BRUZZ - editie 1813 (21-09-2022)

‘Poëzie is gevaarlijker dan proza’ Dichter des Vaderlands Mustafa Kör

‘Geen dekopenboekenendokteruitstellen’

‘Weg met instellingen voor mensen met een beperking’ Nadia Hadad pleit voor radicale inclusie

#181WEEKBLAD VZWMEDIAVLAAMS-BRUSSELSEVANUITGAVEEEN3, P303153XANTWERPENAFGIFTEKANTOOR-ELSENE1050,-18FLAGEYPLEIN 21 SEPTEMBER 2022

Hoe omgaanwerkstudentenmetdecrisis

Houdt circulatieplan in

wikt

stand?

Groen maar de PS beschikt Kuregem

Tweedehands kan je heel wat verkopen, ruilen en kopen. Vraag na bij de gemeente of je een rommelmarkt mag organiseren, ruil kledij met je vrienden en koop wat vaker tweedehands.

4 Doe geen impulsaankopen

3 Ruilen?

5 Betaalbare zorg

Publireportage

Solidaris Brabant Check al de voordelen en diensten van Solidaris Brabant op www.solidaris-brabant.be. brabant i

Wist je dat je al lid van een ziekenfonds kan worden voor maar 7 euro per maand?

Dat het leven alsmaar duurder wordt, is geen geheim meer. Elektriciteit en gas die onbetaalbaar worden en een volle winkelkar waarvan de prijs blijft stijgen. Besparen waar je maar kan, lijkt geen keuze meer, maar een noodzaak. Ontdek hier hoe je elkaar kan helpen besparen.

Help elkaar besparen

2 Sharing is caring

1 Ga ten rade bij elkaar

Dit klinkt je alvast bekend in de oren. Heb je iets eenmalig nodig vraag dan of je dit van iemand kan lenen in plaats van meteen een (dure) aankoop te doen. Zo kan je bijvoorbeeld voorkeur geven aan een deelauto ...

Wil je iets kopen? Denk er dan eerst even over na. Vraag naar de mening van een persoon die jou goed kent.

Heb je het op het einde van de maand soms moeilijk? Praat er dan over. Zo kunnen jullie elkaar verder helpen.

Dat kan namelijk bij Solidaris Brabant, die betaalbare zorg voor iedereen aanbieden. Met een pakket van meer dan 70 voordelen en diensten, beschermt hun aanvullende verzekering je waar de verplichte ziekteverzekering niet tussenkomt. Zo willen ze tegemoetkomen aan ieders noden.

Bij een ziekenfonds betaal je een ledenbijdrage voor de aanvullende voordelen die ze aanbieden. Ga na of jij niet onnodig te veel betaalt voor jouw lidmaatschap bij een ziekenfonds. Bij Solidaris Brabant betaal je bijvoorbeeld, maar 7 euro per maand.

Onze sociale zekerheid bestaat om elkaar te helpen en het leven aangenamer te maken. Zorg kan ook betaalbaar zijn door het volgen van een aantal eenvoudige tips. Je vindt deze tips op www.solidaris-brabant.be

6 Controleer de bijdrage van je ziekenfonds

6 TIPS om samen te besparen

Monsel uit in de jarige SintHubertusgalerijen.

baat

21 SEPTEMBER 2022 | 3 12 ‘Nawal is engepassioneerdkoppig,geëngageerd’ Brusselaar van de week: staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou 16 ‘Ik hou van de geluidentypischeen de ambiance hier’ De bewoners van de SintHubertusgalerijen koesteren hun 175 jaar oude plekje 05 EDITO 06 HET GESPREK Nadia Hadad ijvert voor een inclusievere stad 10 IN BEELD Bart Dewaele 13 KORT GESPREK Collega Charlotte Deprez bracht een nacht door in de gevangenis van Haren 15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau 22 BIJGEDACHTE Kuregem is Bokrijk niet 24 BIG CITY Hoe begon de Belgische Revolutie van 1830 in de Muntschouwburg? 24 BEESTIG BRUSSEL De hop gespot in Oudergem 26 COVER STORY Werkstudenten getuigen over de stijgende kosten 30 DE SLAAPKAMER van Lily Vral 32 INTERVIEW De poëtica van Dichter des Vaderlands Mustafa Kör 36 NICK TRACHET Carboniseren 37 SELECT De x-factor van streetartpionier Maya Hayuk Smalltalk Bouchra Lamsyeh & Johanna Couvée Eat & Drink Crab Club De vijf inzichten Vera Coomans

Vincent Pauwels de hoedenwinkel

ATELIER 210 13>18 SEP + 20>23 SEP THEATER YASMINE YAHIATENE La Fracture Op zoek naar zichzelf en het verleden, ontcijfert Yasmine Yahiatene de complexe relatie met haar vader. ROSAS PERFORMANCE SPACE 15>30 SEP + 1 OCT DANS / MUZIEK ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ ROSAS & COUR ET CŒUR En Atendant Anne Teresa De Keersmaeker laat zich inspireren door de Ars Subtilior, een polyfone muziekvorm uit de 14de eeuw. {DE MUNT, ROSAS & KAAITHEATER CO-PRESENTATION} 24KAAISTUDIO’SSEP SHARING + PARTY CITYLAB There’s nothing wrong with people but you can’t self-love your way out of systemic oppression Talks, performances, workshops en een afterparty over de transformatieve kracht van woede. DE KRIEKELAAR 30 SEP>01 OCT DANS SOA RATSIFANDRIHANA g r oo v e Een ritmisch spel met de meest uiteenlopende muzikale genres — nu eens glitch, dan weer hiphop. 30 SEP: KAAITHEATER DE KRIEKELAAR — OPENING NIGHT Ontdek Soa Ratsifandrihana’s muzikale en culinaire invloeden in de nieuwe uitvalsbasis van Kaaitheater. PREMIERE How to Be Many in Many Places? VIND ONS OP 15 VERSCHILLENDE LOCATIES IN EN ROND BRUSSEL EN OP FRANÇOISMICHEL©YAHIATENEYASMINE©©LARAGASPAROTTOVORM—PAULBOUDENSGET YOUR TICKETS & {PAY WHAT YOU CAN}

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw,

Ruth Plaizier

enPaal-BeringenPartnerswordtgesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

DISTRIBUTIE

Heleen Rodiers

Urgentie

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

WWW.BRUZZ.BE

ALGEMENE DIRECTIE

HOOFDREDACTIE

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

“Sommige jongeren stoppen onbetaalbaarstuderenmetomdathetgewoonisgeworden”KristofPitteurs, hoofdredacteur

ABONNEMENTEN

COLOFON

OPLAGE

EINDREDACTIE

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof FlageypleinPitteurs18, 1050 Elsene.

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels

CULTUUR & UIT

BRUZZ

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

Dag na dag worden de ware kosten van de energiecrisis duidelijker. Steeds meer mensen worden geconfronteerd met energierekeningen die het grootste deel van hun budget opslorpen. Zeggen dat we – zeker in het Brussels gewest – voor een enorme uitdaging staan, is een open deur intrappen. Heel veel mensen leven hier op de rand van een financiële afgrond, vaak in huurwonin gen die niet altijd even goed geïsoleerd zijn. In dit magazine hebben we aandacht voor een groep van wie de toekomst op het spel staat: jongeren die werken om hun studies te betalen. Zij staan voor een keuze waarvoor geen enkel kind ooit zou mogen staan: stoppen met studeren omdat het gewoon onbetaalbaar is geworden. Anderen durven zelfs niet meer aan hogere studies te beginnen. Een generatie dreigt hier nu al het kind van de rekening te worden.

FR Jour après jour, le coût réel de la crise énergé tique se concrétise. De plus en plus de per sonnes sont confrontées à des factures d’énergie qui absorbent une grande partie de leur budget. Beaucoup de gens ici, en région bruxelloise, vivent au bord du gouffre financier, souvent dans des logements loués qui ne sont pas toujours bien isolés. Dans ce magazine, nous nous intéressons aux jeunes qui travaillent pour payer leurs études. Ils sont confrontés à un choix auquel aucun enfant ne devrait jamais être confronté : abandonner les études car elles sont devenues inabor dables. Une génération risque déjà d’en faire les frais. Pendant ce temps, Leurs Excellences fédérales et régio nales continuent de se chamailler pour savoir qui doit prendre quelles mesures de soutien. Nos dirigeants politiques n’ont-ils pas encore pris la mesure de l’ur gence de la situation ?

MELD NIEUWS

wordt gedrukt bij Printing

EN Every day, the true cost of the energy crisis is becoming more and more evident with growing numbers of households facing energy bills that will use most of their budget. That the challenge we face – certain ly here in the Brussels region – is huge is obvious. Plenty of people in our city live on the edge of a financial abyss, often in rented housing that is not always properly insulat ed. In this issue, we focus on a group whose future is at stake: young people who work to pay for their studies. They are facing a choice no one should ever have to face: giving up their studies because it has simply become unafforda ble. Others no longer even dare to embark on higher stud ies. There is already a whole generation at risk of becoming the victim of this crisis. In the meantime, the federal and regional excellencies keep bickering over who should now take what support measures. Has the urgency of the situa tion really not yet dawned on our political leaders?

21 SEPTEMBER 2022 | 5

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

55.000 exemplaren.

Kirsten Bertrand

ART DIRECTOR

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Gerd Hendrickx

VORMGEVING

Karen De Becker

REDACTIECHEF

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

ADVERTEREN?

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Dirk De Clippeleir

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

Sara De Sloover, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Charlotte Deprez, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Michel Verlinden (medewerkers)

Ondertussen blijven federale en gewestelijke excellenties kibbelen over wie nu welke steunmaatregelen moet nemen. Is de urgentie van de situatie dan echt nog niet helemaal doorgedrongen tot onze politieke leiders?

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

Marlies De marlies.dedeygere@bruzz.be02-650.10.81Deygere

6 Het gesprek. Nadia Hadad, mensenrechtenactiviste

‘Voor inclusie kiezen is een helse job’

busjes, aparte woningen … Wat voor een maatschappij creëren we dan? Voor racisme, of geloof, of gender begrijpen we dat dit niet aanvaardbaar is, maar als het om mensen rechten gaat voor personen met een handicap, dan vinden we het normaal.”

NADIA HADAD: Na vijf jaar heeft slechts acht procent van de rechthebbenden het budget aan assistentie besteed. 84 procent is met dat geld gewoon in een instelling gebleven. De maatregel heeft haar doel gemist.

Hoe komt dat?

HADAD: Omdat het persoonsvolgend budget niet omkaderd is door een echte desinstutio nalisering: instellingen afbouwen en een onafhankelijk leven voor mensen met een handicap ondersteunen.

▼

door Steven Van Garsse foto’s Saskia Vanderstichele

ussen woord en daad gaapt vaak een diepe kloof. Ook in België. Ons land ratificeerde in 2009 het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap. Artikel 19 is klaar en helder: mensen met een handicap moeten volledig zelfstandig kunnen leven, “op voet van gelijkheid met anderen”, en mogen niet verplicht worden in een instelling te leven. Ook moeten ze volledig kunnen participeren aan de Vandaagmaatschappij.zijnwedaar ver van, zegt de Vlaams-Brusselse Nadia Hadad, covoorzitter van de European Network on Independent Living (ENIL) en mensenrechtenactiviste. Ze reist de halve wereld rond om te pleiten voor een zelfstandig leven voor mensen met een beperking, ongeacht hun ondersteunings nood, maar moet zelf ook met lede ogen vaststellen dat België bij de minder goede leerlingen hoort in Europa. Spanje, Italië, Zweden staan op dat vlak al een stuk verder We ontmoeten haar in haar knusse appartement in de Vrijheidswijk, aan de

T

“Stel dat we allochtonen op dezelfde manier behandelen: aparte scholen, aparte

Instellingen voor personen met een handicap? Op de schop ermee. Dat vindt mensenrechtenactiviste Nadia Hadad, die zelf in een rolstoel belandde. Mensen met een beperking moeten in autonomie kunnen leven. Net zoals iedereen. “Segregatie, daar zijn we toch niet voor, hé?”

Vlaanderen werkt met een persoonsvol gend budget. Mensen met een handicap gaan niet automatisch naar een instelling, maar krijgen een ‘rugzakje’ met geld, dat ze zelf kunnen besteden. Is dat niet de autonomie waar jullie naar streven?

vooravond van de tiende Freedom Drive, die aandacht vraagt voor het recht op een onafhankelijk leven voor mensen met een beperking. Een dag eerder deelde komiek William Boeva zijn hartenkreet over hoe betuttelend media omgaan met mensen met eenNadiabeperking.Hadad: “In Europa leven vandaag meer dan drie miljoen mensen in een instelling. Met ENIL vinden wij dat die instellingen niet thuishoren in een maat schappij die de rechten van de mens vooropstelt. Het VN-verdrag is hier duidelijk over. België komt zijn verplichtingen niet na. Het VN-comité rond het verdrag heeft ons land gereviewd. Een van de grote bekommer nissen is dat mensen met een handicap nog altijd te veel in aparte structuren terechtko men: aparte scholen, speciale busjes, speciale vakanties, collectieve instellingen. Daardoor slagen we er onvoldoende in om een paradigmashift te bereiken. Zo houden we de segregatie in stand.”

BIO • Geboren 1973 in (Maasmechelen)Leut • Is ingenieur in EcologieFilosofie,elektromechanica,deMenselijke • Vicevoorzitter van de Brusselse adviesraad voor mensen met een handicap • Lid van de zorgraadenadviesraadVGC-WelzijnGezondheidendevanBruzel • Covoorzitter van het European Netwok on Independent Living • Geeft lezingen en training rond samenwerkingontwikkelings-inclusieve

Een bijkomende reden is het gebrek aan een waaier van opties voor diensten en voldoende zelfbeschikking om keuzes te kunnen maken, net zoals personen zonder handicap. Zweden bewijst nochtans dat het kan. In 2000 is daar beslist om alle instellin gen te sluiten. Dat is helemaal in lijn met wat de VN vraagt: geen zorg volgens aanbod, maar zorg op maat. België blijft intussen nieuwe instellingen voor mensen met een beperking openen, terwijl er vooral te weinig aangepaste en betaalbare woningen zijn.

Ziet u ook geen positieve evolutie, in de aanpassingen die worden gedaan?

Het gesprek. Nadia Hadad, mensenrechtenactiviste

organisatie die zich daarmee bezighoudt. Waarom? Omdat de mensen rondom hen de boodschappen zouden kunnen doen. Of de baas van het fritkot kan de frietjes brengen. Het is de zorg afwentelen op de maatschappij, en in fine een besparings maatregel.Datisniet mijn benadering: we gaan, net zoals het VN-verdrag, uit van de individuele mensenrechten. Ik heb er niet voor gekozen om in een rolstoel te belanden. Ik moet aan de maatschappij kunnen deelnemen. Als ik een beroep moet doen op een vrijwilliger of een vriendin, dan moet ik voortdurend (benadrukt) ‘dankbaar’ zijn. Dan leef ik bij de gratie van hun bereidwilligheid. Dat raakt aan mijn waardigheid als mens.

Enkele jaren geleden opende een restaurant in Elsene, met obers met het

Dat moet u even uitleggen.

▼

: Kiezen voor inclusie is inderdaad een helse job. Ook voor ouders is het vaak makkelijker om voor de instelling te kiezen, of de bijzondere school. Les murs assûrent, zegt men in het Frans. Mijn kind tussen die vier muren, geeft zekerheid. Maar de vraag is of we een maatschappij willen waar mensen met een beperking apart worden behandeld. Het is die segregatie waar we tegen vechten.

HADAD: Het zijn kosten die terugvloeien naar de maatschappij, want die persoonlijke assistenten zijn in dienst. Het is een vorm van jobcreatie. Ik zie in Vlaanderen een steeds grotere besparing. Dat komt door de “vermaatschappelijking van de zorg”.

downsyndroom. Het kreeg goeie mediaaandacht, maar eerlijk? Ik vond het een voyeuristische creepshow. Gaan we daar eten om ons goed te voelen? Erger nog: die mensen werden niet betaald, maar waren er als vrijwilliger aan de slag. Elke persoon moet in al zijn waardigheid gerespecteerd worden. Met handicap of niet. Niemand is geboren om uit het gezin te worden gehaald, of om verstoken te blijven van een leven op gelijke voet met de broers of zussen.

Misschien willen die ouders dat liever zo? HADAD: Vaak. Maar dat komt ook omdat er geen alternatief is. Neem nu een meisje van zestien in een rolstoel, dat perfect meekan op school. Ik zei haar: het zou mooi zijn als je niet naar die speciale school zou moeten, en in het gewone onderwijs naar school kan. Neen, zei ze: want hier ben ik een babe. Alle jongens kijken naar mij. In een gewone school zou ik worden uitgelachen.

8

Er is een studie van het Huis voor Gezondheid en de VUB over de mensen met een handicap in Brussel. Daaruit bleek dat zeshonderd mensen met een beperking mee zijn verhuisd naar een rusthuis, met hun ouders die heel hun leven voor hun kind zorgden. Dat zijn schrijnende toestanden.

Betekent dat niet dat mensen met een handicap zelf soms alles liever bij het oude laten?HADAD

HADAD: Die gaat uit van concentrische cirkels. Eerst is er de persoon met de handicap, dan zijn netwerk, en vervolgens de maatschappij. Pas in laatste instantie is er de overheid. De hele bedoeling? Met dezelfde middelen meer mensen ondersteunen. Dat staat letterlijk in de beleidsteksten. Mensen met een beperking worden min of meer verplicht om een persoonlijk netwerk te creëren. Er bestaat zelfs een

HADAD: Zeker, maar er is altijd marge voor verbetering. Ik ging naar een voorstelling van Ultima Vez in de KVS en een vriend was geërgerd door een fluistertolk die naast een blinde zat. Want ook als er niets gebeurde, zat die fluistertolk te vertellen

Met permissie, maar dat kost de maat schappij handenvol geld, toch? In een instelling worden die kosten meer geza menlijk gedragen.

HADAD: Ik heb drie assistenten ’s nachts, vier overdag, en twee dames die komen poetsen. Ik werf ze aan via de VDAB en Actiris. Ze zijn werknemer: we houden er een strikte werkrelatie op na. Dat is niet Driving miss daisy, hé. Het vergt voor mij, én voor de werknemer een hele aanpassing.

“Als ik een beroep moet doen op een vrijwilliger of een vriendin, dan moet ik ‘dankbaar’ zijn. Dat raakt aan mijn waardigheid als mens”

U hebt zelf voor die autonomie gekozen. Hoe gaat dat in zijn werk?

“GOING FOR INCLUSION IS A HECK OF A TASK”

wat de scène bracht. Het is toch mooi dat een blinde naar dergelijke voorstellingen kanHetgaan?iseen kwestie van voluntarisme. In de Ancienne Belgique zijn er voelstoelen (trillende kussens waardoor doven en slechthorenden de muziek kunnen voelen, red.) en loops voor mensen met een hoorapparaat. En ik zit op het balkon als ik naar een concert ga. De beste plaats! Dat is omdat de directie van de AB belang hecht aan toegankelijkheid. Dát is good practice.

HADAD: Ik heb dat ín me, van kinds af aan. Je wordt geboren als allochtoon. Dan moet je al meteen opkomen voor je rechten. Het was de tijd dat men mij op school vroeg of mijn vader me zou uithuwelijken voor een paar geiten. Het was ook de tijd van ‘Touche pas à mon pote’. ‘Verschil moet er zijn, discrimina tie niet.’ Dat was een heel juiste slogan.

U bent ingenieur elektromechanica, actief in ontwikkelingssamenwerking. Heeft u dat gekozen vanuit een sociaal engagement?

HADAD: Ik ben precies in Brussel gebleven, omdat het hier bruist. Ik wil niet weg omdat ik in een rolstoel zit. Ik heb geweigerd om naar een instelling te gaan. Ik ga met de rolstoel naar mijn werk (in de Europese wijk, red.). Dat lukt. Soms neem ik de bus. De metro is ingewikkelder omdat er een hellend

U koos ervoor om in Brussel te blijven wonen, ook na uw ongeval. Een reportage die ik hier ooit over maakte zal me altijd bijblijven. Brussel, met zijn kasseien, smalle trottoirs, verkeerd geparkeerde auto’s, lijkt me geen stad voor rolstoelgebruikers.

Op 26-27-28 September houdt ENIL haar 10de editie van de Freedom Drive. Meer info via www.enil.eu

FR Pour la dixième édition de Freedom Drive à Bruxelles, des personnes atteintes de handi cap viendront de toute l’Europe défendre leurs droits inscrits dans la Convention des Nations Unies, et trop peu appliqués. Nadia Hadad, mili tante flamande et bruxelloise des droits humains (European Network on Independent Living), se bat pour l’indépendance des personnes handicapées et condamne leur placement en institution. C’est une question de dignité. Il s’agit aussi de ne pas traiter les personnes handicapées à part. Elle-même est en fauteuil roulant depuis un accident de voiture.

EN The tenth edition of Freedom Drive at the end of September will bring people with disabilities from all over Europe to Brussels to assert their fun damental rights. These are enshrined in the UN Convention on Disability, but their implementation in Europe is less than great. Human rights activist Nadia Hadad (European Network on Independent Living) talks about why she thinks it is important that every disabled person should be able to live inde pendently. It’s about dignity and about how people with disabilities should not be treated differently. For her, it was a car accident that put her in a wheelchair.

Nadia Hadad: “Stel dat we allochtonen op dezelfde manier behandelen als mensen met een beperking: aparte scholen, aparte busjes, aparte woningen … Wat voor een maatschappij creëren we dan?”

vlak nodig is om in de wagon te geraken. Die dienstverlening moet minstens twee uur op voorhand worden aangevraagd en stopt om 22 uur. Vaker dan mij lief is moet ik naar huis rollen. In de hoop dat ik niet op een werf stoot die me de weg blokkeert.

De solidariteitsactie van BRUZZ, Brussel Helpt, staat dit jaar in het teken van mobiliteit van rolstoelgebruikers en steunt de vzw Kinumai, die ijvert voor een beter toegankelijke stad voor mensen met een beperkte mobiliteit. Brussel Helpt 2022 wordt gelanceerd op 26 september en mondt uit in De Grote Brussel Helpt Spaghettislag op 26 november

Wat deed u voor u verlamd raakte?

21 SEPTEMBER 2022 | 9

HADAD: Ik had in Senegal een project om een beroepsopleiding uit te bouwen voor de drop-outs van school. Op een dag, eind december 2003, het was na het regensei zoen, de wegen waren heel slecht, kregen we een klapband. We gingen over de kop. Ik, de brave, de enige met een veiligheidsgordel aan, brak mijn nek. De vier Senegalese collega’s hadden alleen wat schaafwonden. Ik ben in coma beland, en er uiteindelijk met een dwarslaesie doorgekomen: verlamd, vanaf mijn borstkas, vingers inbegrepen.

« CHOISIR L’INCLUSION, C’EST DU BOULOT »

10

In beeld. Bart Dewaele

21 SEPTEMBER 2022 | 11

Dat het nog een beetje regende en het maar een graad of veertien was, lijkt het lingeriemodel niet te deren. Zoals de boodschap op haar winkeltasje vermeldt: boobs run the world. Veel bekijks had ze echter niet. Ook aan het lezende meisje, dat net met haar moeder passeert, gaat het verrassende schouwspel volledig voorbij. HUB

Het was zaterdagmiddag niet simpel om een sprankelend beeld in de stad te maken. Evenementen genoeg, de Open Monumentendagen oftewel Heritage Days vonden plaats en de Vlaamsesteenweg hield zijn jaarlijkse brocante. Maar de regen gooide roet in het eten. Tot onze fotograaf langs het Muntplein wandelde, waar net de zon doorbrak en de winkels uit de buurt hun modedefilé hervatten.

Een straaltje zon, een streepje bloot

12

door Kris Hendrickx

De herhaalde berichten over die toelage werpen een schaduw over het regeringsman daat van een nochtans erg veelbelovende politica. Wie met haar werkt typeert Ben

Ben Hamou groeide op in de Noordwijk als oudste van vier kinderen. Haar curricu

Net als Van den Brandt is Ben Hamou relatief jong, vrouw en nieuw in een regering die vooral oudere mannen telt, vaak met veel politieke kilometers op de teller. Dat creëert een band, zeker als die heren aan het mansplainen slaan (als man op een neerbui gende toon iets uitleggen aan een vrouw).

Over welk dossier gaat het?

Hamou als heel betrokken en enthousiast, in die mate dat ze ook buiten de eigen partij respect oogst. “Nawal is een gepassioneerde en getalenteerde collega, die van een inclusiever Brussel haar missie heeft gemaakt,” zegt bijvoorbeeld Brussels minister Elke Van den Brandt (Groen). “Een collega die ik bewonder en met wie ik goed samenwerk.”

lum oogt erg Brussels: als kind van een Turkse moeder en een Marokkaanse vader volgt ze haar volledige schoolloopbaan in het Nederlands.Depolitica combineert wel meer eigenschappen die van haar de geknipte PSkandidaat maken. Zo komt ze uit een arbeidersmilieu en werkte ze zowel bij de politie als bij de vakbond, voor ze naar de politiek overstapte. Als mandataris uit de diversiteit is ze bovendien voorstander van een strikte neutraliteit in de openbare diensten.Hetvolledige plaatje oogt zo perfect dat binnen de PS al eens over een positieve Fran kenstein wordt gesproken, meldde L’Echo ooit. Ze combineert met andere woorden eigenschappen die bijna geen toeval kunnen zijn. “On voudrait l’inventer qu’on ne pourrait pas le faire,” zegt een partijgenoot daarover.

Nawal Ben Hamou

Staatssecretaris Nawal Ben Hamou (PS) wordt nog maar eens op de rooster gelegd over de huurtoelages. Ze zal in haar eigen stijl antwoorden: koppig, passioneel en geëngageerd. Portret van een coming lady.

Frankenstein

Als staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen hervormde Ben Hamou het systeem zodat meer gezinnen er recht op zouden krijgen, een pluim op haar hoed. Maar ze kondigde ook aan dat de premie al in oktober van 2021 van start zou gaan, terwijl de informatica van haar administratie toen nog lang niet klaar was. Sindsdien volgt elke maand wel een bericht over de slepende voortgang van de uitbetalingen en dat is dan weer een vlek op Ben Hamous hoed.

Brusselaar (M/V/X) van de week.

Nawal Ben Hamou lanceerde het systeem van huurtoelages. De uitbetaling daarvan aan 12.500 Brusselse gezinnen die op de wachtlijst staan voor een sociale woning, sleept veel langer aan dan aangekondigd.

In het nieuws omdat Maandag staatssecretariswordt voor Huisvesting en Gelijke Kansen Nawal Ben Hamou nog maar eens ondervraagd in het Brussels parlement over de huurtoelagen.

© BART DEWAELE

Als u de naam Nawal Ben Hamou het afgelopen jaar hoorde, is de kans groot dat het over de huurtoelages ging. Die moeten de huurkosten draaglijker maken van 12.500 Brusselse gezinnen die vandaag op de wacht lijst staan voor een sociale woning.

Een vijftigtal magistraten en enkele journalisten mochten afgelopen weekend de megagevangenis in Haren uittesten. Die gaat over enkele weken open. Onder hen CharlotteBRUZZ-journalisteDeprez.

Als ze in 2014 een gooi doet naar een zitje in de Kamer, is het meteen raak: Ben Hamou wordt op haar 26ste het jongste Kamerlid. Helemaal smetteloos is het verhaal van haar achtergrond overigens niet, blijkt in 2014. Haar vader wordt opgepakt en later veroordeeld tot een werkstraf in een drugszaak. Een link met zijn dochter, die ondertussen getrouwd is met een agent gespecialiseerd in drugsza ken, is er echter niet.

NIJSNATHALIE©

“Het leek even alsof ik geen adem kreeg in die kleine ruimte”

21 SEPTEMBER 2022 | 13

De rijzende ster van de PS, die door Laurette Onkelinx in de Brusselse regering wordt geloodst, geldt verder als direct in de communicatie en ook koppig. “Meestal lanceert een politicus een voorstel dat het niet haalt maar één keer,” merkt Werner Van Mieghem van de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen (BBRoW) op. “Ben Hamou niet, ze legt de niet-indexering van huurprijzen bij slecht geïsoleerde woningen al voor de derde keer op tafel.”

We konden een aantal keren de cel uit, bijvoorbeeld om eten te gaan halen, bo terhammen ’s ochtends en ’s middags, ‘s avonds warm, kip met boontjes en aardappelen. Maar dat eten moesten we telkens opeten in de cel, met de deur dicht. Vreemd voor een open afdeling.

Verder mochten we naar buiten voor de wandeling, op een kleine koer, en ‘s avonds konden we een uurtje naar de gemeenschappelijke ruimte van de leefeenheid. HUB

Werkte alles? Is deze gevangenis van de toekomst klaar om open te gaan? Er waren toch nog wat kleine probleem pjes. De tv deed het niet en ook de cel deur was lastig open te krijgen. In deze gevangenis mogen de gedetineerden, tenminste wanneer het controlesys teem het toelaat, zelf hun deur openen. Kwestie van hen wat autonomie te ge ven. Op een touchscreen verschijnt dan een icoontje met een open deur. Maar de deurklink zelf is zo onhandig dat ik er de eerste keren niet uitkwam. Bovendien waren er communicatiepro blemen en verliep alles nogal chaotisch. Op ons schema stond er een activiteit op zaterdagmiddag om één uur. Maar de deur ging niet open. Om twee uur heb ik dan via dat schermpje contact ge zocht met de veiligheidsagent. Die ver binding werd al snel verbroken en een uur lang klonk er een luide beltoon in

Navraag bij de staatssecretaris leert dat de teller niet op nul staat. Er komen nu al 2.700 nieuwe sociale woningen bij en ook het aantal woningen bij sociale verhuurkan toren steeg al met 1.400 eenheden. Dat is een veel beter resultaat dan haar drie voorgangers op Huisvesting konden voorleggen en de cijfers zullen nog stijgen.

Jullie waren er van zaterdagochtend tot zondagmiddag. Hoe zag je cel er uit?

Ik verbleef op een eenpersoonscel van leefeenheid 613, waar plek is voor zo’n dertig gedetineerden. Er was een bed met een pakket lakens, helaas waren ze bij mij het deken vergeten. Voorts wa ren er een bureau en een stoel, een klei ne frigo, een tv en, achter klapdeuren, een toilet en een douche, een beetje zo als een kamer in een studentenresidentie. Magistraten die ik sprak, noemden het een hotel in vergelijking met Vorst en Sint-Gillis. O ja, er was een telefoon in de cel, onze gsm hadden we moeten afgeven. Er stak een telefoonkaart met vijf euro belkrediet bij.

Kort gesprek. Charlotte Deprez

Obstakels voor de bouw van die sociale woningen zijn er genoeg. Die regering zit vandaag met een recordschuld en nieuwe sociale woningen bouwen stoot al snel op lokaal protest, ook van Ecolo-bestuurders. Hoeveel van de 15.000 sociale oplossingen Ben Hamou bereikt zal hebben, zal pas in 2024 blijken. Tot dan belooft ze alvast te blijven doorduwen.

de cel. Heel frustrerend, het leek alsof ik geen adem kreeg in die kleine ruimte waarvan het raam maar een piepklein stukje open kan. Dat was het enige mo ment dat ik me echt opgesloten heb ge voeld. Uiteindelijk ben ik gaan bonzen op de deur en kwam er iemand. Het bleek een misverstand.

De huurtoelage kan wat verlichting brengen voor een groot aandeel van die gezinnen, maar een volwaardige oplossing is het niet. Hoever het staat met echte oplossingen, vindt de woonbond onduide lijk. “De intentie is goed en ze bewandelt verschillende pistes,” zegt Van Mieghem. “Maar de concrete resultaten zien we nog te weinig. De woningen die er wel bijkomen, zijn naar ons aanvoelen niet sociaal genoeg. Dat is voor rekening van Ben Hamou, maar ook van de rest van de regering.”

Geen activiteit dus, hoe zag het sche ma er voor de rest uit?

Een veelbelovend profiel en enthousias me betekenen niet automatisch klinkende resultaten. Verreweg de grootste uitdaging van haar mandaat is om een oplossing te vinden voor 15.000 gezinnen die vandaag op een sociale woning wachten. De regering wil dat onder meer via de creatie van 4.450 nieuwe sociale woningen bereiken.

‘De celdeur was lastig open te krijgen’

PALEIS 1228 09/ WOE ASA MOTO • VICTOR DE ROO • BONA LÉA • YSMÉ • AND MANY MORE! wonen.in.brussel WOONTOURS2022Ga mee op woontour en ontdek groene ruimtes, betaalbare buurten en kindvriendelijke plekken in de stad. Schrijf je in via www.woneninbrussel.be. zo 25.09 za 08.10 zo 23.10 zo Van13.11Atomium tot Kanaal Benieuwd naar wonen in Brussel?

21 SEPTEMBER 2022 | 15

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

‘Het regent hier nooit en er hangt een goeie vibe’

De Sint-Hubertusgalerijen, een ministad in het îlot sacré

door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

De Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen bestaan 175 jaar. Er zijn ondertussen veel te veel chocolatiers, zeggen bezoekers en bewoners van de passage, maar het is nog steeds een uitzonderlijk mooie plek. “Ik blijf hier tot mijn dood,” zo klinkt het bij een van de huurders.

Erfgoed.

16

21 SEPTEMBER 2022 | 17

Erfgoed. De Sint-Hubertusgalerijen, een ministad in het îlot sacré

e werdenSint-Hubertusgalerijenvlaknahetontstaan van ons land bedacht door de jonge Nederlandse architect Jan-Pieter Cluysenaar, die later ook het Koninklijk Conservatorium zou ontwerpen. In 1836 kwam hij met het plan voor een lange, met glas overdekte winkelgalerij, een primeur in Europa. De galerij moest verrijzen tussen de Warmoesberg en de Grasmarkt, in die tijd een doolhof van vuile straatjes waar de bourgeoisie zich niet meer vertoonde. Het was de bedoeling om met een luxegalerij opnieuw een deftig publiek aan te trekken.

Maar deze ministad, die jaarlijks zes miljoen bezoekers trekt, vraagt veel inspanningen en investeringen. “De passage is geen openbare weg, hoewel de Stad Brussel wel een recht van doorgang heeft. Wij staan dus in voor alle onder houds- en restauratiewerken.” Al dertig jaar is de vennootschap bezig met de renovatie van de galerijen. Het glazen dak en de gevels van de Konings- en Koningin negalerij werden een tijd geleden al gerestaureerd. “Nu pakken we de Prinsen galerij aan,” zegt Grosjean.

Dat was in een zaaltje van de toenmalige krant La Chronique. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog kwam er een echte bioscoop, de Cinéma des Galeries. De filmzaal en theaters zijn er vandaag nog steeds.

Sinds een jaar of twintig heeft de nv haar werkgebied nog uitgebreid. Er worden ook gebouwen in de omgeving aangekocht en opgeknapt, op de Grasmarkt en de Huiden markt, en in de Bergstraat en de Arenbergstraat. Grosjean: “Op die manier willen we de hele buurt wat meer glans geven. Het heeft weinig zin dat wij de galerij renoveren als

De galerijen waren een commercieel succes, met dank aan de luxewinkels die zich er al snel vestigden. Zo opende de Zwitser Jean Neuhaus in 1857 een apotheek in de Koninginnegalerij, waar na verloop van tijd behalve zalfjes en pilletjes ook chocolaatjes werden verkocht.

Het duurde nog jaren voor de plannen concreet werden en er geld gevonden was. De Stad Brussel steunde het project en de noodzakelijke onteigeningen, maar had geen geld. Dus werd gekeken naar privé geldschieters. Acht welgestelde liberale Brusselse families waren bereid de galerij te financieren en richtten in 1845 een vennootschap op. Een jaar later kon de bouw beginnen en nog een dik jaar later, in juni 1847, werd het bouwwerk in neore naissancestijl met zijn zalmroze gevels, standbeelden en bustes ingehuldigd door koning Leopold I: twee overdekte straten van telkens ruim honderd meter, de Konings- en Koninginnegalerij met, dwars erop, de kleine Prinsengalerij. Het geheel kreeg de naam Sint-Hubertusgalerijen, naar het beekje dat er ooit stroomde.

Ook had de passage een grote culturele uitstraling. Er was het Théâtre des Galeries, een zaal met negenhonderd stoelen waarvan het plafond later door de surrealist René Magritte verfraaid zou worden met een wolkenhemel. In 1884 kwam er nog een tweede theater bij toen de bloemenmarkt werd omgevormd tot Théâtre Vaudeville. Een paar jaar later vond in de galerij de eerste publieke filmvoorstelling door de gebroeders Lumière buiten Frankrijk plaats.

De galerij was erg in trek bij schrijvers en dichters. Multatuli hing er rond, Victor Hugo kwam er zijn maîtresse bezoeken, en de dichter Paul Verlaine kocht in de wapenwin kel het pistool waarmee hij even later op zijn minnaar Arthur Rimbaud zou schieten.

Wat weinigen weten, is dat de passage vandaag nog steeds privébezit is. Het merendeel van de aandelen van de nv Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen zit zelfs nog bij de nazaten van de oorspronke lijke aandeelhouders. Onder hen de familie Grosjean, die zich sinds jaar en dag bezig houdt met het dagelijkse beheer. Vader Alexandre is tegenwoordig voorzitter, zijn dochter Philippine gedelegeerd bestuurder. Zij behoort tot de zesde generatie en is de eerste vrouwelijke CEO in het bestaan van de galerij.Zeontvangt ons in de vergaderzaal van hun kantoor, gevestigd op nummer 5 van de Koningsgalerij. Aan de muur hangen grote portretten van architect Cluysenaar en de andere initiatiefnemers. “Cluysenaar was een visionair, hij wilde echt een plek maken waar mensen konden werken, zich ontspan

nen en ook wonen,” zegt ze. “Dat biedt de galerij vandaag nog allemaal. Het is een ministad te midden van het îlot sacré.”

Privébezit

De passage is nog steeds privébezit. Alexandre Grosjean en zijn dochter Philippine zijn voorzit ter en CEO van de nv Koninklijke SintHubertusgalerijen.

D

De eigenaars van de galerijen koesteren de geschiedenis van hun beschermde monu ment. Ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan bevestigden ze onlangs een blauwe gedenkplaat op een hoek van de Koningsga lerij. Eind van dit jaar verschijnt er een boek en is er een expo over de geschiedenis.

Voor Peter De Caluwe, directeur van De Munt, is zijn appartement in de galerij een pied-à-terre. “Ideaal als je laat werkt.”

18

Peter van der Hijden, huurder van een apparte ment op de tweede verdieping, staat elke dag met goeie zin op.

Qua horeca en winkels telt de galerij nog altijd enkele vaste waarden als Mokafé, Taverne du Passage, Tropismes, Delvaux, Ganterie Italienne en paraplu- en hoeden winkel Monsel. “De galerij is een ideale plek in de stad voor een winkel als deze, ik voel me bevoorrecht om hier te kunnen zitten,” zegt Vincent Pauwels, uitbater van Monsel. “Maar de jongste jaren zijn er helaas veel te veel pralinewinkels bijgekomen.”

vlak ernaast een gebouw staat dat volledig onderkomen is.”

“De Mokafé is ons terras en door het glazen dak maken we de vier seizoenen mee”

“Vroeger had je al die pendelaars van de KBC en andere bedrijven in de buurt. Die zien we niet meer. Ik moet het nu vooral van toerisme en evenementen hebben. Ook een aantal vaste klanten uit bijvoorbeeld Ukkel of de Rand zijn weggebleven doordat ze hier minder makkelijk met de auto geraken.”

Inderdaad, behalve Neuhaus hebben ook Godiva, Corné, Leonidas, Mary en Marcolini tegenwoordig hun winkel in de passage. De forse groei van de chocolatiers, die de plek innamen van andere speciaalzaken, is een veelgehoorde verzuchting. “De chocolatiers vestigen zich hier vanwege de vele toeristen,” reageert Philippine Grosjean. “Men verwijt ons dat het er te veel zijn. Maar wij hebben

Gelukkig heeft hij wel nog een schare zeer trouwe klanten uit de omgeving, onder wie enkele huurders van de appartementen in de galerij. Peter van der Hijden, een Nederland se oud-EU-ambtenaar, bijvoorbeeld. Van der

dat niet helemaal in de hand. Handelaars kunnen zelf hun huur overdragen aan een ander en ik moet als eigenaar een goede reden hebben om de nieuwe huurder te weigeren.” Grosjean heeft nu wel beslist dat er geen pralinewinkels meer bijkomen. “Mijn droom is om van deze plek een uitstalraam van het hele Belgische savoir-faire te maken.”OokBob Charlier, die al 45 jaar achter de toog van de Mokafé staat, zag het aandeel toeristen in zijn cliënteel toenemen.

Chocolatiers

Peter Van der Hijden Woont in de Sint-Hubertusgalerij

Nee, Van der Hijden gaat hier niet meer weg. In zijn werkkamer staat een lichtgroene fluwelen bank die nog van zijn moeder geweest is. “Hier op deze bank ga ik sterven.” Maar eerst gaat hij samen met een buurvrouw een galerie annex boekhandel openen in de Prinsengalerij, op de plek waar vroeger kledingzaak Danaqué zat.

De Caluwe overnacht hier drie, vier keer per week. “Het is heel handig als je laat moet werken. En je kan hier om de hoek in l’Ogenblik nog tot middernacht iets te eten bestellen.”Veelnadelen aan het wonen op deze uitzonderlijke plek ziet hij niet. Af en toe zijn er toeristen die heel luid zingen en het gesjouw met spullen is soms lastig zonder lift.“Ik

Erfgoed. De Sint-Hubertusgalerijen, een ministad in het îlot sacré

Galerijgeluiden

Upstairs, there are also flats that are rented out. One of the residents is Peter De Caluwe, director of opera house De Munt, who for the past 15 years has lived here. “I find the buzz in the gallery soothing,” he says. “It never rains and there is always a good vibe.”

“Ik voel me bevoor recht om hier te zitten,” zegt Vincent Pauwels van para plu- en hoedenwin kel Monsel. ”Alleen jammer dat er zoveel bijgekomenchocolatierszijn.”

THE ROYAL SAINT-HUBERT GALLERIES CELEBRATE 175 YEARS

LES GALERIES ROYALES SAINTHUBERT FÊTENT LEURS 175 ANS

Hijden, een opvallende verschijning met zijn vlinderdasje en panamahoed, woont sinds een jaar of zeven in de galerij. Momenteel betrekt hij met zijn vrouw een stijlvol ingericht appartement op de tweede verdieping, schuin boven de Mokafé. “We zitten er bijna dagelijks en streven ernaar om er niet vaker dan drie keer per week ook te eten,” grapt hij.

terras of tuin heeft hij niet nodig. “De Mokafé is ons terras en door het glazen dak maken we de vier seizoenen mee. Als het regent, is het fantastisch, heel dramatisch.”

In de galerij worden tegen een redelijke prijs ruim zeventig appartementen verhuurd, op de eerste en tweede verdieping, maar er zijn ook appartementen gemaakt van de vroegere chambres de bonne, onder het dak.

De woningen zijn te bereiken via smalle, nogal donkere trappenhuizen, sommige met een piepklein liftje. Verschillende apparte menten zijn intussen gerenoveerd, maar lang niet allemaal. Dat laatste was voor een oud-huurder een reden om na lange tijd te verhuizen. “Het is een heel charmante plek met een schitterende geschiedenis, maar ik moest altijd een champagne-emmer in de badkamer zetten omdat het binnenregende,” vertelt hij. Ook kreeg hij steeds meer last van het nachtlawaai uit de omliggende straten en van de almaar uitdijende zee van toeristen in de galerij.Petervan der Hijden heeft in zijn gerenoveerde appartement, dat aan de achterkant uitkijkt op een rustig koertje, nergens last van. Vooraan, in de living, staan de ramen wijd open. “Ik hou van de typische geluiden en ambiance van de galerij, vooral van de vroege ochtendgelui den, als de passage ontwaakt en het poetsen begint. Daarna stijgen de eerste koffiegeu ren op. Ik sta elke dag met goeie zin op.” De vele toeristen ziet hij als een decor en een

FR Les Galeries royales Saint-Hubert existent depuis 175 ans. Le passage a été construit au milieu du XIXe siècle avec l’argent de créanciers pri vés et appartient toujours à des privés. La galerie, qui accueille six millions de visiteurs par an, abrite des valeurs sûres comme Mokafé, la Taverne du Passage, Tropismes et Delvaux... et beaucoup (trop ?) de chocolatiers. Au-dessus, des apparte ments sont loués. Peter De Caluwe, directeur de La Monnaie, y a son pied-à-terre depuis 15 ans. « L’effervescence de la galerie m’apaise. Il ne pleut jamais et il y a toujours une bonne ambiance. »

De Munt. “Als student kwam ik al in de Mokafé en toen nam ik me voor om hier ooit te komen wonen,” vertelt De Caluwé. Het appartement is prachtig gedecoreerd met antieke meubelen, schilderijen, foto’s in barokke kaders, oude boeken, Delfts porselein en ook een opgezette vogel. Binnenkort installeert de verhuurder een nieuwe keuken en badkamer. “Toen wij hier destijds aankwamen, was het meer een soort studentenkot en zaten er muizen. Wij hebben de linoleum weggehaald, de plankenvloer geschuurd en alles geschil derd.”Voor De Caluwe is deze plek een pied-à-terre, nauw verbonden met het werk. Zijn echte huis, met tuin, staat in Dender monde. “Dit appartement is ideaal om mensen te ontvangen, het is een representa tieve plek die goed past bij De Munt. Beide stammen uit ongeveer dezelfde periode. Ik hou van die tijd, de tijd waarin de burger macht kreeg.”

ben hier echt graag, het is een kleine wereld,” zegt hij, terwijl hij vanuit het open raam zwaait naar een kennis die beneden voorbijwandelt. “Het geroezemoes in de galerij vind ik rustgevend. Het regent nooit en er hangt altijd een goeie vibe.”

EN The Royal Saint-Hubert Galleries were built in the mid-19th century with money from private lenders and to this day remains in private hands. It receives six million visitors a year and still houses a number of regulars such as Mokafé, La Taverne du Passage, Tropismes and Delvaux. But a common complaint is that there are far too many chocolatiers.

Die huurt een ruim appartement op de eerste verdieping sinds hij vijftien jaar geleden directeur werd van operahuis

Het enige wat hij jammer vindt is dat het niet simpel is om bevriend te raken met de nogal gereserveerde Belgische buren. “We komen hier niet bij elkaar over de vloer.” Wel worden er onder buren kranten uitgewisseld. Of wordt de werkster gedeeld, zoals hij doet met overbuur Peter de Caluwe.

20

Kijk voor alle deelnemende winkels op weekendvandeklant.be en ontdek de attenties & verrassingen. Verrassend Plezant! Structurele partners In samenwerking met Hoofdpartners WEDSTRIJD Koop bij de deelnemende winkels en maak kans op* een reis voor 2 dankzij Selectair en TUI. Alle info: weekendvandeklant.be/ wedstrijd ZATERDAG1OKT 2ZONDAGOKT #EATFESTIVALBRUSSELS Info en tickets www.eatfestival.brusselsopproefhetbestevanBrusselvanBrussel29.09 > 02.10 GareTourMaritime,&Taxis

PS staat met 22,7 procent weer op kop in de peilingen in Brussel, die ook laten zien dat EcoloGroen terrein moet prijsgeven en zakt tot 15,8 procent.

De woelige gemeenteraad over het circulatieplan in Kuregem zindert na. Op links tekent er zich een autooudedebreuklijnhernieuwdeaf.Dietussenecologisteneneengardedieprois.

“Kuregem is Bokrijk niet. De vlam kan er snel in de pan slaan, zo leert verleden”het

Dat laatste is natuurlijk larie. Een democratisch verkozen meerder heid van PS, One.brussels/Voor uit, Les Engagés, Ecolo-Groen en DéFi besliste dat Good Move er moest komen in Anderlecht, en dat plan is in een testfase van start gegaan. Wat wellicht een stuk beter had gemoeten, is de communicatie vooraf. Want het draagvlak bij een substanti eel deel van de Kuregemnaren is Tnihil.ekenend

was het moment waarop Groen-schepen van Mo biliteit Susanne Müller-Hübsch uitlegde dat de betonblokken er slechts tijdelijk zouden staan. “Ik erken dat ze esthetisch niet ver antwoord zijn,” sprak ze. Ei zo na ontplofte de delegatie, die geen boodschap had aan haar “esthe tische argument”. “U bent losge zongen van de realiteit,” brieste een buurtbewoner, die eiste zich

Kirsten Bertrand

Groen wikt, maar de PS beschikt

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

De kloof op links tussen de eco logisten en een oude politieke garde die pro wagen is, wordt zo weer uitgesprokener. Bij die oude garde horen zwaargewichten van de Brusselse PS zoals Ahmed Laaouej, Ridouane Chahid en zelfs minister-president Rudi Vervoort. Zij willen maatregelen vermijden tegen een morrend deel van het electoraat dat al ge noeg te lijden zou hebben onder de Hetenergiecrisis.isnudebedoeling om de si tuatie in Anderlecht sneller dan gepland te evalueren. Blijkt dat die niet verbetert, dan is het cir culatieplan terugdraaien geen taboe, liet burgemeester Fabrice Cumps (PS) al verstaan. Op twee jaar van de verkiezingen zou ook Groen-Ecolo inzien dat het geen pas geeft om bepaalde kiezers te gen zich in het harnas te jagen en zo eventueel een vijandige partij (lees: de PTB) in de kaart te spe Alslen. het bestuur in Anderlecht de komende weken onder de druk bezwijkt, is dat hoe dan ook slecht nieuws voor gemeenten die nog zouden volgen met het invoeren van Good Move. Bestu ren als die van Molenbeek, Ukkel en Sint-Pieters-Woluwe zijn so wieso al niet happig op het in voeren van verkeersluwe wijken, laten ze in La Libre Belgique opte kenen. Vandaar dat plooien voor de boze menigte geen lichtzinni ge beslissing mag zijn: het zou de toekomst van een autoluwer en klimaatneutraler gewest zomaar op de helling kunnen zetten.

22 Bijgedachte.

Een delegatie boze burgers zakte donderdagavond af naar het An derlechtse gemeentehuis om vragen te stellen over het circula tieplan dat sinds juli in hun wijk is ingevoerd. De groep vindt dat ‘Bad Move’, zoals ze het plan herdoopten, zo snel mogelijk op geschort moet. Ze zijn misnoegd omdat het plan is uitgerold “zon der inspraak en democratische consultatie van de buurt”

als vanouds te kunnen verplaat sen. “En de PS is medeplichtig!”. Uiteindelijk werd de gemeente raad voortijdig stopgezet. De sfeer was zo gespannen dat de politie Müller-Hübsch naar huis moest escorteren. Een PTB-raadslid maakte zich op so ciale media vrolijk over het feit dat hij gezellig had nagekaart met verongelijkte Kuregemna ren, maar dat Müller-Hübsch slechts met behulp van een stel agenten thuis was geraakt. “Zie daar het resultaat als men zich bezighoudt met het misprijzen van de burger,” snoefde hij. Uiteraard is er het spel van meer derheid en oppositie, maar poli tici die burgers ophitsen zijn zelf een gevaar voor de democratie. Kuregem is Bokrijk niet. De vlam kan er snel in de pan slaan, zo leert het verleden. MüllerHübsch wordt intussen zowel online als in het echte leven be laagd door heethoofden, de poli tie moet al voor haar deur pa Ttrouilleren.ochvaltop hoezeer de wagen voor een deel van de Kuregemna ren nog vanzelfsprekend is. Dat zelfde deel geeft luid aan dat het met de gestegen prijzen, woning nood en netheid in de wijk ande re katten te geselen heeft. Ze plaatsen zich in hun gemeente recht tegenover burgers die van gezonde lucht en verplaatsingen per fiets een strijdpunt hebben Hetgemaakt.beloven cruciale maanden te worden voor Good Move. Nu de energiecrisis en de inflatie priori teit zijn voor velen, krijgt mobili teit het als thema moeilijker. Dat werd zaterdag al zichtbaar in de Grote Peiling van Le Soir, RTL, VTM en Het Laatste Nieuws. De

© SASKIA VANDERSTICHELE

In de Kliniekstraat in Anderlecht moest een van de betonblokken die de doorgang versperden er al aan geloven.

21 SEPTEMBER 2022 | 23

© SHUTTERSTOCK

Je zou kunnen zeggen dat ver deeldheid in het DNA van ons land zit. Maar in 1830 beseften verschillende groeperingen, met diverse belangen, dat het on tevreden gevoel dat ze deelden, kon leiden tot een revolutie. Als ze zouden samenzweren.

Hoewel de Koning der Nederlanden Willem I jarig was, verloor hij op 25 augustus 1830 het zuidelijke deel van zijn rijk.

Verbazing en bewondering in het Rood Klooster in Oudergem vorig weekend, waar midden op de paardenweide een hop is gespot. Een wat?

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Elmehdi uit Molenbeek. Volg ook de Instagram pagina voor Luana’s Big City-verhaal op donderdag.

Drie dagen lang stroomden voge laars toe in het Rood Klooster om deze voor Brussel bijzonder zeld zame passant te zien paraderen, tot hij even plots verdween als hij was neergestreken. Ook Thierry Bruffaerts, beheerder van het

Willem I de economie had doen bloeien door industrië le ontwikkelingen, waren de prijzen en de werkloosheid in de arbeidersklasse hoger dan voor dien. Ook de liberalen hadden het niet voor het autoritaire be leid van de vorst. Daarenboven was ie ook nog eens protestants, wat dan weer ongenoegen ver oorzaakte in het katholieke zui den. Ook vernederlandste hij het beleid, en daar zaten de Fransta ligen niet om te springen. De on tevredenheid voedde de onaf Hoewelhankelijkheidsdrang.degemoederen al een tijdje aan het oplopen waren, kwam op 25 augustus 1830 het kantelpunt. De aanleiding was de opera De stomme van Portici, die in première ging in de Munt schouwburg. Het stuk gaat over de Napolitaanse onafhankelijk heidsstrijd tegen het Spaanse be wind dat in de stad heerste. Her kenbaar voor vele Zuidelijke Nederlanders dus. Ironisch ge

24 Big

BeestigCity.Brussel.

Rood Klooster, was er als de kip pen bij. “Het is een heel mooie vogel met een heel bijzondere manier van vliegen, bijna als een fladderende vlinder.”

noeg werd het stuk die dag op gevoerd ter ere van de verjaar dag van Willem I. De Muntschouwburg liep die avond vol. Er zat meer volk dan anders, met ook heel wat jonge scholieren in de zaal. Ook Fran se republikeinen kwamen erop af, zij zagen een revolutie tegen de monarchie wel zitten. Het was wachten op het moment dat de tenor in de opera het stuk ‘De heilige liefde voor het vaderland’ zong. Hij raakte niet eens tot zijn laatste noot. Het hele publiek scandeerde al ‘Vive la liberté’. Nog voor de

Ook een vraag?

Met zijn mooie kuifkopje, roze bruine lijfje en zwart-wit gestreepte verenkleed lijkt de hop weggeslopen uit een volière vol exotische vogels. “Al zijn ver wanten leven in de tropen,” zegt Alain Paquet van Natagora, die voor Leefmilieu Brussel de vogel monitoring in het gewest doet. “Net zoals de ijsvogel is hij de enige in zijn familie die in Europa

Hoe begon de Belgische Revolutie van 1830 in de Muntschouwburg?

De hop ziet er exotisch uit. Zijn verwanten leven inderdaad in de tropen.

De Upupa epops of hop is een vo gel die normaal niet in Brussel voorkomt, dus het zij u vergeven als u eerder associaties met bier had. De roep in baltstijd klinkt als ‘hoep-hoep-hoep’, vandaar de naam.

Stel je vraag en stem op BekijkBRUZZ.beenlees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Zowel liberalen als katholieken als de arbeidersklasse uit de Zuidelijke Nederlanden keerden zich na vijftien jaar tegen het beleid. Willem I was in 1815 hun koning geworden, na het Congres van Wenen. Door de Zuidelijke en de Noordelijke Ne derlanden samen te voegen, werd op die manier de perfecte bufferregio gecreëerd tussen Duitsland en Frankrijk. Maar het Verenigd Koninkrijk der Neder

landen was geen lang leven be Hoewelschoren.

De hop was even op bezoek

JurgenGevangenisdirecteurVanPoeckekomtlangsinhetvernieuwdeALaCarte.

Gunnar en Robbe sturen je gratis naar de film want op woensdag maak je ‘s morgens én ‘s avonds kans op UGC-cinematickets!

lijkt het uitgesloten dat hij in Brussel een standvogel wordt. “Daarvoor is er gewoon te weinig gebied geschikt.” Waar de ‘Brus selse’ hop vandaan kwam, weten ook de experts niet. “Waar schijnlijk uit Oost-Europa, en met een omweg onderweg naar het zuiden, de meeste hoppen overwinteren in Afrika. Brussel ligt in elk geval niet op zijn gewo ne migratieroute.” SDS

Televisie

Historieschilder Gustave Wappers vereeuwigde in 1835 de Belgische revolutie op dit schilderij. Hij deed dat op vraag van de Belgische regering.

Nederlanden dan zouden wor den. Uiteindelijk nam het idee van een monarchie de boven hand, met Leopold I als eerste monarch. Het Nationaal Congres tekende een liberale grondwet uit, die destijds erg progressief was. Uiteraard kon een vlag niet ontbreken. De Belgische drie kleur werd ontworpen door Edouard Ducpétiaux. Niet in de vorm van een ster, maar dat had gekund, want hij was de man die de stervorm van heel wat Belgi sche gevangenissen bedacht. Dat verhaal kon u hier twee weken geleden trouwens al lezen. LD

21 SEPTEMBER 2022 | 25 | MEER BRUZZ |

Lees de hele reeks BRUZZ.be/beestigbrusselop

Elke donderdag na BRUZZ 24 op BRUZZ tv en op jouw favoriete moment op BRUZZ.be Radio

BRUZZ tv is actualiteit, maar ook cultuur, debat, lifestyle en nieuws van de andere regionale zenders.

Luister naar Robbe (7-10u) en Gunnar (16-19u) op BRUZZ radio

Doordat de revolutie ingezet was door groeperingen met verschil lende belangen kwam wel de vraag wat voor land de Zuidelijke

opera uitgezongen was, stormde het publiek naar buiten. Op het Muntplein stonden honder den mensen verzameld die zouden deelnemen aan het op roer. Het werd het begin van de Belgische opstand en na weken van protest, in oktober 1830, volgde de onafhankelijkheid van België.

A La Carte

FC©

leeft. Maar dan eerder in Oosten “DeZuid-Europa.”hophoudtvan een coulisse landschap, met weiden naast bosjes die afgeschermd worden door heggen of muurtjes, precies zoals op de paardenweide waar hij was neergestreken,” zegt Pa quet. Daar foerageert hij op de grond, door met zijn lange, ge bogen bek vooral larven van ke vers uit de aarde te trekken. Hoewel Paquet niet uitsluit dat de hop door de klimaatverande ring wat vaker in het uiterste zuiden van België zal broeden,

De vlag

Ga naar BRUZZ.be/tv voor het volledige programmaoverzicht

Er bestaan geen precieze cijfers over het aantal studenten dat zelfvoorzienend is. Wel geven universiteiten aan dat het aantal vragen naar financiële hulp sterk toeneemt. Aan de VUB zijn er bijvoorbeeld 51 contact names meer dan in dezelfde periode vorig jaar. “Die stijging is ook een gevolg van de uitbreiding van ons ondersteuningsaanbod,” zegt Sofie de Smet, afdelingshoofd Studen tenzaken aan de VUB. “Tegelijk is zo’n groter aantal financieel kwetsbare studenten ook eigen aan de Brusselse grootstedelijke context. Bovendien laat de coronacrisis sporen na. Veel studentenjobs zijn weggeval len en ook veel ouders werden werkloos of bevinden zich in precaire situaties.”

De prijsstijging valt volgens Cebud vooral te verklaren door de hogere prijs voor studentenkamers. Dit jaar zou een student volgens de onderzoeksgroep maandelijks

26 Onderwijs. Werkstudenten hebben het steeds moeilijker

it academiejaar zal het nog lukken om alles te betalen, maar ik hou mijn hart vast voor volgend jaar.” Ange-Vanessa Nsanzineza ziet de toekomst somber in. Ze is 24 jaar en zit op kot in Elsene. In 2017 begon ze aan een bachelor Social Sciences aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Vandaag volgt ze een master Antropologie aan de KU Leuven, die nog twee jaar zal duren. Haar studies en kot betaalt ze volledig zelf, eerst als jobstudent en sinds kort als werkstudent.

Sinds februari werkt ze deeltijds bij een jeugdwerkorganisatie. Met die job verdient ze elke maand 1.100 euro, en ook voor 70 euro maaltijdcheques. Ange schat dat ze maandelijks ongeveer 900 euro betaalt aan huisvesting, openbaar vervoer, gsm-kosten en boodschappen. Dan blijft er in principe nog 270 euro ‘over’. “Maar ik kan niet sparen, want elke maand sta ik wel voor een

nieuwe grote uitgave. Zo kocht ik onlangs een nieuwe bril, ben ik naar de tandarts geweest en hielp ik mijn moeder twee keer om haar energiefactuur te betalen. Ik heb geen buffer. Mocht mijn laptop kapotgaan, zou ik niet weten wat ik moet doen.”

D

De stijgende kot- en energieprijzen worden voor studenten die zelf hun studies betalen een strop rond de nek. Twee van hen getuigen over de moeilijke situatie waarin ze zijn beland door werken en studeren te combineren. “Studeren is zo duur dat sommigen er niet eens aan beginnen.” door Charlotte Deprez foto’s Ivan Put

▼ “

Studeren neemt een steeds grotere hap uit het budget. De onderzoeksgroep Cebud, het Centrum voor Budgetadvies en -onder zoek van de Thomas More-hogeschool, berekent elk jaar de kosten voor een student hoger onderwijs. In de berekening zitten specifieke studiekosten zoals inschrijvings geld en studieboeken, maar ook onder meer de huurprijs voor een kot, verplaatsingskos ten en kosten voor voeding, kleding, gezondheid, wonen en ontspanning. Wie dit academiejaar op kot gaat, betaalt daar volgens Cebud gemiddeld 15.346 euro voor, 1.243 euro meer dan vorig jaar. Beursstu denten die op kot gaan, betalen dit academiejaar 14.482 euro. Ook wie niet op kot gaat, heeft een groot budget nodig: 10.156 euro per jaar of 9.292 euro als beursstudent.

‘Als ik niet zoveel had moeten werken, was ik er wellicht wel door’

Montana Tachelet werkt en stu deert. Ze woont samen met haar vriend. Het appartement kost 475 euro, met haar deeltijdse job verdient ze 700 euro.

De mediaanprijs voor een studentenkot – het gaat dan om een kamer al dan niet met sanitair of een studio – bij Brik is 380 euro exclusief kosten en 505 euro inclusief het kostenforfait. Voor een gewoon kot liggen die prijzen op 360 en 475 euro.

28

Brik koos ervoor om zijn koten slechts met zes procent te indexeren om alles betaalbaar te houden. “Maar aan de energieprijzen kunnen we voorlopig niets doen,” zegt Ral. “Wel geven we via onze campagne KiloWattKot tips voor wat studenten zelf kunnen doen om hun energie verbruik te beperken.”

Behalve via Brik zijn er nog andere mogelijkheden voor studenten om goedko per te wonen. Aan de VUB bijvoorbeeld kost een standaardkamer 371,80 euro per maand. Vorig jaar was dat nog 50 euro goedkoper, maar door de stijgende energie prijzen besliste de VUB om de huurprijs te

Bovendien zijn de huur- en energieprijzen niet de enige kosten voor studenten. Denk maar aan het openbaar vervoer. De MIVB

Goedkoper dan privémarkt

We merken dat de kamers elk jaar sneller volzet zijn,” zegt Ral.

Ange-Vanessa Nsanzineza Werkstudent

Montana Tachelet Werkstudent

Onderwijs. Werkstudenten hebben het steeds moeilijker

Voor ik werkte was ik al jaren niet meer naar de tandarts geweest. Ook de aankoop van een nieuwe bril heb ik een jaar uitgesteld”

De koten bij Brik zijn vaak iets goedkoper dan die op de privémarkt, maar studenten moeten er snel bij zijn. “Op 5 augustus waren al onze koten verhuurd. Vorig jaar hadden we op 19 augustus nog 22 koten vrij.

heeft ongeveer 1.500 plaatsen voor kotstudenten, maar de vraag is veel groter. Volgens Isabelle Selleslag, afdelings hoofd Campusvoorzieningen, zijn er voor die plaatsen jaarlijks ongeveer 4.000 aanvragen. De VUB werkt met een prioriteitensysteem waarbij onder anderen generatiestudenten (studenten die voor het eerst studeren) eerst de kans krijgen om zo’n kot te huren. Wie al drie jaar op een VUB-kamer heeft gewoond, staat laag op de prioriteitenlijst en moet op zoek naar een kamer op de privémarkt.

Dat is het geval bij Ange. Zij verbleef de eerste jaren op een VUB-kot. Later huurde ze via Brik, nu heeft ze een kamer op de privémarkt. “Mijn huurprijs is heel laag voor Brussel, 370 euro per maand inclusief kosten. Maar het is wel een heel kleine kamer van acht vierkante meter. Daarnaast komen er soms extra kosten bij. Deze maand

392 euro huur moeten betalen, inclusief kosten. Andere studies schatten de maande lijkse kotprijs nog hoger in. Volgens het recentste Kotkompas, een analyse door Diggit StudentLife & Stadim, kostte een kamer of studio voor studenten in Brussel vorig jaar gemiddeld 490 euro. Voor een gewoon kot betaalde je gemiddeld 400 euro per maand. Boven op die prijs kwamen nog eens 60 à 80 euro kosten.

“Ik vraag de proffen welke studieboeken echt nodig zijn en koop die tweedehands of zoek een onlineversie”

Vooral een uitbreiding van het betaalbare kotenaanbod zou die prijs kunnen drukken, zegt Jurgen Ral van studentenorganisatie Brik. “Er is een enorme schaarste aan betaalbare studentenkamers. In april lanceerden we daarom een Manifest voor betaalbare koten. Nu is de situatie nog ernstiger door de stijgende energieprijzen en de huurindexering. De Brusselse koten worden door die indexering acht tot tien procent duurder.”

Studenten die aan bepaalde voorwaarden voldoen, kunnen op een bijkomende ondersteuning van de VUB rekenen, onder meer een huurtoelage tot 130 euro per maand. Ongeveer 500 studenten krijgen jaarlijks die toelage, maar die is er alleen voor VUB-kamers of kamers van Brik en andere partners van de universiteit. Ange heeft daar geen recht op. “Een grote groep studenten vraagt steunmaatregelen, maar vaak vallen ze net buiten de criteria. Die criteria zouden herbekeken moeten worden,” zegt Julien De Wit, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Studenten (VVS).

verhogen.DeVUB

▼

moesten we de installatie van het internet betalen. Gelukkig werd onze huur nog niet geïndexeerd, al vrees ik daar wel voor.”

“De groep van zelfvoorzienende studenten wordt steeds groter, maar ze wordt vaak onderschat,” zegt De Wit. “Op papier lijken ze de perfecte situatie te hebben, maar in realiteit hebben ze bijvoorbeeld geen contact meer met hun ouders. Op basis van de loonfiches van de ouders krijgt die student niet altijd de steun waar die recht op heeft.”

Geen studieboeken kopen, is iets wat veel studenten overwegen, zegt De Wit. “Dat zijn soms boeken van 100 euro. Dat is een serieuze besparing, maar geen enkele student zou die keuze moeten maken.”

Montana werkt een drietal dagen per week in het M-Museum in Leuven. Daarnaast studeert ze Kunstwetenschappen en Archeologie aan de VUB. Ze zou nu naar haar derde jaar gaan, maar omdat ze niet slaagde voor een vak, kan ze de praktijkvakken van haar derde jaar niet opnemen.

“De zomer was heel zwaar. Ik moest de afrekening van mijn vorige kamer betalen en de waarborg van mijn nieuwe verblijf. In korte tijd moest ik meer dan 1.000 euro zien te verdienen, terwijl ik moest studeren voor mijn herexamens. Als ik niet zoveel had moe ten werken, was ik misschien wel geslaagd voor dat ene vak en kon ik volledig aan mijn derde jaar starten.”

Die paperasserie komt boven op de studies en het werk. Ange werkt 19 uur per

COMBINER TRAVAIL ET ÉTUDES EST DE PLUS EN PLUS DIFFICILE

EN Every year, being a student becomes more expensive, mostly due to rising costs for accommodation and energy. In 2021, the average rent for a student room in Brussels was €490 and this year, this will rise by around 8 to 10%. For stu dents who have to pay for their studies themselves, making ends meet is becoming difficult. Ange and Montana both work part-time and just about man age, but they cannot save anything and sometimes have to put off expenses. Moreover, working has an impact on their study schedule. Julien De Wit, chair of the VVS, and Jurgen Ral, director of Brik, call for more affordable housing and other measures.

Hoewel er veel steunmaatregelen zijn, is het voor veel studenten een kluwen. “Je moet heel veel zelf opzoeken,” zegt Ange. “Zo wist ik lang niet dat de VUB ook beurzen geeft aan studenten. Daarnaast brengt het allemaal heel wat papierwerk met zich mee.”

Andere studenten stellen dan weer medische kosten uit. “Voor ik werkte was ik al jaren niet meer naar de tandarts geweest,” zegt Ange. “Ook de aankoop van een nieuwe bril heb ik een jaar uitgesteld.”

biedt wel een jaarabonnement van 12 euro aan voor reizigers jonger dan 25. Ook daar kan Ange niet lang meer van genieten: ze wordt eind deze maand 25. De prijs voor een jaarabonnement stijgt dan naar 499 euro.

Onderschatte groep

Ange-Vanessa Nsanzineza: “Ik betaal 370 euro voor mijn kot, maar elke maand zijn er extra kosten, zoals nu de installatie van het internet.”

Dat is ook het geval bij de 23-jarige Montana Tachelet. Tot voor kort was ze gedomicilieerd bij haar vader die net te veel verdiende om recht te hebben op een studiebeurs. Ze verdient met haar job ongeveer 700 euro per maand en woont samen met haar vriend in een appartement in Koekelberg waarvoor ze 425 euro neertelt, inclusief kosten. Zo heeft ze nog 275 euro over om van te leven. “Dan moet ik keuzes maken,” zegt Montana. “Ik vraag de proffen welke studieboeken echt nodig zijn en koop ze tweedehands of zoek een onlineversie.”

week. “Dat is combineerbaar, maar niet in de blokperiode. Ook bij groepswerken is dat niet evident. Ik heb het geluk dat mijn coördinator en collega’s flexibel zijn. Het is een fijne job die me veel energie heeft, maar ik ben ook vaak uitgeput. Er is geen pauze, geen ruimte om te bekomen van de examenperiode.”

FR La hausse des prix des kots et de l’énergie a un impact sur le coût des études. Un kot à Bruxelles coûtait en moyenne 490 euros hors charges en 2021. Cette année, il y a une indexation de 8 à 10 % en plus. BRUZZ a parlé à deux étudiantes autonomes : Ange et Montana travaillent toutes deux à temps par tiel. Elles s’en sortent tout juste, elles ne mettent rien de côté et doivent parfois reporter des dépenses comme des manuels scolaires ou de nouvelles lunettes. De plus, le travail a un impact sur leur for mation. Le président du VVS Julien De Wit et le direc teur de Brik, Jurgen Ral, réclament tous deux, entre autres, davantage de logements abordables.

Volgens De Wit moeten er snel extra middelen komen om financieel kwetsbare studenten te ondersteunen. “Hoger onder wijs is de beste investering in de maatschappij van morgen. Ik vrees dat er nu al studenten zijn die een diploma willen halen, maar niet aan de studies beginnen, omdat ze het niet kunnen betalen. Dat zou niet mogen.”

En toch zien ze allebei, ondanks de financiële omstandigheden, de start van het nieuwe academiejaar zitten. Voor Ange zal het vooral volgend jaar moeilijk worden. “Dan heb ik geen recht meer op een studie toelage. Daar ben ik wel bang voor. Ik moet nog uitdokteren hoe ik dat precies zal aanpakken, maar ik vind er wel weer iets op.”

IT IS INCREASINGLY DIFFICULT TO COMBINE WORK AND STUDY

21 SEPTEMBER 2022 | 29

De slaapkamer. Lily Vral

" Als ik hoor over iets dat in Amerika of Italië is gebeurd, zoek ik er nog meer over op."

30

Lily Vral (12) woont in Jette en luistert graag naar de verhalen van andere mensen, maar kijkt ook over de grenzen.

Ik vind het leuk om verhalen te horen van anderen: mensen in terviewen, naar hen luisteren en

FR Elle lit des thrillers sur une fille adoptée qui recherche sa famille biologique. À l’école, elle a fait un exposé sur les mystères comme le monstre du Loch Ness. Lily Vral (12 ans, Jette) aime chercher la vérité, veut devenir journaliste et demande plus d’attention pour les solutions aux changements climatiques. « Les journalistes disent : ‘ça ne va pas bien d’après les scientifiques’. Mais que pouvons-nous faire pour aider ? »

Waar zouden journalisten het vaker over moeten hebben? Journalisten hebben het vaak over het milieu. Ze zeggen: 'het gaat niet goed, deze wetenschap pers zeggen dat ook.' Maar wat kan je zelf doen om te helpen?

« JE VEUX CHERCHER LA VÉRITÉ »

Ik heb zelf ooit gemaild naar de overheid om te zeggen dat één autoloze zondag per jaar te wei nig effect heeft. Eén dag per jaar zijn er geen auto’s en dat alleen in Brussel. Ik denk dat één dag per maand beter zou werken, of zelfs één keer in de twee weken.

Een zoektocht naar de waarheid, net als journalisten doen.

Ja, ze zeiden dat ze ermee bezig zijn. Dat er een paar autoluwe weken zouden komen, maar dat is alweer een jaar geleden.

EN Lily Vral (12) from Jette likes to read thrillers about an adopted girl who searches for her biological family, and at school, she once did a presentation on unsolved mysteries like the Loch Ness monster. No won der that she wants to become a jour nalist and search for the truth when she grows up. ”Journalists often say: ‘It’s not going great and this is what these scientists say.’ But what can you do yourself to help?”

Heb je een antwoord gekregen?

Ik zou meer planten willen en een bloemenperkje hier en daar. Er zijn veel lege gebouwen, mis schien kunnen ze daar planten over laten groeien of een boom pje planten. Mijn oma woont in Portugal, daar hebben alle hui zen een andere kleur. Dat zou ik hier ook wel mooi vinden.

Meer lezen?

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij de twaalfjarige Lily Vral in Jette. Net als een journalist – haar droomberoep – gaat Lily graag op zoek naar de waarheid. “Een foto kan bewerkt zijn. Het monster van Loch Ness is misschien niets meer dan een schaduw.”

door Jasmijn Post foto Saskia Vanderstichele

Naar een idee van de Volkskrant

Lees de hele reeks BRUZZ.be/slaapkamerop

Sommigen zeggen: ‘oh jee, we moeten opletten’. Anderen zeg gen: ‘och, het is pas over hon derd jaar, dan leef ik niet meer, dus het maakt niet uit’. Of ze denken dat het niet zo erg zal zijn, of dat de journalisten liegen. De journalist kan er niet altijd iets aan doen.

“Mijn oma woont in vindendaarPortugal,hebbenallehuizeneenanderekleur.Datzouikhierookwelmooi”“IWANTTOSEARCHFORTHETRUTH”

Wat lees je op dit moment?

Ik heb net Sophie McKenzie gele zen, Vermist. Dat verhaal gaat over een meisje dat een taak moet maken voor school: 'wie ben ik,' luidt de opdracht. Ze weet dat ze is geadopteerd. Maar dan komt ze op een site voor ver miste kinderen. Ze ontdekt dat ze ontvoerd is en gaat op zoek naar haar biologische familie.

‘Legendes en mythes vind ik heel cool’

21 SEPTEMBER 2022 | 31

een mooi artikel schrijven. Ik ben heel nieuwsgierig. Ik lees de krant, kijk naar het nieuws. Als ik hoor over iets dat in Amerika of Italië is gebeurd, zoek ik er meer over op. Laatst was er een tussenkomst van de hulpdien sten in de metro en ik vroeg me af waarom. Ik heb het opge zocht, maar ik kon er niets over vinden.

Wat gebeurt er als mensen al leen maar horen dat het niet goed gaat?

Wat lijkt je fijn aan het beroep?

Dat is nieuws, lijkt me. Iets voor een journalist in spe! Iets anders: hoe vind je het op school? Ik vind school soms een beetje saai, zeker als ik drie uur econo mie achter elkaar heb. Eén uur is leuk, de leerkrachten zijn ook leuk. Verder vind ik Nederlands heel fijn, net als presentaties ge ven. Ik heb een presentatie ge houden over mysterieuze din gen: het monster van Loch Ness, de Bermudadriehoek … Legendes en mythes vind ik heel cool, net als Atlantis. Ik weet niet of het waar is, want ik ben zelf niet gaan kijken. Een foto kan be werkt zijn. Het monster van Loch Ness is misschien niets meer dan een schaduw

Wat vind je van Brussel?

Wat zouden de politici in Jette moeten veranderen?

Bij mijn meter in West-Vlaande ren kunnen ze met de step op straat spelen, of voetballen, er zijn amper auto’s. Soms zou ik wel willen ruilen, daar kun je leuk buiten spelen. Maar in West-Vlaanderen moet je een uur rijden om naar het winkel centrum te gaan. Het is hier een beetje grijs, maar ook gezellig, er zijn kleine parkjes, er zijn overal winkeltjes of snackbars waar je iets lekkers kunt eten. Er zijn ook heel veel scholen in de buurt.

POTVLIEGEBERT©

• Wordt Stadsdichter van Genk in 2008 en debuteert als dichter in 2016, met de bundel Ben jij liefde, gevolgd door Poëziejongens (2019)

• Vindt troost in de taal en debuteert als romancier met De lammeren (2007)

• Wordt in 2021, voor een periode van twee jaar, Dichter des Vaderlands

• Begin 2022 verschijnt de tweetalige bundel Brood en liefde

BIO

• In 1994 pleegt zijn broer Ilyas zelfmoord, vier jaar later belandt hijzelf na een ongeluk in een rolstoel

• Mustafa Kör wordt geboren in Konya, Turkije in 1976 en verhuist drie jaar later naar Opgrimbie in Limburg, waar zijn vader al sinds 1961 mijnwerker is

door Kurt Snoekx

▼

omarmd. De nieuwe godenkinderen vinden er een bedding voor hun verhalen van onderdrukking, strijd, vrijheid en identiteit. Een plek, dé plek, waar ze hun stem kunnen verheffen. Hoe gesmoord die tot dan ook was, hoe ‘ongehoord’ ook de inhoud van de woorden, hoe ongebruikelijk ook de taal.

De in tragiek ontvlamde amour fou leidde ertoe dat er een zaadje werd geplant in de man die tot zijn 25e amper een boek aanraakte, maar vandaag de titel Dichter des Vaderlands draagt en in die hoedanigheid mee Poetik Bazar mag opluisteren. “Het zaadje is een hof van Eden geworden waarin ik aan elke bloem wil snuffelen,” zingt Mustafa Kör. En hij is niet de enige. Want er is iets aan de hand met de poëzie. De dichtkunst die lang oogde als een onneem bare vesting, een geheime taal voor enkelingen, zo sacraal dat ze soms op doodbloeden leek te staan, is de voorbije jaren door een groeiend meerstemmig en superdivers koor

toe aan het papier en gehoorzaamde ik dat oerinstinct dat je toestaat uiting te geven aan het lijden dat je binnenste verschroeit.”

oe futiel, nietig of secundair je leven ook lijkt, je doet ertoe. In je kern ben je fantastisch, gevaar lijk, sterker nog: je bent een godenkind. Als je daarvan overtuigd bent, zijn de mogelijkheden onbeperkt. Dan word je je eigen koning.” Mustafa Kör wordt lyrisch als hij spreekt over de poëzie en de reddingsboei die ze hem toewierp. “Toen ik, een mooie, naïeve, 22-jarige jongen, een dromer die was opgegroeid als mijnwerkerskind in het Limburgse Opgrimbie en dacht de wereld te veroveren, in een rolstoel terechtkwam na een auto-ongeluk, en de aarde onder mijn voeten verdween, heeft die van hierboven me een life jacket toegeworpen: de taal. En nog voor ik het besefte, vertrouwde ik kribbels

Literatuur. Dichter des Vaderlands Mustafa Kör en het nieuwe geluid van de poëzie

‘Met wat geluk raak je een gevoelige snaar bij Stromae of Beyoncé’

“ 21 SEPTEMBER 2022 | 33

H

Denk, in Brussel, aan Astrid Haerens, die met Oerhert de taal naar haar overschreden lichaam zet. Of aan Lisette Ma Neza, die de poëzie belijdt in een collectieve wirwar van lichamen, instrumenten en woorden. Aan de adembenemende poëzie op de huid van Marie Darah, die straks meedingt naar de wereldtitel op het World Poetry Slam Championship. Aan de bakens die Uschi Cop verzet met haar collectief voor womxn writers Hyster-x. Of, verder van huis, aan Amanda

Er wordt de laatste jaren flink gemorreld aan de piëdestal van de poëzie. Een meerstemmig, superdivers koor eist zijn plek op en blaast de ooit haast sacrale dichtkunst nieuw leven, urgentie en gevaar in. Aan de vooravond van Poetik Bazar en het World Poetry Slam Championship gingen wij op audiëntie bij Dichter des Vaderlands Mustafa Kör voor een staat van de poëzie.

Een Dichter des Vaderlands doet dat ook. KÖR: Eerlijk: ik vond die vraag heel lief en eervol, maar ik stond eerst niet te springen om de titel te aanvaarden. Eerst denk je: ze willen een puppy to pet, een gehandicapte allochtoon als symbool, maar dat was te cynisch. Pas toen me duidelijk werd dat ze ook echt de jongeren wilden meekrijgen, dat ze zochten naar een profiel dat die toeganke lijkheid kan bevorderen, en dat ik trouw kon blijven aan de lyrische zwarte romanticus die ik ben, ben ik overstag gegaan. Blijkbaar ben ik geëngageerder dan ik dacht. (Lacht)

Mustafa Kör: “Vandaag is poëzie een kunst die alle lagen van de samenleving kan bereiken.”

KÖR: Al lezende merk je: ik ben niet alleen. In dit leven lopen duizenden andere mensen rond met dezelfde gedachten en gevoelens en worstelingen. Dat biedt troost, connectie. Je schrijft en je wordt gehoord, zoals die oermens die in grotten tekende. Poëzie is daarin gevaarlijker, urgenter, misschien noodzakelijker dan proza. Poëzie is een echo van onze hartslag, de dubbele ‘doek doek’ die de maat van het leven zelf is. Het is een

Literatuur. Dichter des Vaderlands Mustafa Kör en het nieuwe geluid van de poëzie

Maar waarom is net de poëzie, zo lang haast ontastbaar, het uitdrukkingsmiddel bij uitstek geworden?

MUSTAFA KÖR: Ja. De tijden van het hermetische, bijna didactische verstoppertje spelen van de naoorlogse dichters – die prachtige dingen hebben gemaakt – zijn voorbij, denk ik. Tegenover die ontzag inboezemende, sacraal bejegende poëzie zie je vandaag een veel lijfelijker, haast tactiel soort poëzie. Een poëzie die op de huid van de tijdgeest enorm toegankelijk is. Vroeger schreef je iets, stuurde dat naar een uitgeverij, die het in 150 exemplaren uitbracht, waarmee je dan vijf man en een paardenkop bereikte. Nu kom je in een klik tot bij een tien of honderdvoud van dat aantal, en als je geluk hebt, raak je een gevoelige snaar bij Stromae of Beyoncé, zoals bij Warsan Shire, en ontstaat er iets magisch. Daardoor krijg je ook een kentering in hoe we poëzie beleven. Het is een veel meer gedemocratiseerde, veel

Paradoxaal genoeg schrijdt de ontlezing voort en moet poëzie nog de duimen leggen voor de Netflixen en Amazons van deze wereld. Dat is niet overal zo. In het MiddenOosten zie je bijvoorbeeld hoe Prince of poets, een soort van X-factor voor de poëzie, massaal wordt bekeken en een aanzienlijke prijzenpot genereert. In het Westen moeten we waakzaam zijn voor het overleven van die orale verhaaltraditie. Ook daarom is het belangrijk om de Kae Tempests en Amanda Gormans van deze wereld te omarmen, zij veroorzaken een kettingreactie.

“Het essentiële, het fundamentele, de kwintessens van ons zijn is dat we poëtische dieren zijn. Als we die kern verloochenen, wee dan ons, arme mensenkinderen”

34 ▼

Gorman, die op de inauguratie van Joe Biden tot president van de VS een verwonde natie probeerde te helen, of aan Warsan Shire, hofdichter van Beyoncé die haar poëziedebuut voorstelt op Poetik Bazar. Om kort te gaan: de poëzie zoals we die kenden, wankelt mooier dan ooit tevoren. Met alle leven, urgentie en gevaar van dien.

C. Buddingh’-prijswinnaar Maxime Garcia Diaz verwerkte in haar debuut Het is warm in de hivemind taartemoji’s, andere talen en URL’s en kreeg te horen: “Als dit poëzie kan zijn, wat mag er dan nog allemaal?” Word jij ook zo vrolijk van die openheid?

En met de verbreding van het publiek komen we tegemoet aan dat volle leven?

KÖR: Kijk naar een Rupi Kaur (immens populaire Indiaas Canadese ‘Instapoet’, red.). Je kan het hebben over hoe naïef en ‘simpel’ haar gedichten zijn, maar ze heeft wel miljoenen mensen aan de poëzie gebracht. We zijn ver verwijderd van dat selecte clubje, waarvan de leden onder elkaar wedstrijdjes ‘zie eens wat ik nu uit mijn pen heb getoverd’ hielden. Vandaag is poëzie een kunst die alle lagen van de samenleving bereikt en ook zo wordt omarmd.

billijkere kunst geworden en dat valt alleen maar toe te juichen, want de noodzaak is er duidelijk. Bovendien ontstaat er in een wereld waarin je in 24 uur van Tokio naar Timboektoe reist een enorme kruisbestui ving. In de plaats van de sacrale puurheid zie je nu cross overs en een inhoud die alle kanten op schiet. Dat is een mooie evolutie.

POTVLIEGEBERT©

poging om die hartslag te capteren, om uit te drukken wie we zijn en hoe we leven op dit moment, in dit universum. Zo loopt er een lijntje van die grottekeningen naar al die versplinterde poëtische vormen die je nu ziet. Poëzie is leven.

Poëzie is een noodzaak? Een antwoord op iets wat we en cours de route verloren zijn? KÖR: Absoluut! Wij zijn, voor zover we

Poetik Bazar: 23 > 25/9, Be-Here, poetikbazar.be World Poetry Slam Championship: 26 > 30/9, Kinepolis, www.worldpoetryslam.org

Zoals Ruth Lasters, die ontslag nam als Stadsdichter van Antwerpen, nadat het bestuur haar gedicht over het onderwijssysteem, dat leerlingen met A en B labelt, had geweigerd. Jij pleitte er ook al voor om het woord ‘laaggeschoold’ te schrappen.

14 SEPTEMBER 2022 | 35

“POETRY IS WHAT MAKES US HUMAN”

KÖR: Woorden doen ertoe en symboliek werkt. Dat woord schrappen, geeft aan dat je niet neerbuigend kijkt naar die jongeren in technische of beroepsrichtingen. Wat Ruth Lasters overkomt, toont hoe bepaalde politieke strekkingen willen voorkomen dat iets naar buiten komt wanneer het hun niet uitkomt. Als er iets is aan poëzie wat ertoe doet, dan is het dat aankaarten van zaken die dreigen vergeten of weggestoken te worden. De kloven in de samenleving worden hoe langer hoe dieper, de poëzie kan een vislijn zijn die je naar de overzijde uitwerpt, zodat op zijn minst de connectie bewaard blijft.

KÖR: Ik die nog nooit een gedicht had geschreven, werd Stadsdichter van Genk! (Lacht) En vandaag ben ik Dichter des Vaderlands, met dat woordje “des”, dat er bijna iets hoffelijks van maakt. Allemaal ontsprongen aan dat zaadje, dat ene gedicht ‘Nog maar eens een dag’, met als eerste zin “Een dode mus lag op straat”, dat ik naar een organisatie in Brussel stuurde om kans te maken op een workshop. Op aangeven van het diensthoofd van de instelling waar ik vrijwilligerswerk deed, omdat “ocharme die lieve, leuke jongen anders hele dagen thuis zit.” Dat is het mooie aan het parcours dat ik nog steeds afleg: mij overkomen de dingen altijd, ik zoek nooit iets op. Is dat karma? Ik weet het niet. Maar op een of andere manier ben ik in een Disney-verhaal beland.

In het verleden was je ook al Stadsdichter van Genk. In hoeverre is dat soort rollen nodig? Brussel ontbeert een stadsdichter.

weten, de enige zoogdiersoort die poëzie in zijn ziel draagt. Die kern moeten we in welke vorm dan ook blijven uiten, koesteren, omar men en altijd doorgeven. Het is wat ons onderscheidt. Vergeet die door multinatio nals opgedrongen zever over hoe instagrammable en rijk en succesvol we moeten willen zijn. Dat is larie! Het essentiële, het fundamentele, de kwintessens van ons zijn is dat we poëtische dieren zijn. De poëzie is de sterkste uiting van onze menselijkheid. Als we die kern verliezen of verloochenen, dan verliezen we onze raison d’être. Wee dan ons, arme mensenkinderen.

FR Ces dernières années, le piédestal de la poésie a été quelque peu ébranlé. Un chœur polypho nique et très diversifié s’est imposé, insufflant une nouvelle vie, une urgence et un péril à cet art si sacré. « Les échanges féconds prévalent et le contenu part dans toutes les directions », déclare le Poète national Mustafa Kör à la veille de Poetik Bazar et du World Poetry Slam Championship. « Il faut rester vigilants face à la désaffection pour la lecture. On doit relever le niveau de ce média et accueillir à bras ouverts les Kae Tempest et les Amanda Gorman de ce monde. »

SCHTG FONDTION TII PHOTOGRAPHY 2012 — 2022 PHOTOGRAPHYDOCUMENTARY10CELEBRATINGYEARSOF www.fondationastichting.comAvenue Van Volxemlaan 304 1190 Bruxelles - Brussel SCHTG FONDTION TI N PHOTOGRAPHY blikVrouwelijkedu24septembreau18décembrevan24septembertot18december2022CologneZander,ThomasGalerieCourtesyRoss.JoyJudith©PictureAndreottiOlivierdesignGraphic

EN These last few years, poetry has been shaking on its pedestal. A multi-voiced, super-diverse choir has been claiming its space, breathing new life, urgency and danger into the sacred art form. “Crosspollination reigns and content shoots in all direc tions,” Poet Laureate Mustafa Kör says on the eve of Poetik Bazar and the World Poetry Slam Championship. “At the same time, we have to watch out for the decline in reading. We need to give the medium more cachet and embrace the Kae Tempests and Amanda Gormans of this world.”

Maar het mooie aan dat soort titels is dat je veel meer aandacht krijgt en een sneeuw baleffect kan veroorzaken. Door de getormenteerde dichter uit te hangen op je zolderkamer veroorzaak je misschien niet de deining die je denkt te veroorzaken. Dan kan dit soort gemediatiseerde titels wel een tool zijn om echt zaken aan de kaak te stellen.

« LA POÉSIE, C’EST CE QUI NOUS REND HUMAIN.E »

Trachet.

36

“Het moeten de Britten geweestzijndie het plezier drankenschuimendevanontdekten”

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

In een brouwerij wordt veel CO2 geproduceerd. Het commerciële vernuft vond daar dan toch nog een gebruik voor.

De vraag werd steeds groter Niet alleen flessenbier, ook het bier aan de tap moest meer ‘prik’ krijgen. Dus ging men bier onder druk van koolzuur schenken met de hulp van flessen ‘acide’, zoals de cafébazen nog zeggen. Zo niet moet je het bier met de hand pompen, zoals de Britten hun platte ale. Kortom, het koolzuur uit gistingsbedrijven is niet meer voldoende. Dan zijn er nog verpakkingen onder bescher mende atmosfeer, drijfgas in spuitbussen, uitbrandbestrijdinglastechnieken,enz.,enz.Jekuntkoolzuurgasgewoondeluchthalen,maardat

Carboniseren

Koolzuurgas is een stof die ontstaat door de oxidatie van organische stoffen. Vooral door verbranding, levende wezens die rotten door bacteriën en ook door de spijsvertering van dieren en zwammen. Oorspronkelijk was CO2 louter een afvalstof, die gelukkig door de groene planten weer tot organische stoffen wordt omgetoverd, maar de menselijke beschaving had er weinig mee. Zelfs het bier was van oorsprong ‘plat’, niet bruisend van het koolzuur. Het moeten de Britten zijn geweest die het plezier van schuimende dranken ontdekten. Zij begon nen bier te maken met een ‘tweede gisting” in hermetisch gesloten flessen. In eenzelfde elan vonden zij (en niet de Fransen) de schuimwijn uit.

Het waren in de eerste plaats de diebrouwersfrisdranken ‘met prik’ gingen verkopen. Ze spoten de flessen in met het gas onder hoge druk en een marketing-trucje was geboren: water met toegevoegde waarde, desnoods met een kleurtje en een smaakje. Die techniek, het carboniseren, werd bedacht door de Britse theoloog Joseph Priestley in 1767.

vraagt veel energie (lees: geld), dus maakt de industrie liever ‘vers’ koolzuurgas. Ik vond op het net specificaties voor machines die verse koolzuur maken en op die manier nog vrolijk CO2 toevoegen aan de klimaatramp. Zo zijn er (je vindt ze te koop op Amazon) die gewoon gas verbranden voor de leut, of installaties die kalk laten reageren met zuur. Ook kalksteen is fossiele koolstof. Sinds ik dit weet, kijk ik toch met andere ogen naar de SodaStream in de keuken!

© SS >01/10/2022Van15/10/2022 veertiendaagsesolidariteit. brussel.be

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

Wat te doen? Verbieden om verse CO2 te maken. Bier uit flesjes drinken en niet meer van de tap. Sodadrankjes en voedsel onder ‘beschermende’ gasver pakking mijden.

Meer Trachet?

Groot was mijn verbazing toen ik op de radio hoorde dat er een tekort is aan CO2. Iedereen zal nu toch wel beseffen dat we juist te veel koolzuurgas produceren?

Nick Trachet

De kleurrijke streep- en kruispatronen van Maya Hayuk hebben na de inval van de Russische troepen in Oekraïne, waar haar roots liggen, alleen maar aan symboliek gewonnen. “Nu mijn land aangevallen wordt en mijn familie ineens uit 44 miljoen mensen bestaat, vind ik het cruciaal om mijn stem te laten horen.” door

Tom Peeters

SELECT BRUZZ GIDST U DOOR DE CULTURELE AGENDA 21  27 / 9

‘Ik maakte al streetart toen de term nog niet bestond’

genoemd, misschien omdat het veelal anonieme vrouwen waren die het maakten. Dat klinkt niet als kunst, maar intussen wordt handwerk wel beschouwd als significant voor een bepaalde cultuur, een bepaalde regio of fa

Grijze zone

milieHetambachtsmensen.”frappanteaanhet par cours van Hayuk is dat het jaren heeft geduurd voor ze zelf door had dat die kruisen met een di recte link naar haar geboorteland een handelsmerk zouden wor den, zoals ook de nieuwe expo in Alice Gallery getuigt. “Dat komt omdat ik vroeger bezig was met veel andere dingen. Uiteindelijk

Tentoonstelling. De x-factor van streetartpionier Maya Hayuk

ben ik in de kunstwereld gerold via een grote omweg. Vroeger fo tografeerde ik muziekbands. La ter vroegen bevriende muzikan ten me om posters, albumhoezen en T-shirts te maken. In vergelij king met die informele opdrach

Wie de kleurrijke, van geometri sche patronen en symboliek zingende doeken en muurschil deringen van de OekraïensAmerikaanse kunstenares Maya Hayuk (53) van nabij bekijkt, kan niet anders dan in haar roots dui ken. Haar ouders ontvluchtten Oekraïne tijdens de Tweede We reldoorlog, maar ook al zat er een oceaan tussen hun oude en hun nieuwe thuis, het zou hun niet beletten hun dochter het verfijn de traditionele borduurwerk, ty pisch voor hun geboorteland, aan te leren. “De traditionele pa tronen en verschillende materia len hebben me geïnspireerd,” klinkt het vanuit haar huidige thuisbasis in Williamsburg, New York. “Ook de discipline en de focus die nodig waren om eerst de basis onder de knie te krijgen, hebben mijn latere praktijk beïn vloed. Het hielp misschien dat ik als kind niet zo sociaal was: ik hield meer dan mijn leeftijdsge nootjes van stilzitten en tekenen. Ik vind het gek dat kinderen in de kunstschool nu soms volledig vrij worden gelaten. Drills zijn nodig om je bepaalde technieken

“Als ik schilder luister ik naar muziek, niet naar podcasts of het nieuws. Het gespin over Oekraïne zou me te fel afleiden, maar ik verwerk het wel allemaal”

Maya Hayuk in haar atelier NewWilliamsburg,inYork.

“Het Oekraïense borduur werk is gebaseerd op kleine krui sen. Lang voor het christendom was de ‘X’ al ingeburgerd als het symbool van bescherming. Niet alleen in Oekraïne, maar in ver schillende culturen. Vaak werd handwerk een craft of ambacht

Toen ze besefte wat je allemaal kon doen met kunst om de we reld te veranderen, besloot ze om in de openbare ruimte te gaan werken. “Eerst anoniem, vaak in de grijze zone tussen legaal en illegaal, want dan gaat het plots niet meer over jou, maar over het verspreiden van een boodschap. Er waren geen regels. Ik pionier de al met streetart toen de term nog niet bestond. Des te groter de muurschildering, des te ab stracter en minimaler die werd, tot er alleen patronen overbleven en mijn werk ook anderen begon op te vallen, zoals op de Houston Bowery Wall en de Wynwood Walls in New York. Instagram was toen net in zwang geraakt en een selfie nemen met streetart op de achtergrond werd populair.”

Hayuks werk was toen al even

38 eigen te maken. Het is als toon ladders leren voor piano of pas ses geven bij het voetballen.”

ten (voor pakweg Beastie Boys, Devendra Banhart en Animal Collective) leken galeries me toen vooral doodsaai. (Lacht) Muziek was iets wat je onder vrienden kon ervaren in een zweterige concertzaal. Het gaf veel meer energie dan naar een doek kijken in een museum. Maar ook al was ik zowat de tegenhanger van de modale kunstschoolstudent, ik

heb altijd getekend en geschil derd. Alleen kwam het er niet uit omdat ik vooral met muziek, performance, outsider art en mixed media bezig was. Het ging vooral over wat ik kon doen met mijn lichaam en het had ook een heel activistisch randje.”

Drietand en klaprozen

reservation@halles.be022182107 06.10 22a, rue Royale Ste-Marie 1030 Bruxelles

EChº

ontdekt door Alice van den Abee le, de Brusselse galeriehoudster achter Alice Gallery en het MIMA, die haar op de lens zou brengen van andere Belgische kunstorganisaties, zoals de Bien nale d’art urbain Asphalte in Charleroi en, recenter, het streetartfestival The Crystal Ship in Oostende. “Veertien jaar geleden heeft ze me voor het eerst ge maild. Ik was bloednerveus om dat Brussel toen al mijn favoriete Europese stad was. Ik ben er als kind vaak met mijn ouders ge weest. Die reisden veel, omdat mijn vader als professor geogra fie educatieve tools ontwikkelde. Brussel was toen al chill en pre tentieloos. Nu is het nog steeds wat het is, zonder glamour en bullshit. Als ik hier rondwandel, kom ik makkelijker bekenden te gen dan in Williamsburg, waar de gentrificatie zich doorzet.”

Haar nieuwste solo heet Spin cycle, een verwijzing naar hoe lang een bepaalde gebeurtenis of

Maya Hayuks Spin cycle is van 22/9 tot 22/10 te zien in Alice Gallery, www.alicebxl.com

LE FACTEUR X DE MAYA HAYUK

STREET ARTIST MAYA HAYUK’S X FACTOR

EN Maya Hayuk used to make post ers, album covers and T-shirts for friends like Beastie Boys, Devendra Banhart and Animal Collective. Later, she entered the public sphere with colourful work inspired by traditional geometric embroidery patterns. Today, this Ukrainian-American street art pio neer’s canvases and murals have gained even more symbolism. “With my country under attack and my fami ly now consisting of 44 million people, making my voice heard is crucial.”

FR Avant, Maya Hayuk photogra phiait des musiciens et réalisait des affiches et pochettes d’albums pour les Beastie Boys, Devendra Banhart et Animal Collective. Jusqu’à ce qu’elle investisse l’espace public d’œuvres colorées inspirées de motifs géomé triques de broderie traditionnelle. Aujourd’hui, les œuvres de la pionnière du street art ukraino-américaine n’ont fait que gagner en symbolisme. « Comme mon pays a été attaqué, il est crucial de faire entendre ma voix. »

Het was ook Van den Abeele die Hayuk aanspoorde om grotere werken te gaan schilderen die re fereerden aan haar streetart. “Nu lijkt het voor de hand te liggen, maar toen betekende het een grote shift. Mijn atelier was toen amper tien vierkante meter, nu beslaat het er 2.000!”

CATHERINE DIVERRÈS

GEVOELIGEKRACHTIGEONEINDIGENDANS.

visie erop in het nieuws blijft hangen. “De meeste werken kwamen tot stand na de Russi sche invasie in Oekraïne. Intus sen moest ik zoveel ‘gespin’ con sumeren: van de Russische propagandamachine, van de rechterzijde, van links, van de ge matigden … Terwijl objectief ge zien moord gewoon moord blijft, en een oorlogsmisdaad een oor logsmisdaad.”Aldatgespin deed haar nog dieper in haar geschiedenis, cul tuur en identiteit wroeten. “Vroeger was mijn afkomst niet zo belangrijk. Nu mijn land aan gevallen wordt en mijn familie ineens uit 44 miljoen mensen bestaat, vind ik het cruciaal om mijn stem te laten horen. Als ik schilder, luister ik meestal naar muziek, niet naar podcasts of het nieuws. Dat zou me alleen aflei den, maar ik verwerk het wel al lemaal. In mijn nieuwe murals zitten de Oekraïense vlag en drie tand. In mijn studio schilder ik klaprozen en zonnebloemen. Toen ik plots ergens een ‘Z’ (een symbool dat wordt gebruikt door voorstanders van de Russische invasie in Oekraïne, red.) zag op duiken, brak ik het patroon me teen af en deed ik voort tot ik de ‘X’ van bescherming kon zien.”

Sat 19 NOV Pongo Sat 25 MAR Coely Discover the new concert season abconcerts.beinfo & tickets FRI 23 SEP +AminéYungMavu FRI 23 SEP It It Anita + WHORSES SAT 24 SEP Touch.40 with Fennesz, Simon Sco , Razen, Valery Vermeulen MON 26 SEP FREE Tashi Dorji THU 29 SEP FREE Marisa Anderson FRI 30 COCA-COLASEP SESSIONS ILA + Bat Eyes SAT 01 OCT Ruben Block SUN 02 ESSENCEOCT Cyra Gwynth + Alioth SUN 02 OCT Portico Quartet + Vega Trails SUN 02 OCT FREE Drekka MON 03 OCT Hot Chip TUE 04 OCT Madrugada TUE 04 OCT Frenetik TUE 04 OCT AlexandraFREESpence + Liew Niyomkarn FRI 07 OCT blackwave. SUN 09 OCT FREE Theodore Wild Ride (Christine O Trio) TUE 11 OCT +AJRWHORSES WED 12 OCT ECHT! THU 13 OCT Selah Sue THU 13 COCA-COLAOCT SESSIONS Luka THU 13 OCT FREE Karen Willems FRI 14 COCA-COLAOCT SESSIONS WAYI MON 17 OCT Milky Chance THU 20 OCT FREE Maze & Lindholm FRI 21 OCT Frombraindance_RossFriends SAT 22 OCT George Fitzgerald MON 24 OCT FREE Walter Martin FRI 28 OCT Isaiah Collier & The Chosen Few SAT 29 OCT MDCIII Presents ‘Drawn in Dusk’ TUE 08 NOV Ben LaMar Gay + Je Parker MON 14 NOV Luaka Bop presents: The Staples Jr. Singers TUE 15 NOV The Haunted Youth + Bobbi Lu 16 + 17 + 18 NOV Fi y Lab SAT 19 NOV Derya Yıldırım & Grup Şimşek present ‘DOST 2’ SAT 19 NOV Pongo MON 28 NOV Stikstof WED 30 NOV Tukan THU 01 DEC Bryan MG SUN 04 DEC ISHA SUN 04 DEC BLUAI TUE 06 DEC Ibeyi THU 08 COCA-COLADEC SESSIONS Yacid FRI 09 DEC Intergalactic Lovers SAT 10 DEC Otis Kane TUE 13 DEC Zwangere Guy & Lander Gyselinck WED 01 FEB Shabazz Palaces THU 09 FEB YellowStraps SAT 25 MAR Coely THU 30 MAR Sylvie Kreusch De Brouckère & BeursBrussel Centraal Een concert in AB begint bij MIVB / Neem de concer rein met NMBSabconcerts.be/mobiliteitSat19NOVPongo Sat 25 MAR Coely Discover the new concert season abconcerts.beinfo & tickets FRI 23 SEP +AminéYungMavu FRI 23 SEP It It Anita + WHORSES SAT 24 SEP Touch.40 with Fennesz, Simon Sco , Razen, Valery Vermeulen MON 26 SEP FREE Tashi Dorji THU 29 SEP FREE Marisa Anderson FRI 30 COCA-COLASEP SESSIONS ILA + Bat Eyes SAT 01 OCT Ruben Block SUN 02 ESSENCEOCT Cyra Gwynth + Alioth SUN 02 OCT Portico Quartet + Vega Trails SUN 02 OCT FREE Drekka MON 03 OCT Hot Chip TUE 04 OCT Madrugada TUE 04 OCT Frenetik TUE 04 OCT AlexandraFREESpence + Liew Niyomkarn FRI 07 OCT blackwave. SUN 09 OCT FREE Theodore Wild Ride (Christine O Trio) TUE 11 OCT +AJRWHORSES WED 12 OCT ECHT! THU 13 OCT Selah Sue THU 13 COCA-COLAOCT SESSIONS Luka THU 13 OCT FREE Karen Willems FRI 14 COCA-COLAOCT SESSIONS WAYI MON 17 OCT Milky Chance THU 20 OCT FREE Maze & Lindholm FRI 21 OCT Frombraindance_RossFriends SAT 22 OCT George Fitzgerald MON 24 OCT FREE Walter Martin FRI 28 OCT Isaiah Collier & The Chosen Few SAT 29 OCT MDCIII Presents ‘Drawn in Dusk’ TUE 08 NOV Ben LaMar Gay + Je Parker MON 14 NOV Luaka Bop presents: The Staples Jr. Singers TUE 15 NOV The Haunted Youth + Bobbi Lu 16 + 17 + 18 NOV Fi y Lab SAT 19 NOV Derya Yıldırım & Grup Şimşek present ‘DOST 2’ SAT 19 NOV Pongo MON 28 NOV Stikstof WED 30 NOV Tukan THU 01 DEC Bryan MG SUN 04 DEC ISHA SUN 04 DEC BLUAI TUE 06 DEC Ibeyi THU 08 COCA-COLADEC SESSIONS Yacid FRI 09 DEC Intergalactic Lovers SAT 10 DEC Otis Kane TUE 13 DEC Zwangere Guy & Lander Gyselinck WED 01 FEB Shabazz Palaces THU 09 FEB YellowStraps SAT 25 MAR Coely THU 30 MAR Sylvie Kreusch De Brouckère & BeursBrussel Centraal Een concert in AB begint bij MIVB / Neem de concer rein met NMBSabconcerts.be/mobiliteit

Cinematek breekt niet met zijn bewonderde traditie om een lans te breken voor subver sieve, poëtische en vernieuwende cinema. De glorietijd van het Âge d’Or-festival is misschien voorbij, Âge d’Or blijft bestaan. Kunstenaar Yann Beauvais staat centraal. Hij geeft een exposé rond zijn boek Agir le cinéma. Écrits sur le cinéma expérimental (1979-2020) en stelt experimentele filmcompilaties en een installatie voor. (NR)

Kop op, Jeanne

DON’T WORRY DARLING THE 1970S: ____RICHARD MARX FILMPOP & JAZZEXPO 21 SEPTEMBER 2022 | 41

Voor wie de kleine lettertjes een warm hart toedraagt, was Pierre Van Braekel een ronkende naam in de belpop. Afgelopen zomer ontglipte de geliefde producer en manager uit Moeskroen ons, en die droeve gebeurtenis zetten enkele Belgische bands luister bij met een minifestival in de Botanique. Staan klaar om hem te salueren: onder meer Sharko, An Pierlé, Françoiz Breut en zijn troetelkind Girls In Hawaii.

Bizarre voorvallen wekken de argwaan van een huisvrouw (Pugh) in het Amerika van de jaren 1950. Er klopt iets niet in de utopische gemeenschap die wordt bestuurd door de baas (Pine) van haar echtgenoot (Styles). Styles doet het best goed als acteur en toch zal de populaire muzikant er niet gerust op zijn. Op het filmfestival van Venetië was de pers niet onder de indruk van de gestileerde thriller van zijn huidige vriendin, Olivia Wilde.

Tussen jazz en symfonie

GIRLS IN HAWAII 27/9, 18.00, Botanique, www.botanique.be

HENRY BAUCHAU 21/9 > 27/11, Bibliotheca Wittockiana, wittockiana.org

Na een mislukt ecologisch project moet Jeanne moeders appartement in Lissabon verkopen. Ze botst er op een oud-klasgenoot die even kleurrijk en zorgeloos is als zij bang en moedeloos. Deze bitterzoete romantische komedie is origineel, het spel van de acteurs is fris, en regisseuse Céline Devaux geeft via een geanimeerd figuurtje sarcastisch mee wat Jeanne echt denkt en voelt maar verbergt voor de buitenwereld.

THE 1970S: ____ 24/9 > 18/12, Argos, www.argosarts.org

BILL FRISELL TRIO & BRUSSELS PHILHARMO NIC 24/9, 20.15, Flagey, www.flagey.be

DON’T WORRY DARLING dir.: Olivia Wilde, act.: Harry Styles, Florence Pugh, Chris Pine

ELZO & SILIO DURT: DÉCONFINOUSE 22 > 25/9, KULT XL Ateliers, Facebook: KULT XL Ateliers

De wereld van Sophie

Die zacht aanwassende synths, die tintelende piano, en dan die hese, vertwijfelde stem die “Oceans apart, day after day / And I slowly go insane / I hear your voice on the line / But it doesn’t stop the pain” prevelt: wie wil er niet nog één keer ‘Right here waiting’ over de lippen van Richard Marx horen rollen? We zullen right there waiten wanneer het eightiesicoon en zijn nektapijt van de showbizztrap afdalen in La Madeleine. (TZ)

TOUT LE MONDE AIME JEANNE dir.: Céline Devaux, act.: Blanche Gardin, Laurent Lafitte

Henry Bauchau, de in 1913 in Mechelen geboren psychoanalyst en Franstalige schrijver, moest wachten tot 2008 voor hij echt doorbrak. 95 was hij toen hij met Maalstroom de Prix du Livre Inter won en in de bestsellerlijsten belandde. Tien jaar na zijn dood – in 2012, op 99-jarige leeftijd –wijdt Bibliotheca Wittockiana een colloqui um en een tentoonstelling aan de beelden die hem zijn woorden ontlokten.

Wachten op het nektapijt

RICHARD MARX 25/9, 19.30, La Madeleine, www.la-madeleine.be

Bill Frisell keert graag terug naar België, vertelde hij ooit in dit blad. Meer nog, hij woonde er zelfs een tijdje en ontmoette er zijn vrouw. Deze week zakt de Amerikaanse gitaardichter af naar zijn tweede vaderland om er zijn trio te laten versmelten met het Brussels Philharmonic onder de noemer ‘Jazz Meets Symphonic’. Wie honger heeft naar meer, moet beslist de amuse-bouche van zijn discipel Vitja Pauwels meepikken.

Argos blikt terug op de jaren 1970, waarin volop werd geëxperimenteerd met het potentieel van video, film en nieuwe manieren van samenwerken. Met werk van onder meer Lili Dujourie, Jacques Charlier, Philippe Van Snick én Joëlle de La Casinière, wier Dans la maison (du Montfaucon Research Center) een fantastische inkijk biedt in de context waarin Sophie Podolski tot 1974 een verbluffend oeuvre schiep – zie ook Argos tv.

Durty minds

Eresaluut

Gouden weekend

Harry heeft zorgen

Select. Wat te doen deze week?

Beeldspraak

WEEKEND ÂGE D’OR 24 & 25/9, Cinematek, cinematek.be

“’k Heb een kleintje, maar ’k schiet verre,” wist Arno al. Ook het Brusselse broederpaar Elzo en Silio Durt heeft niet veel nodig om een grote impact te genereren. Onder het devies ‘kort maar krachtig’ mogen de Durts, die een halfjaar geleden nog hun eigen ruim te Urochrome boven de welriekende doopvont hielden, in een luttele vier dagen de KULT XL Ateliers herleiden tot een overrompelende bordel total (KS)

1/10

GALERIES,

De langverwachte nieuwe configuratie en gloednieuwe inrichting hebben geenszins een gastronomische muis gebaard. De zaal biedt vrij zicht op de onberispelijke sceno grafie van de keuken. Enkele doordachte details zorgen voor welkome maritieme effecten, of het nu gaat om een imposante zeefdruk van Elzo Durt of grote replica’s van krabben die de muren dreigen aan te vallen.

Liefhebbers van zeedelicatessen wrijven zich in de handen: Crab Club heeft de deuren heropend. Dit restaurant, dat uit de koker van de half-Corsicaanse, half-Bretoense chef Philippe Emanuelli komt, veranderde onze kijk op vis en zeevruchten radicaal. Weg met de met boter op smaak gebrachte rog en de mosselen in wittewijnsaus à la papa, in de plaats kwam een brutale keuken met stormachtige harmonieën.

Een waarschuwing is wel op haar plaats: dierlijke eiwitten zijn een luxe geworden en dat is een realiteit die zich in de rekening

Korean Film Festival TICKETS, 1 & 2/10

4 PASSEN VOOR 2 MAANDEN

en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Na vele maanden sluiting heropent Crab Club de deuren. Het restaurant heeft niets van zijn opzienbarende karakter verloren. Dat bewijst het met signatuurgerechten die uniek zijn in Brussel.

3X2

je

Op haar gloednieuwe ep 7 zingt hiphopster Blu Samu nu ook in het Portugees en klinkt ze meer dan ooit als zichzelf. ‘Blu’

5X2

VANDERSTICHELESASKIA©

Blu Samu TICKETS, BOTANIQUE,

of het nu de tonijn met taboulehsalsa en aubergine is (€39) of de onweerstaanbare cochon gras met gelakte inktvis (€28), die knapperigheid en malsheid combineert. En dan is er nog de verlichte sommelier die met waardevolle aanbevelin gen komt, zoals de Zeste Chenin de Macération (€45) van Domaine des Sablon nettes, een ontdekking met citrustoetsen.

Dat is niet minder waar sinds Yoth Ondara en Van Nguyen het roer hebben overgenomen. Steunend op hun uiteenlo pende Aziatische roots experimenteert het duo met specerijen, tilt het gerechten naar hogere niveaus en neemt het u mee naar de diepten van de umami.

Met je Cineville-pas kan je voor een vast bedrag (€18 of €21) zo vaak naar de film als je maar wilt. De aangesloten Brusselse bioscopen zijn Galeries, Palace, Vendôme en Cineflagey. Mail ‘Cineville’

Stuur het trefwoord, samen met adres

Mail

42 | WIN! |

Van 29 september tot 7 oktober slaat het Korean Film Festival zijn tenten op bij Bozar en cinema Galeries. Wij geven tickets weg voor de vertoningen van Han Gong-ju (1/10, 20.30) en Another child (2/10, 18.00). Mail ‘Han’ of ‘Child’

weerspiegelt.Denieuwe Crab Club kan op twee manieren worden ervaren. In de avondkoelte aan de toonbank, met een opeenvolging van glaasjes en iconoclastische gerechtjes, zoals ‘burrata/aardbei/mojama’ (€18), genoemd naar de ingezouten tonijn die typisch is voor Murcia; ‘scheermessen/snijbiet/knoflook’ (€17); of, onze favoriet, ‘inktvis/Paimpol-bo rechtenchebelezekerdesserthoofdgerechtkleinevoornoemdevoorgerechteenkiestzaalachteraan(€18).nen/tomaat’Ofjegaatindezittenendaarvoortripletvan(deporties),en–probeerdeformidasesamgana-(€8).Dehoofdgezijnheerlijk,

MICHEL••••CRABVERLINDENCLUB• vrdowocrabclub.be,0472-55.4wegWaterloosesteen7,Sint-Gillis,6.95,ma>19>22.00,19>22.30,&za19>23.00

Eat & Drink. Crab Club

Cineville

Elke week serveren we hier een portie Smalltalk, een korte babbel met een artiest in zijn favoriete café. Deze week blikken Bouchra Lamsyeh en Johanna Couvée bij Les Brothers vooruit op hun programma ‘There’s nothing wrong with people’, dat anders kijkt naar cultuur en mentale gezondheid.

door Michaël Bellon

Longread?

Actrice, dj, culturele ‘doula’ en – samen met Sabine Cmelniski – artistiek coördinator van het Bâtard Festival Bouchra Lamsyeh en cultureel werker, consultant en Citylab-cura tor Johanna Couvée bevorderen allebei projecten en artiesten buiten de grote instellingen. De twee zijn al een tijd vrienden en hebben elkaar hier al vaker ontmoet voor een vergadering. Ze zijn te spreken over de vernieuwde Ninoofsepoort, “al kan je kritiek hebben op hoe de gentrificatie oorspronkelij ke bewoners uit de Kanaalzone duwt.”

De nood is hoog om van de smalltalk weg te manoeuvreren in de richting van ‘There’s nothing wrong with people’, dat in het Kaaitheater focust op hoe mainstreampsy chologie onze mentale gezondheid te vaak

individualiseert en depolitiseert, terwijl die vaak net te lijden heeft onder structurele onderdrukking en kan worden verbeterd door collectieve verandering, kunst en cultuur

over Oekraïne en niet over Pakistan dat voor een derde onder water staat?” Of: “Als je al tien jaar met vluchtelingen bezig bent, dan doet het pijn om te zien hoe anders witte mensen die vluchten worden behandeld.” Of: “Waarom gaat het nu niet meer over het kolonialisme dat de Queen representeerde?”

‘Pijnlijk om zien hoe anders witte vluchtelingen worden behandeld’

Smalltalk. Op het terras van Les Brothers met Bouchra Lamsyeh en Johanna Couvée

21 SEPTEMBER 2022 | 43

Bouchra Lamsyeh en Johanna Couvée zitten in de aanloop naar het eerste evenement in het kader van ‘There’s nothing wrong with people’, maar ze zijn goedgemutst. Onder de laatste zonnestralen van een lange zomer maken we gebruik van de aangename bank in de zon aan de getransformeerde Ninoof sepoort, die ook gezien kan worden als een uitbreiding van het terras van Les Brothers. In die familiezaak van drie broers en hun ouders worden de Marokkaanse snacks en de soep bereid door de ouders, en worden de thee en het vers geperste sinaasappelsap ons geserveerd door Mohamed.

Meer weten over Bouchra Lamsyeh & Johanna Couvée? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De artivisten zullen tijdens ons gesprek consequent privileges in vraag blijven stellen. Bij het cultuurreces tijdens de zomer passen bedenkingen over wie echt baat heeft bij een betaalbaar cultuuraanbod omdat ze niet op vakantie kunnen, en over cultuurwer kers van kleine organisaties die een periode nodig hebben om weer op te laden. Een vraag over de actualiteit brengt de witte mainstreammedia in het vizier: “Waarom gaat 90 procent van het buitenlandse nieuws

44

zijn belangrijk. Mijn vader stierf toen ik 27 was. Voor mij is hij de geur van chocola, suiker en marsepein, omdat hij met Pasen en Sinterklaas thuis chocoladefiguurtjes maakte voor een patissier. Aan hem heb ik te weinig herinneringen.

“Op een zomermorgen om half vijf, toen de zon prachtig opkwam, is hij van de Waalbrug gestapt (...) met zijn gezicht naar het Noord-Oosten. Op zijn kamer vonden ze aan de muur zes briefjes met G.v.d. er op en één met ‘Ziezoo’.” (Nescio, De uitvreter) Niemand beschreef een zelfdoding als Nescio. Details maken het ontroerender en tragischer.

“Kees keek haar na, tot hij haar de Reestraat zag inhollen (…) Toen draaide hij zich om en begon naar huis te lopen. Eerst lang zaam en sufferig. Maar weldra was het hem, alsof hij muziek hoorde. Blijde schallende muziek, een juichende mars was het. En de mensen die hem voorbijgingen, wisten niet, dat daar een jongen ging, die àlles zou kunnen.” (Theo Thijssen, Kees de jongen) Een jongen van twaalf die zijn eerste zoen heeft gekregen van het meisje op wie hij al het hele schooljaar stilletjes verliefd is. Als oude vrouw vind ik het nog ontroerender, al heb ik dat gevoel dat alles kan soms zelf ook nog.

“Hij loopt heen en weer tussen de tafel en het raam. Hij gaat zit ten. Hij gaat staan. Hij loopt heen en weer tussen het bed en de stoel. Hij schrijft deze woorden met zijn pen. ‘Het was. Het zal nooit meer zijn. Herinner.’” (Paul Auster, Spinsel van de eenzaam heid Herinneringen)

Rewind: Madou XL plays Madou (1982): 24/9, AB, www.abconcerts.be

Veertig jaar geleden bracht Madou zijn debuut uit. In de AB speelt de Brusselse band dat nu heruitgegeven album integraal. Maar hier laat zangeres Vera Coomans de literatuur ontroeren. door Michaël Bellon

“Het is door middel van de liefde en de poëzie dat Carver de dood op afstand probeerde te houden. En door niets voor morgen te bewaren, maar door alles te geven, nú.” (vertalers Guus Luijters en Ruth Visser over Raymond Carver) Door muziek, en door niets te bewaren voor morgen, hou ik voor mezelf ook de dood op afstand.

‘Mijn vader is de geur van chocola, suiker en marsepein’

“De bladeren trilden en een geel blad liet los en viel op’t grasveld. Toen voelde ik dat alles goed was. ’k Wilde dat ik nog eens bijna kon grienen zonder te weten waarom.” (Nescio, ‘Eerste ontroe Nescioring’)

schreef dit in 1897. Hij kon met weinig, maar goed gekozen woorden zoveel zeggen. Wat mij als achttienjarige al van mijn sok ken blies, is dat herkenbare maar moeilijk onder woorden te bren gen gevoel vanbinnen dat je gaat barsten.

De vijf inzichten. Vera Coomans

17.09 > 06.11.22 EXPO LAKLEUR/LICHTCOULEUR/LUMIÈREMAISONDESARTS LAMAISONDESARTS.BE GRATUITGRATIS Poetik Bazar nº 2 Marché de la poésie de Bruxelles Poëziemarkt van 23—25.09.2022BrusselBE-HERE Rue Dieudonné Lefèvrestraat 4, 1020 Bruxelles | Brussel www.poetikbazar.be | @poetikbazar gratis toegang | entrée libre

VIVAQUA WERFT AAN BEHEERDERS VAN WERKTERREINEN BURGERLIJKE BOUWKUNDE KOM LANGS EN ONTMOET UW TOEKOMSTIGE COLLEGA’S Keizerinlaan 17-19 1000 www.jobs.vivaqua.beBrusseljobs@vivaqua.beJOB EVENT 28  09  2022 16 – 20 U in moodthe@home in class languageafornewNederlandsfrançais EnglishDeutsch Ελληνικά ةيبرع русский português italiano español Polski Schrijf je online in voor een dag-, avond- of zaterdagcursus of kom naar onze opendeurdag op woensdag 28 september van 13u00 tot 19u00 op de campus van de VUB, Pleinlaan 2, 1050 Elsene, gebouw D. Inscrivez-vous en ligne à un cours du jour, du soir ou du samedi ou venez à notre journée portes ouvertes le mercredi 28 septembre de 13h00 à 19h00 au campus de la VUB, boulevard de la plaine 2, 1050 Ixelles, bâtiment D Enrol online in day, evening or Saturday classes or come to our open day on September 28 from 1pm to 7pm on the VUB campus, Pleinlaan 2, 1050 Elsene, building D. courses @home and/or in class in: Brussel • Elsene • Jette • Laken • Neder-Over-Heembeek • Oudergem • Ukkel cvosemper.be DB768094I2

- Onderhoud en herstellingen van centrale verwarming- en sanitaire installaties.

Ons aanbod

Wij zoeken:

- Voorbereidende werken en installatie van airconditioningsystemen.

- Voorbereidende werken en installatie van ventilatiesystemen.

Programmatiediensthoofd Vrije Tijd en CC Den Blank initiatievengemeenschapsvormendeensamenwerkingenmet

“In een steeds veranderende context de werking en dienstverlening de dienst als team geeft me veel energie. Vanuit mijn functie draag ik bij aan het beleid en dat spreekt mij heel erg aan.”

van

0475/72 31 41

• 100% werkzekerheid op lange termijn.

Ter versterking zijn we op zoek naar een GEMOTIVEERDE INSTALLATEUR CENTRALE VERWARMING EN SANITAIR

Kijk snel op belgiumjobs.carrefour.eu

Profiel: • Je beschikt over het diploma A2/3e graad TSO elektromechanica, elektronica of mechanica

www.overijse.be/jobs

verbeteren

BEDIENDECONTRACT ONBEPAALDE DUUR

- Je krijgt een correcte verloning en extra voordelen.

- Installeren en opstarten van verwarmingsinstallaties en sanitaire installaties.

Aanbod: • Een grondige opleiding en regelmatige bijscholing

info:

- Oude installaties demonteren en verwijderen.

DB768486I2

Functie

Profiel

• Permanente ondersteuning • Goed evenwicht werk-privé

Konhef, een

liften.hefwerktuigendeenwettelijkevoertcontrole-organisme,erkendsinds1932keuringencontrolesuitvoorveiligheidvanen

DB768552I2 regiotalent.beWerk,een stap dichterbij. DB620012H9

Om onze groei verder zoekenverzekeren,tewij(m/v):

• Je geeft samen met je team van deskundigen vorm aan een inspirerende en vrijetijdsprogrammatie.verbindende

Heb je interesse? Misschien ben jij de collega die we zoeken! Stuur je cv en motivatie naar norkan@telenet.be of neem contact op via Meer https://norkan.be/

Norkan nv is sinds de start in 1994 uitgegroeid tot specialist-loodgieter in de regio Liedekerke en ver daarbuiten. Met onze jarenlange ervaring en expertise op vlak van centrale verwarming, sanitair, airco, ventilatie, badkamerrenovatie, ... zorgen we telkens voor een kwalitatief eindresultaat.

VAN

Interesse? Bezorg je sollicitatiebrief aan Konhef, t.a.v. dhr. V. Deckers, Gijzelaarsstraat 7-9-11, 2000 Antwerpen. info@konhef.be | www.konhef.be

• Een aangename KMO-werksfeer met behulpzame collega’s

• Je leidt de dienst en coacht je team met de nodige gedrevenheid en zorg.

- (Totale) badkamerrenovaties.

- Je krijgt kwalitatief materiaal ter beschikking.

DB767467I2

- Onmiddellijke indiensttreding is mogelijk.

Op zoek naar een job met pit?

INSPECTEURS/TECHNICI ELEKTROMECHANICA

- Je volgde een opleiding binnen het vakgebied (bouw, koeling, verwarming, sanitair, ...) of hebt al enige werkervaring. Aan een goede motivatie en gezonde zin om te werken hechten we het grootste belang.

PERSONEELSDIENST

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 48 of personeelsdienst@overijse.be.via

REGIO’S: BRUSSEL OF VLAAMS-BRABANT OF MECHELEN OF ANTWERPEN

DB766151H2

Zin in een uitdaging?nieuwe Wij aan!werven

• Je omarmt verenigingen.initiatievengemeenschapsvormendeensamenwerkingenmet

• Je bent dynamisch en kan zelfstandig werken met een groot verantwoordelijkheidsbesef • Enkele jaren ervaring in montage of onderhoudsfunctie is een pluspunt• Je bent in het bezit van een eigen wagen.

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs Solliciteren voor deze functie kan tot en met 12 oktober 2022.

- Je krijgt een gevarieerde, voltijdse job van onbepaalde duur.

- Je kan rekenen op de nodige begeleiding en ruimte om bij te leren en zelfstandig te werken.

• Een aantrekkelijke bezoldiging • Vergoeding van verplaatsingskosten en onkosten • Familiale hospitalisatieverzekering

- Voorbereidende werken en leggen van leidingen voor verschillende soorten verwarmingsinstallaties en sanitaire installaties.

Functie: Je bent verantwoordelijk voor het uitvoeren van periodieke controles van liften en hefwerktuigen in privé- en nijverheidsgebouwen.

- Je werkt nauwkeurig, klantgericht en hecht veel belang aan een goede service.

Technologieweek Het volledig programma vind je op www.braille.be Met de steun van DIGITAAL 10 > 11 OKT 2022 LIVE 13 > 15 OKT 2022 | 10.00 - 16.30 u. Kom ze ontdekken, vergelijken en testen bij de Brailleliga en op onze digitale kanalen tijdens de technologieweek. Gratis toegang. Vooraf inschrijven verplicht. Engelandstraat 57, 1060 Brussel T +32 (0)2 533 33 08www.braille.beBlindof slechtziend? Ontdek er de oplossingen die je leven vergemakkelijken!