Fylkesmagasinet 11 2014 by Rein Design

FM NR. 11 OKTOBER 2014

Kjekt å lese!

fylkesmagasinet.no

Gründer og rebell Side 6-12

NYBILMESSA TRYGT, GRØNT & GROMT FØRDEHUSET, 4. OG 5. OKTOBER

Sjå side 54 og 55

Mitsubishi Outlander Besøk Nybilmessa i Førdehuset 3. og 4. oktober. Opplev den nye Outlander og dei andre flotte Mitsubishimodellane.

TEST 2012 2009 TEST

GARANTI

5 ÅR 100.000km

Ny oppgradert Outlander Nye Mitsubishi Outlander er den perfekte turbilen. Uansett om du skal til hytta, butikken eller hente i barnehagen. Smarte seteløsninger gir klasseledende bagasjeromsplass og i tillegg mulighet for opptil 7 passasjerer. Nye Outlander byr på en unik kombinasjon av plass, fremkommelighet, lavt forbruk/utslipp og høy kvalitet. Med elektronisk styrt 4WD og avansert sikkerhetsteknologi kommer du trygt frem. 2WD bensin 150 hk fra kr 306.500,- 4WD diesel 150 hk fra kr 4WD diesel AT 150 hk fra kr

406.500,-

426.500,-

2 Utstyrsdetaljer kan avvike fra standard. Forbruk: 4,9-6,9 l/100 km variert kjøring. CO 2-utslipp: 130-157 g/km. Med forbehold om evt. trykkfeil.

I denne utgåva kan du lese om:

FM FYLKESMAGASINET

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane Grunnlagt 2001

Det er mogleg – også her i fylket

Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99 Det blir ofte mykje negativ merksemd rundt pengar og budsjett i politikken. Spesielt i eit lite og sårbart fylke, med store utfordringar.

REDAKTØR

ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

Det skal kappast i mykje og mangt framover, og det manglar ikkje på merksemd rundt dette i media. Og det er liten tvil om at det er utfordrande år som står føre Sogn og Fjordane. Men samtidig er det mogleg å få ting til her også, både innan dei naturgitte føresetnadane vi er gitt av naturen, og innan felt der ein konkurrerer mot heile verda. I dette nummeret har vi blant anna vore og snakka med Jesper Melin. Den danske legen som flytta til Sandane i 2007, for å gjere unna turnustida si der. Og vart værande. Ein frustrasjon over tidstapet han såg innan administrasjonen av helsesektoren fødde ein god ide: automatisering av brukarbetalinga. Det vart til ei bedrift som i dag har over 60 tilsette, 10 av desse på Sandane.

MARKNADSANSVARLEG

THOR-AAGE LILLESTØL thoraage@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

Kystvilt er ei anna grunderbedrift, basert på noko heilt anna: sal av hjort! Hjortejakta er godt i gang rundt om i vårt langstrakte fylke. For mange er dette eit av høgdepunkta i året, der ein søkjer ut i naturen i fellesskap, for å forvalte hjortestammen vår. Men ikkje alle ønskjer å ha alt kjøtet sjølv. Heller enn at det blir liggande i ein frys kan ein foredle kjøtet vidare til ettertrakta råvarer som eg og du kan kjøpe. Stein for stein har grunder Bjarte Midtbø bygd opp eit moderne foredlingsanlegg, som gjer han i stand til å gjere ein av våre edlaste råvarer om til produkt og ferdige matrettar, til glede for oss andre.

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Fylkesmagasinet Trykk Schibsted Trykk Flesland AS Distribusjon Posten Opplag 43.300

Både Jesper og Bjarte er døme på menneskjer som ser eit problem, eller eit høve, og satsar med kropp og sjel for å skape ei bedrift ut av det. Elles har vi som vanleg prøvd å finne eit breitt spekter av gode saker, til glede for lesarane våre. Har du nokosinne lurt på kva som får mange til å drive med råning, eller korleis ein Segway blir motteken i Olden? Svara får du i denne utgåva av Fylkesmagasinet.

OPPTIL

Rein Design

Redaktør: Roy Sunde

20%

STUDENT O OG G SPENST SPEN NST RABA RABATT TT KLIPP FARGE FARGE A BRUD STUDENT RABA RABATT AT TT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP Besøk vår facebookside Fr Fresh esh Frisørsalong

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde TTimebestilling imebestilling 47 70 73 80

NYT LIVET.

Volvo XC70

Opplevinga av å komme Vegen til opplevingar kan du nyte i ein ny Volvo. Besøk standen vår på Nybilmessa 2014. Sjå 2015-modellane av Volvo – med og utan All Wheel Drive. Og så kan du få informasjon om den nye Volvo XC90 som er like om hjørnet.

SANDANE: 57 86 61 00

FØRDE 57 83 72 00

SOGNDAL 57 67 34 00

MINDE 55 59 97 00

ÅSANE 55 53 68 00

BERGEN VEST 982 05 882

VOSS 982 05 929

KRISTIANSAND 38 04 90 00

Volvo V40

Volvo V40 Cross Country

Volvo XC60

Volvo V70

Volvo V60

seg ut. Den kjensla! www.frydenbo-bil.no

Gründersjel! Jesper Melin er marinejeger og lege, og tidenes yngste danske offiser. Ein frustrasjon over det danske systemet for legeturnus sendte han til Sandane. Der gjorde irritasjon over sløsing med tid i helsesektoren han til grunder av suksessbedrifta Melin Medical. TEKST OG FOTO: Roy Sunde

Dette kunne vore historia om ein dansk lege som tok turnus på Sandane og reiste. Men det vart ikkje det. Frustrasjon over kvifor det var så hektisk på kontoret leia han på ein ny kurs, som altså vart til ei stor bedrift som veks raskt. Men, lat oss hoppe tilbake nokre tiår. For om historia til bedrifta Melin Medical er spennande, så er historia om mannen bak minst like god.

Yngste offiser, nokosinne. Det viste seg raskt at unge Jesper Melin hadde godt stoff i seg. – Eg byrja med kadettutdanninga i den danske hæren, og gjekk ut som den yngste offiser der nokosinne, 19 år gammal. Eg lærte ikkje ein skit om leiing der, men det gjorde eg til gangs første veka med 250 mann under meg. Eg kallar det ei trainee-stilling på speed, ler han. – Eg hadde god formell kompetanse, men praksis var noko anna. Han tok også marinejegerutdanning og søkte seg til Sirus-patruljen på Grønland. – Då eg kom til Grønland var eg yngst av alle der, men hadde høgast rang. Mange trur det er formell status og autoritet som avgjer om du har rett. Men det tok meg to dagar å skjøne at det er kunnskap og personlege eigenskapar som tel. Både der oppe og elles i livet. Den danske marinejegerkommandoen er verdast eldste militære spesialeining, og patruljerer verdas største nasjonalpark, som dekker Nordaust Grønland: Området på cirka 972.000 kvadratkilometer er både større i volum og lenger og breiare enn Norge. – Sirus-patruljen har politimynde der og patruljerer med hundeslede, seier han og ler. – Det var ikkje ein 8-4 jobb. Ein er ute to mann på tur, 4-5 månadar i slengen, så er ein «heime» nokre månadar før neste tur. Du blir utruleg sjølvstendig og lærer å tenkjer sjølv. Blir det storm og motgang må du berre jobbe litt hardare. Det tok eg med meg vidare livet: Du har alltid eit gir til. Det er alltid fem prosent til på tanken som du kan hente fram. Du skal nok klare det, same kva du kjem ut i!, seier han.

Kom bak fasaden. Tida på Grønland bydde på store naturopplevingar og utfordringar, og små og store eventyr. – Eg kryssa innlandsisen på Grønland på langs, og har teke Nansen-ruta på tvers to gongar, fortel han. Og det vart nokre gongar ein sat vêrfast. Men det løyser seg alltid, på eit eller anna vis. Det har det gjort i snart 40 år, så kvifor skal det ikkje gjere det i 40 til, ler han, og seier at møta med ulike menneske er det som sit best att frå denne tida. – Eg hadde alle moglege folk til bords der oppe. Også utanriksministrar, og ein gong sju amerikanske fire-stjerners generalar. Det gjer inntrykk å ha slike til bords. Ein er sjølvsikker, og så kjem det eit menneske inn med ein aura av makt og kontroll, som du kan lære mykje av. Eg tenkte: fortel meg korleis du kom dit. Og dei seier ofte dette: Unn andre suksess, og spee på lag med dei som gjer deg betre. Det gode avlar det gode, seier han og fortel at Grønland og var ein flott stad til å sette makt i perspektiv. – Fire-stjerners generalar har mykje makt og er vande med å ta affære. Så kjem naturen og vil seie sitt, og dei vart sittande vêrfast i ein storm. Du kan rå og regjerer over mykje, men når naturen slår seg vrang er det stopp. – Korleis er det å vere ute i ei slik villmark berre to personar? – Fantastisk: Eg elskar natur og utfordringane den byr på, men grunnen til at eg søkte meg dit var at eg ønska å oppleve samhaldet som oppstår mellom menneske i slike tilhøve. Du har ei oppgåve som skal løysast, i lag med andre, i ei krevjande øydemark. Det skaper utrulege relasjonar. Det tok eg med meg inn i grunderlivet: Det er same mekanismar når ein skal drive innovasjon og oppstart av ei bedrift: «laget» ditt må ha ein felles misjon, gnist og drive. Om ikkje kan ein berre gløyme å lukkast. Den sida fattar ofte ikkje bankar og investorar: Dei er opptekne av tal og lønnsemd og gløymer menneska og driven bak. Vaska opp i lag med dronninga. – Kva hugsar du best av denne tida?

– Eine året hadde Kronprins Fredrik av Danmark teneste der. Å vere saman i patruljen, køyre i lag med hans hundeslede og bli kjende var spesielt. Når ein møter folk i maktposisjonar og lagar mat og gjer andre kvardagssyslar saman, kjem ein bak fasaden deira og blir kjent med mennesket. Det er eit stort privilegium og veldig kjekt. Eg har laga mat til dronninga av Danmark også. Etterpå vaska vi opp i lag, det hugsar ein jo godt, smiler han.

– Men det beste minnet er samhaldet i patruljen. Ein er ekstremt avhengig av kvarandre, og må jobbe saman mot eit mål, seier han, og fortel at det også gjev ei utfordring når ein er ferdig og skal vende tilbake til det sivile samfunnet. – Det var vanskeleg å komme heim. I aktiv teneste har du ein posisjon, eit ansvar og ei tydeleg rolle, i eit utrulege fellesskap. Og så kjem du tilbake til ditt vanlege liv og blir eit nummer i rekka, utan kjensla av samhald og fellesskap. Det som krevjast av ein god soldat er ikkje at han er best til alt, men at han må klare å komme heim. Det er det ikkje alle som gjer. Eg trudde eg var klar, men eg trur det tok ti år før eg var det. Eit slikt opphald pregar deg, og «heilt heim» kjem ein nok ikkje, smiler han. – Eg var vekke i tre år, utan å sjå familie og venner. Når ein då kjem heim, er det berre den harde «kjernen» tilbake av omgangskrinsen din.

Mykje av livet til Jesper Melin har dreia seg mot å flytte grenser og finne ut kva han vil. Og svaret fann han på Sandane: Han er ein gründer i kropp og sjel. Noko suksessbedrifta Melin Medical demonstrer tydlig. Men, han har fleire jarn i elden også.

Lege først, så eigen herre. 28 år gammal gjekk han ut av militæret som førsteløytnant, og byrja på ein ny veg. – Eg byrja å lese til lege i militæret, og var ferdig når eg var 32 år. Men eg var ikkje sikker på om eg ville bli lege. Eg har alltid kjent ei dragning mot å vere min eigen herre, seier han og fortel at han har hatt nytte av militærtida seinare i rolla som grunder og bedriftsleiar. – Eg torer å ta konfrontasjonar og er risikovillig nok til å gå mot straumen. Det ønskja eg at

Melin Medical skulle vere. Ein kan ikkje vere redd for å stille spørsmål. Ikkje for å vere på tvers, men for å utvikle seg. Ein får ikkje innovasjon utan. – Men korleis enda du eigentlig i Norge? – To månadar før du er utdanna lege i Danmark trekk du eit nummer som seier kvar du tek turnustida. Eg skulle ikkje bli professor i medisin. Difor synes eg at den personen som har knokla over bøkene i sju år, med det som mål, burde få velje først. Eg ser ikkje formålet med at han skulle få forsinka karrieren. Kona mi jobba som lege og vi hadde eit barn i barnehage. To månadar varsel til å få ny jobb, ny barnehage og selje huset er lite. Eg byrja sjekke litt, og fann ut at ein kunne søke om å ta turnustida i Norge, i Finnmark eller Sogn og Fjordane, 1,5 år før ein var utdanna. Og fann ut at eg hadde venner og kjenningar frå studiet i Gloppen. Kona mi ville vere med hit, og legesen-

teret ønska oss hjarteleg velkommen og fiksa hus og barnehageplass. Så 15.august 2007 var vi på plass, seier han. – Planen var å ta kirurgspesialisering på Nordfjord Sjukehus etter turnus. I staden vart det eit vikariat for kona mi, som allmennlege. Det ligg utom mitt interessefelt, som er sportsmedisin. Men eg har ein lidenskap for optimalisering og analytiske prosessar, og byrja å måle tidsbruk på klinikken, for å sjå kva som tok tid. I 2009 starta eg å notere, med papir og blyant, smiler Jesper.

Melin Medical skulle opp og stå, koste kva det ville. Resultata tok han med seg på ein lang ekspedisjon til Grønland. Der tenkte han mykje. –Det som hadde mest potensial til å bli god butikk var å automatisere brukarbetalinga. På den tida var eg usikker på om eg ville halde fram som lege, satse på kirurgi, eller gjere noko anna.

Men det er også dei som er verdt å bruke tida di på. Og det var ein jobb med tyngre stunder også. – I tida der oppe mista vi to vener som køyrte gjennom isen og døydde. Når du er 12 menneskjer i lag i slike isolerte tilhøve, og så to brått døyr i ei ulykke…Det var tungt seier han

Eg kom heim viss på at eg ville ta livet i ei ny retning, men ikkje på korleis eg skulle ta ideen vidare. Ein kveld slo det meg: Når du parkerer på flyplassen kjøper du parkering i ein automat. Kvifor kan ein ikkje gjere det på legekontoret? Når du kjem ut frå legen ligg grunnlaget for fakturaen klart, men når du står i kø og ventar på å betale blir du ein «propp» i systemet. Ein terminal der regninga låg klar ville frigjere tid. Der låg konseptet, seier han. Han mangla kapital til å satse, men kom i lag med kona fram til å prøve, koste kva det ville. – Eg hadde truleg Norgesrekord i privat kassakreditt i 2009, ler han og fortel om utallige timar føre PC og i telefon for å realiserer ideen. – Johnny Hansen, ein kjenning frå Danmark, flytta inn på Gloppen Hotell for brainstorming. Etterpå byrja han å rekne kostnad for programmering av terminalen, medan eg gjekk i dialog med Kunnskapsparken i Sogn og Fjordane. Der fekk eg god kontakt med Geir Opseth, som trudde på ideen. Så kontakta vi ein terminalleverandør. I første møtet sa eg: Om eg får to terminalar no, skal eg kjøpe 20 seinare. Eg ville ha eit fysisk produkt på plass. Det er hardt å få pengar

frå investorar og banken utan. Når det var på plass er det ikkje ein «gal» ide lenger. Terminalar fekk vi, etter ein «hård» omgang. Det vart god butikk for dei også, for eg haldt det eg lova og «litt til» smiler han. – Med produktet på plass byrja folk å komme for å sjå kva den gale dansken hadde gjort. Men vi trengte meir eigenkapital. Innovasjon Norge kom på bana. Vi gjekk i skarpe forhandlingar med eit kapitalfond, men dei forsto ikkje konseptet, så eg takka nei. På eit tidspunkt skulda eg terminalleverandøren 1,5 million kroner, og 700.000 kroner for software, men vi fekk henstand, og hadde eit produkt å selje. Det var vesentleg, seier Jesper, og fortel om gjennombrotet. – To månadar seinare fekk eg ein e-post av ein investor frå Sandane som hadde gjort det godt i Bergen, og ville investere i Melin Medical. Vi fann tonen og vart partnarar. Sparebanken Sogn og Fjordane kom også på bana. Ørjan Skådenes, og resten av banken, bakka oss godt opp undervegs.

Den viktige teamkjensla. Og med det byrja kombi-

Arbeidsmiljøet her er prega av tillit, respekt og samarbeid. Og det er lov å feile! Jesper Melin

Foto: Melin Medical.

nasjonen av ein god ide, hardt arbeid og eit god team å gje suksess. – Vi løyste ein etterspørsel i marknaden brukarane ikkje visste dei hadde. Produktet står på eigne bein, men det ligg mykje bak: Vi har vore gode til å rekruttere og behalde folk, og har eit ungt team vi satsar på og tilbyr høve til personlig utvikling og vidareutdanning. Vi lukkast i å skape teamkjensle og spreie visjonen ut i selskapet: Vi sel ikkje ein terminal, vi sel meir tid til behandling av pasientar, seier han og utdjupar filosofien i Melin Medical. – Det er viktig å reindyrke det du er god til, og akseptere at ein ikkje er god på alt. Så må ein finne dei som er gode på andre felt, og gjere kvarandre gode. Arbeidsmiljøet her er prega av tillit, respekt og samarbeid. Og det er lov å feile! Det er når ein skubbar grenser og vågar at det magiske skjer. Eg har difor i år innførte to interne prisar. Melin Medical fekk prisen som Årets Grunder i fjor. Heller enn å henge den på veggen, gir vi den årlig til avdelinga som har gjort ein ekstraordinær innsats, men er blitt oversett. Og neste år skal dei samstemt gje den til avdelinga dei synest fortener den. Ein slik pris gjev god informasjon om bedrifta òg. Ein ser lett problem og pengeflyt og overser det som rullar og går. Den andre prisen er sabelen eg fekk som offiser i den danske hær, som går til personen som har levert ein ekstraordinær innsats, men er blitt oversett. Vi ønskjer å løfte fram kvardagsheltar og gje dei prov på at innsatsen blir verdsett, seier han og fortel at ein ikkje må gløyme kundane. – I snitt er svartida på support 15 sekund: Du ringer ikkje for å småprate, men fordi du har eit problem, som vi ønskjer å ordne så raskt som råd utan ekstrakostnad. Vi vil vere ein enkel post i kunden sitt budsjettet, og alltid gi kunden ti pro-

Slike terminalar finnast no på nesten 900 legesenter rundt om i Norge. Til neste år håpar Melin at dei også har byrja på jobben med å spreie dei ut i verda.

Julebord På Rica Sunnfjord Hotel og Spa - når du vil unne deg noko ekstra

Julebord Julebor d 2014

Laur Laurdag dag 15. november Juleborda 2014 startar!

Det svingar kvar helg med norske orkester i Barthold Bar.

Fredag Fr re edag 21. november novembe

I Restaurant Laxen bugnar

SOFT Teater e presenterer humorteater «Skilte menn rir igjen» i Sunnfjordsalen.

vår gode og tradisjonsrike

Laur dag 6. desember Laurdag Dinnershow med Ladies First & Nilsi i Sunnfjordsalen.

Laur dag 13. desember Laurdag

julebordsbuffet, og i Restaurant Hugleik serverer vi deg gjerne ein god julemeny basert på lokale råvarer.

Konsert/show med Mrs & the Pitifuls i Sunnfjordsalen.

For bestilling eller meir informasjon: Tlf: 57 83 40 00, rshf@rica.no

Gjør en forskjell. Vask bilen.

Frredag ed e – laurdag / frre edag – sønd søndag Prr. p person i dobbeltrom:

Frå Kr 1455,-

Laurrdag d – søndag Prr. p person i dobbeltrom:

Frå Kr 1595,-

Julebor eborrd i Restaurant Laxe en, prr. person – Ve ert servert kvar fredag og la aurdag kl 18.30 og 21.00 din nnersh 6. desemberr Julemeny og dinnershow i Sunnfjordsalen med Ladies First og Nilsi Onsdagsjulebor sdagsjuleborrd i Restaurrant Laxen, prr. person – onsdagane 26. nov., 3. 3 10. 10 og og 17. 17 des.

Kr 695,Kr 1250,-

Kr 535,-

14. og 21. des. søndagan ne 7. 1 Familiejulebord, søndagane Kr 395,Pris prr. vaksen: Born 0-4: Kr 50,Born 4-14: Kr 20 prr. år omst… NB: Nissen har meldt sin anko Julelunsj elunsj frå måndag 1. de desember esemb – Ve ert servert måndag – fredag g kl 14.00 14. - 17.00

Kr 315,-

STØTT Rosa sløyfe aksjonen Kjøp bilvask

fra 299,inkludert VG

Ditt bidrag:

50,9

Fem månadar lange turar med to mann og ein flokk hundar i verdas største nasjonalpark. Tida på Grønland var svært lærerik for den då unge Jesper Melin. Erik B. Jørgensen.

sent meir enn han forventar, seier han og beskriv dagens Melin Medical som eit resultat av teamarbeid, og dei mange som stilte opp. – Bror min, Anton Bondesen, kom tidleg opp for å bidra. Han er god til å selje og bygge nettverk. Ein utakksam jobb som ein ikkje ser så mykje av til dagen, men legg godt merke til når det ikkje fungerer. Christian Strøjer kom også tidlig opp og hjelpte til. Han er god på å fikse alt det ein ikkje legg merke til. Det var kjekt å få dei med på laget, seier han

Rett kvinne på rett plass. Melin Medical leverer administrasjons- og betalingsløysningar som gjer at helsebedrifter kan fokusere på pasientretta verksemd. Og bedrifta veks raskt. For tre år sidan var dei fem tilsette, i dag er dei over 60. 10 av dei held til på Sandane. Driftsinntektene gjekk frå 1 million i 2011, til å passere 70 millionar i 2013, og dei nærmar seg 900 selde terminalar. – Veksten held fram, men vi ser også mot nye

marknadar. Når du har selt ein terminal til eit legekontor, kan du ikkje selje han igjen. Og det er berre 11-1200 legesenter i Norge. Melin Medical ønskjer å bli best i verda på pasientadministrasjon, og er nesten klare for å gå internasjonalt. Vi må berre modne litt til først. Eg trur at vi i 2015 har kontor i minst tre land, og at våre løysingar er i andre sektorar, som sjukehus, kiropraktorar, fysioterapeutar og tannlegar. I fjor selde Jesper seg ned og vart styreformann. Ingvill Hestnes tok over som dagleg leiar. – No eig eg 1/3 av Melin Medical, og det er greitt. Mange tok ein stor risiko på dette, som dei har fått godt tilbake for. Det var målet frå start. For å lukkast treng eg tillit frå investorar. Det får ein ved å bygge ei sunn bedrift, og at investorane får ein payback som speglar risikoen dei tok, smiler han. – Og det var viktig å få ein dagleg leiar som kunne ta selskapet vidare. Eg ønskja ikkje ei bedrift som «hang» på meg. Melin Medical skal

Melin Medical ønskjer å bli best i verda på pasientadministrasjon, og er nesten klare for å gå internasjonalt.

Jesper Melin

halde fram, uavhengig av meg. Det var eg nøydd til å få til, elles kunne eg ikkje sett dei tilsette i auga. Det kan ikkje vere slik at dei ikkje får løn, fordi eg fant på noko crazy, ler han. – Og eg ville ikkje overlate bedrifta til kven som helst, eg ønska ein person som kunne løfte miljøet, teamspiriten og visjonen i selskapet. Det lykkast ho utruleg godt med, seier han og fortel at dei ønskjer å halde fram med hovudkontor på Sandane. – Ei tid var det aktuelt å flytte alt til Oslo fordi vi sleit med å rekruttere. Men det er her Melin Medical vil vere. Difor legg vi mange pengar i kontora, fordi vi ønskjer at folk skal ha det godt på jobb. Trivsel er viktig for å skape suksess, seier han

Den store, stygge ulven? Når du står bak ei betalingsløysing i helsesektoren møter ein også kritikk. – Sidan vi som selskap tek betaling av pasientane, og sender til inkasso når dei ikkje betaler, ser mange oss som den store, stygge ulven. Det kan vi godt vere, men det er jo ikkje Melin Medical som har slått fast at pasientar skal betale for seg hos legen. Eg berre såg at systemet ikkje hang saman, vart dritlei av sløseriet med tid eg såg, og prøvde optimaliserte systemet. Norge brukar nok pengar i helsesektoren, det handlar berre om å bruke dei rett. Men mange som forvaltar pengar i helsesektoren har aldri vore «i maskinrommet» og fått olje under neglene. Dei skjønar ikkje systema dei forvaltar. Sjølv om dei har teke på seg ansvar, løyser dei det dårlig. Slikt frustrerer meg, seier han og trekk fram nokre eksempel. – E-reseptar blir trekt fram som ein suksess i helse-Norge. Ideen er ein suksess i seg sjølv, men løysinga av den er dårlig. Det tek nemleg to minutt lenger å lage til e-resepten enn dei gamle.

Foto:

Rein Design

Fjordane Bilutleige Avis tilbyr bilar til dei ďŹ&#x201A;este fĂ¸remĂĽl, stasjonert pĂĽ fylgjande stadar: s s s s

FLORĂ&#x2DC; FĂ&#x2DC;RDE LEIKANGER MĂ&#x2026;LĂ&#x2DC;Y

s SANDANE s SOGNDAL s STRYN

LEDIG LEDIG

Budget bilutleige er tilgjengeleg pĂĽ flyplassane: s FLORĂ&#x2DC; s FĂ&#x2DC;RDE

bustad klar for LQQĹş\WWLQJ

s SANDANE s SOGNDAL

Buster M5

Rein Design

Pristilbod og reservasjon tlf: 57 72 50 80 og www AVIS NO s WWW BUDGET NO

NYHEIT

1. etasje j

2015

Einebustad i rekkj rekkje kje pĂĽ Farsun FFarsund arsunnd

BESTILL DIN NYE

NĂŚr tilknytning til vakkert turterreng, berre 10 minutt frĂĽ FĂ¸rde sentrum. Finnkode: 42632079

BUSTER FĂ&#x2DC;R 30.09.

- FĂ&#x2026; KARTPLOTTERPAKKE MED PĂ&#x2026; KJĂ&#x2DC;PET!

Buster Bust ste ter M5 5

2. etasje j

Bente GrĂ¸nsberg Aase Aase Bente GrĂ¸nsberg Tlf. Tlff. 40 44 47 04 bente.aase@dsgruppen.no E-post: bent e.aase@dsgruppen.no

Tlf : 57 72 65 00 | dvergsdalogsunde.no Avd. FĂ¸rde | Avd. Eid | Avd. Sogn

Angedalsvegen 59, 6800 FĂ&#x2DC;RDE Tlf. 578 22 808 / 958 66 866 www.doskeland.net

Geberit AquaClean Toalettet som rengjĂ¸r deg med vann.

Kan vi lĂĽne baken din?

em m rĂ¸ d n ,e Vinn til 100 000 reise

PrĂ¸v et Geberit AquaClean dusjtoalett hos Dale RĂ¸r AS og delta i konkurransen. www.geberit-aquaclean.no/testandwin

Opningstider: MĂĽndagâ&#x20AC;&#x201C;fredag: 07.30â&#x20AC;&#x201C;16.30. Laurdag: 10.00â&#x20AC;&#x201C;14.00. Vi tar forbehald om fargeavvik og trykkfeil.

RĂ¸rle g ge re n i nĂŚ rhete n

Tlf. 57 72 55 90 - Mob. tlf. 992 13 790 Flovegen 4, 6800 FĂ¸rde - www.comfort.no

Om vi får terminalen ut til alle sjukehus og legekontor i Norge, frigjer det 1500 årsverk, grovt rekna! Jesper Melin

Med 30 millionar reseptar årleg i Norge fører det eit enorm tap av tid. Det kallar eg ikkje ein suksess. Kjernejournalar er også ein god ide, men ikkje når den fører til dobbel journalføring. Når ein skal forenkle og så skaper meir arbeid, då skjønar eg ikkje kva dei tenkjer? Men det skal eg kanskje ikkje heller, ler han. Han innrømmer at han liker å vere rebell. – Eg likar å provosere og prøvar å røske litt opp. Eg har lyst å vere «Moods Of Norway» i helsesektoren, smiler han. – For meg handlar dette ikkje om å tene pengar. Eg kunne selt selskapet og levd godt på det. Det vil eg ikkje. Eg blir ved å prøve å skape innovasjon og betring av helsesektoren fordi eg ønskjer ein betre kvardag for folk: At pasientane får betre helsetenester. Og eg trur eg kan gjere ein forskjell. Eg kan ikkje «redde» verda, men eg kan vere med og presse utviklinga i ønskelig retning. Og er så heldig å ha funne mange folk som er samd med meg. Då har ein fått ein sjanse til å gjere ein forskjell, seier han. Å lage noko absolutt alle kunne nytte var Jesper tidlig klar over at ikkje var råd. Men, han ønska å skape noko som var så bra at det nådde flest mogeleg. – Det var aldri tenkt som ei 100 prosent løysing. Nokre pasientar vil måtte få hjelp av helsesekretæren. Vi sa: La dei som treng hjelp få det, og la resten ordne dette sjølv. I dag må 1,5-2 prosent av brukarane ha assistanse. Det gjev god avløysing av helsesekretærane. Vi gjer pasienten til administrator, og set dei i sentrum. Då kjem vi til aspektet eg synest er interessant: Melin Medical ønskjer ikkje å lage teknologi som avløyser folk, vi ønskjer å frigjere dei til viktigare oppgåver. Om vi får terminalen ut til alle sjukehus og legekontor i Norge, frigjer det 1500 årsverk, grovt rekna! Til no har vi frigjort 800 årsverk.

Satsar på nye bedrifter og nye produkt. Melin

Medical skal på ingen måte kvile på suksessen framover. – I starten skulle eg berre lykkast, fordi eg ikkje hadde noko å falle tilbake på. Når ein var i gang handla det ikkje om pengar, men om å bli best, bidra til innovasjon og skape betre arbeidsflyt i pasientadministrasjonen i helsesektoren. For to år sidan sa eg internert at om ikkje vi brukar 80 prosent av inntektene våre på nyutvikling, gidd eg ikkje meir, ler han. – Vi skal ville meir. Potensialet for optimalisering i helsevesenet er stort. Vi har 25 personar i selskapet som «knoklar» i veg for å lage nye produkt, og brukar 1,5-2. millionar kroner på utvikling kvar månad, slår han fast, og fortel at dei snart lanserer nye produkt. – Timebestilling på nett, og at folk kan styre fakturahistorikken, eigendelar og slike ting via nett. Og ein del ting eg ikkje vil fortelje enno, seier han med glimt i auget. Han kunne levd på suksessen med Melin Medical. I staden nytta han pengane han fekk då han selde aksjar til å skape nye bedrifter. – For fire år sidan gjekk eg og partneren min inn i selskapet Lumens, som då var teknisk konkurs, for å sikre lokale arbeidsplassar. No er det fire tilsette i selskapet, omsetnaden nærmar seg 10 millionar kroner i år, dei har fått leverandøravtale med Komplett i Norden, og andre store aktørar er på veg inn. Målet er at dei om 3 år omset for 30-50 millionar kroner, og har 10-15 tilsette. – Eg er òg inne i Gloppens EDB LAG AS. Eit utviklingsselskap eg har jobba med i to år, basert på ein ide som vil endre helsetenester på nett og mobile helseløysingar. Dei har 10 tilsette, og eg forventar ei rask dobling, seier han og fortel kva som gjennomsyrar alle selskapa han er inne i. – Ein gjennomgåande faktor i alle selskapa eg er involvert i er dette med gode medarbeidarar og gjensidig tillit.

• Alle typar gitterportar til vindu-og butikkinngangar.

GLASMEISTER

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde • Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Rein Design

• Vi leverer alt av dører og vinduer, tilpassa kunden sine ønskjer.

• Vi tek på oss små og store oppdrag med glas- og monteringsarbeid, i alt frå privathus til store forretnings- og industribygg.

tid, men som bedriftseigar saknar han meir fokus på innovasjon og utvikling lokalt. – Victor Normann peika på det viktigaste for lokal innovasjon – infrastruktur: gode tomter, barnehage, vegar, bruer, flyplassar og meir. Kvifor er det så vanskeleg? Folk vil ha tilgang til natur, men bu sentralt i dag. Og kvifor har ein ikkje løypande opptak i barnehagar? Kommunar burde ha ein kontaktperson for tilflytte som hjelpte dei på plass. Og kommunane bør søke råd hos bedriftene rundt seg og lytte til deira behov. Eg sa for 1,5 år sidan, at om Gloppen kommune spelte på lag, så skulle vi få til 100 arbeidsplassar her om 5-7 år. No har bedriftene «mine» 20, om dei har lyst på 80 til er det berre å stikke innom på ein kopp kaffi. Døra mi er open, og dei er hjarteleg velkommen, seier han og slår fast at han trivast i Gloppen. – Spennande jobbar er bra, men skal ein bli buande krev det meir. Vi var bevisste på at vi ønska eit nettverk utom legesenteret, og har fått mange gode venner i Gloppen. Og ungane trivast her. Det er viktig. Eg bur landleg i eit gamalt hus med gode naboar, og trivast med det. Innimellom anna nyt den gamle marinejegeren framleis naturen rundt seg. – Eg er glad i friluftsliv, og spesielt lange fjellturar. Og eg prøvar å lære mine barn å sette pris på den også. Eg er oppteken av å søke det basale og enkle, formidle gleda ved dette til dei, og at dei lærer å sette pris på naturen og dei verdiar vi har. Det er veldig viktig for meg, seier han. – Favorittområdet er Ålfotenområdet: Klipen, Plogen og Gjengen – rått og tøft, og utan nåde. Der er du liten uansett kva posisjon, makt og stilling du har, i høve naturen rundt deg, seier han.

Flytte langt? Flytte heim? Flytte ut?

Alt innan tradisjonelle glasmeistertenester • Vi leverer og monterer ulike typar solskjerming til både privathus og foretningsbygg.

Spele på lag. Han vart vel teken mot som lege i si

Vi tar jobben. Uansett kvar du skal til eller frå. Over heile landet – eller ut av landet.

• • • • •

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

d r o j f

s e u l b

700 TBX drives av en Arctic Cat-konstruert 695cc-motor, H1 EFI. 700 TBX leveres med en vippbar transportboks bak. 700 TBX sammenlignes med en stridsvogn, men i 1:4 størrelse. Dette betyr at de er klare for harde oppdrag år etter år.

16.-18. oktober Sandane i Nordfjord - Texas Cannonballs (US) - Dan Patlansky (Sør-Afrika) - Trond Olsen band (NO) med Buddy Whittington (US) - Eric “Slim” Zahl & the South West Swingers (NO) - Good Time Charlie (NO) - Bergos Berme (NO)

700 TBX XT PS m/beltekit Veil. pris Kr. 169.900,-

med Arne Johan Austrheim

NÅ kr. 139.000,-

- Gina og Jens Petter (NO) - Ungdoms- og barnekonsert

Lokale klargjøringskostnader tilkommer.

Sjekk våre facebook og web sider for info meir info og oppdateringar.

www. ordblues.no Fjordblues er stø a av Norsk kulturråd og Gloppen kommune Hovudsponsor: Gloppen Hotell www.gloppenhotell.no

FØRDE MOTORSPORT

Øyrane 4 // Tlf. 41 53 42 45 // www.fordemotorsport.no

Følg oss på FACEBOOK

MC // MOPED // ATV // BÅT // BÅTMOTOR // AUTORISERT VERKSTAD Lokale klargjøringskostnader tilkommer.

E PANJ KAM G ER DA tember til ep n 22. s 014 fra de . oktober 2 8 1 den

DANSK DESIGN MED NORSK SJEL

I mer enn 30 år har vi solgt dansk kjøkken-design til nordmenn. JKE Design startet opp i 1970 som en tømrer- og snekkervirksomhet på Nord-Jylland. Kjærlighet til godt håndverk sitter fremdeles dypt i oss - og godt håndverk er grunnlaget for våre produkter. JKE Designs sortiment omfatter nesten uendelige muligheter for innredning av kjøkken, som skaper rammen rundt ditt gode kjøkkenliv. Dørmodellene våre varierer fra nordisk modernisme til naturlig enkelhet og klassisk kjøkken, og hver dør fås i ulike materialer, tresorter og ikke mindre enn 2500 farger. www.jke-design.no

Flovegen 5, 6800 Førde • 57 82 85 00 • Fax 57 82 85 01 • neumann.no Opningstider: Mandag - Fredag 07.30 - 16.30

VI BR BRYR YR OSS OM BIL, Uansett kva type lakk du har på bilen din, treng den beskyttelse. Med Ditec lakkbeskyttelse får du den beste lakkbeskyttelsen bilen din kan få. Meir om lakkbeskyttelse ﬁnn du på bilpleiehallen.no

Ditecbehandling frå

krr. 4900 Ditec lakkbeskyttelse For meir informasjon om bilens lakk, sjå gjerne bilens instruksjonsbok

BILPLE halbrendsøyra 6 6800 Førde

FORDI VI ELSKAR BIL! ttt kva biltype du hharr, treng bilen din di Uansett riktig understellsbehandling. Med Tectyl understellsbehandling frå Bilpleiehallen, får bilen din den beste understellsbehandlinga den kan få. Meir om understellsbehandling ﬁnn du på bilpleiehallen.no

Stikk innom oss på Bilpleiehallen, eller besøk standen vår på Nybilmessa i Førdehuset, og få meir info om DITEC lakkbeskyttelse og TECTYL understellsbehandling.

EIEHALLEN Tlf. 99 30 22 20 bilpleiehallen.no

Bestill Tectylbehand ectylbehandling y dlingg på messsa,, ogg få utveendig dig pole lering i medd påå kj k kjøpet Det ﬁnst berre ei tectylbehandling - og det er Tectyl

Kristine testar: <<

R책ning

KRISTINE TESTAR

Det kan vere vanskeleg å forstå hensikta med å køyre rundt utan mål og meining kveld etter kveld. Det som kan verke som ein overflatisk hobby, viste seg å vere livsviktig for mange i miljøet. FOTO: Thor-Aage Lillestøl

Då eg spurte vår nytilsette lærling, Stine Bortheim, om kva ho likar å gjere på fritida, kom svaret kjapt. – Køyre bil om kveldane. – Hæh? Som i å råne? Spurte eg, og merka at også sidemannen letta litt på augebryna. – Ja, du kan jo kalle det det. Vi er ein gjeng som køyrer rundt om kveldane, stoppar og pratar litt og likar å style bilane våre. Bilen er babyen min, smilte Stine med eit forelska blikk. – Du er ein rånar du! Det er jo kjempekult! Og eg meinte det. Ei smart, oppegåande jente med bein i nasa, som kan meir om bil enn resten av mannfolka på kontoret til saman, er fascine-

Har du tips til kva Kristine kan teste, send mail til post@fylkesmagasinet.no

rande. Men kvifor bruke kveld etter kveld på å køyre rundt? Her er det berre ein ting å gjere: Ut å råne!

Vi avtaler å møtast ein torsdagskveld utanfor Kunstmuseet i Førde. (–Åh, min favoritt møtestad, bryt Stine ut. Jaha? Har dei verkeleg favorittmøtestader, tenker eg og skal fort oppdage at det er mykje eg ikkje veit om rånemiljøet). Min fornuftige, sølvgrå Opel Astra stasjonsvogn, med barneseter i baksetet blir parkert eit godt stykke frå. Noko seier meg at Opel Astra ikkje er kulaste bilen å skli opp på sida med i dette miljøet. Gjengen er samla, og den eine bilen kulare enn den andre står lina opp utanfor Kunstmuseet. Nokre eldre modellar, andre av nyare dato. Til felles har dei at dei er gjort noko med: Sota vindauge, heftige anlegg, senka, med sideskjørt, ekstra eksosanlegg, sjalusi, spoiler, stasha grill…. Lista er lang, og eine bilen har sikkert femti Wonderbaum plassert i frontruta. Nokre av eigarane sit inni glisa sine og pratar med dei i bilen ved sidan av, andre står ute i gjengar. Eit par står

og held rundt kvarandre. Her er jenter i magetopp, gutar med saggebukse og bilar som rusar med motoren. Flørten ligg tydeleg i den kalde haustlufta. Nokre blinkar med grøftelysa. Eg får kjensla av å vere med i ei scene av Fast and the Furious eller Grease! – Blir det mykje flørting? Nokre av jentene fniser, medan gutane ser vekk. Plutseleg blir det veldig viktig å flikke litt på ein flekk på bilen. – Du får spør storflørtaren, seier Espen Vasseth til slutt, til latter frå dei rundt han. Han peikar på ein gut i hettegenser. Han med Volvoen. – Så klart blir det flørting! Sjølvsagt må jentene få sitte på, smiler Olai Gjesdal. Storsjarmøren, om rykta stemmer. – Men det er ikkje nødvendigvis slik at ein deler seng sjølv om ein deler bil, ler ein av dei andre gutane. Og eg kjenner brått på eit snev av misunning. På det dei opplever her og no: samhaldet, latteren, flørten, den svake lukta av Wonderbaum og varmen som slår mot deg når dei opnar bildørene. Stemninga tek meg tilbake til tenåra, og spenn-

Det slår meg er at det er like mange jenter her som gutar. Og dei sit ikkje på – dei har eigne bilar. – No er det gutane som sit på med oss, smiler Cecilie Håvåg frå Florø. – Nei da, vi byter på det. Men det er blitt nesten like vanleg med jenter som rånar, som med gutar. Vi likar bil vi også. Og å køyre. Det er det dette handlar om; å køyre rundt, stoppe, prate.. Og det er det eg no skal få oppleve: Å køyre rundt, råne, ragge, sige… Kjært barn har mange namn. Eg tek plass i Stine sin Audi. Bilen er så rein at eg lurer på om det er lov med sko? Den luktar svakt av såpe, og anlegget blinkar i takt med musikken. Setet er lagt så langt bak at ein automatisk får rette rånestillinga – anten du vil eller ikkje. Vi glir sakte gjennom Førde, og startar med å køyre forbi Førdekroa. – Her køyrer alle, for her får ein vist fram bilen sin. Publikum sit inne på eller utanfor Kroa, forklarer Stine. Det går ikkje spesielt fort gjennom byens gater.

– Vi held alltid fartsgrensa. Jo, det er sant. Ho tek meg med på ei av dei faste rundane. Vi køyrer opp Angedalsvegen og tek av ved sjukehuset. Målet er parkeringsplassen til Sparkjøp. – Sparkjøp? spør eg forundra Vi glir sakte inn framfor det store bygget. – Sjå, kor fin den er, seier Stine stolt. Og då skjønar eg det. Vi er her for å spegle oss. Eller rettare sagt: for å spegle bilen/babyen. – Dei store, svarte flatene er perfekte for å stå og sjå på bilen sin, seier ho og slår av og på grøftelysa. Vi rir vidare, og får med oss at bilen etter har same ærendet på Sparkjøp. Når vi møter andre bilar, blinkar vi med naudblinken. – Standard helsing oss i mellom, forklarar Stine. Det er rart kor mykje ein legg merke til når ein køyrer rundt utan mål og meining. – Vi ser meir enn folk anar. I helgane er det ofte vi som oppdagar slåsskampar først. Om vi må ringer vi politiet.

Det er tid for å stoppe og prate. Ein sentral ingrediens i køyringa. Ved Firda Billag står ei rekke

med bilar. Før stod dei gjerne under klokka på rutebilstasjonen, men der er dei jaga vekk frå. Vi glir opp på sida av den eine bilen. – Hei, seier eg. – Hei, får eg tilbake. Herregud, kva skal vi prate om. Det eg er mest opptatt av for tida er trassalder, økologisk mat og anna kjedeleg – ikkje typiske tema her vil eg tru.. Og angåande bil, der har eg ingenting å bidra med. Det er kanskje ein grunn til at 32 år gamle småbarnsmødrer ikkje er dei ein ser mest av i rånemiljøet? Vi får til ein slags samtale, og om ikkje eg har noko å bidra med, har dei faste i miljøet det. Det går mest i bil (Fantastiske grøftelys du har! Fått nye felgar? ), men også siste nytt. Det sosiale ved råninga er viktig, og er du først tatt opp i gjengen har du venner for livet. – Når du får lov til å vere med og gjere andre ting enn køyringa, som å sjå film, då veit du at du er akseptert, fortel ei av jentene. Er det ukjende bilar i byn, blir det fort snakk. I kveld har dei oppdaga ein einsam ulv i gatene. – Kven søren er det der, seier dei og byrjar straks å diskutere bilen.

inga du følte på når den kjekkaste rånaren inviterte deg med på tur.

– Av og til tek vi lengre turar i fylket. Til Nordfjordeid, Stryn eller Florø. For turens skuld, og fordi vi alltid er på jakt etter fine motiv til å ta bilde av bilane i. Framande bilar blir fort lagt merke til. Ein gang vi var i Dale måtte vi stoppe på bensinstasjonen der. Vi merka at dei lokale såg på oss, og når vi køyrte vidare kom det fort ein bil opp på sida. Det er litt sånn «Kva gjer du her, på mitt territorium?», fortel Stine.

For Stine og dei andre er det dette det dreiar seg om. Nokre av dei er ute i gatene kvar einaste kveld. Men det er i helgane det skjer mest. – Drikke fredag og køyre laurdag! Eller køyre begge dagane, ler to av jentene. – Og er økonomien dårleg sit vi på med nokon andre. – Og kor lenge har dei tenkt å bruke store delar av livet sitt på å stashe bil og køyre rundt? – Det blir kanskje litt vanskelegare å få til når vi får ungar? Men det er jo dei som køyrer etter at ungane er lagde.. – Så lenge eg har ein kul bil, vil eg fortsette å råne. – Vanskeleg å svare på. Eg køyrer så lenge det er kjekt! – Akkurat no er køyringa svært viktig for meg. Det er liksom det eg gjer på. Kva anna er det å gjere? Mistar eg lappen mistar eg livet mitt, avsluttar Stine.

Sunniva K. Sørbotten

Cecilie Håvåg

Marie Bygstad Vie

Jade S. Horstad

Chris Andre Kjelsnes & Eline Dvergsdal

Olai Gjesdal

Espen Vasseth

Stine Bortheim

Sunniva K. Sørbotten (18) – Før eg fekk lappen sat eg alltid på med nokon. No køyrer eg sjølv. Det er kjekkast å vere den som køyrer. Det kostar jo litt; bensin, mat, Cola, forsikring.. Men alle hobbyar kostar. Dette er min.

Cecilie Håvåg (19) – Ein gang køyrde eg 54.000 kilometer på sju månader. Det er meir enn ein taxi gjer!

Marie Bygstad Vie (19) – Eg tok lappen så fort eg kunne. Før det sat eg på med søstera mi. Det er lett å få nye venner når du rånar. Når vi står oppstilt ved sidan av kvarandre får ein gjerne kontakt med nye rånarar. Neste dag helsar vi.

Jade S. Horstad (18) – Det er ikkje sånn at du automatisk er ein rånar når du har fått lappen. Du kan ikkje berre dukke opp. Det tek tid å bli akseptert i miljøet.

Chris Andre Kjelsnes (21) & Eline Dvergsdal (20) – Det er først og fremst sosialt, og du møter alltid kjende. Ho blir ofte lei om vi står lenge i ro. – Det er best å bevege seg litt rundt. – Du kan jo gå av og gå? – Han hadde ikkje lappen då vi vart i lag. Så nei, det var ikkje derfor eg falt for han.

Olai Gjesdal (22) – Det blir ein del flørting. Både med dei eg plukkar opp og oss i mellom i miljøet. Eg forstår meg ikkje på dei som berre sit inne og chattar på Facebook eller spelar dataspel. Kom dåke ut og prat med folk! Eg må ut, eg. Anten så skrur eg, eller så køyrer eg. Det er synd at miljøet er blitt mindre. Det er nok fordi folk sit heime og stirar i ein skjerm.

Espen Vasseth (19)

– Vi pratar om bil. Og alt anna. Det er sosialt å sige rundt og vanskeleg å sjå for seg livet utan køyringa.

Stine Bortheim (19) – Rånemiljøet i Førde går litt opp og ned. Av og til er vi mange, av og til få. Litt som lemenet. Eg er forholdsvis fersk, men eg veit eg kjem til å vere her lenge. Det er berre dette eg vil drive med. Handball? Ha, ha, nei aldri. Køyringa er livet.

No har du sjansen til å stille ut DIN rånebil på nybilmessa 2014!

Delta i konkurranse på Instagram @nybilmessa2014

Rein Design

FØRDE FØR R RD RDE VULK V LK VUL

Etablert E Eta ablert 1949

- endeleg heime

DEKKHOTELL DEKKHO TELL Vi tar tar vare vare på dekka dekka d dine ine

Hjulskifte - Hjulskifte Tårnet

- Dekksjekk Vask av av dekk dekk og ffelg - Vask elg Varden

Sikker oppbevaring oppbevaring - Sikker Forsikring - Forsikring

Byggjeplanar?

BESØKS ADRESSE

TELEFON TELEFON & FAX FAX

WEB & MAIL

Halbrendsøyra Halbrendsøyra 9 6800 Førde Førde

578 Tlf: 5 78 30 800 Fax: 578 801 F ax: 5 78 30 80 1

ffirmapost@fordevulk.com irmapost@fordevulk.com www.fordevulk.com www .fordevulk.com

Nyheit ! De Dett er nå mulig å bestill time til dekkskif dekkskiftt på våre ne nettsider. ttsider.

Fylkets største utval i golvbelegg!

Vi tilpassar bustaden til ditt behov Hos VestlandsHus kan du velje mellom 43 hustypar – frå dei ultra moderne til dei praktfulle. Finn du ikkje noko for din smak, så skreddarsyr vi bustaden til dine ønske. Bestill GRATIS huskatalog på vår nettside www.vestlandshus.no eller ta direkte kontakt med næraste forhandlar for meir informasjon.

Be st ill ka ta log Kvalitet • Fagkunnskap • God service

Vegg-til-vegg tepper

Teppeﬂiser

Golvbelegg

Gardin

Din lokale forhandlar:

VESTBYGG VESTBYGG GRYTØYRA GRYTØYRA Tapet

Alt i maling, Inne - Ute

Utleige av slipemaskin/ rensemaskin

Treng du handverkar? Vi hjelper deg!

Telefon Telefon 57 73 72 60 / pos post@vestbyggas.no t@vestbyggas.no

VESTLANDSHUS FL FLORØ ORØ T Telefon elefon 57 75 21 70 / vvestlandshus@ﬂora.online.no estlandshus@ﬂora.online.no

BTHUS AS FØRDE FØRDE Telefon Telefon 48 02 08 00 / rk@bthus.no

VESTLANDSHUS SOGN,KAUP SOGN,KAUPANGER, OGN,KAUP PANGER, A Telefon Telefon 57 67 33 88 / pos post@vestlandshus-sogn.no t@vestlandshus-sogn.no Langebruvegen 2 • tlf. 57 82 99 50 forde.fargehandel@enivest.com

INTERIØR

med Bjørg Njøsen

Vi skulle berre ha ei ny seng... Den eldste dottera vår på 4 år har vakse ut av senga si. Ho informerte oss om at no var ho så stor at ho trengte ny seng. Ei enkel sak, tenker sikkert du. Det er jo berre å gå i butikken og kjøpe ny seng! Men er du interiørgal og i tillegg gjenbruksentusiast, så er det ikkje fullt så enkelt. For å vere ærleg så diggar eg det når det ikkje er enkelt, men at det er rom for å tenke kreativt. Eg gjekk heller ned i kjellaren og henta ei gammal seng frå garden heime. Ei seng som eg har ruga på lenge, og tenkt at denne blir det bruk for! Og det vart det jo. Men senga trengte nokre strøk med måling. Etter litt diskusjon vart vi einige om rosa seng. Inga overrasking kanskje, sidan det er ein av favorittfargane til både mora og 4-åringen. Etter vasking og pussing, måla eg senga 2 strøk med fargen roseblad frå Fargerike. Eg og dottera mi var veldig fornøgde. Men så vart senga plassert på jenterommet. Då vart plutseleg alt feil. Her måtte det ommøblerast. Veggfargen passa ikkje lenger. Småmøblane vart kjedelege, og vi trengte både det eine og det andre. Hurra, eg kjente gleda spreidde seg i kroppen; Eit nytt interiørprosjekt! Meir måling vart handla inn og «plutseleg» var dei fleste veggane på rommet blitt kvite. Treet som eg laga for ei tid tilbake av tapetrester og måling fekk stå igjen på den gamle veggfargen. Leikekjøkenet har jenta vår hatt glede av lenge. Det er laga av 2 nattbord vi hadde til overs. Kjøkenet vart oppdatert med ei gul hylle og vindauge som består av ei ramme og nokre stoffrester. Når ei stor jente får stor seng, så trengs det også eit nattbord. Men vart det ein tur på butikken denne gongen? Å, nei-då! Alt for enkelt! Eg fann tilfeldigvis ein gammal furukommode som søstera mi ikkje brukte lenger. Den fekk ei fornying med mintfarga måling og fin-fin tapet. I tillegg var postmannen flittig innom med pakkar til ein meget fornøgd 4-åring. Nytt sengetøy, fine tøyleiker og ny nattlampe vart pakka opp og satt på plass. Dottera vår synest postmannen var veldig snill. At det var mora som gjekk amok med netthandel har eg ikkje hjarte til å fortelle ho. Sjølv om eg er glad i gjenbruk, så synest eg det er fint å blande inn litt nytt. Det er greitt å legge pengar i detaljane når resten av interiøret er gratis eller kjøpt billeg, synest eg. Den nye senga førte til meir jobb enn det som var tenkt i utgangspunktet, men det var eit veldig kjekt prosjekt! Å pusse opp barnerom er noko av det morosamaste som finst. Her kan ein verkeleg boltre seg, bruke fargar og finne kreative løysingar. Det treng heller ikkje vere dyrt, viss ein berre tar i bruk det ein har frå før eller kjøper brukt. Litt tid tar det, men det er verdt det når du ser på den stolte jenta som har fått nytt rom med stor seng!

Å pusse opp barnerom er noko av det morosamaste som finst. Her kan ein verkeleg boltre seg, bruke fargar og finne kreative løysingar.

Les meir om interiør på min blogg: husetvedfjorden. blogspot.no

AN ÅH

E D R

L U P

–

. 11

kl mar

ti er prøve b o P kt is OD 4. o g grat B g L a I o d TT laurvisning r NYT a opn om ret pping, e t n sse norkli g n i s Treng med nin il op

Ø F S

men m o velk

ET:

US LSH

MODELLAR : 1 Jeanne-Rita Espedal frå Skin Tonic Ranels med kle frå More Woman: Bukse, Anette Stai Classics 590,strikkegenserr, Anette Stai Classics 680,Kåpe, Anette Stai Classics 3480,Sjal, Folk 379,2 Karita Dale frå More Woman, med kle frå More Woman: Kåpe, Anette Stai Classics 1990,Tunika, Anette Stai Classics 640,-Diz-smykke 349,-

Skolett, Roots, frå Eurosko 999 9,,--

Pledd, lilla/kvitt/grått. Or Ord rd. pris: 149,- no: 79,Nille

Frisk opp heimen med blomar frå vårt store utval! Bellis blomster

Nyheit! Led kubbelys u med voks. H: 15 cm 49 99900 H: 10 cm 39 990 Batteri ri er ikk ikkkje inkludert. Nille

Hos Deli Vita ﬁnn du spennande and og v erte varme og kalde rettar. Vår er pasta, lekre kaker og eigenpr enp – velkommen til oss! Deli Vita Kom innom no om og sjå vårt store utvval av haustens blomster og planter. Bellis blomster

mffort mf foo Koomfort klasse lass asse & kl No er butikkane pĂĽ Handelshuset fulle av lune, ďŹ ne klede, det er tid for komfort og klasse!

Velsmakande rettar fĂĽr du hos oss! Deli Vita

Lysestake, h: 22 cm 99,Nille

...vi har det!

Kystvilt: Foredlar edel Då Bjarte Midtbø tok over småbruket til far sin for 14 år sidan dukka eit spørsmål opp: Kva skal eg bruke det til? Eit småbruk på 40 dekar gjev ikkje verdas mest stabile og høge inntekt. Svaret var å gjere lidenskapen for hjortejakt til levebrød. TEKST: Roy Sunde FOTO: Thor-aage Lillestøl

– Eg jobba då som lasteinspektør på Mongstad, og var på jakt etter ein måte å gjere bruket til levebrød. Driftsbygget sto til nedfall, så om eg skulle ta over måtte eg ha inntekt på det til å dekke utgifter og vedlikehald. Eg byrja raskt å tenke på å få til noko basert på hjort. Hjortejakt har vore ei stor interesse sidan eg var 9 år gammal. Det ein har interesse for held ein gjerne ut med lenger. Eg visste at eg kunne legge ned mykje tid i hjort utan å bli lei av det, smiler han. I 2000 hoppa han i det og starta Kystvilt. Eit selskap som kjøper hjort som Midtbø anten selde vidare heil, delt opp i ulike serveringsstykke, eller som ferdige produkt av ulike slag, for eksempel pølser, spekemat eller pålegg.

Balla raskt på seg. Råvarene blir levert av dei

mange jegerane som kvar haust kastar seg uti hjortejakta med liv og lyst. Mange av dei vil ha opplevinga av jakta og naturen, med venner, men alle kan ikkje gjere seg nytte av alt kjøtet sjølv. Slik ender kvart år eit par hundre hjortar frå Sunnfjord og ytre Sogn opp i Kystvilt sine produksjonslokale i Ytre Fjaler. – Første året tok eg i mot 45 hjortar, som eg køyrte rundt og henta i nærområdet. Det var særs tidkrevjande. Eg jobbar mykje med å forenkle logistikken. I år har eg kjøpt ein kjølehengar, med plass til 18 hjortar, som eg set på Mo i Førde. Då kan jegerar i området sjølv henge opp hjorten der. Så hentar eg den når den er full og kombinerer det med henting andre stader langs ruta. Det sparer meg mykje køyring og utgifter, seier han. – I 2009 tok eg i mot 400-450 hjortar, der halvparten vart seld vidare heile. Men eg har valt å satse annleis no: Mindre volum og meir foredling, seier han og fortel at det ikkje er vanskeleg å få tak i nok hjort. – Så lenge ein betalar godt. Men ein kan ikkje gå for høgt heller. Går ein over 60-70 kroner kiloen inn byrjar utprisen å bli høg om det skal være lønsemd i dette. Då blir kundegruppa som er villig til å betale snever, og ein må til med dyr marknadsføring for å nå dei. Eg vel heller å ha ein ok pris inn, slik at eg slepp å prise meg ut av marknaden. Sjølv om han ikkje har like høgt volum som dei travlaste åra, skal han ha tak i nokre hundre hjortar i året. Er det vanskeleg å få tak i nok? – Målet er å ligge på nivå med i fjor, rundt 250 hjort. Eg ligg litt bak skjema i år, men det er tilfeldig, for det er mykje hjort i år. Vi hadde ein

Foredling: Når ein får delt opp hjorten til serveringsstykke, og gjerne foredla det ytterleg fram til ulike pålegg, spekekjøtt eller pølseprodukt, stig ein fort i verdikjeda, og skaper større lønnsemd i bedrifta.

downperiode for 3-4 år sidan, grunna kalde vintrar, men dei milde vintrane siste åra har gjort at bestanden er aukande. Det lovar godt for framtida, seier han.

Spissa satsing med fullverdig foredlingsanlegg. Mykje av hjorten gjekk heil eller grovpartert vidare til andre foredlingsbedrifter frå start av. – Alt frå start av selde eg ein del heile hjortar til Oslo blant anna, i tillegg til at vi skar ned og laga finstykka delar, seier han og fortel at han tidleg meldte seg inn i Norsk Gardsmat. – Og byrja å delta på Bondens Marknad i 2003. Det året bygde eg ut anlegget også, for å

auke kapasiteten. Eg selde ein del hjort til restaurantar og hotell, men mykje gjekk før heilt til andre foredlingsbedrifter. I 2006 utvida eg igjen, med blant anna nytt fryserom. Kundegruppene og salsmetodane var dei same, men volumet auka, fortel han, og seier at han etterkvart såg at nøkkelen til suksess ikkje låg i volum, men i å ta kjøtet høgare i verdikjeda. – Difor oppgraderte eg anlegget i 2010 og fekk godkjenning som fullverdig foredlingsanlegg, med ovalt stempel, som gjev løyve til alle kundegrupper, både innanlands og utalands. Det stiller same krav til mitt anlegg som for eksempel Nortura sine, seier han.

råvare

Bjarte Midtbø brukar ikkje lange tida på å skjære ned ein hjort. 14 års rutine sit godt i fingrane, spesielt når ein også legg til tre tiår til med jegererfaring

minusresultat, i 2011, i samband med utbygginga året før, men siste to åra har eg vore lagt på rundt 100.000 kroner i overskot i året, seier han og fortel at han har fått god støtte. – I form av etablerarstipend og bygdeutviklingsmidlar frå Innovasjon Norge, i samband med utbyggingane. Det har gjort meg i stand til å ta dei løfta eg har gjort undervegs. – Har det vore lett å bygge opp Kystvilt? – Det er ein bransje med små marginar. Det blir som i landbruket – du må drive rasjonelt og få stort nok volum til å skape lønsemd. Samtidig er hjort eit eksklusivt produkt, der det går an å få god pris om ein når rette kundegruppene.

Utfordringa ligg i å klare å omsette stort nok volum til høg nok pris. Kystvilt er eit personleg selskap, med stor innsats frå familien, som eg har bygd stein for stein. I periodar har det nok gått ut over familiepliktene, slik at sambuaren har måtte ta mykje av det som skjer heime. Men sånn er det nok for mange som driv for seg sjølv, seier han.

Utbygginga tok i vare det gamle driftsbygget, som vart rusta opp for 2-3. millionar kroner. Det kostar tid, pengar og dugnad å bygge opp ei bedrift frå null. – Eg har aldri teke ut meir enn eit halvt årsverk i løn, resten går tilbake i drifta, og legg ned monnaleg med timar. Så leiger eg inn 1-2 årsverk i hovudsesongen, og leiger folk til å stå på stand på Bondens Marknad i Oslo, Bergen og Trondheim, seier han. Fram til i fjor jobba han delvis som frilanslasteinspektør for SGS Norge på Mongstad. – Men no har eg via meg fullt og heilt til Kystvilt. Og det går bra. Eg hadde eit år med eit lite

Lutelandet gjev moglegheiter. Nokre kilometer unna anlegget til Kystvilt ligg eit godt framtidshøve. Lutelandet, som no er under kraftig oppbygging. – Sidan anlegget har høgaste godkjenning eit

Ferdige produkt til kvalitetsbevisste forbrukarar er eit område i vekst, som Kystvilt ønske å satse meir på framover.

foredlingsanlegg kan få, kan eg også produsere all slags ferdige matprodukt. Så no ser eg mot vest, mot Lutelandet. Eg har forhøyrt meg om å levere mat til deira kantine når den kjem, i tillegg til hjortedrifta her. Og kjem til å levere eit anbod på det. Det kan bli spennande, seier han og fortel at han har gjort ei dreiing av satsingsområdet. – Eg har dei siste to åra, etter råd frå økonomiske rådgjevarar, satsa på serveringsprodukt som hjortehamburgar for å komme høgare opp i verdikjeda. Desse serverer vi frå standen vår på marknadar og festivalar, grilla og servert med brød og lauk til ein forsvarleg pris. Lønnsemda i Kystvilt er monnaleg styrka, spesielt i år, og det tilskriv eg i stor grad hamburgarane. Sist vi var på Bondens Marknad i Oslo selde vi utruleg mange av dei, seier han, og viser fram ulike andre

produkt, frå spekeskinker og biffstykker, til oppskåre pålegg og eit rikt utval av ulike typar pølse. – På det meste tok eg inn 25 tonn kjøt i året, no ligg eg på 10-15 tonn i året. Ein tredel sel eg direkte til kundar, ein tredel til andre foredlarar, og resten til butikkar/storhushald. Eg satsar meir og meir på foredling og sal av stykkingsdelar, som gjev høgare kilopris enn heile hjortar, som blir selt via butikkar i Førde og nærområdet her ute, samt på Bondens Marknad i Førde, Bergen, Oslo og Trondheim.

Framtida. Kundegruppa som er oppteken av lokalt mat og sunne produkt veks. Det gjev han tru på framtida. – Lokalmat/småskalamat og sunne produkt er i skotet som aldri før. Folk er villig til å betale litt

ekstra for å kjøpe noko godt til helgekosen, og dei ønskjer naturlege, sunne råvarer, som er litt eksklusive. Hjortekjøt frå skogen, kjøpt frå jeger, stiller eg meg bak: Eg er overbevist om det er ei av våre fremste råvarer. Kjøtet er naturleg utan tilsetnad, og du kan lage det meste av det. Framover vil eg også prøve å komme industrien litt i møte, og må nok då ta inn eit breiare utval av råstoff, ikkje berre det ypparste av kvaliteten. Og så ser eg breiare enn berre på hjort også. Kystvilt tek for seg ville artar frå kysten, anten det er fugl, fisk eller storvilt. Eg kan ta i alt frå Canadagås til kval, eller sild for den del, smiler han. – Så lenge eg får tak i billeg, godt råstoff, skal det nok gå bra. Då er det berre opp til meg sjølv å hevde meg i konkurransen. For det er ingen tvil om at gode råvarer er i vinden som aldri før.

FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR

OKTOBERTILBOD PÅ CANON SYSTEMKAMERA! 5495,-

4495,ALTERNATIV EOS 100D: Kamerahus ........................kr 3.995,m/EF-S 18-55 IS STM og EF 40mm F.2,8 STM ..........kr 5.990,-

ALTERNATIV EOS 700D: Kamerahus ........................kr 4.995,m/EF-S 18-135 IS STM ......kr 7.990,-

CANON EOS 70D kamerahus

8295,ALTERNATIV EOS 70D: m/EF-S 18-135 IS STM ....kr 11.490,-

raf og eventyrar Seminar med fotog ei 5. nov.! Sk Johnny Haglund til fotograf og

Canon kjem Som ambassadør for lund til Skei 5. nov. kl. eventyrar Johnny Hag ell! Hot i Ske 18-20, på lfhelgheim.no eller ring Påmelding til post@a . . Betaling ved inngang 57728311. Pris kr 50,-

CANON EOS 6D kamerahus

13495,ALTERNATIV EOS 6D: m/EF 24-105 F. 4,0 L IS USM ..kr 18.990,m/EF 24-70 F. 4,0 L IS USM ....kr 21.990,-

på Skei 6. nov! Canon EOS fotokurs ra før 6. nov. og få eit

emkame ell Kjøp eit Canon EOS syst kurs attpå (på Skei Hot 3 timars Canon EOS foto 799,-. Kurset er gratis også kr i verd 1), 18-2 6. nov. kl. hjå oss og EOS on Can t kjøp alt har tidlegare. for våre kundar som på våre Canon EOS kurs 799,-. kr som ikkje har delteke kurset, og då er prisen på a delt og kan re And

CANON EOS 5D Mark III

Ta kontakt med oss for dagens pris. CANON EOS 7D Mark II! Legg inn bestilling og bli blant dei første som får kameraet. Konkurransedyktig pris

CANON EOS 1200D m/Canon EF-S 18-55 IS II

3595,ALTERNATIV EOS 1200D: m/EF-S 18-55 DC ...............kr 3.295,-

Sjå vår heimeside for oppdaterte og konkurransedyktige prisar.

Alf Helgheim & Co AS 6843 Skei i Jølster • Tlf. 57 72 83 11 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no Opningstider: Månd.-fred. kl 09-17. Laurdag kl 09-15.

FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR

Atterhald om utselde varer og evt. prisendringar.

CANON EOS 700D m/Canon EF-S 18-55 IS STM

CANON EOS 100D m/Canon EF-S 18-55 IS STM

Vi har utvikla Go’kajakk sin nye visuelle identitet. et. Ta akk for godt samarbeid!

Logo, ﬂyer, plakat, visittkort, folie, nettside, klistermerker og marknadsrådgjeving.

U UANSETT ANSETT KVA KVA SOM MÅ TIL, TIL, SÅ SKAL VI FÅ FÅ FRAM BODSKAPEN DIN!

Les meir om oss og arbeid vi har gjort på reindesign.no Ta kontakt med oss for eit uforpliktande møte!

/reindesign2013

rein_design

kontakt@reindesign.no T: 95 93 99 99 | Øyrane 3 A, 6802 Førde

E-PRAT

med Gunnar Garfors

Bustadkommune: Frå Naustdal, bur i Oslo.

Gunnar Garfoss fremst.

Aktuell: Saman med to andre sette han verdsrekord då dei var innom 18 land på under eit døgn. Har også nyleg lansert boka «198» om hans reise til alle verdas land. – Kva er det som driv deg med alle verdsrekordforsøka? – Eg likar å utfordre meg sjølv og andre sine tankar om kva som er mogeleg og ikkje. Og så er opplevinga av å saman med gode vener klare noko ingen andre har gjort før, heilt unik. No dreier alle forsøka seg også om reising, noko eg verkeleg elskar, så kombinasjonen er optimal. – Kva er det mest spesielle du har opplevd på dei ulike forsøka? – Tilbakemeldingane frå folk over heile Norge i løpet av alle 19 fylka på ein dagturen, saman med bror min Øystein, var utruleg positive og støttande. Vi skjønte at folk over heile landet sat og heia på oss. Det varma og gjorde oss stolte over landet vårt. Heile landet vårt. – Og det mest ubehagelege? – Det var å «berre» tangere verdsrekorden på 17 land førre gong vi prøvde oss. Grunna for dårleg research når det gjaldt vegarbeid vart vi forseinka og mista eit fly. Det var maks hat!

– Du har reist mykje elles, kva er di mest minnerike reise? – Det har blitt veldig mange turar, men reisa til Kapp Verde, det siste av dei 198 landa i verda, var eksepsjonell. To brør, ei søster og mange vener vart med dit og tok del i feiringa over fleire dagar. Mamma hadde til og med skrive tale som søster mi las opp. Ho meinte at familien no hadde delt meg med verda lenge, og ville at eg

skulle kome heim til Naustdal litt meir. Og det kjem eg til å gjere.

– Kva er din beste eigenskap? – Eg gjev sjeldan eller aldri opp om eg har sett meg eit mål.

– Nye prosjekt på gang? – Alltid! Utan at eg vil gå i detalj heilt endå. Men no fokuserer eg mest på å få gjeve boka mi «198» på Samlaget , om reisene til alle verdas land, ein god start. Det vert ein del bokrelaterte turar i Noreg. Og så er eg ein av dei som har vore så heldige å bli invitert til å skrive eit kapittel for Sunnfjordboka som kjem ut på Selja forlag i haust. Kapitlet mitt er sjølvsagt om reising, og eg prøver å sjå på sunnfjordingen frå eit internasjonalt perspektiv.

– Du får makt til å realiserer eit vegsamband i Sogn og Fjordane. Kva for eit ville du bygd? – Bru over Ålesundet med tilhøyrande tunnel- og vegsamband for å knyte saman kysten på ein betre måte.

– Om du fekk vere ordførar i heimkommunen din eit år, kva ville du satt fokus på? – Då hadde eg omgjort vedtaket for rutilutvinning i Engebø og sett fullt fokus på å vere ein kommune med bærekraftige satsingar. Naustdal har veldig mykje å tilby, då vert det bak mål å utnytte eit «smotthol» som tillet utslepp av enorme mengder miljøgifter i fjorden vår. Berre Tyrkia, Papa Ny-Guinea og og Indonesia tillet dumping av gruveavfall i sjøen. Eg registrerer at det ikkje er ein einaste politikar som likar å samanlikne Noreg med desse landa i nokon annan samanheng. Eg hadde også satsa mykje på å gjere Naustdal til den mest attraktive plassen å bu i Sunnfjord, og satsa på å verkeleg verte ein bustadoase mellom kommunar med fleire arbeidsplassar. Naustdal har gjort mykje bra her allereie, og eg ville ha reindyrka det.

– Kva er din største epost-tabbe/sms-tabbe? – Hahaha...den første elektroniske kommunikasjonen med ein ekskjærast var etter at eg fekk visittkortet hennar. Eg trudde eg hadde invitert ho på date via tekstmelding, men den hadde eg sendt til sentralbordet på jobben hennar. Alle der visste sjølvsagt umiddelbart om mi interesse for Målfrid, før ho sjølv fekk beskjeden vidaresendt frå sentralbordet. Vi vart seinare i lag i to år.

– Kor mykje tid nyttar du på sosiale media ein vanleg dag? – Ganske mykje, men primært til kommunikasjon med vener og kjende. Det er også ein bra måte å få verdifull kunnskap på, samt å følgje eller kommunisere med menneske med kjernekompetanse innan utallege felt.

– Kven ser du opp til, og kvifor? – Eg har aldri hatt eitt idol, men eg ser verkeleg opp til folk som er opne og genuine, og som utan vilkår tør å innrømme at dei tek feil.

– Du vinn 25.000 kroner i lotto. Kva nyttar du pengane til? – Eit eller anna nytt verdsrekordforsøk, i alle fall noko reiserelatert. – Om du skulle utdanna deg på nytt/valt eit nytt yrke, kva ville du gjort ? – Då hadde det blitt fotograf, trur eg. Eg likar å formidle historier. Og så opnar det sjølvsagt for ein del reising. – Kva ser du mest fram til nett no? – No gler eg meg til å få tilbakemeldingar frå lesarar av boka mi, og forhåpentlegvis til nokre kurante bokmeldingar. Til no har det blitt eit terningkast fem i eit reisemagasin.

Kulturministeren vitja Opera Nordfjord glade for å ha scenograf Sunniva Bodvin tilbake med ny, spennande scenografi, som vart snikra av lokale frivillige i sommar, seier Standal Pavelich. – Bodvin hadde scenedesign på både Tryllefløyten og Madam Butterfly. Hans Åke Sjöquist er ein av Europa sine fremste lysdesignarar, og med verknadsfulle lyseffektar skal han sette publikum i den rette stemninga, lovar ho.

Kulturminister Thorhild Widvey gjesta Norgespremieren til operaen «Søner av sola» hos Opera Nordfjord 1. oktober, for å opne Operavekene 2014. Fram til og med 11. oktober skal framsyninga visast i 7 vender til. TEKST: Roy Sunde FOTO: Ditte Højberg Andersen

– Det var første gongen ein kulturminister var på ein av operaen sine framsyningar, seier operasjef Kari Standal Pavelich. «Søner av sola» har originaltittel «I Puritani», og er skriven av den italienske komponisten Vincenzo Bellini. Dette er Opera Nordfjord sin 17. operaproduksjon sidan 1998. – Det er kjekt å vere i gang. Og i år består 12 av 30 korsongarar i Operakoret av ungdom mellom 15-22 år, som gjer det ekstra moro, seier ho og fortel at koret får utfalde seg med mange flotte korparti.

Fantasy-opera. Michael Pavelich har både regi- og dirigentansvar. Saman med resten av det kunstnariske teamet har dei jobba hardt for å skape dei rette, spennande effektane for ein Fantasy-opera.

– Og designar Anne Gotaas, som har hatt kostymedesign for Opera Nordfjord fleire gongar, sist på Tryllefløyten, har hatt dei lokale sydamene i arbeid i månadsvis med flotte kostyme. Vi er òg

Opera på nynorsk. Solistlaget byrja alt i september å øve flittig på den nynorske oversettinga og gjendiktinga av Jostein Avdem Fretland. – Og publikum kan gle seg til vakker song, som er det som kjenneteiknar belcanto-operaene. For belcanto tyder «vakker song», slår ho fast og lovar at hovudrollene kjem til å imponere i briljante koloraturariar og flotte solistensemble, inklusive sverdkamp! – Det er mykje å gle seg til i denne flotte, klassiske operaen, der mykje kan skje. For dei som lurer: Det går bra til slutt og ingen døyr, heldigvis! Dei to danske hovudrolleinnehavarane Ditte Højgaard Andersen og Bo Kristian Jensen er nye kjennskap for operapublikumet i Nordfjord. Øvrige roller vert tolka av Trond Halstein Moe, Trond Gudevold, Gro Bente Kjellevold, Petter Wulfsberg Moen, Bjørn Gisle Seter og skodespelar Jannik Bonnevie.

Kjøp Polaris 6x6 ATV eller UTV før 30. september og få med

UTSTYR FOR

Kr 10.000,Den store lastekassen gir god plass til all slags last og er tippbar. Polaris Sportsman Big Boss og Ranger 6x6 er ultimate terrengkjøretøy med fantastisk kraft og unik fremkommelighet. Prøvekjør en 6x6 i dag og føl Ekte 6-hjulsdrift. Individuell fjæring på alle seks hjul. Vinsj. SPORTSMAN 800 EFI 6X6 FOREST 111.900,- eks mva (139.875,- inkl mva) AVBILDET MASKIN ER MED EKSTRAUTSTYR: B0181, 6x6 Lastebeskytter.

En kompromissløs arbeidsmaskin. Brutal fremkomlighet og råsterk motor. Nå endelig klar som EU-Traktor registrert på hvite skilt. RANGER 6X6 800 EFI 151.900,- eks mva (189.875,- inkl mva)

forskjellen. Dette er maskiner for deg som må frem, uansett hvor, uansett hva!

F O R O F F E N T L I G V E I • T R A K T O R R E G I S T R E RT • U T G I F T S F Ø R I N G • B I L L I G F O R S I K R I N G

VELG TRYGT - VELG MARKEDSLEDEREN. WWW.POLARISINDUSTRIES.NO • FACEBOOK.COM/POLARISNORWAY

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 | Telefaks: 578 72 017 jon@kveen.as | www.kveen.as

Joar Strand og Olden Cruise satsar p책 utradisjonelle framkomstmiddel i ei av v책re mest tradisjonsrike turistbygder. E-Tuk Tuk og Segway skal i 책ra framover by turistar p책 eksklusive og unike turar i Olden.

På «ståhjuling» i Olden TEKST OG FOTO: Roy Sunde

Sidan dette er eit køyretøy som skapte mykje politisk debatt, var det vel ikkje anna å gjere enn å ta dei i augesyn når høvet baud seg.

Av dei første i landet. Nede på turistkaia i Olden held det vesle selskapet Olden Cruise til, eigd av Odd Jarle Kvamme og Joar Strand. Dei står og ventar på kaia i det vi svingar av, på ein strålande haustdag som gjev deg lyst til å springe til fjells, eller ta deg ein tur på sjøen. – Så, kvifor i alle dagar kjøpe Segway? – Det verka som ein morosam gimmick å leige ut slike til turistar. Så vi bestilte to, seier Strand, og understrekar at det ligg ein alvorleg tanke bak også. – Det er mange eldre passasjerar på cruiseskip som slit med å gå langt, men har lyst til å sjå bygda. Då kan dei leige ein slik, og så rulle inn til Singerheimen, kyrkja eller Olden sentrum og sjå seg rundt på eiga hand. Året i år har vore eit prøveår for å lodde interessa og sjå korleis det fungerer. – Vi har ikkje lagt så mykje i å marknadsføre dei enno, men det har blitt ein del turar på dei. Den eldste som har leigd var ein kar på 85 år, som likte det veldig godt, smiler Strand. – Vi har lånt dei ut til gratistur også, for å teste dette. Tilbakemeldingane er gjennomgåande gode. Folk synest det er kjempekjekt, og let seg imponerer over kor enkelt det er å køyre dei. Det blir jo ein del merksemd av det også. Neste år tenker vi å bruke desse på guida turar, i tillegg til utleige.

Dei ustøe første minutta. Joar hentar fram to stk Segway. Kollega Fossen blir den heldige som får prøve først, under kyndig rettleiing frå Joar, som slår på knappen og vekker «ståhjulingen» til liv. – Vent til lysa på ståplata blir grøne. Då er den

i vater, og du kan stige på, seier han, og overlet handtaket til Fossen. – Du styrer med å «legge» stanga i den retninga du ønskjer å svinge. Om du legg deg fram på stanga går den framover. Trekker du den bakover ryggar du, forklarar han. – Det er ikkje vanskeleg. Du vinglar litt i to minutt, så har du knekt koden. Fossen gjer seg klar til å stige oppå, med eit noko skeptisk blikk. Kan det verkeleg være så enkelt? Og enkelt er det. Etter litt. Men korleis skildre dei første tretti sekunda av seansen? Tenk deg Bambi, i det han glir ut på isen. Legg til litt Buster Keaton/Charlie Chaplin, og tilfør tung promille. Akkurat slik er det! – Med min kroppsbeherskelse bør dette gå bra… Ha ha. Det er litt merkeleg at det skal kunne gå an å balansere på to hjul utan at eg skal gå på trynet eller rygg, seier han under den verste vinglinga, og får kontroll over farkosten etter nokre nølande meter. – Dette er jo enkelt det, gliser Tore, medan han rasar rundt på kaia i Olden, iført den gule refleksvesten. – Eg trur eg må ha ein slik. Det tek ikkje meir enn eit par minutt før ein har kontroll både framover og bakover, berre ein stolar på gyroteknikken, seier han, stolt over si eiga evne til å kontrollere tohjulingen. Så er det ut på landevegen, retning Briksdalen. Fossen blir hengande etter journalisten og Joar, som har fått ein endå meir eksklusiv farkost. Fossen må finne seg i å bli passert av både bilar og lastebilar der han ligg i 20 kilometer i timen, men stilen er majestetisk oppreist. Vi stoggar eit stykke etter kyrkja, like før Oldevatnet, og ventar. Og fram kjem han, etter ein god sightseeing av Olden. – Å køyre langsetter hovudvegen var litt spesielt. Eg følte rett og slett at eg burde hatt ein spegel på skuldra for å sjå om eg hadde bilar bak meg. Men når eg tenker meg om, så er det jo ikkje verre enn å gå på vegskuldra. Ein må jo stole på at dei bak ser meg og ikkje sender meg på trynet i grøfta, seier han. – Farten då? – Den kunne sjølvsagt vore litt høgare, men samtidig ser eg at det er fornuftig at den ikkje går fortare. Det er nok tryggast for alle trafikantar. Det er eit leikety, men kan også fungere som eit

Det er ikkje vanskeleg. Du vinglar litt i to minutt, så har du knekt koden. Joar Strand

hjelpemiddel for folk som er dårleg til beins og slit med hoftene sine. Og så er det eit framifrå framkomstmiddel når ein vil nyte naturen, seier Fossen. – Kor langt kjem ein med ein slik Joar? – Toppfarten er 20 km i timen, og batteriet rekk til ein times køyring, så omtrent to mil. Men då er du nok nøgd. Det er mest berekna til småkøyring, ikkje til langturar. Men du har lov å køyre dei på gangvegar, og vegar med fartsgrenser inntil 60 kilometer i timen, så du kjem deg godt fram med ein slik. Og det kan vere eit fint verktøy for dei som er dårleg til beins, anten dei vil nytte det til å komme seg på butikken, eller dei har lyst på tur opp ein skogsveg og liknande. Dei klatrar bakkar fint, slår han fast. – Vi gjekk for «offroad» varianten, som ein kan bruke til å køyre turar på skogsvegar også. Dei kostar meir, men er meir robuste, fortel han og seier at deira variant kostar kloss opp under 60.000 kroner, medan den vanlege ligg på omtrent halvparten. Dei er så nøgde med farkostane at dei faktisk har blitt forhandlar også. – Vi har så langt ikkje selt noko, men har heller ikkje prøvd så hardt enno, smiler han. På veg ned at til Olden er det underteikna sin tur. Eg skal i alle fall ikkje sjage like ille som Fossen, tenker eg i det eg plantar beina på farkosten. Men, det såg neppe betre ut. I alle fall ikkje i det eg skulle over ein liten asfaltkant, brått mista balansen og tok eit par piruettar opp og ned av vegkanten. Men når du først kjem inn i det, så er du fri til å nyte naturen og kike deg rundt. Og farten held tross alt til å kjempe mot verdseliten i maraton, sjølv om ein ikkje føler ein susar av stad. Og som ein bonus får ein mange smil, både frå bilistar og fotgjengarar. Eg sver på at sauen eg passerte rett før Olden sentrum smilte også, medan han studerte vesenet som for forbi.

Ekslusiv E-Tuk Tuk. Segway er ikkje den einaste uvanlege farkostane du blir møtt av i Olden no. Om du har vore i Asia på ferie har du kanskje sett små Tuk Tuk drosjer. No står det to slike i Olden. Om alt går etter planen skal dei også inn i aktiv teneste til neste år. – Dei skaper mykje merksemd og godt humør når cruiseskipa legg til. Mange av dei har asiatiske passasjerar og mannskap som kjenner igjen dette frå heimlanda. Dei må ut og knipse bilete. Vi er spente på korleis dette slår an neste år, forklarar Strand og viser fram stoltheita: – Dette er ein elektrisk Tuk-Tuk, med skinnsete: Eit eksklusivt køyretøy i klassen open farkost, ler han. – Dei kostar 170.000 per stykk, så du får nesten ein bil for den summen, men det blir ikkje det same, seier han og fortel at det var høvet til å tilby ein unik måte å oppleve Olden på som fekk dei til å kjøpe. – Dei er perfekte til å gje folk eit godt inntrykk av bygda: panoramautsyn utan motorstøy, frå eit

1. juli vart forbodet mot Segway, eller «ståhjuling», som dei blir kalla her til lands, oppheva. Eit par enda i hos selskapet Olden Cruise, som vil leige ut to Segway til nysgjerrige turistar i bygda.

eksklusivt og miljøvennleg framkomstmiddel. Dette er for turar i nærmiljøet, og ikkje noko som går verken drosjebilar eller bussar i næringa. Dei skal gå i Olden sentrum, opp til kyrkja, Singerheimen, og slike ting. Til breturane nyttar vi Shuttlebussar som går heile vegen til Briksdalsbreen, og så har vi open top-bussar som går sightseeing-tur til utsiktspunktet for Melkevollsbreen. Men det er som med Segway: Det er mange eldre folk som kjem hit som vil sjå seg rundt, men slit med å gå lange turar. Då kan du anten ta guida turar i Tuk Tuk eller leige ein Segway på eiga hand.

Olden Cruise. Men det er ikkje Tuk Tuk eller Segway som utgjer levebrødet Olden Cruise. Selskapet vart stifta i 2005, då Joar Strand og Odd Jarle Kvamme kjøpte ein båt. Den skulle dei nytte til minicruise på Oldevatnet. Dei fekk skjenkeløyve, og døypte båten MB Olden – Då vi byrja hadde det ikkje vore turistbåt på vatnet sidan 1981. Vi frakta turistar til Oldedalen, og har eit godt samarbeid med Yrineset – perla ved Oldevatnet, som tilbyr ulike opplevingar til selskap. I sommar har vi kjørt fleire bryllaupsgjester dit. Det set ein ekstra spiss på ein slik dag, seier han og held fram. – Og så utvikla det seg litt etterkvart. Vi byrja å kjøpe bussar, som vi nytta til å frakte turistar frå Olden og inn til Briksdalsbreen. Og no har vi 11 bussar i drift: Fire open top bussar, fire shutlebussar og tre turistbussar som går både i Olden og Geiranger, seier Joar, og held fram. – Og vi utvidar stadig tilbodet. Saman med Frode Briksdal kjøpte vi oss inn i Mølla Gjestehus på kaia, der vi driv med ulike ting. Blant anna pub og kafé, trossing av båtar og utleige av bilar. Vi har fire utleigebilar, blant anna ein E-Golf , fortel Joar og helsar på Frode som akkurat har parkert. – Vi prøvar å tilby noko for alle, slik at flest mogleg skal synast at det er kjekt å komme hit, smiler Frode, og inviterer på ein rask tur med RIB-båt på den blanke fjorden. – Selskapet Olden Cruise har ikkje fast tilsette på årsbasis. Eg og Odd Jarle tek oss av drifta, begge omtrent i halv stilling, og så har vi mange deltids- og sesongtilsette. Blant anna bønder og pensjonistar som køyrer buss for oss. Om sommaren er det mellom 1015 personar i drift. Høgsesongen er frå tidlig vår

Joar Strand demonstrerer god teknikk på Segway. Det tek eit par minutt, så susar du elegant av stad.

til godt ut på hausten. Siste cruiseskipet kjem 30. oktober, etter det har vi anna køyring på bussane om vinteren som vi sper på med. – Og no er det snart eit halvt år ferie? – He, he. Nei, det blir nok ikkje det. Odd Jarle har jobba ein del utanriks i skipsfart, og eg har

nok å henge fingrane i, blant anna driv eg litt med næringseigedom. I fjor vart det berre ei veke ferie på meg, smiler han. – Men, vi er våre eigne herrar, og slepp tenke 8-4, avsluttar han.

NY N Y KATALOG! KAT K AT AT ATA TA ALO LLOG OG Hø Høst Høs øst og o v vinte vinterinte ere r katalogen! k ka a attalog ogen! 34

D ﬁnn de Du den en i b e butikke butikken ut kken hvis h vis du ik ikke kke ke har har fått få åt den de e i posten. post p ostten. e

Spennende nyheter!

FØRDE, F ØRDE, Kronborgveien Kronborg gv veien 5, 5, 6800 680 0 Førde Fø r d e SOGNDAL, SOGNDAL , Stedjevegen S Stt edjevegen 3 38, 8, 6 6856 856 Sogndal S o gnd al M Man-fre an- fre 88 8-20, -20, llør ør 9-18 9-18 815 8 15 32 32 815 815 - www.biltema.no w w w.bil t ema.no

Kunde klubb!

ELVETORGET | HAUST | 20 14

Ei v valfri alfri vare vare

÷30% ÷30%

Alle spel og puslespel

Alle gymbager

3 ffor or 2

÷50% ÷50%

Ei v valfri alfri vare vare

Alt Dalegarn

÷20% ÷ 20%

÷25% ÷ 25%

Tomatwrap T omatwrap o inkl. kaffe kaffe eller liten liten juice juice

Ikkje medlem? – send ein SMS med «Elv «Elvetorget» etorget» til 196 1963 3

Kunde klubb!

utval Eit utv al eksklusive eksklusiv e dufter dufter

÷50% ÷50%

Alt frå Ber Bergans gans

50,50 ,-

÷20% ÷20%

Ei valfri valfri v vare are

Alle bils bilstolar tolar

÷ ÷30% 30%

Gode kundeklubbtilbod 3. og 4. oktober

Alle pussemidler pussemidler

Klokk Klokke e frå F Farg arg & F Form orm

÷ ÷50% 50%

299,299 ,-

akmåling Takmåling T akmåli a halv pris!

Alle servic service e

Kaffi K affi + soft is

3 ffor or 2

÷ ÷20% 20%

30 30,,-

Eit heilt kjøp

Renati R enati S Strong trong Hold

÷30% ÷ 30%

119 119,,-

V spanderer den Vii spanderer billligas te billligaste

Alle varer varer

÷20% ÷20%

Norheim Seter Seter fleecefleecejakke. jakke. Dame/herre Dame/herre

99 99,,-

Ei v valfri alfri v vare are

÷20% ÷20%

Sizzix Big Shot StanseStansemaskin ((ord ord 998,-)

÷25% ÷ 25% Bokuben Bok uben

Alle damejeans

100,100 ,-

Kaffi Kaffi

10 10,,-

Vesker Vesker og deksel

÷20% ÷20%

Pynteputer Pynteputer og sengtøy

2 ffor or 1

Vi får besøk av politi, brannvesen og ambulanse Besøk frå dei ulike etatane forutset at dei ikkje er på utrykking.

Delar av styret i Fjæra Bluesklubb. Frå venstre: Richard Schmann, sekretær, Leif Egil Verpeide, bookingansvarleg, Peter Lothe, nestleiar og leiar Hans Ole Andenæs.

Dan Patlansky er ein av artistane du kan oppleve på Fjordblues i år.

Bluesen lever - i Sogn og Fjordane! Programmet til årets Fjordblues på Sandane er klart. 17.-18. oktober står ei blanding av nye og etablerte artistar klare til å fylle Sandane med blå tonar for 17 år. TEKST: Roy Sunde

– Fjordblues er kanskje ikkje av dei største festivalane i landet, men garantert ein av dei mest stemningsfulle og intime. År for år aukar det med tilreisande publikum, som bookar seg inn på «blueshotellet» Gloppen Hotell: Der får du alt du treng for ei kanonfestivalhelg, alt under same tak: kortreist mat frå eit prisvinnande kjøkken, god drikke, også frå deira nyetablerte mikrobryggeri, og blues i verdsklasse, lovar Petter Lothe, nestleiar i Fjære Bluesklubb som arrangerer festivalen.

– Konserten er med det amerikanske bandet Texas Cannonballs: Ei ny gruppe samansett av erfarne bluesfolk frå Austin sitt legendariske blues- og roots miljø. Likar du klassiske Austinband som Fabulous Thunderbirds, Tailgators og LeRoi Brothers, veit du kva du har i vente. Bandet vitjar Noreg for første gong, og vert òg å høyre både fredag og laurdag, seier Lothe. Dei vil gjerne få med seg dei yngste som publikum. – Fjæra Bluesklubb har alltid hatt ambisjon om å utvide og utvikle festivalen til eit breiare publikum, utan at det går på kost av musikkvaliteten. Så i tillegg til ungdomskonserten ville vi ha ein blueskonsert for born. Valet fall då lett på Good Time Charlie. Dei treng ikkje noko vidare presentasjon her i området, og har alt innarbeida ein blueskonsert for barn. Den presenterer vi for eit ungt publikum fredag ettermiddag. GTC har òg plateslepp for sin nye CD omtrent på den tida, så dei held «release-konsert» for den på hotellet fredag kveld, fortel Lothe.

Tjuvstart og rekruttering. I år «tjuvstartar» dei torsdag, med alkoholfri ungdomskonsert i Kjellaren i lag med Gloppen Scene.

Internasjonalt, nasjonalt og lokalt. Laurdag blir det ein lang og variert bluesdag i Gloppen.

– Då går «supergitarist» og ex-Bluesbreakergitarist Buddy Whittington på scena med Trond Olsen Band. Dei presenterer sin nye CD, der Buddy er med både på gitar og vokal. Og frå Sør-Afrika kjem bluesgitaristen Dan Patlansky. Fjordblues er første gang han står på ei norsk scene. For mange er han truleg det mest spanande namnet i år. Han er stor stjerne i heimlandet, han har mellom anna varma opp for Bruce Springsteen, og får kjemperespons på dei få konsertane han har halde i Europa, seier han og held fram. – Av andre norske artistar kjem Erik «Slim» Zahl and the South West Swingers og Bergos Berme med gjestevokalist Arne Johan Austheim. Ein opphavleg Sandane-gut som tek turen heim. Fjordblues har tradisjon for å sleppe til eit ungt band frå musikklinja på Firda vidaregåande. Tidligare i sommar høyrde vi duoen Gina og Jens Petter på ein skulekonsert, og booka dei rett etter dei gjekk av scena. Så bluesen lever i fjordfylket, og denne helga bur den på Sandane, avsluttar Lothe.

Haustkampanje Mercedes_Benz !!

BesĂ¸k vĂĽr stand pĂĽ Nybilmessa i FĂ¸rdehuset 4. og 5. okt.

Automatgir NĂĽ kr

0,-

Besparing kr 20.740,-

1,99%

Rente

A-Klasse

A-Klasse FrĂĽ kr 277.900,-

CLA - 4-dĂ¸rs coupĂŠ, frĂĽ kr 335.000,-

Kompakt SUVâ&#x20AC;&#x2122;en nye GLA, frĂĽ kr 392.900,-

Utval standardutstyr: â&#x20AC;˘ Kollisjonsradarvarsling â&#x20AC;˘ Attention Assist trĂ¸ttheitsvarslar â&#x20AC;˘ Multifunksjonsratt â&#x20AC;˘ Stor kĂ¸yrecomputer â&#x20AC;˘ Klimaanlegg â&#x20AC;˘ Elektrisk handbrekk â&#x20AC;˘ 4 x el. vindu â&#x20AC;˘ 7 airbags inkl. kne-airbag

Utval standardutstyr: â&#x20AC;˘ Kollisjonsradarvarsling â&#x20AC;˘ Attention Assist trĂ¸ttheitsvarsler â&#x20AC;˘ Multifunksjonsratt m/kĂ¸yrecomputer â&#x20AC;˘ Elektrisk handbrekk â&#x20AC;˘ Klimaanlegg â&#x20AC;˘ 4 x el. vindu â&#x20AC;˘ 7 airbags inkl. kne-airbag â&#x20AC;˘ Bluetooth handsfree og music streaming

Omfattende standardutstyr: â&#x20AC;˘ Adaptive bi-xenon lykter (ILS) â&#x20AC;˘ Lys- og siktpakke â&#x20AC;˘ Aut. parkeringsassistent â&#x20AC;˘ Aut. klimaanlegg â&#x20AC;˘ Bagasjeromspakke â&#x20AC;˘ Ryggekamera â&#x20AC;˘ Kollisjonsradar â&#x20AC;˘ Hastighetsavhengig servostyring â&#x20AC;˘ Regnsensor â&#x20AC;˘ Multifunksjonsratt â&#x20AC;˘ Bluetooth handsfree

Velkommen til prĂ¸vekĂ¸yring! Les meir pĂĽ kampanje.mercedes-benz.no www.bilhusetforde.no 35% egenkapital ved lĂĽn. 10% engangsleie ved leasing. 1,99% nominell rente gjelder i 3 ĂĽr. Etablering- og termingebyr UJMLPNNFS 'PSVUTFUS l OBOTJFSJOH HKFOOPN #FSUFM 0 4UFFO 'JOBOT "4 (KFMEFS UJM "MMF QSJTBS FS JOLMVEFSU MFWFSJOH 0TMP 'PSCSVL CMBOEFU LKÂ?SJOH M NJM $0 VUTMJQQ H LN "WCJMEB NPEFMM LBO BWWJLF GSÂš UJMCPE *NQPSUÂ?S #FSUFM 0 4UFFO "4

Bilhuset Førde AS Øyrane 6 • 6800 Førde Tel: 57 72 41 00 • bilhusetforde.no

Oscar Haugen har reist mykje på messer dei siste åra. Her frå ein jaktur i samband med Huntex-messa i Sør-Afrika i vår.

Nye idear gav sterk internasjonal vekst august i fjor har vi lansert tre nye skjefte i laminat,. Snart kjem også nyhende produsert i aluminium og kompositt.

Selskapet GRS Riflestocks AS i Hornindal har vore gjennom ei stor omstilling frå underleverandør til den hardt pressa norske møbelindustrien, til ein heilt ny forretningsmodell: No er dei ei internasjonal merkevare innan geværskjeft. TEKST: Roy Sunde

Ein forventa omsetnad på 13,5 mill i år, og ein vekst på 36 prosent dei siste tolv månadene, bekreftar at det ligg ein marknad der ute.

Endra bransje. GRS Riflestocks AS (tidligare Grodås Mønsterteknologi AS) har ei lang møbelhistorie bak seg, men har på tre år slått seg opp i ein heilt anna bransje. – Vi var eit selskap som var kjent for å finne løysingar der andre stoppa opp. Og hadde ein effektiv produksjon av produkt med høg vanskegrad, og strenge krav til finish på produkta, fortel dagleg leiar Oscar Haugen. Den gradvise omstillingen starta i 2011. – Eg og bror min bestemte oss for at møblar var ut, og var lidenskap for jakt og skarpskyting skulle inn, fortel han. – Gjennom ein omstendig prosess tok vi våre styrker frå møbelproduksjonen og skapte ein av

dei mest innovative aktørane i ein heilt ny bransje. Oscar reiste verda rundt på de største våpenmessene i USA, Europa, Sør Afrika og Australia for å bygge en internasjonal distribusjon. – Samtidig har vi fått stor merksemd og draghjelp frå viktige strategiske samarbeidspartnarar innan våpenbransjen. Verkeleg fart skaut omstillinga i fjor, då Innovasjon Norge og Sparebanken Sogn og Fjordane kom på banen med finansiell støtte i. – Det gav handlingsrom til å realisere visjonen om utvikling og internasjonal lansering av ein heilt ny generasjon geværskjefte, med fokus på ergonomi og design. I prosjektets første fase kunne GRS satse offensivt på teknologi og produktutvikling. Med eigen 3D printer i hus klarte vi å redusere tida frå ide til produkt mykje. Sidan

Ser lyst på framtida. GRS satsar bevisst på å ta en posisjon som ein offensiv og utradisjonell aktør i ein litt konservativ bransje. – Dette speglar seg også i marknadsføringa vår, der vi legg stor vekt på bruk av eit breitt spekter sosiale og digitale medium, for å bygge merkevarekjennskap, og raskt nå ut internasjonalt med eit løpande bodskap, seier han og held fram. – Vi er gjennom den første av tre fasar i utviklingsprogrammet til Innovasjon Norge, med suksess. Vi har hatt vekst og forbetra lønnsemd gjennom prosjektet, og i tillegg har det hatt ein gledeleg sysselsettingseffekt: vi har fem nytilsettingar siste året. Neste fase startar no i haust, og vil resultere i fleire nye produkt og systemløysingar i heilt nye material for GRS, som kjem på marknaden i løpet av dei neste åra. Ein slik utvikling er eit stort løft, som ikkje ville vore mogleg utan støtte frå Innovasjon Norge, seier Haugen. Strategisk er vegen vidare staka ut. – Det handlar om å «dryle» på og samtidig vere fokusert, seier han. Målet er å akselerere den internasjonale veksten betydelig, gjennom jamleg lanseringar av innovative produktløysningar, samt gjennombrot i fleire nye, store marknadar. Det blir mye hard arbeid for våre dyktige medarbeidarar. Og vi treng nok endå fleire dyktige folk i framtida!

øy Vågs

Lus

te r

Årdal

Rein Design

Lærdal

Flora

Gulen

Gaular

Jølster

Så sant som det er sagt

Naustdal

Eid

Visste du at det er 43.680 husstandar i Sogn og Fjordane? Og at det bur 108 869 menneske i fylket? Skal du nå alle husstandane, er det naturleg å bruke Fylkesmagasinet som annonsekanal i 2014. Enklare går det ikkje an å seie det, eller gjere det.

Leikanger lan Aur

ange

Askvoll

Brem Selje

Fylkesmagasinet 100% husstandsdekning

nger

Høya

Vik

Gloppen

Hornindal

Hyllestad

Stryn

Førde Fjaler Solund

Sogndal

trand Bales

Fylkesmagasinet – Kjekt å lese! SENTRALBORD TLF. 95 93 99 99 – E-POST: POST@FYLKESMAGASINET.NO – BESØKSADRESSE: ØYRANE 3A, 6800 FØRDE

TETTARE PÅ

med Jenny Følling, fylkesvaraordførar.

– Kor tid sist kjende du på lukkekjensla? – Den kjende eg på sist eg var på ein fjelltopp. Det gir meg mykje å gå på fjellet. Både fridomskjensla, lukkekjensla og velværet ein kjenner på når ein kjem heim etter ein dusj. – Kor tid hevar du stemma? – Når eg blir engasjert, og når det skjer ting som eg synest er viktig og få gjennomslag for. – Kva er mat for deg? – Eg må ha jamn tilførsel av mat for å vere i godt strøk, kvar fjerde time. Eg et stort sett alt, og eg er ikkje kresen. Eg likar godt mat, og gjerne ferskt brød. – Kva er ein god arbeidsdag? – Det er å vakne frisk og opplagt med lyst til å ta tak i utfordringar og oppgåver som står framfor meg, og meistre det som kjem. Fest er bra og kvardag er best! Eg likar å jobbe, og eg likar kvardagane best. – Flørtar du mykje? – Tja, det minkar jo med åra, men eg er sosial og likar å snakke med folk. Ein god samtale set eg alltid pris på. – Kva gret du av? – Eg gret ikkje ofte, men det som rører meg er å sjå barn som lir og folk som har det vondt. – Kva gjer alkohol med deg? – Eg set pris på eit glas vin, og blir i godt humør av det. Eg nyt helst alkohol i sosialt fellesskap. – Kva forhold har du til husarbeid? – Eg er alt for lite heime, så det er det min kjære som tek seg av. Men eg vaskar klede, det er mi oppgåve. – Kor tid mistar du besinnelsen? – Eg er stort sett beherska, men eg er litt snarsint, så eg gir beskjed når eg synest det er nødvendig. Men det er sjeldan eg mistar besinnelsen i offentleg samanheng. – Kor hentar du energi? – Gjennom fysisk aktivitet og gjerne i fjellet. Og ved å vere samen med folk. Kjekke folk. – Likar du merksemd? – Ja, det gjer eg. Eg er yngste barnet i familien og van med å få merksemd. – Kva gjer du når du har åleinetid? – Om eg får gjere det eg har lyst til, så tek eg meg ein tur på fjellet eller går litt i butikkar. Eg gjer det eg elles ikkje har tid til. – Kven er du på Facebook? – Eg er ein offentleg person, men på Facebook viser eg litt av mennesket Jenny Følling og nokre private sider. Anten det er interesser eller familie og barn og det som er viktig der. Eg ønskjer også vise andre kva saker eg er opptatt av, og kva eg engasjerer meg i.

– By eller bygd? – Eg likar både by og bygd. By og land, hand i hand er kanskje litt utdatert, for no går det hardt utover bygdenes synest eg. Eg kunne ikkje budd i by, for eg likar best å bu landeleg, men eg set umåteleg pris på å reise til Førde, Berge, Oslo og andre byar. Det er ei gjensidig avhengigheit.

Foto: Reed Foto

– Kva type folk unngår du? – Vanskeleg å svare på, for eg unngår sjeldan folk. Eg føretrekk å vere saman med folk som er humoristiske og har godt humør og får meg til å føle meg vel. Og kanskje mindre saman med dei motsette? – Blir du fort stressa? – Eg blir stressa i kø, av småting, eller når eg ikkje får gjort det eg har planlagt. Når det verkeleg gjeld, eller kokar, er hovudet kaldt. Ein litt merkeleg eigenskap. – Kven var din første kjærleik? – Hah! Det veit eg ikkje om eg vil svare på. Ok, det var ein gut på ungdomsskulen.

– Kven eller kva saknar du? – Eg har det meste, ein flott familie og ein fin heim, og eg har det bra. Verkeleg. Men eg saknar foreldra mine, for dei er borte. Men slik er livets gang. – Kva ser du fram til? – Eg greier ikkje å plukke ein spesiell ting, fordi eg lever veldig i nået. Eg ser fram til kvar einaste dag og det den måtte bringe, og dyrkar lyspunkta som er der. Eg har fire barn som veks, tek utdanning og har det bra. Å vite at dei har det bra gjer meg godt. Eg ser ikkje så masse framover, men er opptatt av at kvar dag skal vere bra og at barna mine har det godt. Det er det som gjer livet verdt å leve.

på Ska bil de 57 83 en?

ANTIRUST-ANTIRUST BEHANDLING BEH B

Tuff-Kote Dinol behandling, den mest avanserte og omfattande rustbeskyttelsebehandlinga.

DU TREFF OSS PÅ NYBILMESSA!

Vi tilbyr også lakkonservering frå Diamondbrite med 6 års garanti uten rebehandling.

Tlf: 57 83 72 50 post@bilskadesenteret.no post@bilsk adesenteret.no www.bilskadesenteret.no www .bilskadesenteret.no Man-fre Manfre 07:30-16:30 Følg Følg oss fac ebook.com/Bilskadesenteretas facebook.com/Bilskadesenteretas

Prøvekøyrt: BMW X4

Ein X du slepp å slite med Den nye BMW X4 er vakker å sjå på, og den er heller ikkje vanskeleg å bli glad i, sjølv etter berre få kilometer. Tekst: Tore Fossen Foto: Roy Sunde

BMW X4 er lett å samanlikne med X6. Den er berre litt mindre, både i høgde, breidde og lengde. På litt avstand er det faktisk ikkje lett å sjå skilnad på dei. X4 er bygd på same chassis som X3, men designmessig har den eit meir sportsleg preg enn sistnemnde. Den har lågare bakkeklaring, er eit par centimeter lengre, og noko lågare enn X3. Dette gjev meir sportslege køyreeigenskapar, og i kombinasjon med firehjulstrekksystemet xDrive heng bilen godt med i skarpe svingar.

Motor: 2,0 diesel Maks effekt: 190 hk 0–100 km/t: 8,0 sek Toppfart: 212 km/t Lengde: 4671 mm Breidde: 1881 mm Høgde: 1624 mm Vekt: 1820 kg Oppgitt forbruk, blanda køyring: 0,54 l/mil Vårt forbruk: ikkje målt CO2-utslepp: 141 g/km Pris frå kr 615.400,Pris testbil: kr 843.850,Utlånt av: Biltreff Førde.

Innvendig. Det er vel ikkje rett å seie at interiøret

er kjedeleg, men sjølv køyrer eg ein 2012-modell BMW, og såleis er nesten alt identisk av knottar og instrument. Altså, wow-effekten uteblir når eg set meg inn i bilen og plasserer den topptrena kroppen min i førarsetet. Men det er noko som heiter at ein ikkje skal endre på ei suksessopp-

skrift, og det er vel grunnen til at endringane har vore minimale på det feltet dei siste åra i BMW. Plassmessig er det greitt både framme og bak, sjølv om det skråande taket nok ikkje fører til jubel blant basketballspelarar som blir tilvist til baksetet.

Utvendig. Fronten er vel bortimot identisk til BMW X3, og med den facelift’en som den fekk for litt sidan, er den elegant. Personleg likar eg MSport fronten best. Den er litt meir frekk, og seier: Her kjem eg! (Flytt deg!) Og så vil vel meiningane vere mange om resten av forma. Vulgær? Frekk? Eg synest den er lekker.

Utstyr. BMW’en er greitt utstyrt i standardversjon, men det er rart med det: Vil du ha litt ekstra, kostar det ekstra. Og BMW veit å ta seg betalt for det som gjer det digg å køyre bil. Med ein grunnpris på «vår» modell på 615.000 kroner, har ein allereie skalert vekk ein del interesserte bilkjøparar. Du får mange bilar til den prisen. Det er sluttsummen på kassalappen som tel, hevdar ei matvarekjede. Så også for denne bilen. Slik den var utstyrt då vi køyrde den ut av parkeringsplassen til forhandlaren, gjorde at sluttsummen var komen opp i 867.750 kroner. Med andre ord er det ikkje vanskeleg å spekke den med ekstrautstyr til rundt over 250.000 kroner. For desse pengane får du ein knall raud metalliclakk, svart Nevadaskinn i sportssetene, Msportspakke, Comfortpakke, 19-tommars felgar,

parkeringssensorar rund baut, ryggekamera, adaptive LED-lys, soltak, forbetra lydpakke frå Harman Kardon, navigasjon, oppvarma baksete og kupevarmar som du kan styre frå smart-telefonen din. Berre for å nemne noko.

X4 tøffare enn X3. Visst du er oppteken av bagasjeplass scorar X3 høgst. Visst du likar sportsleg køyring vel du X4. Vil du sitte høgt vel du X3. Vil du ha det gøy vel du X4. Altså, eg ville valt X4.

Motorar. I vår BMW X4 stod ein 2-liters diesel-

Ut på tur. Å køyre ein BMW, nærast kva for tal som står bak X’en, gjev ei god kjensle. Alt verkar solid og godt samanskrudd. Kupeen er ein behageleg plass å vere i. Det er lite støy frå dekk og ruglete asfalt. Setene er fantastisk gode, og gjev god sidestøtte i svingane opp og ned Utvikfjellet. Girskifta skjer nærast umerkeleg via ei 8-stegs automatkasse, og du har dei kreftene som må til for å ta forbikøyringar. Adaptiv cruisecontroll hjelper deg å senke skuldrane når du er på tur. Still inn ønskt fart, juster avstanden til bilen framom deg, og du kan nærast plante begge Converse-skoa i gummimattene og la radaren styre farten. Men svinge må du gjere sjølv. Midt i dashbordet på denne bilen fanst ein knapp som lar deg bestemme om du vil ha varsling når du beveger deg over i feil køyrebane, blindsonevarslar og fotgjengarvarslar. Det er jo frykteleg irriterande å ha desse fotgjengarane lig-

motor med 190 hk. I kombinasjon med den herlege 8-stegs automatgirkassa får du eit fint pådrag når du har lyst å dra på litt. Skulle du meine at det blir for lite med 190 hk, kan du fleske til og velje mellom to 3-liters motorar som yter 258 eller 313 hk. Du kan også få den med 2-liters bensinmotorar på høvesvis 184 og 245 hk, eller eit høgoktanråskinn 35i med 305 hk. Prisen på desse variantane med størst motor torer eg knapt nemne. Men dyrt blir det, såpass kan ein seie. No vil eg tru at 2-liter diesel blir bestseljaren her til lands. Og kvifor ikkje? Den akselererer frå 0 til 100 på åtte sekund. Toppfarten er 212 km/t og så fort har vi ikkje lov å køyre her i landet.

Valets kval. Men visst ein no skal velje mellom X3 og X4, kva bør ein vektlegge då? Du kan jo begynne med å tenke på image. Etter mitt syn er

gande over panseret til ei kvar tid, så det sistnemnde er slettes ikkje dumt. På tur kan du velje om du vil køyre i økonomimodus, komfortmodus, sportsmodus eller Sport+ modus. Køyremodus avheng mykje av kva humør du er i, eller om du har hissa deg opp over høge drivstoffprisar. BMW’en hadde også lyspakken som automatisk blendar ned for møtande bilar, og sender LED-lysstrålane i «hytt og pine» slik at motgåande trafikk ikkje blir blenda.

Konklusjon. At BMW X4 er ei køyremaskin skal det ikkje herske mykje tvil om. Den er fantastisk å køyre, anten vegen er rett eller om det er mange svingar. xDrive-systemet gjev deg ikkje berre betre framkommelegheit når det er snø og glatt på vegane, men gjev ekstra grep elles også. Pent design og høg kvalitet i alle ledd er aldri feil. Den er sportsleg, men likevel ikkje stiv. Så skulle det vere noko som trekkjer ned, ja så er det at du må grave litt djupt i lommeboka dersom du vil ha den optimalisert slik at køyreopplevinga blir perfekt. Men ka pokker? Det er lite som tyder på at renta skal opp med det første…

R A L I B E R A V TOYOTAenes beste varebiltilbod? PROACE. Tid Hvorfor velje Toyota varebil? • Leiande på kundetilfredsheit og garantihandtering*** • Låge driftskostnader • 5 år / 160 000 km Toyota Garanti • Gunstige finansieringsløysingar frå Toyota Financial Services

Spesialtilbod på eit avgrensa tal lagerbilar! Eit varebilkjøp kan nokre gonger ha ein pris før og ein etter ...

Rente lån eller leasing

Proace lang 128 hk 324 200,-* inkl. mva.

3,45% nom. i 3 år ** (fastrente i 3 år)

HILUX Unbreakable

Hilux Invincible

• For dei tøffaste jobbane • 3 karosserivariantar • Hilux Invincible utstyrspakke til D-Cab: kr 20.000,- Veltebøyle i krom - Under-run framme - Krom rundt luftinntak panser - Krom rundt grøftelys - Invincible innstegslist dører framme - Armlene og handbrekkhandtak i skinn

Rente lån eller leasing 3,95% nom. i 3 år ** (fastrente i 3 år)

Hilux dobbeltcabin frå 327 500,-* inkl. mva.

LAND CRUISER Legenda

Rente lån eller leasing 3,95% nom. i 3 år ** (fastrente i 3 år)

Land Cruiser VX varebil frå 568 700,-* inkl. mva.

Land Cruiser VX personbil frå 851 100,-* inkl. mva.

VX og GX har: • LED køyre- og nærlys • Go navigasjon • JBL lydsystem med 14 høgtalarar • DAB+ radio • Varme i rattet • Crawl Control • Multi-Terrain Monitor med 4 kamera + mykje, mykje meir

Inkl. frakt og levering Nordfjord/Førde ekskl. mva. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring/utslepp CO2 og NOx: Proace frå 0,64 l/mil, frå 168 g/km, frå 207 mg/km Hilux 2,5 D-4D frå 0,83 l/mil, frå 197 g/km, fra 230 mg/km Land Cruiser frå 0,81 l/mil, frå 213 g/km, frå 157 mg/km. **Renta er subsidiert i 3 år for deretter å bli justert til normal salsrente. *** ekstrautstyr (m.a. stigtrinn i krom på Hilux som avvik frå norsk modell). Vi tek atterhald om trykkfeil.

Toyota Nordfjord AS

Toyota Førde AS

6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50

Steinavegen 10, 6800 Førde Tlf. 57 72 10 00

Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

www.toyota-forde.no

Moderne linjer og avansert teknologi.

Toyota Avensis stv frå kr 294.500,-

Kom og opplev Toyota sitt store modellspekter på Nybilmessa i Førdehuset. litter Sjå vår sp ta Aygo nye Toyo

Toyota Aygo frå kr 154.000,-

Du må også sjå våre mange hybridmodellar. Toytoa bryr seg om miljøet.

Toyota Rav 4 frå kr 307.600,-

Toyota Yaris Hybrid frå kr 216.600,-

Toyota Auris frå kr 270.400,-

Toyota Nordfjord AS

Toyota Førde AS

6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50

Steinavegen 10, 6800 Førde

Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Alt på same stad Å kunne tilby sal av nybilar, karosserioppretting og lakkbehandling i same lokale, har lenge vore ein draum for Riko Førde. Brått baud høvet seg. TEKST: Roy Sunde FOTO: Thor-Aage Lillestøl

I 2011 kjøpte Riko Førde As opp Eliers Billakkering på Øyrane, som endra namn til Skadesenteret Riko AS. Ønsket om å få bedriftene nærare kvarandre vart stort. Hausten 2013 vart lokala bak Riko Førde AS, som Fonn Eigedom DA eig på Halbrendsøyra ledige. – Etter oppkjøpet vart vi eit fullverdig skade-

senter som tek alt frå ruteskift til biloppretting og lakkering. Det stilte krav til meir plass, samtidig som vi ønska oss nærare Riko Førde As. Så vi kasta oss rundt. No tek vi alle reperasjonar på bilmerka som Riko Førde fører, altså Mazda, Hyundai og Subaru, i tillegg til at vi servar alle andre merke. Vi er også med i Autoglass-kjeda, og jobbar for å komme oss godt inn i marknaden for bilglasreparasjonar, seier Egdar Jan Endestad, dagleg leiar på Skadesenter Riko As. Med skadesenter på plass, og brorparten av Riko Førde-systemet samla på eit område, vart ein gamal draum oppfylt for Steinar Fonn i Riko Førde AS. Han har drive bilforretning og verkstad i Førde sidan 1982. – I 18 år dreiv vi også med bilskadeoppretting,

og var ganske store på det. Men så gjekk ein del av bilforhandlarane i Førde saman i eit fellesskap og danna Bilskadesenteret. Det har eg alltid angra på. Mitt ynskje har vore å tilby heile linja frå nybil til skadeutbetring under eige tak. Det er kjekt å få dette komplett igjen, seier han.

Storsatsing. Oppkjøpet medførte ein tre år lang periode med høge investeringar. – Ved oppkjøpet i 2011 investerte vi i nytt utstyr til Skadesenteret Riko for vel ein million kroner. I desember 2013 flytta vi inn i lokala på Halbrendsøyra, og valte å ruste opp og investere ytterligare 2 millionar kroner. Det meste er nytt, og siste teknologien på marknaden. I perioden rusta vi også opp verkstaden på Riko Førde. Vi

Anten du skal lakke, eller rette opp ein skade, kan du no gjere alt på same stad hos Skadesenteret Riko. Dei har flytta nærmare morselskapet Riko Førde, for å få heile linja frå nybil til skadeoppretting samla på ein stad, og rusta opp for millionar. Edgar Jan Endestad er dagleg leiar i Skadesenteret Riko, og særs nøgd med dei nye lokala.

grov oss tre meter ned i grunnen, monterte nye løftebukkar, støypte golv og bygde ny innreiing i verkstaden. Samla har vi no 19 topp moderne løftebukkar, så kapasiteten er høg. Fonn Eigedom DA eig begge selskapa og tok mykje av kostnadane. I tillegg tok Skadesenteret og Riko Førde sin del. – Samla investering i anlegget er nok 5–6 millionar kroner, og omfattar alt frå oppussing av lokale til modernisering av utstyrsparken. Det er nesten galskap, ler Fonn. Dei gamle lokala på Øyrane husar no lakkboks for lastebilar, og så har ein fått inn tre nye lakkboksar for personbilar ved Skadesenteret Riko AS. – Vi kan lakke fire bilar i venda, seier Endestad.

– Eller båtar, møblar og kjøkkenfrontar, for den del.

Betre logistikk – betre kvardag for både tilsette og kundar. – Kva tykkjer kundane om moderniseringa og nærleiken mellom bedriftene? – Vi er inne i det eg har valt å kalle innkøyringsåret, der vi skal sy dette godt saman. Men kundane set pris på dette. Dei føler dei er på same «hus», anten dei er innom Riko Førde eller Skadesenteret Riko. Vi får gjort alt frå skadetaksering til utbetring av skade eller service på området her, og får betre arbeidsflyt. Som når kundane skal kjøpe ny bil, og byte inn ein gammal: Før takserte vi her på huset, men eventuelle utbetringar av skader måtte ein gjere på andre sida av elva. Logi-

stikken og effektiviteten er mykje betre, seier Fonn. Også for Skadesenteret er det ei glede å kunne møte kundar i moderne og romslege lokale. – Det har blitt mykje skryt. Kundestraumen aukar, så det går definitivt rette vegen. Og vi har fått mykje betre arbeidsforhold. Lokala er lyse og trivelege, samtidig som dei er rigga for vekst. Vi er godt rusta, og møter alle krav eit skadesenter skal i dag. Det blir ikkje stort betre enn det, seier Endestad. Med smått og stort er det no 18 tilsette i Riko-systemet. – Vi ønskjer å bli fleire, og har nettopp tilsett ny mekanikar. Vi er godt rusta for å vekse ytterlegare, utan å måtte gjere nye investeringar, avsluttar Fonn.

I 60 år har vi fått bilfolk til å smile. Det skal vi halde fram med. Besøk oss på Nybilmessa i Førdehuset og sjå våre modellar. Då forstår du kvifor folk smiler.

Nysgjerrig på el-bil? Kom og sjå e-Golf og e-up! Vi har sjølvsagt med oss ﬂeire modellar frå Volkswagen, Skoda, Audi og Volkswagen nyttekøyrety. Besøk standen vår i Førdehuset

Sjå den nye Skoda Octavia. Då forstår du kvifor den er så populær.

Klypp ut. Heng sidene på veggen. Då har du noko fint å sjå på.

Vakre Audi A7 kan du ta nærare i augesyn på bilmessa.

laurdag og søndag.

Størst på nyttekøyrety. Ganske enkelt fordi vi har det beste utvalet. 53

NYBILMESSA TRYGT, GRØNT & GROMT FØRDEHUSET, 4. OG 5. OKTOBER Laurdag: kl 11.00-16.00 Søndag: kl 12.00-16.00 Inngang: kr 50,- pr dag Hald deg oppdatert på facebook.com/nybilmessa2014 Bilbransjen stiller ut over 120 nybilar på Bilmessa denne helga, til ein verdi av fleire titals millionar. Dette kan du ikkje gå glipp av!

Arrangør: Rein Moro – i samarbeid med

AutoForum • Autoservice • Berge & Co • Biltreff • Bilhuset Førde • Frydenbø • Opus • Riko Førde • Toyota Førde • Høyanger Bil

Rein Design

2014

Bilar for tiltals millionar og fokus på tryggleik Førstkomande helg er det nybilmesse i Førdehuset. I år har bilgruppa i Førde valt å fokusere på det trygge, grøne og gromme. – Utstillarane er dei ni nybilforhandlarane i Førde, samt Høyanger Bil. Rundt 120 nye bilar vil finne sin plass i idrettshallen i Førdehuset denne helga. Og enkelte bilforhandlarar påstår at dei vil vise fram modellar du neppe har sett på anna enn bilete, seier Ole Jonny Klopstad i Rein Design, som er ansvarleg for logistikken på messa. Det blir mykje gromt å sjå. Og så er det fokusert på miljøaspektet. Du kan få stifte nærare bekjentskap med heilelektriske bilar, samt hybrid-modellar og bilar med lågt utslepp av miljøgiftige gassar. – Ein må ikkje gløyme at det også er fokusert på tryggleik denne gongen. Vi er så heldige å ha fått Nils Messelt til å halde foredrag i Lisjesalen laurdag. Messelt har lang erfaring som utrykkingssjåfør og instruktør for både politi, brannvesen og luftambulansen, og han fortel med ord og bilete om kva som skjer i trafikken til dagleg, og lærer oss betre forståing for kva som kan skje, og korleis førebygge uønska situasjonar. – I løpet av ein times tid går eg gjennom køyreprosessar, risikovurdering, fysiske lover, passiv tryggleik og køyreteknikk med deltakarane, fortel han. – Gjennom mange år som sjåfør på utrykkingskøyretøy har eg dessverre sett alt for mykje stygt. Mange av ulukkene kunne ha vore unngått dersom sjåførane hadde vore meir bevisst på både eiga åtferd i trafikken, og ikkje minst sikring av både personar og last i bilen, seier Messelt. Elles kan du få prøve deg på ein rundsnurr med NAF sin Veltepetter, og få kjennskap til korleis det er å gå rundt med bil, og korleis ein skal løyse ut sikkerheitsselen når ein heng opp ned. Borna er heller ikkje gløymt denne helga, og det dukkar opp spennande, og for mange born, kjende skapningar i Førdehuset laurdag. I tillegg til nye bilar er det også ein del eksterne utstillarar med bilrelaterte produkt. – I år er også «rånarane» inviterte til å stille med sine bilar utanfor Førdehuset. Det blir også premiering av tøffaste rånebilen via ein konkurranse vi har gåande på Instagram, seier Klopstad, og held fram: – Kanskje bør denne gruppa av bilinteresserte ta turen i Lisjesalen og få nyttig informasjon om korleis førebyggje ulukker. – Og er du ikkje gammal nok til å råne eller har eigen bil, kan kanskje ein tur innom standen til ein trafikkskule vere starten på vegen til førarkortet. Det er berre å ta turen, avsluttar Klopstad.

GROMT: Audi A7 er ein av bilane du kan sjå meir til på nybilmessa i Førdehuset. I tillegg kan du vere med med på eit spennande foredrag av Nils Messelt, eller prøve NAF sin Veltepetter. Er du oppteken av «råning», kan du stifte nærare kjennskap til miljøet og eigarane av desse bilane utanfor Førdehuset.

Unnskyld! I spalten ÂŤRett pĂĽÂť i fĂ¸rre utgĂĽve av Fylkesmagasinet skreiv eg om lĂŚrarane og streiken deira. Eg var for sĂĽ vidt klar over at det kunne komme nokre reaksjonar pĂĽ den, men at eg greidde ĂĽ hisse pĂĽ meg alt av lĂŚrarar i fylket, pluss ein del Facebook-vener av lĂŚrarar elles i landet, hadde eg ikkje rekna med. I denne spalten â&#x20AC;&#x201C; som ikkje mĂĽ forvekslast med ein leiar â&#x20AC;&#x201C; har eg opp gjennom tidene sendt nokre spark bĂĽde hit og dit, bĂĽde til ulike yrkesgrupper og andre ting eg finn verdt ĂĽ harselere litt med. Denne gongen vart det altsĂĽ lĂŚrarane som fekk gjennomgĂĽ. Eg har motteke telefonar og SMSâ&#x20AC;&#x2122;ar frĂĽ folk som meiner det eg skreiv var eit slag langt under beltestaden. Det kan godt hende, men det var aldri mi meining ĂĽ trakke pĂĽ lĂŚrarane for det arbeidet dei utfĂ¸rer. For eg veit at dei gjer ein kjempejobb. Det eg ville setje fokus pĂĽ var kvifor dei streika. Det viser seg at eg har bomma stygt pĂĽ kvifor dei streika, og derfor vil eg med dette fĂĽ seie unnskyld til alle som mĂĽtte fĂ¸le seg stĂ¸ytt av denne petit-artikkelen. Men sidan eg â&#x20AC;&#x201C; og mange andre â&#x20AC;&#x201C; ikkje har forstĂĽtt streikegrunnlaget utfordra eg leiaren i Utdanningsforbundet i Sogn og Fjordane, Gunn Marit HaugsbĂ¸, til ĂĽ kommentere mine pĂĽstandar, samt forklare med eigne ord kvifor dei var i streik. Ho tok utfordringa, og den blir presentert her. SĂĽ nok ein gong, UNNSKYLD til alle som fĂ¸lte seg trakka pĂĽ. Tore Fossen

RETT PĂ&#x2026; Tore Fossen

I dag er streik brukt til ĂĽ tileigne seg fleire goder. Eg slit med ĂĽ forstĂĽ at godt betalte arbeidstakarar skal nytte seg av retten til ĂĽ streike, eine og ĂĽleine for at dei skal jobbe mindre, tene meir og skaffe seg framtidige gullpensjonar som etterkommarane vĂĽre skal betale for. Eit strĂĽlande eksempel pĂĽ at streikeretten vert misbrukt, er lĂŚrarane si markering av at dei fĂ¸ler seg dĂĽrleg behandla av arbeidsgjevaren sin, KS. Dei Ă¸nskte ikkje at ÂŤsjefenÂť skal bestemme over arbeidstida si. Nei, det skulle jaggu teke seg ut. Tenk om sjefen din skulle blande seg inn i kor tid du kom pĂĽ jobb, kva du nytta timane dine til, og kanskje nekta deg ĂĽ gĂĽ ein fjelltur midt pĂĽ dagen. Skulle det skje, er det berre ĂĽ finne fram T-skjorta med pĂĽskrift pĂĽ, ein stol og eit gammalt campingbord, strikkety og termosen. Skrik ut til verda at livet er urettferdig, og at det er frykteleg synd pĂĽ deg.

pĂĽ Ska bi de le n?

LĂŚrarane er opptekne av at skulen skal vere ein god stad for ungane ĂĽ vere, og ein god stad ĂĽ lĂŚre. Ungane har i alle fall til no lĂŚrt at trassalderen varer ein god del lengre enn dei fĂ¸rste par-tre ĂĽra av livet. LĂŚrarane er ogsĂĽ opptekne av at ein ikkje bĂ¸r ta ungane ut av skulen i periodar dĂĽ lĂŚrarane finn det for godt ĂĽ tilbringe tida si pĂĽ skulen. Vil du ha med deg borna dine pĂĽ tur utanom haustferien, juleferien, vinterferien, pĂĽskeferien, sommarferien, pinsa, planleggingsdagane, 1. mai, 17. mai eller andre inneklemte fridagar, mĂĽ du sĂ¸ke om

Vi takkar for at Fylkesmagasinet gir oss hĂ¸ve til ĂĽ komme med tilsvar til Tore Fossen sin kommentar 11. september. Tore Fossen har rett i ein ting: LĂŚrarstreiken 2014 var spesiell. MĂĽlet for streiken var ikkje ĂĽ oppnĂĽ gode for lĂŚrarane, men ĂĽ behalde ei arbeidstid som gjer det mogleg ĂĽ lĂ¸yse dei oppgĂĽvene lĂŚrarane har. Det er ikkje spesielt for lĂŚrarane at arbeidstida er tilpassa det arbeidet som skal gjerast. Dette gjeld og i andre yrke, bĂĽde pĂĽ sjĂ¸ og land. Sjukepleiarar arbeider i turnus, oljearbeidarar har lange periodar ute og lange periodar fri. Ă&#x2026;tte til halv fire-jobben er ikkje lenger standard i samfunnet vĂĽrt. Ofte er det arbeidsgjevar som ynskjer at oppgĂĽvene skal styre arbeidstidsordninga. Under lĂŚrarstreiken var det derimot arbeidstakarsida som forsvarte den fleksible ordninga

dette. Fordi ungane ikkje skal komme bakpĂĽ i undervisningsplanen. Til no har lĂŚrarane sjĂ¸lv sett sine elevar tilbake fleire veker allereie. Og grunnen? At dei ikkje kan akseptere at arbeidsgjevaren deira faktisk Ă¸nskjer at dei skal vere pĂĽ skulen i arbeidstida, vere til stades for elevane, kunne ta vikartimar nĂĽr det er behov for det. Ja, rett og slett vĂŚre lĂŚrarar fordi dei skal lĂŚre ungane allmennkunnskap, og gje dei ein plattform ĂĽ byggje vidare pĂĽ i framtida.

lĂŚraren kan springe pĂĽ fjellet midt pĂĽ dagen, at lĂŚraren ikkje er til stades nĂĽr eleven treng rĂĽd og hjelp, at rektor mĂĽ kalle inn ein rĂĽdyr vikar som ingen kjenner frĂĽ eit bemanningsbyrĂĽ, i staden for at ein av skulen sine eigne lĂŚrarar kan ofre seg og seie ja til ein vikartime eller to nĂĽr han likevel har ÂŤfriÂť.

Det er forbausande mange som stĂ¸tta lĂŚrarane i denne streiken. Eg gjorde det ikkje. Ein lĂŚrar skal utfĂ¸re arbeidsoppgĂĽvene sine innanfor 1687,5 klokketimar. Ein lĂŚrar pĂĽ ungdomssteget har 1225 timar opplĂŚring i sĂĽkalla ÂŤarbeidsplanfesta tidÂť. Ă&#x2026;rsverket er 38 veker (190 dagar). Totalt sett utgjer den arbeidsplanfesta tida mellom 68 og 77% av ĂĽrsverket, avhengig av skuleslag og fag, og utgjer i gjennomsnitt 33 timar pr veke (i 38 veker) pĂĽ barnesteget, 31 timar pr veke pĂĽ ungdomssteget og 29 timar pr veke pĂĽ vidaregĂĽande skule. Resten av ĂĽrsverket kan lĂŚrarane disponere sjĂ¸lv til for- og etterarbeid til undervisning og fagleg ajourfĂ¸ring. Dette er fakta henta frĂĽ KS, altsĂĽ arbeidsgjevaren til lĂŚrarane. Eg maktar ikkje ĂĽ synest synd pĂĽ lĂŚrarane.

Hadde arbeidsplassane deira stĂĽtt i fare fordi det kom hordar med svenske, polske og litauiske lĂŚrarar og ville ta jobbane deira skulle eg ha stĂ¸tta dei.

Tlf: 57 83 72 50 post@bilskadesenteret.no www.bilskadesenteret.no Man-fre 07:30-16:30

Hadde arbeidsgjevaren deira tvinga dei til ĂĽ utfĂ¸re arbeid som gjekk pĂĽ kost av liv og helse skulle eg ha stĂ¸tta dei. Slik eg har forstĂĽtt det, streika lĂŚrarane fordi arbeidsgjevar Ă¸nskjer ĂĽ fortelje dei kor tid dei skal vere pĂĽ jobb, og dĂĽ forsvinn sympatien min for dei streikande. Men visst eg har misforstĂĽtt alt, kan eg ikkje gjere anna enn ĂĽ skulde pĂĽ dei som har hatt ansvaret for ĂĽ lĂŚre meg noko â&#x20AC;&#x201C; nemleg lĂŚrarane mine.

Er det urimeleg at arbeidsgjevar skal kunne lage retningslinjer for arbeidstakar? Klart det finst grenser for kva ein skal kunne akseptere, men vi lever i eit gjennomregulert samfunn, der dei fleste arbeidstakarane har rettar â&#x20AC;&#x201C; og plikter â&#x20AC;&#x201C; og ein gjensidig respekt for kvarandre. Derfor blir denne sutringa til lĂŚrarane heilt uforstĂĽeleg for meg. Eg er veldig usikker pĂĽ om det gagnar eleven at

ANTIRUSTBEHANDLING Tuff-Kote Dinol behandling, den mest avanserte og omfattande rustbeskyttelsebehandlinga.

Hadde lĂŚrarane vore underbetalte, overarbeidde, svoltne og huslause skulle eg ha stĂ¸tta dei.

Fjordane Bilutleige

Rein Design

Ein gong for lenge sidan var streik eit vĂĽpen underbetalte og undertrykte arbeidstakarar kunne ta i bruk for ĂĽ betre arbeidstilhĂ¸va sine.

LĂŚrarstreiken â&#x20AC;&#x201C; nĂĽr faktasjekk ville Ă¸ydeleggje ein god story

Streik

Avis tilbyr bilar til dei ďŹ&#x201A;este fĂ¸remĂĽl, stasjonert pĂĽ fylgjande stadar:

Vi tilbyr ogsĂĽ lakkonservering frĂĽ Diamondbrite med 6 ĂĽrs garanti uten rebehandling.

FĂ¸lg oss facebook.com/Bilskadesenteretas

der elevane sine behov styrer nĂĽr jobben skal gjerast. I gjennomsnitt arbeider lĂŚrarane 43,2 timar for veka i elevane sitt skuleĂĽr, frĂĽ august til juni. Det er nemleg dĂĽ elevane treng at vi arbeider, m.a. med ĂĽ fĂ¸rebu undervisning og gje elevane tilbakemelding pĂĽ deira arbeid. Av og til kan ein sikkert sjĂĽ ein lĂŚrar gĂĽ heim midt pĂĽ dagen. Det ein ikkje ser, er dei timane med rettingsarbeid som ligg i sekken hans. Om Tore Fossen er uroleg for at lĂŚrarane spring for mykje pĂĽ fjellet, burde han heller lure pĂĽ om elevane har nytte av at vi har fri kvar ettermiddag og sit pĂĽ kontoret nĂĽr elevane har sommarferie. SjĂ¸lvsagt skal arbeidsgjevar styre kva vi bruker arbeidstida vĂĽr pĂĽ. Men kor detaljert skal denne styringa vere? I dei fleste yrke har arbeidsgjevar tillit til at oppgĂĽvene som er fordelte, vert lĂ¸yste pĂĽ best mogleg mĂĽte. Kvar dag

s s s s

FLORĂ&#x2DC; FĂ&#x2DC;RDE LEIKANGER MĂ&#x2026;LĂ&#x2DC;Y

s SANDANE s SOGNDAL s STRYN

Budget bilutleige er tilgjengeleg pĂĽ flyplassane: s FLORĂ&#x2DC; s FĂ&#x2DC;RDE

s SANDANE s SOGNDAL

Pristilbod og reservasjon tlf: 57 72 50 80 og www AVIS NO s WWW BUDGET NO

vert lĂŚrarar kikka i korta av elevar, foreldre og kollegaer. Statistikkar over eksamensresultat, nasjonale prĂ¸ver og frĂĽfall er brukte i styringa av skulen. Er det grunn til ĂĽ tru at vi mĂĽ detaljregulerast og kontrollerast meir enn andre? Skriv Tore Fossen betre kommentarar med redaktĂ¸ren hengande over skuldra for ĂĽ rette kommafeil undervegs? Det finst mange mytar om lĂŚrarane si arbeidstid. Det er sjĂ¸lvsagt synd ĂĽ Ă¸ydelegge ei god sak eller ein morosam kommentar med ĂĽ gjere litt research i forkant. Mytane vert likevel ikkje meir sanne, uansett kor mange gonger dei vert gjentekne. Viss Tore Fossen ikkje har lĂŚrt kjeldekritikk pĂĽ skulen, hjelper vi gjerne til med eit godt vaksenopplĂŚringstilbod. Gunn Marit HaugsbĂ¸ Leiar i Utdanningsforbundet Sogn og Fjordane

Gode tilbod på store og små bilar frå Nissan. Sånn ser den ut – den nye

Nissan Qashqai.

Kom på bilmessa og sjå vårt fantastiske utval av bilar.

Vi tar med oss eit stort utval av Ford sine bilar på nybilmessa. • Fiesta ST ein sprek og artig liten bybil,

• Focus Sport liten familiebil, no med med kjempetilbod

• S-Max fantastisk stor og romsleg familiebil

• B-Max praktisk småbil med innovative løysingar.

• Ranger klasseleiande pickup

• Connect vår smarte vesle varebil

Har du sett den nye Ford Fiesta ST ? Viss t ikkje så sjå den i Førdehuset laurdag og søndag

Ei eller to overraskingar vil kunne dukke opp!

www.autoforum.sf.no

AutoForum AS Sanderplassen 2 6800 Førde Telefon: 57 83 09 60

AutoForum AS Leirvåggata 1 6900 Florø Telefon: 57 75 29 30

Følg oss på Facebook: facebook.com/AutoForum.sf.no

Rett til topps og best i test

BEST I TEST*

Exclusive pakke: t 4PSU TLJOO JOUFSJÂ&#x201C;S t &M QBOPSBNBTPMUBL t #J 9FOPO MZT NFE MZLUFTQZMFSF t /BWJHBTKPO t #MVFUPPUI UFMFGPOTZTUFN t 3ZHHFLBNFSB t -&% LKÂ&#x201C;SFMZT t 1BSLFSJOHTTFOTPS GPSBO PH CBL t %"# SBEJP NFE 64# PH IÂ&#x201C;ZUUBMFSF t w BMVNJOJVNTGFMHFS t 4LJOO NVMUJGVOLTKPOTSBUU t TPOF LMJNBBOMFHH t $SVJTFLPOUSPMM t "VUPNBUJTL BWCMFOECBSU t JOOWFOEJH TQFJM t 5Ă&#x152;LFMZT t )JMM IPME LPOUSPMM CBLLFTUBSUBTT t "VUPNBUJTLF WJOEVTWJTLFSF t /Â&#x201C;LLFMGSJUU TZTUFN PH TUBSU t .Â&#x201C;SLF SVUFS GSB # QJMBS t 4Â&#x201C;MW UBLSBJMT t /PSTL 5FDUZM

SjĂĽ fleire Suzukimodellar pĂĽ Nybilmessa i FĂ¸rdehuset 4. og 5. okt.

Kampanjetilbud: kr. 20.000.Verdi kr. 69.000.Spar kr. 49.000.S-Cross 4x4 fra 289.900,Automatgir + 15.000,4x4 med automat tilgjengelig

Navigasjon, ryggekamera og DAB+

Hele 430 liter bagasjerom

4x4 er standard

7FJM QSJTFS MFWFSU %SBNNFO 'SBLU LPNNFS J UJMMFHH $0 VUTMJQQ GSB H LN %SJWTUPGGPSCSVL GSB M LN

Som skapt for norske forhold! www.suzuki.no

HalbrendsĂ¸yra 7, FĂ¸rde - tlf. 57 82 99 00

best b est t i te test est

5`L 0Z\a\ 7PJR <W OHY Z\]LYLUL ZWLZPĂ&#x201E;RHZQVULY VN LY ILZ[ P [LZ[ Wr WYPZ VN \[Z[`Y =LSN TLSSVT 4HU\LSS LSSLY (\[VTH[NPY Wr HSSL TVKLSSLY 5r OHY ]P RHTWHUQL Wr IrKL Exclusivepakke og Mediapakke du sparer 30.000,- I tillegg lanserer vi nĂĽ Magnum. Velg mellom Isuzu Pick Up - nyheten Isuzu Magnum eller Isuzu Trooper Edition.

Opplev Isuzu pĂĽ Nybilmessa i FĂ¸rdehuset 4. og 5. okt.

Magnum fra 286.761,-* Trooper fra 286.761,-*

Pick Up fra 270.761,-* EX EXCLUSIVEPAKKE CLUSIVEP EP PAKKE Verdi KUN V er e di 30.000,- NĂ&#x2026; K UN 10.000,(\[VTH[PZR RSPTH Â&#x2039; :[PN[YPUU Â&#x2039; (SHYT (\[VTH[PZR RSPTH Â&#x2039; :[PN[YPUU Â&#x2039; (SHYT :RPUUZL[LY Â&#x2039; ,S Q\Z[LYIHY[ MÂĽYLYZL[L :RPUUZL[LY Â&#x2039; ,S Q\Z[LYIHY[ MÂĽYLYZL[L

MEDIAPAKKE MEDIAP PAKKE Verdi KUN V er e di 19.900,- NĂ&#x2026; K UN 9.900,5H]PNHZQVU Â&#x2039; 9`NNLRHTLYH Â&#x2039; )S\L[VV[O 5H]PNHZQVU Â&#x2039; 9`NNLRHTLYH Â&#x2039; )S\L[VV[O +() Â&#x2039; 9H[[IL[QLUPUN YHKPV JK + () Â&#x2039; 9H[[IL[QLUPUN YHKPV JK

3,5 tonn hengervekt - Lave driftskostnader - Lavt Co2 utslipp - Elektrisk 4x4 innkobling med lavserie ebil - Alene om automatgir pĂĽ bĂĽde 2 d og 4 d - Norsk T V elg e mellom Pick up eller elller T rooper var ectyl e Velg Trooper varebil Tectyl Opptil 1 tonn nyttelast - Biler klar e for rask levering - 80 forhandler e over hele landet klare forhandlere *Priser eks mva levert Drammen. Frakt kommer i tillegg. Co2 192-222. Forbruk blandet kjĂ¸ring fra 0,73l *Stor sammenligningstest mot VW Amarok og Toyota Hilux Pick-Up test Vi Menn Top Gear Nr.2 2014

HalbrendsĂ¸yra 7, FĂ¸rde - tlf. 57 82 99 00

Japansk kvalitet og g tĂ¸f tĂ¸ffest fffest i klassen 5 ĂĽrs garanti - isuzu.no

Opel Insignia nå fra kr:

295.900

NYE OPEL INSIGNIA SPORTS TOURER

NÅ HAR OPEL MYE MER UTSTYR SOM STANDARD. VERDI INNTIL 87.000 KR. Opel Insignia Sports Tourer har oppvarmet multifunksjonsratt, ergonomiske seter i skinn, BOSE Premium lydanlegg, InrelliLink infotainmentsystem, adaptiv cruisecontrol, Opel EYE frontkamera, ryggekamera, avansert parkeringsassistent, 18”alu. felger, Bi-Xenon AFL adaptive frontlys og mye mer utstyr som standard Du kan prøvekjøre det siste innen tysk kvalitet hos oss. Prøv en Opel - Vinn en Opel.

opel.no CO2 utslipp 98 g/km. Forbruk 3,7 l/100 km. Gjelder blandet kjøring. Euro 5. Frakt og lev. omkost. Oslo inkludert i prisen. Avbildede biler kan ha ekstrautstyr. Importør Opel Norge AS.

‘NO WONDER IT IS SO RELIABLE. IT’S A GERMAN.’ CLAUDIA SCHIFFER

Opel Astra nå fra kr:

249.900

OPEL ASTRA

NÅ HAR OPEL ASTRA MYE MER UTSTYR SOM STANDARD. VERDI INNTIL 65.000 KR. Opel Astra Premium har oppvarmet multifunksjonsratt, 2-soners elektrisk klimaanlegg, ergonomiske sportsseter i skinn med el. justering, Infinity Premium lydanlegg, IntelliLink infotainmentsystem med DAB-radio , NAVI, Bluethoot og USB. Opel EYE frontkamera, med kollisjonsvarsling og trafikkskiltgjennkjenning, blindsonevarsling, ryggekamera, avansert parkeringsassistent, bakkestartassistent. 17” alu. felger, Bi-Xenon AFL- adaptive frontlys med LED, tåkelys, el. innfellbare sidespeil + mye mer utstyr som standard. Du kan prøvekjøre det siste innen tysk kvalitet hos oss. Prøv en Opel, Vinn en Opel.

opel.no CO2 utslipp 97 g/km. Forbruk 3,7 l/100 km. Gjelder blandet kjøring. Euro 6. Frakt og lev. omkost. Oslo inkludert i prisen. Avbildede biler kan ha ekstrautstyr. Importør Opel Norge AS.

Halbrendsøyra 7, Førde - tlf. 57 82 99 00

ANNONSE

Suksess med menyveljar! Albert Skildheim har sidan 80-talet jobba med hurtigmat, og har såleis lang og brei erfaring på området. Mange huskar nok «Stigs nattmat» i Førde, som han dreiv godt saman med ein kamerat på slutten av 80talet. I dag driv han Best-stasjonen i Førde. – Om det går an å seie, vil eg påstå at hurtigmat er mi greie. Det og sal. Akkurat det har han bevist ved å to gongar auke omsetninga av hurtigmatsal med millionar ved Best-stasjonen, tidlegare Shell. Begge gongane han har tatt over ansvaret for stasjonane, har han sett høge mål for omsetninga. – Då eg tok over Best i Førde i 2007 hadde vi som mål å auke salet av hurtigmat med 20% i året. Eg trudde knapt på det sjølv då eg sette målet, men jammen har vi klart det.

Kundevenleg. På fem år har han auka sal av hurtigmat frå 1,8 til 6 millionar ved Best Førde. Ein av suksessfaktorane er menyveljaren Skildheim har fått produsert. – Eg ønskte at dei som skulle bestille burgermeny skulle få velje tilbehøyr i fred. Og at den som står i kassen skulle få sleppe stille kunden opp til tretten spørsmål, om alt frå ekstra bacon til om dei skulle ha på løk. Først laga vi til lappar med avkryssing, men eg såg at det kunne gjerast endå enklare. Difor kontakta eg eit firma som programmerte menyveljaren for meg, basert på spesifikke ønskjer. I dag trykker kunden på ein skjerm når han skal velje burgermeny og tilbehøyr. Der kan han velje mellom enkel, dobbel eller trippel på tilbehøyr, og til slutt kva ein ønskjer av salat. Etter at vala er tatt, kjem det ut ein lapp som han leverer i kassen. – Enklare kan det ikkje gjerast, seier Skildheim.

Populært. Menyveljaren har falt i smak hos kundane. Dei set pris på kortare kø og å få gjere vala i fred. – No slepp kundane å stå i kø bak dei som ikkje har bestemt seg når dei kjem i kassen. Skildheim har lagt ned ein formidabel innsats i å marknadsføre menyveljaren. – Eg har delt ut enormt mange gåvekort, der kunden får hundre kroner i rabatt på valfri burgermeny ved bestilling frå menyskjermen. Om folk likar produktet, har vi fått ein ny kunde. Og det ser det ut til at dei gjer. Burgaren er god, og gjer ein rette tilbehøyr-vala, så er den ikkje så usunn heller, smiler han. No kan også du prøve den populære menyveljaren. Klipp ut gåvekortet og lever det på Best i Førde.

Velkommen!

Påfyll til bil og til folk

Best Centrum Bensin AS Storehagen 7, 6800 Førde

Rein Design

ANNONSE

Gåvekort Kr 100,- i rabatt på valfri burgermeny ved bestilling frå vår nye menyskjerm saman med dette gåvekort.

VI HAR Y FÅTT N M KJER MENYS

Best Centrum Bensin AS Storehagen 7, 6800 Førde

Påfyll til bil og til folk

Gyldig til 31.10.2014

Ta med og lever på BEST i Førde!

Jone Skjensvold let seg lokke ut mot havet av lyset og landskapet ved Stad. Og likte seg så godt der at han like godt vart buande. Katten Tigeren trivast også godt på Drage.

Ut mot havet Kunstnarar trivast best i opne landskap, der lyset får spele fritt. Og kvar får lyset leike seg meir enn på Stad? Etter 20 år i Oslo var Stad ei openbaring for bergenskunstnaren Jone Skjensvold. TEKST: Roy Sunde

– Eg kom til Stadlandet første gangen for sju år sidan. Og forelska meg ved første blikk i landskapet, linjene, lyset og fargane. Dei kjenslene byrja raskt å manifestere seg i arbeida mine, fortel Skjensvold.

Flytta til Stad. Og Stad slepte ikkje taket i han.

– For tre år sidan flytta eg hit. No har eg vendt meg mot havet, lyset og maleriet, seier han og fortel om sin siste biletserie: «Portraits of the Sun». – Der målar eg atmosfærisk lys og variasjonar over fargespekteret. Maleria refererer også både førre hundreårs modernisme og attenhundretalets naturromantikk. Som biletkunstnar føler eg eit visst ansvar for å vidareføre ein viktig del av kulturarven vår, nemleg utviklinga av biletet. Det er nok ein typisk europeisk tradisjon. Tematikken er også prega av ei romantisk tilknyting til Stadlandet, fortel han, og seier at banda til sin nye heim blir stadig sterkare. – For to år sidan kjøpte eg hus på Drage, der eg og har mitt atelier. Der valte eg også å opne Dragebu Overnatting, med utleige av koselege rom til turistar.

– Men korleis endar ein kunstnar frå Bergen/ Oslo opp ute ved storhavet? – I 2003 søkte eg stipend for å lære å bølgjesurfe. Saman med venn og kollega Marius Engh sendte eg ein søknad til Billedkunstnernes Vederlagsfond. Vi skreiv mest om vårt forhold til snøbrett og rullebrett. Då vi utruleg nok fekk stipend reiste vi til Bali, og siste dagen, nokre timar før flyet heim, var eg på stranda og fekk éi ordentleg bølgje. Ein lang tur heilt inn til land. Der og då visste eg at eg kom til å prøve surfing igjen. Den eine bølgja er hovudgrunnen til at eg bur på Stadlandet i dag.

Tidleg på sporet. Men det var langt unna Stad at Skjensvold bygde seg opp ei karriere som kunstnar. – Eg er fødd i Bergen, men har budd og jobba

Spesialist pĂĽ gamle klokker, veggur, lommeur og armbandsur. Har klokka di hĂ¸g personleg verdi, kanskje eit uerstatteleg arvestykke? Treng den ettersyn, reparasjon eller restaurering? Urmakarverkstad i FĂ¸rde med ekspertise og lang erfaring pĂĽ reparasjonar av alle typar ur. Henting og levering etter avtale om Ă¸nskjeleg. Gratis fast prisoverslag. 5 ĂĽrs garanti pĂĽ overhaling av veggur.

Roger Pettersen A/S Offentl. godkjend urmaker

Presteholten 25, 6810 FĂ¸rde Tlf. 907 32 380

Alle bilmerke - opptil 7,5 tonn

Ulike mĂĽleri i serien Portraits of The Light, inspirert av lyset og naturen pĂĽ Stad.

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service Vi er med i verdas stĂ¸rste og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss fĂĽr alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

â&#x20AC;&#x201C; MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE â&#x20AC;&#x201C;

5(9,6-21 5(.1(6.$3 Â&#x2021; )5$07,'65(77$ OG ())(.7,97 OPPLEGG FOR REKNESKAPSRAPPORTERING Â&#x2021; Â&#x2018;.2120,67<5,1* Â&#x2021; Â&#x2018;.2120,6. 5c'*-(9,1* Â&#x2021; 3267#5 5 12 Â&#x2021; ::: 5 5 12

Det er ikkje vanskeleg ĂĽ skjĂ¸nne attraksjonen mot Stad for ein kunstnar.

)Â&#x2018;5'( Â&#x2021; )/25Â&#x2018; Â&#x2021; (,' Â&#x2021; 0c/Â&#x2018;< Â&#x2021; 675<1

7$ .217$.7 )

7,/%2' 3c

5(.1(6.$36)Â&#x2018;

5,1* 2* 5(9,6-21

i Oslo i 20 ĂĽr, hovudsakleg med relasjonellog prosjektorientert kunst. Det mest langvarige og kjente prosjektet, Vincent Lunges Institutt, starta i Bergen i 1990, fortel han, og seier at han tidleg vart viss pĂĽ at han ville jobbe med kunst. â&#x20AC;&#x201C; DĂĽ eg var 19 ĂĽr gammal hadde eg jobba litt med foto, og Ă¸nska ĂĽ lĂŚre ĂĽ teikne. Eg studerte kunsthistorie ved Univerisitetet i Bergen, og byrja sĂĽ pĂĽ Kunstskolen i Rogaland. 24 ĂĽr gamal kom eg inn pĂĽ Kunstakademiet i Oslo, som den yngste studenten. PĂĽ den tid fĂ¸lte eg meg ferdig med mĂĽleri. Eg hadde prĂ¸vd dei flest teknikkar, og hadde i staden byrja ĂĽ jobbe digitalt og med silketrykk. Prosjekta var elles av ein sosial karakter, det som seinare har fĂĽtt nemninga relasjonell estetikk. No har eg teke opp igjen

mĂĽleriet, 20 ĂĽr etter, og fĂ¸ler meg i starten av eit nytt kapitel i mitt kunstnarskap.

Surfar inn fjorden til Operaveka. Om du har lyst til ĂĽ oppleve kunsten til Jone er Eid staden. Under den pĂĽgĂĽande Operaveka stiller han ut i Kulturhuset Gamlebanken, saman med akvarellmalar Kari Rindahl Endresen. â&#x20AC;&#x201C; PĂĽ den utstillinga skal eg i tillegg til maleri og vektorgrafikk vise fram eit handknytt persisk teppe. Det teikna eg etter ĂĽ ha gjort eit prosjekt i Iran i 2007. Det tok meg tre ĂĽr ĂĽ teikne, og knytearbeidet tok eit ĂĽr. I fjor var eg omsider klar. Arbeidet blir og presenteret i Norsk KunstĂĽrbok 2014, som blir gitt ut i midten av oktober.

PĂĽ tide med service? ALLE BILMERKER OPPTIL 7,5 TONN.

EU-KONTROLL VARE- OG BOBILVERKSTED HJULSTILLINGS-KONTROLL 3D AC/KLIMA-SERVICE FLUSH/RENS AUTOMAT-GEARKASSE

ET ET TRYGT TRYGT V VALG ALG A AV V BI BILVERKSTED LVERKSTED VER V

ME MECA C A Car C a r Service S e r v i c e er et trygt v al g av a v bilverksted. bil ve r ks t e d. Vi Vi stĂĽr st ĂĽ r for fo r riktig r i kt i g utu tt r ygt valg fĂ¸rt prisgunstig Al t arbeid a r b e id utfĂ¸res u t fĂ¸ res med reservere s e r vefĂ¸ r t og og p r i sg u nst i g verkstedsarbeid. ve r ks t e d s a r b e i d. Alt deler gje ld er alle bilens bile ns garantier g a r a n t ie r d el er av a v originalkvalitet, o r i g i n al k v ali t et, og o g selvfĂ¸lgelig s el v fĂ¸l ge li g gjelder fortsatt nĂĽr hos oss. os o s s. fo r ts a tt n ĂĽ r bilen bil en har h a r vĂŚrt vĂŚr t h Ring R i ng oss o ss i dag d a g og o g bestill b est ill tid. t i d. Tlf.: T l f.: 57 79 68 80

Rutebilane Ru tebilane i B Bremanger remanger as Avd: ME Avd: MECA CA Terdal Terdal bilservice bilser vice Bremanger 6727 B remanger

www.meca.no

Betal nĂĽr det passer for deg! Opptil 24 mnd. rentefri nedbetalning.

RETT PÅ

Kva skal eg skrive om?

Tore Fossen I 13 år har vi gjeve ut Fylkesmagasinet. I alle desse åra har vi hatt ein spalte der vi sparkar litt her og litt der, og ser på saker og ting med litt andre auge. Eller kanskje ikkje andre auge, men vi har skrive det som mange tenker, men få uttalar seg offentleg om.

magasinet, sidan dei aldri hadde bedt om det. Det som er trist er at mine meiningar i ein slik spalte blir framstilt som «Høgrepolitikk». Ja, eg er Høgrepolitikar og bystyremedlem, men det må vel vere lov å meine noko utan at det skal vere synonymt med partiet ein representerer? Eller er det det?

Denne spalta har eg delt med Andrine Bruland, som inntil i fjor bidrog i annakvar utgåve. Enkelte gonger har vi fått reaksjonar på det som har stått på trykk. Reaksjonane har oftast kome fordi lesaren ikkje har skjønt ironien eller humoren i det som har vore tema. Spalta er ingen leiar, men det ein kallar petitartikkel, og har ingen ting med kva redaktør eller redaksjonen står for.

Om så skulle vere tilfelle kan ikkje ein politikar opne kjeften i diskusjonar utan å finne fram partiboka og lese kva ein skal meine. Dersom ein sit ved eit bord og diskuterer hærverk utført av ungdommar, kan det lett gleppe ut av munnen på eit kommunestyremedlem at vedkommande «burde hatt i ræva». Men det betyr ikkje nødvendigvis at partiet vedkomande tilhøyrer er for fysisk avstraffing av born og unge.

Etter siste utgåve eskalerte det fullstendig. Eg synsa litt om lærarane, og det skulle eg ikkje ha gjort. Ein annan stad i magasinet har eg bede om unnskyldning for å ha trakka ei yrkesgruppe på tærne. På Facebook var det både personhets av meg og slakt av Fylkesmagasinet. Det skal eg tole. Nokre bad om råd om korleis ein kunne sleppe å få

Dersom ein Senterpartipolitikar køyrer for fort, er ikkje det sikkert at resten av dei som tilhøyrer Senterpartiet er for at ein skal bryte fartsgrenser og opptre uaktsamt i trafikken. Kan ein til dømes seie noko om hasjbruk, prostitusjon, svart arbeid, innvandring, arkitektur, bompengar, sjukehustabbar, austlendingar og ateistar på heilt personleg grunnlag utan at det blir linka opp mot partiet ein

Spalta er ingen leiar, men det ein kallar petitartikkel, og har ingen ting med kva redaktør eller redaksjonen står for. UT P PÅ Å TUR?

Vi Vi har Nor Norges ges BES TE rreiseforsikring eiseforsikring BESTE Bes est ﬂeire ﬂeire år på rad rad Bestt i ttest - og billegas beste! billegastt blant dei beste!

ssf.no/reise ssf.no/reise

tilhøyrer? Eller kan ein skrive om dei same tinga på ein ironisk måte? Nei, ein kan vel ikkje det. Ikkje som politikar i alle fall. Då er det best å halde fingrane frå tastaturet. Er du ein av dei som ikkje vil ha Fylkesmagasinet i postkassa di, er det førebels lite vi kan gjere med det. Den er godkjent av Posten i kategorien «Informasjon», og vert såleis distribuert til alle husstandane i fylket vårt. Og då blir det til at også dei som ikkje vil ha Fylkesmagasinet, må gå den tunge vegen til den blå dunken og putte magasinet oppi den. Det er no ein gong slik her i livet, at ein av og til får noko ein ikkje har bestilt. Eit bystyremedlem i Førde uttalte nyleg at av og til får ein noko ein ikkje vil ha. Han fekk eit rådhus til 250 millionar kroner. Andre får eit Fylkesmagasin. Det er gratis. For ikkje å fornærme fleire, skal eg ta ein pause frå denne spalta. Til eg er ferdig med mitt engasjement som bystyrepolitikar. Det vil seie eit knapt år frå no av. Etter den tid skal eg igjen kvesse neglene og skrive om kva eg vil. Unntaket må vere om det skulle skje noko spennande med reglementet for kolmulefiske i norske farvatn eller om det blir endringar i vernereglane for spiss-stråmosen.

Rein Rein Design

AR ØTTTA STØTTAR VI STØTT G OG OGN O S SOGN FJORDANE

Har du ein aktivitet eller eit formål som fortener vårt bidrag?

SØK SØK

NO!

I 2001 tok vi verda til Sogn og Fjordane – vi leverte breiband til fylket. Men vi ville gjere noko meir. meir. Vi Vi ville gje tilbake. Sidan 2001 har vi sponsa lokale kultur- og millionar.. Det betyr idrettsarrangement med millionar blant anna at mange unge og håpefulle kan gå ut og gjere det dei har mest lyst til.

SØK SPONSORMIDLAR FRÅ ENIVEST Lokalt breiband – Lokale verdiar

SØKNADSFRIST

3 31.10.14 1.10.14 LES MEIR PÅ

enivest.no/sponsor

65 Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

57 00 91 00 | enivest.no

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

Namn: Adresse: Postnr./Stad

E-post:

99 Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

Løysinga sender du innan 10. oktober til: Fylkesmagasinet, Boks 353, 6802 Førde. Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 99». Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing som kvar får fem FLAX-lodd.

M F Tlf: 57 82 16 88 - Ă&#x2DC;yrane 6, FĂ¸rde

LĂ¸ysing

t. e n i s a g lkesma

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 98 Marta Sofie Vange, Sogndal Turid FĂ¸rde, FlorĂ¸ Kjell Bergfjord, Vik i Sogn

Kryssordforfattaren tek no i mot bestilling pĂĽ BURSDAGSKRYSSORD for spesielt interesserte - ta kontakt for meir informasjon: fride.haugen@gmail.com eller tlf 97503311.

Neste utgĂĽve kjem 23. oktober

NYE KIA

ELECTRIC

verdi ca.

Fra kun

privatleasing

1,95% ,-* per mnd.

ELLER Fra kun

Vinterhjul & metallic lakk inkl. i prisen verdi ca.

4PVM &MFDUSJD NFE Â¤ST HBSBOUJ PH PQQUJM LN SFLLFWJEEF Fra kun

&OFTUF CJMNFSLFU J /PSHF NFE Â¤ST HBSBOUJ 1SJTFS MFWFSU GPSIBOEMFS Â¤STBWHJGU UJMLPNNFS 'PSCFIPME PN USZLLGFJM PH BWWJL GSB BWCJMEFU NPEFMM $0 VUTMJQQ GSB H LN GPSCSVL GSB M NJM W CM LKÂˇSJOH ,BNQBOKFO HKFMEFS MBHFSGÂˇSUF NPEFMMFS -FBTJOH CBTFSU QÂ¤ Â¤S LN 'PSTLVEE JOLM NWB 5PUBMLPTUOBE .Â¤OFETMFJF FS JOLM NWB &UBCM PNLPTUOJOHFS UJMLPNNFS 'JOBOTJFSJOH GPSVUTFUUFT HKFOOPN #FSUFM 0 4UFFO 'JOBOT

Ruby Wax, Birgit Skarstein, Harald Magnus Andreassen og Sigurd Granmark er stjernelaget på årets Temposeminar. Og etterpå skal Maria Mohn og Henning Stranden underhalde.

«Ingen grenser» – Temposeminaret 2014 Temposeminaret i Florø er det største årlege seminaret for bedrifter i Sogn og Fjordane. Fredag 31 oktober blir seminaret arrangert for 14. gong. TEKST: Roy Sunde

– Temposeminaret handlar om vekst, utvikling, framtid, marknadsføring, kreativitet, hardt arbeid, kommunikasjon og motivasjon: suksessfaktorar i livet – og næringslivet. Det skal gi inspirasjon til å utvikle seg som menneske, tilsett og leiarar, og vi skal via tema og føredragshaldarar vere eit attraktivt inspirasjonsseminar, også i nasjonal målestokk, seier Per Øyvind Helle. Han leier selskapet PosAktiv, som arrangerer Temposeminaret i samarbeid med generalsponsor Sparebanken Sogn og Fjordane. – Temposeminaret og festkvelden skal også vere ein viktig møteplass for næringslivet i fylket der sosiale og forretningsmessige relasjonar blir knytt – og nye idear dukkar opp. Sparebanken Sogn og Fjordane med samarbeidspartnarane Innovasjon Norge og Framtidsfylket deler også ut prisen Årets Gründer på 100.000 kroner under seminaret.

«Ingen grenser»-deltakar og verdskjent komikar. Helle fortel om eit spennande program. – Birgit Skarstein vart kjent gjennom Lars

Monsen-programmet «Ingen Grenser», der ho imponerte med sitt engasjement og drivkraft. Ho er ei karismatisk ung kvinne med unik formidlingsevne, og har ei sterk historie som ho formidlar flott i føredraget «Begrensingene sitter i hodet». Birgit vart lam frå livet og ned etter ei mislykka epiduralbedøving for fem år sidan. Ho har tre stikkord som hjelper ho til å utnytte det ho har av ressursar: definere, fokusere og realisere. Dette kan hjelpe alle til å yte betre, meiner ho. – Eg har to bein som ikkje fungerer, men hovudet mitt gjer det. Manglande førlegheit skal ikkje hindre meg i å gjennomføre det eg ønskjer å gjere med livet mitt, seier ho. Ruby Wax er kjent for mange TV-sjåarar. – Den verdsberømte komikaren kunne få kva kjendis som helst til å raudne. Ho braut konvensjonar og gjorde utrulege intervju med alt frå Imelda Marcos til Pamela Anderson. Siste åra har ho har studert psykoterapi og neurovitenskap, og held føredrag for næringslivet om korleis ein kan forstå seg sjølv og si evne til å påverke andre. Føredraget «Out of her mind» er ein energiboost der du går ut med eit reflektert smil, seier Helle og held fram. – Harald Magnus Andreassen er sjeføkonom i SWEDBANK Norge, ein av dei mest brukte økonomiske kommentatorane i Norge, og har toppa rangeringar av sjeføkonomar og makroøkonomar i finansbransjen i årevis. Som føredragshaldar evnar han å formidle kunnskap og råd om sam-

funnsøkonomiske tema på beste vis, og her gjev han ein samfunnsøkonomisk refleksjonstime over framtidige suksesskriterier for Sogn og Fjordane, og for kvar enkelt av oss, på ein lettfatteleg, lærerik og humørfylt måte, seier Helle. Det blir også foredrag med Sigurd Granmark, som før leia Adidas Norge, og var sjef for det som vart Årets Adidas-avdeling i verda i 2013. Han har lang leiarerfaring og har mottatt fleire utmerkingar for leiarskap. Han jobbar som mental trenar for leiarar, trenarar og idrettsfolk. – Siste ti åra har han kartlagt kva som gjer at nokre organisasjonar, utøvarar, tilsette og lag klarer å gjenskape dei gode resultata. Føredraget «Hvit Tiger» gir deg modellen for korleis du og ditt selskap også kan gjere ting litt annleis, seier Helle.

Tempobanketten - festkvelden. På årets Tempobankett er det Maria Mohn og Henning Stranden som skal underhalde. – Henning imponerte stort då hans minitrio gjesta Temposeminaret i 2012. I år har han med seg Maria. Vi får saftige musikalske parodiar, versjonar av kjente slagarar du slett ikkje visste fantes, og duettar med overraskande vendingar. Henning er «mannen med dei tusen stemmer», mens Maria byr på saftige parodiar. Det blir ellevill og herleg musikalsk humor, spedd i med ein og anna «normal» songperle, krydra med ein trerettars middag og drikke på banketten.

ØKONOMI

Firmabil og elbil som firmabil Firmabil. 43,3% av nyregistrerte personbilar i 2013 var firmabilar. Brukar du bil som er eigd eller leasa av arbeidsgjevar reknast det som ein skattepliktig fordel du må skatte som lønnsinntekt. I 2014 vert denne rekna ut frå ein aldersgradert prosentlikningsmodell. Du vert skattlagt for 30% av bilen sin listepris opptil 280.100 og 20% av bilen sin listepris over 280.100 kr. Du vert skatta for tal heile månader du disponerer bilen. For bilar eldre enn 3 år, og bilar du bruker meir enn 40.000 km til yrkeskøyring, får du ein reduksjon i fastsetting av skattepliktig fordel. Elbil som firmabil. 30% av alle elbilar er registrert på eit firma. Norge er verdas elbilparadis. Talet nyregistrerte elbilar dobla seg frå 2012 til 2013. Med nær 8.000 nyregistrerte elbilar i 2013 utgjorde dei 5,5% av nybilsalet. Elbil nyt godt av ei rekke særfordelar: Fri parkering og bomavgift, og gunstig skattleggingsgrunnlag om du har elbil som firmabil. Dagens skattereglar gjev ein rabatt på 50% i grunnlaget for berekning av fordelsbeskatninga for firmabil. Er elbilen eldre enn tre år vert fordelen berekna av 37,5% av bilen sin liste-

pris som ny. Kva kostar det å ha ein elbil som firmabil? Her er eit døme: Om arbeidsgjevar let deg disponere ein 1-3 år gammal Nissan Leaf med listepris på kr 228.600 blir skattleggingsgrunnlaget kr 114.300. Du vert skatta for 30% av bilen sin listepris, og det gjev ein skattepliktig fordel på kr 34.290. Med ein marginalskattesats på 44,2% (mest vanleg) blir det 15.156 kroner ekstra skatt i året, 1.263 kroner per månad. Val mellom firmabil eller køyregodtgjersle? Om du kan velje mellom firmabil og køyregodtgjersle for bruk av privatbil bør du vurdere kva dei ulike alternativa kostar. Vi gjer ofte slike vurderingar for våre oppdragsgjevarar. På generell basis viser det seg ofte at ei ordning med eigen bil med køyregodtgjersle er mest lønsame for dei fleste. I praksis avgjer følgjande moment kva som er mest gunstig:

Forhold som talar for eller mot dei 2 alternativa Eigen bil med køyregodtgjersle Når du har lite eller avgrensa privatkøyring Når du har utstrakt køyring i yrket Når du har billig/middels dyr bil. Når du har ei god ordning med fast køyregodtgjersle Firmabil Mykje køyring heim-arbeid. Mykje privatkøyring (til hytte, å sommarferie osv). Lite yrkeskøyring Lite yrkeskøyring Dyrar bil Kun statens satsar for yrkeskøyring.

Artikkelen er skriven av 1. Køyremønster 2. Kva ordning arbeidsgjevar har for kompensasjon for bruk av privat bil 3. Kva biltype du vel (pris, alder, elbil)

BDO AS Jan Inge Rygg

EIN ENKLARE

KVARDAG

MODELL: 35S13V STØRRELSE: 10,8M³ HK: 126 HK MÅL: 3141/1900/1800 AKSELAVST TAND: A 3520

W W W. I V E C O . N O

Kusslid, 6819 Førde – Tlf.. 57 83 38 80 ww w.as-autoservice.n . o www.as-autoservice.no www Alle priser eksklusive moms.. Leasingprisen er base basert på:: 60 måneder, 30000 km årlig kjøring.. Forskuddsleie kr 50000,-., restverdi:: kr 71500,-. Rente: 4,45% p.t. hos DNB Finans. Etableringsgebyr kr 3950,- og månedsgebyrer kr 95 kommer i tillegg. Kan ikke kombineres med andre rabatter og avtaler err. Bilene på illustrasjonene kan ha ekstrautstyrr. Lokale avvik kan forekomme på våre tilbud.. Iveco tar forbehold om eventuelle prisøkningerr. Forbehold om kredittgodkjennelse. Tilbudet gjelder til og med 31. desember 2014.

Inspirert av livet ditt

Sjå alle våre Hyundaimodellar på Nybilmessa i Førdehuset 4. og 5. okt.

Kampanjerente

0,99% Nominell rente

Hyundai tilbyr et stort modellutvalg av moderne velutstyrte biler. Praktiske bybiler som i10 og i20, familiebilen i30, folkesuven ix35 og den store og fleksible Santa Fe. Alle med 5 䟓rs garanti og ubegrenset kjørelengde. Vi har n䟓 et ekstra godt rentetilbod p䟓 utvalgte modeller fra 0,99% rente p䟓 finansiering i en begrenset periode. Besøk oss p䟓 Nybilmessa i Førdehuset, og f䟓 et godt messetilbud p䟓 Hyundai.

Garanti Ubegrenset kjørelengde

Fem 䟓rs fabrikkgaranti. For vilk䟓r og betingelser, se www.hyundai.no. Veiledende pris levert Førde. 䞹rsavgift, vinterhjul og metallic lakk kommer i tillegg. * L䟓neksempel Hyundai i10 1.0 comfort: Fordrer 35% egenkapital ved l䟓n, pris pr mnd. inkl. gebyrer (etablering- tinglysning- og termingebyr), kredittkjøpskostnad: 168.503,- effektiv rente første 36 mnd: 3,98%, deretter markedsrente.

Vi går våre egne veier. Besøk oss på Nybilmessa i Førdehuset 4. og 5. oktober. Sjå vårt attraktive modellspekter.

Mazda3 - Sedan og stasjonsvogn

Mazda6 - Sedan og stasjonsvogn

SkyActiv Technology Vi ønsket å skape en bil uten å inngå kompromisser mellom drivstofføkonomi og ytelser, og med SKYACTIV-teknologi har vår visjon blitt en realitet. Med denne teknologien har bilene blitt mer effektive, fleksible og kraftfulle, med et av verdens beste kompresjonsforhold i en masseprodusert bil. De har lavere drivstofforbruk og utslipp uten at det går på bekostning av ytelsene. Nye girkasser og lette materialer betyr også at Mazdas modeller er like responsvillige som en sportsbil, samtidig som de har sedanens klasseledende komfort og høye kvalitet. Alt takket være vår nye og banebrytende SKYACTIV-teknologi.

www.rikoforde.no

X4 BMW WX

www .bmw.no www.bmw.no

EN UFORGLEMMELIG X. HELT NYE BMW X4.

OPPLEV EV V BILEN OG RES RESTEN RE TEN AV AV BMW W SITT T MODELLSPEKTER MODELL P Å NYBILMESSA NY FØRDEHUSET T 4. OG O 5. OKTOBER. OKTOBER. PÅ I FØRDEHUSET B Biltreff iltref f AS AS forde.biltreff.bmw.no forde.biltref f.bmw.no T:: 5 T 57 77 72 25 56 66 60 0 H Hafstadv. afstadv. 76, 76, 6802 6802 Førde Førde

Ren kjøreglede