Вера Резник. Персонажи альбома by Laurus Press

Ïàìÿòè ìîåãî îòöà Ãåðìàíà Ñòåïàíîâè÷à Îëüøåâñêîãî, àêòåðà

Вера Р Е ЗНИК

ПЕРСОНАЖИ АЛЬБОМА Маленький роман и прочее...

LAURUS 2017

ÁÁÊ 84(4Ðîñ)+85.11(4Óêð) ÓÄÊ 82-821 Ð34

Ðåçíèê, Âåðà. ÏÅÐÑÎÍÀÆÈ ÀËÜÁÎÌÀ — Ê.: Laurus, 2017. — 224 ñ.

ISBN 978-966-2449-97-6

Ïðåäëàãàåìàÿ ÷èòàòåëþ òðåòüÿ êíèãà ïðîçû Âåðû Ðåçíèê ÷àñòè÷íî âêëþ÷àåò óæå ïóáëèêîâàâøèåñÿ òåêñòû. Îäíàêî â íàñòîÿùåì èçäàíèè àâòîð ðåøàåòñÿ ïîïðîáîâàòü ñåáÿ â ðîìàíå — ñìóòíîì æàíðå, íûíå óòðàòèâøåì áåðåãà. Ýòî íå áûòîâîé è íå ôàíòàñòè÷åñêèé ðîìàí, íî, ìîæåò áûòü, è òî è äðóãîå… Ãëàâíîå â í¸ì: àâòîð ñòàðàåòñÿ íàðèñîâàòü äóõîâíûå ïîðòðåòû î÷åíü ðàçíûõ ëþäåé, èíûìè ñëîâàìè, èçîáðàçèòü ïðèêëþ÷åíèÿ äóøè íà æèçíåííîì è èñòîðè÷åñêîì ïåðåâàëå.

ÁÁÊ 84(4Ðîñ)+85.11(4Óêð) ÓÄÊ 82-821 ISBN 978-966-2449-97-6 © Ðåçíèê, Âåðà, òåêñò, 2017 © Èçäàòåëüñòâî LAURUS, 2017

Оглавление

Персонажи альбома Маленький роман 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Ìàðôóøà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Çàõâàòûâàþùàÿ ðàäîñòü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Ìóðàâüåâ: ñîñòîÿíèÿ è ìèðàæè . . . . . . . . . . . . . . 41 Îòðàæåíèå . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Îòñòóïëåíèå âî âðåìåíè, èëè Ïåðñîíàæè íà æóðôèêñå ó Áåðãîâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Äóõ ëîõàíè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Óòðà÷åííûé äàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Õîðîâîä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Ôëåéòà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

Из жизни Петрова Рассказы Pattern . . . Îçåðêî . . . Îáëàêî . . . Àíôèëàäà . Â ãîñòÿõ . . Íà ãîðêå. .

. . . . . .

177 184 191 199 206 213

Ïîñëåñëîâèå. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

ПЕРСОНАЖИ АЛЬБОМА Маленький роман

1. Марфуша

1. Марфуша ëÿ êîìïåíñàöèè íåâåäîìûõ òðàâì òóìàííîé þíîñòè è íàçèäàíèÿ ãðÿäóùèì ïîêîëåíèÿì ìîÿ â ïîçäíèå ñâîè ãîäû èñòàÿâøàÿ â ïðîñòðàíñòâå äâîþðîäíàÿ áàáêà Ìàðüÿ Ãàâðèëîâíà çàâåëà òðàäèöèîííûé ñåìåéíûé àëüáîì ñ òâåðäûìè ôîòîãðàôèÿìè ñ áðîñêèì çîëîòûì ðîñ÷åðêîì â ïðàâîì íèæíåì óãëó. Ôîòîãðàôèè âñòàâëÿëèñü â îòâåðñòèÿ òîëñòûõ ãëÿíöåâèòûõ ëèñòîâ, ñîçåðöàíèþ êîòîðûõ ÿ ïðåäàâàëñÿ, ñèäÿ â íàâîùåííîì øòàíàìè äóáîâîì êðåñëå, êîãäà ìíå íàäîåäàëî ðàçãëÿäûâàòü Ìàðôóøó. Ïðàâäà, ñåìåéíûì àëüáîì áûë íå â îáùåïðèíÿòîì, à â òîì èñêëþ÷èòåëüíîì ñìûñëå, êîòîðûé âêëàäûâàëà â ýòî ñëîâî Ìàðüÿ Ãàâðèëîâíà, ïîñêîëüêó ñîäåðæàë îí ôîòîãðàôèè ðîäñòâåííèêîâ ïî äóõó, à íå ïëîòè; èíûìè ñëîâàìè, â àëüáîìå, êðîìå ñàìîãî ñåìåéñòâà, áûëî ïðåäñòàâëåíî âñå äðóæåñêîå îêðóæåíèå òðîþðîäíûõ áàáêè è äåäà. Ñåé÷àñ, ñïóñòÿ äîëãèå ãîäû, âî âðåìåíà, êîãäà îêðóæàþùèé ìèð ìíå ñäåëàëñÿ íåïðèÿòåí, ÿ, êàê íåêîãäà, íàõîæó çàáàâó è óòåøåíèå â òîì, ÷òîáû ïðîâåñòè ëàäîíüþ ïî îáëóïèâøåìóñÿ êîæàíîìó ïåðåïëåòó, îùóòèâ âñå øåðîõîâàòîñòè, îòñòåãíóòü ëàòóííóþ çàñòåæêó, ðàñêðûòü ïîæåëòåâøèå ïëîòíûå ëèñòû è… çàìåðåòü â îæèäàíèè, êîãäà ðèíåòñÿ ìíå íàâñòðå÷ó óøåäøåå ñî ñâîèìè, òàêèìè íåïîõîæèìè íà íûíåøíèå, èñòîðèÿìè. 9

Вера Резник. Персонажи альбома

Íà÷èòàâøàÿñÿ â êîñòðîìñêîé þíîñòè Ïåñòàëîööè, áàáêà áûëà ñâÿòî óáåæäåíà, ÷òî â ïåðèîäû âñåîáùåé íðàâñòâåííîé ñìóòû âîñïèòàòü äåòåé ïðèëè÷íûìè ëþäüìè ìîæíî, òîëüêî ïðåäúÿâèâ òàêîâûì íåîñïîðèìûå ïðèìåðû äëÿ ïîäðàæàíèÿ, è îíà âíîñèëà â çàïîâåäíûé Gradus ad Parnassum èçîáðàæåíèÿ òåõ, êòî, ïî åå ìíåíèþ, óñåðäíî îòïðàâëÿë ÷åëîâå÷åñêèå è ïðîôåññèîíàëüíûå îáÿçàííîñòè. Íà ìåëêèå íåäîñòàòêè ëþäåé, ñîñòàâëÿâøèõ êðóã äîìî÷àäöåâ è äðóçåé, îíà, áóäó÷è ÷åëîâåêîì âåëèêîäóøíûì, çàêðûâàëà ãëàçà. Áîëòàÿ íîãàìè â âîçäóõå, ÿ óïîåííî ðàçãëÿäûâàë áëàãîðîäíûõ ëþäåé â áåëûõ êðàõìàëüíûõ ñòîÿ÷èõ âîðîòíè÷êàõ ñ áîëüøèì óçëîì ãàëñòóêîâ â ïðîñâåòàõ äâóáîðòíûõ ñþðòóêîâ, â ÷üåì îáëèêå íå áûëî è òåíè äâóñìûñëåííîñòè: îäíè áûëè çàïå÷àòëåíû â ïðîôèëü, è ýòîò ïîâîðîò ãîëîâû íåèçìåííî ñèìâîëèçèðîâàë âîëåâîé ïîðûâ è ðåøèìîñòü âî ÷òî áû òî íè ñòàëî îñóùåñòâèòüñÿ, äðóãèå ïðåäñòàâàëè â òðåõ÷åòâåðòíîì ïîâîðîòå, âñåãäà ñâèäåòåëüñòâóþùåì íåîáûêíîâåííóþ ÷èñòîòó ïîìûñëîâ. Ìíå êàçàëîñü, ÷òî ôîòîêàìåðà íàäåëåíà ÷óäåñíûì äàðîì ïðèâîäèòü òåõ, êîãî îíà ïîðòðåòèðóåò, ê îáùåìó çíàìåíàòåëþ áëàãîðîäíîé ïðîñòîòû è ñïîêîéíîãî âåëè÷èÿ. Âïðî÷åì, â ïîðòðåòå õîçÿéêè äîìà áåñêîíå÷íî èäåàëèçèðóþùèé ÷åëîâå÷åñòâî ðåòóøåð ïî êàêèìòî îäíîìó åìó âíÿòíûì ïðè÷èíàì óêðîòèë ñòðåìëåíèå ê ñîâåðøåíñòâó è íå óìåðèë âåñîìîñòè ñæàòûõ ãóá, à ðàâíî, íå ñìÿã÷èë îáùåãî õìóðîãî âûðàæåíèÿ. È âñå æå ëó÷øå äðóãèõ â áàáêèíîì íðàâå ðàçáèðàëèñü íè÷óòü íå áîÿâøèåñÿ ýòîé õìóðîñòè äîìî÷àäöû, ïðåêðàñíî çíàâøèå, ÷òî, åñëè Ïåòð Ïåòðîâè÷, ìîé õèòðûé äåä, èçëîæèâ êàêóþ-íèáóäü î÷åðåäíóþ æàëîñòëèâóþ èñòîðèþ áîëåçíè, çàâåðøèò ðàññêàç îñòîðîæíûì ñîîáðà10

1. Марфуша

æåíèåì î òîì, ÷òî òåïåðü, êîãäà îí ââîäèò â îáèõîä ñâîþ ñèñòåìó, íàäî áû ïîíàáëþäàòü «casus morbi»1 â äîìàøíåé îáñòàíîâêå, îí ïîëó÷èò ñîãëàñèå. Èìåííî òàê ïîÿâèëàñü â äîìå ïðèæèâàëêà Ìàðôóøà, îñîáà, îáëàäàâøàÿ â ãëàçàõ Ìàðüè Ãàâðèëîâíû ÷åðòàìè âûñîêîé ìîðàëüíîé ñòîéêîñòè, â ñâÿçè ñ ÷åì åå ôîòîãðàôèÿ òîæå ïîìåùàëàñü â àëüáîìå. Êàìåðà çàïå÷àòëåëà íåñòàðóþ æåíùèíó, ïîòóïëåíî óëûáàâøóþñÿ ñîêðûòîìó. Â ïðîøëîì Ìàðôóøè ñìóòíî ìàÿ÷èëà êàêàÿ-òî îáûêíîâåííàÿ æèòåéñêàÿ íåçàäà÷à, âïîëíå èçâåñòíàÿ òîëüêî åå íåïîñðåäñòâåííîìó âðà÷ó, à óæå îò íåãî, âêðàòöå, âñåì îñòàëüíûì. Èç èñòîðèè äóøåâíîé áîëåçíè ñëåäîâàëî, ÷òî øêîëüíàÿ ïðåìóäðîñòü Ìàðôóøó íå ïðèâëåêàëà, — âî âðåìÿ óðîêîâ îíà çàäóì÷èâî ñìîòðåëà â îêíî, — íî êíèæêè ïî÷èòûâàëà è îäèí ðàç äàæå çà÷åì-òî âûó÷èëà íàèçóñòü îòðûâîê èç Îäèññåè. Áîëüøå íè÷åãî, îäíàêî, çà íåé îñîáåííîãî íå âîäèëîñü, åñëè íå ñ÷èòàòü, ÷òî èç-çà òîé æå íåèçáûâíîé çàäóì÷èâîñòè îíà ìîãëà, íàïðèìåð, óðîíèòü íà íîãó óòþã è íå çàìåòèòü ýòîãî: êîíöåíòðàöèÿ äóõîâíîé ýíåðãèè áûëà â Ìàðôóøå òàê âåëèêà è íàñòîëüêî ïðåâîñõîäèëà âñÿêèå âíåøíèå ôèçè÷åñêèå êà÷åñòâà, ÷òî ñëåäîâ îæîãà íå îñòàâàëîñü. Ïîýòîìó, êîãäà îíà ñáåæàëà èç ñâîåãî ïî÷òåííîãî ñåìåéñòâà, â êîòîðîì æèëà ñàìà ïî ñåáå, è ñî÷åòàëàñü áðàêîì ñ êàêèì-òî áîéêèì ìàëÿðîì, à ÷åðåç ïîëãîäà çàñòàëà åãî âûõîäÿùèì â íåóðî÷íûé ÷àñ èç äàëüíèõ êîìíàò ãëóïîé êâàðòèðîõîçÿéêè, — ìåñÿ÷íàÿ êâàðòèðíàÿ îïëàòà ê ýòîìó âðåìåíè óæå áûëà âíåñåíà, — îòåö Ìàðôóøè òîëüêî ïîæàë ïëå÷àìè. «casus morbi» (ëàò.) — èñòîðèÿ áîëåçíè.

Вера Резник. Персонажи альбома

Ïîçæå âðà÷àì, ñòàðàâøèìñÿ âûÿñíèòü, áûëà ëè Ìàðôóøà óæå áîëüíà ê òîìó âðåìåíè, êîãäà îñòàâëÿëà îò÷èé äîì, èëè æå áîëåçíü ÿâèëàñü ðåçóëüòàòîì íåïðèÿòíîãî ïåðåæèâàíèÿ, ïîñòèãøåãî åå â áðà÷íîé æèçíè, íè÷åãî âûÿñíèòü íå óäàëîñü. Ïîòîìó ÷òî íà âñå ðàññïðîñû îíà îòâå÷àëà òîëüêî òåì, ÷òî îòâîäèëà ãëàçà è çàñòåí÷èâî óëûáàëàñü. Íî åùå äî âñÿêèõ âðà÷åé ïðîøëà íåäåëÿ, â òå÷åíèå êîòîðîé îíè ñ ìóæåì â øóòëèâûõ áåñåäàõ íåñêîëüêî ðàç íàìåêàëè äðóã äðóãó íà çàáàâíîñòü èíûõ, âïîëíå êîìåäèéíûõ, ïîëîæåíèé. Ïðè ýòîì âíà÷àëå ùåêè þíîøè îêðàøèâàëèñü íåæíûì ðóìÿíöåì, è îí, äàæå ñëåãêà óëûáàÿñü è íåñêîëüêî êðàñóÿñü, îòêèäûâàë ãîëîâó íåìíîãî íàçàä è ââåðõ, â òîì ñàìîì ïðèâû÷íîì òðåõ÷åòâåðòíîì ïîâîðîòå, ñâèäåòåëüñòâóþùåì íåîáûêíîâåííóþ ÷èñòîòó ïîìûñëîâ. À íà èñõîäå ñåäüìîãî äíÿ âïàâøàÿ â îáû÷íóþ çàäóì÷èâîñòü — â çàäóì÷èâîì ñîñòîÿíèè íèêòî íå äóìàåò, ýòî ñîñòîÿíèå ïðèóãîòîâëåíèÿ ê íåâåäîìîìó — Ìàðôóøà âäðóã èç íåå âûïàëà è òàê ëåãêî âñêðèêíóëà: «À...àõ!». Ñïóñòÿ íåäîëãîå âðåìÿ åå ñâåçëè â ëå÷åáíèöó ê äåäó. Óì Ìàðôóøè îòêàçàëñÿ ñêëàäûâàòü æåñòû è âûâîäèòü çíà÷åíèÿ, íå æåëàÿ ïðåäïðèíèìàòü íèêàêîãî îïàñíîãî ìûñëèòåëüíîãî äâèæåíèÿ, ñïîñîáíîãî ïðèâåñòè Áîã çíàåò ê ÷åìó. Èç òîãî ôàêòà, ÷òî â ïðèõîæåé íà ïîäñòèëêå ñïàëà ñîáàêà, à â êîìíàòå íà äèâàííîé ïîäóøêå ëåæàëà êîøêà, Ìàðôóøà íå â ñîñòîÿíèè áûëà âûâåñòè íèêàêîãî èòîãà, ñâèäåòåëüñòâóþùåãî íàëè÷èå â äîìå äîìàøíèõ æèâîòíûõ. Âåùè ïðåäñòàâàëè åé ðàçðîçíåííî è òîð÷êîì, êàê íà äåòñêîì áåñïåðñïåêòèâíîì ðèñóíêå, íà êîòîðîì ïðåäìåòû ñîâåðøåííî íå â ñèëàõ ñîîáðàçíî óâÿçàòüñÿ è æèâóò ïðèâîëüíî è áåççàêîííî. Ðàçâèâàâøàÿñÿ â ïîñëåäíèå ïÿòü ëåò áëàãîäàðÿ óñèëèÿì äåäà ñèñòåìà ñåìåéíîãî ïðè12

1. Марфуша

çðåíèÿ äóøåâíî ñòðàæäóùèõ ïðåäïîëàãàëà ðàçìåùåíèå òèõèõ íåìîëîäûõ æåíùèí ïî ñåìüÿì, íî Ìàðôóøà áûëà òîëüêî òèõîé, à ñòàðîé îíà íå áûëà, è ýòî çàòðóäíÿëî åå âõîæäåíèå â ÷óæîå ñåìåéñòâî. Òàê ïîëó÷èëîñü, ÷òî äåä ïàë æåðòâîé ñîáñòâåííûõ ìåäèöèíñêèõ íîâîââåäåíèé. Âïðî÷åì, Ìàðôóøà îòëè÷àëàñü ñìèðåííîñòüþ è, åñòåñòâåííî, áåç ðàçäóìèé ïðèçíàâàëà âñå äåéñòâèòåëüíîå ðàçóìíûì. Ãîâîðèòü îíà áûëà íå ìàñòåðèöà è ïîëüçîâàëàñü îãðàíè÷åííûì íàáîðîì ñëîâ òàê, ñëîâíî âñå îíè ñëîæåíû â ìåøêå è èç íåãî ìîæíî èçâëå÷ü ëþáîå è íàöåïèòü áåçðàçëè÷íî íà ÷òî, ïîñêîëüêó âñå ñëîâà âçàèìîçàìåíÿåìû è, â êîíå÷íîì ñ÷åòå, çíà÷àò îäíî è òî æå èëè, êàê ëîãè÷íî áûëî çàêëþ÷èòü, íè÷åãî íå çíà÷àò âîîáùå. Îíà âñåãäà áûëà «çà» óæå ïî îäíîé òîé ïðè÷èíå, ÷òî ìíåíèå «ïðîòèâ» íóæäàëîñü â áîëüøåì îáîñíîâàíèè. Âñå åå ðåïëèêè íîñèëè êîíñòàòèðóþùèé õàðàêòåð: «Âîò èìåííî, — ãîâîðèëà Ìàðôóøà, — è ÿ òî æå ñàìîå, ñìîòðþ è âèæó, à îíî òàê è åñòü». «Òî-òî è îíî», — ïðîòÿãèâàëà îíà è óìîëêàëà, îæèäàÿ ïîäõîäÿùåãî ïîâîðîòà â ðàçãîâîðå, ÷òîáû åùå ðàç è â òîé æå ïîñëåäîâàòåëüíîñòè ïîâòîðèòü âñå ñíà÷àëà. Âûñëóøèâàÿ èñòîðèè ïîâñåäíåâíûõ æèòåéñêèõ íåóðÿäèö è áîëåçíåé, î êîòîðûõ ïîâåñòâîâàëà ñëîâîîõîòëèâàÿ ãîðíè÷íàÿ, îíà íå ïðåðûâàëà ðàññêàçîâ, ðåïëèêè ïîäàâàëà ðåäêî è òîëüêî ñàìûå îáùèå, íå óäåðæèâàÿ íèêàêîãî ïîâåñòâîâàíèÿ â ïàìÿòè è íèêîãäà íå èíòåðåñóÿñü ïðîäîëæåíèåì. Ñèëüíî îòëè÷àÿñü ïðè ýòîì îò áàáêè Ìàðèè Ãàâðèëîâíû, êîòîðîé åñëè ñëó÷àëîñü âûñëóøàòü êàêóþ-íèáóäü äðàìàòè÷åñêóþ èñòîðèþ, òî, íå äîæäàâøèñü êîíöà ðàññêàçà, îíà ñðàçó â ñåðäöàõ äàâàëà íåïðåìåííî îòðèöàòåëüíûé ñîâåò. Èíîãäà, ïðåáûâàÿ â îäèíî÷åñòâå, Ìàðôóøà 13

Вера Резник. Персонажи альбома

òèõî ñìåÿëàñü, íî íå äàé Áîã ñïðîñèòü ó íåå, ÷åìó îíà ñìååòñÿ, ïîòîìó ÷òî èç-çà íåóìåíèÿ îòâåòèòü îíà òåðÿëàñü è íà÷èíàëà ïëàêàòü îò òîãî, ÷òî íå çíàëà, ÷åìó ñìåÿëàñü, à åé ñàìîé, ïðàâî, âñå ðàâíî, ïëàêàòü èëè ñìåÿòüñÿ, òîëüêî áû âñå ñî âñåì ñîãëàñèëèñü è åé áû, Ìàðôóøå, íèêòî ñëîæíûõ âîïðîñîâ íå çàäàâàë. Èíîãäà ïî âå÷åðàì äîì ïóñòåë, è ÿ óñàæèâàëñÿ â äóáîâîå êðåñëî â ãîñòèíîé è ðàññìàòðèâàë ôîòîãðàôèè â áàáêèíîì àëüáîìå, à Ìàðôóøà, ëþáèâøàÿ ñòîÿòü ó îêîííîé øòîðû íà äðóãîì êðàþ ãîñòèíîé, æäàëà íàñòóïëåíèÿ òåìíîòû, ãëÿäÿ â îêíî, ïðîíèêàÿñü íåâåäîìûì è èñïîëíÿÿñü ìèñòè÷åñêèì ÷óâñòâîì ñâÿçè ñ áûòèåì. Ñèäåòü íà äóáîâûõ ïëàøêàõ áûëî æåñòêî, è ÿ ïîäòÿãèâàë íîãè, ÷òîáû ïëàõè íå âðåçàëèñü ðåáðàìè â èêðû, è ñ äðóãîãî êîíöà ãîñòèíîé — à èíîãäà, êàçàëîñü, ñ äðóãîãî êîíöà ìèðà — âçèðàë ñî ñòðàõîì íà ïðèëüíóâøóþ ê îêíó è íåèçâåñòíî ÷åãî æäàâøóþ îêîëî íåãî Ìàðôóøó. Çàñèäåâøèñü, ÿ íà÷èíàë ðàçëè÷àòü ïîä åå ìåøêîâàòîé îäåæäîé áëåäíûå êîæíûå ïîêðîâû, îáëåêàâøèå áî÷êîâàòûå ðåáðà, âãëÿäûâàëñÿ â ñìóòíî ìåðöàþùóþ æèçíü êèøîê è íåçàìåòíî äëÿ ñåáÿ ïðèñïóñêàë ïîäòÿíóòûå ââåðõ êîëåíêè, è îò ýòîãî ñ âíóòðåííåé ñòîðîíû ïîä íèìè îñòàâàëèñü êðàñíûå ïîëîñêè — ñëåäû ãðàíåé äåðåâÿííîãî êðåñëà. Êîãäà ñîâñåì ñìåðêàëîñü è â êîìíàòå íå ñëûøàëîñü äàæå íàøèõ ðàçîáùåííûõ äûõàíèé, âîçâðàùàâøèéñÿ èç ëå÷åáíèöû èëè êîíöåðòà äåä Ïåòð Ïåòðîâè÷ íåïðåìåííî ÷òî-íèáóäü ðîíÿë â ïðèõîæåé, è ìûøè ñíîâèäåíèé ðàçáåãàëèñü. Êàê-òî ðàç Ìàðôóøà âñòðå÷àëà âîçâðàùàâøóþñÿ èç Êîñòðîìû Ìàðüþ Ãàâðèëîâíó íà âîêçàëå, è, óâèäàâ ïîñâåæåâøóþ Ìàðôóøó, áàáêà ñêàçàëà: «À âû íåäóðíî âûãëÿäèòå». — «Ïîãîäà âèíîâàòà», — ñòûäëèâî çàìå14

1. Марфуша

òèëà Ìàðôóøà. Ïîåçä ñèëüíî îïîçäàë, è, ïåðåäàâ ñàêâîÿæ Ìàðôóøå, Ìàðüÿ Ãàâðèëîâíà ðàçäðàæåííî âûáðàíèëà æåëåçíîäîðîæíûå âëàñòè. — «Íó, óæ íåò, — îáèæåííî ïàðèðîâàëà Ìàðôóøà, — ýòî òîëüêî åñëè âàì áåñïîêîéñòâî, à òàê ÷òî… âîâñå äàæå è íå òàêîå áûâàåò». — È îíà çàìîë÷àëà, çàìêíóâøèñü â ñâîèõ ïîòóñòîðîííèõ ìûñëÿõ, ñòðàñòíî æåëàÿ òåðïåòü ëþáûå ìóêè, ëèøü áû íè÷åãî íå çíàòü î ñêîðáíîì è ñëåçíîì íåñîâåðøåíñòâå ýòîãî ìèðà. Çàòî â ðàñòåíèÿ è ìåõàíèçìû Ìàðôóøà âñìàòðèâàëàñü î÷åíü âíèìàòåëüíî, îäíèì òîëüêî âçãëÿäîì, êàçàëîñü, ïî÷èíÿÿ ðàçíîîáðàçíûå ñëîìàííûå óñòðîéñòâà, õîä êîòîðûõ, â îòëè÷èå îò ÷åëîâå÷åñêîãî, áûë ïðåäñêàçóåì è íå âíóøàë åé íèêàêîé òðåâîãè. È â ìûñëÿõ è íàÿâó îíà ñêîëüçèëà ïî íàõîæåííîìó êâàðòèðíîìó êîðèäîðó, êîòîðûé âñÿêèé ðàç ïðèâîäèë åå ê ñåðäå÷íîé ïðèâÿçàííîñòè Ïåòðà Ïåòðîâè÷à — ðàññòàâëåííûì ïî âñåì êîìíàòàì ãîðøêàì è êàäêàì ñ ïðèâîÿìè è ïîäâîÿìè, ñ êîòîðûìè îíà áåçðîïîòíî è áåçó÷àñòíî äîëãèìè ÷àñàìè âîçèëàñü. Îíà ðûõëèëà è ðàçðàâíèâàëà â êàäêàõ çåìëþ, òùàòåëüíî ïîëèâàÿ åå è ïîäñûïàÿ óäîáðåíèÿ òàê, ÷òîáû îíè ëîæèëèñü ðîâíûì ñëîåì. È ïî ìåðå âõîæäåíèÿ â ýòîò óêà÷èâàþùèé è çàäóì÷èâî-áåññìûñëåííûé ðèòóàë åå ñëîâíî ìàãè÷åñêîé ñèëîé âòÿãèâàëî â ìàëåíüêóþ êâàðòèðíóþ îðàíæåðåþ, è òîãäà îíà ðàçâîïëîùàëàñü, åå ÷åëîâå÷åñêèé àáðèñ ñòèðàëñÿ, è îíà ñëèâàëàñü î÷åðòàíèÿìè è áóðîé îäåæäîé ñ êîñìè÷åñêèì ìèðîì âåãåòàöèé. Íèêîãî óæå íå óäèâëÿëî, îò÷åãî íà âîïðîñ î ÷óäíûõ ãåðàíÿõ îíà îòâå÷àëà ðàññêàçîì î íåïîíÿòíî â êàêèõ êðàÿõ, ëåæàùåì áîëîòå ñ òÿæêèì äóõîì è ÷àâêàþùèìè ìøàíûìè îêîøêàìè. Ìåæ òåì âñå, ÷òî íè ïðîèçðàñòàëî â ãîðøêàõ è êàäêàõ, ðîñëî áóéíî è öâåëî â ñàìîå 15

Вера Резник. Персонажи альбома

çàêàçàííîå êàêîìó-ëèáî öâåòåíèþ âðåìÿ, èìåÿ ïåðâîïðè÷èíîé âèòàëüíîé âàêõàíàëèè íåâðàçóìèòåëüíóþ æåíùèíó, ê òîìó æå âèòàâøóþ â Áîã âåñòü êàêèõ îáëàêàõ èëè áîëîòàõ. È âñåì êàçàëîñü, ÷òî ðîñêîøíûå îëåàíäðû, ìàãíîëèè è ôèëîäåíäðîíû èçìûøëåíû è ðîæäåíû åþ íåïîñðåäñòâåííî èç ñåáÿ â ïîðÿäêå êîìïåíñàöèè çà îòñòðàíåííîñòü îò æèçíè è ïîòóïëåííûé âçîð. Êîãäà øêâàëüíûì âåòðîì ñíåñëî ñëîæèâøèéñÿ ïîðÿäîê âåùåé, à åùå äî òîãî, â ïðåääâåðèè øòîðìà èñ÷åç Ïåòð Ïåòðîâè÷, è ïîçæå Ìàðüÿ Ãàâðèëîâíà ïåðåñåëèëàñü â äåðåâíþ êîðìèòü ñåáÿ ñ äåðåâåíñêîãî îãîðîäà, Ìàðôóøà èç ãîðîäà óåçæàòü îòêàçàëàñü. Íèêàêèå èñòîðè÷åñêèå è ñîöèàëüíûå ïðåîáðàçîâàíèÿ íå â ñèëàõ áûëè ïåðåìåñòèòü ìåæè â âå÷íîì ìàðôóøèíîì ìèðå, ïðèçíàííîì åþ è íà ýòîò ðàç äåéñòâèòåëüíûì è ðàçóìíûì ïî òîé ïðîñòîé ïðè÷èíå, ÷òî îíà íå ìîãëà ñäåëàòü íèêàêèõ ñîïîñòàâëåíèé è, ñòàëî áûòü, âûâåñòè èòîãà. Åå îñòàâèëè ïðèñìàòðèâàòü çà ïóñòîâàâøåé äà÷åé âíåçàïíî êóäà-òî çàïðîïàâøåãî äîêòîðà Ôîãåëÿ. Èç-çà íåóìåíèÿ âîäâîðÿòü âåùè íà ìåñòà íèêòî òàê ìàëî íå ïîäõîäèë íà ðîëü õðàíèòåëÿ èìóùåñòâà, êàê Ìàðôóøà. Äà è êàê îíà ìîãëà ñîîòíîñèòü íåçíàêîìûå âåùè ñ êàêèìè-òî íåâåäîìûìè ìåñòàìè! Ïðèâûêíóâ çà äîëãèå ãîäû, ïðîâåäåííûå â îäíîé è òîé æå êâàðòèðå, ê îïðåäåëåííîìó áûòó, íàïóãàííàÿ ÷óæäîñòüþ è óäîáñòâîì îáñòàíîâêè, îíà áåññîçíàòåëüíî ñòàðàëàñü áîëüøå íàõîäèòüñÿ âíå äîìàøíèõ ñòåí. Âîëî÷à äûðÿâóþ êàëîøó, îíà ïåðåêàïûâàëà çåìëþ â öâåòíèêå, âîçäåëàííîì ïðåæíèì ñàäîâíèêîì íåáðåæíî è áåç ëþáâè, à öàïêè ñ ïðèñòàâøèìè, íàíèçàâøèìèñÿ íà çóáöû ñûðîâàòûìè êóñî÷êàìè äåðíà è ñëèïøèìèñÿ êîìüÿìè çåìëè, íà êîòîðûõ èíîãäà çàçåâûâàëñÿ ÷åðâÿê, ñêëàäûâàëà â äà÷íîé ãîñòèíîé íà çåëåíîå ñóêíî ëîìáåðíîãî ñòîëèêà, ÷òîáû íå óêðàëè. 16

1. Марфуша

Ñîñåäè âèäåëè, êàê îíà çàäóì÷èâî ãðåëàñü íà ñîëíöå â ñàäó âîçëå êóñòà ÷àõîòî÷íîãî áåëîãî øèïîâíèêà, âíîâü çàöâåòøåãî ïîä ìàðôóøèíûì âçãëÿäîì ñ ïîñëåäíåé íåçäîðîâîé áåçóäåðæíîñòüþ, ðàçìûøëÿÿ î òîì, ÷òî íà êàëîøó âïîëç ìóðàâåé… íî ÷åãî èñêàë, íå íàøåë è îáìåð. Â êàëîøå íåðîâíàÿ äûðà îò óãëÿ — èç ïå÷è âûïàë. Ìóðàâåé îöåïåíåë. Â äûðó èäåò òåïëî... ñïèíà ïðèïåêëàñü, à ðóêè íèêàê... îò÷åãî ýòî âñå êàêîå-òî íå òàêîå... è êóñò... ñòðàííî, ÷òîáû øèïîâíèê è íà áîëîòå… äà ðàçâå ÷òî óãàäàåøü... äóìàåøü òàê, à âûõîäèò íàïðîòèâ è, íàâåðíîå, òàê è íóæíî... áåäíûå, áåäíûå... âñå áåäíûå... Ïîñëåäíåå ñîîáðàæåíèå ïðîáèëîñü íà ïîâåðõíîñòü è çàíÿëî âñå ñâîáîäíîå ïðîñòðàíñòâî, íå îñòàâëÿÿ íè÷åìó ìåñòà è ïîñòåïåííî, êàê âñÿêàÿ íå ïðåäïîëàãàþùàÿ ïðîäîëæåíèÿ ìûñëü, óòðà÷èâàÿ îïðåäåëåííîñòü î÷åðòàíèé. Íàáðàâøèñü äóõó, îíà îòâàæíî ðåøèëàñü ïðîäîëæèòü ïóòåøåñòâèå ìûñëè è ïîäóìàëà, î ÷åì áû åé ïîäóìàòü, íî íå íàøëà — è îïå÷àëèëàñü. È, êàê âñåãäà, êîãäà îíà îãîð÷àëàñü, çàòìåâàÿ ÿâü, âïëûëà êàðòèíêà áîëîòà, îòëè÷àþùàÿñÿ, îäíàêî, íà ýòîò ðàç îò ïðèâû÷íîé òåì, ÷òî ñòðóÿùèå òÿæêèå ðàçâðàòíûå ôèìèàìû îñòðîëèñòûå îñîêè, ñàáåëüíèêè, øåïòóõè è õâîùè áûëè òàêèìè çëîáíî ñòðàñòíûìè, âîäà, èç òîëùè êîòîðîé íà ïîâåðõíîñòü, çâó÷íî ëîïàÿñü, âñïëûâàë ãóñòîé è òÿãó÷èé êðàõìàë âîæäåëåíèé, ìåëüòåøèëà ïèÿâêàìè è çûðèëàñü òàêîé ïðîâàëüíîé ÷åðíîòîé, òàê óäóøàë èñõîäÿùèé îò íåå èñòîìíûé äóõ áîëèãîëîâà, ÷òî îò ñîííîé ãëóáèíû è íåâíÿòíîãî ñòðàõà â Ìàðôóøå ñäåëàëîñü ãîëîâîêðóæåíüå. Ïîøàòûâàÿñü, îíà ïîøëà ê ñåáå â äà÷íóþ êëàäîâêó íà òîï÷àí÷èê. Ïðèñëàííûé äëÿ èçúÿòèÿ ëèøíåãî èìóùåñòâà ó òåõ, êòî èì ðàñïîëàãàë, â îêðåñòíîñòè íåîæèäàííî âîçíèê 17

Вера Резник. Персонажи альбома

áûâøèé ìàðôóøèí ìóæ, áðîñèâøèé ìàëÿðèòü ðàäè äîëæíîñòè íà÷àëüíèêà è ïðåâðàòèâøèéñÿ ê ýòîìó âðåìåíè â ãðóçíîãî ÷åëîâåêà ñòàðøå ñâîåãî íàñòîÿùåãî âîçðàñòà. Íàâåäàâøèñü ïî ñëóæåáíîé îáÿçàííîñòè ê Ìàðôóøå, îí ðàñòåðÿëñÿ, ñìîòðÿ è íå ïîíèìàÿ, êòî ïåðåä íèì. Óâèäàâ íà ëîìáåðíîì ñòîëèêå öàïêè, îí ñ íåóäîâîëüñòâèåì ïðîèçíåñ: «Ýõ…» — è ìàõíóë ðóêîé, íå çíàÿ, êàê ñåáÿ âåñòè. È õîòÿ èç-çà ïîäíåâîëüíîé ñëóæáû åìó áûëî ïðèâû÷íî áûñòðî ñìèðÿòüñÿ ñ óòðàòîé ïðåäûäóùèõ ñîñòîÿíèé, âñòðåòèâ Ìàðôóøó, áûâøèé ìóæ äîëãî óäèâëÿëñÿ íåñîîòâåòñòâèþ òîãäà è òåïåðü, à åñëè òî÷íåå, íåïîíÿòíûì ñîáûòèÿì òîãäà èç òàêîãî î÷åâèäíîãî òåïåðü. Ìåæäó òåì Ìàðôóøà, ÷üè ÷óâñòâà ïîñëå òîãî, ÷òî ñ íåé ñëó÷èëîñü, íå çàïóòàëèñü è óñëîæíèëèñü — è ýòî áûëî áû âïîëíå åñòåñòâåííî, — à íåîæèäàííî óïðîñòèëèñü, áðîäèëà íà çàêàòå ïî ñàäó, óêóòàííàÿ îò êîìàðîâ, êàê âî âðåìåíà òàòàðî-ìîíãîëüñêîãî èãà, â òðåõ êîôòàõ è äâóõ þáêàõ, à åå çàìå÷àâøèé îòäåëüíûå âåùè è äåéñòâèÿ è îòêàçàâøèéñÿ îò âûâåäåíèÿ èòîãîâ óì íèêîìó â ïóñòîì äîìå è ñàäó íå ìåøàë. Ïåðåñåëèâøèñü, êñòàòè, äàæå íå ñòîëüêî â êëàäîâêó ïðè êóõíå, ñêîëüêî â õîçÿéñêèé ñàä, îíà ñòðàñòíî è áåñïðîñâåòíî îãîðîøèâàëà çåìëþ ñåìåíàìè öâåòîâ. Ñ îäíèì îòëè÷èåì: åñëè íåêîãäà â äîìå äåäà Ìàðôóøà êóëüòóðíî âçðàùèâàëà áîòàíè÷åñêèå ðàðèòåòû, íûíå îíà ïîëîóìíî ñåÿëà ïëåâåëû. À òàê êàê åäà â îäèíî÷åñòâå ïåðåñòàëà áûòü äëÿ íåå òðàïåçîé, ïðåâðàòèâøèñü â ïîñïåøíîå óòîëåíèå íåâàæíîé íóæäû, òî è åëà îíà â ñàäó èç ïðèãîðøíè ïðèõâà÷åííûå â êóõíå îòâàðíûå êàðòîøêè. Èíîãäà îíà æåâàëà ïðèíåñåííûé áûâøèì ìóæåì âûñîõøèé áóòåðáðîä èç áóôåòà ó÷ðåæäåíèÿ, ÷üå íåçåìíîå íàçâàíèå ïîâåðãàëî Ìàðôóøó â îñîáåííî ãëóáîêóþ çàäóì÷èâîñòü. 18

1. Марфуша

Âå÷åðàìè, ïðèõëîïûâàÿ íà âïàëûõ ñêóëàõ êîìàðîâ, îíà ðàçìûøëÿëà î òîì, ÷òî öèêëàìåíû ëåòîì ëþáÿò ïðîõëàäó, à ãëàäèîëóñû èìåþò ïðèñòðàñòèå ê ñîëíöó... èç ýòîãî íàäî áûëî ñäåëàòü êàêîé-òî âûâîä, îòíîñÿùèéñÿ ê õîçÿéñêîìó ñàäó, íî îíà íèêàê íå ìîãëà äîãàäàòüñÿ êàêîé è ïîòîìó ïîêèäàëà ñòåçþ óìîçàêëþ÷åíèé è, ïðèâîëàêèâàÿ êàëîøó, áåçäóìíî ïåðåñàæèâàëà öâåòû êóäà íàäî. Ïðè ýòîì åå áëåêëûé âçãëÿä âñå ÷àùå ñòðåìèëñÿ ê òîìó óãîëêó ñàäà, â êîòîðîì ïîä ìîãèëüíûì êàìíåì áûë ïîõîðîíåí õîçÿéñêèé êîò. Îíà äóìàëà, ÷òî òàì ïîäõîäÿùåå ìåñòî. Êàê-òî âå÷åðîì áûâøèé ìàëÿð è ìóæ, ñàì íå ïîíèìàÿ, çà÷åì îí íàâåùàåò Ìàðôóøó, çàãëÿíóë ê íåé. Ïî äîðîãå îí ïðåäàâàëñÿ íåëåïûì çðèòåëüíûì ôàíòàçèÿì, ñïîñïåøåñòâîâàâøèì íåêîãäà âûáîðó ðåìåñëà. Îí óìñòâåííî ñðûâàë êðûøè ñî âñòðå÷íûõ äîìîâ, ïðîäëåâàë âåðòèêàëè, øèðå ðàñïëàñòûâàë ãîðèçîíòàëè ñòðîåíèé, ïåðåäâèãàë äåðåâüÿ è ñìåùàë ñóìðà÷íûå ïÿòíà â èõ òåíèñòûõ êðîíàõ, âïèâàÿñü íåìèãàþùèì âçãëÿäîì â ãëàäêèå, øåðîõîâàòûå è áàðõàòèñòûå ïîâåðõíîñòè òåë è âåùåé. Îí íàñëàæäàëñÿ, ïðîñëåæèâàÿ ïåðåñå÷åíèÿ ïëîñêîñòåé è ãðàíåé, îñÿçàÿ óìîì è ïåðåêðàèâàÿ âî âíóòðåííåì âèäåíèè ñëó÷àéíûå íåâåðíûå ôîðìû. È òîëüêî îòêðûâ ìàññèâíóþ ñ ÷óãóííûì êîëüöîì êàëèòêó, îí âäðóã ïîíÿë, ÷òî ïðèõîäèò äëÿ òîãî, ÷òîáû, îñíîâàòåëüíî óñåâøèñü â õîçÿéñêîì êàáèíåòå â êðåñëå ïðåä âûñîêèì è ïðîñòîðíûì ïèñüìåííûì ñòîëîì, ïîëîæèòü ðóêè íà ïîäëîêîòíèêè ñ ãðèâàñòûìè ëüâàìè, îòêèíóòüñÿ íà âûñîêóþ ðåçíóþ ñïèíêó, çàêðûòü ãëàçà è çàõëåáíóòüñÿ áëàæåíñòâîì, âîîáðàçèâ äðóãóþ, ñîâñåì äðóãóþ æèçíü, — òó, êàêîé åìó òåïåðü ïðåäñòîèò æèòü. Íåñìîòðÿ íà ñóìåðêè è òó÷è êîìàðîâ, Ìàðôóøà âñå åùå âîçèëàñü â ñàäó, çà÷åì-òî ïðîðåæèâàÿ òîò ñàìûé 19

Вера Резник. Персонажи альбома

êóñò òåïåðü óæå îêîí÷àòåëüíî îòöâåòàþùåãî øèïîâíèêà ñ èçìÿòûìè áåëûìè ëåïåñòêàìè è ðàçâàëèâøåéñÿ ìàõðÿùåéñÿ ñåðäöåâèíêîé. Óâèäàâ ïîñåòèòåëÿ, îíà èñïîëíèëà íåêîãäà âûòâåðæåííûé ðèòóàë ãîñòåïðèèìñòâà è, êàê ïîëîæåíî, ïðèâåòñòâîâàëà ãîñòÿ, ïðîâîäèëà åãî â äîì, íî ñàìîâàðà íå ïîñòàâèëà, à ñåëà â ñòîëîâîé íàïðîòèâ âèçèòåðà è, áëåäíåÿ, ñòàëà íà íåãî ñìîòðåòü. ×åì ïðèñòàëüíåå îíà íà íåãî ñìîòðåëà, òåì áîëüøå óõîäèë îò Ìàðôóøè, ðàñïëûâàÿñü êîíöåíòðè÷åñêèìè êðóãàìè è ôîðìèðóÿ âîêðóã áåççâó÷íûé áåçâîçäóøíûé êîòëîâàí, îêðóæàþùèé ìèð. Îíà âäðóã ïî÷óâñòâîâàëà, ÷òî ñòàíîâèòñÿ ñàìà ñåáå ÷óæîé, ÷òî â íåé ñÿêíåò æèçíü, è ïðèíÿëàñü âñõëèïûâàòü, ãîðåñòíî ïðèãîâàðèâàÿ, ÷òî îíà — ïëîõàÿ, î÷åíü ïëîõàÿ. (Òàêîå óæå ñëó÷àëîñü — î ñîáñòâåííûõ íèê÷åìíîñòè è ïîðî÷íîñòè ïîñëå óõîäà íåäîëãîãî ñóïðóãà Ìàðôóøà íåçàìåäëèòåëüíî çàáûâàëà). Âîò è ñåé÷àñ, ãëÿäÿ íà íåãî, îíà, ñáèâøèñü, ñêàçàëà, íå òî, ÷òî õîòåëà: «Ýòî íè÷åãî, ÷òî êîìàðîâ ìíîãî, äàæå, ãîâîðÿò, ïîëåçíî… — è äîáàâèëà: — ×åãî òàì, ýòî ÷òî, è íå òàêîå áûâàåò… — à ïîòîì óäðó÷åííî äîïîëíèëà: — Ìîæíî è ïîòåðïåòü…» — è ëèöî ó íåå ïðèíÿëî îò÷àÿííîå âûðàæåíèå. «Íó…» — íåîïðåäåëåííî âçäîõíóë ïîñåòèòåëü, ïîäóìàâ î òîì, ÷òî çðÿ íå ïîøåë ê ìÿãêîòåëîé ïîâàðèõå èç áûâøåé çåìñêîé áîëüíè÷êè, êîòîðàÿ åìó ñìóòíî êîãî-òî íàïîìèíàëà, è ñòàë æäàòü, ÷òî áóäåò äàëüøå. Íî áîëüøå Ìàðôóøà íè÷åãî íå ñêàçàëà, ÷àþ ñîãðåâàòü íå ñòàëà, à ñ äðîæàùèìè ãóáàìè ïîøëà â êëàäîâêó íà òîï÷àí÷èê. Åùå ðàç âçäîõíóâ, áûâøèé ìóæ îòïðàâèëñÿ â êàáèíåò õîçÿèíà. Îòäåðíóâ îò ñòîëà êðåñëî ñ ïîäëîêîòíèêàìè, çàâåðøàâøèìèñÿ âçäåðíóòûìè ëüâèíûìè ãîëî20

1. Марфуша

âàìè ñ îñòåðâåíåëî ðàçèíóòîé ïàñòüþ, óñåëñÿ, ïðî÷èòàë â ðàñêðûòîé êíèãå òåìíóþ ôðàçó: «Óêîðåíåíû â áûòèè òîëüêî ïðåâçîøåäøèå åãî...», óäèâëåííî ïîäíÿë áðîâè, à ïîòîì, õìûêíóâ, ñìåæèë âåêè è íåñêîëüêî ìèíóò ïîñàïûâàë. Åìó ïî êàêîìó-òî êàïðèçó äóøè âäðóã ïðèïîìíèëîñü, êàê â äåòñòâå â ñîìíàìáóëè÷åñêîì ñîñòîÿíèè îí õîòåë ïîìî÷èòüñÿ â áåëüåâóþ êëàäêó êîìîäà. Ïîòîì áûëà òåìíàÿ ñóòîëîêà è ðàñïîëçàâøàÿñÿ ïî òåëó áîëü. Îí òîãäà ñïðÿòàëñÿ â õëåâå, èç êîòîðîãî ìàòü åãî ÷àñòåíüêî âûïðîâàæèâàëà, åñëè îí çàñèæèâàëñÿ íà âåäðå, à åìó íå õîòåëîñü âûïðàñòûâàòüñÿ èç âëàæíîãî òåïëà, è îí íåîòðûâíî ñìîòðåë íà áåñøóìíî øóðøàùèå â êîðûòå ìÿãêèå êîðîâüè ãóáû è âûïóêëîå áëåñòÿùåå îêî, ïðèêðûòîå êîðîòåíüêèì âåêîì ñ ðåäêèìè ðåñíèöàìè. Åãî âîñõèùàëî, êàêàÿ êîðîâà áîëüøàÿ è êàêàÿ îíà äîáðàÿ. Èç ñëóõîâîãî îêîøêà ñåÿëàñü ñëàáàÿ ëóíà, ãëàç êðîòêî ñâåðêàë ñ ïîäñòèëêè, îí ïðèæàëñÿ ê ìåðíî è ãëóáîêî äûøàùåé êîðîâüåé ïëîòè ñàäíÿùåé ñïèíîé… è îùóòèë ñïèíêó òâåðäîãî ðåçíîãî êðåñëà. Îòêðûâ ãëàçà, îí îòëîæèë êíèãó ñ íåïîíÿòíîé ôðàçîé è ïîòàùèë ê ñåáå òîëñòûé õóäîæåñòâåííûé àëüáîì. Â òå÷åíèå ÷àñà áûâøèé ìóæ è ìàëÿð, à íûíå íà÷àëüíèê ó÷ðåæäåíèÿ ñ íåçåìíûì íàçâàíèåì, íåãíóùèìèñÿ ïàëüöàìè çàäèðàë ïàïèðîñíóþ áóìàãó, âñìàòðèâàÿñü â êàðòèíêè, âçäåðãèâàÿ òî îäíî, òî äðóãîå ïëå÷î è îòèðàÿ çàòåêøèå ëîïàòêè î âûñîêóþ ðåçíóþ ñïèíêó êðåñëà, à êîãäà íà ñòîëå èëëþñòðèðîâàííûì èçäàíèÿì íå äîñòàëî ìåñòà, ðàçäâèíóë âøèðü ëîêòè è ñ óõìûëêîé ïðèñëóøàëñÿ ê øóìíîìó îáðóøåíèþ òîìîâ íà ïîë. Íàêîíåö îí îòîðâàëñÿ îò áåñïîðÿäî÷íî âàëÿâøèõñÿ íà ñòîëå õóäîæåñòâåííûõ àëüáîìîâ, êîòîðûå óñòàë ðàçãëÿäûâàòü, íåñêîëüêî ìèíóò ñèäåë, óãðþìî íàáóõàÿ 21

Вера Резник. Персонажи альбома

è ïðèñëóøèâàÿñü ê ñòðóåíèþ ðàçîãðåâàþùåé òåëî êðîâè, îòäàþùåìóñÿ â óøàõ áèåíèþ ñåðäöà. Ïîòîì ðàçäðàæåííî çàâîçèëñÿ ëîêòÿìè â æåñòêîì ðåçíîì êðåñëå, âñòàë è, íå ïîòóøèâ ëàìïû íà ñòðîéíîé ìàëàõèòîâîé íîæêå ïîä çåëåíûì, îáøèòûì ñòåêëÿðóñîì, àáàæóðîì, âäâèíóëñÿ â ñòâîðêè äâåðè, âåäóùåé â Ìàðôóøèíó êëàäîâêó, ïðèòâîðèâ èõ ñ òàêîé ñèëîé, ÷òî äåðåâî çàñêðèïåëî. Âå÷åðîì äðóãîãî äíÿ Ìàðôóøà ðàñêîïàëà â óãîëêå ñàäà âîçëå ìîãèëüíîãî êàìíÿ íàä õîçÿéñêèì êîòîì ãëóáîêóþ ÿìêó è, ïðåäâàðèòåëüíî îáèëüíî ïîëèâ çåìëþ, îïóñòèëà òóäà êîðåíü èç ñåìåéñòâà ïàñëåíîâûõ, êàê-òî ÷óäíî â ñóìåðêàõ ñâåðêàâøèé è íàïîìèíàâøèé î÷åðòàíèÿìè ðàñòîïûðåííûå ìîðêîâêè ãåîðãèíà, à çàòåì ïðèñûïàëà åãî ïåñêîì. Ðàçîãíóâøèñü, îíà íåîæèäàííî ñêàçàëà ñàìîé ñåáå âñëóõ: «Ê äîìó ïðåêðàñíîêóäðÿâîé áîãèíè Öèðöåè âñå óñòðåìèëèñü» — è, ñêâåðíî õèõèêíóâ, îçàðèëàñü íàñìåøëèâîé óëûáêîé, êàêîé íèêòî íèêîãäà íà åå ëèöå íå âèäåë. Îíà åùå äîëãî ñèäåëà â ñóìåðêàõ íà ñêàìåå÷êå âîçëå êàìíÿ, ïåðåæèâàÿ íåîáûêíîâåííîå îùóùåíèå äóøåâíîãî è ôèçè÷åñêîãî ðàâíîâåñèÿ. Ê êîíöó ëåòà âîçëå êàìíÿ âûðîñ èçóìèòåëüíûé öâåòîê, êîëäîâñêèì è óñòðàøàþùèì îáëè÷üåì ñõîäíûé ñ ÷åðòîïîëîõîì. Â ïîñëåäíèé äåíü àâãóñòà Ìàðôóøà àêêóðàòíî îêîïàëà ñîâî÷êîì, âûáðàëà êîðåíü, îáìûëà, î÷èñòèëà åãî íàïîäîáèå ñåëüäåðåÿ, èçðåçàëà, èçìåëü÷èëà, èñòîëêëà ãðóáîå òóëîâèùå, è çàëèëà êèïÿòêîì, ÷òîáû îòâàð íàñòîÿëñÿ. Ñïóñòÿ íåñêîëüêî äíåé, êîãäà ìàëÿð íàâåñòèë åå ñíîâà, îíà, íàêîíåö, ñîãðåëà äëÿ ïðèøåäøåãî ñàìîâàð è óêðàäêîé ïîäëèëà íàñòîÿ â êðóæêó, èç êîòîðîé áûâøèé ìóæ ñîáèðàëñÿ ïèòü ÷àé. Îäíàêî, êî22

1. Марфуша

ãäà ãîñòü, âçÿâøèñü çà êðóæêó, èç íåå ïðèõëåáíóë, Ìàðôóøà ñòðàøíî ïåðåïóãàëàñü è, ðûäàÿ, ïðèçíàëàñü åìó â ñâîåì çëîáíîì áåññìûñëåííîì äåéñòâèè. Êàê ñî âñåìè ïðåäêàìè ïî ìóæñêîé ëèíèè, ñòðàäàâøèìè èçáûòî÷íûì ïîëíîêðîâèåì, ñ íåäîëãèì ñóïðóãîì ñëó÷èëñÿ ïðèïàäîê. Áûâøèé ìóæ êðè÷àë è êðè÷àë íà îõâàòèâøóþ ãîëîâó ðóêàìè Ìàðôóøó. Êðèêè ñòàíîâèëèñü îò÷åãî-òî âñå ïðîòÿæíåå è ïðîòÿæíåå, è, íàêîíåö, îñëàáåâ, îí ïðîãîâîðèë íåâåðíûìè ãóáàìè: «Ìàìà», è íà÷àë êàê ïðèçðàê ðàñòâîðÿòüñÿ â âîçäóõå è èñïàðÿòüñÿ â îáëà÷êî íà ãîðèçîíòå. Ìàðôóøà íàâñåãäà âîçâðàòèëàñü â ëå÷åáíèöó.

Ð Å Ç ÍÈ Ê Â ³ðà Ã ðèã î ð ³ ¿ â í à

ÏÅÐÑÎÍÀÆ² ÀËÜÁÎÌÓ Çá³ðêà òâîð³â

Êîðåêòîð Àííà Äìèòð³ºâà Îáêëàäèíêà Àðêàä³ÿ Ïàíêåâè÷à Ìàêåò Àðêàä³ÿ Ïàíêåâè÷à Â³äïîâ³äàëüíà çà âèïóñê Ïîë³íà Ëàâðîâà

Ï³äïèñàíî äî äðóêó 7.06.2017. Ôîðìàò 60 x 84/16 Ãàðí³òóðà Lazurski. Äðóê îôñåòíèé. Ïàï³ð îôñåòíèé. Çàì. ¹

Âèäàâíèöòâî «LAURUS» Ñâ³äîöòâî ÄÊ No 4240 â³ä 23.12.2011 04114, Êè¿â, âóë. Äóáðîâèöüêà, 28 òåë./ôàêñ: +380 (44) 234-16-30 laurus.info@yahoo.com laurus.ua ²íø³ êíèæêè âèäàâíèöòâà: issuu.com/laurus_press

Â³ääðóêîâàíî ó ÒÎÂ «Äðóêàðíÿ “Á³çíåñïîë³ãðàô”» ÄÊ No 2715 â³ä 07.12.2006 02094, Êè¿â, âóë. Â³ñêîçíà, 8 Òåë./ôàêñ: +380 (44) 503-00-45