Fylkesmagasinet 11 by Rein Design

NR. 11 SEPTEMBER 2012

FM fylkesmagasinet.no

Piratane kjem Heimesoning side 7–12

Knekte operakoden side 14–15

Morganisasjonskultur side 28–31

VOLVO V60 2013-MODELL

FRYDENBØ EDITION

SPAR 30.000,KAMPANJETILBOD • DIESELVARMAR M/TIDSUR • Skinninteriør • Aktive Xenonlys • 7” skjerm • Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise control • Alarm • El.vindauge og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2-sone klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V60 D2 KR

364 900, -*

RETTL. PRIS KR 394.000,-

Vi har kort leveringstid

Tillegg for automatgir kr 19.900,Tillegg for Summum kr 10.000,Tillegg for R-Design kr 23.000,-

VOLVO V60

* Rettl. pris levert forhandler i Sogn og Fjordane. Gj.sn. forbruk 4.5 – 10.2 l/100 km. CO2-utslepp 119 – 237 g/km. Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

LAST NED NORSK VOLVO APP

M/AUTOMAT INKLUDERT I PRISEN VOLVO V70 2013-MODELL

FRYDENBØ EDITION

SPAR 47.900,KAMPANJETILBOD • DIESELVARMAR M/TIDSUR • Skinninteriør

• Aktive xenonlys • 7” skjerm, Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise Control • Alarm • El.vindauge og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2-sona klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V70 D2 KR

399 900,-*

RETTL. PRIS KR 447.800,-

Tillegg for Summum kr 12.000,Tillegg for R-Design kr 22.000,-

Vi har kort leveringstid

VOLVO V70 * Rettl. pris levert forhandler i Sogn og Fjordane. Gj.sn. forbruk 4,5 – 10,3 l /100 km. CO 2 -utslepp 119 – 237 g /km. Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

LAST NED NORSK VOLVO APP

FØRDE: 57 83 72 00

SANDANE: 57 86 84 00

SOGNDAL: 948 18 081

ÅSANE: 55 53 68 00

MINDE: 55 59 97 00

BERGEN VEST: 55 50 15 42

VOSS: 982 05 944 www.frydenbo.no

I denne utgåva kan du lese om:

FM FYLKESMAGASINET

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane Grunnlagt 2001

Forbrytelse og straff

Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99 REDAKTØR

ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

MARKNADSANSVARLEG

MAI-KRISTIN TIDEMANSEN mai.kristin@inform-media.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Inform Media Trykk Mediatrykk Bergen Distribusjon Posten Opplag 42.000

Den nyleg avslutta rettssaka etter 22.7, og påfølgande dom av ABB, har ikkje uventa sparka i gang ein debatt om maksimal straff i Norge. Mange tek no til orde for at ein må innføre reell livstidsdom i Norge, for dei gjerningane som er så grufulle at dei går utanpå det vi normalt må ta inn over oss her til lands. Som terrorhandlingane til ABB. Det er lett å skjønne, spesielt når det kjem frå dei som er hardast råka sjølv, men skalaen på handlingane var så store at det har skaka eit heilt folk. Heldigvis er slike handlingar eit unntak, som forhåpentlegvis berre skjer den eine gongen. I andre enden av skalaen ligg «normale» kriminelle handlingar. Det er der dei fleste straffereaksjonar frå samfunnet blir sett inn: Ein ungdom som stel ein bil. To uvenner som brakar i hop i slåsskamp i fylla. Ein kar som køyrer heim i fylla. Å snyte på skatten, køyre villmann i trafikken, eller jobbe svart. Ein glidande skala frå nesten aksepterte handlingar, så lenge du ikkje blir teken, til dei samfunnet er samde om er kriminelle handlingar. Mange av dei som har trakka over den streken har betalt med eit kortvarig opphald i fengsel. Nokre er, eller blir kriminelle, andre nøyer seg med eit overtramp, sonar si straff og er ferdig med det. Dei aller færraste i denne enden av skalaen har noko i eit fengsel å gjere. For det å reise i fengsel i nokre månadar kan ha store konsekvensar for dei fleste av oss. Og kanskje mest om ein har familie, som må betale ekstrakostnaden når mamma eller pappa blir vekke nokre månadar. I Norge er fokus på straffetiltaka samfunnet deler ut på rehabilitering og tilbakeføring til samfunnet. I så og sei alle straffesaker er målet å bidra til at den straffedømte vender tilbake til samfunnet som eit produktiv medlem. I det perspektivet er det lite gunstig å ta folk ut av samfunnet nokre månadar, om ein har eit alternativ. Og det har vi: For fire år sidan vart Sogn og Fjordane eit av seks prøvefylke som testa ut den nye straffemetoden Elektronisk Soning med fotlenke i eigen heim. Kriminalomsorg i Fridom er strålande nøgd med erfaringa så langt, og tal på gjennomføring ligg over 95 prosent på landsbasis, så det er all grunn til å tru at dei som vel dette er motivert og klar for gjennomføring. Vi har snakka med to personar som anten er sambuar med ein som har gjennomført elektronisk soning heime, eller har gjennomført sjølv. Redaktør: Roy Sunde

Bugnar av

Haustnytt!!

FM 11•2012

«BLI NY» HJÅ OSS

FYLKETS SPREKASTE PÅ DAMEKLE KLE I STR. 34 – 54 AL M. M .M M.. SKO • SMYKKE • SJAL M.M.

Sogndal, Tlf. 57 67 29 88

Svein Hjellbakk, Rune Nordvik og Atle Nygård.

Vil heidre Jeremias Det er ikkje den bibelske profeten, men det lokale musikalske geniet Jeremias Henden som blir heidra med den nye Jeremias-festivalen i Gloppen, med røter i folkemusikk. TEKST: Roy Sunde FOTO: Inger H. Aske Lothe

FM 11•2012

– Vi ville ha eit namn med historisk sus, og valte Jeremias Henden: Eit musikalsk geni, født på Austrheim i Gloppen i 1879, som døyde i 1923 berre 44 år gamal. Jeremias gjorde landet til sitt verkeområde. Han var bl.a spelemann og rallar i nord, der han skreiv sitt mest kjende verk Sulitjelmagaloppen. Jeremias slo gjennom med musikk og på mange andre vis. Det gjekk både rykte og gjetord om hans korte og omflakkande liv, han var nærast ein segnfigur, seier Atle Nygård, som ilag med Svein Hjellbakk og Rune Nordvik er interrimstyret i Jeremiasfestivalen. Arrangør er folkemusikkgruppa Grannelaget, der Hjellbakk er leiar. – Vi har ulike oppgåver og dreg lasset i lag, seier festivalsjef Hjellbakk med førti års fartstid i folkemusikkmiljøet. – Rune Nordvik tek det økonomiske, og eg marknadsføring og sponsorar, fortel Atle Nygård.

på ein folkemusikkonsert, fortel Svein. – Målgruppa er ei fin blanding av unge og gamle, men målet er å trekke meir ungdom. Vi byrjar rolig, og fyller festivaldagane med meir program etterkvart. Vi vil bygge steg for steg, seier Nygård og held fram. – Vi har ein jobb å gjere med å trekkje publikum, men vil prøve å vere utradisjonelle og hyre landskjende folkemusikkgrupper, som er nyskapande i sjangeren, som vi veit trekk ungdom. I år held Valkyrien Allstar konsert på fredagen. – Folkemusikken har sterke røter og rike tradisjonar i Gloppen. Det er mykje vi kan trekke fram i åra som kjem. Interessa har vore så som så siste åra, det har vi tenkt å gjere noko med. Vi skal prøve å få ungdomen med på laget, ved seinare å halde kurs innan dans, felespel, song etc. Det ser nemleg ut til at vi er inne i ei tid med aksept for spele fele, danse og kvede, seier Hjellbak.

Vil nå dei unge Dei er glade i folkemusikk, og meiner det er plass til ein festival til i Gloppen. – I fjor haldt vi konsert og dans med Marie Forr Klåpbakken og band. Det vart populært, og vi vart oppmoda om å fortsette. Med Jeremias-festivalen ønskjer vi å trekkje nye lyttargrupper - folk som vanlegvis ikkje går

Aluminiumsskyvedører Vi monterer nye, vedlikehaldsfrie skyvedører.

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Opprusting av hotellet gav nye høve Med dobla kapasitet på nyutvida Gloppen Hotell byr på ein festival med fleire scener. –– Vi har valt å satse på november fordi det skjer mykje ellers i året. Vi ønskjer ikkje å konkurrere med andre aktørar. Denne helga startar også julebordssesongen på hotellet, så vi håper på fullt hus både der og i kyrkja. Nye salen på Gloppen hotell tek 200 personar. Fyller vi den på konserten med Valkyrien Allstars, og det kjem 100 til på dansen, klarer vi oss. Vi tek heile hotellet i bruk til dans etterpå. Oppe blir det gammaldans med Eid Spelemannslag, Austrheim Musikklag og Grannelaget, og i Kjellaren litt meir moderne rytmar. Publikum kan gå mellom dansesalane. Laurdag 17. november vert det kyrkjekonsert i Vereide kyrkje, med Øyvind Lyslo, Linda Øvrebø, Hanne Grete Heeen og Synnøve Nordvik. Ein konsert basert på folketonar, både religiøse og andre, avsluttar festivalsjefen.

FAGMØBLER ETABLERER SEG I FØRDE 00,–) 0 . 3 r (Spa

ODEL Foss 150 x 200 cm

8.995,–

Kvalitet, god design og utmerka komfort! ODEL Foss kontinental inkludert overmadrass og bein. Pocket fjør, overmadrass vaskbar 60 grader. 180 x 200 cm 10.495,– (13.995,–) Foss gavl 150 cm 1.995,– Gavlpute sett á 2 stk. 495,–

CHOICE oppsett A

12.795,–

Norsk Kvalitet og Design.

0,–) 0 2 . 3 (Spar

CHOICE Oppsett A Stoff Utah grå. 2 pyntepute inkludert. 295x205. D89, H86 cm. ord: 15 995,Swing sofabord Eik/svart eller kvit/svart. 120 x 74, H39-53cm 3 595,- (3 995,-)

3.595,– 8990,WIKING MIRO m/sideglas og konveksjon, 2-8kW

00,–) 4 r a p (S

LOTUS MIRA

Bord + 6 stolar

22.465,– (Ord. pris 26.065,–)

2-8kW

9990,-

11•2012

u/sidevindu

11990,m/sidevindu

Hafstadvegen 39 (ved Esso) • 6800 Førde • www.fagmiljo.no

Mån–Ons 10.00 – 16.30 Torsdag 10.00 – 18.00

Fredag Laurdag

10.00 – 16.30 10.00 – 14.00

inform-media.no

Bilmesse for damer og (bil)interesserte menn som sikkert elskar cupcakes

FM 11•2012

NYBILMESSE I FØRDEHUSET 20.-21. OKT Arr: Bilgruppa i Førde

Illustrasjon: Silvana Morales

Heimesoning Straff i Norge handlar meir om å føre personar tilbake til samfunnet enn om å halde dei ute av samfunnet. Med det i tankane starta Justisdepartementet i 2008 opp moglegheita for å sone med elektronisk fotlenke i eigen heim. Eit av dei seks fylka som skulle prøve ut ordninga var Sogn og Fjordane. Fire år seinare har ca 250 personar i fylket sona slik. Vi har møtt ein person som har sona, og kona til ein annan som har sona, for å høyre deira tankar om soningsforma – og korleis den påvirka liva deira.

FM 11•2012

Lett soning? Ein av dei 250 som har sona med elektronisk fotlenke er «Peter». Ein vanleg kar i midten av livet, som etter ein bytur enda med ein fengselsdom. TEKST OG FOTO: Roy Sunde

– Eg er ikkje stolt av det eg gjorde, men ønskjer å dele erfaringa med soningsforma, som eg tykkjer samfunnet bør halde fram med, seier han og fortel at valdsdommen kom etter lang tids skitslenging frå ein kjenning. – Ein dag eg trefte han på ein pub, rakna det og eg slo han ned. Utruleg dumt, og lite vits å bortforklare. Eg fekk tilståingsdom på 21 dagar, fortel «Peter».

Skremt av tidligare erfaring

FM 11•2012

Eit fengselsopphald 20 år tidlegare gjorde at han hadde særs lite lyst tilbake til Vik. – Som ung køyrde eg i fylla med moped, og sona ein dom i Vik. Ei oppleving eg hadde lite lyst å gjenta, seier «Peter». – Eg er delvis ufør og slit med nervane etter å ha blitt overfalt for nokre år sidan, og slått halvt i hel. Difor var eg skeptisk til å sitte i Vik utan eit nettverk. «Peter» diskuterte høvet til å søke om å gjere dommen betinga, men lovparagrafane han var dømt etter gav ikkje høve til dette. Men det fanst eit alternativ. – Advokaten tilrådde elektronisk fotlenkesoning. Dette var då nyleg innført, og han meinte eg truleg kunne få slik soning – av medisinske årsaker. Ein må stette ulike krav, og både ein sjølv og bupel må vere eigna. Kriminalomsorg i Frihet sjekka leilegheita og hadde samtalar med meg, og godkjende begge, så framt eg var innstilt på det. Eg hadde sett meg grundig inn i fotlenkesoning og forstod det kom til å bli tøffare enn det høyres ut til. Eg rekna dette for eit betre alternativ enn å sitte i Vik, med folk frå til dels hardt belasta miljø, og å sitte åleine om kvelden innelåst på cella med fjernsynet til selskap. Derfor var eg bestemt på å gjennomføre dette. Det er viktig for «Peter» å kunne halde på rutinane. – Ein viktig grunn til at eg søkte om fotlenkesoning, er at ein har høve til å halde fram i arbeid. På den tida var eg under rehabilitering i jobb. Eg la alle korta på bordet til sjefen, og fekk ein avtale som gjorde det mogeleg å halde fram i jobben. Det gjev dagar med struktur: Du står opp til faste tider, går på jobb, reiser heim og har dine faste rutinar. Dette var særs viktig og eit hovudpoeng for meg. Du tek straffa, samtidig som jobb og liv held fram. Når det gjekk i orden med jobben var eg ikkje i tvil om at dette var det beste alternativet.

Veldig streng husarrest Mange tenkjer det er ei lettvint straff å sitte heime, men det er ikkje «Peter» samd i.

– Ein del politikarar snakkar om at dette er ein lett måte å sone på, og vil heller kaste alle bak murane. Dei skulle fått prøvd fotlenkesoninga i tre dagar, gjerne ein heil komité, så tippar eg pipa hadde fått ein annan lyd. Fotlenkesoning er ikkje noko frisoning! Det følast tøft, og alt skal inn i eit stramt tidskjema du må følgje til punkt og prikke. Du må følgje retningslinjer og tilpasse deg mange krav. Fordelen er at du ikkje blir teken ut av samfunnet som ved fengselssoning. Du har større fridom, i eigen heim og kjente omgjevnadar, med tilgang til telefon, internett, jobb, venner og familie, og du kjøper og lagar din eigen mat. Tankane glir lett til den gamle, kjente husarresten ein fekk som liten. – Ein alvorleg streng ein, i så tilfelle, smiler han. – Alt er planlagt i minste detalj, det blir til og med registrert når ein legg seg og står opp. Noko av det første som skjedde var at dei målte opp arealet i bustaden, og lenka vart programmert i høve dette. Går du ut av «sona»kjem telefonen raskt, seier han og gjev døme på kor fort gjort det kan vere. – Første veka gløymde eg meg, og gjekk for å hente posten. Då vart eg umiddelbart ringt opp. Hadde dette gjenteke seg over nokre dagar kunne eg risikert å ende i Vik, med kansellert avtale. Då måtte eg ha sona heile dommen der, same kor langt eg var komen i fotlenkesoninga, seier han og fortel at du har små soner i timeplanen til slikt. – Du har «pausar» på 10-15 minutt i løpet av dagen til ærend som å hente post, handle osv. Eg hadde 15 minutt til å komme meg heim frå arbeid, pluss 10 minutt til handling i blant. Alt måtte planleggast nøye. Eg handla i sam-

Like strengt Sjølv om ein har ein del meir fridom enn i fengselet, gjeld dei same reglane som ved tradisjonell soning. – Dei krev totalt avhald. Du kan ikkje ta deg ei flaske øl eller eit glas vin til maten. Dei kjem på uvarsla vitjingar for å sjekke, med puste- eller urinprøve. Eg tek ein del medisinar, og det første dei gjorde var å sjekke desse ut med legen, og ta urinprøve av meg som vart analysert før soninga. Den kunne dei bruke til å samanlikne med under soning, for å sjå om eg hadde teke andre medikament. Dei vitjar utan forvarsel, og kan komme når som helst i løpet av døgnet. Det nyttar ikkje å tru ein er «fri» om natta. Ein er fråteken det meste av vala ein tek for gitt i kvardagen, men det er heile poenget. – Det er tøft å bli umyndiggjort – men vel verdt det i høve til å sitte inne. Spesielt fordi du kan gå på jobb og du har folka dine rundt deg. Ein får litt permisjon også, i form av nokre timar ein kan ta ut – samla eller i bolkar. Eg er glad i fotball, og reiste på fotballkamp. Eg hadde to og ein halv time til å komme meg til og frå, sjå kampen og handle, seier han og fortel at det verste med soninga var å halde det skjult. – Sambuaren og sjefen min visste om det, men ingen andre. Om folk tok kontakt og ville ha meg med på ting, måtte eg komme opp med kvite løgner om kvifor eg ikkje kunne. Det var kanskje det verste. Eg ville ikkje at nokon skulle vite om soninga. Det er ikkje akkurat noko ein er spesielt stolt av. Ein har ikkje fritid om ein sonar i eit fengsel, men kombinasjonen av å vere fri i andre sine auge, og måtte bortforklare alt mogleg, var skikkeleg seig.

Ikkje for alle? – Eg ser jo at dette ikkje høver for alle. Verken i høve til kor alvorleg brotsverket er, eller i høve personlege forhold. Slit du med rusmisbruk, høver dette neppe. Men der slik soning høver er det ei bra løysing, for både den som sonar og samfunnet. Spesielt om ein er i arbeid eller studie. Ein belastar ikkje samfunnet så tungt som med fengsel, ein tek jo det meste av jobben sjølv. Samtidig er ein straffa med ulike restriksjonar. Soninga baud på sjølvjustis og auka sjølvinnsikt. Ein tenkjer over livet og handlinga sine. To gonger i veka var eg til Florø for samtalar med kriminalomsorgen, der vi snakka om dommen, soninga osv. Desse terapitimane var særs viktige. Der fekk ein sette seg godt inn i toskeskapen ein var dømd for, held han fram. – Friomsorgfolka i Florø er utruleg profesjonelle og hyggelege, og vi sat ofte over minstetida og prata. Ei positiv oppleving eg vil berømme dei for, seier «Peter», og understrekar at han ser avgrensingar. – Eg hadde sambuar, det var ein fordel. Då har ein nokon som kan støtte deg og halde deg med selskap. Eg har ikkje born, og det trur eg er ein fordel ved slik soning. Born kompliserer og gjer timeplanen desto meir krevjande. Eg vart fortalt at dei har tilfelle der foreldre avbryt soninga. Det blir rett og slett for vanskeleg, seier «Peter» og avrundar: – Alt i alt var det ei «god» oppleving å sone slik, og samfunnet bør halde fram med dette alternativet. Etter å ha prøvd soning i Vik kontra fotlenkesoning er eg ikkje i tvil om kva straff som virka mest, best og på flest måtar.

– Vi vart gode til å lyge For dei fleste var det ein heilt vanleg vår på Vestlandet. Marit er mor til to ungar i barneskulealder og gift med Emil. Dei har tomannsbustad, bil og hund. Dei er som kjernefamiliar flest, med unntak av fridomen til å gjere som dei vil. Emil skulle nemleg til å starte soning av ein dom for vald. Heime. Med fotlenke. TEKST: Tore Fossen FOTO: Roy Sunde

Slik byrja den lengste forsommaren i familiens liv. – Eg er temmeleg sikker på at Emil aldri kjem til å sone heime fleire gonger. Skulle det skje at han nokon gong hamnar i ein slik situasjon igjen, vil eg heller at han skal ta straffa si i fengsel, og ikkje heime, seier Marit. – Kvifor? – Fordi denne typen soning ikkje passar for alle. Etter at Emil fekk dommen på 60 dagars ubetinga fengsel, dukka alternativet om fotlenkesoning opp. Vi vurderte dette og kom fram til at denne forma for soning passa oss. Han ville då kunne vere i arbeid, og han kunne vere heime med meg og borna. Dessverre såg vi ikkje konsekvensane der og då, seier Marit.

Måtte involvere andre Å sone heime blir ei lang løgn. Marit fortel at dei vart veldig gode på å lyge og halde det skjult for venner og kjende. – Vi kunne ikkje halde det skjult for alle, seier ho. – Mor mi måtte få greie på det tidleg. Mellom anna måtte Emil droppe ein konfirmasjon på grunn av soninga. Slikt er vanskeleg å bortforklare, seier Marit, og fortel at også familien hans tidleg fekk greie på situasjonen. Etter kvart fekk også ein del av kameratane hans vite om lenka Emil hadde rundt eine ankelen. Det nytta rett og slett ikkje å halde det skjult for vennekrinsen. – Han har eit stort sosialt nettverk. Når han brått trekte seg tilbake og ikkje kunne vere med på noko som helst lenger – utan særleg gode grunnar, måtte vi berre fortelje det til nokre av dei.

FM 11•2012

Eit liv etter minuttvisaren Heimesoning kan fortone seg som ei mild straff, men Marit veit betre og er ikkje udelt positiv til straffeforma. Ho meiner den kan høve for kortare periodar, men ikkje 60 dagar. – Eg opplevde det som kjempestress. Absolutt alt gjekk etter klokka. All aktivitet måtte planleggast til minste detalj. Skulle vi gjere noko i lag med ungane, såg vi meir på klokka enn på aktiviteten dei deltok i. Vi visste ikkje på førehand at det var så veldig strengt. Ikkje kunne ein gå ut før tida, ikkje kunne ein komme heim før tida. Emil sine fem tilmålte «fritimar» i løpet av ei veke måtte porsjonerast ut der vi trudde dei kunne komme best til nytte. Derfor følte eg at mykje fall på meg. Eg måtte ta meg av det meste. Emil måtte vere inne. Ikkje ein gong utanfor huset kan ein vere og ta del i litt arbeid. Eg merka at mannen min etterkvart vart asosial. Det

band med arbeidsslutt. Det kunne vere stressande, spesielt i rushtida, smiler han. – Om eg sto fast i trafikken og såg at eg kunne bli sein, måtte eg ringe og varsle, og sjekke inn når eg kom heim. Timeplanen var detaljert og krevjande. Første veka var vanskeleg, men då den var over var eg sikker på at eg ville klare dette.

Illustrasjonsfoto

einaste han vart veldig god til i den perioden, var å sitje på verandaen og røyke, seier Marit, og ler.

Kontrollar Emil er glad i å fiske. Men alle veit at fisken ikkje bit på første kastet. Og for ein ivrig sportsfiskar er eit par timar på sjøen lite. – Eg let han bruke «fritimar» til dette, om det ikkje var andre prekære gjeremål i sikte. Så fekk eg heller ta meg av ungane og få dei til og frå ulike fritidsaktivitetar, seier Marit. – Og så var det kontrollane. Ein må vere totalavhalden under soning. Når som helst på døgnet kunne kontrollørane komme på besøk, rett nok med nokre minuttars varsel. Eg hugsar vi hadde besøk av eit nabopar som ikkje visste noko om at Emil sona heime. Medan vi sat på verandaen, kom meldinga om kontrollørane var i anmarsj. Heldigvis var det berre pusteprøve som skulle takast, og kontrollen kunne utførast nede i gangen. Likevel trur eg naboane lurte fælt på kva som føregjekk. På ein måte blir ein invadert i sin eigen heim, sjølv om ein på førehand har samtykka til at dette kunne skje til ei kvar tid på døgnet.

Tungt i periodar Seksti dagar høyrest ikkje lenge ut. Men å bli avskoren for det meste av sosial aktivitet i to månader er ikkje berre enkelt.

FM 11•2012

Treng du ikkje revisor, bør du vurdere denne løysinga.

– Eg hugsar Emil hadde «samla» opp fritimane sine til 17. mai. Såleis fekk han vere med å gå i barnetoget og besøke foreldra sine ei lita stund, før han måtte springe heim og setje seg på verandaen. Eg tok med meg borna og gjekk på skulen for å feire dagen – og lyge til vener og kjende om at Emil hadde vondt i magen og måtte heim. Det var ikkje noko kjekt. Vondt i magen hadde han kanskje, men det var i så fall på grunn av at han følte han svikta ungane sine. Heldigvis hadde Emil mange kameratar som kom og besøkte han. – Som sagt, så vart han litt asosial av soninga, og det var han også i ein periode etter soninga, seier Marit. I dag er ting som normalt. Ein del av familien og vennekrinsen veit at Emil har sona si straff med fotlenke, men Marit har ei klar melding til dei som vurderer denne soningsforma: – Tenk dykk godt om. Vurder alle tenkelege problemstillingar som kan oppstå. Det er fort gjort å tru at dette er ei fin form for soning, men ein er låst på alle kantar, seier ho og avsluttar med ein liten episode som forklarar det meste: – Eg og borna skulle på besøk til familien min ei lita veke. I utgangspunktet ikkje noko problem. Alt var planlagt og Emil skulle greie seg sjølv i heimen nokre dagar. Det einaste vi ikkje hadde tenkt på, var kven som skulle gå tur med hunden vår…

DIN BUBIL-VERKSTAD I FØRDE

Alle bilmerke

• Service og reparasjonar • Periodisk køyretykontroll (EU-kontr.) • Hjulstillingskontroll med 4-hjulsmåling • Fabrikkoppdateringar og garantiarbeid på chassis • Service/fylling på AC-anlegg • Ettermontering av cruise control og ryggekamera

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service

VISSTE DU AT • 2 av 3 bubilar er bygd på Fiat Ducato? • Autoservice er Norges eldste Fiat-forhandlar, etablert i 1966, og Iveco-forhandlar frå 1974?

- opptil 7,5 tonn

Vi er med i verdas største og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss får alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

Ta kontakt for tilbod på regnskapsystem og vår controller.

Tlf: 57 82 40 90 • www.r-r.no

Kusslid, 6800 Førde – Tlf. 57 83 38 80 www.as-autoservice.no

– MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE –

Tilbakeførarane Nett no sonar 6 domfelte personar i Sogn og Fjordane med ei elektronisk lenke på foten. Eelektronisk fotlenkesoning (EK-soning). Og soningsforma er seigare enn du kanskje trur. TEKST OG FOTO: Roy Sunde

– Enkelte trekk seg når vi går over krava, dei ser kor krevjande det er. Når vi monterer av fotlenka seier nokon at dei skal fiske, andre vil treffe vener, vitje familie eller ta ei øl. Alle har sin definisjon av fridom, og dei fleste er veldig letta og glade. Dei synast det har vore tungt. Alle er fryktlig nervøse når dei startar soning, og veldig positive etterpå. Nokre seier det var meir belastande enn dei trudde, men eit veldig godt alternativ til å sitte i fengsel. Vi får gode tilbakemeldingar på måten vi møter dei. Vi er strenge, men der for å hjelpe dei med å rydde opp livet sitt, seier Anne Merete Ødven, leiar for Kriminalomsorg i fridom (KIF) i Sogn og Fjordane.

Seigare enn du trur

Anne Mette Ødven seier ordninga med elektronisk fotlenkesoning i eigen heim har vore ein stor suksess så langt.

heime åleine etter jobb til neste morgon dagleg og heile helgene over lang tid er tungt.

Kvifor? Samfunnsmessig er soningsforma ein del billigare, både når det gjeld reine kostnadar, og det å unngå å fjerne folk frå arbeid og studiar. – Ein soningsplass med lågt tryggleiksnivå, der ein finn kandidatar med dommar til EK-soning, kostar ein god del meir enn dei ca 300.000 kr ein EK-soningsplass kostar per år. Med EK er kostnaden menneskelige ressursar. Departementet vil ha eit tilbod prega av kvalitet, som fører til eit kriminalitetsfritt tilvære for den som sonar, med tett kontroll og oppfølging så det er forsvarleg å plassere straffedømte i samfunnet. Når ein skal i fengsel mister mange jobb og bustad, og står på bar bakke. Då er vegen kort til ny kriminalitet. Om ein kan gjere opp medan ein bur heime, tek vare på familien,

I samband med med lansering av ei deluxutgåve (vinyl, cd og bildebok) av sitt nye album «Blå song». LOTHE har sitt utspring frå bandet Fabel, som frontfigur Odd-Erik Lothe leia gjennom 5 kritikerroste album i perioden 1996-2007. LOTHE albumdebuterte 24. august med Blå song.

Konserts

tart

kl 21.0 inngang kr 0/ 150,-

Laxens H

og innganaustbuffet g kon kr 495,- sert

Ta kontakt med oss, tlf. 57 83 40 00 • www.rica.no

www.inform-media.no

Konsert med LOHTE 15. september

– Møter ein fordommar som at dette ikkje er ei «skikkelig» straff? – Når vi forklarar folk kva EK inneber synst dei fleste både at det er straff, og eit godt alternativ til fengsel. Det politiske idealet om straff i Norge dreiar seg ikkje om pine og gjennomføring, men om tilbakeføring. Ein må balansere rehabilitering opp mot fridomsrøving, seier ho. – Ein blir ikkje dømt til EK, men søker. Vi vurderer alle kandidatar individuelt i høve samfunnstryggleik. Som regel får ein ikkje sone slik om ein er dømt for grov vald, sedlighet, kriminalitet i heimen, eller har dommar over fire mnd. Departementet prioriterer unge. Då er vi «mildare» i vurderinga, men med samfunnstryggleik i botn. Vi gjev ikkje EK utan samtykke frå sambuar/ektefelle. Dei fleste er glade for at partneren kan sone heime, seier ho og fortel at tryggleik vurderast konstant under soning i Norge. – Vi har progresjonsbasert soning – ein kvalifiserer til lågare tryggleik basert på tillit og oppførsel. Sogn og Fjordane sin geografi bidreg til å komplisere soningsforholda. – Vi har fleire møter med den som sonar i veka: Både umeldte vitjingar heime hos dei, og møter der dei må komme til oss. Det krev mykje av nokre dømte i høve reiseavstand. Mange får lang reiseveg og store kostnadar knytt. Vi i KIF er mykje på vegane, smiler ho. Ikkje alle som sonar føler dei høyrer til der. – Dei føler seg ikkje «kriminelle», og vil behandlast deretter. Dei har ikkje teke over seg lovbrotet, og føler seg urettmessig behandla. Det kan og vere ei utfordring om du manglar struktur, og ikkje er vant med å halde avtalar og tidsskjema. Vi rettleier på strategiar for å komme seg opp, halde avtalar og slike ting. Ofte blir EK ei veldig god erfaring, ein blir tvungen til struktur, seier ho og fortel at soning slik over tid er belastande. – Vi har hatt dommar på fire månadar. Både i Norge, Sverige og Danmark er det øvre grense, det er lenge under eit så kontrollert regime, og kan føre til isolasjon. Det prøver vi å motvirke, med nokre «fritimar» i veka. Å sitte

FM 11•2012

«Mandeltred och Marmor»

Slik ser det ut når lenkja kjem på foten. Å klippe den vekk er ein enkel sak, men alarmen går i Florø det saksa kuttar lenka.

jobbar og held økonomiske forpliktingar må det vere god samfunnsøkonomi, utan at eg har rekna på det, seier ho og fortel at EK brukast i vanleg soning også. – Der fangar soner siste del av dommen slik som del av tilbakeføring til samfunnet. Desse er største målgruppa for EK frå Justisdepartementet, og eit felt vi jobbar med å auke deltakinga frå, seier Ødven og fortel at ordninga sjeldan misbrukast. – I 2011 søkte 1922 personar om EK totalt i Norge. 1064 byrja soning og 56 vart overført til fengsel for regelbrot. Nokre få trekk seg sjølv, og vil heller sone resten i fengsel, men det er sjeldan. Dei fleste overføringane skjer som følgje av brot på rusforbod, som gjev direkte overføring til fengsel, eller å komme for seint til avtalar fleire vender, seier ho og fortel dei så langt har motteke 251 oppdrag lokalt. – Av desse har berre 3-4 blitt overført til fengsel.

Alle skal med? Sogn og Fjordane var eit av seks prøvefylker i 2008. – Det var spennande å få rulle ut eit nytt straffealternativ i Norge, vi var audmjuke for ansvaret. Sogn og Fjordane har ikkje kapasitet eller tilgang til like mange dommar som større fylke, men valet gjorde oss veldig synleg i kriminalomsorga og vi har fått mykje gode tilbakemeldingar. Pilotfylka Hedemark, Rogaland, Troms, Vestfold, Oslo og Sogn og Fjordane er veldig ulike: Tenk avstandar og vegar i Troms kontra Austlandsfylka, eller folketal. Målet var å bidra til å lage ei god ordning, og det har vi lukkast med. Vi meiner EK er eit veldig godt alternativ til fengselssoning der det høver, seier ho og fortel at Agderfylka, Hordaland og Akershus har kome til, medan resten er på vent. – Enkelte, spesielt på borgarleg side, var negative til EK. Blant anna det etiske i å gjere heimen til fengsel, og plassering av dømte i samfunnet. Enkelte frykta det vart eit tilbod for dei med ordna forhold. Det er ikkje sett av pengar til fleire fylke per no, men den politiske oppsluttinga har auka. Frykta for at EK berre er for dei som har ordna forhold kan vi avkrefte. Kriminalomsorga hjelp saman med kommunale krefter til med å skaffe både arbeid og adekvat bopel om naudsynt, seier ho.

I 2005 gjorde Brandsøykoret, frå Florø, stor suksess med musikken til Mikis Theodorakis. No luftar dei musikken hans igjen. – Konserten i Florø var ein gedigen suksess, med fulle hus, så same haust bestemte vi oss for ein miniturne til Naustdal og Leikanger, sidan vi hadde lagt ned så mykje arbeid at det var synd ikkje fleire fekk høyre musikken, smiler Kai Helge Rønvåg i koret. – Både koret og publikum sette pris på denne musikken, difor fann vi ut at tida var inne for ein ny konsert, fortel han og set Mikis på kartet. – Namnet er kanskje ikkje kjent for alle, men når ein seier «Zorba» eller «Stranden» nikkar dei fleste med hovudet: Musikk folk i alle aldrar kan nyte i fulle drag. Tekstane er oversatt til svensk, og saman med dei smektande tonane rører dei ved noko i alle som hører dette, seier Rønvåg. Dei har også styrka koret sidan sist. – Vi har med ein del songarar frå Hamar, som før har hatt same oppsett fleire gongar i eigen regi, og deira musikalske leiar Tore Mortensen, som vi hadde eit utruleg inspirerande korseminar med i vår. Det kom og ideen om samarbeid. Mortensen spelar piano under konserten. Florømusikarane Sanja Dukanec Qattawi, på Cello, og Halvard Lunde, på gitar. I tillegg har vi med Bane frå Serbia på bouzouki, nesten det viktigaste instrumentet i gresk musikk. Musikalsk leiar er Anna Michalska, avsluttar han og seier det blir konsert i Florø kyrkje 22. September Førde kyrkje dagen etter.

Framtida?

FM 11•2012

– Er dette framtidsretta soning som er kommen for å bli? – Det trur eg. Erfaringane er gode, og det politiske landskapet positive etter å ha sett kor godt EK fungerer, men kriminalomsorg er politikk: Ein må ha regjeringa i ryggen. Vi håper at politikarane ser verdien i dette. Det er brei politisk semje om straff med godt kvalitativt innhald, som EK er. Tilbakeføring er eit aktuelt omgrep i kriminalomsorg. EK er ein god modell for mjuk overgang frå fengsel til samfunn. Målet er gradvis, kontrollert tilbakeføring til samfunnet med støtte frå kriminalomsorga. Vi har ei anna form for soning under fridom også, som vi har lenger erfaring med: Samfunnstraff. Her kan ein ha dommar opp til to års varigheit, som gjev 420 timars pålagt ubetalt arbeid for samfunnet. Sentralt i begge formene ligg individuelle, målretta samtalar med fokus på førebygging av ny kriminalitet, der vi tek føre oss alt frå rus til relasjonar og hjelpebehov. Alle i KIF lokalt har sosialfagleg bakgrunn, og er ein dedisert, godt utdanna gjeng med brei kompetanse, og veldig tru på arbeidet sitt. Ei lita jente sa etter å ha blitt fortalt kva vi driv med: Dokke e skurkereparatørar. Eg ville ikkje sagt det slik, men det beskriv kanskje det vi prøvar å oppnå, avsluttar Ødven.

75; )( )25(0$1 Navnet er det samme, men TRX500FE i 2012-modellen er virkelig en helt ny maskin! Nyutviklet motor med bensininnspørytning og ﬂytende kjøling. Samt den nyeste versjonen av Hondas ESP overføring, skrift gir med tommelen! Chassiset er helt ny med moderne design, høy bakkeklaring, bedre fjæring, nytt hjulsystem utstyrt med rett bakaksel som før. Grovarbeideren er selvsagt utstyrt med 5 gir.

FØRDE MOTORSPORT Storehagen 3 • Tlf 41 53 42 45 www.fordemotorsport.no

1\KHW 76 792,-95.990,eks mva. Intropris NYHET! Nå som traktorregistrert (T3) for kjøring på vei.

Vi har det du trenger til «Skappelgenseren», og garn frå «Du Store Alpakka». Og vi får stadig inn nye typar garn.

trene

‹ ‹ ‹

‹

I haust skal vi gå på jakt strikke ein genser lage hjortegryte

Treningstøy frå Craft

Jaktdress Oppdal frå Beaver Lake. Kampanjepris 1499,-

Vindtett, vasstett og pustande

Tilbod Le Creuset oval gryte 277 cm, svart og creme

1199,Scann QR-koden og få oppskrift på hjortegryte

Ord. pris 1659,-

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider Følg oss på

ORRTT GÅÅVEEKO

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

Reklamebyrået Inform Media

FM 11•2012

Ei forventningsfull stemning brer seg utover tunet til Åmot Operagard, og når ein bil med fem italienarar kjem tutande, er det mange som strekk hals for å finne ut kva som skjer.

Knekte operakoden Kan kven som helst gå på opera? Eller det berre for fiffen? Vi starta mjukt og hadde vårt første møte med opera på ein gard. TEKST: Kristine Slettehaug FOTO: Joachim Vie

– Du skal på opera! – Jammen…. – JO, du skal på opera og du skal skrive om det.

FM 11•2012

Redaktøren er streng i stemma. Det er tydeleg at han ikkje har lyst til å gå sjølv. Og for å vere ærleg så har eg ikkje så veldig lyst eg heller. Sjølv om tretti nett er bikka, den ultimate vaksengrensa, er opera framleis noko eg oppfattar som keisamt og, hysj ikkje sei det til Steinar og Yngve, støy. No er det ein gong slik at jobben min er av å formidle opplevingar til lesarane, og det kan ikkje handle om spa kvar gong. Eg går difor med på å gje opera ein sjanse. For redaktøren si skuld. For lesarane si skuld. Men ikkje for mi eiga. (Og no veit eg at eg høyrer ut som eg er tretten år og ikkje tretti, men opera er verkeleg ikkje mi greie.) Kle på seg må ein når ein skal på opera, men kva? Eg sender ei tekstmelding til fotografen: «Kor pynta må ein eigentleg vere for å gå på opera??». Svaret kjem kjapt: «Var tenkt å spørje deg om det same. Svart dress og skjorte…? Mulig eg går for ein litt enklare stil». «Eg får vel dra på meg eit skjørt eg då» tastar eg. Og det gjer eg. Og så ein kjole. Før eg drar på meg eit anna skjørt. Så kjole igjen. Til slutt endar eg opp med bluse, finbukse og helar. Tanken på galla-kledde, snobbete damer som ser på meg med forakt i blikket gjer meg med eitt litt usikker, og eg vurderer å finne fram kjolen eg brukte i bryllaup førre helg. Men nei, dei kan vel ikkje stoppe oss i døra fordi vi ikkje er fine nok? Kulturopplevinga skal finne stad på Åmot Gard. Ein gard som ikkje treng nærare presentasjon med mindre du har vore skjerma for avis, TV og radio siste fem åra. Sogn og Fjordanes mest medieomtalte gard. Ikkje så rart eigentleg med tanke på at dei er dei einaste i heile verda som set opp opera i ei

gammal løe? Konseptet er både uvanleg og genialt, så den enorme medieomtalen har dei fortent. Og no skal dei få endå meir. I bilen på veg til Bygstad spøkar fotografen med at vi skal snu. Han er glad i musikk, men opera er han usikker på. – Du veit at det varar i to timar, sant? seier han og ser på meg. – TO TIMAR?! Nei, det visste eg ikkje. Den trassige trettenåringen kjem fram igjen. Eg ser snurt ut vindauget medan fotografen minner om at eg tross alt berre har sett og høyrt opera på TV og radio. Kanskje det er annleis i verkelegheita? Etter at sjokket har lagt seg, diskuterer vi lågkultur vs høgkultur og konkluderer med at vi begge rører oss litt fram og tilbake når det kjem til kva vi føretrekk. For ei odelsjente som meg må jo det faktum at mitt første møte med operaen er på ein gard vere den perfekte glidande overgang? Smånervøse stig vi ut av bilen og passerer sauer og hestar på veg til tunet på garden. Det vrimlar av folk, og letta pustar vi ut når vi oppdagar at kledekoden er knekt: fint, men absolutt ikkje galla. Og her er det alle typar folk: Unge og gamle, norske og utanlandske, som verken ser snobbete ut, eller typisk som opera-elskar. Dei ser eigentleg ganske vanlege ut. Steinar, som saman med Yngve driv Åmot Operagard, ønskjer oss hjarteleg velkommen. Han fortel kort om handlinga i Händels opera «Orlando», og at den er flytta fram til vår tid, lagt til Bygstad, der Orlando skal speile ein typisk mann i Sogn og Fjordane. Han skal blant anna teste fiskelukka i Gaula. Vi blir med eitt meir positive til kva som ventar. Det han fortel får oss til å dra på smilebandet. Då Steinar byrjar gå inn på detaljar rundt regissør, musikk og skodespelarar dett vi litt av igjen, og eg gjer det heilt klart at eg ikkje er her for å lage ei melding av stykket. Det er eg på ingen måte kvalifisert for.

Etter litt mingling på operatunet, skjer det noko. Ein bil kjem køyrande og tutar overdrive. Ut kjem fem personar som gestikulerer vilt og snakkar italiensk. Publikum tek med seg vinglasa sine og følgjer etter dei inn på scena. Stemninga er god og eg tek meg sjølv i å synest at dette er litt spennande. Kven er desse personane, kva skjer no? Vi finn plassane, og så er det i gang. Dei fem første minutta skjønar eg ingenting. Verkeleg ingenting og ser mørkt på dei neste timane. Kva rolle har desse fem personane, kva dreier det seg om og ikkje minst: kva syng dei om? Det er jo på italiensk. Etter kvart skjønar eg meir og meir. Ja, ikkje av språket, det er framleis italiensk, men av handlinga. Kroppsspråket er så tydeleg og overdrive at det ikkje går an å ta feil av kven som vil ha kven, kven som er sjalu, kven som er gravid, kven som er overstadig rusa eller kven som vil ta livet av kven. Ein time inn i stykket sit både eg og fotografen med open munn oppslukt i det som skjer på scena. Handlinga er lett å forstå, og musikken? Slett ikkje verst, både vakker og rørande. Sjølv for oss som pendlar litt fram og tilbake over låg- og høgkulturgrensa. I pausen er eg spent på kva fotografen tykkjer. – Kosar du deg på opera? – Du, eg gjer faktisk det! svarar han. – Same her! innrømmer eg før vi bryt ut i latter. Kven skulle trudd? Anten elskar du opera eller så hatar du det, er det fleire som har sagt. Etter å ha sett Åmot operagard si oppføring av «Orlando» gjer eg ingen av delane. Ja, eg vart bergtatt . Og ja, musikken var vakker. Alt var fint. Fint å sjå på og fint å høyre på. Kanskje var det settinga, det dyktige orkesteret eller usedvanleg flinke operasongarar? Eller kanskje at regissøren var ung og hadde modernisert stykket? Ikkje veit eg. Men heilt frelst er eg ikkje. Nysgjerrig, fascinert og overraska blir meir riktig. Omvendt blir å overdrive. Men berre nesten, for i bilen på veg heim tenker eg at det hadde vore spennande å gå å sjå ein opera i Oslo og at eg vil prøve å få med meg neste oppsetjing på Åmot. Opera på Åmot er faktisk for alle! Om du er sånn passe begeistra for sjangeren, får du om ikkje anna ei ny, spesiell oppleving.

Orlando (Drew Minter) er ein av fem italienarar som har kome til Bygstad for å teste norsk gardsturisme. Handlinga er lagt til notid, og publikum får ei moderne utgåve av Händels opera på scena. I tillegg føregår det heile i ei løe, og gjer overgangen for ein opera-nybyrjar mjuk.

nje Kampa

JAKTPAKKE J JA AKT KT TPAKK TP PA P AKKE KE

Inngår ved kjøp av Sportsman 550 XPS eller 550 X2 i kampanjeperioden*

FM KAMPANJEPRIS NÅ KUN: *Kampanjen gjelder fra 1 juli - 31 oktober 2012

93.900,-

eks mva. Kr 117.375,- inkl mva

INKLUSIV JAKTUTSTYR !

550 XPS Forest

VELG TRYGT VELG MARKEDSLEDEREN

s Vinsj som Standard s Ekte 4-Hjulsdrift s Servostyring s Motorbrems på Alle Fire Hjul s Markedets Beste Bakkeklaring s Registreres som EUTraktor med Hvite Skilt s Godkjent for Kjøring på Offentligvei s Førerkortklasse B / T

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 Telefaks: 578 72 017 | jon@lars-kveen.no www.kveenmotor.no

11•2012

Unge meiningar Røverompa Barnehage Askvoll Kor mange år er ein når ein er gammal? Dennis: Nokre kan vere åtti. Ja, og sånt. Leah: Åtti! Mari: Nitti. Gamle folk er nitti. Men dei kan vere 100 år. Eg veit om ei bestemor som er hundre. Ho lever óg. Viktor: Du kan vere rundt åtti og sånt. Då er du gammal. Korleis ser gamle folk ut? Mari: Gamle folk går med rare klede og ser gamle ut i fjeset. Dennis: Dei er oppblåst i fjeset. Viktor: Gamle folk får sånne greier i fjeset, sånne store bobler. Mari: Håret er grå-kvitt. Når folk blir gamle blir håret og veldig gammalt. Korleis merkar ein at ein begynner å bli gammal? Dennis: Dei veit det jo på åra. Mari: Dei ser det på seg sjølv og veit dei har bursdag og blir voksnare i oppførselen. Leah: Dei merkar at dei har sånn rar stemme, sånn: haallåååoo. Viktor: Dei ser det på kroppen sin. Det kjem store flekkar på den. Kva betyr det at ein en blitt pensjonist? Viktor: Då er du sånn at du ikkje jobbar, men du treng ikkje bli pensjonist når du skal. Du kan velje om du vil jobbe litt meir eller slutte. Og blir du for gammal og om det blir for slitsamt kan du berre slutte. Dennis: Då er du gammal og kan velje om du vil jobbe eller ikkje. Viktor: Du får tid til å gå på besøk. Mari: Eller so kan du begynne i ein ny jobb. Jobbe på Kroa for eksempel. Eg vil jobbe på sjukeheimen, men eg håpar eg slepp å skifte bleier på Viktor 6 år blå tskjor dei gamle folka. te Mari 6 år Viktor: Brukar gamle folk bleie??! Leah 6 år blond Mari: Jada. Dei som ikkje bur på sjukeheimen er Dennis 5 år heime og drikk kaffi. Viktor: Ja, alltid mykje kaffi. Leah: Og så går dei på tur og kosar seg og på butikken og kjøper fisk. Mari: Dei kjøper berre sunne ting. Dei et ikkje søtt. Berre søte drops. Kvifor må nokre av dei eldre flytte på sjukeheimen? Viktor: Fordi dei er gamle og synst det er tungt å kjøpe mat og sånt. Mari: Fordi dei er så gamle at dei ikkje klarar å styre seg sjølv.

Difor må andre hjelpe dei med å ta heis og sånt. På sjukeheimen er det god plass til å bruke rullestolen og mange andre gamle dei kan vere med. Leah: Dei flyttar på sjukeheimen fordi dei vil ha hjelp

med rullestolen . Der sit dei og kjedar seg og ser på TV mens dei ventar på 17.mai og Santa Lucia. Dennis: Eg trur det er fordi dei ikkje lenger klarar å halde balansen.

FM 11•2012

HØSTPRIS Øien 530F

med Yamaha F40FETL

Ekstra høstrabatt på

PIONER båter!

kr 117.500,-

– det kan løne seg å ta turen innom oss!

Ypperlig sjølvlensende ﬁske og fritidsbåt. Med bredde på 212 er det en sikkert og stabil bruksbåt. Vi har båter for levering! Komplett inkl vindskjerm, kjølband, ﬁskekasse, teinehalerfeste, årer, batteri, vannutskiller, hovedstrømsbryter, tank, slange, kabler og montering!

stort

Vi har utval av bruktbilar Ta kontakt og fortell oss kva du er ute etter.

Døskeland Marine Angedalsvegen 59, 6800 FØRDE tlf. 958 66 866 • www.doskeland.net

Førde Halbrendsøyra, 6800 Førde Tlf. 57 82 99 00 www.opusas.no

Sogndal Granden 23, 6856 Sogndal Tlf. 57 62 57 57 www.opusas.no

//////////////////////////

Det

største

//////////////////////////

og mest unike handletilbodet mellom Førde og Ålesund Kulturhovudstad Eit naturleg handelssenter i Nordfjord Handel med sjarm i Eidsgata Shoppingsenter

BANK DNB KAFE, RESTAURANT OG KIOSK Narvesen Didriks Kafe og Gaver Dolca Vita KJØKKEN Nordfjordkjøkkenet

INTERIØR Primula Design Magasinet Kala Lappestua Eid Interﬂora Hildenes Gartneri as MOTE Frislid Herreekvipering Bergset GAVEBUTIKK Monrad Johnsen Eftf

FRISØR Fin Frisør og Hudpleie Mona Frisør

GULLSMED Bergart Gullsmedverkstad AS

APOTEK Vitusapotek

BYGG Byggern, Eid bruk

Og mykje, mykje meir…

besøk våre heimesider: nordfjordeid.no / operanordfjord.no

ELEKTRONIKK Euronics R. Hestenes Expert BIL OG SERVICE Eid Motor Eid Servicesenter AS - ESSO Stårheim Bilverksted AS HOTELL Nordfjord Hotell KUNSTGALLERI/ TURISTINFORMASJON Kulturhuset Gamlebanken

FM 11•2012

God sommar? RETT PÅ Tore Fossen

men når det pissregnar synest eg ikkje det er mykje stas å vasse rundt i myrene. Det er derfor ein har sofa. Og sofaen skal brukast.

Sommaren 2012 er vel over for i år. Seint kom den, men likevel vart det no ein og annan godversdag denne sommaren også, i alle fall for mitt vedkomande. Finaste veret hadde vi i Spania. Og takk til høgare makter for at det vart ei veke der, for elles hadde vel skilsmissepapira vore på veg i posten i desse dagar. Du spør deg kanskje: Kvifor?

Aktivitet er ikkje feil, men å drive med feil aktivitet er ikkje ferie for meg.

Jau, det har seg sånn at deler av ferien min fell samstundes som ferien til kona mi. Det er i utgangspunktet heilt greitt. Men berre så lenge det er fint ver. Ho manglar nemleg evna til å kunne slappe av dersom det ikkje er sol og blå himmel. Når skodda heng over hustaka og termometeret viser pluss 14 blir ho rastlaus. Forferdeleg rastlaus. Då skal ho rydde. Og medan ho ryddar, snakkar ho litt med seg sjølv, litt med meg og litt med ungane våre, som ikkje lengar er ungar, men er minst like dårlege til å rydde som ungar ofte er. Når ho har fått halde på ei stund, blir ho litt irritert. Då har ho planar om Hesjedalen med skrot, kanskje litt oppussing, organisering i garasjen, luking av ugras mellom beleggingssteinane og gudane vite kva.

Dei fleste planane våre om at vi skulle bruke ferien til fjellturar og aktivitet vart skrinlagt i takt med yr.no, storm.no og Kristen Gislefoss sine dystre meldingar. Derfor vart det ein impulstur til Spania. Rart det der. Allereie på Widerøe sin flight til Oslo var «må rydde»-tornadoen forvandla til ein mild sommarbris med smil om munnen og kvilepuls nær det optimale. Såleis kom vi oss gjennom sommaren på eit vis. Reint og ryddig var det i huset eit par vekers tid, utan at eg skal ta ære for det. Loftet er pussa opp ved hjelp av leigd arbeidskraft, garasjen er nokolunde ryddig og ting har normalisert seg. Men det som er heilt sikkert, er at til neste sommar blir det bestilt tur. For eg orkar ikkje ligge på sofaen og ha så dårleg samvit som denne sommaren. Ein ønskjer seg alltid ein god sommar. Og ein ønskjer alle andre ein god sommar.

Problemet? Meg så klart. Eg får jo så dårleg samvit av å sjå ho turnere rundt i huset med posar og filler. Det skramlar i kassar og skuffer så eg knapt nok høyrer kva som blir sagt på fjernsynet. For eg har nemleg den evna til å slappe av når eg skal slappe av. Det er jo derfor ein har ferie. Ein skal samle energi til ein lang og mørk haust og vinter, utan inneklemte dagar og offentlege fridagar.

Ein god sommar vart det, og vi er klare for hausten. Takka vere Springsteen i Oslo og Spaniaturen. Batteria er lada og alt er vel. Og i det eg er i ferd med å avslutte denne epistelen, kjem det frå andre enden av sofaen: Eg hadde planar om å få gjort ein del i kveld…

For nokre stakkarslege veker i året har eg dedisert hjørnet i sofaen vår som min plass. I det hjørnet kosar eg meg med Bergens Tidende, Dagens Næringsliv, Mac og Wordfued på telefonen. Avstanden til fjernsynet er heilt perfekt. Mykje å kvile auga på: Tour de France, reprisar av dårlege filmar, OL og anna oppbyggeleg stoff. Og i pausane blir det akkurat tid til å gå i kjellaren å hente noko kald drikke, eller ein svipp innom kjøleskapet for å passe på at kaloriinntaket er jamt.

Og det var ikkje mine ord.

Dessverre er vi ikkje to som deler desse interessene tre veker i strekk. Uansett kor mykje eg prøvar å ignorere denne «må rydde»tornadoen som herjar i heimen vår, kjem det dårlege samvitet snikande. Eg burde vel hjelpe til, men eg gidd ikkje. Orkar rett og slett ikkje, for eg har ferie. Aktivitet er ikkje feil, men å drive med feil aktivitet er ikkje ferie for meg. Eg likar å gå i fjellet og trene litt,

FM 11•2012

3-MAX Figurforming

Juvederm ﬁller

Ultralyd - Radiofrekvens - Vakum Effektiv cellulitt behandling, feittfjerning og lymfe drenasje. Garantert effekt.

÷ 20% i sept./okt.

hud - kropp - negler - biopati - hårfjerning - massasje

Heidi Støfring Ulvestad, Sjukepleiar, Spa-terapeut og negledesignar. Pure Planet

Sentrum Sør - (Bergegården) | Tlf 57 82 33 11 | post@clinique-1.no | www.clinique-1.no

Laila Tefre Sjukepleiar og Biopat.

inform-media.no

Snart skal vi på haustferie til besta og besten i Loen Jippi, eg gledar meg! Då skal vi leike og ha det gøy, og tenk så har dei fått Internett òg.

Vi gir deg 3 mnd. utan abonnementskostnad på internett i heimen (ADSL) og mobilt breiband.

FM 11•2012

Tilbodet gjeld nye ADSL-kundar med 12. mnd bindingstid som bestiller begge produkta samla. (Pris første året frå kr 4301,- inkl. etablering).

Surf der du er, når du vil Om du allereie er Enivest-kunde – gjer som “besta og besten” bestill mobilt breiband no!

Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

57 00 91 00 | enivest.no

1) Ausevika byr på eit tidsreise tilbake til ei tid der menneska levde i og av naturen, i ein felles pakt. 2) Sjamanen og dyra: Eit samspel som skulle gje kunnskap til menneska om naturen og korleis ein skulle leve i den. 3) Til saman seier helleristingane i Ausevika noko om mennesket si reise gjennom livet. 4) - Det er mykje lærdom å hente i naturfolk sitt forhold til naturen, seier André N. Haave.

Sjamanens lærdom Den vestlege verda har fått eit par gode skakingar siste åra. Norge er ein oase i finanskriseørkenen, men den rista laus tankar hos André N. Haave i Stavang, blant anna medan han guidar turistar til helleristingane i Ausevika. Der ute ligg ein nøkkel til eit heilare liv. TEKST OG FOTO: Roy Sunde

FM 11•2012

– Finanskrisa er eit resultat av kapitalismen sine herjingar i den vestlege verda, fortel Haave lågmelt, men bestemt, og ønskjer velkommen på trappa til huset, som ligg fritt til med utsyn over Stavang sentrum, og er kransa av vill og uhemma natur like til terrassen. – Den økonomiske krisa kjem på toppen av den pågåande klima- og energikrisa, alle er signal om at vi treng ei kursendring, slår han fast og gjer seg klar til ein ekskursjon. Det ligg nemleg eldgammal kunnskap og ventar nokre kilometer unna.

Omvelting Økonomi, vekst, forbruk, stress og jag er det vestlige mantra. – Vi har veldig overflod no,

men treng vi alt vi kjøper? Det er ikkje vanskelig å få ein vestlending med på tanken om å leve meir i pakt med naturen, og at alt som lever har verdi og rett til liv. Problemet er å få storkapitalen på Wall Street med på at ein ikkje treng blind vekst, seier Haave medan vi ruslar ned til helleristingsfeltet i Ausevika. Ein kort rusletur frå det moderne servicebygget, eit par tusen år tilbake i tid, på jakt etter det André meiner er ein viktig del av svaret på kva som må til. – I naturfolks verdsbilete heng alt saman, og alt liv har rett til å leve. Den retten har menneske kunnskap om, men ikkje dyr og plantar. Dei meiner planter og dyr har sjel, sin eigen kultur og kunnskap, som sjamanen kjem i kontakt med. Sjamanen tolkar naturen og finn kunnskap der, seier han og forklarar at helleristingar verda rundt har likskapar. – Mange av teikna, og symbola her finn ein mange andre stader i verda også. Det vitnar om ein urgammal og universell kunnskap: Alt i verda heng saman. Filosofar, diktarar og vitskapsmenn som Platon, Shakespear, Newton, Hugo, Edison og Einstein er samde i det. Eg kan ikkje sjå ein veg utanom at vi lev meir i pakt med det i framtida. Men vi treng ei omvelting. Med Norge som eksempel: Kvifor pumpe opp all olje no, i staden for å vente til teknologien er betre? Vi har det travelt, men i blant lønner det seg å vente.

Teknokratisk 31 åringen er nett byrja som lærar ved Flora VGS. Bak seg har han universitetsstudium i informasjon og kommunikasjon, og etnologi i Paris, og sosialantropologi ved Universitetet i Bergen, og parallelt jobbar han som guide i Florø. Men viktigaste kunnskapen fann han i aust. – På eit yogakurs i byen Pondicherry, sør i India, fortalte guruen om feminine og maskuline eigenskapar i verda, tilsvarande Yin og Yang. Det har ikkje med kjønn å gjere, vi har alle både maskuline og feminine eigenskapar i oss. Dei maskuline er blant anna å gjere, analysere, logisk tenking, det konkrete, medan dei feminine er knytt til det å eksistere, intuisjon, kreativitet og abstraksjon. Dei maskuline ligg i venstre hjernehalvleik, dei feminine i den høgre og saman lagar dei motsettingspar som utfyller kvarandre: logikk/kreativitet for eksempel. I dag er verda i ubalanse. Dei maskuline er i overvekt, slår han fast og viser veg ut på helleristingsfeltet. Der, blant cirka 300 dyrefigurar som vitnar om menneskeliv gjennom tusenåra, og ikkje minst kreativitet og åndsliv, side om side med naturen og dyra, møter han

Maskuline verdiar vs feminine verdiar Det er lett å skjønne at urfolk ein gang valte Ausevika som staden for dei store spørsmåla. Himmel og hav dannar ein evig katedral, ramma inn av trea, som svalar for sola og tek av for vinden. Blant deira tolking av liv og etterliv, og to einslege tyske turistsvalars lågmælte knatring, luftar Haave kva han ser naudsynt for å endre kurs: Kva verdiar vi dyrkar! – Urfolk er oppteken av å balansere mellom det maskuline og det feminine. Ein må ta naturen i bruk, på naturens premissar. Bruk, ikkje forbruk. I praksis handlar det om kva verdiar ein set høgast. Under utdanninga skreiv eg eit

bacheloressay om verdiar i Norge og India. I vesten står ikkje feminine verdiar like høgt som maskuline. Feminine verdiane er mjuke verdiar som livskvalitet, omsorg for andre, samarbeid osv. Dei maskuline er mot, styrke, sjølvkontroll, ærekjensle, avgjersletaking og uthald. Ein må balansere desse, og dempe den maskuline dominansen om vi skal få eit bærekraftig samfunn. Det er lærdommen frå aust. Det interessante med kapitalismen er at den går så godt saman med dei dominerande maskuline eigenskapane og verdiane i verda i dag: Grådigheit, profittjag, og rovdrift på natur og folk. Dette eksisterer berre så lenge vi let maskuline verdiar dominerer. Om interessa for miljøvern vart like stor som interessa for pengar får vi balanse. Dei maskuline verdiar er harde for både oss og verda. Skal vi skape ei levande og bærekraftig framtid, kan vi ikkje la kapitalismen ta overhand, åtvarar han medan vi ruslar 3000 år framover.

Empati og kjærleik Dei fleste av oss lev i skuggen av kapitalismen og pengemakt. Og det finnast

oss: Sjamanen! Vaktande over dyra, med utstrekte armar – som han kallar på noko, eller vernar noko. – Han er bindeleddet mellom oss og natur/dyreverda. Vi er teknokratar i ei industriell verd, men treng innsprøyting via naturen også. Den gjev sjamanen oss.

FM 11•2012

21 Registrert elektroentreprenør

Elektrikar? Vil du jobbe hos en El-Proff? Ta kontakt med oss.

EL-PROFFEN er Norges største elektrikarkjede. Kjeden er landsdekkjande og er i sin heilheit eigd av medlemane. EL-PROFFEN har 159 medlemsbedrifter med ca. 2700 tilsette.

Sandane tlf. 57 88 46 10 www.hendenelektro.no

Stryn tlf. 57 87 29 20 www.strynelektro.no

Sogndal tlf. 57 68 29 50 www.josvanger.no

Florø tlf. 57 75 22 11 www.vestelektro.no

Førde tlf. 478 36 160 www.sunnfjordelektro.no

Bremanger tlf. 57 79 13 57 Svelgen tlf. 57 79 51 90

Sjaman • Ein sjaman er ein person som er rekna for å ha særskilt kontakt med åndeverda innan sjamanistiske trussystem. • Sjamanen kan også kallast åndemanar, medisinmann eller prest. Nemninga, som opphavleg tyder ‘den som veit’ på det sibirske språket evenkisk, blei opphavleg brukt om sjamanar frå Nord- og Sentral-Asia, men ein finn folk med liknande oppgåver over heile verda, særleg blant urfolk. Den gamle samiske sjamanen blei kalla noaide. Volva i norrøn tru kan også reknast som sjaman. • Sjamanar er særskilde menneske som kan få kontakt med eller makt over åndene som påverkar menneske, i følgje mange kulturar. Dei blir av nokre antropologar og religionsforskarar skildra som mellommenn og reisande mellom den naturlege og den andelege verda. Dei oppnår gjerne dette gjennom å gå inn i ein transe ved hjelp av messing, dansing eller tromming. Makta si kan dei bruka til å lega sjuke, auka jaktlukke eller forutsjå eller styra vêret. • Andre antropologar har kritisert omgrepa «sjaman» og «sjamanisme» fordi dei meiner at det plasserer lækjarar frå svært ulike kulturar i ein felleskategori, og skapar eit feil bilete av ein felles, opphavleg naturreligion. Kjelde: Wikipedia Hjorten var og er eit viktig innspel i faunaen i Sunnfjord.

Ausevika

svar som ikkje er hogd i stein, men som likevel står rissa inn i dei siste 2000 års kultur. Haave definerer seg som fritenkar og panteist, altså at Gud er i alt, men tyr gjerne til bibelen for å summere opp. – I Paulus brev til Korintarane står det: «Så vert desse tre ståande: Tru, håp og kjærleik. Men størst av dei er kjærleiken.» Vi må ha kjærleik til naturen og våre medmenneske. Kjøret med prestasjon på jobb og i arbeid, gjer at vi gløymer å lever som heile menneskjer. Og naboen til kjærleik er empati. Solidaritet er viktigare enn nokosinne, i lys av 22.juli. Det krev at vi torer lytte til intuisjonen og hjarta våre, og tek til oss kunnskap frå media, utdanning osv. Ein må opplyse seg og sjå konsekvensane av handlingane våre, avsluttar Haave i det vi er tilbake ved huset. Naturen byrjar bokstavleg talt der terrassen ender, vill og utemma, side om side med sivilisasjon. Inkarnasjonen av ein kvar nordmann sin hyttedraum gjort til heim, og den perfekte staden å byrje ein draum om å ei bærekraftig framtid.

• Ausevika er eit av dei største helleristningsfelta i Norge og ligg i Flora kommune på sørsida av Høydalsfjorden. • Ausevika ligg under Skålefjellet, som reiser seg mot sør i nærare 800 m høgde. Dette fjellet dannar avslutninga på eit fjellområde som strekkjer seg heilt inn til Jotunheimen, og er difor eit naturleg streifområde for storvilt på trekk mellom kyst og innland. I 1934 fann Tor Grønnevik det store helleristingsfeltet, som tel kring 300 figurar. • Ausevik-feltet er det nest største på Vestlandet etter helleristingsfeltet i Vingen. Feltet har ei mengd dyrefigurar som framstiller hjort, og desse er blanda med geometriske figurar - solsymbol frå ein fruktbarheitskultus. Denne blandinga av jaktmagi og fruktbarheitssymbol gjer Ausevik-feltet spesielt interessant. • Dateringa er det usemje om - frå 4000 år f.Kr. til 500 år f.Kr. Mykje av feltet er sterkt utsett for erosjon og er dekt over. I 2002 vart Ausevikfeltet teke opp i eit felles nordisk prosjekt for bergkunst; Rock Art in Northern Europe. Gjennom dette EU-finansierte prosjektet er det utarbeidd planar for eit Vestnorsk Bergkunstsenter i Ausevika. Kjelde: nrk.no/sf

DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER OG BRILLER? Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner, alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv! Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse! Ein av Europas dyktigaste synskirurgar TTa kontakt for meir informasjon og referansar!

FM 11•2012

Synskirurgi er ei tillitssak

Eit aktivt liv Er du lei av å fomle med linser om morgonen, og synst brillene er eit lite hinder i ein aktiv kvardag? Kvifor ikkje ta første steg mot ein meir spontan kvardag? Vi opererer auga dine trygt og raskt, etterpå kan du legge briller og linser bort for godt.

• Skadereparasjon • Glass, frontrute reparasjon/skift • Lakkering • Klimaanlegg reparasjon/påfyll • Solﬁlm Vi takserar skade for privat og forsikring kvar dag, og kan hjelpe med skademeldinga om du ynskjer.

Tilknytta kirurgar: dr.Thilesen, dr.Plesner, dr. Meberg

Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 Sandane Tlf.57 86 74 00 • www.synskirurgen.no

Opningstider: Mandag - fredag 730 - 1600

Riis Bilglass og Bilskadesenteret AS, Sogn og Fjordane

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Atterhald om utselde varer og evt. prisendringar.

Tid for jakt! Vårt mål er at alle våre kundar skal få hjelp og rettleiing til å finne akkurat det produktet og den løysinga som høver for kvar einskild. Vi har også mange flotte modellar på lager.

Haust-

kampanje

Steiner Ranger Pro 8x56,

4.995,-

Andre Steiner Ranger Pro:

rettl: kr 5.995,-

8x32 - Kr 3.495,(Rettl. kr 4.495,-)

8x42 - Kr 3.795,(Rettl. kr 4.795,-)

10x42 - Kr 3.995,-

2012-mod. Hobby campingvogner

(Rettl. kr 4.995,-)

Premium 540 UFe 230 cm breidde

kr 199.000,-

Steiner Nighthunter Xtreme 8x56

Steiner Skyhawk Pro 8x42

8.495,-

2.995,-

DeLuxe 540 KMFe 230 cm breidde

kr 179.000,-

rettl: kr 3.995,-

Andre Steiner Xtreme:

8x30

kr 4.995,-

De Luxe 545 KMF 250 cm breidde.

Andre Steiner Skyhawk:

kr 189.000,-

1.995,-

8x25 8x32 8x42 10x42 10x50

kr 189.000,-

Kr 1.195,Kr 1.395,Kr 1.795,Kr 1.895,Kr 2.095,-

Excellent 560 UKF 250 cm breidde

kr 199.000,Leica Geovid 8x56 HD m/avstandsmålar Prestige 640 FMU 250 cm breidde

22.900,-

Zeiss Conquest 10x30

5.995,Andre Zeiss Conquest:

Andre Canon:

12x36 L IS II - Kr 6.495,10x42 IS - Kr 12.995,15x50 IS WP- Kr 8.995,-

8x30 - Kr 5.495,-

Alf Helgheim & Co AS Skei Sentrum, 6843 Skei i Jølster Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Før:

245.900,-

ition Nordic Ed med ALDE

Før:

kr 249.000,- 282.300,-

Canon 10x30 IS

3.495,-

Før:

226.700,-

ition Nordic Ed med ALDE

kr 229.000,Excellent 720 KFU 250 cm breidde

8x32 - Kr 6.000,8x42 - Kr 6.800,-

Før:

204.600,-

Prestige 650 KFU 250 cm breidde

14.495,-

Andre Zeiss Conquest HD:

Før:

206.500,-

iing med UKF innre yer og 2 etasjekø g i staden dobbelsen engar lts ke for en

kr 189.000,-

Zeiss Victory 8x56 T* FL, rettl. kr 18.000,-

6.995,-

Før:

207.700,-

Excellent 560 KMFe 250 cm breidde

Andre Focus Ultima/c:

Flott turkikkert!

Før:

209.700,-

Excellent 560 CFe 250 cm breidde

Focus Ultima/C 7x50 Steiner Wildlife Pro 8,5x26

Før:

199.800,-

City vatn og ktro14 liter ele boiler

kr 189.000,-

10x26 - Kr 1.695,- (Rettl. kr 2.195,-) 8x32 - Kr 2.495,- (Rettl. kr 2.995,-) 10x32 - Kr 2.695,- (Rettl. kr 3.195,-) 10x42 - Kr 3.495,- (Rettl. kr 4.195,-)

Zeiss Conquest 10x42 HD

Før:

217.900,-

FM 11•2012

Alle vognene blir leverte med: • 12 volt m/batteri og ladar • Nye «Slim Tower» kjøleskap • 230v Golvvarme • 230v Ultraheat

Garantiar på vogner levert av autoriserte Hobby-forhandlarar: • 2 års garanti på teknisk • 5 års lekkasjegaranti

Alle prisar levert Førde inkl. frakt, 11 kg gassflaske og lev. omk! Atterhald om mellomsalg.

HAUSTKLA Butikken er fylt med HAUSTNYTT i flotte fargar!

5 R KR 399,9 A G R A F E H KE I FRES HAUSTJAK

Kom li og b innom rert! inspi

SUNNFJORD # HANDELSHUSET # FĂ&#x2DC;RDE t. # " ! "

Naustdalsvegen 4 â&#x20AC;˘ HH Nord â&#x20AC;˘ tlf: 91 55 64 28 Facebook: Vero Moda FĂ¸rde

Match Jean Paul Femme jakke kr 1999,-

CMYK Skjerf kr 99,-

b-young Genser kr 399,95

dna Roots stĂ¸vler kr 499,-

Princess Saueskinn kr 699,Lysestake stor kr 199,Lysestake liten kr 179,Lys kr 35,-

Vita Clean Shower Fresh bath & shower gel 547 ml kr 199,Body SoufflĂŠ kr 245,Eau de Parfum 30 ml kr 350,-

Arkja Lett dunja kr 1199

StĂ¸rste kjĂ¸pesenteret mellom Bergen og Ă&#x2026;lesund â&#x20AC;˘ 50 butikkar â&#x20AC;˘ 500 gratis parkeringsplassar â&#x20AC;˘ 4 restaurantar/kafĂŠar â&#x20AC;˘ Leikeland HANDELSHUSET

1987-2012

Opningstider: Kvardagar: 10-20 (21) Laurdag: 10-16 (20)

Nokre butikkar har andre opningstider.

inform-media.no

a akke 9,-

Største kjøpesenteret mellom Bergen og Ålesund SKO • dna • EuroSko • Økonomisko MAT, DRIKKE OG KIOSK • Spar • Napoleon Conditori • Deli Vita • Narvesen • Peppes Pizza • Vinmonopolet • Bambus OPTIKK, UR OG GULL • Bjørklund • Mestergull • Brilleland KROPP OG HELSE • Nikita • Apotek1 • The Body Shop • Sunkost • Trendy frisør • Cosmetique Parfymeri & Spa • Ranels Parfymeri • VITA

Nytt hos oss!

Modell: André Santos Myrekrok, med kle frå Blend: Solid jeans kr 699,96 Solid t-shirt kr 199,95 Blend vest kr 599,Sko frå dna: Timberland kr 1899,-

Vår kunnskap, ditt velvære.

HUS OG HEIM • Bellis Blomster • Nille • Handelshuset Libris • Kremmerhuset • Princess • TilBords KLE • Bare Barn • KappAhl • VIC • Marcel • Marcel Sister • Marcel Home • More Woman • b-young • Blend • Arkja Dameklær • Hennes & Mauritz • Jack Jones & Vero Moda • Match SPORT OG FRITID • Ringo • Din sport

Handelshuset Sør, 1 et. • Telefon: 57 82 02 79

SPESIALBUTIKKAR • Glitter • Zoo-senteret • Ti-Ti • Førde Lydsenter • Bagorama • Fotograf Helle • Citybag • CMYK accessories SERVICE • Sparebanken Vest • Posten

Mestergull Thomas Sabo armeband kr 2190,-

Nille Serveringsfat kr 99,-

Bare Barn Regnsett kr 499,-

www.hhforde.no

...vi har det! HANDELSHUSET

Morganisasjo

FM 11â&#x20AC;˘2012

Ein Morgan er meir enn ein bil. Den er stiv og det skranglar og ristar. Det er trongt i kupeen og lite bagasjeplass. Det kjem regnvatn gjennom skøytane. Og dei er tøffe. Morgan er rett og slett kultur. TEKST OG FOTO: Tore Fossen

Nokre dagar på jobb er artigare enn andre. Og det er heller ikkje så farleg å jobbe helg når jobben består i å formidle opplevinga av å sitte i passasjersetet i ein Morgan frå laurdag morgon til søndag ettermiddag, med korte avbrekk beståande av lunsj, kaffipausar og middag med overnatting. I Sogn og Fjordane fløymer det ikkje nett over av dette engelske bilmerket, som i over 50 år nesten ikkje har endra utsjånad. Men eitt og anna eksemplar rullar det på vegane her også. I Bergen derimot, er det noko sånt som 40 av arten, og eigarane av dei har ein uformell klubb som kvart år har nokre faste postar på programmet: Tur på 1. mai, som markerer Morgan-sesongen for opna, og ein hausttur. Haustturen går til ulike stader i landet, og i år var reiseruta lagt opp av Jarle Nordahl og Frode Opheim, begge Morgan-entusiastar på sin hals. Turen skulle gå frå Bergen, via Voss til Vangsnes, vidare over Sognefjellet til Lom og derifrå over Strynefjellet til Hjelle Hotell i Oppstryn. Vi hekta oss på kortesjen, som bestod av 12 bilar, på ferja mellom Dragsvik-Hella-Vangsnes. «Vi» i dette tilfellet er underteikna og Morgan-eigar Frode Årdal, som er Spar-kjøpmann og sjølvutnemnt vaktmeister ved Jølstramuseet på Vassenden.

Vakkert Sidan vi var litt tidleg ute etter ein tåkefull tur over Gaularfjellet, tok vi like godt turen frå Dragsvik til Vangsnes, via Hella, for å ta imot kortesjen som skulle komme over Vikafjellet. Frå soldekket på Fjord1-ferja var det eit vakkert syn når 12 Morgan i ulike fargar kom sklidande inn på ferjekaia på Vangsnes.

FM 11•2012

Har du ein Morgan, må du tole at folk ser på både bilen og deg. Her står Frode Årdal sin Morgan parkert på handikappplassen. Sikkert fordi ein ser litt rørslehemma ut når ein går inn og ut av den.

nskultur

1. Frode Opheim sin Morgan Aero8 skil seg ut frå resten av følgjet med sin spesielle design. 2. Lunsj i Marifjøra. Frå venstre: Frode Årdal, Jarle Norddahl og Leiv Årdal gjer opp status på første del av turen. 6. Morgan-stund har gull i munn. Det er tidleg morgon, og medan dei treigaste sjåførane framleis held på med frukosten på Hjelle Hotell i Oppstryn, er andre i ferd med å gjere seg klare til avreise.

Både sjåfør og passasjer må tole beundrande blikk frå andre reisande når dei er ute på tur med sine særeigne køyrety. Det tok ikkje lang tid før både fastbuande, ferierande og ein nyfiken journalist frå ei Sogneavis tok kontakt og vil høyre meir om bilane. Og ein Morgan-eigar er ikkje vanskeleg å be. Heller vanskelegare å få til å halde kjeft når han eller ho blir spurt. Det kallast ekte entusiasme.

Sognefjellet

FM 11•2012

Nokre vegar er kjekkare å køyre med open sportsbil enn andre. Sognefjellsvegen er ein av dei. Dei smale og svingete vegane er som konstruerte for bilane, og det går radig oppover mot Turtagrø. Våt asfalt, villige motorar og bakhjulstrekk får nokre av sjåførane til å breisladde litt i svingane. Her spelar alder ingen rolle. Enkelte blir som ungar att, og lyden frå mange sylindrar som buldrar under panseret får både førarar og passasjerar til å smile frå øyre til øyre. Veret derimot, gjev på dette tidspunktet ingen grunn til å smile. Det blir både våtare og kaldare jo nærmare vi kjem til Sognefjellshytta. På toppen gjer nokre eit lite pitstop for å dra over kalesjene sine. Våte og valne fingrar fiklar med bøylar, gjenstridige kalesjer, små skruefeste og trykknappar. Det er lite elektrisk og «trykk-på-knappen-og-taketgår-på» -greier. Her er det manuelt arbeid som gjeld. Med kalesjene på plass er Lom neste mål. Det striregnar, og Morganbilane viser si svakaste side: Dei fleste er ikkje pottetette. Det dryp frå skøytar i dørene, vindaugeviskarane gjer ikkje jobben sin, sjølv om bilen eg sit i har tre av den sorten. Men det ser ikkje ut til å plage sjøfør Årdal det minste. Han ser berre ut til å storkose seg, og det gjer sikkert dei andre sjåførane også. Hadde du kjøpt ein ny Volvo til halve prisen av ein ny Morgan, er eg temmeleg sikker på at du ville ha klaga om du vart våt på leggen når det

regna og ikkje såg ein drit gjennom frontruta.

Lom neste Sjølv om det regnar, går det fint å køyre utan tak, berre du har filla klar til å tørke av frontruta innvendig. Men når temperaturen nærmar seg null, og det styrtregnar, må sjølv ein Morgan-entusiast krype til korset og ta på taket. Litt før Lom forsvann regnet, asfalten var brått blitt tørr og det såg ut som det letta litt. Derfor var det av med kalesja igjen, for ein Morgan-sjåfør køyrer ikkje med taket på meir enn aller høgst nødvendig. Til Lom kom heile følgjet, og tok ein kaffi- og softispause på bensinstasjonen. Det er greitt å få strekt litt på bein og rygg også. Setene i ein Morgan kan ikkje akkurat kallast komfortseter. Ikkje det at det er vondt å sitte der, men eg veit at det finst bilar med betre reguleringsmoglegheiter på setene enn i desse engelske klassikarane. Etter den vesle pausen, tok vi fatt på dagens siste etappe: Over Strynefjellet med endestasjon i Oppstryn og Hjelle hotell.

Mat og kultur Vegen fram til Hjelle hotell er nærast for ei

3. Ekte Morgan-veg. Svingane opp til Sognefjellet er perfekte for dei engelske sportsbilane. 4. På rett side. Jarle Norddahl med sin Morgan, med rattet på høgre sida, og frua på venstresida. 5. Morgan-eigarar er oftare framme med pussefilla enn andre bileigarar. 7. Avgrensa bagasjeplass. Skal du på tur i ein Morgan, tek du berre med det høgst nødvendige. Til dømes kredittkortet. Skal du ha meir med, kan ein koffert på hekken vere redninga. 8. Panoramavegen. Kortesjen har teke ein pause på Panoramavegen mellom Stryn og Lote.

Fakta • The Morgan Motor Company er ein britisk bilfabrikk. Selskapet vart grunnlagt i 1912 av H.F.S. Morgan. Frå 1959 til 2003 var det sonen hans, Peter Morgan som dreiv selskapet. I dag vert selskapet styrt av H.F.S. Morgan sitt barneborn, Charles Morgan. • Frå starten og til 1936 produserte firmaet utelukkande sportslege trehjulsbilar med to hjul framme og eitt hjul bak. Da den første «bilen» kom i 1936, og vart kalla «4/4» fordi den hadde firesylindra motor og fire hjul. • I 2000 kom Morgan Aero 8. Dette var merket sin første fundamentalt nye modell på 64 år, men også denne er bygd rundt ei asketreramme. Alle Morgan vert bygd for hand etter kunden sine spesifikasjonar, og ventetida kan vere nesten eitt år. • Trass ein «gamaldags» utsjånad har Morgan fartseigenskapane til ein moderne sportsbil. Morgan Plus 8, med ein 196 hestekrefter stor Rover V8-motor, akselererer frå 0 til 100 km/t på 5,6 sekunder. Morgan Aero 8 er endå raskare. • Fabrikken ligg i Malvern Link (i Worcestershire) og har ca. 130 tilsette. Produksjonstala var oppe i 50 bilar i veka på 1920-talet, men har dei siste tiåra lagt på rundt 10 biler per veke.

Kjelde: Wikipedia

kombinasjon i opplegget deira. Og det vart det. Nydeleg mat i form av gravlaks med sitrusfrukt, indrefilet av okse og is med frukt til dessert, flankert av kvite og raude vinar, etterfølgt av kaffi og Cognac gjorde sitt til at dagen totalt sett må karakteriserast som særs vellukka. Om hotellet er lite, så har dei i alle fall stort hjarte for gjestene.

Organisert Morgan-eigarar er kanskje betre organiserte enn andre. I alle fall er det for meg interessant å sjå korleis dei parkerer. Det er ikkje tilfeldig korleis bilane blir stilt opp. I dei fleste tilfella parkerer førstemann på enden av ein parkeringsplass, med fronten fram mot vegen. Nestemann fyller på, og til slutt står dei pent på rekke og rad. Det er heller ikkje tilfeldig korleis Morganistane går kledd. Her er det skinnjakker, genserar og luer med Morgan-logo som gjeld. Ingen skal vere i tvil om kva bil du køyrer. Også bilane har sin eigen kledekolleksjon, i form av tophat og overtrekk med logo på. Når Morgan-klubben dreg på tur er den godt organisert. Eksempelvis kom vi til Marifjøra og tok lunsj i det fri. Her diska

FM 11•2012

transportetappe å rekne. Ekte Morganistar elskar svingar og smale vegar. Aller helst ville dei vel ha køyrt på venstre side av vegen, men det går dårleg her til lands. Derfor er det lite å fortelje om denne delen av turen, med unntak av eit stopp på Grotli, der vi tok i augesyn det tyske bombeflyet som vart skote ned i 1940, ei hending som danna grunnlag for filmen «Into the white» som hadde premiere i vår. Ein gong i tida gjekk Riksveg 15 nesten gjennom resepsjonen til Hjelle hotell. Så vart vegen lagt om, det kom tunnel og plutseleg var hotellet gløymt for mange av oss. Men ikkje av organisatorane Nordahl og Opheim. Dei hadde spora opp denne fordoms perla for middag og overnatting. Og det var ikkje noko dårleg val. Fjerde generasjons hotellvert, Lorentz Hjelle med kona Emma, tok oss imot etter at bilane var parkert, påkledd og gitt kjærlege klapp for vel utført teneste så langt. Med aperitiff og frisk frukt fekk vi skylt vekk vegstøv, før vi gjorde oss klare til middagen litt seinare på kvelden. Ein del av opplegget til Morganklubben frå Bergen er at haustturen skal gå til eit av hotella som er med i «De Historiske». Morgan, mat og kultur er ein sjølvsagt

Erik Saudan (restauratør med Bellevue, Fløien Folkerestaurant og Bryggen Tracteursted i porteføljen sin) opp med ein bag til kvar av bilane i kortesjen. Og i bagen var det røykelaks frå Svanøy, pottekjøtt, reker, salat og brød, i tillegg til noko godt å drikke til. Ikkje noko overlete til tilfeldigheiter her med andre ord. Når så bilane rullar på vegane, ligg dei fleste pent og pynteleg på rekkje og rad, og alle prøvar så godt dei kan å halde følgje med den som ligg først. Det heile minner om andemor og ungane sine på tur.

Morganisten Mange likar Morgan. Men nokre likar Morgan meir enn andre, og kan mykje meir om bilmerket enn dei fleste. Frode Opheim frå Bergen tilhøyrer definitivt den siste kategorien.

Siste etappe Etter frukost på det hyggelege hotellet, gjekk turen vidare til Stryn og Panoramavegen til Lote. Derifrå ferja over til Anda og ein svipptur nedom Sandane, der det denne dagen var veteranbiltreff. Så fyrte gjengen opp bilane sine att, og køyrte mot det alltid like vakre Jølster. For å la bergensarane få ei ekstra hyggeleg oppleving, guida Frode Årdal dei mot Vassenden, via sørsida av Jølstravatnet. – Dette var Morgan-veg! strålte namnebror Frode (Opheim) etter å ha parkert sin Aero8 på tunet framfor Jølstramuseet. Her var turen over for vår del. Etter ei omvisning på museet vart det heile avrunda med middag i ei av dei gamle stovene. På menyen stod steikte Jølstraaurefilétar, tekne på garn dagen før, akkompagnert av heimebaka flatbrød, agurksalat, rømmesaus og nypoteter. Ei avslutning som stod i stil med resten av turen: Fantastisk.

Flytte langt? Flytte heim? Flytte ut? Vi tar jobben. Uansett kvar du skal til eller frå.

Tekst og foto: Tore Fossen

Frode kjøpte sin første Morgan i 1998. I dag har han ein Morgan Aero8 – der 8 står for tal på sylindrar. – Eg har alltid hatt interesse for bilar. Sidan eg var liten gut, har eg vore biloman, og eg har alltid likt Morgan. Den første eg hadde var ein Morgan Plus4, ein fireseters modell, ettersom vi hadde born vi ville ha med oss, fortel Frode. Bilen hadde ein firesylindra motor med 135 hestekrefter. Sidan gjekk fornuft over i følelsar. For meg er Morgan det optimale bilmerket. Fordi dei er handlaga, fordi det er historie i dette bilmerket – og Morgan er kultur, forklarar han entusiastisk. – Då eg kom med i Morganklubben i Bergen var eg yngst. Snittalderen den gong låg vel på over 50, seier han. Men det ser ikkje ut til å ha skremt han. Blant andre medlemmar vi trefte på turen fekk vi vite at det er Frode som har greie på Morgan. Det han ikkje veit om bilmer-

• • • • •

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

Over heile landet – eller ut av landet.

FM 11•2012

KKvalitet du kan vere ttrygg på www.vestlandshus.no d ornet ndsh and San Sa S

Forhandlarar i Sogn og Fjordane • Vestbygg Grytøyra Tlf. 57 73 72 60 • VestlandsHus Florø Tlf. 57 75 21 70 • VestlandsHus Måløy Tlf. 95 72 22 52 • VestlandsHus Stryn Tlf. 57 87 62 00 • BTHUS AS Førde Tlf. 916 61 700 • VestlandsHus Sogn, Kaupanger, Tlf. 57 67 33 88

Godt kjøkkenliv – vi veit korleis vi skreddersyr eit kjøkken. Velg mellom over 2000 fargar.

Opningstider: Man - fre 07.30 - 16.30

vEvRIng UtstILLInga

www w.vevringutstillinga

evatuftdesign.no - Maleri: Damion

2012

ket, er ikkje verd å vite heller, sa ein av deltakarane på turen. Og den påstanden trur vi så gjerne på. Frode boblar nesten over når han snakkar om protypar, Pluss8, designaren Humphrey, BMW sine bidrag på motorog chassisfronten og anna Morgan-relaterte fakta. – Etter å ha hatt min første Morgan Plus4 i fire år var det tid for å skifte. Eg berre måtte ha ein bil med V8-motor. Eg fekk tak i ein bil med rette motoren, ein 4,6-liters kraftpakke, som vi hadde i to år. Men så kom Aero8. Etter mitt syn var dette den mest optimale Morgan som til då hadde blitt laga. Denne modellen har betre komfort og køyreeigenskapar enn nokon andre Morgan-modellar. Den kombinerer det sportslege og komfortable, og har eit nydeleg design, seier Frode entusiastisk, og legg til at Aero8 var den første nye modellen på over 50 år frå fabrikken. – Bilen er for meg toppen av lykke, og er nærast som eit familiemedlem å rekne, seier han. – Men er det berre bil, eller er det noko meir som er greia med Morgan? – Det er ein kombinasjon av bil og kultur som driv oss til å halde på med dette. Vi har eit fantastisk fellesskap, der vi reiser på turar i lag med ektefellane våre. På samlingar diskuterer vi ikkje berre bil. Faktisk litt lite av og til. Men vi er ikkje ein gjeng som nødvendigvis har så mykje greie på bil. Vi berre elskar Morgan, og det å få køyre dei på morosame og svingete vestlandsvegane er noko av det festlegaste vi veit, seier han. – Kva bruksområde har ein Morgan? – For vår del brukar vi den mest til kos og for å kople av. – Det er rein rekreasjon å ta seg ein tur med bilen ein godvêrsdag, Min Morgan-sesong varer frå påsketider til oktober, men det finst Morganekstremistar som brukar sin heile året, seier Frode, som avsluttar med at det finst betre vinterbilar enn ein Morgan.

21-23 SEPT SEPTEMBER EMBER

Oktoberfestmiddag Schweinshaxe mit sauerkraut kr. 200,- Begrensa antall plassar Førehandssalg av billettar på Isehaug.

Husbandet Lokale ompaorkester Aasland Bros Daniel Enggen & The Hugin Band

Full gass med parade, aktivitetar & underhaldning

Kåring av Frøken Oktoberfest og Beste Bart Husbandet Lokale ompaorkester Aasland Bros Daniel Engen & The Hugin Band Berseblesten

Kveld fredag/laurdag 250,Dagtid laurdag - gratis Helgapass 350,-

11•2012

Opningstider 21. sept. kl 11-18 22. sept. kl 11-18 23. sept. kl 11-16

Male kvit vegg: Sidan maledagane er kortare om hausten kan det ofte vere greitt å vere fleire om jobben.

Male skyggevegg: Mal aldri midt i solveggen. Solvarmen kan gje skjemmande blærer.

Sjekkliste for malearbeid om hausten FM

Ikkje ferdig med malearbeidet ute? Fortvil ikkje, du kan måle ei stund til! Men ein må ta fleire omsyn i september enn i tidligare sommarmånadar. Her er sjekklista!

11•2012

Tekst: Åshild Nyhus Tyssen/ifi.no Foto: Nordsjö

– Det er framleis høve til å male eller beise huset før vinteren, men det er viktig å vere ekstra obs når ein malar seint i sesongen. Veret i september kan være ganske annleis enn mai og juni, sjølv om det temperaturmessig kan vere ganske likt, seier Bjørg Owren, adm. direktør hos ifi.no. – En kik på Yr eller Storm er vel anvendte minutt, og ser du forbi den kvite skya med sol over, er det mykje anna nyttig informasjon å hente. • Er temperaturen passe?: Maling fungerer best om døgntemperaturen er over 10 grader, men en del produsentar har satt 5-7 grader som nedre grense. Med vasstynna malingar er nedre grense spesielt viktig å halde, i verste fall frys malinga før den tørkar. Oljemaling og beisa kan generelt nyttast i kaldare temperatur enn vasstynna, ofte ned mot null grader. Vær obs på at malinga kan få tjukkare og vanskeligare konsistens å jobbe med når veret er kaldt.

• Er det store temperatursvingingar?: Stor temperaturskil dag/natt gjev dogg, som kan gjere ein nymalt vegg matt. Duggmatting får ein ikkje bort utan å male på nytt. Svingar temperaturen mykje lønar det seg å male på formiddag, så malinga tørkar mest mogeleg før kveld. Men veggen bør få litt tid til å bli kvitt morgondogg før du startar. • Er lufta tørr?: Vent til regnfrie dagar før du malar. Det bør være opphaldsvêr i malinga si tørketid. Sjekk vêrmelding for eit par dagar fram. Om det er vanskelig å finne fleire opphaldsdagar på rad, kan det lønne seg å nytte hurtigtørkande, vasstynna maling. • Er treverket tørt?: Underlaget må tørke opp etter førre skur. Sjekk om treverket er tørt med fuktmålar. Du får greie fuktmålarar frå eit par hundrelappar, eller du kan leige hos mange fargehandlarar og byggevarehus. Fuktigheita i treet bør ikkje overstige 15-18 prosent. Om ein malar fuktig treverk risikerer ein å stenge fukt inne i treverket. Det kan gje store skader i ettertid. • Er sola sterk?: Sola kan framleis vere sterk om hausten. Som hovudregel bør ein aldri male i solsteik. Varmt sollys gjer at øvste del av malingslaget tørkar for fort, og blir skinntørr, medan det framleis er fuktig under. Det kan gje malinga skjemmande blære. Hald deg alltid i skyggeveggen når du malar.

Vask hagemøblane før vinteren Det er fleire årsaker til at ein bør gje hagemøblane ein grundig vask før dei går i vinterdvale. Tekst: Åshild Nyhus Tyssen/ifi.no Foto: Kristian Owren/ifi.no og Jordan

Sjølv om møblane kanskje ikkje ser så skitne ut, er det ein stor fordel å reingjere dei grundig før de ryddes bort for sesongen. – Forureining og støv i lufta og regnvatnet eller i regnvatn kan tære på møblane gjennom vinteren, så for å hindre at møblane tek skade bør dette alltid fjernast mot slutten av sesongen, seier Bjørg Owren, adm. direktør hos ifi.no. Om ein let gamal smuss ligge på yta over tid får møblane kortere levetid og treng hyppigare vedlikehaldsintervall. – Og det er jo langt hyggeligare å finne fram reine og pene møblar når første vårsola endelig tittar fram att, seier ho. Til vanleg reingjering av hagemøblar er husvask eller liknande, milde reingjeringsmidlar gode alternativ. Desse kan påførast med sprøyte, svamp eller skurepad, og deretter skrubbast lett. Skyl alltid grundig, så det ikkje ligg att såperestar. Hageslangen er betre egna enn høgtrykkspylaren, mengde vatn avgjer kor godt det blir skylt, ikkje trykket på vatnet. Til teakmøblar finst eigne teakrensemidlar som med fordel kan nyttast. Følg alltid produsentens retningslinjer.

FM rettar «All Souled Out» – lyden av Stongfjorden I Fylkesmagasin nummer 10 i saka «All Souled Out» -lyden av Stongfjorden, skreiv vi om den nye plata til Anna Hlin Lewis, som saman med ektemannen Anthony Lewis flytta til Stongfjorden i 2011. Ved ei misforståing vart feil namn nytta, slik at det virka som vi hadde intervjua Anthony, i staden for Anna, og at han hadde produsert plata.

Øvst: Skyl møblane grundig så det ikkje ligg att restar av reingjeringsmidlar. Hageslangen er ypparleg.

– Albumet inneheld ein miks av RnB, Soul, Reggae, Electro, Dubstep, Hip hop og pop. Det er eit arbeid som har vore undervegs nokre år, der ein har friska opp gamle songar og skapt nye, som er har satt saman til eit album, ved hjelp av ulike produsentar, understrekar Anna.

Midt: Ein skurepad er effektiv til å fjerne skit frå møblane. Nederst: Det finst ulike pads tilpassa ulike underlag. Til ein plaststol er ein fin pad godt egna.

ALLEGRO 100 CM MED SPEGEL

10.995,SPAR KR. 2.755,-

100 cm heilstøypt marmorservant og servantskåp med breie skuffer med fullt uttrekk. Spegel med avlange lysfelt. Inkl. viste grep. Ekskl. armatur.

20.995,SPAR KR. 6.370,-

Veil. pris kr. 13.750,FARGE Kvit høg-glans

15.495,SPAR KR. 4.300,FARGE Kvit matt Svart gummilakk Grå gummilakk

FM 10•2012

33 ALLEGRO 100 CM MED SPEGELSKÅP FARGE Kvit høg-glans

EL-PAKKE MED LED-LYS OG STIKKONTAKT I SKUFF

KANTATE 101 CM MED SPEILSKÅP

Veil. pris kr. 30.160,-

101 cm Kantate porselensservant og servantskåp med to skuffer. Spegelskåp med avlange lysfelt, stikkontakt og lysbryter. Inkl. integrerte grep og tilbehør. Ekskl. armatur. Veil. pris kr. 27.365,-

22.995,SPAR KR. 7.165,-

TLF. 57 72 55 90 - VAKTTLF. 992 13 790 BESØKSADR. FLOVEGEN 4, 6800 FØRDE www.comfort.no - ﬁrmapost@dale-ror.no

Eg heiter Joachim Vie, eg er 31 år gammal, sambuar med Lena S. Kirkebø og saman har vi Nomi på 2 år. Før Nomi klatra opp i familietreet var min altoppslukande hobby å vere i fjellet eller legge planar for neste tur til fjells. Ikkje minst kunne ein vere med på alt av tilbod frå aktive venner. I løpet av hausten 2012 skal eg ta med meg Nomi på tur. De skal få vere med. Eg skal dele pakkelister, førebuingar, erfaringar, utstyrstesting og personlege tankar rundt det å ha med born på tur. Eg har snakka med Nomi om dette, og ho synst det er greitt, det same synst mora. Så håpar eg Nomi får rett når ho seier «det bli koselig».

Med båt på gode minne I mine yngre dagar drog vi ofte på fisketur med overnatting, sjølv om det var skule eller jobb dagen etter. Ting gjekk ikkje heilt som planlagt denne gongen, difor vart turen med Nomi kort og effektiv. TEKST OG FOTO: Joachim Vie

FM 11•2012

Fredag ettermiddag såg eg fram til å forlate kontoret og reise heim til gullrekka og familien. Planen var å lade opp til helgas utflukt med Nomi. Ein tur i nærområdet med fiskestong og bålkos var målet denne gongen, og torsdag hadde vi testa ut eit improvisert stroppesystem til bæremeisen for å vere sikre på at vi fekk med oss det vi trengte. Det var tungt, men det gjekk og alt låg til rette for ein fin tur. Litt før seks ringer telefonen. – Joachim, du må komme, Nomi har ramla ned trappa og vi må til legen! I bakgrunnen skreik Nomi. I det eg svingar opp på tunet ser eg Nomi oppløyst i tårer, mor oppløyst av frykt og eit forvirra syskenborn. Velkomen heim til familielivet og endra planer, tenker eg i det vi set nasen mot legevakta, med syskenbarnet Hanna i baksetet. Nokre timar og besøk hos røntgen og ortopeden seinare, forlèt vi sjukehuset med leikar og eit kragebeinsbrot med på kjøpet. Både lege og mor set ein stoppar for den planlagde turen. Eg samtykker.

Improvisasjon Alt dette skjedde tett opp mot trykkefristen for FM. I forkant hadde eg allereie notert noko vissvass om turlivets gleder. Slike generelle tips for tur med barn som du

Med ein fjellduk på tur, så er ein aldri sur (og kald). Fint opparbeida ved utoset på Digernesvatnet.

finn på dei fleste nettsider om barn og turglede: Ta mange pausar, ta med noko godt, lag skattekart, hugs ditt-hugs datt. Det blir som å lese bridgesidene i Dagbladet, keisamt på papiret men sikkert veldig nyttig og kjekt i røynda. Denne spalta handlar om å vere på tur, ikkje om å snakke om å vere på tur. Eg såg difor mørkt på spalta eg hadde lova å skrive. I løpet av nokre dagar vart likevel Nomi veldig aktiv. Ho kunne gå i barnehagen etter eit par dagar og ting såg veldig bra ut. Eg spurte mor, nei eg gjorde ikkje det, men eg var tenkt å spørje mor. – Lena, kan du passe på Nomi litt, eg går ned og pakker litt til oss, seier eg i farta på veg ned trappa. – Kva de skal? – Vi reiser opp på Digernesvatnet for litt kvalitetstid, fortel eg utan å gje rom for diskusjon. Det blir heller ingen diskusjon, det var greitt for mor – sjølv om ordet båt blei nemnt. Pakkinga går raskt unna. Ein vasstett pakksekk rommar det meste vi treng, utanom telt og sovesaker.

Minnerikt vatn Digernesvatnet, for nokon Digrenesvatnet, er for meg eit vatten med minner. Då eg var yngre hadde vi mange fine stundar der oppe, med fiske på blikkstille vatn, fin steikeaure og soveplassar langs vatnet. Ei lita naturperle berre ti-femten minutt frå Førde sentrum. Utan tvil rette staden å ta med seg Nomi på ein ro-tur med overnatting. – Opp på fjælle, pappa? Seier Nomi og gjespar i setet ved sidan av meg. – No skal vi på fjellet i båt, seier eg og minnast at ho ikkje ein gong ville

Nomi trygt plassert oppi ei pappeske. Litt skeptisk til båten og veldig skeptisk til redningsvesten.

Ikkje akkurat langt ut i villmarka. Ein kortreist tur med Hafstadfjellet nesten innan eit steinkast.

prøve redningsvesten i butikken. Eg fortel at det er viktig å ha på redningsvest og peikar på den knalloransje bylten som ligg fint innpakka i plast. Ho ser stygt på pakken. Eg parkerer bilen rett ved båten og vippar alle sakene opp i, inkludert Nomi med redningsvest, og vi er straks på veg – på vatn… – Bæs(ch)ja pappa, seier ho og alt stopper litt opp, unnateke lukta. Det var no og eit tidspunkt, tenkjer eg. Det får vente sidan redningsvesten med skrittstropp og alt faktisk er komen på. Det bles meir enn eg rekna med, så vi slepp å ro noko særleg. Vi tek sikte på ein fin leirplass på motsett side av vatnet, og korrigerer drifta undervegs. Vel framme er det i gong med logistikken att. Alt ut av båten og opp på land. – No skal vi slå opp teltet Nomi, der skal vi sove, seier og peikar. – Kos(ch)lig tælte, seier ho medan vi leitar fram ein fin teltplass. Etter rask organisering og utpakking av soveposar og liggeunderlag, tek eg med leir-

posen vår bort til nokre benkar. Fjellduken blir spent opp mellom nokre tre, og eg fiskar fram ny bleie, ein bolle og litt juice.

Kommunikasjon

Far var et stort barn som jeg hadde da jeg var liten. Alexandre Dumas d.e

Ein to-åring kan mellom 170 og 420 ord har eg lese. Det er større ordforråd enn sveitsaren som eg i regn og torever ein gong tok med meg opp hit til vatnet for å fiske. Nomi og eg kan difor kommunisere ganske godt der vi sit på den tynne benken. – Tippetippa ta bolle, seier Nomi og kastar små bollebitar på bakken framfor oss. – No må du spare litt til frukost og, seier eg medan ho med fingrane etterliknar små fuglar som kjem flygande for å ete bolle. – Ja, ete måra tælte, seier ho på forståeleg vis. Som over middels glad i naturen og roen ein finn her oppe, er det godt å sjå at Nomi gjer det same. Ho leikar på same viset her som i hagen heime. Det er ingen skilnad, unnateke at her er alt nytt og spennande. Etter litt leik og fanteri ute på benken er det sovetid for Nomi. Omtrent før eg har fått av ho skoa legg ho seg inn i den grøne velbrukte soveposen min. – Uuh, de(i)leg, smilar ho og krøllar seg saman i posen. Eg stroppar att nedste delen på posen, slik at den passar betre til ho, og dekker over med eit pledd. Så fort smokken er på plass forstår ho kva som skal skje. Eg legg meg ned på skinnfellen ved sidan av, og saman ligg vi der og høyrer bjøllene frå sauene på andre sida av vatnet, vinden som susar i furukronene og teltduken som blafrar. Det er som eg ikkje er der med ho, for ho ligg berre og ser tankefullt på duken. Etter nokre minutt byrjar ho å

FM 11•2012

Det er ikkje akkurat fristande og leggje ut på tur i slikt veir, men det blir alltid koseleg til slutt. Vi vakna til solskinn og byger, som er betre enn berre byger.

Pakkliste – inkludert det vi hadde på For ein kort tur treng ein ikkje så mykje. Ein kan alltids gjere vendereis om det skjer noko alvorleg og uventa.

glipe med auga og sakte, men sikkert forsvinn ho inn i draumeland. Eg lukkar teltet og snik meg ut. Det er sein skumring og det regnar litt innimellom, men under fjellduken er det tørt og fint. Eg minnast fisketuren med bestefar her oppe, og kor blyg han var når eg tok bilete av han. Det vart den siste fisketuren han rakk i dette livet. Ein aure bryt vassfilmen og tankerekka mi. Hadde det ikkje blese så valdsamt, skulle eg rigga opp flugestonga, berre for gamle dagars skuld. Uansett kor du bur i Sogn og Fjordane, så kan du når som helst gjere som Nomi og meg på denne turen. Det blas og det regna då vi drog, men det er ikkje så viktig. Det er alltid eit opphald, eller så tek du med deg ein presenning. Du treng ikkje ta fri frå jobb heller, sjølv om det hadde vore fint med ein dag til her oppe. Men slik vart det ikkje denne gongen. Det er ikkje så mykje å seie om morgonen ved vatnet, for den gjekk så altfor fort før far og dotter måtte tilbake til sivilasjonen. Jobb og barnehage ventar.

Nomi: • Ullundertøy • Ullbukse • Fleecegenser • 3 bleier • Våtserviettar • Lue • Ulldress, til å sove i • Regnklede • Støvlar • Sovepose, pappa sin • Fleecepose Joachim: • Ullstilongs • Ullboxer • Skallplagg • 2 Ulltrøyer • Panneband, ull

• 2 par ullsokkar • Sovepose Felles utstyr: • Telt • 2 liggeunderlag Kokeutstyr • Frukost (havregraut) • Bollar • Juice • Fotoapparat • Førstehjelp • Hovudlykt • Fjellduk • Diverse småutstyr Lærdom: • Korte turar er veldig fint, men ein må ha eit par dagar skal ein få den gode turkjensla. • Nomi likar ikkje å gå i redningsvest, men gløymer fort at den er der. Nomi og båt går fint i hop.

klinikk førde hud • laser • varicer NYTT: AWT (Acoustic wave therapy) frå Storz Medical. Cellulitt-behandling med trykkbølger (blir m.a. også brukt til knusing av nyrestein). Endeleg ei behandling som virkar! FDA-godkjent.

Nye A-Klasse. Pulsen til ein ny generasjon.

NYTT: Kvinneleg gynekolog Klinikk Førde vil frå 1. oktober ha kvinneleg gynekolog: Overlege og spes. i gynekologi dr Gudny Sando. Kort ventetid!

Varicer/åreknutekirurgi Utredning med ultralyd. Behandling med ILVO (innvendig laseroperasjon). Skleroterapi. Overlege og spesialist i generell kirurgi og karkirurgi dr jens Evjensvold.

2 4

Plastikk-kirurgi

FM 11•2012

Overlege / spes. plastisk kirurgi dr Håvard Seland Overlege / spes. plastisk kirurgi dr med. Hans Vintertun Dei tek konsultasjonar og opererer på Klinikk Førde. (Jobbar til vanleg på Haukeland sjukehus og Aleris Bergen.) Klinikk Førde har ei rekkje medisinske behandlingstilbod. Alle behandlingar vert følgd opp av medisinsk ansv. lege innan kvar spesialitet.

Andre behandlingstilbod: Hårfjerning med diodelaser • Medisinske kremprogam • Aknebehandling • Rødt og blått lys • Kjemiske peel • IPL • FRxCO2 laser (hud-oppstramming) • CO2 laser (rynker, arr, vorter, hud-fibrom, etc) • Yag-laser (teleangiektasier) • Tannbleiking • Småkirurgi • Restylane • Botox.

1. Bekymringsrynker 2. Nase til munn 3. Smilerynker 4. Leppelinje 5. Leppevolum

Restylane er verdas leiande dermale fyllstoff for hudforyngelse og estetiske korrigeringar. Restylane er det klare førstevalet for estetiske behandlarar verda over.

Lansering 15. september.

OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl 10-16 og elles etter avtale. Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege.

Bestill prøvekøyring no!

Klinikk Førde AS

Medisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde • Tlf. 57 72 04 40 / 976 79 662

klin-fo@online.no • www.klinikkforde.no

Bilhuset Førde, Øyrane 6, 6800 Førde, Tlf. 57 72 41 00, www.bilhusetforde.no

LITT BRUNERE - mye vakrere -

Oljesøl? Vii ha har h ar oppsug ppsug su for o oljesøl samt beredskapspakkar om uhellet skulle være ute.

Besøk Brun og blid Førde

Hafstadvegen 34

ÅPNINGSTIDER ER: Man-Fre: Lørdag: Søndag:

07:30 – 23:00 09:00 – 19:30 10:00 – 23:00

Tenk miljø ta vare på dyre d dråpa råpa Med godkjent tank - ta dråpar. og tappepistol unngår du søl!

KAMPANJE

.95rd0e kr 17 levert Fø + mva

Sikre din traktor eller lastebil med Vann/Partikkel-ﬁlter Nærmeste Brun og blid solsenter ﬁnner du ved å sende: BB HVOR til 1960 Besøk oss på facebook: www.facebook.com/Brunogblid Grønt nr: 800 34 033, www.brunogblid.no

Tilbod no: kr 750,- + mva Monteringshansken Montasje Comfort

Kjølerom i

TILBOD: 1 pk. 12 par No kr 126,- + mva

alle størrelsar Lag ditt eige kjølerom på 1-2-3

Jakt-kjølerom - ideelt for kjøling av vilt Vi har eit stort utval kjølerom med mange moglegheiter • Jaktkjølerom for slakt • Kjølerom etter dine mål. Vi leverer alt av kjølerom og kjølehjørner på mål.

Vi har olje til det meste... Gjennom 40 år har Farsund & Naustheller AS levert alle typar smøremidlar til vårt nærområde. Landbruk, Industri, transport, Skipsbyggeri, Bakeri, Næringsmiddelindustri, Privat hushold, Kommune og Fylke. Vi leverer også diesel, bensin og fyringsolje til mange hundre kundar i distriktet. Våre kundar er vår arbeidsgjevar.

• Multirom. Frittståande • Spisskammer som rommar like mykje som ﬁre kjøleskåp

• Vin kjølerom av topp kvalitet

FM 11•2012

Piratpartiet gjer strandhogg – Vi er opptekne av fornuft og det beste frå begge sider, ikkje den politiske skalaen. Vi har sympatisørar langs aksen, samla i ønsket om politikk basert på fornuft. Egoet skal ikkje ha rett, ein skal finne den beste løysinga. Mange politikarar er nøgde om dei får gjennom symbolsaka si før dei går av, ikkje gode løysingar. Piratpartiet handlar om å søke den fornuftige og logiske løysinga på eit problem. Den beste løysinga er best, sjølv om det inneber at nokon sitt ego får ein støkk.

I ei tid der dei store partia konsoliderer makta er Vegard Solheim politikar mot straumen. Han hoppa av AP for å stifte Piratpartiet i Norge. TEKST: Roy Sunde FOTO: Joachim Vie

Det første som møter deg hos Vegard er spartanske levesett. Bokhyller, fjernsyn og aviser glimrar med sitt fråvær. Her har den digitale revolusjonen sigra. – Fjernsyn har eg ikkje brukt på mange år, PCane fungerer så mykje betre til alt. Eg er fulldigital på underhaldning og sosialt liv, seier han og tek plass bak datamaskina, som har selskap av ein laptop. I ein ryggsekk bak ligg det ein laptop til, og han eig ei stasjonær maskin til. – Eg brukar ein laptop til speling og den andre til skulearbeid og eksperimentering med ulike linux-distribusjonar (alternativt operativsystem til Windows), smiler han.

Gliding mot liberalt Enkelte i AP heva eit augebryn av valet. For Vegard var prosessen ikkje til å unngå. – Eg bestemte meg for å gå ut av partiet når datalagringsdirektivet (DLD)kom i fjor, men støtta mykje av det AP står for i Naustdal. Eg prøvde å støtte lokalt og ignorere sentralt, slår han fast, men sidan eg les mykje nyhende er det vanskelig å ignorere ting. Spesielt om eg syns det er tåpelig. – Kva slit du mest med? – Pengebruken. Det er meir fokus på løypande utgifter på statsbudsjettet enn investeringar i IKT; veg og infrastruktur. Ta det som har komme fram om politiet, med ti ulike datasystem, som ikkje fungerer skikkelig, basert på utgåtte plattformar som Windows NT, og skaper forsinkingar og kommunikasjonssvikt. Vi har eit svulmande byråkrati som har blitt sjølvoppretthaldande. Professor C. N. Parkinson formulerte Parkinsons lov i eit humoristisk essay i The Economist I 1955: Arbeidet ekspanderar til å fylle tida som er til disposisjon: bruken av ein ressurs aukar alltid til å omfatte tilgjengelige ressursar. I byråkratiet byrjar byråkratane å produsere arbeid for kvarandre og krev nye tilsette, seier han og fortel at han også har blitt meir liberal siste åra.

FM 11•2012

Enkel bodskap Solheim seier bodskapen til partiet er enkelt. – Dei fleste tek den greitt, men enkelte vil ikkje forstå av ideologiske årsaker. Det er diverre slik at om ein er med i eit parti, så har ein sperre mot å godta at andre parti kan ha eit poeng. «Vi har rett, du tar feil» mentaliteten er eit stort problem i dagens politikk. Høgre og AP har nærma seg kvarandre, kor stor er forskjellen i dag kontra for ein generasjon sidan? Likevel opptrer dei som ein kjempar for klasseskilje, og den andre for kommunisme, seier han og kjem til Piratpartikjernen.

Dogg på rutene? Vi monterer straumsparande energiglas.

No er dei på tilbod!

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Kven?

Fem kjappe: Kva les du? – Sci-fi hovudsakleg. For tida les eg Ender’s game serien av Orson Scott Card. Kva ser du på? Har ikkje fjernsyn og hugsar knapt når sist eg såg fjernsyn. Det går i speling, prating, bøker og aviser. Alt på PC/nett naturlegvis. Kva må du alltid ha med deg? – Sekken med laptoppen i. Og ein ladar av dimensjonar Kva et du helst? – Brød og pannekake. Veldig enkelt, det er det eg et. Stad? – Føre ein PC-skjerm. Helst to eller tre.

Målet er å stille partiliste til neste stortingsval, om han når målet om 5000 underskrifter. –- I underskriftskampanjar i ulike IT- og studiemiljø har opptil 90-95 prosent skrive under. – Kven er kjerneveljaren? – For litt sidan ville eg sagt ein ung ITstudent, men etter å ha sett kven som melder seg kan eg seie at stereotypiane ikkje stemmer. Folk som jobbar med teknologi, mest hos dei yngre naturlig nok, men vi har og eldre. Kjerneprogrammet for teknologi skal gjere oss attraktive for realfagsfolk. – Endar du på Stortinget? – Eg har ikkje slike ambisjonar, berre eit ønske om å sjå ting gjort skikkelig. Det er viktig å få inn nytt blod, gjerne utan politisk bakgrunn. Det er mange festtalar og flosklar i politiske miljø, og mange som berre vil ha viljen sin, og makt for å ha makt. Det set eg lite pris på. Eg vil ha reell debatt, nye idear og ønskje om å komme fram til noko fornuftig. Ein må delta for å få gjort noko, det er mange som syt og klagar, utan å gjere noko. I politikk tek du ein risiko ved å gjere, og får skulda om det går gale. Men om ein ikkje tørr å risikere at nokon vert irriterte får ein aldri gjort noko

Liquid democracy – Det er vanskelig å få gjennomslag med eit nytt parti, kvifor skal de lukkast? – Vi er litt slappe i Norge. Mange prøvar, men gjev opp. Siste 20-30 åra har vi fått Ad Hoc demokrati, der organisasjonar lanserer korte kampanjar i spesifikke saker. Piratpartiet er eit grasrotparti, som skal byggast frå botn, ikkje toppen, og byrjar på null, utan tyngande system av nonchalanse eller fortid. Eg har trua på Piratpartiet fordi det skil seg frå dei andre med av liquid democracy. (sjå faktaboks) Styringsforma breiar om seg blant anna i Sverige, der Piratpartiet

Vegard Solheim og resten av piratane vil blant anna datalagringsdirektivet til livs. Dei synst det allereie lagrast for mykje informasjon om for mange.

fekk to plassar i Europaparlamentet, og i Tyskland, der dei fekk 2 prosent ved førre val, har lagt på 5-10% ved alle delstatsvala, og no ligg på 12-13% i meiningsmålingar. For mykje i politikken skjer på bakrommet og i lukka nettverk. Eg ønskjer at meir informasjon og avgjersler skal skje i det offentlige rommet. Piratpartiet i Berlin har god erfaring med liquid democracy, der folk har mykje meir innsikt i den politiske prosessen. – Kjennes det motlaust å skulle gå så langt før Piratpartiet får innflytelse? – Nei, eg har det moro, og møter flotte folk via partiet eg kan ha vettuge samtalar med. Alle har kjernesaker dei brenn for, men eg har til gode å oppleve at folk blir sure i debattar. Blir ein ikkje einige seier vi uavgjort, og tek opp tråden seinare, utan prestisjenederlag.

1984? – Kva er eigentlig datalagringsdirektivet? – Enkelt sagt lagring av alle sider du vitjar på nett, all kontakt over telefon og GPS-data frå telefonen. Staten kan sjå og vite alt du gjer. Dei meiner det er naturligare for dei å ha eigarskap til våre data, enn at vi har det. Eg er særs ueinig, fastslår han engasjert og forkastar argument om kamp mot kriminalitet. – Problemet er at det ikkje fungerer i røynda, ut frå erfaring frå Tyskland blant anna. Auken i oppklaring etter innføring av slike tiltak er for liten til å være statistisk signifikant, eller til å vere verdt inngrepet i våre grunnleggande sivile rettar. Alt kan misbrukast, ein bør alltid vedta lover med utgangspunkt i at det som kan bli misbrukt før eller seinare blir det. Boka 1984 av George Orwell er ikkje ein manual, seier han. – Eg forventar nærast at informasjonen til dei som vedtok DLD blir hacka og lagd ut på nettet. Det hadde vore interessant å sjå reaksjonane når dei når dei skjønner kva dei har vedteke. Teknologikløfta er eit demokratisk problem. Det sit mykje folk og bestemmer som har vore i systemet i årevis, ute av arbeidslivet, med liten spisskompetanse eller erfaring med ny teknologi, som vedtek ting dei ikkje har peiling på.

100 prosent digital For tida deler han tid mellom Piratpartiet og arbeid, i påvente av studie. – Eg

er nattevakt på Førde hotell, og sparer til studium neste haust. Eg vil ha god økonomi medan eg studerer, smiler han. – Planen er IT-studier på Gjøvik, på programvare- eller webutvikling. Valet sto mellom NTNU i Trondheim og Gjøvik, men eg trivast best i små byar, slår han fast. – Du verkar veldig fornuftig og gjennomtenkt, er det ein god måte å beskrive deg på? – Eg seier sjølv eg er pragmatisk, avbalansert og oppteken av rasjonalitet. Hjernen er grunnleggande ikkje rasjonell, men i alt eg gjer prøver eg å vere det, slår han fast og seier at den digitale revolusjonen sit djupt. – Eg lev digitalt, og brukar mest all tid på PC og nett, og er ganske fysisk asosial. Via nettet kan ein ha kontakt med alle ein vil ha kontakt med, på eigne premisser, og få all informasjon ein treng. Får du ikkje til det du prøver på nett har du ikkje tenkt godt nok over problemet, seier han og forklarar kva han likar med den verda. – Du kan samhande som du sjølv vil, og bruke meir tid på å formulere og tenke deg om, avsluttar han og reiser ut i verda på eit analogt ærend, for å hente kjærasten sin i Førde.

FM 11•2012

Piratpartiet • Piratpartiet er eit svensk politisk parti. Den politiske plattforma bygger på radikale kutt i opphavsrettens omfang og vernetid, samt styring av personvernet. Piratpartiet i Sverige leiast av Richard Falkvinge, ein av grunnleggarane av fildelingsnettstaden Pirate Bay. Partiet har to representantar i Europaparlamentet etter å ha fått 7,1 prosent av stemmane i Europaparlamentsvalet i 2009. Partiet har si største veljargruppe blant yngre menn, særleg aldersgruppa 20-29 år. • Sidan har partiet fått avleggarar i ei rekkje land, mellom anna Tyskland, England, Nederland, Finland, Canada, Sveits, Frankrike og 60 andre land. • I Norge var det stiftingsmøte i Trondheim i juni, og målet er å stille til Stortingsvalet i 2013.

TREND OG MOTE

med Regine Engevik Førsund

Planen er klar! stoppe, eller stoppe. Ein må jo kose seg litt. Fredag, laurdag og sundag er jo obligatoriske kosedagar. Det same er bursdagar, raude dagar, namnedagar, ja og flaggdagar så klart! Alt dette kjem sjølvsagt i tillegg til besøk, kafé, reiser og ferie. Men eg skal prøve så godt eg kan!

Wops. Eg har gått opp eit par kilo til! Sjølv om det ikkje er noko krise endå, har eg funnet ut at det blir for dyrt om eg skal gå opp ein størrelse i alt eg har og kjøpe nye klede.. Siste månadane har eg gått opp til saman 6,5kg. For så vidt greitt, men det kan godt stoppe her. Mange blir temmeleg irritert eller oppgitt over at eg nemner slikt, då eg er tynn/slank men det er slik ein mister kontrollen. Om eg berre skulle blåse av det kvar gong eg gjekk opp 2 kg, ville det ikkje sett bra ut til slutt. Men no er eg ikkje den som stressar mest med kilo og kaloriar akkurat, tvert imot - eg lever på sukker! Eg er ekspert på å kose meg, og totalt avhengig av noko søtt fleire gongar dagleg. «Det er ei av mine største gleder her i livet» klarte eg å seie til pappa her om dagen. Då kom det frå min kjære som stod i bakgrunnen «Takk for den!» - men sjølvsagt, bortsett frå Øyvind då!

Eg spaserte rundt i leilegheita med stive bein og store bevegelsar i eit kvarter før eg innsåg at dette ikkje kunne vere bra for blodsirkulasjonen

Eg la aldri på meg før, men no har det byrja oå leggje seg rundt hoftene og på magen - og favorittjeansen ligg inst i skuffa og har ikkje vore i bruk i dei siste fire månadene. For nokre veker sidan prøvde eg atter ein gong, og fekk til slutt att knappen etter å ha knekt ei nagl, sveitta og stressa, stått, samt lagt og vridd meg i all slags posisjonar før det gjekk. Med ein stor genser såg det ok ut! Eg spaserte rundt i leilegheita med stive bein og store bevegelsar i eit kvarter før eg innsåg at dette ikkje kunne vere bra for blodsirkulasjonen. Etter mykje strev kom eg meg ut av buksa og fekk lagt den ned i skuffa att. Planen er at eg skal gå med den til sommaren 2013- så får vi sjå. Eg skal endre på kosthaldet og aktivitetsnivået mitt. Ikkje berre med tanke på det ytre, men også på helsa og det indre. Det kan jo ikkje vere bra å ete så mykje godteri, kaker, junkfood og få i seg så mykje cola som eg gjer - men det er jo koseleg og godt!! Eg får aldri dårleg samvittighet. Eg føler aldri på at eg ikkje burde ta fleire kakestykke og slike ting. Dermed er det ganske vanskeleg å skulle

Ta turen innom bloggen min regine.femelle.no eller følg meg på Instagram på @regineforsund dersom du vil sjå meir av mine antrekk og innkjøp.

Eg må tenke på korleis kroppen ser ut på innsida, og at sukker faktisk ikkje er noko eg treng. I tillegg går det veldig mykje pengar til snop og brus. Eg skal leggje av litt pengar kvar månad til sparekontoen min, som eg til slutt skal bruke på til dømes ei veske frå Marc By Marc Jacobs, eller noko anna fint eg ynskjer meg - og då føler eg plutseleg at det er verdt alt strevet! (i alle fall no i skrivande stund, eg tipper at den fløyta har ei anna lyd om nokre dagar når magen skrik etter sukker). Planen er at eg skal byrja å trene, tru det eller ei. Altså, ikkje berre gå på shopping, men trene. Treningssenter fungerer ikkje så bra for meg, for det verste for meg er å komme seg over dørstokken. Difor har eg har gått til innkjøp av trenings-DVD`ar, strikk, matte og manualar. Vi har stor stove med god golvplass, det er eigentleg ingen unnskyldning til å sleppe unna lenger. Eg har også planar om å gå litt turar, i alle fall før snøen og isen legg seg men eg eig ikkje regntøy eller joggesko. Då har eg ei ny unnskyldning til å shoppe – og til ei god og fornuftig sak! Det er så mykje fresht, kult og fargerikt i butikkane for tida - på bilda kan dykk sjå kva eg kunne tenke meg. Vi får sjå kva lommeboka går med Veske, på. Om det finst fleire som meg så hiv Marc By Marc Jacobs deg med og kom deg i aktivitet, med ein meir trena og stram kropp vil du jo sjå mykje betre ut i dei nye kleda dine også. Det å halde seg i god form og mote går jo hand i hand, alt handlar om å sjå mest muleg bra ut. Det er mitt mål, ein veltrent og sunn kropp. Farvel til sideflesk, grevinneheng, oppblåst sukkermage og alt som måtte vere - og til julebordet ser vi kanskje allereie store forandringar?!

FM 11•2012

KLIPP FARGE BRUD STUDENT RABATT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP OPPTIL

20%

SPENST OG

STUDENT

RABATT

Besøk vår facebookside Fresh Frisørsalong

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde Timebestilling 47 70 73 80

Tights, H&M Jakke, nelly.com Sko, Nike Topp, H&M Sports-bh, Nelly

REGNSKAPSFĂ&#x2DC;RING â&#x20AC;&#x201C; Ny tjeneste for ditt aksjeselskap. Du bestemmer hvor stort regnskapshonorar du skal ha.

Unni Kriken

statsautorisert revisor

Med webbaserte regnskap fra norske 24SevenOfďŹ ce kan du gjĂ¸re som du selv vil: Scann inngĂĽende faktura, fakturer, ta ut rapporter og sjekk om kunden har betalt. Som kunde har du samme tilgang til systemet som oss. VĂĽre 4 ansatte, herav 2 statsautoriserte revisorer og en sivilĂ¸konom, har lang erfaring fra regnskap og revisjon og stor kompetanse pĂĽ skatt, avgift, selskapsrett, Ă¸konomistyring og revisjon. Vi tar oppdrag i hele fylket. Kontakt statsautorisert revisor Hans Magnar Hansen for en uforpliktende prat pĂĽ tlf 41 78 54 00 eller statsautorisert revisor/ aut. RegnskapsfĂ¸rer Unni Kriken pĂĽ tlf 41 78 54 01.

Hans Magnar Hansen statsautorisert revisor

+@3= Ă 0TY\NKXO ,SV_^VOSQO UJMCZS CJMBS UJM EFJ Ă&#x161; FTUF GĂ?SFNÂ˝M TUBTKPOFSU QÂ˝ GZMHKBOEF TUBEBS p '-03Â° p 'Â°3%& p -&*,"/(&3 p .Â?-Â°:

p 4"/%"/& p 40(/%"p 453:/

:\S]^SVLYN YQ \O]O\`K]TYX

^VP$ ! ! " YQ aaa K`S] XY

11â&#x20AC;˘2012

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

FM 11•2012

Namn: Adresse: Postnr./Stad E-post:

67 Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

Løysinga sender du innan 15. september til: Inform Media, Boks 353, 6802 Førde. Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 67». Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing som kvar får fem FLAX-lodd.

I stedet for å rusle rundt i fjellet, kan du få inntil

51.000

i kundefordel hos Ford – på en topp utstyrt spesialmodell av Mondeo, Kuga eller Fiesta

MONDEO Titanium Style 1.6 115 HK ECOnetic Med full styling og alt av utstyr: • Utvendig Individual stylingsett m/bl.a.: Støtfangerskjørt foran og bak Unik frontgrill med bikubemønstret design Karosserifargede sideskjørt • Avansert 7” SD navigasjon med berøringsskjerm • Bluetooth med stemmestyring og USB • Bi-Xenon hovedlys • 8-veis elektrisk justerbare forseter, med minne på førersete • Cruisekontroll med fartsbegrenser • Sportsfjæring • Parkeringssensorer • Elektriske innfellbare sidespeil med minne, oppvarmede og justerbare • Spoiler bak • Krom takrails • Metallic lakk • Mørktonet glass

• • • • •

17” aluminiumsfelger Vindusviskere med regnsensor LED kjørelys Elektrisk oppvarmet frontrute Elektrisk oppvarmede forseter

Veiledende pris:

kr 380.900,-

Kundefordel:

kr 51.000,-

Kampanjepris:

329.900,-*

inkl. Tectyl

KUGA Titanium S 2.0 140 HK

Løysing

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 66:

Eva Flatland, Leikanger Klara Lund Larsen, Florø José Rockland, Lærdal

Komplett bil med 4x4 og alt du ønsker deg av utstyr: • Bi-Xenon hovedlys • Sony radio/cd inkl. Bluetooth med stemmestyring og USB • Cruisekontroll

• Parkeringssensorer • Ford nøkkelfritt system (adgang og start) • Elektrisk innfellbare sidespeil, oppvarmede og justerbare • Sportsseter i delskinn • Takrails • Mørktonet glass • Dekktrykksvarsler • Metallic lakk • 17” aluminiumsfelger • Stor bakspoiler • Vindusviskere med regnsensor • LED kjørelys • Oppvarmet frontrute • Oppvarmede forseter • Automatisk avblending av bakrutespeil • Vinterdekk m/aluminiumsfelger

Sogn og Fjordane Teater presenterer

Veiledende pris: kr 459.600,Kundefordel:

kr 39.700,-

Kampanjepris:

419.900,-* inkl. Tectyl

Nå til kampanjerente: Bare

1,95%

Eksempel kampanjemodell leasing: Fiesta Trend+ 1.25 82HK. Terminbeløp: kr. 1 491 inkl. termingebyr og mva. Produkt: Flexi+ Privat BiLeie. Forskuddsleie: kr. 35 000,- inkl. mva. Etablering: kr. 3 812,- inkl. mva. Termingebyr: kr. 119,- inkl. mva. Kjørelengde 36 mnd: 45 000 km. Nominell rente: 1,95 %. Totalleie: kr. 92 488,- inkl. mva. Les mer om våre gode ﬁnansieringstilbud på ford.no

FM 11•2012

Fiesta Trend+ 1.25 82 HK Den komplette småbilen med alt du trenger av utstyr

Veiledende pris:

kr 212.300,-

Kundefordel:

kr 22.400,-

Kampanjepris:

189.900,-*

inkl. Tectyl

* Pris levert Florø / Førde. Årsavgift kommer i tillegg. Mondeo: CO2 utslipp ved kombinert kjøring 114 g/km. Drivstofforbruk ved kombinert kjøring 0,43/mil. Fiesta: CO2 utslipp ved kombinert kjøring 124 g/km. Drivstofforbruk ved kombinert kjøring 0,54 l/mil. Kuga: CO2 utslipp ved kombinert kjøring 159 g/km. Drivstoffforbruk ved kombinert kjøring 0,60 l/mil. Bildene kan avvike fra annonserte modeller.

Her kjem ting fykande i lause lufta, forsvinn og dukkar opp att på dei merkelegaste plassar i god gamaldags sirkusstil. Dette er ei spektakulær og magisk oppleving for heile familien med trylling og sjølvaste Helge Jordal som klovn. Årets store familieframsyning. Urpremière i Førdehuset torsdag 27. september kl 1800 Turné i Sogn og Fjordane, Ålesund og Bergen 28.10-9.11 Billettar i sal no! For meir info: www.softeater.no

www.autoforum.sf.no

Peugeot 3008 HYbrid4

Kan denne redde kloden vår? I bilprodusentane sin kamp for utsleppsreduksjon, og i eit forsøk på å framstå som miljøvennlege, har vi siste åra sett mange variantar som skal bidra til å redde verda. Peugeot vil også vere med – med sin dieselhybridmotor. TEKST OG FOTO: Tore Fossen

Vi kan vel ein gong for alle slå fast at bil aldri kjem til å stå på noko liste over bidragsytarar for å redde kloden vår. Derimot er det ingen tvil om at dei verkeleg står på for å redusere utsleppa av farlege gassar. Peugeot 3008 HYbrid4 er eit resultat av lang tids forsking.

Diesel og straum Omgrepet hybrid kan brukast til å forklare ei blanding mellom ulike artar. Og då får eg prøve å forklare kva Peugeot har gjort i høve sin hybrid: I Peugeot 3008 HYbrid4 har dei plassert ein toliters dieselmotor framme under panseret, ei plassering ikkje ulik det dei fleste andre bilprodusentar gjer med sine motorar. Men i tillegg har dei også funne plass til ein elektrisk motor som dei har plassert bak. Under bagasjeromsgolvet ligg ein el-motor med 37 hestekrefter og 200 newtonmeter. Slår ein desse to motorane i lag, blir det til saman 200 hestekrefter og 500 newtonmeter, sidan dieselmotoren har 163 hk og 300 newtonmeter. Og så kan ein lure på kvifor ein har gjort dette. Svaret er sjølvsagt at ein skal redusere drivstoff-forbruk og utslepp. I følgje Peugeot skal ein ved blanda køyring kunne forsere mila med berre 0,38 liter diesel. Det ligg ein del under det vi presterte på vår 266 kilometer lange tur: 0,52 stod det på køyrekomputeren då vi leverte bilen i frå oss. Og det med ein snittfart på 61 kilometer i timen.

Firehjulstrekk

FM 11•2012

3008 HYbrid4 kan køyrast i ulike modus. Ved hjelp av eit hjul plassert i midtkonsollen kan ein velje mellom Auto, ZEV, 4WD eller Sport. Ved å køyre i ZEV-modus, kan du køyre på berre straum. Rekkevidda er ikkje så frykteleg lang med berre elektrisitet, og er sjølvsagt berekna på bykøyring. Set du knappen på 4WD får du firehjulstrekk, og det veit vi alle kan vere ein fordel når det blir vinter og glatt, og kommunane må knipe på brøytebudsjetta sine. Peugeot’en har ved normal køyring framhjulstrekk, og blir driven av dieselmotoren. Treng du trekk på alle fire hjula, er det den elektriske motoren som driv bakakselen. Skulle det ikkje vere nok straum til å drive den, vil dieselmotoren gje kraft via startmotor-generatoren. Vil du køyre sportsleg, set du sjølvsagt hjulet i Sport-modus, og får kraft frå begge motorane. Men ærleg talt: Då forsvinn vel hensikta med redusert forbruk og utslepp? Og er du fysen på å køyre sportsleg finst det andre alternativ enn Peugeot 3008.

Køyreeigenskapar Modellen 3008 har Peugeot hatt i nokre år, og vi har prøvd den tidlegare. Den gongen gjekk turen frå Førde til Oslo, via Hamar. Den gongen tok vi turen for å bli millionærar ved å levere lottokupongen direkte hos Norsk Tipping. Millionane har latt vente på seg, men vi konkluderte i alle fall den gongen (i 2009) med at bilen hadde god plass, fine køyreeigenskapar, lågt

drivstoff-forbruk (0,49 liter pr mil) og mykje utstyr. Det meste stemmer framleis. Den er relativ rask ut frå startblokka, og styringa er presis. Litt stump kan den kanskje opplevast, spesielt på dei dårlegaste partia av den nye turistvegen over Gaularfjellet. Litt hump og stump kan ein tole, all den tid det ikkje skranglar inni kupeen, for den er nemleg fint støydempa og vi hadde det heilt fint der på vår Sognetur.

Utstyr Peugeot 3008 HYbrid4 er godt utstyrt. Sjølvsagt har den Stop & Start-funksjon. Det er jo ein miljøvennleg bil. Vår lånte bil hadde panoramaglastak, som gjev massevis av lys i kupeen. Sidan 2009-turen vår, er det kommen ny og meir neddempa grill, og LED-pærer i frontlyktene. Vi likar også

Motor: 4-sylindra 2,0 liter HDi diesel Maks effekt: 163 hk + Bosch elektrisk motor Maks effekt: 37 hk 0–100 km/t: 8,5 sek (ESG) Toppfart: 191 km/t Lengde: 4246 mm Breidde: 1782 mm Høgde: 1423 mm Vekt: 1404 kg Oppgitt forbruk, blanda køyring: 0,35 l pr mil Vårt forbruk: 0,52 l pr mil CO2-utslepp: 91 g/km Pris: Frå kr 413 900,Utlånt av: Bilhuset Førde

head-up displayet som kjem opp når ein startar bilen. Det er heller ikkje feil å ha parkeringssensorar både framme og bak. Det sparar ein for mykje elende og ublide møte med fortauskantar og andre ting som måtte vere utanfor synsvinkelen. Girpadlar på rattstammen er tøft, men i kombinasjon med den elektronisk styrte girkassa krev det litt tilvenning å få til rett bruk av desse. I alle fall for underteikna.

FM 11•2012

Konklusjon Peugeot 3008 HYbrid4 er ein fin og velustyrt familiebil. Med ein sånn på tunet kan du saktens innbille naboar at du tenker på miljøet og framtida til ungane dine. Du viser også for heile verda at du har tenkt å komme deg fram der andre måtte stå fast, sidan du har 4-hjulstrekk. Du kan skli lydlaust ut av tunet ditt ved bruk av el-motoren, men verken du eller Peugeot greier å overbevise nokon om at denne bilen er med på å gje planeten Tellus særleg lengre levetid. Då må du finne fram sykkelen i staden for. Men du viser at du faktisk er villig til å prøve – i alle fall bitte litt.

Den kraftigaste og beste sjølvvasken? Prøv sjølv! Sjølvvask / maskinvask – Gratis bruk av støvsugar

Få 30 øre i rabatt frå første liter med Statoil-kortet. Statoilbutikk Førde tlf. 57 82 11 28 Statoilbutikk Jølstraholmen tlf. 57 72 69 69 Statoilbutikk Sogndal tlf. 57 67 39 00

Kvar 6. bilvask gratis

E-PRAT

med ALEXANDER PAVELICH

Bustadkommune: Eid Alder: 24 år

Aktuelt: Alexander er med gruppa Eye Emma Jedi, som har hatt ein travel sommar, og nyleg vart lista med sin fjerde singel på rad på P3. – Korleis var den kjensla? – Det er alltid kjempehyggelig å bli lista på P3! Vi er spesielt nøgde med at ‘Sin’ blei lista ettersom den tøyer grensene litt for det som eigentleg er normalt for ei «P3-låt». Det som også er spennande er at ‘Sin’ har blitt lista på fleire radiokanalar i England og Tyskland. – Beskriv kjensla av å stå midt i det som meir og meir ser ut som eit gjennombrot? – Vi ser framleis på oss sjølve som ferskingar. Men tross vår korte karriere har vi fått til mykje av det vi har sikta etter; blant anna gigs på Øyafestivalen, Hove, Rockefeller og radiolisting. No står England for tur, og det er veldig spennande at SIN som debutsingel i Storbritannia har hausta veldig mykje bra kritikk hos bloggar og nettmagasin, og vi får mykje førespurnadar frå plateselskap og agentar for tida. Det skal satsast skikkeleg der, planane framover er å endeleg fokusere på album. – Fortel om turnetilværet? – Sommaren i år er desidert den beste eg har opplevd så langt i livet mitt. Det har vore heilt magisk å få sjansen til å reise rundt og oppleve nye stadar, møte flotte menneske og spele for både kjent og fersk publikum. Etter sommaren kan vi sjå tilbake på 20 spelejobbar i Noreg og England - det er ein fin opptur frå dei to vi hadde i fjor sommar! – Er rockestjernelivet så feitt som ein trur, eller er det andre sider ved det også? – Det er både fantastisk og hektisk. På 10 dagar har eg teke 12 fly og det blir ofte tidlige morgon. Ein må passe på helsa og få nok kvile, elles blir ein fort utsliten og det kan gå utover konsertane. Vi har ein jobb å gjere: Å levere 110% på kvar konsert - same kva. Ein kan ikkje rangle for mykje. Eg er svært takksam som får spele med ein flott gjeng og oppleve mykje fint og rart. Det aller beste er når vi får litt tid til å slappe av og utforske byar vi spelar i. – Beskriv den ultimate frihelg? – Å samlast i ferien med dei gode, gamle bestekompisane til gaming, film, god mat, snacks og drikke. – Kva har du liggande på nattbordet? – iPhone, Macbook Pro og ei flaske vatn. – Kva musikk/musikarar lyttar du til? – I det siste har eg vore nostalgisk og lytta på nokre klassiske album av Phoenix, Death Cab For Cutie og Rival Schools. Elles held eg meg oppdatert på det meste av nye artistar på www.amazingradio.co.uk og www.birp.fm. Anbefalast dersom du er ute etter eit friskt pust! – Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Heimelaga enchiladas og nachos, Pav-style. –Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Å spele i rockeband! – Kva får deg skikkelig irritert? – Folk som sløser tid eller er ute etter å skape bråk og dårleg stemning. Det fins ikkje rom for negativitet eller uhygge i mi bok! Livet er til for å nytast og delast på best mogleg måte.

FM 11•2012

– Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? – Eg hadde gitt pengane til Haugen Skulemusikk. Hadde det ikkje vore for det korpset så hadde eg kanskje ikkje halde på med musikk i den grad eg gjer no. – Kva hugsar du best frå barneskulen? – Diskotek med ‘kline’-dans til «Unbreak My Heart» av Toni Braxton. Då var det mykje sommarfuglar i magen, gitt. – Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Malakoff Rockfestival, Opera Nordfjord og gryta på Stårheim - det er ei skjult perle av ein badeplass!

Hvorfor betale mer?

169,-

200 meter

449,Teinetau

Smidig og letthåndterlig tau for hummer- og krabbeteiner. Av 50 % polyester og 50 % danline. Synker. Kuttes opp i passende lengder. Se Biltemas utvalg av hummer-, krabbe- og krepseteiner. Ø 8 mm. Lengde: 200 m. Bruddstyrke: 1200 kg. 25-078

199,-

5990 Garnblåse

Hummer-/krabbeteine

Med 3W lysdiode. 6 V/2,3 A oppladbart batteri og AC/DCadapter medfølger. Total lysmengde: 80–100 lm. Lyskjeglens lengde: 80–100 m. Maks. brenntid (batterikapasitet fra 100 % til 10 %): 3 h. Mål: 160 x 160 x 80 mm. 24-924

Myk PVC-plastbøye som hindrer skader ved påkjøring. Ø 150 mm. Rød 25-012. Gul 25-019. Pris pr. stk.

Stødig, lettømt og sammenfoldbar. Av nylon med 25 mm masker. Ramme av plastbelagt tråd. Komplett med agnrom og agnpinne. Fluktåpningen skal tilpasses alt etter om ﬁsket gjelder hummer (Ø 60 mm) eller krabbe (Ø 80 mm). Vekt: ca. 3 kg. Mål: 940 x 640 x 630 mm (lxbxh). 14-180

LED-spotlight

Snart tid for hummerﬁske!

FØRDE, Kronborgveien 5, 6800 Førde Man-fre 9-20, lør 9-18 815 32 815 - www.biltema.no

PREMIEREDAGAR Yaris Hybrid Bilen som har alt frå: 204 900,-*

NYHEIT!

6. - 15. september

Prius Plug-in Hybrid Hybrid og elektrisk bil i eitt frå: 344 900,-*

NYHEIT!

Yaris Hybrid Active har utstyr som: • Automatisk klimaanlegg • Ryggekamera • Høgdejusterbart bagasjeromsgolv • Toyota Touch multimediaskjerm • Smart Start • Trinnlaus automat • LED-køyrelys og baklykter + mykje, mykje meir.

Prius+ Seven Framtidas sjuseter frå: 326 400,-*

NYHEIT!

Prius Plug-in Hybrid har utstyr som: • Automatisk klimaanlegg • Ryggekamera • LED nær- og køyrelys • Tåkelys framme • Cruise Control • Trinnlaus automat • Toyota Touch multimediaskjerm • Smart Start og låssystem + mykje, mykje meir.

Prius+ Seven har utstyr som: • 16” aluminiumsfelgar med aerokapsel • LED køyrelys og baklykter • Skinnratt • Toyota Touch multimediaskjerm • Trinnlaus automat • Regnsensor • Privacy glass • Tåkelys framme • Smart Start og låssystem • Cruise Control + mykje, mykje meir

*Levert Sogn og Fjordane. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Yaris Hybrid: frå 0,35 l/mil, frå 79 g/km, frå 6 mg/km. Prius Plug-in Hybrid frå 0,21 l/mil, frå 49 g/km, frå 0,9 mg/km. Prius+ Seven: frå 0,41 l/mil, frå 96 g/km, frå 6 mg/km. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Vi tek atterhald om trykkfeil.

Toyota Nordfjord AS Toyota Førde AS Toyota Sogn AS 6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50 Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Steinavegen 10, 6800 Førde Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Skarpeteigvegen 1, 6854 Kaupanger Tlf. 57 67 66 66 www.toyotasogn.no

FM 11•2012 5•2012

8000 m2 med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X LÅGE PRISAR! Prisane gjeld t.o.m. laurdag 15. september eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer.

LÅG PRIS

2 50

LÅG PRIS

FOR

PIZZA NROWEGIAN STYLE Coop. Ost & skinke eller pepperoni

LÅG PRIS

3 2

890

FOR

BUYINOX TAK & VEGGMALING 07

30 liter (3 spann) for kr 796,Enhetspris ved kjøp av 3 stk. 10 liters spann kr 265,33 Enhetspris ved kjøp av ett spann kr 398,-

2490

DEWALT KAPP- OG GJÆRSAG DW777. 1800W motor. Levert med 216 mm sagblad.

LÅG PRIS

399

KELLEN PIPENØKKELSETT 80 deler. 1/4’’ og 3/8’’. Leddnøkkler, kombinasjonsnøkkel og piper i flere størrelser, tilpassa norsk standard.

LÅG PRIS

BANANER X-tra. Pr. kg.

2 60 FOR

KARBONADEDEIG Coop. 5% fett. 400 g.

8,SPAR KR 39

LÅG PRIS

199

1990

2990

STANLEY KOMPRESSOR Effekt: 2,5 hk/1800 W - 230 V. Hastighet: 2850 omdr./min. Trykk (bar/psi): 10/145. Tank: 50 liter. Max luft: 240 liter/min. 1 luftuttak.

SVANE DUSJKABINETT

LÅG PRIS LÅG PRIS

2 25

2 30 FOR

FOR

BLÅBÆR 125 g.

TINE YOGHURT 4 PK Vanilje, skogsbær, sviske, melon, jodbær og kokos 4x105 g.

Solid kabinett med herda glas (8/5 mm), 6 bein, doble hjuloppheng og rustfrie vasskoblingar. Leverast med dusjsett i forkrommat messing. Str 90 x 90 cm.

VIKING CHERROX FUN Fôra støvel som held foten tørr og varm. Svart eller lilla. Str. 25-35 pr. par.

LÅG PRIS

8990

599

ADURO 9 PEISOVN

UTVALDE FERSKVARER Coop. Røkt kjøtpølse, topping, kokt skinke, strimlet svinekjøtt og fiskekaker. MEDLEMSKUPP

30,-

Ein bua konveksjonsovn med tre glas som har eit tidlaust og elegant uttrykk. Røykuttak på topp og bak. Vedlengd inntil: 39 cm. Effekt: 3-9 kW. Mål: H 95,8 x B 50 x D 44,7 cm. Vekt: 98 kg.

Ikkje medlem sjå hyllekant.

VERONA TOALETT med heil/halv spyling (6/3 liter). Kvitt. Toalettsete er ikkje inkl. i prisen.

OPPTIL

40%

MIND RE VE DFOR BRUK

LITT AV VÅRT UTVAL

cafe

LÅG PRIS

Kvar dag: LÅG PRIS

PLUKK OG MIKS DVD-ER MEDLEMSKUPP

3 99 for

Spar kr 138,Pris ikkje medlemmar 237,-

595

STANLEY TRYKKLUFTSETT

8 900

LOKALPRODUSERTE MENY KJØTKAKER FRÅ FJORDA med poteter, ertestuing og

FLISLAMINAT Antrasitt. Pakker à 2,255 m2. Pr m2.

LT Å KLIKK - ENKE

gulrot.

Torsdag og fredag: Raspeball

LÅG PRIS

Komplett sett, 34 deler. Mange bruksområder.

Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

Coop Extra-varehuset, Førde

9-21 (20)

cafe

LEGGE