echte familie meedoen. “Mijn
moeder, grootmoeder en nu zesjarige dochter.” Waarna het tijd is om ons gesprek af te ronden: tijd voor qualitytime met die laatste.
Meer weten over Lucie Debay? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk
Joris Van Rossem, alias Metejoor, schoot als een komeet het sterrenstelsel van de Vlaamse showbizz in. Voor hij voor het eerst in de AB inslaat, presenteert hij ons zijn vijf inzichten. door Michaël Bellon
Jij bent oké, perfect niet-perfect Iedereen heeft een rugzak en draagt iets met zich mee. Een mens heeft unieke kwaliteiten, kan bepaalde dingen uitmuntend en blinkt in andere mogelijk net wat minder uit dan een ander. Maar je bent perfect niet-perfect. Kleed je hoe je jezelf wilt kleden, steek je haren hoe je het zelf voelt. Hang je mooie lichaam al dan niet vol met artistieke piercings of besticker datzelfde lichaam stap voor stap met herinneringen die voortvloeien uit een tattoopen. Houd elkaar vast en kijk niet naar kleur, gender of geloof.
Durf en doe, want door te doen, durf je Als je voelt dat je iets heel graag zou willen doen, doe het! Angst zal je klein houden en ervoor zorgen dat je later spijt hebt dat je iets niet hebt gedurfd. Durf op je bek te gaan en als dat lukt, durf dan te genieten en de positiviteit te omarmen.
Geniet!
Probeer te genieten van elk moment. Ons leven is zo hectisch en vluchtig, en vliegt voorbij aan een sneltempo. Tracht het even te vertragen door bewust te genieten van momenten. (Deze is ook bestemd voor mezelf!)
Weet dat niemand oprechter om jou gee dan jijzelf
Er zullen mensen zijn die je het gevoel geven dat je iets voor hen betekent. Die je leven binnenstormen en verkondigen dat ze er voor je zijn. De kans bestaat dat het gaat om een momentopname en/of opportunisme. Om een poging om jouw goedheid, sterktes en verwezenlijkingen te gebruiken. Weet dat jij aan het einde van de dag degene bent die jouw last moet dragen, het verdriet en de pijn zal moeten plaatsen. Jij bent degene die echt om jezelf zal moeten geven. Geef om jezelf. Maar geef ook aan mensen die het verdienen om te krijgen. Net zij zullen ook oprecht geven. Geven om jou.
Ga op zoek naar je eigen waarheden
Ontdek zelf, interpreteer zelf en ga op zoek naar je eigen waarheden. De mens houdt van naïviteit bij de ander. Onwetendheid is een gemakkelijke prooi.
Metejoor slaat op 27/5 (19.00) in in de Ancienne Belgique, www.abconcerts.be
BRUZZ dag
brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).
BRUZZ week
serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).
BRUZZ culture
ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).
BRUZZ international
voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).
Zin in een job in een dynamisch mediabedrijf?
Kom het team van BRUZZ versterken als:
•Eindredacteur online (m/v/x)
•Redactiechef (m/v/x)
•Webmaster (m/v/x)
•Freelance redacteur (m/v/x)
•Salesmedewerker (m/v/x)
Meer weten? Ga snel naar BRUZZ.be/jobs
BRUZZ is het mediamerk van de Vlaams-Brusselse media. BRUZZ is een magazine, een radiozender (FM 98.8), een televisiezender en een website. BRUZZ is ook actief via de app en verschillende social media kanalen. BRUZZ brengt nieuws, cultuur en verhalen uit de hoofdstad.
Op zoek naar een job met pit?
Wij zoeken een:
• Verantwoordelijk voor het aankoopbeleid en contractbeheer.
Op zoek naar een job met pit?
Wij zoeken:
• Onderhouden van relaties en contacten.
• Onderzoeken van de markt en analyseren van offertes.
Vragen?
Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.
Meer info?
Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs
Solliciteren voor deze functie kan tot en met 29 mei 2023.
• Je staat in voor het administratief opvolgen en uitvoeren van aanbestedingen.
• Je adviseert andere diensten i.v.m. alle wetgeving en werking van de dienst Publieke Ruimte.
• Je verzorgt de contacten met de studiebureaus, het provinciebestuur, het ministerie, de architecten en de aannemers.
Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.
Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs
Solliciteren kan tot en met 17 mei 2023.
www.overijse.be/jobs
Including :
Naima Joris Aka Moon
NABOU Theon Cross
Jungle By Night K.ZIA
Brussels Jazz Orchestra with Camille Bertault indoor program
