November 2017
Inrichting en hygiĂŤne
6
Materialen
18
Regels
26 OnderwÄłs
nt17sp_cover.indd 1
Speci a bij NT l 17
Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde
20-10-17 14:32
Kleur tekst C23/M0/Y0/K66
Blauw C70/M15/Y0/K0 Multiply 50%
Paars C75/M98/Y0/K0 Multiply 50%
Bruin C25/M25/Y40/K0 Multiply 50%
Samen bouwen aan de perfecte praktijk RGB Grijs R96/G112/B121
RGB Blauw R46/G170/B220 Multiply 50%
RGB Paars R98/G37/B131 Multiply 50%
RGB Bruin/Roze R240/G192/B174 Multiply 50%
Fonts: Futura book (briefpapier, enveloppen, visitekaartje en map) Futura book (naam visitekaartje) kleur tekst: C23/M0/Y0/K66
Beeldmerk met afloop: Als het beeldmerk aan de rechterzijde wordt geplaatst, moet er een afloop aan het beeldmerk zitten. Gebruik dan onderstaande illustratie. Het beeldmerk moet te zien zijn tot de rode lijn. De rest is afloop.
van idee tot realisatie www.archimed-dental.nl
Postbus 483 5140 AL Waalwijk
archimed A4 advertentie.indd 1
29-09-15 14:03
inhoud
5
Redactioneel
6
Materialen dienen de mens
13 Waterkwaliteit is een topissue 15 Afval in de tandartspraktijk 17 Routing van extra kleuren voorzien 18 Geen planten, stoffen bank of kunstwerk 23 Reiniging en desinfectie 25 Gescheiden looplijnen voor medewerkers en patiënten 26 Steeds meer hygiëneonderwijs op opleidingen 31 Units van een anti-bacteriële lak voorzien 33 Hygiëne gebaat bij integrale aanpak 34 Niet-kritische versus kritische ruimten
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_inhoud-redactioneel.indd 3
20-10-17 15:27
w w w . j a co b s - de s i gn . nl
Herman Jacobs Design ontwerpt unieke in- en exterieurs. Voor uw praktijkruimte. Wij geven vorm aan uw ideeën en wensen. Geheel geënt op uw individuele wensen, voorkeur van materialen en kleuren. En het resultaat is verbluffend, verrassend! Kijk op www.jacobs-design.nl
Herman Jacobs Design b.v. • Maagdenburgstraat 20 • 7421 ZC Deventer Telefoon: 0570-511769 • Fax: 0570-511089 • E-mail: herman@jacobs-design.nl
2009814_HERMAN de Bilt A4.indd 1 Herman Jacobs 210 JACOBS_adv x 297mm.inddMondzorg 1
18-07-11 13:54 07:38 12-10-17
redactioneel
EVERT BERKEL
Hoge eisen In een tandartspraktijk wordt gewerkt in een medische setting. Dat stelt hoge eisen aan de hygiëne, zowel op persoonlijk vlak als voor het instrumentarium en de inrichting. In de Richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken is vastgelegd aan welke hygiëne-eisen moet worden voldaan en hoe deze te bereiken.
COLOFON Deze Nt-special is een bijlage bij het Nederlands tandartsenblad (Nt), uitgegeven door de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde. Deze special is samengesteld door de redactie van het Nt. De redactie is verantwoordelijk voor de inhoud van het redactionele gedeelte. Die is samengesteld volgens journalistieke principes. De redactie legt via de Redactieraad verantwoording af aan de Algemene Vergadering van de KNMT. Redactieadres Postbus 4141 3502 HC Utrecht (030) 607 62 51 nt@knmt.nl @knmt.nl www.ntdigitaal.nl Redactie Dianne Paarhuis, hoofdredacteur Evert Berkel, eindredacteur Karel Gosselink, journalist Laura Jansen, journalist Redactieraad ntredactieraad@knmt.nl Rutger Batenburg, voorzitter Iris Eggels, lid Raha Farhanghi, lid Jack Plooij, lid Paul Kalker, extern adviseur
Deze richtlijn is uitgebreid, maar er blijven altijd grijze gebieden. Want hoe kun je je praktijk uit hygiëneoogpunt nu het beste inrichten? Welke materialen gebruik je voor bijvoorbeeld vloeren en meubilair om hygiëne-technisch het beste uit te komen? In deze special geven verschillende deskundigen hun visie hierop. Ook in deze special, hoe wordt op de opleidingen aan studenten bijgebracht welke hygiëne-eisen aan het werken in een tandratpraktijk worde gesteld? Qua persoonlijk hygiëne zit dat wel goed, zo blijkt, met name waar het gaat om het instrumentarium. Hoe om te gaan met apparatuur op het gebied van reiniging en sterilisatie daarentegen moet vooralsnog vooral na het afronden van de opleiding in de praktijk worden geleerd. Ten slotte in deze special over praktijkinrichting en hygiëne nog een aantal praktische reminders: hoe zit het ook al weer met afval in de praktijk, welke regels gelden voor het schoonmaken van de praktijk en waarin verschillen nietkritische en kritische ruimten.
Advertenties PSH Mediasales T.a.v. Misha Stork Postbus 68 7000 AB Doetinchem (0314) 355 832 misha.stork@pshmediasales.nl www.pshmediasales.nl Ontwerp en opmaak Robert Sesink, Doetinchem Druk Senefelder Misset, Doetinchem Overname of nadrukken van artikelen of gedeelten daarvan uit deze Nt-Special is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie. Voor overname of nadruk voor commerciële doeleinden wordt een passende financiële vergoeding gevraagd. Beeld cover Herman Jacobs Design
Wilt u reageren op het redactioneel? nt@knmt.nl Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_inhoud-redactioneel.indd 5
20-10-17 15:27
praktijk
Materialen dienen de mens Er valt nogal wat te kiezen als je je praktijk – al dan niet opnieuw – laat inrichten. Geeft sfeer de doorslag? Een personal touch? Of moeten je vloeren en meubels vooral makkelijk schoon te houden zijn? En hoe bepalend is wet- en regelgeving? Een interieurarchitecte, een tandarts en een sales manager delen hun ervaringen. TEKST: KEES ADOLFSEN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD, MARLOES FABER EN SHUTTERSTOCK
A
rchitecte Marloes Faber is gefascineerd door de zintuigelijke waarnemingen die mensen ervaren wanneer zij een ruimte betreden. Niet voor niets heet haar bureau ‘Tastvol’. Voor dental depot All Dent in Veenendaal gaf ze vijf nieuwe showrooms een eigentijds en bovendien wat meer vrouwelijker aanzien. Dat is immers bepaald niet overbodig, meent men in Veenendaal, gezien de grote meerderheid studentes aan de opleidingen tandheelkunde. Mar wat maakt een ruimte nu eigenlijk vrouwelijker? Faber: “Meer huiselijkheid en warmte geven mensen de indruk dat er voor ze gezorgd wordt. Dat verzorgende ervaren we als een vooral vrouwelijke eigenschap. Je bereikt dat effect met natuurlijke materialen, gestoffeerde banken en stoelen, een knusse leestafel.” Planten dragen bij aan huiselijkheid. En hout is populair. Ook harde materialen met een hout- (of steen) look vindt Faber heel bruikbaar: bijvoorbeeld pvc voor de vloer en HPL (een harde fineerlaag) voor meubilair in de behandelruimtes. Met als voordeel dat deze materialen uitstekend te reinigen zijn.
Bloemmotieven Een warmere sfeer dempt bij patiënten bovendien gevoelens van onvrijwilligheid, onrust en angst. Daarom vindt Faber warmere tinten en bijvoorbeeld natuurmotieven ook heel geschikt voor in de behan-
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk3.indd 6
20-10-17 15:45
praktijk
delruimte. “Een mooie fotoprint of een bijzonder behang brengt niet alleen sfeer en geeft afleiding, het is ook veel minder kwetsbaar voor beschadiging. Op alles wat strak en wit is, zie je iedere kras en vlek. Dat kan al snel afbreuk doen aan de medisch-professionele uitstraling die je voor ogen staat.” Donkere kleuren zijn daarom heel bruikbaar, ook om de behandelstoel ‘als een eiland’ te laten uitkomen, inclusief heldere unit en stralende instrumenten. In een mondhygiënistenpraktijk in Alblasserdam bracht Faber bijvoorbeeld op een wand een blokken-behang met dierlijke print aan. Behoorlijk ‘tastvol’: nogal wat patiënten blijken de neiging te hebben die wand eerst even te betasten, of ze echt dierenhaar voelen.
Missie en visie De afleiding die veel patiënten in de stoel kunnen gebruiken, kun je volgens Faber prima aanbieden via
het plafond: met een warm wolkendek, een kleurrijke schildering of grote stripplaat voor de kids. Via dat plafond kun je ook veel doen aan een vaak vergeten element, de auditieve component: “Niets zo koud en unheimisch als een praktijk vol galmende ruimtes. Daartegen kun je veel doen met akoestische platen in je systeemplafond. Natuurlijk kun je met tapijt ook veel bereiken. Maar behalve voor de schoonloopmat bij binnenkomst vind ik tapijt, ook in de wachtruimte, niet passend. Nog los van of het volgens de richtlijnen is toegestaan. Op kantoren kan het soms, maar wat mij betreft niet in een hoogwaardige medische omgeving.” Daarmee komt Faber op wat zij een eerste premisse vindt als interieurarchitecte: onderzoek wat de klant wil uitstralen. “Al heb ik persoonlijke voorkeuren, er is heel veel mogelijk als je creatief meedenkt. Ik wil altijd eerst kennismaken en zicht krijgen op de missie
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk3.indd 7
20-10-17 15:45
praktijk
en visie van de praktijk. Daaraan moeten de atmosfeer en het interieur dienstbaar zijn.”
Tandheelkundige feeling Tandarts Erik Bijlsma, eigenaar van Bijlsma Mondzorg in Diepenheim, besloot niet zo maar tot de ingrijpende verbouwing die net in augustus is afgerond. Toen zowel zoon als dochter hadden besloten om hun toekomst als tandarts aan de praktijk te verbinden, was duidelijk dat dit familiebedrijf – Bijlsma’s echtgenote is mondhygiënist – moest uitbreiden van twee naar vier behandelkamers. Bij een vorige verbouwing had Bijlsma de tandheelkundige feeling van de aannemer een beetje gemist. Ontwerper Herman Jacobs bleek dichtbij te wonen. Hij was in staat functionele en architectonische adviezen goed te combineren met de persoonlijke wensen die passen bij Bijlsma’s visie op zijn praktijk. “Wij bouwen in de regel een langdurige band met onze patiënten op”, zegt Bijlsma. “We kletsen relatief veel met ze. Daarom vind ik dat je tot in de behandelkamer mag zien wie er werkt. Mooi en schoon is niet genoeg: de ruimtes moeten een hart hebben.” Foto’s aan de wanden – van (klein)kinderen, de fietshobby, Curaçao – brengen die persoonlijke touch aan. Tegelijkertijd heeft de praktijk met de verbouwing veel meer transparantie gekregen, door de ruime toepassing van glas, deels afgedekt met folie en blauwe watergolven: “Vroeger was het hokkeriger. Nu ademt de praktijk veel meer ruimte: je kijkt verder weg, ook al zie je niet veel meer. De gang langs de behandelruimtes loopt parallel aan een steegje. Door lange ramen is binnen nu veel meer verbonden met buiten.”
Red ceder Van buiten is het praktijkgebouw – op het glas na
- ‘ingepakt’ in verticale stroken van red ceder. Dat levert volgens Bijlsma veel positieve reacties op, ook van kinderen en pubers. “Hout ervaren mensen als gezellig, niet-industrieel, uitnodigend. Je wilt het bijna voelen. Maar dat hout doorzetten in het interieur is denk ik geen goed idee. Dan krijg je meer een lodge of blokhut dan een mondzorgpraktijk.” Wat in de wachtruimte wel zorgt voor huiselijkheid zijn kleurrijke stoffen stoelen. Om de eenheid in de praktijk te bewaren is overwogen om die ook in de nieuwe bespreekruimte neer te zetten, maar daar is op advies van de architect van afgezien. “In het hele behandeldeel is gekozen voor weliswaar kleurrijke maar plastic kuipstoeltjes. Hier zijn medische factoren, zoals de verspreiding en makkelijke verwijdering van aerosollen, doorslaggevend.”
Lean werken Vooral op zorginhoudelijk vlak heeft de verbouwing bijgedragen aan veel vernieuwing en verbetering. Dat maken de richtlijnen én apparaten die er in de loop der jaren zijn bijgekomen ook noodzakelijk, volgens Bijlsma. Zijn dochter heeft zich flink verdiept in het lean werken in de tandartspraktijk. Onder meer het gebruiken van traykasten uit de Verenigde Staten en van inserts die direct de thermodesinfector in kunnen, zorgt ervoor dat assistenten per dagdeel nog maar één keer de behandelkamer uit hoeven. Het werk in de sterilisatieruimte neemt beduidend minder tijd. Uiteindelijk is in de wachtruimte het minst veranderd. Wel is het marmoleum op de vloer vervangen door pvc. “Dat is minder gevoelig voor dameshakjes en het slijt veel minder. Maar toen we Mr. Bean na zo’n twintig jaar van het scherm haalden, gingen patiënten protesteren. Die is tot het vaste meubilair van onze mondzorgpraktijk gaan horen.”
Veiligheid, hygiëne, rust Willem Prins volgt, als sales manager bij Dental Union in Nieuwegein, de ontwikkelingen op het gebied van ontwerpen en inrichten op de voet. Die zijn volgens hem ten nauwste verbonden aan verschuivingen in de uitoefening van het vak en aan veranderende wetgeving. “Het materiaal is steeds meer ondergeschikt geraakt aan het welzijn van de mens, zowel van de patiënt als de medewerker. Veiligheid, hygiëne en rust zijn sterk bepalende factoren. Zo heeft de introductie van de aparte sterilisatieruimte de inrichting van de behandelkamer ingrijpend veranderd. Stonden vroeger de wanden rondom de behandelstoel helemaal vol kasten, in de huidige behandelruimte van gemiddeld 3,5 bij 4 meter heb je aan drie tot vijf kastjes genoeg. Al die laadjes, klepjes en
8
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk3.indd 8
20-10-17 15:45
praktijk
deurtjes brachten bovendien hygiëne-risico’s mee: je raakt ze aan met niet-schone handen. Ook het klepje naar de afvalkorf onder de wasbak bleek een bron van bacteriën – liever plaatsen we een extra kastje naast het werkblad met een uitsparing om afval handsfree te kunnen weggooien. Dat past beter bij de nieuwe richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken.”
bleek zo krasgevoelig dat het mooie er te snel vanaf ging.” Onder de toplaag zijn de meeste werkbladen van hout. Prins adviseert een watervast verlijmd multiplex. Is het niet watervast, dan kan het hout na beschadiging van de toplaag door vocht opzwellen. Het resultaat is absoluut ‘non-IGZ-proof’.
Wanden Kleinste details Prins waardeert de mindset van tandartsen: de eisen die ze zich tot in de kleinste details zelf opleggen in hun werk, gelden ook voor hun apparatuur en werkplek. “Hoe open je kasten zonder ze te contamineren? Een ‘snap-slot’ kan, zowel mechanisch als motorisch, of een tikje met de knie. Maar ook een greepje dat ze met de pincet kunnen grijpen werkt. Ik adviseer dan geen kunststof met kleurtjes te nemen, maar rvs: dat beleven we inclusief krasjes nog steeds als mooi en rein. En neem geen rechthoekige maar ronde grepen, daar kunnen je stoelen en je knieën veel beter tegen.”
Werkbladen Lades moeten inmiddels van een stofborstel zijn voorzien om aerosolen buitenboord te houden. Maar ook de toplaag van werkbladen vormt een kritische factor. HPL is volgens Prins een relatief goedkope, maar uiterst harde plastic toplaag. “Veel praktijken willen zich juist in werkbladen onderscheiden, een eigen gezicht laten zien. Met Corian kun je mooie ronde vormen maken. Maar het blijft een composiet en is dus poreus. Een druppel primer, bonding of disclosurevloeistof dringt al helemaal in het materiaal door. Ook glazen werkbladen zijn erg in geweest, met kleuren, luchtbelletjes, noem maar op. Maar glas
Een ander inspectiegevoelig item is het KEW-dossier. In dat dossier moeten alle ruimtes in je praktijk zijn doorgerekend op directe straling en reststraling. Zo kan het zijn dat je balie-assistent of bovenbuurman te veel met reststraling in aanraking komt. Dat kan volgens Prins aanpassingen nodig maken: “Plaats bijvoorbeeld röntgenapparatuur in twéé in plaats van één behandelkamer als de stralingsbelasting te hoog is. Ook kun je die ene behandelkamer KEW-proof maken met behulp van loodfolie op de wanden en/ of het plafond. Safe-board is een effectief wandmateriaal, het bevat gips inclusief een equivalent van lood en is sterk stralingsdempend. Glazen wanden zijn erg populair, ten behoeve van licht en transparantie. Maar die zijn zeker onvoldoende stralingswerend. Gecombineerd met dichte muren zijn ze zeker te gebruiken. Maar tot en met de erfgrens van je buurman moet de hele praktijk doorgerekend zijn op straling.” Ook als het om de unit of de behandelstoel gaat, is Prins’ devies altijd: weet waarom je ergens voor kiest. Een leren behandelstoel met rode stiksels oogt “wie in meinem Porsche”, Uit hygiëne-oogpunt roept het echter vragen op. Wat het meest praktisch is, hoeft niet altijd het best te passen bij je persoonlijke voorkeur. En andersom.” Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk3.indd 9
9
20-10-17 15:45
close-up (sponsored)
De aanschaf van een nieuwe b Ga voor continuïteit en bedrijfszekerheid
Een behandelunit is een vitaal onderdeel in een tandartspraktijk. Uren brengt de tandarts er aan door. Hij moet dus comfortabel kunnen werken. De unit moet ook bedrijfszeker zijn. Een niet-functionerende unit betekent geen omzet. Equipmentspecialist Erik Deckers van Henry Schein weet waar je op moet letten bij de aanschaf. Het is een nachtmerrie voor iedere praktijk. De behandelunit die uitvalt, terwijl er patiënten in de wachtkamer zitten en de dag helemaal is volgepland. Dan wil je dat de storing snel en efficiënt wordt verholpen en dat het dentaal depot er alles aan doet om dat mogelijk te maken.
Sleutelwoord
Van een behandeleenheid moet een praktijk op aan kunnen. Bedrijfszekerheid is een van de belangrijkste aspecten om bij de aanschaf van een unit rekening mee te houden, zegt Erik Deckers. Als een van de zes equipmentspecialisten bij Henry Schein is hij verantwoordelijk voor de provincies Zeeland, Brabant en Limburg. Ruim dertien jaar adviseert hij praktijken over de aanschaf van nieuwe behandeleenheden en wat daar verder bij komt kijken. Waar let je op bij de aanschaf van een nieuwe unit? Continuïteit is voor Deckers het sleutelwoord. Maak daarom de keuze voor een
Inventarisatie
De gemiddelde behandelunit gaat tien tot vijftien jaar mee. Advise-
dental depot dat betrouwbaar is en dat zijn servicedienst goed heeft
ring over de aanschaf van een nieuwe unit begint bij een goede in-
ingericht. Henry Schein heeft een landelijk netwerk van 45 mon-
ventarisatie. De eerste stap is om de wensen van de praktijk in kaart
teurs, die verspreid over het land wonen en werken en ieder een ei-
te brengen. Hoe ziet uw dagelijks werkproces eruit? Wat mist u aan
gen regio hebben. Daarnaast is er een serviceteam met technici en
uw huidige behandeleenheid? Wat vindt u belangrijk? Welke specia-
it-specialisten die telefonisch hulp op afstand bieden. Binnen een
lismes kent uw praktijk? Werken er alleen tandartsen op de unit of
halve tot een hele dag kan een monteur voorrijden als het probleem niet remote is op te lossen. De fabrikanten van de geleverde merken trainen de monteurs regelmatig en geven ondersteuning als dat nodig is. Het is ook verstandig om naar de merken zelf te kijken, zegt Deckers. Ook hier gaat het weer om betrouwbaarheid. Hij adviseert referenties van collega-praktijken te vragen die werken met het merk dat wordt overwogen. Henry Schein heeft zich bewust beperkt tot Sirona, Kavo en Anthos, drie vooraanstaande merken, die geselecteerd zijn op onder meer kwaliteit, continuïteit, training en service. Met deze merken heeft Henry Schein een wereldwijd partnership. Alle drie de merken behoren al twintig jaar of langer tot het assortiment. De equipmentspecialisten en monteurs kennen de merken dan ook door en door. Prijs moet niet het eerste criterium zijn om je keuze te maken, vindt Deckers. “De tandarts die gaat voor lowbudget moet daar heel vaak op terugkomen. Een paar keer een storing levert al snel duizenden euro inkomstenderving op, waarmee de goedkopere aanschafkosten snel teniet zijn gedaan. Zeker als een unit niet langer dan een jaar of zeven blijkt mee te gaan, wordt goedkoop al snel duurkoop.”
Henry Schein 210 x 297mm.indd 2
19-10-17 11:07
we behandelunit wellicht ook mondhygiënisten en preventie-assistenten? Wordt de unit zowel rechts- als linkshandig gebruikt? Welke modules moeten er op? Wilt u werken met een zweepunit, een parallelverstelling of met een cart? Ook de ergonomische aspecten en richtlijnen voor praktijkhygiëne komen aan bod. Alle drie de merken van Henry Schein hebben een zogenaamd instapmodel, maar daarnaast zijn er ook geavanceerdere modellen. Anthos heeft het breedste pakket waarmee alle tandheelkunde kan worden gedaan. Van dat merk is er bijvoorbeeld een unit met voorinstap, die zeer geschikt is voor oudere patiënten die wat moeilijker ter been zijn. Deckers schetst de mogelijkheden van de diverse merken, maar praat nooit naar een bepaalde unit toe. Het gaat om een juiste oplossing voor de klant. Die moet zich vrij voelen en zich rustig kunnen oriënteren, vindt hij. Deckers adviseert praktijken altijd wel te kiezen voor één merk voor alle kamers. Dat is gemakkelijk voor de uitwisseling van apparatuur en vooral ook voor hygiëne en onderhoud. Ook voor personeel is het veel gemakkelijker om met één systeem te werken.
Full service
“De behandelunit moet goed zijn, want daarmee verdient de tandarts zijn geld.”
Verbouwing, verhuizing en de start van een nieuwe praktijk zijn vaak een aanleiding tot de aanschaf van een behandeleenheid of andere apparatuur. Nu de bouw weer volop in beweging is, komen er voor tandartspraktijken ook meer panden beschikbaar. Henry Schein biedt diverse aanvullende services in dit proces. Denk aan begeleiding bij bouwvergaderingen, ruimtelijk en technisch advies voor praktijkinrichting en financieringsmogelijkheden. Bij praktijkinrichting is samenwerking met bijvoorbeeld de aannemer of architect van groot belang.
Meer informatie: Tel.: 036-5358615 E-mail: equipment@henryschein.nl
close-up (sponsored)
Kunt u de wet- en regelgeving nog volgen? Naast leveren van patiëntenzorg, moeten mondzorgpraktijken zich bewust zijn van de wet- en regelgeving rondom hun organisatie. Koppel dat met een steeds kritischer publiek en het is makkelijk te zien hoe de last van het runnen van een professionele organisatie toeneemt. Arbo en milieu
Naast de hygiënerichtlijn hebben praktijken ook te maken met Arbo en milieu wet- en reRegelmatig horen wij van praktijkhouders dat veel eisen wel erg ‘over
gelgeving. Knelpunten op Arbo
the top’ zijn. Maar is dat echt zo? Hoe zit dat bijvoorbeeld bij uw prak-
terrein liggen vaak op het ge-
tijk? Vindt u dat de hygiëne, arbo en milieurichtlijnen te ver gaan? Feit is
bied van veilig omgaan en vei-
dat de controles toenemen op het gebied van (stralings) hygiëne, hand-
lige opslag van gevaarlijke (af-
havingsbezoeken in het kader van Milieu, infectiepreventie door de IGZ
val)stoffen. Hiermee komt u
en nu ook Arbo naleving door de Arbeidsinspectie. Strikte naleving er-
dan ook op het gebied van mili-
van kunt u niet uitstellen.
euwetgeving. Er mogen geen
Waterkwaliteit
gevaarlijke (afval)stoffen in het milieu terecht komen die scha-
Neem als voorbeeld de huidige wet- en regelgeving aangaande de wa-
delijk zijn voor mens en dier.
terkwaliteit. Door de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) mondzorg
Het innemen van naaldencon-
wordt aanbevolen beheersmaatregelen vast te leggen en op te volgen
tainers en het verplicht jaarlijks reinigen van de
voor de waterkwaliteit van de tandheelkundige behandeleenheid en pe-
amalgaamafscheider(cassettes) dient uitgevoerd te worden door een
riodiek de waterkwaliteit ervan te testen om een reductie van het totaal
gecertificeerde afvalinzamelaar en verwerker.
aantal aanwezige micro-organismen, waaronder Legionella, te bereiken. In de praktijk blijkt dat er op het gebied van waterkwaliteitsbeheer nog veel te verbeteren valt. Met het grote aantal watermonsters dat door
Gemoedsrust
We begrijpen dat het runnen van een
ons wordt afgenomen blijkt dat bij veel praktijken de waterkwaliteit
succesvol bedrijf hard werken, toewijding
nog niet op orde is. Het naleven van de richtlijn geeft inzicht in uw prak-
en tijd nodig heeft. Dit heeft Stericycle
tijksituatie en met het juiste advies is het meestal afdoende om de wa-
DRS gemotiveerd om een suite van ge-
terkwaliteit op orde te krijgen. Wij zien overigens langzaam maar zeker
bruiksklare tools te ontwikkelen die u hel-
een verbetering ontstaan in de gemiddelde waterkwaliteit van de tand-
pen voldoen aan uw compliance-verplich-
heelkundige behandeleenheden.
tingen, zodat u op uw klanten kunt
Hygiëne
voor uw bedrijf door een aantal van de complexiteiten van het beheer
richten. De MCS consultancy diensten kunnen een echt verschil maken
Het schoonmaken en schoonhouden van de praktijk is vastgelegd in de
van infectiepreventie en zorgwetgevingen te vereenvoudigen. Wij bie-
richtlijnen voor tandartspraktijken. Kiest u bijvoorbeeld voor een extern
den deskundige referentietools aan; managementgidsen, beleid, proce-
schoonmaakbedrijf, dan dient u er zorg voor te dragen dat zij volgens
dures, checklists en trainingshulpmiddelen, op maat voor uw bedrijf.
het schoonmaakprotocol werken. De richtlijn schrijft tevens voor dat u het schoonmaakproces regelmatig dient te evalueren.
Stralingshygiëne
Stericycle DRS biedt een compleet assortiment afval-, consultancy- en werkplekbeveiligingsdiensten die speciaal zijn ontworpen om aan de unieke behoeften van uw tandheelkundige praktijk(en) te voldoen. Of u
Een groot aantal mondzorgpraktijken krijgt bezoek van IGZ om te beoor-
nu één of meerdere stoelen gebruikt, onze tandheelkundige diensten
delen of de praktijk voldoet aan de normen om röntgenopnamen te mo-
helpen u bij het beheren en verminderen van uw afval en bij het om-
gen maken. Uit onze eigen praktijkonderzoek ervaring blijkt dat nog
gaan met complexe wetgeving, waardoor u tijd kunt maken om zich op
veel praktijken geen actuele of complete KEW-dossiers hebben. De be-
de patiëntzorg te concentreren.
langrijkste afwijkingen die wij aantreffen zijn: geen actuele en getoetste stralingsrisico berekening en evaluatie. Geen acceptatierapporten en
Neem contact met ons op om te weten te komen hoe onze consultants u
actuele onderhoudsrapporten van de toestellen. Geen actueel jaarver-
en uw praktijk kunnen helpen.
slag of certificaat jaarlijkse toetsing. Omdat wij begrijpen dat voor de meeste praktijkhouders het beheer van het KEW-dossier eerder een last
www.drs.nl
dan een lust is willen wij dit graag voor u uit handen nemen.
085 - 4010893
Dental Recycling Services 210 x 297mm.indd 1
20-10-17 13:50
achtergrond
Met het oog op de hygiëne
Waterkwaliteit is een topissue Of je nieuw bouwt of verbouwt, geen praktijk zal het doen zonder de professionele inbreng van een architect of ontwerpafdeling van een dental depot. Wat zijn de speerpunten van E-dental als het om hygiëne gaat? TEKST: KEES ADOLFSEN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
R
ichard Leenheer is de verbindende schakel tussen het Alblasserdamse dental depot E-Dental en de gelieerde bouwonderneming E-Build. Beide zijn gehuisvest in hetzelfde pand, de medewerkers zitten door elkaar heen. Dat komt volgens Leenheer de klant ten goede: ook als het over hygiëne gaat kunnen problemen nauw samenhangen. “Als je water te veel bacteriën bevat, kun je je behandelunits controleren. Maar het kan ook zijn dat de koud- en warmwaterleidingen al vanuit de bouw te dicht bij elkaar liggen. Zoiets al tijdens de bouw voorkomen kan veel tijd en geld schelen.” Waterkwaliteit is, zeker sinds de aanscherping van de Richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktiken,in 2016, een topissue in de tandartspraktijk. Er wordt actief op gecontroleerd, het maken van samples is verplicht. E-Dental biedt daarom een centraal waterbehandelingssysteem aan. Dat zorgt per gebruiker/ gebruikt apparaat voor de juiste watertoevoer, legt Leenheer uit: “De behandel-unit krijgt gedemineraliseerd én gedecontamineerd water. Dat verlengt de levensduur van de unit en het brengt de instrumentwaterkwaliteit ook onder de vereiste bacterienorm. En dat zonder veel omkijken, omdat het systeem is voorzien van een waarschuwingssysteem – een groot voordeel ten opzichte van het vaak gehanteerde flessensysteem. Dat is niet alleen arbeidsintensief, maar laat ook risico’s op vergeten of vergissen open. Het water naar de thermodesinfector en autoclaaf hoeft alleen gedemineraliseerd te zijn - die koken het zelf.” Het systeem vraagt wel om aparte leidingen, maar dan heb je ook een hoogkwalitatieve en toekomstbestendige watertoevoervoorziening.
De behandelunit krijgt gedemineraliseerd én gedecontamineerd water.
Méér dan de regels Leenheer vindt het vanzelfsprekend dat hij als adviseur en leverancier de continu veranderende regels scherper in het vizier houdt dan de praktijkhouder zelf. “Voordat de nieuwe regels er zijn, kennen wij ze meestal al. Alleen dan kun je adequaat adviseren.” Natuurlijk is voldoen aan de regels het uitgangspunt. Maar veel praktijken ambiëren meer dan dat. Als voorbeelden van ‘beter dan de basis’ noemt Leenheer ook het gebruik van anti-bacteriële verven. “Dit zijn latex-varianten die een bacteriedodende werking hebben. Inmiddels zijn er ook vloermaterialen die actief bacteriën doden. Als het de kosten onnodig opdrijft kies je daar niet voor. Maar nu dat niet het geval blijkt, zien wij steeds meer klanten kiezen voor producten met deze hygiëne-meerwaarde.”
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_achtergrond.indd 13
20-10-17 14:34
close-up (sponsored)
Tien Valkuilen bij praktijkontwerp en inrichting
drukwerk en personeelszaken etc. We zien vaak dat (jonge) mensen te veel hooi op hun vork nemen waardoor zij minder in de praktijk werken, maar wat ook een zware aanslag kan zijn op je privé leven. Waak hier voor!
7 Alle know how bij een partij! We zien vaak dat partijen aangeven dat zij alle aspecten beheersen. Ik zelf denk dat het onmogelijk is. Wij hebben als specialistische architect van veel zaken verstand, maar toch werken we ook vaak samen met externe specialisten. Te denken valt aan specialistisch makelaars, fiscalisten, juridisch ad-
1 Begin op tijd
viseurs op het gebied van ruimtelijke omgeving. Maar ook op het gebied van
Wij zien vaak dat men pas belt als er een pand gehuurd of gekocht is. Het is
verlichting, interieur en terreininrichting. Voor een optimaal resultaat advi-
dan vaak niet meer mogelijk om goede afspraken te maken met verhuurder
seer ik specialisten op belangrijke onderdelen in te schakelen.
en/of verkoper. Juist in de fase van de zoektocht naar een goed pand, of de mogelijkheden van een bestaand pand te beoordelen, is het zaak direct een goede adviseur in te schakelen. Er kan direct gekeken worden naar mogelijkheden die het bestemmingsplan bieden, met alle vrijstellingen, wijzigingen, ontheffingen, vergunningsvrij, bouwkundige staat, eigendomsverhoudingen, kadastrale gegevens programma van eisen en kosten.
2 Vergunningsvrij ≠regelvrij Vaak wordt er door diverse marktpartijen aangegeven dat het vergunningsvrij is. Een verkopend makelaar of aannemer kan hier belang bij hebben. Vergunningsvrij is zeker niet altijd regelvrij. Te denken valt aan eisen met betrekking tot vluchtwegen, daglicht, ventilatie, constructie, bestemmingswijziging, milieu en parkeren. Let er op dat alle ingrepen die gedaan worden geheel aan het bouwbesluit, brandweereisen, plaatselijke verordeningen, constructieve eisen dienen te voldoen. Een opdrachtgever is uiteindelijk de-
8 Een praktijk is een praktijk
gene die verantwoordelijk is voor hetgeen uitgevoerd wordt. Vergewis u dus
Een grote misvatting die ik regelmatig tegenkom. Verwacht niet dat iemand
dat u aan alle regels voldoet.
tegen u kan zeggen hoe het moet worden. Iedereen is anders, iedereen heeft zijn eigen voorkeuren. Geen praktijk is hetzelfde. Geen pand is hetzelfde. De
3 Voldoet u aan de richtlijnen?
uitgangspunten, randvoorwaarden, mensen die er werken, patiënten, alles
Bij de inrichting van een praktijk komt natuurlijk veel kijken. Zo zijn er de
speelt een rol om te komen tot een voor u optimale praktijkinrichting. U
IGZ richtlijnen, de KEW richtlijnen, de richtlijnen met betrekking tot de wa-
dient dus na te denken over wat u wilt en vooral ook hoe u wilt werken en
terhuishouding en legionella. Er zijn echter nog veel meer richtlijnen, te
wat u wilt uitstralen. Wat is voor u belangrijk.
denken valt aan brandweereisen, bouwbesluit (ventilatie, daglicht) ,Arbo en bestemmingsplan. Zorg dat u een partij heeft die alle richtlijnen integraal
9 Kosten tijdens gebruik
voor u beoordeeld en in een plan verwerkt.
Mensen zitten vaak gebonden aan een budget. Dat is begrijpelijk en daar wordt streng op toegezien. Het is wel zaak om te investeren in de toekomst.
4 De Slager keurt zijn eigen vlees
Heeft u wel eens gerekend aan de kosten voor de komende 20 jaar? Bij een
Het lijkt zo fijn, één partij die alles voor u regelt. U betaalt bij één loket en
goed ontwerp voor de inrichting van uw praktijk wordt hier over nagedacht.
bent overal vanaf. De vraag is natuurlijk of dat zo is. Wie keurt de partij die u
Energiegebruik, kosten van groot onderhoud, vervangingskosten en onder-
betaalt? Wie controleert de uitvoerende partijen? Wie komt er op voor uw be-
houdscontracten. Met de juiste keuzes bespaart u in de loop van de tijd veel
lang? Zorg daarom altijd voor onafhankelijk advies.
geld. Wellicht dat u die hele gave tafel in de wachtkamer over een paar jaar kunt aanschaffen.
5 Schoenmaker blijf bij uw leest Voor een heerlijk broodje gezond ga ik het best naar een broodjeszaak en
10 Een goede praktijk is het logische resultaat van de juiste afwegingen
niet naar de groenteboer, die ze ook maakt, ‘omdat er zoveel vraag naar is’.
Er is echter een afweging die ik u wil meegeven, die niet altijd logisch is. U
Een implantoloog is geen orthodontist. Een mondhygiënist is geen parodon-
verblijft heel wat uren in de praktijk. Het gaat ook om uw werkplezier, en dat
toloog. Een aannemer is geen architect. Een dental depot is geen installateur.
van uw medewerkers. Niet te vergeten de beleving van de patiënten. Een
Een architect is geen interieurbouwer. Een interieurbouwer is geen verlich-
praktijk mag dus ook het resultaat zijn van uw wensen, hoe onlogisch ook!
tingsexpert.
Een ecologisch gebouw, een sterrenhemel, een aquarium, fotowanden van uw mooiste vakantie avonturen, mooi uitzicht op de stad of juist een park!
6 Tijd is geld
Denk goed na waar u blij van wordt en ga daarvoor! Het zal u veel opleveren!
Vaak wordt er in het kader van de kosten besloten om een aantal zaken zelf ter hand te nemen. Wees u bewust van het feit dat uw tijd letterlijk en fi-
Gijs-Jan van der Schoot
guurlijk geld waard is. Er zijn naast werkzaamheden die met praktijkinrich-
Van der Schoot Architecten B.V.
ting gepaard gaan vaak nog veel meer zaken die geregeld moeten worden. Te
BNA Schijndel
denken valt aan website, accountants, gesprekken met banken, reclame,
www.VanderSchootArchitecten.nl
Van der Schoot 210 x 297mm.indd 1
VAN DER SCHOOT
ARCHITECTEN
bv BNA SCHIJNDEL
20-10-17 13:45
regelgeving
Afval in de tandartspraktijk Iedere tandartspraktijk produceert verschillende soorten afval. Maar hoe moet precies met welke soort afval worden omgegaan? Het Nt zet het op een rij.
N
et als ieder huishouden heeft ook iedere tandartspraktijk afvalstromen. Deels zijn dat dezelfde – onder meer glas, PMD (plastic, metalen verpakkingen en drankenkartons) en papier – die ook op dezelfde manier worden verzameld – mits de veiligheid van patiënten en medewerkers is gewaarborgd. Maar tandartspraktijken hebben uiteraard ook compleet andersoortig afval, waarvoor meestal eigen spelregels gelden met betrekking tot het verzamelen, bewaren en afvoeren:
Met bloed vermengd afval. Als dit afkomstig is uit een ziekenhuissetting wordt het beschouwd als afval met een potentieel infectierisico. Het wordt dan ook verbrand. Echter, dit geldt niet voor de tandartspraktijk. De meeste patiënten die de tandarts bezoeken zijn in potentie gezond, dus wordt dit afval als niet-risicovol beschouwd en mag het als huishoudelijk afval worden afgevoerd, in een goed gesloten plastic zak. Er is echter een uitzondering: de zeer grote tandartspraktijken. Hiervoor geldt in principe dat zij door de omvang van het patiëntenbestand het risico dat een patiënt een besmettelijke ziekte zou kunnen hebben niet goed kunnen inschatten, terwijl ook niet kan worden gesteld dat dit verwaarloosbaar klein is. Heel grote praktijken moeten met bloed verontreinigd afval dan ook afvoeren als risicoafval en zijn er voor verantwoordelijk dat dit wordt verbrand. Overigens moet de kanttekening worden gemaakt dat niet is vastgelegd wanneer een praktijk een heel grote praktijk is.
behandeld en is bloed van gezonde mensen geen infectieus afval. Ook al omdat in Nederland de waterzuivering van hoog niveau is, is directe afvoer via de afzuigslangen in het riool de meest veilige methode.
Klein gevaarlijk afval Deze categorie bevat onder andere amalgaamafval, chemisch afval en gebruikte naalden en ander scherp afval. Op grond van de Regeling Scheiden en gescheiden houden van gevaarlijke afvalstoffen moeten deze gescheiden worden gehouden van andere afvalstoffen. Naalden en scherp afval moeten worden bewaard in een afgesloten naaldencontainer. Verder moeten amalgaamafscheiders minstens één keer per jaar worden geleegd en onderhouden. Kleine praktijken moeten klein gevaarlijk afval als chemisch afval aanbieden. Eigenaren van zeer grote praktijken dienen afspraken te maken voor het inzamelen van klein gevaarlijk afval. Zij moeten hiervoor een erkende inzamelaar inschakelen. Deze staan op de landelijke VIHB-lijst.
Chemisch afval
Met bloed vermengde spoelvloeistof
Hieronder worden onder meer kwikresten (amalgaam), fixeer, ontwikkelaar, loodfolie, filmnegatieven, vloeistoffen uit galvanobaden en rest- of lege verpakkingen van producten met gevaarlijke stoffen verstaan. Ondernemers – en dus ook tandartsen – moeten volgens de wet kunnen aantonen hoe zij zich van hun chemisch afval hebben ontdaan. Dat kan aan de hand van een afgiftebewijs dat alleen door erkende inzamelaars wordt verstrekt. Een gemeentelijk depot of apotheek verstrekt geen afgiftebewijzen.
Als met bloed vermengde spoelvloeistof apart zou moeten worden verzameld en afgevoerd, leidt dit tot extra besmettingsrisico in vergelijking met gewoon afvoeren via het riool. Bovendien worden, wederom, in de tandartspraktijk met name gezonde mensen
Meer informatie: www.knmt.nl/infectiepreventie. Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_kort1.indd 15
20-10-17 15:53
The Experts in Dental Services
Wist u dat er een alternatief is voor de milieubox? rd? Geïnteressee 119! 70 8 -6 0 2 0 el B soonlijk voor een per praktijk w u consult in
Think different! U als tandarts heeft een keuze om het op een andere manier te regelen. www.medentex.nl
ROODENT® HYGIËNEPROTOCOL Een hygiëneprotocol in een paar muisklikken! Bespaar vele uren schrijftijd U heeft in korte tijd een protocol dat compleet is er goed uitziet specifiek is voor úw praktijk én……voldoet aan de nieuwste WIP-richtlijnen! éénmalige aanschaf (dus géén abonnement)
Met Roodent® ziet u geen stap over het hoofd! Download het demo-programma óf vraag een gratis CD-Rom aan RooDent is een product van Roovos Organisatieontwikkeling www.roodent.nl info@roodent.nl 020 - 3306184
achtergrond
Met het oog op de hygiëne
Routing van extra kleuren voorzien Of je nieuw bouwt of verbouwt, geen praktijk zal het doen zonder de professionele inbreng van een architect of ontwerpafdeling van een dental depot. Wat zijn de speerpunten van Cornelissen Praktijkinrichting als het om hygiëne gaat? TEKST: KEES ADOLFSEN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
C
ornelissen Praktijkinrichting, het bedrijf van Arno Cornelissen, ontwerpt en realiseert al 27 jaar praktijkinrichtingen voor onder meer huisartsen, tandartsen en apotheken. Ook hield hij toezicht op de verbouwing van UMC Nijmegen. Voor de tandartspraktijk benadrukt Cornelissen het belang van een heldere en veilige manier van werken voor de assistenten. Dat kan het best ondersteund worden door een effectief gebruik van kleuren. “Natuurlijk, rood en groen voor vies en schoon zien we overal. Maar in de loop- en handelingsroute van de assistenten zitten nog meer etappes. Extra kleuren maken dat op een makkelijke manier duidelijk en helpen vergissingen en ongelukjes voorkomen.” Cornelissen hanteert grijs voor wat nog de thermodesinfector in moet. Geel en blauw zijn de (vanuit Duitsland) overgenomen kleuren voor wat nog gecontroleerd moet worden na reiniging, zoals de holle instrumenten. Wordt het geen bonte kermis zo? “Nee, we brengen die kleuren aan met goed zichtbare maar subtiele kaders. En ja, veel tandartsen vinden het maar gedoe allemaal. Maar het zijn de assistenten die qua logistiek en hygiëne in de praktijk voor de correcte uitvoering zorg dragen. Gezien de achtduizend prikaccidenten jaarlijks is het zinvol hun werk nog beter te ondersteunen.”
gelegd. “Het geeft iedereen extra duidelijkheid door die verschillende behandelingen – een endo of kroon bijvoorbeeld - een eigen kleur te geven. Één blik op de doorgeefkast tussen de gang en de behandelruimte maakt duidelijk of alles klaar staat voor de behandeling van de volgende patiënt. In de digitale agenda kun je bovendien dezelfde kleurblokken hanteren, zodat zonder veel tekst en uitleg voor iedereen in de praktijk duidelijk is wat er op het programma staat.” Cornelissen werkt vanaf 2009 met eigen SMARTkasten om deze met kleuren ondersteunde manier van werken te ondersteunen. Zijn claim is dat je met dezelfde inspanning en zonder stress zo drie patiënten méér per dag kunt inplannen, dan wel jezelf wat meer vrije tijd kunt bezorgen.
Extra duidelijkheid Niet alleen de routing wordt van extra kleuren voorzien. In veel praktijken worden inmiddels alle behandelingen buiten de behandelruimte voorbereid: alles wordt vanuit kasten op tubs of normtrays klaar-
Alles wordt op normtrays klaargelegd. Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_achtergrond.indd 17
20-10-17 14:34
praktijk
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk2.indd 18
20-10-17 14:51
praktijk
Hygiëneregels voor praktijkinrichting
Geen planten, stoffen bank of kunstwerk De KNMT-richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken is en blijft de belangrijkste leidraad op het gebied van hygiëne in de tandartspraktijk. Hoewel de richtlijn een zo volledig mogelijk overzicht geeft, is er echter altijd ruimte voor interpretatie. Hoe kijkt de inspectie aan tegen hygiëneregels met betrekking tot de inrichting? En welke regels en wetten zijn er eigenlijk nog meer? TEKST: ANNE DOELMAN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
H
oe voorkom je kruisbesmetting? Dat is eigenlijk waar infectiepreventie om draait: het voorkomen van besmetting van patiënt op patiënt, van medewerker op patiënt of van patiënt op medewerker. Daar zijn allerlei regels en richtlijnen voor – met de hernieuwde KNMT-richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken voorop. Volgens Ed Kolsteeg, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Groothandelaren in de Tandheelkundige branche (VGT), begint alles met weten wat je doet en waarom. “Je kunt wel alle juiste apparatuur, omvangrijke protocollen en een nette inrichting hebben, maar als je tussen de behandelingen door met je handschoen aan je hoofd krabt, dan heb je het niet goed begrepen.” Er is een hoop verbeterd op het gebied van hygiëne in de tandartspraktijk, zegt hij, maar het creëren van schijnveiligheid blijft een grote valkuil.
Dichte kasten In de richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken zijn, om zo veilig mogelijk werken te bevor-
deren, de zaken nauwkeurig beschreven. In de richtlijn wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen kritische ruimten (behandelruimte en ruimte waar instrumenten worden gereinigd en gedesinfecteerd) en niet-kritische (openbare) ruimten (entree, gang, kantoor, wachtkamer, toiletten). De eisen aan de inrichting in de kritische ruimten zijn in de richtlijn vrij precies omschreven. Zo moeten kritische ruimten worden voorzien van dichte kasten, om schoon en steriel instrumentarium schoon, droog en stofvrij te kunnen opbergen. De aanwezigheid van dieren en planten is in de kritische ruimte niet toegestaan, meldt de richtlijn. Voor hulphonden kan een uitzondering worden gemaakt. In de kritische ruimte mogen geen consumpties worden genuttigd en geen voorraden of tandtechnische werkstukken worden opgeslagen. Maar dan blijft er nog een grijs gebied over. Mag je bijvoorbeeld een ventilator gebruiken in de kritische ruimten? Mag er een stoffen bank staan? Een kunstwerk, of een schilderij aan de muur? De Inspectie voor Gezondheid en Jeugd (IGJ, voorInrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk2.indd 19
20-10-17 14:51
praktijk
“Als het rommelig en vies is voor de balie, geldt dat veelal ook voor de rest van de praktijk”
heen de Inspectie voor de Gezondheidszorg) verwijst naar de richtlijn: “In de kritische ruimte staat alleen meubilair dat voor de functie van de ruimte noodzakelijk is. Vloeren en meubilair zijn zoveel mogelijk glad en goed te reinigen.” Een computer voor de patiëntenadministratie of dossiers is wel toegestaan mits het toetsenbord glad en goed te reinigen is, aldus de IGJ.
Rommelig Over inrichting van de niet-kritische ruimten wordt weinig in de richtlijn vermeld, behalve dat deze wekelijks gereinigd moeten worden en het sanitair dagelijks. Gevraagd naar eisen voor bijvoorbeeld de wachtkamer, zegt de Inspectie dat hier inderdaad weinig over is opgenomen in de richtlijn, maar: “Dit is natuurlijk wel de toegang tot de zorg en ook het visitekaartje van de mondzorgpraktijk. De inspectie heeft de ervaring dat als het rommelig en vies is voor de balie, dat veelal ook voor de rest van de praktijk het geval is.” Regels voor materiaalgebruik zijn er eigenlijk niet, behalve dat het materiaal goed reinigbaar moet zijn. Mag hout gebruikt worden? Een granieten aanrechtblad? “Het gaat te ver om van alle materialen te benoemen welke wel of niet mogen worden gebruikt”, laat de Inspectie weten. ‘’Dat is ook afhankelijk van de ruimte. Materialen dienen goed afneembaar te zijn en bestand te zijn tegen de toegepaste reiniging en desinfectiemiddelen. Poreuze materialen in de kritische ruimte – werkoppervlakte en spatzone – kunnen niet adequaat worden gereinigd dan wel gedesinfecteerd en deze zijn dan ook niet toegestaan.”
20
Goede zorg De IGJ laat weten de richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken als randvoorwaarde voor goede zorg te hanteren. Andere wetgeving waar de Inspectie zich op baseert, zijn de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) en de Wet op de medische hulpmiddelen (Wmh), aldus de woordvoerder. De Wkkgz is opgezet voor goede – en dus ook veilige – zorg. Deze wet eist van werkgevers bijvoorbeeld dat deze een systeem voor veilig melden van incidenten hebben en dat ze het functioneren van zorgverleners voor indiensttreding controleren. Daarnaast moeten werkgevers bij de IGJ melden als ze een zorgverleners ontslaan wegens ernstig disfunctioneren. De Wet op de medische hulpmiddelen bepaalt dat elk medisch hulpmiddel moet voldoen aan Europese veiligheidsnormen. Met medisch hulpmiddel wordt in de tandheelkunde een instrument, toestel, apparaat, stof, software, hulpstuk of ander artikel dat door de fabrikant bestemd is voor toepassing bij mensen, bedoeld. Een ruim begrip dus. De Wmh vereist dat alle medische hulpmiddelen voorzien zijn van een CE-markering. Dat toont aan dat het hulpmiddel voldoet aan de meest essentiële eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Voor de volledigheid kan ook de Arbowet nog genoemd worden, ook al verwijst de Inspectie daar niet specifiek naar. Deze wet bepaalt dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van personeel. Zo moet eens per vijf jaar een RisicoInventarisatie & Evaluatie (RI&E) worden uitgevoerd, met daarin onder meer aandacht voor fysieke belasting en werkdruk, bedrijfshulpverlening, brandveiligheid / nooduitgang, eerste hulp, vaccinatie Hepatitis B en prikaccidenten. De Arbowet is deels in de richtlijn Infectiepreventie opgenomen. De Inspectie vindt het erg belangrijk dat elke tandartsbehandeling eigen protocollen heeft op het gebied van hygiëne en infectiepreventie. “Indien hieraan niet wordt voldaan zal de Inspectie passende maatregelen treffen”, aldus de IGJ. De inspectie hanteert hierbij de richtlijn, waarin protocollen worden gevraagd op het gebied van accidenteel bloedcontact, schoonmaak, reiniging en desinfectie van instrumentarium en beheersmaatregelen voor waterkwaliteit van de unit. Zulke protocollen verschillen per praktijk, benadrukt Kolsteeg. “Een ‘modelprotocol’ bestaat niet. Iedere praktijk heeft een andere systematiek, routing, aantal
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk2.indd 20
20-10-17 14:51
praktijk
werknemers, instrumenten, apparatuur enzovoorts.” Een uitgebreid protocol is wel altijd beter, denkt hij. “In een uitgebreid protocol zijn de beschreven situaties niet voor discussie vatbaar en voor iedereen duidelijk. Goede kwaliteitszorg is: ‘doe wat je zegt en zeg wat je doet’.”
Herdershond Alle goede bedoelingen ten spijt: toch zijn er zaken die nog regelmatig misgaan, zegt Kolsteeg. Zo ziet hij dat desinfecterende middelen met regelmaat verkeerd worden gebruikt. Een desinfecterend middel dat bedoeld is voor instrumentarium gebruiken voor oppervlakten heeft bijvoorbeeld geen zin. Ook de inwerkingstijd is van belang, en de mengverhouding. Kolsteeg: “Je moet precies weten wat de mengverhouding is. Op gevoel een scheutje in een bak water gooien, dat werkt niet.” Ook met het wisselen van hand- en hoekstukken wordt wel eens te laconiek omgegaan, zegt Kolsteeg. “Terwijl dit net zo gevaarlijk is als werken met een vuile injectienaald: er zit ook bloed en speeksel van de vorige patiënt aan.” Een derde risicofactor is het gebruik van handschoenen. Kolsteeg’s tip: blijf met handschoenen aan in een cirkel van één meter rond de patiënt. Ga je daaruit? Wissel dan van handschoenen. “Als je bijvoorbeeld met vuile handschoenen aan in een la gaat rommelen, heb je een enorm risico op kruisbesmetting.” Maar gelukkig is er vooral veel verbeterd op het gebied van hygiëne in mondzorgpraktijken, zegt de VGT-secretaris. De huidige autoclaven zijn allemaal B-klasse. Dat wil zeggen dat deze autoclaven verpakt en vacuüm steriliseren, wat een beter eindresultaat geeft. Ook het gebruikmaken van aparte hand- en hoekstukreinigers juicht Kolsteeg toe. Daarnaast zijn de units veel gladder geworden. Stoffen unitslangen behoren gelukkig tot het verleden. En de praktijk die ooit gesloten werd omdat de herdershond van de tandarts lekker in de hoek van de behandelkamer lag; dat valt anno 2017 eigenlijk niet meer in te denken.
Regels en wetten voor hygiëne in de tandartspraktijk • Richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken (2016) Doel: het minimaliseren van het risico op infecties bij de patiënten die in een mondzorgpraktijk worden behandeld en minimaliseren van het risico van medewerkers op het oplopen van een infectie tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden. De richtlijn sluit aan op WIP-richtlijnen, de relevante NEN-normen, de landelijke Richtlijn Preventie transmissie van hepatitis B van medisch personeel naar patiënten uit 2012, de Arborichtlijnen en de NHG-standaard Bacteriële huidinfecties. • Wet op de medische hulpmiddelen (Wmh, 1970) Doel: het beschermen van patiënten en gebruikers met betrekking tot de veiligheid van medische hulpmiddelen. Deze wet moet het gebruik van onveilige hulpmiddelen binnen de zorg voorkomen. • Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz, 2016) Doel: openheid over klachten en ongewenste gebeurtenissen en ervan leren, om zo gezamenlijk de zorg te verbeteren. In de Wkkgz heeft de overheid wettelijk vastgelegd wat goede zorg precies inhoudt en wat er moet gebeuren als mensen een klacht hebben over de zorg. • Arbowetgeving (1998, gewijzigd in 2017) Doel: ongevallen en ziekten, veroorzaakt door het werk, voorkomen. De Arbeidsomstandighedenwet (of: Arbowet) bevat regels voor werkgevers en werknemers om de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van werknemers en zelfstandig ondernemers te bevorderen.
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk2.indd 21
20-10-17 14:51
Is uw waterkwaliteit al op orde? Dental WaterTest kan u helpen!
ontzorgt
‘Dental Watertest doet meer dan alleen water testen. Het persoonlijke contact en meedenken vinden wij een mooie toegevoegde waarde van Dental Watertest.’ Office Manager Anja van Vliet : Mijn Tandarts, Heemskerk
protocol op maat
DENTAL WATER TEST
all-in-one tarief
Neem contact met ons op Telefoon: 0183 - 51 04 52 Mail: info@dentalwatertest.nl www.dentalwatertest.nl
DRS Dental Milieubox DRS Dental Services
Wij beschermen wat voor u belangrijk is
Stericycle is al meer dan 30 jaar een vertrouwde partner voor tandheelkundige praktijken. Of u nu S afvalinzameling net begint of een gevestigde praktijk heeft met meerdere locaties, wij bieden de oplossingen en waarde die u nodig heeft. Zodat u zich kan concentreren op het verzorgen van uw patienten.
wet- en regelgeving
Wateranalyse
Elke organisatie moet vandaag de dag voldoen aan steeds strengere regelgevingen en kwaiteitscontroles. Grote of kleine bedrijven kunnen het niet altijd zelf doen. Zij zoeken Stericycle om hen te helpen. Wij hebben de expertise en passie om veel gecompliceerde diensten over te nemen en uiteindelijk hun bedrijf beter te maken.
KEW dossier
Stoffenregister Cursussen
Ontdek het Stericycle verschil: • Zorg voor een veilige en totale afvalverwijdering door onze milieubox met daarin opvangsystemen voor diverse gevaarlijke afvalstromen. • Ontmoet de uitdagingen van de wetgevingen en zorgplicht op het gebied van hygiëne, Arbo en milieu met onze consultancy dienst MCS. • Krijg een goed beeld van de waterkwaliteit in uw praktijk door onze DRS Waterzorg en zorg dat u voldoet aan de huidige wet- en regelgevingen. • Zorg dat u volledig bent voorbereid op de komende Europese privacywetgeving (AVG). Met onze beveiligde werkplekoplossingen van Shred-it zijn de gegevens van uw klanten, medewerkers en praktijk beschermt, zodat u klaar bent voor de controles die starten vanaf 25 mei 2018. • Geniet van de meest betrouwbare service van ’s werelds marktleider. • Bespaar geld door het combineren van alle diensten die u nodig heeft, zoals afvalverwijdering, documentvernietiging en consultancy.
Ontdek hoe wij ú kunnen helpen om uw praktijk te beschermen via drs.nl en shredit.nl.
n op het gebied van veiligheid, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord De tandheelkundige bedrijfsvoering is veranderd. Tandartspraktijken ontwikkelen zich tot an nog steeds hoog in het vaandel. Al 30 jaar loopt DRS voorop als het gaat om professionele bedrijven met alle wet- en regelgeving die daar bij hoort. Ook de markt is n de afvalberg. Zo worden alle emballages die voor hergebruik geschikt zijn, veranderd. Afvalstromen zijn niet meer gelijk aan die van 30 jaar geleden en de praktijken en zit onze kennisbank digitaal in de cloud. De watermonsternamen worden in de mondzorg worden tegenwoordig bezocht door maar liefst 4 inspecteurs (Gemeente, ineerd met de inzameling van het tandheelkundig afval. Uw lege cartridges en DB Zuidbroek, T. +31 IGZ, Waterschap). Industrieweg 4, 9636 598Arbo 453 & 338, F. +31 598 453 588, info@drs.nl, www.drs.nl wij aan Stichting Aap. de praktijken in de mondzorg op professionele wijze op alle gebieden van de DRS verandert mee met de behoeften in de mondzorg. Recycling x 135mm.indd 1 RI&E. DRS 17-10-17 14:27 nu gaat om veiligheid in deDental praktijk of eenServices plan van177 aanpak inzake de Zo combineert zij de inzameling van tandheelkundig afval gebieden specialisten in huis die u volledig kunnen ontzorgen. Meer informatie? met het nemen van watermonsters. Daarnaast voorziet nl. zij in de kennisbehoefte ten aanzien van de zorgplicht inzake Milieu, ARBO en Hygiëne. Enerzijds door het
regelgeving
Reiniging en desinfectie Een belangrijke en zeker niet te onderschatten klus in de tandartspraktijk is schoonmaken. Niet altijd het leukste werk, maar iedereen zal het er over eens zijn dat het er nu eenmaal bijhoort. Wat zeggen de regels erover?
B
ij reiniging en desinfectie van oppervlakken en ruimten in de tandartspraktijk wordt, om te beginnen, zoveel mogelijk gebruik gemaakt van wegwerpmaterialen. Waar dat niet het geval is, moet het materiaal na de werkzaamheden op de juiste manier worden gereinigd, waar nodig gedesinfecteerd, en gedroogd en opgeruimd. Dat voorkomt dat met vuile materialen wordt gereinigd waardoor vuil en micro-organismen worden verspreid in plaats van verwijderd. Verder worden de ruimten in een tandartspraktijk onderscheiden in kritische en niet-kritische ruimten. De eerste zijn de behandelruimten en ruimten voor reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium en materialen. Hier wordt gewerkt met patiënten, patiëntenmateriaal en met vuil en schoon instrumentarium. De niet-kritische ruimten zijn de toiletten, eetruimte, entree, gang, kantoor en wachtkamer.
Desinfectie Wat de behandelstoel betreft, daarvan moeten de knoppen van de hoofdsteun na iedere behandeling worden gedesinfecteerd. Immers, de stand daarvan moet voor waarschijnlijk iedere patiënt worden aangepast, waarbij de knoppen met de handschoenen worden aangeraakt. Een alternatief is bij iedere patiënt een schone wegwerphoes voor de hoofdsteun te gebruiken. Ook andere contactpunten - zoals toetsenbord, en röntgenapparatuur - moeten na iedere behandeling worden gedesinfecteerd. De bekleding van de behandelstoel moet na iedere patiënt worden gereinigd – indien er vuil zichtbaar is – en gedesinfecteerd. Dit conform de richtlijnen van de fabrikant. Het spittoon wordt na iedere patiënt ruim met water doorgespoeld. Wanneer er vuil zichtbaar is wordt dit verwijderd en wordt de spittoon gereinigd met een tissue met water en een detergens. De micromotoren en meerfunctiespuit moeten na iedre patiënt worden doorgespoeld.
Contact In kritische ruimten kunnen micro-organismen van de patiënt via contact of aerosolen terechtkomen op werkbladen, apparatuur en materialen. Overdracht ervan wordt voorkomen door, na elke behandeling, alle oppervlakken die mogelijk zijn aangeraakt of die in contact zijn gekomen met gecontamineerd instrumentarium te desinfecte-ren. Wanneer deze oppervlakken zichtbaar vuil zijn, moeten ze eerst worden gereinigd. Moeilijk te desinfecteren apparatuur of materialen kunnen worden voorzien van sleeves. Desinfecteer ook voor elke behandeling alle oppervlakken van werkbladen waarop schoon of steriel instrumentarium wordt klaargelegd. Vergeet ook niet de afzuigslang van de unit na iedere behandeling kort met schoon water door te spoelen. Aan het eind van de dag wordt deze slang gereinigd door er lauw water met daarin een detergens of desinfectans in op te zuigen. Wanneer het zeefje en de amalgaamafscheider worden gereinigd, moeten stevige wegwerphandshoenen worden gedragen.
Protocol Voor het schoonmaken van vloeren, meubilair en sanitair kan volstaan worden met reiniging. Verwijder eerst zichtbaar vuil en wis daarna vloeren en oppervlakken. Werk van schoon naar vuil en van kritische naar niet-kritische ruimten. Reiniging én desinfectie van meubilair is nodig als er sprake is van verontreiniging met bloed. Niet-kritische ruimten moeten minimaal een keer per week worden schoongemaakt, sanitair minimaal een keer per dag. Vanzelfsprekend worden pedaalemmers en afvalbakken dagelijks geleegd. Het is aan te raden om alle werkzaamheden die samenhangen met reiniging en desinfectie in een protocol vast te leggen. Zo is voor iedereen duidelijk wat er moet gebeuren en hoe dat moet worden gedaan. Bovendien kan aan de hand van dat protocol ook worden nagegaan of alle schoonmaakwerkzaamheden volgens de regels zijn uitgevoerd. Meer informatie: www.knmt.nl/infectiepreventie. Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_kort2.indd 23
20-10-17 15:54
close-up (sponsored)
Bent u voorbereid op een IGZ die kijkt naar schoonmaak? De traditionele sopmethode, schoonmaken met veel water en schoonmaakmiddel, wordt in tandartsenpraktijken op veel plekken toegepast. Maar wat als deze werkwijze de omgeving alleen maar vuiler maakt? En hierdoor de risico’s op infecties onnodig worden vergroot? Een schoonmaakmethode die niet goed wordt uitgevoerd of waarbij onnodig veel water (20°C) en schoonmaakmiddel wordt gebruikt, zorgen voor een optimale basis voor groei van micro-organismen. Dit wordt door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) niet meer geaccepteerd. Zij dwingen een professionele schoonmaak af. In de vele richtlijnen waarop de IGZ toezicht houdt wordt een droge onderhoudsmethode met microvezelmaterialen aanbevolen. Dit is een methode waarbij een effectieve reiniging wordt bereikt en schoonmaakmiddel en vocht zoveel mogelijk wordt vermeden.
Meer toezicht
De IGZ gaat haar werkveld verbreden naar de eerstelijns gezondheidszorg. Hierdoor komt er meer toezicht en vinden onaangekondigde controles plaats. Wacht u dit af? Of neemt u preventieve maatregelen voor een betere schoonmaakhygiëne volgens een methodiek die door de IGZ is goedgekeurd?
Enkele feiten op een rij:
• Vocht is een voedingsbodem voor micro-organismen. Droog reinigen waar mogelijk is daarom beter dan veel vocht te gebruiken.
Alpheios is één van de grootste bedrijven op het gebied van professionele schoonmaakproducten, -systemen en -strategieën in de Be-
• (Te veel) schoonmaakmiddel is voeding voor een micro-organisme.
nelux, met zestig jaar schoonmaakervaring in de zorg . In samen-
Zet daarom alleen schoonmaakmiddel in waar het echt nodig is.
werking met u ontwikkelen we een plan om de voor u geldende
Voorkom veel schuim en sop.
richtlijnen te vertalen naar een concrete en praktische methode
• De inzet van sponzen wordt sterk afgeraden. De kern van een spons
voor uw praktijk.
droogt onvoldoende op en vormt hierdoor een bron voor de groei van micro-organismen. • De WIP, Werkgroep Infectiepreventie, schrijft in haar richtlijnen een droge onderhoudsmethode met microvezelmaterialen voor. Ook adviseert de WIP een inzet van schuurpads. • Schoonmaak start met “schone” materialen en een goed geborgde en geïmplementeerde schoonmaakmethode.
We schrijven dit niet alleen op, we helpen u ook met de implementatie en begeleiden u en uw medewerkers om concreet aan de slag te kunnen. Zo zorgen wij samen met u voor optimale veiligheid voor patiënt en medewerker.
Informatie
Zegt u “JA” tegen een professionele hygiëne binnen uw mondzorg-
Schoonmaakhygiëne in uw praktijk samen verbeteren
praktijk? Neem contact op met Angela Niekamp via angela.niekamp@alpheios.nl of bel +31 (0)45 573 88 88.
De branchevereniging KNMT heeft duidelijke richtlijnen voor
schoonmaak opgesteld. Het ontbreekt op dit moment echter aan een concrete vertaling en implementatie van richtlijnen naar de werkinstructie in de praktijk. Wij pakken deze vertaling en implementatie samen met u aan.
Apheios 210 x 297mm.indd 2
20-10-17 13:54
achtergrond
Met het oog op de hygiëne
Gescheiden looplijnen voor medewerkers en patiënten Of je nieuw bouwt of verbouwt, geen praktijk zal het doen zonder de professionele inbreng van een architect of ontwerpafdeling van een dental depot. Wat zijn de speerpunten van Herman Jacobs Design als het om hygiëne gaat? TEKST: KEES ADOLFSEN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
toetreding met gescheiden looplijnen voor medewerkers en patiënten. “Daarom kan ik de behandelruimtes niet aan de buitenpui leggen, want dan zou iedereen door dezelfde centrale gang moeten.” Oplossing: de gang voor de patiënten ligt langs de pui en alle behandelruimtes hebben een glazen wand aan diezelfde gang. Ten behoeve van de privacy van patiënten zijn die wanden op ooghoogte afgeplakt met etsfolie of bijvoorbeeld gedecoreerd met het praktijklogo.
Privacy
De sterilisatieruimte is het hart van de praktijk.
B
ij Herman Jacobs Design werden traykasten al vroeg een vast element in de inrichting van de praktijk. Deze kasten vormen de verbinding tussen de behandelruimte en de sterilisatieruimte, die Jacobs centraal in de praktijk positioneert. Dat zorgt voor rust en concentratie, die zowel de behandelaars als de patiënt zeer ten goede komen. Zorg voor de mens én voor efficiency gaan in zijn ontwerpen sowieso hand in hand. Bij nieuwbouw, maar ook bij verbouwingen, stáát hij op directe of indirecte daglichttoetreding in de behandelruimtes: “Dat is niet alleen een ARBO-eis. Je mag toch van behandelaars niet eisen dat ze de hele dag geen contact hebben met buiten, met het weer.” Jacobs combineert in zijn ontwerpen steevast die daglicht-
Gescheiden looplijnen voor medewerkers en patiënten zijn voor Jacobs een vanzelfsprekendheid. “Er moet geen ‘verkeersweg’ zijn tussen behandelruimte en steri of OPT. Je wilt je bij patiënten niet hoeven verontschuldigen als je met afvalmateriaal zoals gebruikte naalden en bloedbespatte trays rondloopt. Ook de pantry of kantine moet buiten het oog van de patiënt bereikbaar zijn. Privacy is een belangrijk comfort. Het streven moet toch zijn dat je elke dag fluitend naar je werk gaat. Bovendien, ook voor patiënten is die scheiding uiteraard een stuk fijner.” Voor Jacobs is belangrijk dat de route van vuil – via afvalcontainer, spoelbak en thermodesinfector – naar schoon zo kort mogelijk is. De sterilisatieruimte is het hart van de praktijk: bij voorkeur situeert hij zelfs de balie er zo dicht mogelijk in de buurt. “Als de balie-assistent gemakkelijk kan bijspringen, creëer je mogelijk toch weer wat kostenreductie. Uiteindelijk blijft bij alles leidend welke werkwijze in de praktijk wordt gehanteerd. Daar stem ik mijn ideeën en inbreng op af.” Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_achtergrond.indd 25
20-10-17 14:34
praktijk
Opleidingen hebben voorbeeldfunctie op gebied infectiepreventie
Steeds meer hygiën onderwijs op opleidin Op de drie opleidingen tandheelkunde leren studenten steeds meer over hygiëne. Goede hygiëne is in het vakgebied van de tandarts immers belangrijk. Ook hebben de opleidingen een voorbeeldfunctie. “Dan maar wat roomser dan de paus soms; ze moeten het hier gewoon goed aanleren.” TEKST: ANNE DOELMAN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
T
oenemende eisen op het gebied van hygiëne en een groter besef van het belang van infectiepreventie zorgden ervoor dat op alle drie de tandheelkunde-opleidingen de laatste jaren steeds meer aandacht aan hygiëneonderwijs wordt besteed. Dat richt zich niet zozeer op hygiëneeisen met betrekking tot de inrichting; dat is meer iets dat studenten tijdens een stage of na de opleiding leren. Dat infectiepreventie in het curriculum steeds belangrijker wordt blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat op ACTA recent Ilona Persoon en Catherine Volgenant, allebei gepromoveerd in de microbiologie, zijn aangesteld. Zij gaan beide drie dagen per week de hygiënestandaarden op een nog hoger niveau tillen en geven infectiepreventie een nog sterkere rol in het nieuwe curriculum. “We proberen op ACTA steeds in te spelen op nieuwe eisen die aan tandartsen worden gesteld”, zegt Volgenant. “De tandarts van de toekomst wordt geacht veel kennis te hebben op het gebied van infectiepreventie, dus het is goed dat ACTA hier meer onderwijstijd aan gaat besteden.” Het nieuwe curriculum, met daarin meer aandacht voor infectiepreventie, gaat mogelijk volgend studiejaar al van start. Belangrijkste aanvulling: studenten moeten niet alleen meer leren wát ze moeten doen – hoe ze zich moeten gedragen, kleden, handelen op het gebied van infectiepreventie – maar
26
vooral ook waaróm. “Die achtergrond uit de microbiologie mist nu soms nog”, zegt Volgenant. Ze is daarom ook, samen met collega’s uit Amsterdam, Groningen en Nijmegen, bezig met de ontwikkeling van een leerboek over infectiepreventie, bedoeld voor zowel studenten als tandartsen. De richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken is de basis, maar het boek zal ook de achtergronden achter de richtlijn uitleggen.
Professionele houding Ook Groningen heeft gekozen extra aandacht aan hygiëneonderwijs te besteden. “We zijn ons erg bewust van onze voorbeeldfunctie”, zegt chef de clinique Henri Lohr. “We gaan hier strikt om met de richtlijn Infectiepreventie. Dan zijn we soms maar wat roomser dan de paus; ze moeten het hier gewoon goed aanleren. We willen er continu bovenop blijven zitten, ook al is het niet het primaire proces. De begeleiding op zaal vanuit stafmedewerkers vormt een punt van aandacht en zou misschien zelfs nog wat strikter kunnen.” In het tweede bachelorjaar krijgen Groningse studenten zowel theorie- als praktijkonderwijs over hygiëne. Het gebruik van instrumenten, units, kleding, spatbril, masker, maar ook uitleg over bijvoorbeeld looplijnen, inrichting en de indeling in schoon en vies instrumentarium komt in het
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk1.indd 26
20-10-17 14:53
praktijk
Inrichting
ënedingen
Bij de recente nieuwbouw van de Amsterdamse en Nijmeegse opleidingen is overduidelijk rekening gehouden met hygiëneeisen. Zo maakt ACTA geen gebruik meer van spittoons. Daarnaast wordt in het nieuwe ACTA-gebouw gewerkt met aparte goederenliften voor enkel schone instrumenten. In Nijmegen werden de units al voor de verbouwing vervangen door nieuwe units, die beter te desinfecteren zijn. Ook in het ontwerp van de behandelzalen is rekening gehouden met hygiëne. Waar patiënten voorheen soms de hele behandelzaal over moesten lopen, bevindt de ingang zich nu in het midden. Ook voor de veiligheid – bij een eventuele ontruiming – werkt dat beter. Bovendien liggen patiënten met hun hoofd aan de kant van het middenpad, zodat mensen die over de zaal lopen, patiënten niet meer direct aankijken. Beter voor de privacy.
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk1.indd 27
27
20-10-17 14:53
praktijk
onderwijs terug. In het derde bachelorjaar wordt dit vervolgd en in het tweede masterjaar weer. Infectiepreventie is in Groningen tevens onderdeel van het aanleren van een professionele houding, net zoals daar bijvoorbeeld communicatie met de werkpartner en patiënt en ergonomie bij horen.
Strenge eisen In Nijmegen worden – net als in Amsterdam - zowel studenten als medewerkers sinds een jaar of vijf elk jaar aan een toets over infectiepreventie onderworpen. Als de toets niet wordt gehaald, mag de student of medewerker niet aan de slag op de kliniek. Margot van Maaswaal, naast tandarts ook coördinator kwaliteit en veiligheid op de Nijmeegse opleiding, vindt het belangrijk dat medewerkers zich bewust zijn van hun voorbeeldrol. De eisen die op de Nijmeegse opleiding worden gesteld aan studenten en medewerkers zijn strenger dan het ziekenhuisprotocol of de richtlijn Infectiepreventie. “We willen studenten echt bewust maken van het belang van infectiepreventie. Later in een algemene praktijk zullen ze misschien iets losser omgaan met infectiepreventie, maar we willen dat ze hier een goede basis krijgen. Niemand wil immers dat een eventuele eigen
Waterkwaliteit De drie opleidingen besteden veel aandacht aan de waterkwaliteit. Zowel Nijmegen als Groningen hebben eerder te maken gehad met legionellabesmettingen en zijn daar extra voorzichtig mee. Studenten leren daarom ook de units door te spoelen en hoe te handelen indien de waterkwaliteit onvoldoende is. Dat ondanks alle zorgvuldigheid toch soms een meting voorkomt die uitkomt boven de toegestane 100 KVE/ml, kan in een onderwijssetting nu eenmaal sneller voorkomen, zegt Lohr. “De 89 behandelplekken in Groningen worden niet continu bezet, er zijn relatief lange zomerrecessen en we meten regelmatiger dan in een algemene praktijk. Hoe vervelend het ook is als de waterkwaliteit niet voldoende is; het is ook een leerproces voor studenten.” Groningen heeft onlangs een aantal nieuwe units aangeschaft. Een belangrijke eis daarbij was dat de units op afstand kunnen worden opgestart en gespoeld. Dat voorkomt dat in de zomervakantie iedere dag een medewerker alle units apart moet doorspoelen.
praktijk later op last van de Inspectie gesloten wordt omdat de infectiepreventie niet op orde is.” Bijzonder aan de Nijmeegse tandheelkundeopleiding is dat deze sinds kort – als enige in Europa JCI-geaccrediteerd is. Joint Commission International (JCI) is een internationaal accreditatieorgaan voor zorginstellingen, om de kwaliteit, veiligheid en efficiëntie in de gezondheidszorg te verbeteren. Het Radboudumc koos voor het aanvragen van de JCI-accreditatie. Onlangs kreeg het deze, als zevende ziekenhuis in Nederland. Als afdeling van het Radboudumc moest de opleiding tandheelkunde ook meedoen aan de accreditatieeisen. De vertaalslag voor tandheelkunde maken was keihard werken, geeft Van Maaswaal aan. Zo was er aanvankelijk veel weerstand tegen de zogenaamde ‘patiënten-identificatie’. Patiënten wordt voorafgaand aan een consult of behandeling de volledige naam en geboortedatum gevraagd, om te checken of de juiste patiënt in de stoel zit. Van Maaswaal: “Dat is natuurlijk heel gek als patiënten hier al veertig jaar komen en behandelaar en patiënt elkaar kennen.” Daarom is de term ‘dossierverificatie’ geïntroduceerd: is het juiste patiëntdossier op het beeldscherm te zien? Dat is goed uit te leggen, en in het belang van beide partijen. Op het gebied van hygiëne bracht de JCI-accreditatie ook het nodige met zich mee. Zo worden er controlerondes vereist, zogenaamde tracers. Voor bijvoorbeeld handhygiëne moest de opleiding kunnen aantonen hoe het verloop van de prestaties was. Daarvoor was het noodzakelijk studenten en medewerkers te bevragen en te observeren op zaal. Daarnaast heeft JCI strengere normen op onder meer het gebied van veiligheid van apparatuur. Personen die werken met kritische apparatuur moeten bijvoorbeeld aantonen dat ze bekwaam zijn om hiermee te werken. Vanaf dit studiejaar wordt die bekwaamheid vastgelegd door het verstrekken van een certificaat.
Sterilisatieruimte Studenten leren in Nijmegen echter niet om te gaan met apparatuur op het gebied van reiniging en sterilisatie. Ze leren wel welke instrumenten gesteriliseerd en welke gedesinfecteerd moeten worden et cetera, maar leren niet hoe. Daar heeft de opleiding een aparte afdeling en medewerkers voor. Wel zijn er plannen om studenten op deze afdeling stage te laten lopen. “Als tandarts heb je meestal personeel in dienst voor reiniging en sterilisatie, maar je moet als tandarts wel je personeel kunnen aansturen en bent ook eindverantwoordelijk”, zegt Van Maaswaal.
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk1.indd 28
20-10-17 14:53
praktijk
ACTA maakt geen gebruik meer van spittoons.
Ook in Groningen verloopt alles via een centrale afdeling sterilisatie, zegt Lohr. “In de jaren negentig werden studenten onderwezen in de omgang met bijvoorbeeld autoclaven en desinfectors. Zij reinigden en steriliseerden de instrumenten ook zelf op zaal. Dat was een aardig idee, maar ook wel tricky, omdat studenten er soms slordig mee om konden gaan. Het toezicht op de reiniging was onvoldoende geborgd.” Nu loopt alles via een centrale afdeling. Studenten mondzorgkunde krijgen in Groningen een rondleiding op die afdeling, om alles te leren over reiniging. Studenten tandheelkunde doen dit nog niet, omdat het lastig is op te nemen in het huidige curriculum. Op ACTA krijgen studenten momenteel ook geen
onderwijs op dit vlak, maar het nieuwe curriculum heeft wel de mogelijkheid er aandacht aan te besteden. Volgenant: “Het is belangrijk om een en ander te weten over apparatuur, zodat de fabrikant niet de informatieverstrekker wordt, maar dat je deze juist kritische vragen kunt stellen. En zodat je als tandarts je team kunt aansturen.” In Amsterdam zijn daarom desinfectors, autoclaven en andere apparatuur aanwezig voor toekomstige onderwijsdoeleinden. ACTA-studenten kunnen momenteel ook een keuzestage volgen op de sterilisatieafdeling; zo’n twintig studenten doen dit jaarlijks.
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_praktijk1.indd 29
20-10-17 14:53
Een stralende glimlach, van tandarts tot patiĂŤnt
20150163 Arseus advertentie A4 Dentz.indd 1
08-09-15 11:55
achtergrond
Met het oog op de hygiëne
Units van een antibacteriële lak voorzien Of je nieuw bouwt of verbouwt, geen praktijk zal het doen zonder de professionele inbreng van een architect of ontwerpafdeling van een dental depot. Wat zijn de speerpunten van Utrecht Dental als het om hygiëne gaat? TEKST: KEES ADOLFSEN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
A
ls het om hygiëne gaat, zoomt directeur Remon van Rijn van Utrecht Dental graag in op de ontwikkelingen in de apparatuur. Zeker, ook de apparaten in de sterilisatieruimte worden steeds beter en vooral slimmer. Registratie en rapportage gaan steeds meer automatisch. Digitale data-opslag maakt de voorgeschreven procesvalidatie en dossiervorming steeds eenvoudiger. Maar spectaculairder vindt Van Rijn de ontwikkelingen rond de behandelunit. Een aantal fabrikanten biedt inmiddels een voorziening op de unit aan waarmee instrumenten en slangen na iedere behandeling kunnen worden doorgespoeld. In de zuil of op de spittoon zit een deksel met vijf ‘contactpunten’ waarin de instrumenten geplaatst worden. Wat het hygiënisch gemak aan de stoel ook bevordert, zijn de kleuren die steeds vaker op onderdelen van de unit worden aangebracht. “Alles wat met een kleur gemarkeerd is – handgrepen, lampen, tableaubescherming – is afneembaar en afzonderlijk te reinigen in de sterilisator.” Bovendien worden steeds meer units van een anti-bacteriële lak voorzien. Ook de bekleding heeft vaak een speciale behandeling gehad.
Zonder spittoon Een ontwikkeling waarbij zeker ook de patiënt betrokken is, is de trend om het spittoon weg te laten aan de unit. Daarvoor in de plaats komt een apart spoelmeubeltje, elders in de behandelruimte. “Zonder spittoon gebruikt de unit heel veel minder water. Dat bevordert de tendens om de unit niet meer aan te sluiten op de waterleiding, de grootste potentiële infectiebron. In plaats daarvan wordt de unit via een
Trend om het spittoon weg te laten aan de unit.
flessensysteem van water en desinfectans voorzien. Het doorspoelvoorschrift in de huidige Richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken wordt daarmee veel beter behapbaar.” Volgens Van Rijn komt het al dan niet blijven gebruiken van de spittoon in ieder gesprek aan de orde. Nog maar de helft van de praktijken schaft het aan bij een nieuwe aankoop. Sommige tandartsen geven als bezwaar aan dat de patiënten het spoelen tussendoor zo gewend zijn. “Inderdaad”, erkent Van Rijn, “vraagt zo’n technische vernieuwing dus om een stukje patiëntopvoeding. Tegelijkertijd zie ik flinke efficiëntievoordelen. Terwijl de patiënt na de behandeling nog even de mond spoelt aan het meubel, kan de unit alvast worden doorgespoeld. Extra voorschriften kunnen tot mooie oplossingen leiden.” Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_achtergrond.indd 31
20-10-17 14:35
BURO ARCHITECTS
S
Nieuwe digitale patiëntenenquête! Direct online en in de praktijk middels tablet of smartphone in te vullen. Hoge respons! Overzichtelijke lay-out en overzichten. Geen gedoe met e-mailadressen verzamelen!
Kijk op www.kwaliteitinpraktijk.org of bel: 035 6920628
BURO/S ARCHITECTS is gespecialiseerd in het ontwerpen van medische praktijken en het begeleiden van bouwprocessen.
ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE?
Bel met: Misha Stork T 0314-35 58 32 E misha.stork@pshmediasales.nl I www.pshmediasales.nl
www.burosarchitects.com
info@burosarchitects.com T. 079- 889 16 56 / 06-55 71 87 25
Ontwerp & Bouwbegeleiding Praktijkinrichting Dental Equipment Onderhoud & KEW RI&E Praktijkdossier Snelle & Persoonlijke service
Onverwoestbare kwaliteit Constante bedrijfsvoering Rendement verhogend Lage onderhoudskosten
info@larixdc.nl www.larixdc.nl 0486-41 21 20 Naamloos-1 1
20-10-17 14:55
achtergrond
Met het oog op de hygiëne
Hygiëne gebaat bij integrale aanpak Of je nieuw bouwt of verbouwt, geen praktijk zal het doen zonder de professionele inbreng van een architect of ontwerpafdeling van een dental depot. Wat zijn de speerpunten van Van der Schoot Architecten als het om hygiëne gaat? TEKST: KEES ADOLFSEN, FREELANCE JOURNALIST; BEELD: SHUTTERSTOCK
B
ij Van der Schoot Architecten springt één item eruit als het gaat om de toepassing van (hygiëne)voorschriften bij ontwerpen en bouwen: de integrale benadering. De vader van huidige directeur Gijs-Jan van der Schoot ontwierp zijn eerste tandartspraktijk in 1978. “We zijn nogal vergroeid met de mondzorg. De ervaring heeft ons geleerd dat bij bouw en installatie vaak te eenzijdig op afzonderlijke onderdelen wordt gefocust. Er zijn nogal wat soorten regels, wetten en vergunningen in het geding bij het ontwerpen van een praktijk. Alles moet uiteindelijk kloppen.” Een complicerende factor is bovendien dat die regels niet altijd aansluiten op elkaar, of zelfs tegenstrijdig zijn. Neem de gescheiden routing voor patiënten en medewerkers, die vanuit hygiëne- en privacy-optiek zeer wenselijk is. Die kan conflicteren met de eis van de brandweer dat er genoeg vluchtroutes en bereikbare (nood)uitgangen moeten zijn. Ook voldoende
Door brandweer vereiste nooduitgang kan conflicteren met gescheiden routing.
daglichttoetreding kan bij een ideale routing in het gedrang komen. En wie zich voor de ventilatie op het Bouwbesluit baseert, haalt de normen niet die voor de tandartsenpraktijk worden gesteld. Heb je in nieuwbouw je handen min of meer vrij, bij verbouwingen kan niet altijd wat je het liefst zou willen: “Bij aanpassingen van de gevel bijvoorbeeld kan het Bouwbesluit roet in het eten gooien. Maar ook het burenrecht of het lokale bestemmingsplan kan remmend werken. Ik heb te vaak gezien dat een project dat vergunningsvrij leek, dat bij grondiger inspectie niet bleek te zijn. Maar we hebben eerlijk gezegd voorbeelden te over: ontbrekende ventilatie in de sterilisatieruimte, onnodig ruimteverlies door ontwerpfouten, akoestische overlast door de hele praktijk…”
Eigen expertise Van der Schoot bepleit een heldere scheiding van disciplines, waarbij elke partij zich toelegt op z’n eigen expertise. “Wij zullen praktijken niet adviseren over de nieuwste technische apparatuur – dat kunnen we niet bijhouden. En voor het integreren van de dentale installaties (stoelen en compressor bijvoorbeeld) in onze ontwerptekeningen werken wij samen met alle dental depots. Ons vak is ontwerpen, ontzorgen, managen. Voor het bouwen selecteren wij vervolgens via een aanbesteding in overleg met de klant de meest passende aannemer. Hier blijken we voor klanten nog veel te kunnen verdienen. Controle op de bouw, op het budget en op de kwaliteit hoort bij onze integrale aanpak. Zonder die benadering kan een ogenschijnlijk snel en goedkoop (ver)bouwproject in tweede instantie zeer begrotelijk blijken.” Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_achtergrond.indd 33
20-10-17 14:35
regelgeving
Niet-kritische versus kritische ruimten De basis voor hygiënisch werken in een tandartspraktijk is een duidelijke scheiding tussen schoon en vuil. Daarom worden er twee soorten ruimten onderscheiden. Onderstaand de belangrijkste eisen waaraan deze ruimten qua hygiëne moeten voldoen.
I
n niet-kritische ruimten, zoals toiletten, eetruimte, entree, gang, kantoor en wachtkamer, wordt niet behandeld, is geen patiëntenmateriaal aanwezig en wordt geen instrumentarium verwerkt. In deze ruimten worden geen persoonlijke beschermingsmiddelen gedragen en gelden geen speciale hygiënemaatregelen met betrekking tot werkkleding. Als er vanuit een behandelkamer met gebruikt instrumentarium door een niet-kritische ruimte naar de sterilisatie wordt gelopen, mogen er in de niet-kritische ruimte geen persoonlijke beschermingsmiddelen zoals handschoenen, bril en mondneusmasker worden gedragen. Zo wordt de omgeving, waaronder deurkrukken, niet gecontamineerd. Kritische ruimten zijn de behandelruimten en ruimten voor reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium en materialen (RDS). In deze ruimten wordt gewerkt met patiënten, patiëntenmateriaal en met vuil en schoon instrumentarium. Er gelden speciale hygiënemaatregelen met betrekking tot werkkleding en persoonlijke beschermingsmiddelen. Met het oog op het voorkomen van kruisbesmetting is een duidelijke scheiding tussen besmette (vuile) en niet-besmette (schone) materialen op de werkbladen en in kasten essentieel. Om werkbladen goed te kunnen reinigen en desinfecteren mogen deze uitsluitend apparatuur en instrumentarium bevatten die voor de individuele behandeling noodzakelijk zijn. Tevens moeten deze werkbladen glad en bij voorkeur naadloos zijn en bestand tegen toegestane reinigings- en desinfectiemiddelen. In kritische ruimten staat alleen meubilair dat voor de functie van de ruimte noodzakelijk is. Vloeren en meubilair zijn zo veel mogelijk glad en goed te reinigen. Voorzieningen voor handhygiëne zijn zodanig geplaatst dat zij uitnodigen voor correct gebruik op het juiste moment.
Veertien aanbevelingen: • Zorg voor een zichtbare afscheiding tussen kritische ruimten en niet-kritische (openbare) ruimten.
• Als een tandartspraktijk niet over een aparte ruimte voor de reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium en materialen beschikt, moeten de functies in tijd gescheiden worden en dient de werkwijze in een protocol te zijn vastgelegd. • In een ruimte waar chirurgische ingrepen plaatsvinden, mag geen reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium en materialen plaatsvinden. • Voorzie de kritische ruimten van dichte kasten zodat schoon en steriel instrumentarium schoon, droog en stofvrij kan worden opgeborgen. • Er is geen specifieke luchtbehandeling nodig in kritische ruimten. • De aanwezigheid van dieren en planten is in de kritische ruimte niet toegestaan. Voor hulphonden kan eventueel een uitzondering worden gemaakt. • Bij nieuwbouw of een verbouwing moet er rekening mee worden gehouden dat de praktijk over minstens twee kritische ruimten beschikt, waarvan een voor RDS-werkzaamheden. • Houd bij het ontwerp van de behandelruimte rekening met spatzone en aerosolen, zoals met de plaatsing van de behandelstoelen, het gebruik van dichte kasten en de plaatsing van apparatuur. • Scheid werkbladen in een schoon en vuil gedeelte, waarbij een adequate routing van Instrumentarium en medewerkers hoort. • In de behandelruimte en RDS zijn oppervlakten gemakkelijk en goed te reinigen. • Gebruik materialen met een glad oppervlak en die bestand zijn tegen de toegestane reinigings- en desinfectiemiddelen. • Plaats losse apparatuur en hulpmiddelen in de behandelruimte zo veel mogelijk in dichte kasten. • Plaats wastafels op een goed bereikbare plaats.
Inrichting en hygiëne - Special bij NT 17
nt17sp_kort3.indd 34
20-10-17 15:55
Beken kleur met Cident. Ook voo r renova tie van S
TERILIS
ATIE
R U I MT E Uitblinkers in hygiënisch werken
groene kleuraanduiding: steriel werkblad
S
De meubelen van Cident zijn ontworpen met oog op uitstraling, ergonomie en functionaliteit. Maar misschien wel de belangrijkste eigenschap is het neerzetten van een hygiënische totaalinrichting voor tandarts en assistent. Daarom zijn de sterilisatiekasten van Cident zo ontworpen dat ze eenvoudig aan alle eisen kunnen voldoen waarop de WIP veelvuldig controleert.
rode kleuraanduiding: gebruikt werkblad
W W W. C I D E N T. N L
de plek voor mondzorgprofessionals om te delen, te leren en te verbinden Dental Plek is hét online platform voor uw praktijk: een makkelijke en veilige omgeving voor al uw interne en externe communicatieen documentatiestromen. Het is een centrale plek waar iedereen in de praktijk zijn of haar taken gemakkelijk beheert. Dental Plek maakt het werk binnen uw praktijk overzichtelijker, leuker, veiliger en het voldoet aan de meest actuele wetgeving.
www.dentalplek.nl
Dental Plek, onmisbaar bij de digitale inrichting van uw praktijk!
CURSUSOVERZICHT Laatste kwartaal 2017
Oktober 18 oktober 19 oktober
November 16 november 23 november 27 november 30 november
December 14 december
Onderwerp Webinar Diagnostiek Campus Materialen
Locatie Online Van der Valk Blijdorp Rotterdam
Onderwerp Campus Materialen Campus DSD Webinar Waarom monolitisch werken? Campus DSD
Locatie UMCG Groningen Van der Valk Nootdorp Online Van der Valk Oostzaan
Onderwerp Campus DSD
Locatie Elysee Dental Alphen aan den Rijn
Voor deze cursussen inschrijven U kunt zich inschrijven via onze website: www.elysee-dental.nl Heeft u vragen? Dan kunt u contact opnemen met de afdeling marketing, bereikbaar op telefoonnummer: 0172-653300 of via e-mail: marketing@elysee-dental.nl
KRT punten zijn aangevraagd.
Elysee Dental (NL) | Flemingweg 14 | 2408 AV Alphen aan den Rijn | T +31 (0)172 65 33 00 | info@elysee-dental.nl | www.elysee-dental.nl
NL17_kw40_CURSUSOVERZICHT NL_A4.indd 1
09.10.2017 10:46:22