Fylkesmagasinet 15 2013 by Rein Design

FM NR. 15 DESEMBER 2013

Mest lest i fylket

fylkesmagasinet.no

Rustar seg for kvit safari pĂĽ Spitsbergen Side 6-10

Vi blir fĂŚrre! side 15-17

Fimbulvetr side 20-21

Kristine testar: Mindfulness side 32-33

Bli medlem i vĂĽr

kundeklubb! â&#x20AC;&#x201C; send â&#x20AC;&#x153;gakkgakkâ&#x20AC;?til 1963

.FEMFNTUJMCPE

Kunde klubb!

BLI MEDLEM I ELVETORGET SIN KUNDEKLUBB, SĂ&#x2026; FĂ&#x2026;R DU: t &LTLMVTJWF SBCBUUBS PH UJMCPE QĂ&#x201A; 4.4 GSĂ&#x201A; CVUJLLBS t *OGPSNBTKPO PN FWFOUT PH BLUJWJUFUBS QĂ&#x201A; TFOUFSFU

Ăˇ20%

t (SBUJT Ă&#x201A; NPUUB 4.4

pĂĽ alle vvarer aarrer e

4FOE TNT NFE LPEFPSE â&#x20AC;?gakkgakkâ&#x20AC;? UJM

'Â&#x201C;MH PTT QĂ&#x201A; 'BDFCPPL %FM HKFSOF CJMEFS GSĂ&#x201A; &MWFUPSHFU QĂ&#x201A; *OTUBHSBN NFE #elvetorget.

Vil du vite meir? 4DBOO 23 LPEFO

0QOJOHTUJEFS o

/PLSF CVUJLLBS IBS FJHOF PQOJOHTUJEFS FĂ¸lg oss pĂĽ

VĂĽrt elektroniske gĂĽvekort fĂĽr du kjĂ¸pt hos Norli FĂ¸rde!

elvetorget.no

I denne utgåva kan du lese om:

FM FYLKESMAGASINET

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane Grunnlagt 2001 Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99 REDAKTØR

ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

MARKNADSANSVARLEG

THOR-AAGE LILLESTØL thoraage@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

Ytringsfridom, eller retten til å sjikanere Har du lest eit kommentarfelt i ei nettavis? Då merkar du fort at det er mange der ute med eit behov for å ytre seg, og ikkje berre på positivt vis. Ytringsfridomen er ein av dei viktigaste pilarane i eit demokratisk samfunn. Den skal sikre at alle sider av ei sak blir høyrt. Den skal gjere at ei kvar kritisk stemme fritt skal kunne kritisere makta, og håpet er at den fører til endringar i kritikkverdige saker. Det er i alle fall tanken. For eit par veker sidan tok ein av dei største avisene her til lands, Aftenposten, grep. For å kommentere sakene deira kan du ikkje lenger gøyme deg bak anonymitet. Frå no av må alle kommentarar signerast. Det stoggar neppe all sjikanering og skitslenging på nett, men det betyr i alle fall at du må sette namnet ditt på det du skriv. Det er neppe ei fullgod løysing, og det finst sikkert måtar å omgå problemet på, men det er eit forsøk. Det er nær utruleg i blant å sjå kva tilsynelatande vaksne menneske får seg til å skrive om andre menneske. Truleg har det aldri vore så mykje mobbing som det er no. Sjølv om dei fleste i ein vanleg debatt andlet til andlet ville sagt at det er ein uting, så er det nok mange av dei som møter seg sjølv i døra. Samtidig svevar argument for at fråværet av anonymitet i den offentlege debatten gjer at enkelte, viktige, stemmer ikkje blir høyrt. Men, Aftenposten let den døra stå open. Dei er nemleg villige til å trykke anonyme innlegg, dersom det er gode årsaker for det. Det er vanskeleg å gje slepp på ytringsfridommen og ein skal ikkje ta lett på innskrenking av den. Men eg lurer på om vi ikkje framleis treng ein overgangsperiode til det digitale samfunnet vi er på full fart inn i.

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Fylkesmagasinet Trykk Schibsted Trykk Flesland AS Distribusjon Posten Opplag 42.500

Kanskje må ein å ofre høvet til å ytre seg anonymt, framfor å ofre dei mange tusen som blir sjikanert. Det er på alle vis trist, både at det skal vere naudsynt, og at så mange brukar ytringsfridom til å trakke på andre menneske.

Redaktør: Roy Sunde

Vi forlenger jubileumsåret! 4. januar: Nyttårskonsert med Sigrid Moldestad, Florø hornmusikk og Kinn kyrkjekor i Florø kyrkje 18. januar: Gloppen Musikkfest arrangerer festkonsert i Trivselshagen – unge klassiske talent frå heile fylket Sjå www.sfj250.no for meir informasjon

Volvo Selekt – Det smartaste valet når du skal kjøpe ein brukt Volvo. Vi veljer berre dei beste bruktbilane. Vi gjer dei så godt som nye gjennom ein omfattande Volvo-godkjent kvalitetskontroll. Deretter gjer vi dei enno betre gjennom oppdatering av nyaste tilgjengelege programvare. Pakken er komplett med Volvo Selekt garanti, veghjelp og bytterett. Velkommen til oss for eit trygt kjøp. Kontrollert • Sertiﬁsert • 1 500 km/30 dagars bytterett • Min. 24 mnd/24 000 km nybilgaranti • Opptil 5 år/100 000 km nybilgaranti

2011 Volvo S60 D3 Summum Aut. Vibriant Copper metallic, Driver Support, Navi 27 299 km

2013 Volvo V60 D2 Summum Aut. Ryggekamera, Navigasjon, Mørke ruter, Timer for dieselvarmar 12 000 km

kr 358 800,- (Førde)

kr 379 000,- (Sandane)

2011 Volvo S60 D3 Summum Aut. Sort Saﬁr metallic Ditec, Navi, Skinn 44 536 km

2012 Volvo XC70 D4 AWD Summum Aut. Driversupportpakke, spoiler, navigasjon, Volvo OnCall, H-feste 48 000 km

kr 358 800,- (Førde)

kr 535 000,- (Sandane)

2012 Volvo XC60 D3 2.4d AWD Summum Aut. Sort Saﬁr metallic Driver support, Ryggekamera, VOC ++ 86 122 km

2010 Volvo XC60 2.4D AWD Summum Aut. 163 hk, Driversupportpakke, Timer for dieselvarmar, Bluetooth, Ein eigar!! 38 000 km

kr 538 800,- (Førde)

kr 449 000,- (Sandane)

2011 Volvo V50 D2 Momentum Rød Metallic Xenon, Cruise, Timer 44 991 km

2013 Volvo V40 D2 R-Design Panoramatak, Ryggekamera, Volvo On Call, Parkeringssensor framme/bak 26 000 km

kr 238 800,- (Førde)

kr 329 000,- (Sogndal)

2012 Volvo V60 115 HK Momentum+ 1år GRATIS SERVICE OG FORSIKRING 37 809 km

2012 Volvo V50 D2 115hk Limited Edition Skinninteriør, Ryggesensor, Xenonlys, Dieselvarmar med timer 18 800 km

kr 314 800,- (Førde)

kr 259 000,- (Sogndal)

2010 Volvo S80 2,4 D Summum Aut. Sølvmetallic Blis, Navi, Ditec 62 890 km

2012 Volvo V60 D2 Momentum Ryggesensor, Xenonlys, Dieselvarmar med timer 45 345 km

kr 348 900,- (Førde)

kr 315 000,- (Sogndal)

VOLVOCARS.NO/VOLVOSELEKT VOLVOCARS NO/VOLVOSELEKT

SANDANE: 57 86 61 00

FØRDE 57 83 72 00

SOGNDAL 57 67 34 00 www.frydenbo-bil.no

0,95%

Desemberkampanje!

rente på lån/leasing#

Nye Volvo V60 og V70 Frydenbø Edition

– eller fri service i 3 år! Gjeld samtlege nybilmodellar.

Tilbodet gjeld bilar på lager. NB! Avgiftsauke frå 01.01.2014. Spar pengar – kjøp bil no!

Utstyrsnivå Frydenbø Edition er inkludert • Pluspakke med timer • Teknikkpakke • Aktive Xenonlys • Bluetooth Handsfree • El. vindauge og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming

• Ryggesensor • Regnsensor • Cruise control • Alarm • DAB + • Digitalt kombiinstrument

• 2 sona klimaanlegg • City Safety ,, • 7 High Performance

KAMPANJEPRIS INKL. FRYDENBØ EDITION PAKKE

*LEASING/PRIVATLEIGE

VOLVO V60 D2

369 900,-**

2 137,-*/MND

VOLVIO V70 D2

399 900,-**

2 324,-*/MND

* Forskot kr 49 900,–. 3 år/45 000 km. Leasingtilbod til privat og næring. Alle prisar er inkl. mva. # Eigenkapital lån 35%.

FOR PRØVEKØYRING SEND SMS ”V60” ELLER ”V70” TIL 2330 ** Pris inkl. frakt-, leverings- og adm. kostnadar levert forhandlar. Tilbodet gjeld ved bestilling av ny Volvo ut 2013 eller så langt lageret rekk. Gj.sn. forbruk 4,2–10,2 l/100 km, CO 2-utslepp 109-237 g/km (V70 D2-E Start/Stop – V70 T6 AWD). Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelﬁlter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no.

SANDANE: 57 86 61 00

FØRDE 57 83 72 00

SOGNDAL 57 67 34 00

MINDE 55 59 97 00

ÅSANE 55 53 68 00

BERGEN VEST 57 67 34 00

VOSS 982 05 929

KRISTIANSAND 38 04 90 00 www.frydenbo-bil.no

Maskoten Freya er alltid med.

Blodslit på Spitsbergen

Kva skjer når fire jenter, som skildrar seg som fødd med ski på beina, møtes gjennom studium i Sogndal? Då blir sjølv vill natur i Sogn spe, og utfordringane må søkast andre stader. Til våren går dei Spitsbergen på langs.

drive med friluftsliv i ulike formar sidan barneåra, og er fødde med ski på beina, smiler Astrid Lemme. – Drømmen om ein lang skitur i arktisk miljø førte oss saman. Og vi utfyller kvarandre: Anne Marthe er impulsiv og vår organisator. Stine er rik på erfaring, og realisten. Astrid er omsorgsfull og detaljorientert, og Ragnhild målretta og den mest reflekterte av oss, fortel dei.

TEKST: Roy Sunde

Ofrar jula for å bu seg på ekstreme utfordringar.

Ideen om ein så ekstrem tur har bobla hos deltakarane lenge. Då dei møttes i Sogndal vart det berre eit spørsmål om tid før drømmen vart til eit reelt prosjekt. – Ideen om ein langtur har vore der lenge for alle. Eg fekk meirsmak etter turen eg tok over Grønlandsisen i mai 2011. Eg lufta ideen om langtur for venninner og snakka med jenter eg tenkte kunne være bra å ha med. I april var vi fire jenter som ville gå turen, med atterhald om at det var råd å få til i høve eksamenar, bachelor og praksis, fortel Anne Marthe Kvale. – Fortel litt om de som skal ta turen? – Hoi, vi er litt av ein gjeng, ler Ragnhild Tangen Bergsland. – Alle studerer på Høgskulen i Sogndal. Vi har

Å krysse Spitsbergen er ikkje daglegdags. Mykje kan gå gale. – Spitsbergen på langs er krevjande. Det er mange faremoment ein lyt ta høgde for, som sprekkar i breen, isbjørn og utrygg sjøis. Dårlig vær (f.eks. whiteout: at ein ikkje ser noko grunna tett tåke) og eit omsynslaust klima er ei stor utfordring. Det er viktig å passe på kvarandre, med tanke på forfrysning og nedkjøling. Har ein god sikt gjer det ting enklare, seier Stine Merete Moe. – Turen er krevjande. I 2013 var det tre norske ikkje-kommersielle Spitsbergen-på-langs-ekspedisjonar i området, og ingen kom heilt i mål, seier Anne Marthe. – Kvifor skal de lukkast der så mange feilar? – God planlegging og førebuingar på alle

område. Vi er fire personar, fleire enn mange andre ekspedisjonar. Det betyr fleire som kan ta i eit tak, motivere og dra lasset. Samtidig har vi ulike og relevante erfaringar. Så satsar vi på litt flaks med veret, seier Stine. – Vi håpar at vår samla kompetanse, god planlegging og stå-på-vilje gjer at vi lukkast. Og prøvar vi ikkje, vil vi i alle fall ikkje kunne klare det, seier Anne Marthe – Turen er vel så psykisk som fysisk krevjande. Å bu i ei isøydemark i fem veker med tre andre gjer åleinetida knapp. Difor er det viktig å bu seg godt, også sosialt, før turen. Dra på turar og trene saman. Vi skal på ein langtur for å teste utstyr, gruppedynamikk og turrutinar. Grunna studia blir det frå 21-31 desember. Altså ingen tradisjonell jul på oss i år, smiler dei.

Det motsette av slanking. I ei tid der vesten har fokus på å gå ned i vekt, har dei fire jentene ei anna ufordring. – Vi må opp i vekt. På turen forbrenn vi mykje meir enn kva vi klarar å konsumerer per dag, så det er viktig å ha litt å tære på. I ei tid med stort slankepresset er det digg å ete masse med godt samvit, gliser Ragnhild. – Før turen har vi lov å ete så mykje vi vil, men prøver å ete mykje av det vi alltid har

Det er viktig å venne seg til turen. Så ofte som råd legg dei fire jentene ut på treningstur der dei dreg tunge bildekk, kilometer etter kilometer.

at det å trekke pulk blir enklare for kroppen. Å ha styrke i kroppen er viktig, så det blir nokre styrkeøkter også, seier Ragnhild. – Treningsmengda har auka monnaleg. Også i høve til spesifisitet. Trenar ein ikkje godt i førevegen, aukar sjansen for belastningsskadar. Treninga varierer, men cirka 5-6 økter i veka: 2-3

R Rein ein Design

blir det store, gode godteposar på innerlomma som vi knaskar på gjennom dagen. Til lunsj: Drytech (norsk, frysetørka mat – red.merk), eller knekkebrød og suppe. Middag: Drytech eller heimelaga gryter med tørka kjøt, mjølk og smør, fortel Astrid. – Vi prøver å trene så mye dekk som råd, slik

JULEGÅVETIPS Vi har fått inn Davines sine ﬁne gåvepakningar med shampo, balsam og olje! Består av ﬁre ulike pakkar der ein veljer utfrå hårets behov behov..

KUN

369,- (verdi 700,-)

KLIPP F FARGE ARGE A BRUD STUDENT RABA RABATT AT TT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP Besøk vår facebookside Fr Fresh esh Frisørsalong

ete, og ikkje berre køyre på med Cola og chips. Vi har trua på at vi kan utvide magesekken, smiler ho. – Under turen blir det mykje havregraut, kvar dag. Men vi har ulike variantar, så vi ikkje går så lei at vi ikkje klarer å ete den på slutten av turen. Vi set smak med nøtter, tørka frukt og slikt. Elles

for tørt og dehydrert hår – ttar fuktigheita. - Fargebehandla hår - Tilfører yrke og glans. ølga, krølla og krusete hår it til krøllane. Melu - Sk kada hår som er utsett for varmebehandling - beskyttar, reparerer

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde TTimebestilling imebestilling 47 70 73 80

Frå venstre: Stine, Astrid, Anne Marthe og Ragnhild. På veg opp Snauedalen frå Veitastrond, på trening til den store turen.

økter med dekk, to økter med styrke, og ei rolig økt jogging/sykkel, seier Astrid.

Dei kjedelege pengane. Å reise på ekspedisjon i arktiske strok er langt frå billig. Totalt reknar dei med å måtte stille til vegs ein stad mellom 280.000 og 320.000 kroner for å komme i mål. – Finansiering er det vanskeligaste. Vi budsjetterer med ca 70-80 000 kr per person. Vi er utruleg heldige som har høve til å gjere ein så stor tur som studentar, men har ikkje all verda å stille opp med. Derfor er vi på søken etter sponsorar. Som «ukjente», sjølvrealiserande studentar er det vanskelig å få sponsorar til å bite på, men vi har jobba hardt og jamt med å få avtaler for å gjere turen litt rimeligare for oss. Til no har vi fått eit godt samarbeid med Intersport Sogndal og Åsnes, samt at Rimi Sogndal støttar oss med nokre matprodukt. Slike turar har blitt veldig kommersielt. Kanskje mamma og pappa kan låne oss litt? Dei veit berre ikkje om det enno, seier Anne Marthe med glimt i auget. – Vi nærmar oss halvvegs i finansieringa, og er på jakt etter fleire sponsorar, smiler dei. Om du vil sponse er det berre å ta kontakt på svalbardsafari@gmail.com eller tlf: 473 64 289. – Kvifor bruke så mykje pengar på ein slik tur? – Eg trur motivasjonen er den same som hos dei som reiser «jorda rundt» i eit halvt år, etter å ha jobba eit halvt år. Ein har lyst til å oppleve, være, meistre og sjå nye stader/ting. For oss står meistringskjensla og det å oppleve unik natur sterkt. Å vere åleine på tur så lenge blir ei tøff, men fantastisk oppleving, seier Anne Marthe.

Studium. Ein ekstra dimensjon i planlegginga er å henge med i studia. Når resten av studentane byr-

jar å lese til eksamen, er dei i isen. Det legg eit ekstra press. – Høgskulen er flinke til å legge til rette, og vi må disponere tida godt, og vere effektive i dei timane vi er vakne, seier Anne Marthe. – Vi håper å ha pensum på øyra på turen, for ei veke etter heimkomst er det eksamen for to av oss, og for dei to andre nokre veker seinare. Akkurat det ser dei ikkje fram til. – Det blir nok tungt og kjedelig! Vi håpar å lure kroppen til at restitusjon må utsettast ei veke, så

vi klarar å køyre på høggir til eksamen er over. Kanskje blir det godt for kroppen å sitte litt på skulebenken etter ein slik tur, undrar Astrid. – Kva håper de å sitte att med etter turen? – Ein haug gode minner og gode vener. Ein slik tur får ein til å sette pris på dei små tinga i kvardagen: Å ta vatn frå springen, sette seg i ein stol, ta på joggesko og gå ein tur og slikt. I den materielle kvardagen vi lever i er det godt å stoppe opp og tenke litt på slike ting også, seier Anne Marthe.

Følg turen, og førebuingane Har du lyst å følgje førebuingane deira til turen, og følgje med på sjølve turen? Svalbardsafari er sterkt til stades i den digitale sfæren: Følg dei på Facebook, eller bloggen deira.

kalla han Spitsbergen, etter dei mange høge og spisse fjella på øygruppa).

https://www.facebook.com/Svalbardsafari og http://www.svalbardsafari.blogspot.no/ Spitsbergen: Svalbard si største øy. Med 37 673 km² areal, over ti gongar så stor som Hinnøya, er den Norges største øy og den 36. største øya i verda. Spitsbergen strekk seg 400 km i nord-sør retning frå Verlegenhuken i Nord til Sørneset i Sør. Dei fire lengste fjordane og alle busetnadar på Svalbard, ligg på Spitsbergen. Øya har alle øygruppa sine sju nasjonalparkar. Det bur folk i Longyearbyen, Barentsburg, Ny-Ålesund og Sveagruva, samt Isbjørnhamna og Pyramiden. Spitsbergen fikk sitt namn av nederlendaren Willem Barents, som oppdaga den i 1596. Han kalla den West-Spitsbergen (Svalbard i sin heilskap

Gåva Gå åvva ttil il jul? jul? Kjøp ny ny Volkswagen Volks o wagen og få 1 av av 2 pakkar inkludert! inkludert!

Kjøp TTiguan, Kjøp Passat, iguan, P as sat, Passat Alltrack, Sharan, P as s a t A lltr ack, S har an, Touran Tour an vvare/ are/ 7 sseter eter eeller ller CC CC oog g ffå å ppakke ak ke 1 eeller ller 2 inkludert! inkluder t! Kjøp Golf, Golf Plus Kjøp G olf, G ol f P lu s og og få få pakke pak ke 1 eeller ller 2 inkludert! inkluder t!

Pakke 1:

Pakke 2 :

* 1,99%

Prisavslag på

ﬂy tande kampanjerente på BilLån, Leasing og ForbrukerLeie

kr. 25.000,-

Pakke 1:

Pakke 2 :

** 2,99%

Prisavslag på

ﬂy tande kampanjerente på BilLån, Leasing og ForbrukerLeie

kr. 20.000,-

Vi har ei tidleg julegåve til deg !

*Eff. rente 4 , 39% ved lå nebehov k r. 150.0 0 0 o/5å r, et abler i ngsgeby r k r. 4 .988 og ter m i ngeby r k r. 107 i n k l. mva . Tot a l k red it t kost nad k r. 167.0 0 6 i n k l. mva . Rent a er subsid ier t i t re å r, for deret ter å bl i juster t i l nor ma l sa lsrente. **Eff. rente 5,43 % ved lå nebehov k r. 150.0 0 0 o/5 å r, et a lber i ngsgeby r k r. 4 .988 og ter m i ngeby r k r. 107 i n k l. mva . Tot a l k red it t kost nad k r. 171.079 i n k l. mva . Rent a er subsid ier t i t re å r, for deret ter å bl i ju ster t t i l nor ma l sa lsrente. d r i fstofforbr u k /ut slepp bla nd a køy r i ng: Tig u a n 5, 8 - 6,0 l /10 0 k m, CO2-ut slepp 150 -158 g / k m, Pa ssat 5, 3 l /10 0 k m, CO2-ut slepp 139 g / k m og G ol f f rå 4 , 5 - 4 ,7 l /10 0 k m, CO2-ut slepp 119 -122 g / k m. Av bi ld a model l k a n ha ut st y r utover st a nd a rd .

Førde 24 03 18 00 - Florø 57 74 22 40 - Sogndal 57 67 57 00 Str yn 57 87 26 00 - Måløy 57 84 80 08 w w w.berge.no

Fjord i ngen

I god t id før ju lest ria set i ga ng t i lby r v i gode pa k ka r på dei fleste av vå re model la r. Velg mel lom svær t g unst ig fi na nsiering el ler store avslag på vå re mest popu lære model la r. Vel komen t i l ein lønsa m førju lsha ndel og prøvekøy ring hos Berge & Co.

Svalbardsafari om Svalbardsafari <<

Stine Merete Moe 23 år gammal, frå Oslo. Som yngst av tre søsken, har Stine måtte utfordre kropp og sinn i kampen om meritter og godkjenning i oppveksten. Det har gitt eit veldig konkurranseinstinkt og ein mentalitet om aldri å gi seg. Stine er tøff og gir alt i alt ho tek seg til, både teoretisk og fysisk. Om det er folkehøgskule, langrenn, volleyballtrening, arktisk naturguidestudium eller jobben som snøscooterguide på Svalbard som har gjort ho så allsidig, er vanskelig å seie. Ho blir god til det meste. På kondisjonsutfordringar får ho mest ut av å trene med gutane. Stine har reist mykje, har brei erfaringar innan kvardags- og friluftsliv, struktur og gode løysingar på det meste. Hennar teltlivrutinar begeistrar dei andre på laget. – Kva gruar du deg til, og kva gler du deg til? – Eg gler meg mest til å vere på tur i storslått natur i 30 dagar. Og gruar meg mest til å fryse.

Anne Marthe Kvale 22 år, studerer sosialt arbeid og vaks opp på ein bondegard i Hokksund. Som gardsjente med tre eldre brør er ho vant til å vere med på utfordrande ting og å ta i et tak. Gjekk to år på Høgtun folkehøgskole på friluftslinje, som elev og stipendiat. Er sjeldan lenge på same stad, elskar reising og å utforske:

Kilimanjaro er bestege, Grønland kryssa og Jostedalsbreen gått på langs. Ho har brei friluftsliverfaring. Stå-på-viljen er det ingenting å seie på, ho er eventyrlysten og gal nok til å vere med på det meste. Let seg ikkje knekke av kva som helst, ristar det meste av og seier: «dette går såå bra, atte». Godt humør og gode organisatoriske evner gjer ho veldig bra å ha med på tur. – Kva gruar du deg til, og kva gler du deg til? – Gler meg til å gå på ski, sove, ete, ha det kjekt med gode vener, erfare og sjå flott natur. Og gler meg til å legge att mobilen heime, ler Anne Marthe. – Og håper å sjå isbjørn. Det hadde vore fantastisk. Og gruar meg til å sjå venninnene mine fryse, seier ho med glimt i auget.

Astrid Lemme Astrid er optimismen sjølv: møter deg alltid med eit stort smil og ein god klem. Født og oppvaksen i Bergen, men med mor frå Sogn og far frå Finse er ho ikkje ei «byberte». Tvert om er ho ei knalltøff jente med bein i nasa, som tek utfordringar på strak arm. Etter eit år i militæret, der ho nekta å vere det svake kjønn, har Astrid blitt ei jente med enorm styrke, både mentalt og fysisk, som dreg pulk som ein hest. Etter eit år på Idrett i Sogndal byrja ho på Geologi og Geofarer i same bygd. Ho evnar ikkje å seie nei, og endar opp med mykje på plakaten. Det taklar ho med fascinerande ro og godt humør. – Kva gruar du deg til, og kva gler du deg til? – Gler meg til å stå på nordspissen og vite at no er det opp til oss sjølve, og vêrgudane, korleis neste månaden blir. Same om vi klarer heile turen eller ikkje, gler eg meg til å oppleve meistring i store og små utfordringar. Og gruar meg til å sjå venane mine fryse, smiler ho lurt.

2013 Iveco Daily 2,3 ltr., 146 hk. ESP 9, ABS, ASR og Hill-holder. Velutstyrt med m.a. el.speglar, oppv. sete m/korsryggstøtte, Webasto motor-/ kupév. og køyrevarmar m/timer +++. Påbygg: Sandwich skap fra Brdr. Plagborg. LxBxH: 4200 mm x 2200 mm x 2260 mm (innv. 2210 mm), 2 stk. surrekoppar i golv, 1 stk. sidedør høgre side bak, 2 stk. innvendige LED lamper i tak, 1 rekke surreskinner sider og front, alu. beskyttelseslist sider og front, liftluke med gassdempar og stropp, ryggekamera, 2 stk. utluftingsvent., 750 kg Zepro lift, 1600 mm aluminium liftplattform (std. er 1450 mm), fjernbetjening på lift. Eigenvekt 2540 kg.

va Kr 44595000,0-0in,-kl.+mm va) (kr 53

Ragnhild Tangen Bergsland 22 år gamal, frå Oslo. Studerer til lektor i samfunnsfag, og tar idrett som undervisningsfag i Sogndal! Ragnhild, eller Rægs, gjekk to år på friluftslinja på Høgtun Folkehøgskole. Andre året som stipendiat. Har brei turerfaring, beherskar alle slags ski godt og har gått mykje i Jotunheimen, Rondane og Møre og Romsdal. I 2008 gjekk ho HamarTrondheim. Tre eigenskapar vi ser mykje hos Ragnhild: Veldig blid og utåtvend, sprek som ein hest, med ståpåvilje utan sidestykke. Hennar vinnande vesen og sprudlande humør gjer ho til ein flott turkamerat. – Kva gruar du deg til, og kva gler du deg til? – Gler meg til å bu i vakker og vill natur i 30 dagar, og kjenne på dei fysiske og mentale utfordringane. Og gruar meg til å fryse!

Håper å sjå isbjørn. Det hadde vore fantastisk. Anne Marthe Kvale

Designplater i Silestone og Granitt

Med over 60 fargar å velje mellom skal det mykje til at du ikkje ﬁnn noko som passar inn på ditt kjøkken eller bad! Velg Silestone eller Granitt til benkeplater, då er du sikker. Ta kontakt for eit tilbod hos oss eller våre forhandlarar.

10 Lokal produsent og leverandør av benkeplater

Tlf. 57 72 37 50 | post@forde-granitt.no www.forde-granitt.no

ÂŤNĂ¸tteknekkarenÂť NĂĽr nettene blir lange set Danseverkstedet og FĂ¸rde Kulturskule opp ÂŤNĂ¸tteknekkarenÂť. I dag og i morgon kan du oppleve den klassiske eventyrballetten i FĂ¸rdehuset. TEKST: Roy Sunde FOTO: Joachim Vie

â&#x20AC;&#x201C; Dette er tredje gang du kan oppleve dette magiske juleeventyret i FĂ¸rde, tilrettelagt og framfĂ¸rt av vĂĽre eigne dansarar og musikarar. Danseverkstedet og FĂ¸rde Kulturskule har lang tradisjon for samarbeid, og NĂ¸tteknekkaren er sĂĽ langt den stĂ¸rste samproduksjonen, fortel Miriam FĂ¸rde. Ho har saman med Jorun Reina lagt til rette denne versjonen av ÂŤNĂ¸tteknekkarenÂť, og er ein av dansesolistane i framsyninga.

Lange tradisjonar. â&#x20AC;&#x201C; Eventyret om ÂŤNĂ¸tteknekkaren og musekongenÂť er skriven av den tyske forfattaren Hoffman i 1816. I 1892 vart balletten urframfĂ¸rt i St.Petersburg med musikk av Peter Tsjajkovskij. Historia, musikken, scenografien og koreografien har gjort dette til ein av balletthis-

toria sine stĂ¸rste suksessar og verdas mest framfĂ¸rte ballett, seier FĂ¸rde og held fram. â&#x20AC;&#x201C; Musikken vi framfĂ¸rer er tilrettelagt og instrumentert av og for distriktsmusikarane i FĂ¸rde og Gloppen. Fem musikarar framfĂ¸rer musikken, og kulturskulen sine elevar spelar og

syng med pĂĽ nokre satsar. Vi har profesjonelle dansarar i to av hovudrollane, og vel hundre dansarane som er ungdommar og barn heilt ned i ĂĽtteĂĽrsalderen. Dei profesjonelle vaksne dansarane har rĂ¸tene sine frĂĽ Danseverkstedet.

KUPP! K UPP!

â&#x20AC;&#x153;NYHEITâ&#x20AC;?

DW717XPS KAPP GJERDSAG, MED 250 MM BLAD TIL BERRE 6598,- INKL. MVA. MV VA. A Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021;

DCD 790M2 COMP COMPACT PA ACT DRILL TIL BERRE 2998,- INKL. MVA. MV VA. A Â&#x2021; Â&#x2021;

9 ;5 &RPSDFW EÂĄUVWHOÂĄV $K 6LVWH LQQH EÂĄUVWHOÂĄV PRWRUWHNQRORJL IRU VWÂĄUUH HIIHNWLYLWHW RJ OHQJUH EUXNVWLG

.DSSEUHGGH RSS WLO ;36 NXWWLQGLNDWRU 9LQNODVW JUDGHU EHJJH YHLHU

DEW ALT 18V SPIKERPISTOL SPIKERPISTOL DEWALT MV VA. A TIL BERRE 7498,- INKL. MVA. Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021;

9 ;5 /L ,RQ VSLNHUSLVWRO PHG EÂĄUVWHOÂĄV PRWRU RJ $K ;5 EDWWHULHU 1RN NUDIW WLO n VN\WH LQQ PP VSLNHU 0XOLJKHW IRU VHULHVNXGG HOOHU HQNHOWVNXGG

DEWALT DEW ALT 745 BORDSAG INKL. TRANSPORT VOGN. MV VA. A TIL BERRE 6598,- INKL. MVA.

â&#x20AC;?PROFF P PAKKE AKKE FRA A KATRO KA ATRO T â&#x20AC;? VA A. TIL BERRE 2998,- INKL. MVA. MV

Â&#x2021; Â&#x2021;

3DVORGH SUROLQH NRPSUHVVRU 3DVORGH )1 PP G\NN RJ PHWHU VODQJH

Â&#x2021; Â&#x2021;

Â&#x2021;

5XOOHEXU L VWnO EHVN\WWHU PRW IDOO RJ VODJ 7DQQVWDQJVW\UW DQOHJJ PHG OnVLQJ L EnGH IRU RJ EDNNDQW JLU JRG VWDELOLWHW VDPWLGLJ VRP GHQ HU PHJHW HNVDNW PP NOÂĄ\YHEUHGGH Â&#x2021; Z PRWRU

Opningstider: 0DQGDJ )UHGDJ )ORYHJHQ )ÂĄUGH Â&#x2021; Â&#x2021; )D[ Â&#x2021; QHXPDQQ QR

TRENING

Min lidenskap for sunn og god mat, samt trening kan du lese meir om på Facebooksida mi: Fit4Fitness.

med Ingeborg Sol Fure

Yoga - ein livsfilosofi Lotus - eit skritt attende! Armane er slappe, eg kryssar beina under meg og let att auga. Eg pustar djupt inn og kjenner korleis lungene strekker seg.

Brystkassa hevar og senkar seg i takt med lyden av pusten. Ulike fargar dansar i mitt indre syn. Hovudet strekk seg mot taket, medan eg presser skuldrene ned og navlen inn. Eg fyller sinnet med ro, og har kontroll på kroppen, pusten og tempoet. Slik sit eg i 10 minutt, kanskje meir, og berre pustar djupt inn og ut medan eg strekk ryggrada på innpust og slappar av på utpust. Det er lenge sidan eg har gjort yoga. Altfor lenge sidan. Eg vert gripen av ei stor sorg medan eg sit der og mediterer. Tårene presser seg på, og ein vond klump rasper innsida av halsen. Ei våt stripe frå augekroken treff munnviken. Eg kjenner på den salte smaken. Kor vart tida mi av? Eg fyllast av vemod og skam. Stressa? Kvardagen er for dei fleste travel. Vi skal nå så mykje som mogleg på så kort tid som råd. Eg kjenner meg ofte som ein hamster som spring i hjulet sitt, fanga i eit bur. Kan ikkje slakke ned tempoet, då er det over og ut. I løpet av ein dag vert eg bombardert med sanseinntrykk frå alle kantar. Eg er tilgjengeleg på Facebook, Instagram, mail, telefon og sms 24 timar i døgnet. Musikk og stemmer surrar rundt øyra mine på jobb. Når eg kjem heim durar Tv-en i bakgrunnen medan eg lager middag og tek klesvask på same tid som eg hjelper dottera mi med leksene, og snakkar i telefonen med mamma. Eg er dronninga av mulititasking. "Å kjede seg" er eit vagt minne frå ungdomsåra på jenterommet. Eg har ikkje tid lenger!

Våg å vere aleine! Yoga handlar om å være aleine med seg sjølv. Å observere tankane og kjenslene som dukkar opp medan du sit og pustar. Essensen er evna til å skru ned tempoet, være ærleg med seg sjølv og å finne indre ro. Om du trur meininga med yoga er å bli mjuk og smidig tek du feil. Det er berre ein biverknad. Stillingane du står i under yogapraksis hjelper deg å konsentrer deg om pusten, og berre pusten. Posisjonane er så krevjande at det ikkje er rom for å tenkje på jobb, skule eller klevasken du burde ha hengt opp. Du har meir enn nok med å halde deg i balanse 10-15 pust før du skifter øving. Ingen hokus-pokus! I 10 år har eg gjort yoga, med

varierande intensitet. Eg gjer det når eg har lyst og når eg treng det. Nokre gongar held det å finne seg ein stille krok i huset og berre puste djupt medan eg tømmer hovudet for tankar. Andre gongar set eg av tid til å gå djupt inn i stillingar slik at eg kan utfordre fysikken og styrken min. Eg er aleine med meg sjølv, og kan gjere som eg vil. Eg er tilstades i kroppen min og tida mi går ingen veg. Tida kjem. Etter yogaøkta sit eg att med eit audmjukt og takksamt sinn. Glad for at kroppen min fungerer og for dei godene eg har i livet mitt. Uansett kva

modus eg var i før eg byrja er eg lettare i kroppen etterpå. Yogafilosofien For meg byrja det heile med ei yogastilling og ønsket om å bli meir fleksibel. Men eg oppdaga at yoga var så mykje meir enn berre det fysiske. Det mentale er like viktig, og pusten er det som bind det saman. Det er ingen snarvegar, eg er der eg er og vegen ligg føre meg. Medan eg går lærer eg om meg sjølv, og di meir lærdom eg får, jo meir innser eg kor mykje meir det er å lære. Både om meg sjølv og om yoga. Yoga er ein livsfilosofi, ikkje berre ei treningsform. Den er både

Hovudet strekk seg mot taket, medan eg presser skuldrene ned og navlen inn. Eg fyller sinnet med ro, og har kontroll på kroppen, pusten og tempoet.

egoistisk og sjenerøs. Du skal tenkje på deg sjølv og være den beste utgåva av deg sjølv som du kan vere. Yoga gjev deg høve til å utvikle deg personlig, mentalt og fysisk. Og det ALLER beste med yoga: Det tek ikkje tid. Yoga gjev deg tid! Har du aldri prøvd yoga før, er det på tide! Her er 4 enkle stillingar du kan prøve. Det spelar inga rolle korleis det ser ut når du står i stillingane. Det viktige er korleis det kjennast ut! Pust djupt inn og ut av nasa, og la pusten vere det einaste du foku-

serer på. Stå i stillingane 5 inn- og utpust til å byrje med og auk etterkvart opp til 1-5 min. 1) Barnet: Ligg slik og pust djupt inn og ut. Slapp heilt av. Ei herleg stilling å starte og avslutte treninga på. 2) Koraen: Bakoverbøy, som strekk og varmar opp musklane på framsida av kroppen og styrker armar og skuldrer. Press brystet fram, skuldrane bak og ned medan du let hoftene synke ned mot golvet.

3) Hunden: Bygger opp styrke i armer og skuldrer, og gjev god strekk i rygg og bein. Sprik med fingrane og skyv kroppen bakover. Strekk halebeinet opp og press brystet mellom armane dine. Prøv å presse hælane i golvet. Du kan stå med bøygde kne om du vil, men hald ryggen heilt rett. 4) Triangelet: Ei stilling med mange variantar. God for å opne hoftene og strekke ryggraden. Løyser spenningar i nedre del av rygg, hofter og hamstring. Hold ryggen rett, opne opp brystet og strekk armen oppover medan du let den andre armen synke mot golvet. Sjå opp mot taket.

HØSTKAMPANJE Bestill før 15. desember og få med tilvalg til verdi opptil

100 000,www.norskehus.no Våre forhandlere i Sogn og Fjordane:

mob 915 65 524

GÅVA GÅV VA TIL FFAR A

GÅVA GÅV VA TIL MOR

GÅVA GÅV VA TIL SOGNOGFJORDINGEN

GÅVA TIL ALLE

1RUHJV I¡UV NDWDVWURIH OHNV

(L KMDUWHYDUPDQGH IRUWHOMLQJ RP VDPKDOG L DOGHUGRPPHQ

6RJQ RJ )MRUGDQH L ELOHWH

mob 905 81 021

mob 40821463 0990 80 Tlf: 57

P PRIS RIS

O ORDKNAPPEN R D K N A P P EN 2 2013 013

kr 299,-

( 5 1 $ 2 6 / $ 1 ' 2 ' ' / ( , 9 $ 3 1 ( 6 ( 7 + > ) 2 7 2 @

399,+(11,1* 5,9('$/ /(,9 %(5*80 >)272@

*$87( /261(*c

MED HELSING FRÅ SOGN OG FJORDANE

NORSKE ULLY YKKER OG KA

ANNA OG SOLMANN

GÅVEBOKFAVORITT FAVORITT NYNORSK GÅVEBOKF

NYNORSKE B BARNEBØKER ARNEBØKER TIL DEI MINSTE Event y rleg fo or teljing om smok k a r som fo orsv inn

NORSK KUL KULTURSKATT LTTURSKA ATTT FRÅ SOGN kt

Hja r teva r ma nde om vennsk ap.

kr 249,-

kr 229,,$1 0$*5,77 /,1'71(5 -(16 .5,67(16(1 >,//@

S oga f o burde vera folkkeleesnad!.

– Et lite poetisk vingeslaag av en bok . a nder s skogr a nd, ba r n i by en /,6%(7+ '5(<(5 *867$9 .9$$/ >,//@

p e t r a j . h e l g e s e n, b e r g e n s t i de n de

7ONIPHIWXEH SANDANE

FLORØ

FØRDE

FLÅM

- 2 1 ) 2 6 6 ( >2 0 6 ( 7 - $ 5 @

SOGA OM FRIDTJOV DEN FRØKNE

*81925 5$60866(1 >,//@

MONSTERBOKA

SOGNDAL

I BOKHANDELEN NÆR DEG! SOGNINGEN

SOGNDAL

sen at

joh a nnes k leppa , dagen

– For teljingane som foreld dre har leita etter.

LUISA OG UGLA

SMOKKEFEEN TUTT TA

SOGNDAL

SOGNINGEN SOGNDAL

www.skald.no

Kjellaug Fredly (62) jobbar som jordmor i svangerskapomsorga og på fødeavdelinga ved Førde sentralsjukehus.

Vi blir færre! For at folketalet skal oppretthaldast treng ein eit fruktbarheitstall på litt over 2,0. For tida har Norge 1,85. Etter ein periode med auke i fruktbarheit har trenden nemleg snudd etter ein topp på 1,98 i 2009. TEKST OG FOTO: Thea Kårstad Støfring & Maria Slettehaug

I vesten går fødselstala sakte, men sikkert ned, og kvinnene blir eldre før dei får barn i forhold til tidligare. Kva som er grunnen til dette er det ikkje noko fasit på. Er vi blitt meir opphengt i å oppleve verda før vi slår oss til ro med mann og barn? Har vi lyst til å styre livet utan å måtte tenke på andre enn seg sjølv? Det er ingen fasit på dette, menneske er forskjellige og alle har forskjellige behov, men slik har det alltid vore. I tidlegare generasjonar var det ikkje unormalt med ein søskenflokk på seks. Det var meir unormalt om ein familie berre hadde eitt barn. No derimot, er det å vere åleinebarn normalt, og det er ikkje mange som har planar om å ha over tre barn. Er vi sakte, men sikkert på veg til døy ut? Vi har snakka med ei ung kommande mor, ei

som følgjer trenden med at vi blir eldre før vi får barn og ei jordmor.

«Den nye trenden». Kjellaug Fredly (62) har jobba mange år som jordmor i svangerskapomsorga og på fødeavdelinga ved Førde sentralsjukehus. I perioden ho har jobba som jordmor har ho lagt merke til at alderen på førstegongsfødande har stege. Kjellaug seier at det er meir normalt å få barn i alderen 35-40 år no enn det var tidligare. Grunnen til det meiner ho er fleire, blant anna at kvinner er blitt ein større del av samfunnet enn tidlegare. Dei er likestilte på nesten alle felt, og tar høgare utdanning. I tillegg meiner ho at kvinner er blitt meir kravstore til val av partner , og vil prøve og feile litt i kjærleikslivet før dei stiftar familie. Fredly meiner at kvinner er fullt klar over at det er mindre sjanse å få barn når ein blir eldre, men dei kan også få hjelp til å få barn på ein heilt annan måte enn tidlegare. – Vi har meir avanserte teknikkar i dag enn vi hadde før, med tanke på prøverør og den typen hjelp. Kjellaug trur ikkje det alltid er like ideelt å vere ung mor. Ho meiner enkelte ein eller annan gong kan få behov for det ungdomslivet som ein har takka nei til. Då er det fint å ha nokon som kan støtte og hjelpe når ein for eksempel vil gå på skule i seinare tid. – For nokre kan det vere greitt å vere ung mor,

Christine Kjelsnes (17) frå Jølster skulle gjerne ønske at ungdomstida gjekk fortare, og gler seg til å stifte familie.

men ein blir bunden i mange år framover. Uansett vil det alltid vere individuelt.

Hoppar over ungdomstida. Christine Kjelsnes (17) frå Jølster skulle gjerne ønske at ungdomstida gjekk fortare, og er på god veg med å følgje draumen sin om å stifte eigen familie. Ho er lei av at dagane går i reprise og er klar for noko nytt. Christine meiner ho har funne mannen i sitt liv, og er klar for å bli ung mor. Ho veit at det ho gjev seg ut på kan bli hardt og tøft, men er klar på at ho skal klare det.

– Eg kjem til å bli lukkeleg av å ha eit barn. Det kjem sjølvsagt til å vere dagar der eg føler meg nedfor eller trist, men eg trur generelt at eg kjem til å klare det og bli lukkeleg av det. Det er jo tross alt livets største gåve! Christine har alt planlagt: Ho skal gå eit halvt år på Helse og Sosial før fødselen. Etter fødselen skal ho ha eit år i permisjon, så skal ho fullføre første året, deretter gå andre året; barn og ungdom, og til slutt vere lærling i to år. Konkret kva ho vil bli veit ho ikkje enda, men ho er likevel bestemt på at det er den vegen ho vil gå. – Det går jo ut over utdanninga, men den vil berre bli forskyvd. Det er det einaste problemet, og eg har tenkt å ta same utdanninga uansett, berre seinare. Eg trur ikkje det er noko ulempe med å vere ung mor så lenge ein føler seg klar for det. Det største problemet er vel kanskje det at det er mange unge mødrer som droppar ut av skulen etter dei har fått eit barn, men eg er vertfall sikker på at eg skal klare å gjennomføre det!

Alder er ingen utfordring. Mariann Flo (34) har alltid hatt lyst på barn, men det har aldri hasta. No er ho nybakt mor, noko ho ikkje angrar på. – Livet har for meg gått litt «fort». Eg vart operert for sjukdom i 2002, og det har gått litt slag i slag med helsa mi. Samtidig har eg jobba og trena mykje, og livet har eigentleg berre fungert og gått med til jobb og trening. Eg har vore i faste forhold, men gjerne ikkje med dei det har vore påtenkt å få ein liten ein med. Eg har alltid ønska meg barn, men eg har ikkje tenkt på når. For Mariann har ikkje alder vore ei utfordring,

Mariann Flo (34) har alltid hatt lyst på barn, men det har aldri hasta. No er ho nybakt mor.

og ho har ingenting i mot å vere ei vaksen mor. Etter erfaringane hennar i 20-åra påstår ho at ho ikkje ville vore ei like god mor då som no, men ho trur nok at det hadde gått bra det òg. I dei siste åra føler ho at ho har hatt ei enorm utvikling som person, ikkje som den personen ho er, men tryggheita, erfaringa, og alt ho har vore igjennom. – Det positive med å vere mor på 34 år er den tryggheita eg fekk gjennom 20-åra, den indre balansen og roen eg har funne som person med alt eg har vore gjennom. Eg kjenner meg veldig

balansert når det skjer noko, og det skal ein del til for å stresse meg. Stempelet unge mødrer har fått, er kanskje noko folk flest er nøydde til å snu om på. Ei ung mor kan vere minst like flink og «god» som ei eldre mor, og har gjerne meir energi og overskot til barnet. Men på same måten treng ein den ungdomstida som ein har, og dei lærdommane og erfaringane ein får med seg. Konsekvensane med å vente lenge kan vere at sjansen for å få barn minkar. Om «trenden» med å få barn seint fortsett, kjem fruktbarheitstala gradvis til å gå ned.

Rein Design

Lakk- eller karosseriskade? AutoForum har ein av dei beste karosseriverkstadane i Sogn og Fjordane. Kvalitet, seriøsitet og lang erfaring gjer det trygt å la AutoForum reparere bilen din. Våre fem tilsette på verkstaden reparerer store og små skader på alle bilmerke. Be om takst på skaden. Vi har avtalar med alle forsikringsselskap.

Kontakt oss for timebestilling på epost til ph@autoforum.sf.no eller telefon 57 83 09 60

autoforum.sf.no

Fakta I byrjinga av 1970-talet var samla fruktbarheitstal 2,73. Så gjekk fruktbarheita ned til midten av 80talet, der den nådde ein botn på 1,66. Sidan steig talet fram til byrjinga av 90-talet, for så å gå ned igjen. Ein ny topp vart nådd i 2009 med 1,98. Seinare har det byrja å gå litt nedover igjen.

Levendefødte. 1960-2012 80 000

I 1960 budde det i Norge 3 568 000 menneske. Det året vart det fødd 61 880 barn i Norge. I fjor var talet 60 255, trass at folketalet i Norge hadde auka til over 5 000 000. Vi får altså færre barn totalt, sjølv om folketalet har auka kraftig.

70 000

60 000

50 000

40 000

Per i dag er talet for Norge 1,85, litt betre enn Finland sitt tal på 1,83. Island er ”best”, med eit fruktbarheitstal på 2,02, følgt av Sverige med 1,90. Lågast ligg Danmark, med 1,76. Dei siste ti åra har Agder og Rogaland hatt høgast fruktbarheit i Norge, følgt av kvinner på Vestlandet. Minst fruktbare i perioden har kvinner frå Hedemark og Oppland vore, men i fjor hadde dei ei auke. Dermed er det per no Oslo/Akershus sett under eitt som er minst fruktbare. I teorien må kvar kvinne føde 2,1 barn for at befolkninga skal vere på eit stabilt nivå. Nokre får fleire, nokre får ingen, og i tillegg må ein kalkulere med spedbarnsdød. Dermed vil i teorien folketalet på sikt gå ned om ein blir liggande under 2,1 fødslar per kvinne. Fruktbarheita går ned med alder. Ei kvinne på 30 er berre halvparten så fruktbar som då ho var 20. Og ei kvinne på 35 har berre 20 prosent av fruktbarheita ho hadde då ho var 20.

30 000

20 000

10 000

0 1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

Foreldra sin snittalder ved første barn var i 2012 28,5 år for kvinner, og 31,2 år for menn. Snittalderen til norske førstegongsfødande (både mor og far) var i 1967 22,6 år. I 2012 var den 27,9. Kvinner i aldersgruppa 30-34 var i 2012 den mest fruktbare gruppa, for tredje år på rad. Tidlegare var det kvinner i aldersgruppa 25-29 år som fødde flest born.

meir markant om ein ser på barn fødd av kvinner over 45: Her er det nesten ei firedobling. I 2011 vart 1923 barn fødd av kvinner i alderen 40-45. I 1991 var talet 767. Same år vart det fødd 23 barn av kvinner over 45 år. I 2011 var det auka til 91. I følgje tal frå Statistisk Sentralbyrå var det i 2012 1933 barn fødd av kvinner over 41 år, og 107 barn fødd av kvinner over 45 år.

Dei siste 20 åra har talet barn fødd av kvinner over 40 år meir enn dobla seg. Og auken blir enno

Kjelde: Statistisk Sentralbyrå

Hjelp, det er snart jul

RETT PÅ Tore Fossen

Vi er komt nokre dagar inn i desember. Butikkane har hatt nattope og julegranene er tende over det ganske land. Og no startar den søte førjulstida. Eller søte og søte…

rekke det, så har ikkje butikken det dei var tenkt å kjøpe. Ikkje likar dei å lage mat, og kvir seg til julaftan av frykt for å mislukkast med juleribba eller kålrotstappa.

Skal eg vere heilt ærleg? Eg synest ikkje den er søt i det heile tatt.

Og så var det juletreet. Familiar dreg med seg ungar ut i regnvåt snø for å hogge tre. Det som skulle bli så koseleg, kulminerer i familiekrangel, sure ungar, skeivt tre og ei stemning i bilen som kunne få syriske Assad til å bli redd.

Det einaste som er stas med førjulstida er pølselaginga. Det har blitt ein tradisjon som gjengen i år gjennomførte for 15. gong – utan avbrekk. Då knar vi pølsedeig, krydrar, sveivar, drikk øl og akevitt – og avsluttar seansen med ein betre middag. I år var det nokre sauer som måtte bøte med livet for at vi skulle få dei vakre hovuda deira på tallerkenen. Men sett vekk i frå akkurat det, kan heile førjulstida vere for meg. Eg er sikkert heilt åleine om å meine dette, men eg opplever desember som ein månad full av syting og klaging frå folk som ikkje får tid til noko som helst. Ikkje får dei handla, ikkje får dei vaska, ikkje rekk dei å kjøpe gåvene dei hadde tenkt. Og skulle dei

No har eg ikkje små ungar lenger. Men eg minnast godt peparkakebakinga som i utgangspunktet skulle vere så koseleg. Det enda som regel med at ungane vart leie lenge før deiga var kjevla ut, og eg og kona stod at og stansa ut peparkakemenn som vart litt for harde og utruleg lite kreativt pynta. Familiekos? Særleg!

• Ikkje gløym å vaske golvet • Ikkje gløym å bere ved • Ikkje gløym å bake sju sortar • Ikkje gløym å handle mat • Ikkje gløym å handle julegåver • Ikkje gløym å få juletreet i hus • Ikkje gløym å legge ut koselege førjulsbilete på Facebook • Ikkje gløym å skrive julekort • Ikkje gløym å henge opp juleneket • Ikkje gløym å sjekke finskjorta • Ikkje gløym å skryte av kor koseleg desember er • Ikkje gløym å skjelle ut sjefen eller ein kollega på julebordet Men viktigast av alt: • Ikkje gløym kvifor vi eigentleg feirar jul.

Nei, eg har lite til over for alt desse overkoselege fenomena som skal gjere førjulstida så forbanna koseleg. Men eg skal gjerne hjelpe deg med ei aldri så lita hugseliste med ”koselege” ting du ikkje må gløyme. Hak av etter kvart som gjeremåla er unnagjort dersom det var koseleg:

Det som skulle bli så koseleg, kulminerer i familiekrangel, sure ungar, skeivt tre og ei stemning i bilen som kunne få syriske Assad til å bli redd. Ikkje la det bli berr berre e med tank en tanken S tart sparing til pensjon i dag. Start G å inn på s sf.no/pensjon og sjå Gå ssf.no/pensjon k va spar epakke som pas sar ffor or deg. kva sparepakke passar

sssf.no/pensjon sf.no/pensjon

•

tlf. 5 7 82 97 97 00 tlf. 57

meirennbank.no

R Rein ein Design

Likar du pinnekjøt? JA

NEI

Har du breiband?

Har du lyst på breiband til jul?

NEI

Frå Enivest?

Ønskjer du å byte?

NEI

Heilt sikker?

NEI

god jutl og god

Gå til enivest.no

R NYTT Å

SPAR S SP PAR PA AR

600,6 60 00 00 00,0,,Kampanjetilbod breiband nye kundar

Brukar du gulrot i kålrotstappa?

NEI

Vi Vi gir deg 50,- i rabatt i 12 mnd. ved nybestilling. Gjeld alle xDSL-produkta våre utanom ADSL En Enkel Pluss.

Pris første året frå kr 4005,(inkl. etablering og modemgaranti) T Tilbodet ilbodet gjeld nye kundar og forutset 12 mnd. bindingstid

Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

19 57 00 91 00 | enivest.no

Fimbulvetr – forbetra eit

Lett, nyskapande og funksjonell.

Truger, snø og menneske har sameksistert lenge. For cirka 6000 år sidan, truleg i Sentral-Asia, fann ein person ein lettare måte å forsere snø på enn med vanleg fottøy. No vil selskapet Snowmotion revolusjonere truga med si Fimbulvetr. TEKST: Roy Sunde

– Vi såg forbetringspotensiale. Produkt flest går gjennom utviklingar: Som når vi gjekk frå svart/kvitt fjernsyn til fargefjernsyn, så frå kassetv til flatskjerm. Det har skjedd ein del på materialval for truger siste 10-20 åra, men på grunnleggande utforming har det skjedd lite i løpet av 6000 år. Det ville vi gjere noko med, seier Jon Frogner i selskapet Maskinen.

Samarbeid. Strategiselskapet Maskinen har base i Oslo og på Stad, og er ein av partane i selskapet Snowmotion, som står bak Fimbulvetr. – Ideen kjem frå Pivot Produktdesign, som driv med design og produktutvikling. Dei gjorde ei forstudie, samanlikna produkt og analyserte

marknaden og laga ein prototype. Så kontakta dei oss i Maskinen. Vi er gode på produktutvikling og marknadsføring, og såg marknadsføring og strategi som nøkkelen til å få ideen realisert og ut i verda. Saman oppretta vi Snowmotion AS, som likeverdige partnarar med tydelege roller, og fekk inn drømmeinvestoren i Hiform. Dei har kapital, relevant ingeniørkompetanse og har lukkast med innovasjonsprosjekt før. Desse tre selskapa er partar i Snowmotion og drivkreftene bak merkevara Fimbulvetr. Og så samarbeider vi med Snøhetta Design (profil/identitet), Mustasj (digital), Ellioth & Winther Film og Siesta (film), Snasen (musikk) og Minsk (foto). Innovasjon Norge Sogn og Fjordane har vore ein avgjerande støttespelar så langt, og er viktig i den vidare etableringa og veksten vi ser for oss, seier Frogner.

Færre delar, meir funksjonell. Målet med Fimbulvetr var å skape noko som gav større rørslefridom, og føltes meir naturleg. – Fimbulvetr skil seg frå andre truger både i utsjånad, funksjon og oppleving. Signaturkjenneteiknet er eit patentert, integrert ledd, som gjev rørsle og vektfordeling i alle retningar. Trugene er særs lette i høve bæreflate og veldig robuste. Vi har målt løysingane opp mot låg vekt,

tal delar, robustleik og ergonomi. Truga har berre 12 delar, inkludert bindingar og skruer. Normalen er 40 til 60 delar. Dei gjev mykje større rørslefridom enn andre truger, og kjennast som ei forlenging av foten, ikkje noko som heng og sleng. Alle som har prøvd truga kjenner skilnaden med ein gang. Det er noko av årsaka til at vi har så stor tru på dette. Som juryen i ISPO BrandNew sa: - Vi har testa produktet i to dagar, og klarer ikkje å øydelegge det. Det er en revolusjon innan truger.

Gjer vinternatur tilgjengeleg. – Kva forventingar har de til mottakinga i marknaden? – I retning av at fleire vil sjå truger med nye auge. Det er ein utruleg tilgjengeleg måte å oppleve fantastisk vinternatur på, ofte i nærleiken av der du bur. Vi har lagt vekt på å tilfredsstille krava til dei mest krevjande brukarane innan sport-/friluftsliv og profesjonell bruk. Det kjem alle til gode. Før lansering har vi, berre på rykte og litt nettomtale, fått interessante førespurnader frå USA, Canada, Korea, Japan og Europa. Også i Norge har dei som føl mest med teke kontakt, fortel Frogner og seier dei trur Fimbulvetr vil slå an. – Vi har høge forventningar. Merkevara Fim-

6000 år gamal konsept

Frå venstre: Ketil Løkke, Jon Frogner, Kristian Wenstøp, Fredrik Wenstøp, Christian Brunsvig, Liam Woolley og Per Øivind Eggemoen Bang.

på vindusglas

Vi bygger vår eigen distribusjonskanal på nett, som gjev lang rekkevidde i ein tidleg fase, og inngår samarbeid med Uniformspartner, avd. Selje, som har stålkontroll på ordrehandtering og logistikk. Etter som vi veks vil vi vurdere kor mykje vi skal vere til stades lokalt i aktuelle

Vil du tilby ditt personale og dine gjester ei spesiell kaffistund? Kontakt Knut Nistad og fortell kva behov du har. Uansett om behovet er filterkaffi, espresso, cappuccino, caffé latte eller varm sjokolade – har vi alltid løysinga. Det skal vere enkelt å servere god kaffi på jobb.

Flatene 1, 6800 Førde • Tlf. 57 82 03 00 • mail@glassgrov.no

Kaffisenteret

FJORDANE AS Partner av

Tlf: +47 934 36 000 • Postboks 2020 • Kronborg 6808 Førde knut@kaffisenteret.no • www.kaffisenteret.no

marknader. Når ein tenker etter er det mange som får ein betre vinter med nye truger, både privat og på jobb: For eksempel toppturfolket, jegeren, turgåarar, mosjonistar, installatørar, feltingeniørar, redningsmannskap, politi og soldatar, avsluttar han.

FM express

VINTER TILBOD - 30%

Rein Design

bulvetr bur i Sogn og Fjordane, grunna miljøet og naturen her, men trugene skal ut i heile verda. Truger er ein av verdas raskast veksande vintersportar, med USA og Canada i spissen. SørKorea er også eit trugeland. Fimbulvetr jobbar parallelt med heimemarknaden og internasjonalt.

Mest lest i fylket

FM Følg oss på

Skulekonsert blir grendekonsert! No er det dei minste skulane sin tur til å få besøk, og heile grenda er velkomen. TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

Den kulturelle skulesekken i Sogn og Fjordane er kjend for sitt breie kulturtilbod til skuleelevar i fylket. Alle elevane får tilbodet, men ikkje alle på eigen skule. Dei små skulane må ofte busse til større stader for å oppleve til dømes konsertar. – Det ønskte vi å gjere noko med. Det handlar litt om å la elevane få desse kulturopplevingane på heimebane. På sin skule, i sin gymsal, eller sitt grendehus. At dei ikkje alltid må reise langt og vere «dei som er på besøk». No er vi med i eit pilotprosjekt der det er dei minste stadane som får besøk, og konsertane blir lagt til kveldstid og er opne for heile grenda, seier Øyvind Lyslo, produsent for skulekonsertane.

Ny vinkling av skulekonsertane. Det er Rikskonsertane

Blues på programmet. Det er «Blues for borna» og «Buldreblues og blåsus» som står å programmet når dei mindre skulane får besøk. – Blueskonsertar er ikkje kvardagskost på mindre stadar. Det er dyktige og kjende artistar med, og vi håpar vi kan tilføre lokalmiljø noko med dette. Det er spennande å sjå at DKS kan brukast til meir enn i skulesamanheng. Tilbakemeldingane frå lokalmiljøet har vore gode. Dette er god distriktskulturpolitikk, avsluttar Øyvind Høstaker, koordinator i DKS.

Rein Design

Ri på ka ng b d 57 ile e 83 n? 72 50

som har sett i gong prosjektet. Dei vart under førre regjering fråteke si offentlege konsertverksemd, og ønskjer kompensere for dette med konsertar på kvelds-

tid. Prosjektet er ein ny måte å vinkle skulekonsertar på og skal gå over to år. Fem konsertar er planlagde i fylket før jul. – Guddalen, Steinhovden, Ytre Stadt, Kolseth og Ålfoten er skular som vanlegvis ikkje får konsertar på sin skule. No får dei ein konsert på kveldstid som er open for alle og obligatorisk for elevane. I skuletida vil elevane ha workshop knytt opp mot det som skal skje på kveldstid. Slik får elevane ei forankring i arrangementet på kveldstid, og foreldre og andre eit innblikk i kva dei driv med på dagtid, forklarar Solfrid Nilsen Bygstad i DKS.

Tlf.: 57 83 72 50 e-post: post@bilskadesenteret-as.no www.bilskadesenteret-as.no

Vi tilbyr no

ANTIRUSTBEHANDLING! Tuff-Kote Dinol behandling, den mest avanserte og omfattande rustbeskyttelsebehandlinga.

Vi har FLYTTA til nytt og romsleg lokale i Hafstadvegen ved E39. Velkommen innom!

Vi tilbyr også lakkonservering frå Diamondbrite med 6 års garanti uten rebehandling. BILGLA

Opningstider: Mandag - fredag 0730 - 1630

– Vi har gjort mest mogleg ut av det Steinhovden skule er ein av dei som får besøk. – Vi er svært fornøgde med at musikarane kjem til oss, og vi har gjort mest muleg ut av dette, seier Magnhild S. Hatleseth ved Steinhovden skule. – Vi har kalla veke 46 for ei BLUES-veke, der elevane har jobba med sjangeren BLUES. Dei har laga plakatar om sjangeren og plakatar om norske blues-band, mellom anna Good Time Charlie. I tillegg har vi sunge blues-songar (litt vanskeleg å finne) og elles førebudd oss til bygdefest.

Øyvind Lyslo, Solfrid Nilsen Bygstad og Øyvind Høstaker i Den kulturelle skulesekken er glade for å kunne tilby mindre skular og grenda blueskonsertar.

Programmet er klart. – Elevane skal ønske velkomen og snakke litt om plakatane dei har laga. Deretter synge tre songar dei har øvd på. Det blir mat-stund og ein omgang med åresal før elevane viser kva dei har førebudd saman med gjesteartistane. Dette er eit opplegg vi har store forventningar og gler oss til!

Fylkets største utval i golvbelegg!

Kvalitet • Fagkunnskap • God service

Vegg-til-vegg tepper

7HSSHÁLVHU

Gardin

Golvbelegg

Tapet

Alt i maling, Inne - Ute

Utleige av slipemaskin/ rensemaskin

Langebruvegen 2 • tlf. 57 82 99 50 • forde.fargehandel@enivest.com

Treng du handverkar? Vi hjelper deg!

TREND OG MOTE

Kristine Ullebø, også kjend som Krissy, har ein av Norges mest leste motebloggar, og over 60.000 følgjarar på bildedelingstenesta Instagram. I anna kvart nummer vil ho skrive for oss om mote, det å vere ung og andre tema som opptar ho. Blogg: http://krisssy.blogg.no Instagram: kristineullebo

med Krissy

Ung i 2013 «Då eg var ung…» og «Alt var så mykje betre før» er setningar dei fleste ungdommar har fått høyre. Om dette stemmer kan eg ikkje svare på, for eg var ikkje fødd på den tida. Eg er ung i 2013, og eg likar det. Det blir sagt at ungdomstida er den beste og verste tida i livet. Best fordi du er i ferd med å utvikle deg, og fordi livet byr på nye og kjekke utfordringar. Best fordi du blir sjølvstendig og gradvis får meir ansvar for eige liv. Men også verst, fordi du er i utvikling og ting forandrar seg – og desse forandringane er ikkje alltid like velkomne. Det er i denne perioden du skal finne deg sjølv. Men så var det jo dette då, kven er eg? Skjønnheitspresset vi prøvar å leve opp til er stort, og for mange fører dette til dårleg sjølvtillit. Trendar oppstår, og desse må, i følgje oss ungdommar, følgjast slavisk – anten det er snakk om dyre merkeklede, ein muskuløs og «fit» kropp eller sminke. Vi er opphengt i kva dei rundt oss synast om oss, og det blir til tider litt for mykje. Men veit du kva? Sjå deg sjølv i spegelen og sei «Eg er bra nok!», for akkurat det er du. Stilen din er fin slik den er, kva enn du ønskjer å ta på deg, og hei – den slanke og tilsynelatande «perfekte» kroppen du såg på plakaten i butikken er mest sannsynleg retusjert til det ugjenkjennelege. Ingen ser slik ut, ikkje ein gang modellane. Slutt å leve opp til ideal som ikkje eksisterer. Du blir ikkje meir fornøgd enn kva du sjølv vel, og dessutan er du bra nok akkurat slik du er. Prestisje er eit sentralt ord for oss ungdommar, og det er ikkje til å legge skjul på at vi gjerne vil vere best. Ikkje berre best, men best i alt! Vi vil sjå veltrente og velkledde ut, passe inn i venegjengen, ha tid til å vere med vener og familie og gjere det bra på skulen. I tillegg til alt dette vil vi ha ein fritidsaktivitet vi meistrar. Nokre gongar kan alle desse tinga bli litt mykje for oss, og den velkjente ikkje-bra-nok-kjensla tar over. «Kvifor er eg den einaste med slike bekymringar og problem?» tenkjer vi. Greia er: Alle føler seg mislykka ein gong i blant. Alle kan føle at det dei gjer ikkje er bra nok. Vel, alle desse har òg gullmedalje i å skjule det. Vi har stålkontroll – eller, vi likar i alle fall å late som det. Desse problema som du stadig møter på er med på å forme deg som person. For å kunne utvikle deg sjølv må du gå gjennom fasar som ikkje alltid er like «alright», for det er akkurat dette du lærer av. Neste gong veit kva du skal gjere. Du vil aldri lære korleis ting er - men etterkvart vil du lære korleis du skal takle det.

Dersom vi set det heile i eit større perspektiv,

handlar det nødvendigvis ikkje om å vere best i alt. Det handlar ikkje om å sjå best ut, vere flinkast i sport, eller den smartaste i klassen. Ungdomstida handlar om å ha det bra og finne ein plass der ein trivast – uavhengig av korleis. Det handlar om å komme heim etter ein lang dag og legge seg med eit smil om munnen fordi du har hatt det fint. Om du har ein dag innimellom der du ikkje legg deg i topphumør, så går det heilt fint –

så lenge du klarar å vakne neste morgon med eit smil om munnen fordi du veit at du har ein ny dag med nye moglegheiter framfor deg. Eg likar å vere ung i 2013. Eg er 16 år og er no så gamal at eg kan forme framtida mi, men framleis så ung at eg kan prøve meg fram og feile i blant – utan å få nemneverdige konsekvensar. Ung i 2013 er flott.

VURDERER DU SYNSOPERASJON?

New!

Xtrim Xt trim Commander

ombardier bardier Recreational Products Inc. (BR (BRP)

Ca.pris/måned*

t 500 mm bredt belte

2.340,-

173.000,- pris inkl. moms

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 Telefaks: 578 72 017 | salg@lars-kveen.no www.kveenmotor.no *Priseksempel (60 mnd med ca 9,3 % eff.

rente) fra Santander

*Priseksempel (60 mnd med ca 9,3 % eff. rente) fra Santander

ET US EH UK SJ

FØRDE GJESTHUS & CAMPING

BILTEMA BILTEMA

Skal du bygge nytt, bygge på ell er eller pus se opp? pusse

SPARKJØP SPARKJØP

ELKJØP

JYSK

PLANTASJEN PLANTASJEN COOP

FØRDE

AUT

OFO

HAFSTAD HAFST AD TREVARE TREV ARE

RUM

BIL TIL SYN ET

Berg e og

Nau dam stdal pba keri

DEKKMANN

SKE IDA R

Brutal crossover-maskin

JØL

STE

FØRDE TEKNISKE FFAGSKULE AGSKULE

V Velkommen elkommen til Fylk Fylkets ets sstørste tørste BY BYGGEVAREHUS GGEVAREHUS For F or proffo prroff- og gjer det det sjøl sjølvv

Opningstider: Opningstider: Man-fre: Man-fre: 7.30 - 16.30 • T Torsdag: orsdag: 7.30 - 18.00 • Laur Laurdag: dag: 9.30 - 14.00

HgklZgck )))$ .0() >¬j\] :]k¬ckY\j]kk]2 KYf\]jhdYkk]f /

Ujålete hundefrisør Kundar kjem frå heile fylket for å besøke den vesle hundefrisørsalongen i Viksdalen. TEKST OG FOTO: kristine Slettehaug

I kjellaren til Torill Isaksen er eit av romma innreia som hundefrisør. I hyllene står det sjampo og såper til hundar, på veggen heng sakser og kammar, og i eine hjørnet er det ein liten dusj. Reine hundespaet. – Eg vil ikkje gå så langt som å kalle det eit spa. Eg trur vertfall ikkje hundane ser på opphaldet som ein spadag. Men klipp og stell får dei, smiler Isaksen. Ho hadde jobba som hundefrisør i Bergen i fleire år då ho flytta til Viksdalen. Etter ei stund her, såg ho at også hundane i Sogn og Fjordane hadde behov for ein klipp innimellom. – Mange tok kontakt, og etter å ha drive mest på hobbybasis ein periode, starta eg Lyngstad hundefrisør og aktivitet. Det er fleire og fleire som får seg hund, så behovet er her.

Populær salong. I dag tek ho i mot hundar frå heile Sogn og Fjordane og tilbyr utbørsting, bad, føn, klipp, trimming, napping av øyrer og kloklipp. Enkelte brukar ei dagsreise på å komme til den vesle salongen i Viksdalen, og tidlegare kundar frå Bergen med tilknyting til fylket er også innom. – Dei aller fleste kunne ha klipt hunden sin sjølv heime, men mange føretrekk å gjere det i salong. Enkelte rasar krev ein del kunnskap om pels og frisyre, og då blir det litt jobb å sette seg inn i. Brukar ein feil reiskap kan ein fort øydelegge pelsen. Vi menneske kunne jo også klipt oss sjølve, men det enklaste er å gå til frisør, seier hundefrisøren.

Ikkje jåleri. Mange tenker nok at det berre er fine hunderasar og dei som skal på utstilling som går til hundefrisør. Isaksen avkreftar det. – Nei, her er det ikkje mykje jåleri. Innimellom kjem det hundar som skal på utstilling, men eg tek i mot alle rasar, også sauehundar som stort sett går ute. Dei fleste kjem på grunn av behovet til hunden, ikkje på grunn av utsjånaden hans. Luksusspa av typen ein finn i USA har ho ikkje mykje til overs for. – Eg likar ikkje at dei fargar pelsen og lakkar klørne til hundane. Det ser eg ikkje poenget i og tenker det er mest for eigarane sin del. Litt massasje kan nok ein hund ha glede av, og viss eigaren ønskjer gje hunden ei fin oppleving, så kvifor ikkje. Men eg kjem nok aldri til å utvide til luksusspa, ler ho. – Eg har mest inntrykk av at hunden kjedar seg når han er her. Urolege eigarar. Isaksen fortel at nokre av hunde-

eigarane er spente og nervøse før dei kjem til ho. – Dei kjenner hunden sin og er redde for at den ikkje skal oppføre seg. Dei tenker at den ikkje kjem til å stå i ro og slikt, men eg veit jo at det er

Baltazar har bestilt «full pakke» frå hundefrisør Torill Isaksen i Viksdalen: Klipp, føn, børst og bad.

ein hund dei kjem med og forventar ikkje at den skal oppføre seg som eit menneske. Dei fleste blir positivt overraska over kor bra besøket går, smiler ho.

Baltazar bestilte full pakke. Vesle Baltazar var både spent og litt uroleg då han gjekk inn i frisørsalongen. – Han ser ikkje ut i dag, seier matmor og slepp han laus på golvet. Baltazar snusar litt rundt, og finn ut at han skal spraye stolen som står der. Matmor ser litt oppgitt ut, men frisøren kan roe ho med at det ikkje er første gong, og heller ikkje siste gong, det skjer. Matmor forklarar kva ho ønskjer. – Eg vil at han skal ha pelsen, men du kan godt fjerne dette, seier ho og peikar.

– Fjern alle tover og flokar, og ta gjerne litt på lengda. – Skal han ha bad òg?, spør hundefrisøren. – Jada, gje han ein skikkeleg spadag du, ler matmor, før ho kyssar Baltazar farvel. – Uff, eg stikk no slik at eg slepp å høyre han grine. Når matmor er ute av døra, byrjar frisøren å kamme Baltazar. Og som matmor forutsåg, så «grin» han litt, men det tek ikkje lang tid før det blir stille og Baltazar finn roen. Framfor han ligg timar med klipp, vask, bad og føn. Men massasje blir det ikkje i dag.

Les meir om hundestell på www.hundefrisorogaktivitet.net

FØRJULSTID PÅ ELVETORGET

Jula er...

elvetorget.no

... å pynte peparkakehuset

... å pynte juletreet 2

Katrine er kledd opp av Erdal Sport Sko og lue frå Yrkesklær - Jobb og Fritid Make-up av Parfymelle

Herreparfyme Gucci Guilty, Dameparfyme Miss Dior frå Parfymelle

Englevenger frå Viken

Bogdan er kledd opp av Yrkesklær - Jobb og Fritid

Vekt, Nicolas Vahe frå Viken

Eva er kledd opp av Cubus

Julestjerne, Georg Jensen frå Førde Glassmagasin

Skål, Mummi frå Førde Glassmagasin

Lea er kledd opp av Lindex Rekvisita i kulissane frå Viken, Nille, Jernia, Norli, Yes og Gyngehesten

... å gjere noko ﬁnt saman

Vi elskar jula! Vinterens høgtid står på trappene, og vi samlar nære og kjære for å dele dei gode stundene.

Vi gler oss over tradisjonar, og det som gjer jul til jul. For nokre kan lukta av mandarin bringe fram minner og stemning, for andre må det julefilmar og julesongar til. Vi fekk i alle fall julestemning under fotoshooten til desse sidene. Kvit bakke, trolsk skog, bålpanne, familielukke og noko varmt i koppen, sette stemninga for bileta. Vi stressa ikkje, vi kosa oss. Og det vil vi at du også skal gjere: kose deg, ikkje stresse. Julegåvehandelen skal vere ei god oppleving. Du skal gle deg til at ein av dine kjære opnar det du har kjøpt, og tenke: Dette er den perfekte gåva. Denne vart eg skikkeleg glad for. Og den perfekte gåva har vi! Anten det er til den sporty nevøen, den leikne onkelen, den jålete bestemora, den velkledde sonen eller leseglade tenåringen. Så kva er jul for deg? Er det kvit jul? Er det kjøkkenhygge og peparkaker i omnen? Vakre tonar frå ein julekonsert? Eller kjem julestemninga først når Askepott går på TV-en julaftan?

Uansett kva jul er for deg, skal vi gjere vårt beste for at du finn rette stemninga når du vandrar rundt på Elvetorget. At du hugsar å kose deg, vere til stades i augeblikket og nyt alle inntrykka. Har du behov for ei lita pause, kan ein av våre kafear by på deilige rettar, varm drikke, og ein smak av jul. God julehandel! Med ønskjer om ei riktig god jul til Deg frå oss på Elvetorget

TAKK... Gjennom prosessen med å lage denne julekampanjen har vi opplevd velvilje og godt samarbeid. Katrine på Sunnfjord Apotek stilte frivillig opp med heile sin familie til fotografering – ein herleg familie. Butikkane samarbeidde med oss slik som ein berre kan drøyme om. Alt har gått på skinner takka være kjekke og samarbeidsvillige tilsette på huset. Tusen takk til alle!

Rein Design

Førjulstid på Elvetorget

Velkommen til ein hyggeleg julehandel hos oss

DET ER TID FOR Å GLEDE NOKON DU ER GLAD I! VI KAN HJELPE DEG MED DET. I TILLEGG TIL VÅRE EIGNE BUTIKKAR HAR VI I DESEMBER MYKJE KJEKT BESØK, MELLOM ANNA AV:

BONDENS MARKED Alle laurdagane i desember 7., 14. og 20. desember. Her finn du lokalprodusert mat frå Sogn og Fjordane, som for eksempel fisk, kjøtt, spekemat, lefser, flatbrød og foredla frukt og bær.

OPNINGSTIDER Laurdag 7., 14. og 21. 10.00–18.00 Søndagsope 15. og 22. 14.00–19.00

BRITO SPEKEMAT

Julafta 09.00–12.00

Odd Birger Jensen med Spekematbilen har stand hos oss, og her kan du få tak i spekepølser, fenalår, skinke og mykje anna godt. Dagane 15.–18. desember er han hos oss.

Rema 1000 og Bunnpris: 09.00–13.00

1. juledag STENGT 2. juledag Bunnpris: 10.00–22.00 Resten av huset stengt.

NORSKE JULETRE FRÅ NOSSGARD Arnfinn Noss frå Noss Gard på Sande er hos oss med norske juletre. Han har edelgran og vanleg gran i tillegg til julenek. Dei blir å finne hos oss frå 16.desember til og med lille julaftan. Han serverer varm gløgg.

FRELSESEARMEEN SI JULEGRYTE Laurdagane før jul finn du frelsesearmeen si julegryte på torget hos oss. Pengane som blir lagt i gryta blir brukt til å hjelpe folk gjennom heile året. Frelsesearmeen er takknemlig for den tillit du viser ved å legge pengar i gryta. Takk for bidraget.

Fredag 27. 10.00–16.00 Rema 1000: 08.00–22.00. Bunnpris: 09.00–22.00

Laurdag 28. 10.00–16.00. Rema 1000: 09.00–20.00. Bunnpris 09.00–22.00 Søndag 29. Bunnpris: 10.00–22.00 Resten av huset er stengt.

Måndag 30. 10.00–16.00 Rema 1000: 08.00–22.00. Bunnpris: 09.00–22.00

Nyttårsafta 10.00–13.00 Rema 1000 og Bunnpris: 09.00–16.00

NORLI FØRDE - BOKSIGNERING Det vil være boksignering laurdagane før jul på Norli, her vil mellom andre Oddvar Torsheim, Gaute Losnegård og Jens Brekke være til stades.

Hvis du vil sjå korleis fotoshooten gjekk føre seg - scann QR-koden eller gå inn på vår nettside elvetorget.no

Kanskje treff du Nissen også? Vi veit at han alltid besøker oss nokre gongar før jul!

Opningstider: 10–20 (10-16) elvetorget.no

Unge og lovande elevar, som satsar på miljø og gjenbruk.

Foto: Privat.

Lopperiet – med miljø i fokus Kvart år dukkar det opp nye ungdomsbedrifter i fylket. Ei av dei er Lopperiet AB på Eid, som opna i Moengården aust i oktober, drive av 13 elevar på andre året på Sal og Servicelinja på Eid Vidaregåande skule. TEKST: Roy Sunde

Etter å ha hatt loppemarknad på Eidamessa fekk dei blod på tann. – Vi valte å starte ei bedrift med fokus på miljø og gjenbruk fordi vi oppdaga at det var eit behov i marknaden. Vi hadde først ein liten loppemarknad på Eidamessa, og merka fort at dette var veldig interessant. I staden for å lage fleire loppemarknadar, valte vi å starte ein loppebutikk som har blitt veldig bra. Vi har fått massevis av gode tilbakemeldingar. Med mykje hjelp frå mentoren vår, Turid Borgund, som har drive bruktbutikk før, har vi meistra å drive butikk med glans. Butikken er eit så bra tiltak for næringslivet at vi fekk gratis leige av lokale på Moengården aust, og vi set stor pris på all den

hjelpa vi får der med Ivar Moen, seier Andrea Antonsen, som er dagleg leiar for butikken. I tillegg må vi takke alle som har komme med lopper, og ikkje minst det vi fekk frå glasmagasinet Karla her på Eid.

Satsa større – for å bli hugsa. Dei byrja på meir moderat året før. – Vi var oppteken av å sette miljø i fokus i bedrifta vår, difor var dette eit perfekt tiltak. Vi hadde ei ungdomsbedrift i fjor, der vi starta med å tenke miljø. Blant tinga vi gjorde var å samle og pante flasker. I år ville vi gjere noko større ut av det, noko som viser att, seier ho og fortel at linja deira er på veg vekk frå skulen. – Dette er siste året det er sal og service på Nordfjordeid, og derfor ville vi bidra med at denne linja skal bli hugsa for noko bra. Vi føler vi gjer noko for bygda med ein bruktbutikk, sidan dette er noko som har vore ønska tilbake hit lenge. Vi har fått så mange glade ansikt innom butikken vår, og mange som har takka og bukka for at vi har gjort dette, fordi dette er noko dei har sakna. Målgruppa vår er hovudsakleg eldre og mest eldre kvinner, men vi håpar at vi får fleire yngre til å komme innom butikken vår også!

Håpar nokon tek over. Etter to månadar har dei lært mykje, og fått viktig erfaring. – Det er kjempeviktig for oss å få utføre det vi har lært i teorien i praksis. Vi går ei linje som har masse med slike ting å gjere, og mange fag som er relatert til nettopp det vi gjer i butikkdrifta. Vi føler det er lettare å lære når vi faktisk får prøve oss fram, og ikkje blir sittande inne og lese om det i ei bok, seier ho. – Kva er det kjekkaste med å drive butikk? – Det å få jobbe med kvarandre og skape eit heilt nytt nettverk med næringslivet rundt oss. Det er også kjekt å få prøve ut dei ulike rollene ein må ha i ei bedrift. Butikken har for deira del levetid fram til våren, men dei håpar og trur den vil leve vidare etter dei. – Vi skal halde fram med butikken fram til april- mai, men håpar at nokon vil ta over, sidan det er såpass ettertrakta på Nordfjordeid. I slutten av april vil vi bruke pengane til å reise på studietur til utlandet, avsluttar Andrea.

Lopperiet har ope kvar fredag, laurdag og måndag. Fredag frå 10.00-16.00, laurdag 10.0015.00 og måndag 13.00- 17.00.

Kristine testar:

Mindfulness Slit du med å vere til stades i det du gjer? Er tankane ein annan stad enn du er? Kristine har tatt ei pause i førjulsstria for å øve seg på å vere oppmerksam.

jobbar Camilla Fosse og Nina Johnsen Midtbø. Camilla er fysioterapeut, Nina sjukepleiar, og begge har dei kompetanse innan livsstyrketrening, mindfulness og rettleiing. Dei tek varmt i mot meg i eit rom som minner om noko eg har sett på film. Ein ring med tomme stolar står klart til neste livsstyrketreningsgruppe.

Det er snart jul, og tankane er alle andre stader enn i nået. Mange stressar over det som ligg framfor oss, og tankane går på mykje repetisjon: Kjem eg i mål med julegåvene? Kor mange sortar rekk eg i år? Kva skal eg ha på meg på julebordet? Kor nøyaktig må ein husvask eigentleg vere før den går i kategorien julevask? Finns det strømpebukser i huset utan hol? Kva i alle dagar skal eg fylle 72 kalendergåver med? Og så bortetter.. Medan alle desse tankane kvernar rundt i hovudet, kan det vere vanskeleg å få med seg det som skjer rundt oss. Det som skjer her og no. Kanskje går du glipp av notida, fordi du er så opptatt med å planlegge framtida? Kanskje går du glipp av alt det fine rundt deg i årets vakraste ventetid?

Babyane har skjønt det. Sjølv om trening av merk-

Inspirert av buddhismen. Som konsekvens av at fleire og fleire er meir opptekne av kva som ligg i framtid, og fortid, enn kva som skjer her og no, er såkalla «oppmerksomhetstrening» blitt populært. Oppmerksomheitstrening er å trene opp merksemda i her-og-no-situasjonen gjennom ulike øvingar via fokus på kropp og pust, og via bevegelse, og har vist seg å vere effektivt i høve stress. Inspirasjon for metoden er henta frå buddismen, og kjent for mange som «mindfulness». Ved Lærings- og meistringssenteret i Florø

semd kan vere nyttig for alle, rettar Nina og Camilla kursa spesielt mot dei som er heilt eller delvis sjukemeld, eller i fare for å bli det. Målgruppa er menneske med samansette plagar knytt til muskel- og skjelettlidingar, stressreaksjonar, utbrenning og lettare depresjonar. – Plagene frå dei som deltar kan stamme frå både kronisk sjukdom, eller kvardagslivet i seg sjølv. Via oppmerksomhetstrening jobbar vi med bevisstgjering av tankar, kjensler og kropp. Vi ser på kva ressursar og moglegheiter ein har, og kva mønster og vanar ein har i kvardag og arbeidsliv, forklarar Camilla. – Målet er å vere til stades i augeblikket med nærvær og ei vennlig og anerkjennande haldning. Den haldninga har vi når vi blir fødde. Ingen er meir til stades enn ein baby. Dei bekymrar seg ikkje for rekningar, eller at dei må handle til middag, men er til stade i nuet og nyt det. Etter kvart som vi veks til, kjem vi over i automatiske handlingsmønster og eit «gjere-modus». Det er ikkje negativt i seg sjølv – vi må jo få gjort noko– men stress splittar merksemda: Du er her fysisk, men i hovudet er du i fortid eller framtid, seier Nina, og forklarar kor tid det er fare på ferde: – Om ein er i alarmberedskap over lang tid, og opplever mykje tankekøyr, belastar det kroppen.

Ingen er meir til stades enn ein baby. Dei bekymrar seg ikkje for rekningar, eller at dei må handle til middag, men er til stade i nuet og nyt det. Nina Johnsen Midtbø

Blant anna med å auke blodtrykket. Då er det viktig å stoppe opp og vere i handlinga og øve på å la tankane få passere . Ein skal ikkje vere til stades i alt ein gjer heile dagen, sjølvsagt ikkje, men det kan vere ein fordel å skifte gir innimellom. – Og så har du dei som lir av kronisk sjukdom og bekymrar seg for framtida. Også for dei er det viktig å ta ei pause frå tankekøyret og vere til stades her og no, legg Camilla til.

Trenar merksemdmuskelen. På samlingane øver deltakarane på å fokusere merksemda si for å bli meir merksam i kvardagen. – Vi trenar på ein måte «merksemdmuskelen», smiler Nina. – Meditering, pusteøvingar og liggande kroppsskann er noko av det vi gjer på samlingane, og deltakarane får heimelekse. Heimeoppgåva kan vere at dei vel seg ut ein kvardagsaktivitet som dei gjer med full merksemd. Det kan til dømes vere at når dei dusjar, så skal dei øve på å vere til stades i den opplevinga. Kjenne på vatnet som strøymer nedover, lukte på sjampoen og nyte dusjen. Ikkje stå og tenke på alt du skal gjere på jobben, eller planlegge nistesmørjing. Rett og slett ta ei pause, forklarar Camilla, og spør om vi skal ta ei øving her og no. Med erfaring frå Yoga, veit eg litt om meditering, men er likevel spent på om ho klarar å stoppe tankekøyret mitt. Som medlem i julebordskomiteen, ein barnebursdag som står på trappene, juleførebuingar, og oppgåver som hopar seg opp på jobb, er ikkje akkurat merksemda mi fokusert på her og no, men mest i framtida.

Min tur. – Lukk auga, oppmodar ho, og snakkar med ei behageleg, roleg stemme. Litt som på røykeslutt-kassettane. Ho ber meg vidare om å vere merksam på beina som møter golvet, baken min som møter stolen, og pusten min. Det første eg merkar er at eg blir litt døsig, men merksemda mi har ho i maks to minutt, før eg byrjar tenke på noko anna. Plutseleg tek eg meg sjølv i å sitte og planlegge bryllaupet mitt (kor kom den frå, eg er ikkje forlova ein gong!?), før eg tek meg saman og lyttar intenst til kva ho seier. Ho ber meg rette merksemd til ulike kroppsdelar, og eg vekslar mellom å høyre etter og å tenke på alt frå julegåver til at eg må hugse takke for intervjuet. Samtidig som eg vekslar fram og tilbake, irriterer eg med sterkt over at eg ikkje klarar fokuserer, og tenker at eg burde sitte i denne stolen minst ein gong i veka. Eg trøstar meg med at det heiter «trening», så det er vel ikkje meininga å klare det på første forsøk. Etter at Camilla har bedt meg opne auga, fortel

Camilla Fosse og Nina Johnsen Midtbø kursar folk i korleis dei kan vere meir til stades i augeblikket og redusere stress. Om ein opplever mykje tankekøyr er det viktig å stoppe opp og vere i handlinga, og øve på å la tankane få passere.

eg om frustrasjonen over at eg ikkje klarte konsentrere meg. – Kva var det du ikkje fekk til? Det handlar ikkje om å få til noko. Ein del av øvinga er å oppdage at merksemda vandrar og øve på å hente merksemda tilbake til kroppen, og det gjorde jo du, seier Nina, og legg til at det er viktig å ikkje streve. – Ver tolmodig, ikkje strev etter å få det til. Om du tenker at «dette fekk eg ikkje til», flyttar du merksemda frå kropp til hovud og tankane. Treninga kan handle om å oppdage det som er i dette augeblikket uansett kva det måtte vere, og øve på å møte det med ei vennleg og aksepterande haldning- om igjen og om igjen.

Dagleg trening. Å øve seg på å vere merksam kan ha fleire positive effektar. – Det kan til dømes vere i relasjonar. Ein merkar fort om den ein snakkar med er til stades eller ikkje. Om den du snakkar med merkar at du er til stades og lyttar, kan det skape eit betre forhold til personen. På jobb er det lett for å ikkje klare konsentrere seg om arbeidsoppgåver, fordi du tenker på alt det andre du skulle gjort. Klarar du rette di fulle merksemd til det du jobbar med, er sjansen stor for at kvaliteten på det du gjer blir betre og det kan redusere jobbstress, seier Nina. – Men det er ikkje gjort på ein dag. Det tek tid. Det skal dagleg trening til for at ein merkar for-

skjell og gjer framsteg innan det å vere merksam. På sikt vil ein kunne klare å handtere stress på ein betre måte, avsluttar Camilla.

Medisinsk poliklinikk i samarbeid med Lærings-og meistringssenteret (LMS) i Helse Førde HF arrangerer Livsstyrketrening ved Florø Sjukehus. Målet er betre helse, auka livsmot og meistring. Kvar samling inneheld tema som er relevant for forholdet mellom arbeidsliv og det å leve med ein utfordrande livssituasjon og/eller kronisk sjukdom. For å delta på kurset treng du tilvising frå lege.

TRAKTORREGISTRERT AATV TV 6X6 OUTLANDER OUTL LANDER 6X6 6X6 1000 XTT T3 NYHET FRA CAN-AM! Ekstrem fremkommelighet Imponerende kjørevennlige egenskaper Lave driftskostnader

FABRIKKMONTERTE UTSTYRSPAKKER

138.000,-

155.871,-

198.000,-

67.000,-

Landbrukspakke, Lastepakke, Skogspakke Cargopakke, Vinterpakke

Leasing pr. mnd. fra:

er med landbruukspakke

brp.com

*Leasing 84 mnd til kr. 0,- nom rente 5,95%. Startleie 10%. Terminleie er eks mva. Termingebyr kr. 95,- og etableringsgebyr kr. 4.240,- tilkommer. ** Veil. priser inkl. avgifter. Leveringsomkostninger tilkommer.

1.553-,

Pris fra 152.900,-**

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 Telefaks: 578 72 017 | salg@lars-kveen.no www.kveenmotor.no

Johannes: 99441333 Steinar: 99501006 6977 BYGST TAD A • SJÅ FLEIRE RE BILAR PÅ WWW WWW.BERGEHALLENBIL.NO W..BERGEHALLENBIL.NO .BERGEHALLE

Med slik natur er det ikkje rart at dei unge filmskaparane ville gjere Gloppen til stjerna i ein film. Frå venstre: Sondre Utheim og Iver Heen Ask.

Alle foto: Prosjekt Gloppen.

Prosjekt Gloppen To unge «gløpparar» har jobba på spreng med å gjere filmstjerne av naturen i Gloppen. 14. desember har filmen premiere på Gloppen kino. TEKST: Roy Sunde

I vår byrja Iver Heen Ask å jobbe med filmen. Frå sommaren av fekk han med Sondre Utheim, og frå hausten av Bård Linga, som har komponert mesteparten av musikken. – Det byrja med ein idé eg har hatt i hovudet eit par år, som ikkje vart aktuell før eg vart ferdig på skule. Sondre og eg gjekk medium og kommunikasjon på Firda vgs, og Bård musikklinja. Bård var ferdig for to år sidan, eg i fjor og Sondre i år. Både eg og Sondre har laga litt film sidan vi var ganske små, men dette er vårt første store prosjekt, seier Iver. Prosjektet deira er å gjere naturen i Gloppen til film. – Vi har vore mykje rundt i fjella, langs fjordane og vatna i kommunen, filma hovudsakeleg soloppgangar, solnedgangar og stjerner. Det har

blitt nokre netter i telt og i bil, men vi var så heldig å fange nordlyset, som er sjeldan kost her. Sondre redigerer filmen på PC’en og har hatt mykje arbeid der i haust, medan eg har hatt nokre ekstra dagar/netter ute og filma, fortel Iver. – Kvifor bruke så mykje tid og energi på dette? – Vi har lyst å vise den vakre naturen i Gloppen til glopparar, som kanskje vil oppdage nye turmål, men vi tenker også at materialet skal vere tilgjengeleg for bedrifter, kommunen, reiselivsorganisasjonar – mot betaling. Dette er ein fin måte å få mykje materiale til å marknadsføre kommunen eller bedrifter her i Gloppen.

Stolt over å vere «gløppar». – Kva forventingar har de til filmen? – Store! Vi har lyst å lage eit produkt som er vi stolte over. Det trur eg vi skal få til. Og så er det kjempefint om filmen begeistrar dei som ser den. Vi kan ikkje love at den treff alle i hjartet, men om det går éin person ut av kinosalen og filmen har treft, skal vi kanskje vere nøgde. Vi har fått gode tilbakemeldingar på kortfilmen vi har vist. Fleire sa dei vart emosjonelle av den. Det meiner eg er litt av tanken med å lage film: At den treff kjenslene til folk på eit vis, anten det er latter eller

tårer. Og kanskje nokre går ut av kinosalen og føler seg stolt over å vere «gløppar»? Det hadde vore konge, slår han fast. Å lage film er ikkje billeg, men dei håpar å komme i mål der også. – Økonomisk sett har eg aldri lova noko, verken til meg sjølv eller Sondre, så eg er imponert over at han takka ja til å vere med. Og med den interessa vi har fått, trur eg vi kan få inn litt pengar no. Det har det gått med mykje pengar til å lage filmen. Vi er sponsa av Frifond (statleg støtte) og G-sport Sandane med telt. Gloppen Hotell har sponsa materiell til utstillinga vi hadde der 1. desember, med print frå filmen. Mange sekvensar er tatt opp i høg oppløysing, og kan printast ganske stort. Vi kjem til å selje bilte i A4og A3-format i første omgang, seier Iver, og fortel om hektiske veker. – I skrivande stund er vi ikkje heilt ferdig å filme, og klippen manglar ein del arbeid på, spesielt på musikken. Det har vore fullt køyr med filming av bedrifter og menneske i Gloppen, for vi inkluderer ein del portrettsnuttar i fullversjonen av filmen. Og det har vore mykje arbeid med printing. Men vi håpar å komme i mål, smiler han.

Rein Design

Teinehaler, +REE\îVKHU +REE\îVKHU Frå kr 10.500,-

GÅVEPRIS med vest og årer

VernøyVern Ve nøy øy--

Suvi robåtar! robå ro åta tarr!

båtar båt åta tar til ha haustpris aust sttprris

Frå Fr rrå å kr 10.990,10 990 ti ttil iil 15.490,15 490

Frå Fr rå krr 24.900,24 900

LAGER-

Buzzy 50 bensin

kr. 11.490,-

TA KONTAKT MED OSS

TØMMING

FOR EIN HYGGELEG BÅTPRAT!

HAVKAJAKK Hans Alexander Døskeland Tlf. 958 66 866 alex@doskeland.net

Kajakk i JODVîEHU J ODVîEHU

Øien båta b båtar tar

Frrå Frå rå kr

Andreas Erdal Tlf. 907 77 115 andreas.erdal@doskeland.net

5.990,5.99 5.990, 90,,-

På lager frå kr 29.900,2 Aquilo eXplore

VERNØY VERNØ ØY

BÅT OG FRITID AS

Angedalsvegen 59, 6800 FØRDE Tlf. 578 22 808 / 958 66 866 www.doskeland.net

Halv pris på 4WD*

Spar kr 18.000,*Gjelder et begrenset antall 2013-modeller.

ASX 2WD Intense+

Spar kr 22.000,ASX Intense Vision Pack med bl.a. panorama glasstak, Xenonlys og ryggekamera inkludert i prisen.

NYHET! Nå kommer Mitsubishi ASX 4WD med automatgir. ASX 2WD fra kr 237.500,ASX 4WD fra kr 331.900,- ASX 4WD AT fra kr 357.400,Pris er inkl. frakt og andre lev. omk. Enkelte utstyrsdetaljer kan avvike fra standard. Forbruk: 4,8-5,8 l/100 km variert kjøring. CO 2-utslipp: 125-153 g/km. Med forbehold om evt. trykkfeil.

20 Mob bilveske 24995 V Vero Ve Moda

JulegĂĽĂĽvetip ps ) BEIT FOR JULEGĂ?VEIDĂ?AR )KKJE FORTVIL n BUTIKKANE VĂ?RE ER FULLE AV POTENSIELLE JULEGĂ?VER TIL LITEN OG STOR

Skjerf B-Young o

Ray-Ban Pilot 1699,Brilleland

En sjĂ¸ens helt, skytteren, Jon Michelet 399 Norli

Glassenglarr, 3 stk. kr 69,Nille

GĂĽvekort for valfritt belĂ¸p Handelshuset

Vaase 599, Tilbords

D Di

Ă&#x2DC;yredobbar 1899,Mestergull

Clutch Maani by Adax 499,Citybag

Ulldress 349,Bare Barn

Smykkestativ 199,Glitter

SkĂĽl i steintĂ¸y 39,Kremmerhuset

Small Shea gift 329,The Body Shop

Roger Klakegg frĂĽ Sparebanken Vest med kle frĂĽ Vero Moda: Bow tie 99,95 | Belte 2 Skjorte Andrew 499,- | Dressbukse London 699,95 | Dressko Ecco, 1200,- Eurosko

StĂ¸rste kj kjĂ¸Ă¸p pesentereett mellom Bergen og Ă&#x2026;lesund s BUTIKKAR s GRATIS PARKERIIN NGSPLASSAR s RESTAURANTAR KAFĂ?AR s ,EIKELAND

Shine bright like a diamond!

SKJØRT

24995

HANDELSHUSET NORD | VEROMODA.COM

Parfyme J’’aadore frå 695,Ranels Parfymeri

REDKEN SHAMPO, BAL SAM OG KUR F ØR 8 9 9 K R

5 599 99

NÅ K R KR

Fra alle i Nikita Hair

Ju Julebuffet lebuffe uffeet Frå 15. november. Vi serverer ser verer pinnekjøtt, svineribbe, grov pølse, poteter, medisterkaker, potete r, surkål, kålrabistappe og brun saus.

GGjelder jelder CCurvacous, ur vacous, Extreme, Extreme, Diamond Diamond Oil Oil og og Real Real Control Control

Gourmet- og julekafﬁ 99,Apotek1

På desserbordet finn du kransekaker, peparkaker, karamellpudding m/karamellsaus, riskrem m/rødsaus og moltekrem

Et så mykje du vil for

325,Opningstider: Måndag–laurdag: 11–23 11–23 Søndag: 13–23

Skinnhanskar 499,VIC

Tlf: 57 83 24 58 DU FINN OSS I 2. ETG PÅ HANDELSHUSET!

Laurdagar

...vi har det! HANDELSHUSET

ØKONOMI

Alt eg ikkje fekk gjort… Då eg var 10 år, var eg fast bestemt på å reise jorda rundt, hoppe i fallskjerm, lære meg alle verdas språk og bu i Syden. Eg skulle bli rik og berømt popstjerne og skodespelar. Eg skulle bli beundra og sett opp til. No er eg 31. Jorda rundt har eg ikkje vore; eg hadde heller hogge av meg armen enn å hoppe i fallskjerm, og eg bur framleis i kalde Norge. Skodespelarkarrieren enda på ei lita bygderevyscene og min største og mogleg einaste fan er ei lita jente på 1. … og så var livet over? Eg trur alle kjem til eit punkt i livet der dei får litt panikk. Kvar blir alle åra av, og kva skjedde eigentleg? Kvar vart det av alle draumane? Eg må innrømme eg fekk eit lite innslag av panikk då eg vart gravid med veslejenta. Sjølv om eg var 29, etablert i full jobb og generelt heilt klar, lurte eg mykje på kva som skulle skje med alle draumane og planane mine. Popstjernedraumen hadde så klart falma, og hjernen var

kanskje blitt litt meir realistisk med åra – men eg hadde framleis mykje eg ville oppleve. Medan eg funderte på dette, trøsta eg meg sjølv med at jau då, det gamle livet er kanskje over, men no kjem det eit nytt som kjem til å bli minst like bra. Og eg er jo forhåpentlegvis ikkje ein gong komen midt i livet – eg har jo massevis av tid! Den der teite pensjonskalkulatoren. Eg vil framleis reise, oppleve nye kulturar – til og med ta den obligatoriske pensjonist-hurtigrute-turen når eg blir eldre. Det einaste som gneg meg litt er den teite pensjonskalkulatoren som fortel meg at nei, det har eg ikkje råd til dersom eg ikkje sparer. Utan litt innsats på sparefronten blir det vel berre råd til ein tur ned på den lokale bingoen. Eg må spare lenge, nesten resten av livet. Kjedeleg! Eg kan jo alltids håpe på nokre lottomillionar, men eg leverer jo aldri lotto, så då er det vel litt utopisk å håpe på at eg blir millionær med det første. Nei,

MILJØVENLEG nyheit frå Kemetyl

Antifrost Natur - ny giftfri frostvæske som ikkje skader miljøet. Det beste alternativet for vinterkonservering av vasskjølte motorar. Hindrar frost i røyr, avløp, vasslås, toalett, dusj, vask og vasstankar.

Vi forhandlar Kemetyl/Carix sine Antifreez- og kjølevæsker. Samt tankar, pumper og utstyr til entreprenørar, bønder, industri mm.

eg må vel berre høyre på den flinke jenta i meg, som seier at det er berre å sette i gong med sparing. Som banktilsett er sparepresset stort, og eg er vel kanskje meir bevisst på kor viktig det eigentleg er. Kjedeleg, ja – men viktig! Så no blir det pensjonssparing på meg. Det finst mange gode spareprodukt, både banksparing og sparing i fond. Ta kontakt med banken din og få letta samvitet ditt du også.

Skriven av

Mette Grytten, grafisk designar Sparebanken Sogn og Fjordane

T3 700 TBX

(PHUDOG JUHHQ PHWDOOLF [ + / Traktor-reg. pris

Kr.

125.900,-

(ex.mva kr. 100.720,-)

Inkl. beltekit kr. 138.900,-

(ex.mva kr. 111.120,-)

Øyrane 6, 6800 Førde Tlf. 578 21 688 www.farsundnaustheller.no

FØRDE MOTORSPORT Øyrane 4 // Tlf. 41 53 42 45 // www.fordemotorsport.no

Følg oss på FACEBOOK

MC // MOPED // ATV // BÅT // BÅTMOTOR // AUTORISERT VERKSTAD

Alle priser er tilbudspris 2013. Klargjøring og monteringskostn. kr. 3.000,- tilkommer. Alle priser er tilbudspris 2013 Klargjøring og monteringskostn kr 3 000 - tilkommer

Rein Design

Sidan det nærmar seg jul, vil vi gje deg

10% rabatt ved bestilling før 31.12.2013 (Gjeld ikkje Tectyl og frontruteskift)

Eineforhandlar av Tectyl® i Sogn og Fjordane

Eineforhandlar av Ditec i Sogn og Fjordane

Den finaste julegåva kan du gje til deg sjølv Ein rein bil er ein vakker bil. Sjølv om det går mot vinter, er det viktig å halde bilen rein, både innvendig og utvendig. Dersom du ikkje orkar å ta vedlikehaldet sjølv, kan du levere den til oss og få den tilbake både nyvaska og polert. Vask utvendig frå kr 250,-.

Ønskjer du å ta ekstra godt vare på bilen din, kan vi tilby både Ditec lakkbehandling, og Tectyl® antirustprogram. Då får du ein bil med optimal beskyttelse, i tillegg til at du aukar andrehandsverdien og levetida for bilen din. Ring oss for pris og timebestilling.

Vi vil også få ønskje deg ei god jul og eit godt nytt år. NB! Hugs at eit gåvekort frå oss er ein strålande presang!

BILPLEIEHALLEN Halbrendsøyra 6, 6800 Førde Tlf. 99 30 22 20 • bilpleiehallen.no

Følg oss på Facebook

Eg heiter Joachim Vie, eg er 32 år gammal og sambuar med Lena S. Kirkebø. Saman har vi Nomi på 3 år og Alvin, som er null år ifølgje Nomi. Før Nomi klatra opp i familietreet var min altoppslukande hobby å vere i fjellet, eller legge planar for neste tur til fjells. Ikkje minst kunne ein vere med på alt av tilbod frå aktive venner. Med Nomi blei ting straks meir utfordrande. Er det mogleg å kombinere eit aktivt liv med det å ha born? Kan ein vere like impulsiv som før? Kan ein gjere det same som før? Denne spalta har sidan 2012 gjeve ein del svar - men jakta på dei store turopplevingane i ein travel kvardag held fram.

Vi har ein plan Nomi sit på andre sida av bordet og ét mandariner og «pinøtkjæks». Vi legg planar for vinteren, for planar må vi ha om vi skal kome oss på tur. – Nomi, når vi skal på fjellet neste gong, kva skal vi gjere då? – Eehm, em, ete middag og leike etterpå, seier ho ukonsentrert. – Kva skal pappa gjere då? – Drikke kaffi. – Er det alt? – Eh, ja. Nomi halvvegs står på stolen i stova, ved eit bord som er dekka av kart og skrivesaker. Ho blandar kvardag, barnehage og turane våre – og planlegg tur ut i frå det. Vi, eller kanskje er det berre meg, har funne ut at vi må leggje ein plan for kvar tur vi skal gjere denne hausten. Kor vi skal reise og kva vi skal gjere.

Det skal eg lære meg, det har eg lyst til. I år som i

fjor legg kvardagen eit klamt grep om tid og initiativ. Grepet blir hardare etter kvart som tida blir finare. Hausten kjem med vått vær og nattefrost. Vinteren med djup snø og enda kaldare netter. Å ta med seg Nomi på tur blir meir utfordrande, spesielt dei impulsive turane der ein tek ting litt som det kjem. Dersom vi skal greie å halde denne spalta i gong treng vi ein plan – og der er vi no. Ikkje berre ein plan, men ein idé. – Nomi, kor skal vi reise? – Eeh, der, seier ho bestemt og peikar på Stranda. – Har du lyst til å stå på slalåm på Stranda, spør eg. – Ja, det ska eg lære meg, det har eg lyst til. Det skal eg skrive, seier ho og skriblar ned i den vesle, raude turboka si. – Der! Då har eg skrive det. – Ok, neste tur då, Nomi, spør eg og ho peikar vilt på det store kartet. – Der skal vi, ropar ho, og peikar eit godt stykke frå Sogn og Fjordane.

Slik held vi på og kjem opp med aktivitetar og stader vi kan reise til. Som vanleg er vi diffuse, men noko får vi då ned på papiret. – Punkt fire må du skrive, for då skal vi sove ute i snøhole, smiler eg til Nomi, men får eit alvorleg svar. – At det blir litt kaldt for meg. Eg har lyst å ha det varmt, seier ho. – Men du kan jo sove i soveposen, der blir det varmt. – Jaaa, det var lur idé. Flott pappa, rosar ho medan ho gomlar peanøttkjeks og mandarin. – Eg må hente fargeblyantar, for soveposen skal vere rød, seier ho, utan at eg forstår heilt koplinga.

Varmt må det vere. – Kva tenker du på pappa, seier Nomi medan eg kikkar på kartet og

skriv ned nokre idear til ting vi kan gjere på tur. – Eg tenkte vi skulle ta ein lengre tur med pulk, kanskje i Naustdal, seier eg. – Ja, det går fint. Skal eg lage ein prinsessekjole til deg? – Det kan du, men no må vi tenke på kor vi skal reise i vinter. Har du lyst at vi skal gå langt til ei hytte og sove der? – Det likar eg. For der er det varmt og godt. Men vi må kle på oss ei strikkejakke, det er lurt, fortel ho. Det byrjar å gå på tomgang. Nomi er lite interessert i det vi held på med. – Skal vi bygge snømann, spør ho. Eg kan teikne den. – Det treng vi ikkje reise på tur for å gjere. Men du! Vi har aldri vore i Jotunheimen, det må vi gjere noko med.

Spesialist pĂĽ gamle klokker, veggur, lommeur og armbandsur. Har klokka di hĂ¸g personleg verdi, kanskje eit uerstatteleg arvestykke? Treng den ettersyn, reparasjon eller restaurering? Urmakarverkstad i FĂ¸rde med ekspertise og lang erfaring pĂĽ reparasjonar av alle typar ur. Henting og levering etter avtale om Ă¸nskjeleg. Gratis fast prisoverslag. 5 ĂĽrs garanti pĂĽ overhaling av veggur.

Roger Pettersen A/S Offentl. godkjend urmaker

Presteholten 25, 6810 FĂ¸rde Tlf. 907 32 380

5(9,6-21 5(.1(6.$3 Â&#x2021; )5$07,'65(77$ OG ())(.7,97 OPPLEGG FOR REKNESKAPSRAPPORTERING Â&#x2021; Â&#x2018;.2120,67<5,1* Â&#x2021; Â&#x2018;.2120,6. 5c'*-(9,1* Â&#x2021; 3267#5 5 12 Â&#x2021; ::: 5 5 12 )Â&#x2018;5'( Â&#x2021; )/25Â&#x2018; Â&#x2021; (,' Â&#x2021; 0c/Â&#x2018;< Â&#x2021; 675<1

7$ .217$.7 )

7,/%2' 3c

5(.1(6.$36)Â&#x2018;

5,1* 2* 5(9,6-21

UANSETT KVA SOM MĂ&#x2026; TIL, SĂ&#x2026; SKAL VI FĂ&#x2026; FRAM BODSKAPEN

kontakt@reindesign.no / 95 93 99 99 Les meir om oss og arbeid vi har gjort pĂĽ reindesign.no

Eit planleggingsbord skal ha ein ÂŤdĂŚsjÂť inspirasjon og ein ÂŤdĂŚsjÂť kart og kompass. Etter ei lengre Ă¸kt ved planleggingsbordet fekk vi skrive ned nokre idear som skal stĂĽ pĂĽ lykkehjulet. I tillegg gler vi oss til ĂĽ fĂĽ tips frĂĽ lesarane til gode og interessante turar vi bĂ¸r fĂĽ med oss, slik at lykkehjulet blir komplett.FĂ¸lg med nĂĽr vi snurrar lykkehjulet pĂĽ FM si Facebook-side: facebook.com/Fylkesmagasinet

rein_design /reindesign2013

Alle bilmerke - opptil 7,5 tonn

â&#x20AC;&#x201C; Det gĂĽr fint. Det kan vi. Eg kan skrive at vi mĂĽ sjekke om hyttene er opne. Korleis gĂĽr det med boka di pappa, spĂ¸r ho fĂ¸r ho ber meg skrive namnet hennar i boka.

Lykkehjulet bestemmer. â&#x20AC;&#x201C; Lykkehjul? Ka e det? spĂ¸r Nomi nĂĽr eg forklarar kva eg har teikna. â&#x20AC;&#x201C; Det skal vi bruke fĂ¸r kvar tur. Vi skal skrive ned alt vi har snakka om i kveld pĂĽ dette hjulet. Og sĂĽ skal vi snurre det rundt heilt til det stoppar. NĂĽr det stoppar, sĂĽ skal vi gjere det som stĂĽr der pila stoppar, forklarar eg. â&#x20AC;&#x201C;Ă&#x2026;h!

I staden for ĂĽ lure pĂĽ kva vi skal finne pĂĽ fĂ¸r kvar utgĂĽve, legg vi heller litt press pĂĽ oss sjĂ¸lve. Vi skal fylle ut ein del alternativ sjĂ¸lv, men vi Ă¸nskjer ogsĂĽ innspel frĂĽ de som les spalta. Vi har fĂĽtt inn ein del gode turtips frĂĽ lesarar, som sjĂ¸lvsagt skal skrivast inn pĂĽ hjulet, men det er plass til fleire. Nomi og eg har denne kvelden komen opp med om lag ti stĂ¸rre og mindre turar. Eg tenkjer at vi minst bĂ¸r ha det dobbelte, sĂĽ gode innspel til turar vi kan ta blir motteken med stor takk. De kan sende tipsa til barnsleg@fylkesmagasinet.no eller pĂĽ Facebookmelding: facebook.com/joachim.vie.

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service Vi er med i verdas stĂ¸rste og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss fĂĽr alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

41 â&#x20AC;&#x201C; MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE â&#x20AC;&#x201C;

«Vestlandet - natur og attraksjoner» Fotograf Willy Haraldsen driv biletebyrået Tourist Photo i Bergen, med henblikk på turismen i Norge. I desember gjev han ut boka «Vestlandet - natur og attraksjoner» på eige forlag. Sogn og Fjordane er via 38 av 144 sider. TEKST: Roy Sunde

– Boka blir på 144 sider, og inneheld 511 bilete. Eg reknar med den er «på gata» 10. desember. Hovudvekt er naturleg nok på bilete, men det er og ein del tekst, på norsk og engelsk. Formatet er 200x275 mm. Mange av arkivbileta er lysbilete i mellomformatet 45x60 mm, men eg har jo som andre gradvis gått over til digital foto, fortel han.

Langt kjærleiksforhold til Sogn og Fjordane.

– Eg gjennomførte også ein del turar på Vestlandet på eiga hand, der natur og attraksjonar fascinerte til framleis fotografering. Ofte gjekk

turane til Sogn og Fjordane, der naturen er storslagen og motiva ligg på rekke og rad. Eit ønskeområde for ein fotograf!

Å J S G O M O N N I M KO ER!

T I E H Y N VÅRE NYHEIT! Element Stil er møblar med elegante integrerte frontar og dusj. Kvalitetsprodukt designa og produserte i Danmark.

60 CM KVIT SPEGEL-SKÅP OG SKUFFER KR. 10.440,2 OVERSKÅP A. KR 2.240,-

100 CM GRÅ SPEGEL OG SKUFFER KR. 14.540,2 OVERSKÅP A. KR 2.540,-

Opnin ngstider:

Måndag–fredag: 07.30–16.30. Laur u dag: 10.00–14.00. Vi tar forbehald om fargeavvik og tr ykkfeil.

R Rørle ø r l e g ge g e re r e n i næ n æ rhete rh e te n

Tlf. 57 72 55 90 - Mob. tlf. 992 13 790 Flovegen 4, 6800 Førde - www.comfort.no

R Rein ein Design

Haraldsen har lang fotoerfaring, og har lenge hatt Sogn og Fjordane som ein av favorittane. – Eg jobba som lærar ved Håstein Ungdomsskole på Laksevåg frå 1971-2004, og hadde i mange år ansvar for undervisninga i fotovalfag. Vi arrangerte 10 dagar lange fototurar rundt i landet, og ofte vitja vi Sogn og Fjordane, fortel han.

SIMPLY CLEVER

NAVIGER ETTER STJERNENE

Nyheita Rapid Spaceback – med panoramatak! I mellomklassens nye utfordrar ŠKODA Rapid Spaceback vil du bli freista til å rette blikket mot himmelen. Forutan dei vanlege smarte løysingane som isskrape bak bensinlokket og eit bagasjerom på 415 liter, kan du også få kupéen du har drøymt om med panoramatak i glas. Det er meir bil for pengane. Les meir på www.spaceback.no

For fullstendig liste over standard- og ekstrautstyr og prøvekøyring, sjå skoda.no. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Drivstofforbruk og CO²-utslepp frå 3,9-5,5 liter/100km, 104-127 gr/km. Pris frå 213.400,- levert Sogn og Fjordane. Årsavgift kjem i tillegg. * Eff. rente 6,43 % ved lånebehov kr. 150.000.- o/5 år, etabl.-/tinglysningsgebyr kr. 3.990.- og termingebyr kr. 85.-. Total kredittkjøpspris kr. 175.049.-. Renta er subsidiert i tre år, for deretter å bli justert til normal salsrente.

UNGE MEININGAR

Kyrkjebakken Barnehage

Advent Veit de kva advent betyr? Linnea: Lucia er i advent Vilde: Tenkte, tenke, tenke og bruke hovudet litt… Ja, vi går Lucia då. Sondre: I advent går vi på sjukeheimen og syng til dei som er der.

Kva er det vi ventar på i advent? Linnea: Julenissen og å gå rundt juletreet! Sondre: Julaftan! Sondre: Jesus sin bursdag og å eta pinnekjøt.

Kor tid byrjar de pynte til jul? Sondre: Eg vaskar rommet mitt veslejulaftan. Linnea: Veslejulaftan! Lukas: 3 dagar før.

Korleis går det med julehandelen? Lukas: Eg har kjøpt nokre. Har kjøpt ei til Sondre! Nei, vent. Det var ei bursdagsgåve. Nei, då har visst ikkje kjøpt nokon endå. Linnea: Men på Rema har dei begynt med julekaker. Sondre: Eg lagar julegåver. Eg spikkar dei. Mamma, pappa, Håvard og onkel skal få!

Over f.v.: Lukas 5 år, Even Andre 5 år og Vilde 5 år. Under: F.v.: Sondre 5 år, Linnea 5 år.

Kva anna må gjerast før jul? Linnea: Vi må gå Luciatog og hente kongler i skogen.

Stressar de før jul?

Sondre: Eg må faktisk prøve ut den nye racerkjelken før det blir jul. Og så skal eg hente pinnar i skogen som eg skal pynte med. På rommet, utanfor huset og i boda til pappa.

Sondre: Nei, eg berre ventar på jul og snø. Har det litt travelt med å finne fram brøyteplog og sette på traktoren min. Men det er alt eg skal gjere til julaftan.

Vilde: Og så må vi pynte juletreet.

Lukas: Nei.

Linnea: Og stova!

Even Andre: Nei.

Vilde: Mamma stressar. Ho må vaska! Eg stressar ikkje, men eg har pittelitt eg skal gjere.

Kvifor feirar vi jul då? Vilde: Fordi det er Jesus sin bursdag..

- vi bygger i heile Sogn og Fjordane Med kontor i heimfylket ditt, kan du stikke innom og få råd når det måtte passe deg

FENSFJORD

KORNSTADFJORD

ÅNNØY

Sjå vår flotte huskatalog og la deg bli inspirert!

Rein Design

Sondre: Jesus inviterer alle i bursdagen sin! Men eg synast det er rart at han ikkje kjem i kyrkja på julaftan når det faktisk er han som har bursdag…

Andre tilfeldig utvalde bilete:

Fylkesmagasinet pĂĽ Instagram! FĂ¸lg oss du og!!!

Vinnerbiletet: Fotograf er @livetpaareina Premien er et gavekort pĂĽ kr 1000,- fra Elvetorget.

Neste konkurranse: Jul i fylket Bilde kan sendast pĂĽ epost til thoraage@fylkesmagasinet.no eller pĂĽ instagram med #fmjul

Utstyrspakke til sommarpris

INTERIĂ&#x2DC;RDAG INTERIĂ&#x2DC;RDAGER HOS F FAGMILJĂ&#x2DC; AGMILJĂ&#x2DC; GULVLAMPE 2-ARM 0nO + Â&#x2018;

PHG '21$7(//$ 6NMHUP 0nO Â&#x2018; +

2UG

% - 30

1 09 092,92,-,-PSHIRWHQ Ă&#x20AC;QQHV L KYLW P VWnO NURP RJ VYDUW P .DQ RJVn InHV L DUP DUP 6NMHUPHQ Ă&#x20AC;QQHV L H IDUJHU RJ W\SHU

Alle la mpe

B-Klasse. Multitalentet. No fĂĽr du den med 4MATIC kompromisslaus firehjulsdrift. B-Klasse frĂĽ kr 307.000,-

Endeleg! B 220 4MATIC

â&#x20AC;˘ Teknikkpakke kr 4.900,-

FrĂĽ kr

(Kundefordel kr 24.720,-)

lev. 419.900,- Inkl. FĂ¸rde

Forbruk blanda kĂ¸yring: 0,65-0,67 l/mil. CO2-utslepp: 151-156 g/km. ImportĂ¸r: Bertel O. Steen AS. Bildet kan avvike frĂĽ tilbod.

Rein Design

Premie for beste bilete er eit gavekort pĂĽ kr 1000,frĂĽ Handelshuset i FĂ¸rde

- 50 % GULVLAMPE BORDLAMPE

.URP UXWHWH VNMHUP 2UG 2UG

445,-- 795,445,795,-,-r og in teriĂ¸r v

LYSEKRONE O\V 0nO Â&#x2018; FP

2UG

- 50 %

arer - 2 5%

- 30 %

1 990,990,,- 30 %

S SETT MED 2 LYSLYKTER

% - 30

0nO [ [ + 0nO [ [ + 2UG

VEGGUR

6 ,-696,-

696,69 96,-,--

0nO Â&#x2018; FP 2UG

Kampanjeperiode 5.-14. desember eller sĂĽ lenge lageret rekker.

Bilhuset FĂ¸rde, Ă&#x2DC;yrane 6, 6800 FĂ¸rde, tlf. 57 72 41 00, www.bilhusetforde.no

Hafstadvegen 39 (ved Esso), 6800 FĂ¸rde Tlf: 577 21 060 Ă&#x2026;pningstider: Mandagâ&#x20AC;&#x201C;fredag 9â&#x20AC;&#x201C;16.30, torsdag 9â&#x20AC;&#x201C;18, lĂ¸rdag 10â&#x20AC;&#x201C;14

Vestlandsmålaren Anders Askevold – Det fanst ikkje liste over verka hans, og han brukte sjeldan tittel på måleria. Eg saumfara auksjonshus, museum og galleri, og fann 950 ulike måleri, ein stor produksjon.

Anders Askevold (1834-1900) er ein av Sogn og Fjordane sine første, store kunstnarar. No har han fått si velfortente bok.

Vestlandet. Askevold vart innhenta av straum-

TEKST OG FOTO: Roy Sunde

Boka er Selja Forlag si fjerde i ein pågåande serie med kunstnarbiografiar. – Anders Askevold, frå Askvoll, har ikkje vore trekt fram så mykje som han fortener. Livsløpet og kunsten hans er spennande, og bileta populære. Mange heimar i fylket har reproduksjonar av han. Han har ein stil og kvalitet mange likar, sjølv om dei ikkje veit så mykje om han. Vi vil løfte historia hans fram, seier Torkjell Djupedal i Selja Forlag.

Boka er skriven av Thor Warberg.

Den første store. – Askevold var den første store

målaren frå Sogn og Fjordane, fødd eit par generasjonar før Bernt Tunold og Nikolai Astrup. Han vart oppdaga av presten i Askvoll, Johan Carl Christie, 13 år gamal. Christie var son av stiftsmann W.F.K. Christie i Bergen, som grunnla Bergen museum og var kulturinteressert. Via han fekk Askevold høve til å kome til Bergen og gå på teikneskule, seier Djupedal. – Askevold var mange år i Bergen før han 21 år gamal reiste til Düsseldorf i 1855, som då var eit senter for europeisk målarkunst med pulserande kunstmiljø.

Düsseldorfarskulen passa godt til dei nasjonalromantiske straumdraga her heime. Boka er skriven av Thor Warberg, som og har skrive bok om Bergslien-målarane, Knud og Nils Bergslien frå Voss. – Det var band mellom Knud Bergslien og Anders Askevold, som møttest både i Bergen og i Düsseldorftida. Eg er glad i både landskapsbileta og bileta med kyr og stølsmotiv, som han spesialiserte seg på. Askevold er ein av våre store dyreportrettørar, seier Warberg, og fortel om eit stort arbeid.

draga i samtida si. – Då kunsten gjekk mot realismen, og kunstnarane skulle til Paris, hamna Düsseldorf-målarane i bakleksa. Anders reiste òg til Paris, var der nokre år, men fann seg ikkje til rette. Ingen der var opptekne av landskap. Han flytta heim til Bergen, og hadde sine beste år som målar i 186679. Kvar sommar reiste han Vestlandet rundt og samla motiv, og han var mykje heime i Askvoll, og i indre Sogn blant anna. I Bergen fekk han familie og åtte ungar. Men det norske kunstmiljøet var lite, og det var ikkje lett å leve av dette. I 1879 flytta dei til Düsseldorf, der Anders og kona budde livet ut, men nesten kvar sommar var han heime. Alle måleria hans har motiv frå Vestlandet, seier Djupedal. Warberg meiner norske kunsthistorikarar har vore for firkanta i vurderinga av Askevold. – Når du ikkje følgjer med på det nye, blir du fort vurdert som akterutsigla. Kring 1900 var ikkje Askevold så påakta, men i vår tid er han gjenoppdaga og verdsett. Bileta hans er i alle dei viktige norske kunstmusea, også i Førde. Det seier og sitt at Düsseldorf by held vedlike gravstaden, i ein æreslund, meir enn hundre år etter at han døydde.

Kontaktperson: Ivar A. Sunde | Tlf. 90 19 62 72

Nyttårsdans 2014

Fritid i verdas vakraste ramme

31.JAN – 1. FEB

Flott dansemusikk heile helga!

Bris I dei to hyttefelta, Holtane og Hegrenesåsen, har vi 100 hyttetomter i ﬂott turterreng for sal.

Gilbeys

Fredag 31. januar: Bris i Barthold Bar Overnatting: 2 døgn inkl. middag lørdag og billett frå kr 2055,- pr. pers. Lørdag – søndag inkl rom/frukost og billett frå kr 1110,- pr. pers.

Fritida di er verdifull - Med eit allsidig aktivitetstilbod rundt deg kan du oppleve mykje på kort tid. Kontakt oss i dag for visning i feltet

Sjå www.hyttedraumen.no for meir informasjon og for å laste ned prospekt til tomtene

Billettpris: Nyttårsfest/stordans kr 395,Laxens nyttårsbuffet inkl. bill. kr 740,Bill. får du kjøpt i resepsj. på hotellet. findriv.no

Jølster - midt i Sogn og Fjordane

Lørdag 1. februar: Stordans i to etasjer: Barthold Bar: Bris Sunnfjordsalen: Gilbeys og Ingemars

Vi tilbyr moderne hytter med røter i gamal tradisjon. Kom og prøvebu demohytta vår Sjå meir på www.jolsterbygg.no

Telefon 57 83 40 00

Lokalle bøke Lokale bøker er er den bbeste gå gåva åvvaa åv

Bøkene kan du kjøpe hos:

Måløy

Stryn

Selje

Førde Florø

tlf. 57 83 22 20 selja@selja.no www.selja.no

Prøvekøyrt: Nissan Leaf 1

100% elektrisk Vi har køyrt Nissan Leaf eit par dagar, for å finne ut korleis ein 100% elektrisk bil fungerer til kvardags. TEKST OG FOTO: Tore Fossen

Med alt ekstremvêr vi har sett den seinare tida, er det ikkje fritt for at ein kan lure litt på om vi gjer nok for å hindre at det skal bli verre. I alle fall har bilprodusentane innsett at dei må tenke nytt når det gjeld å få hand om framtidige og miljøbevisste bilkjøparar. Etterkvart har el-bilar gått frå å vere nokre stygge og utrygge køyrety, til å bli både pene og sikre. Vi fekk låne ein Nissan Leaf nokre dagar for å teste korleis brukarvennlegheita var. Størst mental bekymring gav opplysninga om rekkevidda. Vi hadde tenkt å bruke den ein tur frå Førde til Sogndal for eit kjapt intervju. Men når seljaren på AutoForum kunne opplyse at det ikkje fanst hurtigladar i Sogndal, og at vi truleg måtte la

Motor: Elektrisk Maks effekt: 109 hk 0–100 km/t: 11,5 sek Toppfart: 144 km/t Lengde: 4445 mm Breidde: 1770 mm Høgde: 1550 mm Vekt: 1474 kg Oppgitt forbruk, blanda køyring: 150 Wt/km CO2-utslepp: 0 g/km Pris frå kr 228.600,Pris testbil kr 273.900,Utlånt av: AutoForum Førde/Florø

bilen lade 7-8 timar før vi kunne returnere, ga vi sjølvsagt opp det prosjektet. Då fekk vi heller konsentrere oss om daglegbruk. Den bruken som dei aller fleste av oss bru-

kar bilen; til og frå jobb eller kortare turar til butikk og treningssenteret (!) som vi strengt tatt burde ha gått til.

Er alle idiotar? Kollega Klopstad lånte bilen frå Førde til Naustdal ein kveld, og kom med følgjande uttale morgonen etter: «Folk må jo vere komplette idiotar som ikkje kjøper seg ein sånn bil dersom dei bur i ein by». Han var full av lovord om bilen og køyreeigenskapane. Og stereoanlegget. Og underteikna kan berre følgje etter med lovord. Bilen fungerer akkurat som andre bilar. Den tek fartsdumpane elegant og behageleg. Den akselererer som ein heilt vanleg personbil. Den har plass til fem som ein heilt vanleg familiebil. Den går akkurat like stille som ein vanleg… Nei. Det gjer den ikkje. Den går så stille at det nesten er litt nifst. Berre litt støy frå hjulkassane som følgje av rikeleg med vatn på vegane var å høyre. Ein lite trykk på ein liten knapp på rattet, merka «Eco», forvandlar bilen til ein litt traust «gubbebil» til brått å bli småhissig. Då får du meir kraft, men også auka forbruk av straum.

1. NULL TANKING: Nissan Leaf treng ikkje ein dråpe bensin eller diesel for å frakte deg frå A til B. 150 kilometer kan du køyre mellom kvar lading, vel og merke dersom du tek det veldig med ro og temperaturtilhøva er optimale. 2. LAD PÅ JOBBEN: Nokre større arbeidsplassar har ladestasjon, slik som ved Førde Sentralsjukehus. 3. IDIOTAR: Ein liten sjekk i Førde sentrum, viste at folk gir blaffen i om parkeringsplassane er øyremerka for el-bilar. På alle fire parkeringsplassane i Sentrum Sør hadde tankelause bilførarar teke seg til rette. Vi sjekka tilhøva tre dagar på rad, med same resultat: Null ledige plassar for elbilar. Neste gong vi testar elbil, er det ikkje sikkert vi gidd å sladde bilskilta til dei som tek parkeringsplassane.

Men veldig kjekk knapp dersom du vil gjere ei forbikøyring.

samstundes som du har latt arbeidsgjevaren betale for «drivstoffet». Genialt.

Rekkevidde. Men tilbake til rekkevidda. Det skjer

Pengar å spare. No ser det ut til at det går mot

noko med hovudet når ein veit at maks rekkevidde er ca 15 mil. Likevel er det i dei aller fleste tilfelle langt nok. Det rare er at når ein kjem heim og parkerer bilen, ser på displayet at du har 30 km att, så tenker du: Det held i massevis til jobb i morgon, pluss litt til før eg må lade. Hadde du køyrt ein bil med bensinmotor, og displayet vist det same ville du tenkt: eg MÅ fylle bensin i morgon tidleg. I kombinasjon med navigasjonsanlegget i Leaf’en får du opplyst kvar næraste ladestasjon er. Og dei blir det stadig fleire av. Det vi manglar her i området er hurtigladarar, der ein kan lade opp 70-80% i løpet av ein halvtimes tid. Men bur du i Høyanger og jobbar i Førde er det ikkje noko problem. Når du går ut av bilen kan du enkelt ta ladaren og stikke den inn i kontakten på veggen og lade bilen medan du arbeider. Og når du skal heim, dreg du pluggen ut, køyrer heim til ferdiglaga middag (for begge jobbar vel ikkje i Førde?),

bompengeinnkrevjing i Førde, og då oppnår du som eigar av elbil fleire fordelar. I tillegg til at bilen er relativt rimeleg innkjøp, takka vere gunstige avgiftsordningar, køyrer du gratis forbi bommane. No har vi ikkje overflod av kollektivfelt her i fylket, men for dei som har det, kan elbilsjåførane bruke desse. Er du avhengig av ferje, er det pengar å spare der også. Inntil vidare er det gratis å nytte desse dersom du køyrer elbil. Og så sparer du sjølvsagt mykje pengar ved å lade med straum, kontra å fylle bensin eller diesel. Sjølvsagt varierer straumprisane litt etter sesong og fyllingsgraden, men likevel er det mykje rimelegare. Og ladar du på offentlege ladestasjonar, så er det 100% gratis.

Utstyr. Nissan Leaf vert levert i tre ulike variantar; Visia, Acenta og Tecna. Prismessig skil det ca 45.000 kroner mellom desse tre. Rimelegaste variant (Visia) startar på 228.600 og dyraste vari-

anten, Tecna, kostar 273.900 kroner. Vi køyrde sistnemnde modell, og utstyrsmessig står den seg godt. Her får du skinnsete med varme – også i baksetet, oppvarma ratt, eit fett stereoanlegg, navigasjon, regnsensor, råstilig dashbord som gjer at du VIL prøve å køyre så økonomisk som mogleg og ein girspak som liknar musa til ein Mac frå 1999. Tryggleiksmessig har den også alt du kan forvente å finne i ein personbil.

Konklusjon. Eg har ein mistanke om at personar som kjøper ein Nissan Leaf som ein Nummer 2bil, fort vil gjere den om til Nummer 1-bil. For det gjer noko med både humør og miljø og køyre elbil. I alle fall når kvalitet og køyreeigenskapar er som på denne. Og så er det litt kult å plugge i stikkontakten når du kjem heim, sleppe tanken på å fylle drivstoff, spare miljø og vere kul. Og ein ting til: Du blir ikkje så ofte freista til å ete ein burger på bensinstasjonen når bilen treng energipåfyll. Her snakkar vi vinn-vinn! Blir det mindre hamburgarar, treng vi færre kyr, og kyr slepp som kjent ut uhorvelege mengder gassar som skadar miljøet. Og så vidare, og så vidare…

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

Namn: Adresse:

Postnr./Stad E-post:

87 Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

Løysinga sender du innan 15. desember til: Fylkesmagasinet, Boks 353, 6802 Førde. Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 87». Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing som kvar får fem FLAX-lodd.

Løysing

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 85 José Rockland, Lærdal Åse Havn, Eikefjord Borgny Nessestrand, Balestrand

DS 2

DS PODIUM GMT

12-TIMERS PRECIDRIVE KRONOGRAF MED 1/100 SEK. PRIS: 5 290,-

PRIS: 3 690,-

DS PRIME LADY PRIS: 3 590,-

DS STELLA LADY TOP WESSELTON DIAMANTER PERLEMORSSKIVE PRIS: 5 190,-

PRECISELY YOUR MOMENT Løysing

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 86 Gerd Byrkjeland, Askvoll Gerd Rivedal, Holmedal Jan Talsethagen, Kaupanger

Kryssordforfattaren tek no i mot bestilling på BURSDAGSKRYSSORD for spesielt interesserte - ta kontakt for meir informasjon: fride.haugen@gmail.com eller tlf 97503311.

Alf Helgheim & Co AS Skei Sentrum, 6843 Skei i Jølster Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

HARALD BRØYN

Back In (Monkey) Business

Han er av den gode 86-årgangen, har langt over middels lidenskap for musikk og har spelt gitar så lenge han kan hugse. Han er glad i dyr, friluftsliv, film, bøker og god drikke.

PendlarBrøyn Då eg flytte til Vaksdal og fekk jobb i bydn, møtte eg eit nytt problem: pendling. Før har eg budd i gåavstand til jobb. I Lærdal budde eg 58 steg frå platebutikken, og i blant var det langt nok! No brukar eg store delar av fritida til å komme meg på arbeid, og heim. Eg tenkte det kom til å bli ei kvie, men tok feil: Å vere pendel er slett ikkje så gale! Eg handlar månadskort Vaksdal-Bergen og tuslar dei 10 minutta til stasjonen på morgonen. Det heiter at «it can’t rain all the time», men det gjeld ikkje i Vaksdal. Her er det vått stort sett heile tida. Eg er heldig om kleda blir turre før eg er ferdig for dagen. Men eit halvt liv som utskot i samfunnet har gjort huda hard og vasstett. Eg lir inga nød. Vel på toget byrja eg å sjå meg rundt. Eg likar å observere folk, fordi det er så mange rare personar der ute. Alle er ulike, og dei fleste ser morosame ut om ein tek seg tid til å studere dei. Nokre har ein nase som ikkje passar i ansiktet, eller eit ansikt som ikkje passar nasen, andre har tvangshandlingar dei gjer om og om igjen. Ofte tenkjer eg at nokre folk er der for å underhalde oss andre. Eg bestemte meg for å utnytte sjansen eg har fått, så eg via pendlinga til å snakke med minst ein ukjent person kvar dag! Ein av dei fyrste eg kom i snakk med var ei pensjonert dansk nonne, som sleit på ein svær koffert. Det brukte eg som isbrytar: – Hei! Kan eg hjelpe deg med kofferten, frue? Jau, det kunne eg. Eg spytta i nevane og tok tak. HNGH! Eg anar ikkje kva nonner pakkar med på tur, men det er i alle fall tungt. Eg sleit kofferten på toget, sette meg med ho og me kom i prat. Eg sa at etter å ha slite meg ut på kofferten, må minst 5 år syndig liv vere tilgitt: Og om ho skulle av på Vaksdal kunne eg hjelpe ho der og, så var eg sikker på å sleppe skjærselden. Ho var veldig søt, Foto: Line Kydland

Eg spola tilbake og lurte på kva eg hadde sagt feil. Og kom til at ho nok sa «Er det PLASS her?»

og sa at ho kunne sjå at eg kom til å få fritt leide inn perleporten når den tid kom. Ho fekk høyre Reckless Love si nyaste plate på mp3-spelaren min. Det fall i smak, men skrapeloddet eg byrja på tykte ho var tull. Ho meinte og eg burde gå i kyrkja oftare. Eg svarte at eg skjønte ikkje vitsen med å klemme oss inni gamle hus når me har guds frie natur rundt oss. Det hadde ho nok ikkje tenkt på før, for ho vart rørt. Turen til Vaksdal gjekk altfor fort, og eg kjem til å sakne ho.

Det er ikkje alle dagar eg finn pratevillege pendlarar. DĂĽ er det er fint ĂĽ ha musikk pĂĽ Ă¸yra. Til Bergen gĂĽr det fint, for bydn er endestasjonen. Det er verre etter lange arbeidsdagar pĂĽ veg heim. Fleire gongar har eg kjent at no gĂĽr det gale. DĂĽ ber eg folk vekke meg nĂĽr me nĂŚrmar oss Vaksdal. Ein gong bad eg ei eldre dame om ĂĽ sparke i meg nĂĽr hĂ¸gtalaren sa Vaksdal

Eit problem med ĂĽ sovne pĂĽ tog er at eg ofte fĂĽr ein helsikes nykk nĂĽr eg sovnar. DĂĽ fyk armar og bein ukontrollert alle vegar. Eg ser nok ut som Pinoccio der eg sit. Det er bale om eg sit med nokon, fort fĂ¸re ĂĽ bli tiltalt for aktlaust drap om ein medpassasjer blir sparka gjennom glaset i vogna. Ein gong eg sovna etter middag pĂĽ Ă&#x2026;sane FolkehĂ¸gskule, med beina godt plassert pĂĽ tverrliggaren under bordet, vakna eg av eit spetakkel med koppar og glas overalt og sĂĽg rett inn i 6 paddeglis pĂĽ andre sida av bordet. Jaja, Eg snorkar ikkje. Trur eg. Dagane eg ikkje sovnar, likar eg ĂĽ fĂ¸lgje med pĂĽ dei andre passasjerane pĂĽ toget. Det er artig ĂĽ sjĂĽ kor mange som blir overraska nĂĽr konduktĂ¸ren kjem, og mĂĽ leite i heile veska eller jakka pĂĽ jakt etter billetten. Eg meinar, dei burde vere litt budd pĂĽ at dette kunne skje? NĂĽr det gjeld folk er berre ein ting sikkert: Alle er forskjellige. Som kunstnar Ă¸ver eg meg i ĂĽ legge merke til detaljar. Det er det nok av i tryne. Og det er det nok av i tog. Ofte studere eg folk intenst. Det er imot den uskrivne regelen om at ein helst skal unngĂĽ ĂĽ sjĂĽ folk i auga pĂĽ tog. Om ein er sĂĽ uheldig ĂĽ ende vis-a-vis med ein passasjer, skal ein anten legge seg til ĂĽ sove, eller feste blikket pĂĽ veggen ca 40 cm over hovudet hans. Der er det hengt plakatar, sĂĽ dette blir lettare. Ă&#x2026; sitte i eigne tankar med musikk pĂĽ Ă¸yra er risikabelt ute blant folk. Eg hugsar dĂĽ det kom ei rose og spurde ÂŤEr det dass her?Âť Sjokkert over sprĂĽkbruken svarde eg ÂŤJa, bak i vognaÂť. Ho sĂĽg pĂĽ meg som eg var den mest uforskamma personen i byn. Eg spola tilbake og lurte pĂĽ kva eg hadde sagt feil. Og kom til at ho nok sa ÂŤEr det PLASS her?Âť Eg dreit i ĂĽ gĂĽ bak og forklare meg. Ă&#x2026; bli pendel er noko eg kan anbefale alle, sjĂ¸lv om du kjem fortare fram til beins. Heretter blir det tog sĂĽ sant eg har hĂ¸ve. Ein liten lilla Polo â&#x20AC;&#x2DC;98 modell kjem snart til sals pĂĽ finn. Snakkast!

â&#x20AC;˘ Vi leverer og monterer ulike typar solskjerming til bĂĽde privathus og foretningsbygg. â&#x20AC;˘ Vi leverer alt av dĂ¸rer og vinduer, tilpassa kunden sine Ă¸nskjer.

â&#x20AC;˘ Vi tek pĂĽ oss smĂĽ og store oppdrag med glas- og monteringsarbeid, i alt frĂĽ privathus til store forretnings- og industribygg.

Rein Design

Alt innan tradisjonelle glasmeistertenester

GLASMEISTER

â&#x20AC;˘ Alle typar gitterportar til vindu-og butikkinngangar.

HalbrendsĂ¸yra 7 â&#x20AC;˘ 6800 FĂ¸rde â&#x20AC;˘ Tlf. 57 83 08 50 â&#x20AC;˘ www.holvikglas.no

Flytte langt? Flytte heim? Flytte ut?

â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Vi tar jobben. Uansett kvar du skal til eller frĂĽ.

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

Over heile landet â&#x20AC;&#x201C; eller ut av landet.

Fjordane Bilutleige

Rein Design

Det er alltid nokon artige ĂĽ slĂĽ av ein prat med. Problemet er at turen berre tek ca 30 min BergenVaksdal. Eg har vurdert ĂĽ sitte pĂĽ til Voss for ĂĽ preike ferdig, som dĂĽ eg mĂ¸tte ein personleg kristen. Eg har funne ut at det fins to typar religiĂ¸se folk: Dei du kan ha ein samtale med, og dei det er enklast ĂĽ berre nikke og smile til. Denne karen var av dei fyrste, sĂĽ eg spurte han ut om trua: Kva han trudde pĂĽ og ikkje trudde pĂĽ. Han var einig i at historia om Noas ark hĂ¸yres for utruleg ut til ĂĽ ta bokstavleg. Det same med Jonas som lĂĽg i kvalens buk i tre dagar. Eg fĂĽr seie som oldefar: Dei hadde vel trudd det om det var omvendt ogsĂĽ. Han spurte om eg trudde pĂĽ Gud. Eg svarte at det vart litt som ĂĽ spĂ¸rje ein fisk om han trur pĂĽ vatn. Me vart einige om at det er utruleg kva folk fĂĽr til om dei vil, sĂĽ kan me velje ĂĽ ta ĂŚra sjĂ¸lv eller takke ei hĂ¸gare makt.

stasjon. Jau, ho skulle sparke. Eg svann inn i drĂ¸mmeland, og drĂ¸mte om Arna, Trengereid og Vaksdal. Vaksdal? Eg sĂĽg ut glaset og rett i Vaksdal Stasjon. Eg glĂ¸tte pĂĽ dama, som sĂĽg ut som ho hadde avgĂĽtt ved dĂ¸den i nabosetet. Aug halvvegs att, og noko rennande ut av munnen. Eg rakk ikkje sjekke puls, sĂĽ eg nĂ¸ydde meg med ĂĽ lese nyhende fĂ¸lgjande dagar for ĂĽ sjĂĽ etter dĂ¸dsfall pĂĽ NSB.

Avis tilbyr bilar til dei ďŹ&#x201A;este fĂ¸remĂĽl, stasjonert pĂĽ fylgjande stadar: s s s s

s SANDANE s SOGNDAL s STRYN

FLORĂ&#x2DC; FĂ&#x2DC;RDE LEIKANGER MĂ&#x2026;LĂ&#x2DC;Y

Budget bilutleige er tilgjengeleg pĂĽ flyplassane: s FLORĂ&#x2DC; s FĂ&#x2DC;RDE

s SANDANE s SOGNDAL

Pristilbod og reservasjon tlf: 57 72 50 80 og www AVIS NO s WWW BUDGET NO

Rein Design

Ein dag var eg tidlig ute og fann plass pĂĽ toget. Eg er sĂĽ frekk at eg plar ta plass der det er fire eller seks seter saman. DĂĽ er det stĂ¸rre sjanse for at nokon set seg med meg. Denne dagen scora eg jackpot: Tre jenter sikta seg inn pĂĽ plassane rundt meg. Dei spurte om det var ledig, og dĂĽ stakk det ein djevel i meg: Eg gjorde teikn til ĂĽ vere dĂ¸v, med nokre improviserte rĂ¸rsler med handa, peikte pĂĽ munnen min og sĂĽ pĂĽ dei, og sette pĂĽ meg dĂĽdyrblikket. DĂĽ skjĂ¸nte dei at eg kunne lese lepper, og spurte veeeldig tydelig om det var ledig. Eg nikka og smilte. Eg har spela dĂ¸v fĂ¸r, blant anna i lobbyen pĂĽ hotell i London, men meir om det i ein seinare artikkel. Dei parkerte seg rundt meg og eg hĂĽpte at telefonen min ikkje skulle ringje. Etter ei stund sa ei ÂŤhan er jo ganske sĂ¸t daÂť og ei anna svarte ÂŤja til ĂĽ vere dĂ¸v, hahaÂť. Eg klarte knapt ĂĽ holde meg dĂĽ samtalen fortsette om korleis det mĂĽtte vere ĂĽ vere dĂ¸v, og kva utfordringar det bydde pĂĽ? Eg lurte pĂĽ korleis eg skulle avslutte leiken. TilstĂĽ, og takke for komplimenten? Eller be dei gjenta det konduktĂ¸ren sa over hĂ¸gtalarane? DĂĽ toget var framme i Vaksdal, smilte eg breitt, tok fram mp3-spelaren, plugga proppane i Ă¸yra og gjekk. Eg lurar pĂĽ kva dei tenkte..

Mohns Topp

Byggjeplanar? Du kan velje mellom 43 hustypar eller vi kan skreddarsy bustaden etter dine Ă¸nske. SjĂĽ vĂĽr nettside www.vestlandshus.no Din lokale forhandlar:

VESTBY VESTBYGG GG GRYT GRYTĂ&#x2DC;YRA Ă&#x2DC;YRA

VESTLANDSHUS STRYN

T Telefon elefon 57 73 72 60

T Telefon elefon 57 87 62 00

VESTLANDSHUS FLORĂ&#x2DC; FLORĂ&#x2DC;

BTHUS AS FĂ&#x2DC;RDE FĂ&#x2DC;RDE

T Telefon elefon 57 75 21 70

T Telefon elefon 91 66 17 00

VESTLANDSHUS MĂ&#x2026;LĂ&#x2DC;Y

VESTLANDSHUS SOGN, KAUPANGER, KAUP PA ANGER, TTelefon elefon 57 67 33 88

T Telefon elefon 95 72 22 52

E-PRAT

Brynjulf Jung Tjønn

Bur: Ullevål hageby i Oslo Alder: 33 Røa i Oslo. Det viktigaste i helgane er å ta det meste i roleg tempo og vere saman med barna.

Aktuell: Brynjulf Jung Tjønn fekk Brageprisen for beste barne- og ungdomsbok, for boka «Så vakker du er».

– Kva har du liggande på nattbordet? – Ofte ei bok, ettersom eg er bokmeldar i VG og må lese mykje. Om natta er det babycall og mobiltelefonen, som eg nyttar som vekkarklokke.

– Korleis kjentes det å få Brageprisen? – Då eg skjøna at det var meg, kjente eg frysningar over heile kroppen. Eg byrja fysisk å skjelve. Då eg skulle halde takketalen, vart eg rørt. Det var ei utruleg kjensle. Å vinne Brageprisen hadde eg aldri førestilt meg skulle skje meg. – Fortel kort om boka. – Henrik er nett ferdig med ungdomsskulen. Denne sommarferien skal onkel Simon bu heime hjå Henrik og mora. Men onkel Simon er alvorleg sjuk. Dei har eit heilt spesielt nært forhold. Onkel Simon er som ein storebror eller ein far for Henrik. Lesaren får følgje Henrik og Simon som arbeider seg gjennom det tunge som er i ferd med å skje. Samstundes opplever Henrik å bli forelska for første gong. Kjersti er draumejenta hans og han er usikker på om ho har same kjensler for han. For Henrik blir det ekstra vanskeleg å handtere forelskinga samstundes som han er vitne til at onkelen er i ferd med å visne bort. – Kva betyr dette for deg som forfattar? – Mykje! Først og fremst er det ei anerkjenning av boka «Så vakker du er». Det betyr også at boka får meir merksemd. Førsteopplaget er utseld og boka blir trykt i nytt opplag. I tillegg vil det auka sjansen for å få selt boka til utanlandske forlag. Dette gjev meg også ekstra sjølvtillit og tru på det eg driv med. Det ligg mykje hardt arbeid bak ein slik bok og ein blottstiller seg sjølv. – Kor viktig er ein slik pris? – Veldig viktig. Først har ein nominasjonsjury med ein litteraturkritikar, ein litteraturforskar, ein bokhandeltilsett og ein bibliotektilsett nominert fire bøker. Så har ein ny jury på ni menneske stemt fram vinnaren blant dei nominerte. Så det er ein kvalitetsstempel som gjer at boka får ekstra merksemd. For meg er det

– Kva musikk/musikarar lyttar du til? – Då eg var yngre følgde eg godt med på kva som rørte seg på musikkfronten. No er eg ganske ute av det. Den artisten eg høyrer mest på er nok Justin Timberlake.

– Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Pinnekjøt er ein slager i juletider! Men vanlegvis vert det ei gryte med elgkjøt eller indrefilet med soppsaus. – Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Som mange andre gutar drøymde eg om å bli politi. Men eg skjøna fort at eg ikkje var modig nok.

å få gode tilbakemeldingar frå gode lesarar viktigare enn å selje mange bøker. Dette gjev meg tru på at det eg held på med har litterær verdi. I tillegg er det viktig for forlaget mitt, Cappelen Damm, å få anerkjenning for bøkene dei gjev ut.

1299,fø r

s t t i l m ø l l a!

Stabil jeep av slagfast plast og stål. Plass til 2 barn, 5–9 år med total maks. vekt 50 kg. Forover (ca. 3–7 km/h, lavt/høyt gir) og revers. Ladetid: ca. 10 timer. Driftstid: ca. 45–60 minutter. Vekt: 24 kg. 37-0360

– Kva hugsar du best frå barneskulen? – Eg hugsar at eg som elev hadde stor fridom. Eg fekk lov til å nytte norsktimar til å lese bøker og skrive historier. Vi var få i klasserommet, så vi fekk god oppfølging. Det har vore nyttig seinare i livet.

– Beskriv den ultimate frihelg? – Å vakne i sjuåtte-tida av at barna vil stå opp. I kvardagen er morgonen så hektisk, så frukosten vert ofte gjort kjapt unna. I helgane passar vi på å kose oss ekstra. Det er blitt ein fast rutine at eg steiker egg og bacon og varmar rundstykke i omnen. Deretter fyl kona mi dotter vår på ballett, mens eg og sonen min handlar inn for helga og kjøper det aller viktigaste: laurdagsgodteri! Så er vi ute i hagen eller vitjar oldemora til barna, som bur på

– Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Det er naturleg for meg å vise fram heile Vik kommune. Frå Framfjorden, som ligg nydeleg til ved fjorden, til Vikafjellet, Fridtjovstatuen i Vangsnes til ein køyretur rundt i Feios. Til slutt ein fjelltur i heimbygda.

Høyde: 70,5 cm

Høyde: 66 cm

199,-

289,-

Lysslange, 1,5 m Transparent slange med 36 mikropærer/m, 6,5 V /70mA. Gummikabel. Godkjent for bruk utendørs og innendørs. 88-134

219,Jeep, elektrisk

– Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? – Akkurat no ville eg gje pengane til Kirkens Nødhjelp og deira innsats for tyfonofrene i Filippinene.

– Kva skal du bruke pengane på? – Eg vil spare pengane slik at eg ein gong i framtida kan ta permisjon frå jobben for å skrive.

Lys opp i vintermørket! B EG RE N SET J U B I LEU MS PAR TI

– Kva får deg skikkelig irritert? – Som småbarnsfar som går saman med barna til barnehage, vert eg irritert på syklistar og bilistar som ikkje tek omsyn.

Kjelke For lek i snødekket bakke. Farge: blå/rosa. Fra 3 år. Mål: 86 x 46 x 25 cm. 28-749

329,Lyslykter Solid gulvlykt med antikt preg. Av tre og glass, lokk av metall. Mål: 22,5 x 22,5 x 70,5 cm Kvadratisk 47-241 329,Mål: 29,2 x 29,2 x 66,0 cm Rund 47-242 289,FØRDE, Man-fre 8-20, lør 9-18 Kronborgveien 5, 6800 Førde

815 32 815 - www.biltema.no

YARIS HYBRID.Bilen som har alt.

Kampanjerente** på Yaris:

1,95% Yaris Hybrid frå 204 400,- * *

Rettl. pris levert Førde/Nordfjord. Forbruk blanda køyring/utslepp CO2/NOx: Yaris Hybrid frå 0,35 l/mil, 79 g/km, 6 mg/km. **Renta er subsidiert i 3 år for deretter å bli justert til normal salsrente. Tilbodet gjeld t.o.m. 30.11.2013. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Vi tek atterhald om trykkfeil.

AURIS TOURING SPORTS Verdas første hybrid stasjonsvogn **

Auris Touring Sports frå

237 900,-* Auris Hybrid Touring Sports frå

280 900,-*

Rettl. pris levert Førde/Nordfjord. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: frå 0,38 l/mil, frå 85 g/km, frå 5 mg/km. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Med atterhald om trykkfeil. I kompaktklassen.

Avensis Advance 2,0 D4D stv. Kampanjemodell: * frå:

337 800.-

Inkludert stor utstyrspakke: • Bi Xenon m/AFS • LED køyrelys • Mørke ruter • 17” alu.felgar • 16” vinterhjul på alu.felgar • Multimediaskjerm • Ryggekamera • Navigasjon • 3,95% fastrente**

Kampanjerente** på Avensis:

Verdi 45 000,- inkl i prisen

3,95%

Inkl. rentefordelar. Avgrensa tal.

GODE TILBOD PÅ MANGE AV VÅRE MODELLAR. VELKOMMEN! *

Rettl. pris levert Førde/Nordfjord. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Avensis: 2.0 D-4D: frå 0,45 l/mil, frå 119 g/km, fra 164 mg/km. 1.6 VVT-i: frå 0,65 l/mil, frå 150 g/km, frå 9,7 mg/km. **Renta er subsidiert i 3 år for deretter å bli justert til normal salsrente. Tilbodet gjeld t.o.m. 30.11.2013. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Vi tek atterhald om trykkfeil.

Toyota Nordfjord AS

Toyota Førde AS

6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50

Steinavegen 10, 6800 Førde

Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Rein Design

8000 m2 med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X LÅGE PRISAR! Prisane gjeld t.o.m. laurdag 7. desember eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer. Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

LÅG PRIS

990

HITACHI OPPLADBAR DRILL 14,4 V

Kjøp den gode julematen hjå oss!

LÅG PRIS

-30%

2290

FLEIN MULTIMASTER TOP

40 L. Pr. sekk.

(På våre allereie låge førprisar)

DS14DCL. Leverast i koffert med 2 stk. 14,4 V Li-ion batteri og hurtigladar.

LÅG PRIS

BJØRKEVED

PÅ MÅLA LISTVERK

Universalsystemet for ombygging og oppussing med eineståande utstyrspakke, inkl. et variert slipeprogram for mange bruksområde. Perfekt til arbeid med installasjonar i huset, sliping av verktøy eller modellbygging.

LÅG PRIS

MDF VEGGLATER

Skygge skrå i ferdig måla eggekvit. Mål: 11 x 620 x 2390 mm. Kr 66,90 pr. m2. Pris pr. plate.

FERDIG MÅLA

LÅG PRIS

1990

JULEØL, ALKOHOLFRI 6 pkn. + Pant.

LÅG PRIS

1990

LUTEFISK Ca. 1 kg. Pr. pk.

LÅG PRIS

399

KELLEN BATTERIDRILL

Med 14,4 V lithiumbatteri. Ein batteridrill med lang brukstid som er rask å lade opp. Elektronisk lys og magnetisk bitsholdar.

LÅG PRIS

cafe

Medlemskupp

LÅG PRIS

699

8490

BEHA VARMELIST/VARMEPANEL

ADURO 9 PEISOVN

Varmelist Effekt: 750 W. IPX 4. Mål: L 105,1 x H 20 cm

Vedlengd: 39 cm. Effekt: 3-9 kW. Mål: H 95,8 x B 50 x D 44,7 cm. Vekt: 98 kg. Opptil 5 års garanti.

Varmepanel P8. Effekt: 800 W. IPX 4. Mål: L 67,9 x H 40 cm Miljøomnar som er «snille» med innemiljøet.

Kvar dag har vi: LÅG PRIS

2 for 99 MEDIUM

OMNSPANNE M/RIBBERIST Str. 39 x 29,1 x 6 cm. Pr. stk.

Barnebøker

LÅG PRIS

1590

BOSCH KAPP- & GJÆRSAG

8 9 00

LOKALPRODUSERTE MENY KJØTKAKER FRÅ FJORDA

PCM 7S med uttrekk. Fleksibel sideforlenging gjev nøyaktig kryssaging. 1200 W.

g. poteter, gulrot og erterstuin STOR kr. 99,-

Torsdag og fredag: Raspeball

Coop Extra og Coop Extra Bygg

8-22 (20) Trelast avd. 8-19 (18) Førde Gullsmed 10-18 (18) Café 9-19 (18)

Coop Byggekonto – ein enkel måte å betale på! Med Coop Byggekonto kan du tenke meir på oppussingsplanane og mindre på utgiftene. Kjøp det du trenger no og få inntil 45 dagars rentefri betalingsutsetting. Du får full oversikt over alle kostnader på månadlege fakturaer, og betaler du innan forfall tilkjem ingen gebyr eller renter. Gå inn på coopbyggekonto.no og søk no! Så har du finansieringa klar til neste gong du handlar. Nyheit! Når du handlar med Coop Byggekontokort får byggek ontodu nå 2% rabatt som trekkast direkte frå din faktura rabatt kvar månad. Sjå vilkår på baksida av tilbodsavisa.

Følg oss på

Coop Medlemskort

= 3 % kjøpebonus

cafe