YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 1
YUNIT I ANG AKING SARILI MAIPAGMAMALAKI
Aralin 1: Ako ay Magalang, Dapat Tularan
Basahin at unawain ang kahulugan ng bawat salita. Talakaying ang mga tanong na may kaugnayan sa mga salita.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 2
A.
Iba’t-ibang tunog: Huni at Ingay ng hayop Ang tunog ay isang katangian ng wika. Taglay ng anumang wika
ang mga tunog na bumubuo rito. Banggitin ang ibat-ibang huni ng hayop na makikita sa larawan.
manok
bibe
kabayo
kalabaw
B. Iba’t ibang tunog: Tunog ng sasakyan Isa pa sa pinanggagalingan ng tunog ay ang mga ingay at busina ng mga sasakyan. Halina at tunghayan ang iba’t ibang uri ng YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 3
sasakyan at alamin ang iba’t ibang tunog nito.
tren
ambulansiya
traysikel
dyip
Aralin 2: Batang Mapagmasid, Batang Nag-iisip
TALA: Salita at kahulugan
USAPAN: Talakayan
Bingi- kapansanan na may Ano-ano ang mahahawa mo mahina o walang pandinig
uoang matulungan ang isang taong
nasa
ganitong
kalagayan? Katamtaman – tamang-tama Bakit ang katam-tamang dami lang
o
nasa
gitnang lamang ng gagamiting bagay
kalagayan;
ang dapat bilhin o ubusin ng
Halimbawa: katamtaman ang isang batang matipid puti, taas, galing at iba pa Diwa – kaisipang taglay ng Bakit kinakailangang magising isang tao
ang diwa ng mga batang Pilipino?
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 4
Tandaan: Ang tunog na nanggagaling sa mga bagay, tao o hayop ay may mensaheng nais iparating. Maari rin itong magsilbing babala o hudyat. Mahalagang bigyang-pansin ang anumang tunog na narinig.
Aralin 3: Tamang tawag ng pangalan, tanda ng paggalang
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan Bakit kailangang magpulong
Pulong
–(“miting”)
–
isang ang guro at magulang?
pagtitipon upang pag-usapan ang
mahalagang
bagay
o
pangyayari
Mang
–
pantawag
na Kung hindi mo tatawaging
idinugtong sa unahan ng “ale” at “mang” ang mga panhalan ng matang lalaki taong mas nakatatanda sa at Aling namn king babae; iyo,
ano
ang
maaaring
ang mha ito ay ginagamit mangyari?
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 5
tanda ng paggalang.
Binibini
–
pantawag
sa Bakit
mahalagang
wasto
babaeng walang asawa o ang pantawag sa pangalan dalaga Ginang
–
ng inyong guro? pantawag
sa
babaeng may asawa Ginoo – pantawag sa lalaki
Pagsasama-sama ng Pantig na Nagbibigay ng Tunog. Ang pantig ay may katumbas na tunog. Ang bawat pantig na pinagsamasama ay makabubuo ng isang salita. Pansinin ang mga tunog mula sa mga titik na patinig ng Alpabetong Filipino. Aa Tunog: /a/
Ee Tunog: e/
Ou Tunog: /o/
Ii Tunog: /i/
Uu Tunog: /u/
Itambal ang mga pantig sa mha katinig ipang makabuo ng pantig. Pagsamahin ang nabuong pantig sa iba pang pantog. Basahin ang nabuong salita at bilangin kung ilang pantig ang bumubuo ditto. YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 6
Titik Bb Tunog: /b/
a – bo
= abo
bilang
ng
2
ng
2
ng
3
ng
3
ng
2
ng
2
ng
3
ng
3
ng
2
pantig: Ba – o
= bao
bilang pantig:
i – ba – ba
= Ibaba
bilang pantig:
ba – ba - e
= babae
bilang pantig:
Titik Kk Tunog: /k/
a – ko
= ako
bilang pantig:
ba – ka
= Baka
bilang pantig:
a – ba – ka
= Abaka
bilang pantig:
ka – bi –be
= kabibe
bilang pantig:
Titik Dd Tunog: /d/
bi - da
= bida
bilang pantig:
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 7
da – la - wa
= dalawa
bilang
ng
2
ng
3
pantig: bo –de – ga
=
bilang pantig:
Tandaan: Ang pantig ay may katumbas na tunog. Ang pinagsama-samang pantig ay makabubuo ng salita.
Aralin 4: Batang palabasa, karunungan ay patuloy na mahahasa
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Kaalaman – mga bagay na natutuhan; Ano sa
pagbabasa
makakukuha
ang
ng maraming
maraming kaalaman tulad ng iba’t mahala
na
kahalagahan kaalaman?
ng Bakit
magkaroon
ng
ibang mga ideya na makatutulong maraming kaalaman? sa pagpapalawak ng kaisipan
Kinasasabikan – kakaibang damdamin Bakit dapat na kinsasabikan ukol
sa
mga
bagay,
tao, ang pagbabasa?
panguauari, o lugar na gusto o nais
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 8
mong Makita o maranasan
Pinahahalagahan-
isang Bilang isang mag-aaral, paano
napakagandang ugali na tumutukoy mo
pahahalagahan
ang
sa oagbibigay ng oras, atensyon at pagbabasa? pagmamahal
Pagsasama-sama ng Iba’t ibang Pantig Kapag pinagsama-sama ang iba’t ibang pantig makabubuo ng salita. Mahalagang maging tama ang pagsasama-sama ng mga pantig upang maging wasto ang salita. Ang pagkakamali sa pagsasama-sama ng pantig ay maaring magdulot ng ibang kahulugan ng salita. Basahin ang mga ito. Kulayan ng dilaw ang mga pantig na patinig at berde naman ang pinagsamang patinig at katinig.
A
Ba
Ka
I
Da
Ga
Be
E
La
No
Ni
Sa
Pe
O
Ra
U
Ya
Ti
Na
Bi
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 9
Tandaan: Mahalagang maging tama ang pagsasama-sama ng mgapantig upang maging wasto ang salita.
Aralin 5: Pagsunod sa Panuto, Gawain ng Batang Matalino
Talakayin ang mga tanong na may kaugnayan sa mga salita. TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Kasapi – miyembro ng isang Ano-ano ang tungkulin ng pangkat
bawat
kasapi
ng
isang
pangkat?
Anong mga karanasan ang Takdang
–
aralin
gawaing hindi
mo
malilimutan
sa
ibinibigay ng guro sa mag- paggawa ng iyong tak-dang aaral na maaaring isagawa aralin? sa
bahay
kinalaman ginagawa
na sa ito
may
pag-aaral; upang
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 10
matukoy kung natuto ang mga mag-aaral at maging handa sa gagawing pagaaral kinabukasan.
–
Tungkulin
gawaing Paano tutuparin ng isang
inaasahang
tuparin
gampanan
ng
at batang
tulad
moa
ng
taong tungkuling ibinigay ng guro at
binigyan ng tungkulin
magulang?
Ang kambal-katinig o klaster ay pinagsamang katinig sa isang oantig ng salita. Narito ang mga halimbawa ng kambal-katinig.
Kambal-katinig
Halimbawa ng mga Salita na may Kambal-katinig
pl
pla-to, pla-tito, planggana, plu-ma
gr
gra-do,
gras-ya,
gra-mo,
gra-nada
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 11
kl
kla-se, klas-ter, kli-nika, klima
pr
pres-yo, prem-yo, pru-tas
br
bra-so, bru-tal, brus-ko
Tandaan: Ang kambal-katinig o klaster ay pinagsamang katinig sa isang pantig. Maaari itong matagpuan sa unang pantig, gitna o hulihang pantig.
Aralin 6 : Batang Mabait, Maraming Kaibigan ang Lalapit
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Kantina – lugar na bilihan ng Ano-ano
ang
masusustansiyang pagkain sa inaasahan paaralan
mabibili
mga ninyong
sa
kantina?
Bakit? Silid-aklatan maraming
–
lugar aklat,
na
may Bakit
kailangang
pahayagan, silid-aklatan
ang
may mga
mapa at iba pang gamit sa paaralan? pagtuturo at pag-aaral; dito
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 12
mainam magpunta para magaral at magsaliksik
Punong-guro – pinuno ng paaralan; Paano nakatutulong ang tagapamahala ng kaayusan ng punong-guro
sa
mag-
guro, mag-aaral, at magulang aaral na tulad mo? na may kaugnayan sa usaping pampaaralan.
Pangngalan: tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay, hayop, at pook o lugar. Halimbawa:
Antdrew
mansanas
aso
talong
Aralin 7: Munting Lider
TALA: Salita at Kahulugan YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
USAPAN: Talakayan Page 13
Libangan
–
mga
gawain
na Anong
libangan
ginagawa tuwing may libreng gusting-gusto oras
na
nagdudulot
ang mong
ng gawin?
kasiyahan Masinop-
isang
magandang Bakit
katangian na nagpapakita ng maging
mahalagang masinop
ang
pagpapahalaga at pagtitipid isang batang tulad mo? sa mga bagay Siyudad - tinatawag ding lungsod; Anong mga siyudad ang ang isang munisipyo o bayan iyong narrating o gusto ay nagiging siyudad dahil sa mong marating. pagiging maunlad
Dalawang uri ng pangngalan 1. Pangngalang pangtangi/tiyak – ay tiyak na ngalan ng tao, bagay, hayop, o lugar. Ito ay nagsisimula sa malaking titik. 2. Pangngalang pambalana/karaniwan – ay karaniwang ngalan ng tao, bagay, hayop o lugar. Ito ay nagsisimula sa maliit na titik.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 14
Pangngalang
Pangngalang
pambalana/karaniwan
pangtangi/tiyak
tao Babae, lalaki
Liza,
Marilou,
Teddy,
Nardo Bayani
Jose
Rizal,
Melchora
Aquino, Andres Bonifacio Pangulo
Fidel
Ramos,
Magsaysay,
Ramon Joseph
Estrada
bagay Bagay
sa
paaralan Monggol, HBW
(pansulat) lapis, bolpen
Pook Paaralan
Young
Ji
International
School De La Salle University
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 15
Hayop Aso
Bantay, Tin-tin, Tag-pi
Isda
Bangus,
Tilapya,
Dilis,
Tuna Ibong
Maya, Haribon, Agila
pangayayari Pagdiriwang
Pasko,
Bagong
Taon,
Araw ng mga Puso, Araw ng mga Ina
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 16
I. A. Pagtambalin ang magkaparehang katawagan sa Hanay A at Hanay B. Isulat ang titik ng wastong sagot sa patlang. _____ 1.
senador
a. lola
_____ 2.
bayaw
b. dalaga
_____ 3.
binate
c. gobernadora
_____ 4.
hari
d. kumara
_____ 5.
kumpare
e. modista
_____ 6.
gobernador
f.
_____ 7.
tatay
g. senadora
_____ 8.
sastre
h. nanay
_____ 9.
binibini
i.
reyna
j.
hipag
_____ 10. lolo
ginoo
II. A. Isulat sa talahanayan ang tangi o tiyak na ngalan ng bawat isang salita. Pambalana Pantangi
1. Simbahan
__________________________
2. hayop
__________________________
3. parke
__________________________
4. aklat
__________________________
5. paaralan
__________________________
B. Isulat sa talahanayan ang tangi o tiyak na ngalan ng bawat isang salita. Pantangi Pambalana
1. America
__________________________
2. Otto
__________________________
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 17
3. Dr. Salvacion
__________________________
4. Pasko
__________________________
5. Nido
__________________________
C. Isulat sa kahon kung ang pangngalan ay pantangi o pambalana. _______________________ 1. San Isidro _______________________ 2.aklat _______________________ 3.tinapay _______________________ 4. Jollibee _______________________ 5. Cristina III. Bilugan ang salitang may klaster o kambal katinig sa bawat bilang. 1. braso, bakya, batya, banig 2. eksibit,
expsperimento,
edad,
3. gitna,
ginto,
granada,
gulay
4. pata,
pilak,
plake,
pula
5. kayumanggi,
krayola,
kidlat,
kupas
6. simple,
simula,
7. pirata,
prito, pilak,
8. babae,
barako,
bakya,
bente
9. sentro,
sira,
sarado,
sila
10. trabaho,
sikat,
elepante
sine patola
tirahan,
tatak, tela
IV. Tukuyin kung saan nanggagaling ang bawat tunog na ibinigay sa bawat bilang. Piliin ang sagot mula sa kahon. YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 18
Pusa Tren
palaka tandang(manok) Traysikel
ibon
telepono
ambulansiya
ahas
kambing
1.
Kring…kring _________________________________
2.
Wang-wang _________________________________
3.
Ngiyaw-ngiyaw _________________________________
4.
Tik-ti-laok _________________________________
5.
Ko-kak-ko-kak _________________________________
6.
Meee-meeeee-meeee ___________________________
7.
Broooom…brroooom ____________________________
8.
Twit-twit _________________________________
9.
Tsug, tsug, tsug _________________________________
10.
Shhhh-shhhhh _________________________________
V. A. Piliin at bilugan ang wastong pangalan ng sumusunod na mga larawan at isulat sa patlang ang bilang ng pantig nito. YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 19
Bilang ng pantig a. reyna __________ b. harina c. halina a. puno b. paligid
Bilang ng pantig __________
c. bulaklak a. orasan b. damit
Bilang ng pantig __________
c. kalesa
a. kalsada
Bilang ng pantig
b.sagada
__________
c. akala
a. kabayo b. palengke
Bilang ng pantig __________
c. gusali
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 20
YUNIT II ANG AKING PAMILYANG PINAGMULAN, AKING YAMAN ARALIN 1: GAWAIN AY MASAYA KUNG PAMILYA AY MAGKAKASAMA
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 21
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Bagoong – prinosesong isda; Bakit nakapagpapasarap inimbak ito nang matagal na ang bagoong sa mga panahon;
kadalasang lutuin?
sawsawan at pampadagdag ng sarap sa mga lutuing Pilipino
–
Bulanglang
ulam
sinabawang
na Ano-ano ang sangkap sa gulay; pagluluto ng Bulanglang
karaniwang niluluto ito ng mga gusto
taga-katagalugan; ito
ng
pamilyang
Pilipino dahil sa magandang dulot nito sa ating kalusugan Kibal – katutubo ito na sitaw na Paano nakatutulong ang mas maliit at mas maberde kibal ang kulay
sa
sustansua
sarap
at ng
Bulanglang?
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 22
KASARIAN NG PANGNGALAN Ang pambabae –ay ginagamit para sa tiyak at karaniwang ngalan ng babae. Tiyak
Karaniwan
Dra. Rose Medina
doktora
Angel Locsin
aktres
Atty. Lea de Lima
abogada
Engr. Merlinda Labay
inhinyero
Aling Osang
konduktora
Aling letty
alahera
Ang panlalaki – ay ginagamit para sa tiyak at karaniwang ngalan ng lalaki. Tiyak
Karaniwan
Dr. Rommel Romero
doktora
Richard Gutierez
aktres
Atty. Juan Gualvez
abogada
Engr. Vincent Castro
inhinyero
Mang Resty
konduktora
Mang Isagani
alahera
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 23
Di Tiyak – ay mga ngalan na maaaring ang tinutukoy ay babae o lalaki. mag-aaral
kabataan
kagrupo
guro
ounsan
lider
tao
kapatid
kasamahan
bata
magulang
kamag-aral
kalaro
kausap
Walang Kasarian – ay mga ngalan ng bagay o lugar. Upuan
Lamesa
Prutas
Alahas
Gulay
Laruan
Gamit
parke
Tandaan Ang kasarian ng pangngalan ay maaaring pambabae, panlalaki, ditiyak o walang kasarian
ARALIN 2: UTOS NI ITAY AT INAY, TUNAY NA GABAY
Makabuluhang talakayan: TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Nilupak – isang kakanin mula sa Anong mga sangkap sa
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 24
saging o kamoteng kahoy
pagluluto ng nilupak?
Pasalubong – anumang bagay na Bakit
mahilig
dala ng isang tao para ibigay pasalubong
ang
sa mga
sa kanyang pasasalubungan Pilipino? o pupuntahan
Pinaltok – ginataan na bilo-bilo Paano kaya lutuin ang (malagkit) na minsan ay may pinaltok? sago at langka
Panghalip na Panao – salitang ginagamit na panghalili sa ngalan ng tao. Ilan sa mga salitang panghalili sa ngalan ng tao ay ako, ikaw, siya, kami, sila, at tayo. Ginagamit ang ako bilang panghalili sa ngalan ng taong nagsasalita. Halimbawa:
1. Ako ay Pilipino. 2. Ako ay bunso sa limang magkakapatid.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 25
Ginagamit ang ikaw pamalit sa ngalan ng mga taong nag-uusap kasama ang sarili. Halimbawa: 1. Kami ay tunay na magkakaibigan. 2. Kami ang bahala sa gawaing ibinigay ng guro.
Ginagamit ang sila pamalit sa ngalan ng taong pinag-uusapan. Hallimbawa: 1. Sila ay masisipag na kasapi ng pangkat. 2. Sila ay may tungkulin na dapat tuparin.
Ginagamit ang tayo sa ngalan ng mga taong nag-uusap kasama ang sarili. Halimbawa: 1. Tayong lahat ay amagiging pag-asa ng bayan. 2. Tayo ay anak ng ating mga magulang.
Tandaan: Ang panghalip panao ay mga salitang ginagamit na panghalili sa ngalan ng tao.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 26
ARALIN 3: USAPANG PAMILYA, AKO AY KASAMA
Makabuluhang talakayan: TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Baon – pera, baga, o pagkain na Anong karaniwang baon maaaring
dala
dala
sa ang iyong dala-dala sa
paaralan o sa kahit saang paaralan. lugar upang gamitin kung kinakailangan
Gastos – salaping nakalaan sa Bukod
sa
pagkain
at
mga pangangailangan tulad gamit, ano-ano pa ang ng pagkain, gamit at iba pa
pinagkakagastusang
ng
iyong pamilya?
Upa – renta o bayad sa bagay na Paano makatitipid upang ginagamit
makadagdag pambayd
ng
sa anumang
upa?
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 27
Mga panghalip na Panturo sa Bagay at Lugar. Ang mga panghalip na ito, iyon, ditto, rito, riyan, diyan at doon, roon ay ginagamit sa pagtuturo ng bagay at lugar. Ang ito, ditto at rito ay ginagamit kapag ang itinuturo ay malapit sa nagsasalita. Ang iyan, diyan, at riyan ay ginagamit kapag ang itinuturo ay malapit sa kausap. Ang iyon, doon, at roon ay ginagamit kapag ang itinuturo ay parehong malayo sa nag-uusap. Ang rito, riyan at roon ay ginagamit kapag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa patinig. Ang dito, diyan, at doon ay maaaring gamitin sa unahan ng pangungusap at kapag salitang sinusundan ay nagtatapos sa katinig. Tandaan Ang panghalip na panturo sa bagay at lugar o pook ay ang mga panghalip na ito, iyon, iyan, ditto, rito, riyan, diyan, doon at roon.
ARALIN 4: MAY LUNGKOT SA KABILA NG SAYA
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 28
Makabuluhang talakayan
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Balikbayan box – padala sa kamag- Ano-ano ang madalas na anak ng mga nagtatrabahong laman
ng
balikbayan
sa ibang bansa; naglalaman ito box? ng
iba’t
ibang
uri
ng
pasalubong
Chat – pakikipag-usap sa cellphone Bakit nakatutulong ang or kompyuter
chat sa magkakalayong magkapamilya?
Butchi – isang uri ng kakanin mula Bakit sa
bigas;
palaman
mayroon na
masarap
itong nameryenda ang butchi?
dinurog
na
matamis na munggo sa loob
Pandiwa – ay mga salitang kilos o nagpapakita ng paggalaw. Ang kilos ay
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 29
maaaring ginawa na, ginagawa sa kasalukuyan, o gagawin pa lamang.
Aralin 5: Payo ng Matanda, Patnubay sa Bata
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan
Lola – nanay ng iyong mga Bakit mo mahal ang iyong magulang
Meryenda
lola?
–
pagkain
pagitan ng tanhalian,
sa Ano-anong
agahan at madalas at
meryenda
ang
kainin
ng
iyong
ang
iyong
mga
ng pamilya.
tanghalian at hapunan
Pinsan – mga anak ng iyong Sino-sino tiyo at tiya.
pinsan? Ilan sila sa kabuuan?
Pananda ng Salitang Kilos Pansinin ang mga halimbawa ng pananda upang makilala ang iba’t ibang salitang kilos. Halimbawa
Halimbawa Salita
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Mga halimbawa ng
Page 30
ng pananda Um-
pangungusap Umalis, umayaw,
-Umawit ang pangkat
umawit, bumasa,
kagabi sa kanilang
sumayaw
caroling. -Umawit ang pangkat sa bahay na kanilang tinapatan.
ma-, na-
Matulog, maligo,
-Matutulog ako mamaya
naiyak
para hindi antukin kapag nag-aral. -Nabubuhay ang halaman kapag nadiligan ng tubig.
-in o in
Aawitin, suyuin,
Inabala ng pangkat ang
isipin, inisip, inabal,
maybahay.
sinuyo, kinatha, inaawit, inaabala i-
Iisip, iurong, ihandog, Ihandon mo ng mga ieendorso ieenrol,
prutas na ito sa iyong
iaabot iilag, iuulat,
pagsimba.
iuutang -an
Alagaan, upahan,
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Alagaan moa ng mga
Page 31
Mag-
inabangan inilagan,
halaman upang maging
inisahan
masagana ang ating ani.
Mag-iisip, mag-aayos Mag-isip kayo ng ating gagawin sa programa.
Mang, mam, at man
Mangahoy,
Tayo ay mangangahoy
mambato, mandaya
upang gawing uling.
Tandaan: ang mga panlaping um, un, ma, na, mag, mang, at man ay mga pananda ng salitang kilos.
ARALIN 6: BAYANIHAN SA TAHANAN
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan Bakit
dinaraanan
ng
Bagyo- kalagayan ng panahon na bagyo an ating bansa? may kasamang malakas na hangin at pagbuhos ng ulan; ang
Pilipinas
ay
palaging
dinaraaanan ng bagyo. Sa Bayanihan
–
kultura
ng
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
paanong
paraan
mga maipamamalas
ang
Page 32
Pilipino na ipinapakita ang bayanihan sa tahanan, pagtutulungan
ng
buong paaralan, at pamayanan
pamayanan; halimbawa rito ay sa
kasalukuyang
ang pagbubuhat ng bahay, panahon? pagtatanim, at pag-aani
Bulwagan – isang maluwag na Bakit ang bulwagan ang lugar; ditto isinasagawa ang napipiling
lugar
tuwing
mga pagtitipon tulad ng mga may mga pagtitipon at mahahalagang programa ng kalamidad paaralan o pamayanan
tulad
ng
bagyo?
Salitang Kilos sa Larawan Ang mga salitang kilos ay makatutulong upang madaling maipaliwanag ang nais na maiparating.
Tandaan: Mahalagang matukoy ang mga iba’t ibang salitang kilos sa larawan. Nakatututlong ito upang madaling maipaliwanang ang nais na maiparating.
ARALIN 7: AKING PAMILYA, SA LIPUNAN AY KASAMA
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 33
Makabuluhang talakayan
TALA: Salita at Kahulugan
USAPAN: Talakayan Ano ang ibig sabihin ng
beso-beso – paraan it ng pagbati pagbebeso-beso? sa pamamagitan ng paghalik sa pisngi
Liham – sulat
Bakit nawawala na ang liham sa kasalukuyan? Ano-anong
Uso – bagay tulad ng damit, (awit,
mga
sayaw,
uso salita,
gamit, pagkain, laruan, at iba kulay) ang iyong alam na pa na sikat sa tiyak na kasalukuyang panahon. panahon
Salitang Naglalarawan: Kulay Kulay
Salita na may Kaugnayan sa Kulay
pula
maputi
asul o bughaw
maitim
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 34
berde o luntian
maputla
itim
mapusyaw
puti
matingkad
abo
malabo
rosal
malinaw
ube o lila kayumanggi dalandan o kahel dilaw
Tandaan Ang mga salitang nagsasaad ng kulay at may kaugnayan sa kulay ay mga salitang naglalarawan.
I. Bilugan ang pandiwa sa bawat pangungusap. Halibawa: Kumain kayong mabuti. 1. Pupunta sila sa kabilang ibayo. 2. Sila ay naglalagay ng basura sa trak. 3. Ako ay mag-aaral ng mabuti. 4. Nagbabasa ang mga bata ng tahimik. 5. Si nanay ay naglaba kahapon. 6. Pumunta kami sa kanyang kaarawan kanina. 7. Binasa ko ang aking aklat. 8. Sila ay naglalaro sa ilalim ng puno. YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 35
9. Nagwalis si ate sa aming bakuran. 10. Nag-aararo ang magsasaka sa bukid. II. A. Punan ng angkop na panghalip ang patlang batay sa pangngalan sa loob ng panaklong. 1. (Si Ana) ___________ ay matulunging bata. 2. Tinuruan (ni Ana) ___________ ang kapatid sa pag-aaral. 3. (Si Ana at ang kapatid) ___________ ay nagtutulungan upang matapos ang mga gawaing-bahay. 4. Natutuwa ang nanay ___________ (dahil sa magandang ugaling ito. 5. (Si Ana at ang kapatid) ___________ ay dapat tularan. B. Bilugan ang tamang panghalip sa loob ng panaklong. 1. (Ako, Siya, Ikaw) si Ben at gusto kong basahin ang aklat ng mga alamat. 2. (Ako, Siya, Ikaw) ang kaklase ko na lagi kong kasama. 3. Pupunta (kami, iyo, kanila) sa aklatan. 4. Basahin (mo, nila, namin) doon ang magagandang kwento at alamat. 5. (Ako, Siya, Ikaw) , gusto mo bang sumama sa amin? III. A. Bashin ang pangungusap. Punan ng ito, iyan, o iyon ang mga patlang ayon sa itinuturo ng larawan.
1. ________ang mga iginuhit kong larawan.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 36
2. _______ ang aking unan.
3. _______ ang aso mong nawawala.
4. _______ ang gubat
5. _______ ay pamasko ng aking ninong.
B. Basahin ang usapan at isulat ang ito, iyan, oiyon. 1. “Tingnan ko ang hawak mo. Ano ba _______? Manika?” 2. “Narito ang papel mo, Andie. Kunin mo _______ sa akin?” YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 37
3. “Hayun ang tirahan nina Cel. _______ pala ang pupuntahan natin.” 4. “Halika, Obet. Lumapit ka rito. Tingnan natin _______.” 5. “ Masarap ba ang ulam sa tabi mo? _______ ay titikman ko mamaya. C. Basahin ang pahayag. Salungguhitan ang angkop na salita na dapat gamitin. 1. “Nakita mo ba ang lumilipad na mga agilang (ito, iyan, iyon)?” 2. Meron akong krayola. Binili (ito, iyan, iyon) ni Ate.” 3. “Ang hawak mong damit ay maganda. Ang mga (ito, iyan, iyon) ang bibilhin ko.” 4. “Matibay ang sapatos kong suot. Regalo (ito, iyan, iyon) ni Kuya sa akin.” 5. “Dala ko ang bago kong CD tape. Panoorin natin (ito, iyan, iyon) ngayon.” D. Gamitin ang salita sa pangungusap. (2 puntos bawat isa) 1. doon _____________________________________________________ ___________________________________________________ ____________________________________________________ 2. roon _____________________________________________________ ___________________________________________________ ____________________________________________________ 3. diyan _____________________________________________________ ___________________________________________________ ____________________________________________________ 4. dito _____________________________________________________ ___________________________________________________ YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 38
____________________________________________________ 5. rito _____________________________________________________ __________________________________________________ ____________________________________________________ IV. Piliin sa hanay B ang salitang naglalawan ng kulay na maaring ibigay sa pangngalang nasa hanay A. Isulat ang titik ng tamang sagot. ___ 1.
rosas
a.
Luntian
___ 2.
buhok
b.
malinaw
___ 3.
kapaligiran
c.
itim
___ 4.
talong
d.
lila
___ 5.
tubig
e.
pula
YUNIT III
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 39
KAAYA-AYANG PAMAYANAN, AKO AY KABILANG Aralin 1: Tayo na, Biyahe Tayo!
Pang-uri – salitang naglalarawan ng katangian ng tao, hayop, bagay, pook Anyo
Amoy
Bilang
Hugis
Kulay
Lasa
malaki
mabango
isa
tatsulok
maitim
matabang
manipis
mabaho
marami
bilugan
mapusyaw
masarap
payat
mapanghi
lima
parihaba
maputla
mapait
maganda
malansa
iilan
bilog
pula
maasim
hugis-
bughaw
matamis
katamtaman masangsang dalawampu
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 40
tala
Tandaan: Ang pang-uri ay mga salitang naglalarawan ng katangian ng tao, hayop, bagay at pook. Ito rin ay mga salitang naglalarawan ng ating mga pandama.
Aralin 2: Libangan sa Pamayanan, kay saying salihan Ang paksang pangungusap – ay pangunahing kaisipan sa talata. Maaari itong Makita sa una, gitna, o hulihan ng talata. Salitang naglalarawan ng katangian ng hayop, bagay, o pook sa pangungusap Katulad ng mga naunang aralin ukol sa salitang naglalarawan, mahalagang gamitin ang iba’t ibang pandama gamit ang mata, ilong, tenga, at dila upang mailarawan ang hayop, bagat, o pook.
pamato
bilog
manipis
magaan
taguan
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 41
masikip
Madilim
malayo
aso
maamo
mabait
mabalahibo
Ang mga salitang naglalarawan – ay naglalarawan ng katangian ng tao, hayop, bagay o pook sa pangungusap. Mahalagang gamitin ang pandama upang malinawan ng wasto ang inilalarawan.
ARALIN 3: SANHI AT BUNGA SA LOON NG PAMAYANAN, DAPAT PAKATANDAAN
Ang sanhi ay ukol sa pinagmulan ng isang bagay o pangyayari. Halimabawa: Bumaba ang marka ni Alan.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 42
Ang bunga ay ukol sa resulta o kinalabasan ng bagay o mga pangyayari.
Halimbawa: Hindi siya madalas mag-aral ng leksyon.
Paghahambing sa katangian ng hayop, bagay, o pook Sa paghahambing, inilalarawan ang katangian ng dalawang hayop, bagay, o tao.
Upang mapadali ang paghahambing, gamitin ang mga sumusunod na panlapi.
Magkasin – Halimbawa:
Magkasim – Halimbawa:
Magkasing – Halimbawa:
magkasintaas
magkasimbagal
magkasinggaling
magkasintulin
magkasimbuti
magkiasinghigpit
sin – Halimbawa:
sim – Halimbawa:
sing – Halimbawa:
sintayog
simbilis
singhigpit
sintulis
simbanayad
singhina
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 43
kasin – halimbawa:
kasim – halimbawa:
kasing – halimbawa:
kasintanda
kasimbango
kasingluma
kasintalino
kasimbaho
kasinglapit
ARALIN 4: KABUTIHANG ITINANIM, PAGPAPALA ANG AANIHIN
PAGGAMIT SA PANGUNGUSAP NG MGA NGALAN NG ARAW AT BUWAN Ang paggamit ng ngalan ng araw at buwan sa pangungusap ay pagsagot sa taong na kalian. Ang paggamit ng ngalan ng araw at buwan ay nagsasaad kung kalian naganap ang kilos. Pitong araw sa isang lingo 1. Linggo
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 44
2. Lunes 3. Martes 4. Miyerkules 5. Huwebes 6. Biyernes 7. Sabado
Mga Buwan sa isang Taon 1. Enero 2. Pebrero 3. Marso 4. Abril 5. Mayo 6. Hunyo 7. Hulyo 8. Agosto 9. Setyembre 10. Oktubre 11. Noyembre 12. Disyembre Tandaan:
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 45
Mahalaga ang paggamit ng mga ngalan ng araw at buwan sapagkat dito malalaman kung kailan naganap o magaganap ang kilos.
ARALIN 5: MABUTING MAMAMAYAN, DINADAKILA NG BAYAN
Salitang Naglalarawan ng Lugar sa pangungusap o usapan Saan – Ito ay mga salitang nagsasaad o nagsasabi ng mga lugar na pinangyarihan ng kilos. Pang-uring panlunan – ay tumutukoy sa lugar o naglalarawan ng lugar. Halimbawa: sa palaruan
sa pahingahan
sa sinehan
sa bakuran
sa dagat
sa ilog
sa ospital
sa paaralan
sa munisipyo
sa bansa
sa pilipinas
sa simbahan
ARALIN 6: Okasyon sa pamayanan na dapat salihan
Pang-uring pamanahon – tumutukoy sa araw, oras o petsa, ito ay naglalarawan sa panahon.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 46
Sumasagot ang mga salitang ito sa tanong na kalian? Panandang
Salita ukol sa
Salitang kilos
Salita
Panahon
Buhat
Araw
Gumawa
Kapag
Bukas
Kumain
Kung
Kahapon
Naglaba
Mula
Kamakalawa
Nagtungo
Nang
Kanina
Tumakbo
Sa
Gabi
umalis
ARALING 7: KAUNLARAN NG PAMAYANAN DAHIL SA AMBAG NG MAMAMAYAN
Mga salita o katagang pang-ugnay at pangungusap (at,ay)
Sa tulong ng mga salita na at o ay, napag-uugnay ang mga salita. Nakatutulong ang mga salitang at at ay upang maging buo ang diwa ng nais na sabihin o iparating. Halimabawa: 1. Ako at ikaw ay may magagawa sa pagpapaganda ng ating
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 47
kapaligiran. 2. Dahil sa pagmamahal sa kalikasan ay nagiging maunlad ang pamayanan. Bukod sa at at ay, narito ang ilang mga salitang maaari pang gamitin upang pag-ugnarin ang mga salita. pati
subalit
dahil sa
saka
kung
sapagkat
o
nang
kaya
ni
palibhasa
kung ganun
maging
upang
bago
ngunit
kapag
LAGUMANG PAGSUSULIT I.Pagtambalin ang hanay A at B. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang. A
B
____1.
a. Mayo
____2.
b. Nobyembre
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 48
____3.
c. Disyembre
____4.
d. Enero
____5.
e. Hunyo
I. Lagyan ng tsek (√ ) kung magkasingkahulugan at ekis (X) kung magkasalungat ang bawat pares ng salita. 1. madilim – maliwanag 2. maluwag – malawak 3. pangit – maganda 4. sariwa – bulok 5. marumi – malinis 6. maasim – matamis 7. pandak – maliit 8. maligaya – masaya 9. matulin – mabilis YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 49
10. malayo – malapit
II.
Salungguhitan ang mga pang-abay na pamaraan.
1. Masayang binati ng guro ang mga mag-aaral. 2. Ang mga bata ay masiglang sumagot. 3. Matiyagang nagturo ng leksyon si titser. 4. Maingat niyang ipinaliwanag ang mga panuto. 5. Ang mga estudyante niya ay madaling matuto. 6. Kailangang maingat na diligan ang mga halaman. 7. Kami ay mabilis na makakaipon ng pera. 8. Dahan-dahan na sumilip sa pintuan si Marta. 9. Malugod nilang tinanggap ang bisita. 10. Tahimik na nagbasa ang mga bata. III. A. Bilugan ang pang-abay na panlunan sa bawat pangungusap. 1. Mabilis siyang tumakbo patungo sa palaruan. 2. Sa silid-aklatan magbabasa ang magkakaibigan. 3. Nagpunta sa Laguna si tatay. 4. Sa ilog maliligo ang magpinsan. 5. Si Ana ay pupunta sa Maynila. B. Piliin ang tamang lugar kung saan dapat maganap ang kilos sa bawat larawan. Salungguhitan ang sagot.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 50
1.
a. sa paaralan b. sa daan c.sa palaruan d. sa parke
2.
a. sa kusina b. sa banyo c. sa kwarto d. sa silid-tulugan
3.
a. sa gusali b. sa hotel c. sa simbahan d. sa ospital
4.
a. sa bote b. sa baso c. sa tabo d. sa akwaryum
5.
a. sa daan b. sa bahay c. sa hawla d.sa ilalim ng puno
V. Bilugan ang mga pang-abay na pamanahon 1. Si Beth ay mag-uulat sa klase bukas. 2. Tinulungan niya kahapon ang pulubi. 3. Aawit siya sa palatuntunan sa darating na Miyerkules. 4. Sa isang buwan na darating si Ninang 5. Noon ko pa siya nakilala. 6. Tuwing gabi dumadalaw si Bernie sa kanyang kasintahan. 7. Makikita mo ang lola sa Sabado. YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 51
8. Sa Disyembre, uuwi kami sa probinsya. 9. Buwan-buwan nagpapadala ng pera si Tatay. 10.
Minsan lamang pumupunta rito si Lolo.
YUNIT IV ANG AKING SARILI MAIPAGMAMALAKI Aralin 1: LuzViMinda: Tahanan ng Magigiting na lahi Salitang Pang-angkop Ito ang mga salitang ang pangunahing tungkulin ay ang pagsamahin ang dalawang salita, parirala or pangungusap. Ito ang nagigigng dahilan upang lalong maging magaan at madulas ang pagbigkas ng mga magkakasunod na salita o parirala. Pang-angkop na na, ng at g na – ginagamit kung ang sinusundang salita’y nagtatapos sa katinig
maliban sa n Halimbawa: masipag na tao Mahal na araw magaling na bata
-ng – ginagamit kung ang huling titik ng mga salita ay patinig
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 52
Halimbawa: nagsasalitang mag-isa Pilipinong totoo tanging anak
-g – ikinakabit kung ang huling titik ay katinig na n Halimbawa: bayang magiliw yamang di na ipinamahagi dahong tuluyang nalanta
ARALIN 2: KUWENTONG BAYAN, HALINA AT BALIKAN PANGUNGUSAP NA PASALAYSAY
Ang pangungusap na pasalaysay ay nagsasabi o nagbibigay ng mensahe. Nagtatapos ang pangungusap na pasalaysay gamit ang bantas na tuldok(.).
Halimbawa: 1. Ako ay Pilipino. 2. Ang
Pilipinas
ay
mayamang
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
bansa
na
dapat
pang
Page 53
pagyamanin. 3. Kahit na murang gulang ay maaaring maging bayani.
ARALIN 3: MAGULANG NG ATING BAYAN DAPAT PAKINGGAN Pangungusap na Patanong
Ang
pangungusap
na
patanong
ay
humihingi
ng
impormasyon o kasagutan. Ito ay nagtatapos sa bantas na tandang pananong (?). Ito ay isang uri ng pangungusap na may layuning magtanong at nagtatapos sa bantas na tandang pananong.
Halimbawa: 1. Ano ang layunin ng pangulo nang kausapin niya ang mga mamamayan? 2. Bakit nais ng mga mamamayan na makausap ang pangulo? 3. Paano magiging maayos ang ugnayan ng pangulo at mamamayan.
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 54
ARALIN 4: MAKIBALITA, GAWAING MABUTI NG ISANG BATA Pangungusap na Pautos at Paki-usap
Ang pangungusap na pautos - ay nagsasabi o nagbibigay ng utos. Halimbawa: 1. Umuwi ka agad pagkatapos ng klase. 2. Dalhin moa ng bag mo.
Ang
pangungusap
na
paki-usap
–
gumagamit
ng
magagalang na salitang paki, maari ba at pwede ba. Ito ay nagtatapos sa bantas na tuldok (.). o tandang pananong (?). Halimbawa: 1. Maari bang manood ng balita araw-araw? 2. Pakibukas ang telebisyon upang malaman ang bagong balita.
ARALIN 5: Halalan, Kahit sa Murang Gulang, dapat malaman
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 55
Pangungusap na padamdam
Ang pangungusap na padamdam – ay nagpapahayag ng masidhing damdamin dulot ng tuwa, galit, sakit, takot, gulat at iba pa. nagtatapos ang padamdam sa bantas na padamdam (!). Halimbawa: 1. Wow! Ang galing-galing mo! 2. Naku! Kailangang ikaw ang Manalo! 3. Aray! 4. Yehey! Natapos ko na rin ang takdang aralin ko! 5. Naku! Naiwan ko ang mga aklat ko!
ARALIN 6: BAYANI NG LAHI, DANGAL NG ATING LIPI
Iba’t ibang uri ng Pangungusap sa Pagsasalaysay
Ang pagsasalaysay ay isang paraan ng pagpapahayag. Katumbas ito ng pagkukuwento na naglalaman ng iba’t ibang ideya at impormasyon. Upang mabisa ang pagsalaysay, mahalagang gamitan ito ng iba’t ibang uri
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 56
ng pangungusap. URI NG PANGUNGUSAP PASALAYSAY
PATANONG
PAUTOS/PAKIUSAP
PADAMDAM
Tuldok (.)
Tandang pananong(?)
Tuldok (.) Tandang pananong(?)
Tandang pananong (!)
ARALIN 7: GALING NG PINOY SA DAIGDIG, YUMAYANIG
Ang GRAPH ay representasyon ng mga datos na anyong nakaguhit (line graph), nakahanay (bar graph), larawan (picto graph), pahati sa bilog (pie graph). Sa tulong ng graph, madaling maunawaan at mabigyan kahulugan ang iba’t ibang impormasyon na nilalaman nito.
Ang MAPA ay nagpapakita ng direksyon at lokasyon ng isang lugar. Sa pamamagitan ng pagtingin sa mapa, matutukoy ang distansya ng isang lugar at iba pang impormasyon nakapaloob dito. Pagsulat ng talata Upang maging malinaw ang nilalaman ng balita o mga impormasyong isusulat. Siguraduhing maayos ang pagkakasulat ng talata. Ginagamit ang mga uri ng pangungusap na natalakay na sa unang bahagi ng aralin sa
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 57
pagsulat ng talata.
BALITA/IMPORMASYON
Iba’t ibang layunin: magbigay-kaalaman manghikayat mang-aliw
Paggamit ng Pangungusap Pasalaysay patanong Pautos padamdam
YOUNG JI INTERNATIONAL SCHOOL/COLLEGE
Page 58