BRUZZ 1822 (23-11-2022)

Doe mee met de Grote Brussel Helpt Spaghettislag op zaterdag 26 november. Maak spaghetti voor vrienden en buren, of ga spaghetti eten bij iemand in jouw buurt, en steun zo Brussel Helpt. De volledige opbrengst gaat naar Kinumai vzw. brusselhelpt.be

INGENIEUR

ALS JE JE GOED OMRINGD VOELT, BOUW JE MEE AAN DE TOEKOMST!

Een groenere en mobielere stad, daar zetten we alles op in. Dankzij jouw ideeën en oplossingen schakelen we nog een versnelling hoger. Want als ingenieur bij de MIVB kan je rekenen op een inspirerend kader waar je kennis en vaardigheden ingezet worden op tal van projecten. Je hebt alles in handen om het verschil te maken voor de veiligheid en de leefbaarheid in onze stad. Samen gaan we voor een duurzame en betrouwbare mobiliteit.

Dankzij jou is de stad mobieler en duurzaam.

10.000 COLLEGA’S VERWACHTEN JE MET OPEN ARMEN!

surf naar jobs.mivb.be

BASTIEN,

STIB - MIVB

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Ellen Debackere, Charlotte Deprez, Anke Dirix, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR

ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

FR Ce samedi, nous mangerons tous des spaghettis pour la bonne cause: l’asbl Kinumai. Elle s’investit pour rendre Bruxelles plus accessible aux personnes en fauteuil roulant. Pour ce faire, l’asbl distribue des rampes d’accès mobiles qu’un commerçant ou un exploitant horeca peut placer devant sa porte en cas de besoin. Même si ces rampes sont très utiles à court terme, il s’agit néanmoins d’une mesure palliative. Ce dont Bruxelles a réellement besoin, c’est d’une nouvelle façon de penser et de concevoir. Une ville qui se veut inclusive tient compte de l’accessibilité quand elle construit de nouvelles rues et places. Des exemples étrangers, dont certains sont repris dans ce magazine, prouvent que c’est possible. Mais cela exige un autre état d’esprit de la part des architectes et surtout des décideurs politiques. C’est pourquoi il est important que Brussel Helpt soit plus qu’un simple souper spa ghetti. Que ce soit aussi le coup d’envoi d’un change ment de mentalité. Il est encore tôt pour les bonnes résolutions. Mais c’est déjà une des nôtres : au cours des prochains mois, nous comptons bien enfoncer le clou. Jusqu’à ce que ça bouge.

Inclusief

Zaterdag eten we weer met zijn allen spaghetti voor het goede doel dat, zoals we hier al eerder schreven, de vzw Kinumai is. Die zet zich in om Brussel toegankelijker te maken voor mensen in een rolstoel. Kinumai verdeelt daarvoor opbergbare oprijplaten, die een handelaar of horeca-uitbater aan de deur kan leggen als een rolstoelgebruiker naar binnen wil.

Zulke platen blijven echter – hoezeer ze op korte termijn hulp kunnen bieden – een lapmiddel. Waar Brussel echt nood aan heeft, is een andere manier van denken én ontwer pen. Een stad die inclusief wil zijn, houdt bij de aanleg van nieuwe straten en pleinen rekening met de toegankelijkheid ervan. Buitenlandse voorbeelden – waarvan we er een aantal aanhalen in dit magazine – bewij zen dat het kan. Alleen vraagt het een andere ingesteldheid van architecten én vooral van beleidsmensen.

Daarom is het belangrijk dat Brussel Helpt meer is dan een spaghettislag. Laat het ook het startschot zijn van een mentale omslag. Het is vroeg voor goede voornemens, maar dit is er alvast één van ons: de volgende maanden willen we op deze nagel blijven kloppen. Tot er iets beweegt.

EN This Saturday, we’ll all be having spaghetti again for charity. As announced previously, this time the good cause is the non-profit organisation Kinumai. They work to make Brussels more accessible for people who use wheelchairs. That work includes distributing stowa ble ramps that shops, cafés or restaurants can put out in front of the door as and when needed. But that will always be a stopgap measure, no matter how much these ramps might help in the short term. What Brussels really needs is a different way of thinking and designing because a city that seeks to be inclusive must take accessibility into account when building new streets and squares. Examples from abroad, some of which we include in this magazine, prove that it can be done. But that requires a change in attitude from architects and, in particular, from policy-makers. That is why it is so crucial that Brussel Helpt can be more than just about enjoying some spaghetti. It needs also to be the start of a mental change. It is not quite time for New Year’s resolutions but we have one already: over the next few months, we want to keep hammering on this nail. Until something shifts.

“Laat Brussel Helpt ook het startschot zijn van een mentale omslag”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

‘Deze stad heeft alle problemen, maar ook de oplossingen’

Winst maken en tegelijk bijdragen aan een betere maatschappij, het kan wel degelijk. Dat is de kernidee van de Impact Week die vanaf volgende week in Brussel plaatsvindt. Een van de trekkers is Piet Colruyt, die in Brussel ook een Impact House oprichtte. “Onze pensioenfondsen zijn nog helemaal niet mee.”

door Bram Van Reterghem foto’s Bart Dewaele

De wereld verbeteren: dat is de ambitie van Piet Colruyt (53), neef van Colruyt-topman Jef. Als vijftienjarige wilde hij dat doen door pastoor te worden, maar een opleiding filosofie deed hem van zijn geloof vallen. Nu probeert hij de status quo te doorbreken via impactfinanciering: investeren in organisaties die oplossingen bieden voor maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering, vergrijzing, vervuiling of ongelijkheid. Omdat die investeringen vaak riskanter zijn of een lager rendement opleveren, laten klassieke investeerders ze nog vaak links liggen. Maar volgens Colruyt zit daar net de toekomst.

“Met Colruyt deden wij al fantastische dingen, zoals offshore windenergie. Alleen kwam ik op de raad van bestuur telkens met dezelfde vragen. ‘Zouden we een niet nog groter risico nemen? Zouden we niet een nog lager rendement aanvaarden?’ Daarop zeiden mijn neven: ‘Heel goed Piet, maar doe dat

met uw eigen centen.’ Dat heb ik in 2010 dan ook gedaan, na mijn midlifecrisis (lacht). Ik richtte de investeringsholding Impact Capital op en uiteindelijk heb ik hier in Brussel het Impact House uit de grond gestampt: een ecosysteem van ambitieuze organisaties, financiers, knowhow en netwerken. Onder meer Klimaatzaak en de G1000 hebben er hun stek.

En nu organiseert u ook een Impact Week. PIET COLRUYT: Zo’n impact-meerdaagse bestond al. Vorig jaar vond ze plaats in Porto, daarvoor in Den Haag. Nu is het de beurt aan Brussel, waar we het ambitieuze Impact Finance Institute lanceren, een netwerk dat alle impactfinanciers in België moet groeperen.

We hopen dat de week een hefboom kan zijn om dingen in beweging te krijgen. Bankiers, pensioenfondsen en stichtingen zullen er projecten leren kennen die goed zijn voor de mensheid, of voor de planeet.

Dat kunnen nieuwe projecten zijn, die financiering nodig hebben – die onderne mers mogen pitchen voor een zaal vol investeerders. Maar er worden ook bestaan de projecten gepresenteerd, die tonen dat impactfinanciering werkt.

Kunt u een voorbeeld geven van zo’n succesvol project?

COLRUYT: Investeren in socialewoningbouw. Je hoort vaak dat daar geen geld voor is, maar wij hebben het tegendeel bewezen. In Brussel zijn we gestart met Livingstones. Met privékapitaal kochten we leegstaande of vervallen gebouwen op, renoveerden die en verhuurden die woningen later via sociale verhuurkantoren – dat bracht een rendement van 2 of 3 procent op. Dat pasten we daarna met Inclusio – ook een Brussels verhaal – toe op veel grotere schaal. Vandaag is dat een beursgenoteerde vastgoedvennootschap die in korte tijd 130 miljoen euro heeft opge haald en intussen 1.300 woningen bouwde.

Het gesprek. Piet Colruyt blikt vooruit op de Impact Week

BIO

• 53 jaar

• Studeerde burgerlijk ingenieur-architect en filosofie in Leuven

• Behoort tot de derde generatie Colruyts

• Bezieler van Impact House, waar onder meer de G1000 en Klimaatzaak huizen

• Woont in Everberg

Het gesprek. Piet Colruyt blikt vooruit op de Impact Week

Waarom springen klassieke investeerders niet eerder op de kar?

COLRUYT: Die is niet tevreden met een rendement van 2 à 3 procent. Zeker als het om iets nieuws gaat, wil die een nog veel hoger rendement. Rusthuizen energiezuinig maken bijvoorbeeld. Vaak is het gebouw in handen van een vastgoedbeheerder die er zich niet al te veel van aantrekt. Omgekeerd is de zorginstelling niet altijd bereid om veel in het gebouw te investeren. Daarom hebben wij als derde partij die gebouwen energiezui niger gemaakt en met de bespaarde energie onze investeerders terugbetaald. Omdat die

COLRUYT: Misschien, maar veel bedrijven zijn wel degelijk op zoek naar manieren om hun materiaalgebruik circulair te maken. Lossen elektrische wagens al onze proble men op? Neen, want als iedereen een elektrische wagen koopt, blijft de voetafdruk gigantisch. Maar wat er nu gebeurt bij Tesla zal toelaten dat later ook bussen elektrisch zullen rijden. Het is dus niet de eindoplos sing, maar wel een stap in de goede richting.

Ook de overheid kan flink besparen, zegt u. COLRUYT: Zeker. Ik denk aan Duo for a Job. Daarbij wordt een werkloze nieuwkomer

hele constructie toen nieuw en dus vrij risicovol was, wilden klassieke investeerders dat maar doen voor een return van 15 procent. Maar voor een impactfinancierder is de impact zo groot, kun je zoveel CO2 besparen, dat die het risico ook voor vijf procent wil nemen. Intussen zijn 190 rusthuizen onder handen genomen en zijn de banken ook aan boord gesprongen.

Als impactinvesteerder gaat u helemaal mee in de logica van rendement en groei. Tegelijk zeggen heel wat wetenschappers dat groene groei niet bestaat: groei leidt, ondanks innovaties, ook vandaag nog tot extra milieuschade.

COLRUYT: Ja ... dat is de eeuwige strijd. Soms vraag ik me ook af of we al die grote partijen moeten proberen mee te krijgen, om zo de dingen te veranderen. Zouden we niet beter het hele systeem op de schop nemen en activist worden? (Twijfelt) De grote fout die gemaakt wordt in dat verhaal, is om groei alleen maar kwantitatief te brengen, als altijd maar meer en meer. Terwijl groei ook kwalitatief kan zijn.

Daar zullen bedrijven misschien anders tegenover staan.

gekoppeld aan een gepensioneerde, een mentor. Als privé-investeerders hebben we de opleiding van die mentoren geprefinan cierd, zo’n 2.000 à 3000 euro. Maar de kans dat die nieuwkomer nadien een job vindt in de eerste twaalf maanden, is toegenomen van 25 naar 57 procent. De terugverdientijd voor de overheid is minder dan zes maan den. Wij kregen ons geld met een mooie intrest terug, maar de maatschappelijke winst is het belangrijkste. We zijn blij dat Actiris nu rechtstreeks Duo for a Job betaalt.

Is impactfinanciering al een trend? Of is het nog altijd een marginaal fenomeen?

COLRUYT: Wij schatten dat één procent van de investeringen onder impactfinanciering

valt. Voor amper 0,1 procent mogen die projecten waarin geïnvesteerd wordt, ook minder rendabel zijn. Die cijfers zouden we maal tien willen doen. Als je kijkt naar het privékapitaal en de family offices (vermo gensbeheerders van welstellende families, red.) die ermee bezig zijn, is België vergelijk baar met andere landen. Maar pensioenfondsen bijvoorbeeld zijn hier helemaal nog niet mee. Terwijl ze in Nederland net voorlopers zijn in ethisch beleggen. Daar zit voor ons dus nog heel wat groeipotentieel.

Is de stijgende rente geen mogelijk obstakel voor impactfinanciering?

COLRUYT: Wellicht wel. Vroeger kon je zeggen: het levert maar 3 procent op, maar

“Lossen elektrische wagens al onze problemen op? Neen, want als iedereen een elektrische wagen koopt, blijft de voetafdruk gigantisch”

“De grote fout die gemaakt wordt is om groei alleen maar kwantitatief te brengen, als altijd maar meer en meer. Terwijl groei ook kwalitatief kan zijn”

Piet Colruyt zoekt met de Impact Week naar oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen: “In Brussel zijn veel toffe initiatieven en innovaties, het komt erop aan ze op het goede moment te ondersteunen.”

dat is nog altijd 3 procent meer dan op je spaarboekje. Maar als je spaarboekje al 2 procent oplevert, moeten wij naar 5 procent gaan, wat voor sociale woningbouw moeilijk is. Aan de andere kant zijn spelers zoals pensioenfondsen ook tevreden met een lager rendement, als het maar zekerheid geeft.

Impactfinanciering zet in op innovatie. Hoe doet Brussel het op dat vlak? Is er een verschil met Vlaanderen en Wallonië?

COLRUYT: Of er kwantitatieve verschillen zijn, kan ik niet zeggen. Wel is Brussel voor mij een fantastische plek om te werken. Alle problemen komen hier samen, maar alle kiemen van de oplossing zitten er ook. Er zijn heel veel toffe initiatieven en innovaties. Het is een kwestie van die op het goeie moment te ondersteunen en zo een verschil te maken.

Kunt u een voorbeeld geven?

COLRUYT: Het is dan wel mijn eigen investering, maar DeltaQ vind ik zo’n veelbelovend voorbeeld. Het is een Brussels bedrijfje, een spin-off van 3E, dat met Artificial Intelligence de airconditioning in kantoren slimmer maakt, gewoon door rekening te houden met de weersomstandigheden en de bezettings

graad. Nu wordt een kantoorgebouw ook in de lente tegen 7 uur ‘s morgens tot 21 graden warm gestookt. Maar tegen het moment dat de zon opkomt en de mensen aankomen, is het alweer veel te warm en moet je koelen. Opwarmen tot 18 graden is in dat geval voldoende, en daar zorgt die software voor. De energiewinst is gemiddeld 20 procent. Als alle kantoorgebouwen in de « LA

CROISSANCE PEUT AUSSI ÊTRE QUALITATIVE »

FR Un monde meilleur, voilà l’ambition de Piet Colruyt (53 ans), neveu de Jef, grand patron de Colruyt. Et il veut y parvenir via le financement à impact : investir dans des organisations sen sibles aux défis comme le changement climatique, le vieillissement de la population, la pollution ou les inégalités. Comme ces investissements sont en général plus risqués ou offrent un rendement moins élevé, les investisseurs traditionnels les laissent souvent de côté. Pour donner un coup de pouce au financement à impact, il a fait venir la Semaine européenne de l’impact à Bruxelles.

wereld dit zouden toepassen, besparen we 2 procent op de globale CO2-emissies.

Toch vreemd dat zelfs zo’n product wereld verbeteraars nodig heeft. Zeker met de huidige energietarieven kun je als kantoorei genaar toch een smak geld besparen.

COLRUYT: (Lacht) Dat vinden wij ook. Maar het zit in de sector immobiliën, die niet toevallig immobiliën heet. Die zijn traag.

En hoe verhouden we ons tot het buitenland qua innovaties?

COLRUYT: Dat gaat, maar traditioneel hebben we in België te vaak de reflex om meteen op zoek te gaan naar subsidies. Het is de vzw-logica, die je afhankelijk maakt van de overheid. In de Verenigde Staten bestaat een start-up gemiddeld negen maanden. In België is dat zeven jaar, vaak omdat er hier allerlei subsidies zijn waarmee je het toch nog een beetje langer kan proberen. Maar als je echt impact wil hebben, moet je opschalen en versnellen. Dat betekent ook de failure versnellen: er sneller de stekker uit trekken als het niet werkt. En dat is het probleem in België: we zijn al tevreden als we na zeven jaar nog bestaan. Terwijl de problemen zo groot zijn dat het veel ambitieuzer moet.

Dat klinkt hard.

COLRUYT: Het gaat om impact. Neem nu Livingstones versus Inclusio: twee projecten met hetzelfde model. Livingstones had met één gesubsidieerde medewerker na tien jaar 22 appartementen. Terwijl Inclusio 1.300 woningen heeft gemaakt, en dat zonder enige subsidie. Voor mij is het duidelijk wat het meest impactvol is.

“GROWTH CAN BE QUALITATIVE TOO”

EN Improving the world is what drives Piet Colruyt (53), nephew of the head of Colruyt, Jef. He tries to do that through impact financing, that is investing in organisations that offer solu tions to challenges such as climate change, ageing, pollution or inequality. As those investments often are riskier or yield lower returns, traditional inves tors tend to stay away. To give impact financing a boost, he arranged for the European Impact Week to come to Brussels. Next week, entrepreneurs can pitch their project to a room full of investors and see presentations on successful projects.

In beeld. Bart Dewaele

Ecuadoriaanse extase

Het enthousiasme rond het WK voetbal is voorlopig ver te zoeken in de stad. Maar zodra de eigen ploeg speelt, kan dat verkeren, bleek zondag nog maar eens in het Football Village in Autoworld. Ruim honderd Ecuadorianen zagen er op een vijftal schermen hoe hun nationale ploeg de Qatarezen vakkundig inblikte. De sfeer was gemoedelijk en familiaal. En zoals dat gaat anno 2022 beleven we belangrijke momenten vaak via ons eigen telefoon scherm.

Aankondigingen – proef de frieten! – verliepen zondagavond in het Spaans. Fans van Qatar zag onze fotograaf er niet. Erg verwonderlijk is dat niet. Recente cijfers tonen dat er – op het ambassade personeel na – helemaal geen Qatarezen in Brussel wonen. KH

Brusselaar (M/V/X) van de week.

Alexia Bertrand

Met een overstap naar Open VLD start MR-boegbeeld Alexia Bertrand (43) deze week als nieuw federaal regeringslid. De Brusselse toont zich daarmee gebeten. “Ze laat zich niet wegduwen.”

door Eva Christiaens

Bertrand legde vrijdag de eed al af als de nieuwe staatssecretaris voor Begroting en Consumentenzaken toen haar voorgangster Eva De Bleeker (Open VLD) haar ontslag nog moest meedelen. Een fout in de begroting kwam De Bleeker duur te staan. Met Alexia Bertrand zet Open VLD nu een MR-boeg beeld op haar post. Een boegbeeld in Brussel tenminste, waar ze zich de laatste jaren als uitgesproken oppositielid ontpopte.

“Haar bekendheid in de rest van het land moet nog groeien, maar dat zal wel komen,” zegt Vincent De Wolf, oud-MR-voorzitter in Brussel en Bertrands zelfverklaarde mentor bij haar eerste stappen in de Brusselse politiek. Die zette ze tien jaar geleden in de gemeenteraad van Sint-Pieters-Woluwe. Sinds 2019 zit ze ook in het Brussels parlement en leidt ze de MR-fractie. “En ze is nog jong,” zegt De Wolf vol vertrouwen over haar nieuwe, federale koers.

Dat Bertrand federale ambities had, hield ze niet geheim. De advocate klopte in 2012 zelf aan bij toenmalig MR-minister Didier

Reynders en werd zijn adviseur. Drie jaar later mocht ze zijn kabinet leiden op Buitenlandse Zaken. Toen haar partijvoorzit ter Georges-Louis Bouchez deze zomer niet haar, maar wit konijn Hadja Lahbib tot nieuwe buitenlandminister kroonde, was ze openlijk ontgoocheld. Dat zei ze aan La Libre Belgique

“En nu is ze door de voorzitter ook in de hoek geduwd met betrekking tot haar ambities voor de Kamerlijst (Bertrand zou pas op de vierde plaats komen, red.). Als er dan een andere deur opent, neemt een politiek dier een risico,” zegt een voorname liberale stem uit Brussel. “De toekomst zal uitwijzen of dit een goede beslissing is. Het toont in elk geval dat we rekening met haar moeten houden. Ze laat zich niet wegduwen.”

Wie met Bertrand heeft samengewerkt of haar kent uit het parlement, omschrijft haar meteen als intelligent en uiterst nauwkeurig. “Ze werkt zeer genuanceerd. Ze bestudeert haar dossiers volledig en raadpleegt economen en het middenveld voor ze een

mening geeft,” zegt Stéphane Obeid, de voorbije jaren haar raadgever in het Brussels parlement. Dat duwt haar soms naar atypische plekken voor een liberaal. Zo deelde ze vorig jaar een video van zichzelf aan de sociale woontorens van Peterbos in Anderlecht, waar bewoners klaagden over een trage renovatie. “Ik denk dat er daar nooit eerder een parlementslid van MR was geweest,” zegt Obeid. In de eigen gemeente kant ze zich dan weer tegen meer sociale woningen.

Bertrand is empathisch en luistervaardig, hoor je verder in haar entourage, met een gezonde dosis humor. “Ze heeft van de MR-fractie een echt team gemaakt en zorgde ervoor dat iedereen er zijn plek had,” zegt Aurélie Czekalski, parlementslid en al een kennis van Bertrand achter de kabinetsscher men van de regering-Michel. In een gesprek met De Tijd in 2019 noemde Bertrand Jacinda Ardern, de (nochtans centrumlinkse) premier van Nieuw-Zeeland, nog haar grote politieke voorbeeld. “Ik denk dat wij vrouwen beter voorbereid zijn om een nieuw soort

In het nieuws omdat Alexia Bertrand (MR) start deze week als nieuwe federale staatssecretaris voor Begroting en Consu mentenzaken. Ze wordt daarmee lid van Open VLD

Over welk dossier gaat het?

Alexia Bertrand vervangt Eva De Bleeker (Open VLD), die moest opstappen na een fout in de begroting en onmin met premier Alexander De Croo. Bertrands overstap naar Open VLD schudt de liberale kaarten in Brussel door elkaar

© SASKIA VANDERSTICHELE

leiderschap te belichamen, veel meer op basis van overleg en empathie,” zei Bertrand toen. In datzelfde interview loste ze dat ze als zestien jarige vakantiewerk deed in de Quick van Knokke. “Een heel bepalende periode in mijn opvoeding,” vertelde ze over het werk daar. Ze kiest ook nu liever voor een kleiner restaurant dan voor dure gastronomie, zegt haar omgeving, en maakt bewust tijd voor haar gezin en de twee huisdieren.

Toch hebben tegenstanders vragen bij Bertrands voeling met de brede maatschappij. Als dochter van zakenman en baron Luc Bertrand draagt ze de titel jonkvrouw en was ze tot vorige week jarenlang bestuurslid van de beursgenoteerde holding Ackermans & van Haaren. Dat leidde weleens tot bezorgdheden over belangenvermenging bij het kabinetReynders, en ook in het Brussels parlement haalde de PTB-fractie al openlijk uit naar haar rijkdom. In liberale kringen wuift men de ongerustheid weg. “Ze legt zichzelf hoge morele standaarden op als politica,” klinkt het.

Begroting

Met het vertrek van Bertrand verliest Brussel in elk geval een oppositielid met stevige kennis over de begroting. “Hoe de MR dat snel zal opvangen, weet ik niet,” zegt collega-oppositie lid Cieltje Van Achter (N-VA) bij de start van de begrotingsgesprekken deze week. “Een van haar stokpaardjes was dat Brussel altijd schulden maakt om gewone uitgaven te dekken, maar dat is net wat de federale regering nu ook doet. Ik ben benieuwd hoe ze het zal aanpakken vanuit de omgekeerde rol.”

“Wie niets doet, riskeert ook niets,” zegt De Wolf over de uitdaging die met Bertrands nieuwe petje komt. “Ze heeft in elk geval de technische bekwaamheid voor de job.” Binnen Brussel rekent de MR nu op David Leisterh om de fractie te leiden – en meteen ook de volgende gewestcampagne. Wat de rol van Alexia Bertrand wordt in 2024, is zo nog een vraagteken. Als staatssecretaris voor Begroting zal ze haar dossierkennis wellicht makkelijker kunnen uitspelen bij de kiezers dan haar empathie. “Ze was in Brussel al wat zoekende om de focus te leggen op het inhoudelijke debat,” denkt Cieltje Van Achter nog. Haar uitdaging wordt om dat op het federale toneel vol te houden, waar haar eigen voorzitter Bouchez zich liever als Twitterhaantje profileert.

Bertrand geeft deze week nog geen interviews aan de pers, zegt haar kersverse kabinet. “Ze wil zich focussen op haar dossiers.”

Kort gesprek. Liévin Chemin

‘Op het Liedtsplein ontmoeten mensen elkaar nog op café’

De werken voor metro 3 zullen een grote impact hebben op de wijk rond het Liedtsplein. Het Centre Vidéo de Bruxelles maakte er samen met buurtbewoners een film over. Regisseur Liévin Chemin vertelt.

Wat maakt van het Liedtsplein zo’n belangrijke plek?

Het is een knooppunt van passanten en verkeer, maar ook een belangrijke ont moetingsplaats. Er zijn in Brussel veel mensen die in isolement leven, maar op het Liedtsplein ontmoeten mensen el kaar nog op café of bij een van de lokale handelaars. Voor hen zijn die interac ties heel erg waardevol. Brussel is kosmopolitisch op alle socia le niveaus en dat creëert een unieke sfeer die je op het Liedtsplein heel dui delijk kunt ervaren. Het is iets geks, iets immaterieels, mensen komen speciaal daarvoor naar hier. Maar met werken zoals deze, waarbij men een wijk volle dig wil veranderen zonder te luisteren naar de bewoners, dreigen we die hele vibe te verliezen. Als we niet oppassen en als elk klein café verdwijnt, dan zal die hele atmosfeer verdwijnen en alle interacties die daarmee gepaard gaan.

De documentaire heet Mais qui veut changer Liedts? Wat is volgens u het antwoord op die vraag? Het Liedtsplein ondergaat een transfor matie in opdracht van een federaal overheidsagentschap met een federale agenda. Met de Brusselse agenda wordt amper of geen rekening gehouden. Het is een project dat wordt opgelegd aan de kleinere gemeenschappen en gemeen ten, zonder hen erbij te betrekken. In de documentaire stellen we ons de vraag hoe ingenieurs een hele wijk kun nen hervormen, zonder de wijk echt te kennen. Stadsplanning moet gebeuren in samenspraak met de bewoners van de wijken, met democratische stem

men. De mensen die in deze wijken wo nen, hebben oplossingen in handen. Ze zijn er iedere dag, ze kennen het terrein door en door. Dus waarom wordt er niet naar hen geluisterd?

Zijn de werken voor de metrolijn al aan de gang?

Nee, ik verwacht niet dat ze daar voor de verkiezingen in 2024 mee zullen begin nen. Maar er zijn al jaren voorbereiden de werken aan de gang: Sibelga, Viva qua, de MIVB ... Veel buurtbewoners kunnen maar moeilijk begrijpen waarom men keer op keer dezelfde wijken volle dig openbreekt, terwijl de ‘echte werken’ nog niet eens van start zijn gegaan. AD

‘Mais qui veut changer Liedts?’ gaat op woensdag 22 november in première in gemeenschapscentrum de Kriekelaar in Schaarbeek. Reserveer gratis tickets via reservations@cvb.be

“Hoe kunnen ingenieurs een hele wijk hervormen, zonder die te kennen?”

NA DIT GEDICHT IS ALLES ANDERS

EEN POËZIEFESTIVAL MET DEBAT EN MUZIEK

n.a.v. de publicatie van de bundel Het was de achtste dag (Uitgeverij P), gedichten bij de Verklaring van 30 november

Een avondvullend programma met dichters, denkers en doeners over maatschappelijke transitie Muziek door Unexpected visitors

uur (onthaal vanaf 19.00 uur) Vrije Universiteit Brussel campus Etterbeek, aula Q B Pleinlaan 2, 1050 Brussel

20 dichters lezen voor uit eigen (oorspronkelijk) werk, vijf denkers debatteren over o.m. de rol van kunst en cultuur in processen van maatschappelijke transitie, muzikanten zorgen voor verrassende intermezzo’s.

INFO EN INSCHRIJVINGEN

Toegang gratis. Info en inschrijven (verplicht) via secretariaat@humanistischverbond.be, T 03 233 70 32 (tijdens kantooruren), www.humanistischverbond.be Parkeren: campus VUB, toegang 13 (Pleinlaan), Parking C.

De poëziebundel kan ter plaatse worden aangekocht aan de intekenprijs van € 17 i.p.v. € 18,95.

met vele partners. Met de steun van de Instelling Morele Dienstverlening Brussel

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

‘Als rolstoelgebruiker moet je het allemaal zelf uitzoeken’

Een oprijplaat voor elke winkel en café, is dat voldoende om Brussel echt toegankelijk te maken voor rolstoelgebruikers? Architecten en stadsplanners kijken liever naar ‘inclusief design’. “De beste manier om te weten of een gebouw inclusief is, is het te vragen aan de ervaringsdeskundigen.” door Eva Christiaens foto’s Saskia Vanderstichele

Brussel Helpt. Hoe toegankelijk is Brussel?

Ook terrassen – en sinds de coronapan demie staan er meer – maken het rolstoelgebruikers moeilijk in de stad, zo ervaart Brusselaar Xander Berbé.

Brussel Helpt. Hoe toegankelijk is Brussel?

De meeste rolstoelgebruikers zijn plantrekkers.” Xander Berbé (31) kan er al dertien jaar over meespreken. Na een zwaar auto-ongeval en lange revalida tie keerde de Jettenaar drie jaar geleden terug naar Brussel. Hij woont pal in het stadscen trum. “Een bewuste keuze om alle winkels en cafeetjes dichtbij te hebben. Ik denk dat ik in de stad ook sneller vrijwilligers vind om mij te helpen, zoals studenten.” Berbé rolt twee keer per week een halfuurtje omhoog naar zijn werk aan Naamsepoort. Hij heeft een lijstje van zo’n zeventig cafés en restaurants waarvan hij weet dat hij naar binnen kan. “Ik heb een elektrische rolstoel met een goede vering, dus ik kan vlotter over drempels of kasseien dan manuele gebrui kers.” Maar hobbelige voetpaden, bezaaid met steps, vuilniszakken en – sinds covid uitgebreide – terrassen, zijn nog altijd obstakels. Een kwart van de metrostations

heeft nog geen lift en wie assistentie wil om op te stappen, moet er tot een uur op wachten. In de praktijk is het meestal een halfuur, verdedigt de MIVB zich.

Berbé is niet alleen in Brussel: naar schatting vijf procent van de bevolking heeft ooit (tijdelijk) een rolstoel nodig, zeggen experts. Dat komt neer op meer dan 50.000 Brusselaars. In heel België zitten al zo’n 150.000 mensen permanent in een rolstoel, blijkt uit cijfers van het Riziv. Tel daarbij oudere mensen met rollators of zelfs ouders met buggy’s, dan weet je dat elke drempel minder helpt.

Brussel boekt daarin wel degelijk vooruitgang, zeggen zowel rolstoelgebrui kers als architecten, maar met vertraging. Barcelona werkt al fors aan zijn toegankelijk heid sinds de jaren 1980, Londen sprong op de kar in de aanloop naar de Olympische en Paralympische Spelen van 2012. Brussel schreef zijn eerste architectuurwedstrijd voor

een expliciet toegankelijk gebouw, in dit geval een sporthal, pas deze herfst uit. “We denken dat er vaak te laat aan toegankelijkheid gedacht wordt in het ontwerpproces,” zegt Brussels bouwmeester Kristiaan Borret over die wedstrijd. “Nu willen we er zeker van zijn dat het resultaat ook mooi is, zonder dat je achteraf een metalen oprijplaat moet toevoegen.”

De weg naar binnen

Laat zulke metalen platen nu net de missie zijn van vzw Kinumai, waarvoor de BRUZZ-hulpactie Brussel Helpt dit jaar geld inzamelt. Met inklapbare oprijplaten worden handelaars op z’n minst tijdelijk beter toegankelijk voor rolstoelgebruikers. “Ik zie het als een tussenstop,” benadrukt initiatief nemer David Seffer zelf in een interview met BRUZZ (9/11). “Op de lange termijn zijn ze hopelijk niet meer nodig.”

De symboliek van oprijplaten is in elk geval niet te onderschatten, hoor je bij ervaringsdeskundigen. “Als ik restaurant houders vraag waarom ze nog geen helling hebben geïnstalleerd, krijg ik het vaakst als antwoord: ‘Omdat hier geen rolstoelgebrui kers komen.’ ‘Maar ze kunnen niet,’ zeg ik dan. Het is een kip-of-ei-discussie,” vertelt de IJslander Haraldur Thorleifsson via videocall. Hij richtte twee jaar geleden Ramp Up Iceland op, een project om duizend perma nente hellingsbanen in heel zijn land te installeren. De teller staat nu op driehonderd, vooral in de hoofdstad Reykjavik, en Thorleifsson verleent intussen advies aan andere Europese steden. “Onlangs vroeg een toerist me of IJsland misschien een oorlog had meegemaakt, want er zaten zoveel mensen in een rolstoel? Nee, mensen komen gewoon meer buiten omdat de winkels en restaurants weer toegankelijk zijn,” zegt hij.

“Om te kunnen deelnemen aan de samenleving, moet ik eerst naar binnen kunnen,” zegt ook de Nederlandse filmmaker en rolstoelgebruiker Mari Sanders. Hij maakte drie jaar geleden de documentaire Rolstoel Roadmovie over zijn zelfstandige reis door Europa. “Als jij een bar toegankelijk maakt voor rolstoelgebruikers, zal je ook makkelijker een barman in een rolstoel aannemen. Zo is het met alle jobs.” Op zijn eigen roadtrip zag Sanders flinke verschillen tussen verschillende landen en steden. “In steden waar het goed gaat, zoals in Noord-Spanje, is de gemene deler heel simpel: de lokale wetgeving heeft er veran kerd dat gebouwen toegankelijk móeten zijn.

Een oprijplaat aan Ateliers des Tanneurs in Brussel Stad. Een hulp middel, maar echte inclusiviteit gaat verder dan dat.

Anders volgen er boetes. Het is in Barcelona nog altijd niet overal gelukt, maar de intentie zit goed. In cafés met weinig plaats zie je soms een slot op de deur van het voorpor taaltje met de wasbakken. Zo krijg je de facto een grotere wc. Of er liggen plankjes klaar om over kleinere drempels te leggen.”

Ook noordelijke steden in Europa doen het op dat vlak goed, net als toeristische bestemmingen in Spanje en Italië, blijkt uit Europese prijzen voor toegankelijkheid. Natuurlijk bestaat zo’n wetgeving ook bij ons: België ratificeerde het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap mee in 2009. Daarin staat ook het recht op toegankelijkheid, maar bij ons zijn er geen boetes aan gekoppeld. “Er zullen zeker gebouwen zijn die zich aan de wettelijke normen houden, maar af en toe worden die uit het oog verloren of wordt ervan afgewe ken,” geeft bouwmeester Borret zelf toe.

De weinige lijstjes die er zijn van toegankelijke plaatsen of gebouwen, zijn onvolledig of erg kort. Zo kent de website handy.brussels, de gids voor personen met een handicap van toerisme dienst Visit.brussels, maar 49 cafés of restaurants waar rolstoelgebruikers zonder hulp naar binnen kunnen. In maar elf daarvan kunnen ze ook zelfstandig naar de wc. Musea, speeltuinen en openbare parken

doen het niet veel beter. Zelfs de voetgan gerszone in het centrum is niet optimaal: op de ruwere kasseien aan de zijkant blijft het moeilijk rollen.

“In Brussel kan je de goede voorbeelden op twee handen tellen,” zegt landschaps architect Sébastien Heuss van bureau Árter Hij werkte op het vernieuwde Fernand Cocqplein in Elsene het hoogteverschil met de straat weg zonder treden. Een donkere goot en tweekleurige tegels zorgen voor contrast voor slechtzienden, voldoende reliëf helpt ook blinden. “Veel hangt nog altijd af van de goodwill van architectenbureaus,” denkt Heuss. “Al zie ik de laatste vijf jaar veel veranderen, zowel in architectuurwed

strijden als in het beleid. Je merkt ook dat privé-initiatieven het voortouw nemen.” Zo is er in Ukkel een binnenspeeltuin voor kinderen in een rolstoel en scoren de Brusselse hotels en feestzalen redelijk goed.

Inclusief ontwerp

De Brusselse regering wil volgende maand nog een nieuw actieplan goedkeuren rond toegankelijkheid. Dat voorziet in nieuwe ingrepen in het straatbeeld, openbaar vervoer en op het werk tegen 2025, zegt staatssecre taris voor Gelijke Kansen Nawal Ben Hamou (PS). De voorbije twee jaar is een kleine veertigduizend vierkante meter voetpad

Xander Berbé heeft een elektrische rolstoel, met een goede vering, zo zegt hij zelf. “Manuele gebruikers kunnen veel moeilijker over kasseien of drempels.”

“De idee leeft nog vaak dat toegankelijk ontwerpen meer kost, complex is of ten koste gaat van esthetiek. Maar het is net een appel aan de creativiteit van de ontwerper”

Ann Heylighen Architectuurprofessor

Brussel Helpt. Hoe toegankelijk is Brussel?

Obstakels kunnen allerlei vormen aanne men: van kasseien en vuilniszakken tot rondslingerende steps.

De geplande sporthal in Koekelberg moet die creativiteit alvast aanwakkeren. Een van de voorwaarden is dat iedereen door dezelfde hoofddeur naar binnen kan. En hoe meer plaatsen toegankelijk worden, hoe meer kruisbestuiving mogelijk wordt, denkt Haraldur Thorleifsson. “Ondernemers beseffen dat zij hun eigen restaurant toegankelijk moeten maken zodra ze meer klanten in een rolstoel bij andere zaken zien,” zegt de IJslander. “Dat heeft ook een enorm economisch voordeel. Als rolstoelgebruikers hun vrienden en familie meenemen, mag je al snel op tien procent meer klanten rekenen.”

aangepakt en zeker honderd bus- of tramhaltes. “En nieuwe websites als handy.brussels zorgen voor een benchmark van toegankelijkheid. Dat die nog niet up-to-date is, komt omdat we vertraging moeten inhalen,” zegt Sébastien Heuss. “We zien wel dat eraan gewerkt wordt.”

De goede intenties vragen de komende jaren vooral goede controle. Die kan komen van boetes en strikte wedstrijdcriteria, maar ook van een breder bewustzijn, denkt Thorleifsson. “Het grootste verschil tussen landen en steden ligt niet aan de regels, maar aan hoe de maatschappij beslist dat ze inclusief wil zijn. Mensen moeten begrijpen waarom de wetgeving belangrijk is. Dat gaat om onderwijs, mentaliteit en opvoeding.”

In de architectuur wint op dat vlak de idee van ‘inclusief ontwerpen’ aan belang. Die gaat verder dan een drempelvrije stad voor rolstoelgebruikers. Ook blinden, slechtho renden en personen met autisme moeten vlot hun weg vinden naar ontspanning en dienstverlening. Het wordt ook wel ‘design for all’ of universeel ontwerpen genoemd. “Houdt een gebouw of straat rekening met verschillen tussen mensen onderling en met verschillen in de loop van een mensenle ven?” vat architectuurprofessor Ann Heylighen (KU Leuven) het samen, specialist in het onderwerp. “Een goede manier om dat te weten te komen, is door het te bezoeken met verschillende ervaringsdeskundigen.”

Zo ging het ook op het Fernand Cocq plein: op vraag van Brussel Mobiliteit kwam de vzw AMT Concept er op bezoek met rolstoelgebruikers en andere personen met een beperking. Zulke panels worden stilaan meer courant, maar ze zijn in Brussel nog niet verplicht. De relatief nieuwe Brusselse Raad voor personen met een handicap zal vanaf maart dan wel bij Brupartners horen –

de vroegere economische en sociale raad –hun adviezen blijven niet-bindend. Toch hebben dit soort inclusieve panels vaak nuttige inzichten voor een veel bredere groep, zegt professor Heylighen. “Blinde mensen zijn goed in het herkennen van de akoestiek van een ruimte, terwijl mensen met autisme de gevoelsbeleving ervan goed kunnen overbrengen.” Denk dan ook aan temperatuur, belichting of de textuur van materialen. Bovendien weet je maar nooit wanneer je zelf een rolstoel of gehoorappa raat nodig zal hebben.

Heylighen merkt nog veel onzekerheid bij architecten over inclusief ontwerpen. “Niet verwonderlijk, want in België hebben ze er in hun opleiding nauwelijks iets over meege kregen,” zegt ze. “De idee leeft nog vaak dat toegankelijk ontwerpen meer kost, complex is of ten koste gaat van esthetiek. Maar, in die zin is het net een appel aan de creativiteit van de ontwerper.”

En heb je dan de moeite voor een oprijplaat gedaan, laat het dan ook luid genoeg weten, vragen rolstoelgebruikers. “Voor mij moet het duidelijk zijn waar ik naar binnen kan,” zegt Brusselaar Xander Berbé. “Ik wou onlangs beginnen met zwemmen, maar die organisatie wist zelf niet welke zwembaden toegankelijk zijn voor rolstoelge bruikers. Je moet het allemaal zelf uitzoeken. Ik ben blij dat ik mijn vaste plekken en cafés ken, maar het zou fijn zijn om wat meer variatie te hebben in waar ik naartoe kan. Denk dan ook aan de bakker, de natuurwin kel, massagesalon of tattooshop.”

Het nieuwe Brusselse ‘handistreaming plan’ belooft alvast betere communicatie over plaatsen die wél toegankelijk zijn, laat staatssecretaris Ben Hamou weten. Volgens haar woordvoerster ligt de focus op sensibili sering, niet meteen op dwingende maatregelen.

Bestel nog snel je spaghetti voor Brussel Helpt ten voordele van vzw Kinumai via brusselhelpt.be «

QUAND ON EST EN FAUTEUIL ROULANT, ON DOIT SE DÉBROUILLER »

FR « La majorité des personnes en fauteuil rou lant sont des débrouillards », dit Xander Berbé, en chaise roulante après un accident de voiture. Car à Bruxelles, l’accessibilité a un train de retard sur des villes comme Barcelone et Londres. Le gouverne ment mise sur la sensibilisation, les architectes pré fèrent le ‘design inclusif’. La professeure d’architec ture Ann Heylighen (KU Leuven) et le maître archi tecte de Bruxelles Kristiaan Borret recommandent d’impliquer davantage les utilisateurs de fauteuil rou lant dans le processus de renouvellement urbain.

“WHEN YOU’RE IN A WHEELCHAIR, YOU HAVE TO FIGURE IT OUT FOR YOURSELF”

EN ”Most wheelchair users are doers,” says Xander Berbé. It was a car accident that put him in a wheelchair. He fights daily with rubbish bags and scooters. Because Brussels lags behind cities like Barcelona and London when it comes to accessibility. The government is focused on raising awareness, but architects prefer to look at “inclusive design”.

Architecture professor Ann Heylighen (KU Leuven) and Brussels bouwmeester/maître architecte

Kristiaan Borret advise Brussels to make wheelchair users adequately involved in urban renewal.

Wist jij dat je zo’n 90 batterijen in huis hebt?

Negentig, dat lees je goed! Zoveel batterijen zitten er gemiddeld in de fototoestellen, afstandsbedieningen, kinderspeelgoed en nachtlampjes van een Brussels gezin. Zo’n 21 daarvan zijn allicht leeg en klaar voor onze inzamelpunten. Maar wat doe je met de andere batterijen?

Koop ze enkel wanneer je ze nodig hebt

Wist je dat batterijen een houdbaarheidsdatum hebben? Leg dus geen voorraad aan en koop enkel de batterijen die je op dat moment nodig hebt. Zo vermijd je verspilling in de toekomst. Doe gerust research voor een nieuwe aankoop: er bestaan alternatieve versies van bijna elk elektronisch toestel, die prima werken zonder batterijen!

Gebruik je batterijen op de juiste manier

Batterijen bestaan in vele maten en vormen! Zorg ervoor dat je de juiste batterij voor de juiste toepassing gebruikt, en dat je de polariteit en voltage van het toestel respecteert. Gebruik je het toestel regelmatig? Haal de batterijen er dan niet uit tot ze volledig leeg zijn en vervang ze allemaal tegelijk. Het toestel is lange tijd niet gebruikt of is het stuk? Neem de batterijen eruit, hou ze apart en breng ze regelmatig binnen naar een Bebat-inzamelpunt.

Bewaar ze hoog en droog

Batterijen bewaar je op een koele en droge plek. Hou je lege batterijen bij in je inzamelkubus en geef volle batterijen een apart plekje, zodat er geen verwarring is! Lopen er nieuwsgierige kinderen rond in huis? Bewaar alle batterijen hoe dan ook op een veilige en afgesloten plek, zo ben je helemaal gerust. Klaar om je lege batterijen naar een Bebatinzamelpunt te brengen? Test of ze helemaal leeg zijn en breng ze naar een van onze 24.000 inzamelpunten in België!

Publireportage

Blauwe plekken

Dat Open VLD Alexia Bertrand bij de MR heeft weggeplukt om haar staatssecretaris voor Begroting te maken, valt verrassend goed bij de Brusselse MR. Als ze de PS maar van de troon kan stoten.

Bram Van Renterghem Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Het gezamenlijke etentje dat de Open VLD- en MR-Kamerfractie vorige week gepland had, werd in extremis afgelast. De relaties waren te zuur. De Brusselse fracties daarentegen tafelden twee weken geleden wel nog ge zellig samen, in ‘t Spinnekopke. En volgens verschillende bron nen was de stemming opper best.

Het was niet de enige gezamen lijke activiteit. Zo figureerde hui dig MR-fractieleider David Leis terh als gast in de reportagereeks Zomerlucht maakt vrij, te zien op de website van de Brusselse Open VLD. Mocht Alexia Ber trand in De Markten uitleg ko men geven over spending reviews – ironisch genoeg een week voordat Eva De Bleeker, die ze nu vervangt als staatssecretaris voor Begroting, iets over meerta lige overheidscommunicatie kwam zeggen. En stond er dit weekend een ‘liberal bike tour’ gepland door Brussel. Jawel, ook liberalen springen al eens op de fiets.

Maar afgelopen vrijdag kwam daar het nieuws dat Alexia Ber trand staatssecretaris wordt voor Begroting. Niet voor MR, maar voor Open VLD. De Brus selse fractie verliest zo haar lei der én de 6.098 stemmen die ze in 2019 achter haar naam wist te krijgen – een fenomenaal re sultaat voor iemand die nieuw is

in het Brussels parlement. Daar naast was Alexia Bertrand als perfect tweetalige ook de liberale lijm tussen Nederlands- en Franstalige liberalen. Het vertrek van Bertrand is dus een groot verlies voor de Brussel se liberalen. Toch is niemand kwaad.

David Leisterh (MR) niet, want die mag nu fractieleider zijn in het parlement, lijsttrekker en ook officieel kandidaat-minister-pre sident, ondanks zijn eerder be perkte aanhang (1.988 stemmen in 2019). Bertrand ambieerde dat ambt ook, maar dat probleem heeft zichzelf nu opgelost. Ook de andere MR-leden begrij pen de keuze van Bertrand. Een ‘once-in-a-lifetime opportunity’, klinkt het, die je niet kan weige ren.

Open VLD is evenmin kwaad, want zij hebben er een klasbak bij, zonder dat die concurrentie vormt voor de huidige mandata rissen. Doordat ze voor de MR al in het Brussels parlement zat, mag Bertrand immers niet meer onder Open VLD-vlag opkomen voor het Gewest. Zetelen als Ne derlandstalige minister of staats secretaris mag evenmin. Voor minister Sven Gatz vormt ze dus geen concurrentie. Wel rijst de vraag waar ze Ber trand dan wél kunnen uitspelen. Nu wordt er gedacht aan de ge meenschappelijke Kamerlijst,

waar ze een vierde (strijd)plek zou kunnen krijgen. Maar het is nog maar de vraag of MR-partij voorzitter Georges-Louis Bou chez de Open VLD in het alge meen en ‘overloper’ Alexia Bertrand in het bijzonder zo’n cadeau wil doen. Intern valt te horen dat het vooral van de ver kiezingsthema’s zal afhangen. Zijn die communautair, dan maakt zo’n gemeenschappelijke lijst geen schijn van kans. Zijn die, zoals vandaag, socio-econo misch, dan lukt dat wel. Intussen halen MR en Open VLD de banden verder aan. Maandag stelden de liberalen een ‘Open MR’-lijst voor in Ganshoren. Ook in Brussel-Stad klinken Open VLD en MR zich aan elkaar vast, voor de volgende gemeente raadsverkiezingen. “Els Ampe en ikzelf schieten goed met elkaar op,” klinkt het bij David Weyts man (MR), die zegt de lijst te zul len trekken.

Het contrast met de federale li beralen kan dus niet groter zijn. Voor een stuk heeft dat te maken met persoonlijkheden – in Brus sel is er geen Georges-Louis Bouchez, die alles op de spits drijft. Maar het heeft evengoed te maken met de positie van de PS. Want terwijl alle liberalen zich verenigen om na een decennia lang bestuur door de PS de stad eindelijk weer over te nemen van de socialisten, zitten Open VLD en MR er federaal gewoon mee in de regering. Dat Open VLD en MR het in Brussel nu goed met elkaar kunnen vinden, hoeft dus niet te verbazen. Het wordt af wachten of dat zo blijft als ze in 2024 samen in een regering stappen. Al dan niet met de PS.

“Het vertrek van Bertrand is een groot verlies voor de Brusselse liberalen. Toch is niemand kwaad”

© SASKIA VANDERSTICHELE

Alexia Bertrand wordt staatssecretaris in de federale regering. Voor Open VLD en niet voor haar eigen partij, de MR.

Big City.

Waarom staan er in Brussel zoveel Japanse ginkgobomen?

Hij was in de achttiende eeuw zelfs met uitsterven bedreigd. Tot de mens de boom opnieuw begon te kweken, in China en Ja pan.

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Lise uit Sint-Gillis. Volg ook de Instagram pagina voor Luana’s Big City-verhaal op donderdag.

Je moet je haasten naar de Jean-Baptise Depairelaan in La ken als je een van de mooiste herfsttaferelen van de stad wil zien. In deze straat staan twee lange rijen ginkgobomen, waar van de bladeren – met speciale vorm – in de herfst knalgeel wor den. Maar tijdens de eerste kou de nacht van het jaar, kunnen ze in een keer al hun blaadjes ver liezen, waardoor het voetpad de ochtend erna lijkt op een lang geel tapijt. En dat is niet het eni ge wat de ginkgo bijzonder maakt.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

Deze boomsoort is een levend fossiel. Er zouden al ginkgo’s ge staan hebben in de tijd van de dinosaurussen, zo’n 200 miljoen jaar geleden ongeveer. In de loop der eeuwen werd de boom min der en minder in het wild gespot.

Daar waren verschillende rede nen voor. Eerst en vooral de schoonheid van de boom: de boomsoort met blaadjes in de vorm van een waaier werd aan gezien als heilig. Hierdoor ston den ginkgo’s vooral voor tem pels, wat hem de bijnaam tempelboom gaf.

Een andere reden om de boom te blijven aanplanten, is dat de bla deren helend kunnen werken.

Een extract ervan zou een posi tief effect hebben op de spijsver tering en zou helpen bij luchtwe genaandoeningen, en vooral bij doorbloedingsstoornissen.

Vruchten

Bovendien zijn er in de winter onder de boom vruchten te ra pen. Als je ze openbreekt, zitten er verschillende nootjes in, die in China geserveerd worden als

borrelnootjes of verwerkt wor den in gerechten. Is het in het oosten een reden om ginkgo’s aan te planten, bij ons zijn die vruchten net wat ons tegen houdt. Want als zo’n ginkgo vrucht op de grond pletst, ver spreidt ze een misselijkmakende geur. Het herfsttafereel in de Depairelaan is dus geen plezier voor alle zintuigen.

Die jaarlijkse stank zou kunnen vermeden worden, want de mannelijke soorten produceren geen vruchten, de vrouwelijke

De Aziatische grondeekhoorn zweert bij het Zoniënwoud

Tijdens een recente wandeling viel ons oog op een merkwaardig en allesbehalve schuw beestje. De Aziatische grondeekhoorn blijkt een fan van het Zoniënwoud.

Enkele weken geleden lieten we ons door een boswachter door het Zoniënwoud leiden. Terwijl de man geduldig vertelde over zijn bomenbeleid, wriemelde het

in de achtergrond, op hooguit vier meter van onze gids. We ontwaarden een schattig uit ziend beestje, dat het midden leek te houden tussen een rat en

een eekhoorn. “Ach, de Aziati sche grondeekhoorn, die zit hier al decennia,” merkte de bos wachter op.

Het beestje in kwestie, ook be kend als Koreaanse of Siberische grondeekhoorn, is inderdaad een exoot, die sinds de jaren 1960 werd ingevoerd in België als huisdier en enkele jaren later ook werd vrijgelaten door sommige eigenaars. “Wellicht gebeurde dat door verschillende eigenaars tegelijk of ging het om meerdere dieren in één keer, anders krijg je niet zo snel een stabiele popula

De Aziatische grondeekhoorn werd in België ingevoerd

Een ginkgoboom in je straat is niet altijd een plezier voor al je zintuigen.

als huisdier.

wel. Alleen mannelijke bomen dan? Wel, het eigenaardige en unieke aan de soort is dat de bo men in de loop der jaren van ge slacht kunnen veranderen. Ex perts denken dat ze dat doen, om hun voortplanting te verze keren.

Door dat trucje zullen de gink go’s geen tweede keer bijna uit sterven. Bovendien is deze soort erg robuust. Verschillende gink go’s overleefden zelfs de Hiroshimaramp. Als ze een kernbom aankunnen, verbaast

het niet dat ze ook een hoge weerstand hebben tegen ziektes, insecten en luchtvervuiling. Ze groeien snel, zelfs onder asfalt. Op dat vlak een ideale stadsboom dus. Ook in Brussel, waar er be halve in die ene straat in Laken, ook in Schaarbeek, Ukkel en Mo lenbeek staan. De stank moet je er ieder jaar wel bijnemen, indien er een vrouwelijk exemplaar op je stoep staat. Maar je krijgt er wel borrelhapjes en een prachtig goudgeel uitzicht voor in de plaats. LD

| MEER BRUZZ

BRUZZ Ket

FC Dawn is een familieclub met spelers afkomstig uit Syrië, velen ontvluchtten hun thuisland voor de oorlog. In Brussel vinden ze opnieuw voetbalplezier.

Meer info op BRUZZKet.be

Radio en tv

tie,” zegt bioloog Olivier Beck van Leefmilieu Brussel.

Het aantal grondeekhoorns nam in de loop der jaren wel toe, maar niet erg snel, weet Beck, die van een langzaam groeiende olievlek spreekt. En opmerkelijk: de grootste populatie van het land bevindt zich in en rond het Zoniënwoud, met uitlopers tot in het Ter Kamerenbos en het Roodkloosterpark.

Als exoot staat het beestje op een Europese lijst van soorten die geweerd moeten worden, maar de Belgische biologen zien

dat anders. Beck: “Die alleseters zouden een gevaar vormen voor vogels die op de grond broeden. Maar hard bewijs is er niet.”

Eén ding wil de bioloog nog kwijt: “De verkoop is verboden, maar als je al exemplaren had, laat ze dan niet vrij. En als die diertjes in het bos niet schuw waren, is dat mogelijk omdat ze soms gevoederd worden. Dat is echt uit den boze.” KH

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Kijk en luister naar de slotshow op zaterdag vanaf 16u op BRUZZ radio en BRUZZ tv

Brussel Helpt Schrijf je nog in om op zaterdag 26 november samen met heel Brussel spaghetti te gaan eten op een van de vele locaties. brusselhelpt.be

Hoeveel centen brengen we bij elkaar voor vzw Kinumai dank zij de Grote Spaghettislag?

Onze reporter Luana Difficile ging zelf een kijkje nemen in de Depairelaan, waar ginkgobomen staan. De stank moest ze erbij nemen.

Sport. Rode Duivel Amadou Onana haalde dankzij zijn zus Melissa de top

‘Vooral het Jubelpark was onze hotspot’

Bij Anderlecht raakte hij niet verder dan de provinciale jeugd, maar vandaag verblijft Amadou Onana met de Rode Duivels in Qatar, om er te schitteren op het wereldkampioenschap voetbal. Dankzij de ontelbare voetbalpartijtjes in Brusselse parken, maar ook door zijn zus Melissa, die hem onvermoeibaar bleef promoten. “Zijn verhaal is echt een sprookje.”

door Andy Furniere

Jonge voetbaltalenten staan klaar om de zogeheten Gouden Generatie van de Rode Duivels op te volgen. Onder hen Amadou Onana, een 21-jarige middenvelder met Brusselse roots. Zijn selectie komt niet als een verrassing: hij is al een tijd sterk bezig bij zijn Premier League-club Everton en bleek een revelatie bij zijn eerste wedstrijden voor de nationale ploeg.

Vreemd dus dat zo’n kanjer vandaag als tiener bij Anderlecht niet verder raakte dan de provinciale jeugd op de Heizel. Ook later, bij Zulte Waregem liep het verkeerd. “Die moeilijke periode heeft me in grote mate gevormd,” zegt hij vanuit zijn huis in Manchester, ontspannen op de bank naast zijn oudere zus Melissa (33), die ook zijn makelaar is. Ze knikt: “Eigenlijk moeten we die clubs bedanken. Hem heeft het mee gevormd tot wie hij nu is op het voetbalveld, en mij heeft het duidelijk laten zien dat er ook veel speelt naast het veld. Zo heb ik beseft dat je een duidelijke strategie nodig hebt als je een voetbalcarrière wil uitbou wen.”

Broer en zus vormen al sinds die stroeve start een onbreekbare tandem. Melissa met een onvermoeibare drive aan het stuur,

waarbij ze promotie bleef voeren voor Amadou. Ze breidde intussen haar make laarsactiviteiten uit en richtte in Anderlecht het makelaarsbureau Be The Future Manage ment op. Dat telt al een twintigtal spelers in zijn portefeuille.

Amadou gaf zijn eerste trappen tegen de bal in de Senegalese hoofdstad Dakar, waar hij werd geboren als zoon van een Kame roense vader en Senegalese moeder. Al op zesjarige leeftijd reisde hij iedere zomerva kantie naar Brussel, om bij zijn vader te zijn, die hier zijn job had. “Ik kwam altijd graag,” zegt hij. “Ik deed dan voetbalstages in de buurt van Etterbeek, waar we toen woonden. Toen al vulde ik mijn dagen het liefst met voetballen, voetballen en voetballen.”

Tijdens die Brusselse zomers groeide ook de band met zus Melissa. Ze hebben dezelfde vader, maar andere moeders. Melissa is geboren en getogen in Brussel. “Ik ben geboren in Elsene en door de jaren heen heb ik ook gewoond in Laken, Sint-Gillis, Molenbeek en in de Vlaamse Rand, in Wemmel.” Nu woont ze in Anderlecht. “Al ben ik door het vele reizen maar zelden meer in Brussel, ik blijf houden van de stad. Het multiculturele karakter verleent haar extra schoonheid.”

Tijdens de Brusselse jeugdzomers van Amadou bracht Melissa zoveel mogelijk tijd met hem door. “Dan gingen we dikwijls naar de cinema en de Quick.” Ook het toenmalige waterpretpark Océade, aan de Heizel, stond geregeld op het programma. “Daar hangt mijn mooiste herinnering met Amadou in Brussel ook aan vast, toen hij nog heel klein was. Ik moest hem geregeld opvissen uit de golven en hem op mijn rug nemen (lacht).”

Vijf talen

Rond zijn twaalfde kwam Amadou met zijn moeder, broer en zus definitief naar België. Op zoek naar betere leefomstandigheden, studiemogelijkheden en grotere kansen op een profcarrière in het voetbal. Hij studeerde aan het Sint-Michielscollege in Etterbeek. Onder meer de taallessen gingen hem vlotjes af, zodat hij nu vijf talen spreekt – Wolof (gesproken in Senegal), Frans, Nederlands, Duits en Engels. Ideaal voor een internatio nale sport zoals voetbal. De sport waar hij zich ook op school volop op stortte. “Tijdens elke pauze, hoe kort ook, was ik aan het voetballen. De leraars zullen zich dat wel herinneren,” lacht hij.

Amadou Onana, net voor zijn vertrek naar Qatar: “Erbij mogen zijn op het wereldkampioenschap is een droom die uitkomt, een beloning voor al het harde werk.”

Sport. Amadou Onana haalde dankzij zijn zus Melissa de top

Na school vormden de Brusselse parken het ideale speelterrein. “Ik denk dat ik zowat in alle parken heb gesjot. Vooral het Jubelpark was onze hotspot.” Hij leerde er knokken voor iedere bal tegen andere getalenteerde ketjes, onder wie een zekere Alexis Saelemaekers – die nu in Italië bij AC Milan speelt.

In zijn Brusselse periode zat Amadou in de puberteit. Of hij dan soms niet de rebel uithing? Niet volgens zijn zus. “Hij was nooit een lastige jongen,” zegt ze. “Hij is intelligent. Als hij weet waarom hij bepaalde dingen moet doen, doet hij ze ook. Zelfs op zeer jonge leeftijd was hij erg verantwoordelijk en hield hij zijn woord. Dat is, denk ik, in grote mate de reden dat hij is geraakt waar hij nu staat.”

Vooraleer hij permanent naar Brussel kwam, had Amadou Onana zich al aangesloten bij de provinciale jeugd van Anderlecht aan de Heizel, en op zijn tiende was hij geslaagd voor testen om bij de nationale jeugd op Neerpede te mogen spelen. Toen keerde hij terug naar Senegal. Een volgende test op zijn twaalfde liep minder goed af. Hij verzeilde twee seizoenen in de provinciale reeksen. Daarna verkaste hij naar White Star Brussels, waar hij zijn eerste ervaring opdeed op het nationale niveau. Toen die club ten onder ging, moest hij nog een keer verhuizen. Zulte Waregem bood hem onderdak, maar daar bleef zijn talent zwaar onder de radar. Even leek het erop alsof zijn voetbalcarrière al voorbij was voordat ze goed en wel was begonnen.

Momentopname

Was hij misschien technisch en qua mentaliteit op dat moment nog niet top genoeg, zoals weleens gesuggereerd is? Broer en zus schudden verbaasd het hoofd. “Bekijk het parcours dat ik heb afgelegd, dat maakt wel duidelijk dat mijn mentaliteit geen probleem is. En mijn techniek? Ik denk

dat die niet zo slecht was, als je ziet waar ik nu al sta,” reageert Amadou. “Dat is het verleden, we hebben nergens spijt van,” zegt Melissa resoluut. “Vandaag ben ik zelfs blij voor alle obstakels die we hebben moeten overwinnen, het heeft ons sterker gemaakt.”

“Het verleden is het verleden,” zegt ook Jean Kindermans, hoofd van de jeugdoplei ding bij Anderlecht. Om dan meteen aan te vullen: “Dit soort uitzonderlijke gevallen zijn eigen aan het voetbal, omdat die testen in de jeugd momentopnames zijn.” Hij verwijst naar internationale voorbeelden, zoals Robin van Persie en Franck Ribéry, maar ook naar een andere Rode Duivel – Dries Mertens. Ook Mertens werd bij Anderlecht, en later bij AA Gent, niet goed genoeg bevonden als jeugdspeler. “Op dat moment bij ons was Amadou nog niet de speler die hij nu is. En de concurrentie in zijn lichting was ook enorm, met toppers zoals Yari Verschaeren.”

Kindermans kijkt zonder enige bitterheid terug. “Je kan alleen maar tevreden zijn dat die jongen het via een omweg toch gemaakt heeft, zijn verhaal is echt een sprookje. Hij is een fenomenale speler geworden, van wie ik erg kan genieten. Alle lof en respect voor zijn wilskracht en geduld, en dat van zijn zus natuurlijk.” Kindermans herinnert zich nog goed een gesprek met Melissa Onana. “Ik was verrast door haar vastberadenheid en overtuigingskracht, haar rotsvaste vertrou wen in haar broer. Ze is een grote motor van zijn loopbaan.” Of hij hoopt om Onana ooit opnieuw in het Lotto Park te krijgen? “In de nabije toekomst zal dat niet lukken, maar wie weet, in een late fase van zijn carrière. Zoals Jan Vertonghen nu bij ons is.”

Zijn klim naar de top begon Onana bij het Duitse Hoffenheim in 2017. Vandaar ging het naar het eerste elftal van de Duitse tweedeklasser Hamburg, waar hij zich in de kijker speelde van grotere clubs. Lille, toen de Franse landskampioen, kwam hem weghalen, en dit jaar legde Everton 40 miljoen euro op tafel voor de 1m95 grote krachtpatser met grote longen en fijnbesnaarde voeten. Het is dus snel gegaan, zodra hij in het buitenland terechtkon.

Dat hij die kans überhaupt kreeg, heeft Amadou in niet geringe mate te danken aan zijn zus, die zich opwierp als selfmade makelaar. “Eerst ging ik naar zijn trainingen als grote zus. Maar toen ben ik zijn trainin gen en wedstrijden beginnen te filmen, zette

Amadou en Melissa Onana, hij de voetballer, zij zijn manager, onderweg naar het trainings center in Tubize, de laatste stop voor de afreis naar het WK in Qatar. © BELGA

“Amadou is een fenomenale speler geworden. Alle lof en respect voor zijn wilskracht en geduld, en dat van zijn zus natuurlijk”

Jean Kindermans Hoofd jeugdopleiding Anderlecht

ik video’s met zijn beste acties op YouTube, maakte powerpointpresentaties, zocht contact met mensen in de voetbalwereld … Allemaal met de bedoeling om de nodige deuren open te krijgen bij clubs,” zegt Melissa. Ze verdiepte zich in die wereld, waar ze nochtans geen sterke affiniteit mee had. “Ik zie dat als een voordeel, zo kan ik er met een objectieve blik naar kijken, zonder dat er al te veel emoties bij komen kijken.”

Waarom hield ze vol, ondanks de twijfels van Belgische jeugdtrainers? “Omdat Amadou een enorme vastberadenheid aan de dag legde,” zegt ze. “Veel jongeren dromen op een oppervlakkige manier over profvoet bal en laten zich verblinden door Instagramfilmpjes en de drang naar grote auto’s. Terwijl je heel hard moet werken en veel opofferingen moet doen. Toen ik voelde hoezeer hij van deze sport zijn leven wilde maken, ben ik er ook vol voor gegaan.”

Dat was verre van vanzelfsprekend, want Melissa moest haar prille makelaarsactivitei ten niet alleen combineren met een job, ze kreeg ook ernstige gezondheidsproblemen. Ze werd behandeld voor lymfoomkanker. Ze herstelde, maar lijdt nog steeds aan de erfelijke en chronische sikkelcelziekte, die gepaard gaat met bloedarmoede. “Het veroorzaakt enorme pijnen.”

Door al die problemen ging Amadou nog harder trainen. “Haar doorzettings vermogen is een enorme inspiratiebron,” zegt hij. “Melissa heeft me geleerd om altijd positief te blijven en te focussen op wat essentieel is in het leven, familie. Ook de financiële voordelen van een bestaan als topvoetballer vormen een bron van motivatie, om zo alle medische behande lingen te kunnen bekostigen. Ook voor mijn moeder (die lijdt aan een ernstige spierziekte, red.), die haar leven in Senegal heeft achtergelaten om mij betere kansen te kunnen geven. Bovendien heeft

ONANA AU MONDIAL

FR À Anderlecht, il n’a jamais atteint un niveau plus élevé que les jeunes provinciaux, mais à 21 ans, Amadou Onana rejoint les Diables Rouges au Mondial. Grâce à ses innombrables parties de foot dans les parcs de Bruxelles, mais aussi grâce à sa sœur Melissa, qui n’a jamais cessé de faire sa promo tion. « J’ai joué dans quasiment tous les parcs de Bruxelles, le plus souvent au Cinquantenaire. »

Onana joue maintenant au club anglais Everton.

zij voor mij de rol van moeder én vader gespeeld.” Met zijn vader heeft Amadou geen contact meer. “Voor mij geldt hetzelfde,” voegt Melissa eraan toe. “Dus graag een eerbetoon aan onze beide moeders: félicitations à elles!”

Haaienwereld

Met de jaren groeide Melissa in haar rol als makelaar en na verloop van tijd besliste ze om in Anderlecht met twee vrienden, Geoffrey Hoogland en Sekou Kaba, make laarsbureau Be The Future Management op te richten. Of ze als vrouw gemakkelijk aanvaard werd in die wereld? “Het is echt een haaienwereld, ik heb al te maken gehad met seksistische vooroordelen. Als vrouw zou ik het volgens sommigen moeilijker hebben om binnen te raken bij clubs, en daarvoor een man nodig hebben. Maar ik heb bewezen dat ik op mijn eentje de deuren van clubs kan openen. De andere vrouwen in deze business doen het ook heel goed, al zouden er wel meer mogen zijn.” Voor Amadou mondt de samenwerking met zijn zus nu al uit in zijn eerste WK. Wat betekent dat voor hem? “Het is een droom die uitkomt, een beloning voor alle harde werk.”

Ziet hij zichzelf zoals velen ook als een opvolger voor voormalig Rode Duivel Marouane Fellaini, met wie hij vergeleken wordt door zijn enorme duelkracht? Of ziet hij meer in de vergelijking met het Frans-Senegalese icoon Patrick Vieira, die geregeld opduikt? “Dat zijn heel grote namen, spelers voor wie ik veel respect heb. Maar ik ben Amadou Onana.” Het lijkt wel een verwijzing naar de gezongen aanmoediging die de supporters van Everton voor hem hebben bedacht, op de tonen van Rihanna’s hit ‘What’s my name?’: ‘Onana, that’s my name, Onana, that’s my name.’

ONANA TO THE WORLD CUP

EN When at Anderlecht, he did not get beyond the provincial youth team but the now 21-yearold Amadou Onana is joining the Red Devils at the World Cup. Thanks to countless football matches in the parks around Brussels, but also to his sister Melissa, who continued to promote him tirelessly. “I think I have played football in pretty much every park. The Jubelpark/Parc du Cinquantenaire was our hotspot.” Onana now plays for Everton in England.

Januari is traditioneel soldenmaand, maar wij presenteren je liever De Nieuwe Collectie. Van half januari tot half februari zijn onze podia voor het grootste deel voorbehouden voor makers die je misschien (nog) niet (goed) kent, maar die zonder meer de moeite waard zijn om te ontdekken.

ZA 21.01 | 20:30 theater - dans

SOIRÉE COMPOSÉE

MAKE SOME ROOM Westrand

DO 26.01 | 20:30 theater

GEERT BELPAEME

PLEASE (DON’T) LET ME BE (MIS) UNDERSTOOD CC Strombeek

DO 09.02 | 20:30 theater

ELEONORE VAN GODTSENHOVEN & ARNE DE TREMERIE BABY CC Strombeek

DO 16.02 | 20:30 dans

LUCAS KATANGILA NDOTO Westrand

ZA 18.02 | 20:30 dans

KEVIN TRAPPENIERS

FIELD OF VIEW

CC Strombeek

INFO & TICKETS: WWW.WESTRAND.BE

De slaapkamer. Marcel

Marcel is elf en woont in de Brusiliatoren in Schaarbeek. "Geweldig, want ik heb hier een supermooi uitzicht over Brussel."

’

Schaarbeek vind ik de mooiste gemeente van Brussel’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze week bij de elfjarige Marcel uit Schaarbeek. Hij houdt van gamen, karten en Rubiks. Met dat laatste begon hij vorige zomer. “Het wordt dus nog veel oefenen voor ik aan een wedstrijd zal deelnemen.”

door Charlotte Deprez foto Saskia Vanderstichele

Met wie woon je samen?

Met mijn mama, papa en grote broer van zestien.

Geen huisdieren?

Nee. Ik zou wel graag een hond of een kat hebben, maar dat is niet zo praktisch, omdat we in de Brusiliatoren wonen. Dat is de tweede grootste woontoren in Brussel. Mochten we een hond hebben, zou dat een gedoe zijn om die uit te laten. Ook een kat is niet zo handig, want de katten van de buren gaan nu vaak naar andere terrassen en dan zijn de buren hun kat kwijt.

Woon je hier graag?

Heel graag. Brussel is groot en heel mooi. Ik ben blij dat ik hier kan wonen. Schaarbeek vind ik de mooiste gemeente van Brus sel, vooral omdat het Josaphat park hier is. In veel gemeenten heb je niet zo’n mooi en groot park. Ik vind de Brusilia ook ge weldig, omdat ik hier een super mooi uitzicht heb over Brussel. Wat ik ook leuk vind aan Brussel is dat je verschillende soorten buurten hebt die allemaal hun charme hebben. Dat is in Schaar beek ook heel hard het geval.

Zou je hier graag blijven wonen?

Dat weet ik nog niet. Misschien wil ik later in Eindhoven stude ren, want daar is er een heel goe de universiteit voor automecha nica. Maar misschien heb ik tegen dan al andere interesses, wie weet. Ik zie me ook wel in Brussel studeren en werken.

Brussel is groot, en er zijn dus veel werknemers nodig. Ik ben er zeker van dat ik hier wel iets zal kunnen vinden dat ik leuk vind.

Wat zou je willen veranderen aan de wereld?

Het is een heel basic antwoord, maar vrede op aarde. Ook wil ik dat het klimaat verbetert, want zo kan het niet verder. En armoe de moet de wereld uit.

Waar ben je trots op?

Op mijn kart-trofee. Ik heb die in april, bij het begin van het kart seizoen gewonnen omdat ik eer ste geworden ben in de race toen.

Ga je vaak karten?

Een keer per maand, het is een dure sport. Karten vraagt ook veel tijd en je moet er naar Genk voor gaan, mijn ouders moeten dus elke keer mee.

Ik reed tot voor kort nog in de kids-groep, met karts die 40 km per uur gaan. Nu zit ik een klasse hoger, en rijd ik met karts die 70 km per uur halen. Nu kan ik rij den met jongens van zestien. Ik heb onlangs een eigen pak ge kocht, waar ik heel blij mee ben.

Heb je nog andere hobby’s?

Ja, gamen en Rubiks. Met Rubiks ben ik nog niet zo lang bezig. Deze zomer heb ik opgezocht hoe je dat moet doen. Ik word er steeds beter in, maar ben nog niet goed genoeg om mee te doen aan wedstrijden. Ik kan een Ru biks oplossen in dertig seconden, maar om het goed te doen in wedstrijden moet je onder de

twintig seconden zitten. Ik moet snellere methodes leren. Het wordt nog veel oefenen voor ik aan een wedstrijd zal deelnemen.

Ik zie dat hier een piano staat. Ja, ik volg piano en notenleer aan de muziekacademie. Ik kan het wel goed, maar ik ben geen Mo zart of zo.

Heb jij nog tijd met al die hobby’s?

Ik ga ook naar de scouts! Maar ik heb nog veel tijd hoor. Karten is slechts één keer per maand en gamen doe ik wanneer ik daar tijd voor heb. Scouts is maar één keer per week. Volgend jaar valt notenleer weg en ik zie wel of ik nog verder wil doen met piano. Misschien wil ik dan een sport doen in de plaats.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

CHAMBRE AVEC VUE

FR Marcel, 11 ans, habite dans l’immeuble Brusilia à Schaerbeek. « J’aime la vue », dit-il. Il est aux scouts et joue au piano, mais ce qu’il préfère, ce sont les jeux vidéo, le karting et les Rubik’s Cube. Et Schaerbeek aussi. « Je trouve que c’est la plus belle com mune de Bruxelles, surtout avec le parc Josaphat », explique-t-il. « Et ce que j’aime aussi à Bruxelles, c’est qu’il y a plein de quartiers différents et ils ont tous leur charme. »

BEDROOM WITH A VIEW

EN 11-year-old Marcel lives in the Brusilia building in Schaarbeek/ Schaerbeek. “I like the view from up here,” he says. He does scouts and plays the piano, but his first loves are gaming, karting and Rubik’s cubes. And Schaarbeek/Schaerbeek. “I think it is the most beautiful commune in Brussels, mostly because of the Josaphat Park,” he says. “What I also like about Brussels is that you have different kinds of neighbourhoods all with their own charm.”

“Ik ben trots op mijn kart-trofee. Ik heb die in april gewonnen omdat ik eerste was in de race”

BIO

• Laurie Anderson is geboren in 1947 in Glen Ellyn, Illinois

• Ze studeert viool, beeldhouwkunst en kunstgeschiedenis

• In 1966 verhuist ze naar New York, waar ze naam maakt in het avant-gardemilieu als performance-, installatieen geluidskunstenares

• Met haar werk belandt ze op de Documenta in Kassel, met ‘O superman’ (1981), van haar eerste studioalbum Big science, in de hitparade

• In 1992 ontmoet ze Lou Reed, ze huwen in 2008

• Recenter oogst ze lof met de docu Heart of a dog over hun piano spelende terriër, het Grammywinnende muziekstuk Landfall, en VR-projecten

• Op Ars Musica is ze dit jaar de centrale gast

‘Mensen zien me als avant-garde. Ik wil gewoon vrij zijn’

Met twee concerten, twee films en een VR-installatie heeft het Ars Musica-festival pionier van de New Yorkse avant-garde Laurie Anderson tot centrale gast gekatapulteerd. “Als tegengeluid voor opstekende nationalistische tendensen is het belangrijk om het netwerk van stedelijke centra te versterken,” klinkt de veelzijdige Amerikaanse kunstenares en muzikante tegelijk dankbaar en strijdvaardig.

door Tom Peeters

Wetenschap loopt dit jaar als een rode draad door Ars Musica, het festival voor hedendaagse muziek. Het thema ‘Big Science’ knipoogt openlijk naar het gelijknamige album dat Laurie Anderson (75) veertig jaar geleden, en eerder dit jaar opnieuw, uit bracht. De toen 35-jarige kunstenares, die in de jaren 1970 als performance-artieste doorbrak in de New Yorkse avant-garde, had diep nagedacht over de staat van haar land en de wereld, én over de impact van technologie op onze levens. De stemeffecten die ze via een vocoder lanceerde op het hoogst onconventionele singletje ‘O superman’, dat zelfs in de hitparade zou opduiken, zijn nu omnipresent. Waren antwoordapparaten in 1982 nog revolutionair, dan zijn we anno 2022 overal en altijd bereikbaar.

De tijden zijn veranderd, maar Anderson blijft voorhoedemateriaal, getuige haar interdisciplinaire experimenten met VR en AI. Tijdens haar twee Bozar-concerten zal ze ook geen noot uit Big science spelen. Maar hoe verrast is ze dat men de plaat vandaag als visionair beschouwt? “Ik ben vooral blij dat de muziek nog klinkt alsof ze gisteren gemaakt is, al had ik toen heel andere verwachtingen,” klinkt het opvallend vitaal als om zes uur ’s ochtends in New York haar Zoom-scherm openspringt.

“Ik dacht dat ik deel zou gaan uitmaken van een grotere beweging die elektronische muziek met een politieke inhoud zou maken. Maar dat is vreemd genoeg niet gebeurd. Je kan zoiets eigenlijk niet voorspellen. Toen ik recent nog eens naar het album luisterde, viel me op hoezeer het over de tijd en de geschiedenis gaat. ‘This is the time, and this

is the record of the time,’ klinkt het aldoor. Ik dacht bij mezelf: maar wat betekent het echt als je elk mogelijk moment in je opneemt? Dat is meteen het onderwerp geworden van een opera die ik nu aan het schrijven ben. Hoe kunnen we zwemmen in de tijd?”

Concreet bracht Big science destijds een selectie uit de performance United States, waarin Anderson in vier hoofdstukken de staat van haar land opmaakte. De opera waarover ze het heeft, moet het vijfde hoofdstuk worden, maar haar toekomstbeeld blijkt plooibaar. “Had je me er twee dagen geleden naar gevraagd (toen een rode Republikeinse golf voorspeld werd voor de Amerikaanse deelstaatverkiezingen, red.), zou ik extreem negatief geweest zijn. Nu ben ik opgetogen over de eerste uitslagen en de babystapjes die we zetten inzake de klimaat crisis. Mensen geeuwen niet langer als het

Festival. Laurie Anderson over ‘Big Science’, kunst en politiek

en politiek

thema ter sprake komt en beginnen zich te realiseren dat we een andere manier van leven moeten ontwerpen.”

“Tegelijk zie ik een scherpe afname van empathie, en vraag ik me af waarom. Er bestaan theorieën die dat de technologie verwijten, en ik bevind me half in dat kamp, want de technologieën die we gebruiken zouden inderdaad weleens een effect kunnen hebben op onze globale persoonlijkheid. Wat doet het met ons denken om te moeten leven in het hedendaagse laatkapitalisme? Ik heb er geen betere theorieën over dan anderen. Mijn enige, persoonlijke conclusie is dat ik zo hard mogelijk mijn best wil doen om iets heel moois te maken. Of iets heel interessants.”

Maanlandschappen

Je zou To the moon een bijdrage aan het debat kunnen noemen. In de virtual-reality-instal latie die ze maakte met de Taiwanese

kunstenaar Hsin-Chien Huang, laat ze het publiek middels een VR-bril onder meer landen op een maan vol afval en plastic. Maar de confrontatie met zaken die we op onze planeet dreigen kwijt te raken, is misschien nog nijpender. Toch ziet ze het niet als haar rol om mensen te confronteren met hun gedrag. “Ik heb geen confronterende persoonlijkheid. Ik voel me veeleer een landschapsschilder. Op To the moon reik ik verschillende filters aan waarmee we naar de maan kunnen kijken. Je kan haar zien als in een Chinees gedicht, of als een verre, mysterieuze brok die afstevent op een botsing met de aarde. Of in termen van eigenaarschap. Ooit claimden de Chinezen dat de maan hun bezit was. Natuurlijk reageerden de Russen daarop met: ‘No way, wij waren eerst.’ En de Amerikanen: ‘Nee, wij zijn er eerst geland!’ En de Italianen: ‘Wij hebben haar het eerst gezien!’”

“Actually, it’s up there,” klinkt het plots,

terwijl ze haar camera even richt op het raam. Dat biedt uitzicht op de Hudson en een opvallende donkere sterrenhemel met pal in het midden de maan. “Zie je haar glimmen?” De recente eclips, waarbij ze een roodachtige tint kreeg, heeft Anderson gemist, iets wat haar niet vaak overkomt. Als artist in resicence van de NASA maakte ze ooit de aankomst van de Marslander mee vanuit het controlecentrum. De fascinatie voor alles wat er zich hoog boven onze hoofden afspeelt, dateert van haar prille jeugd. “Ik heb altijd graag naar de wolken en de sterren gekeken. Ik hou ook van de atmosfeer. Gek genoeg zit die in zekere zin ook in de installatie. VR-artiesten werken met leegte. Er is geen ruimte. Ik moet letterlijk lucht en atmosfeer scheppen om dieptegevoel te creëren. Veel virtual reality ziet eruit alsof ze uit de ruimte komt, precies omdat het objecten tegen een lege achter grond zijn. Wij leven op aarde eigenlijk ook in een oceaan van lucht, terwijl we dingen doorheen de atmosfeer zien. Muziek geeft me soms net hetzelfde gevoel, alsof die ook rondzweeft in grotere atmosferen.”

Vrij zijn

In de poëtische documentaire Heart of a dog, te zien bij Bozar op 28/11, haakt Laurie Anderson anekdotes over haar terriër Lolabelle vast aan dromen en filoso fische beschou wingen.

“Het was sowieso niet mijn bedoeling om een dystopisch beeld op te hangen van de wereld. Mensen kunnen zichzelf confronte ren, als ze dat zouden willen. Ik ben blij als ze me achteraf komen vertellen dat ze snappen wat ik bedoel. Ik word altijd in het avant-gardekamp geplaatst, maar misschien ook wel omdat ik de structuren versnipper waarin mensen verondersteld worden te werken. (Lacht) Ik wil gewoon vrij zijn. Pop- en klassieke structuren zijn me te beperkend. Ik switch tussen (kunst)vormen, afhankelijk van het verhaal dat ik wil vertellen. Soms werkt een film beter, soms een schilderij, soms een muziekstuk.”

Dat was ook het grootste artistieke verschil met wijlen haar echtgenoot Lou Reed, die ook een verhalenverteller was, maar zich het veiligst voelde met muziek eronder. “Lou was als tekstschrijver erg shakespeareaans. Hij schreef over karakters met namen, een verleden en bepaalde voorkeuren. Natuurlijk had hij het ook weleens over de dynamiek tussen twee mensen, zoals in ‘Perfect day’ of ‘I’ll be your mirror’, maar hij was toch vooral een begenadigd beschrijver van situaties.”

In Brussel staan naast twee concerten ook twee filmvertoningen op het programma: de concertfilm Home of the brave (1986) en de

Festival. Laurie Anderson over ‘Big Science’, kunst

erg poëtische documentaire Heart of a dog (2015), waarin Anderson anekdotes over haar terriër Lolabelle afwisselt met dromen, filosofische beschouwingen en veel verbeel dingskracht. Persoonlijk en artistiek universum vallen hier haast samen.

Begeleid door het Brussels Philharmonic brengt ze met Songs for Amelia Earhart ook een eerbetoon aan de pilote die in 1937 een poging ondernam om rond de wereld te vliegen. “In 2000 heb ik haar logboek in songvorm gegoten en voor het eerst met een groot orkest gespeeld, toen al met Dennis Russell Davies als dirigent.” Landfall, een compositie over orkaan Sandy, die ze aanvan kelijk schreef voor strijkkwartet, maakt ook deel uit van het programma. Daarnaast

Brussel. Als tegengeluid voor opstekende nationalistische tendensen is het belangrijk om dat netwerk van urbane centra nog te ver sterken. Ik ben enorm dankbaar dat ik op al die plekken kan blijven doen wat ik doe, want dat betekent dat we de grenzen niet sluiten voor dans, muziek, schilderkunst … die onze weg op komen gereisd. Hiermee wil ik niet zeggen dat mensen op het platteland cultuur barbaren zijn, maar stedelingen zijn bereid om de nadelen van het stadsleven erbij te nemen in ruil voor al de mooie dingen die ze er kunnen ervaren. Deel uitmaken van zo’n stedelijk cultureel netwerk heeft me altijd gelukkig gemaakt.” Dat burgemeesters van steden op globaal vlak invloedrijker zijn geworden, ziet ze als een positieve evolutie.

draait,” klinkt het lachend als we de anekdote aanhalen waaruit toch een zekere ambitie sprak. “Hij was campagne komen voeren in Wisconsin en ik vond hem echt cool. Ik vroeg hem advies omdat ik voorzitter wilde worden van de schoolraad en kreeg verrassend genoeg antwoord. Hij raadde me aan om uit te zoeken wat de studenten wilden en dat moest ik dan beloven. Een echte politicus dus. (Lacht) Ik moest niet voor mijn eigen ideeën gaan, maar hen representeren. Toen ik hem een paar maanden later bedankte voor zijn advies, ik was verkozen, en hem succes wenste met zijn verkiezingen, stuurde hij me twaalf rode rozen. Alle vrouwen in de stad vonden dat het meest romantische dat ze ooit gehoord hadden. Hij had veel visie, en al was die soms nogal militaristisch – hij wilde de maan niet exploreren, hij wilde er gewoon sneller zijn dan de Russen – hij gebruikte zijn charisma tenminste om mensen te inspire ren.”

nodigt ze met trombonist Adrien Lambinet, bassiste Eve Beuvens en percussionist Eric Thielemans ook enkele locals uit om in dialoog te treden met cellist Rubin Kodheli, haar altviool, vocalen en elektronica. “Ik hou van hun werk, maar heb hen nooit eerder ontmoet, dus het wordt spannend en vrij.”

Gepolst naar haar herinneringen aan Brussel, springt één optreden eruit. “Ik weet niet meer waar of wanneer het precies was, maar Harry Belafonte was in de zaal naast mij ‘Day-o’ aan het zingen. Via het mengpa neel hoorden we enerzijds (zingt speels): ‘Come Mister tally man, tally me banana’, en in de andere zaal stond ik dan (declameert met mysterieuze stem): ‘It was a small room full of people.’ Wat een geweldige stad om zulke artiesten simultaan te ontvangen!”

Burgemeesters en presidenten

“Weet je, als ik denk aan live optredens, zie ik in de eerste plaats een netwerk van steden voor me. Steden vormen de zijderoute van cultuur. Ik ga niet naar Duitsland, maar naar Berlijn. Niet naar Frankrijk, maar naar Parijs. En als ik naar België kom, kan je me zien in

“Ook in New York voel ik de impact van stedelijke beleidsmakers. Ze zijn meer betrokken. Hogere officials moeten andere compromissen sluiten om alles draaiende te houden.”

Ooit richtte Anderson een brief aan senator John F. Kennedy die later president zou worden. “Ik was twaalf. Dan ben je een punk en denk je nog dat de wereld rond jou

Als we afsluitend vragen of ze ook zo’n brief naar Donald Trump zou hebben gestuurd, klinkt het ietwat verrassend. “Ik had zijn advies misschien wel willen kennen, al kunnen we dat intussen inschatten door zijn parcours: hogerop raak je door te liegen en bedriegen, en door iedereen er constant aan te herinneren dat jij de nummer één bent. Hoe verschrikkelijk bitter dat is, daar ondervinden we nu de weerslag van in het gedrag van veel mensen die precies hetzelfde doen.”

In Bozar kan je Laurie Andersons VR-installatie To the moon ervaren tot 8/1, Heart of a dog en Home of the brave worden vertoond op respectievelijk 28 en 30/11 en ze concerteert op 1 en 2/12, www.bozar.be

Ô SUPERWOMAN

FR C’est avec deux concerts, deux films et l’instal lation de réalité virtuelle To the Moon que le festival Ars Musica fait de l’artiste new-yorkaise pion nière Laurie Anderson l’invitée centrale de cette édi tion. Rien d’étonnant, compte tenu du thème de l’an née : « Big Science », qui fait référence à l’album épo nyme (qui contient entre autres le tube ‘O Superman’) sur lequel l’artiste, la musicienne et veuve de Lou Reed avait relaté l’état de son pays, du monde et de nos vies emmêlées de technologie. « On me place toujours dans la catégorie avant-gardiste, mais tout ce que je veux, c’est être libre. »

O SUPERWOMAN

EN With two concerts, two film screenings and the VR installation To the Moon, the Ars Musica festival has catapulted the pioneer of the New York avant-garde Laurie Anderson to its guest of honour. Hardly surprising given that this year’s theme, “Big Science”, is an overt reference to her album of the same name (which also includes the surprising hit single “O Superman”) on which the American artist, musician and widow of Lou Reed took stock of the state of her country, the world and our technolo gy-laden lives 40 years ago. “They always stick me in the avant-garde camp, but I just want to be free.”

“Wat doet het met ons denken te moeten leven in het hedendaagse laatkapitalisme? Mijn conclusie is dat ik zo hard mogelijk mijn best wil doen om iets heel moois te maken”

Trachet.

Bagna cauda

Het is een saus, een gerecht, maar ook een rituele manier om samen te eten: bagna cauda

Ik ging vroeger wel vaker naar Rome, en met de klasgeno ten tijdens dé klassieke Romereis van de Retorica, ontdekten we die deftige ‘Hostaria’. Ik ben er de volgende decennia nog teruggekeerd. Het was gelegen naast Montecitorio, het Italiaanse parlement. Het restaurant ging pas laat open en werd gefrequenteerd door deftige heren in driedelig pak. De bediening was subliem en de keuken héél erg authen tiek.

Het verwonderde mij toen al dat in het midden van het centrale buffet een grote kom troonde met rauwe groenten, gesneden in handige, lange stokjes. Het gerecht stond niet eens op de kaart. Maar gezel schappen lieten zich zo’n vaas voorzetten en genoten er merkbaar van, met een dipsaus die warm werd opgediend.

Bagna cauda – warm bad – kent zijn oorsprong in de Piëmont en is een manier om rauwkost aantrekkelijk te maken in de herfst en de winter, na de druivenoogst. Mensen hebben

geen trek meer in koude sla met olie en zuur, maar dit is een erg gezellige manier om groen te eten. Gaandeweg werd dit volksvoedsel een waar ritueel, dat als voorgerecht dient, maar ook als ondersteu ning van een avond wijn drinken. Men kan er ook slakken en charcuterie naast serveren.

De saus is krachtig. Eerst en vooral moet je ansjovis hebben uit Spanje, want daar komen de beste vandaan, geven zelfs de Romeinen toe. Per persoon neem je één lookbol, 100 gram ansjovis en een glas olijfolie (en voor het hele gezelschap ook één glas notenolie). Maak de look schoon en haal de kiem eruit, hak in grove stukken. Ontzout de ansjovis in wat water, haal de graat eruit en voeg de vis en de look samen in een pan met de olie. Laat heet worden, zonder te koken! Sudder gedurende een uurtje tot de look tot moes is vergaan. De ansjovis is al eerder opgelost. Regelmatig roeren.

Er bestaan voor bagna cauda speciale warmhoudpotjes, maar het stelletje van de kaasfondue

is ook goed. Hou de saus daar warm.

Snij de wintergroenten in dunne stokjes: essentieel zijn kardoen en topinamboer (die moet je misschien even blancheren of met citroen insmeren, anders worden ze zwart). Dan mogen er zeker rauwe witloofblaadjes, witte selder, geroosterde paprika’s, zelfs voorgekookte aardappels bij, rauwe paddenstoel, witte en rode kool, bloemkoolroosjes … of wat je van wintergroente voorhanden hebt. En dan doppen maar in de saus.

De Frans-Piëmontezen (Nice) claimen ook de bagna cauda, maar zij doen bij de saus ook nog room. Dit moet ook al passen bij een kerstmaal. Er zijn ook officiële bagna cauda-dagen in Italië, en die vallen nu zo ongeveer.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Gaandeweg werd dit volksvoedsel een ritueel, dat als voorgerecht dient”

© MICAL VALUSEK

‘Al mijn hele leven ben ik een dromer’

Sinds hij het solopad op wandelde, gaan alle deuren open voor Sam De Nef. Ook die van de Ancienne Belgique, waar de jonge Antwerpse troubadour langskomt met zijn debuutalbum Dawn/dusk. Daarop begeeft hij zich in de twilightzone tussen klassieke singer-songwriter en folkie met een hoek af. door Tom Zonderman

Pop. Sam De Nef leert zichzelf kennen op ‘Dawn/dusk’

Sam De Nef zette zichzelf in het zoeklicht toen hij tijdens de eerste lockdown in de living van zijn buurvrouw Linde Merckpoel liedjes mocht spelen terwijl ze live radio maakte. Vervolgens werd de jonge Antwerpenaar getipt door zijn zingende stadsgenoot Tamino. In volle pandemie beroerde hij vervolgens harten in The Tunnel van StuBru, met zijn naar het Engels vertaalde covers van Nederlandsta'lige popklassiekers van onder meer Louis Neefs, Armand en Will Tura.

“In het eerste leerjaar kwam er een gastje uit Kosovo in mijn klas terecht,” vertelt Sam De Nef bij een kop zwart goud in de Brusselse Bar Beton. “Zijn ouders waren eerst naar Engeland gevlucht voor de oorlog, en daarna in België beland. Hij werd mijn beste vriend, maar hij sprak alleen maar Engels. Zo was ik al van kleins af vertrouwd met die taal. Ik was vroeger ook een fervente basketter, en luisterde naar Engelstalige hiphop. Op een bepaald moment dácht ik zelfs in het Engels. (Lacht) Ik vind Neder

lands supermooi. Wim De Craene, Ramses Shaffy, die kunnen op zo’n simpele manier zulke mooie dingen zeggen. Maar dat is een vak apart, mij lukt dat niet. Je begint dan ook ineens AN te spreken, en dat voelt raar aan. Ik vond het sowieso een leuke oefening om die nummers te vertalen.”

24 is De Nef, een jonge kerel die gevormd is door klassieke singer-songwriters. Het is niet moeilijk om Bob Dylan, Leonard Cohen, Nick Drake of, recenter, Elliott Smith te herkennen in de songs die zijn album Dawn/ dusk sieren. “Daar zit mijn grootmoeder voor iets tussen. Toen een vriendin van haar ziek werd, vroeg ze om een cd’tje te branden met haar favoriete liedjes. Leonard Cohen zat daarbij. Ik was een jaar of vijftien, zestien, er ging een nieuwe wereld voor mij open.”

Afghaanse windhond

Sam De Nef behoort tot een nieuwe lichting Vlaamse troubadours met een hoek af. Denk aan Porcelain ID, Loverman en Pauwel, artiesten die een veelal akoestisch klankpalet

naar eigen goeddunken ombuigen en die allemaal gemeen hebben dat ze hun groep achter zich gelaten hebben in de grote sprong naar het solopad. Bij Sam De Nef was dat het garagebandje Danny Blue and the Old Socks, waarmee hij in 2018 tot in de finale van De Nieuwe Lichting raakte.

“Tijdens de lockdowns moest ik plots alleen muziek maken, en ik ontdekte hoeveel je kan overbrengen met gewoon een stem en een instrument,” zegt hij. “Ik vond dat thuis zitten en niets doen ook een heel romanti sche periode. Voor mij was het een scharnierpunt, ik heb beseft hoe goed het voelt om muziek te maken over simpele dingen. En hoe belangrijk de mensen rond mij zijn.”

Dat familiale leerde hij ook appreciëren in Servië, bij de familie van zijn vriendin Jovana. “Haar vader is ex-profvoetballer Dejan Mitrovic, die ooit nog bij Antwerp heeft gespeeld. Ze is in België opgegroeid, maar ze heeft ginds nog veel familie. We zijn er al vaak naartoe gegaan. Haar grootvader speelt Servische folkmuziek. Het nummer ‘Olja’ gaat over Jovana’s grootmoeder, een supercoole vrouw, die anderhalf jaar geleden gestorven is. Ze hebben een buitenhuis aan de rivier de Sava, een paalwoning waar ze vrienden en familie uitnodigen om samen muziek te maken en te zingen. Allemaal ongelofelijk straffe muzikanten, die gewoon voor elkaar muziek spelen in de woonkamer.”

De Nef was zo door die gemoedelijkheid gepakt, dat hij er voor zijn bachelorproef aan de PXL een documentaire over draaide. “Dat huiselijke, en die muziek, ik was er helemaal weg van.” Traditionele klanken die niet meteen tot in zijn eigen muziek zijn doorgedrongen, maar wel de sfeer. “Ik wilde dat Dawn/dusk heel tastbaar klonk en dichtbij, alsof je mee in de ruimte zat. Dat heeft iets ontwapenends, vind ik.”

Die ruimte waar zijn songs zijn gestold, ligt niet aan de oevers van de Sava, maar in een flat in Deurne, waar hij samen met zijn vriendin is gaan wonen. “Ik ben opgegroeid in een huis met een tuin in Edegem, dichter bij de stad kruipen was even wennen. Ik heb er lang geen muziek kunnen maken. In mijn ouderlijke huis werd ik voortdurend getriggerd, door een foto, of een schilderij.”

De Nef is eigenlijk een natuurjongen, zo blijkt. De foto van de hagelwitte Afghaanse windhond op de hoes van zijn debuut, is genomen in de Ardennen. “Het snelste landdier ter wereld,” lacht De Nef. “Als die door de bossen liep, leek hij een magisch wezen. Snel en supersierlijk. Mijn songs zijn op een klassieke singer-songwriterleest

Sam De Nef over zijn debuut Dawn/dusk: “Mijn songs zijn op een klassieke singer-song writerleest geschoeid, maar in de productie heb ik daar een magische laag aan toegevoegd.”

geschoeid, maar in de productie wilde ik daar een magische laag aan toevoegen. In mijn hoofd zijn dat een soort van sparkles die erover dwarrelen.” De Ardennen zijn om nog een andere reden belangrijk voor De Nef. “Ik ging er vroeger vaak naartoe met mijn vader, maar die is tien jaar geleden overleden in een ongeval. Wellicht ook daarom heb ik er zo’n

ceiling / I can see myself breathing,” uit ‘Passerby’s ghost’ is dus een lyric van zijn broer. “Ja. Hij heeft heel hard geoefend om zo te dromen, en nu gebeurt het vaak dat hij zichzelf zo observeert. Heel fascinerend.” (Lacht) Of hij dat gevoel herkent, als artiest? “Daar heb ik nog niet over nagedacht. Ik probeer zoveel mogelijk mezelf te zijn in wat

emotionele band mee. Als ik er kom, voel ik meteen een soort connectie. Ik snap die omgeving.”

Broederliefde

Het is een connectie die hij met zijn jongere broer Brent deelt. “Wij hebben een speciale relatie. Nadat onze vader gestorven is, zijn we nog hechter geworden.” Beide broers sleutelden bijvoorbeeld samen aan ‘Apollo’, en de tekst van ‘Passerby’s ghost’ is volledig door Brent gepend. “Hij is geen muzikant, maar hij levert wel ideeën. Ik vind het ook niet raar om zijn teksten te zingen, ze geven mij net zo goed een persoonlijk gevoel.”

“I’m up in the morning / The day is still dawning / But I’m hanging up from the

ik naar buiten breng. Songs schrijven is een manier om mezelf te leren kennen.”

Op De Nefs debuut-ep Lonely day, crowded year werkten de twee broers al samen aan ‘Requiem for a dreamer’. Heeft hij die dromer ten grave gedragen? “Al heel mijn leven heb ik problemen met me concentreren,” zegt De Nef. “Ook op school was ik een dromer, ik zat voortdurend te tekenen en vergat alles. Ik heb ook lang rilatine genomen. Vooral andere mensen vonden het een probleem dat ik niet in de realiteit zat. Misschien is het de reden waarom ik graag muziek speel. Dat is een moment dat je alles loslaat.”

Dawn/dusk is uit bij Unday/N.E.W.S., concert op 23/11 (19u) in de Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

EN

DANS LA ZONE CRÉPUSCULAIRE ENTRE FOLK ET POP

FR Sam De Nef s’est fait connaître pendant la pan démie avec des reprises en anglais de chansons flamandes pour Studio Brussel. Entre-temps, l’ex-lea der du groupe de garage Danny Blue and the Old Socks a fait ses débuts en solo. Sur Dawn/Dusk, le troubadour anversois de 24 ans se déplace dans la zone crépusculaire entre les auteurs-compositeurs-in terprètes du genre Bob Dylan et Leonard Cohen, et les folkies comme son grand héros Elliott Smith. « Mes chansons sont classiques dans la forme, mais dans la production, j’ajoute des étincelles magiques. »

IN THE TWILIGHT ZONE BETWEEN FOLK AND POP

EN Sam De Nef stepped into the limelight during the pandemic with the English-language covers of Flemish songs he made for radio station Studio Brussel. Now, the solo debut of the ex-frontman of garage band Danny Blue and the Old Socks is out. On Dawn/Dusk, this 24-year-old troubadour from Antwerp enters the twilight zone between the world of sing er-songwriters like Bob Dylan and Leonard Cohen, and folkies along the lines of his great hero Elliott Smith. “My songs have a classic touch, but I’ve added magi cal sparkles to them in production.”

“Ik ben een dromer, al heel mijn leven heb ik problemen met me concentreren. Misschien maak ik daarom muziek, dat is een moment waarop je alles loslaat”

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZ

Kopje onder in jazz

Als een rivier meandert het River Jazz Festival gedurende zeventien dagen langs drie Brusselse concertzalen. Duik in zijn stroom en ontdek veertien uiteenlopende artiesten, onder wie het jonge gitaarwonder Eliott Knuets, de tromboniste Nabou Claerhout, het trio rond bassist Nicolas Thys en Commander Spoon, het schuimende kwartet rond saxofonist Pierre Spataro.

RIVER JAZZ FESTIVAL 24/11 > 10/12, Théâtre Marni, Jazz Station, Espace Senghor, www.riverjazz.be

De wet van Murphy

Lien De Greef alias Lady Linn werkt aan een trilogie van ep’s waarop ze zich out als een soort Róisín Murphy van de lage landen, met veel gevoel voor dansbare, elektronische, exotische pop. Deel één en twee zijn al uit, in het voorjaar volgt deel drie. Deze week geeft de Gentse een glimp van haar nieuwe ik in de AB, in het gezelschap van haar Magnificent Seven en special guests Gregory Frateur (van Dez Mona) en Gustaph (van zichzelf).

LADY LINN 24/11, 19.00 Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Het zusje van Angèle

Wie niet genoeg heeft aan Angèle moet zich beslist laven aan haar Franse zusje Clara Luciani. Eerst verkende ze het rockidioom met de Franse rockband La Femme, maar sinds ze solo ging met met glinsterende discobollen getooide pop rijgt Luciani het ene succes aan het andere. Benieuwd of ze haar lief, Franz Ferdinand-zanger Alex Kapranos, mee naar Vorst troont voor hun versie van Lee Hazlewoods liedje ‘Summer wine’. (TZ)

CLARA LUCIANI 25/11, 20.00, Vorst Nationaal, www.vorst-nationaal.be

LADY LINN

PODIUMFILM

Zeek zugezeid

Jean-Baptiste Poquelin is onder vrienden en toneelliefhebbers beter bekend als Molière. De schepper van Dom Juan, Tartuffe en De vrek werd 400 jaar geleden geboren en stierf 350 jaar geleden tijdens de speelreeks van zijn laatste toneelstuk, De ingebeelde zieke Het Brussels Volkstejoêter eert vanaf de Weik van ’t Brussels dit lijfstuk van de hypochon ders met een verbrusseling en een uitgebreide cast.

BRUSSELS VOLKSTEJOÊTER: DE ZUGEZEIDE ZEEKE 26/11 > 22/1, Zinnema, www.brusseleir.eu

Revolutie van de zorg

Bovenste beste buitenbeen Gérald Kurdian brengt een muzikale fabel met documentai remateriaal, elektronische livemuziek en performance. In hun zoektocht om zich van hun mannelijke identiteit te ontdoen, ontmoette Kurdian mensen, therapeuten en activisten die zorg dragen en luisteren. Het resultaat is een manifest voor een gevoelige revolutie.

GÉRALD KURDIAN: X! (UN OPÉRA FANTASTIQUE ) 25 & 26/11, 20.30, De Kriekelaar, www.kaaitheater.be

Handremmen los

In Ghost writer and the broken hand break draaien drie performers – Joppe Tanghe, Miet Warlop en Wietse Tanghe – drie kwartier lang rond hun as als derwisjen in een soeficere monie. Alle remmen gaan los in deze duizelingwekkende combinatie van dans, voordracht en performance over euforie en devotie, zelfbeheersing en het verlies van controle. (MB)

MIET WARLOP: GHOST WRITER AND THE BROKEN HAND BREAK 25/11, 20.30, CC Strombeek, www.kaaitheater.be

Eat me in your name

Regisseur Luca Guadagnino en acteur Timothée Chalamet hebben na Call me by your name opnieuw een ode aan de Eerste Grote Liefde gefilmd. Toch is het geen spek voor ieders bek. De jonge geliefden die elkaar beter leren kennen tijdens een roadtrip door het enge Amerika van de jaren 1980 zijn allebei kannibaal. Die geaardheid maakt het niet gemakkelijk. Mooie liefdesfilm als je tegen een hapje horror kan.

BONES AND ALL dir.: Luca Guadagnino, act.: Taylor Russell, Timothée Chalamet

Spion en pion

Een visserszoon mag naar de Al-Azhar-universiteit in Caïro, al 1.000 jaar het machtscentrum van de soennitische islam. Na het overlijden van de grootimam wordt hij een weerloze (s)pion in een strijd tussen gematigde en fundamentalistische strekkin gen maar ook Egyptes staatsveiligheid. Saleh bedacht zijn thriller na het herlezen van Eco’s De naam van de roos en won er in Cannes de prijs voor beste scenario mee.

BOY FROM HEAVEN dir.: Tarik Saleh, act.: Tawfeek Barhom, Fares Fares

Django in een nieuw jasje

Jamie Foxx speelde hem in Django unchained, Matthias Schoenaerts in een tv-serie die nog moet uitkomen. Beiden zullen toegeven dat er maar één Django is: de eenzame, blauwogige revolverheld die Franco Nero neerzet in Django (1966). Sergio Corbucci’s spaghettiwestern is maar een van de parels die worden vertoond tijdens ‘Restored’, het programma waarmee Cinematek de spots richt op gerestaureerde films. (NR)

RESTORED > 30/11 ( Django : 25/11, 19.00), Cinematek, www.cinematek.be

Brute kracht

In 2019 werden we op de Rencontres de la photographie in Arles omvergeblazen door Photo | Brut, een greep van een goeie 500 werken uit de collectie van Bruno Decharme. In de Botanique, Art et Marges, Centrale en Tiny Gallery wordt die expo rond fotografi sche uitspattingen in wat gemeenzaam ‘art brut’ wordt genoemd, overgoten met een Brussels sausje door Katherine Longly, Angel Vergara en Vincen Beeckman.

PHOTO | BRUT 24/11 > 19/3, Botanique, Art et Marges, Centrale & Tiny Gallery

Contouren van een ster

De Britse Rachel Cusk debuteerde in 1993 als romanschrijver, wijdde intieme non-fictie aan haar moederschap en scheiding, maar een literaire, feministische ster werd ze pas echt de voorbije jaren. Met haar Outline-tri logie (Contouren, Transit en Kudos) morrelde ze zo aan de fundamenten van de roman dat die er herboren uit kwam. Bij Bozar spreekt ze over haar revolutionaire werk en hoe kunst ons kan redden en vernietigen.

MEET THE WRITER: RACHEL CUSK 24/11, 19.30, Bozar, www.bozar.be

Esthetische flou

Jan Eelen, met Het eiland, In de gloria en Callboys schepper van enkele hoofdstukken nationale televisiegeschiedenis, krabt met zichtbaar plezier én mededogen het finale laagje vernis van de menselijke aard. Zijn broer Dirk voegt met zijn olieverfschilderijen dan weer op virtuoze wijze laagjes aan de werkelijkheid toe. Met Traangas vond hij een onderwerp dat zelf al een esthetische flou over een gewelddadige ondergrond legt. (KS)

DIRK EELEN: TRAANGAS 25 > 27/11, Mercerie, Instagram: mercerie.bxl

MIET WARLOP BONES AND ALL

PHOTO | BRUT

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Winterpret

5X2

Liefhebbers kunnen vanaf 25 november terecht op Winterpret voor vijf weken kerstfun. Met onze pretpakketten kan je met z’n tweeën de schaatsbaan en het reuzenrad trotseren en het Ice Monster ontmoeten. Mail ‘Winterpret’

Olympique Dramatique

5X2 TICKETS, KVS BOL, 3/12

Eat & Drink. Perruche

Het label ‘bistrot du coin’ past perfect bij dit pretentieloze adres in Vorst, dat je verblijdt met eenvoudige geneugten en goede producten.

Olympique Dramatique haalt het 140 jaar oude toneelstuk Vijand van het volk van Henrik Ibsen vanonder het stof en legt de link met klokkenluiders van recente milieuschandalen. Mail ‘Vijand’

Rimini

5X2 BIOSCOOPTICKETS, RELEASE 23/11

We openen de deur van Perruche – opge let: in Vorst, er is ook een Perruche in Schaarbeek – terwijl ‘People everyday’ van Arrested Development weerklinkt. De coole groove creëert de perfecte sfeer voor deze ontspannen bistro, waar de zes luidsprekers laten zien hoe belangrijk muziek hier is.

Op de mooie houten toonbank in Engels groen liggen een paar croissants en appels die worden verkocht voor één euro, een teken van welwillendheid dat we niet negeren in deze roerige tijden. Buiten absorbeert een stedelijk terras de stralen van een bleke herfstzon. Deze plek voelt aan als een bar om te leven, een soort thuis, maar dan met een sociale dimensie.

De keuken, waarvan we zonet nog een glimp opvingen, biedt een korte feelgood kaart voor de lunch: oeuf cocotte tartufata (€8), lasagne met bolognesesaus (€12), stoemp saucisse met kruiden (€12) ... Zoveel veelbelovende bereidingen die het hart verwarmen.

Ulrich Seidl, de meedogenloze Oostenrijkse pessimist van de Paradies-trilogie, slaat weer toe. In Rimini borstelt hij het nietsontziende portret van een mislukte vader en verlopen popster. Mail ‘Rimini’

Uit de tap stromen lokale bieren, met name de Bicyclette Blonde van Drink-Drink! (€3,50 voor 33 cl), maar ook een ambachte lijke cola (€3,50) van Brasserie Minne. Achteraan in de zaal, nabij de keuken die je ontwaart achter een klein venster, staan twee grote koelkasten met daarin nog meer vloeibaars (Ermitage, La Mule, Fugu Brewing Company, NovaBirra, Tartaruga ...) en er is een schap met goedkope, rechtstreeks uit Frankrijk geïmporteerde wijnen (€21 voor een fles Carbo van Domaine de Mirabeau als je hem ter plaatse degusteert, €11 als je hem meeneemt).

PERRUCHE

Bondgenoten straat 111-113, Vorst, 02-420.24.20, www.perruche. brussels, ma, do, vr, zo 12 > 22.00, wo & za 16 > 22.00

Maar we gaan voor de eenvoudige combinatie van een soep (€6) en een broodje (€6). De romige soep doet denken aan een velouté zoals je die thuis eet. Hij combi neert prei, aardappel en butternut op heerlijke wijze. De nog knapperige croutons bewijzen het: ze willen het hier goed doen.

Hetzelfde geldt voor het stok brood van bij bakkerij Janine. Het is elegant in tweeën gesneden en komt in een versie met ham en kaas (vers belegd), die een succes is dankzij de remoulade van selder die echt naar selder smaakt. Zelfgemaakt, geen twijfel mogelijk, en opgeluisterd met kleine krokantjes waarvan wij vermoeden dat het gebakken uitjes zijn. Eenvoudig en goed.

rolstoeltoegankelijk

MICHEL VERLINDEN

Smalltalk. Met schrijfster Carmien Michels in de Monk

‘Voorlopig vind ik het schrijven gelukkig nog angstaanjagend’

Voor deBuren keert Carmien Michels binnenkort haar bekroonde verhalenbundel Vaders die rouwen binnenstebuiten met haar lezers. Voor onze wekelijkse portie Smalltalk doet ze dat in de Monk met zichzelf. “Even dacht ik zelfs dat ik zwanger was van een paardenfoetus.”

door Kurt Snoekx foto Ivan Put

De Monk is misschien een te gemakkelijke plek om af te spreken, als Vlaming in Brussel, verontschuldigt Carmien Michels zich. Maar de geboren en getogen Leuvense, die vandaag in Antwerpen woont met haar vriend en prille dochter Gloria Cesaria, spoelde er al vele malen aan. “Ik heb hier Wide (Vercnocke, met wie ze de voorstelling Voyeurs in BXL maakte, red.) leren kennen op een avond van De Sprekende Ezels. En als ik in Brussel was, kwam ik hier altijd gluten vrije spaghetti eten. Of ik bracht ’s avonds mijn dates hiernaartoe, mijn verleidingsplek. (Lacht) Nee, da’s maar twee keer gebeurd, hoor. Het is hier gewoon heel gezellig, volks en wat anoniem, met die pilaren om je achter terug te trekken. En dan die worsten! Ik ben vegetariër, maar de saucissen die hier ophangen ... Ja, erotisch, dat vleselijke.”

Carmien Michels heeft er net een college op zitten aan Campus Bottelarij in Molen beek, waar ze het vak ‘Stem’ geeft aan de eerstejaars Acteren van het RITCS. Een positie die de Europees kampioene poetryslam van 2016 als gegoten zit.

Vandaag wijdt ze zich al bijna tien jaar aan het papieren schrijverschap, met een plek op de shortlist van de Boekenbon Literatuurprijs tot recentste gevolg. “Het maakt me trots, hoor, en ik vind dat ik mezelf heb overtroffen met Vaders die rouwen. Maar subliem, zoals dat van winnares Anjet Daanje, is mijn werk nog niet. Voorlopig vind ik het schrijven gelukkig nog angstaanjagend. Al doen die tien jaar me ook denken aan wat ik niet ben geworden. Zoals een heel goeie rapper of zangeres met een band,” verzucht het oud-koorlid van

Céline Dion – “ik was negen!” – dat zich Bianca Castafiore droomde.

Voor lezers is die afgesprongen zang carrière goed nieuws. Vaders die rouwen is een in donzige pels gehulde klauw van een boek, dat tussen stalkers, nietsontziende dochters, gekwelde vaders en paardenhallu cinaties zacht en pervers is, heftig ontroert en diep snijdt. “Het schrijven was ook een trip,” knikt ze. “Met lange nachten aan het eind. En een zwangerschap waar ik nog niets van wist. Even dacht ik dat ik zelfs zwanger

was van een paardenfoetus. Ja, soms neemt de fictie het over.” (Lacht)

Op 26/11 (14u) graaft Carmien Michels tijdens een Leesclub in de Luisterpuntbibliotheek diep in haar Vaders die rouwen, www.deburen.eu

Longread?

Meer weten over Carmien Michels? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten. Tristan

‘Ons lichaam is een ingenieus mechanisme’

Waak over de qualitytime met je dierbaren

Het afgelopen jaar heb ik samengewerkt met vrienden en ook met mijn lief. Zo zie je elkaar wel veel, alleen betekent die tijd samen wel iets compleet anders. Daardoor moet je bijna dates plannen waarop je jezelf verplicht om niet over het werk te praten om zo ook echt te connecteren. Werk is een groot deel van onze identiteit geworden en dat is niet zonder gevaar.

Als er chaos heerst in je hoofd, ruim je huis dan op Als mijn leven overhoopligt, dan zie je dat aan hoe mijn huis erbij ligt. Als ik dan opruim, krijg ik weer meer energie, zelfvertrouwen en zin om productief te zijn. Dat er zoveel programma’s over opruimen bestaan, laat uitschijnen dat ik daar niet alleen in sta. Als er ruimte en ademruimte is in je omgeving, is er ook meer plek om tot jezelf te komen.

“In our possessive coupling / So much could not be expressed / So now I’m returning to myself / These things that you and I suppressed” (Joni Mitchell in ‘Hejira’)

Deze song gaat voor mij over communicatie, over het feit dat je iemand niet kan bezitten, over kwetsbaar durven te zijn en je openstellen om bij te leren. Kennis voedt het leven en houdt je jong. Als kind denk je dat ouderen hét weten, maar eigenlijk is iedereen zoekende. Hoe ouder ik word, hoe meer ik dat inzie.

Stretch je lijf

Ons lichaam is een heel ingenieus mechanisme waar we te weinig mee aan de slag gaan. Onze maag, darmen, heupen, schouders, kaken enzovoort houden zoveel spanning vast dat stress voor chronische pijnen kan zorgen. Niet alles kan je met pillen wegnemen. Door te stretchen en ademen laat je spanning los en komt er energie vrij. En je kan er beter van slapen. Ik heb vroeger veel geturnd en gedanst, maar ook als je niet zo flexibel bent, kunnen kleine rekoefeningen al helpen.

Begin elke dag met een glas lauw water

Ga zitten en drink met kleine slokjes, zodat je lichaam het water makkelijker opneemt. Een heel normale handeling, maar ook een gezond, deugddoend momentje voor jezelf.

Op 25/11 (19u) stelt Tristan haar debuutplaat Wellif voor in de Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Wanneer Isolde Van den Bulcke binnenkort met haar debuut Wellif de AB zal betoveren, heet ze Tristan. Wij vroegen Tristan én Isolde naar vijf inzichten waar we beter van worden. door Michaël Bellon

Kevin

Woon- en Zorgcentrum Onze-Lieve-Vrouw te Wezembeek-Oppem

Onze sterk geëngageerde en gemotiveerde collega’s, die dagelijks het beste van zichzelf geven en een gouden hart hebben voor zorgbehoevende ouderen, zijn op zoek naar m/v

Hoofdverpleegkundige (voltijds, contract van onbepaalde duur) Je bent een bachelor verpleegkunde die op een charismatische manier leiding wenst te geven aan een groeiend team en zijn leden. Je bent om de 6 weken van thuiswacht.

Verpleegkundige (voltijds, 75%, contract van onbepaalde duur) je bent verpleegkundige met een bachelor of graduaat diploma, qua functieinhoud ben je hoofdzakelijk bezig met verpleegtechnische handelingen, medicatiebeleid en contacten met artsen en je werkt 1 weekend op 4.

Wij bieden: een aangename, moderne werkomgeving waar een goede sfeer heerst, gemakkelijk bereikbaar vanuit de regio, IFIC barema’s, maaltijdcheques en hospitalisatieverzekering.

Interesse?

Neem rechtstreeks contact op met dhr. JP Van Dam, Directeur, Tel. 02 731 27 39 of mail naar info@wzc-olvrouw.be

Voor meer info, surf naar www.wzc-olvrouw.be

werft aan

werft aan

werft aan

Technisch Productieleider (fulltime 40u/week - Ternat)

Technisch Productieleider (fulltime 40u/week - Ternat)

Wie zijn wij?

Wie zijn wij?

SANHA is al meer dan 50 jaar een van de meest toonaangevende Europese fabrikanten van persfittingen voor drinkwater-, gas-, verwarming-, koel- en sanitaire toepassingen.

Wie zoeken wij?

Wie zoeken wij?

die beschikt over een ingenieursdiploma (proces of elektromechanica) en daarnaast meerdere jaren ervaring heeft in een leidinggevende functie, bij voorkeur in de productiesector, met een aanzienlijke kennis in projectbeheer.

Wij zijn op zoek naar een Technisch Productieleider die beschikt over een ingenieursdiploma (proces of elektromechanica) en daarnaast meerdere jaren ervaring heeft in een leidinggevende functie, bij voorkeur in de productiesector, met een aanzienlijke kennis in projectbeheer.

Wie zoeken wij?

Wij zijn op zoek naar een Technisch Productieleider die beschikt over een ingenieursdiploma (proces of elektromechanica) en daarnaast meerdere jaren ervaring heeft in een leidinggevende functie, bij voorkeur in de productiesector, met een aanzienlijke kennis in projectbeheer.

De belangrijkste taken in deze functie zijn: ▪ Technische processen sturen zodat planning gehaald wordt Proceskennis opbouwen, technische pro cedures opmaken en optimeren Coördineren van de verschillende afdelingen bij de probleemoplossingsgroepen Aansturen van productiemedewerkers en het zekerstellen van organisatorische procedures in productie

De belangrijkste taken in deze functie zijn: Technische processen sturen zodat planning gehaald wordt ▪ Proceskennis opbouwen, technische pro cedures opmaken en optimeren ▪ Coördineren van de verschillende afdelingen bij de probleemoplossingsgroepen ▪ Aansturen van productiemedewerkers en het zekerstellen van organisatorische procedures in productie

De belangrijkste taken in deze functie zijn: ▪

Technische processen sturen zodat planning gehaald wordt ▪ Proceskennis opbouwen, technische pro cedures opmaken en optimeren Coördineren van de verschillende afdelingen bij de probleemoplossingsgroepen Aansturen van productiemedewerkers en het zekerstellen van organisatorische procedures in productie

Onze troeven

Onze troeven

Wij bieden jou een heleboel voordelen aan zoals flexibele werkuren, mogelijkheid tot thuiswerk, ruimte voor eigen inbreng en ideeën, werken in

Onze troeven

Wij bieden jou een heleboel voordelen aan zoals flexibele werkuren, mogelijkheid tot thuiswerk, ruimte voor eigen inbreng en ideeën, werken in een jong en dynamisch team, contract van

Wij bieden jou een heleboel voordelen aan zoals flexibele werkuren, mogelijkheid tot thuiswerk, ruimte voor eigen inbreng en ideeën, werken in een jong en dynamisch team, contract van onbepaalde duur met extralegale voordelen (GSM, laptop,…), de mogelijkheid tot het leasen van een (e-)bike, een marktconform salaris en veel meer!

Interesse?

Hebben we je interesse kunnen wekken? Stuur dan je cv en motivatiebrief naar kristien.deschepper@sanha.com