Automation Magazine nr 217 (NL) by Magenta Uitgeverij

driemaandelijks tijdschrift over industriële automatisering en aandrijftechniek

SEPTEMBER 2019 NR 217

DOSSIER

‘Pick & Place Systems’

p24 – Wiese Europe: veilige pneumatica en hydraulica voor laadarmen en klaptrappen p30 – Fabienne Verbeek (GNA): ‘Een bedrijfsleider moet zichzelf overbodig maken.’ Copyright CAMAS Italy

Driemaandelijks tijdschrift van InduMotion vzw – 49e jaargang September - oktober - november 2019. Afgiftekantoor Turnhout – P309959

p12 – Pick & Place installatie stuurt lekkers van Belcolade de wereld rond

EDITO DOOR HUGUES MAES VOORZITTER INDUMOTION

Automatisering voor een betere productkwaliteit Traditionele pick & place systemen zijn in veel bedrijven de ruggengraat van de geautomatiseerde productie. In dit nieuwe nummer van Automation Magazine leest U in het dossier welke rol de verschillende pick & place systemen blijven spelen. Deze maand trekken scholen, hogescholen en universiteiten zich op gang en InduMotion is verheugd dat de dossiers in Automation Magazine steeds vaker

‘Moeilijke klanten houden U scherp en dat leidt tot innovatie.’

worden opgevraagd als lesmateriaal. Automation Magazine is in België uitgegroeid tot het meestgelezen vakblad over industriële automatisering. Uit een enquête gehouden bij de bezoekers van INDUMATION.BE 2019 blijkt dat Automation Magazine van alle Belgische industrieel-technische vakbladen (op een totaal van 18 titels) het grootste en bekendste vakblad is, én de hoogste tevredenheidsscore haalt! De leden van InduMotion kregen recent de kans om de industriële bakkerij La Lorraine in Ninove te bezoeken. La Lorraine Bakery Group is een bedrijf met meer dan 3.000 werknemers en de grootste industriële bakkerij van België. De groep is actief in de Europese bakkerijsector en is marktleider in ons land in de productie en distributie van verse broodproducten, patisserie en diepgevroren broodspecialiteiten. Het bekendste merk AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

dat het Oost-Vlaamse familiebedrijf in handen heeft is Panos. Opvallend: CEO Guido Vanherpe vertelde dat de automatisering van de productielijnen bij La Lorraine belangrijk is om kostenefficiënt te werken, maar dat die louter financiële redenering niet de basis mag zijn om te automatiseren. Neen, La Lorraine zal een productielijn enkel automatiseren als dit de kwaliteit van de broodproducten en patisserie ten goede komt. Automatisering moet zorgen voor een betere kwaliteit, zoniet wordt er niet geïnvesteerd. Eveneens opmerkelijk is de analyse in dit magazine van professor Koen Vandenbempt. Hij spoort aan om binnen uw markt(en) de ‘innovatieve’ klanten op te zoeken. Deze klanten zijn ‘moeilijke’ partners: ze zijn niet snel tevreden en vragen veel tijd van engineers, sales en de backoffice. Maar het grote voordeel is dat ze een constante kracht tot verandering zijn voor de eigen onderneming. Moeilijke klanten houden U scherp en dat leidt tot innovatie. Inmiddels heeft de redactieraad van Automation Magazine uit de vele nominaties de winnaar geselecteerd die tijdens Automation Day VI de eerste Automation Magazine Award in ontvangst mag nemen. Deze award wordt uitgereikt aan een persoon, bedrijf of organisatie die zich inzet voor de techniekwereld, voor pneumatica, hydraulica, aandrijvingen en industriële automatisering. De bekendmaking volgt op Automation Day op woensdag 2 oktober in het vernieuwde Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren. Gastspreker tijdens dit exclusieve event is techondernemer en auteur Peter Hinssen. U leest in het volgende nummer van Automation Magazine in december een interview met Peter Hinssen en zijn scherpe analyse over de toekomst van techniek en industrie. 3

Zestig jaar SMC

Expertise – Passion – Automation

DIENSTBAARHEID 配慮 Hairyo

AANDACHT

思いやり Omoiyari

RESPECT

DESKUNDIGHEID

敬意 Keii

匠 Takumi

CONTINUÏTEIT 継続性 Keizokusei

EERGEVOEL 誇り Hokori

SMC Corporation bestaat zestig jaar. In die periode is SMC succesvol gegroeid tot wereldwijd marktleider in pneumatische systemen en erkend specialist in industriële automatisering. In zestig jaar is er veel veranderd, behalve de bedrijfscultuur van SMC. Die is nog steeds gebaseerd op zes belangrijke Japanse waarden: dienstbaarheid, respect, deskundigheid, aandacht, continuïteit en eergevoel. U kunt op ons blijven rekenen. Of het nu gaat om deskundig productadvies, een veilige machine, een energie-efficiënte productielijn, het ontwerp van een besturingskast of een praktijkgerichte training. Wij zijn u graag van dienst.

www.smc.be

SMC ad Japans NL - zestig jaar SMC A5.indd 1

SYSTEM INTEGRATION LIFE SCIENCES

Hydraulics System integration Power units Repairs/Overhaul Maintenance contracts Oil management Accumulators Pneumatics

MOBILE OFF ROAD

15/08/19 13:14

OIL & GAS

CHEMICALS & PETROCHEMICALS FILTRATION

TRANSPORTATION

Boterhamvaartweg 2 2030 Antwerpen service.hydro@hydro.be T. +32 3 546 40 80 www.hydro.be

Ontdek ons breed gamma producten en systeemoplossingen: 9 technologiëen vanuit één leverancier!

www.parker.com/be

The added value to Hydraulics/Pneumatics INDUSTRIAL

MARITIME RENEWABLE ENERGY

DISTRIBUTION

COLOFON

INHOUD

INDUMOTION InduMotion vzw is de beroepsfederatie voor bedrijven gespecialiseerd in industriële automatisering en aandrijftechnieken (elektrisch, hydraulisch, mechanisch en pneumatisch), die als producent, officiële invoerder of verdeler op de Belgische markt actief zijn. Lid van het Europees comité CETOP. vzw InduMotion Provinciesteenweg 9 – 3150 Haacht BTW BE0431 258 733 Secretariaat: Gerda Van Keer, tel. +32 471 20 96 73 gerda.vankeer@indumotion.be info@indumotion.be Copyright CAMAS Italy

RAAD VAN BESTUUR Hugues Maes (SMC): Voorzitter Bart Vanhaverbeke (Voith Turbo) : Ondervoorzitter Marcel De Winter (Service-Hydro): Secretaris-generaal Guy Mertens (Act in Time): Penningmeester Vincent De Cooman (WITTENSTEIN): Bestuurder Luc Roelandt (Stromag): Bestuurder Jo Verstraeten (Festo): Bestuurder TOEZICHTHOUDERS Adriaan De Potter (Protec) Maciej Szygowski (Doedijns Fluid Industry) LEDEN 2019 ABB (Asea Brown Boveri) – ABFlex Group – Act in Time – Asco – ATB Automation – Atelier Du Nord – Atlas Copco Compressors – AVD Belgium – Aventics – Bauer Gear Motor – BCI Elektromotoren – Beckhoff – Boekholt Transmissions – Brammer – CC Jensen – Clippard Europe – Compair Geveke – CQS Technologies – Dana SAC Benelux – Doedijns Fluid Industry – EFC – Eriks – Euregio Hydraulics – Esco Drives – Festo Belgium – Focquet – Gearcraft – Habasit – HANSA-FLEX – Hupico – Hydac – Hydraulic Assistance – Hydraumec International – Hydrauvision – Hydro Tools – igus – IPAR Industrial Partners – K-Flex – KTR Benelux – LDA – LM Systems/Linmotion – Luteijn Hydraulics – Manuli Fluiconnecto – Metal Work België – MGH – Motix – Motrac Hydraulics – NORD Drivesystems – Norgren/IMI-Precision – Optibelt – Pall Belgium – Parker Hannifin Benelux – Pirtek – Protec – REM-B – Renold PLC – Rexroth – Rittal – Rotero Belgium – Service Hydro – SEW-Eurodrive Belux – Siemens – SKF Belgium – SMC Belgium – Stäubli – Stromag – Sumitomo (Hansen Industrial Transmissions) – Tas L & Co – Testo – Vameco – Van de Calseyde – Van Houcke/MEZ Motoren – Vansichen – VB Parts Hydraulic – VDP Automation – Vialec – Voith Turbo – WEG Benelux – WITTENSTEIN – WTS Hydraulics – YASKAWA Benelux

P3 EDITO Automatisering voor een betere productkwaliteit P5 INHOUD P6 DOSSIER ‘Pick & Place Systems’ P12 Pick & Place installatie stuurt lekkers van Belcolade

de wereld rond

P15 Pick & Place van tandwielen dankzij gecombineerde

Belgisch/Duitse knowhow

P17 Meetmachine VCST: snelle kwaliteitsinspectie AUTOMATION MAGAZINE Automation Magazine is een driemaandelijkse uitgave van de beroepsfederatie InduMotion vzw. Het verschijnt in maart, juni, september en december. REDACTIE redactie@automation-magazine.be www.automation-magazine.be ADVERTEREN Jean-Charles Verwaest, tel. +32 475 44 57 91 publiservice@automation-magazine.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Hugues Maes vzw InduMotion Provinciesteenweg 9 – 3150 Haacht info@indumotion.be www.indumotion.be REDACTIECOMITE Ing. René Decleer, Ludo De Groef, Marcel De Winter, Hugues Maes, Guy Mertens, Patrick Polspoel, Ing. Roger Stas, Maxime Vansichen. SECRETARIAAT Gerda Van Keer, tel. +32 471 20 96 73 gerda.vankeer@indumotion.be info@automation-magazine.be REALISATIE Magenta Uitgeverij Designcenter De Winkelhaak Lange Winkelhaakstraat 26 2060 Antwerpen info@magenta-uitgeverij.be

LAY-OUT Ruth Vanvelthoven / Caroline van Dam www.brontosaurus-graphics.be OPLAGE 8.300 ex. NL + 2.700 ex. FR De advertenties en artikelen in Automation Magazine worden ter goedkeuring voorgelegd aan het redactiecomité.

met terugkoppeling

P23 AGORIA Investeringen in technologische industrie

blijven hoog

P24 CASE STUDY Wiese Europe: veilige pneumatica en

hydraulica voor laadarmen en klaptrappen

Alle advertenties die betrekking hebben op technieken en producten voor industriële automatisering komen in aanmerking voor publicatie.

P29 Nieuw lid InduMotion: BCI

De artikelen en nieuwsberichten zijn door de redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en bevatten geen publiciteit. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun teksten.

Automation Magazine wordt uitgegeven door InduMotion vzw. Een abonnement op dit vaktijdschrift is gratis en u kan dit aanvragen via het InduMotion secretariaat: gerda.vankeer@indumotion.be. Conform de Europese GDPR-wetgeving stellen wij u in kennis dat Automation Magazine hiervoor uw naam, bedrijf (optioneel) en adres bewaart. Deze informatie wordt nooit met derden gedeeld. U kan uw gegevens altijd via Gerda Van Keer opvragen en laten aanpassen of verwijderen.

Automation Magazine paraît aussi en français. © InduMotion 2019 Image cover copyright CAMAS Italy

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

P30 INTERVIEW Fabienne Verbeek (GNA): ‘Een bedrijfsleider moet zichzelf overbodig maken.’

P36 Bosal presenteert geavanceerde retrofit technologie op de IAA 2019

P38 CASE STUDY Marvaco koppelt dierenwelzijn aan

efficiëntie met automatische voederfabriek

P41 Nieuw lid InduMotion: Metal Work Pneumatic P43 PRODUCTEN P45 TECHTELEX P46 AFSLUITER 5

MASSA, SNELHEID EN BEREIK SLEUTELFACTOREN PICK & PLACE SYSTEEM Pick & place-systemen zijn niet meer weg te denken in veel productiebedrijven. Om dergelijk systeem te ontwikkelen kan men meerdere paden bewandelen: via een SCARA-, Delta- of meerassige robot of via een gantrysysteem. Wat zijn nu de voornaamste verschillen tussen deze benaderingen?

PICK & PLACE: RUIM TOEPASSINGSGEBIED Vraag aan een elektronicus wat hij of zij verstaat onder pick & place en hij/zij zal antwoorden: een machine die aan een hoge snelheid elektronische componenten neemt en op een printplaat aanbrengt. Stel dezelfde vraag aan een logistiek manager en hij zal antwoorden: een robot die producten van de band neemt en vervolgens op een pallet plaatst. Om maar te zeggen dat een pick & place systeem zeer breed kan opgevat worden. Zelfs een simpel X-systeem, waarbij een product op een transportband opgenomen en geherontieerd wordt, kan als een pick & place systeem gezien worden. Die brede noemer zorgt er ook voor dat het scala oplossingen eveneens zeer divers is, maar daar knelt het schoentje vaak. Wie door 6

de bomen het bos niet meer ziet, riskeert om met een verkeerd systeem -te veel van het goede, of net andersomopgescheept te raken. HOU REKENING MET ALLE FACTOREN Voor we ons op de vergelijking van deze systemen werpen loont het de moeite om de diverse keuzefactoren te overlopen. Een eerste factor is het werkstuk zelf: Het gewicht is hier uiteraard belangrijk, maar ook met de vorm en de samenstelling moet rekening gehouden worden. Een tweede factor zijn de bewegingen die vereist worden voor de toepassing. Zo moet het bereik van de assen in X, Y en Z opgesteld worden, de exacte weg die het stuk moet afleggen moet in kaart gebracht

DOSSIER DOOR SAMMY SOETAERT

worden. Daarnaast zijn ook de karakteristieken van de verplaatsing -de vereiste snelheid, de maximale acceleratie en de gewenste cyclustijd van belang. Ook de nauwkeurigheid is vaak een factor die terugkomt in de eisen. Over het algemeen zijn snelheid en herhaalnauwkeurigheid communicerende vaten. De robotarm of gantry as heeft altijd wat tijd nodig om terug in de beginpositie te komen. Hoe hoger de snelheid waarmee de massa zich verplaatst, hoe meer trillingen veroorzaakt worden en hoe langer gewacht moet worden om dezelfde nauwkeurigheid te garanderen. Vandaar de moeilijkheid om snelheid en herhaalnauwkeurigheid beide te verbeteren. Ook het gebruikspatroon is een factor die moet meegenomen worden in de beslissing. Tot slot wijzen we ook op de omgevingskarakteristieken. Werken in een cleanroom vergt een compleet andere benadering dan werken in een metaalverwerkend bedrijf. GANTRYSYSTEMEN De systemen op basis van een gantry (met een geleiding via X-Y-Z-as, zie verder) zijn een eerste oplossing om een pick & place systeem te ontwikkelen. Deze systemen worden op hun beurt onderverdeeld in een aantal uitvoeringen. MECHANISCHE OPBOUW De opbouw van een gantrysysteem is relatief eenvoudig, wat meteen één van de voordelen aangeeft. Elke as is opgebouwd uit een drive, de overbrenging via spindel/ tandriem/tandheugel/lineaire motor en de geleiding. De evolutie gaat steeds meer richting de spindels uit, omdat het snelheidsverschil tussen deze methode en de tandriemmethode steeds meer uitgevlakt wordt. Er kan gewerkt worden met één as, met twee-assige- of met drie-assige systemen, al dan niet in combinatie met een rotatiebeweging. Deze opbouw is per definitie géén robot omdat het aantal vrijheidsgraden te beperkt is. Mocht er nog een geïnterpoleerde vierde vrijheidsgraad toegevoegd worden, dan spreken we wel officieel van een carthesiaanse kinematicarobot. 1D systeem: enkel een as met motor, kabelrups en sensor. Dit is de meest eenvoudige opstelling, waarbij het werkstuk enkel op één as kan verplaatst worden. Als er ook een Z-as bij komt (bijvoorbeeld om een stuk te heroriënteren) dan spreken we van een XZ-systeem.

Bij 2D systemen is er naast de X-as ook een Y-as waardoor in een 2D vlak gewerkt kan worden. Hierin zijn nog onderverdelingen mogelijk, zoals het werken met parallelle X- en Y-assen. Bij 3D systemen zorgt de Z-as voor de op-en neer beweging van de gripper. Voorts wordt er nog een onderscheid gemaakt tussen een cartesiaans en de parallelle kinematica. Bij het klassiek cartesiaans systeem staan de assen op een hoek van 90° ten opzichte van elkaar. De motor van zowel de X- als de Y-as staat op de respectievelijke as. Als de X-as beweegt, beweegt met andere woorden de motor op de Y-as altijd mee. Dat heeft gevolgen voor het gewicht dat moet verplaatst worden en bovendien moet ook de motorkabel meelopen. Het voordeel van deze opbouw is de eenvoudige opbouw, die het geheel makkelijk aan te sturen maakt. Bij een parallel systeem staan de beide motoren vast op de X-as en wordt er gewerkt met één doorlopende riem die de volledige beweging aanstuurt. De motor op de Y-as loopt dus niet mee. Dat heeft een positieve invloed op het gewicht, wat op zijn beurt leidt tot grotere snelheden. Ook interessant te vermelden zijn de gesynchroniseerde assen waarbij twee motoren in parallel master-slave worden aangestuurd. Een voorbeeld hiervan is de aandrijving van een rolbrug. AANDRIJVING Voor eenvoudige lineaire bewegingen-iets opnemen en in dezelfde richting weer neerzetten zonder hoogteverschilkan een pneumatische aandrijving volstaan. Wordt het iets uitdagender, dan wordt overgeschakeld naar een servo-aandrijving (voor de hogere snelheden/acceleraties en/of hoge vermogens) of stappenmotoren (voor de tragere applicaties). Een interessante ontwikkeling is om een klassieke stappenmotor via een encoder van een terugkoppeling te voorzien zodat deze motor ook in servobedrijf werkt, maar tegen een lagere prijs. Voor de meeste pick & place toepassingen zijn de eigenschappen van dit systeem zeker voldoende. Daarnaast is ook een servo-pneumatische aandrijving een mogelijkheid. In dit geval wordt in een cilinder een wegmeetsysteem ingebouwd, zodat men dankzij deze

Portaalsystemen kunnen een zeer breed palet aan applicaties aan.

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

Bij robots wordt vaak gekeken naar SCARA (2a), Deltarobots (2b) en meerassige robots (2c) om pick & place acties uit te voeren, al zijn ook cobots aan een opmars bezig.

terugkoppeling naar de controller altijd weet waar de slede zich bevindt. Door te werken met proportionele ventielen kan men zo zeer snel schakelen. Als de slede vertrekt en zijn ingegeven positie nadert, zal het ventiel meer tegendruk geven waardoor de positionering correct en snel verloopt.

beurt voor een drukverlaging, waardoor een aanzuigeffect ontstaat. Onder deze systemen is er op zijn beurt een grote keuze, van de zeer eenvoudige systemen tot zeer complexe innovaties waarbij het vacuüm voortdurend gecontroleerd wordt. Zo kan er energie bespaard worden en worden scheurtjes in de zuignappen gedetecteerd.

LAGERING De geleiding van de assen wordt meestal gerealiseerd met glijlagers of kogellagers, met op hun beurt weer onderverdelingen. Er zijn op zich weinig kwaliteitsverschillen, maar voor toepassingen die in eerder vervuilde omgevingen werken is er wel een licht voordeel voor de robuustere kogellagers. Als er teveel excentriciteit is -het zwaartepunt ligt te ver buiten uw geleiding, kan een systeem met glijlagers zichzelf makkelijker vastrijden.

Grosso modo worden toepassingen met een debiet onder de 1500l/minuut uitgevoerd volgens dit principe. Is het benodigde debiet groter, dan wordt beter overgeschakeld naar een vacuümpomp.

Een derde type lagering zijn de luchtlagers. Omdat de beide oppervlakken in deze werkwijze elkaar niet aanraken, kan een quasi wrijvingsloze overdracht gerealiseerd worden. Het resultaat is een lager met geschikte eigenschappen voor pick & place toepassingen waar nauwkeurigheid en snelheid belangrijk zijn. CONSTRUCTIE Een gantrysysteem wordt uitgevoerd uit aluminium, staal, composieten of een combinatie van deze materialen. De ideale samenstelling wordt telkens berekend in functie van de gebruikte componenten, de bewegingen, de te verplaatsen gewichten en de gewenste vrijheid. GRIJPER Het benodigde vacuüm kan opgewekt worden via venturisystemen of met pompen. Bij de grijpers die op basis van venturi werken, zorgt een vernauwing van het stromingskanaal voor een snelheidsverhoging van de passerende lucht. Die snelheidsverhoging zorgt op zijn 8

Ook bij de grijpers is er een grote diversiteit: parallelgrijpers, hoekgrijpers, radiaalgrijpers, driepuntsgrijpers, elektrische grijpers en nog een aantal minder gangbare zoals de Bernouilli grijper. De grijpers hoeven dus niet per definitie pneumatisch te zijn, er zijn evengoed mechanische of elektrische grijpers. Een andere groep vormen de magneetgrijpers: via elektromagnetisme kunnen zo metalen onderdelen die anders moeilijk te picken vallen makkelijk opgenomen worden. De exacte positionering van de grijper is hier vaak minder belangrijk, omdat het magnetisme sowieso het stuk aantrekt. Bij andere grippers moet er dan vaak vertraagd en exact gepositioneerd worden voor het stuk kan vastgegrepen worden. Voor elk wat wils dus, en voor toepassingen die toch nog buiten deze mogelijkheden vallen kan er altijd een specifieke oplossing uitgedokterd worden. Het uitdokteren van een efficient grippersysteem is vaak een verhaal van vallen en opstaan, omdat de diversiteit in op te nemen stukken zeer groot is. Soms moet er een specifieke gripper ontwikkeld worden, soms moet de toevoer zo geregeld worden dat stukken altijd op exact dezelfde manier aangevoerd worden. Bij robots speelt dat iets minder, omdat die met zijn zes assen die flexibiliteit al een stuk zelf aan boord heeft.

DOSSIER VISIONSYSTEEM Het camerasysteem is een component waarvan het belang in pick & place systemen weleens onderschat wordt. Ook hier zijn meerdere oplossingen voorhanden, van eenvoudige barcodelezers-lijnscanners tot complexere visiesystemen die allerlei factoren kunnen detecteren: afmetingen, kleuren, oppervlakte, orientatie, kwaliteitscontrole… . De meeste systemen zijn makkelijk in te stellen maar moeten wel gekalibreerd worden. Voor meer informatie over visionsystemen verwijzen we u graag naar de eerste editie van dit jaar, waarin dit thema ten gronde toegelicht werd. CONFIGURATIE Het configureren en programmeren van een gantrysysteem verloopt eerder eenvoudig. Fabrikanten bieden vaak online configuratoren aan waarbij u enkel de sleutelfactoren moet invoeren, zoals de afstanden die de assen moeten bewegen, het te verplaatsen gewicht, de gewenste cyclustijd en de nauwkeurigheid. U krijgt vervolgens de samengestelde gantry samen met de sensoren, kabelrupsen en bekabeling. Wel wordt aangeraden om het pick & place systeem te ontwikkelen samen met de rest van de machine. Het gebeurt vaak dat men eerste de complete machine maakt, en pas op het einde van het proces de pick & place unit er in wil monteren, maar dat is vragen om moeilijkheden. Sturing & dataverzameling De sturing kan via een klassieke PLC verlopen, maar evengoed ook via een PLC met motioncapaciteiten. De communicatie verloopt met de standaard bussystemen zoals EtherCat, Canbus en Profibus. De componenten die moeten kunnen communiceren met toestellen die op andere gangbare bussystemen (Ethernet IP of Profinet bijvoorbeeld) werken zijn voorzien van interfaces, zodat de communicatie geen probleem vormt. Ook bij de pick & place systemen is data een ‘hot topic’. Specifieke componenten kunnen alle relevante data verzamelen en doorsturen naar de cloud.

VIRTUAL COMMISIONING Een interessante innovatie is de virtuele indienstname, waarbij de PLC sturing van een systeem gesimuleerd wordt aan de hand van een dynamisch en kinematisch model. Het programma wordt met andere woorden getest zonder hardware. Dit laat toe om een kortere time-to-market te hebben door het gelijktijdig verloop van mechanisch ontwerp, elektrisch ontwerp en automatisering. EEN VOORBEELD: DE H-GANTRY In de afbeelding ziet u een H-gantry, een opbouw met 2 X-assen en één Y-as. Onderaan bij beide X-assen ziet u de beide motoren. De riem zit gemonteerd langs de motoren en keerwielen (bovenaan de afbeeldingen). In de tabel ziet u vervolgens wat er gebeurt als motoren 1 en 2 in wijzerzin draaien, tegengesteld draaien of stilstaan en alle mogelijke onderlinge combinaties. Staat bijvoorbeeld motor 1 stil en beweegt motor 2 in wijzerzin, dan beweegt de grijper in een hoek van 45°. Door te spelen met de snelheden en richtingen kan zo elke positie bereikt worden. DELTA, SCARA, COBOT OF MEERASSIG Wie opteert voor een robot, moet ervoor zorgen dat deze optimaal benut wordt. Binnen de robots worden meerdere types ingezet voor pick & place toepassingen: De traditionele meerassige, maar ook en vooral SCARA en Deltarobots. Laat ons daar ook de cobot aan toevoegen, die de afgelopen jaren aan een steile klim begonnen lijkt. De zesassige robots heben het voordeel dat ze vaak voor meer taken tegelijk ingezet kunnen worden, bijvoorbeeld het picken van een product en het ergens induwen, of het uitvoeren van extra verpakkingstaken. Bij SCARA en Deltarobots zijn vooral de grote snelheden die met deze systemen kunnen gehaald worden een groot voordeel voor heel wat pick & place toepassingen.

Een H-gantry (3a) met de actie die uitgevoerd wordt bij de respectievelijke motorbewegingen (3b). AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

De Deltarobot: excellent als het om het aantal picks per minuut gaat.

Daar staan twee nadelen tegenover: de prijs is iets hoger dan een gantrysysteem en de vorm van het werkveld is in tegenstelling tot de rechthoek van de gantry cylindervormig bij robots. Vandaag zien we ook daar evenwel een verschuiving richting toegankelijke prijzen. Eenvoudige Deltarobots -zelfs in bouwpakketvorm- voor eenvoudige automatiseringstaken zijn vandaag op de markt voor competitieve prijzen. Een andere interessante en toegankelijk oplossing om eenvoudige pick & place taken uit te voeren vormen de 4 of 5-assige robotarmen waarbij de intelligentie rechtstreeks op de basis van de arm is aangebracht. Zo wordt veel plaats bespaard in de schakelkast. Ook dit is prijstechnisch zeer competitief geworden.

makkelijker bij ontoegankelijke plaatsen kan komen. SCARA robots zijn over het algemener een stuk robuuster dan de Delta-uitvoeringen, waardoor de payload een stuk groter is. Ze zijn ook beter geschikt om bijvoorbeeld een stuk op te nemen en ergens in te plaatsen. Ten opzichte van gantrysystemen beloven de fabrikanten lagere operationele kosten, minder plaatsinname, minder onderhoud en grotere flexibiliteit.

SCARA staat voor Selective Compliance Assembly Robot Arm. Dit type beschikt over een robotarm die rigide is in de Z-as, vandaar de term â&#x20AC;&#x2DC;selectieve compliantieâ&#x20AC;&#x2122; in de afkorting. Die opbouw heeft het voordeel dat hij

Als we tot slot de cobot bekijken, dan zien we dat deze vooral geschikt is om repetitieve bewegingen -die voorheen door menselijke arbeid uitgevoerd werd- uit te voeren. De snelheid en belasting is -net omwille van

Een vergelijking van de vorm van het werkingsgebied bij portaalsystemen en een robotoplossing. 10

Daar staat tegenover dat het aantal picks per minuut bij Deltarobots ongeĂŤvenaard is, omdat de motoren hier niet op de robotarm geplaatst zijn. Dat heeft -zeker bij eenvoudige lineaire verplaatsingen- toch een positieve impact om de werksnelheid.

Draadloze synchronisatie gooit een zwak punt bewegende bekabeling - deels overboord.

DOSSIER de veiligheidseisen van de samenwerking tussen mens en machine- beperkt. Daar staat wel tegenover dat de herhaalnauwkeurigheid van +/- 0,1 mm dit soort robots zich goed leent voor de automatisering van precisiewerk. Een bijkomend pluspunt is de grote eenvoud waarmee cobots een andere taak toegewezen kunnen krijgen. GANTRY OF ROBOT? Deze slotvraag is niet eenvoudig te beantwoorden, want zowel de gantrysystemen als de robotwereld zijn in volle evolutie. Over het algemeen kunnen we stellen dat de gantry’s eenvoudiger zijn in opbouw, plaatsing, programmering (PLC) en onderhoud ten opzichte van de robot. In vergelijking met hun inbouwmaat hebben ze ook een zeer groot werkgebied. Daar staat tegenover dat wie een toepassing heeft waar complexiteit en snelheid van belang zijn, wellicht beter af is met een scararobot in het eerste geval en met een Deltarobot in het tweede. De scararobot kan dankzij zijn assen complexe bewegingen uitvoeren, de Deltarobot is dankzij zijn eenvoudige opbouw zeer geschikt om snel eenvoudige pick & place bewegingen uit te voeren.

Motors | Automation | Energy | Transmission & Distribution | Coatings

WG20 GEAR UP FOR A NEW GENERATION

Geared motors up to 18000 Nm Standard mounting dimensions Efficient in energy and costs

Het programmeren van gantrysystemen verloopt via PLC en is voor de meeste bedrijven dus wat toegankelijker, al zijn er de laatste jaren enorme stappen gezet om ook robots op een zeer intuïtieve manier te programmeren. Een speciaal geval is de cobot, waar de flexibiliteit en eenvoud van programmeren toch een stuk intuïtiever verloopt. Als we enkel de SCARA- met de Deltarobot vergelijken, dan is de tweede wel een stuk prijziger. Als we de prijs van een zesassig robotsysteem vergelijken met die van een gantry, dan is ook hier het verhaal niet eenduidig. Grote gantrysystemen zullen gelijkaardig in prijs zijn als een robot, maar hoe kleiner de toepassing hoe meer de prijs in het voordeel van een gantry zal gaan. Daar staat wel tegenover dat je inboet aan flexibiliteit. CNC-BELADING Als er tijd over is in de beweging, zou een robot naast de pick & place beweging, ook ingezet kunnen worden om -bijvoorbeeld- een bijkomende verpakkings-beweging of zelfs CNC-belading uit te voeren in het geval van een zesassige uitvoering. We zien vandaag zelfs oplossingen waarbij een gantry gecombineerd wordt met een robot. De grijper op de robotarm positioneert de stukken, het gantrysysteem zet ze vervolgens op de juiste plaats weg. Zoals in quasi elk automatiseringsverhaal is hier dus geen sprake van hét beste systeem is X, Y of Z, maar wel zaak om de meest optimale toepassing te creëren volgens àlle eigenschappen van de uit te voeren taak. www.festo.com www.smc.be www.hupico.be www.igus.be www.siemens.be/industrie

WEG Benelux S.A. Rue de l‘Industrie 30D - 1400 Nivelles T: 067 89 02 65 - E: info-be@weg.net

Transforming energy into solutions. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

www.weg.net

Toen de bestaande installatie te klein werd om de stijgende productie op te vangen, werd geopteerd voor een tweede portaalsysteem.

PICK & PLACE INSTALLATIE STUURT LEKKERS VAN BELCOLADE DE WERELD ROND Chocoladebedrijf Belcolade produceert diverse chocoladedrops en -korrels, de basisgrondstof die duizenden bakkers en chocolatiers verder verwerken tot de chocoladelekkernijen die zij ons dagelijks voorschotelen. Het neusje van de zalm van de installatie is de pick & place eenheid van Avercon aan het einde van de lijn. De hoofdrol daarin is weggelegd voor componenten van Linmotion, met een speciale vermelding voor de telescopische Z-as. Toewijding en zin voor detail zijn twee belangrijke factoren in de chocoladeproductie. Bij Belcolade zijn dat geen holle woorden. Een anekdote uit het productieproces bevestigt dit: om de authentieke smaak zoveel als mogelijk te benaderen, schuimde Belcolade bij een productie-uitbreiding zolang de tweedehandsmarkt af tot men de originele mengers op de kop kon tikken. Die zin voor detail vinden we ook terug in de andere delen van de installatie, zoals het pick & place portaal die de zakken en dozen met chocoladedrops verwerkt. Maarten De Smedt, de teamleider maintenance van het bedrijf, licht ons het belang van deze installatie toe: â&#x20AC;&#x2DC;Belcolade is de afgelopen jaren sterk gegroeid, waardoor 12

installaties weleens moeten aangepast worden. Dat was ook het geval in deze verpakkingsinstallatie op het einde van onze productielijnen. De capaciteit van de oude installatie - die dateert van begin de jaren 2000 - was te klein geworden. We spraken daarom Avercon aan om een oplossing uit te dokteren.â&#x20AC;&#x2122; TWEE EENHEDEN WERKEN NAAST ELKAAR Avercon, een machinebouwer gegroeid uit verpakkingsbedrijf Bowater Containers/DS Smith, richt zich voornamelijk op projecten die net iets uitdagender zijn. Voor het bedrijf schuift Geert Van Loocke mee aan tafel. Hij was verantwoordelijk voor de uitwerking van

DOSSIER het portaalsysteem: ‘Wij richten ons voornamelijk op projecten die buiten de traditionele scope van integratoren vallen. Dat was hier ook het geval. De bestaande installatie werd ooit gebouwd door een andere aanbieder, maar de capaciteit was inderdaad te klein geworden. Er worden producten toegevoerd vanaf 4 lijnen, met diverse gewichten en aan verschillende snelheden.’ ‘Daarom opteerden we voor een bijkomende eenheid, waarbij de bestaande installatie gewoon in functie kon blijven. Er zijn nu dus 2 manipulatoren, die elk één snelle en één trage lijn bedienen. Van de klant kregen we verder een aantal basiswensen: onder meer een gewenste output van 120 pick & places per uur, een capaciteit van 200 kilogram inclusief de zakken, een levensduur van minstens 5 jaar en een werkregime van 5 dagen per week in een volcontinusysteem. Vervolgens gingen we aan de slag. Al snel werd duidelijk dat we voor een portaalsysteem zouden kiezen, met Linmotion als partner.’ LINMOTION LEVERT COMPONENTEN Een blik op de installatie toont de centrale rol die de installatie speelt in het productieproces van Belcolade, maar legt meteen ook de uitdagingen bloot. Leon Albers, productmanager van Linmotion, beaamt dit: ‘Het was inderdaad een uitdagend project, want er waren wel een aantal belangrijke hinderpalen. Zo was de inbouwruimte beperkt in zowel hoogte, lengte én breedte. Tegelijkertijd moest de manipulator toch zeer dynamisch kunnen bewegen om de diverse acties uit te kunnen voeren. Bovendien moesten we het nieuwe systeem ook naast de bestaande oplossing opbouwen, want die bleef ook actief. We opteerden voor lineaire units waarvan de aluminium X-assen met een kogelomloopgeleiding van bouwgrootte 30 zijn uitgevoerd. De centrale Y-as heeft een profiel van 280 mm breed waarop tandriemaangedreven geleidingen met bouwgrootte 35 op zitten.

De positionering van de stukken verloopt via een pneumatisch systeem. ’OP MAAT GEMAAKTE Z-AS ‘De Z-as is telescopisch uitgevoerd uit een combinatie van een aluminium en stalen koker en wordt aangedreven via een combinatie van tandlat en tandriem. Hij is specifiek voor Belcolade ontwikkelt. De telescopische uitvoering is een antwoord op de beperkte hoogte van het plafond, er kon hier niet gewerkt worden met een centrale mast. De unit zelf is slechts 1968 mm lang, maar zorgt ondanks die beperkte inbouwmaat wel voor een slag van maar liefst 2600 mm. Het systeem is quasi tot op de millimeter nauwkeurig berekend en raakt net het plafond niet.’ Guy Vandam, business unit manager van Linmotion vult aan: ‘De uitvoering van de Z-as uit staal zorgt bovendien voor een meer stabiele werking. Als al die assen tegelijk bewegen zou het eindresultaat weleens te leiden kunnen hebben onder trillingen. Daardoor zou de cyclustijd groter worden, omdat je telkens moet wachten tot die uit het systeem zijn verdwenen. De uitvoering in staal

vlnr: Geert Van Loocke (Avercon), Guy Vandam & Leon Albers (Linmotion) en Maarten De Smedt voor de installatie. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

technische wensen van de klant, het beschikbare budget. In dit geval was deze portaaloplossing de beste keuze, vooral omdat we zo zeer compact konden werken.’ Het slotwoord is voor Maarten De Smedt: ‘De machine draait zeer vlot, ik mag stellen dat de uitgedokterde oplossing zeer positief is voor onze werking. De capaciteit is aanzienlijk gestegen en de uitval geminimaliseeerd.’ www.belcolade.com www.avercon.be www.LinMotion.be

Om de beperkte inbouwhoogte te counteren werd geopteerd voor een telescopische Z-as uit staal.

verhindert dit.’ Maarten De Smedt pikt in: ‘Bovendien is het systeem zo geprogrammeerd dat er geen X- noch Y-as bewegingen uitgevoerd worden als de Z-as in beweging is. De X- en Y-as zijn dynamisch genoeg om de vereiste snelheid te halen, zelfs als ze tijdens dat interval even niet kunnen bewegen.’

In de installatie worden onder meer zakken van 5 en 15 kg met chocoladedrops verwerkt.

COMPLEXE GRIJPER PAKT VARIATIE AAN Maarten De Smedt: ‘Om de zakken en dozen te kunnen picken, worden ze exact gepositioneerd via een systeem met pneumatische cilinders. Hoewel de gewichten van de zakken en dozen weinig variëren, is er wel verschil in dichtheid van het product. Elk receptuur heeft een eigen soortgelijk gewicht, waardoor het volume weleens wat kan schommelen. Bij nieuwe producten is het daarom soms wat zoeken om de stapelhoogte goed te krijgen. We zoeken dan naar het programma in de machine dat het beste de nieuwe situatie benadert en finetunen dit tot het helemaal goed zit. Het grijpen van de zakken verloopt vervolgens volledig pneumatisch, enkel de roterende beweging is elektrisch uitgevoerd. De grijper is zeer complex, want hij grijpt niet alleen de zakken via een dubbel vingersysteem, maar er zitten ook zuignappen op om de dozen vast te grijpen. Bovendien plaatst de installatie ook nog een kartonlaag tussen de producten. Ook bij de paletten zit er wat diversiteit, waardoor er meerdere stapelpatronen geprogrammeerd zijn.’ WAAROM DEZE OPLOSSING? Geert Van Loocke: ‘Elk project moet apart bekeken worden om de meest optimale oplossing uit te dokteren. Meerdere factoren spelen een rol in de uiteindelijke beslissing: de beschikbare ruimte, de toegankelijkheid, de 14

Een centrale rol is weggelegd voor de manipulator, die zowel de zakken als dozen kan verwerken.

DOSSIER

Vansichen ondersteunt de klanten van Bahr met steunstructuren om hun modules op te monteren

PICK & PLACE VAN TANDWIELEN DANKZIJ GECOMBINEERDE BELGISCH/DUITSE KNOWHOW We lazen al enkele pagina’s terug in dit blad hoe pick & place toepassingen zeer divers kunnen zijn. Een prima voorbeeld van die stelling is het project dat Vansichen onlangs engineerde bij een grote Duitse constructeur. Voor een productielijn die gebruikt wordt voor het produceren van tandwielen, ontwikkelde het bedrijf in samenwerking met Bahr een beladingsoplossing van liefst 100 meter lang. X-Z SYSTEEM Maxime Vansichen, eigenaar van Vansichen Linear Technology uit Hasselt, vertelt ons hoe de Duitse tandwielproducent bij zijn bedrijf terecht kwam: “Dat gebeurde via Bahr, een Duits bedrijf waarvan wij sinds jaar en dag de lineaire systemen verdelen in België en Luxemburg. In hun thuismarkt leveren zij die aluminium modules rechtstreeks aan hun klanten, maar als er bijvoorbeeld een stalen draagconstructie nodig was, dan hadden ze geen oplossing ter beschikking.” “Wij benaderen onze Belgische markt anders: we bieden niet alleen de lineaire modules aan maar kunnen er ook de nodige constructies voor leveren, meestal op maat van de klant. Zo wordt het mogelijk om – mechanisch - compleet afgewerkte systemen te leveren. Deze aanpak klinkt voor veel van onze klanten en integratoren als muziek in de oren. Die integrale benadering heeft ons de voorbije jaren een aantal mooie projecten opgeleverd en dat is ook Bahr niet ontgaan. Met onze hulp willen ze onze AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

werkwijze nu ook bij hen in Duitsland en in Oostenrijk implementeren. Zij leveren de modules, wij kunnen de maatwerkconstructies voor hun klanten maken.“ “Bovendien kunnen wij onze systemen ook uit staal aanbieden. Stel dat u een object over 10 meter door de lucht wil verplaatsen en er is maar ruimte voor 2 steunen, dan is dat moeilijk te overbruggen met aluminium als structuur. Dat kunnen wij oplossen door bijvoorbeeld de X-balk uit staal te maken en de Z-as uit aluminium. Wij kunnen exact berekenen hoe die combinatie zo optimaal mogelijk kan uitgevoerd worden.” CONSTRUCTIE VAN TANDWIELEN In het bedrijf in kwestie -een producent van tandwielenwas er nood aan een systeem om de tandwielen -met een gewicht van 5 à 50 kilogram- op de machine te beladen. Bahr werd er gevraagd om een oplossing uit te dokteren. Vansichen: “Er waren wel een aantal stevige uitdagingen: de te overbruggen afstand voor de X-as was liefst 100 15

De combinatie van serie- met maatwerk zorgt voor complete systemen op maat van de applicatie

meter. Tegelijk wilde het bedrijf zo weinig mogelijk palen in hun productieruimte ter ondersteuning van het systeem. Dat kon pas om de 8 meter.” “Er werd geopteerd voor een XZ-systeem. Er zijn op vraag van de klant 2 loopwagens opdat de onderdelen zo vlot aan- en afgevoerd kunnen worden. De lineaire snelheid van die beide loopwagens op de X-as is 3 m/s, terwijl ze een versnelling aankunnen van 4 m/s². In een XZ systeem is er geen Y-as, de beweging van het systeem is dus enkel langs één as, op en neer om de stukken op te nemen en neer te zetten. Die Z-beweging verloopt aan een snelheid van 2 m/s en een versnelling van 5 m/s². De slaglengte van de Z-as is 1500 mm. De manipulator is ontwikkeld om een gecombineerde last (product + grijper) aan te kunnen van 2000 N. Er werd een herhalingsnauwkeurigheid geëist van de klant van maximaal 0,2 mm ” “ZELF ONTWIKKELDE KNOWHOW ZIT IN DE BEREKENING” “Voor de X-as maakte Vansichen gebruik van de kennis die ze hebben voor het bouwen van 7de-assen voor robots. De stalen balken, met lengtes van 8 meter weren van profielgeleidingen voorzien en aangedreven door een tandheugel. Voor de Z-as die 1500 mm op en neer beweegt werd geopteerd voor een aluminium module van

Dankzij een zelf ontwikkelde rekenmethode kan Vansichen exact berekenen welke combinatie van aluminium en staal optimaal is voor de toepassing 16

Bahr voor de lichte onderdelen en een stalen module van Vansichen voor de zwaardere onderdelen.” “Dergelijke X-as lengtes zijn uiteraard zeldzaam, er zijn maar weinig bedrijven die de kennis in huis hebben om de liggers hiervoor te ontwikkelen. De kunst, van de door onze eigen ingenieurs ontwikkelde berekeningen, bestaat eruit de doorbuiging zodanig te beperken dat de spanningen in de lineaire geleidingen een minimale negatieve invloed hebben op de levensduur.” “Op die manier kunnen we de meest optimale combinatie van staal en aluminium garanderen. Het aluminium is offthe-shelf seriewerk, de constructie is dus maatwerk. Het eindresultaat is een totaaloplossing voor de klant.” PRAKTISCHE UITWERKING “Samengevat zullen we de klanten van Bahr ondersteunen met steunstructuren om hun aluminiummodules op te monteren en hen combinaties van staal en aluminium te leveren voor de grotere toepassingen, zoals in dit project het geval was. De ondersteuning voor klanten gaat tot en met de reductiekast.”

www.vansichen.be https://www.bahr-modultechnik.de

Voor machinebouwers en integratoren is deze systeembenadering makkelijker werken

DOSSIER

MEETMACHINE VCST: SNELLE KWALITEITSINSPECTIE MET TERUGKOPPELING Een hoge dynamiek en een hoge precisie, dat waren de uitdagingen voor Jansen Electro Techniek bij het kiezen van de aandrijving voor een nieuwe machine voor de controle van tandwielen. Die meetmachine zal bij VCST gebruikt worden om alle geproduceerde tandwielen direct na het frezen inline te inspecteren. De hele cyclus van handling en inspectie mag niet meer dan 15 seconden in beslag nemen. VCST uit Sint-Truiden is een fabrikant van hoge precisie onderdelen voor de automobielindustrie. Het bedrijf maakt componenten voor motoren, transmissies en remmen. Klanten zijn diverse automerken, maar ook toeleveranciers uit de automotive industry die op hun beurt aan automerken leveren. De nieuwe machine voor de inline inspectie van tandwielen zal ingezet worden in een productievestiging van VCST in Roemenië. Daar worden grote reeksen tandwielen gemaakt op een lijn met gespecialiseerde verspaningsmachines die elk een opeenvolgende stap van het productieproces voor hun rekening nemen. De meetmachine moet de tandwielen aan het eind controleren op dimensionale nauwkeurigheid. De meetmachine werd door VCST zelf ontwikkeld en gebouwd bij Jansen Electro Techniek (JET) in Lommel. Dat bedrijf is al 25 jaar actief in industriële elektriciteit en panelenbouw en legt zich de laatste jaren ook steeds meer toe op automatisering. Wat begon met elektrische engineering is uitgegroeid tot een activiteit waarbij JET zowel de hardware als software voor de sturing en aandrijving van machines voor zijn rekening neemt. Bedrijfsleiders Jan Jansen en Henk Jansen, die het bedrijf enkele maanden geleden van hun vader overnamen, toonden ons de nieuwe machine voor VCST en legden uit hoe samen met Festo een optimale aandrijving gekozen werd.

CPX-MPA ventieleilanden verzekeren de pneumatische besturing van de machine en communiceren met de PLC via Profibus.

MANIPULATOR OVER DE MEETMACHINE Centraal in de nieuwe machine staat een meettafel waar de tandwielen door een systeem met zes meettasters gecontroleerd worden. Daarbij worden de binnen- en de buitendiameter en de hoogte van de tandwielen nagemeten. Op basis van dat resultaat worden producten die niet voldoen aan de specificaties apart gehouden. De meetresultaten worden ook teruggekoppeld naar de freesmachine zodat die zijn programma waar nodig kan compenseren. ‘De producten worden door het handlingsysteem van de freesmachine op een aanvoerband van onze machine gelegd’, zegt Jan Jansen van JET. ‘Daar wordt eerst de AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

De horizontale en verticale as werden met de HGO van Festo uitgerekend en getekend. De assen werden geassembleerd geleverd. 17

oriëntatie van de tandwielen nagekeken. De tandwielen hebben in hun as een spiebaan die op een vaste positie moet komen zodat de meettasters later niet in die baan gaan meten.’ Dwars over de meetmachine is er een grote as met manipulator die de producten verplaatst tussen de aanvoerband, de meettafel en de twee uitvoerbanden. Er is een brede band waarop de goede producten naast elkaar gelegd worden en een smalle voor de afvoer van afgekeurde producten. Jan Jansen: ‘De Y-as heeft een slaglengte van 2900 mm en moet tegelijk ook heel precies zijn om de tandwielen nauwkeurig op de meettafel te kunnen positioneren. De aandrijving moet ook dynamisch genoeg zijn. Om de 15 seconden wordt er een nieuw product aangevoerd.’ De mal waarin de tandwielen worden afgelegd binnen het bereik van de meettasters. Eventuele afwijkingen worden teruggekoppeld naar de freesmachines die hun programma kunnen compenseren.

So fast. So compact. So good. AMCAP Up to

50% space savings through AMCAP

The automatic AMCAP palletising system palletises various articles of food retailing and wholesaling with the highest performance per palletising cell. Not only does AMCAP require 50% less space than conventional systems, it also integrates perfectly with existing space. For you, this means maximum space utilisation with highest productivity and thus great competitive advantages. www.dematic.com

SERVOMOTOR MET TANDRIEM De oplossing werd gevonden in een lineaire elektrische as van Festo – de EGC 120. De Z-as van de machine wordt pneumatisch aangedreven. In de machine zit ook nog een bijkomende pneumatische as die de afstand overbrugt tussen het handlingsysteem van de freesmachine en de grote as van de meetmachine. ‘De elektrische as wordt aangedreven met een servomotor en een tandriem’, legt Jan Jansen uit. ‘Om zeker te zijn van een hoge nauwkeurigheid hebben we op die as een bijkomend extern absoluut meetsysteem geplaatst. De machine wordt in de productieomgeving geplaatst waar zich grote temperatuurverschillen kunnen voordoen. Met de encoder op de as kunnen we dan toch een hoge precisie blijven garanderen. Dat het een absoluut systeem is betekent dat de machine na een stroomuitval direct kan doorstarten omdat het altijd direct zijn absolute positie kent.’ De keuze voor een aandrijving met tandriem was ingegeven door de hoge dynamiek die vereist was voor de meetmachine. Een as met spindel zou qua versnelling iets minder goed scoren, zeker gezien de relatief grote lengte van de as. De eventuele onnauwkeurigheden van een tandriem worden hier opgevangen door de externe lineaire encoder. HANDLING GUIDE ONLINE Bij de selectie van de componenten werd gebruikgemaakt van de HGO tool van Festo. HGO staat voor Handling Guide Online. Dit is een online tool waarmee klanten zelf de volledige dimensionering kunnen doen van een handling toepassing. Het systeem stelt mogelijke oplossingen voor en biedt de mogelijkheid om deze via parameters verder te specifiëren. Vervolgens kan de oplossing besteld worden als een samengebouwde kit met een eigen artikelnummer of als een pakket met al de nodige componenten. De HGO tool genereert ook de volledige CADtekening van de gekozen oplossing. Wanneer een specifieke toepassing niet automatisch gegenereerd kan worden, biedt Festo de mogelijkheid om over te stappen op HGO+. Dat is een service waarbij de engineering afdeling van Festo het ontwerp mee gaat bekijken om alsnog een oplossing te creëren. In dit geval werd een beroep gedaan op HGO+ om de pneumatische

DOSSIER

De tandwielen komen links op de aanvoerband waar ze door de gantry opgenomen en afgelegd worden in het meetstation in het midden van de machine. Na de controlemeting worden ze afgelegd op de transportband rechts, of afgevoerd. vergrendeling op de Z-as van het handlingsysteem te dimensioneren. Ook het externe lineaire wegmeetsysteem op de Y-as werd via HGO+ geconfigureerd. Het geheel werd als één samengebouwd geheel door Festo geleverd. Externe encoder op drive Voor de sturing van de machine brengt de externe absolute encoder geen extra complexiteit met zich mee. De meetwaarden van de encoder worden rechtstreeks ingelezen in de CMMP motor controller van Festo die de positionering van de as regelt. De sturing hoeft enkel de gewenste positie op te geven. De motor controller zorgt via de encoder voor de vereiste nauwkeurigheid. ‘Voor de positionering van de tandwielen op de meettafel bedraagt die nauwkeurigheid een tiende van een millimeter’, vertelt Jan Jansen. ‘De snelheid van de Y-as is 2,5 meter per seconde.’

De communicatie tussen de PLC en de drive verloopt via Profinet. De ventieleilanden in de machine communiceren met de sturing over Profibus. Dat netwerk wordt ook gebruikt om de resultaten van het meetsysteem terug te koppelen naar de freesmachine. Onder meer dankzij de HGO tool hebben VCST en JET bij Festo een handige en gebruiksklare oplossing gevonden voor een efficiënte aandrijving van deze nieuwe machine. De combinatie van elektrische en pneumatische aandrijving zorgt voor een kostenefficiënte oplossing die hoge prestaties levert, zowel in snelheid als nauwkeurigheid. Voor VCST levert de inline inspectie van componenten een gegarandeerde kwaliteit die dankzij de feedback een verdere optimalisatie van de productie mogelijk maakt. www.festo.be

Het team achter deze machine (vlnr): Henk en Jan Jansen van JET, Jan Freson en Cédric Callaert van Festo. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

De complete informatieketen in één oogopslag: eenvoudige toegang, overal en altijd Mensen, producten en processen in directe communicatie: met AVENTICS™-IIoT oplossingen van Emerson. Wij bieden concrete oplossingen: • Voorspellend onderhoud door geïntegreerde diagnostiek • Energiezuinig door effectief gebruik van perslucht • Hoog bedieningsgemak dankzij eenvoudige plug-and-run applicatie

Cloud

MES/ERP

Neem contact met ons op: aventics@emerson.com

IIoT-gateway Valve system Sensor technology

RZ_EME_Anzeige_IIOT_EN_NL_210x140mm.indd 1

28.08.19 09:14

THIS IS EFFICIENCY Continuous Position Sensing

Constante positiebepaling Geen wijziging aan de actuator nodig 5 maten met een detectiebereik van 32-256mm Veel toepassingen vereisen meer van de actuator dan alleen de detectie van het einde van een slag, maar traditionele methoden van continue detectie zijn duur en moeilijk te implementeren. Parker’s CPS-serie van de P8S-sensorfamilie maakt snelle, eenvoudige, nauwkeurige en contactloze positiedetectie van een zuiger mogelijk. Deze kan worden geïnstalleerd op een standaard lineaire actuator en biedt een uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding. parker.nl

20 0331AutomationMag_CPS_NL.indd 1

30-08-19 11:22

ACE STOOTDEMPERS

SPECIALISTEN IN NOODSTOPS: VISCOELASTISCHE STOOTDEMPERS VAN ACE ACE Stoßdämpfer GmbH introduceert visco-elastische stootdempers en breidt daarmee zijn assortiment aan veiligheidsproducten uit. Het bedrijf uit het Duitse Langenfeld biedt engineers en gebruikers duurzame oplossingen voor uiteenlopende noodstoptoepassingen. In de zware industrie, bijvoorbeeld in de kraanbouw en in staalfabrieken, maar ook in het spoorvervoer, bij sluizen en windmolens: de nieuwe visco-elastische stootdempers van ACE kunnen in de meest uiteenlopende sectoren gebruikt worden. Hun prestaties mogen er zijn: met 0,1 kJ/slag tot 1.000 kJ/slag kunnen de visco-elastische stootdempers van ACE een zeer brede hoeveelheid energie opnemen. Bovendien hebben de stootdempers van ACE, met name waar het gaat om de opname van grote hoeveelheden energie, grote voordelen ten opzichte van andere noodstop-oplossingen. Ondanks deze enorme hoeveelheid te absorberen energie hebben de stootdempers een relatief kleine slaglengte van 12 mm tot 1.300 mm. Daarmee past de stootdemper goed in de serie moderne componenten van ACE, die niet alleen hoogwaardig en functioneel zijn, maar ook een compacte afmeting hebben. ‘De innovaties helpen de gebruikers in meerdere opzichten om kosten te besparen. Ten eerste beschermen de VS-dempers extreem grote constructies tegen schade en ten tweede kunnen bestaande constructies eenvoudig worden aangepast. De compacte afmetingen zorgen er namelijk voor dat de dempers gemakkelijk geïntegreerd kunnen worden. Ten derde is de serie compleet onderhoudsvrij’, aldus Dieter Wohlschlegel, Engineering Manager bij ACE, over de voordelen. EENVOUDIG DESIGN, GROTE BETROUWBAARHEID De visco-elastische stootdempers zijn onderverdeeld in drie series. De dempers van de modelreeks VS-BA1 zijn ideale dempers voor de absorptie van kleinere hoeveelheden energie, van 0,1 tot 14 kJ/slag. De VS-BA5dempers zijn geschikt voor het opnemen van energie van

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

25 tot 150 kJ/slag. De dempers uit de reeks VS-BALR en VS-BXLR worden ten slotte gekenmerkt door de grootste slaglengte: ze kunnen maar liefst 6 tot 1000 kJ/slag absorberen. Al deze zelfinstellende nieuwe dempers hebben met elkaar gemeen dat ze werken volgens het principe van hydrostatische compressie van elastomeren. Daardoor worden de functies van een stootdemper met die van een retourveer gecombineerd. De voordelen van deze productserie zijn compactheid, zeer betrouwbare en jarenlange demping, hoge dempingscoëfficiënten en bestendigheid tegen temperatuurschommelingen. Ze zijn geschikt voor temperaturen van -20 °C tot 50° C. De machineonderdelen zijn niet alleen leverbaar in stalen, maar ook in roestvrijstalen uitvoering. Zo zijn ze ook bruikbaar voor toepassingen in de openlucht en zijn ze bestand tegen sterke weersinvloeden en corrosie door zout water. Na de relatief eenvoudige montage, ook in reeds bestaande constructies, zorgen de stootdempers voor rust en de perfecte bescherming. Dankzij de jarenlange ervaring in de dempingstechniek en de compacte afmetingen van deze speciale serie dempers kan ACE bovendien ook maatwerkoplossingen bieden. ACE Stoßdämpfer GmbH Albert-Einstein-Str. 15 40764 Langenfeld Duitsland Tel.: +31-165-714455 (NL) / +32-11-960736 (B) Fax: +31-165-714456 (NL) / +32-11-960737 (B) benelux@ace-int.eu www.ace-ace.com

UIT VOORRAAD! MEMBRAANACCUMULATOREN, BALGACCUMULATOREN EN ACCESSOIRES

De nieuwe generatie industrie-gasveren. Met een service die u volledig tevreden zal stellen.

Onze nieuwe gasveren familie NEWTONLINE staat voor langere levensduur, betere loopeigenschappen en meer toepassings mogelijkheden - omdat de Uitschuifkracht meteen ter beschikking staat.

Meer info? Verdeler voor België Hagbenden 39 A - B-4731 EYNATTEN Tel. 32 (0) 87 858 858 - Fax 32 (0) 87 858 859 info@euregiohydraulics.be www.euregiohydraulics.be - www.eh-business.be

DISPONIBLE DE STOCK ! ACCUMULATEURS À VESSIE, À MEMBRANES ET ACCESSOIRES Exclusief dealer RADICON BENZLERS reduktoren Dealer DAVID BROWN reduktoren

Dat hebben wij bereikt door het toepassen van nieuwe zuigertechnologie, nieuwe ventiel-techniek en - vooral door het nieuwe rolgroef-design. Meer weten? www.newtonline.ace-ace.com

Alle motoren - reduktoren - ventilatoren OMRON Frequentiesturingen Grote voorraad, snelle service Speciale wijzigingen in eigen werkplaats Alle wikkelingen - motoranalyse - uitbalanceren - uitlijnen

Plus d’informations ? Distributeur pour la Belgique :

Alles. Altijd. Top.

Gentstraat 187 Tel: +32 (0) 51 30 49 73

B-8770 Ingelmunster +32 (0) 51 30 98 63

www.bci.be info@bci.be

www.ace-ace.com

by ACE

Vraag de gratis ACE catalogus aan via benelux@ace-int.eu

S E R VI

Hagbenden 39 A - B-4731 EYNATTEN Tél. 32 (0) 87 858 858 - Fax 32 (0) 87 858 859 info@euregiohydraulics.be www.euregiohydraulics.be - www.eh-business.be

Meer informatie? +32 (0)11 - 960 736

AGORIA

INVESTERINGEN IN TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE BLIJVEN OP HOOG PEIL IN 2019 Op basis van de voorjaarsenquête van de NBB en Agoria worden de investeringen van de technologische industrie in 2019 geraamd op zo’n 4,25 miljard euro. Daarmee zullen ze voor het derde jaar op rij ruimschoots uitsteken boven wat in de periode 2005-2016 werd opgetekend. Dit weerspiegelt een investeringsklimaat waarin de bestaande productiecapaciteit nog steeds in hoge

mate wordt benut, al spelen er onzekerheden met een negatieve impact. Op sectorniveau wordt een nieuwe stijging van de investeringen in de ICT-diensten en de telecom verwacht. In de elektro en in de automobiel en overige transportmiddelen zouden de investeringen dan weer beduidend teruglopen. In de overige sectoren zouden ze hun peil van 2018 benaderen.

INVESTERINGEN IN DE TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE (materieel & immaterieel, excl. R&D; mio euro; btw-gegevens)

Track & Trace Event 4 Industry & Logistics Donderdag 24 oktober 2019 • BluePoint Antwerpen Kom alles te weten over de inzetten van AUTO-ID, RFID, Barcode systemen en oplossingen in de productie of de interne logistiek in uw bedrijf. Twee presentaties over de technologie en mogelijke toepassingen aangevuld met praktische cases en testimonia uit de praktijk. Schrijf je in via www.agoria.be

Kan ik mijn lineaire geleiding eenvoudig drylin W slimmer maken? slimme ®

uitwisselbare lager

vervangen

Slimmere lineaire geleiding

Geleidermateriaal geïntegreerd in de glijfolie meet wanneer het glij-element vervangen moet worden. Schuif de glij-elementen eenvoudig rechtstreeks op de as zonderSEPTEMBER ontmanteling van het gehele systeem. igus.be/drylinsmart AUTOMATION MAGAZINE 2019 Tel. 03-330 13 60 info@igus.be FabCon 3.D/Rapid.Tech, Erfurt – Hal 2 Stand 807

motion plastics ... for longer life ®

Een scheepslaadarm maakt gebruik van hydraulica en na aankoppeling volgt de laadarm de bewegingen van het schip.

WIESE EUROPE: VEILIGE PNEUMATICA EN HYDRAULICA VOOR (SCHEEPS)LAADARMEN EN KLAPTRAPPEN Wiese Europe in het Kempense Brecht (Sint-Job-in‘t-Goor) maakt laad- en lossystemen voor de transfer van gassen en vloeistoffen. Het bedrijf bouwt zelf laadarmen en staat ook in voor de constructie van collectieve valbeveiliging zoals klaptrappen en veiligheidskooien waarmee het laden en lossen veilig kan verlopen. Hiervoor is het gebruik van pneumatica en hydraulica cruciaal. Ellen Jacobs en Tom Van Tendeloo leiden Wiese Europe. Het echtpaar heeft de taken netjes verdeeld: Ellen heeft de operationele leiding waaronder productieplanning en personeel, Tom doet verkoop en strategie. Met een maquette van een truck en een laadplatform gebouwd uit LEGO toont het echtpaar in welke niche Wiese actief is. ‘Wij maken laadarmen voor het verladen van gassen en vloeistoffen tussen installaties en trucks, treinen of schepen. Om dit proces veilig te laten verlopen installeren we ook een klaptrap en veiligheidskooi om veilig op de truck te kunnen werken’, legt Tom Van Tendeloo uit terwijl hij een LEGO mannetje via een trapje op de truck zet, naast een mangat waarin de laadarm moet worden geplaatst. De Antwerpse haven is voor het bedrijf een lucratieve visvijver want Wiese Europe heeft in haar 24

klantenportefeuille grote spelers zoals Arlanxeo, BASF, Bayer, Janssen Pharmaceutica, Monsanto, Shell, Total, Esso en Q8. De naam Wiese Europe laat uitschijnen dat het bedrijf aan de Smederijstraat in Brecht een onderdeel is van een buitenlandse multinational, maar dat klopt niet. Deze Vlaamse KMO werd in 1988 opgericht door ingenieur Chris Jacobs, de vader van Ellen. Chris Jacobs verkocht in België laadarmen van het Duitse merk Wiese GmbH. Toen Wiese GmbH na enkele ongelukkige projecten in Duitsland gedwongen de activiteiten stopzette, maakte hij zijn firma los van het Duitse moederbedrijf. Als ondernemer wilde Chris Jacobs niet bij de pakken blijven zitten en zo startte hij in ons land met een eigen engineering en productie. Dit maakte Wiese onafhankelijk van het verdere verloop in Duitsland en hierdoor werd de naam ‘Wiese’ in België verder gezet. ‘Wiese had in België een gevuld orderboek en aan onze grote klanten is toen gevraagd of we voor hen mochten blijven werken als onafhankelijke firma.’, schetst Tom Van Tendeloo de historiek van het familiebedrijf. ‘Die klanten waren akkoord op voorwaarde dat onze productie dezelfde kwaliteit zou afleveren zoals die van Wiese GmbH gekend was. De expertise en ervaring op het gebied van engineering en productie hadden we allemaal

CASE STUDY WIESE EUROPE in huis, en zo konden we Wiese Europe uitbouwen en onze technologie doorontwikkelen.’ In 1999 kwam er een tweede productiehal van 1.000 vierkante meter en in 2002 startte de wereldwijde export, onder meer naar Turkije, China, Qatar, Singapore, Jemen … ‘Naar overal, zelfs naar landen waarvan je op de wereldbol moet gaan kijken waar ze liggen’, vertelt Ellen Jacobs. ‘Die opdrachten in het buitenland zijn er ook mede omdat we konden meegroeien met klanten, zoals bijvoorbeeld chocoladeproducent Barry Callebaut. Door hun internationale expansie met behoud van Belgische knowhow komen we in nieuwe landen terecht waar onze laadarmen voor chocolade nodig zijn.’ Naast laadarmen heeft Wiese Europe een tweede specialisatie, de collectieve valbeveiligingen. Dat zijn klaptrappen en veiligheidssystemen die de truckchauffeur of operator toelaten op een veilige manier bovenaan de vrachtwagen de laadarm te gebruiken. ‘De wetgeving maakt collectieve valbeveiliging prioritair aan individuele beveiliging. Een volledig hekwerk in staal en aluminium rond de installatie heeft dus de voorkeur op een individuele gordel met zekering en valbeveiliging voor de operator’, aldus Tom.

Wiese Europe maakt hekwerken tot 12 meter om zo bovenaan de hele truck of tankwagen af te dekken. ‘We hebben hier ook pneumatisch aangedreven verrijdbare deuren via cilinders zodat de veiligheidskooi kan worden aangepast tot bijvoorbeeld zes meter voor een kleinere truck. Sommige van onze klanten hebben immers diverse types van vrachtwagens’, vertelt Tom. De klaptrappen die pneumatisch worden bediend zijn voorzien van SMC onderdelen. ‘Ook de laadarmen worden soms perslucht gestuurd, zodat deze in de truck kan worden aangedrukt. Een vrachtwagen kan in sommige gevallen tijdens het lossen of laden omhoog komen of zakken waardoor de laadarm moet volgen. Pneumatica houdt de laadarm en de droppijp dan in de truck gedrukt. Ook de swivel joints (draaikoppelingen) kunnen pneumatisch gestuurd worden om alle bewegingen van de arm automatisch uit te voeren.’ Voor de geautomatiseerde veiligheidskooien wordt in een aantal gevallen ook gebruik gemaakt van relais-sturing of PLC sturing van het merk Siemens. ‘Hierdoor zijn we in de mogelijkheid om een aantal extra veiligheidsfactoren in te bouwen zoals het automatisch terugkeren naar rustpositie met een druk op de knop, of een bepaalde sequentie in gebruik die verplicht moet

Tom Van Tendeloo en Ellen Jacobs bouwen Wiese Europe verder uit. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

gevolgd worden. Operators en truckchauffeurs staan zo al genoeg onder tijdsdruk om ze niet extra te belasten met veiligheidsprocedures waar ze zelf aan moeten denken. Zo worden de meeste veiligheidskooien uitgerust met een rustpositiedetectie die desgewenst aan een verkeerslicht of slagboom gekoppeld kan worden om accidenteel wegrijden te voorkomen.’ Tom Van Tendeloo: ‘We maken onze laadarmen op maat met behulp van SMC onderdelen. Zo is er een stuurkastje met ventielen dat we op de laadarm monteren. Bedrijven die werken met explosiegevaarlijke gassen of vloeistoffen zijn onderworpen aan de ATEX regels inzake explosieveiligheid. Dit houdt ook in dat onze systemen en dus ook hun componenten ATEX gekeurd dienen te zijn. Hiervoor krijgen we de hulp van SMC als fabrikant. Op de veiligheidskooien en klaptrappen wordt regelmatig gewerkt met een persluchtcilinder met geïntegreerde mechanische remmodule. Door die rem kan de klaptrap in een bepaalde stand blijven staan, ook als er geen perslucht aanwezig is, of er een lek zou zijn. Alleen SMC was in staat om deze remmodule aan te leveren met de benodigde ATEX certificaten. Bij vaststelling van deze vereiste hebben zij dat systeem ook speciaal voor ons laten vergunnen.’

SMC blijkt ook vlot alle benodigde onderdelen te kunnen leveren. ‘Voor een aantal onderdelen die we als basis veel nodig hebben, heeft SMC zich geëngageerd om die producten steeds op stock te hebben. Zo is een snelle levering gegarandeerd. Ook de vaste vertegenwoordiger van SMC kent ons bedrijf. Hij weet waar we mee bezig zijn en denkt mee over de problemen die we voor klanten moeten oplossen. Hij kent onze klanten en zorgt voor een goede opvolging als hij weet dat het dringend is.’ Zo’n 70 procent van de productie van Wiese Europe zijn laadarmen voor truck en trein, de overige 30 procent zijn scheepslaadarmen. Bij deze laatste is hydraulica cruciaal om de zwaardere lasten te kunnen laden en lossen. ‘Met de huidige veiligheidssystemen zoals breekkoppelingen of hydraulische snelkoppelingen op de laadarm, alsook de almaar grotere schepen die bediend moeten worden, worden zo goed als alle scheepslaadarmen hydraulisch uitgevoerd’, vertellen Ellen en Tom. ‘Deze cilinders zorgen via een vast controlepaneel, een bediendingspeer en/of een radiosturing voor de vlotte bediening van deze zware laadarmen. Zodra de laadarmen aangekoppeld zijn worden deze via een ‘freewheel’ functie vrijgezet en kunnen ze alle bewegingen van het schip

De operator is beschermd door een veiligheidskooi. Op de landlaadarm staat perslucht. 26

CASE STUDY WIESE EUROPE volgen. In geval van afdrijven van het schip of een andere noodsituatie kan een breekkoppeling zorgen voor een automatische loskoppeling van het schip. Hierbij gaan 2 afsluiters op de laadarm dicht, waarna een klem tussen de afsluiters zorgt voor een ontkoppeling. Het uiteinde van de laadarm blijft dan vast hangen aan het schip, waarbij de rest van de laadarm gewoon op de kade blijft. Dit kan ernstige beschadigingen aan de installaties, het milieu, en personen in de omgeving voorkomen.’ Wiese Europe opende recent een nieuw kantoorgebouw – pal aan de overkant van de productiehallen van het bedrijf – en deze maand gaat de nieuwe website online. Ellen en Tom zien de voorbije periode als een scharniermoment voor het bedrijf. ‘We hebben de afgelopen 2 jaren zwaar geïnvesteerd in efficiënter werken. In 2009 waren we met 20 mensen, wat tegen 2017 opgelopen was tot 50. Door die versnelde groei bestaat het gevaar dat je geen overzicht meer hebt en je organisatie niet meer kan volgen. Op dat ogenblik hebben we bewust gekozen om even te stoppen met groeien en ons op de interne processen te focussen. We hebben ook al onze normeringen en regelgeving op punt gesteld. Zo behaalden we een ISO 9001 certificaat, alsook ISO 3834, EN 1090 en werd ons VCA* certificaat verhoogd naar VCA**’, vertelt Ellen Jacobs. Tom Van Tendeloo beaamt: ‘Hiervoor hebben we een tijd minder projecten aangenomen, onze organisatie op punt zetten was een grotere prioriteit.’

waarbij ze dan met verlies moeten verkopen om toch maar hun werkplaatsen draaiende te houden.’ Ellen: ‘Geef ons maar de moeilijke projecten en de revisie van bestaande installaties, ook deze van concurrenten.’ Tom knikt: ‘De service en het onderhoud naar onze klanten toe, daar hechten we belang aan en dat willen we verder uitbouwen. Wiese Europe is niet de firma die 15 laadarmen levert, vertrekt en waarbij je nadien enkel nog spare parts per post ontvangt. We werken liever aan een langetermijnrelatie en streven naar een jaarlijkse inspectie van onze installaties of die van onze concurrenten. Voor scheepslaadarmen is er zelfs een 24/24 uur wachtdienst voor technische bijstand waarop al onze contractuele partners een beroep kunnen doen.’

www.smc.be www.wiese-europe.com

‘Belangrijk was het stroomlijnen van onze interne communicatie zodat de voorbereidingen van een project op een efficiëntere manier verlopen’, vervolgt Ellen. ‘Bij ons is elk product op maat. Niets is geautomatiseerd: de engineering, de laswerken, de montage on site … Het kwam in het verleden voor dat een project werd aangenomen en uitgetekend, waarna de werkplaats feedback gaf dat de productie van die installatie in de praktijk niet zo eenvoudig was. Een oplossing zoeken kost dan tijd en zorgt voor vertraging. Zelfs met de beste tekensoftware blijft er soms een afwijking tussen wat je kan tekenen en wat in realiteit ook praktisch haalbaar is. Hiervoor is voldoende communicatie tussen de betrokken afdelingen dus essentieel.’ Wereldwijde aanvragen kostenefficiënt screenen, kwam eveneens aan bod. Het verkoopteam van Tom wordt in het najaar uitgebreid waarbij de focus op de Europese markt vergroot wordt. ‘Internationale projecten in Azië en Afrika zijn aangenaam, maar we willen onze ‘thuismarkt’ in België en de buurlanden niet verwaarlozen. We merken nog steeds dat hier vlakbij een enorme vraag is naar een partner die meedenkt met groei van de klant en daar ook een oplossing voor wil ontwikkelen. Wereldwijd zijn er in onze branche vijf grote spelers en wij horen als één van de ‘jongere’ bedrijven bij die top vijf’, zegt Tom. ‘Maar we hebben niet de ambitie om de grootste of snelst groeiende te zijn. Onze huidige grootte laat ons toe om toch degelijk georganiseerd te zijn, maar wel een persoonlijke relatie met de meeste klanten te hebben. We willen niet in de val trappen waarin sommige bedrijven dan terecht komen en

Klaptrappen gebruiken perslucht voor het open- en dichtklappen. 27

series

16* assen aansturen met Fx 5 U Compact PLC dankzij de Ethernet communicatie CC-link IE Field Basic * : 32 assen met de module Fx5-ENET

Empowering Innovators

ontdek meer op : www.esco.be of bel naar : 02 717 64 60

IMI Norgren ELION De Nieuwe Elektrische Cilinder

IMI Norgren introduceert de IMI Norgren ELION. Een geavanceerd assortiment elektrische cilinders met zuigerstang. Conform ISO 15552, met een lange levensduur, precieze controle en ongelooflijke nauwkeurigheid. Ontworpen voor een veiligere, soepeler en energiezuinige werking met onze gekende betrouwbaarheid en ondersteund door service van wereldklasse om uw machines efficiĂŤnter te laten werken. Meer informatie? Ga naar www.imi-precision.com

Engineering GREAT Solutions

NIEUW LID INDUMOTION: BCI

BCI: UW EXPERT VOOR ELEKTROMOTOREN BCI Elektromotoren nv is een bedrijf gelegen in het hart van West-Vlaanderen en reeds 45 jaar een gevestigde waarde in de regio voor alles wat ook maar iets te maken heeft met elektromotoren. Het bedrijf werd in 1974 opgericht in Ingelmunster door Dhr. Eric Cornillie en Mevr. Marleen Mommerency als BCI wat staat voor Bobinage Cornillie Ingelmunster. Zoals de naam duidelijk maakt, was het aanvankelijk een bedrijf gespecialiseerd in het (her-)wikkelen en herstellen van alle elektromotoren. Enige tijd later ook verkoop van nieuwe motoren. In 1995 werd, het toen al 5-koppige team, versterkt met de komst van Amélie, dochter van Eric en Marleen. Ruim een jaar geleden kwam daar ook nog Jochen Verhaeghe bij, de man van Amélie. Op vandaag kunnen we dus stellen dat BCI uitgegroeid is tot een echt familiebedrijf bestaande uit ondertussen 8 gedreven medewerkers, één voor één specialisten in hun vak, waarbij de volgende generatie klaar staat om het bedrijf verder te zetten en in de toekomst nog verder uit te bouwen, momenteel nog steeds onder het toeziend oog van Eric en Marleen. 45 jaar ervaring laat je trouwens niet zomaar los! Twintig jaar geleden besloot BCI om een reeks eigen kwalitatieve 3-fasige BCI-motoren, BCI-remmotoren en BCI-meersnelheidsmotoren op de markt te brengen. BCI Elektromotoren heeft zich door de jaren heen niet enkel en alleen toegespitst op de verkoop en herstelling van alle types elektromotoren, maar ook op reduktoren - zo is BCI reeds jarenlang exclusief dealer van RADICON – BENZLERS reduktoren-, TRISTON-reduktoren, frequentiesturingen OMRON, ventilatoren SODECA, transformatoren ATT,… met telkens een heel grote voorraad. Ook op het vlak van automatisatie heeft BCI Elektromotoren al mooie projecten gerealiseerd.

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

BCI heeft een uitgebreide werkplaats met meerdere moderne machines: draaibanken, freesmachines (conventioneel en CNC), slijpmachine, tandwielmachines,… Hiermee is het bedrijf in staat om zelf motoren aan te passen of zelfs volledig nieuwe motoren te maken die voldoen aan heel specifieke eisen van de klant. BCI beschikt eveneens over moderne meetapparatuur om een uitgebreide motoranalyse te kunnen uitvoeren, in eigen werkplaats of on-site bij de klant. Uitlijnen van motoren en balanceren van waaiers, rotors,… behoren ook tot de mogelijkheden. SERVICE De uitgebreide service wordt door de klanten zeer op prijs gesteld. Zo is het bedrijf 24/7 bereikbaar, kan er heel snel een prijsopgave opgemaakt worden, is een snelle uitlevering mogelijk door de grote voorraad, worden dringende interventies heel snel aangepakt. Dit alles ten behoeve van de klanten om een machinestilstand zo kort mogelijk te houden. BCI is een dynamisch bedrijf. Stilstaan is achteruitgaan. Vandaar dat BCI continue de hedendaagse evoluties op het vlak van elektromotoren volgt. Een verdere groei van het bedrijf is een van de vele ambities voor de toekomst. Gentstraat 187 - 8770 Ingelmunster Tel. +32-(0)51/30.49.73 - 30.98.63 Fax +32-(0)51/31.41.02 www.bci.be

Fabienne Verbeek leidt automatiseringsbedrijf voor industrie en sector van de afvalverwerking

‘EEN BEDRIJFSLEIDER MOET ZICHZELF OVERBODIG MAKEN’

INTERVIEW DOOR JEAN-CHARLES VERWAEST I BEELDEN WIM KEMPENAERS

Ze jongleerde in haar eigen bedrijf met zes jobs tegelijk, maar besefte toen dat een bedrijfsleider zichzelf overbodig moet maken. Fabienne Verbeek is gedelegeerd bestuurder van GNA (Group NDLE Automation) en één van de weinigen vrouwen in ons land die een industrieel automatiseringsbedrijf leidt. Het ondernemersverhaal van Fabienne Verbeek startte 25 jaar geleden in haar woning in Kasterlee. Samen met haar eerste man begon ze een bedrijfje gespecialiseerd in industrieel elektrische projecten en software applicaties. Haar toenmalige echtgenoot werkte bij Philips en na enkele opdrachten in bijberoep startte hij als volledig zelfstandige in de sector van de bedrijfsautomatisering. Fabienne nam destijds de financiële en administratieve kant voor haar rekening. Ze studeerde boekhouden en bedrijfsadministratieve informatica. ‘Mijn eindwerk was een facturatiepakket geschreven in Cobol. Ik heb het nog allemaal meegemaakt: Basic, Pascal, Fortran … al die oude programmeertalen, zelfs de ponskaarten heb ik nog gekend.’ Ook Fabienne startte parttime. ‘Maar dat was heel zwaar. Ik herinner me nog dat ik ’s nachts tot twee uur offertes en facturen opstelde, net zoals in de weekends. De combinatie met mijn andere job werd moeilijk en ik koos daarom fulltime voor GNA. Ons eerste project was een grote bestelling door Vermat Ramen & Deuren. We moesten de hele industriehal vernieuwen, toen deden we enkel nog industriële elektriciteit, na een tijdje kwam er meer en meer het softwarematige bij kijken.’ Stilaan kreeg GNA vorm en bouwde het bedrijf de eigen knowhow op het vlak van engineering uit. ‘We zijn actief in twee sectoren: automatisering in de industrie en automatisering in de afvalverwerking’, legt Fabienne Verbeek uit. ‘GNA biedt de industrie een complete waaier van diensten: van engineering en ontwerpen tot de field installatie op het vlak van industriële elektriciteit, bekabelingswerken, bordenbouw, de configuratie van industriële netwerken, PLC programmatie, configuratie van SCADA visualisatie systemen, maatsoftware, enz … ‘ Dat de automatisering van productieprocessen een groeisector is, hoeft geen betoog. Personeel kost een bedrijf handenvol geld en een slimme automatisering van de productie kan die kost omlaag halen. Ook klanten die een installatie hebben die AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

softwarematig niet meer naar behoren werkt, kunnen bij GNA terecht. De beginjaren waren hectisch. In feite oefende Fabienne op bepaalde momenten zes jobs tegelijk uit: aankoop, boekhouding, secretariaat, HR, marketing en directie. De eenmanszaak werd een bvba en de eerste werknemer kwam in dienst. Dit jaar mag GNA 25 kaarsjes uitblazen, en daar is Fabienne best trots op. ‘Bij veel ondernemers die ik ontmoet, gaat het over de voortzetting van een zaak die door ouders of grootouders is opgericht. In mijn geval ben ik echt van niets begonnen.’ Haar huwelijk liep spaak en op aanraden van haar eigen werknemers kocht Fabienne haar ex uit. In 2000 verhuisde GNA naar een bedrijfspand in Herentals aan het Dikberd. Een flinke investering voor Fabienne, maar de enige manier om voldoende ruimte te hebben voor een uitbreiding. In 2004 zag Fabienne Verbeek ook een opportuniteit in de sector van de afvalverwerking. GNA helpt nu ook mee om containerparken/recyclageparken via het Dif Tarsysteem te automatiseren. ‘De door GNA ontworpen GreenFuture software integreert de infrastructuur van het ganse containerpark: van de weegbruggen, slagbomen, bedieningszuilen en betaalzuilen tot het inlezen van de eID. Momenteel maken 60 à 70 containerparken gebruik van de GNA software. We zijn hierin één van de marktleiders.’ ‘Onze omzet in die sector fluctueert wel, want in de afvalautomatisatie gaan de subsidies elk jaar omlaag. Voorts is er in een verkiezingsjaar minder werk in de containerparkwereld, wel onderhoud, maar geen echte investeringen want dat is de bevoegdheid van het volgende gemeentebestuur’, legt Fabienne uit. Momenteel is GNA een nieuwe markt aan het veroveren in de software toepassingen. ‘We zijn begonnen met de creatie van een volledig nieuwe toepassing en we starten dit zo goed als van nul op.’ Fabienne schuwt geen risico’s, 31

want destijds zag ze ook een opportuniteit in het MiddenOosten. In 1997 startte ze een filiaal van GNA in Abu Dhabi, de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). ‘Er waren daar jonge, goedkope programmeurs en op gebied van industriële automatisering was de markt nog vrij ongeschonden. Zelfs Siemens was er enkel bekend voor het witgoed (was- en afwasmachine, …) Ik weet nog tijdens één van de seminaries die wij daar gaven dat ze zich introduceerden met te zeggen ‘yes, you know us from all the electric equipment at home, but we do more than that.’ In Dubai moesten ze nog alles beginnen bouwen. Dat was veelbelovend, maar ze kennen er geen CE-keuring, dus je kon niets naar Europa uitvoeren. De 9/11-aanslagen maakten uiteindelijk een eind aan ons avontuur, dat heeft GNA een pak geld gekost.’

‘Al mijn projectleiders zijn ook mijn verkopers.’

Werknemers zijn een kostbaar goed, beseft Fabienne. ‘Er werken hier hoofdzakelijk ingenieurs van opleiding en we hebben bij GNA een gemiddelde van ruim 16 jaar dienst. Wat wil zeggen dat de mensen hier graag werken. Ik geef iedereen een grote verantwoordelijkheid en heb in mijn mensen een blind vertrouwen. Zij zijn echt mijn ankers.’ Offertes en projecten bij GNA brengen veel meet- en telwerk mee. Het is belangrijk telkens het juiste aantal manuren te berekenen. ‘Dat zorgt voor een gezonde druk en gedrevenheid bij mijn mensen om een project juist in te schatten.’

Bijzonder is dat GNA geen echte verkoopsdienst heeft. ‘Wij werken zonder sales mensen’, vertelt Fabienne. ‘Al mijn projectleiders zijn ook mijn verkopers. Ik ben al lang niet meer het gezicht van GNA, dat zijn mijn mensen zelf. De grote klanten kennen mij wel, maar ik blijf liever op de achtergrond en overzie al onze contacten. Enkel de jaarlijkse dineetjes met de klanten sla ik niet af, daar ben ik te bourgondisch voor.’ (lacht) Op de website van GNA lees je dat het bedrijf een ‘gezonde en natuurlijke ambitie’ heeft om te groeien. Daarom is Fabienne continu op zoek naar techniekers en softwarespecialisten. ‘Goede ingenieurs en techniekers hebben nu eenmaal al een goede job en die blijven daar. Toch is een grote groei of uitbreiding door overnames niet meteen de voornaamste drijfveer voor Fabienne. ‘Ik heb 2 overnames trachten te doen, maar telkens stopt de transactie doordat de firma’s administratief ver achter stonden en geen overzichtelijk kosten/baten analyse konden maken. Ze werken echt nog met pen en papier en hebben geen automatisatie in hun administratie.’ ‘We hebben vaste klanten met veel werk, moest onze orderboek niet gevuld zijn, dan moet ik maar een paar telefoontjes doen. Iedereen kan groeien, mijn ex zag het groots en plots waren er 50 mensen in dienst, maar je verliest uw overzicht. Ik heb met GNA absoluut niet de ambitie om een multinational te worden.’ ‘Integendeel, bij GNA willen we een persoonlijk contact en service garanderen. Al onze aandacht gaat naar onze bestaande klanten. Die moeten geen maanden wachten voor we een project voor hen kunnen afwerken. Voor grote klanten is er ook een stock gespecifieerd naar producten die ze vaak en snel nodig hebben, bijvoorbeeld speciaal gecoate draadnetgoten’, zegt Fabienne. Het delegeren van verantwoordelijkheid en het loslaten van haar zes jobs, gebeurde noodgedwongen, want Fabienne werd ernstig ziek en was door de chemobehandeling één jaar buiten strijd. ‘GNA is op termijn zelfsturend geworden. Door mijn ziekte functioneerde ik tijdens dat jaar niet meer voor de honderd procent en moest ik tijdens die periode mijn taken verdelen over het team. Dat is overigens een gezonde mindset: niet alles zelf willen doen. Zelf alles kunnen is onmogelijk, je zal dan uiteindelijk voor uw personeel door de mand vallen.’ Nu ziet Fabienne het haar taak om te netwerken. Ze is lid van diverse groepen en organisaties en ze werd bekroond als finaliste voor de Womed Award. Ook de aankoop- en verkoopfacturatie, de loonverwerking en de boekhouding blijft Fabienne doen, zodat ze een 100 procent financieel zicht heeft op de firma. Waar ze ook met volle overtuiging veel tijd in investeert, is via DYZO ondernemers bijstaan wanneer hun bedrijf in de problemen zit.

geschikte profielen, komt ze helaas weinig vrouwelijke sollicitanten tegen. ‘Nochtans hadden we in het verleden een vrouwelijke tekenaar-ontwerpster in dienst en een techniekster. Zware elektrische voedingskabels trekken, is fysiek moeilijk voor een vrouw, maar veel andere technische taken kunnen net zo goed door vrouwen worden uitgevoerd.’ De raad die ze geeft aan meisjes die ingenieur willen worden, is dat ze moeten volharden. In het project ‘Ondernemers voor de Klas’ geeft Fabienne uitleg aan scholieren over haar werk. ‘Ik wil daarmee jongens en meisjes zoveel mogelijk aanporren voor techniek te kiezen en geef hen de boodschap mee dat er in de technische wereld zeer veel diverse en interessante job mogelijkheden zijn’, besluit Fabienne Verbeek. ‘Op vrijwillige basis en onbezoldigd help ik via DYZO ondernemers in moeilijkheden en bij een faillissement. Ik zie dat als een engagement naar de samenleving. Dat is niet makkelijk voor mij want de impact van een faillissement op het privéleven van een zelfstandige is groot en ik trek me die dossiers steeds aan.’

www.gna.be www.dyzo.be

Dat stilaan meer meisjes voor technischwetenschappelijke richtingen kiezen, vindt Fabienne een goede zaak. In de zoektocht van GNA naar

powerful motion

Drive and Motion Technologies

offshore energy

8-9 October 2019 RAI Amsterdam, The Netherlands Stand 1.000 D1 | Holland Pavilion NMT

Dana Service and Assembly Center (SAC) Benelux

Als totaalleverancier van custom-made aandrijfsystemen, ontwerpt en produceert Dana SAC Benelux een breed assortiment van zowel mechanische, hydraulische en elektrische componenten. Door de integratie van de diverse producenten en technologieën binnen de Dana organisatie zijn wij in staat om voor bijna elke aandrijfapplicatie een oplossing te bieden. Dana SAC Benelux +31 172 42 80 80 | benelux@dana.com | www.dana-sac-benelux.com AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

WAGO PRO 2 VOEDINGEN GARANDEREN MAXIMALE BESCHIKBAARHEID VAN INSTALLATIES De WAGO Pro 2 serie, bestaande uit 6 DC voedingen van 120 tot 960 watt, zet nieuwe maatstaven op het gebied van communicatie en parametriseerbaarheid. Met een rendement van maar liefst 96% springen ze uiterst zuinig om met energie. Bovendien garanderen ze met hun krachtige Top- en PowerBoost de beschikbaarheid van installaties. Een belangrijk voordeel: de voedingen zijn aanpasbaar aan de vereisten van de toepassing. Parameters zoals uitgangsspanning en overbelastingsgedrag kunnen eenvoudig met behulp van software worden geconfigureerd. De Pro 2 voedingen zijn communicatief. Dankzij hun optionele veldbusmodules is constante communicatie via gestandaardiseerde protocollen mogelijk. Met behulp van de ingebouwde monitoring functies bieden ze op ieder moment toegang tot de actuele werkingsgegevens. Ze melden storingen en maken zo een naadloze bewaking van de toepassing mogelijk. De gebruikers kunnen zelf kiezen met welk communicatieprotocol ze de Pro 2 voeding wensen te verbinden. Bij de marktintroductie is een module voor IO-Link beschikbaar; verdere modules voor protocollen zoals Modbus/RTU en Modbus/TCP volgen. EFFICIËNT De voedingen zijn compact, hebben een hoge vermogensdichtheid en een uitstekende efficiëntie. Ze nemen minder ruimte in de schakelkast in en genereren minder afvalwarmte. De Pro 2 voedingen onderscheiden zich door hun hoge TopBoost en de bijkomende PowerBoost. Topboost levert een verhoogde uitgangsstroom van 600% gedurende 15ms zodat in combinatie met klassieke miniatuurstroomonderbrekers het netwerk veilig afgezekerd kan worden. Daarnaast levert de PowerBoost 150% uitgangsstroom gedurende 5 s. Vanwege deze hoge vermogensreserve zijn overgedimensioneerde voedingen niet langer nodig. IN ÉÉN OOGOPSLAG: • Parametrering: De voedingen kunnen via de interface op het voorpaneel gemakkelijk worden aangepast aan de vereisten van de toepassing. • Permanente communicatie via veldbussystemen: Optionele veldbuscommunicatiemodules ondersteunen permanente communicatie via gestandaardiseerde protocollen zoals IO-Link. • Top- en PowerBoost: Deze vermogensreserves ondersteunen het gebruik van klassieke stroomonderbrekers en helpen zo besparen op overgedimensioneerde voedingen. 34

Met deze lancering kan WAGO aantonen meer te zijn dan de uitvinder van veerklemmen. WAGO heeft de knowhow én de ervaring om u in alle projecten, residentieel, tertiair of industrieel, te ondersteunen met een uitgebreid gamma aan producten en oplossingen. WAGO Kontakttechnik GmbH & Co. KG is een onafhankelijk familiebedrijf van de derde generatie met hoofdzetel in Minden/Westfalen. WAGO behoort tot de internationaal richtinggevende leveranciers van elektrische verbindings- en automatiseringstechniek. WAGO telt over de hele wereld meer dan 7.500 medewerkers, waarvan meer dan 3.500 in Duitsland. WAGO’s laatst gepubliceerde omzet bedroeg 766 miljoen euro.

www.wago.be

PRO 2: ENERGIE COMMUNICEERT! Stefan Wagner Hoofd productmanagement voedingsmodules

WAGO VOEDING PRO 2 Een betrouwbare voeding in combinatie met realtime communicatie, klaar voor de Factory of the Future. De communicatiemodule van de WAGO PRO 2 voedingen biedt betrouwbare statusgegevens en daarmee de basis voor de juiste beslissingen voor uw systeemproductiviteit. En dat is nog lang niet alles!

Ontdek wat de WAGO voeding Pro 2 nog kan!

www.wago.com/powerofpossible AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

OP DE IAA 2019 FRANKFURT DEMONSTREERT BOSAL GEAVANCEERDE RETROFIT TECHNOLOGIE BOSAL, fabrikant van OE- en aftermarket autoonderdelen, presenteerde nieuwe oplossingen op de grootste autobeurs van Europa. Het gaat onder meer over modules voor energieomzetting voor auto’s die op stroom of brandstofcellen rijden en een duurzame retrofit-technologie om dieselauto’s aan te passen, voor aanzienlijk lagere NOx-emissies. BOSAL benadrukt diens geschiedenis van bijna 100 jaar in state-of-the-art innovatie met nieuwe dynamiek en een nieuw motto: “Push your Limits!” Tijdens de IAA-conferentie toonde BOSAL de strategische bedrijfsactiviteiten: • ECS – Emission Control Systems. BOSAL ontwikkelt en produceert state-of-the-art emissiebeperkingssystemen voor personenauto’s en (lichte) bedrijfswagens waarmee klanten wereldwijd bediend worden. Strengere voorschriften voor emissie, lagere CO2-voetafdruk, laag gewicht en geluidsreductie zijn aangepakt door geavanceerde ontwerpen zoals:  BOSAL’s unieke oplossingen voor het wisselen van vloeistofstromen, die een breuk vormen met het veelvoorkomende compromis tussen tegendruk en

stromingsgeluid, actieve uitlaatkleppen: door deze innovaties kan BOSAL tegen een concurrerende kostprijs voorzien in de toekomstige behoeften van de mobiliteitsmarkt;  De nieuwste warmteterugwinningssystemen voor uitlaten van het bedrijf hebben een vermindering van het brandstofverbruik en het sneller opwarmen van het interieur van auto’s onder koude omstandigheden laten zien;  Het geavanceerde ‘hot end canning’ en de dieselcoatingtechnologie van BOSAL kunnen afzetting van AdBlue voorkomen en maken een verdere verlaging van de emissienormen met een groot bereik mogelijk. • ECI - Energieconversie-industrie. Met modules voor energieomzetting, die worden toegepast in ‘next generation’ voertuigen die gebruik maken van alternatieve oplossingen voor elektrische en op brandstofcellen werkende aandrijflijnen, is het bedrijf klaar voor de toekomst. Voor volledige elektrische voertuigen biedt de bereikvergroter gewichtsvermindering (minder ruimte voor de accu) en een uitbreiding van de actieradius. Voor aandrijflijnen

IAA FRANKFURT op brandstofcellen ontwikkelt BOSAL-modules voor energieomzetting die op waterstof werken en emissievrij zijn. • SCR retrofit kit voor dieselauto’s. BOSAL Retrofit presenteerde samen met Dr Pley SCR Technology, expert in NOx-vermindering, een wereldpremière op de IAA-autobeurs van 2019: een innovatieve hardware technologie die is gebaseerd op het principe van selectieve katalytische reductie. Het is de meest efficiënte en milieuvriendelijke oplossing voor eigenaren van dieselauto’s in Duitsland en elders in de wereld om rijverboden en waardevermindering van hun auto te voorkomen door het aanzienlijk verminderen van de NOx-emissie. Het ontwerp van Dr Pley kreeg als eerste de goedkeuring van het Duitse ministerie van Vervoer (Kraftfahrtbundesamt). BOSAL Retrofit is nu als eerste actief op de markt met de productie en distributie van deze diesel upgrade kits.

‘Ons team is internationaal en onze focus ligt op meer dan alleen de productie. Onze R&D-teams zitten over de hele wereld verspreid en leveren innovaties en aangepaste oplossingen die een voorsprong hebben op onze concurrentie. Hiermee creëren we de grootste waarde voor onze klanten’, vertelt CEO Rene de Wit. De BOSAL Group is opgericht in 1923 te Alkmaar, in Nederland geregistreerd, met het hoofdkantoor in Lummen (België). De jaaromzet bedraagt meer dan 400 miljoen euro. Er werken ruim 2.500 mensen bij de BOSAL Group en het bedrijf is actief in 20 landen wereldwijd.

www.diesel-upgrade.com

‘Als je ons motto, ‘Push your Limits!’ combineert met het motto van de IAA, ‘Driving Tomorrow’, dan heb je precies onze visie van de rol die BOSAL heeft in de toekomst van de automobielsector’, aldus voorzitter Karel Bos. ‘BOSAL is toonaangevend in technologie en ontwerp om auto’s efficiënter te maken met minder emissie, waardoor de wereld in beweging blijft. BOSAL ademt een en al passie voor technologie!’

Servoaandrijvingspakket

Eenvoudigweg heel functioneel !

U wilt eenvoudige en probleemloze connectiviteit? U bent op zoek naar duurzame en compatibele concepten? Wij verbinden het heden met de toekomst.

Compleet servoaandrijvingspakket met probleemloze connectiviteit Dynamische beweging en nauwkeurig positioneren, zowel punt-tot-punt als met interpolatie. Daarom zijn de servodrive CMMT-AS en de servomotoren EMMT-AS volledig geïntegreerd in de besturingsconcepten van derde fabrikanten of rechtstreeks verbonden met de CPX-E van Festo. En met de opstart-wizard van Festo Automation Suite, is het aandrijfsysteem eenvoudig te configureren. Klaar voor gebruik in slechts vijf stappen. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

www.festo.be/cmmt

MARVACO KOPPELT DIERENWELZIJN AAN EFFICIËNTIE MET AUTOMATISCHE VOEDERFABRIEK Hoe combineer je duurzaamheid en dierenwelzijn met steeds strengere eisen naar kwaliteit en efficiëntie toe? Marvaco, de varkenshouderij van David Martain en Inge Van de Steene uit Aarsele toont het goede voorbeeld. In mei 2019 nam het bedrijf een volautomatisch voedersysteem in gebruik, waarin Siemens-componenten een hoofdrol spelen.

en stelt dan ook hoge eisen aan zijn leveranciers. Ook wat dierenwelzijn en duurzaamheid betreft ligt de lat hoog. Bij Marvaco vond Breydel dan ook de ideale partner. ‘We zetten al volop in op korte keten, waterrecuperatie en dierenwelzijn, maar dankzij de samenwerking met Breydel gaan we nu nog een stap verder’, legt David uit. ‘Zo krijgen de dieren naast muziek ook meer ruimte en recupereren we al het regenwater dat we opvangen.’

In Vlaanderen is Marvaco ondertussen een begrip. David en Inge namen in 2001 het bedrijf over van Davids ouders. Hun frisse ideeën rond korte keten en duurzaamheid gaven het bedrijf meteen een nieuw elan. Eind maart 2019 kwam Marvaco in de pers met een opmerkelijk verhaal: om de stress te verlagen en de kwaliteit van het vlees te garanderen, krijgen de dieren twee maal drie uur muziek per dag te horen.

VOEDING ALS CRUCIALE FACTOR Om aan de kwaliteitseisen van Breydel te voldoen, besliste David om de veevoederproductie volledig in eigen handen te nemen: een beslissing met behoorlijk wat impact. ‘Voeding is van doorslaggevend belang voor de algemene gezondheid, en het stimuleren of afremmen van de groei van de dieren’, zegt David. ‘Om dat complexe proces volledig in-house te kunnen doen, moesten we echter op zoek naar een geautomatiseerde oplossing.’

ONGEBREIDELD INNOVEREN De muziek maakt onderdeel uit van een het lastenboek dat David en Inge ontvingen van vleesverwerker Breydel. De Belgische producent van ambachtelijke varkensvleeswaren is sinds 2019 exclusief afnemer bij Marvaco. Breydel heeft een reputatie voor topkwaliteit 38

David en Inge namen contact op met constructeur Quintyn Gebr. uit Zulte, die het mechanische concept van het voedersysteem uitdacht. Thoré I&C, een Siemenspartner uit Poperinge, zorgde voor de elektrische installatie, automatisering en tracingsoftware.

CASE STUDY SIEMENS / MARVACO ‘Voor Breydel moeten we dieren afleveren die perfect binnen een bepaalde gewichtsklasse vallen’, legt David uit. ‘Dat vereist een heel specifieke voeding per type varken: van zeug tot big en vleesvarkens. In totaal hebben we daarom 12 verschillende recepten uitgewerkt, die heel regelmatig door voedingsexperts worden geëvalueerd en aangepast.’

Automatische voederfabriek, powered by Siemens

NAUWKEURIGHEID TROEF ‘Een van de grote uitdagingen in dit project was de integratie van alle verschillende componenten: van PLC’s tot weegbruggen en instrumentatie’, legt Nico Thoré, zaakvoerder bij Thoré uit. ‘Daarom was Siemens voor deze installatie de beste oplossing: ze leveren alles uit één hand, waardoor de verschillende onderdelen altijd naadloos op elkaar zijn afgestemd. Ook voor de nauwkeurigheid van de productie is dit essentieel.’

• SINAMICS G120 Drives op Profinet

Marvaco’s automatische voederfabriek bevat onder meer de volgende Siemens-componenten: • SIMATIC S7-1500 CPU • Siwarex weegkaarten • WinCC RT Advanced runtime • Sirius laagspanningsmateriaal

KORTE KETEN, KORTE TERUGVERDIENTIJD De automatische voederfabriek sluit perfect aan bij de missie van Marvaco: op een duurzame manier én met de nodige aandacht voor het welzijn van de dieren kwaliteitsvol varkensvlees afleveren. David: ‘Door ook voeding zelf in handen te nemen hebben we niet alleen meer controle over de kwaliteit, we zorgen er ook voor dat de keten zo kort mogelijk blijft.’

www.siemens.be/industrie Contact Siemens: Tom De Wilde - tom.de_wilde@ siemens.com

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

WEG breidt de WG20 familie van motorreductoren uit met schroeftandwiel-, parallelle assen- en kegelwielreductoren met draaimomenten tot 18000 Nm

WEG INTRODUCEERT NIEUWE FLEXIBELE EN EFFICIËNTE MOTORREDUCTOREN TOT 18.000 NM WEG, een toonaangevende wereldwijde producent van motoren aandrijftechnologie, heeft onlangs motorreductoren met rechte, parallelle- en kegeltandwielkasten geïntroduceerd met nominale koppels tot 18.000 Nm. Met de drie nieuwe framegroottes, wordt het assortiment van de WG20 motorreductoren uitgebreid, welke twee jaar geleden voor eerst werden geïntroduceerd. De nieuwste WG20 motorreductoren kenmerken zich door een efficiënte krachtoverdracht en zijn te combineren met WEG modulaire motoren die zich kenmerken door nominale vermogens tot 75 kW en energie-efficiëntieklasse tot en met IE4, om motorreductoren te verkrijgen met een hoge energieefficiency. Door de geboden robuustheid en de hoogwaardige afwerking, zijn deze hoogperformante eenheden ideaal voor veeleisende toepassingen zoals in de staalindustrie, de energiesector en de mijnindustrie. Hoge operationele betrouwbaarheid en weinig onderhoud zorgen voor een doorslaggevende bijdrage aan het verhogen van de beschikbaarheid van machines en het systeem. Klaus Sirrenberg, Managing Director van Watt Drive in Oostenrijk, de toonaangevende dochteronderneming van WEG voor het produceren van motorreductoren, zegt: ‘De nieuwe WG20 motorreductoren zijn echte krachtpatsers. Ze combineren een zeer hoog koppelbereik met een compact ontwerp. Naast het uitbreiden van het bovenste vermogensbereik van de WG20, zorgt de introductie van deze hoog performance motorreductoren voor de voltooiing van de gefaseerde uitrol van de complete WG20 familie.’ De nieuwste motorreductoren hebben gestandaardiseerde montageafmetingen hetgeen zorgt voor een wereldwijde uitwisselbaarheid, zonder dat daarvoor wijzigingen aan de bestaande machines nodig zijn. Gecombineerd met de 40

modulaire EUSAS motoren van WEG, kunnen nominale vermogens van 0,12 W tot 75 kW worden gerealiseerd. De motorreductoren zijn verkrijgbaar tot en met energieefficiëntieklasse IE4 en kunnen direct op de netspanning worden aangesloten. Internationale certificering van de modulaire motorreductoren van WEG vereenvoudigt eveneens de wereldwijde uitwisselbaarheid, aangezien ze intern zodanig zijn te configureren dat ze wereldwijd met vrijwel alle voedingsspanningen kunnen werken. De motoren kunnen eveneens worden gebruikt met frequentieregelaar tot 100 of 120 Hz. Dit biedt de mogelijkheid met één enkele kast een breed scala aan toepassingen aan te drijven, wat de flexibiliteit verhoogt en helpt zoveel mogelijk gebruik te maken van de bestaande inventaris. De uitbreiding op de WG20 kenmerken zich door robuuste, gietijzeren behuizingen die uit één stuk bestaan (met een uitzonderlijk hoge torsiestijfheid), die in één productieproces zijn vervaardigd om een zeer hoge nauwkeurigheid te waarborgen. De gladde oppervlakken van de motorreductoren maken het eenvoudig om ze schoon te houden, waardoor ze ook geschikt zijn voor toepassingen waarbij een hoge hygiëne standaard is vereist. Net als alle andere leden van de WG20 familie, werden de nieuwe motorreductoren ontwikkeld middels de modernste technieken. Het slimme modulaire systeem maakt een ontwerp in twee of drie stages mogelijk met een groot ratio aan overbrengingsverhoudingen, wat resulteert in zeer kleine verliezen en dus een hogere efficiency. Een geoptimaliseerd vertandingsconcept maakt bovendien hoge uitgaande toerentallen en een groot toerentalbereik mogelijk.

www.weg.net

NIEUW LID INDUMOTION: METAL WORK PNEUMATIC

METAL WORK PNEUMATIC: DE KRACHT VAN PNEUMATIEK Metal Work Spa. Concesio/Brescia is opgericht in 1967 voor de productie van koppelingen voor persluchtsystemen. Intussen is Metal Work Pneumatic veruit de belangrijkste fabrikant van pneumatische componenten binnen Italië. We leggen hier de nadruk op “fabrikant” omdat Metal Work er prat op gaat dat ze hun producten vanaf de R&D tot eindproduct volledig onder controle hebben. Naast een compleet aanbod koppelingen voor perslucht, biedt Metal Work eveneens een breed gamma luchtverzorgingsunits, pneumatische cilinders en ventielen/ ventieleilanden. Een paar jaar geleden zijn ook de meest gangbare elektrocilinders aan het gamma toegevoegd. Actueel werken er ongeveer 1.100 mensen voor Metal Work waaronder een 400-tal in de fabrieken te Concesio en 700 medewerkers wereldwijd. Momenteel zorgen 46 vestigingen en een groeiend aantal dealers er voor dat alle Metal Work producten door vakkundig advies en service ondersteund worden. In 1992 heeft Metal Work het ISO 9001 certificaat voor kwaliteitsmanagement verkregen, aansluitend volgde ook de ISO 14001 voor het milieumanagement. Daarnaast is in 2007 de OHSAS 18001 certificering betreffende de veiligheid op de werkplek doorgevoerd. Alle certificaten zijn uitgegeven door het Duitse Dekra geaccrediteerd door TGA. De Benelux-vestiging is een volle dochteronderneming van de fabriek zoals de meeste van de andere Metal Work Europese vestigingen en ook wereldwijd dit zijn. Metal Work Benelux bestaat intussen 35 jaar. De hoofdzetel is gevestigd in Ede, midden Nederland. Hier opende Metal Work in 2000 een prachtig nieuw pand en inmiddels is er ook een extra bijbouw van 780 vierkante meter geopend om de voorraad nog beter te optimaliseren.

In totaal bestaat het Benelux team momenteel uit een 20-tal werknemers waarvan dus het merendeel actief is in Nederland. In Ede heeft Metal Work een grote voorraad, zoals bijvoorbeeld de ISO cilinders van d.32 tot d.125 liggen er steeds in alle standaard slaglengtes tot en met 1500mm. Vanuit Ede vertrekken er dagelijks DPD zendingen naar de Belgische/Luxemburgse klanten van Metal Work. Het grootste deel van de inkomende orders vertrekt nog dezelfde dag en wordt dus ’s anderendaags bij de klant geleverd. Wekelijks is er een zending vanuit de fabriek in Italië, dus wanneer de Benelux-fililalen iets niet uit eigen voorraad aanbieden, is er normaal een standaard leveringstermijn van twee weken, maar hier kan op ieder moment van afgeweken worden met een speciale spoedprocedure vanuit de fabriek rechtstreeks naar de klant. Hiervoor zijn ongeveer drie werkdagen voorzien. Als extra service naar de klant doet Metal Work in de vestiging in Ede meer en meer assemblages volgens instructies van de klant. Het Metal Work atelier is dan ook in functie hiervan in oppervlakte toegenomen en dit blijkt een service die voor de meeste klanten duidelijk een grote meerwaarde betekent. Het Metal Work team staat graag te uwer beschikking voor verdere inlichtingen!

Metal Work België – Belgique Mechelsesteenweg 277 - 1800 Vilvoorde 0032 (0) 2 751 61 20 www.metalworkpneumatic.be www.metalwork.nl

Het Belgische kantoor van Metal Work bevindt zich in Vilvoorde. Van hieruit zorgen drie ervaren salesengineers voor de opvolging van alle projecten in België en Luxemburg. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

MITSUBISHI

MITSUBISHI: SERVO DRIVE MR-JE-C ETHERNET MET CC-LINK IE FIELD BASIC De MR-JE-C servo drives gekombineerd met de HG-KNen HG-SN-motoren bieden een gebruiksvriendelijke, hoogwaardige, en prijsgunstige servo-oplossing met één netwerk. Geavanceerde technologie en geavanceerde functies ingebouwd in deze servo-oplossing maken het eenvoudig om veel voorkomende problemen op te lossen, zoals complexe systeemconfiguratie met meerdere netwerken, ruisproblemen, onvoldoende stabilisatietijden, cumulatieve positioneringsfouten, onvoorspelbare storingen van mechanische componenten, etc. De MR-JE-C is een kosteffectieve oplossing, ideaal voor verpakking, etikettering, Pick & Place-systemen en assemblagemachines. VOORDELEN: • One-Touch Tuning ™: een snelle en probleemloze afstemming die echt werkt. Optimale prestaties zonder nood aan veel kennis. • CC-Link IE Field Basic Network-compatibiliteit: Ethernet verbinding creëert een zeer flexibel, voordelig systeem en naadloze connectiviteit op alle productieniveaus met Seamless Message Protocol (SLMP). • CiA 402-bedrijfsmodus: vier modi worden ondersteund, bediening in positie, snelheid, koppel en homing. • Verschillende besturingscommando’s mogelijk naast Ethernet-besturing: pulstrein, analoge ingang en absolute positionering via battery backup in de drive. • Modbus® / TCP-netwerk: hiermee kan de master de machine besturen. • 17-bit encoder met hoge resolutie - bereik voor o.a. nauwkeurige positionering UITZONDERLIJKE PRESTATIES • Verbeterde machineprecisie: Mitsubishi Electric biedt autotuning met één druk op de knop die in realtime de gemeten data en filters instelt. Tijdens de beweging van de machine worden de tuning data automatisch aangepast om de stabilisatietijd te minimaliseren en trillingen en

cumulatieve fouten te elimineren. • Eenvoudige systeemconfiguratie en installatie: CC-Link IE Field Basic ondersteunt kleinschalige netwerkconfiguratie met een breed scala van verbonden producten. De MR-JE-C kan geprogrammeerd worden met een positioneerprofiel (Drive profil) of een pulstrein. De configuratie van de servo door de MR Configurator2software is zeer gebruiksvriendelijk dankzij de Ethernetverbinding met de pc en het intuïtief gebruik van de configurator. Toepassingen die meerassige synchronisatie vereisen, kunnen de elektronische cam-functie gebruiken, met 3 verschillende cam-besturingsmodi. Op software gebaseerde in plaats van mechanische besturing vermindert onderhoud en inbedrijfstellingstijd en verhoogt de flexibiliteit van de machine. • Eenvoudige configuratie van meerassige systemen: een systeem geconfigureerd met het CC-Link IE Field Basic-netwerk heeft de volgende kenmerken: • De netwerkverbinding kan eenvoudig worden geconfigureerd met behulp van een industriële switch. (netwerk in ster, maximale afstand van het ene station naar het andere: 100 m). • Eén module van de Fx5 U PLC kan meerdere assen afzonderlijk besturen. (Maximaal 16 assen of 32 assen mits toevoeging FX5-ENET module) • Eenvoudige synchronisatie van de assen inclusief horizontale, verticale en rotatiebewegingen zijn mogelijk met een startsignaal voor alle assen via een cyclische transmissie aan te sturen: ideale programmering voor elk Pick & Place-systeem. • De software MR Configurator 2 laat toe instelling, bewaking, diagnostiek, parameter lezen / schrijven en testhandelingen via Ethernet op een gewone PC uit te voeren.

www.esco.be Netwerk verbinding (switch)

Tuning en conﬁguratie via Ethernet op PC.

Fx 5U Compact PLC met CC-link IE Field Basic

Tot 16 assen met de Ethernet poort van de Fx5 U Compact PLC Tot 32 assen met de Ethernet module Fx5-ENET van de Fx 5U compact PLC.

PRODUCTEN

D-MP SENSOR VAN SMC BIEDT CONSTANTE NAUWKEURIGHEID EN CONTROLE

De D-MP is de eerste sensor in het assortiment van SMC die de positie van een cilinder op ieder moment kan detecteren en continu kan terugkoppelen. De nieuwe versie zorgt voor constante nauwkeurigheid en controle. De sensor is verkrijgbaar in drie varianten: analoog, IO-Link of een vrij programmeerbaar schakelpunt. De analoge output biedt keuze uit 0-10V of 4-20mA. De drie outputs beschikken over vier meetinstellingen binnen een bereik van 0 tot 200 mm. Dankzij de functionaliteit van de D-MP kunnen meerdere automatische schakelaars worden vervangen door deze sensor, zodat veel minder componenten nodig zijn. De D-MP is compatibel met IO-Link, zodat operators gedetailleerde informatie ontvangen en op basis van de interne foutmeldingsfunctionaliteit tijdig op de hoogte zijn van eventuele problemen. Door het plug & play ontwerp zorgt de sensor voor nog meer rendement en productiviteit. Er hoeft minder hardware te worden ingebouwd en programmeerfouten blijven tot een minimum beperkt. Het schakelpunt kan eenvoudig worden ingesteld en biedt de gebruiker meerdere mogelijkheden. Zo kan de sensor eenvoudig als normaal open of gesloten worden gebruikt. Daarnaast kunnen er over het gehele bereik van de cilinder eenvoudig meerdere schakelpunten worden gedefinieerd. Door zijn uitgebreide functionaliteit en controlemogelijkheden is de D-MP geschikt voor diverse toepassingen

ZONNELUIKEN AANGEDREVEN DOOR CONCENS ACTUATOREN Zware airconditioning units zijn met de actuele klimaatproblematiek niet meer de meest aangewezen manier om gebouwen op temperatuur te houden. Een sterk opkomende markt is deze van de actieve gevelpanelen; aangedreven door een DCmotor of lineaire actuator. Hiermee wordt enerzijds gezorgd voor de temperatuur controle maar biedt daarnaast ook de mogelijkheid te spelen met de lichtinval. De Concens actuatoren zijn door hun unieke design de favoriete keuze van de architect en ontwerper. Zoals het voorbeeld op onderstaande foto laat zien, kan de actuator gewoon in de dagkant ingebouwd worden. Hierdoor is ook automatisatie in bestaande gebouwen mogelijk. Enkele voordelen: • Ultra slanke bouwvorm door in-line ontwerp • 3 versies in functie van de benodigde kracht en snelheid • Mogelijkheid tot coating in de gewenste RAL-kleur of versie in RVS • Complete oplossing met sturing voor synchronisatie, optioneel met positiecontrole. Heeft u een project? We adviseren graag wat betreft inbouw en dimensionering. Contacteer ons via sales@actintime.be

De sensor is robuust gebouwd en IP67 gecertificeerd, waardoor toepassing in de meest uitdagende omgevingen mogelijk is. www.smc.be

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

PRODUCTEN

ELEKTRISCHE ACTUATOREN PLUG & WORK

Met de Simplified Motion Series van Festo kan men voortaan taken oplossen met eenvoudige elektrische bewegingen en intelligent communiceren van de controller tot de cloud via IO-Link®. Die reeks elektrische actuatoren combineert de eenvoud van de pneumatica met de voordelen van de elektrische automatisering. De elektrische actuatoren van de reeks Simplified Motion zijn oplossingen met een geïntegreerde motorisering voor eenvoudige bewegingstaken die een werking zonder software mogelijk maken, conform de plug & work principe. De parameters van de aanvoeren retoursnelheid en druk- en klemkracht kunnen rechtstreeks op de actuator ingesteld worden, alsook de referentie voor de eindpositie, de demping en de handmatige bediening. Dankzij de intuïtieve, snelle en gemakkelijke inbedrijfstelling op de as vereist de configuratie geen software of specifieke knowhow. De beweging kan via een I/O (DIO) eenvoudig gecontroleerd worden, zoals een pneumatisch ventiel. De feedback van de eindpositie, vergelijkbaar met die van een standaard naderingssensor, levert informatie over het voltooien van de verplaatsingstaak. Geavanceerde gebruikersfuncties worden verstrekt via IO-Link®, o.a. een handige afstandsbediening, een kopie van de parameters, een back-up functie en leesfuncties van de geavanceerde procesparameters. IO-Link® stelt actuatoren in staat om intelligent te communiceren met controllers tot de cloud – voor eenvoudige bewegingen en een gemakkelijke bediening en inbedrijfstelling. De digitale I/O en IO-Link® worden automatisch geïntegreerd. Dit betekent dat de producten van de reeks Simplified Motion standaard twee soorten controllers bevatten. De vereenvoudigde werking van deze actuatoren maakt ze ideaal voor eenvoudige bewegingen tussen twee mechanische eindposities, zonder 44

bewegingskarakteristieken te moeten opofferen. Het zorgt ook voor een soepele voorwaartse beweging en terugtrekking bij de eindposities of de realisatie van een vereenvoudigde druk- en klemfunctie. Bij de lancering zal de reeks Simplified Motion de volgende elektrische actuatoren omvatten : tandriem- en spindelassen ELGS-BS/-TS, minislede EGSS, tandriemas ELGE-TB, elektrische cilinder EPCS en roterende actuator ERMS. www.festo.com/sms

MODULAIRE LINEAIRE GELEIDINGEN MET LOOPWIELEN

Het lineaire O-Rail systeem met loopwielen zorgt voor de hoogste configuratieflexibiliteit dankzij de originele vorm van de FXRG-geleiding, het basisonderdeel van het systeem, met 3 loopvlakken die op 90° zijn geplaatst, waarover de loopwielen van de R-serie op een van de 3 loopvlakken kunnen lopen. Met behulp van een enkele of meerdere parallelle geleidingen kunnen gebruikers verschillende combinaties verkrijgen die kunnen voldoen aan alle lineaire bewegingseisen. O-Rail is ontworpen als een veelzijdig lineair systeem door het Italiaanse Rollon. Het is ideaal voor geautomatiseerde toepassingen. Het is een eenvoudig te monteren systeem dat zelfs op oneffen oppervlakken een vloeiende beweging kan bieden. Vansichen Linear Technology uit Hasselt is een officiële verdeler voor Rollon in België. www.vansichen.be

TECHTELEX Agidens, het Belgische systeemintegratiebedrijf gespecialiseerd in procesoptimalisatie, sluit een partnership met de brouwerijdivisie van Alfa Laval voor de verdeling van zijn AHOP 200- en AHOP 400-hopdoseerunit. De internationale aanwezigheid van Alfa Laval stelt het bedrijf in staat om de AHOP-modules te promoten en te verdelen in de brouwerijsector wereldwijd. Het partnership heeft een termijn van drie jaar, met een mogelijke verlenging van nog eens drie jaar of meer. AHOP is een veilige, gecontroleerde en automatische hopdoseeroplossing die ervoor zorgt dat het drooghoppen efficiënt verloopt, en tegelijk de kwaliteit en de smaak van het bier verbetert. (www. agidens.com) ABISS 2019 is het Belgische netwerken congresplatform voor industriële organisaties en productiebedrijven die welbepaalde, meerdere of het geheel van bedrijfsprocessen willen digitaliseren, connecteren, automatiseren en integreren. ABISS startte in 2016, met 32 partners, en 246 deelnemers, en groeide uit tot een event met 68 partners en 563 deelnemers op 1 enkele dag. Editie 4 van ABISS wordt gehouden op 3 oktober 2019 in Kortrijk Xpo. (www.networkevent.be) Vanaf 1 januari 2020 komt er een verbod op het gebruik van bepaalde koelmiddelen. Bovendien treden er een aantal nieuwe regels en voorschriften in voege voor het onderhoud en de etikettering van koel- en airconditioninginstallaties. Exploitanten van koelsystemen die met vragen zitten, kunnen terecht bij Rittal. Dankzij gepersonaliseerd advies en een uitgebreide service maakt het bedrijf haar koeloplossingen toekomstproof. En dat betekent niet alleen voldoen aan de nieuwe F-gassen verordening maar ook de energie-efficiëntie verhogen. (www.rittal.be) De focus van het Efficiënt Aandrijven Event op 29 oktober 2019 in het Congrescentrum in Den Bosch ligt op energiebesparende oplossingen in de gehele aandrijfketen, nu en in de toekomst, en niet uitsluitend op (IE-)motoren. Fabrikanten en leveranciers van componenten en systemen kunnen nu al laten zien hoe zij samen met die industrie de oplopende kosten kunnen reduceren – en met welke nieuwe ontwikkelingen zij de industrie helpen het verschil te maken. (www.efficientaandrijven.nl) Van 16 tot en met 21 september 2019 tonen experts vanuit de hele wereld hun innovaties op EMO Hannover. De 2.107 exposanten uit 47 verschillende landen presenteren u het volledige spectrum van de metaalbewerkingstechniek. Als wereldtopbeurs, stelt EMO Hannover alle aspecten van de productietechniek tentoon: werktuigmachines, productiesystemen, precisiegereedschap, geautomatiseerd materiaaltransport, computertechnologie, industriële elektronica en toebehoren. De slogan ‘Smart technologies driving tomorrow’s production’ benadrukt tijdens de komende editie Industrie 4.0-oplossingen voor de productie in netwerken. Zo krijgt Industrie 4.0 een eigen zone in hal 9, en wordt het thema extra belicht op het forum ‘New Technologies – Future Opportunities.’ (www.emohannover.de) De sociale partners van de metaal- en technologiesector roepen de nieuwe regeringen op om snel en doeltreffend een massaal overheidsinvesteringsbeleid te voeren en meer aandacht te besteden aan de in België gevestigde bedrijven bij de gunning van overheidsopdrachten. ‘In ons land gunnen we een kwart van de overheidsopdrachten (24 procent) aan buitenlandse bedrijven, terwijl het Europese gemiddelde maar vier procent bedraagt. Kijken we daarnaast verder naar de indirecte toewijzing dan vloeit zelfs 42 procent van de overheidsaankopen naar het buitenland, daar waar dit in landen als Nederland of Duitsland slechts 21 procent en 14 procent is. Overheidsopdrachten en -investeringen moeten, net als in het buitenland, deel zijn van een holistisch industrieel beleid’, klinkt het bij Agoria en de drie christelijke vakbondscentrales (ACV-Puls, CNE-GNC en ACVCSC METEA), drie socialistische vakbondscentrales (ABVV Metaal, Metallos MWB en BBTK-SETCa en het liberale ACLVB. Empack & Packaging Innovations België is een verpakkingsevenement rijker. Tijdens de eerstvolgende editie van Empack op 23 & 24 oktober 2019 in de Nekkerhal in Mechelen wordt op woensdag 23 oktober ook het nieuwe event Get Smart (in) Packaging gehouden, een alomvattend netwerkevent voor heel verpakkend België. Het gaat om een combinatie van interessante seminars van gerenommeerde sprekers en de introductie van een nieuwe verpakkingsaward. Initiatiefnemers zijn beursorganisator Easyfairs, Verpakking en Label Magazine van uitgeverij Roularta in samenwerking met Valipac en Fost Plus. (www.empack.be)

EMO Hannover is de grootste metaalbewerkingsbeurs. AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2019

AFSLUITER Speakers’ Corner voor experts uit de techniek.

DE MOEILIJKE BALANS TUSSEN DE BUSINESS-AS-USUAL EN VERANDERING ‘Verandering is van alle tijden’, wordt gezegd. En dit is zeker zo voor bedrijven in industriële markten. Nieuwe technologieën volgen elkaar in tempo op. Het is duidelijk dat de wereld er binnen 5 tot 10 jaar er heel anders gaat uitzien. Hoe kunnen we ons voorbereiden op de toekomst? In welke domeinen moeten we nu investeren? Welke markten moeten we al beginnen te ontwikkelen? Moeten we nog meer inzetten op servitization of moeten we een platform-business worden en volop de kaart van digitalisering trekken? Dit zijn geen eenvoudig te beantwoorden vragen. In snel veranderende markten is het uitstippelen van een beleid op 2 tot 3 jaar zelfs moeilijk, laat staan op 5, 10 of 15 jaar. Daarbij komt nog dat de mondiale spanningen (denk maar aan de handelsoorlog tussen de VS en China of de nakende BREXIT) en het managen van de huidige ‘business-asusual’ de focus van bedrijven op de korte termijn legt. Hoe kunnen we dan ons voorbereiden op de toekomst zonder de korte termijn uit het oog te verliezen? Ik denk dat er een drietal grote richtlijnen zijn. 1/ Excelleer in je huidige business. Dit lijkt ver af te staan van het ontwikkelen van een toekomstvisie, maar niets is minder waar. Technologieën kunnen disruptief en revolutionair zijn, maar veranderingen in markten en business zijn meestal evolutief (we zitten niet allemaal in Uber of Spotify industrieën). Het excelleren in je huidige business is de nodige springplank naar vernieuwing en verandering. 2/ Zoek binnen je markten de ‘innovatieve’ klanten op. Deze klanten zijn ‘moeilijke’ partners: ze zijn niet snel tevreden en vragen veel tijd van (field) engineers, sales en de backoffice. Het grote voordeel is dat ze een constante kracht tot verandering zijn voor de eigen onderneming 46

(en haar medewerkers). Moeilijke klanten houden je scherp en geven je lastige problemen waardoor de organisatie zich ook verder moet ontwikkelen. 3/ Leer experimenteren. En met experimenteren bedoel ik niet enkel een technisch R&D project, maar ook het experimenteren in de business en zelfs in de backoffice. Zeker voor industriële en technische bedrijven die (fysiek) verstrengeld zijn met klanten en leveranciers, zijn er altijd mogelijkheden tot experimenteren. En dit laatste is cruciaal omdat het laat zien wat werkt en wat niet werkt (een hoogdravend strategisch plan op papier kan dat niet). Deze drie richtlijnen lijken eenvoudig, maar toch stel ik vast dat dat het geheel niet eenvoudig is. Vernieuwing en verandering laten zich niet echt plannen en/of controleren van boven af. Ten volle inspelen op de toekomst betekent toch ook een mentaliteitswijziging in bedrijven. Kunnen we voldoende actievrijheid geven aan medewerkers die dichtbij markten en klanten staan? Hebben we voldoende maturiteit om onszelf in vraag te stellen en open te staan voor nieuwe mogelijkheden? Op zich is dit goed nieuws omdat we niemand anders nodig hebben om onze mentaliteit en mindset te wijzigen … Koen Vandenbempt is decaan van de Faculteit Bedrijfswetenschappen en Economie van de Universiteit Antwerpen. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op strategische en organisatorische veranderingen binnen industriële en technische bedrijven.

www.uantwerpen.be

ATB Automation Mechanics Motion Control

Digital Enterprise â&#x20AC;&#x201C; Implement now! Make the most of your journey towards digitalization and Industrie 4.0 today to ensure your competitive edge, with scalable solutions from Siemens. Now is the right time! Become a digital enterprise and stay ahead of your competition.