BRUZZ - editie 1853 (12-07-2023)

‘Als ik terugkeer van vakantie zet ik altijd Angèle op’

De Nederlandse ambassadeur over zijn Brussel

Kleine porties, grote conflicten Chef-koks in de ban van foodsharing

‘Vrouwen met een opinie worden extra geviseerd’

Stripmuseum in de bres voor cartoonisten

Dierenasiel Veeweyde breidt fors uit

‘Honden zijn niet zomaar koopwaar’

22 ‘De speeches van Close zij n als een licht briesje op een hete dag’

Bram Van Renterghem luisterde naar de 11 juli-toespraken

26 ‘Ineens vroeg Erdogan haar om minister te worden’

Portret van twee Brusselaars die minister werden in het buitenland

05 EDITO

06 HET GESPREK Pieter Jan Kleiweg de Zwaan, de Nederlandse ambassadeur in Brussel

10 IN BEELD Ivan Put

12 IN DE KIJKER De verzamelde werken van Freddi Smekens

13 KORT GESPREK Lionel Van Rillaer is de nieuwe CEO van Inclusio

15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

16 COVERSTORY Op bezoek in het oudste dierenasiel van het land

24 BIG CITY Waarom zijn alle Brusselse openluchtzwembaden verdwenen?

24 BEESTIG BRUSSEL De paarden(koetsen) verdwijnen in de binnenstad

30 DE SLAAPKAMER van Isaac

32 GASTRONOMIE Foodsharing: een nieuwe trend met voor- en tegenstanders

36 NICK TRACHET Stovers

37 SELECT ‘Draw for change!’ in het Stripmuseum toont de pennenstrijd van zes vrouwelijke cartoonisten

Eat & Drink Anju

Smalltalk Lorenzo Gatto

De vijf inzichten Annabelle Van Nieuwenhuyse

Gerechten delen op restaurant is helemaal in, geïnspireerd door wat in Aziatische landen al langer de traditie is.

06/07 > 20/08/2023

BARBIE • L’ÎLE ROUGE

OPPENHEIMER 35MM

PASSAGES • SISI & ICH

THE VIRGIN SUICIDES 4K

LES DAMNÉS NE PLEURENT PAS

DELPHINE ET CAROLE, INSOUMUSES

THE HAPPIEST MAN IN THE WORLD

SOIS BELLE ET TAIS-TOI • VERA A STREETCAR NAMED DESIRE

LES DEMOISELLES DE ROCHEFORT

JEANNE DIELMAN, 23 QUAI DU COMMERCE, 1080 BRUXELLES

PEAU D’ÂNE • GHOST DOG 4K

TROIS COULEURS : BLEU • BLANC • ROUGE

THE MAN WHO KNEW TOO MUCH 35MM

E.T. 4K• JAWS 4K

DJ SET / AFTERWORK / FOOD & DRINK...

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Ellen Debackere, Anke Dirix, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

De zomer

Dit magazine is ons laatste nummer voor een korte zomerstop, met onder meer een interview met de Nederlandse ambassadeur in Brussel, Pieter Jan Kleiweg de Zwaan (zie p.6). De man houdt van Brussel. Hij treedt op als fietsambassadeur – dat een Nederlander zich met de fiets verplaatst lijkt vanzelfsprekend, maar voor een ambassadeur is dat het niet – en hij uitte zich in de BRUZZ podcast Radio Radzinski als fan van RSC Anderlecht én daar moet je dezer dagen wel iets voor over hebben.

Dat expats van onze stad gaan houden, is niet zo uitzonderlijk. De voorganger van Kleiweg de Zwaan verhuisde na zijn pensioen zelfs naar hier en hij staat daarin niet alleen. Toegegeven, onze gezondheidszorg, onze sociale zekerheid en soms zelfs belastingtechnische redenen helpen sommigen in hun beslissing om te verhuizen, maar er is meer. Brussel heeft iets wat je elders niet vindt, hoor je dan. Deze zomer willen we dat wat meer in de verf zetten op BRUZZ.be, BRUZZ radio, BRUZZ televisie én op onze sociale media onze BRUZZ kanalen. Daar kan je ook terecht voor het nieuws heet van de naald. Want zelfs al rust het magazine een paar weken uit, we blijven de actualiteit op de voet volgen. Geniet van de zomer, geniet van elkaar en geniet van Brussel.

Het volgende nummer van het magazine komt uit op woensdag 23 augustus.

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

FR Ce magazine est notre dernière édition avant une courte pause estivale, avec entre autres une interview de l’ambassadeur néerlandais à Bruxelles, Pieter Jan Kleiweg de Zwaan (voir p. 6). Il aime Bruxelles. Il agit en tant qu’ambassadeur pour les vélos – qu’un Néerlandais se déplace à vélo semble aller de soi, mais pas quand il s’agit d’un ambassadeur – et dans le podcast de BRUZZ Radio Radzinski, il a déclaré être fan du RSC Anderlecht, ce qui n’est pas non plus une évidence de nos jours. Il n’est pas exceptionnel que des expatriés se sont mis à aimer notre ville. Après avoir pris sa retraite, le prédécesseur de Kleiweg de Zwaan a même déménagé ici et il est loin d’être le seul. Il est sûr que nos soins de santé, notre Sécurité sociale et parfois même des raisons technico-fiscales expliquent le choix de Bruxelles, mais ce n’est pas tout. La ville possède quelque chose qu’on ne trouve pas ailleurs, entend-on parfois. Cet été, nous voulons mettre cela en avant sur BRUZZ.be, BRUZZ radio, BRUZZ télévision et sur nos réseaux sociaux. Vous y trouverez aussi les actualités les plus récentes. Car même si le magazine prend une pause, nous continuons à surveiller l’actualité de près.

Profitez bien de l’été et rendez-vous le 23 août pour une prochaine édition de ce magazine.

EN The issue you are holding in your hand right now is our last one before a short summer break and includes an interview with the Dutch ambassador to Brussels, Pieter Jan Kleiweg de Zwaan (see p. 6). He certainly loves Brussels. He also acts as bike ambassador. That a Dutchman gets around by bike seems obvious, but for an ambassador it is not. What is more, in the BRUZZ podcast Radio Radzinski, he outed himself as a fan of RSC Anderlecht and these days, that comes with a price tag. That expats end up loving our city is not that unusual. Kleiweg de Zwaan’s predecessor even ended up moving here after his retirement, and he is not the only one. Our healthcare, our social security and sometimes even our tax rules certainly play a part for some when they decide to move here, but there is more. You often hear people say that Brussels has something you won’t find elsewhere. This summer we want to highlight that a bit more on BRUZZ.be, BRUZZ radio, BRUZZ television and on our BRUZZ channels on social media. You can get the news hot off the press there too. Because even if the print magazine takes a rest for a few weeks, we do not stop following current affairs. Enjoy the summer, enjoy each other and enjoy Brussels.

The next issue of the magazine will be published on Wednesday 23 August.

“Brussel hee iets wat je elders niet vindt”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Nederlands ambassadeur Kleiweg de Zwaan verkent Brussel al fietsend

‘Brussel is als olijven eten: even wennen, maar daarna ongelooflijk van smaak’

De Nederlander Pieter Jan Kleiweg de Zwaan is niet alleen terug te vinden in zijn ambassade, maar ook op Twitter, in de tribune van Anderlecht of voor de klas in Brusselse beroepsscholen. En zelfs op de fiets, als nieuwe ambassadeur van Bike Brussels. Binnenlandse bemoeienis? “Natuurlijk niet. Fietsen is goed voor het milieu én de Nederlandse portemonnee.”

door Eva Christiaens en Steven Van Garsse foto’s Saskia Vanderstichele

In een uithoek van Brussel, tussen het Zoniënwoud en de tuinwijk Witte Vrouwen, ligt de residentie van Pieter Jan Kleiweg de Zwaan. Je Maintiendrai staat op grote inkompoort, de wapenspreuk van het koninkrijk Nederland. Kleiweg woont er nu drie jaar, met veel plezier. “In de diplomatie heb je niet zomaar te kiezen, maar ik was buitengewoon tevreden dat ik hier mocht beginnen,” vertelt de Nederlandse ambassadeur. “België is heel belangrijk voor ons als buurland en tweede handelspartner.”

Onlangs ontving u uw koningspaar in Brussel voor een staatsbezoek, het eerste sinds 2006.

PIETER JAN KLEIWEG DE ZWAAN: Ja, dat was bijzonder. Mijn koning en koningin zijn hier fantastisch ontvangen op het Paleis en in het Stadhuis. En er was een economische missie in Gare Maritime met vijfhonderd speeddates

rond klimaattechnologie. Vanuit die contacten komen later contracten. Er lopen nu al samenwerkingen tussen Brussel en Nederlandse steden rond stadslogistiek en duurzame bouw.

Kijken de meeste Nederlandse bedrijven vooral naar Vlaanderen of is ook Brussel interessant om te investeren?

KLEIWEG DE ZWAAN: De Vlaamse markt is natuurlijk dichterbij en vrij gemakkelijk om te opereren. Dat zie je bij Albert Heijn of Jumbo, die nog niet in Brussel zitten. Maar PostNL is toch heel actief in Brussel, de bank ING ook. Heel wat Nederlandse ondernemers willen hier zeker zakendoen.

En willen ze hier ook wonen? De stad Antwerpen telt dubbel zoveel Nederlanders als Brussel.

KLEIWEG DE ZWAAN: Ik geloof dat we in Brussel toch met zo’n tienduizend zijn. Veel

mensen werken bij de instellingen, lopen hier stage of studeren. Het zijn eigenlijk Lage Landers. Ze zijn even veel van jullie als van ons.

Hoe kijken zij naar Brussel? De stad kan best chaotisch zijn.

KLEIWEG DE ZWAAN: Brussel is natuurlijk een waanzinnige stad. Een heel mooie, met een heel diverse bevolking, maar je moet haar wel ontdekken. Het is bijna als olijven eten: je moet eraan wennen, maar daarna is er die ongelooflijke smaak. Net als in Rome heb je hier verschillende heuvels en kernen. De sfeer in Matonge is helemaal anders dan in de Europese wijk, de Vismarkt weer helemaal anders dan Anderlecht. Ik vind het belangrijk om al die facetten te leren kennen en mee te doen, want een ambassadeur hoort de ziel van een land te kennen. Dus ook de ziel van deze stad. Ik ging pas nog naar de Ommegang. ▼

BIO

• 55 jaar, geboren in New York als zoon van een diplomaat

• Volgde zijn schoolloopbaan in het Frans in New Delhi, Kopenhagen, Londen en Nairobi

• Studeerde geschiedenis in Frankrijk en Nederland

• Sinds 1994 diplomaat. Werkte al in Paramaribo, Parijs, Senegal en Den Haag

• Getrouwd en vader van drie

• Grote fan van voetbalclub RSC Anderlecht

Het gesprek. Nederlands ambassadeur Kleiweg de Zwaan

Wat vond u daarvan?

KLEIWEG DE ZWAAN: Heel bijzonder. Het is folklore, maar fijn om te zien hoe dat leeft bij al die Brusselaars. Ook de 20 kilometer door Brussel vind ik altijd een waanzinnig feest. Al die beentjes, de hele stad die leeft … Ik liep hem al drie keer. En ik heb een seizoenskaart bij Anderlecht met mijn zoon. Als ik aan metrohalte Sint-Guido de straat oploop en de vele tentjes rond het stadion zie, ongelooflijk. Dat is wat anders dan de stadions in

kan delen. Onderhandelingen die spelen, vraagstukken die vertrouwelijk zijn … Daar kan ik niets over kwijt, want ik ben maar een dienaar van de Nederlandse regering. Toch zijn er veel dingen die ik doe die de Belgen en Nederlanders wél mogen weten. Het hoort ook bij publieksdiplomatie om te tonen wat je doet om die relatie warm te houden. Sommige ambassadeurs doen dat anders of liever via Facebook, ik gebruik veel Twitter. En ja, soms deel ik dan ook privé-uitjes.

Nederland, die vaak buiten de stad zijn gebouwd.

Hoe komt u eigenlijk bij RSC Anderlecht uit?

KLEIWEG DE ZWAAN: Ik had als kind al veel met die club. Er speelden grote Nederlandse namen zoals Rob Rensenbrink en jullie hadden al shirtreclame voordat wij dat in Nederland hadden. Die grote G van Generale Bank, dat paars … Het was een mythische naam.

U hee pech dat u net deze periode in Brussel woont.

KLEIWEG DE ZWAAN: Ik heb een moeilijke tijd gehad (lacht). Het is zelfs zo erg dat ik in de kwartfinale van de Conference league voor Anderlecht heb gesupporterd, niet voor de Nederlandse club. Ik zat bij de thuismatch naast het bestuur van AZ Alkmaar, dus ik kon niet te hard juichen toen Anderlecht met 2-0 won. Uiteindelijk is Alkmaar doorgegaan, maar toch ben ik voor mijn club, mijn stad. Daar moet je voorzichtig mee zijn. ‘A diplomat should never go local.’ Je moet voldoende afstand bewaren, maar ik geniet wel van Brussel.

Toont u dat bewust online? U bent erg actief op Twi er.

KLEIWEG DE ZWAAN: Weet je wat het is? Ik doe heel veel dingen in mijn werk die ik niet

Als ambassadeur hoor je zo weinig mogelijk op kantoor te zijn. Ik geef bijvoorbeeld ook gastlessen over geopolitiek in scholen, zoals het technische Don Boscocollege in Sint-Pieters-Woluwe of het Imelda-instituut in Molenbeek. Dat voedt mij. Als diplomaat loop je het gevaar om alleen ministers of CEO’s te spreken. Ik vind het belangrijk om met alle lagen van de samenleving te praten.

Wat hebt u dan geleerd van die jongeren?

KLEIWEG DE ZWAAN: Ten eerste hoe zij en de leraren omgaan met de meertaligheid op school. In de klas mag je alleen Nederlands praten, in de speeltijd hoor je hen allemaal Frans praten of nog een derde thuistaal. Het is net zo boeiend om met hen te spreken over vredesprocessen in het Midden-Oosten of over vrouwenrechten. En over wat ze allemaal weten over Nederland. De grote

rappers zoals Boef en Lil’ Kleine kennen ze zeker. Toen ik eens zo’n gastles gaf in Charleroi, was dat niet zo.

In België moet u samenwerken met de federale overheid én de deelstaten. Hoe loopt die samenwerking met Brussel?

KLEIWEG DE ZWAAN: Heel goed. Het is natuurlijk het kleinste gewest en we zijn geen buren met jullie, maar we praten bijvoorbeeld over zero-emissie stadslogistiek of meertaligheid. Met jullie zeer gewaardeerde staatssecretaris Pascal Smet, die nu is vertrokken, had ik zeker ook zaken te doen.

Over Smet gesproken, wat vindt u van de Iraanse visa-affaire?

KLEIWEG DE ZWAAN: Dat is Belgische binnenlandse politiek. Daar spreek ik me niet over uit.

“De 20 kilometer door Brussel vind ik altijd een waanzinnig feest. Al die beentjes, de hele stad die lee ”

“Als diplomaat loop je het gevaar om alleen ministers of CEO’s te spreken. Ik vind het belangrijk om met alle lagen van de samenleving te praten”

Bij zijn ontslag zei Smet dat hij vond dat er te smalend werd gesproken over stadsdiplomatie, tussen burgemeesters in plaats van staatshoofden. Hoe kijkt u daarnaar?

KLEIWEG DE ZWAAN: Ik volg dat wel. Diplomatie is niet louter het monopolie van staten. Ngo’s spelen een belangrijke rol, bedrijven ook. Dat is al vijftig jaar aan de gang en maar goed ook. Ik vind dat subnationale overheden zoals steden of provincies ook een rol hebben in die buitenlandse politiek. Steden hebben een eigen klimaatbeleid, ze werken cultureel samen met elkaar … Ze kunnen een belangrijke rol spelen. Ik vind dat geen bedreiging, maar een verrijking. Uiteraard blijven consulaire zaken en defensie een nationale zaak.

U bent nu ook ambassadeur voor Bike Brussels. Is dat geen stap te ver?

KLEIWEG DE ZWAAN: Ik ben benaderd door Brussel Mobiliteit, maar wou zeker meedoen. Wat anonieme Twitteraars zeggen dan dat ik me niet hoor te bemoeien met binnenlandse politiek. Daar ben ik het niet mee eens. Het is in het algemeen belang om de fietscultuur in een stad te verbeteren. En bovendien – dat zeg ik on the record – hoe meer mensen fietsen, hoe beter voor de Nederlandse economie. Wij hebben de beste fietsfabrikanten ter wereld. Fietsen is dus

Pieter Jan Kleiweg de Zwaan: “Een ambassadeur hoort de ziel van een land te kennen. Dus ook de ziel van deze stad. Ik ging pas nog naar de Ommegang.”

reach’, (beeldt uit) waarbij je de autodeur als chauffeur met je rechterhand openmaakt, niet met links. Zo kijk je automatisch over je schouder achter je. Je moet het wel meekrijgen bij de rijlessen.

Een ander gedeeld thema tussen België en Nederland zijn drugs. Zijn er ook Nederlandse links in Brussel?

beter voor het milieu én de Nederlandse portemonnee.

Fietst u zelf in Brussel?

KLEIWEG DE ZWAAN: Jawel, en het gaat alsmaar beter. Ik ben natuurlijk Nederlandse steden gewend. Die zijn vlak en hebben een ongelooflijke infrastructuur. Brussel is daar nog lang niet, maar er verandert veel. Als meer mensen fietsen, moet je ook nadenken over hoe je ongevallen kan voorkomen. Daar loopt trouwens een interessante discussie over. In Nederland hebben wij ‘the Dutch

‘BRUXELLES, C’EST COMME MANGER DES OLIVES’

KLEIWEG DE ZWAAN: Daarover kan ik niets kwijt, maar onze ambassade werkt zeker samen met jullie politie en justitie. Het is een heel belangrijk onderwerp, maar een ingewikkeld. Op het vlak van veiligheid en handel in de havens wordt heel nauw samengewerkt, want tegen narco-criminelen moet je keihard optreden. Daarnaast heb je de kant van de gebruikers. Als het gaat om softdrugs, moet ik in België vaak uitleggen hoe het Nederlandse beleid werkt. Dat wij in coffeeshops geen drugs legaliseren, maar gedogen, omdat we denken dat we zo de excessen in de gezondheidszorg kunnen beperken. Ik weet dat bepaalde Brusselaars dat ook interessant vinden en heb er al over gesproken met jullie burgemeester en met politici van het Gewest. Maar daar is democratisch debat voor nodig, het is jullie keuze.

Hebt u nog zomerplannen in Brussel?

KLEIWEG DE ZWAAN: Dit jaar gaan we met het gezin naar Amerika, maar je zou hier ook heerlijk vakantie kunnen vieren. Als wij in de auto terugkeren van vakantie, zetten wij altijd keihard Angèle op als we de straat in rijden. Dat lekkere nummer ‘Bruxelles je t’aime’, waar ze ook nog een beetje Nederlands spreekt. Dan hebben we het gevoel dat we weer thuis zijn.

‘BRUSSELS IS LIKE A SERVING OF OLIVES’

FR L’ambassadeur néerlandais Pieter Jan Kleiweg de Zwaan aime sortir de son bureau. Vous le trouverez sur Twitter, dans la tribune d’Anderlecht ou devant une classe dans des écoles professionnelles bruxelloises. Il est même devenu ambassadeur pour plus de pistes cyclables à Bruxelles. « Certains disent que je me mêle de politique intérieure. Je ne suis pas d’accord. Ces pistes cyclables relèvent de l’intérêt général et c’est bon pour l’économie néerlandaise. » Pour lui, Bruxelles, c’est comme manger des olives. « Il faut s’y habituer, mais dès que c’est fait, le goût est incroyable. »

EN Dutch ambassador Pieter Jan Kleiweg de Zwaan spends as little time in the office as possible. You can find him on Twitter, in the Anderlecht stands or in front of the class in vocational schools in Brussels. And now he is even an ambassador for more bike lanes in Brussels. “Some Twitter users say that this makes me meddle in domestic politics. I don’t agree, it is in the general interest to improve the cycling culture in a city and it is good for the Dutch economy.” In turn, he compares Brussels to a serving of olives. “You have to get used to it, but then there is that incredible taste.”

Zomerstraat in Molenbeek

De meisjes in de blauwe hangmat kijken argwanend. Ze vertrouwen het niet. Wat niet? De jongens, die spelen met waterpistolen en elkaar natspuiten op een warme zondag. De middelste, met het witte T-shirt, neemt de vlucht vooruit en kiepert een hele emmer over zich uit. Dat maakt hem stoer en ook onkwetsbaar. Hij kan door niemand meer geraakt worden. Omdat veel mensen niet op vakantie kunnen gaan, richt Molenbeek in de maanden juli en augustus Zomerstraten in, waarbij het verkeer op slot gaat, en kinderen (en ouders) de ruimte krijgen om onbekommerd buiten te ravotten. Wat zich dan ontvouwt? Puur plezier. En jongens die meisjes plagen (en liefde vragen). MG

In de kijker.

Collega’s eren dichter en columnist Freddi Smekens in bloemlezing

Voormalig BRUZZ-journalist Freddi Smekens was voor alles dichter en cursiefjesschrijver. Bij uitgeverij Fluxenberg is nu een kloeke verzameling van eerder gepubliceerde, maar ook ongepubliceerde gedichten en columns verschenen, vergezeld van introductieteksten door schoon volk als Frank De Crits, Marc Didden en Josse De Pauw.

door Michaël Bellon

Freddi Smekens is de nom de plume van Freddy Smekens, die tot zijn pensioen in 2011 jarenlang columns schreef voor BRUZZ. Maar Smekens maakte sinds eind jaren 1960 al op een geheel eigen manier furore als een stadsdichter avant la lettre, die tegelijk scherp kon uithalen en zwanzend kon zalven.

Op zijn bundels Merkwaardig verdriet uit 1977 en (entropie) uit 1988 na verscheen het werk van Smekens echter heel verspreid. Nu vulden uitgever Johan Wambacq van Fluxenberg en Smekens’ zus Viviane alsnog de leemte door een boek van meer dan driehonderd bladzijden samen te stellen. In

Mijn naam is Celsius schetsen schrijverskompanen als Frank De Crits, Jan Struelens, Toon Van Scharen en Henri Vandenberghe bovendien de literaire scene aan de VUB van de jaren 1960 en 1970 waarin dat werk tot stand is gekomen. Andere ooggetuigen als Marc Didden, Josse De Pauw en Johan Verminnen halen herinneringen op aan hun momenten in het gezelschap van Smekens.

“Ik vind het echt een heel mooi vormgegeven en goed gecomponeerd boek dat een bijna volledig beeld geeft van zijn werk,” vertelt Viviane Smekens. “Johan Wambacq heeft veel bijeengezocht, van onuitgegeven gedichten uit

verschillende archieven, tot vroege columns uit Brussel Deze Week die onze vader inplakte in een schriftje. Ik heb Freddi en onze moeder Mariette, die nu 96 is, gisteren nog uit het boek voorgelezen, en ook al gaf hij geen commentaar, ik voelde dat hij er in stilte toch wel van genoot. Af en toe laste ik midden een gedicht een stilte in. Het was fijn om hem dan het vervolg te horen mompelen. Velen kennen Freddi alleen van het café, en hij was niet iemand die zijn emoties op tafel legde, maar hij heeft ook trieste dingen meegemaakt die terugkomen in zijn teksten. Het nachtelijke blauw en zwart dat vormgever Dooreman heeft gekozen voor de cover past dan ook wonderwel bij Freddi’s toch wel getormenteerde wereld.”

In het nieuws omdat Van oud-BRUZZjournalist Freddi Smekens verschijnt met Mijn naam is Celsius een bloemlezing van gedichten en columns.

Over welk dossier gaat het?

Freddi Smekens maakte sinds eind jaren 1960 op een geheel eigen manier furore als een stadsdichter avant la lettre.

Freddi Smekens (1949) groeide op in Anderlecht, en ging in 1968 Germaanse studeren, tot de legendarische filosofieprofessor Leopold Flam op een mondeling examen vroeg waarover zijn scriptie ging, en Freddi zou geantwoord hebben dat de professor betaald werd om dat te weten. Dat Smekens als Anderlechtenaar voor RWDM supporterde wordt aan dezelfde weerbarstigheid toegeschreven, en dat hij op 11 juli liever Frans praatte ook. “Hij noemde mij die dag steevast François, en ik hem Monsieur Alfred of Fred tout court,” schrijft Frank Schlömer.

De Crits noemt de toon van Smekens als dichter vaak cynisch en negativistisch en ziet terugkerende thema’s als de stad, de nacht, de duisternis, een afschuw voor geweld, oorlog en godsdienst, alsook een heftig verlangen naar de liefde, de zomer, en de kroeg. Tegenover scherpte en sarcasme stond ook droge humor. Johan Verminnen herinnert zich nog een paar verzen op een bierkaartje, die ook in het boek staan: “In Scheut de Schone / alwaar ik woon / leven de Paters / van een

VIVIANE SMEKENS

Kort gesprek. CEO Lionel Van Rillaer

klein loon. // Sommigen stierven / in eenzame streken / na moeizame preken. / De rest op de Ninoofsesteenweg / met over te steken.”

Teerlingen gooien

Henri Vandenberghe, later onder meer organisator van Brosella, weet nog hoe Smekens in 1968 betrokken was bij de oprichting van het poëzietijdschrift HAND, niet veel meer dan “een gestencild blad dat met zweet, bloed en nietjes aan elkaar hing”. Vandenberghe en Smekens schreven toen samen sonnetten. “Het rijmschema bepaalden we door met teerlingen te gooien, en het onderwerp door iemand geblinddoekt naar een stuk in de krant te laten wijzen.” HAND leidde op zijn beurt weer tot meer poëzieavonden, nieuwe aanhangers, en een biotoop waarin in 1971 een ander bescheiden literair tijdschrift Enklave ontstond.

Dat “werken nooit hoog op Freddi’s prioriteitenlijstje heeft gestaan,” komt uit de getuigenis van (culinair) journalist Dirk De Prins. Als hoofdredacteur van Deze Week in Brussel, haalde De Prins Smekens naar de redactie van de Uit-krant die uiteindelijk mee zou uitgroeien tot BRUZZ. Zus Viviane nuanceert: “Niet willen werken voor een baas was voor velen van onze generatie een vorm van grootspraak, maar discipline had hij wel. Ondanks zijn cafébezoek heeft hij nooit een werkdag gemist.”

In zijn hoedanigheid als journalist had Freddi soms legendarische ontmoetingen met geamuseerde interviewees als Eddy Merckx, Raymond Goethals en Willem Frederik Hermans. Een groot deel van het vijftigtal cursiefjes uit BRUZZ dat in het boek is opgenomen, behandelt het Brusselse dialect. Zo wijst de Brusseleir van ’t Joêr 2005 erop dat je meer geloofwaardigheid geniet wanneer iemand je “‘k geluuf er niks van!” toesnauwt, dan wanneer je het houdt bij een schouderophalend “Da kan zaain”. En antwoordt iemand “Slecht!” op de veelgestelde vraag “Oo est?”, dan vervolg je best met: “Da doo ma plezeer.”

Mijn naam is Celsius, Freddi Smekens, Fluxenberg, 303 blz., www.fluxenberg.be

Nu in Passa Porta Boekhandel en te bestellen via flux@fluxenberg.be (24,90 euro/32 euro verzending inbegrepen). Vanaf september in alle boekhandels.

Lionel Van Rillaer is de nieuwe CEO van Inclusio, een Brussels en beursgenoteerd vastgoedbedrijf dat inzet op de verhuur van sociaal patrimonium. “Wij vragen de Brusselse regering om de huurprijzen bij sociale verhuurkantoren a ankelijk te maken van de buurt.”

U wordt in augustus CEO, maar werkt al vanaf dag één bij Inclusio. Ik was in 2016 de enige werknemer, naast de CEO. Nu telt ons team 16 mensen en hebben we alleen al in Brussel 644 betaalbare huurwoningen, van koten tot 5-slaapkamer-appartementen. We verhuren ook kantoren aan vzw’s met een sociaal doel en aan instanties als het Rode Kruis voor de opvang van asielzoekers of daklozen. Gemiddeld ligt onze huurprijs dertig procent onder de marktprijs.

Hoe kan u dan winst boeken? Uw bedrijf is beursgenoteerd. Dat is moeilijk. De financiële winst is niet enorm en onze beurskoers is flink gezakt sinds 2020. Vorig jaar kregen onze aandeelhouders toch een nettodividend van 3,2 procent. Dankzij onze beursgang hebben wij de miljoenen opgehaald die we wilden. Zo hebben we nu nog altijd 150 miljoen euro eigen fondsen. Daarmee kunnen we, samen met leningen, onze portefeuille in Brussel uitbreiden. Ooit zullen we nog kapitaal moeten ophalen, maar ik maak me er geen zorgen over dat dat zal lukken.

Betalen de sociale huurders dan niet te veel als er nog winst is?

Wie bij een openbare vastgoedmaatschappij huurt, betaalt ook kosten voor onderhoud en personeel. Het verschil is dat de huur daar afhangt van je inkomen. Wij verhuren onze woningen via sociale verhuurkantoren (SVK’s) tegen vaste prijzen. Voor een flat met twee

slaapkamers is dat 683 euro per maand. Wie te weinig verdient, kan een tegemoetkoming vragen via de overheid. Ons voordeel als privéspeler is dat we sneller kunnen werken dan de openbare sector. We kiezen studiebureaus, architecten en aannemers zonder openbare aanbesteding. En we hebben door onze kleinere projecten minder last van nimby-klachten (not in my backyard, red.).

De meeste sociale woningen liggen in het noorden en westen van Brussel. Wanneer volgen de projecten in Ukkel of Watermaal-Bosvoorde?

Dat is bijna onbetaalbaar, want je moet de panden eerst kunnen kopen. Eén uitzondering zijn onze 80 appartementen in een oud kantoorgebouw in Sint-Lambrechts-Woluwe. Wij vragen de Brusselse regering om de huurprijzen bij SVK’s afhankelijk te maken van de buurt. Zo zouden huurders in Ukkel meer moeten betalen dan in Molenbeek, en blijft het rendabel om te investeren. EC

“Gemiddeld ligt onze huurprijs dertig procent onder de marktprijs”

‘Als privéspeler kunnen we sneller werken dan de openbare sector’

Beeldcolumn.

gaat aan de haal met de actualiteit

Kim

Samenleving. Op bezoek in Veeweyde, het oudste dierenasiel van België

‘Mensen willen huisdieren kopen als een Amazon-pakje’

Meer ruimte voor de dieren, extra verblijven en een modernere infrastructuur: het oudste dierenasiel van het land trekt 8 miljoen euro uit voor een forse uitbreiding. Hoog tijd voor een bezoek aan Veeweyde. “Over 10 à 15 jaar hebben we wellicht een Google Translate voor dieren.”

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Samenleving. Op bezoek in Veeweyde, het oudste dierenasiel van België

Als Ludivine Nolf de deur van een kattenverblijf opent, draaien plots vier kattenkopjes simultaan in onze richting, op zo’n meter afstand. Dat kittens vertederend zijn, wisten we voor ons bezoek al. Maar dat doet niets af aan de hypnosekracht van het kattenkwartet in de mand voor ons. “Kan u erbij schrijven dat ze allemaal al gereserveerd zijn?” drukt communicatieverantwoordelijke Nolf ons op het hart. “Voor kittens zijn er altijd wel gegadigden, bij volwassen katten ligt dat soms anders.”

Terwijl de kittens besluiten dat paniek op zijn plaats is – eentje blijft daarbij als een ware klifhanger aan de eerste verdieping van zijn verblijf bengelen – werpen we een blik op het grote kattenverblijf voor de volwassen

dieren. De ruimte doet wat denken aan een XL-kattencafé, waarvan de inwoners op deze hete dag nergens zin in hebben. Er is geen slecht moment voor een dutje, luidt een bekend kattenspreekwoord, dat hier volop wordt beleefd.

De kittens van daarnet zitten samen met de moeder in een quarantaineverblijf. Daarvan heeft Veeweyde er maar acht. Dat beperkte aantal maakt van die verblijven de flessenhals die de opname van meer katten blokkeert. Het is een van de redenen waarom de eerbiedwaardige instelling wil uitbreiden. De quarantainecapaciteit wordt opgetrokken tot maximaal 64 dieren. Het maximale aantal honden – vandaag zijn het er 45 – zal na de werken tot 176 groeien.

De werken moeten niet enkel meer opvangplekken creëren, dieren die in de

toekomst bij Veeweyde terechtkunnen, zullen er over fors meer ruimte en twee nagelnieuwe verpleegzalen beschikken. Acht miljoen euro trekt het dierenasiel in Anderlecht daarvoor uit, bijna uitsluitend eigen middelen. “We leven vooral van ledenbijdragen en giften, onder meer aanzienlijke erfenissen,” zegt Nolf. “Maar met deze uitgave on mange notre pain.” Een blik op de jaarcijfers van het asiel bevestigt dat. In 2021 bedroeg het eigen vermogen nog ruim 29 miljoen euro, waar nu een flinke hap van verdwijnt.

Held van het slachthuispersoneel

Vertederend, deze vier kittens in hun mandje. Zij verblijven nog even met hun moeder in een quarantaineverblijf.

Veeweyde ligt in Anderlecht, pal op de grens met Dilbeek en is zowat de moeder van alle dierenasielen in ons land. De vestiging opende al in 1908 onder impuls van Jules Ruhl, doctor in de wetenschappen en fervent activist voor dierenrechten. Ruhl breidde zijn netwerk van asielen niet enkel gestaag uit, hij schreef ook eigenhandig de eerste wet op de dierenbescherming van 1929. Zijn engagement beperkte zich trouwens niet tot dieren. Toen hij in de slachthuizen merkte in welke omstandigheden het personeel er werkte, trok Ruhl zich het lot van slachtdieren én slachters aan. Bij het slachthuispersoneel leverde het hem de titel ‘notre président’ op.

Het asiel doet meer dan dieren opvangen die afgestaan, achtergelaten of in beslag genomen werden. De ruim dertig medewerkers speuren ook eigenaars van verloren gelopen exemplaren op, er zijn reddingsteams op de baan en de instelling begeleidt uiteraard ook kandidaten voor adoptie. Elke maand verlaten zo dertig tot veertig dieren Veeweyde naar een nieuwe thuis. Dat kan om katten en honden gaan, maar evengoed om konijnen of andere knaagdieren. Of zoekt u dringend een ecologische grasmaaier voor die weide achter het huis? Dan kan u hier zelfs schapen adopteren, die in beslag genomen werden in het kader van het Offerfeest.

“Wat er de voorbije jaren veranderd is? Dat mensen steeds minder tijd lijken te nemen om een dier te kiezen,” merkt Ludivine Nolf op. “We zijn daarin een spiegel van de maatschappij. Nogal wat bezoekers zouden liefst gewoon een dier kopen zoals in een winkel, terwijl wij de voorbije jaren net meer tijd steken in de juiste keuze en in de begeleiding van wie wil adopteren.” Het is een fenomeen dat

professor Maarten Reesink, expert in mens-dierrelaties in Amsterdam, herkent als we later met hem bellen. “Het is een beetje zoals het pakje van Amazon waarvan je ook gewoon bent dat je altijd kan bestellen en heel snel krijgt.”

Dierenarts Axelle Buzet merkt dan weer op dat dieren zelden naar het asiel gebracht worden omdat er iets mis mee is. “De oorzaak ligt bijna altijd bij de mensen die ze afstaan: ze zijn verhuisd, gescheiden, er zijn kinderen op komst of ze hebben geen tijd om hun hond degelijk op te voeden, waardoor die dan gedragsproblemen ontwikkelt die je kan vermijden.”

Mechelaar als mode

We laten het kattenverblijf achter ons en begeven ons richting hondenweides, waar vrijwilligers Brigitte (68) en Chloé (24) elk met een dier op stap zijn. Chloé is studente grafische vormgeving en komt een dag per week naar het asiel. Vandaag heeft ze een American stafford bij, die verkoeling zoekt in een minibadje. Met de Mechelse herder is het een van de twee rassen die samen goed zijn voor liefst tachtig procent van alle honden in het asiel. “Het zijn stoere rassen die in de mode zijn, maar mensen

schaffen ze aan zonder te beseffen wat die honden echt nodig hebben,” legt Nolf uit. “In het geval van de Mechelaar is dat bijvoorbeeld héél veel beweging en aandacht. Je gaat er liefst vier keer per dag mee wandelen, tot een uur lang. Maar wie heeft die tijd?”

Brigitte heeft dan weer de jonge beagle Tairo bij, die, zo zegt ze, nog véél moet leren. Telkens als de jachthond de American stafford in het perceel ernaast opmerkt, gaat hij inderdaad als een dolle te keer, waarna hij kordaat terecht wordt gewezen door Brigitte. De vrijwilligster – een van de vijftien bij Veeweyde – komt dan ook al bijna tien jaar

over de vloer. “Voor mijn pensioen werkte ik als verpleegster op intensieve zorgen. Het vrijwilligerswerk hier had ik nodig om mijn werk los te laten. En nu ik op pensioen ben, is er nog meer tijd. (Kordaat) Tairo, ‘stop’ heb ik gezegd!”

Veeweyde is maar een van de negen dierenasielen in Brussel, maar samen met Help Animals en het Blauwe Kruis behoort het wel tot de grootste. Die negen asielen zagen vorig jaar 5.070 dieren passeren, een cijfer dat 40 procent lager ligt dan in 2019. “We schrijven dat graag aan het beleid toe, de sterilisatie van katten is ondertussen verplicht sinds de vorige legislatuur,” legt

De nieuwe gebouwen van dierenasiel Veeweyde, met op de achtergrond de Luizenmolen van Anderlecht.

“Wij steken bewust meer tijd in de keuze van het juiste dier en in de begeleiding van wie wil adopteren”

Ludivine Nolf Communicatieverantwoordelijke Veeweyde

Samenleving. Op bezoek in Veeweyde, het oudste dierenasiel van België

Pauline Lorbat uit, woordvoerster van minister van Dierenwelzijn Bernard Clerfayt (Défi). “Ook de sensibilisering van de bevolking lijkt effect te hebben, mensen gedragen zich steeds verantwoordelijker. Maar de afname kan ook aan een kleinere capaciteit of een sluiting in asielen liggen, ja.”

Dat de stroom aan dieren vermindert, merkt Veeweyde niet echt. Het Blauwe Kruis (met een asiel in Vorst) wél. “Ik wil dat positief interpreteren, het lijkt erop dat mensen hun dieren minder snel willen achterlaten,” zegt directeur Mortimer Van der Meeren. “Ze zijn ook steeds minder geneigd om zomaar een dier op het internet te kopen.”

Onder tafel van het lachen

Die trend beperkt zich niet tot Brussel of België. Professor Reesink ziet in Nederland ook een evolutie om minder in een klassieke dierenwinkel te gaan kopen, waar geregeld dieren uit broodfokkerijen worden verhandeld. “Daar krijg je bovendien die typische impulsaankopen, waarbij het vaak de kinderen zijn die mogen beslissen. Dat is niet de beste manier om voor een dier te kiezen. Omdat dieren geen koopwaar zijn, maar ook omdat onze dierenasielen tegelijk vol zitten met heel fijne dieren waar niets mis mee is, zoals die dierenarts van u terecht opmerkte.”

Reesink was in Nederland de eerste om mens-dierstudies te introduceren. Toen hij

het voorstel bij de universiteit indiende, werd dat aanvankelijk op hilariteit ontvangen. “Ik hoorde dat men echt onder tafel lag bij die vergadering,” zei de professor daarover eerder in een interview met Het Parool. “Gelukkig was er iemand die toch even ging googelen en op duizenden hits stootte uit de Angelsaksische wereld.”

Sinds Jules Ruhl Veeweyde oprichtte in 1908 veranderde onze kijk op dieren danig, dat beseft Reesink als geen ander. “We zien onze huisdieren steeds meer als volwaardig lid van de familie, recent onderzoek toont nog dat negentig procent van de huisdiereigenaars met die stelling akkoord gaat. Voor de Tweede Wereldoorlog was dat helemaal ondenkbaar. Toen hadden dieren die je thuis hebt vooral een nutsfunctie: honden voor de jacht en bewaking, katten om muizen te verdelgen.”

Na de oorlog kwam daar verandering in. “We laten die huisdieren steeds vaker binnen, waardoor we ze meer zien en als echte individuen gaan beschouwen,” zegt Reesink. “Daarbij komt dat onze weten-

“We zien onze huisdieren steeds meer als volwaardig lid van de familie. Dat was voor de Tweede Wereldoorlog ondenkbaar”

Maarten Reesink

Expert mens-dierrelaties

De huidige ruimte voor de opvang van honden en katten is niet groot genoeg, daarom breidt Veeweyde fors uit.

De katjes in Veeweyde krijgen verzorging. Elke maand verlaten dertig tot veertig dieren het asiel voor een nieuwe thuis.

schappelijke kennis over dieren ook is gegroeid. We zien daardoor dat ze meer op ons lijken dan we vroeger beseften.” En ook de opkomst van dierenrechtenorganisaties zoals die van Jules Ruhl hebben een grote impact, geeft de professor mee.

“Een van de wonderlijke aspecten van onze cultuur is dat we erin slagen om ons meer met onze huisdieren te vereenzelvigen, maar tegelijk zo onzichtbaar mogelijk houden wat er in de bio-industrie gebeurt met dieren die we eten. Zelfs op ons bord: het is geen toeval dat veel vlees eerder als een voorgeperst blokje komt dan als een herkenbaar lichaamsdeel, daar is over nagedacht.”

Wat zouden de varkens zeggen?

De voorbije vijf jaar ziet Reesink weer nieuwe ontwikkelingen. “De wetgeving rond dierenrechten evolueert nu erg snel, onder meer onder druk van themapartijen, zoals de Nederlandse Partij van de Dieren. Verder ontwikkelt de gezondheidszorg voor dieren zich bijzonder snel. Dat is goed, maar het wordt daardoor tegelijk veel duurder. Ik heb 1.500 euro uitgegeven om te laten onderzoeken waarom mijn kat niet at, dat kan niet iedereen. Uiteindelijk ken ik het antwoord trouwens nog steeds niet, maar mijn kat eet wel opnieuw.”

Een laatste ontwikkeling die de academicus en auteur van het boek Dier en Mens mateloos boeit, is de rol die artificiële intelligentie (AI) kan spelen. “De Amerikaanse onderzoekster Karen Bakker voorspelde net dat we over tien tot vijftien jaar een Google Translate zullen hebben voor dieren. Dat kunnen we dan gebruiken in het asiel of thuis, waar die dieren nog meer deel van het gezin kunnen worden. Maar we zouden ook versteld kunnen staan van wat beesten in de bio-industrie ons te vertellen hebben. Een

‘UN REFUGE POUR ANIMAUX N’EST PAS UN MAGASIN’

FR Le plus ancien refuge pour animaux du pays va investir 8 millions d’euros dans des travaux d’agrandissement. Veeweyde, à Anderlecht, à deux pas de la frontière avec Dilbeek, existe depuis 1908. Depuis quelques années, le refuge s’est surtout concentré sur l’accompagnement des personnes souhaitant adopter un animal. Mais beaucoup voient l’asile comme un magasin, où tout doit aller vite. « Ils veulent adopter un animal comme on achète un colis sur Amazon », explique le professeur Maarten Reesink de l’Université d’Amsterdam.

kip zal misschien niet zo welbespraakt blijken, maar ik ben erg benieuwd naar wat varkens zullen zeggen over hun leefomstandigheden. Die zijn best wel intelligent.” Terug naar Veeweyde. Daar begrijpen vrijwilligsters Brigitte en Chloé hun honden ook zonder Google Translate. Het begrip blijkt wederzijds: de hypernerveuze Tairo blijkt nog steeds mateloos geboeid door zijn buur, de American stafford, maar laat het blaffen alvast achterwege. Brigitte glimlacht: “Komt wel goed.”

‘AN ANIMAL SHELTER IS NOT A SHOP’

EN The country’s oldest animal shelter is investing 8 million euro in a major expansion. High time for a visit to Veeweyde in Anderlecht, right on the border with Dilbeek, that has been around since 1908. More recently, the shelter has started spending more and more time counselling those who want to adopt an animal. At the same time, many prospective adopters want just the opposite and see the shelter pretty much as a shop where things have to go fast. “Many people want to buy pets as an Amazon delivery,” says professor Maarten Reesink of the University of Amsterdam.

Veeweyde leeft van giften en erfenissen. Schenkers kunnen een vermelding krijgen.

In Veeweyde geven katten zelfs het juiste uur aan.

Wat Vlamingen van Close kunnen leren

Net als altijd zijn er ook dit jaar weer heel wat toespraken ter ere van de Vlaamse feestdag. Die van burgemeester Philippe Close (PS) steekt er telkens met kop en schouders bovenuit. Vlaamse politici kunnen van hem nog iets van leren.

Een prettige feestdag. Dat is wat we elkaar doorgaans wensen bij feestelijkheden. Die pret is soms ver te zoeken als de Vlaamse feestdag eraan komt. Zo zijn er Vlaams-Brusselse parlementsleden die net dan nog eens aanstippen dat veel Vlaams-Brusselse instellingen weigeren om het Vlaamse logo te gebruiken. “Vlaanderen is wel goed om te financieren, maar een logo blijkt vervolgens gevoelig te liggen? Onbegrijpelijk,” klonk het zondag. Dat bijna 90 procent van die instellingen wél het logo gebruikt, laten we even buiten beschouwing. Het is vooral de toon van de communicatie die opvalt: niet feestelijk, maar negatief. Ook negatief, intimiderend zelfs, was de reactie van Koen Daniëls (N-VA), op een tweet van een Gentse professor. Zij noemde de Vlaamse strijdvlaggen en nationalistische preek in een kerk in Melle akelig. “En hoe akelig vindt u de onderwijs- en onderzoeksmiddelen van Vlaanderen voor uw Vlaams onderzoek aan een Vlaamse instelling, afkomstig van Vlamingen die op 11 juli hun Vlaamse Feestdag vieren?”

schreef hij dreigend. De speeches van voorzitters en minister-presidenten zijn nauwelijks positiever. Tom Van Grieken (Vlaams Belang) gebruikte zijn tijd zaterdag in Aalbeke om tegen de N-VA-leiders uit te varen, die hij laf en bang noemde,

de broek afstekend voor de Franstaligen, en met die op de enkels hangende broek “al voor de verkiezingen plat op de buik te gaan”. De verkiezingen van juni volgend jaar worden minstens zo spectaculair als 11 juli 1302, zei hij: “Alleen zijn goedendags uit de mode, dus doen we het via het stempotlood.”

Vorig jaar kreeg Vlaams Parlementslid Liesbeth Homans (N-VA) dan weer de lachers op de hand, per ongeluk wel, toen ze na te hebben uitgeweid over corona, Oekraïne, Catalonië en ons rampzalige staatsbestel, de verschrikkingen van het parlementaire ambt opsomde en eindigde met: “Met deze hoopvolle boodschap wil ik afronden.”

Jan Jambon (N-VA) deed tenminste nog een poging tot optimisme. Zowel vorig jaar als deze maandag beklemtoonde hij dat Vlamingen best wat fierder mogen zijn. “We spelen in veel domeinen Champions League maar beseffen dat niet altijd. We zijn als flandriens op ons best als de wind tegenzit, de berg op. Die houding is prima, maar het mag ons niet beletten enthousiast in het leven te staan.”

Maar dat enthousiasme belichamen, doet hij niet, eerder is het een smeekbede. “Ook ik snak naar meer positivisme en geloof in vooruitgang.”

Enter Philippe Close (PS), burgemeester van de Stad Brussel, nog

altijd de hoofdstad van Vlaanderen. Zijn speeches zijn als een licht briesje op een drukkend hete dag. Het geheim? Humor, om mee te beginnen – iets wat bij alle voorgaande sprekers ontbreekt. Zo grapte Close de afgelopen jaren over de fusie van de 19 Brusselse gemeenten, feliciteerde hij de Vlaamse overheid met de Rolling Stones op de affiche van Brussel Danst, noemde hij Brussel spottend een deel van de ‘parking’ en lachte hij met zichzelf als Waalse PS’er, of met de verloren WK-finale tegen de Fransen.

Bij Close krijg je ook het gevoel dat het ergens wel de goede kant op gaat. Met Brussel, met de Vlamingen in Brussel. Hij beklemtoont de vooruitgang: het ‘je ne parle pas le néerlandais’ wordt schaarser. De wil om het Nederlands te leren, was nog nooit zo groot. De Nederlandstalige cultuurhuizen zijn top. De ‘flamands’ zijn de sterke mannen en vrouwen op de toekomstige arbeidsmarkt. Enzovoort.

Tegenstanders zullen opwerpen dat hij zijn kop in het zand steekt, maar dat is niet zo. Zijn uitspraken zijn gebaseerd op feiten, op studies. Dat er desondanks nog veel werk op de plank ligt, beklemtoont hij elk jaar opnieuw.

Maar hij lijkt de Vlamingen in Brussel oprecht graag te zien en hen veel plaats te geven.

Kortom, na zijn speeches ben je goedgezind, en heb je zin om tezamen een pintje te drinken op het binnenplein van het Stadhuis. Om even alle bekommernissen te vergeten en de Vlaamse feestdag effectief te ... vieren. Ook dat samenbrengen is een taak van politici, en die kunst verstaat Close het best van allemaal.

“Ook dit jaar komt de beste 11 juli-speech van een Franstalige”

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Philippe Close, burgemeester van Brussel, hier vorig jaar op de Vlaamse feestdag met onder anderen Liesbeth Homans, speecht ook elk jaar op 11 juli.

Big City.

Waarom zijn alle Brusselse openluchtzwembaden verdwenen?

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Roger uit Molenbeek. Volg ook de Instagram pagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

De

drie grote Brusselse openluchtzwembaden waren enorm populair, toch gingen ze dicht.

Hoe kwam dat?

Ook deze zomer kunnen we gelukkig weer plonzen in het bad van Flow, aan het Biestebroekdok. Maar dat dat de enige plek is waar we in Brussel in de openlucht kunnen zwemmen, blijft een van de grootste pijnpunten van onze stad. Pool is Cool ijvert al jaren voor een definitief openluchtzwembad, want dat moeten de Brusselaars al 50 jaar missen. Voor er in de negentiende eeuw hier en daar zwembaden gebouwd werden in Brussel zochten de Brusselaars in de zomer verkoeling in rivieren, zoals de Zenne. Dat was echter om verschillende redenen niet aan te raden. De Zenne was voor de overwelving een open riool: de meerderheid van de huishoudens in het centrum stortte er haar vuil

Brusselse paarden gaan met pensioen

De paardenkoetsen in de historische binnenstad hebben hun laatste rit gereden. Aki, Vegas, Luka en Aico worden weldra vervangen door elektromotoren.

Wie regelmatig in het centrum komt, kent het geluid van klapperende hoefijzers tegen de straatstenen. Tien jaar lang lood-

sten Thibault Danthine en zijn collega’s toeristen, bruidsparen en fans door Brussel met paardenkoetsen. Maar op 11 juni

water in. Door de ongelijke bodem waren er op sommige plaatsen koude onderstromen. Daarenboven kon in die tijd nog niet iedereen zwemmen, geregeld verdronken er mensen tijdens zo’n zwempartij. Het idee ontstond om in de bedding van de Zenne zwemscholen te bouwen. In de loop van de negentiende eeuw werd zwemmen steeds populairder. Ook in Brussel steeg het aantal zwembaden. Een van de eerste openluchtzwembaden opende in 1900, vlak bij de Slachthuizenlaan. In het Abattoir-zwembad kwam vooral de arbeidersklasse uit Anderlecht, Molenbeek en de Marollen zwemmen. Het moet een enorm succes geweest zijn. Dat is opmerkelijk, want om het bad te vullen werd water uit het kanaal iets verderop gebruikt. Op sommige dagen doken de zwemmers er in een vieze smurrie. Het sloot in de jaren 1930. Gelukkig kwam er twee jaar later iets verderop een oplossing: een privé-eigenaar kocht het zwem-

bad Le Bac in Sint-Gillis op. Dat was gebouwd op een ijsfabriek, zodat de warmte van de koelsystemen gebruikt kon worden om het bad te verwarmen. De koper maakte er solarium van: Les Bains de Schelle.

Twee solaria

Solaria waren een trend tijdens het interbellum. Bezoekers konden er zwemmen, maar vooral zonnebaden in de openlucht. Daarvoor waren grote oppervlak-

werden Aki, Vegas, Luka en Aico voor het allerlaatst voor hun koets gespannen. Dat heeft verschillende redenen. “Eerst en vooral is het niet evident is om ruiters te vinden die met een paard door de stad kunnen rijden en tegelijkertijd meertalig zijn,” zegt Danthine. “Daarnaast winnen ook ethische kwesties aan belang: vijf jaar geleden had niemand vragen bij onze activiteiten, vandaag is het veel minder evident om een bedrijf met dieren te runnen.” Daarbovenop stonden de paar-

De koetsen in de binnenstad zullen niet langer door paarden getrokken worden.

© SHUTTERSTOCK

tes nodig, met rond het zwembad een gigantische graspartij, waar de bezoekers een hele dag konden blijven liggen.

Brussel telde er twee van dat type. Op de velden van het sportcomplex van voetbalclub Daring was er Solarium Daring, dat dertig jaar lang erg populair bij de Brusselaars en de bewoners uit de Rand. In de jaren 1950 verving de club het zwembad door een extra voetbalveld.

In Evere was het mogelijk om te zwemmen in het Solarium, om-

geven door een grote grasweide. Ondanks de populariteit verdween ook dat zwembad in de jaren 1970, omdat de kosten van het betonnen bassin opliepen. Er is nu niets meer te zien van dit solarium, de zone is volledig bebouwd.

Het is bijna hartverscheurend om oude foto’s te zien van die openluchtzwembaden met plonzende en zonnebadende Brusselaars. Mogen we na een halve eeuw weer dromen van een waardige vervanger? LD

Toerist in eigen stad

In deze reeks delen BRUZZ-redacteurs hun geheime liefde voor onze bekendste toeristische trekpleisters.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be

De tips van onze leesambassadeurs

De bibliotheken zetten 19 topboeken in de kijker, zorgvuldig gekozen door Brusselaars met een liefde voor lezen. Ontdek jouw zomerlectuur.

Elke week een nieuwe leestip op BRUZZ.be

den de voorbije jaren op stal in de boerderij van het Maximiliaanpark. Nu het park gerenoveerd wordt, moesten ze verhuizen. De vier paarden behoren tot het Freiberger-ras: een oud trekpaardenras dat oorspronkelijk gefokt werd in Zwitserland. “Het zijn gespierde paarden met een vriendelijk en nieuwsgierig karakter,” zegt Danthine. “De job was hen met andere woorden op het lijf geschreven. Door de jaren heen hebben we een bijzondere band opgebouwd. Het waren volwaardige collega’s.” Intussen

hebben de vier paarden een nieuwe thuis gevonden bij gepensioneerde koetsiers, waar ze van wekelijkse ritjes door het bos met de kleinkinderen genieten. Hoewel de paarden uit de stad verdwijnen, blijven de koetsen wel bestaan. Ze zouden vervangen worden door elektrische exemplaren “die het oorspronkelijke, historische karakter bewaren,” aldus Danthine. AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Zomertips

Er is zoveel te doen in onze stad, maar waar, wat, voor wie en wanneer?

BRUZZKet helpt je om het overzicht te bewaren met een coole wegwijzer.

Meer info op BRUZZKet.be/wegwijzer

Het openluchtzwembad in Evere: ooit erg populair, nu al lang gesloten.

Analyse. Brusselse politici in internationale regeringen

Opgegroeid in Brussel, minister in het buitenland

Met Bea Diallo en Mahinur Özdemir bekleden twee Brusselaars een sleutelpositie in een buitenlandse regering, de ene in Guinee, de andere in Turkije. BRUZZ sprak met de familie van de ministers. “Ik was gechoqueerd toen ik het nieuws over de aanstelling hoorde.”

door Ellen Debackere

Het videogesprek via Instagram komt traag op gang. Dat ligt aan de afstand met Brussel, en de onstabiele internetverbinding.

Maar dan lukt het toch en Samed (25), de jongste van het gezin, verschijnt in beeld. Meteen daarna zijn grotere broer Selim (29). Tot slot verschijnt ook mama Guler (57). Net als haar dochter draagt de vrouw een hoofddoek. In België afspreken lukt niet om praktische redenen, want het gezin waarin Mahinur Özdemir Göktas (42) opgroeide, is bijeengekomen in Turkije om Eid al-Adha, het Offerfeest, te vieren. Behalve drie jongere broers, heeft Mahinur Özdemir nog een jongere zus. Allen lachen ze breeduit naar het schermpje van Sameds smartphone – Mahinur weet dat haar familie wordt opgebeld om een portret te schrijven.

De moeder begint met vertellen over haar ondertussen wereldberoemde dochter, die

zelfs de BBC haalde, en klinkt zoals elke moeder zou klinken: trots. “Mahinur hield niet enkel van boeken, ze hield er ook echt van om te zorgen voor haar broers en zussen, en het huishouden te bestieren.”

Mahinur Özdemir, dochter van een supermarktuitbater in de Josaphatstraat, groeide op in Schaarbeek. Haar ouders werden geboren in Turkije, het was haar grootvader die in 1972 voor het eerst voet aan wal in België zette in het kader van een akkoord voor gastarbeiders tussen België en Turkije. Eerst werkte hij in een boerderij in Bastogne, daarna verhuisde hij naar Brussel om een zaak te openen. Mahinurs moeder arriveerde op zesjarige leeftijd in België, en na hun huwelijk in Turkije kwam ook Mahinurs vader.

“Mahinur was altijd de bekendste van de familie, want tijdens het weekend werkte ze aan de kassa van de voedingswinkel,” gaat Guler verder. “Als ze goede punten had,

kreeg ze van vader een boek. Zo goed als wekelijks liep ze met een nieuw exemplaar rond,” herinneren haar broers zich, terwijl ze elkaar lachend wegduwen om in beeld van de smartphone te komen. “Onze herinnering van Mahinur is dan ook die van de zus die altijd met haar neus in de boeken zat.” Zelfs met een gebroken voet, zo gaat de mythe in de familie, sleepte ze zich naar school.

“In 1992 had ik al gemerkt dat ze het ver zou brengen,” zegt Guler. “In dat jaar verloor ik een baby. Mijn huis zat vol met mensen die hun spijt kwamen betuigen. Mahinur was toen amper tien jaar. En in die chaos zat ze in een hoekje te lezen. Ze hoorde niets van wat rondom haar gebeurde.”

Thuis in Schaarbeek of op reis naar Anatolië, werd zo goed als nooit over politiek gesproken, zegt Samed. “Maar onze vader is wel heel idealistisch en hij wou dat we altijd het beste maakten van waar we waren.” ▼

Mahinur Özdemir is minister in de Turkse regering van president Erdogan, Bea Diallo bekleedt een ministerambt in Guinee.

Analyse. Brusselse politici in internationale regeringen

Opvallend: initieel zag Mahinur voor zichzelf geen toekomst weggelegd in de politiek. “Haar grote droom was aanvankelijk advocaat worden,” zegt Samed, die met haar talloze gesprekken over het onderwerp voerde. “Maar toen ze te weten kwam dat ze in België niet met een hoofddoek zou mogen pleiten, veranderde ze van studierichting. Ze heeft uiteindelijk politieke wetenschappen gestudeerd aan de ULB.”

Na de theorie volgde de praktijk. In 2005 trad ze toe tot de CDH (nu Les Engagés) en het jaar erop werd ze gemeenteraadslid in Schaarbeek. Drie jaar later, in 2009, werd ze als eerste politica met een hoofddoek verkozen in het Brussels parlement. Een uniek moment, voor de familie, maar ook voor de politieke geplogenheden van het land. “Ze koos voor CDH omwille van de familiewaarden die erbij horen, en omdat ze een hoofddoek mocht dragen,” zeggen de broers. Voor de rest wil het gezin weinig kwijt over het politieke profiel van de zus – dat ligt duidelijk gevoelig.

Toen haar begin juni gevraagd werd om minister van Gezin, Arbeid en Sociale Zaken te worden in Turkije, en dan nog als enige vrouw in het kabinet van Recep Tayyip Erdogan, sloeg dat nieuws naar eigen zeggen in als een bom. “We waren gechoqueerd,” zegt moeder Guler. “Wij waren aan het wachten tot ze zou terugkomen uit Algerije (Mahinur Özdemir was ambassadrice voor Turkije in Algerije, red.), maar ineens waren de verkiezingen daar en vroeg de president haar om minister te worden. Heel de familie was erg blij met het nieuws.” Wanneer de ‘grote zus’ Erdogan precies leerde kennen, wil of kan de familie niet verduidelijken, maar geweten is dat de huidige president op het huwelijk van Mahinur aanwezig was.

Sinds haar dochter minister is, staat de telefoon van moeder Guler niet meer stil.

Bintou Condé

Tante van Bea Diallo

“We worden zonder ophouden gebeld. Familie, vrienden, journalisten, zelfs mensen die we al veertig jaar niet meer hoorden, bellen ons.” Maar in hun ogen is hun zus niet veranderd, geloven Samed en Selim stellig. “Ze kan politiek en privé goed gescheiden houden. Door alle onrechtvaardigheid die ze heeft moeten ondergaan, verdient ze deze kans.”

Kiezers van diaspora verleiden

Dat Özdemir een ministerpost in het buitenland aanvaardt, heeft niet alleen te maken met de eigenschappen toegeschreven door haar familie, maar ook met het feit dat haar rol in de Brusselse politiek grotendeels was uitgespeeld, zegt VUB-politicoloog Dave Sinardet. “Ze werd uit haar partij gezet wegens bepaalde standpunten.” In 2015 weigerde ze voor de camera om bijvoorbeeld de Armeense genocide te erkennen – het Ottomaanse rijk doodde aan het begin van de twintigste eeuw tussen de één en anderhalf miljoen Armenen, maar tot op de dag van vandaag blijft die geschiedenis een bron van polemiek en politieke onrust.

In Turkije trad Özdemir toe tot een conservatieve en traditionalistische regering, vertelt Dirk Rochtus (KU Leuven), professor internationale relaties en Turkije-expert. “Dat toont aan dat in Belgische partijen soms leden zitten die conservatiever zijn dan de partijlijn.”

Rochtus: “Het feit dat Erdogan een Belgische kiest als minister, benadrukt bovendien dat hij veel belang hecht aan zijn kiezers in de diaspora. De Turken in België, maar ook in Nederland en Duitsland komen grotendeels uit Anatolia, een relatief conservatief-religieuze streek. Door Özdemir op te nemen in zijn regering geeft Erdogan het signaal dat hij ook de Turken in het buitenland begrijpt. Met die stemmen bij de verkiezingen kan hij het verschil maken.”

Özdemir is niet de enige Brusselse die zich liet overhalen om in het buitenland een sleutelpositie in een regering te bekleden. In november 2021 werd Elsens politicus Bea Diallo (PS) minister van Jeugd en Sport in zijn thuisland Guinee, West-Afrika. Diallo maakte eerder ook furore als Belgisch bokskampioen bij de middengewichten – iets wat hij politiek gretig uitspeelt.

Samed Özdemir

Broer van Mahinur Özdemir

“Toen het nieuws kwam dat hij minister werd, was ik zelf toch ook een beetje verrast,” vertelt Bintou Condé, de 74-jarige tante van Bea Diallo. Condé is niet de zus van een van Bea’s ouders, maar hij noemde haar wel altijd tante. “Omdat sommige banden sterker zijn dan bloed,” legt ze uit wanneer ze BRUZZ ontvangt in haar appartement op de benedenverdieping in een rustige straat in Etterbeek. Uit haar keuken tovert ze een maaltijd tevoorschijn die ze de dag voordien klaarmaakte voor het Offerfeest. Weigeren mee te eten, is geen optie. “De moeder van Bea en ikzelf hebben onze kinderen samen opgevoed. Daarom beschouw ik Bea ook als mijn zoon.”

“Door alle onrechtvaardigheid die ze hee moeten ondergaan, verdient ze deze kans als minister”

“Hij hee veel voor de Brusselse jongeren gedaan, zeker toen hier conflicten waren tussen bendes”

“Ik was een goede vriendin van zijn moeder, die jammer genoeg overleed.”

Volgens Condé was Bea’s moeder de meest wijze en de meest zachtaardige moeder van de gemeenschap. “Bea groeide op in een erg warm gezin. Hoewel gebruikelijk in Guinee, was zijn vader nooit polygaam. Zijn ouders zijn zestig jaar getrouwd geweest en dat was pure liefde. Ze zijn elkaar gevolgd in de dood. Ongeveer twee jaar geleden zijn ze in enkele maanden tijd allebei gestorven.”

Opgegroeid in Parijs

Bea Diallo is de zesde van negen kinderen en werd – nomen est omen – vernoemd naar zijn peter, ooit minister in Guinee. Bea Diallo werd geboren in Liberia, maar groeide als zoon van een diplomaat op in Parijs. Ze woonden in een van de betere wijken van Parijs. Toch had hij geen makkelijke jeugd, vertelt zijn jongste broer en Brusselaar Moussa Diallo (44) aan de telefoon.

“Racisme was in die tijd sterk aanwezig in Parijs. Het was nog echt hardcore. Er liepen veel meer skinheads rond, wat een blijvende indruk naliet. Toen we in 1985 Parijs inruilden voor Brussel, werd de situatie beter, maar in Parijs is zijn gevoel voor onrechtvaardigheid ontstaan; vanaf dan begon hij zich in te zetten voor allerlei sociale zaken.” Om te verwerken wat hij in de wereld zag gebeuren, legde hij zich toe op het boksen, aldus zijn broer. In plaats van de gewelddadige tiener die hij in Parijs nog was, ontdekte hij in Brussel een talent voor vechten in de boksring – voor incasseren, maar ook zelf slagen uitdelen, en punten pakken. Ook daarbuiten maakte hij indruk. Hij behaalde zijn diploma economie aan de ULB en raakte verkozen voor het Brussels parlement, van 2004 tot 2019. Vanaf 2006 combineerde hij dat met een schepenambt in de Elsene – electoraal deed hij het goed bij de Afrikaanse gemeenschap in Matonge.

“Ondanks zijn sociale verontwaardiging was de politiek op zich een verrassing,” vertelt zijn broer Moussa. “Zijn engagement was dat niet. Dat was een strijd van alle dagen.” Ook tante Bintou Condé is van mening dat Bea Diallo in Brussel hoge ogen gooide. “Hij heeft veel voor de Brusselse jongeren gedaan, zeker in de jaren 1990 toen hier nog conflicten waren tussen bendes. Matonge is vandaag nog niet volledig tot rust gebracht, maar hij heeft er toch veel positieve veranderingen teweeggebracht. Uit het boksen – zeker via zijn grote voorbeeld Mohamed Ali – haalde hij veel waarden. Het

is niet omdat we een minderheid zijn, dat we niets waard zijn, leerde hij daaruit.”

Ook Bintou Condé wil het niet over politiek hebben, maar volgens haar koos Bea Diallo voor de Brusselse PS omdat de partij het best de waarden vertegenwoordigde die hij voorstond. “Ik leid nu een weeshuis in Guinee en Bea geeft letterlijk geld uit zijn eigen portefeuille om het weeshuis te steunen,” zegt Condé om haar argument te staven. “Hij is zo opgevoed; zijn moeder maakte ook altijd eten voor iedereen.”

Bea Diallo vergat Guinee nooit volgens zijn broer en tante. “Hij ging er tijdens zijn jeugd geregeld op vakantie. Maar er minister worden? Ik had eerder gedacht dat hij minister in België zou worden,” zegt broer Moussa. “Nu begrijp ik het wel. België heeft hem een heel goede bagage meegegeven. Maar op bepaalde punten wilde hij meer bereiken en meer mensen kunnen helpen.”

Presidentsverkiezingen

Voor de familie kwam de overstap eind 2021 misschien onverwacht, maar eigenlijk viel die niet uit de lucht. Toen Guinee een jaar voordien in een politieke crisissituatie verkeerde, wierp Diallo zich op als bemiddelaar en overwoog hij om kandidaat te zijn voor de presidentsverkiezingen. Uiteindelijk zou Diallo een jaar later opduiken als minister in de overgangsregering. Die kwam er na een coup van kolonel Mamady Doumbouya, een militair met een verleden in het Franse vreemdelingenlegioen.

“Die regering is nog steeds aan de macht,” vertelt Guinee-expert Joschka Philipps (University of Bayreuth). “Sommi-

DEUX BRUXELLOIS DEVENUS MINISTRES À L’ÉTRANGER

gen zeggen dat deze regering het beter doet dan de democratisch verkozen regering voordien, anderen zeggen dat het nog steeds om een militaire junta gaat. De meningen daarover zijn verdeeld. Wel weten we dat de situatie er structureel niet verbeterd is.”

Volgens Philipps heeft de nieuwe regering, net zoals Erdogan in Turkije, bij haar samenstelling bijzondere aandacht verleend aan de diaspora. “Ze zag het als een strategie om het land te openen voor internationale instellingen, waar Guinee voordien vooral gesloten was. Ook buitenlandse kennis aantrekken was een doelstelling. Diallo is verre van de enige politicus uit de diaspora.” Met Beo Diallo en Mahinur Özdemir bekleden twee Brusselaars een sleutelpositie in een buitenlandse regering: kan daarom van een fenomeen gesproken worden? Niet echt, meent Dave Sinardet. “Het zijn ook twee verschillende verhalen: in tegenstelling tot Özdemir was Diallo’s politieke verhaal in Brussel misschien nog niet uitgespeeld.”

“Wel kan het tot reflectie leiden over het aanwervingsbeleid van politieke partijen,” zegt Sinardet, daarbij verwijzend naar de geschiedenis van Özdemir bij het toenmalige CDH. “Bij sommige partijen nemen ze toch mensen aan met waarden die niet altijd met de partijlijn stroken. Dat zagen we bijvoorbeeld onlangs nog bij de PS in de discussie over het onverdoofd slachten.”

De broer van Bea Diallo is pragmatischer in zijn verklaring. Een regering moet mensen helpen, en ministers aantrekken die voor het volk willen werken. “Anders raken we nergens. Zelfs als het mijn broer niet was, zou ik zeggen dat hij – wat Guinee betreft –de juiste man op de juiste plek is.”

RAISED IN BRUSSELS, MINISTERS ABROAD

FR Après l’Ixellois Bea Diallo qui a troqué la capitale pour un poste de ministre en Guinée, c’est au tour de Mahinur Özdemir (ex-CDH) de devenir ministre en Turquie. Leurs histoires sont différentes mais quelques parallèles se dressent. Les familles du politicien et de la politicienne furent toutes deux surprises par le grand pas qu’il et elle ont décidé de faire mais sont aujourd’hui extrêmement fières. Il apparaît aussi que le choix de leur confier ces postes de ministres n’est en rien anodin. Il s’expliquerait par l’importance stratégique de la diaspora mais aussi par leur histoire personnelle.

EN First it was Elsene’s/Ixelles’ Bea Diallo (PS) who decided to swap the capital for a ministerial post in Guinea. Last month, Mahinur Özdemir (ex-CDH) followed suit and swapped Brussels for a position as minister in Turkey. Their life stories are very different, but there are similarities too. The families of both politicians said their jump had surprised them but they are prouder today than ever. It is also certainly the case that neither of them became ministers abroad just like that, the strategic importance of the diaspora as well as their personal history played a role.

De slaapkamer. Isaac

Isaac is tien en woont in Anderlecht. "Ik fiets graag, maar niet dat ik later wielrenner wil worden, want ik wil al astronaut zijn."

‘Ik wil de hele wereld zien en dan de ruimte in’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Isaac (10) uit Anderlecht. “Ik wil astronaut worden en naar Mars gaan, omdat daar een nieuwe woonplaats kan zijn voor alle mensen.”

door Max Wyckaert foto Saskia Vanderstichele

Grote bouwwerf in je kamer!

Ik bouw de Eiffeltoren in Lego. Die moet groter worden dan ik, 1,49 meter. Het is eigenlijk alleen voor mensen vanaf achttien.

Wat ga je doen als die af is?

Een dag houden en dan afbreken, ik moet het teruggeven. Ik huur die, ik heb dus een deadline. Zaterdag ben ik begonnen en binnen twee weken moet het af zijn. De dag voor ik dat ging halen, kon ik niet slapen, zo hard keek ik ernaar uit.

Heb je de Eiffeltoren al in het echt gezien?

Ja, die was hoog. We zijn tot boven gegaan. Meneer Eiffel had daar vroeger zijn eigen bureau.

Waar zou jouw ideale bureau zijn?

Boven op het allerhoogste gebouw van de wereld. Maar ik heb hoogtevrees. Als dat instort, ben ik dood. Ik zou er wel alles goed kunnen zien. Ik wil de hele wereld zien en dan de ruimte in. Ik zou wel terugkomen naar huis. Het is hier leuk. Alleen te klein, als ik met mijn diabolo speel, vliegt die altijd tegen het plafond.

Heb je al een gsm?

Nee. Ik wil er wel één. Dat is handig om videospelletjes te spelen en YouTube-filmpjes te bekijken.

Wat bekijk je zoal?

Mister Bist.

Mister wie?

MrBeast. De allerberoemdste youtuber ter wereld. Die is heel rijk en koopt van alles: boten en

huizen. Hij heeft ook een eigen chocolademerk, maar dat kan je alleen in Amerika kopen.

Als jij zo rijk zou zijn als MrBeast, wat zou je dan doen? De Lego die ik nu huur zelf kopen. Die Eiffeltoren kost 629 euro en ik heb maar 11 euro. Ik zou ook het hotel aan de overkant kopen en daar veel tv’s zetten, zodat mijn gasten veel YouTube-video's kunnen kijken.

Zouden er ook regels zijn in jouw hotel?

Ja. Niet roken, want dat stinkt, niets kapotmaken en veel huisdieren meenemen. Geen honden, daar ben ik bang van. Het zou geen duur hotel zijn, zo komen er veel mensen en heb ik veel geld. Daarmee zou ik het hotel twee keer zo hoog maken.

Vind je het belangrijk om veel geld te hebben?

Soms wel en soms niet. Dan kan je veel op reis gaan. Andere dingen ontdekken, op hotel gaan en monumenten zien. Ik heb het Atomium, de Eiffeltoren en de toren van Pisa al gezien.

Als je iets zou kunnen veranderen in je leven, wat zou dat zijn? Mijn hersenen, want ik ben niet goed in Frans, in conjugaiseren en zo. Ik kan vooral goed rekenen. (Na een tijdje) Misschien wil ik toch iets anders veranderen.

Wat dan?

Ik zou eeuwig willen leven. Dat betekent wel dat er dan te veel mensen op aarde zullen zijn. Er is dus een nieuwe planeet nodig.

Hangt er daarom al een ruimtepak klaar? Grappig, maar die Tyrannosaurus lijkt het wel te gaan opeten.

Ja. Ik heb dat zelf gemaakt met karton, flesjes en stickers. Ik wil astronaut worden en naar Mars gaan, omdat daar een nieuwe woonplaats kan zijn voor alle mensen. De aarde is vervuild door auto’s. Die zouden beter elektrisch worden.

Zal je je daar dan niet vervelen? Nee, want daar kan ik een eigen gsm hebben. En heel lang fietsen. Daar is geen water, alleen maar onder de grond. Ik zou er heel ver fietsen, de planeet rond.

Vandaar de koersfiets!

Ik fiets graag, maar niet dat ik later wielrenner wil worden, want ik wil al astronaut zijn.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer

Naar een idee van de Volkskrant

FR Isaac (10 ans) d’Anderlecht travaille à un grand projet : construire la Tour Eiffel en Lego. Pour l’instant, il loue ses jouets, mais s’il devient un jour un célèbre Youtubeur comme MrBeast, il les achètera. Même si Isaac a parfois le vertige, il veut devenir astronaute. Sa combinaison pour Mars est prête et il ne craint pas de s’y ennuyer. « Car j’aurais mon GSM et je pourrais faire des longs tours à vélo. »

EN Isaac (10) from Anderlecht is working on a large project: building the Eiffel Tower in Lego. He is renting those toys, but if he later, like MrBeast, becomes a famous YouTuber, he will buy them for himself. Even though Isaac is afraid of heights, he wants to become an astronaut and go into space. Might he not be bored there? “No, because there I can have my own mobile phone and go for long bike rides.”

‘JE NE M’ENNUIERAIS PAS SUR MARS’

“Ik zou eeuwig willen leven. Dan zullen er wel te veel mensen op aarde zijn. Er is dus een nieuwe planeet nodig”

‘I WOULDN'T BE BORED ON MARS’

Foodsharing in restaurant Humphrey. “Eten delen is in de eerste plaats opnieuw leren communiceren met elkaar,” vinden uitbaters Julie De Block en Glen Ramaekers.

Gastronomie. Foodsharing: een zegen of een vloek?

‘Voor mij graag wat van de calamares van mijn buurman’

Is het einde van de gastronomische heilige drievuldigheid, bestaande uit een voorgerecht, een hoofdgerecht en een dessert, nabij? Nu foodsharing almaar populairder wordt, zou je kunnen denken van wel. Duik mee in de bijzondere wereld van de gedeelde gerechten, voor sommigen een aanslag op onze eetgewoonten, voor anderen een welgekomen vernieuwing ervan.

door Michel Verlinden foto’s Saskia Vanderstichele

Het aantal Brusselse adresjes dat meelift op het succes van foodsharing, gaat in stijgende lijn. Het concept: je kiest niet langer een gerecht voor jezelf, maar deelt verschillende gerechten met je disgenoten. In nieuwe restaurants is delen zelfs stilaan de standaard. St Kilda, Kamoun, Bombay BBQ, Grabuge, Nénu, Humphrey, Old Boy, Vérigoud, Anju, Le Conteur, Lombric, Yoka Tomo, Tero, Kaiju, Pois Chiche … het is intussen een lange lijst geworden.

Er zijn verschillende mogelijke verklaringen voor dat succes. Voor sommigen is het een teken des tijds, waarin we nog moeilijk om kunnen met dode momenten. Of het nu

in de publieke ruimte is, waar stilstaan zelfs stilaan verdacht wordt, of op de vele schermen die ons permanent doen scrollen, bewegen is bijna een dogma geworden. In het licht daarvan is de klassieke maaltijdstructuur met voor-, hoofd- en nagerecht, die wortels heeft die teruggaan tot het Rusland van het begin van de negentiende eeuw, bijna een saai anachronisme geworden.

Voedingsexpert en consultant Jorik* – hij gebruikt liever niet zijn echte naam om conflicterende professionele redenen – voegt er nog een andere dimensie aan toe. “Het idee erachter is om de consumptieve impulsen bij de consument nog meer te stimuleren,” zegt Jorik. Vanuit die benade-

ring heeft foodsharing voor hem zelfs iets kinderachtigs. Mensen durven niet meer te kiezen, vanuit het idee te verliezen. Volwassen zijn betekent net verantwoordelijkheid opnemen. “In die zin is foodsharing een veilige cocon, die de kans geeft om iets te kiezen zonder te verliezen … Die calamares die je buur heeft besteld, bijvoorbeeld, die er toch veel lekkerder uitzien dan wat er op jouw bord ligt.”

“Foodsharing staat voor alles wat ik haat: het is duur, navelstaarderig en erg ontgoochelend,” haalt Frédéric Nicolay uit. In zijn restaurants, of het nu gaat over Le Cocq of Château Moderne, is er geen plek voor de nieuwe trend. De horeca durft uit angst voor de wet van vraag en aanbod de

Gastronomie. Foodsharing: een zegen of een vloek?

klanten schijnbaar niet meer te confronteren met de ultieme taboes van onze tijd: verveling, de tijd die langzaam voorbijkruipt of een confrontatie met je eigen grenzen.

Expert Jorik wijst op nog een mechanisme dat het succes van dit nieuwe fenomeen in het restaurantaanbod kan verklaren. “Het speelt in op het fomo-effect (fear of missing out, de angst om iets te missen). En dat uit zich vooral op sociale media. Foodsharing is dankbaar om veel foto’s van te maken, en te delen via Facebook, Instagram of Twitter, en dat geeft blijkbaar een belangrijke connectie met de buitenwereld.”

Websites zoals TheFork of Unilever Food Solutions spelen helemaal in op de trend. Snelheid en grenzeloosheid zijn het nieuwe normaal in de voedingsindustrie, en dat vertaalt zich op die sites in eindeloze

voorbeelden van cool food en lange eetlijstjes: van tapas en sushi over Scandinavisch smørrebrød tot Baskische pincho’s. Het regent pagina’s met adviezen over hoe je dankzij die nieuwe trend minder kan uitgeven aan eten en hoe je kan profiteren van het zogenaamde groepseffect, dat aanzet

om meer te bestellen dan je op kan en soms zelfs dan je kan betalen.

Er is nog meer: de belofte van 100 procent Instagram-proof fun dining, want op de overvolle tafel prijkt een resem gerechten die je prachtig en van bovenaf gefotografeerd in beeld kan brengen. Alles voor de food porn, dat nieuwe ritueel met foto’s van al die heerlijkheden. Je scoort de ene like na de andere met glossy plaatjes van eten.

Sharing is caring

Foodsharing belooft 100 procent Instagramproof fun dining: een overvolle tafel met een resem fotogenieke gerechten.

Veel restauranthouders springen haast blind op de foodsharingtrein, terwijl andere het concept op een heel andere manier benaderen. Een goed voorbeeld zijn de pioniers Glen Ramaekers en Julie De Block. Voor dat duo, dat al zeven jaar restaurant Humphrey uitbaat, maar ook voor John Prigogine (Old Boy), Anh-tu Pham (Nénu), Tim Van Den Heuvel en Pavan Bajwa (Bombay BBQ) en nog een rijtje anderen, sluit het concept aan bij de authentieke, familiale eetcultuur in Azië. “Als je in Thailand met je vrienden op restaurant gaat, is het niet ongewoon dat zij al aan het eten zijn als jij aankomt. Je bent wel verplicht om te eten wat er op tafel staat. En het is niet eens erg als sommige gerechten intussen koud zijn,” zegt Prigogine.

Tim Van Den Heuvel en Pavan Bajwa verwijzen naar India, waar je nooit één gerecht eet, maar altijd een assortiment aan kleinere schotels. Ook De Block kent de Aziatische tradities, vooral de Filipijnse, maar al te goed, en ze hekelt de restaurants die foodsharing claimen zonder de herkomst ervan te kennen. “Ik zie heel wat adresjes die beweren dat ze een sharing experience aanbieden, maar die dan de schotels een voor een op tafel zetten. Zij hebben er volgens mij niets van begrepen.”

Sommige regio’s in de wereld (Noord-Afrika, het Midden-Oosten, Azië …) hebben meer recht van spreken als het over

“Aanvaarden dat wat er voor je staat niet alleen van jou is, maar van iedereen aan tafel, vraagt een andere mindset”

Lakhdar Hamina Consultant

foodsharing gaat, omdat zij trouw zijn gebleven aan het principe van eten delen, terwijl individuele porties de regel zijn geworden in het Westen. Nu ja, het bestaat in het Westen ook, denk maar aan Spaanse tapas, Zwitserse raclette of de Nederlandse bitterballen.

Een gerecht delen heeft in oorsprong ook een politieke dimensie, je geeft ermee aan dat je ook op andere vlakken bereid bent om te delen met anderen. Lakhdar Hamina is consultant, maar ook partner in restaurants als Vérigoud of Malmö: “Voor heel wat eters is een gerecht delen niet vanzelfsprekend. Er zijn mensen die het niet pikken dat iemand zelfs maar het kleinste frietje uit hun frietzakje neemt. Aanvaarden dat wat voor je staat niet alleen van jou is, maar van iedereen aan tafel, vraagt een andere mindset, zeker in onze individualistische wereld. In onze maatschappij die steeds meer wil controleren, breekt door die vrijheid sommigen het angstzweet uit: de enen vrezen dat ze met honger van tafel zullen gaan, de anderen dat ze te veel zullen eten.”

Exponent van de tijdgeest

Anthony Jaeger van de wijkbar Lombric vindt het daarom belangrijk om niet alle porties even klein of groot te maken, maar verschillende hoeveelheden aan te bieden (klein, middelgroot en de gewone portie), zodat klanten die wat weigerachtig staan tegenover het concept op hun vertrouwde eenmansgerecht kunnen terugvallen.

Een absoluut pluspunt aan foodsharing is dat het een exponent is van de tijdgeest, waarin samenwerken centraal staat. Coworking, participatieve economie en interdisciplinariteit zijn overal, en samen eten is een weerspiegeling van die visie op de wereld. “Een groot deel van onze klanten heeft het gehad met een uitgebreid menu, waarvan ze weten dat ze nooit alles op zullen krijgen. Als de ober met je zoveelste bord komt en je geen honger meer hebt, word je daar niet vrolijk van. Mensen willen kunnen stoppen als ze daar zin in hebben,” zegt Yves Mattagne van La Villa Lorraine, een van de topchefs die zich wel laat verleiden door het foodsharingconcept.

Lakhdar Hamina benadrukt nog een ander voordeel: “Dat je mee kan eten van een gerecht dat je anders nooit zou hebben besteld, is een unieke kans om nieuwe smaken te ontdekken. Het helpt om je oogkleppen af te zetten en, als ze er al zijn,

psychologische barrières te doorbreken.”

Yves Mattagne ziet ook de keerzijde van de medaille, op logistiek en financieel vlak: “Als je het doet volgens de regels van de kunst, vraagt foodsharing een serieuze aanpassing in de keuken.” Die economische dimensie vergeten chef-koks die met foodsharing veel geld willen verdienen weleens. “Het is minder rendabel dan de klassieke keuken, zelfs al is paradoxaal genoeg de gemiddelde rekening per klant hoger,” bevestigt Anh-tu Pham. John Prigogine stipt nog een element aan dat vaak wordt vergeten. “Sommige klanten zitten de hele avond op restaurant en bestellen amper twee bao’s, een gebakken bloedworst, een water en een ijsthee. Dat is niet rendabel voor een restaurant met 28 couverts, zoals Old Boy. Daarom hebben we verschillende

LE FOODSHARING: BÉNÉDICTION OU MALÉDICTION ?

FR Le foodsharing est tendance, le nombre d’adresses à Bruxelles misant sur le phénomène est en croissance constante. Pour certains, la fin de la sainte trinité de l’entrée, du plat principal et du dessert est un fléau qu’il faut combattre. « Le foodsharing représente tout ce que je déteste : c’est cher, nombriliste et très décevant », selon Frédéric Nicolay. D’autres louent le côté social et sa dimension politique : « Accepter que ce qui est devant vous ne soit pas uniquement à vous, mais à tous les gens de la table, demande un nouvel état d’esprit, surtout dans notre monde individualiste », selon Lakhdar Hamina.

gerechten om te delen in één uniek menu gegoten,” legt hij uit.

Los van het financiële aspect is er natuurlijk ook de gezelligheid aan tafel die eigen is aan gedeelde gerechten, een boodschap die de uitbaters van Humphrey maar al te goed begrepen hebben. Ook hier heeft de chef-kok een vast foodsharingmenu op de kaart gezet. Hij schept er zelfs heimelijk plezier in om borden te dresseren met daarop opzettelijk vijf courgettebeignets voor vier eters. “Delen is in de eerste plaats opnieuw leren communiceren met elkaar, allerlei zaken uitwisselen en samenwerken … liever dan in een doodse stilte eten,” besluiten Julie De Block en Glen Ramaekers.

(*) Jorik is een schuilnaam, zijn echte naam is bekend bij de redactie

FOOD SHARING: A CURSE OR A BLESSING?

EN Food sharing is hot, and the number of Brussels eateries riding on its success is on the rise. To some, abandoning the holy trinity of a starter, a main dish and dessert in favour of a number of shared plates of food is a curse. “Food sharing stands for everything that I hate: it is expensive, navel-gazing and very disappointing,” says Frédéric Nicolay. Others, in turn, praise the social aspect of food sharing and its political dimension: “Accepting that what is in front of you is not yours alone, but belongs to everyone around the table requires a different mindset, especially in our individualistic world,” says Lakhdar Hamina.

Een gerecht delen heeft in oorsprong ook een politieke dimensie, je geeft ermee aan dat je ook op andere vlakken bereid bent om te delen met anderen.

Trachet.

Stovers

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

Ik had het vorige week nog over karnemelk. En over authentiek ‘Vlaams’ voedsel … Zoals de Hollanders kaaskoppen werden genoemd, zo waren de Vlamingen destijds boterkoppen. De Nederlanders maakten kaas met het oog op export. De Vlaamse industrie, de weverij, had van haar kant veel vet nodig om de draden op het weefgetouw te beschermen tegen slijtage. Vraag het maar aan de vier weverkens, ze kochten een pond boter ‘sa vieren’: ze hadden weinig geld, boter delen was een teken van armoede! Het staat wat verder in de tekst van het lied: ‘Kruipt er een muizeke in hun schapraai, van honger zo moet het er sterven’. Maar als de draden niet werden gevet, was van de schietspoele-sjerrebekke-spoelza ook niet lang sprake. De schering zou verslijten onder het heen-en-weervliegen van de spoel en de draden zouden breken. Niet goed. Dus werd er boter gesmeerd over de draden en noodzakelijkerwijze nog veel meer karnemelk gemaakt.

Eén recept dat ik in mijn Vlaamse familie kreeg overgeleverd is erg typerend. Bij ons

heette het ‘stovers’, in andere delen van West-Vlaanderen spreekt men van ‘tatjespap’ of ‘smeus’. Het is aardappelpuree met karnemelk. Ik vond een dergelijk recept nog in geen andere keuken terug, misschien is dit dus echt ‘typisch’?

Om de authentieke smaak volledig te vatten mag je geen supermarktkarnemelk kopen. Dat is geen échte karnemelk, maar aangezuurde melk. De smaak is anders, de vorm is dikker. Echte karnemelk vind je bij zelfboterende boeren. Ze bestaan nog. In moderne boterfabrieken wordt er niet meer gekarnd, de zure botersmaak wordt er achteraf doorheen gemengd.

Schil een kilogram bloemige aardappelen en kook ze goed gaar in licht gezouten water. Laat ze mooi drogen op het vuur. Stamp ze tot puree (het kan natuurlijk ook door de passe-vite) en voeg dan véél karnemelk toe. Het moet een erg lopende puree worden. Smelt een gulle klont boter in een pan en laat die bruin worden (beurre noisette). Als de aardappelen weer bubbelen, giet je de bruine

boter er knetterend bij. Goed roeren. Bijkruiden met vers geraspte nootmuskaat.

Nu schep je een laag lopende stovers in een soepbord. Daarop een snee kaas en dan weer een laag zure aardappelen. Even wachten en dan eten. De kaas is wellustig gesmolten en trekt draden in de massa: heerlijk. Er zijn mensen die er een spiegelei op serveren, of/en gepelde garnalen, maar dan zonder de kaas erin. En, zoals voor alle grootmoedersrecepten: “De volgende dag smaken de stovers nog beter!” Dat zei mijn vader, maar ik heb nooit geweten dat er over was voor een volgende keer. Authentieker wordt het niet, denk ik.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Nieuws en cultuur uit Brussel in je mailbox?

BRUZZ dag

brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).

BRUZZ week

serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).

BRUZZ culture

ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).

BRUZZ international

voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).

“‘De volgende dag smaken ze nog beter,’ zei mijn vader. Maar er was nooit over voor een volgende keer”

‘Vrouwelijke cartoonisten worden extra geviseerd’

Met de expo Draw for change! introduceert het Stripmuseum de zes vrouwelijke tekenaars uit de gelijknamige gelauwerde documentaireserie. Ondanks censuur en verregaande bedreigingen zetten ze pen en penseel in tegen onrechtvaardigheid en (gender)ongelijkheid in thuislanden als Syrië, Rusland of Egypte. door Michaël

Bellon

BRUZZ GIDST U DOOR DE CULTURELE AGENDA

Tentoonstelling. Vrouwelijke cartoonisten tekenen tegen censuur en bedreigingen in

Kunst is belangrijker dan politiek. Kunst is vrijheid. Kunst is het paradijs. Kunst is een geschenk. Met of zonder censuur, kunst zal altijd een publiek vinden.” Aan het woord is de dissidente Russische grafische journaliste Victoria Lomasko. Lomasko woonde en werkte in Moskou tot de inval van Rusland in Oekraïne. Als tegenstander van het regime moest ze toen voor haar eigen veiligheid in ballingschap. Twee maanden verbleef ze in Brussel, wat haar erg beviel. Maar alleen in Duitsland heeft ze uitzicht op een permanente verblijfsvergunning. Daar tekent en schildert ze zich van de ene visumverlenging naar de andere, voor buitenlandse media zoals The New Yorker en The Guardian en haar socialemediakanalen.

Dat Lomasko eerst in Brussel belandde, heeft te maken met de documentaireserie Draw for change! van het Belgische productiehuis Clin d’oeil films, waarvan elke

aflevering werd geregisseerd door een andere vrouwelijke regisseur. De serie toont telkens een ander portret van een vrouwelijke tekenaar in haar land, de spanningen die hun vaak kritische cartoons teweegbrengen in het maatschappelijke debat, en de bedreigingen en censuur waarop dat hun te staan komt. Draw for change! won in april de hoofdprijs op de eerste editie van het festival voor documentaireseries Canneseries, en is nu ook een tentoonstelling die een introductie biedt op het werk van de zes artiesten

– naast Victoria Lomasko ook de Syrische Amany Al-Ali, de Mexicaanse Mar Maremoto, de Indiase Rachita Taneja, de Egyptische Doaa El-Adl en de Amerikaanse Ann Telnaes.

Hanne Phlypo van Clin d’oeil getuigt over de moeilijkheden waarmee de kunstenaars en regisseurs te maken kregen. “Sommige zaken mochten niet verteld worden, sommige cartoons konden we niet laten zien, bijvoorbeeld omdat er al een proces over liep. Vrouwen met een opinie

“Kunst is vrijheid. Met of zonder censuur, kunst zal altijd een publiek vinden”

Victoria Lomasko Grafische journaliste en Russische balling

VICTORIA LOMASKO

die ook nog eens cartoonist zijn, worden vaak extra geviseerd en krijgen ook gendergeladen bedreigingen zoals die met verkrachting.”

Russische generatiestrijd

De meeste van deze vrouwen kunnen ook niet aanwezig zijn bij buitenlandse tentoonstellingen en presentaties van hun werk. Omdat Lomasko haar land al moest verlaten, is zij een uitzondering. Toen ze een kleuter was, gaf haar vader haar al metersgrote panelen met vrolijke grondkleuren om op te schilderen. Ze hield er een voorliefde voor muurschilderingen en het monumentale aan over. Thuis tekenen doet ze nooit. Ze trekt er altijd op uit om te schetsen in het volle leven. Maar in Rusland kreeg ze nooit een muur om te beschilderen. Het monumentale zit nu in de boeken die ze tekent en schrijft, zoals het recente The last Soviet artist, het resultaat van jaren reizen in landen en regio’s die vroeger tot de Sovjet-Unie behoorden. Op zoek naar de verschillen in ‘energie’ tussen een saai staatsoptreden in Ingoesjetië, een gestold Stalin-museum in Georgië of de protesten tijdens de neergeslagen Wit-Russische opstand.

“Toen ik alle verhalen samenlegde, begreep ik dat het hoofdonderwerp van het boek een generatiestrijd is: die tussen de ouderen die in de Sovjet-tijd opgroeiden en de jongeren die de Sovjet-Unie alleen kennen van films, boeken en de verhalen van hun grootouders. Ik was tiener toen de SovjetUnie implodeerde. Ik kan beide generaties begrijpen en wil een brug vormen. Ik heb sympathie voor de jonge generatie die de toekomst uitmaakt en waarin ik geloof. Maar ik lach niet met de ouderen die zogezegd zo ‘dom’ zijn dat ze het communisme en het Russische rijk verdedigen. Poetin organiseert de wraak van hen die dat rijk terug willen. Maar gewone mensen die hem in die waangedachte steunen, doen dat omdat ze anders moeten aanvaarden dat hun leven één droeve bedoening was in een gesloten land. Het is een gedachte die zo hard is dat ze evengoed ter plekke kunnen sterven,” vertelt Lomasko, de balling die in kunst haar eeuwige thuis vindt.

Met elkaar verbonden

Wie ondanks alles wel nog altijd in haar land woont, is de Egyptische Doaa El-Adl, een van de bekendste cartoonistes uit de Arabische wereld. Zij kwam naar Brussel vanuit Caïro,

waar ze nog altijd tekent voor de krant Al-Masry Al-Youm. Ook al werd ze al eens aangeklaagd voor blasfemie, en praat ze liever niet over haar werkomstandigheden, omdat ze “graag in Egypte wil blijven.”

Meewerken aan de documentaire was een mooie ervaring, maar El-Adl wil zelf niet in de schijnwerpers staan. “Tekenen is belangrijker dan roem. Ik trek me het lot aan van mensen die niet gezien worden en geen volledige rechten hebben, zoals migranten en slachtoffers van langdurige oorlogen in landen als Syrië, Soedan, Palestina en Oekraïne.” El-Adl heeft inderdaad een internationale blik en tekent evengoed over aanslagen in Frankrijk en aardbevingen in Turkije als over de situatie in Egypte. “Ook de media vertellen niet altijd de hele waarheid,” zegt El-Adl, die zichzelf ook als een journalist ziet. “Omdat ik ervoor gekozen heb om een politiek tekenaar te zijn, moet ook ik mijn research doen. Ik volg elke dag het nieuws in Egypte en uit de rest van de wereld. Want onze situaties zijn verbonden. Vooral door de economie.” De economie in haar land – de inflatie, nutteloze staatsuitgaven, de druk op de middenklasse – is blijkbaar een onderwerp waarover El-Adl wel redelijk vrij kan tekenen. Dat laat haar bijvoorbeeld ook toe om het over de financiële afhankelijkheid van de vrouw te hebben, die maakt dat het héle huishouden op haar wordt afgewenteld, met eventueel huiselijk geweld erbovenop.

Maar over het algemeen zijn er veel rode lijnen die ze niet mag overschrijden, zoals ze toont op een cartoon waarop een web van rode lijnen de tekenaar thuis en de gebonden redacteur op de redactie van elkaar scheiden. Haar tekening waarop agenten een figuur

DESSINER CONTRE L’INJUSTICE

arresteren die is opgebouwd uit woorden, en waarop de vrijheid van meningsuiting dus wordt opgepakt, is onpubliceerbaar geworden. Maar El-Adl geeft niet op. En ook voor ons heeft ze een boodschap. “Het is belangrijk om de democratie te beschermen tegen extreemrechtse partijen die in veel Europese landen op de voorgrond treden.”

Introductie

Jammer is dat deze tentoonstelling wel erg klein en eenvoudig is opgezet. Elke artiest krijgt drie panelen, met tien à vijftien reproducties van tekeningen en een korte tekst die hun parcours, werk en strijd schetst. Daarnaast is er ook telkens een fragment uit de documentaireserie te zien. Enkel van Lomasko zijn er originele tekeningen. Volgens curator Mélanie Andrieu was het door de afstand en de moeilijke omstandigheden niet mogelijk om meer originelen tot hier te krijgen.

Beschouw deze expo dus als een onmisbare extra bij een bezoek aan het Stripmuseum, een korte kennismaking met vrouwelijke kunstenaars die vanuit een onvoorstelbare urgentie vechten voor wat weerloos en van waarde is, en een inleiding op de documentaireserie die een officiële Belgische release krijgt in de herfst. Met een pedagogisch programma dat jongeren moet doen discussiëren over genderongelijkheid, mensenrechten en de link tussen democratie en persvrijheid.

Draw for change! loopt tot en met 27/8 in het Stripmuseum, www.stripmuseum.be, www.clindoeilfilms.be

DRAWING AGAINST INJUSTICE

FR En avril, Draw for Change ! remportait le grand prix au premier festival Canneseries. Aujourd’hui, la série documentaire en six épisodes produite par la boîte belge Clin d’œil se décline aussi sous la forme d’une exposition au Musée de la BD. On y retrouve le travail de six dessinatrices : la Russe Victoria Lomasko, la Syrienne Amany Al-Ali, la Mexicaine Mar Maremoto, l’Indienne Rachita Taneja, l’Égyptienne Doaa El-Adl et l’Américaine Ann Telnaes. Malgré la censure et les menaces, elles dressent leur crayon contre les injustices et les inégalités. Pas évident car « les femmes avec une opinion qui sont aussi dessinatrices sont d’autant plus visées », témoigne Hanne Phlypo de Clin d’œil.

EN In April, Draw for Change! won the top prize at the inaugural Canneseries Festival. Now, this six-part documentary series by the Belgian production house Clin d’oeil is the subject of an exhibition at the Brussels Comics Museum where it introduces the six female illustrators – Victoria Lomasko from Russia, Amany Al-Ali from Syria, Mar Maremoto from Mexico, Rachita Taneja from India, Doaa El-Adl from Egypt and Ann Telnaes from the United States – through their work. In the face of censorship and threats, they deploy their pens and brushes against injustice and inequality. No easy feat, as “women with opinions who are also cartoonists are often targeted even more,” Clin d’oeil’s Hanne Phlypo testifies.

Select. Wat te doen deze week?

FESTIVALFESTIVALFILM

Krokante klassiek

Een lunch met een lekker krokante portie klassieke muziek: never change a winning team, en dat doen ze bij Midis-Minimes dan ook niet. De zomerse happening voor klassieke muziek pakt nog tot 31 augustus uit met onder meer lekkers van mezzosopraan Lore Binon, Keltische muziek van de JenliSisters en barbershopharmonieën van Just Listen. Gewoon luisteren en genieten, dus.

MIDIS-MINIMES > 31/8, Koninklijk Conservatorium & Onze-Lieve-Vrouw ter Zege op de Zavelkerk, www.midis-minimes.be

Lodewijk XVI in Mexico

Rond het prachtige gebouw in Lodewijk XVIe-stijl in het Warandepark vinden nog tot half augustus de meest uiteenlopende zomeractiviteiten plaats, van party’s door het Strictly Niceness-collectief en klassieke muziek van onder meer het Quintette EtCaetera tot spoken word van Slameke en SpeakEasy, yogasessies, gezelschapsspelletjes op het Brussels Games Festival en films rond het thema Mexico tijdens L’heure d’été.

VAUX-HALL SUMMER > 13/8, Warandepark, vauxhallsummer.brussels

Thuismatch, wereldreis

Een reis rond de wereld zonder Brussel te verlaten, dat is het succesrecept van Les Escales Estivales, het festival in Anderlecht dat deze zomer aan zijn zesde editie toe is. Voor die trip zorgen onder meer de mix van ska, latin en reggae van Los Callejeros, de woestijnrock van het Nigerese TisDass, de zigeunerfolk van Mamaliga Orkestar en de afroblues van Bai Kamara Jr & The Voodoo Sniffers. (TZ)

LES ESCALES ESTIVALES > 31/8, Jardin de l’EDN Bar, escaledunord.brussels

Op de vlucht

Het Brigittines International Festival draait dit jaar rond het thema ‘vlucht en vertigo’. In de confrontatie met de zwaarte van de wereld en haar verpletterende geschiedenis willen we ons soms achteloos overgeven aan lichtheid, of vluchten in de duizeling. Het is uit dit verlangen dat dansvoorstellingen van onder meer Olivier de Sagazan, Compagnie Les Vagues, Catherine Gaudet, Leïla Ka en Pierre Rigal zijn ontstaan.

BRIGITTINES INTERNATIONAL FESTIVAL

18/8 > 2/9, Les Brigittines, www.brigittines.be

Ongestoord raven

Fuse kan even de perikelen rond zijn locatie in de Marollen achter zich laten met het XRDS Festival, dat traditiegetrouw enkel moet duelleren met het gedruis van de snelweg die over het idyllische Vijverspark kronkelt. Onder meer Ampe, Ellen Allien, Sara Dziri, Superski, Alia, Asa Moto, Dax J, Karenn, Salome en Zenker Brothers mogen er met technobeats in het rond knallen zodat je de twee dagen lang ongestoord kan raven.

XRDS FESTIVAL 19 & 20/8, Vijverspark, www.xrds.be

Kalispèra

In het Koninklijk Parktheater kan je in de eerste helft van augustus terecht voor klassieke muziek tijdens de vijftiende editie van Classissimo. Het festival opent met de folk van onder meer Liszt, Bartók en Romero. Piazzolla en Chopin krijgen een paar dagen later een eerbetoon. De laatste avond van het festival staat in het teken van Griekenland, opstand en vrijheid. (TZ)

CLASSISSIMO 4 > 10/8, Koninklijk Parktheater, www.classissimo.brussels

Stunt van het jaar

Eindelijk nog eens een filmzomer mét blockbusters. Harrison Ford legt er een laatste keer de zweep op in Indiana Jones and the dial of destiny, Margot Robbie kleurt Barbie-roze en Jason Statham strijdt in Meg 2: the trench tegen prehistorische zeemonsters. Maar iedereen zal qua actie en stunts zijn meerdere moeten erkennen in Tom Cruise en zijn zevende Mission: impossible

MISSION: IMPOSSIBLE - DEAD RECKONING

PART ONE dir.: Christopher McQuarrie, act.: Tom Cruise, Hayley Atwell - Release: 12/7

In de ban van de bom

The Dark Knight, Interstellar of Dunkirk: Christopher Nolan is oppermachtig in verbluffende én vernuftige spektakelstukken. Niets is zo verbluffend, vernuftig en vervaarlijk als de atoombom, en dus maakte Nolan een film over de vader van de kernbom: de joodse natuurkundige Robert Oppenheimer, die het leger wetenschappers aanvoerde dat de VS voor nazi-Duitsland aan de eerste kernbom moest helpen.

OPPENHEIMER dir.: Christopher Nolan, act.: Cillian Murphy, Robert Downey Jr. - Release: 19/7

In de ban van de pop

Het moet van Edith Piaf geleden zijn dat iemand la vie nog zo en rose heeft gezien als Greta Gerwig. De regisseuse die met Lady Bird en Little women net naast Oscars greep, liet zoveel roze verf aanrukken voor haar film over de beroemdste pop ter wereld dat er een schaarste ontstond. Margot Robbie ziet er sensationeel uit als Barbie en Ryan Gosling als Ken. Maar dat laatste kunnen we ons niet aantrekken. He’s just Ken (NR)

BARBIE dir.: Greta Gerwig, act.: Margot Robbie, Ryan Gosling, Helen Mirren - Release: 19/7

LORE BINON

LEÏLA KA

EXPO FILM

Vriendin van de keizerin

Na Corsage is ook Sisi & Ich een eigentijds kostuumdrama dat het zeemzoete beeld bijstelt van keizerin Elisabeth van Oostenrijk en Hongarije. Regisseuse Frauke Finsterwalder focust op Sisi’s zonderlinge relatie met haar gezelschapsdame Irma. Het zijn glansrollen voor Susanne Wolff en Sandra Hüller, die we terugzien in Gouden Palm-winnaar Anatomie d’une chute en het ijzingwekkende The zone of interest

SISI & ICH dir.: Frauke Finsterwalder, act.: Susanne Wolff, Sandra Hüller - Release: 2/8

Zwoel maar desastreus

Na intelligente, zachtmoedige indiefilms als Love is strange en Little men verrast de Amerikaan Ira Sachs met een erg zwoele en verscheurend eerlijke film over een desastreuze driehoeksverhouding. Franz Rogowski excelleert als een hatelijk narcistische regisseur die in Parijs een passionele relatie begint met een lerares zonder om te kijken naar zijn echtgenoot. Wat knoeien we er in de liefde soms toch ongelofelijk op los.

PASSAGES dir.: Ira Sachs, act.: Franz Rogowski, Adèle Exarchopoulos - Release: 16/8

All-in-Cronenberg

Net als Cinematek (Cold Summer), Cinema Galeries (L’heure d’été) en Palace (Sun Screens) verwent ook Flagey je met een zomerprogramma. Een van de 32 titels van Raging Summer is Brandon Cronenbergs Infinity pool. Zijn plastische, duistere nachtmerries doen nauwelijks onder voor die van papa David. Voor een trip naar het ziekste vakantieparadijs moet je dus niet naar Zaventem, maar naar Flagey. (NR)

INFINITY POOL dir.: Brandon Cronenberg, act.: Alexander Skarsgård, Mia Goth - Release: 23/8

Leven zonder filter

De kans dat een van zijn scherpzinnige observaties over het leven van alledag ooit al eens een glimlach op je gezicht toverde, is groot. Met 1,2 miljoen volgers is de Franse kunstenaar Jean Jullien niet minder dan een Instagram-fenomeen. Maar één gouden tip voor de zomer: laat de sociale media voor wat ze zijn en trek gewoon in je prachtige levenden lijve naar het MIMA voor een portie ontroering, humor en medemenselijkheid.

JEAN JULLIEN: STUDIOLO > 31/12, MIMA, www.mimamuseum.eu

West-Vlaanderen boven

Zou het aan het lonken van ’t zeetje liggen? Feit is dat West-Vlaanderen deze zomer heerst over de KMSKB. Twee tentoonstellingen duiken in het oeuvre van kunstenaars met wortels in het uiterste westen van ons land. Een eerste focust op het vroege oeuvre van het Oostends-Brusselse schildersgenie Léon Spilliaert, een tweede zet een dialoog op tussen nieuw werk van de Brugse Brusselaar Johan Van Mullem en de collectie.

LÉON SPILLIAERT > 24/9 & JOHAN VAN MULLEM > 20/8, KMSKB, fine-arts-museum.be

Power of love

De wereldvermaarde Marokkaans-Belgische fotograaf Mous Lamrabat is een veelkantige mens, en al die kanten mogen gezien worden. Liefst in kleurrijke composities die de wereld op haar kop zetten en de kop met wat meer wereld vullen. Voor A(R)MOUR trok hij door Brussel op zoek naar beelden die in MAD uitbundig de liefde verklaren aan eigenheid, vrijheid, diversiteit en fotografie die zich niet in hokjes laat dringen. (KS)

MOUS LAMRABAT: A (R )MOUR > 2/9, MAD, mad.brussels

09.06 — 02.09 a photography exhibition by Mous Lamrabat

From Tuesday to Saturday Place du Nouveau Marché aux Grains 10 Nieuwe Graanmarkt 10, 1000 Brussels mad.brussels

Main Phase, $ica, Matho & Waffles Kru

17/08 Bolingo

w/ Mambele, Bass Toast, NMSS, Mika Mayonaise, La Dame & Bona Lea

Eat

& Drink. Anju

w/ Ksaar x Sheltr x Sussol

(Market,

24/08 Artivism Talk Moderated by Maïté Meeûs

26/08 Open Air @Skatepark Ursuline

w/

Anju is een nieuw adres in Sint-Gillis, met op de kaart Koreaanse gerechten zoals ze in het ‘Land van de Stille Morgen’ worden geserveerd. Sterrenchef Sang Hoon Degeimbre stelde het menu samen. Veel is er niet veranderd aan het interieur dat we nog kennen van Toshiro, het restaurant dat de Japanse en Franse keuken op een gepassioneerde manier samenbracht. Dezelfde opvallende lichtarmaturen aan het plafond, een identieke houten structuur die de sobere ruimte met parket accentueert. Aan de muren spotten we wel hedendaagse tekeningen en polaroids, uithangborden van een andere sfeer.

De menukaart nodigt uit om in de wereld van gedeelde gerechten te duiken. Wél met een waarschuwing: “Verschillende gerechten delen is een traditie in de Koreaanse keuken.” Foodsharing is de hype van het moment, maar op deze manier mogen we het een waar genot noemen. We bestellen vrijwel het hele menu. De oesters gepocheerd in kimchisap (14 euro), de gemarineerde en gegrilde eendenborst (25 euro) en het rauwe rundvlees met sesam en Koreaanse peer (16 euro) laten we links liggen.

bij de gefrituurde kip (14 euro), de heerlijke pajeon-pannenkoeken (12 euro) en de werkelijk verslavende samgyetang (22 euro), een bouillon van kip met ginseng. De details die het verschil maken? Er zijn de heerlijke kruiden (bergamotkruid, citroenverbena …) die rechtstreeks uit de tuin van Sang Hoon Degeimbre komen – de chef die de hand had in de kaart, de uitvoerende chef-kok is Victor des Roseaux.

Daarnaast zijn we verrukt over de kwaliteit van de banchan, de traditionele

ANJU ••••

Bronstraat 73, Sint-Gillis, www.anju.be, di > za 12 > 14.00 & 18.30 > 21.30

bijgerechten, zoals de shisobladeren, ideaal voor hapklare rijstgerechten, gevuld met gefermenteerde groenten en chilisaus.

Desserts staan er niet op de kaart, trouw aan de Koreaanse zeden. Op de drankkaart figureert een selectie onberispelijke natuurwijnen, die wel vrij duur zijn. Probeer liever de speciaal door brouwerij Illegaal gebrouwen Korean Sour (6 euro). Dat bier wordt nogal eigengereid in een champagnecoupe geserveerd. Of je kan kiezen voor een uitstekende infusie (4,50 euro) op basis van rechtstreeks ingevoerde gembergelei.

MICHEL VERLINDEN

Smalltalk. Met muzikant Lorenzo Gatto op het terras van Café Belga

‘In mijn liefde voor muziek ben ik niet monogaam’

Voor de laatste Smalltalk voor de zomerbreak blijven we dicht bij ‘huis’. Met violist Lorenzo Ga o belanden we op het terras van Café Belga, aan de voet van de redactie. Na een sabbat op een zeilboot zit Ga o vol plannen, zoals voor een vioolensemble, maar eerst speelt hij nog op het Walden Festival.

door Andy Furniere foto Ivan Put

Tijdens ons gesprek vliegt er door stevige windvlagen regelmatig iets in het rond op het terras van Café Belga, zoals ook ons vragenlijstje, maar Lorenzo Gatto is erger gewoon. Hij bracht recent een sabbatperiode grotendeels door op een zeilboot – in Zuid-Afrika, het geboorteland van zijn vrouw. “De boot is van haar familie en hebben we zelf opgeknapt. In de winter gaan we normaal terug.” Gatto brengt ook veel tijd door in de lucht, als piloot en paraglider. “Muziek is mijn leven, maar avontuur en contact met de natuurelementen zijn ook altijd heel belangrijk geweest. Ik had al een vliegbrevet op mijn zestiende, nog voor ik mijn rijbewijs had.”

Gatto’s loopbaan nam een hoge vlucht na zijn tweede plaats op de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool in 2009. Nu is hij klaar voor een nieuwe wending. “Tijdens mijn sabbatperiode heb ik beslist om echt mijn eigen ding te doen. Ik heb het vioolensemble Karavan Vivaldi opgericht, waar ook mijn vrouw in meespeelt, en ben aan het schrijven gegaan. Ik heb nieuwe stukken gecomponeerd rond Vivaldi’s Vier jaargetijden. Niet te cerebraal, intuïtief, een beetje groovy.”

Karavan Vivaldi speelde al een opwarmingsconcert in het landelijke Ittre, waar Gatto opgroeide en woont. Maar hij is ook een Brusselaar. “Ik ben geboren in Ukkel en heb gestudeerd aan het Sint-Jan Berchmanscollege en het Koninklijk Conservatorium. Ik zit zo vaak in deze buurt, bij Flagey, dat dit de ideale afspreekplek was.” Begin 2024 staat hij met zijn nieuwe ensemble onder meer in Bozar, één halte tijdens een heuse wereldtournee.

Maar eerst is er nog zijn optreden op het Walden Festival. Hij speelt er met Brussels Philharmonic onder meer Vioolconcert 1 van Philip Glass. “Het is rustgevende, minimalistische muziek. Alsof je naar een spa gaat.” Behalve klassieke muziek staat er ook jazz en wereldmuziek op het festivalprogramma, een diversiteit die perfect aansluit bij Gatto’s brede visie. “Ik voel me geen klassieke muzikant, ik ben een muzikant. Met verschillende interesses. In mijn liefde voor muziek ben ik niet monogaam.”

Op 15/7 (18.00) eert Lorenzo Ga o met Brussels Philharmonic de ‘minimal masters’ Philip Glass, John Adams en David Lang tijdens het Walden Festival (15 & 16/7), www.waldenfestival.be

Longread?

Meer weten over Lorenzo Gatto? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten.

Annabelle Van Nieuwenhuyse

‘Je kan ook op een sympathieke manier winnen’

Deze zomer gaat al haar (en onze) aandacht naar het Cinema Tro oir-festival, dat films projecteert op de gevel van Cinemaximiliaan. Hier projecteert coördinator Annabelle Van Nieuwenhuyse vijf inzichten op ons netvlies.

door Michaël Bellon

Ubuntu (Afrikaanse wijsheid)

Ubuntu betekent: ‘ik ben omdat wij zijn.’ Je bent een authentieke, individuele mens omdat je deel uitmaakt van een grotere wereld. Dat geldt op alle vlakken: relationeel, gemeenschappelijk, maatschappelijk, ecologisch, spiritueel … Het valt mij toch op dat we dikwijls zeer individualistisch bezig zijn met hebben en krijgen. Als je iets vraagt, moet je meteen iets teruggeven aan diezelfde persoon. Terwijl de collectiviteit een veel gezondere manier is om met elkaar om te gaan.

Wees je bewust van je privilege, maar op een positieve manier

Het woord ‘privilege’ lijkt vaak te impliceren dat je je schuldig moet voelen omdat je meer hebt dan een ander. Dat vind ik flauwekul. Je moet je bewust zijn van je privileges om positieve acties te kunnen ondernemen en genereus te zijn, zodat iedereen van jouw privileges kan profiteren.

Geef niet te snel op

Ik merk dat ik heel dikwijls mensen aanmoedig om niet op te geven. Want je wordt vaak ontmoedigd: ‘Zou je dat wel doen?’ ‘Is dat wel iets voor jou?’ ’Zou je dit niet anders aanpakken?’ Laat je niet doen door die ontmoedigingsstrategieën. Als je even niet vooruit raakt, kan het helpen om te wachten en de draad op te pikken wanneer je de dingen helderder ziet. Mijn zoektocht naar mijn geboortemoeder heeft 50 jaar geduurd. Niet opgeven heeft geloond, ik heb haar gevonden.

Verantwoord je niet bij racistische vragen of opmerkingen

‘Waar kom jij eigenlijk vandaan?’ ‘Amai, jij spreekt goed Nederlands!’

Of: ‘Jij kan goed dansen, maar dat zit in je bloed, zeker?’ Vroeger zocht ik naar goede argumenten om tegen dat soort vragen en mensen in te gaan, maar dat hoeft niet.

Vergeet competitie, het maakt mensen gemeen

Zelfs in de sport gaan de mooiste verhalen dikwijls over sporters die iemand anders geholpen hebben. Ook voor topsporters hoeft competitie niet de enige motor te zijn. Een succesvol artiest hoeft niet gemeen of arrogant of jaloers te zijn. Je kan ook op een sympathieke manier winnen.

Het filmfestival Cinema Tro oir vindt elke zaterdag tot en met 5/8 plaats in de Manchesterstraat 36 (diner om 20.00, openluchtscreening om 21.30 uur), www.cinemaximiliaan.org

Save the date! Vink 25 november alvast aan in je agenda. Dat is de dag waarop we samen Brussel veranderen in één groot spaghettifeest, en dat ten voordele van vzw Straatverplegers

Maak spaghetti met je organisatie, school of bedrijf, of gewoon bij je thuis. Zet zo mee je schouders onder Brussel Helpt. Vragen? Stuur een mailtje naar marketing@bruzz.be

bruzz.be/brusselhelpt

BRUZZ Select magazine

gratis bij een abonnement op BRUZZ magazine of mee te nemen in meer dan 100 cultuurhuizen in de stad.

Neem een abonnement op BRUZZ.be/abo

BRUZZ Select is het cultuurlabel van BRUZZ over alle BRUZZ media heen. BRUZZ Select staat voor een schat aan cultuurtips op BRUZZ radio, televisie, social media, online en in onze magazines.

Gezocht

CHAUFFEURSIN BIJBEROEP

rijbewijsB

min.2volleofenkele1/2dagen beschikbaar

min.eenhoofdberoep, huisman/huisvrouwof gepensioneerd sociaalvaardig

Solliciteernu: operations@gifom.be

TAV:Dhr.BruyninckxWalter

Account Manager

DB794535G3

MEDEWERKERS DEUR-AAN-DEUR VERKOOP

elke dag betaald, werk in eigen regio, in bezit van auto en telefoon. Erkende hulporganisatie, 45 jaar actief in Vlaanderen 0471942145

DB791727F3

• Het STERCK concept zorgt via magazines, netwerkevents, video en social media voor een doorgedreven ‘match’ tussen collega-bedrijfsleiders. Het team STERCK in Oost-Vlaanderen is op zoek naar een doortastende Account Manager!

• Je bent het aanspreekpunt voor STERCK en zorgt ervoor dat STERCK op de kaart komt bij zaakvoerders en het management van KMO’s in de regio. Het huidige klantenbestand bouw je verder uit door middel van een strategisch salesplan. Je voert prospectie uit telefonisch en daarna op afspraak. Je neemt actief deel aan netwerkevenementen die STERCK organiseert en je ondersteunt klanten bij het leggen van contacten

Interessante jobs in je mailbox? Maak een job alert aan op

regiotalent.be

Flagey

zuidfoor.brussels