Fylkesmagasinet 15 by Rein Design

NR. 15 NOVEMBER 2012

Mest a leste avis i Sogn og Fjordane

FM fylkesmagasinet.no

Lokale grĂźndereventyr Side 4-12

TEMA: Helse og velvĂŚre side 30-35

Fotorevolusjonen side 14-17

Kva er det med den jakta? side 26-28

VOLVO V60

FRY DENBØ EDITION KAMPANJETILBOD

• DIESELVARMAR M/TIDSUR • Skinninteriør • Aktive Xenonlys • 7” skjerm • Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise control • Alarm • El.vindauge og fjernstyrt sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2 sona klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

Tillegg for automatgir kr 19.900,Tillegg for Summum kr 10.000,Tillegg for R-Design kr 23.000,-

LEASING/PRIVATLEIGE VOLVO V60 FRYDENBØ EDITION Forskot kr 39 900,–.

AVGRENSA TAL

3 år/45 000 km.

LEIGE KR

2 788 ,-

Alle prisar inkl. mva.

LAST NED NORSK VOLVO APP

PR.MND

VOLVO V60 D2 KR

364 900,-*

VEIL. PRIS KR 394.000,Tillegg for automatgir kr 19.900,Tillegg for for Summum kr 10.000,Tillegg for R-Design kr 23.000,-

VOLVO V60

* Veil. pris inkl. frakt-, leverings- og adm. kostnader levert forhandlar. Gj.sn. forbruk 4.5 – 10.2 l/100 km. CO2-utslepp 119 – 237 g/km. Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

VOLVO V70

FRY DENBØ EDITION KAMPANJETILBOD M/AUTOMAT INKL. I PRISEN

• DIESELVARMAR M/TIDSUR • Skinninteriør • Aktive xenonlys • 7” skjerm, Bluetooth Handsfree • Ryggesensor • Regnsensor • Cruise Control • Alarm • El.vindauge og fjernstyrt sentrallås • Radio/CD/USB/Bluetooth Streaming • DAB + • El. oppvarma baksete • 2 sona klimaanlegg • City Safety • Vinterhjul på alufelg

VOLVO V70 D2 LEASING/PRIVATLEIGE VOLVO V70 FRYDENBØ EDITION AVGRENSA TAL

Forskot kr 53 100,–.

2 999 ,-

Alle prisar inkl. mva.

LAST NED NORSK VOLVO APP

399 900,-*

VEIL. PRIS KR 447.800,Tillegg for Summum kr 12.000,Tillegg for R-Design kr 22.000,-

3 år/45 000 km.

LEIGE KR

PR.MND

VOLVO V70

* Pris inkl. frakt-, leverings- og adm. kostnader levert forhandlar. Gj.sn. forbruk 4,5 – 10,3 l/100 km. CO2-utslepp 119 – 237 g/km. Alle Volvo sine dieselmodellar har partikkelfilter som standard. Atterhald om trykkfeil. Avbilda bil kan ha ekstrautstyr. Treff Volvo på facebook.com/volvocarsno og volvocars.no. For meir info skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOLVO” til 2330.

www.frydenbo.no

I denne utgåva kan du lese om:

FYLKESMAGASINET

Trend og mote med Regine | X-ord | E-prat: Ole-Bernt Helgås

FRAMSIDEFOTO: Joachim Vie

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane

Det går opp – og det går ned!

Grunnlagt 2001 Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99 REDAKTØR

ROY SUNDE

Folketalsutviklinga i fylket viser at sentraliseringa skyt fart. Mange flyttar ut av fylket, men heldigvis er tilflyttinga, mest frå utlandet, og tal fødslar nok til å gje ein liten, jamn auke i folketal. Internt flyttar mange til dei største sentera i fylket eller omlandet deira.

roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

I Sunnfjord veks Førde og kommunane rundt, spesielt dei som ligg nærast. Same trekk ser ein i Sogndal, som i lag med nabokommunane står for vekstkrafta. Der var det nærast ei kroning av gode år, med fullføringa av Campus, sentralbygget til Høgskulen og utvidingar av handelstilbodet i bygda, når statusen som Tippeligabygd i 2013 vart sikra. Suksess avlar suksess, og aksen FlorøSogndal har mange slike historier siste åra. Nytt Høgskulestudium i Florø føyer seg fint inn i rekka. Men alt er ikkje velstand i Sogn og Fjordane. Kommunane Vågsøy, Eid, Stryn og Gloppen har alle ambisjonar og ulike styrker, og er så godt som identiske i storleik – frå knapt 5700 til nesten 7100. Det er nok ei svakheit at Nordfjord i same grad som dei to andre fogderia ikkje har eit klart vekstsenter som stikk av. Berre Stryn/Hornindal har bra folkevekst hittil i år. Der vil truleg Kvisvegen bidra positivt. Elles slit regionen med fråfall. Det same gjeld blant anna Sognekommunane Årdal, Lærdal, Aurland og Hyllestad.

MARKNADSANSVARLEG

MAI-KRISTIN TIDEMANSEN mai.kristin@inform-media.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

Suksessoppskrifta elles i verda handlar om tilgang til større omland og jobbmarknad. Det er derfor kysten, med Førde på laget, kjempar for 45-minuttsregionen. Nesten alle kommunar i Sogn og Fjordane som slit med folketalet er kommunar eit stykke unna byar/tettstad med senterfunksjonar. Dalsfjordbrua er truleg ei årsak til at Fjaler og Askvoll veks, medan Hyllestad slit. Det blir spennande å sjå kva brua, og eventuelle forbetringar av vegen mot Førde, vil føre til på sikt. Mest truleg vil den vise det vi alt veit, at der ein kortar vegen mellom to stadar og skaper ein meir mangfaldig og kompleks arbeidsmarknad, der får ein også vekst.

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Inform Media Trykk Mediatrykk Bergen Distribusjon Posten Opplag 42.000

Sogndalsregionen og Førde/Florø/Sunnfjord veks mest for tida. Det krev ikkje mykje fantasi å sjå det som eit resultat av dei to store vegprosjekta Sunnfjordtunnelen og vegen gjennom Sogndalsdalen. Begge knyt fylket tettare saman, med stor vekst i dei to regionane som fekk mest nytte av dei lokalt. Fokus på kommunikasjonsforbetringar, og å samlast om prioriteringane med mål om mykje effekt per vegkrone, er nok eit godt nyttårforsett for Sogn og Fjordane. Redaktør: Roy Sunde

Ri på ka ng b d 57 ile e 83 n? 72 50

15•2012

Tlf.: 57 83 72 50 e-post: post@bilskadesenteret-as.no www.bilskadesenteret-as.no

• Hjulstilling og bremser Rep. og kontroll av hjulstilling.

• Lakkering Vi lakkerar store og små kjøretøy.

• Klimaanlegg Service, rens og påfyll av AC.

• Skadereparasjon Vi reparerar store og små bilar, med store og små skadar.

• Takst Vi takserar skadar kvar dag, forsikring eller privat.

• Bilglas Reparasjon og skift.

99.900,79.920,-

ink mva

eks mva

FÅ MED UTSTYR FOR NESTEN 20.000 KR!

(Kr 18.328,-)

ALT AL T DET DETTE TE FÅR FÅ ÅR R DU!

C_bZU_TW < Cb_lc_Tfg C_bZeT``X C_bZYXfgX C_bZ` `Te^Xe\aZ I\aWf^]Xe` 5TZTf]XUb^f 5T^ ;~aWgT^fiTe`XeX Gb``X_iTe`Xe Fg¥gYTaZXe 9beTa Fg¥gYTaZXe 5T^

SS BILGLA

Opningstider: Mandag - fredag 0730 - 1600

VELG TRYGT - VELG MARKEDSLEDEREN

Pb. 122 | 6781 STRYN | Tlf.: 578 72 000 Telefaks: 578 72 017 | jon@lars-kveen.no www.kveenmotor.no

Frå ein liten ide spring iblant store ting. Vi har møtt tre spennande grunderar: Highsoft Solutions i Vik byrja med at Torstein Hønsi ønska å vise informasjon grafisk på eiga heimeside. Det vart bedrift i 2011, som har 6 tilsette og verden som marknad. Agnar Hellenes satsa på eigen kunnskap, idear og eigenskapar som problemløysar. I 2002 vart det Hellenes AS. I 2008 fekk bedrifta Tempoprisen. I år flytta dei inn på verftet i Førde. 18.000m2 gjev boltreplass til vekstpotensialet. Eva Richter vart pensjonist i haust. Ho nekta, og vil nytte 40 års erfaring til å drive kompetanseutvikling, opplæring og konsulentverksemd.

Lokal verdiskaping, FM 15•2012

Hellenes er ei av dei mest spennande bedriftene i Sogn og Fjordane. Etter å ha flytta inn på det gamle verftet på Øyrane i Førde har potensialet plass til å realiserast. TEKST: Roy Sunde FOTO: Joachim Vie

Frå 2500 kvadratmeter på Vie til 18.000 kvadratmeter på Verftet gjev Hellenes store moglegheiter. – Vi bygde anlegget på Vie stein for stein – frå ingenting til eit moderne kontor og produksjonslokale, men plass til å vekse var eit problem. Difor

flytta vi hit og gjorde det motsette: Tok over eit stort anlegg vi ønskjer fylle med eigne og andre sine aktivitetar. Målet er å skape eit kraftsentrum for industrinæringsutvikling, seier Agnar Hellenes, gründeren bak Hellenes AS. Saman med Anders Haugen, forretningsutviklar i Hellenes, viser han rundt i lokala der ein god del av historia om det moderne Førde vart til. Han ser framtid. – Her er rom til utvikling av eigne produkt og teknologi. Potensialet er enormt. Lokala sto tomme og forfalne, men vi pussar opp og moderniserer ettersom vi veks. – Vi driv tverrfaglege innan automasjon, elektro og mekanisk – og kan satse breitt i bransjar som olje, gruve, kraftverk og oppdrett, seier Anders. – Vi veks mest innan olje, men leverer løysingar til all industri. Verksemda er oppteken av berekraftig utvikling og miljø, og driv med avfalls-

handtering og optimalisering av ressursar og energi. Men mange lurte nok på kva «denne vesle bedrifta» var då vi tok over Verftet. Vi har eksempelvis ikkje marknadsført oss mot oljebransjen før nyleg. Vi har hatt nok oppdrag utan. – Eit av dei første selskapa som tok kontakt etter flyttinga til Øyrane var Safe Clean. Vi visste om kvarandre, sidan begge driv innan avfallshandtering i oljebransjen. Men det var først når vi fekk snakka saman vi oppdaga kvarandre for alvor. Ei spennande bedrift, med stort vekstpotensiale, som blant anna reinsar låg-radioaktive røyr for oljebransjen. Vi held for tida på med å sette opp eit nyskapande røyrspyleanlegg for dei i Høyanger, seier Agnar.

Veks og veks Hellenes byrja med ein mann med idear. I dag er

Agnar Hellesnes og Anders Haugen er særs opptekne av å bidra til lokal verdiskaping. Kryssa på kartet vitnar om ei bedrift med ry som problemløysar. Det sender Agnar Hellenes verda rundt.

global marknad – Trur du folk er klar over kor store Hellenes byrjar å bli? – Truleg ikkje, men det er ikkje så farleg. Vi veit det vi veit om kva som er på gang og kva som er mogeleg. Eg er ikkje så glad i å snakke om visjonar. Snakking er lett, vi er meir opptekne av å gjere. Ein kan presenterer visjonar i blant, så må ein ut og levere. Vi har prestert fortare enn eg trudde, men har og mange planar og idear, seier Agnar. Ryktet som innovatør og problemløysar er særs godt. Og talet førespurnadar høgt. – Vi takka nett nei til eit stort og spennande oppdrag, fordi vi ikkje får tid til eigen innovasjon. Vi tok nyleg ei prinsippavgjersle: Vi prioriterer førespurnadar frå bedrifter i fylket. Om fylket ikkje får nyte godt av produksjonen med ant enn ingeniørtimar vil vi heller nytte kapasiteten vår til

å utvikle lokalt næringsliv, seier Agnar. – Vi har mange idear, både i hovudet til Agnar og andre her, som fortener å få testa eiga levedyktigheit. Det er mange kreative folk i Hellenes som brenn for å skape og har lyst å utvikle ting. Det må vi prioritere, seier Anders.

FM 15•2012

Arbeidskraft er arvesølvet Agnar skryt av den mangfaldige arbeidsstokken dei har i bedrifta. – Vi baserer oss på å få ein arbeidsstokk av dyktige folk, med brei erfaring og jobbakgrunn. Det er verdien vår. Slike folk er sjølvgåande, både i å jobbe og skaffe meir arbeid. Ettersom vi vaks tok vi inn lærlingar og lærer opp folk sjølve, seier Agnar. – Vi har løfta oss til eit nivå der vi treng sjeldan kompetanse. Då er det verre å finne folk med

Hellenes ei stor bedrift, stikk mot intensjonen hovudpersonen hadde i 1998. – Eg skulle ikkje ha tilsette. Det er noko herk å administrere dei, ler Agnar. – Eg såg berre behov i marknaden eg kunne løyse. Men i 2002 gjekk selskapet frå enkeltmannsføretak til AS, og sidan har det vekse. – Vi er rundt 60 tilsette i Førde, Eikefjord, Fortun og Stongfjorden. Det var aldri tanken at det skulle bli så stort, men slik vart det. Vi veks enno, det ser ikkje ut til å roe seg, seier Anders. – Det er ein grunn til at vi overtok Verftet, smiler Agnar. – Oppdragsmengda tilseier vekst, men målet er for så vidt ikkje kor store Hellenes kan bli. Vi ønskjer å bidra til å verdiskaping i fylket. Verda er marknaden og fylket verdiskapingsområdet vårt.

lokal tilknyting. Mange ønskjer nok å jobbe her, men vi må ha rett jobb til dei. «Vanleg» arbeidskraft har ikkje vore problem. Men jo meir spesifikk stillinga er, jo verre er det å rekruttere. Spesielt nokre ingeniørar, seier Anders og ynskjer ein patentingeniør som kollega. – Vi har ikkje flagga oss for folk herfrå som jobbar andre stader. Til no har vi ikkje hatt trong for det. Men vi ser eit potensiale i å få folk heim i vidare vekst. Eg synst det er vanskeleg å be folk komme om vi ikkje har «rett» jobb, men vi nærmar oss nivået der vi kan få heim ressursfolka vi ønskjer, så vi vil nok vere meir offensive no. Det jobbar mykje dyktige folk frå fylket vårt i Oslo, Bergen og Trondheim. Dei vil vi gjerne ha hit, seier Agnar. – Vi har ein fordel i å vere relativt åleine i regionen. I Bergen byter folk oftare jobb. Gjennomtrekk er ikkje bra. Det er viktig med kreative, dyktige og effektive folk. Når ein skiftar jobb «taper» ein minst tre månadar «effektivitet» ved at ein ny person skal settast inn ting. I tillegg tek dei med kompetansen dei har opparbeidd til ein konkurrent.

Gode åleine, betre saman

FM 15•2012

Hellenes ønskjer at Verftet skal bli fødestove for både eigne, og andre sine idear. – Vi ønskjer å hjelpe lokale bedrifter med innovasjon, anten via sakleg vurdering av ein ide, eller bygging av pilotanlegg. Det er viktig å ikkje gå i seg sjølv når ein driv innovasjon, ein må spele på andre, vere utoverretta og finne folk å samarbeide med. Hellenes er oppteken av å skape verdiar lokalt og å spele kvarandre gode i fylket. Vi kan ikkje stenge Verftet for andre, vi er i god dialog med mange firma. Hellenes har kompetanse og kapasitet til å bistå i innovasjonsprosessar for andre bedrifter. Vi er inne i ein del samarbeid, seier Agnar. – Ein tener ikkje alltid mykje pengar i starten på det, men på sikt er målet å skape noko større. – Agnar er idealistisk og fokusert på utvikling av lokalt næringsliv. Jo meir aktivitet og produksjon ein bidreg til, jo betre fundament for eiga drift. Det byrjar som næringsutviklingstiltak, men gjev potensiale for auka produksjon. – Vi skal utvikle eigne produkt. Om det skjer i Bjordal, Førde, Stryn eller andre plasser i Sogn og Fjordane er ikkje viktig. Å bidra til gode idear med eigarskap her i fylket er viktig for oss. Eg reiser rundt til bedrifter, som Østerbø Maskin i Bjordal. «Kva driv de med?», spør eg. Slik er ein ikkje vant til lokalt, men då ser ein at vi driv med mykje likt, og har eit potensiale for å samarbeide. Om vi rig-

Minner frå ei svunnen tid. Den røffe humoren som pregar industriarbeidsplassar på 70-80-talet heng iblant att i veggane. Eller andre rekvisita.Foto Joachim Vie.

gar oss til så vi klarar å serve til dømes den lokale fiskeoppdrettsmarknaden med produkt og tenester dei treng, blir verdiskapinga igjen her i fylket. Kvifor skal bedrifter måtte handle tenester utom fylket vi kan gjere like godt lokalt? Vi må bygge opp kvarandre og ta «kampen» mot dei store utanfor fylket. Eg synest det er ei glede å bidra til å oppretthalde industri lokalt. Den blir stadig dømt nord og ned. Eg veit vi har gode odds, men eg trivst med å bli fortalt at dei er dårlege. Det er berre å jobbe, seier Agnar. – Vi er rigga frå a til å, og kan bygge alt vi treng internt i fylket. Å kjøpe tenester er dyrt. Å kunne ta alt sjølv er vanleg i svære bedrifter, ikkje i dei på vår storleik. Men vi fekk nett førespurnad om å gjere ingeniørarbeidet for eit stort selskap. Dei hadde ein eigen engineeringseksjon, som var så dyre at dei ikkje ville bruke dei, ler Agnar. – Å ta alt internt krev spesielle folk. Verdien til Hellenes er dei som jobbar her. Dette er ikkje alle bedrifter bevisste. Same kor stor bedrifta er kjem ein ned på individnivå: Du treng folk som har noko spesielt, og tilfører bedrifta noko ekstra, seier Anders.

Livets rett Ein gjennomgangstone i vellukka gründersatsingar er at det raskt ballar på seg når ein startar. – Hellenes var levedyktig med ein gong. Eg hadde ikkje behov for støtte. Eg hadde derimot noko marknaden hadde behov for, oppførte meg ryddig, og derfor gjekk det bra, seier Agnar. – Det finst mykje støtteordningar, til og med nokre funksjonelle. Men det er farleg for gründerar å fokusere på dei. Ein har gjerne ei retning ein ønskjer å ta bedrifta i, men støtta kan dreie deg

andre vegar. Og småskalastøttemidlar kostar meir i administrering enn dei smakar. Det er kjekt å få pengar, men du brukar mykje tid på å administrere dei, seier Anders. – Ein må dokumentere at nye mekaniske produkt fungerer. Det tek tid. Vi tek tak i behovet for eit nytt produkt, skisser og leikar rundt idéen, og tek det ned i produksjonen. Vår framgangsmåte er ofte å få det bygd, så dokumentert. Om du veit det fungerer i praksis er raskaste veg til målet å bygge produktet kjapt, og dokumentere teoretisk etterpå, seier Agnar. – Eg skulle ønskje det offentlege tilnærma seg innovasjon meir praktisk. Ofte er det vanskeleg å dokumentere funksjonen før ein har laga produktet. Praktikarane våre lagar dippeduttar, får dei til å fungere og viser slik at det er eit produkt marknaden treng.

Gode råd Agnar leverer gjerne nokre råd til andre med ein draum om å starte eiga bedrift. – Skil deg ut frå mengda, og sats på innovasjon. Å gå inn i ein eksisterande marknad med mange aktørar avgrensar inntektspotensialet. Bygg nettverk mot kunnskapen du treng. Mange startar med ein idé dei har lyst å jobbe med. Utgangspunktet vårt er å sjå etter løysing på eit behov. Kva treng marknaden no, og om fem år? Det hjelp ikkje at idéen er god om ikkje det er ein marknad for den. Sjekk at idéen har livets rett. Kjem du ikkje forbi dei første kritiske spørsmåla har den kanskje ikkje livets rett. Du må tole korrigering og slakt. Finst slike produkt alt? Er dette mogeleg? Få dette vurdert raskt. Førebu deg på å jobbe, jobbe og jobbe. – I Norge jobbar vi høvesvis lite, og har ikkje alltid fokus medan vi er på jobb. Å skape krev fokus ut over 7,5 timars dag. Vi kan ikkje forvente at vi i Norge er så skarpe at vi kan jobbe halvparten av det resten av verda gjer – og bli betre. Ein må vere realist og innsjå at ting ikkje kjem av seg sjølv. Ver bestemt på kvar du vil, og hald deg til det, seier Agnar og kjem til kjernen. – Vi har ingen seljar på bruket. Når vi blir presentert eit problem reiser eg til kunden, utan å ta rolla som dyr skalle, for å finne ei løysing. Det følast som eit kupp for dei, og endar nesten alltid med eit sal. I mange bransjar er konsekvensane av at ting ikkje fungerer veldig store. Om ein oljerigg ikkje produserer kan det koste 2,5 million kroner i døgnet. Om dingsen dei treng kostar ein halv eller ein million kroner er likegyldig, om dei får løyst problemet.

FM 15•2012

7 <<

Verdsleiande på sitt felt I ein kjellar i Tomtebuvegen i Vik sit årets gründerbedrift i Sogn og Fjordane, Highsoft Solutions. Kontora speglar ikkje verdssuksessen dei no har, men dei trivst med det. TEKST OG FOTO: Roy Sunde

– Vi kosar oss her, kor rart det enn må virke, smiler dagleg leiar Grethe Hjetland og viser rundt i det vesle huset, som nesten kan kallast ein næringshage med: Barn-Nett, som lagar programvare for barnehagar, Bystøl AS, eit ingeniørselskap som prosjekterer blant anna med småkraftverk, og var gasellebedrift fire år på rad, og Arkitektfirma Jon Vikøren AS. – Det gjev kreativt og flott miljø rundt lunsjbordet. Vi ønskjer eit arbeidsmiljø der ein får dyrke idear, og har tid og høve til det. I starten var det berre vi to som sat i kjellaren, med musikk og god stemning, men etter som vi veks må vi bli meir seriøse, ler ho og røpar at den gode stemninga sjeldan er langt vekke. Viktigaste produktet deira er Highcharts: Eit dataprogram for programutviklarar som ynskjer eit verktøy for å vise diagram på nettsider. Men det byrja med noko mykje enklare. – Highslide er ein bilete- og medieframvisar for web. Den

vart raskt populær og gav nok inntekt til at eg kunne slutte i jobben som geolog for å utvikle Highcharts. Så ein kan kalle det grunnsteinen, smiler Torstein Hønsi, gründer bak Highsoft Solutions AS. – Vi sel framleis Highslide-lisensar. Historisk er det eit viktig produkt, men ikkje på langt nær så viktig som Highcharts i dag, seier Grethe. Omsetnaden er stipulert til 22 millionar i omsetnad i år, og dei har meir på lager. – Highcharts er hovudproduktet, som førte oss hit. Vi har sterkt fokus på å utvikle det, og har masse spennande på gong. Som Highstock. Eit program basert på Highcharts, retta mot finanssektoren og spesialisert med fleire funksjonar, blant anna kan ein definere lange tidsintervallar i analysearbeidet. Eit spissa og dyrare produkt, som har slått an, seier han.

Global suksess Dei gler seg stort over å ha blitt årets gründer. – Highcharts er Torstein sin eventyrlege ide som eg har fått vere med på i to år. Det er fantastisk gøy, så det var utruleg kjekt å bli årets gründer. Spesielt fordi eg såg han vart glad. – Det er det kjekkaste eg har vore med på i firmaet, smiler han. – Produkta kan vere vanskelege å forklare, men juryen skjønna kva vi driv med utan å snakke

med oss. Vi har følt det vi driv med er stort. At dei såg det var veldig kjekt. Det har vore mykje spennande å ta tak i: frå det økonomiske til å bygge opp ei salsavdeling. No er det prioritert å bli meir aktiv på salssida. Så langt har alt sal vore basert på førespurnadar frå kundar. Eg vil lenger fram i stolen, ta tak i kundar og bruke verktøya vi har for sal for det dei er verdt. Vi har vokse fort, og må no konsolidere og utnytte det som måtte vere av «slark», for å auke effektiviteten. På sal, administrasjon og marknadsføring er det ikkje behov for vekst no, men på teknisk side treng vi fleire. Vi har plass til to til i lokala våre, det gjev oss på kort sikt gode mulegheiter, seier ho og fortel det er eit mål å bidra til vekst lokalt. – Vi ønskjer å bidra til at fleire kan jobbe og bu i Vik. Det er alltid opne utviklarstillingar i bedrifta. For mange hemmar idemangel bedrifta, det er ikkje problem i Vik. – Vi har nok idear, men treng kodarar og utviklarar, smiler Torstein. – Vi ønskjer å vidareføre ideane her i Vik. Det er eit mål at ideane våre skal føre til vekst lokalt, så regional arbeidskraft er viktig for oss. Vi er ei kompetansebedrift, og alltid ute etter å styrke oss.

Rullande snøball Historia byrjar lenge før Highsoft

Torstein Hønsi byrja med snømåling på Vikafjellet, og enda med samarbeid med store amerikanske selskap.

FM 15•2012

fredag 30. november

10–24 r! ein hengar full av vare

1. pre premie mie - Skåphengar e a full med varer frå handelsstanden 2. premie - Vanleg henga ngar med ed var v err frå bi bilbr brans ansjen jen 3. pre premie mie - Ski Skibok bokss med med ski skiuts utstyr tyr fr f å Spor Sport1F t1Førd ørde e

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider Følg oss på

ORRTT GÅÅVEEKO

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

Reklamebyrået Inform Media

FM 15•2012

Fra høgre, øverst i trappa: Hilde Instefjord, Anne Jorunn Fjærestad, Torstein Hønsi, Guro Myrkaskog, Gert Vaartjes og Grethe Hjetland.

FM 15•2012

Solutions vart stifta i 2011. – Eg byrja som eit enkeltmannføretak i 2006. Grethe vart leigd inn alt i 2010, men det var ikkje mogleg å tilsette før AS-et kom på plass i 2011. All arbeidsgivaraktivitet har skjedd gjennom det. I 2006 hadde eg ingen visjon om kva dette skulle bli. Først laga eg eit verktøy til å hjelpe meg sjølv. Eg tenkte kanskje andre ville bruke det, så eg la det ut på heimesida mi. Så kom eg på at kanskje nokon ville betale for det, ler Torstein, og sidan har ballen rulla. Visjonane kom etterkvart som omsetnaden kom og eg såg at dette kunne bli eit selskap. Då vart målet å vere førstevalet til brukargruppa. – Slik vi ser det vart vi det, og er det no. No er visjonen å halde fram med det, seier Grethe. – Vi ønskjer nå fram til nye brukargrupper også. Til no har vi vore retta mot utviklarar, slik at vi er ein del av produktet dei leverer til sluttbrukar. No ønskjer vi nå innhaldsprodusentar også: Journalistar, bloggarar osv. Folk som nyttar web til å vise innhald. Skal du publisere noko med ein grafisk illustrasjon kan vi lage det så du ikkje treng vere utviklar for å nytte det. Mange gode idear veks aldri opp, ofte takka vere pengemangel. – Det var ikkje problem å etablere bedrifta vår. Vi har hatt kontantstraum nok til å ikkje trenge søke finansiering. Det er godt, då kan ein fokusere på produktet, seier Torstein.

Frå ein til..? Ei utfordring i mange bransjar med vekst lokalt er å få tak i folk. Det har ikkje vore eit problem så langt for gründer kometen frå Vik. – Ikkje så langt. På drygt eit år har vi gått frå meg og Torstein til å bli seks tilsette i Vik, samt at vi leiger tilsvarande tre årsverk. Vi har fått folk med relevant utdanning og arbeidserfaring når vi har søkt. Men det er klart det kan vere ei utfordring å vekse fort. – Programmerarar er spesifikk arbeidskraft som

kan vere hardt å få tak i Vik. Men det er ei side av drifta som er lett å outsource til vi får fleire lokalt. Vi har programmerarar i Polen, som vi har jobba med i 2,5 år. Svært dyktige folk, som leverer tenester med høg kvalitet. – Torstein er teknisk sjef, som utviklar og kvalitetssikrar. Relasjonen til Krakow er viktig for oss, og vi har eit nært forhold. Ein kunne ikkje gjort det same via India. Når det gjeld rekruttering er det viktig å finne folk med rett erfaring, som tek ting lett. Det er ressurskrevjande for ei lita bedrift å drive opplæring. Fordelen vår er at vi har spennande arbeidsplassar, der ein jobbar med siste nytt på vårt felt, og vi er leiande innan vår nisje.

Framtid Kundane er spreidd utover verda. – Vi har ikkje fleire kundar i fylket vårt enn i eit tilfeldig valt county i USA. Men det har kome fleire kundar lokalt siste tida, etter som media skriv om oss. Blant anna fekk vi ei henvendig frå ein i Bergens Tidende, som sende e-post på engelsk. Og fekk ein god lått når eg svara på norsk. Det enda med at han kom hit på vitjing, smiler Grethe. – For rekruttering av arbeidskraft er det viktig for oss å bli meir kjent lokalt, seier han. Med over 22.000 selde lisensar, og bedrifter som BBC og Facebook på kundelista, har det vore to eventyrlige år så langt. Og meir er i vente. – Vi samarbeidar med eit amerikansk programvareselskap, eit av dei største. Dei såg og fann oss, og initierte eit samarbeid vi i løpet av 6 månader skal sjå fruktene av, lovar ho løyndomsfullt. – Utruleg kjekt. Det viser at ein kan vere liten og samarbeide med dei store. Vi har alt vore over dammen for å helse på. – Interessa aukar jamt. Om ein søker på Highcharts på Google Trends vil ein sjå at talet søk aukar, medan vår største konkurrent, som har halde på lenger, flata ut når vi kom på bana. Om

ei slik trendanalyse er retningsgjevande viser det at interessa aukar. Inntektene korrelerer med den grafen også, seier Torstein.

Gründer som risikotakar På spørsmål om han har råd til andre gründerar tenker han seg om. – Det er viktig å halde utgifter nede i starten, og ikkje svi av pengar på unødvendige konsulenttenester. Eg nytta meg sjølv til utvikling, og har ikkje trakka ned dører for å få midlar. Fokus er på produktet. Vårt er lett å distribuere og gjev ikkje fraktkostnadar, seier han. – Når vi har ein ide har vi i ein genial fordel i Torstein: Han kan både programmere og distribuere. Det er noko av eventyret om denne bedrifta. Når Highcharts skulle lanserast brukte han ein dag på å skrive kort om Highcharts i ulike fagforum på internett. Det betalte seg utruleg i høve «normal» marknadsføring og distribusjon. Vi har aldri hatt annonsert anna enn ledige jobbar. – Det skjer mykje i eit selskap i sterkt vekst så det er viktig å halde fokus på produktet, seier Torstein. Dessutan skal ein ha det gøy på jobb, og med eit godt produkt blir det moro å jobbe med sal og marknadsføring. Og vi vil framleis ha det moro på jobb, smiler Grethe. – Vi er amatørar som lærer undervegs. Med kundar verda rundt må vi sette oss inn i kva som er normal kommunikasjon og korleis ein fører seg i ulike land, for å forstå kundane våre. – Om eg skal gje råd: Det er mange myter om grundarar som tøylelause risikopersonar som hiv seg i det, men forsking viser at gründerar flest er forsiktige, og sjekkar alle moglegheiter før dei tek eit nytt steg, for å bevare kontroll. Det har vi i høgste grad gjort, seier Torstein – Men det er viktig at ein tørr ta stega som krevjast, elles får ein ikkje svar på om produktet fungerer. Ein må ha retrettmoglegheiter, og gjere ting i rett rekkefølgje, avsluttar Grethe.

Egil Russøy

Harde pakkar!

Møtet med Hans Nielsen Hauge Historia om Anna frå Voss og Bertel frå Naustdal Hans Nielsen Hauge (1771-1824) er den viktigaste lekpredikanten landet har hatt. Mange av dei som møtte han, fekk liva sine endra. Mellom desse var Anna Berge og Bertel Ullaland.

Flotte julegåver frå Selja Forlag 328, -

Knut Langeland

Opptur Bergen

Gaute Losnegård

151 fotturar i 10 kommunar

Historia om Flora

Viser deg alt det beste av turopplevingar du kan få i og rundt hovudstaden på Vestlandet. Gjennom 151 fotturar i Bergen og alle nabokommunane blir du kjend med høgfjell og kyst, skog og vidde, men også med gater og nærmiljø i bydelar og tettstader.

Før byen kom Tida fram til 1860. Bysamfunnet Florø i Flora kommune er den eldste byen i Sogn og Fjordane, grunnlagd 1860. Historieverket tek lesaren med på ei reise frå dei eldste tider og fram til byen kom. Ca 500 sider, rikt illustrert.

398,-

Hans Sande

498, -

I dag såg eg to spadar Skjønnlitterær kunstbok. Dikt og fotograﬁ av skulpturar i tre og jarn

Bjarte Sindre

298,-

Flypioneren Thor Solberg Thor Solberg frå Florø er ein av dei store i norsk luftfartshistorie, og fekk ei rekke utmerkingar. Thor Solberg var den første som ﬂaug frå USA til Norge, i 1935.

198, -

Ove Eide og Finn Egil Eide

Kjerringa, Askeladden og kongen sjølv

328,-

Eventyr frå Sogn og Fjordane 30 eventyr for store og små frå Sogn og Fjordane, alle rikt illustrert av Finn Egil Eide.

Dale

Bøkene kan du kjøpe hjå:

Sogndal

Handelshuset Førde

Førde

Stryn

Bok & Papir

Selje

Førde

Florø

Bokea Florø

Finn oss på

Facebook Mitsubishi Motors Norge

FM 15•2012

Nyt turen Nye Mitsubishi Outlander er den perfekte turbilen. Uansett om du skal til hytta, til butikken eller hente i barnehagen. Smarte seteløsninger gir klasseledende bagasjeromsplass og i tillegg mulighet for opptil 7 passasjerer. Med elektronisk styrt 4WD og avansert sikkerhetsteknologi kommer du trygt frem. Nye Outlander byr på en unik kombinasjon av plass, fremkommelighet, lavt forbruk/utslipp og høy kvalitet. Alt til priser man knapt skulle tro var mulig. Priser fra kun: 2WD bensin 150 hk

312.400,-

4WD bensin CVT 150 hk 419.000,- // 2WD diesel 150 hk 332.400,- // 4WD diesel 150 hk 409.000,Pris er inkl. frakt og andre lev. omk. Utstyrsdetaljer kan avvike fra standard. Forbruk: 4,9-6,9 l/100 km variert kjøring. CO2-utslipp: 130-157 g/km. Med forbehold om evt. trykkfeil.

Nye Mitsubishi

– Ein kan ikkje berre kaste all bagasjen sin fordi om ein er blitt pensjonist, seier Eva.

Nekta å bli pensjonist <<

Eit av dei siste skota på gründerstammen i fylket er Eva Richter. Ho har starta Partner Vest i Florø, som tilbyr tenester innan kompetanseutvikling, personalarbeid og leiing. TEKST: Roy Sunde FOTO: Joachim Vie

– Eg vart pensjonist i september, men nektar! Eg har søkt om å få endre fødselsattesten, men har ikkje fått svar, ler ho. – Eg har mykje energi, og er ikkje klar for å sette meg ned og slappe av. Som sonen min sa: Ein kan ikkje kaste bagasjen sin fordi ein passerer pensjonsalder.

40 år

FM 15•2012

Og kvifor skulle ho nyte sitt otium når ho boblar av virketrong? Latteren sit laust, engasjementet viser og ho ønskjer bidra til kompetanseheving i næringsliv og offentlig sektor. – Eg har eit breitt nettverk etter 40 år i arbeidslivet i 100 prosent stilling: 5 år som rådmann, 30 års leiarerfaring med personalansvar, eg har jobba utanriks i sjøfart, i finans, offshore, kommune, fylkeskommune og stat og i privat verksemd. Eg har cand.sos.ped og cand. mag i faga leiing, organisasjon og personalutvikling, og 4 år som prosjektleiar i NHO Sogn og Fjordane der eg jobba med strategisk næringsplan. Den erfaringskompetansen tilbyr eg næringsliv og offentlig sektor i Sogn og Fjordane. Eg kan bistå bedrifter med ulike konsulenttenester, opplæring, hjelp til rekruttering, utvikling av bedrift/organisasjon, ulike kurs og leiarutvikling og mykje meir. Eg kjenner regionen godt, og tilbyr noko eg ser fylket treng. Målet er å vere ein lokal samarbeidspartnar for offentlig sektor og næringsliv, så dei slepp gå til storbyane når dei ønskjer å utvikle og heve kompetansen sin. Partner Vest samarbeider òg med Folkeuniversitetet om eit kurs i praktisk personalleiing. – Retta mot kommunane og små og mellom-

Aluminiumsskyvedører Vi monterer nye, vedlikehaldsfrie skyvedører.

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

store bedrifter. Ein får ikkje alltid så mykje påfyll som mellomleiar, men det er utruleg viktig for ei bedrift å heile tida få heving av kompetanse, så organisasjonen får utvikle seg.

Varige spor Ho er ikkje i tvil om at bedrifta Partner Vest har lenger horisont enn sin grundar. – Per no er det eit enkeltmannsføretak, men det skal bli eit AS. Planen er å etablerer eit ressurssenter og nettverk med dei som jobbar innan fagfeltet i Sogn og Fjordane. Mi rolle blir å etablere, vere pådrivar og få oversikt over kven som sit på kompetanse på feltet lokalt. Så må vi få fram ungdom med rett utdanning og pensle dei inn i dette sporet. Når Partner Vest er vel etablert, og ein har fått på plass avtalar og er kjent i næringslivet og offentlig sektor kan eg trekke meg tilbake. Om 3-4 år er planen at eg skal vere fagleg backstage og sparring-partner for dei unge, som skal ta Partner Vest inn i framtida. Målet er å få fram ungdommen. Så får vi godt vaksne ta støyten når det trengs, og elles halde oss i bakgrunnen, smiler ho.

ALLEGRO 100 CM MED SPEGEL

10.995,SPAR KR. 2.755,-

100 cm heilstøypt marmorservant og servantskåp med breie skuffer med fullt uttrekk. Spegel med avlange lysfelt. Inkl. viste grep. Ekskl. armatur.

20.995,SPAR KR. 6.370,-

Veil. pris kr. 13.750,FARGE Kvit høg-glans

15.495,SPAR KR. 4.300,FARGE Kvit matt Svart gummilakk Grå gummilakk

ALLEGRO 100 CM MED SPEGELSKÅP FARGE Kvit høg-glans

EL-PAKKE MED LED-LYS OG STIKKONTAKT I SKUFF

KANTATE 101 CM MED SPEILSKÅP

Veil. pris kr. 30.160,-

101 cm Kantate porselensservant og servantskåp med to skuffer. Spegelskåp med avlange lysfelt, stikkontakt og lysbryter. Inkl. integrerte grep og tilbehør. Ekskl. armatur. Veil. pris kr. 27.365,-

22.995,SPAR KR. 7.165,-

TLF. 57 72 55 90 - VAKTTLF. 992 13 790 BESØKSADR. FLOVEGEN 4, 6800 FØRDE www.comfort.no - ﬁrmapost@dale-ror.no

FM 15•2012

nissan.no

Fotorevolusjonen Frå mørkeromsbilete til dagens Instagrambilete har fotoet blitt demokratisert. «Alle» har kamera og nyttar dei ofte. Det påverkar fotobutikkar, fotografar og fotoklubber. TEKST: Roy Sunde

Kristin R. Eide driv Fotografen Eide på Eid. Som fagfotograf står ho for kvalitetsbiletet. – Det er flott at folk tek mykje bilete. Eg synst ikkje vi tek for mange bilete, men dei redigerast ikkje alltid som ein bør. Og det skremmer litt at det er fleire bilete på Facebook, som kom i 2004, enn samla tal bilete teke frå fotoet kom i 1839 til digitalbileta på 80-talet. Nordmenn laster dagleg opp 567.000 bilete på Facebook. seier Kristin og fortel at digital fotografering gjorde yrket meir krevjande. – Etterarbeidet tek meir tid og arbeidsdagen er lenger. Standardfrasen er «du kan vel fikse i Photoshop». Ein kan fikse mykje der, men det tek tid. Fotografering er rundt 20% av tida, resten er etterarbeid og administrering, seier ho og fortel at kvalitet i blant ofrast i høve pris. – Folk likar gode bilete, men vel ofte vekk kvalitet for å spare pengar. Dei ønskjer mange bilete, men er og opptekne av kvalitet. Folk har meir kunnskap om fotografering og høva kamera og programvare gjev, seier ho og åtvarar. – Fotograf er ikkje ein verna tittel. Eg har bachelor i fotografering, men blir sjeldan spurt om utdanning. Eg får mange førespurnadar om å fikse

– Sjølv om det blir teke enormt mange bilete i dag er folk framleis oppteken av kvalitet, seier fagfotograf Kristin Rødven Eide. Begge foto: Fotografen Eide.

bilete folk har fått av det dei trudde var ein fagfotograf. Største «konkurrenten» til fagfotografar er folk med semiproft utstyr. Ein må sjølv avgjere om det er verd det ein sparer på å nytte «kompisen med speilrefleks» som bryllaupsfotograf. Eg får vondt i hjartet når folk kjem med bilete som ikkje kan reddast, frå dagar ein ikkje får att. Ofte står lova i vegen for kva eg kan gjere, andre gongar kvalitet. – Kva tilfører ein fotograf som ikkje ein «amatør» klarar? – Fokus på heilskap. Vi ser føre oss resultatet på førehand: Kva må eliminerast og tilførast biletet for å få harmoni og stemning som formidlar røynda. Vi ser linjer, komposisjon og bodskap som del av heilheita. Det er lett å gløyme for folk, eg tenkjer ikkje slik sjølv når eg tek bilete med iPhonen, seier ho og viser til dagens trendar. – Dei endrar seg med auka kunnskap om – og interesse for – foto. Fleire vil vekk frå «det perfekte» til det «ekte». Eg likar å finne det ekte i eit bilete, og synst det imperfekte er faktoren som gjer eit bilete interessant, og eit menneske interessant og vakkert. I dagens trend er alt frå «trash the

Fullspekka kampanjemodell Audi Q5 quattro® Limited Edition Audi Q5 quattro® Limited Edition inneheld:

FM 15•2012

• • • • • • • • • • • • • • • •

Fjernbetjent kupévarmar Lyspakke El. innklappbare speglar Skipose Lengdeinnstilling av baksetet Navigasjon basic** Førarinformasjonssystem i fargar Innsvingbart hengarfeste Xenon plus Audi sound system Audi parkeringssystem bak Aut. avblendbar innvendig spegel Bluetooth Blanke sidelister Audi music interface DAB+ radio

Spar

53.190,-

5 års garanti

eld Tilbodet gj en od ri pe i 12 til 1. nov. 20 013 2 b. 10. fe

Kontakt oss for prøvekøyring og nærare informasjon.

Audi Q5 2.0 TDI 163 hk quattro® S tronic kr 599.800,-* rettl. 652.990,-

* Veil. pris levert forhandleri Sogn og Fjordane. Årsavgift kjem i tillegg. Drivstofforbruk 0,61 l/mil ved blanda køyring. CO2-utslepp 159 g/km. Biletet kan avvike frå tilbodet. **Må kombinerast med multifunksjonsratt.

Fleire bilete, mindre marginar – Har det digitale biletet gjort det «verre» å leve av å selje fotoutstyr? – Ja! Marginane er

ikkje å skryte av om ein ligg på prisnivået til seriøse nettaktørar, men følgjer du med og har varene kundane vil ha, erfarer vi at det gjev kundegrunnlaget vi er treng. Det er kjekt å drive butikk når kundar stadig kjem att og nye tek kontakt, seier Reidar Helgheim, som leiar ur- og fotobutikken Alf Helgheim AS, som feirar 25 år på Skei. Han har sett ei rivande utvikling. – Overføring av bilete frå kamera til PC skjer oftare trådlaust, prosessen til fysisk bilete går via nettet, eller folk printar bilete heime. Dei fleste tek mykje meir bilete no, og lagar fotobøker i staden for fotoalbum. Vi som sel fotoutstyr må innrette oss og hjelpe dei som vil lære om nye metodar. Bilete og biletproduksjon er ikkje hovudgrunnlaget no. Det må vere gunstig for folk å velje lokal fotobutikk til henting av bestilte bilete, foto-

dress» til ekstrem sportsfotografering av vanlege brudepar, papparatzipreg og «skap scena-foto». Fokus på lyssetting og komposisjon kjem att. Fotografering ute har vore stort på bryllaup, og blir vanlegare til familiebilete. Trendar er fint, og gjev nye utfordringar. Ingen idé er feil, ein må finne det som høver kvar enkelt. Det individuelle, personlege inspirerer og gjer at eg brenn for faget, seier ho og fortel kva folk vel fotograf til. – Familie- og barneportrett, om ikkje i mengda som før, og til bryllaup, men og i høve som ikkje var vanleg før: Graviditet i studio og under fødsel, utdrikkingslag og meir. Folk tenkjer oftare utradisjonelt og ser at blandinga kunst og foto kan omfatte dei. Det er kjempekjekk og givande. Ofte får idéar om noko utanom det vanlege frå kunden kreativiteten til å bruse over av lykke!

12.12.12 kl 12

opnar fylkets råaste butikk. Her får du produkt som går frå 0 til 100 på under tre sekund, utstyr som slår plenen flottare enn sjølv slottsgartnaren kan gjere, og produkt som kuttar skog (og prisane til Rema) på ein utruleg elegant måte. Gled deg til 12.12.12 - kl 12! Sjå opningstilboda i Fylkesmagasinet som kjem den dagen, med kanongode tilbod som gjeld frå 12. til 15. desember.

Vi snakkar sjølvsagt om nyopning av Følg oss på FACEBOOK

FØRDE MOTORSPORT Tlf. 41 53 42 45 // www.fordemotorsport.no

MC // MOPED // ATV // BÅT // BÅTMOTOR // AUTORISERT VERKSTAD

FM 15•2012

Reidar Helgheim og sambuar Randi Holt seier fotobutikken har ei spennande framtid. Foto: Joachim Vie

FM 15•2012

– Det er ikkje noko utstyrshysteri i Førde Fotoklubb, og alle er velkommen, seier Cecilie Dahlgren. Foto Roy Sunde

bøker m.m. Dei kan lett kjøpe alt til gode prisar på nett. Det må vi vere bevisst, ha godt utval av kamera og utstyr til rette prisar og hjelpe kunden til best mogleg løysing. Om ikkje kjem for få innom, seier han og fortel trenden er avansert utstyr. – Kamera ein kan skifte objektiv på kallast systemkamera. Ein skil mellom med og utan speil. Siste åra har «alle» kjøpet speilrefleks. Ofte er det ikkje naudsynt. Ditt behovet avgjer kva du treng. Har du fotointeresse og grunnleggane fotokunnskap, eller ønskjer å utvikle deg er speilrefleks rett val. Nokre kan nok sette seg meir inn i kameraet sitt enn dei gjer, og ein del er nok meir tent med eit godt kompaktkamera med god optikk. Mange vil ha små systemkamera, med høve til å kjøpe fleire objektiv og meir utstyr. Speillause systemkamera er eit bra alternativ. Skiftar ein ikkje objektiv etter behov, eller nyttar manuelle/halvmanuelle innstillingar, er eit godt kompaktkamera vel så bra. Dei fleste som kjøper systemkamera kursar seg og lærer å utnytte det, seier Helgheim. Han ser lyst på framtida. – Når «alle» kjøper systemkamera og tek mykje meir bilete enn før, ligg det på eit vis betre til rette for å drive fotobutikk. Folk treng hjelp til å finne rett utstyr. Mange set pris på å handle hos ein fotoforhandlar, for å få hjelp til å finne gode løysingar, samt hjelp og oppfølging i etterkant. Det er viktig for oss å vere i ein fotokjede og eit fellesskap som gjev informasjon og kunnskap. Ting endrar seg raskt. Vi må følgje nøye med. Foto, video, data og telefon smeltar meir saman. Meir vil eg ikkje seie no, sjølv om vi på vårt fototreff i Roma nett fekk signal om ting som skjer i bransjen.

Frå mørkerom til Instagram Førde Fotoklubb er 25 år. Arvid Reina tok initiativet til klubben, og Cecilie Dahlgren var på stiftingsmøtet i 1987. Etter 15 år i Bergen var ho tilbake i 2005,. Ein epoke med rivande utvikling. – Og vi tek ikkje berre fleire bilete no, vi nærmar oss foto på ein anna måte. På 80-talet hadde vi oppstilte bryllaups- og konfirmasjonsbilete i stova. No kjøper vi bilete på interiør- og møbelbutikkar til stova, eller heng opp eigne bilete. Vi lagar fotobøker og bloggar bilete. Før var det gjerne 17. mai- og julebilete på same filmrull. No tek ein så mange bilete ein vil. Kamera er meir avanserte og billegare, og terskelen for å byrje fotografere er lågare. – Blir ein meir likegyldig til det gode bilete når alle har høve til å knipse bilete til ei kvar tid? – Eg trur ikkje det. Å ta meir bilete gjev trening, så du blir ein betre fotograf. Vi tek fleire typar bilete, og mange leikar og eksperimenterer meir. I snitt er folk betre fotografar enn for 10-20 år sidan. Før måtte ein kunne mykje teknikk. No kan kamera gjere mykje for deg om du vil, men du må framleis velje motiv sjølv, seier ho og fortel at godt utstyr ikkje er ein snar-

Desember er fotosesong Her er fotograf Dieter Schneiders 5 tips til gode bilete. 1. «Alle» har speilreflekskamera, men mange knipsar på auto. Lær å bruke manuelle instillingar til å overstyre kameraet. Ein god plass å starte er brukarrettleiinga som føl med. 2. For å ta bilete må du ha lys. Lær skilnaden på hardt lys og mjukt lys. Hardt lys (t.d. sollys) gir kraftige skuggar, mjukt lys (overskya) gir lite skuggar. Hugs at det er ulik fargetemperatur på ulike lyskjelder. Google «Hvitbalanse» eller «White balance». 3. Gode fotografar får kjedelege ting til å bli flotte motiv. Du må ikkje til eksotiske stadar for å finne flotte motiv. Riktig lys/ver er avgjerande for kor bra biletet blir. 4. Å ta bilete av eigne born er utfordrande – og krev tolmod. Kom deg ned i barnet si høgde, og la dei styre på mens du sit på avstand og knipsar. Ta bileta utandørs eller nær vindauge med mykje lys. Det treng ikkje å vere topp kvalitet heile tida, slike bilete er kjekke å sjå seinare uansett. Ta mange og slett heller dei som er totalt fiasko. 5. Sjå på bilete. Studer bilete du likar. Oppsøk fotonettsamfunn. Spør om tips og råd på forum.

veg. – Du må framleis trene og tenke fotografering for å bli god. Ein kan ikkje berre knipse. Det har ikkje endra seg, seier ho og beskriv siste tiåra som ein demokratisering av fotografering. – Fotografering er meir tilgjengeleg for folk flest. Før måtte ein ha meir teknikkfokus og sette seg meir inn i det. Vi i fotoklubben er glade for at gode kamera og redigeringsutstyr er blitt allemannseige. Før trong ein mørkerom, no treng du ein PC, seier ho og gjev einaste fellesnemnaren i klubben: – Fotointeressa! Nokre likar makrobilete, andre portrett. Nokre tek barnebilete, andre eksperimenter og gjere ting annleis enn det «vanlege». Fotoklubben høver «proffar» og den som nett har kjøpt kamera og treng innspel frå kunnskapsrike folk. Vi held foto- og redigeringskurs, og har hatt fototurar, blant anna til isgrottene i Jostedalsbreen. – Kva meiner de om dagens kjappe bilete, for eksempel via Instagram på telefonen? – Kjempeartig. På jubileumsutstillinga hadde vi eit fototre, der folk hang smarttelefonbilete. Det er ikkje utstyrshysteri i fotoklubben, fotogleda rår. Vi vurderer kurs i pinholekamara, den enklaste form for kamera. Foto skal ikkje vere alvorleg, men artig. Det er mange måtar å fotografere på. Folk er flinke til å sette seg inn i kva som må til for å fotografere til sin bruk. Det er mykje reglar og folk som meiner om kva eit bra bilete er. Men blir det for rigid, blir det stivt og kjedeleg. Det er viktig å leike seg. Finne sin stil, ikkje tenk på korleis ting «skal» vere.

HOLBERG, ET URBANT, EFFEKTIV OG RIMELIG ALTE RNATIV I BERGEN SENTRUM GLADE WEEKEND PRISER Fra kr 440,- pr person pr natt i dobbelrom inkludert frokost (Enkeltromstillegg kr 200,- pr natt) Husk hos oss får du frokost fram til 12:00 på søndager, samt beholde rommet helt fram til 18:00

HØRES IKKE DET DEILIG UT? Marion framfor eit av sine eigne arktiske verk. Foto Roy Sunde

COMFORT HOTEL HOLBERG For mer info og booking kontakt oss på tlf: 55 30 42 00, www.choice.no - epost: co.holberg@choice.no www.facebook.com/comfortholberg

Arktisk fotograf

Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner, alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn. Smertefri, rask behandling for eit nytt liv!

Eitt av medlemene på jubileumsutstillinga er Marion Nødset. Ho byrja i mørkeromsæraen. – Foto som valfag på ungdomsskulen og folkehøgskule med mørkerom på midten av 90-talet. Så vart det mindre foto ei tid, før eg fekk digitalt kompaktkamera. Det var heilbom, ler ho. – Med digital speilrefleks auka interesse og motivkompetanse bratt. Interessa ville eg hatt uansett, men det er enklare å fotografere digitalt. Ein kan ta fleire bilete, og får rask tilbakemelding, seier ho og fortel ho likar kjensla av å bli oppslukt. – Det får eg spesielt av å ta bilete av dyr og landskap. Eg likar friluftsliv, men det å gå på tur eller fototur er ulike ting. Når eg skal fotografere kan eg stogge fire timar på same stad for å ta bilete. Det går ikkje om ein skal vere sosial, ler ho og seier fotografering i arktiske strok er favoritten. – Eg var på Svalbard første gang i 2009 på fotoekspedisjon. Seinare jobba eg for vêrvarslinga på Bjørnøya i eit halv år. Dyrelivet er annleis der enn på resten av Svalbard. Eg kom i mørketida, det var lærerik og utfordrande i høve fotografering. Eg tok mykje bilete med lommelykt som hjelp. Om du ønskjer sjå på Marion sine flotte natur- og dyrebilete kan du sjå dei på mln-foto.no

GJE NOKON DU ER GLAD I EIT NYTT SYN PÅ LIVET Årets julegåve - eit gåvekort på synsoperasjon. Rentefri delbetaling. Ta kontakt for meir informasjon og referansar!

Dogg på rutene? Vi monterer straumsparande energiglas.

No er dei på tilbod!

Tilknytta kirurgar: dr.Thilesen, dr.Plesner, dr. Meberg Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 Sandane Tlf.57 86 74 00 • www.synskirurgen.no

FM 15•2012

Spørsmåla du ikkje vil ha RETT PÅ Tore Fossen

Som far til to tenåringar, den eine snart 19 og den andre snart 16, er det liten tvil om at det er enkelte ting ein ikkje ønskjer å bli spurt om eller høyre bli sagt. No er det ein gong sånn at ein til tider har lett for å gløyme at ein sjølv ein gong har vore kalv. Likevel er det enkelte ting som set kverna i gang for alvor når ein høyrer ting ein veit vil komme, men likevel skulle ønske ein ikkje høyrde. «Kan eg få låne bilen?» Spørsmålet kjem frå eldstemann. Ja, sjølvsagt kan guten det. Han har jo fått sertifikat, og følgjeleg er det ein trafikkskulelærar som insisterer på at han er skikka til å ferdast i trafikken. Likeså ein sensor hos Trafikkstasjonen som meiner det same. Likevel er det nok eg som er mest skeptisk til hans ferdigheiter som fersk sjåfør. Og alle som har vore innom ein bilverkstad veit at det ikkje er billeg å få reparert ein skade. Så det ja-svaret kan fort koste pengar. Etter ei tid med ja-svar til det same spørsmålet, let han berre vere å spørje om å få låne bilen. Han berre tek den. Og brått er det eg som må stille spørsmål til kona mi: «Har du sett bilen min?» Ein kveld eg kom heim frå jobb, kom 19-åringen og sa «Du pappa? Eg har vore litt uheldig…» Eg veit at akkurat det berre kan bety to ting: Det eine er at eg skal bli bestefar og det andre er at bilen ikkje er like heil som den ein gong var. Det var heldigvis det siste.

Eg vil helst at dei skal spørre om kor tid vi skal ha middag, kva vi skal ha til laurdagskos, om eg kan køyre dei hit eller dit. Slike spørsmål krev berre enkle svar.

til å tenke på at ho snart er blitt voksen. Og tankerekka som følgjer er: kjæraste, overnattingsbesøk, treffe ein kvisete slaur med slapp haldning og ring i nasa på veg ned frå loftsetasjen ein søndags føremiddag, som seier «øyhh» før han slentrar vidare ut av huset og smell att ytterdøra som ei siste helsing. Jau, det skal blir artig framover… Eg er sikkert ikkje den einaste pappaen som tenkjer sånn, og det som verre er, men likevel er det tøft å sjå at borna etterkvart blir store. Før var vi bekymra for at dei skulle gjere seg noko. No er vi bekymra for at dei gjer noko. Ein må nok berre sjå at dette er ein del av livet, både deira liv og vårt liv som foreldre. Brått er dei vaksne og skal stå på eigne bein. Men spørsmåla dei stiller kan vere veldig ubehagelege. Eg vil helst at dei skal spørre om kor tid vi skal ha middag, kva vi skal ha til laurdagskos, om eg kan køyre dei hit eller dit. Slike spørsmål krev berre enkle svar. Vel, eg må nok berre leve med spørsmåla eg ikkje vil ha og setningar eg ikkje vil høyre. Og håpe på at spørsmåla deira ikkje omhandlar noko som helst frå mi ungdomstid, bilkøyring eller kjærestar. Det har eg nemleg ikkje lyst til å svare ærleg på.

15-åringen, som i motsetnad til 19-åringen er ei jente, kjem ofte med ting eg ikkje vil høyre. Ikkje fordi det er så gale, men det får meg til å tenke på ting eg som far helst ikkje vil vite noko som helst om. Som når vi set og et middag, og ho fortel meg om at dei i dag hadde om kjønnssjukdommar på skulen, eller som då ho opna baderomsdøra oppe i andre etasje og ropte ned til meg: ”Pappa? Kan du gå inn på arbeidsrommet til mamma og hente ein OB-pakke som står der?” Visst pokker kan eg vel hente OB’en, men det får meg

REGNSKAPSFØRING – Ny tjeneste for ditt aksjeselskap.

15•2012

Du bestemmer hvor stort regnskapshonorar du skal ha.

Unni Kriken

statsautorisert revisor

Med webbaserte regnskap fra norske 24SevenOfﬁce kan du gjøre som du selv vil: Scann inngående faktura, fakturer, ta ut rapporter og sjekk om kunden har betalt. Som kunde har du samme tilgang til systemet som oss. Våre 4 ansatte, herav 2 statsautoriserte revisorer og en siviløkonom, har lang erfaring fra regnskap og revisjon og stor kompetanse på skatt, avgift, selskapsrett, økonomistyring og revisjon. Vi tar oppdrag i hele fylket. Kontakt statsautorisert revisor Hans Magnar Hansen for en uforpliktende prat på tlf 41 78 54 00 eller statsautorisert revisor/ aut. Regnskapsfører Unni Kriken på tlf 41 78 54 01.

Hans Magnar Hansen statsautorisert revisor

STATOIL KOPPEN

2013

199,- Kun lokk 149,. Statoilbutikk Førde tlf. 57 82 11 28 Statoilbutikk Jølstraholmen tlf. 57 72 69 69 | Statoilbutikk Sogndal tlf. 57 67 39 00

inform-media.no

Jula er å gjere litt ekstra for nokon… Vi gir deg 3 mnd. utan abonnementskostnad på internett i heimen (ADSL) og mobilt breiband. Spar inntil 1641,-

FM 15•2012

Tilbodet gjeld nye ADSL-kundar med 12 mnd. bindingstid som bestiller begge produkta samla.

Surf der du er, når du vil Om du allereie er Enivest-kunde, bestill mobilt breiband no!

Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

57 00 91 00 | enivest.no

//////////////////////////

Det

største

//////////////////////////

og mest unike handletilbodet mellom Førde og Ålesund Kulturhovudstad Eit naturleg handelssenter i Nordfjord Handel med sjarm i Eidsgata Shoppingsenter

BANK DNB KAFE, RESTAURANT OG KIOSK Narvesen Didriks Kafe og Gaver Dolca Vita KJØKKEN Nordfjordkjøkkenet

FM 15•2012

INTERIØR Primula Design Magasinet Kala Lappestua Eid Interﬂora Hildenes Gartneri as MOTE Frislid Herreekvipering Bergset GAVEBUTIKK Monrad Johnsen Eftf

FRISØR Fin Frisør og Hudpleie Mona Frisør

GULLSMED Bergart Gullsmedverkstad AS

APOTEK Vitusapotek

BYGG Byggern, Eid bruk

Og mykje, mykje meir…

besøk våre heimesider: nordfjordeid.no / operanordfjord.no

ELEKTRONIKK Euronics R. Hestenes Expert BIL OG SERVICE Eid Motor Eid Servicesenter AS - ESSO Stårheim Bilverksted AS HOTELL Nordfjord Hotell KUNSTGALLERI/ TURISTINFORMASJON Kulturhuset Gamlebanken

Rune Soleide gler seg til å flytte til nye lokale – med betre plass.

Førde Motorsport på flyttefot Etter 13 år i Storehagen flyttar Førde Motorsport ut på Øyrane. Behovet for meir plass har vokse i takt med at det nye sentrumskvartalet på meieritomta reiser seg. TEKST OG FOTO: Roy sunde

Med gravemaskiner på tre kantar er det ikkje rart at Rune Soleide gler seg til flytting. – Vi føler oss stengt inne og gravd ute, og gler oss som ungar til å flytte, lovar Soleide, som saman med sine to kollegaer er midt i jobben med å flytte delelageret frå a til b. – Det er trongt her, vi treng meir funksjonelle

lokale, med rom til ny verkstad og meir varer. Vi har mål om å auke i tal tilsette, det er ikkje mogleg i dei gamle lokala. Nye, betre lokale og betre parkering trekk og opp. Vi har mykje tunge varer, som ikkje folk kan bære langt. Minuset er at vi kjem ut av sentrum, men hovudverksemda vår er ikkje basert på impulskjøp. Skal du ha eit køyretøy har du gjort ein del resarch på førehand. Europris, Wurth og Felleskjøpet ligg rett ved og har stor trafikk. Øyrane er eit område med vekst, vi ser lyst på det, seier Soleide som vil avslutte året med eit smell. – Det blir sinnsjuke opningsprisar. Skal du ha MC i 2013 lønner det seg å kjøpe den 12.12, gliser han.

Utfordrande marknad Førde Motorsport har røter på 80-talet, og har overlevd i ein svingande MC-marknad. I stordomstida var det 7 reine MC-forhandlarar i fylket. Nokre få sel MC enno, som del av verksemda.

Førde Motorsport er truleg den einaste som har dette som hovudverksemd. – Eg trur vi einaste «reine» MC-butikken no. På det meste var det 3 i Førde, og forhandlarar i Stryn, Sogndal, Florø. Lærdal og Hornindal, seier Rune og forklarar kvifor det minkar. – MC-marknaden varier veldig, og har vore langt nede. No er marknaden på veg opp etter nokre år med nedgang, seier han og gjev suksessformelen. – Vi satsa på merkevarer som Kawasaki, Suzuki og Honda, og hoppa ikkje på kortsiktige trendar med billigare og dårligare syklar. Vi har vi eit breitt sortiment av lettsyklar og mopedar i alle dei kjente merka. Og har fleire bein å stå på: Vi sel ATV, båtmotor, hengar, båt, snøfres, skogsmaskiner og motorsager, og diverse tilbehør. MC er sesongprega, ein må ha sal om vinteren også. Vi vurdere å selje snøscooter også. Det er ikkje ein stor marknad, men styrkar vinteren. Dei som sel MC i større byar har også fleire bein.

FM 15•2012

Fantastisk handverk: Bjørnar legg mykje arbeid ned i bogane sine – og det viser!

Bjørnar Burdahl er ein ihuga bogeskytar, og blant dei beste i landet.

Dreg pila på gamlemåten Huskar du dei endelause somrane den gang då, når du sprang rundt i skogen og leika cowboy og indianar, med heimelaga pil og boge, eller gevær? For mange var det truleg siste gang dei skaut med pil og boge, i alle fall av den gamle typen.

TEKST: Roy Sunde FOTO: Joachim Vie

15•2012

For nokre lev trebogen i beste velgåande. Det er tysdag kveld, og gymsalen på Sande Skule myldrar. Berre kleda røpar at det ikkje er vikingar som set kvarandre stemne, for bogane er tidlause. Det er klubbmeisterskap i Gaular Pildragarlag, beståande av 35 entusiastar frå 4-70 år som driv med trebogeskyting. Dei fleste er frå Gaular, men også folk frå Førde og eit par frå Høyanger har funne tilbake til bogeskyting på den historiske måten.

Tre Mannen bak Pildragarlaget er Bjørnar Burdahl. Sløydlærar med stor interesse for tre. – Bror min er båtbyggar. Han har lært meg mykje om kva eigenskapar trevirket til ulike treslag har. Eg er særs interessert i tre og ville lære

meir, og er fascinert av gammal kunnskap, som diverre går i gløymeboka. Tenk på eit kjerrehjul – ein trur kanskje det består av berre ein tresort. Men kjernen er ein sort, eikene ein annan og felgen ein tredje. Alle er valt for ulike eigenskapar. Slik tenkte eg det var med bogen og. Eg googla og fann oppskrifta på trebogar i eit hefte av Truls Erik Dahl, grunnleggar av Norsk Langbuelag, organisasjonen for trebogeskyting. – Kva er det som fascinerer deg slik med tre og bruksmåtane? – Eg er oppteken av treet si kulturhistorie, og likar å grave meg ned i ei interesse og lære mest mogleg om den. Det historiske aspektet ved bogen er spennande. Ein finn pilespissar frå meir enn 3000 år tilbake her til lands, så det er ei lang kulturhistorie. Bogen har lange tradisjonar både til jakt og krig, seier han og fortel at det som byrja med googling enda med ein klubb. – Eg byrja med å lage min eigen boge for ca tre og eit halvt år sidan. Det var moro, så eg laga fleire. Og ville jo prøve dei. Eg byrja skyte på blink i parken. Folk vart nysgjerrige, det kom andre som hadde bogar og vart med. Eg vart spurt om å lage bogar, og vi vart fleire og fleire. No er vi fleire i klubben som kan lage bogar, og lagar til venner, familie og nye medlemmar. – Hadde du sett for deg at det skulle balle på seg slik? – Absolutt ikkje, ler han. – Det er pussig kor mange som er fascinert av

bogar og bogeskyting. Spesielt trebogar vekker noko hos mange. Dei fortel at når dei vaks opp så laga dei bogar av einer, og får dei lyst å prøve igjen. Og lage ein skikkeleg boge, slår han fast.

Strengt, unntatt for streng Tusenvis av år med prøving og feiling på ulike design gjev nok å velje mellom når ein skal lage ein boge. Og nokre reglar. – Etter Norsk Langbuelags regler skal Historiske bogar vere laga som dei var for minimum 100 år sidan, det avgrensar materialvalet. Unntaket er strengen. For nybyrjarar som skal lage boge er ofte strengen hinder. Å tvinne ein streng av råhud, hamp, tørka og splitta dyresener, hestetagl, hamp, eller lin er ikkje lett, det krevde ei mangeårig utdanning i gamle dagar. Så det er lov å nytte moderne strengar, seier han og fortel at meir enn material spelar inn. – Det viktigaste aspektet ved bogen er forma. Det er laga eit utal design gjennom åra: korte, lange, breie, tynne, med og utan rekurverte tuppar, av tre, laminert, med horn og sener i ulike kombinasjonar. Vi som lagar bogar likar å prøve ulike historiske design, for å lage ein best mogeleg boge, seier han. – Vi har over 30 ulike tresortar i Norge, og dei fleste kan nyttast. Men om du skal lage ein praktisk boge er det viktig at det er eit hardt og elastisk treslag. Det vanlegaste er edel-løvtrea våre som t.d. eik, ask, alm og bøk. Bartreet barlind er eit

Neste generasjon: Ingen problem å rekruttere. Neste generasjon er sikra, og ventar på tur under Gaularmeisterskapen.

historisk viktig treslag. Engelskmennene var vidgjetne for bogane, og nytta gjerne barlind importert frå Italia. Desse sortane er dei viktigaste, men rogn, einer og hassel, kristtorn, hegg og fleire er gode også. Om du vel eit svakt treslag, som osp eller or, blir bogen veldig lang og brei, og ikkje praktisk i bruk, seier han og beskriv archers paradox. – Pila må sno seg rundt bogen, og vere stiv nok til å rette seg ut og gå rett fram. Elles ender den ved sidan av det du prøver å treffe. Ein boge er eit kompromiss mellom smal nok og sterk nok.

Vesle, store Gaular Burdahl seier at for mange er trebogeskyting eit godt alternativ til meir organisert idrett. – Vi har folk i alle aldrar. Alle trivast ikkje med ballidrett. Bogeskyting er ikkje ein krevjande sport fysisk. Alle kan finne ein arena for meistring i bogeskyting, og ein kan raskt bli god. Eg har sett mange unge blomstre opp her, seier han og fortel det er fleire gode skyttarar i klubben, men at fokus ikkje ligg der. – Vi er ikkje så veldig seriøse. Vi tek i vare tryggleik, det er nummer 1, elles prøver vi å kose oss, ha det gøy og skyte. Og prøve ulikt utstyr. Vi er ein stor klubb, men vi treng ikkje bli så mykje større. Vi er mest opptekne av å halde oppe det gode miljøet vårt, og yte eit tilbod til dei som har lyst å drive med dette. Det er ikkje mål om å tene pengar, det kostar berre 300 i året for å vere med.

Ein boge er eit kompromiss mellom smal nok og sterk nok

Det er kostnaden vi har per person. Vi nyttar gymsalen på Sande skule gratis. Når vi får på plass fleirbrukshallen her på Sande må vi truleg auke prisen litt, seier han og fortel at sjølv om dei ikkje har fokus på det, så er klubben ei stormakt innan historisk bogeskyting. På norske meisterskap konkurrerer 70-100 skyttarar i ulike greiner, og Gaular tek føre seg av medaljar. – Stadig fleire driv med dette, og tyngda ligg i Sør-Norge, med flest på Austlandet. Men vi er eit av dei største historiske bogemiljøa i Norge. Under NM i sommar tok vi fleire førsteplassar og topplasseringar både i presisjon og lengde, og det er fleire i klubben med titlar og norske rekordar i både lengde og presisjon.

Langt, lenger, lengst I idrett er det høgast, raskast og sterkast som gjeld. I bogeskyting har dei presisjon, og lengst.

Og om du trur ein treboge ikkje kan bere pila langt, vel, då tek du skammeleg feil. – Min personlige rekord er 363 meter, smiler Bjørnar. – 7 meter bak Norgesrekorden. – Kva er verdsrekorden då? – Det veit vi ikkje, det er ikkje noko offisiell måling. Dei har litt ulike reglar i ulike land, seier han og beskriv faktorane som bringer pila langt. – Dei viktigaste er bogen og pila, og så må ein ha litt styrke. Bogen må vere rask og effektiv, altså lagre mykje energi og frigi den raskt. – Er det snakk om jakt med treboger? – Det finst eit bogejegermiljø her i Norge, som nyttar mest moderne compoundboger med trinser og sikte. Men i USA er det eit stort miljø for jakt med historiske bogar. Det ville vi nok fått også her om det var tillete. Det høyres veldig spennande ut å gå på jakt med boge, ein må mykje nærare dyret før ein kan skyte. Vi er eit par med ambisjonar om å ta bogejegerprøve, og jakte med historiske bogar i land der dette er lov. Og sjølv om trebogen er eit arkaisk våpen har den slagkraft nok til å drepe eit dyr raskt og effektivt. – Den kan skyte eit prosjektil som er ca 1 meter langt og veg rundt 30 gram med ein fart på 250 fot i sekundet, eller ca 240 km/. Det gjev enorm gjennomslagskraft, avsluttar han.

FM 15•2012

GLITTER

BARE BARN

Alle varer

-20%

3 for 2

på alle kle

MESTERGULL

Stor bondegård inkl. dyr, veil 399,-. No k

Merkevaresal – utvalde smykke

-50%

RINGO

Sjå gåvene i tilhengaren

Nattope fredag 1/2 pris 30. nov.

199,-

På Skywalken blir innhaldet i tilhengaren stilt ut. Dei kan bli dine desom du deltek i konkurransen MORE WOMAN

ZOO-1

-15%

Alle ytterjakker

på Hunter ledeband og halsband til hund

MATCH

Heile butikken

EUROSKO

CLAS OHLSON

ARKJA

-20%

99,-

Skriv ned det du ønskjer deg frå lista over gåver, og heng lappen på treet. Kanskje blir det du som får ønsket ditt NARVESEN oppfylt? NAPOLEON

på alle varer

Hamburgermeny

Hamburger grill

99,-

25,-

Følg oss på Facebook

BAGORAMA

-20%

B-YOUNG

TA EIN PAUSE under nattope:

Opning av julegåvetreet

-20%

på alle ordinære varer

på alt i butikken

DIN SPORT

Skiutstyr til topptur! Randoné – Ski, binding og Rett. kr 13.498,-

Vibrerande hantel for effektiv og enkel trening 1 kg eller 2 kg. 80% rabatt. Før 499,-.

-20% på alle varer

-20%

8999,-

COSMETIQUE

-20% på alle varer

MARCEL

Alle varer

-20% Stort leikeland i 3. etg.

JUL Alle buti

CITY BAG

-25% på alle varer

NY BUTIKK: Største kjøpesenteret mellom Bergen og Ålesund • Over 50 butikkar • 550 gratis parkeringsplassar • 4 restaurantar/kaféar • Leikeland HANDELSHUSET

1987-2012

Opningstider: Kvardagar: 10-20 (21) Laurdag: 10-16 (20)

Nokre butikkar har andre opningstider.

THE BODY SHOP

Ope til 24.00

BLEND

-20%

på make-up

Lancomè Hypnose mascara Ord 285,-, no kun

199,-

SUNKOST

799,-

299,-

Les bloggen vår på hhforde.blogg.no

VIC

på alle varer

gjeld ikkje Riccovero og Jean Paul)

DNA

-20% på alle varer

Et så mykje Chicago Style pizza, rømmedressing og salat du vil for berre

Pink Passion parfyme før 99,-, no

109,-

59,-

Gratis allongar til borna

Frå kl 17.00 og så lenge vi har ballongar å dele ut.

ØKONOMISKO

-20% på alle varer

mellom Bergen og Ålesund

MAT, DRIKKE OG KIOSK • Spar • Napoleon Conditori • Deli Vita • Narvesen • Peppes Pizza • Vinmonopolet • Bambus OPTIKK, UR OG GULL • Bjørklund • Mestergull • Brilleland

-20%

Peparkakehus

Største kjøpesenteret SKO • dna • Eurosko • Økonomisko

Born frå ein del av barnahagane i Førde har laga peparkakehus til oss, og desse stiller vi ut i lokala mellom Eurosko og VITA PEPPES PIZZA Arkja. Lee Stafford

på heile butikken

g sko

Joico shampoo og conditioner

PAKKETILBOD: Whole Mega og Antioksidant Spar 199,-. Ord. 998,-, no

RANELS

I tidsrommet mellom klokka 18.00 og 23.00 vil Maja Vie og Rakel Russøy synge på Skywalken.

TRENDY

-25%

kun

Song

-25% på alle ordinære varer heile dagen

inform-media.no

KAPPAHL

Sjå vår nettside: hhforde.no

DIN SALONG NEGLER OG TERAPI OG VELVÆREKLINIKKEN

Din salong negler og terapi og velvære klinikken: Mini manicure og pedicure, pr behandling

Kjøp Handelshuset sine gåvekort på Bagorama.

250,TILBORDS

Hardanger Ramona kakesett / dessertsett Før 699,-, no

START LEHANDELEN HOS OSS. 299,ikkane har gode nattopetilbod.

Vi ønskjer Clas Ohlson velkommen!

KROPP OG HELSE • Nikita • Apotek1 • The Body Shop • Sunkost • Trendy frisør • Cosmetique Parfymeri & Spa • Ranels Parfymeri • VITA HUS OG HEIM • Bellis Blomster • Nille • Norli Handelshuset • Kremmerhuset • Princess • Tilbords KLE • Bare Barn • KappAhl • VIC • Marcel • Marcel Sister • Marcel Home • More Woman • b-young • Blend • Arkja Dameklær • Hennes & Mauritz • Jack Jones & Vero Moda • Match SPORT OG FRITID • Ringo • Din sport SPESIALBUTIKKAR • Clas Ohlson • Glitter • Zoo-senteret • Ti-Ti • Førde Lydsenter • Bagorama • Fotograf Helle • Citybag • CMYK accessories SERVICE • Sparebanken Vest • Posten

www.hhforde.no

...vi har det! HANDELSHUSET

Planlegging er ein stor del av jakta, og med kart over valdet blir det bestemt kor jegerane skal sitte på post og korleis ein skal få jaga dyret dit.

Det kan bli lenge å vente når ein sit på post, men i følgje jeger Brage Martin Gillestad er ventinga ein del av jakta og ei fin anledning til å nyte naturen og roa. Når det kjem lydar inne frå skogen blir det brått veldig spennande.

Kva er det med den jakta? Kvar haust forsvinn store delar av fylkets menn ut i skogen på jakt etter hjort. Heime sit damene. Vi fekk lov til å vere med for å finne ut kva som lokkar. TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

FM 15•2012

Med ein sambuar som er glad i å jakte, veit eg litt om korleis det er å vere den som sit att heime. Det same gjer fleire av veninnene mine, og vi har mang ein gong okka oss over kor kjedelig og til tider travelt det er å vere «jaktenke» om hausten. Kva er det med den jakta? Med mål om å forstå kvifor jegerane bytter ut kvalitetstid med familie og venner, ei varm seng om natta og all ledig fritid med å stå opp grytidleg om morgonen og trakke rundt i mørke skogar, som jo strengt tatt ikkje er nødvendig, fekk eg lov til å vere med min svoger og sambuar på jakt.

Han likar det så godt Det er ein kald føremiddag i november. Gradestokken viser fem «varme», og i lufta er det regn. Staden er Bygstad, ei bygd det er vanskeleg å køyre gjennom på kveldstid utan å møte hjort. Brage Martin Gillestad, min svoger, har stjerner i auga når han tek i mot oss og kan fortelje at han har brukt morgontimane på kråkejakt. Han er det du trygt kan kalle over snittet jaktinteressert og jaktar ulike artar året rundt. Er han ikkje på jakt,

snakkar, les eller drøymer han om det. Kjærasten, Marie Hauge Monsen, nikkar når vi konfronterer ho med at han brukar mykje tid på hobbyen sin. Kva synst ho om det? –Han er jo på jakt så fort han får sjansen, men det synst eg han må få lov til sidan han likar det så godt. Det har hendt at eg har vore med han nokre gongar, og eg må innrømme at det er litt kjekt. Viss vi stiftar familie ein gong i framtida blir det kanskje litt annleis, men akkurat no går det bra, smiler ho og legg til: –Ja, så lenge han set av litt tid til meg også då. Ho ler når ho fortel om første gongen ho var med han på jakt. – Eg fekk panikk då hjorten fortsette å gå etter at den var skoten. Eg ropte at han måtte skyte ein gong til! Det eg ikkje visste då var at det er vanleg at hjorten går litt atter at den er skoten.

Kamuflasje-Hufsa Med oss på laget har vi nokre jaktkompisar som får i oppgåve å jage hjorten dit vi skal sitte på post. Med kart i handa legg gutane ein slagplan og diskuterer kor hjorten plar gå og kor det er

mest strategisk å jage og sitte på post. Medan dei diskuterer ivrig, er eg mest opptatt av om vi må gå langt. I tjukk dunjakke, redd for å fryse, er eg ikkje forberedt på ei tung treningsøkt og har ikkje tenkt på at vi faktisk skal gå eit stykke. Det er heller ikkje slik at veret innbyr til ein triveleg skogstur… For at det skal vere vanskeleg for hjorten å sjå meg, og eg skal gå i eitt med naturen, får eg utdelt det eg kallar ein kamuflasje-poncho. Ein naiv drøm om å bli kledd opp i noko a la det Askepott vart i Tre Nøtter til Askepott, då ho skulle på jakt, dør fort og vi legg i veg. Gutane med sitt moderne utstyr, eg etter som kamuflasje-utgåva av Hufsa.

Meir enn å drepe Vi skil lag med dei som skal jage, og på veg mot jakt-posten ser eg mitt snitt til å stille Brage Martin nokre spørsmål. Vi treng ikkje vere heilt stille endå. – Kor har du fått denne altoppslukande interessa frå? – Det starta med at eg var med far min og

Over: Romantiske førestillingar om at jakt føregår på same måten som i «Tre Nøtter til Askepott» , med stilige klede, nysnø og kjekke menn i tights, er berre til å gløyme. Under: Mobil er fy-fy på jakt. Konsentrasjonen skal vere på topp, og det er ikkje rette tida for å sjekke facebook og nettaviser.

ikkje er bra verken for dyra eller bonden. Eg skal ikkje nekte for at det fører med seg ei viss glede over å skyte eit dyr, å klare å overliste det, men det betyr ikkje at eg er glad i å drepe. Det blir feil. – Men kva er det verste som kan skje på jakt? – Skadeskyting!, Kjem det kontant. – Det er ein forferdeleg følelse. Eg har gjort det ein gong, og eg trur det er noko av det verste eg har opplevd. Den dårlege samvittigheita du har når du veit at det går eit dyr ute i skogen og lir på grunn av deg… Det er fælt. Heldigvis fann vi dyret, det hadde ikkje sprunge langt før det hadde dødd, men den natta sov eg ikkje.

Drivjakt på g Brage Martin går på både snikjakt, posteringsjakt, drivjakt og det han kallar bøjakt. Mange meiner bøjakt ikkje er jakt, men det er ikkje Brage Martin einig i. – Det er jo det. Eg legg ein plan før eg listar meg inn på dyra, og det er ei enorm spenning knytt til at potensielle tjue auger kan oppdage deg, forsvarar han. Den diskusjonen skal eg ikkje gje meg ut på, sjølv om eg er ein av dei som har erta sambuaren med at han ikkje har vore på jakt, men utført massakre, dei gongane han har vore på bøjakt og kjem heim med tre dyr. I dag er vi uansett på drivjakt. Vi posisjonerer oss med utsikt til ei opa slette inne i skogen, medan dei andre skal drive viltet mot oss. Så sit vi der då. Endeleg skal eg få oppleve gleda med jakt. Eller ikkje. Det er kaldt, eg er våt, eg får ikkje lov til å snakke, eg får ikkje lov til å bevege meg inne i Hufsa-duken min, og når eg ber stille om lov til å hoste, for det har eg veldig, veldig behov for akkurat då, får eg beskjed om å

gjere det stille inn i genseren. Det endar sjølvsagt i eit forkava hark som kunne skremt både elg og bjørn. Tida går, og eg fiksar etterkvart opp mobilen frå lomma så stille som råd er. Det er tid for å sjekke Facebook og nettaviser. Om lag samstundes som eg gjer dette, kviskrar Brage Martin om kor fint det er å sitte der og kjenne på fridomsfølelsen ein får av å opphalde seg i naturen. Kor deilig det er å sleppe vekk frå andre folk og duppedittar som TV, internett og mobilar. Eg smyg forsiktig mobilen ned att i lomma. Han peiker på to ramnar som sirklar over oss. – Dei lurer på kvifor vi er her. Om det kanskje er mat å få, forklarer han stille.

Falsk alarm Tida går. Etter ein time har det ikkje hendt mykje. Stillheita og roen er for så vidt behageleg, men det er veldig kaldt. Eg spør og grev om kva det og det utstyret kostar, og lærer fort at det er dyrt å jakte. Berre kikkerten han har på geværet nærmar seg ei månadsløn. – Men ein må ikkje ha det beste utstyret, understrekar Brage Martin. – Eg er sikker på at eg hadde skote like mange dyr utan alt dette. Men dette er hobbyen min, så eg likar å ha utstyret i orden. Brage Martin minner om at det er viktig å ikkje miste konsentrasjonen. Sjølv har han fleire gonger opplevd at eit dyr plutseleg dukkar opp medan han sit og drøymer om ein varm dusj og kakaokoppen som ventar heime. Etter ei stund i stillheit får vi beskjed frå dei som jagar at dei trur det er eit dyr på veg. Dei har sett ferske spor. Plutseleg snur Brage Martin seg mot

FM 15•2012

brørne mine på jakt og knytte gode opplevingar til det. Eg likte spenninga som følgde med og gledde meg til eg vart gammal nok til å ta jegerprøva. Samtidig er eg veldig glad i å vere i naturen. Den er ein fristad for meg, og ein veit aldri kva ein får oppleve der. Gleda var stor då eg som sekstenåring endeleg kunne ta jaktprøva. Foreldra mina synst eg brukar vel mykje tid på jakt, men eg trur dei set pris på at eg har ein hobby som inneberer at eg er mykje ute. – Kor tid er det best å jakte? – Det er når det er måneskin. Måneskinsjakt er det beste som finns. Det er noko med å vere ute i naturen når det er natt som gjer det heile ekstra spennande. Vanskeleg å sette ord på eigentleg, men stemninga er fantastisk, seier han entusiastisk. Medan vi går viser Brage Martin meg spor etter dyr som har gått der før oss. Det er tydeleg at han kjenner skogen godt. Fleire av spora er frå hjort, og trua på at vi skal treffe på ein veks. Litt skummelt, og litt spennande. Sjølv om eg ikkje seier det høgt, håpar eg at det ikkje går av noko skot i dag. Eg har problem med å forstå gleda over å drepe dyr. – Viss du trur at det er å drepe som først og fremst lokkar meg, har du misforstått, svarer Brage Martin på mitt direkte spørsmål om kva som er så kjekt med å drepe. – Det er så mykje meir enn det. Det er spenninga, planlegginga, det er naturopplevingar, det er den gode følelsen ein får av å skaffe sin eigen mat. Samtidig er det ei nødvendigheit for at bestanden ikkje skal blir for stor. Ja, naturen ville gått sin gang om vi ikkje minska bestanden, men det ville spreidd seg fleire sjukdommar, noko som

meg. – Var det du som laga den lyden? «Kva for ein lyd?» spør eg. Eg har vertfall sete heilt i ro. Pulsen min stig. Kan det vere eit dyr som er på veg? Brage Martin ser konsentrert i retninga dyret etter planen skal kome frå. Spenninga er til å ta og føle på. – Det er noko inne i skogen, seier han. Vi sit begge og stirar intenst mot skogen. Tida går og ingen dyr dukkar opp. – Det er det her som er jakt. Det er ingen garanti for at du får eit dyr med deg heim. I dag tenker eg det er like greitt, for akkurat no er eg lite lysten på å dra det med meg ned att og slakte det. Det er den kjedeleg delen av jakta, smiler han. Sjølv om vi begge begynner å innsjå at det ikkje blir noko dyr i dag, skvett eg til når det brekk i kvistar bak meg. Eg snur meg fort, klar for å stire ein stor hjort inn i auga, og oppdagar at det er ein av dei som har jaga som står der. Så vart det litt spenning på meg i dag likevel.

Bue og pil, men ingen jeger Det ein glad gjeng som går ned igjen frå fjellet. Det fører tydelegvis ikkje dårleg stemning med sjølv om ein ikkje har eit dyr med seg heim frå jakt. På vegen stoppar vi ved jakthytta til Brage Martin og ser på ramnane han har skote om morgonen. Han har ikkje planar om å ete desse, men skyt dei for å få bestanden ned på kråkefulgar slik at rypebestanden veks. – Det er alt for mykje ramn og kråke. Dei svarte fuglane plyndrar mange reir i løpet av ein vår. Småviltjegerar som jaktar rype og anna matvilt burde spandere nokre skot på predatorar. Om alle hadde gjort det, ville det vore meir fugl og hare, utan tvil! Om eg har fått større forståing for alle dei som lengtar ut når det går mot haust? For dei som vel å forlate kone og heim kveld etter kveld? Eg har i alle fall skjønt at jakt er ein lidenskap og ikkje berre består av å drepe. Men sjølv blir eg nok aldri nokon jeger og er glad det ikkje vart noko dyr på oss denne kalde formiddagen.

Brage Martin Gillestad er ein ivrig jeger og har vore på kråkejakt før han gjekk for å leite etter hjort. – Målet er å få bestanden ned på kråkefulgar slik at rypebestanden veks. Det er alt for mykje ramn og kråke, seier han.

Byggevarehusyertane på Ø FM 15•2012

v et godt køkkenli ett bra köksliv iv et godt kjøkkenl

Ny katalog, kjøkken og bad!

Pergo laminatgolv 9 mm, 198,–

Fibo Trespo baderomspanel mod. 3091-F24, 595,– pr. plate

Fjordal parkett, eik 3-stavs 14 mm, 198,-

M3 Doors garderobe Kampanjeprisar

Opningstider: Måndag–fredag kl. 7.30–16.30 Flovegen 5, 6800 Førde – Tlf. 57 82 85 00 – Telefaks 57 82 85 01 www.neumann.no

NÅ KOMMER KULDEN VARMEPUMPELØSNINGER TIL ALLE BYGG

SKIFT UT DIN OLJEFYR! Daikin Altherma HT er et luft til vann system som kan erstatte en eksisterende oljefyr. Dette er en varmepumpe som leverer opptil 80° vann til oppvarming, uten bruk av elektrisk tilleggsvarme!

DESIGN

Prisbelønnet Europeisk design

NORDISK

Utviklet for nordisk klima

GULVMODELL Geologisk superlag i Stongfjorden

Sunnfjord Geo Consulting AS Sunnfjord Geo Consulting leverer tenester knytt til skredproblematikk, som grunnundersøking i lausmassar og fast fjell og utarbeiding av skredevaluering for kommunale, private og statlege utbyggarar. Kommunar er pålagt å lage skredrapportar i samband med reguleringsplanar. Desse kan vi utføre, med anbefalingar for sikring, i tråd med NVE`s retningslinjer. Geologane Even Vie, Oliver Queck, Einar Alsaker, og Atle Nesje, professor i kvartærgeologi ved UIB og forskar ved Bjerknessenteret for Klimaforsking, dekker eit vidt spekter innan klima og geologi. For meir informasjon, kontakt Sunnfjord Geo Consulting

Alt i varmepumpeteknikk! FØRDE Tlf. Arild: 917 16 305 Egne montører i følgende kommuner: Florø, Førde Høyanger/Balestrand, Askvoll, Lavik, Dale, Hyllestad

Adresse: Villabyen, 6984 Stongfjorden Tlf: 57 73 19 00 // 98 22 59 51 // 92 89 29 69 E-post: synnlin@online.no // einals@online.no

FM 15•2012

TEMA: HELSE OG VELVÆRE

Super med Supermat Kosthaldstrenda supermat , som vi les og høyrer om overalt, har inntatt fylket. Heidi Ulvestad ved Clinique1 fortel kvifor.

gojibær, algar og byggras. Noko kan du ete som det er, anna supermat kjem i konsentrert pulverform. – Det er ikkje slik at ein skal leve på berre supermat. Det finns mykje sunn mat som ikkje er supermat, men det kan vere vanskeleg å få i seg tilstrekkelig mengder for å dekke næringsbehovet. Ein kan tilføye supermat til kosthaldet ein har frå før, eller erstatte eit måltid i løpet av dagen med til dømes ein supershake som dekker behovet ditt for grønsaker. Det går og å tilsette supermat i måltidet for å auke næringsinnhaldet. Du kan til dømes lage ein salat med mykje spirer i, seier Ulvestad.

TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

– Først og fremst, kva er supermat? – Supermat er mat med svært høgt næringsinnhald i høve mengde. Den har høgt innhald av plantekjemikaliar, mineral og vitaminer og tas lett opp i kroppen. Dei tre grunnsteinane er gras, algar og riktig feitt, forklarar Ulvestad som er sjukepleiar og medeigar i helseklinikken Clinique 1. – Treng vi supermat? – Ja, det meiner eg. Kosthaldet mange har i dag består av mykje halvfabrikat, behandla mat og mat som er tilsett ulike stoff for at den skal holde seg lenger. I tillegg inneheld maten mykje salt og sukker. Dette gjer at næringsinnhaldet går ned og at maten vi et har låg næringsverdi. Eit anna problem er at frukt og grønsaker blir dyrka med kjemisk gjødsel for at dei skal vekse fort, bli fine i fargen og halde seg lenger. Difor blir ikkje innhaldet i planta slik den skal vere. Det er utfordrande å dekke

Problemløysande

Heidi Ulvestad er stor tilhengar av fenomenet supermat. I tillegg til å vere forhandlar av supermat-produkt, svergar ho sjølv til dagleg inntak av den næringsrike maten.

behova for næringsstoff med eit slikt kosthald. Difor kan supermat vere ein måte å få i seg næringsstoffa ein elles ikkje i får seg.

Ikkje berre supermat Eksempel på såkalla supermat er hampfrø,

Ulvestad ramsar opp ei mengde problem ein kan betre med inntak av supermat: – Det kan vere problem med fordøyinga, mjølkeintoleranse, betennelsar, herpesangrep, stress, problem med hud og hår, at ein er for tynn eller overvektig, er slapp, eller søv dårleg. Vi spør folk kva dei er ute etter og så prøvar vi å finne ut kva dei manglar i kosthaldet sitt. Om dei til dømes ikkje får i seg fisk, anbefaler vi ei skei omegaolje. Mange trur supermat er slankekost, men det treng det ikkje vere. Nokre av produkta kan du bruke for å reinse kroppen for å gå ned i vekt, men vi hjelper også dei som slit med å legge på seg å få i seg nok næring.

FM 15•2012

Øien Båt lanserer i disse dager Øien 620 SL. Båten er i likhet med 530F selvlensende og har meget god dørkplass.

INTRUDUKSJONSTILBUD Øien 620 SL m. Yamaha F50FETL

kr 159.900,-

Inkl. Hydraulisk styring, bunnsmøring, vindskjerm, kjølband, teinehalerfeste, ﬁskekasse m.m

Kommer i

UTSTILLING første uken i desember!

NYHET Øien 620 SL

Bildet av Øien 530F

Døskeland Marine Angedalsvegen 59, 6800 FØRDE tlf. 958 66 866 • www.doskeland.net

Supermat er mat med svĂŚrt hĂ¸gt nĂŚringsinnhald i hĂ¸ve mengd og inntak av supermat er blitt spesielt populĂŚrt den siste tida. Mykje fordi det kan vere vanskeleg ĂĽ fĂĽ dekka nĂŚringsbehovet med den kosten dei fleste har i dag med mange ferdigprodukt.

Ulvestad er skeptisk til alle lett-produkta vi fĂĽr i oss. â&#x20AC;&#x201C; Lett-produkta legg eit belegg pĂĽ organa sĂĽ det blir vanskelegare for kroppen ĂĽ ta opp nĂŚringsstoffa og kvitte seg med avfallsstoff. Med algar, som er supermat, kan du reinse kroppen innvendig. Slik fĂĽr du reinare tarmar, lever og nyrer som lettare kvittar seg med avfallsstoff.

Absolutt ein trend â&#x20AC;&#x201C; Har de merka noko til at supermat er blitt ein trend? â&#x20AC;&#x201C; Ja, absolutt. SjĂ¸lv om supermat har vore eit kjent omgrep i over tretti ĂĽr, trur vi folk er blir oppmerksame pĂĽ at all hurtigmaten dei tyr til ikkje er bra for kroppen. Dei Ă¸nskjer ĂĽ tilsette kosthaldet sitt noko for at det skal bli fullver-

dig. Mange av dei som et supermat seier at dei har fĂĽtt det betre med kroppen sin og at den biologiske alderen har gĂĽtt ned. Ein treng riktig nĂŚring for ĂĽ fornye celler og den bearbeida maten gjev ikkje kroppen det den treng. Kroppen brukar faktisk meir energi pĂĽ ĂĽ bryte ned bearbeida mat enn kva den fĂĽr av den, forklarar Ulvestad. â&#x20AC;&#x201C; Kven er den typiske supermat-brukaren? â&#x20AC;&#x201C; Vi ser at det ofte er dei som er opptatt av kosthald frĂĽ fĂ¸r som vil ha supermat i kosten. Dei vil gjere den optimal. I tillegg er det dei som har spesifikke problem eller kjenner at det er noko gale med kroppen som Ă¸nskjer ĂĽ begynne med det. â&#x20AC;&#x201C; Treng vi verkeleg dette? Held det ikkje med eit sunt og variert kosthald? â&#x20AC;&#x201C; Du mĂĽ ikkje tilfĂ¸re noko. Er du superflink

KKvalitet du kan vere ttrygg pĂĽ www.vestlandshus.no kehornet BjĂ¸rk

Forhandlarar i Sogn og Fjordane â&#x20AC;˘ Vestbygg GrytĂ¸yra Tlf. 57 73 72 60 â&#x20AC;˘ VestlandsHus FlorĂ¸ Tlf. 57 75 21 70 â&#x20AC;˘ VestlandsHus MĂĽlĂ¸y Tlf. 95 72 22 52 â&#x20AC;˘ VestlandsHus Stryn Tlf. 57 87 62 00 â&#x20AC;˘ BTHUS AS FĂ¸rde Tlf. 916 61 700 â&#x20AC;˘ VestlandsHus Sogn, Kaupanger, Tlf. 57 67 33 88

og et veldig sunt og variert skal du klare dekke nĂŚringsbehova dine gjennom vanleg mat. Men sanninga er at dei fleste har ikkje stort nok fokus pĂĽ det, og dĂĽ kan det vere lettare med innslag av supermat i staden for ĂĽ vere kjempebevisst pĂĽ kva du et. DĂĽ veit du at du har dekka nĂŚringsbehova. SjĂ¸lv et Ulvestad supermat dagleg. â&#x20AC;&#x201C; Eg startar blant anna dagen med ein shake. Med hjelp av supermat har eg fĂĽtt meir energi og overskot, betra mjĂ¸lkeintoleransen min og gĂĽtt ned nokre kilo i vekt. Eg kjem nok til ĂĽ tilfĂ¸re kosten min supermat i ei eller anna form resten av livet. Produkta sel eg med god samvit sidan eg sjĂ¸lv har opplevd at det er bra for kroppen.

+@3= Ă 0TY\NKXO ,SV_^VOSQO UJMCZS CJMBS UJM EFJ Ă&#x161; FTUF GĂ?SFNÂ˝M TUBTKPOFSU QÂ˝ GZMHKBOEF TUBEBS p '-03Â° p 'Â°3%& p -&*,"/(&3 p .Â?-Â°:

p 4"/%"/& p 40(/%"p 453:/

:\S]^SVLYN YQ \O]O\`K]TYX

^VP$ ! ! " YQ aaa K`S] XY

15â&#x20AC;˘2012

TEMA: HELSE OG VELVÆRE

Eit lite stykke Thailand – i Kalv Lei av regn og låge temperaturar? Fortvil ikkje. I Kalvåg finn du Norges einaste innandørs sandstrand med sol og 28 grader. TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

Carola Standberg Vestby, som driv Carola Buaspa og Sol , fann i fjor haust ut at ei innandørs strand i Kalvåg ville vere ein god ide. Ho bestilte difor fem tonn sand frå Thailand som kom reinsa og vaska i 25-kilos sekkar. Korleis kjem ein på slikt? – Ha-ha ler Carola høgt. For å vere ærleg trur eg ikkje folk heilt skjønte kva eg skulle til med då eg sette i gang prosjektet. I Norge er dette veldig nytt, og for nokon kanskje litt rart. I Sverige er konseptet om ikkje vanleg, vertfall litt vanlegare, forklarar den tilflytta svensken på ei god blanding av norsk og svensk. Ideen om innandørs sol kjem frå bilindustrien i Sverige. Volvo og Saab testar lakk og aircondition med falskt sollys og merka seg at sollyset var behageleg. Dei starta difor å ha firmafestar i hallane som dei testa bilane i. – Dei tenkte at om dei ikkje kunne reise til Thailand eller Karibien, ja så kunne Thailand og Karibien komme til dei. Det er vel slik eg har tenkt her også. Vi har ikkje så masse fint ver i Kalvåg, derfor blir ein ekstra sugen på litt sol og varme, smiler ho.

Thailand oppe i andre «Thailand» ligg i andre etasje i ei gamal sjøbu. Overgangen frå det sjøbuinspirerte spaet i første etasje til å nærmast tre inn i ei strand er truleg stor og uvand for kundane. – Ja, her har eg prøvd så godt eg kan å bringe ein liten del av Thailand til Kalvåg. Bakgrunnsbildet er sjølvsagt derifrå, seier Carola og viser til landskapsbiletet som fungerer som kulissar for stranda. I rommet er det også ein thailandsk-inspirert bar, og frå høgtalarane kjem behagelege lydar av palmesus og bølgjeskvulp. I taket er det UV-lamper og varmelamper som gir lys og 28 varme grader. – «Solstrålane» gir deg litt farge, men er

Carola Standberg Vestby har importert 5 tonn sand frå Thailand og laga ei innandørs strand. – Eg likar å sjå at folk kosar seg og slappar av.

utan dei farlege strålane og godkjend av Statens Strålevern, forklarar Carola. – Korleis har stranda blitt mottatt? – Stranda har vore mykje besøkt og det første året har gått over all forventning. Eg trur grunnen til at folk kosar seg her er fordi dei forbinder sol og varme med ferie og å slappe av. Samtidig som det er behageleg fungerer opplevinga som lysterapi og det trur eg folk har behov for med det klimaet vi har her i nord. Eg får mange tilbakemeldingar på at folk får energi av å vere her, og det er bra, seier Carola.

Høge besøkstal Med omlag 350 innbyggarar skulle ein ikkje tru Kalvåg var staden å drive spa og noko så uvanleg som innandørs strand. – Det har faktisk ikkje vore noko problem. Eg har mange tilreisande kundar i tillegg til dei fastbuande og eit godt samarbeid med Knutholmen som trekk mykje folk. Det er til tider så travelt at eg har tre flinke damer på tilkalling. Ho trur mange kjem til Kalvåg for «heile pakken» med god mat på Knutholmen, opplevingar i og rundt Kalvåg og eit spa-opphald. – Det er eigentleg alle typar menneske som nyttar seg av tilbodet om ei innandørs strand: Familiar, bedrifter, vennegjengar, utdrikkingslag, syklubbar, lokalbefolkninga og ferierande. Eg trur folk har behov for å slappe av og då er det fint å gå på stranda, smiler Carola.

Carola fekk mykje gratis reklame då BT tok Carolas Buaspa og Sol med i reiselivsguiden sin. – Mange oppdaga oss då, og vi merka spesielt at bergensarar tok turen. Det er kjekt med tilreisande frå både nabobygder og andre stader i landet.

FM 15•2012

Vi tilbyr Juvederm Ultra - Kjemisk Peel - 3 Max Lymfedrenasje Nyheit! Nyheit! IPL Lysbehandling Hårfjering - Sjølvbruning - Hudpleie Negldesign - Supermat - Biopati

Gåvekort - til den som har alt

Vippe ekstensjon

Md formulation sett kun kr 699,Medisinske behandlingar vert utført av autorisert personell i samarbeid med lege og legemiddelﬁrma Allergan.

Pure Planet

Laila Tefre og Heidi Støfring Ulvestad Sjukepleiarar og Autoriserte Juvederm injeksjonsbehandlarar. Sentrum Sør - (Bergegården) | Tlf 57 82 33 11 | post@clinique-1.no | www.clinique-1.no

våg

Framtida er lys Med berre gode tilbakemeldingar og gode besøkstal, ser Carola lyst på framtida. – Det er travelt og mykje jobb, men det å sjå at folk kosar seg på stranda og slappar av gjev meg ny energi. Det er godt å føle at ein har lykkast, og eg angrar ikkje eit sekund på at eg

Hedda Stubhaug Bruflot (t.v) og Lotta Gillestad nyter ein fin dag på stranda – i november i Kalvåg.

starta verken eit spa eller bestilte fem tonn med sand. Det er viktig for Carola at dei besøkande får seg ei verkelegheitsflukt eller ein mini-sydenferie som ho kallar det. – Eg er opptatt av å gje alle ei god oppleving. Vi blandar ikkje småbarnsfamiliar med eit par som er ute etter ei romantisk oppleving. Her

Fare for brann? Gamle sikringar i inntak og sikringsskåp kan gi varmgang som fører til auka brannfare. Tenk tryggleik – skaff deg nye automatsikringar!

skal alle få roe ned. Forretningsfolk som er trøtte i hovudet etter ein lang dag med seminar skal få sitte i sola og slappe av med eit glas vin i handa. Det høyrest kanskje rart ut, men eg trur folk treng ei innandørs strand, avsluttar Carola med nok eit smil.

Registrert elektroentreprenør

Sandane tlf. 57 88 46 10 www.hendenelektro.no

Stryn tlf. 57 87 29 20 www.strynelektro.no

Sogndal tlf. 57 68 29 50 www.josvanger.no

Florø tlf. 57 75 22 11 www.vestelektro.no

Førde tlf. 478 36 160 www.sunnfjordelektro.no

Bremanger tlf. 57 79 13 57 Svelgen tlf. 57 79 51 90

TEMA: HELSE OG VELVÆRE

Anita Oppdal og Ann Maria Nydal ved Norli Handelshuset sel mykje av trilogien «Fifty Shades of Grey» og merkar at også menn er nysgjerrige på den erotiske serien.

Erotisk bokhaust Den erotiske serien om Ana og Christian har tatt verda med storm og toppar også bestseljar-listene i Sogn og Fjordane. Er du ein av dei som er hekta? TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

«Fifty Shades of Grey»-trilogien er historias raskast seljande bøker med over 40 millionar selde eksemplar på verdsbasis. Rettane til boka er seld til 37 land, og i haust kom bøkene på norsk. Bokanmeldarane slaktar den, men likevel les «alle» den. Også i Sogn og Fjordane. – Trilogien ligg på topp i Norli-kjeden, og er

FM 15•2012

Spesialist på gamle klokker, veggur, lommeur og armbandsur. Har klokka di høg personleg verdi, kanskje eit uerstatteleg arvestykke? Treng den ettersyn, reparasjon eller restaurering? Urmakarverkstad i Førde med ekspertise og lang erfaring på reparasjonar av alle typar ur. Henting og levering etter avtale om ønskjeleg. Gratis fast prisoverslag. 5 års garanti på overhaling av veggur.

Roger Pettersen A/S Offentl. godkjend urmaker

6810 Førde Tlf. 907 32 380

like populær i Sogn og Fjordane som resten av landet, seier butikksjef Ann Maria Nydal ved Norli Handelshuset. – Kven er det som kjøper boka? – Først var det damene, men no merkar vi at mennene er begynt å lese den også. Dei er nysgjerrige på kva damene er så hekta på. Medan damene les heile trilogien, er det ofte nok med den første boka for mennene. Vi sel den til folk i alle aldrar. Frå sekstenåringar til åttiåringar, seier Nydal.

Skjemst ikkje Verket er ført i pennen av E.L. James og følgjer forholdet mellom hovudpersonane, den 21-årige litteraturstudenten Anastasia Steele og den gåtefulle forretningsmannen Christian Grey. Boka blir skildra som sterkt erotisk og svært underhaldande. – Har du inntrykk av at folk er flaue når dei kjem for å kjøpe desse bøkene? – Ikkje i det heile tatt. Ein dag kom det ei dame i syttiåra inn i butikken og spurte høgt etter «den der pornoboka», ler Nydal. – Men dei fleste er opptekne av å forklare at «dei må jo lese boka alle snakkar om». Det er nok ein trend å lese bøkene. Dei som les mykje bøker seier dei føler at det er bøker dei må ha på lista sjølv om det ikkje er eit skjønnlitterært verk akkurat. Vi var nøydde til å lese dei, sidan vi fekk så mange spørsmål om dei. Det er vår unnskyldning, smiler Nydal og kollegaen Anita Oppdal.

Rører ved lesarane «Fullstendig vanedannande», «hekta» , «gripande» og «ei bok du aldri gløymer» er tilbakemeldingane frå publikum.

– Kva er det som sel med bøkene? Kva er det folk blir hekta på? Alle har høyrt om dei. På TV, i radio eller på Facebook. Bøkene var ein stor snakkis før dei kom til Norge. Dei har lenge låge på topp i USA og blitt godt marknadsført. Det verkar som folk er nysgjerrige på innhaldet. Og når dei byrjar å lese blir dei oppslukt i hovudpersonane. Det er nok noko ved innhaldet lesarane kjenner seg att i eller let seg fascinere av, seier Nydal.

Viagra for kvinner – Er dette årets julegåve? – Mja, det må i så fall bli den tredje boka, for no har alle lese nummer ein og to. Men det blir nok ein del menn som kjøper den til damene sine. Dei har merka at også dei dreg nytte av at bøkene blir lese. Mange seier at bøkene er som «viagra for kvinner», ler Nydal, og siktar til det svært erotiske innhaldet som har piffa opp mange forhold siste tida.

LITT BRUNERE

klinikk førde hud • laser • varicer

- mye vakrere -

AWT (Acoustic wave therapy) frå Storz Medical. Cellulitt-behandling med trykkbølger (blir m.a. også brukt til knusing av nyrestein). Endeleg ei behandling som virkar! FDA-godkjent.

Besøk Brun og blid Førde

Kvinneleg gynekolog

Hafstadvegen 34

Klinikk Førde vil frå 1. oktober ha kvinneleg gynekolog: Overlege og spes. i gynekologi dr Gudny Sando.

Varicer/åreknutekirurgi Utredning med ultralyd. Behandling med ILVO (innvendig laseroperasjon). Skleroterapi. Overlege og spesialist i generell kirurgi og karkirurgi dr jens Evjensvold.

Plastikk-kirurgi

Klinikk Førde har ei rekkje medisinske behandlingstilbod. Alle behandlingar vert følgd opp av medisinsk ansv. lege innan kvar spesialitet.

Andre behandlingstilbod: Hårfjerning med diodelaser • Medisinske kremprogam • Aknebehandling • Rødt og blått lys • Kjemiske peel • IPL • FRxCO2 laser (hud-oppstramming) • CO2 laser (rynker, arr, vorter, hud-fibrom, etc) • Yag-laser (teleangiektasier) • Tannbleiking • Småkirurgi • Restylane • Botox.

Man-Fre: Lørdag: Søndag:

07:30 – 23:00 09:00 – 19:30 10:00 – 23:00

1. Bekymringsrynker 2. Nase til munn 3. Smilerynker 4. Leppelinje 5. Leppevolum

Restylane er verdas leiande dermale fyllstoff for hudforyngelse og estetiske korrigeringar. Restylane er det klare førstevalet for estetiske behandlarar verda over.

www.inform-media.no

Overlege / spes. plastisk kirurgi dr Håvard Seland Overlege / spes. plastisk kirurgi dr med. Hans Vintertun Dei tek konsultasjonar og opererer på Klinikk Førde. (Jobbar til vanleg på Haukeland sjukehus og Aleris Bergen.)

ÅPNINGSTIDER ER:

OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl 10-16 og elles etter avtale. Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege.

Klinikk Førde AS

Medisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde • Tlf. 57 72 04 40 / 976 79 662

Nærmeste Brun og blid solsenter ﬁnner du ved å sende: BB HVOR til 1960 Besøk oss på facebook: www.facebook.com/Brunogblid Grønt nr: 800 34 033, www.brunogblid.no

klin-fo@online.no • www.klinikkforde.no

PAKKETILBOD FESTSMINKE OG HÅR

Vil du vere ekstra ﬁn på årets julebord? La ein profesjonell ta seg av hår og sminke. Du blir garantert lagt merke til!

ORD PRIS 1.150,- TILBOD 650,-

OPPTIL

20%

SPENST OG

STUDENT

RABATT

15•2012

35 Foto Dieter Schneider

Frå 11. des. kan du få vippe ekstensjon hos oss!

Live gir deg råd om korleis du skal sminke ditt ansikt

KLIPP FARGE BRUD STUDENT RABATT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP Besøk vår facebookside Fresh Frisørsalong

Veronica Frisør

Silje Frisør

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde Timebestilling 47 70 73 80

Live Frisør / Make-up

25år

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Atterhald om utselde varer og eventuelle prisendringar.

Canon juletilbod CANON Eos 650D m/Canon EF-S 18-135 STM obj.

CANON Eos 600D m/Canon EF-S 18-55IS obj.

CANON Eos 60D m/Canon EF-S 18-200IS obj.

8499,-

4499,-

CashBack kr 800,-

ALTERNATIV Eos 600D:

Gjeld 1100D, 600D og 60D.

CANON Eos 1100D m/Canon EF-S 18-55DC obj.

Kjøp Canon EOS - få fotokurs

7999,-

Meir informasjon på www.canon.no/cashback

ALTERNATIV Eos 7D:

Kjøp Canon EOS - få fotokurs Gjeld 1100D, 600D og 60D. Meir informasjon på www.canon.no/cashback

3499,-

9499,med Canon EF-S 18-135IS, kr 12.499,CashBack kr 750,med Canon EF-S 15-85IS, kr 14.999,CashBack kr 1300,med Canon EF 17-40 F.4,0L, kr 14.999,CashBack kr 1300,Også andre objektiv-alternativ til Eos 7D

Canon Legria videokamera Legria HF-R 306, kr 1.999,-

CMOS PRO sensor HD Video optikk! 10X optisk zoom

ALTERNATIV Eos 6D:

Meir informasjon på www.canon.no/cashback

CANON Eos M m/Canon EF-M 22 STM obj., blits 90EX og EF-adapter

Gjeld 1100D, 600D og 60D.

2499,-

Nytt fullformat speilreflekskamera. Truleg leveringsklart i byrjinga av desember.

Gjeld 1100D, 600D og 60D.

Kamerahus, kr 5.499,CashBack kr 400,med Canon EF-S 18-135IS, kr 8.499,CashBack kr 400,Også andre objektiv-alternativ til Eos 60D

CANON Eos 7D Kamerahus

CashBack kr 750,-

Kjøp Canon EOS - få fotokurs

ALTERNATIV Eos 60D:

Meir informasjon på www.canon.no/cashback

Kamerahus, kr 5.399,med Canon EF-S 18-55IS, kr 5.499,-

Meir informasjon på www.canon.no/cashback

Kamerahus, kr 3.999,med Canon EF-S 18-135IS, kr 5.999,med Canon EF-S 18-55IS og Canon EF-S 55-250IS, kr 6.499,CashBack kr 200,-

CANON LEGRIA HF-M 506

ALTERNATIV Eos 650D:

Speillaust kompakt systemkamera.

ALTERNATIV Eos M:

med Canon EF 24-105 F. 4,0 L IS USM, kr 23.999,-

12 X optisk zoom vidv. Zoom (28-336 mm)

23999,ALTERNATIV Eos 5D MARK III: med Canon EF 24-105 F. 4,0 L IS USM, kr 32.499,med Canon EF 24-70 F. 2,8 L IS USM II, kr 43.999,-

Toppmodellen blant kompaktkamera!

Canon Powershot G15, Kr 4.999,-

CMOS sensor. 51 x optisk zoom

Legria HF-M 52, kr 4.999,CMOS PRP sensor. HD Video optikk! 10X optisk zoom, WiFi og 32 GB internminne

Legria G 10, kr 8.999,Suveren videokvalitet!

CANON IXUS 500 HS

CANON IXUS 127HS IXUS 230HS

1699,- 1299,-

Canon Powershot S110, Kr 3.299,-

Meir informasjon på www.canon.no/cashback

Canon 1.500,CASHBACK Cashback på utvalde Canon følgjande produkt: Gjeld objektiv og blitsar Tilboda gjeld t.o.m. 31. 12.2012. PRODUKT:

CANON Eos 5D Mark III Kamerahus

Canon Powershot G1X, Kr 5.699,- inkl. Canon blits 270EX, verdi 999,-

Gjeld 1100D, 600D og 60D.

Opptil kr.

med Canon EF-M 18-55 IS STM, blits 90EX kr 5.999,-

Canon Ixus

Canon fotokurs

Kjøp Canon EOS - få fotokurs

Kursdatoar: (Skei Hotell) 13. mars 2013 kl. 18-21: Nybyrjarkurs 14. mars 2013 kl. 18-21: Spesialkurs

16999,-

Gjeld 1100D, 600D og 60D.

Kjøp Canon EOS - få fotokurs

1987-2012

CANON Eos 6D Kamerahus

9499,Kjøp Canon EOS - få fotokurs

på Skei

Canon Powershot SX 500 HS, Kr 2.499,-

KAMERA: Canon Eos 60D hus Canon Eos 7D hus BLITS: Canon Speedlite 430 EX Canon Speedlite 600EX RT OBJEKTIV: Canon EF-S 55-250IS Canon EF-S 18-200 IS Canon EF-S 15-85 IS USM Canon EF 50 mm F.1,4 Canon EF-S 60 mm F. 2,8 Macro Canon EF 100 mm F. 2,8 Macro Canon EF 100 mm F. 2,8 L IS Macro Canon EF 70-300 IS USM Canon EF-S 10-22 USM Canon EF-S 17-55 F. 2,8 IS USM Canon EF 16-35 F. 2,8 L IS USM Canon EF 17-40 F. 4,0 L Canon EF 24-105 F. 4,0 L IS USM Canon EF 70-200 F. 4,0 L IS USM Canon EF 70-200 F. 4,0 L USM Canon EF 70-300 F. 4-5,6 L IS USM Canon EF 100-400 F. 4,5-5,6 L IS USM Canon EF 70-200 F. 2,8 L IS USM II Canon EF 8-15 F. 4,0 L USM Fisheye Extender EF 2X III Extender EF 1,4X III

www.canon.no/cashback

Pris

Cash-Back

5.499,9.499,-

400,750,-

1.999,4.999,-

200,400,-

1.999,3.995,5.795,2.895,3.195,4.195,6.995,3.695,5.695,6.995,12.295,5.995,8.495,8.995,4.995,11.995,12.995,18.995,9.995,4.495,4.495,-

200,400,550,200,200,400,550,200,550,550,750,550,750,750,200,750,750,1.500,750,200,200,-

Vi lagerfører desse og mange andre Canon-objektiv

Alf Helgheim & Co AS

Før 2.499,-

Skei Sentrum, 6843 Skei i Jølster Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

Personleg service og god pris. Vårt mål er at alle våre kundar skal få hjelp og rettleiing til å finne akkurat det produktet og den løysinga som høver for kvar einskild. Sjå vår heimeside www.alfhelgheim.no for oppdaterte og konkurransedyktige prisar.

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Demobilar til bruktbilprisar Godt utstyrte demobilar med låg kilometerstand. Alle bilane er 2012- og 2013-modellar.

FM 15•2012

Mercedes-Benz A-klasse

Mercedes-Benz B-klasse

Mercedes-Benz C-klasse

Mercedes-Benz GLK

Peugeot 208

Peugeot 3008

Peugeot 4008

Peugeot 508

kr 375.000,-

kr 379.000,-

kr 525.000,-

kr 690.000,-

kr 215.000,-

kr 299.000,-

kr 435.000,Alle prisar er inkl. omreg.avgift.

kr 369.000,-

SKIFANTOMET

Pinnekjøt og solnedgang Tid oppstiging: 2 timer (3 timer). Høgdemeter: ca 750 m. Faremoment: Skavl/brattheng ved høgste toppen på 1215 moh er rasutsett område. På det brattaste er det over 30 graders helling. Risikoen for skred aukar for kvar grad over 30 grader opp til 38. Går ofte snøskred frå bratthenget/ skavlen som kan gå helt ned til skogen. Generelle faremoment: Vere merksam på terrengfelle (skavlar, stup, bekkedalar og punkt kor det brått vert brattare), hellinga i terrenget (reduser faren ved å unngå terreng som er over 30 grader), fersk vindtransportert snø, vær (nysnø, temperatur, og vind) og snødekke (svake lag i snødekke som sukkersnø og begerkrystall). Anbefalt utstyr: Tryggleiksutstyr (skredsøkjar, søkjestong, spade, førstehjelpsutstyr, ev. skredballongsekk, ev. ryggplate, hjelm), feller, slalåmbriller, kart, kompass (ullkle, dunjakke, skalkle, lue og vottar). Anbefalte førebuingar: Orienter deg med terrenget, oppstiging og nedkøyringa via kart. Sjekk kva nettsida til Meteorologisk institutt, skiinfo.no, yr.no osv seier om rasfaren i fjella.

I fin solnedgang gjer Bent Olve Sunde seg klar for å køyre ned frå Olahansen. Begge foto: Skifantomet

På vei til høgste toppen på Olahansen i romjula 2011, like før sola går ned.

Lokal UTM sone / Eurof89 Sonebelte: 32V Øst: 0360347 Nord: 6822159 På skifantomet.com ligger bilete av oppstiginga, nedkjøringane, offpistløyper og det rasutsatte område ved toppen på 1215 moh.

FM 15•2012

37 Olahansen - 1162 moh: Ut i desember, med korte dagar, blå grader og fine solnedgangar, er tida inne for korte toppturar som Olahansen. På den tid er det ofte nok snø til å gå på Olahansen. I romjula er det ekstra bra med ein kort topptur etter masse god julemat, som pinnekjøtt. Det er like magisk kvart år å sjå dei fine fargene på himmelen når sola er på veg ned mens du koser deg med varm solbærtoddy eller kaffi. Olahansen tilbyr offpistløyper ned som gjer fjellet unikt i området. Rydding av desse er det Andre Sægrov som hovudsakleg har stått for. Det er planer om å lage ei eller to nye offpistløyper, sannsynligvis ikkje i før neste haust. Løypene gjer Olahansen til eit godt alternativ på dagar med dårlig vær og sikt, med liten snøskredfare og ofte veldig fine snøfor-

hold med snø som er lite påverka av vind. Mange gonger blir vi nesten blåst vekk på toppen, men når vi kjem litt ned er snøen lite påverka av vind. Det resulterer i mange deilige svingar. Olahansen har kvalitetar som har gjort det til eit populært toppturfjell siste to åra. OPPTUR: Start ved vegen opp til Myklebustøylen i Dvergsdalen. Følg den til Myklebustøylen, så fjellryggen til Olahansen 1162 moh. Fjellryggen er utsett for vind og er godt synlig frå start. Det er mulig å byrje oppstiginga av fjellryggen før støylen og. Ved punktet 1162 moh, som er sjølve Olahansen, kan du gå vidare til to nye topper med panoramautsikt ut over Grovabreen, Jostedalsbreen og Jølstravatnet mot Vassenden. Høgste toppen på Ola-

hansfjellet er 1215 moh. Det er vanleg å halde fram frå 1162 moh til neste høgdetopp før ein byrjar nedkjøringa. NEDKJØRINGA: Ein har to nedkøyringar. Alternativ 1: Same rute som opp. (Ned fjellryggen). Alternativ 2: Ved sida av fjellryggen ned til offpisløypene som byrjar i tregrensa. Hold god avstand til skavlen/ bratthenget ved toppen på 1215 moh som er rasutsatt område. Alternativ 1 har brattare helling (under 30 graders) men er meir utsett for vind. Fjellryggen er veldig bra når det er mye pudder i terrenget som ikkje er påverka av vind. Nedkjøringa via offpistløypene kjem ut litt over Myklebuststøylen.

Volvo V40

Kinesarane får det til Noko av det mest svenske av alt svensk er ikkje berre svensk lenger, men at kinesarane har kome inn som eigarar ser ikkje ut til å plage Volvo sine designarar nemneverdig. TEKST OG FOTO: Tore Fossen

Vi har prøvd Volvo sin nye V40. Og det er ikkje mykje som minner mykje om den førre utgåva av V40, som forsvann ut av produksjonsbanda i 2004. Berre namnet er likt. Allereie no ser det ut til at Volvo V40 kan bli ein schläger i sitt segment blant nybilkjøparar.

Tryggleik

FM 15•2012

Og det er kanskje ikkje så rart. Den har eit friskt design, er god å køyre og når det gjeld tryggleiksutstyr viser den veg for konkurrentane. IntelliSafe er Volvo sitt omgrep på deira løysingar som skal hindre ulukker og redusere skadeomfanget dersom uhell skulle skje. Mellom anna har Volvo fotgjengarsensor, som ved hjelp av radar- og kamerateknologi vil oppdage fotgjengarar framfor bilen. Skulle det komme ein tulling ut i gata, og du som bilførar ikkje reagerer sjølv, vil bilen bremse automatisk sånn at tullingen kan unngå å bli treft. Elles omfattar førarstøttepakken adaptive cruise control, kollisjonsvarsling med full brems, filhaldar, driver alert som varslar deg dersom køyringa di er av slik art at den usynlege overvakaren trur du er i ferd med å sovne. Og mykje meir. Nullvisjonen til Volvo om ingen trafikkdrepne i ein Volvo er eitt steg nærare.

Utvendig og innvendig Det kinesiske bilmerket har designmessig endra seg ein del dei seinare åra, men likevel har dei greidd å halde ein look som gjer at Volvo-identiteten er synleg. Volvo V40 er ein 5-dørs kombikupé. Linjene og formene er blitt mjuke, men likevel uttrykkjer dei sportslegheit. Doble eksosrørstussar er alltid tøft,

Motor: 4-sylindra 1,6 liter turbodiesel Maks effekt: 115 hk 0–100 km/t: 12,3 sek Toppfart: 210 km/t Lengde: 4369 mm Breidde: 1780 mm Høgde: 1445 mm Vekt: 1240 kg Oppgitt forbruk, blanda køyring: 0,36 l pr mil Vårt forbruk: 0,5 l pr mil CO2-utslepp: 94 g/km Pris testbil: ca kr 369.000,Rimelegaste versjon: 262.000,Utlånt av: Frydenbø

og dei smale køyrelysstripene i front er heller ikkje feil. Men likevel er det bak rattet det er moro å vere Volvo-sjåfør. Spesielt godt likte eg at eg kan tilpasse instrumenteringar etter min «personlege» køyrestil. Om eg vil vere elegant, får eg speedometernåla i midten og behagelege beigefarga bakgrunn. Om eg har vore på besøk hos Oddekalv’en og vil vere Eco, blir alt grønare. Då blir eg til stadigheit oppdatert om kor mykje drivstoff eg brukar og hjelp til å køyre energieffektivt. Skulle eg derimot få lyst å leike Martin Schancke går eg over til Performance-modus. Då endrar speedometeret seg til ein stor turteljar, farten blir vist digitalt med tal, og til høgre for dette dukkar ein effektmålar opp, som viser kor mykje motorkraft eg har til rådvelde. Tøft.

Ut på tur Med berre ei helg til rådvelde, delvis jobbing og serieavslutning i Tippeligaen, vart den planlagde turen til Gibraltar skrinlagt, og berre kortare turar gjennomført med den nye Volvo V40. Likevel har eg fått køyrt den nok til å danne meg eit inntrykk av korleis den oppfører seg: Nemleg kultivert. No var denne utgåva noko påkosta med sportsunderstell, og følgjeleg litt stivare enn vanleg. Likevel er den særs behageleg å køyre. Setene er gode, og med elektrisk justering av desse er det enkelt å finne rett køyrestilling. Til å drive Volvoen framover har kinesarane (sjølv om den ikkje er laga i Kina) putta ein 1,6 liters turbodieselmotor med 115 hk, også kalla D2 på kinesisk, ehh på svensk, med eit maks dreiemoment på 270 Nm. Heilt grei motor, men vil du ha litt meir trykk kan du gå for både D3 med 150 hk og D4 med

177 hk, eller bensinvarianten T5 med 254 (!) hk. Det finst også bensinvariantar med litt færre hestekrefter om 254 skulle bli for myke. Den adaptive cruisekontrollen gjer deg til eit betre menneske i trafikken. Still inn ønskt fart, passeleg avstand til køyretøyet framfor deg og len deg tilbake. Radaren i front sørgjer for at du til ei kvar tid ikkje kjem nærare bilen framfor enn forsvarleg. Farten blir justert heile tida. Personleg blir eg langt mindre stressa i trafikken ved bruk av denne funksjonen. Eg har snakka med fleire som har pendla Førde-Florø i mange år som seier det same om denne funksjonen. (Sjølv om eg er litt usikker på om eg skal tru dei.) Styringa er fast og presis, og med eit herleg multifunksjonsratt å halde i er det sjeldan tvil om kvar du har hjula og kva retning dei vil. Den tidlegare nemnde stivheita får fram følelsen av at det er ein sportsleg bil du køyrer, men det blir aldri ubehageleg stivt. Støynivået er derimot behageleg lågt. Med bluetooth-tilkopling lot eg Las Vegas-bandet The Killers og Brandon Flowers dundre laus gjennom høgtalarane med Flesh and Bone og Miss Atomic Bomb, og tenkte at det var synd det ikkje vart Gibraltar-tur med denne Volvoen. For hadde eg hatt med meg redaktør Sunde på ein slik tur, skulle vi ha laga ei skikkeleg artig «Ut på tur»-sak.

PARTNER VEST er et konsulentselskap med lang erfaring innen kompetanseutvikling, personalarbeid og ledelse. Vi ønsker å være en lokal samarbeidspartner og kan tilby tjenester til både offentlige og private virksomheter i Sogn & Fjordane. Hovedområdene på hva vi kan tilby av tjenester er:

Konsulentbistand

er Vi kjenn fylket!

Vi kan bistå med å systematisere personaladministrasjonen som personalavtaler, arbeidsavtaler og personalhåndbok.

Personalopplæring Bedriftstilpasset opplæring innen ledelse, personalområde og organisasjon.

Rekruttering Vi tar hånd om hele eller deler av rekrutteringsprosessen.

Organisasjonsutvikling Med verktøy og prosesser for utvikling av organisasjoner øker vi organisasjonens effektivitet og helse.

Kurs

Konklusjon Dette er ein Volvo som har tatt steget opp i premiumsegmentet i sin klasse. Pris og utstyr teke i betraktning, får du ein bil med tryggleiksdetaljar som Volvo kanskje er åleine om i denne prisklassen, utstyr som du elles berre finn i langt dyrare og større bilar. Og du får ei flott oppleving som sjåfør. Garantert. Står V‘en for Victory?

Vi tilbyr kurs innen personalområdet i nærheten av deg.

Lederutvikling k ter står ba Eva I. Rich og kan vise st Partner Ve spennende og til en lang bakgrunn erfarings offentlig de innen bå sektor. og privat

Vi har utviklet og tilbyr lederutviklingsprogram til offentlig og privat sektor. Partner Vest / Postboks 437, 6903 Florø / Mobil: 95250140 / Epost: info@partnervest.no/ www.partnervest.no

FM 15•2012

Ski frå S(o)GN – Det var ikkje akkurat high-tec, Kvalitet made in China og Torgeir er begge lidenskapelege skikøyramen vi lærte enormt mykje i den Tore rar. Skia som ligg framfor dei på bordet har namnet Togga, etter fjellet i Sogndalsdalen som har alt prosessen, seier Tore Frimaninnan skikøyring, både storfjells- og skogskøyring. slund og Torgeir Sværen Henjum – Skia er bygd etter det gyldne snitt, seier Tori SGN Skis. Dei brukte tre måna- geir og held fram. Det skal vere ei stabil men også manøvrerbar ski. I tillegg har vi så få heisar her på dar og sjølvprodusert utstyr for Vestlandet at vi må ta omsyn til vekt og at folk gjerne går opp på toppane for eiga maskin. Dei å produsere si første ski nokon legg likevel til at det er nedkøyringa som er i fokus. gong. – Dette er ei ski som skal gje dei store opplevinTEKST OG FOTO: Joachim Vie

FM 15•2012

– Ikkje akkurat god planlegging å legge intervjuet til same tidspunkt som Sogndal sin skjebnekamp, seier eg på telefon til Tore Frimanslund, medan eg leitar etter parkeringsplass. Litt seinare er eg inne på Fosshaugane Campus i Sogndal, to timar før Sogndal slår Brann 2-0 og sikrar vidare spel i Tippeligaen. Ved inngangen står Tore med eit par ski i den eine handa og ein roll-up i andre. – Vi skal opp i tredje etasje, seier han. – Vi er akkurat blitt inkubatorbedrift, så då flyttar vi kontor. Medan vi går innover gangen passerer vi fleire gründer-bedrifter. – Torgeir kjem snart, seier han og vi tek plass på det mildt sagt overfylte kontoret. Dei to andre kollegaene og medeigarane, Dagfinn Henjum Sværen og Steinar Nes, er «over alle haugar», som han skreiv i SMS’en.

gane på veg ned! slår dei fast. Men korleis kom dei på å produsere eit eige skimerke? – Vi hadde lyst å prøve å lage vår eiga ski! Seks månader seinare sto dei i ein kjellar i Leikanger med ei presse som skulle produsere den første prototypen av SGN Skis. Det tok dei tre månader å få den første skia ferdig. – Det var ikkje akkurat noko kjempesuksess med tanke på finish, men dei var fullt køyrbare og ein bra start å byggje vidare på. Fem år etter tok dei steget og flytta produksjonen ut. Dei fekk produsert ei rekkje prototypar frå Kina, etter sine eigne spesifikasjonar. All prøving og feiling med heimeproduksjonen gav dei verdifull erfaring og god kunnskap om skiproduksjon. – Under testing av prototypane gjekk det opp for oss at dette kan ein selje! seier Torgeir.

Testing-testing – Det var eit minefelt å setje i gang produksjon i

Kina, seier Tore. Men ved hjelp av kjenningar med røynsle fekk dei god hjelp. – Kvaliteten på det vi har fått produsert i Kina er nok betre enn kva folk gjerne trur, seier Torgeir og held fram: – No er det ikkje slik at fabrikken berre lagar ski for SGN, og deira røynsle med å presse ski er viktig for oss der vi er no i høve til firmaet vårt. Per i dag er det ikkje noko alternativ å produsere skia i Norge, men vi får sjå kva framtida bringer, fortel han. Ski-konstruksjonen byggjer på røynsla frå den gongen dei pressa skia sjølv, samt tilbakemeldingar frå andre erfarne skikøyrarar. – I tillegg til lokale testkøyrarar har vi fått ein del erfarne fjellførarar til å teste prototypane, seier dei, og fortel vidare om underfundige innspel frå dei erfarne førarane. – Som at skia må vere i ein lys farge for ikkje å trekke til seg sollys som varmar dei opp, seier dei og ler, utan å legge skjul på at det er nettopp slike utradisjonelle tilbakemeldingar dei treng. – Dei er utruleg engasjerte og dedikerte. Tilbakemeldingane frå dei er gull verd for oss, seier dei to gründerane. I tillegg til engasjerte fjellførarar er det fleire som har tru på skiprodusentane. – Innovasjon Norge og Sogn Næring har vore rause med oss, saman med all støtta vi har fått frå folk i Sogndal. Det er heilt fantastisk kor vi blir løfta opp og fram av lokal entusiasme, fortel dei utan å ta heilt av. – Det er ikkje typisk oss og skryte av kor langt vi skal nå, men vi har sjølvsagt nokre milepælar

DOBLÒ WORK UP 182.700,-

Kr (222.900,- inkl mva) *

AC, CC, PT C varme skinnr r, a s+v-h tt, jul

eks. mva.

NYHEIT

DOBLÒ 3,4 M 159.900,3

frå kr eks. mva. (195.200,- inkl mva) * * Prisar levert Førde, 5 år/100.000 km nybilgaranti.

Alle bilmerke - opptil 7,5 tonn

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service Vi er med i verdas største og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss får alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

F.V.: Henrik Langeland, Ivar Løvik, Torgeir Sværen Henjum, Steinar Nes, Vegard Nes, Tore Frimanslund, Dagfinn Henjum Sværen. Foto: Ørjan Talle

– MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE –

der framme, men dei skal vi fortelje om når vi har nådd dei, smilar dei lurt. Frå det vesle rommet vi sit i høyrer vi gjennom veggen ei av Sogndals mange eldsjeler, Rasmus Mo, skape stemning på Fosshaugane. Torgeir ser på klokka. At han skal sjå kampen er ikkje så vanskeleg å tyde.

Betre enn venta – Vi er fire gode venner og medeigarar som

driv med det vi elskar å drive med, nemleg ski, skikøyring og testing av prototypar, seier dei. – Det hender vi ikkje alltid er like samde, seier dei og flirar. Det er ein kjent sak at det kan gå på vennskap laus å gå inn i forretningar med familie og venner. – Til no har vi løyst usemje på ein grei måte ved å ta ting med ein gong. Vi kjem fram til den beste løysinga i lag, seier Torgeir. Nokre av tinga dei er blitt samde om, er at dei har eit produkt som er minst like bra som dei største leverandørane kan by på. – Vi kan konkurrere med dei fleste på kvalitet og skioppleving, men det er merkenamnet til dei største som er utfordringa, seier Tore. – Vi synst det er OK å vere ein nisjeleverandør, seier Torgeir, før Tore bryt inn: – Det skal seiast at det meste vi har planlagt har gått betre enn vi forventa. Dei sette ei maks grense på 100 par ski for førehandsbestilling, meir torde dei ikkje. – Vi kunne trygt bestilt meir, men sånn er det. Bestillingane må gjerast tidleg, og med tanke på at dette er første partiet, så køyrde dei ei trygg line. Du kan finne skia på nokre få utvalde spesialbutikkar for ski i Bergen og Sogndal, eller ved å kontakte dei på epost, via Facebook eller nettsida deira. – Vi er blakke no, men det var verdt det, seierTore før Torgeir hastar mot stadion.

EIENDOMSMEGLING

Trygg omsetning og høg kvalitet.

OPPGJØRSOPPDRAG Selge bolig selv? Vi tar papir- og oppgjør for fast pris på kr. 7.500,-

Ole Rune Torbjørn Døskeland Sognefest Kolås

Pb. 645, 6804 Førde | Tlf. 57 72 01 00 ord@fjordadvokat.no | www.fjordadvokat.no Advokat Ole Rune Døskeland og Torbjørn Kolås

FM 15•2012

Treng du ikkje revisor, bør du vurdere denne løysinga. Ta kontakt for tilbod på regnskapsystem og vår controller.

Tlf: 57 82 40 90 • www.r-r.no

TREND OG MOTE

med Regine Engevik Førsund

Eg har skrive om det før, og kjem til og skrive om det igjen. Det er eit enormt press både for kvinner og menn når det kjem til utsjånad og vekt. Det er noko som er gale når eg les at klinikkar opplever ein straum av pasientar som vil bli slankare til dei skal i finstasen. Det har gått for langt om ein legg seg under kniven før ein skal på julebord. Jula skal handle om å kose seg med familie, vener og god mat. Men på same tid som det er sjokkerande, så er det forståeleg. Vi ser filmar, les i magasin om perfekte menneske som ser fantastisk ut, er rike og i følje journalisten lukkelege. Mange, inkludert meg sjølv, trur dei er feilfrie, men det er nok ein del juks ute og går. Både når det kjem til plastisk kirurgi, tonnevis av sminke og retusjering/ manipulering av bileta. Resultatet av det er at vi «vanlege» folk føler at det er noko gale med oss som ikkje har polert og stram hud, store pupper/rumpe og stram midje. For menn er det vaskebrettmage og store musklar. Sjølv om vi veit det er mykje juks tek vi det til oss. Vi samanliknar oss med dei og endar opp med dårleg sjølvbilete. Kjendisar har til ei kvar tid fantastisk kropp, hår, klede og sminke. Det hadde vi og hatt om vi hadde hatt ein personleg trenar, makeupartist, stylist og frisør dagleg. Vi les om kjendisar som er tynne som ei flis få veker etter fødsel, og ikkje ser det spor sliten ut sjølv om dei har fire ungar. Det vi ikkje veit er at dei kanskje har både vaskehjelp, kokk og barnepike.

Foto: Petter Førsund

Jakta på det perfekte ytre Vi les om kjendisar som er tynne som ei flis få veker etter fødsel, og ikkje ser det spor sliten ut sjølv om dei har fire ungar.

Sjølv om eg veit mykje av dette, tek eg meg sjølv i å føle på utsjånad til vakre jenter og samanliknar meg med dei. Det kan vere rett deprimerande å sitte ein laurdagskveld i sofaen og sjå den eine skjønnheita etter den andre på skjermen som er plettfri, nydelig, sjarmerande og alt som er. Eg føler meg som ei grå mus der eg sit i pysjen og stappar i meg pizza. Det er eit evigvarande prosjekt der ein skal prøve å sjå betre ut heile tida. Det er ganske trøyttsamt. Det er nok verst for unge jenter og gutar, men eg føler på det eg og, sjølv om eg er 28 år.. Mange eg har snakka med som er eldre enn meg føler det same presset.

Ta turen innom bloggen min regine.femelle.no eller følg meg på Instagram på @regineforsund dersom du vil sjå meir av mine antrekk og innkjøp.

Det er klart du skal pynte deg og dille. Det

Eg er den eg er. Du er den du er. Vi må prøve å bli glad i den kroppen vi har og gjere det beste ut av det. Har du lagt på deg: kjøp kjolen i ein storleik opp, heller enn å grine føre spegelen. Eller kjøp hold-in undertøy som strammar både her og der. Det er mykje bra på marknaden, du får fleire rimelege variantar hos Cubus, Lindex eller H&M. Tenk heller at du skal bli nokre kilo lettare eller strammare til neste jul om det er ynskjet ditt. Ikkje lag ekstreme nyttårsforsett du ikkje klarer og halde, men tenk heller at du skal legge om kosthaldet og endre livsstilen. Ikkje berre for å gjere det ei lita stund, men for å ha eit mål og at det er varig. Kom deg i aktivitet og legg inn små endringar i kosthaldet så du klarer det. Og kos deg i helga. Det er ikkje mykje som skal til – og til neste jul kjem du kanskje inn i kjolen som heng. Eg vil oppmode folk til å prøve dette først. Er det til slutt heilt håplaust og du ikkje klarer å gjere det på den sunne måten, kan du heller gjere eit inngrep. Men om du gjer det, så betyr det ikkje at du held deg slank om du fortsetter med dei gamle vanene. Då er det berre snakk om tid før du er tilbake til same problemstillinga. Skal, skal ikkje?

Flytte langt? Flytte heim? Flytte ut?

15•2012

stort

Vi har utval av bruktbilar – det kan løne seg å ta turen innom oss! Ta kontakt og fortell oss kva du er ute etter. Førde Halbrendsøyra, 6800 Førde Tlf. 57 82 99 00 www.opusas.no

syns eg alle damer/jenter skal! Eg er ikkje mot plastisk kirurgi om det verkeleg er eit problem for ein person, og dei har økonomi til det. Då er det greitt å gjere noko med det. Men eg syns det er å ta litt enkelt på det om ein betaler 20.000 kr for feitsuging fordi ein ikkje kjem inn i «den lille sorte» til julefesten.

Sogndal Granden 23, 6856 Sogndal Tlf. 57 62 57 57 www.opusas.no

Vi tar jobben. Uansett kvar du skal til eller frå. Over heile landet – eller ut av landet.

• • • • •

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

FM express

Trist lesnad*

fylkesmagasinet.no

30000 25000 20000

26 692 lesarar i Sunnfjord

Firda 21 940 lesarar i Sunnfjord

15000

22 579 lesarar i Sogn

10000

Sogn Avis 18 160 lesarar i Sogn

16 489 lesarar i Nordfjord Fjordenes Tidende 8518 lesarar i Nordfjord

5000 0

Sunnfjord

Sogn

Nordfjord

*) For utgjevarane av Firda, Sogn Avis og Fjordenes Tidende. For oss i Fylkesmagasinet – og våre annonsørar – er det hyggeleg lesnad. Vi har fleire lesarar i Sunnfjord enn Firda, fleire lesarar i Sogn enn Sogn Avis og fleire lesarar i Nordfjord enn Fjordenes Tidende. Dette er tal frå TNS Gallup. Ikkje planlegg neste års annonsebudsjett utan å ta med Fylkesmagasinet. Ring oss på 959 39 999, så får du vite meir om undersøkinga, prisar, utgivelsesdatoar m.m.

Ta vare på bilen din! Utvendig vask

Innvendig vask

Polering

250,900,1200,-

Hausttilbod:

Utvendig vask, innvendig vask og polering: kr

1800,-

Polering er noko ein bør gjere minst to gonger i året for vedlikehald av bilens lakk. Tar du derimot ei Ditec-behandling slepp du å polere fleire gonger i året. Ditec beskyttar mot steinsprut, vegsalt, kulde og sol. Og den beheld lakkens glans.

DITEC lakkbehandling kr

Antirustbehandling Visste du at nye bilar ikkje er behandla for norske forhold? Tectyl er den beste sikring mot slitasje på understellet og er noko alle bilar treng.

Hos oss får du gratis understellskontroll Vi utfører: Utvendig vask, innvendig vask/rens, polering, frontruteskift, solfilm, Ditec lakkbehandling og Tectyl understellsbehandling.

Haustkampanje: BILPLEIEHALLEN Halbrendsøyra 6 • 6800 Førde • Tlf. 57 82 01 76

www.bilpleiehallen.no Alle prisar gjeld personbilar.

FM 15•2012

5000,-

Gratis leigebil medan bilen din er til DITECbehandling!

www.inform-media.no

Lesarundersøkinga er utført av TNS Gallup, okt. 2012

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

FM 15•2012

Namn: Adresse: Postnr./Stad E-post:

71 Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

Løysinga sender du innan 8. desember til: Inform Media, Boks 353, 6802 Førde. Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 71». Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing som kvar får fem FLAX-lodd.

MILJØVENLEG nyheit frå Kemetyl

Antifrost Natur - ny giftfri frostvæske som ikkje skader miljøet. Det beste alternativet for vinterkonservering av vasskjølte motorar. Hindrar frost i røyr, avløp, vasslås, toalett, dusj, vask og vasstankar.

Vi forhandlar Kemetyl/Carix sine Antifreez- og kjølevæsker. Samt tankar, pumper og utstyr til entreprenørar, bønder, industri mm.

Løysing

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 70:

Øyrane 6, 6800 Førde Tlf. 578 21 688 www.farsundnaustheller.no

Kari Fauskanger, Kleppestø Trygve Anders Tufte, Fjærland Johannes Bakken, Sogndal

Kryssordforfattaren tek no i mot bestilling på BURSDAGSKRYSSORD for spesielt interesserte - ta kontakt for meir informasjon: fride.haugen@gmail.com eller tlf 97503311.

Kvalitet, god design og utmerka komfort!

Kvalitet til rett pris

Gavl 1 995,Pute til gavl 495,Gavl Gav Ga G avvl 1 9 avl 995,95 9 95, 5, 5,Pute P Pu Put ute ttililil gav ut ga gavl avvl 495 a 495,49 95 9 5,,-5,-

ODEL Eng kontinental 150/180 x 200 cm 4 990,– / 5 950,Bonell fjør i underramme, pocket fjør i vendbar madrass.

ODEL Foss kontinental 150/180 x 200 cm 9 990,– / 11 990,Pocket fjør i underramme, pocket fjør i vendbar madrass.

ODEL Bree kontinental 150/180 x 200 cm 12 990,– / 14 990,LFK fjør i underramme, 5-punkt fjør i vendbar madrass.

Alle inkludert overmadrass og bein.

FM 15•2012

45 Lotus S700 Magic

50% avslag Ord. 25

990,-

12 995,Begrensa anntall, førstemann til mølla

Wiking Miro 3 m/sideglass. 3-8 KW.

7 990,-

Lotus Mira 2-8 KW Grå u/sideglass Svart u/sideglass Svart m/sideglaas

8 990,9 990,11 990,-

Lotus Mondo med kleber. 3-9 KW.

9 990,-

Lotus 9110 3-10 KW Før 15 990,No 11 990,-

Åpningstider:

Hafstadvegen 39 (ved Esso) 6800 Førde • Tlf: 57 72 21 60

Mandag - Fredag Torsdag Lørdag

10.00 - 16.30 10.00 - 18.00 10.00 - 14.00

E-PRAT

med Ole-Bernt Helgås

Bustadkommune: Oslo/frå Førde Alder: 32

Aktuelt: Førdinar Ole-Bernt F. Helgså vart i sommar tilsett i designavdelinga til NRK, og har i det siste jobba med lyssetting på NRK Drama sin storsatsing Hjem. – Kven er Ole-Bernt F. Helgås, og korleis enda du i NRK? – Ein person som alltid jaktar nye utfordringar. Eg har jobba som frilansar sidan 2002 og gjort veldig mykje forskjellig. I hovudsak har eg jobba som fotograf, både foto og i film/TV. Eg har jobbar som lysteknikar også, men mest i reklamesamanheng. Det er tilfeldig at eg enda i NRK, men eg har alltid streva etter beste resultat i det eg driv med. Det har sikkert blitt lagt merke til. Og så har eg ein kombinasjons av utdanningar som høver fint i ein lysjobb: Fotoutdanning, førarkort på tyngre køyretøy og elektro på vidaregåande. Vi jobbar med heftig strøm når vi set store rigg. Vi har to lastebilar på jobb, ein med lamper, kablar og stativ, og ein med aggregat med kapasitet på 50.000W. heime utan ein einaste plan, og lar helga styre seg sjølv. Då er det mykje tid ute på Grünerløkka, der eg bur. Eller så reiser eg til fjells og kjører snøbrett eller syklar utfor.

– Kva gjer ein lysteknikar? – Set stemninga i bileta og passe på at blikkfanget er på riktig plass i ramma. Vi jobbar tett med fotografen, vårt nærmaste ledd i produksjonen. Vi har dialog gåande frå i forkant av opptaket til vi er i gang. Og bidrar med teknisk innsikt der det trengs. Det handlar mykje om fargar på lys. Når vi er på en lokalitet med installert lys er det mulig vi bytter alle pærer og lysrør så vi er på riktig plass i kelvinskalaen, skalaen for fargetemperaturen i lys. Det er en variert kvardag.

– Kva har du på nattbordet? – Mac og telefon, og kanskje ei bok i ny og ne. – Kva musikk/musikarar lyttar du til? – Eit veldig bredt spekter musikk. Men det går mykje i Reggae, hipphopp og rock. – Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Så mangt, men eg må innrømme at eg har byrja å ta for meg husmannskost som kjøttkaker og raspeball. Skal det serverast til fest lagar eg lett tapas og på sommaren er grillen aldri lang unna.

– Korleis er det å jobbe på ein storproduksjon som Hjem? – Veldig spennande. Det er jo den nye storsatsinga til NRK. Det er veldig profesjonelt og ein jobbar med mange av ringrevane i bransjen. Vi har så og sei ugrensa tilgang på utstyr, det hjelp jo på. Vi har alt i rimelege grenser tilgjengelig, og får sette lys på veldig store lokalitetar, som utescenene på Storstadhaug og Olavsgård. Det er veldig spennande å jobbe slik. Vi reiser rundt og finn gardar og hus som høver serien. Vi bruker i hovudsak inga studiotid, alle hus, leilegheiter og gardar er verkelige plasser. Det gjev teknikarane litt hovudbry, som sikkert berre er sundt.

– Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Å bli flyger, eg har alltid vært opptatt av å reise. – Kva får deg skikkelig irritert? – Farlige folk i trafikken! – Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? – Det må bli Amnesty International? – Kva hugsar du best frå barneskulen? – Dagen vi kunne ake ned gangvegen ved Halbrend skule. – Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Naturen. Ein tur til Bulandet er aldri feil, og Jølster byr på fine opplevingar sommar som vinter.

– Beskriv den ultimate frihelg? – Eit av to: anten er eg

Vinter og snø = utelek! FM 15•2012

299,-

199,-

2990

199,-

9990 Skihjelm

Rattkjelke

Med ratt og brems. Mål: 90 x 44 x 17 cm. 21-009

Av plast, med 2 håndtak. Ø 64 cm. Blått, rødt eller sort. 14-285

Kulderesistent nubuck og K230 mesh, tåkappe av PU. Fôr av myk og var- mende velvetin. 14271 - 14-278

Ventilert. Justerbar nakkeog hakestropp. CE-godkjent, oppf. kravene for EN-1077. 550 g. 14-256 - 14-259

Plastkjelke med bærende metallramme. Støtdempende fjæring og doble metallbremser. 48-878

Kjelke, mini

UFO-akebrett

Skøyter

bil! Biltema - Mye mer enn bare

FØRDE, Kronborgveien 5, 6800 Førde Man-fre 9-20, lør 9-18 815 32 815 - www.biltema.no

AVENSIS. Kampanjetilbod på kompromisslaus kvalitet

Spar kr Avensis er ein bil med kvalitet i alle ledd. Lekkert design på både inn- og utside, gode køyreeigenskapar, driftssikker og med gode valmoglegheiter. Den kjem fullpakka med spennande og intuitiv teknologi som tar seg av både sikkerheit og komfort, og gir deg ei køyreoppleving heilt utanom det vanlege. No har vi eit avgrensa tal Toyota Avensis InBusiness-modellar til kampanjepris.

Avensis Advance 1.8 VVT-i 147 hk aut. stv. med InBusiness-pakke kr

329.500,-

I tillegg til Advance - InBusiness-pakke får du også med Advance - Touch & Co inkludert i prisen, verdi 9.600,Avensis Advance 1.8 VVT-i 147 hk 4-dørs, frå kr 319 500,-*

34.100,Rettl. pris: 363.900,-

Avensis Advance - Touch & Go

Avensis Advance - InBusiness pakke

Multimediaskjerm, ryggekamera og navigasjon utan tillegg i prisen

• Bi-Xenon m/AFS • LED køyrelys • 17” aluminiumsfelgar • Mørke ruter

Verdi 9 600,-

*Levert Sogn og Fjordane. Avensis frå 283 400,-. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Avensis 2.0 D-4D: frå 0,45 l/mil, frå 119 g/km, frå 164 mg/km. Avensis 1.6 VVT-i: frå 0,65 l/mil, frå 150 g/km, frå 9,7 mg/km. Avbilda modell kan ha ekstrautstyr. Med atterhald om trykkfeil.

Toyota Nordfjord AS Toyota Førde AS Toyota Sogn AS 6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50 Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Steinavegen 10, 6800 Førde Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Skarpeteigvegen 1, 6854 Kaupanger Tlf. 57 67 66 66 www.toyotasogn.no

FM 15•2012 5•2012

8000 m2 med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X LÅGE PRISAR! Prisane gjeld t.o.m. laurdag 1. desember eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer.

Istid 4

LÅG PRIS

Dobbel DVD. Eksklusiv Coop-utgave – dobbel DVD inkl. Istid julespesial. Pr stk

LÅG PRIS

2490

Medlemskupp

129

1990

DEWALT KAPP- & GJÆRSAG

KÄRCHER DAMPVASKER

DW777. 1800 W motor. Leverast med 216 mm sagblad.

Pris ikkje-medlem 199,- Spar kr 70,-

SC 2.500 C. Med 1500 W motor. Vekt 4,1 kg. 2 m. slange og pistol

LÅG PRIS

349 STANLEY VERKTØYVOGN med to praktiske verktøykasse. Mål: 47 x 29,7 x 62 cm.

TIL FAR GÅVE TIPS

LÅG PRIS

FRÅ

NISSEFAR OG NISSEMOR Flotte nisser i ulik design. 40 cm. Pr. Stk. 60 cm 199,-

LÅG PRIS

399

TEFAL EXPRESS KAFFETRAKTAR Før 699,-

LÅG PRIS

299

LÅG PRIS

499

PHILIPS HANDMIKSAR Ståande miksar med 3 hastigheter og turbo. Før 599,00,-

8990

TEFAL JAMIE OLIVER STEIKEPANNE før 799,-

ADURO 9 PEISOVN

Vedlengd: 39 cm. Effekt: 3-9 kW. Mål: H 95, 8 x B 50 x D 44,7 cm. Vekt: 98 kg. Opptil 5 års garanti

LÅG PRIS

849

BOSCH LASER AVSTANDMÅLAR PLR50 Nøyaktig oppmåling av lengde, areal og volum og indirekte lengdemåling. Laserklasse: 2. Måletid maks 4 sek. Vekt: 0,18 kg Før 1199,00,-

TIL 50 M MÅLAR INN

LÅG PRIS

FLEECEPLEDD Med vintermotiv. Str. 130 x 170 cm. Pr. stk.

LÅG PRIS

STÅLPANNE 10 L i stål. M/glaslokk. Passar til alle typar koketopp, også induksjon. Pr. stk.

LÅG PRIS

299

SOFTISKREMMASKIN Lag din eiga softis - enkelt og godt.

1295

MINILYS 40 stk. Både for ute- og innendørs bruk Pr. pk. 80 stk. 99,00,- pr. pk.

FEIN MULTIMASTER QUICKSTART Oscillerer - 250 W. Universalsystemet for bygg og oppussing. Kraftig 250 W motor. Før 1749,00,-

LITT AV VÅRT UTVAL

LÅG PRIS

X-TRA KAKEFORM MED LOKK Str. 36,5 x 24,5 x 5,5 cm. Pr. stk.

LÅG PRIS

cafe

LÅG PRIS

Kvar dag: LÅG PRIS

8 9 00

399

KELLEN PIPENØKKELSETT Med bits 1/2’’ og 1/4’’. 94 delar. Før 670,00,-

LÅG PRIS

679

BLACK OG DECKER DRILL/ SKRUTREKKER 14,4 V med variabel hastighet. LIION batteri, ingen sjølvutladning. LED arbeidslys og koffert til oppbevaring

LÅG PRIS

395

ØYO 2 KNIVER OG SLIPER Før 469,00,-

LOKALPRODUSERTE MENY KJØTKAKER FRÅ FJORDA med poteter, ertestuing og

gulrot.

Torsdag og fredag: Raspeball

Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

Coop Extra-varehuset, Førde

9-21 (20)

cafe