Fm 16 2013 by Rein Design

FM NR. 16 DESEMBER 2013

fylkesmagasinet.no

Verdsmusikkformidlaren Side 26-34

Høvdingen frå Hyen som ville oppdage verda side 12-16

Jul på utradisjonelt vis! side 22-23

Rein Design

Kva er jul for deg?

Velkommen Velkommen til ein h hyggeleg yggeleg julehandel hos os oss s

Del bilda dine på Instagram med #elvetorget og @elvetorget Beste bildet vinn eit gåvekort på kr 1.000,- frå Elvetorget. Konkurransen blir avslutta 31. desember. For å delta må du følgje Elvetorget på Instagram eller ha open profil.

Følg oss på Facebook. Del bilder på Instagram med #elvetorget. Besøk vår nettside elvetorget.no

Opnings Opningstider: tider: 10–20 (10(10-16) 16)

FM FYLKESMAGASINET

FRAMSIDEFOTO: Joachim Vie

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane Grunnlagt 2001 Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99 REDAKTØR

ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

MARKNADSANSVARLEG

THOR-AAGE LILLESTØL thoraage@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

Glade jul? Når du får dette Fylkesmagasinet står årets kortaste dagar og ventar på solsnu. Ei tid prega av lite dagslys og mørke, lange kveldar og netter. Ikkje rart at våre forgjengarar såg behov for ein fest for å feire lyset, og be om at det måtte vende tilbake. I dag er det jula som har hovudrolla i mørketida. Ein fest med eit litt anna bodskap, men med mykje av det same innhaldet våre forfedre sette pris på: god mat, godt drikke og fellesskap. Og det er fint. Men for mange er ikkje jula berre lystig. Cirka 900.000 personar bur i einpersonhushald i dag. Mange av eigen vilje, men også mange som har mista nokon. For dei blir advent ofte ei ekstra påminning. I følgje ei fersk levekårsundersøking frå Statistisk sentralsbyrå, opplever tre av ti nordmenn vond einsemd i kvardagen. Og for mange av dei er advent den verste tida i året. Det blir vondare å vere einsam når alle andre tilsynelatande er i eit fellesskap. Og ikkje minst for dei mange tusen barna som manglar ein av foreldra på julaftan, takka vere skilmisse. 25 prosent av alle barn i Norge har skilte foreldre, og må kanskje feire jul langt vekke frå far og mor. Ingen av oss kan redde jula for alle, men alle kan gjere sitt for at også andre skal få ei god jul. Kanskje kan du invitere nokon, eller vitje nokon du veit ofte sit åleine i jula. Ein telefon og ein god samtale kan truleg gjere stor skil på dagen til mange. Og for nokre er ikkje einsemd det verste, men å vere i eit fellesskap med nokon som brått endrar oppførsel. Anslag viser at kanskje så mange som 200.000 barn kvir seg til jul, grunna alkoholbruken til foreldra. Då er det grunn til å spørje seg om ikkje den eine dagen kanskje kan gå utan alkohol. Det er ein liten pris for å gjere mange tusen barn lukkelegare.

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Fylkesmagasinet Trykk Schibsted Trykk Flesland AS Distribusjon Posten Opplag 42.500

Ta ansvar for din eigen alkoholbruk. Ingen barn treng sjå mamma eller pappa full, spesielt ikkje i jula, når forventingane og kjenslene er sterke. Det er forventa at julehandelen passerer 50 milliardar kroner i år. Det er ein uhorveleg sum pengar, og mykje av det går til å legge ting vi ikkje eigentleg verken treng eller ønskjer i den store haugen med det vi alt har. Kanskje kan ein bruke noko av det på gåver til dei som verken har, eller får? Eller til eit godt formål? Sjølv det som verkar lite for deg, kan gjere skilnaden på ei trist og ei god jul for eit barn der ute. Redaktør: Roy Sunde

Vi forlenger jubileumsåret! 4. januar: Nyttårskonsert med Sigrid Moldestad, Florø hornmusikk og Kinn kyrkjekor i Florø kyrkje 18. januar: Gloppen Musikkfest arrangerer festkonsert i Trivselshagen – unge klassiske talent frå heile fylket Sjå www.sfj250.no for meir informasjon

Volvo Selekt – Det smartaste valet når du skal kjøpe ein brukt Volvo. Vi veljer berre dei beste bruktbilane. Vi gjer dei så godt som nye gjennom ein omfattande Volvo-godkjent kvalitetskontroll. Deretter gjer vi dei enno betre gjennom oppdatering av nyaste tilgjengelege programvare. Pakken er komplett med Volvo Selekt garanti, veghjelp og bytterett. Velkommen til oss for eit trygt kjøp. Kontrollert • Sertiﬁsert • 1 500 km/30 dagars bytterett • Min. 24 mnd/24 000 km nybilgaranti • Opptil 5 år/100 000 km nybilgaranti

2012 Volvo XC60 D3 2.4d AWD Summum Aut. Sort Saﬁr metallic Driver support, Ryggekamera, VOC ++ 86 122 km

2013 Volvo V60 D2 Summum Aut. Ryggekamera, Navigasjon, Mørke ruter, Timer for dieselvarmar 12 000 km

kr 538 800,- (Førde)

kr 369 000,- (Sandane)

2011 Volvo S60 D3 Summum Aut. Sort Saﬁr metallic, Ditec, Navi, Skinn, Dieselvarmer m/timer, El sete m/minne, High perf. stereo ++ 44 536 km kr 328 800,- (Førde)

2012 Volvo V60 D2 Momentum Ryggesensor, Xenonlys, Dieselvarmar med timer 45 345 km

2011 Volvo S60 D3 Summum Aut. Vibriant Copper metallic, Driver support pakke Dieselv. m/timer. El sete m/minne High perf. stereo ++ 27 299 km kr 328 800,- (Førde)

2010 Volvo S80 2,4D Summmum Titangrå met., DVD, Sportchassis, adaptiv cruisecontr., dieselv. m/timer, Navi, 105 000 km

2011 Volvo V50 D2 Momentum Rød Metallic Xenon, Cruise, Dieselvarmer m/timer, Ryggesensor 44 991 km

2013 Volvo V40 D2 R-Design Panoramatak, Ryggekamera, Volvo On Call, Parkeringssensor framme/bak 26 000 km

kr 238 800,- (Førde)

kr 329 000,- (Sogndal)

2012 Volvo V60 115 HK Momentum+ 1år GRATIS SERVICE OG FORSIKRING, Dieselvarmer m/timer, Aktive Xenon lys, ryggesensor 37 809 km kr 314 800,- (Førde)

kr 315 000,- (Sandane)

kr 339 000,- (Sandane)

På veg til lager frå fabrikk i Sverige: 2012 Volvo V70 D3 163 hk Summum Rød metallic, Svart skinn, Hengarfeste, Telefon, El sete. 54.000 km

kr 385 000,- (Sogndal)

2010 Volvo S80 2,4 D Summum Aut. Sølvmetallic, Blis, Navi, Ditec, Driver support pakke, Dieselvarmer m/timer, ++ 62 890 km

2011 Volvo V60 DRIVe Summum Aut. klimaanlegg, Skinn, Xenon-lys, Ryggesensor, Hengarfeste, Dieselv. m/timer 55 700 km

kr 348 900,- (Førde)

kr 299 000,- (Sogndal)

VOLVOCARS.NO/VOLVOSELEKT VOLVOCARS NO/VOLVOSELEKT

SANDANE: 57 86 61 00

FØRDE 57 83 72 00

SOGNDAL 57 67 34 00 www.frydenbo-bil.no

0,95%

Desemberkampanje!

rente på lån/leasing#

Nye Volvo V60 og V70 Frydenbø Edition

– eller fri service i 3 år! Gjeld samtlege nybilmodellar.

Tilbodet gjeld bilar på lager. NB! Avgiftsauke frå 01.01.2014. Spar pengar – kjøp bil no!

Utstyrsnivå Frydenbø Edition er inkludert • Pluspakke med timer • Teknikkpakke • Aktive Xenonlys • Bluetooth Handsfree • El. vindauge og fjernbetjent sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming

• Ryggesensor • Regnsensor • Cruise control • Alarm • DAB + • Digitalt kombiinstrument

• 2 sona klimaanlegg • City Safety ,, • 7 High Performance

KAMPANJEPRIS INKL. FRYDENBØ EDITION PAKKE

*LEASING/PRIVATLEIGE

VOLVO V60 D2

369 900,-**

2 137,-*/MND

VOLVIO V70 D2

399 900,-**

2 324,-*/MND

* Forskot kr 49 900,–. 3 år/45 000 km. Leasingtilbod til privat og næring. Alle prisar er inkl. mva. # Eigenkapital lån 35%.

FOR PRØVEKØYRING SEND SMS ”V60” ELLER ”V70” TIL 2330 ** Pris inkl. frakt-, leverings- og adm. kostnadar levert forhandlar. Tilbodet gjeld ved bestilling av ny Volvo ut 2013 eller så langt lageret rekk. Gj.sn. forbruk 4,2–10,2 l/100 km, CO 2-utslepp 109-237 g/km (V70 D2-E Start/Stop – V70 T6 AWD). Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelﬁlter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no.

SANDANE: 57 86 61 00

FØRDE 57 83 72 00

SOGNDAL 57 67 34 00

MINDE 55 59 97 00

ÅSANE 55 53 68 00

BERGEN VEST 57 67 34 00

VOSS 982 05 929

KRISTIANSAND 38 04 90 00 www.frydenbo-bil.no

Stian med ĂĽrets juleĂ¸l, Movika, og Hunsrasta, ein anna av ĂĽrets produksjonar.

Heimebryggaren TEKST: Roy Sunde FOTO: Ivar Nesheim

– Interessa for ølbrygging vaks ut av ein familietradisjon. Dei har brygga gardsøl på Lavikdalen i generasjonar, og det starta der, sjølv om interessa har vakse mest siste åra. Det var ikkje: ”Jippi, øl” i mitt liv når eg var yngre. Men eg syntest tradisjonen var spennande, og ville bringe den vidare. Eg byrja å følje prosessen tett, og invitere med vener, fortel han.

Kjøpe bryggeri. I år vart interessa for ølbrygging så stor at Stian saman med sju vener kjøpte eit mikrobryggeri. Han plasserte det i garasjen sin, – Der bryggar vi på vitskapleg vis. Som Kinn Bryggeri, berre i mykje mindre skala, ler Stian og forklarar kvifor det er øl, og ikkje vin som gjeld. – Eg har alltid halla mot øl. Mange seier vin har så mange nyansar og smakar, men eg meiner det er minst like spennande variasjon og smakar i øl, om ein går ut om industripilsen. Den er god til sitt bruk, men spesielt det siste året, når eg byrja å kople godt øl og god mat, tok interessa av. Det overraska meg kor godt øl og mat er ilag. – Kva kjenneteiknar godt øl? – Gode, reine smakar, der du kjenner råvarene bryggaren vil du skal kjenne. Når det ligg kjærleik bak, smakane veks etterkvart og ølet har god ettersmak, synest eg det er eit godt øl. Eg likar øl som smaker korn, men er veldig glad i øl med mykje humle. – Kjem vi til å sjå Halbrendslia Bryggeri sine produkt i butikken ein gong? – Eg har ikkje tid, ler Stian. – Vi er åtte gode vener, med ein fin hobby. Men eg skulle ønske nokon starta eit lite bryggeri i Førde, kanskje ein bryggeripub. Vi har eit flott bryggeri i Florø, og det hadde vore kjekt med eit lite i Førde. Mange set pris på godt øl, og nye smakar og bryggeri dukkar stadig opp, så marknaden er der. Vinn eg Lotto startar eg kanskje sjølv, for eg er veldig interessert i dette, smiler han.

Feit mat, mørkt øl. Å brygge sjølv tek tid. Juleførebuinga starta tidleg i Halbrendslia. – I år har vi brygga mykje ulikt øl. I august

byrja vi brygge øl til jul: smaksfulle, kraftige, sterke øl. Som vi gler oss til å opne på julaftan, smiler han og forklarar bryggeprosessen. – Ein set brygget på ein kveld, og let det gjære i 14 dagar. Så tappar ein på flaske, og ettergjærar i 14 dagar for å få kolsyre. Så modnast ølet på kjøl. Nokre øl er fort klare til å drikkast, andre modnast lenger. Jo meir alkoholsterkt øl, jo lenger mogning. Vårt juleøl, Movika, skal ha 3 månadar for å vekse i smak. Normalt har vi lite tilsetning i ølet, men eit juleøl skal ha julepreg. Vi nyttar knust nellik, kanel og litt rive appelsinskal, for å gje det ein smak av jul. Det luktar veldig jul. Vi har ikkje smakt det til mat enno, det skjer på julaftan, lovar han. Stian gler seg til årets gåve til og frå seg sjølv og forklarar kva han ser etter i eit juleøl. – Godt juleøl skal høve feit mat, som vi et mykje av i jula. Ein treng eit mørkt øl, med bra styrke. Men eg likar å prøve ulike ting. Eg har funne ut at eit humlesterkt IPA-øl høver bra til sau. Eg serverte nett eit slikt til sauehovud, det var ei fantastisk oppleving. Prøv det til pinnekjøtet. Det reinsar opp og klarnar den fine smaken av får. Stian anbefalar at folk nyttar seg av utvalet når ein vel kva øl ein skal ha til julematen. – Til pinnekjøtet vil eg anbefale at folk prøver ein humlesterk IPA. Kinn har ein som heiter Vestkyst, som høver kjempegodt. Om du ikkje likar slikt øl, gå for ein meir mørk, kraftig og alkoholsterk øl. Til svineribba ville eg valt eit mørkt, kraftig, og gjerne litt bitter øl, med god sødme. Til anna julemat, som torsk/sjømat, ville eg gått for eit kveiteøl, gjerne av tysk type, med rein smak. Det har eg prøvd til blåskjelsuppe, og det var godt. Generelt skal juleølet smake litt meir enn elles i året, seier han og skryt av lokalbryggeria. – Eg har smakt av juleøla til Kinn og Ægir i år, og likar alle. Både dei på Vinmonopolet, og dei du får i butikken. Dog likar eg best dei typane du får på polet, som har meir kraft. – Er det mykje godt juleøl og øl på marknaden? – Absolutt. Folk må bli flinkare i butikken om dei ikkje er nøgde. Spør dei som jobbar der. Etterspørsel aukar tilbodet. Mange butikkar er gode, men tilbodet varierer. Vinmonopolet si Førdeavdeling er fantastisk. Der finn du mykje ølsnop. Det er eit eldorado av øltypar der ute.

Mikrobryggeri redda ølbryggingstradisjonen. Vi har tusenårige tradisjonar for å brygge øl, men lenge gjekk det mot færre bryggeri, og sortar. Industri-øl dominerte før mikrobryggerirevolusjon med blant andre Nøgne Ø. – Det redda den norske øltradisjonen! No bryggar mange på gamlemåten, og tek i vare den kulturarven. Og nye sortar veks fram. Det er og ein del av tradisjonen: Alt for 1000 år sidan låg det

ære og heider i å eksperimenterer og lage nye, gode øl. Det låg heider i å lage det beste ølet. På Lavikdalen var det reine meisterskap: Folk dyrka korn, spira og knuste det, og dyrka humle sjølv. Det gjer ein ikkje i dag, men for ein tradisjon dette har. Eg har lyst å bringe vidare gamlemåten å brygge på. Ein fin tradisjon og kulturarv, som eg vil skal leve. Måten vi bryggar på i garasjen er meir vitskapleg, med fokus på å lære og eksperimentere. Han synest framveksten av bryggeri i Sogn og Fjordane er ein kjekk trend. – Kinn, Ægir, Balder og Gulating er heltane, og lagar fantastisk øl. Det er kjekt å sjå kor godt Ægir og Kinn viser att nasjonalt. Dei gjer mykje rett, er nøye i brygginga, på temperatur, reinslegheit og slikt. Det er vi også. Det er ein av løyndommane bak godt øl. – Kva ligg bak denne framveksten av mikrobryggeri ein har sett siste åra? – At bryggeria som starta opp har levert god kvalitet, og har gjort godt øl meir tilgjengleg. No kan du velje blant godt øl i butikken. Når du smakar det opnast auga dine for ei ny verd av smakar. Tilgjengelegheit aukar etterspurnaden. Før mangla noko i ølsortimentet i Norge. No er det lett å vere entusiast. Det har blitt lettare og billigare å lage kvalitetsøl sjølv, og stadig fleire gjer det. Media har fokus på kvalitetsøl i dag, og lagar guidar, fortel kva øl som passar til kva mat og slikt. Ein har same fokus på øl som ein før berre hadde på vin.

Demokrati, som er ope for innspel. – Korleis byrjar de prosessen fram mot ein ny type øl? – Den er ulik, ler han. – Eg er litt bryggerimeister, som tek ansvar, og ønskjer å prøve ulike typar. Eg innfører mange variasjonar. Og så er dei ein to-tre andre i bryggeriet som er over snittet entusiastiske. Når dei er ute i verda og prøver nye øl, ringer dei og seier at dette må vi prøve. Og så gjer vi det. Nyleg var ein av oss i Stockholm, og prøvde eit belgisk munkeøl som heiter Chimay. Det laga vi ein variant av i haust. Snart skal ein på studietur i Belgia. Då blir det mange telefonar og prøving og brygging etterpå, smiler han. – Det er ein fin hobby, ein lærer mykje og får fin kompetanse etter ei stund. Eg er glad i å ha gjestar, og har mange gjestebod heime. Då er det kjekt å servere gjestane eit glas øl ein sjølv har brygga til maten. Det set spiss på måltidet og opplevinga. Eg er glad i å lage mat, spesielt med råvare ein sjølv skaffar. Anten det er gjort heimafrå, sjølvplukka sopp eller bær frå hagen. Eg har sans for det lokale, heimelaga og likar å bruke lokale råvarer i maten.

NRK Sogn og Fjordanes journalist Stian Sjursen Takle er kjent for lidenskapleg forhold til musikk, og arrangør av Lutt og Kork. Snart skal han vere med og arrangere Folkemusikkfestivalen i Førde. Men han er og ein entusiastisk ølbryggar. Og lagar sjølvsagt juleølet sjølv.

Juleøl Oftast eit mørkt og alkoholsterkt øl, seld ved juletider. Brygging av juleøl har tradisjonar tilbake til vikingtida. Maten var mindre viktig. (Kjøt var ikkje tillete i fastemånaden desember, berre fisk.) Det heitte før å drikke jul, i tydinga feire jul. Siste hundreåra er tradisjonen med heime- og gardsbrygging i stor grad overteke av kommersielle bryggeri. Det tradisjonelle juleølet frå bryggeria var eit sterkøl, med styrke frå 4,75% og opp, selt i butikkar med løyve til sal av øl i kasse III. I 1993 vart sterkøl forbode å selje i butikk. Då lanserte bryggeria juleøl med 4,7% alkoholstyrke, for sal i butikk. Sterkøl distribuerast no av Vinmonopolet.

• Fram til reformasjonen vart det sett som religiøs ærefrykt å vere rusa. • Sjukdomsframkallande bakteriar overlever ikkje i øl. • Alt for 1000 år sidan eksperimenterte ølbryggaren og brukte urter og nye smaker for å framheve sin personligdom eller originalitet i ølet. • Å brygge godt øl gav status. Ein fekk merksemd ved å skilje seg ut med originalt brygg. • Øl høver til all mat, også dessertar. • Det er over 800 smakskomponentar i øl, og øl er eit spennande krydder i mat. • Gardsnissen skulle ha graut, lefse og juleøl.

• Ein har skrivne tekstar om øl som er rundt 6000 år gamle, men juleølet er 1500 år gamalt. • Primstaven markerte jula med eit ølhorn vendt opp 25. desember og eit ølhorn vendt ned 13. januar.

• Tradisjonen med ølbrygging til jul vart nytta for å kristne Norge, og var nedfelt i eiga lov av Olav Tryggvason.

• Første teksten som nemner juleøl er Haraldskvedet frå år 900. Der står det: «Ute på havet vil kongen drikke jul og ta opp Freys lek. • Ordet jul kjem frå «å drikka jol», som våre forgjengarar gjorde til vinterfesten jolablot. Då feira dei solas tilbakekomst med sterkt, godt øl. Jol var ein heidensk fest, feira i desember og januar i Europa. Så gjekk den inn i kristendommen som tradisjon.

• Ølbrygginga skulle starte tidligast 14 dagar før jul, og avsluttast seinast 21. desember, på Tomas brygges dag. Ølet skulle bryggast av gardens beste korn. • For over 1000 år sidan var det påbod ved lov om å brygge sterkt, godt øl til jul. Minst tre naboar skulle samlast, og bringe ei bestemt mengde øl til fellesskapet. Dei drakk til ære for Frøy og Odin, for at sola skulle vende tilbake og for godt år og fred. • Strenge straffar ramma den som ikkje følgde påbodet om brygging av juleølet. Møtte du ikkje til drikkelag fekk du bøter. Braut du påbodet om å brygge juleøl tre år på rad tok biskopen halve garden, og kongen resten. Prestane skulle også drikke øl. Vart ikkje folk fulle var det eit teikn på at ølet ikkje var sterkt nok. Det gav skam over bonden. Ølet var då forheksa eller forbanna. • På 1920-talet ville direktør Haakon Bøhn ved Christiania Aktiebryggeri brygge eit spesialøl til jul, men vart nekta av myndigheitene. Direktøren vart arg og erklærte at han ville brygge uansett. Eit slik øl var jo påbydt av Olav den hellige. Myndigheita bøygde av.

Ei gledeleg nyheit! I november vart Volkswagen elektrisk!

20 MIN

6-8 T

160 KM

Nye e-up! er på vegen.

Komfort og køyreeigenskapar treng ikkje nedprioriterast for å produsere ein liten elektrisk bybil. Her er Vo olkswagen e-up! Ein Ei raffffinert og g jennomarbeidd bil, med imponerande akselerasjon og ei rekkevidde på inntil 160 kilometer. Normal ladetid er 6-8 timar, men med hurtiglading g jer du det unna på berre 20 minutt. Nye e-up! kan du no prøvekøyre hos Berge & Co. Ve elkommen! Pris frå kr 200.500,-*

i Sogn og Fjordane. Årsavgift kjem i tilleg g. *Prisane g jeld bil ferdig levert frå forhandler orhandle o Avbilda v modell kan ha utstyr utover standard.

ŠKODA Octavia 4x4 ﬁrehjulstrekk. Mykje framkommelegheit for pengane

ŠKODA Octavia 4x4

frå 303.900,-* Octavia 4x4 er ein populær familiebil med siste generasjon Haldex ﬁrehjulstrekk med lågt utslepp, høg passasjerkomfort, god framkommelegheit og mykje bil for pengane. Noko av standardutstyret er: - 2-soners Climatronic - Hill hold kontroll (bakkestart) - Parkeringsvarmar med fjernstyring - Takrails i sølv - Tilhengarfeste - Xenon-lys - Cruise control - Radio med touch-skjerm - ESP - Forsterka understell - Tåkelys framme Sjå fullstendig utstyrsliste på www.skoda.no

skoda.no. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Drivstoff-forbruk og CO 2-utslepp frå 4,6-8,0 l/100 km, 119-189 g/km. Pris levert forhandlar . Årsavgift kjem i tillegg.

Så er du på jakt etter mykje bil for pengane og ekstra framkommelegheit er det berre å ta ein tur innom for et godt tilbod!

DØNN ÆRLEG

Eg ynskjer å snakka om kva som er mogleg og kva som vert gjort mogleg i dette fantastiske fylket med så mange flotte folk, i flotte byar og bygder. Eg ynskjer å snakka om suksessen der du bur og om å unna kvarandre suksess. Det handlar om å ta tak i sine eigne ferdigheiter i eigen identitet.

med Rasmus Mo

Suksessåret 2013 Me er i full gang med julestrid og lengsel etter dei gode og rolege juledagane. Dagane då tida går med til refleksjonar over eit år som snart er over. Oppsummering av livets gleder og sorger og evaluering av dagar som er brukte. Bøker skal lesast, spel skal spelast og baksten skal fortærast. Eg tenkjer med glede attende på gode og lange skiturar i fjellet frå januar til april. Me hadde ei skiføre eg aldri har opplevd maken til. Dette året vart året eg kasta skifellene og fann att gleda av å smørje skiene. Dermed slapp eg å løfta skiene til knehøgd, eg kunne berre gli. I april for eg over fjellet til Oslo for å henta min nye leikekamerat, ein Harley Davidson. Turen heim gjekk i snødrev og nullføre, men eg kom meg heim… til slutt. Me to har hatt fabelaktige opplevingar i lag. Å sitja på sykkelen, men vind i ansiktet, kjenna på luktene og berre nyta; det burde fleire prøvd. I mai fekk Balejazz publikumsrekord. Artistar som Mezzoforte, Hanne Boel, Odd Nordstoga og Ingebjørg Bratland inviterte til utrulege opplevingar i turistbygda. Helga før inviterte Framtidsfylket til Sognogfjordanefest på Jonstorget i Oslo. Dagen vart ein einaste stor suksess, der næringsliv og

artistar frå trivselsfylket viste seg fram i nydeleg sommarsvær. I juli opplevde både Utkantfestivalen, Malakoff, Norsk Countrytreff og Førde Internasjonale Folkemusikkfestival nye rekordtal innanfor portane. Med både nasjonale- og internasjonale toppartistar har desse arrangementa flytta seg inn blant dei ypparste festivalarrangørane i landet, Norden og Europa. I august arrangerte Årdal Målrock for tiande gong. Ogso dei med imponerande publikumstal og artistar. Alle dei nemnde festivalane er skapte av folket, til folket. Imponerande å tenkja på at i ei lita bygd som Breim, stiller med 700 frivillige for å avvikla treffet sitt. Når me då krydrar aktivitets kalenderen med Sildebord i Florø, Gamalostfestival i Vik, Kjerringi Open på Systrond, Lerum Cup i Sogndal, geitostfestival i Undredal, Boknatt i Fjærland, Glopperock på Sandane, Marknader i Lærdal og Luster, Kinnaspelet, Havfiskefestival i Måløy, Bratt Moro i Sogn, Våt Moro i Florø, ser me at me har mykje å gleda oss over og ikkje minst å vera stolt over.

Er me stolte, kjem trivselen. Trives me, kjem smilet. Smiler me, inviterer me. Inviterer me, skapar me relasjonar. Når me har gode relasjonar vert me trygge. Mykje av min stoltheit handlar om å unna andre suksess. Framsnakking av andre gjer oss til gode ambassadørar. Eg har mykje av stoltheit på Fosshaugane Campus. Miljøet der viser at det går godt an å lukkast, dersom ein har fokus på moglegheitene. I min andedam handlar det mellom anna om fotball. Me held fram i landets øvste liga sjølv om «alle» seier me ikkje kan. I mellom anna Florø og Førde har dei vist at det går an å setja seg hårete mål, ogso i fotball. Med overskrifta Suksessåret 2013 handlar det om kva som vart gjort mogleg av folket til folket. Ha ei god juletid alle saman. Mitt liv handlar om moglegheiter, sjølv om ein spesielt i høgtider og kjenner på sakn. Sakn som ofte kan vera uoverkommeleg.

Rein R ein Design

Turen heim gjekk i snødrev og nullføre, men eg kom meg heim… til slutt.

Det er for meg den eine suksessen etter den andre. Det handlar om å unna kvarandre nettopp det; Suksess. Torer me det, ser me og at me har eit aktivt og mangfaldig fylke. Ja, me slit med at folk i større grad flyttar frå oss enn til oss. Det er sjølvsagt store utfordringar kring det. Men, eg er rimeleg sikker på at me oftare må snakka om trivselsfaktorane våre. Kvifor me vel og bu her. For meg handlar det ikkje om nødvendigvis å få ungdomen til å koma heim, men å få folk til å koma. Kvar dei kjem ifrå er underordna. Eg trur me i større og større grad vil sjå verdien av å bu med trivsel i eit aktivitetsparadis. Det paradiset skal me skapa sjølv.

JULEGÅVETIPS Vi har fått inn Davines sine ﬁne gåvepakningar med shampo, balsam og olje! Består av ﬁre ulike pakkar der ein veljer utfrå hårets behov behov..

KUN

369,- (verdi 700,-)

KLIPP F FARGE ARGE A BRUD STUDENT RABATT RABA AT TT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP Besøk vår facebookside Fresh Fresh Frisørsalong

for tørt og dehydrert hår – ttar fuktigheita. - Fargebehandla hår - Tilfører yrke og glans. ølga, krølla og krusete hår it til krøllane. Melu - Sk kada hår som er utsett for varmebehandling - beskyttar, reparerer

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde TTimebestilling imebestilling 47 70 73 80

Rein Design

Få ein unik start på karriera di BLI BLI TRAINEE T I SOGN OG FJORDANE Fram mtidsf Framtidsfylket traineebedrifter 2014/2015 søkjer er ny nyutdanna med kompetanse innan • • • • • • • • • • •

SØKNADSFRIS ST 24. MARS 2014

ingeniør ingeniø iø fag rettsvitskap/jus skap/jus sk informatikk/datateknikk/infor ati tikk/datateknikk/infor ikk/datateknikk/informasjonsteknologi ÀQDQV ¡NRQRPL samfunnsvitskap/samfunnsanalyse nnsvit itskap/samfunnsanaly administrasjon strasjo on og leiing/HR revisjon/reknes eskap marknadsføring adsføring g elenergi bygg og anlegg/maskinteknikk anlegg/m maskinteknikk med meir

OPPSTART AUG UST 20 2 14

Som Framtidsfylket mtidsfylket i f Trai Trainee ainee i få får du: • • • •

ein spennande og utfordrande dra rande jobb jo fagleg og personleg utvikling ng nettverk med andre traineea ar unikt innsyn nsyn i eit mangfaldig næringsliv næ ær

FINN TRAINE EE ES STTIL ILLLIN INGANE OG SØ S K ELLE EK KTTR RO ONISK VI V A FRAMTIDSFYLKE ETT.N .NO

Framtidsfylket traineebedrifter edrif d ifter ift 2014/2015: 2014/2015 FYLKESMANNEN FYLKESMANNE N ¤aedeh =beff[d

I SOGN OG FJORDANE

IZaZ[dc/ *, -+ -+ %% Õ :"edhi/ \adeeZc5d`dcdg#cd

Foto: Thomas Bickhar Bickhardt/ dt/ Bickfoto

Eid vidaregåande skule

KARRIERE

UTVIKLING

NETTVERK LIVSGLEDE

Møt din framtidige arbeidsgjevar på våre karrieremesser: Trondheim 27. januar (Rica Nidelven Hotel) og Bergen 12. februar (Greighallen). Vi serverer tapas og godt drikke. Registrer di deltaking på framtidsfylket.no

Høvdingen frå Hyen som ville oppdage verda Hyen er kjent for mellom anna båtproduksjonen til Brødrene Aa. Det har også blitt hevda at Christopher Columbus har sitt opphav frå bygda. Det siste er sådd tvil om, men at det har blitt bygd båtar i Hyen i fleire hundre år er derimot heva over ein kvar tvil. TEKST: Tore Fossen ILLUSTRASJON: Gregory Idehen / Rein Design

På ei reise i utlandet kom eg i snakk med ein svensk historieforskar. Det han hevda var nesten for utruleg til å vere sant, men eg skal no prøve å gje att det eg kan hugse. Sanningsgehalten i historia får du sjølv vurdere.

Vi sat på kvar vår barkrakk, då forskaren lurte på kvar eg kom frå. – Norge, svara eg. – Nærare bestemt Førde. – Ahh, det er ikkje så langt frå Hyen det. Eg såg på mannen, fura i fjeset som eit gammalt stykke lær. Sist det hadde fått besøk av ein barberhøvel, må ha vore på den tid Jens Stoltenberg gjekk på sin andre periode som statsminister. Auga var blasse, og handa skalv lett då han løfta ølglaset mot leppene. – Visste du at dei bygde båtar i Hyen allereie tidleg på 1400-talet? spurte han, og lepja i seg meir frå ølglaset. Dette var ukjent for meg. Eg har jo sjølv vore og sett Christopher Columbus-steinen i Hyen, og stilt meg tvilande til at han skulle ha noko tilknyting til staden, men etterkvart som ettermiddagen gjekk, vart eg meir og meir overbevist om at kanskje den store oppdagaren faktisk kunne ha noko med staden å gjere. – Har du det travelt? Vil du høyre meir? Eg hadde all verda med tid. Såg at ølglaset hans nærma seg faretruande tomt. Mitt også. Eg bestilte to nye øl, og la til ein liten snaps til kvar av oss. Og då var svensken i gong.

– Jo, no skal du høyre! Og eg høyrde. – Ein gong på byrjinga av 1400-talet sat det ein lokal høvding i Hyen og fann ut at jorda ikkje berre var flat, men at det med stor sannsynlegheit var meir land dersom ein drog vestover, forbi Englalandet (England). Men skulle ein legge ut på ei slik oppdagingsferd, var ein nøydd å ha ein skikkeleg båt. No hadde vikingane lang tradisjon for å bygge store båtar, men den nye tid var komen. Nokre hadde teke steget heilt ut og bygd båtar med overbygg. Og nett ein slik båt ville Hyen-høvdingen ha. Båtbyggjarar var det flust av i området, men høvdingen ville ha ein båt av det sterkaste slaget, og såleis var ikkje vindskeive furustubbar frå Vestlandet noko å satse på. På ei av sine reiser austover nokre år tilbake, såg høvdingen ein vakker båt, truleg på Østersjøen. Båteigaren kunne fortelje at den var bygd av lerk frå Nepal. Verdast sterkaste treslag – det vart i alle fall hevda så på den tid. Derfor sende høvdingen fire mann av stad til Nepal for å finne trevirke til båten sin.

Korleis dei fire kom seg til Nepal, seier historia lite om. Desto meir seier den om korleis dei kom seg heim att med lerka som skulle nyttast. – Den nepalske lerka, som var ein avart av den sibirske (Larix sibirica Led), hadde høgt innhald av harpiks og olje, og var derfor veldig motstandsdyktig mot råte. Det var nok derfor høvdingen var så åndig på at det var nettopp dette han ville bygge båt med. Etter vel ein månad hadde dei fire utsendingane fått raska i hop så mykje lerk at det var på tide å starte heimreisa, sa svensken. – Men korleis i himmelens namn skulle dei få frakta dette heim då? undra eg meg. Den slitne forskaren såg lenge på meg. Då såg eg at det var tomt i glaset hans. Her kom det nok ikkje meir historie før glaset vart fylt igjen. Så skjedde, og historia heldt fram. – Dei fire utsendingane fekk med seg nokre pakistanske landevegsrøvarar, oppsøkte eit kloster og tok 40 munkar til fange. Desse skulle hjelpe

Sherpasoldatane var eit illsint folkeslag som meir beit og reiv folk i hel med tennene enn at dei drap dei med spyda sine.

til med å få tømmeret heim til Hyen. I tillegg kjøpte dei seg ein hær av sherpa-soldatar, cirka 100 i talet. Sherpasoldatane var eit illsint folkeslag som meir beit og reiv folk i hel med tennene enn at dei drap dei med spyda sine. Ved hjelp av 200 tibetanske kloregnu, og 100 sledar laga av bisonskinn, med meier av moskusoksestøyttenner, lasta dei trevirket på plass og la ut på ein tur så strabasiøs at det var eit under om dei skulle nå målet i Hyen.

Første etappe gjekk gjennom Pakistan. Kloregnuane, som i dag er utdøydde, kunne vandre i vekevis utan anna føde enn tørt gras. Verre var det med munkane og soldatane. Dei måtte ha jamleg påfyll av karbohydrat og væske. Dette skaffa dei seg ved at dei plyndra små landsbyar og nomadeleirar dei måtte komme over. Etter å ha kome seg gjennom Pakistan med berre mindre tap av dyr, soldatar og munkar, gjekk turen vidare gjennom Afghanistan. Her var dei allereie komne godt i gong med sharialovane. Eit utrygt område, må seiast. Her vart ein steina for det minste – ikkje ein gong ei lita afghansk molte kunne ein ta utan at steinane hagla. Sverda gjekk som blada på vindmøllene, og over alt låg avkappa hender og fotblad. Men ingen torde gå til angrep på den fryktinngytande hæren med sherpa-soldatar, sjølv om dei fire Hyen-karane ikkje akkurat sov så godt om nettene. Det nærma seg vinter då dei kom til Turkmenistan. Og med vinteren kjem som regel både snø og kulde. Fordelen var at sledane vart lettare å både skubbe og dra. Verre var det med koldbrann og anna elende for dei stakkars munkane. Heldigvis var det godt med bengalske tigrar som stadig prøvde å slite med seg ein munk eller to, men desse vart raskt overmanna av sherpa-soldatane, som igjen flådde dyra med berre nevane, garva skinnet med tennene sine og sydde vintersko av skinnet. Tarmane til dei stakkars dyra vart nytta som saum og skolisse. Likevel rauk det med ein del tær. Vanleg praksis på den tida var å amputere. Ikkje ulikt i dag, men den gongen beit munkane av tærne på kvarandre, før dei smurte dei opne såra med dyre-ekskrement for å hindre vidare spreiing av infisert vev. Eit gammalt tibetansk triks. Etter at Turkmenistan var forsert i løpet av ein månads tid, stod Kasakhstan og det riket vi i seinare tid har blitt kjent med som Sovjetunionen og Russland. Var tsarane ille på 1800- og 1900-talet, var lokale krigarar og stammehøvdingar ikkje mykje enklare å ha med å gjere på 1400-talet. Ei natt då følgjet hadde teke pause, vart dei angripne av ein gjeng Khan-skje – nokre hevdar dei var etterkomarar av Djengis Khan som hadde levd skjult i eit par hundre år. Som ville dyr kasta Khan-skjeane seg over munkane, som på denne

tida var blitt redusert frå 40 til 30. Men angriparane hadde forrekna seg. Dei hadde ikkje sett dei nærare 100 sherpasoldatane som låg og sov under snøen. Dei brukte aldri noko anna enn snø som dyne, hardføre og tøffe som dei var. På mindre enn eit par minutt vart Khan-skjeane anten bitne og stukke i hel, eller så stakk dei med halen mellom beina og nordover mot det sibirske steppelandet. Dei såg seg visstnok ikkje tilbake før dei nærma seg Podolsk, ein by litt sør for det som i dag er Moskva. Men ingen ting er så gale at det ikkje er godt for noko. Då Khan-skje angreip, greidde dei å sette fyr på eit telt av sabeltannskinn. I dette teltet hang det nokre pølser som var laga av kjøt frå kloregnuane, som hadde måtta gje tapt så langt i konvoien. Ved daggry, då kortesjen skulle vidare, plukka ein av Hyen-karane med seg pølseringane som hang der. Han var først tenkt å kaste dei, sidan dei var skjemt av røyk, men lukka ville ha det til at han tok ei tygge først, berre for å sjekke. Og du hending! Eit nytt produkt var oppfunne. Røykepølsa!

Den svenske historikaren sat og såg på meg igjen

– med eit blikk som minna om ein svolten hund av garasjemiks-typen som har fått alt for lite mat og for mykje pryl. Eit lite nikk til bartenderen var nok til at ny runde kom på disken, og munnen til svensken starta å gå igjen. – Dei kan skryte, både svenskar og vossingar og andre forståsegpåarar, men røykepølsa vart til heilt tilfeldig, ein stad like sør for det vi i dag kjenner som Kiev. No smiler svensken igjen, spesielt etter den siste hylaren med Aalborg jubileumsakevitt. Eg vel å ta den delen av historia med ei klype salt, men ved nærare ettertanke så hadde dei ikkje salt med seg. Altså må det vere salt, ehh sant! – Mykje takka vere røykepølse, ran og tjuveri kom dei fleste av reisefølgjet seg gjennom det iskalde og øyde landskapet som i dag er folka

med russarar og estlendarar. Men strabasane var ikkje over av den grunn. Den Baltiske sjøen skulle forserast! Det gjekk mot vår, og det var forferdeleg viktig at ein fekk over det som var att av sledane medan det framleis var is på sjøen. Følgjet, som no besto av 85 sledar med trevirke, 90 sherpasoldatar, vel 100 kloregnu og 25 munkar, i tillegg til fire karar frå Hyen, derav ein med ein fot mindre etter ein konfrontasjon med ein polsk kortvaksen, som hadde blitt etterlaten av eit omreisande gjøglarfølgje. Polakken hoppa opp av ei grøft og stakk ein kniv i kneskåla på hyaren, truleg i rein svoltdesperasjon, ettersom vinteren hadde vore hard, og snøen så djup at han alltid gjekk og var kald på pungen sin. Det høyrer også med til historia at dette var det siste den polske kortvaksen fekk utretta, før han vandra over til andre sida og vart ein del av gudinna Hel sitt harem.

Trass i varslande mildvêr, det kunne ein sjå på moskusane i området, som pissa mindre gult no enn tidlegare. Det var på 1400-talet eit typisk vårteikn, av den enkle grunn at dei fekk lettare tilgang til ferskvatn. Likevel la dei i veg over isen, ei reise som var berekna å ta fem dagar. Men trass i at uttrykket «global oppvarming» ikkje var oppfunne, og CO2-målingar ikkje eksisterte, kom det milde vindar frå sør. Vel halvvegs over sjøen byrja isen å gå i oppløysing. Dei fire hyen-karane byrja å ottast skikkeleg for kva som no var i ferd med å skje. Tenk å komme seg så langt, og så skulle heile karavanen ryke med – midt ute i det Baltiske hav. Men så ille skulle det ikkje gå. Det viste seg nemleg at sledane flaut då isen brotna, og kloregnuane kunne symje. Det same kunne munkane. Men soldatane var det verre med. Dei måtte sitte på toppen av sledane. Der kosa dei seg, medan gnuane drog og munkane fungerte som ror. Sjølv hyaren med berre ein fot tok sin tørn i vatnet for å halde framdrifta.

Denne heroiske innsatsen frå den reduserte hyaren skulle seinare få alvorlege konsekvensar. Etter ei vekes tid med vekselvis symjing og kvile, nådde dei land like nord for der Stockholm ligg i dag. Kalde, våte og ufatteleg svoltne kava dei seg til lands.

Reserveprovianten var brukt opp under overfarten. To av munkane var faktisk byrja å ete på kvar sin arm. Då gjorde følgjet ei ny oppdaging. Ein eller annan hadde forulukka med ein kano av dyreskinn. I kanoen låg eit lik, men heile kanoen var full av sild som sikkert var fiska året før. Det lukta heilt grufullt, men «i nøden spiser fanden fluer». Og desse karane var ikkje av det slaget som er tunge å be dersom dei var svoltne nok. Og silda gjekk ned. Den dag i dag et det svenske folket sild som luktar ille. Surstrømming kallar dei det. Rett nok ikkje tilverka på same måten, men at også denne retten har sitt opphav frå karavanen frå Nepal til Hyen er det i alle fall lite tvil om. Eg såg på klokka. Den byrja å bli mykje, men eg hadde ikkje fått med meg slutten på denne historia enno, så eg måtte berre sitte ei stund til. Det hadde blitt litt mykje på svensken også, men eg følte at dersom eg skulle få resten, måtte det til ei ny runde. – Takk, tjänare! No sto det berre ei lita etappe igjen – i alle fall i 1400-tals målestokk. Tre-fire månaders tur gjennom Sverige og Norge, før Hyen var i sikte, vart på den tida rekna som ein kjapp tur. Dei småhissige svenskane som var sett til å styre under Erik av Pommern, baud ikkje på nemneverdige problem for følgjet. Dei som kava seg opp og ville krevje toll og bompengar, vart fort sett på plass av sherpa-soldatane. Det vil seie; Dei vart trykt nedpå ein hesjestaur og der sat dei til fuglane hadde plukka skjeletta reine for kjøt. Litt verre motstand vart det då Dovre skulle passerast. Der hadde moskusane fått gå i fred i

Dei likte lite at ein flokk tibetanske kloregnu kom over fjellet. Dei såg nok det slik at her kunne det bli kamp om mose og lav, så dei mobiliserte og gjekk til åtak på følgjet. fleire tusen år (dei som er der i dag har ingea slekt i 1400-talet sin stamme). Dei likte lite at ein flokk tibetanske kloregnu kom over fjellet. Dei såg nok det slik at her kunne det bli kamp om mose og lav, så dei mobiliserte og gjekk til åtak på følgjet. Harde kampar utspelte seg mellom gnu og moskus, munk og moskus, sherpasoldat og moskus. Og i bakgrunnen stod fire hyen-karar og var retteleg bekymra for korleis dette ville ende. Men korleis det gjekk, er vel eigentleg klart. Moskusstammen på Dovre vart utrydda. Det vart også dei resterande munkane som hadde vore med sidan starten i Nepal snart eitt år tidlegare. Det siste kan kanskje forklare kvifor det er så få spor etter kloster i og rundt Hyen.

I midten av juli kom endeleg følgjet til Hyen med si dyrebare last. Tre Hyen-karar gjekk stolte fram til Hyen-høvdingen og melde i frå om at oppdraget var utført. I alle fall delvis. Den fjerde, som no hadde mista andre foten sin etter å ha kilt den fast i ei steinur og måtte kappe den av rett ovanfor kneet, kara seg oppover grusgangen etter framtenna, sidan begge armane var amputerte etter symjeturen tidlegare på våren. Hyen-høvdingen var i frå seg av glede. No skulle verdas beste båt byggjast, og han skulle ut

i den store verda og finne nytt land – på andre sida av havet. Alle dei fire Hyen-karane fekk rikeleg lønn. Dei tre som hadde armar og bein intakte fekk kvar si høvding-dotter. Den fjerde fekk det som truleg var Norges første rullestol. Dessverre var det ikkje bremser på den, så det siste dei såg til han var då han forvant ned ein skråning og ut i det som i dag blir kalla Hopsvatnet. Sjølve rullestolen fann dei att vest for Alden fem månader seinare.

No var det atter tomt i glasa til den svenske historikaren. Han var blitt matt i auga og verka sliten. Likevel gjorde han teikn til at han kunne tenkt seg eit glas til. Nok ein gong fylte bartenderen opp glasa våre med øl og akevitt, og eg gjorde meg klar til avslutninga. – Vart det oppdagingsferd på Hyen-høvdingen då? undrast eg. – Visst vart det vel det, på eit vis, svara svensken. – Han sette i gang med bygginga umiddelbart. Folk frå området stod i kø for å vere med på å bygge verdas beste oppdagingsfartøy, for dette var noko dei kunne, Hyen-folket. Og det har dei jo også bevist i ettertid gjennom fleire titals generasjonar.

Med god høvlehjelp frå sherpasoldatane stod båten klar fire månader seinare. Det største og vakraste skipet som til då var blitt bygt, i den tid vi var under Kalmarunionen. Skipet vart lasta med proviant, stort sett beståande av varmrøykte pølser av kloregnu, salta fisk, heimelaga øl, korn og tørka bær. Sherpa-soldatane starta på den lange heimreisa si. Relativt usikre kjelder meiner dei tok feil av vegen og drog nordaust, trefte eit anna folkeslag og slo seg saman med dei, noko som godt kan forklare orda «same» eller «saaman». – Men Hyen-høvdingen då? Eg kjende eg vart litt utolmodig no. Ville vite kva land han oppdaga. – Og er det nokon samanheng mellom han og Columbus? – Tja, svara svensken. – Han hadde samla mannskapet sitt på kaia. Stolt presenterte han dei ein etter ein – med etternamn. Det var enklast slik, for dei fleste heitte Aa til etternamn, og høvdingen hadde aldri vore god på å hugse førenamn. Då siste Aa’en var på veg opp landgangen skjedde det som ikkje skulle skje. Sjølvsagt! Aa’en tok eit hopp øvst oppe på landgangen, og med sine 130 kilo landa han på kanten av fjøla, som igjen slo opp under skrevet

skrømt. Derfor er det også så få som har høyrt om dette.

Smellet i det planken trefte bjøllene på høvdingen kunne visstnok høyrast heilt til Nesholmen. Og skriket frå høvdingen enno lenger vekke. på Hyen-høvdingen. Smellet i det planken trefte bjøllene på høvdingen kunne visstnok høyrast heilt til Nesholmen. Og skriket frå høvdingen enno lenger vekke. Han krøka seg i hop, tippa framover og slo hovudet i Norges første pullert av jern. Skallen sprakk, og den før så stolte høvdingen fall framover og landa i fjorden. Han oppdaga i alle fall at han ikkje kunne symje. Med brynje og sverd sakk han til botnars i løpet av få sekund. Då dei etter ei stund fekk skrotten på land igjen, hadde prøvd livredning som best dei kunne (dette var før vitskap om 30 kompresjonar og 2 innblåsingar), og brennevin ned i strupen ikkje var til hjelp, var det berre å innsjå at det neste høvdingen frå Hyen kunne oppdage var – i beste fall – Valhall og Åsgård, for på den tida var dei fleste av befolkninga i Hyen framleis ikkje klar

Eg ser på den slitne forskaren, og forstår at både

over at Harald Hårfagre hadde kristna landet på sin heilt spesielle måte.

Båten kom seg aldri av stad. Ingen hadde mot til å

Eg gjekk tilbake til hotellet mitt og la meg.

Rein Design

Ri på ka ng b d 57 ile e 83 n? 72 50

ta skuta ut gjennom Nordfjorden. Kanskje var det med respekt for høvdingen at dei ikkje la ut på tur. I alle fall vart båten liggjande til vinteren. Den vart knallhard med mykje snø og frost, og brensel var det smått med. Det meste av trevirket i regionen på den tid var gått med til bygging av båt. Derfor såg ikkje Hyen-folket anna råd enn å gå laus på båten og skaffe seg ved på den måten. Provianten om bord var for lengst plyndra av svoltne nordfjordingar. Og rundt juletider var det ingen ting som minna om at eit av verdas vakraste skip var blitt bygt i Hyen. Ingen snakka særleg om hendinga heller. Det kunne visstnok bringe med seg ulukke, og husa kunne bli invadert av

han og historia nærmar seg slutten. – Men det finst eit berg i området som faktisk framleis den dag i dag har spor etter den siste kloregnuen. Den einaste attlevande gnuen etter det store slaktegildet dei hadde i Hyen fem dagar etter at dei kom, stod ein dag og sparka og klorte oppetter bergsida. Kloregnuen er eit flokkdyr, og åleine som den var, blant forløparane til norsk raudt fe, sjeviotsauen og villreinstammen som no er blitt tam, gjekk det nok på psyken laus for gnuen sin del. Til slutt hadde den slått sund klovane sine, stanga vekk sine eigne horn og kakka tennene sine til støv i bergveggen. Det var berre ein ting å gjere: rett og slett avlive den. Og soga seiar at det var søstera til han som forsvann i fjorden med rullestolen sin som avliva gnuen – med berre nevane. Svensken svaia på barkrakken. Og så snøvla han: – Du får trur kva du vil om dette. Og du får gjere som du vil om du vil vidareformidle dette. Men for all del: Ikkje skriv noko om at han der Columbus var frå Hyen, for det trur eg berre er oppspinn. Så sklei han av barkrakken og gjekk i dørken med eit brak. Eg smilte unnskyldande til bartenderen, som berre rista på hovudet og sa: Same prosedure as every day. And the same story… every day!

Tlf.: 57 83 72 50 e-post: post@bilskadesenteret-as.no www.bilskadesenteret-as.no

Vi tilbyr no

Brutal crossover-maskin

ANTIRUSTBEHANDLING!

New!

Tuff-Kote Dinol behandling, den mest avanserte og omfattande rustbeskyttelsebehandlinga.

Vi tilbyr også lakkonservering frå Diamondbrite med 6 års garanti uten rebehandling.

Xtrim Xt trim Commander

GOD JUL frå oss på Bilskadesenteret

SS BILGLA

Opningstider: Mandag - fredag 0730 - 1630

ombardier bardier Recreational Products Inc. (BR (BRP)

Vi har FLYTTA til nytt og romsleg lokale i Hafstadvegen ved E39.

t 500 mm bredt belte

Ca.pris/måned*

2.340,-

173.000,- pris inkl. moms

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 Telefaks: 578 72 017 | jon@lars-kveen.no www.kveenmotor.no *Priseksempel (60 mnd med ca 9,3 % eff.

rente) fra Santander

*Priseksempel (60 mnd med ca 9,3 % eff. rente) fra Santander

Opningstider i jula: Måndag 23.12: 07.00 – 14.00 Tysdag 24.12: Stengt Fredag 27.12: Stengt/vareteljing Laurdag 28.12: Stengt Måndag 30.12: Stengt/vareteljing Tysdag 31.12: Stengt

Førde Sanderplassen 7, 6813 Fø rde Tlf: 57 72 18 00 Fax: 57 72 18 10

BRUKTBIL

Kr 188 000,2015 Audi A4 Avant 2,0 Diesel

Kr 129 000,2007 VW Golf 90 TDI Trendline

Kr 189 000,2006 Skoda Octavia stv. 140 hk

Kr 644 000,2013 Audi Q5 TDI 177 hk Q

Kr 329 000,2013 Skoda Octavia stv Alldrive

Kr 359 000,2010 Audi A6 Avant 2,0 TDI

Kr 179 000,2005 Audi A6 2,4 bensin limousine

Kr 579 000,2013 Audi A4 Allroad 2,0 TDI Q

Kr 254 000,2010 VW Touran 1,9 105 hk

Kr 419 000,2009 Audi Q5 2,0 TDI 170 HK Q

Kr 225 000,2008 Audi A4 TDI 143 HK LIM B8

Kr 189 000,2010 VW Golf 90 TDI Trend

Kr 140 000,2005 Skoda Octavia 102 hk

Kr 245 000,2009 Audi A4 TDI 120 hk Avant

Kr 299 000,20121 Subaru Legacy Outback 2.0

Kr 199 000,2010 Subari Impreza 1,5

Kr 65 000,2004 Subaru Justy 1,3

Kr 120 000,2008 Skoda Fabia stv 80 hk TDI

Kr 266 000,2009 VW Passat stv. 4-Motion

Vi ønskjer alle våre kundar ei god jul og eit godt nytt år! Kr 190 000,2008 VW Touran 105DPF Highl. 7s

Kr 175 000,2008 VW Golf Plus 105 HK DPF

Kr 259 000,Opel Insignia 2.0 Sedan TDI

Alle våre bruktbilar har gått gjennom ein kvalitetskontroll. Du får med skriftleg rapport om bilens tilstand.

Atterhald om trykkfeil og selde bilar.

BERGE

xl-bygg.no

Takk for meg!

RETT PÅ Andrine Bruland

Etter over 12 år saman med Fylkesmagasinet er det på tide å gå vidare, kvar for oss. Kva i himmelens namn har denne dødsalminnelege, pysete jentungen fylt så mange avissider med? Eg veit eg har vore innom ein periode med sterk irritasjon mot sure bussjåførar, dårlege frisørar, håplause lærarar, og folk som sosar rundt for tett, for sakte og for høglydt på butikkane. Desse stykka har mang ein gong resultert i kommentarar frå sidemenn, a la «du må være grei, elles skriv ho om deg i Fylkesmagasinet, hø hø». Og vi har vore gjennom intime detaljar frå både kjærleiksliv og familieauke. Iblant når eg er heimom i Førde ein tur, og nokon eg ikkje kjenner ser litt ekstra på meg, så kan det plutseleg slå meg at: Kanskje han no står og tenkjer at der er ho som har fått beskjed av jordmora om at urinen hennar er for gul. Og i det siste, så har mykje av spalteplassen gått med til at vi må være snille med kvarandre, og med oss sjølve. Eg vil byrje dette siste stykket med å seie unnskyld til dei eg har vore slem mot. På skulen, i avisa, eller kva det måtte være. (Unntatt i det førre stykke, de fortjente det). Og unnskyld til dei eg burde takka som eg kjem til å gløyme. Sidan det ser dårleg ut med både litteraturpris og Frøken Norge tittel, så vil resten av dette stykket være mi store takketale, til dei som har vore viktige for meg og mi karriere som spaltist, om eg kan seie det så flott. Aller først vil eg takke Tore, som i 2001 spurde om medieklassa mi ville skrive noko for ungdom i Fylkesmagasinet. Då eg svara «vi har fullt med opp-

drag no, men eg kan godt skrive noko, om meg sjølv?», sa han ja utan å nøle. Lite visste han då at han i grunn sa ja til å få tilsendt dagboka mi i årevis. Men han fortsette med kontante «ja», kvar gong eg spurde «trur du det er greitt at eg skriv dette?». Og eg trur slike «ja» er ein viktig del av god underhaldning. Tusen takk for denne unike opplevinga! Eg har også lyst å takke norsklæraren min på Firda vidaregåande skule, Ove Eide. For ein mann! Ikkje ein kjedeleg eller unyttig norsktime, i løpet av tre år. Og eg fekk alltid skikkelege tilbakemeldingar på arbeidet mitt. Eg har i ettertid tenkt på at eg aldri fekk meir enn 4 på dei filmtolkingane eg stal frå nettet, men at det hendte at eg fekk toppkarakter på dei eg la ned mykje eigne tankar og arbeid i, til tross for at dei til tider var nokså på jordet. Utan at du nokon gong sa noko om at du hadde ferska meg. Eg trur ikkje det var tilfeldig, men ei bevisst rettleiing frå ein knalldyktig lærar med eit godt auge og pedagogikk i ryggmergen. Du styrka meg også i trua på at eg hadde noko i den skriftlege verda å gjere, og i den alderen kan éin person og eit kompliment bety svært mykje. Då du sa at eg kunne bli forfattar om eg ville, tenkte eg at i så fall skulle eg dedisere første boka til deg. Men i fall det aldri skulle verte noko av – så får du i alle fall ein takk her!

særleg dei første åra. Takk for at du tillèt det, sjølv om du i ti år har fått kommentarar på daglegvaren når du står og vel tomatane dine med omhug. (Og no blir det vel ti år til…) Eg er også veldig glad i og takknemleg ovanfor resten av familien min. Det som har haldt meg gåande så lenge, er i midlartid den jamlege, positive feedbacken frå dei eg ikkje kjenner. Kvart einaste brev, kvar einaste epost, og kvart einaste menneske som har komme bort til meg og sagt at dei les Fylkesmagasinet, og at dei tykkjer det er kjekt å lese spalta mi – det har oppriktig gleda meg langt inn i hjarterota. (Ikkje det at eg skal få det til å høyres ut som om eg bidrog til auka bemanning i postvesenet, altså). Men eg sit jo berre å skriv, og trykker send. Og den einaste grunnen til at eg veit om folk kjedar seg, gremmar seg, ler eller blar forbi, det er den tilbakemeldinga eg får frå dei eg ikkje kjenner, og som ikkje har nokon annan grunn for tilbakemeldinga si enn at dei meinar det. Tusen takk til kvar einaste ein av dykk. De har vore min primus motor, eg kjem til å savne dykk inderleg, og eg håpar de fortsett med å spreie varme og gode ord til andre de av ulike grunnar set pris på. Det betyr meir enn de kanskje anar. Tusen takk for meg!

Mamma må sjølvsagt også få ein takk, for at ho har lese igjennom kvart bidige stykke og sagt si meining før eg har sendt det, sjølv om eg ofte dreit i den og sendte det likevel. Og ho har komme med tips og motivasjon på dagar med skrivesperre, og bidrege ufrivillig til skrivemateriale,

Hugs å fylle opp

BSU-kontoen! Vi er blant dei beste i landet på Bustadsparing for ungdom med rente på

4,75% 18

ssf.no/bsu

•

tlf. 57 82 97 00

meirennbank.no

R Rein ein Design

Likar du pinnekjøt? JA

NEI

Har du breiband?

Har du lyst på breiband til jul?

NEI

Frå Enivest?

Ønskjer du å byte?

NEI

Heilt sikker?

NEI

god jutl og god

Gå til enivest.no

R NYTT Å

SPAR S SP PAR PA AR

600,6 60 00 00 00,0,,Kampanjetilbod breiband nye kundar

Brukar du gulrot i kålrotstappa?

NEI

V Vii gir deg 50,- i rabatt i 12 mnd. ved nybestilling. Gjeld alle xDSL-produkta våre utanom ADSL En Enkel Pluss.

Pris første året frå kr 4005,(inkl. etablering og modemgaranti) Tilbodet T ilbodet gjeld nye kundar og forutset 12 mnd. bindingstid

Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

19 57 00 91 00 | enivest.no

UNGE MEININGAR

Naustdal

Anna (5)

Agathe (9)

Eirik (12)

Tankar om 2014 Kva planar har de for 2014? Agathe: Det har eg ikkje tenkt så masse på endå! Anna: Ingen akkurat no.

Anna: Eg håpar vi får litt fleire uteleikar i barnehagen vår.

legvis blir det litt friare rundt mobilbruk, tyggegummi og slike ting der.

Eirik: Eg håpar proffboksing og vannscooter blir tillate. Der bør det komme ei lovendring.

Anna: Å overnatte i barnehagen og begynne på skulen. Eg gler meg til leksene og å treffe att gamle kjende frå barnehagen.

Eirik: Eg har planar om å bli betre i sport!

Kva endringar ønskjer du i Sogn og Fjordane i 2014?

Kva ønskjer har de for det nye året? Agathe: At vi skal få varmlunsj på skulen. Men det skjer ikkje.

Korleis trur du været blir i 2014? Agathe: Blir vel ein del regn, men håpar på litt fint vær òg! Eg er litt redd for fleire stormar og fleire ras. Vi bør for eksempel køyre meir el-bil for å stoppe klimaendringane.

Agathe: Eg skulle ønske vi kunne få gang- og sykkelsti her som vi bur, men det blir vel litt vanskelig. Og at det flyttar fleire til Sogn og fjordane.

Anna: At eg får litt nye bøker som eg kan lese i. Eg likar best dei med store bokstavar. Og så har eg eit ønskje om å lære meg å trylle. Då skal eg trylle vekk alt rotet på rommet mitt.

Eirik: At dei utvidar skuletida med ein time og kuttar lekser. Lekser tek for mykje tid av fritida mi. Eg vil bruke den på trening, dataspel og venner.

Anna: Litt regn og av og til sol. Eirik: Mykje snø og mykje sol!

Kva trur du blir høgdepunktet i 2014?

Eirik: Eg ønskjer å reise, stå masse på ski og vinne Norway cup!

Har de nyttårsforsett?

Agathe: Sommarferien! For då kan eg vere med familie som eg ikkje ser så masse elles i året. Og så gler eg meg til vi skal vi på ferietur. Reise til andre land og gjere ting vi ikkje pleier. Og fotballskulen!

Er det noko de håpar vil endre seg i 2014? Agathe: Eg håpar det blir færre krigar. Helst at all krig tek slutt! Og så håpar eg dei snart pussar opp skulen min.

Anna: Ingen! Agathe: Nei, ikkje foreløpig. Eirik: Bli betre i slalåm og fotball. Best i det meste er målet! Hehe!

Eirik: Å begynne på ungdomsskulen. Forhåpent-

FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR

TA VARE PÅ JULEMINNA – MED NYTT KAMERA FRÅ NIKON NIKON D5200 m/Nikon 18-105 VR

NIKON D3200 m/ Nikon 18-55 VR og Nikon 55-300VR

5.990,-

Dobbel zoomkit!

Alternativ Nikon D3200: Kamerahus kr 3.295,- / m/Nikon 18-55VR kr 3.495,-

NIKON 1 AW1 m/11-27 mm obj.

NIKON D610 kamerahus

13.995,20

Atterhald om utselde varer og evt. prisendringar.

6.499,-

m/Nikon Adventure Kit (veske, flytereim). Vasstett, støyt- og frostsikkert! Innebygd Wi-Fi og GPS! Speillaust systemkamera.

6.790,, og Wi-Fi Ekstra blits, SB 300 ! Verdi kr 1.749,adapter på kjøpet Alternativ Nikon D5200: Kamerahus kr 4.995,- / m/Nikon 18-55VR kr 5.495,-

NIKON Coolpix P7800

3.999,-

NIKON D7100 m/Nikon 18-140 VR

11.490,Alternativ Nikon D7100: Kamerahus kr 8.295,-

NIKON Coolpix AW 110

2.599,-

m/Nikon Action Kit (veske m.m.). Vasstett, støyt- og frostsikkert! Innebygd WiFi og GPS! 5x zoom (28-140)

NIKON D5300 m/Nikon 18-140 VR

Innebygd Wi-Fi og GPS!

9.490,, på Ekstra blits, SB 300 1.300, kjøpet! Verdi kr Alternativ Nikon D5300: Kamerahus kr 6.795,- / m/Nikon 18-55VR kr 7.795,-

Personleg service og god pris. Vårt mål er at alle våre kundar skal få hjelp og rettleiing til å finne akkurat det produktet og den løysinga som høver for kvar einskild. Sjå vår heimeside www.alfhelgheim.no for oppdaterte og konkurransedyktige prisar.

Alf Helgheim & Co AS 6843 Skei i Jølster • Tlf. 57 72 83 11 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no Opningstider: Månd.-fred. kl 09-17. Laurdag kl 09-15.

FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR FOTO KIKKERTAR UR

rein design

-XOHJnYHU S\QW ร QQ GX KRV RVV YL KDU RJ VWRUW XWYDOJ L MXOHYRNVGXN

VURDERER DU SYNSOPERASJON?

9L KDU JRGW XWYDO L WHSSOยกSDUDU VRP YL NDQWV\U 6DORQJWHSSHU +DQGNQ\WW )ORVV )ODWYHY

Langebruvegen 2 โ ข tlf. 57 82 99 50 forde.fargehandel@enivest.com

Baderomspanel Opningstider: Mandag - Fredag 07.30 - 16.30

Kari Heggedal Longvastøl

Oda Heggedal Longvastøl

Anne Marthe Kvale

Karoline Hove

Magnhild og Saxe

Jul på utradisjonelt vis! Det er ikkje alle som dekker bordet med pinnekjøt og ser på snøen som dalar julaftan. TEKST: Kristine Slettehaug

Det viktigaste er at sonen får treffe faren. Magn-

hild Runde og sonen Saxe feirar årets jul nord i Thailand, saman med far til Saxe og gode vener som bur der. – Ingenting er bestemt endå, så det vert spanande og sjå korleis jula vert i år. Det kjem litt an på kven som vert med på julefeiringa, då eg har vener frå både Thailand, USA og Storbritannia som bur der fast. Thailand er buddistisk, så det er ikkje noko naturleg julefeiring i landet. – Men kjenner eg mine vener rett har dei ikkje noko imot ein fest. I USA og Storbritannia feirar dei jula frå 1. juledag. Eg har erfaring med julefeiring i England og håpar eg slepp å vente til 1. juledag før eg opnar gåvene. Då heile feiringa er lite planlagd, er òg julematen uviss. – Men eg reknar med at eg får frie tøyler til å diske opp med eitt eller anna. Eg må nesten vente og sjå kva eg kan finne i butikkane/marknaden. Den tradisjonelle julestemninga trur Magnhild kan bli vanskeleg å finne i +25 c. – Men ved å vere saman med gode vener og

med litt gåveutveksling, så vert det nok bra. Satsar òg på at eg kan ta med litt heimelaga julepynt frå barnehagen til son min, som eg kan henge opp. Men akkurat no ser det litt tynt ut, då han heller føretrekk å bygge Lego enn å vere med på juleverkstaden dei har. – Eg kjem nok til å sakne familien min heime i Naustdal, men samtidig så ser eg dei oftare enn folka mine i Thailand. Av tidlegare erfaring kjem eg til å kjenne eit lite sakn til julematen (pinnekjøt). I år kjem eg nok ikkje til å ete det i det heile. Det beste med den utradisjonelle julefeiringa er ho klar på: – Det beste med årets julefeiring er å få møte mine venner i Thailand og at son min får møte far sin. Og at eg får ein månad med varme i kroppen, før eg fortset det nye året i minusgrader, avsluttar ho.

Karoline er verken opptatt av julemat eller tradisjonar. – Årets julefeiring finn stad i Cape Town, Sør-Afrika. Dit reiser eg den 23. desember, landar 24. desember og feirar julaftan den 25. Eg reiser dit med kjærasten min Jonar, og skal bu i huset til svigerfar. Jula blir feira med svigerfar og sambuaren hans, og nokre venner av dei, seier Karoline Ullaland Hove. Ho har ikkje noko spesielt forhold til jula. – Eg synast jul er koseleg, men det er ikkje slik at eg tviheld på tradisjonar. Karoline har tidlegare blant anna feira jul i New Zealand og i Egypt. Om ho først skal jakte julestemning, reiser ho til Hemsedal

– I –20 og bur på hytte. Der høgg vi eit skralt juletre og står på ski. Då snakkar vi julestemning! Om det er noko eg kjem til å sakne i år, må det bli å sjå venner, som eg ikkje ser elles, og snøen. Kva som blir servert julaftan i år er ho usikker på. – Det er muleg det blir pinnekjøt, om dei får det med inn i landet. Eg kjem uansett til å koke saman noko anna lurt, smiler ho. Karoline har nemleg aldri likt typisk julemat. – Grunnen til at eg ikkje et tradisjonell julemat er fordi eg aldri har likt det! På julaftan i Norge et eg kyllingfilet, ris og saus, ler ho. – Om eg kjem til å finne julestemninga i år? Mest truleg ikkje! Men eg erstatta lett julestemning med ein tur til Sør-Afrika. Det beste med årets julefeiring blir å oppleve noko nytt. Og så kjem eg til å sitte att med sinnsjuke minner og ein fin brunfarge, avsluttar ho.

Søstrene Oda og Kari Heggedal Longvastøl tek med pinnekjøt i bagasjen når dei reiser til Cape Town i jula for å besøke familien. – Grunnen til at vi reiser til Sør-Afrika i jula, er at mamma, pappa og veslebor Sigve bur i Cape Town. Familien ønska å vere samla i jula, og vi hadde veldig lyst til å besøke dei, seier dei to søstrene. Kari skal i tillegg ha ekstern psykologipraksis der frå januar av. Julaftan prøvar dei gjere lik den heime, trass utradisjonelle omgjevnader. – Vi tek med oss pinnekjøt frå Norge, så sjølve

Det er lenge sidan eg har kjent pĂĽ sĂĽ sterk julestemning, og gleda og lengselen til ungane har pĂĽverka meg.

Spesialist pĂĽ gamle klokker, veggur, lommeur og armbandsur. Har klokka di hĂ¸g personleg verdi, kanskje eit uerstatteleg arvestykke? Treng den ettersyn, reparasjon eller restaurering? Urmakarverkstad i FĂ¸rde med ekspertise og lang erfaring pĂĽ reparasjonar av alle typar ur. Henting og levering etter avtale om Ă¸nskjeleg. Gratis fast prisoverslag. 5 ĂĽrs garanti pĂĽ overhaling av veggur.

Roger Pettersen A/S Offentl. godkjend urmaker

Presteholten 25, 6810 FĂ¸rde Tlf. 907 32 380

Oda Heggedal LongvastĂ¸l

5(9,6-21 5(.1(6.$3 Â&#x2021; )5$07,'65(77$ OG ())(.7,97 OPPLEGG FOR REKNESKAPSRAPPORTERING Â&#x2021; Â&#x2018;.2120,67<5,1* Â&#x2021; Â&#x2018;.2120,6. 5c'*-(9,1* Â&#x2021; 3267#5 5 12 Â&#x2021; ::: 5 5 12 )Â&#x2018;5'( Â&#x2021; )/25Â&#x2018; Â&#x2021; (,' Â&#x2021; 0c/Â&#x2018;< Â&#x2021; 675<1

7$ .217$.7 )

7,/%2' 3c

5(.1(6.$36)Â&#x2018;

5,1* 2* 5(9,6-21

DIN BUBIL-VERKSTAD I FĂ&#x2DC;RDE

julaftan blir tradisjonell med mandel i grauten og Askepott, seier Oda. â&#x20AC;&#x201C; Eg er bĂĽde spent og usikker pĂĽ korleis julefeiringa blir, og eg trur ikkje den vert sĂĽ lik slik vi feirar den heime, seier Kari. Oda har klart ĂĽ snike til seg litt julestemning i fĂ¸rjulstida. â&#x20AC;&#x201C; Eg har jobba i barnehage siste halvĂĽret og delteke i julefĂ¸rebuingane der. Det er lenge sidan eg har kjent pĂĽ sĂĽ sterk julestemning, og gleda og lengselen til ungane har pĂĽverka meg. Sidan eg veit eg har ei annleis jul i vente, har det nok pressa fram litt julestemning sjĂ¸lv Ă˛g. Begge gler seg mest til ĂĽ samle familien og oppleve ein ny kultur. Kari gler seg spesielt til ĂĽ kaste vinterkleda. â&#x20AC;&#x201C; Det blir rart, men herleg ĂĽ skifte ut vinterklede med shorts og singlet i jula! Vidare trur eg romjula blir brukt til mange turar pĂĽ fjellet, og utflukter til vingardar og anna spennande i omlandet. â&#x20AC;&#x201C; Romjula blir nok ikkje som den pleier vere heime. Vanlegvis bestĂĽr den av ĂĽ sjĂĽ film, ake, stĂĽ pĂĽ ski og liknande. I ĂĽr trur eg den blir brukt pĂĽ utflukter, seier Oda. Dei er skjĂ¸nt einige i kva som blir stĂ¸rste saknet. â&#x20AC;&#x201C; Ă&#x2026; ikkje fĂĽ mĂ¸te kjende og kjĂŚre som vi vanlegvis ser i jula. Spesielt storesĂ¸ster Marte, sambuaren og vesle Bo som er igjen heime i Norge. Men totalt sett ser vi fram til

prĂ¸ve ei annleis julefeiring enn den vi er vande med. Ă&#x2026;rets julemiddag blir laga pĂĽ primus

Saman med Safarijentene (fire jenter som skal gĂĽ Svalbard pĂĽ langs til vĂĽren) skal Anne Marthe Kvale gĂĽ Hardangervidda pĂĽ langs Finse â&#x20AC;&#x201C; Rjukan, tur/retur pĂĽ ski i jula. Treningsturen er viktig, men Anne Marthe kjem til ĂĽ sakne den tradisjonelle feiringa. â&#x20AC;&#x201C; Eg kjem til ĂĽ sakne fyr i peisen, julemusikk i hĂ¸gtalarane, familie, god feit mat og kanskje eit par julegĂĽver. I ĂĽr blir julemiddagen laga pĂĽ primus. â&#x20AC;&#x201C; Det blir noko enkelt, og kanskje vi unner oss ein dessert. Drytec stĂĽr pĂĽ menyen, men vi vel den beste sorten denne dagen. Og noko godteri attĂĽt, smiler ho.

Julestemninga finn dei lell. â&#x20AC;&#x201C; Ă&#x2026;ja, det er to habile songarar pĂĽ turen, sĂĽ vi skal nok fĂĽ sunge jula inn bĂĽde i teltet og undervegs nĂĽr vi gĂĽr. Nok av snĂ¸ er det ogsĂĽ, sĂĽ det hjelper jo veldig! Anne Marthe er sikker pĂĽ at ho vil hugse denne jula. â&#x20AC;&#x201C; Eg trur nok at vi kjem til ĂĽ hugse denne julefeiringa spesielt godt. Det er utradisjonelt, og det blir ei fin oppleving som vi vil sjĂĽ tilbake pĂĽ med eit smil om munnen. â&#x20AC;&#x201C; Ă&#x2026; gjere noko anna, med gode venner og feire i ullundertĂ¸y og lue - og at det er sosialt akseptert! Det er heilt topp!

s Service og reparasjonar s Periodisk kĂ¸yretykontroll (EU-kontr.) s Hjulstillingskontroll med 4-hjulsmĂĽling s Fabrikkoppdateringar og garantiarbeid pĂĽ chassis s Service/fylling pĂĽ AC-anlegg s Ettermontering av cruise control og ryggekamera

VISSTE DU AT s 2 av 3 bubilar er bygd pĂĽ Fiat Ducato? s Autoservice er Norges eldste Fiat-forhandlar, etablert i 1966, og Iveco-forhandlar frĂĽ 1974?

Kusslid, 6819 FĂ¸rde â&#x20AC;&#x201C; Tlf. 57 83 38 80 www.as-autoservice.no

Alle bilmerke - opptil 7,5 tonn

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service Vi er med i verdas stĂ¸rste og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss fĂĽr alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

23 â&#x20AC;&#x201C; MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE â&#x20AC;&#x201C;

te 30,ar

O’jul med din gllede Gled dei du er glad i med julegåver frå Handelshuset. Kom innom, vi kan hjelpe deg med råd og tips til små og store gåver. God jul til store og små! Handskulptur 249, Marcel Home

Evergood kafﬁ 6 pk 8 Sp

Gåvepakning 329,The Body Shop

MYK Lyslenke 399,eam vase før 449,- no 249,Tilbords

Scott hjelm 799,skibriller 600,Din Sport

Pynta svibel i ﬁltpotte 149,Bellis Blomster itt beløp uset

Største k kjjøøp pesentereett mellom Bergen og Ålesund • 49 butikka k r • 550 gratis parkeriin ngsplassar • 4 restaurantar/kaféar • Leikeland

BLAZER

129995 BUKSE

599

Shampoo & hårkur

2 299,

SKJORTE

299 95

ord d. pris: d i 53 534 4,-

SLØYFE

99 95 BELTE

299 95 SKO

699 95 MANGE ANDRE GODE TILBOD I BUTIKKEN!

HANDELSHUSET NORD | TLF. 915 56 428 |

God jul till Go all ﬁﬁrb alle rbbeinte! beint !

Marit Bolstad frå VIC med kle frå VIC : East West ullskjerf 599,- | In wear strikkagenser 999,Floyd Jeans 799,- | Sko, Jeffrey Campel 1799,- frå dna | Skinnveske, The Monte 1450,- frå Citybag. Foto: Vidar Helle

Laurdagar

10–18

PROVIT for

3 2

MATCH FLORØ, AMFISENTERET MATCH FØRDE, HANDELSHUSET SØR

2 etg. Handelshuset Sør Tlf. 57 82 22 42

...vi har det! HANDELSHUSET

Festivaldirektøren Ho måtte tidleg lære seg å ta ansvar, og hjelpe til på garden heime i Naddvik, ei grend i Årdal kommune. Og ansvaret har ho teke med seg gjennom det meste av det ho har gjort. Ansvaret er ikkje mindre no, når ho sit med planlegginga av den 25. folkemusikkfestivalen i Førde. TEKST: Tore Fossen FOTO: Joachim Vie

Hilde Bjørkum vaks opp i med fire søsken, hund, katt og masse dyr. – Det var eit paradis, minnest ho, og ser opp i taket. – Vi hadde det veldig fritt, og vi brukte naturen mykje. Då vi var born var Naddvik ei veglaus grend, men vi hadde småskule – og eit ungdomshus, fortel ho. – Vi gjekk på skulen i Naddvik fram til og med tredje klasse. Etter det måtte vi til Årdalstangen. Då var det båt som var transportmiddelet, men det hende at det var såpass med is på denne armen av Sognefjorden, at vi ikkje kunne kome oss på skulen, men kunne nytte dagen til å gå på skøyter i staden, og det var veldig spennande for oss ungane. Men om grenda var veglaus, og folketalet ikkje så stort, hadde dei eit aktivt ungdomslag, og det var dansefestar og anna aktivitet der. Men Hilde lærde å danse heime på kjøkengolvet. – Laurdagskveldane dansa eg med far min til radioprogrammet «Rundsnu på laurdagskvelden». Musikk og song var ein naturleg del av oppveksten min.

Musikk heile tida. Gleda ved musikk og dans har

følgt Hilde heile livet. Ho budde heime til ho starta på gymnaset. Då vart det hybelliv og heim til grenda i helgane. Men ho ville vidare etter avslutta gymnas, og målet var å bli veterinær. Derfor vart Førde neste stoppestad. Medan ho gjekk på Mo jordbruksskule kom ho i kontakt med Indre Sunnfjord Spelemannslag og Sigmund Eikås. Dette var på slutten av 1970-talet, og det var mykje dans i grendehusa rundt om kring. Hilde fekk verkeleg sansen for folkemusikklivet, var litt skulelei og bestemte seg for å ta eit år som landbruksavløysar på Ålhus før vidare studiar. Og fela vart med ho. – Eg nytta alle høve eg fekk til å spele. Eg var rett og slett oppslukt av fela, og i kjellarleilegheita eg leigde kunne det vel til tider bli vel mykje felespeling for husverten, men dei var veldig snille og let meg spele. I ettertid har eg tenkt at dei eg budde hos må ha vore veldig uthaldande, seier ho og ler. Men no hadde musikken teke over for planane om å bli veterinær. – Eg måtte gjere noko med musikken, for det var dette eg likte. Å spele, å utøve og formidle musikk og dans. Derfor vart det lærarhøgskule og musikkline i Bergen. Eg hadde hardingfele som hovudinstrument og Sigbjørn Bernhoft Osa som lærar. – Ein utruleg interessant og spennande person. Vi hadde også eit eige lag som vi kalla Syndebukken, som spelte og hadde det utruleg moro i lag med kvarandre, og vi har framleis kontakt!

Like gode som Kiss. Etter at Hilde var ferdig utdanna musikklærar praktiserte ho som lærar i Fana. – Det var eit heftig år, men veldig kjekt. Eg hadde fem klassar med 30 elevar i kvar i musikk,

så 150 elevar eg skulle kjenne og følgje opp. Jau då, slitsamt men også utruleg moro, seier ho. Ho var også med på turné med Rikskonsertane. – Å spele for ungar er fantastisk. Dei er framleis ikkje blitt påverka av andre i høve til kva som er bra og ikkje bra, og kva musikk ein bør eller skal like. Vi spelte ein gong på ein skule, og det var tydeleg at ungane likte det dei høyrde. Etter konserten kom ein av ungane bort til meg og sa på kav bergensk: «Dåkker e jo like gode som Kiss, dåkker», seier Hilde og ler. – Ungar er opne, ærlege og gjev direkte tilbakemeldingar.

Ein festival blir fødd. Men etter ei tid var Hilde tilbake i Førde. Ho jobba for Sogn og Fjordane Folkemusikklag og Folkemusikkarkivet (som no er ein del av Fylkesarkivet). Litt meir lærar, sommarkurs på Mo, organisasjonsarbeid og fleire turnéar med Rikskonsertane kunne Hilde føre på CV’en sin før ho vart hanka inn for å drive folkemusikkfestival. I Sunnfjord var det eit aktivt og kompetent folkemusikkmiljø som hadde vore med på internasjonale folkemusikkfestivalar i utlandet, og som hadde røynsle frå å organisere store musikkarrangement. Og dåverande fylkeskultursjef Lidvin M. Osland hadde vore på folkemusikkfestival i Kaustinen i Finland og hadde tankar om å få til noko liknande i Sogn og Fjordane. Sunnfjord med det aktive folkemusikkmiljøet, og Førde med eit veleigna kulturhus peika seg ut. - Eg vil kalle Lidvin Osland ein kulturgründer, og han visste også korleis ein skulle drive lobbyverksemd for å få gjennomslag for gode idear. Sjølv om kommunen den gong var sånn passe lunkne til ideen om ein folkemusikkfestival, gjekk

- vi bygger i heile Sogn og Fjordane Med kontor i heimfylket ditt, kan du stikke innom og få råd når det måtte passe deg

FENSFJORD

KORNSTADFJORD

ÅNNØY

Sjå vår flotte huskatalog og la deg bli inspirert!

Rein Design

det ikkje lang tid før dei var med på planane, seier Hilde. – Eg syntes ideen om ein folkemusikkfestival var strålande, og i lag med mellom andre Sigmund Eikås og Jostein Årdal gjekk vi i gang med å legge rammene om eit slikt arrangement. Det vart jobba både tidleg og seint, og festivalen vart etablert som ei stifting. Det vart laga vedtekter og kontraktsdokument, og grunnlaget for festivalen som vart lagt for 25 år sidan, fungerer meir eller mindre uendra den dag i dag. Også det lokale næringslivet stilte seg positive til festivalen. Både kommune, fylke og staten vart med, men kanskje det aller viktigaste; dei frivillige. Utan frivillige frå det lokale musikkmiljøet, lokalbefolkninga og andre som kjem frå heile landet for å jobbe dugnad på festivalen vår, hadde vi aldri kunne fått til festivalen, seier Bjørkum, som ikkje kan få fullrost dei frivillige nok. – Men vi er også avhengige av sponsorane våre, både store og små, som bidreg både økonomisk og med ulike tenester og varer til festivalen.

Frå liten til stor. I 1990 var det klart for den første festivalen. Den hadde 6.000 besøkande. Den andre hadde 9000. Så skjedde noko som verken Hilde eller dei andre festivalarbeidarane hadde forventa. Publikumstalet dobla seg. 18.000 besøkande til arrangementet var langt over forventa. – Dette var sjølvsagt moro, men også utfordrande. Vi opplevde ein boom som vi ikkje var førebudd på i det heile. Brått skulle «alle» på festival, og organisasjonen vår var ikkje rigga for så mykje folk. Vi fekk problem med billettar og logistikk. Nokre klaga, men stort sett greidde vi å omorganisere, mellom anna flytte nokre av konsertane til større salar, slik at dei aller fleste var nøgde. Det positive med dette var at fleire hadde fått auga opp for sjangeren verdsmusikk / folkemusikk. Vi er stolte over å nå fleire enn den harde kjerna av folkemusikkentusiastar, seier ho. – Folk får oppleve både lokal og global folkemusikk, og det er flott å kunne la folk få tilgang til denne sjangeren. Og vi må ha greidd å røre ved noko. Undersøkingar viser at rundt 90 prosent av publikum kjem tilbake når dei først har vore her ein gong. Nokre har deltatt på samtlege festivalar – anten som publikum eller frivillig medhjelpar. I fjor hadde festivalen over 25.000 besøkande fordelt på dei rundt 100 arrangementa som festivalen arrangerte.

Vi tar jobben. Uansett kvar du skal til eller frå. Over heile landet – eller ut av landet.

• • • • •

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

Bjørkum og staben satsa på kvalitet. – Dersom ein legg til rette og serverer topp kvalitet, så er grunnlaget for ein god festival lagt. Det har vi prøvd å etterleve. Fornøgde artistar og publikummarar er våre beste ambassadørar, og eg føler vi har greidd å oppnå akkurat det. Kan vi gje artistane gode opplevingar kjem dei attende og snakkar godt om oss. Det same gjeld for publikum. Og det viser att på tala våre. Rundt halvparten av publikummet vårt kjem utanfrå fylket vårt, og dei kjem att – år etter år. For å få dette til må ha vi eit program beståande av både nasjonale og internasjonale toppartistar med eit innhald som musikalsk er unikt. Vi har jo også supre arenaer, der vi kan skape fantastiske rammer kring konsertane. Førde er ikkje nokon stygg by, vi har grunn til å vere stolte av den. Både slik den framstår til dagleg – og ikkje minst som festivalby, seier ho. Dessutan har vi ein fantastisk flott natur som ramme rundt det heile. – Det er utruleg flott å sjå korleis festivalen har utvikla seg, og vi har heile tida fått tilbakemeldingar frå publikum om korleis vi kan utvikle oss. I dag nyttar vi mange fleire areanaer enn i starten, alt frå fjelltoppar og parkar til småstover og kjøpesenter. Dei minste arrangementa har gjerne ikkje plass til meir enn 30 menneske, men til gjengjeld kjem dei veldig tett på artistane – og artistane tett på publikum. Sånt gjer Førde og omegn til ein unik konsertarena. Permanent. – Tenkte du nokon gong på at du skulle halde på med dette i 25 år? – Nei, ikkje for meg personleg. Men eg tenkte at festivalen var noko som skulle vare. Målet var å etablere eit fast, årleg arrangement. Og det skulle vere ein festival som heldt eit nasjonalt nivå kvalitetsmessig. Men eg såg nok ikkje at vi skulle få 25.000 besøkande. Faktisk hadde vi ikkje så sterkt fokus på publikumstal. Vi var meir fokuserte på at dette skulle vere ein sjangerfestival med tydeleg profil. Vi ville også ha artistar som aldri før hadde vore i Norge, og skape ein festival for dei nysgjerrige. Det har vi greidd. Det viser tilliten frå publikum. Dei veit at vi serverer noko bra, sjølv om dei kjem på konsertane utan å vite noko særleg om artistane. På den måten har vi skapt ei musikalsk oppdagingsferd, og det har tydeleg appellert til folk, både lokalt og nasjonalt. – Kva er det som driv deg til å halde fram som festivaldirektør? Hilde smiler og ser ut til å drøyme seg vekk eit par sekund, før ho smiler og ser meg inn i auga. – Useieleg mykje flott musikk! Og kjempedyk-

M F no

t. e n i s a g lkesma

Flytte langt? Flytte heim? Flytte ut?

Satsa på kvalitet. Heilt frå dag éin har direktør

Neste utgåve kjem 16. januar

Ved siste festival var det rundt 350 frivillige som stilte opp. Utan dei hadde vi ikkje hatt ein sjanse til å gjennomføre arrangementet. Hilde Bjørkum

kje kan vere anstrengande for dei rundt meg. Men eg har eit mål om at det eg held på med bør vere bortimot 100% perfekt.

Hjelparane. Det krev mykje energi og engasjement for å få til ein festival av denne storleiken. – I dag er vi seks personar på kontoret og alle gjer ein kjempejobb. Men ein kjem ikkje utanom dei frivillige. Ved siste festival var det rundt 350 frivillige som stilte opp. Utan dei hadde vi ikkje hatt ein sjanse til å gjennomføre arrangementet. Sjølv om vi etterkvart er blitt meir profesjonaliserte, er vi heilt avhengige av frivilligheit. Og eg vil gje kred til lokalsamfunnet og næringslivet som stiller opp. Dei er positive til å hjelpe til, nokre med kroner, andre med varer og tenester. Dette er veldig flott for festivalen. Vi møter mykje JA blant næringsdrivande, og til liks med dei frivillige: utan desse bidragsytarane – null festival. Derfor vil vi gjerne dele festivalsuksessen med desse. Familie-Hilde. – Kan du slappe av, eller er du i fes-

tige musikarar. Musikarar som folk gjerne ikkje har oppdaga enno. Pluss eit publikum som kjem ut frå konsertane med store auge som lyser av glede og seier til meg at dei har fått opplevingar som dei vil hugse for resten av livet. Det er ting som driv meg til å halde fram, seier ho entusiastisk.

sonleg. Det er eit luksusproblem for oss som arrangør. Elles får vi tilsendt musikk frå heile verda, og vi nyttar både Spotify og Wimp til å finne artistar. Mange har høyrt om festivalen via oppslag i internasjonal presse og vi har eit stort nettverk. I tillegg finst mange internasjonale møteplassar, som til dømes Womex, der vi knyter kontaktar med andre innan same sjanger.

Spennande. – Er du nervøs før festivalstart? Kontrollfreak. Hilde omtalar seg sjølv som nysgjerrig. Ho likar å finne ut av ting, og meiner sjølv at ho er kreativ, på spørsmål om korleis ho er som person. – Eg er også innmari organisatorisk. Eg vil ikkje at ting skal gå på trynet fordi vi har gløymt noko. I starten var vi få personar som jobba med festivalen. Då var eg nok ein kontrollfreak! No meiner eg at eg er blitt flinkare til å delegere og stole på andre, og vi har ein stab som er heilt fantastisk. Elles er eg vel ein gründertype. Glødande og engasjert. Dei sakene eg brenn for, går eg også i krigen for. Eg er ryddig på jobb, men kan vere ekstremt distré og fråverande heime. Gløymer gjerne både nøklar og vesker. Av og til får eg melding frå dei heime: «Hallo? Jorda kallar.» Det er kanskje fordi eg tenker festival heile året. Eg har ikkje lyst å kvile. Og ein kan ikkje kvile eller lene seg tilbake dersom ein ønskjer å halde på med noko ein vil skal vere i konstant utvikling. Altså, eg er utviklingsorientert – noko som kans-

Rein Design

– Eg er i alle fall spent. Det er utfordrande, for ein er veldig eksponert i ei slik rolle. Sjølv om eg er trygg på kvaliteten, er eg alltid spent på korleis publikum tek imot det dei ser og høyrer. Og mykje kan gå galt. Går opningskonserten bra? Fungerer det tekniske? Går straumen? Fungerer prosjektorane? Kjem musikarane? Er alt i orden med visumsøknader og anna dill? Har vi tenkt rett med tanke på tema? Komponeringa av programmet? Har vi kontroll på logistikken? Klart at det er mykje som surrar i hovudet både før og under festivalen. Men når det heile er over og alt har gått bra, då er dei godt å kunne suge på karamellen nokre veker. I alle fall til vi skal byrje å tenke på neste års festival, seier Hilde. – Korleis finn de artistane til Førdefestivalen? – Opp gjennom åra har vi opparbeidd oss eit godt rykte internasjonalt. Det aular av tilbod – frå heile verda. Vi får så mange tilbod frå artistar som ønskjer å komme til Førde for å spele at eg får dårleg samvit for å ikkje kunne svare alle per-

Varden

Byggjeplanar? Du kan velje mellom 43 hustypar eller vi kan skreddarsy bustaden etter dine ønske. Sjå vår nettside www.vestlandshus.no Din lokale forhandlar:

VESTBYGG GRYTØYRA

VESTLANDSHUS STRYN

Telefon 57 73 72 60

Telefon 57 87 62 00

VESTLANDSHUS FLORØ

BTHUS AS FØRDE

Telefon 57 75 21 70

Telefon 91 66 17 00

VESTLANDSHUS MÅLØY

VESTLANDSHUS SOGN, KAUPANGER, Telefon 57 67 33 88

Telefon 95 72 22 52

tivalmodus heile året? – Jau eg kan slappe av når eg har fri. Eg er nok ikkje av den typen som ligg så veldig mykje på stranda. Det fungerer dårleg for meg. Men eg likar å oppleve ting, men gjerne andre ting enn festivalar, seier Hilde og ler. – Eg likar å gjere heilt vanlege ting som alle andre familiar; reise på Kaptein Sabeltann-forestilling, eller dra på hyttetur. Og eg likar veldig godt å gå i fjellet. Det er ein flott måte å avreagere på. Ein sykkeltur, fjelltur eller oppdage nye stader er ting eg likar godt. Vi har også ei hytte i Valdres som vi brukar mykje. Eg ser på meg sjølv som eit aktivitetsmenneske, men eg finn også avkopling i å lese ein god roman, seier ho. Hilde har mann og to born. Og musikkinteressa har nok smitta. Ragnhild er 16 år og går for tida på musikklinja på Firda Vidaregåande skule. – Ragnhild spelar hardingfele, og ho fekk tidleg kjennskap til musikk. – Ja, ho har vore med sidan ho låg i magen. Eg var gravid under ein av festivalane, og på eitt av arrangementa var det ei gruppe indianarar som slo på trommer så hardt at eg rett og slett måtte forlate salen fordi Ragnhild sparka så hardt i magen – eg veit ikkje om det var av fryd eller frykt! Begge ungane har vore med på konsertar frå dei var små. Kanskje vart det litt mykje konsertar for dei små. Ein gong vi var på konsert i teatersalen i Førdehuset, utbraut ein av ungane: «Pappa, kan du ikkje be dei halde opp? Eg får ikkje

138.000,-

155.871,-

198.000,-

67.000,Johannes: 99441333 Steinar: 99501006

6977 BYGST TAD A • SJÅ FLEIRE RE BILAR PÅ WWW WWW.BERGEHALLENBIL.NO W..BERGEHALLENBIL.NO .BERGEHALLE

Fylkesmagasinet ønskjer lesarar og annonsørar ei riktig god jul! Vi takkar for det gamle året, og lovar å fortsette med å levere spennande og engasjerande saker frå heile fylket. Vi håpar du blir med oss vidare i 2014, og gler oss til eit vidare samarbeid. Årets første utgåve kjem ut 16. januar. Ps: Skjer det noko spennande der du bur? Eller har du eller nokon du kjenner ei god historie å fortelje? Tips oss på post@fylkesmagasinet.no / 95939995

På kontoret til Hilde står eit bord fullt av CD’ar med musikk som forventningsfulle artistar og musikkformidlarar har sendt i håp om å komme gjennom nålauget for deltaking til neste års festival. – Eg får litt vondt av å ikkje kunne få svart alle personleg, seier ho. – Men det let seg rett og slett ikkje gjere. Til det får vi for mange førespurnader.

sove!», ler ho, og held fram at både ungane og mannen er blant dei frivillige som deltek under festivalane.

Sterke opplevingar. På spørsmål om det er noko som har festa seg meir enn noko anna under desse festivalane svarar Hilde: – Åh, det er så mange hendingar. Det er nesten umogleg å plukke ut einskilde ting som merkar seg meir ut enn andre. Ho tenkjer seg litt om, og så kjem det: – Det var ei spesiell hending under den første festivalen i 1990. Vi skulle ha ei gruppe frå Albania hit. Det hadde vore mykje styr og masse problem med visum for denne gruppa, men til slutt fekk vi dei til Norge og Førde. Så smalt det på Balkan, og landet deira var i krig. Gruppa spelte på opningskonserten. Det var utruleg dyktige musikarar, som heldt eit høgt musikalsk nivå. Å

sjå dei spele, medan dei var uroa for kva som skjedde i heimlandet… Det vart så sterk for meg at eg byrja å grine, fortel Hilde. – Eit anna minne, som er langt meir kjekt å tenke tilbake på, var María Pagés Compañía – det var heilt fantastisk! Flamencomusikk og –dans i verdsklasse. Å få oppleve María Pagés og ensemblet hennar var stort. Dei har hatt førestillingar i mange av dei største konsertsalane i verda, og i år kom dei altså til Førde! Publikum var rett og slett i svime! Men kvifor skal ein ikkje få oppleve slikt i Førde? Jau då, eg var stolt etter den konserten. Det var heilt spesielt, og dyrt, men vel verd det, seier Hilde.

Alltid sjangerfestival. – Kvifor ikkje ein kjent «publikumsmagnet» til festivalen? – Det er fordi vi er og blir ein sjangerfestival. Vi har internasjonale toppnamn innanfor for vår

sjanger, men ikkje alle desse er kjende for eit norsk publikum. Vi har ein profil og vi har ein arena, og der vil vi vere. Vi lagar ikkje festival etter rockefestival-prinsippet. Verdsmusikken og folkemusikken skal stå i sentrum. Folk skal sjølvsagt få kose seg, men vi ønskjer å ha fokus på den akustiske sida. Det er så mykje flott folkemusikk, både her til lands og i resten av verda, og desse fortener ein god og stor arena. Det tilbyr vi i Førde. Vi må akseptere at nokon ikkje likar det, men det er vårt konsept. Og populærmusikkbanda blir veldig fort oppbrukt, samstundes som dei har mange fleire arenaer dei kan opptre på. Vi har også Knutepunktstatus med eit kunstnarleg oppdrag, og det forpliktar. Vårt konsept kan oppfattast som smalt og spesielt av nokre, men verdsmusikken og publikum fortener ein festival som vår. Og eg kan love at det skjer mykje spennande for tida, folkemusikken er også samtidsmusikk,

BDO SOGN OG FJORDANE FJORDANE - KONTAKTPERSONAR KON K ONT TA TA AKTPERSONAR KTPERSONAR

kompetanse– ditt lokale kompetanseSogn og og Fjordane. Fjordane. senter i Sogn

BDO er eit revisjons- og rådgivingsselskap med 60 kontor og over 1200 tilsette nasjonalt. Lokalt i Sogn og Fjordane er vi 13 tilsette, med kontor i Førde, Florø, Sandane og Årdal. Alle tilsette har solid lokal forankring og god kjennskap til det lokale næringsliv. Vi har over 650 kundar innan privat og offentlig næringsverksemd, lag og organisasjonar. Rein R ein Design

KURT INGE HYLLES KURT HYLLESTAD HYLLEST TAD AD Statsaut. rrevisor, evisor, Førde Førde T eelefon: 916 55 401 Telefon: E-post: kur t.hyllestad@bdo.no kurt.hyllestad@bdo.no

REIDUN ÅSEN A ut. regnskapsførar/reg. regnskapsførar/reg. revisor, revisor, Førde Førde Aut. T eelefon: 971 05 110 Telefon: E-post: reidun.asen@bdo.no reidun.asen@bdo.no

ANNE SOLHEIM Økonom, Øk onom, Førde Førde T eelefon: 478 00 028 Telefon: E-post: anne.solheim@bdo.no anne.solheim@bdo.no

GEIR FOSS Øk onom, Førde Førde Økonom, T eelefon: 916 55 402 Telefon: E-post: ggeir.foss@bdo.no eirr..foss@bdo.no

KATHRINE BERGSET KATHRINE Siviløk onom, Førde Førde Siviløkonom, T eelefon: 916 55 404 Telefon: E-post: kathrine.bergset@bdo.no kathrine.berrgset@bdo g .no

J AN INGE RYGG JAN RYGG Reg. R eg . revisor, revisor, Førde/Florø Førde/Florø T eelefon: 916 55 403 Telefon: E-post: jan.ryg g@bdo.no jan.rygg@bdo.no

ÅSHILD HÅLAND Siviløkonom, Siviløk onom, Florø T eelefon: 478 36 262 Telefon: E-post: aashild.haaland@bdo.no aashild.haaland@bdo.no

D A G ELIASSEN DAG Statsaut. rrevisor, evisor, Florø T eelefon: 977 38 273 Telefon: E-post: dag.eliassen@bdo.no dag .eliassen@bdo.no

MARI AUTRHEIM A UTRHEIM ERDAL ERD AL R eg . revisor, revisor, Sandane Reg. T eelefon: 957 68 764 Telefon: E-post: mari.autrheim.erdal@bdo.no mari.autrheim.erdal@bdo.no

SIV KARIN EIKENES siviløk onom, Sandane siviløkonom, T eelefon: 468 12 680 Telefon: E-post: siv .kariWes@bdo.no siv.kariWes@bdo.no

R UNE AKSE RUNE Reg. R eg. revisor, revisor, Sandane T eelefon: 950 32 485 Telefon: E-post: rune.akse@bdo.no rune.akse@bdo.no

HARALD HUSABØ Siviløkonom, Siviløk onom, Årdal Årdal T eelefon: 950 28 150 Telefon: E-post: harald.husabo@bdo.no harald.husabo@bdo.no

HANNE KA K KATRINE ATRINE T RINE NES Siviløk onom, Årdal Årdal Siviløkonom, T eelefon: 417 50 6 81 Telefon: E-post: hanne.katrine.nes@bdo.no hanne.katrine.nes@bdo.no

FØRDE: Hafstadv Hafstadvegen egen 38, Førde 6800 Før de • Tlf: 91 65 54 00 FLORØ: Str Strandgata andgata 38/40, 6900 Florø • Tlf: 91 65 54 03 / 57 75 02 55 SANDANE: Nordstrandvegen SANDANE: Nordstrandvegen 13, 6823 Sandane Tlf: 57 86 85 90 ÅRDAL: T ÅRDAL: Torget o orrget 2, 6885 Årdalstangen År dalstangen Tlf: 95 02 81 50 / 41 75 06 81 www.bdo.no www .bdo.no

HØSTKAMPANJE Bestill før 15. desember og få med tilvalg til verdi opptil

100 000,www.norskehus.no Våre forhandlere i Sogn og Fjordane:

mob 915 65 524

mob 905 81 021

mob 40821463 0990 80 Tlf: 57

Lokalle bøke Lokale bøker er er den b beste gå gåva åvvaa åv

Bøkene kan du kjøpe hos:

Måløy

Stryn

Selje

Førde Florø

tlf. 57 83 22 20 selja@selja.no www.selja.no

sjølv om røtene til folkemusikken er både gamle og lange. I staden for å tenke at vi skal ha det alle andre har, tenker eg at vi skal tilby det alle andre ikkje har! Då har folk grunn til å reise til Førde frå heile landet for å oppleve nettopp denne festivalen. Og eg opplever at folk er nysgjerrige og opne om dei berre får eit slikt tilbod.

Jubileumsåret 2014. – Korleis markerer Førdefestivalen 25årsjubileet? – Filosofien er klar: Det skal bli feiring, og vi har mykje spennande på gang. Festivalen blir utvida med ein dag. Vi startar på onsdag denne gongen, mot torsdag tidlegare år. Elles har vi store forventningar til Gjensynsgledegallakonserten. Vi har spurt folk, mellom anna via Facebook, om kven dei vil sjå att. Vi har fått mange tilbakemeldingar, og det som er spesielt og gledeleg er at det er så stor spreiing i folk sine ønske. I tillegg til gjensynsglede, skal det også bli ein nysgjerrigheitas festival, så vi ser også framover. Vi har tingingsverk og fleire nye produksjonar på gang. I tillegg til å presentere internasjonale toppmusikarar, har vi også eit ansvar for å støtte opp om utvikling og gje moglegheiter for våre lokale og regionale artistar. Derfor må vi også oppskatte vårt eige. Vi skal også vere utstillingsvindauge for den norske og nordiske folkemusikken. Det er dette dei utanlandske journalistane og bransjefolka som vitjar festivalen synst er mest interessant. Vi vonar det blir ein fantastisk festival, denne gongen også, seier festivaldirektøren, som medan eg klappar i hop laptop’en røpar at julefeiringa for henne og familien ikkje har mykje internasjonal schwung: Det blir familie, venner på besøk til grauten, juletregange, pinnekjøt, øl, akevitt og heimebakte julekaker. Og at det absolutt ikkje er noko tema å reise vekk i jula, nei.

Utval styreverv m.m. Hilde Bjørkum 2013 - d.d

Styremedlem, Norges Musikkhøgskole

2011 - d.d.

Nestleiar i styret for “Norske Festivaler” (nettverksorganisasjon for festivalar i Norge)

2012

Juryleiar, Lindemanprisen

2011

Jurymedlem, Sparebanken Vest – kunstnarstipend

2011

Jurymedlem, Womex-nordisk program

2012, 2000, 1998, 1996:

Jurymedlem, Spellemannprisen

2009 – 2011

Styremedlem, PreForm

2006 – 2011

President / styremedlem i “European Forum of Worldwide Music Festivals”

2001 - 2009

Medlem av fagleg utval for musikk, Norsk Kulturråd.

2002 / 2008

Medlem av “The expert committee” for the Culture 2000 programme, European Commission, Brussel.

2006 – d.d.

Representansksapsmedlem, KODE

2006 - 2008

Styrmedlem “Grieg 07 as” (Edvard Grieg jubileumsselskap)

2003 - 2007

Utvalsmedlem for stønadsordning for musikkeksport, Norsk Musikkinformasjon (MIC)

2002 -2006

Styremedlem, «Norske Festivaler»

1995 - 2000

Medlem av Nordisk Musikkomité (under Nordisk Ministerråd)

1993 - 1997

Leiar i Rådet for folkemusikk og folkedans

Jurymedlem diverse folkemusikk- og dansekonkurransar på lokalt, regionalt og nasjonalt nivå.

Rein Deign

Tenk tanken…

Byggmester firma Møen & Saue er forhandler for Drammen hus og hytte i Sogn og Fjordane /Hordaland. Vi har 30 års jubileum som forhandler i år.

…om sol og varme

Hotel Gran Sol Calpe er eit norskeigd hotell i Spania på Costa Blanca, ved den vakre byen Calpe, om lag 50 minutt frå flyplassen i Alicante. Hotellet er totalrenovert i 2013, og har flotte rom/leilegheiter, nytt stort basseng, ny restaurant i spansk rustikk stil, samt selskapslokale for private arrangement. Hotellet passar også ypparleg for større grupper, t.d. firma- eller bursdagsturar. Har du byggeplaner ta kontakt med Synnøve Riber: tlf 45 90 27 72. Mail: post@byggtunet.no Følg oss på nettsider: www.byggtunet.no eller www.facebook.com/byggtunet

VÅRE SAMARBEIDSPARTNERE

Vi har supertilbod på opphald i vinter og ut heile juni ved bestilling før 31. mars 2014. Ønskjer du langtidsleige, tilbyr vi reduserte prisar på opphaldet. Ta kontakt med Trude for ein prat, tlf. +34 618 809 565 og bestilling på mail: post@hotelgransolcalpe.com Sjå også vår heimeside: www.hotelgransolcalpe.com Følg oss gjerne på Facebook

ALT INNEN BYGG OG BYGGEVARER Byggtunet, Hardangervegen 538, 5709 Voss • 45 90 27 72 • 56 51 00 20 • 90 55 20 86 • post@byggtunet.no

TRENING

Min lidenskap for sunn og god mat, samt trening kan du lese meir om på Facebooksida mi: Fit4Fitness.

med Ingeborg Sol Fure

Crossfitjomfru! Turen går til Bergen, til ei jentehelg fylt med det eg har lyst å finne på, eller ikkje. Det er opp til meg. Eg har siste husmorferie og jobbfri før julestria tek kvelartak. Einaste eg har planer om er å prøve Crossfit, den raskast voksande sporten i Norge no. – Treng eg å ta med noko? Tannvern? Bandasje? Knesokkar? Christine Af Geijerstam ler og ber meg kome med ope sinn og konkurranseinstinkt. – Det står 20 personar på venteliste på WODen som går klokka fem, så eg tenker vi fritrenar i dag. Christine dreg på seg tightsen og forklarer ivrig dei ulike øvingane vi kan gjere på eiga hand. Meir avanserte teknikkar som kettlebelsving og olympiske løft krev sertifiseringskurs for å utføre. – Det held plenty å få klatre i tau, ta armhevingar og gjere spensthopp til eg spyr, svarer eg småspydig medan eg snører på joggeskoa.

Kløver og knekt! – Det er berre å hive seg med på WODen, dei har nett byrja! Pål ønskjer velkommen til Crossfit Bergen med eit varmt smil og eit hardt handtrykk. Eg vekslar skeptisk blikk med Christine, som smiler attende. – Kan vi? – Er det ikkje fullt då? – Joda, men det er plass til dykk fordi, hiv dykk rundt no! Eg kjenner meg overrumpla. Eg er ikkje mentalt budd på å tevle mot andre i øvingar eg aldri har gjort. Men skjønner at eg ikkje har mykje val. Før eg veit ordet av det kryp eg langs bakken, hopper lengdehopp og tek burpies saman med 30 jenter og gutar gira på å yte sitt beste. – Gå saman to og kom fram og trekk kort! Christoffer samlar gjengen føre tavla og har spreidd ein kortstokk utover ei trekasse. Konseptet er enkelt: spar, ruter, hjerter og kløver representerer kvar si øving, og talet er kor mange repetisjonar du skal ta. – De jobbar i 15 minutt med FULL innsats og køyrer så mange rundar som mogleg. Partnaren din har pause medan du jobbar og omvendt. Christoffer gliser. – Det er 2 jokerar i kortstokken, trekk dykk den venter 20 burpies! Eg kjenner hjartet hamre i spenning og frykt for kva øvingar og repetisjonar vi ender på, men eg får anerkjennande nikk frå Christine på val av kort. – Eg hadde drepe deg om du hadde trekt jokeren!

Boxjump og Farmerswalk. Musikken dundrar ut i lokalet. Eg hoppar opp og ned av ei trekasse som om det stod om livet. Christine tel ned frå 11 og heier på meg gjennom neste øving. Eg spring med ein 18 kg kettlebell i kvar hand og skal 10 rundar fram og tilbake før Christine overtek stafettpinnen. – Kom igjen, KØYR på!!! Eg er full i adrenalin og brøler til Christine at ho er rå. Sveitten renn, og eg får frysningar av energien og stemninga i lokalet. Det er heiarop, stønning og brøl rundt meg. Chri-

stoffer spring rundt og peppar der det trengs. Eg får skryt for høgt tempo. Meistringskjensla gjev meg ekstra energi. Eg er fast bestemt på å klare 6 rundar til før klokka på veggen er ferdig å telle ned. Dynamitt. – Var det gøy? Pål er spent på kva eg synast om Crossfit. Eg er gjennomsliten, men har eit stort smil klistra rundt hovudet. – Ja, dette er absolutt noko for meg! Konkurransemomentet, teamkjensla, den korte arbeids-

Før eg veit ordet av det kryp eg langs bakken, hopper lengdehopp og tek burpies saman med 30 jenter og gutar gira på å yte sitt beste.

økta og dei enkle øvingane gjer treninga motiverande og moro. Eit av favorittordtaka mine kunne ikkje ha passa betre etter å testa Crossfit for første gang: «Kroppen din er som dynamitt. Kvifor pirke på den i 2 timar med ein pinne når den kan eksplodere på ein halvtime om du slår med ein hammar»? Crossfit er variert trening med høg intensitet. Øktene er funksjonelle, sidan rørslene ein utfører er naturlige for kroppen. I Sogn og Fjordane er det

dessverre ikkje Crossfitsenter enno, men eg krysse fingrane for at også Trivselsfylket kan tilby det i framtida! Kettlebells: Ei ny treningsform i Norge. Den kan sporast tilbake til 1700-talets Russland. Der vart kulene med handtak, opphavleg kalla Girya, brukt til å knuse korn. Haustinga var hardt, langvarig arbeid som tæra på kroppen. Etter ein dag med arbeid nytta gardskarane vektene til å løyse opp verkande musklar i nakke, skuldrer, korsrygg og

kjernemusklar, samstundes som det styrka dei. Det var byrjinga til kettlebellstrening. Burpee: Ein burpee er ein kombinasjon av spensthopp, knebøy og push-ups. WOD: Workout of the day. Dagens trening. Ein kombinasjon av øvingar som ventar deg når du kjem til ei crossfitøkt.

Eg heiter Joachim Vie, eg er 32 år gammal og sambuar med Lena S. Kirkebø. Saman har vi Nomi på 3 år og Alvin, som er null år ifølgje Nomi. Før Nomi klatra opp i familietreet var min altoppslukande hobby å vere i fjellet, eller legge planar for neste tur til fjells. Ikkje minst kunne ein vere med på alt av tilbod frå aktive venner. Med Nomi blei ting straks meir utfordrande. Er det mogleg å kombinere eit aktivt liv med det å ha born? Kan ein vere like impulsiv som før? Kan ein gjere det same som før? Denne spalta har sidan 2012 gjeve ein del svar - men jakta på dei store turopplevingane i ein travel kvardag held fram.

Soloturen Med nokre unntak har mitt friluftsliv dei siste åra inkludert Nomi. Av og til ropar naturen, og då er det ikkje rom for små born. Heile veka ropte den, og i helga kunne eg ikkje lenger ignorere ropa.

Siste veka før denne utgåva av FM gjekk i trykk, var det reine høgfjellsklimaet i Førde. Snøen lava ned i ei veke, og dei melde vêromslag. Det måtte skje den søndagen! «Beklagar herr redaktør. I dag får nokon andre være familiefar, sambuar og pliktoppfyllende journalist. Eit liknande snødomp må eg tilbake til barndommen for å finne. Eg tar med skia til fjells. Du skal få Barnsleg-saka di, men den blir kanskje ikkje heilt som bestilt… Ha ein fin dag i låglandet».

Roy, den alltid greie og forståingsfulle svara berre: «You go girl!» Eg veit ikkje heilt kva han meiner, men tolkar det som eit ja. Ideen om lykkehjulet til Nomi får vente til nyåret.

Perfekt! Eg spar snø som ein tulling. Bilen vart pakka dagen før, for det er inga tid å misse med dagslys som berre varer nokre få timar til. Med bilete frå diverse skifilmar i hovudet, køyrer eg den korte vegen til det vesle fine fjellet.

Ola Hansen. Vel framme ved fjellet med det vanlege Frukost. Den fine søndagen byrja som vanleg klokka 05.00 med Alvin. Bleieskift, kaffi, brødbitar med leverpostei, og ein liten lur att klokka 07.00. Det er det glade småbarnslivet! Heile veka har det snødd. På veg til jobb har eg kasta lange blikk mot kvite fjellsider og brøytebilar, og sett fram mot helg. Lena får sove lenge, og når ho vaknar diskar eg opp med omelett, bacon og nytrekt kaffi – ingen vits å spare på skytset. – Eg tenkte meg på topptur i dag, seier eg. – Ok. Med Nomi? – Nei, aleine. – Ok. Vi hadde uansett tenkt å bake i dag.

namnet, treff eg ein lokal skientusiast. Han fortel om gode forhold. – Nede i skogen er det berre å sleppe opp, der er det gode snøtilhøve! – Høyrest bra ut! Eg får kome meg av garde om eg skal ha att noko av dagslyset, seier eg medan han joggar vidare. Spora frå dei som har vore der dagen før er tydelege. Eg stoppar og kjenner på den kalde lufta. Kjenner på det å vere åleine på tur att. På himmelen spelar lyset frå ei fjern sol og trugande skyer. Typisk for ein uroleg vinterdag. Dette er noko anna enn å vere på tur med Nomi, tenker

Vil du tilby ditt personale og dine gjester ei spesiell kaffistund? Kontakt Knut Nistad og fortell kva behov du har. Uansett om behovet er filterkaffi, espresso, cappuccino, caffé latte eller varm sjokolade – har vi alltid løysinga. Det skal vere enkelt å servere god kaffi på jobb.

Kaffisenteret

FJORDANE AS Partner av

Rein R ein Design

Tlf: +47 934 36 000 • Postboks 2020 • Kronborg 6808 Førde knut@kaffisenteret.no • www.kaffisenteret.no

SELGE SELGE BOLIG BOLIG SEL SELV? LV V? Oppg Oppgjør jør vved ed priv privat at ssalg alg aavv bolig - kr kr.. 8.500 8.500,,-

EIENDOMSMEGLING EIENDOMSMEGLING omsetning TTrygg rygg omse tning av av din eiendom. www.fjordadvokat.no Se www w..fjordadvokat.no privat ffor or informasjon informasjon om priv at ssalg alg aavv bolig.

O Rune Ole Torbjørn To orbjørn Døskeland Sognefest Sognefe est K olås o Døskeland Kolås

VINTER TILBOD - 30%

Rein Design

Pb. 645, 6804 Førde | Tlf. 57 72 01 00 post@fjordadvokat.no | www.fjordadvokat.no Vi har ﬂyttet ﬂyttet til Ha Hafstadvegen fstadvegen 44 i Fokusgården Fokusgården

på vindusglas

eg. Ikkje like underhaldande, det skal vere sikkert, men ein får tid til å tenkje på omgjevnadene, i staden for å forklare og motivere. Det er ikkje fritt for at ein ønskjer seg meir tid til åleineturar. Det er vel sånn dei fleste med born har det. Det rare er at når ein får litt tid for seg sjølv, så skal det ikkje mange timane til før ein saknar dei, eller lurer på korleis det ville blitt om dei var der med deg. Eg minnast attende til fjoråret, når vi med friskt mot sette i gong spalta Barnsleg. Korleis toppturen vår enda med protestar, før vi åt middag bak i bilen. Om Nomi var bestemt i fjor, så er ho ikkje mindre bestemt i år. Det fine er at ho no er stor nok til å gjere ein del ting sjølv, til å gje beskjed om det blir for kaldt og ikkje minst lære å stå på ski. Det blir ein fin vinter.

Ny sjanse. Vel opp i lia missar eg sporet av dei

som var der dagen før, og må bakse i djupsnøen. Eg bestemmer meg for å gå mot ein gammal stamme i horisonten, før eg skal få betalt for strevet. Vel framme set eg meg på skia og nyt utsikta. Eg konstaterar at dette er årets første tur, og kjenner på det å ta dei første stega med Randonee-skia etter for lite trening. Skia teiknar ei stripe av rust frå stålkantane etter ein altfor lang skipause. Klemmene strammar rundt leggane, og vitnar om at dei har lagt på seg. Årets første svingar blir kanskje ikkje heilt som eg drøymde om, og eg tenker at eg kunne unngått den verste mjølkesyra om eg hadde lada opp på treningsstudioet i staden for med skifilmar på sofaen. Men alt dette er ikkje så viktig når eg står nede ved bilen. Det blir sikkert betre neste gong – berre det ikkje blir altfor lenge til «neste gong».

FM express

Flatene 1, 6800 Førde • Tlf. 57 82 03 00 • mail@glassgrov.no

Mest lest i fylket

FM Følg oss på

INTERIØR

Les meir om interiør på min blogg: husetvedfjorden. blogspot.no

med Bjørg Njøsen

Jul i heimen Jul er høgtid for interiørnerdar som meg. Her skal det pyntast og stæsjast, og alle hjarter gler seg. I alle fall mitt. Eg pyntar omtrent ferdig til 1. desember, men eg held det gjerne gåande til veslejulaftan. Det blir ofte litt forandringar undervegs. Og eg koser meg stort.

Det finnast så mange måtar å pynte til jul på. Og sjølv om eg har lyst å teste ut nye stilar, så ender eg alltid opp med den same. Det er jul i den landlege stilen som ligg hjartet mitt nærast. Gjerne med ein liten vri, men mest landleg. Raudt er den viktigaste fargen for at det skal bli jul hos oss. Det er mange som vegrar seg mot å bruke raudt i inte-

riøret, og fargen er lite brukt hos oss resten av året. Men til jul må eg ha raudt for å få den rette stemninga. Eg prøvar å ikkje overdrive, men puter, pledd og pyntegjenstandar i raudt her og der, må eg ha. Julepynt har vi mykje av. Eg telte 6 kassar med julepynt dette året, og samlinga veks litt for kvart år. Det er ikkje alt som blir brukt. Den viktigaste pynten er den som har vore med meg i mange år. Det varmar eit mammahjarte når jenta mi på 4 år får gjenkjenning og stjerner i auga av ei gammal julekule med engel i, som eg fekk av Bestemora mi då eg var lita. Jenta mi får julestemning av julekula som betyr så mykje for meg, og som har

gitt meg julestemning i mange år. Det kjennest fint. Sviblar, Amarylis og julestjerner er også nødvendig til jul. Også granbar. Masse granbar som spreier rundt seg med herleg juleduft. Kanelstenger. Appelsin med nellik. Alt dette skaper julestemning. Peparkakebaksten er også eit dekorelement. I år skal eg lage ein liten peparkakehuslandsby. Når ein lager vanlege peparkaker er det lurt å lage nokre med hol i, slik at dei kan hengast opp. Når ein i tillegg pyntar dei med melis, blir dei eit lite kunstverk. Dei kan hengast for eksempel på juletreet, i vindauget eller i ei grein.

Designplater i Silestone og Granitt

NĂĽr julaftan og romjula kjem, nyter vi julepynten og stemninga i heimen.

Med over 60 fargar ĂĽ velje mellom skal det mykje til at du ikkje ďŹ nn noko som passar inn pĂĽ ditt kjĂ¸kken eller bad! Velg Silestone eller Granitt til benkeplater, dĂĽ er du sikker. Ta kontakt for eit tilbod hos oss eller vĂĽre forhandlarar.

Lokal produsent og leverandĂ¸r av benkeplater

Tlf. 57 72 37 50 | post@forde-granitt.no www.forde-granitt.no

â&#x20AC;˘ Vi leverer og monterer ulike typar solskjerming til bĂĽde privathus og foretningsbygg. â&#x20AC;˘ Vi leverer alt av dĂ¸rer og vinduer, tilpassa kunden sine Ă¸nskjer.

â&#x20AC;˘ Vi tek pĂĽ oss smĂĽ og store oppdrag med glas- og monteringsarbeid, i alt frĂĽ privathus til store forretnings- og industribygg.

Rein Design

Alt innan tradisjonelle glasmeistertenester

GLASMEISTER

â&#x20AC;˘ Alle typar gitterportar til vindu-og butikkinngangar.

HalbrendsĂ¸yra 7 â&#x20AC;˘ 6800 FĂ¸rde â&#x20AC;˘ Tlf. 57 83 08 50 â&#x20AC;˘ www.holvikglas.no

WINTER KING Er du klar for vinteren?

Grip sjansen nĂĽ!

SPORTSMAN 500 BASE Kr

87.900,-

inkl mva

Vinterpakke ferdigmontert med i prisen: FaÂĽf^]Â¤e Â&#x2014; C_bZeT``X Â&#x2014; @bagXe\aZfYXfgX F aÂĽf^]Â¤e Â&#x2014; C_bZeT``X Â&#x2014; @bagXe\aZfYXfgX BccZeTWXeg i\af] Â&#x2014; ;~aWiTe`Xe Â&#x2014; Gb``X_iTe`Xe TWXeg i\af] Â&#x2014; ;~aWiTe`Xe Â&#x2014; Gb``X_iTe`Xe I \aWf^]Xe` Â&#x2014; >]Xgg\aZ 9beTa Â&#x2014; >]Xgg\aZ 5T^ I\aWf^]Xe` Â&#x2014; >]Xgg\aZ 9beTa Â&#x2014; >]Xgg\aZ 5T^ Avbildet maskin er en illustrasjon og utstyr kan avvike fra kampanjemodellen

VELG TRYGT - VELG MARKEDSLEDEREN

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 Telefaks: 578 72 017 | jon@lars-kveen.no www.kveenmotor.no

Fjordane Bilutleige SjĂ¸lv om eg har ein tradisjonell stil, sĂĽ likar eg ĂĽ ha ein personleg vri pĂĽ det heile. I ĂĽr har eg fĂĽtt pĂĽ plass ei julestjerne i vindauget. Den er i mint og har prikkar. Ikkje spesielt ÂŤjuleteâ&#x20AC;?ÂŤ kanskje. Men eg diggar den, og den lagar fin kontrast til den andre pynten vi har. NĂĽr veslejulaftan kjem, tar vi inn juletreet. I ĂĽr skal det pyntast med blant anna pompongar og nostalgiske julekuler. NĂĽr julaftan og romjula kjem, nyter vi julepynten og stemninga i heimen. InteriĂ¸rnerden i meg tar fri og nyter verket. Men etter ĂĽ ha sett pĂĽ ein julepynta heim i ei vekes tid, sĂĽ er som regel pynten kome pĂĽ loftet igjen 1.nyttĂĽrsdag. SĂĽ vaknar trongen til ĂĽ fornye igjen, men det er ei anna historie.

Rein Design

brp.com

Avis tilbyr bilar til dei ďŹ&#x201A;este fĂ¸remĂĽl, stasjonert pĂĽ fylgjande stadar: s s s s

FLORĂ&#x2DC; FĂ&#x2DC;RDE LEIKANGER MĂ&#x2026;LĂ&#x2DC;Y

s SANDANE s SOGNDAL s STRYN

Budget bilutleige er tilgjengeleg pĂĽ flyplassane: s FLORĂ&#x2DC; s FĂ&#x2DC;RDE

s SANDANE s SOGNDAL

Eg Ă¸nskjer deg ei riktig god jul og eit godt nyttĂĽr! Pristilbod og reservasjon tlf: 57 72 50 80 og www AVIS NO s WWW BUDGET NO

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

Namn: Adresse:

Postnr./Stad E-post:

Løysinga sender du innan 23. november til: Fylkesmagasinet, Boks 353, 6802 Førde. Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 88».

Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt Kryssordet kan løysing som kvar får fem FLAX-lodd. også lastast ned frå fylkesmagasinet.no Vinnarar og løying på Fylkeskryss nr. 87 kjem i neste nummer.

Øvrige modeller med Bearcat-teknologi: BEARCAT Z1 XT GS Veil. pris kr. 149.900,-

TEKNOLOGI

BEARCAT Z1 XT Veil. pris kr.

139.900,-

Bearcat-seriens fleksible fjæring gir deg full bevegelsesfrihet. Hvis du vil ha konstant fjæring, er det bare å stramme til igjen. Sistnevnte er ideelt for kjøring med tung last eller tilhenger.

BC-serien BEARCAT 570 XTE Veil. pris kr.

UANSETT KVA SOM MÅ TIL, SÅ SKAL VI FÅ FRAM BODSKAPEN DIN!

Les meir om oss og arbeid vi har gjort på reindesign.no

BEARCAT Z1 XT LTD

87.900,-

Veil. pris kr.

144.900,-

Alle priser er anbefalt veiledende priser 2013/2014 inkl. mva. Registreringsomkostninger kommer evnt. i tillegg.

FØRDE MOTORSPORT Øyrane 4 // Tlf. 41 53 42 45 // www.fordemotorsport.no

kontakt@reindesign.no • 95 93 99 99 /reindesign2013

Følg oss på FACEBOOK

rein_design Kommunikasjonshuset

MC // MOPED // ATV // BÅT // BÅTMOTOR // AUTORISERT VERKSTAD

Kontaktperson: Ivar A. Sunde | Tlf. 90 19 62 72

Fritid i verdas vakraste ramme

I dei to hyttefelta, Holtane og Hegrenesåsen, har vi 100 hyttetomter i ﬂott turterreng for sal. Fritida di er verdifull - Med eit allsidig aktivitetstilbod rundt deg kan du oppleve mykje på kort tid. Kontakt oss i dag for visning i feltet

Sjå www.hyttedraumen.no Løysing

for meir informasjon og for å laste ned prospekt til tomtene

Ved ein feil har vi satt inn feil løysing på Fylkeskryss nummer 86 i FM 15. Her finn du den rette.

Kryssordforfattaren tek no i mot bestilling på BURSDAGSKRYSSORD for spesielt interesserte - ta kontakt for meir informasjon: fride.haugen@gmail.com eller tlf 97503311.

Jølster - midt i Sogn og Fjordane Vi tilbyr moderne hytter med røter i gamal tradisjon. Kom og prøvebu demohytta vår Sjå meir på www.jolsterbygg.no

JUSS

Oppseiing i prøvetida –berre å hive på dør?

Mitt utgangspunkt er at dei fleste har avtalt prøvetid når dei byrjar i ein jobb. Om arbeidsgjevar skal seie opp nokon i prøvetida, må det vere grunngjeve med den tilsette si ”tilpasning til arbeidet, faglige dyktighet eller pålitelighet”, jfr arbeidsmiljølova § 15-6. Desse vilkåra syner til kva arbeidsgjevar ønskjer å få avdekka i starten på arbeidsforholdet, der arbeidsgjevar sine forventningar sjølvsagt må ta omsyn til arbeidstakarens erfaring og bakgrunn.

Vurderinga av om vilkåra er oppfylte eller ikkje, er i stor grad skjønnsmessig, og ei som arbeidsgjevar må ta. Om ein domstol seinare skal prøve om oppseiinga er i strid med lova eller ikkje, vert gjerne tvistetemaet om dei faktiske forhold oppseiinga byggjer på er relevante og om dei er bevist (arbeidsgjevar har bevisbyrda). I vurderinga av om oppseiinga er lovstridig vil det bli vektlagt om arbeidsgjevar har gitt den tilsette ein reell sjanse til å prøve seg i stillinga. I dette ligg at arbeidsgjevar har lagt til rette forholda gjennom opplæring og oppfølging. Dette inneber òg at arbeidsgjevar har gjort det klart kva forventningar ein har til arbeidstakar, slik at sistnemnde veit kva ein skal strekkje seg etter. Sjølv om arbeidsgjevar har lagt forholda til rette for den tilsette i prøvetida, kan det vere at den tilsette

ikkje innfrir dei uttalde forventningane. Om ein då kan dokumentere at ein har gode rutinar knytt til opplæring og oppfølging av den tilsette, så har ein et godt utgangspunkt for å gjennomføre ei oppseiing. Den kan vanskeleg angripast seinare med tanke på innhaldet. Heilt avslutningsvis nemner eg òg at ein ved oppseiingar må hugse på formkrava til sjølve oppseiingsbrevet, og at ein før endelig konklusjon om oppseiing kallar vedkommande inn til eit drøftingsmøte. Ønskjer dykk alle ei riktig god jul og eit godt nytt år!!!

Erik Slotterøy, advokat Advokatfirma Blikra, Slotterøy & Fonn AS

Å J S G O M O N N I M KO ER!

T I E H Y N VÅRE NYHEIT! Element Stil er møblar med elegante integrerte frontar og dusj. Kvalitetsprodukt designa og produserte i Danmark.

60 CM KVIT SPEGEL-SKÅP OG SKUFFER KR. 10.440,2 OVERSKÅP A. KR 2.240,-

100 CM GRÅ SPEGEL OG SKUFFER KR. 14.540,2 OVERSKÅP A. KR 2.540,-

Opnin ngstider:

Måndag–fredag: 07.30–16.30. Laur u dag: 10.00–14.00. Vi tar forbehald om fargeavvik og tr ykkfeil.

R Rørle ø r l e g ge g e re r e n i næ n æ rhete rh e te n

Tlf. 57 72 55 90 - Mob. tlf. 992 13 790 Flovegen 4, 6800 Førde - www.comfort.no

R Rein ein Design

Nei! Det er nok ei til dels utbredt misoppfatning at det er enkelt å sei opp tilsette i prøvetida. Ei oppseiing frå arbeidsgjevar krev alltid ei grunngjeving, og det gjeld òg for tilsette i prøvetid. Om ein vektlegg opplæring og oppfølging i prøvetida, vil ein ha eit betre utgangspunkt for å påstå at ein tilsett ikkje fungerer tilfredsstillande. I det følgjande vil eg gå nærare inn på kva ein må passe på i slike situasjonar for å unngå ressurskrevjande prosessar.

Nyttårsdans 2014 31.JAN – 1. FEB

Flott dansemusikk heile helga!

Bris

Gilbeys

Fredag 31. januar: Bris i Barthold Bar Lørdag 1. februar: Stordans i to etasjer: Barthold Bar: Bris Sunnfjordsalen: Gilbeys og Ingemars Billettpris: Nyttårsfest/stordans kr 395,Laxens nyttårsbuffet inkl. bill. kr 740,Bill. får du kjøpt i resepsj. på hotellet. findriv.no

Overnatting: 2 døgn inkl. middag lørdag og billett frå kr 2055,- pr. pers. Lørdag – søndag inkl rom/frukost og billett frå kr 1110,- pr. pers.

Telefon 57 83 40 00

No kr

Utstyrspakke til sommarpris

0,5.9+ 0 mva

Kompromisslaus firehjulsdrift

m/Teknikk- og Sportspakke

609.900,-

Inkl. lev. Førde

Kundefordel kr 47.420,-

ADR-T Ta anka ankar Tankane a skreddarsys et etter kundens behovv. Kan utstyrast me med: Pumper i mange variantar, ﬁltersystem for vatn og partiklar, nivåmålar, ekstra låsbare oppbevaringsrom, sertiﬁsert løftekjetting, løftebøyle for skogsmaskin m.m.

GLK 220 CDI 4MATIC No kr

dieselpumper.

Utstyr: • 7G-Tronic automatgir • Interiør sportspakke • Eksteriør krompakke • Parkeringssensor framme/ bak m/parkeringsguide • Avtagbart tilhengarfeste • Adaptive bi-xenon lykter m/Intelligent Light System •170 hk

Dieseldyr eldyrr? Forebygg og bekjemp mp p «dieseldyr» ese . Prøv øv Bio-Protect 2. Spesielt pesielt viktig i båt-tankar nkar k .

Forbruk blanda køyring: 0,67-1,04 l/mil. CO2-utslepp: 176-250 g/km. Importør: Bertel O. Steen AS. Bildet kan avvike frå tilbod. Tilbod gjeld til 31.12.2013.

Øyrane 6, 6800 Førde | Tlf. 578 21 688 www w.farsundnausthelle . err..no Bilhuset Førde, Øyrane 6, 6800 Førde, tlf. 57 72 41 00, www.bilhusetforde.no

E-PRAT

Frode Fimland

Bustadkommune: Askøy Alder: 54

Aktuell: Regissør, produsent, manusforfattar og fotograf for dokumentarfilmen «Søsken til evig tid», om syskena Magnar og Oddny som lev eit enkelt liv på familiegarden Kleiva i Naustdal. Filmen har blitt ein av årets store suksessar. – Korleis kjennes det å ha fått ein slik respons på filmen? – Å få ein film som i utgangspunktet er ein TV-dokumentar opp på kino er i seg sjølv eit nålauge å kome gjennom. Når filmen har fått publikumspris og det er ståande applaus, ja då følast det utruleg godt. – Er du overraska over kor godt kritikarar og publikum har teke mot filmen? – Klart eg er overraska. Vi har fått utruleg mange positive tilbakemeldingar. Det at filmen får publikum til å reflektere over verdiane og trendane i dagens samfunn eller at dei berre seier at dei har sett ein varm og nydeleg film, det varmar. – Kor mange har sett filmen til no? – 33.626! «Søsken til evig tid» er den nest mest sette dokumentarfilmen på kino i år.

– Kva har du liggande på nattbordet? – Jo Nesbø si siste bok «politi» var siste bok på nattbordet. I haust har det ikkje vore tid til ei ny bok og det har vel helst vore ein bunke med aviser som har vore lest på etterskot.

– Kva blir neste prosjekt? – Det har tittelen «Kor i verda» og handlar om eit svært engasjert songkor. Faktisk så engasjerte at dei sender 35 000 kr. til ein barneheim i Sør Afrika, pr. månad.

– Kva musikk/musikarar lyttar du til? – Vaks opp med Stones og Clapton, men lyttar på det meste.

– Beskriv den ultimate frihelg? – Dersom det er sommar så er ei helg på sjøen med tresnekka ei fantastisk avkopling. Fiske, trekke teiner og ete det du haustar der og då. Er det om hausten set eg pris på ein tur på fjellet, helst med hagle eller fiskestong.

– Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Det kan vere så enkelt som heimelaga pølser, jordskokkpure og salat. Gjerne kvitløkpølser som er steikt på grill. Nydeleg sommarmat. – Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Det kan eg faktisk ikkje hugse.

59,90

– Kva får deg skikkelig irritert? – Folk som klagar og syter. – Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? – Det er mange som lir rundt om i verda og pengane hadde gått til Leger uten grenser. – Kva hugsar du best frå barneskulen? – Totalt «blackout» – Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Askøy sin skjergard er fantastisk fin og det tek ikkje lange tida før du er ute mellom holmar og skjær. Ei fin oppleving for ein turist.

YARIS HYBRID.Bilen som har alt.

Kampanjerente** på Yaris:

1,95% Yaris Hybrid frå 204 400,- * *

Rettl. pris levert Førde/Nordfjord. Forbruk blanda køyring/utslepp CO2/NOx: Yaris Hybrid frå 0,35 l/mil, 79 g/km, 6 mg/km. **Renta er subsidiert i 3 år for deretter å bli justert til normal salsrente. Tilbodet gjeld t.o.m. 30.11.2013. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Vi tek atterhald om trykkfeil.

AURIS TOURING SPORTS Verdas første hybrid stasjonsvogn **

Auris Touring Sports frå

237 900,-* Auris Hybrid Touring Sports frå

280 900,-*

Rettl. pris levert Førde/Nordfjord. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: frå 0,38 l/mil, frå 85 g/km, frå 5 mg/km. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Med atterhald om trykkfeil. I kompaktklassen.

Avensis Advance 2,0 D4D stv. Kampanjemodell: * frå:

337 800.-

Inkludert stor utstyrspakke: • Bi Xenon m/AFS • LED køyrelys • Mørke ruter • 17” alu.felgar • 16” vinterhjul på alu.felgar • Multimediaskjerm • Ryggekamera • Navigasjon • 3,95% fastrente**

Kampanjerente** på Avensis:

Verdi 45 000,- inkl i prisen

3,95%

Inkl. rentefordelar. Avgrensa tal.

GODE TILBOD PÅ MANGE AV VÅRE MODELLAR. VELKOMMEN! * Rettl. pris levert Førde/Nordfjord. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Avensis: 2.0 D-4D: frå 0,45 l/mil, frå 119 g/km, fra 164 mg/km. 1.6 VVT-i: frå 0,65 l/mil, frå 150 g/km, frå 9,7 mg/km. **Renta er subsidiert i 3 år for deretter å bli justert til normal salsrente. Tilbodet gjeld t.o.m. 30.11.2013. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Vi tek atterhald om trykkfeil.

Toyota Nordfjord AS

Toyota Førde AS

6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50

Steinavegen 10, 6800 Førde

Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Rein Design

8000 m2 med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X Prisane gjeld t.o.m. laurdag 21. desember eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer. Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

LÅG PRIS

890

5 48 FOR

289

BLACK & DECKER DRILL/ SKRUTREKKAR 18 V

FARRIS/BRIS Assortert, 1,5 L + pant.

PELSFÔRA VARMEDRESS

Med sterkt polyester/ bomull ytterstoff, hette som du kan ta av og refleks. God passform, med belte og elastikk i livet. Blå/svart eller raud/svart. Str. XS-XXL. Pris pr. stk.

ASL 188KB. Kraftig og solid med slagfunksjon. Til boring i mur, tre og metall. Autoselect: Maskina vel sjølv riktig gir og kraftmoment ut frå type oppgåve ein har stilt inn. LED-lys. Vert levert med koffert og bits.

LÅG PRIS

2 50 FOR

COOP NICE & SOFT 6 pkn.

LÅG PRIS

2 10 FOR

COOP GARLIC SOFT TORTILLAS 370 g. Pr. Pk.

LÅG PRIS

289

DIGITAL SAFE

Sikker oppbevaring av viktige dokument og andre gjenstandar. Opnast ved eigen kode som kan kode opptil 8 siffer. Leverast med 2 nøklar. 16 liter. Utvendige mål: 25 x 35 x 25 cm. Vekt: 13,5 kg

LÅG PRIS

2 25 FOR

FREIA KOKESJOKOLADE Dronningsjokolade, kvit sjokolade, selskapssjokolade, kokesjokolade 70% og kokesjokolade lys.

LÅG PRIS

2 30

LÅG PRIS

FOR

COOP JUICE Eplejuice og frukostjuice. 1,5 L.

CALOR FH03

LÅG PRIS

159

STANLEY 3 STK OPPBEVARINGSBOKSAR

KELLEN PIPESETT 3/8’’, 12 DELAR

Ein rimeleg og effektiv vifteomn på 2000 W. Med effektkontroll og termostat. 3 innstillingar: kald vifte, 1000 W og 2000 W. Perfekt til oppbevaring av småting. Sklisikkert lokk held innhaldet på plass under transport. Mål: L 29,1 x B 13,2 x H 15,39 cm

LÅG PRIS

2 80

cafe

FOR

DIPLOM PREMIUM Asso, 0,9 L.

Med skrallehandtak og forlengjararm. Svart nikkel finish. Størrelse: 10-17, 19 og 21 mm piper.

Juletallerken

kvar dag fram til Jul

KAPP- & GJÆRSAG Medlemskupp

1799,SPAR 1.00O,Ikkje-medlem: 2799

BOSCH KAPP- & GJÆRSAG PCM8S • Kraftig 1200 W motor for dei tøffaste oppgåvene • Perfekt for nøyaktig saging av breie emne • Uttrekkbar med kuttehøgde 70 mm og breidde 282 mm • Kan koplast til sponavsug, inkl. Støvpose.

Coop Extra og Coop Extra Bygg

8-22 (20) Trelast avd. 8-19 (18) Førde Gullsmed 10-18 (18) Café 9-19 (18)

Coop Byggekonto – ein enkel måte å betale på! Med Coop Byggekonto kan du tenke meir på oppussingsplanane og mindre på utgiftene. Kjøp det du treng no og få inntil 45 dagars rentefri betalingsutsetting. Du får full oversikt over alle kostnader på månadlege fakturaer, og betalar du innan forfall tilkjem ingen gebyr eller renter. Gå inn på coopbyggekonto.no og søk no! Så har du finansieringa klar til neste gong du handlar. Nyheit! Når du handlar med Coop Byggekontokort får byggek ontodu no 2% rabatt som trekkast direkte frå din faktura rabatt kvar månad. Sjå vilkår på baksida av tilbodsavisa.

Følg oss på

Coop Medlemskort

= 3 % kjøpebonus

cafe