Fylkesmagasinet nr.2 2012

FM NR. 2 JANUAR 2012

fylkesmagasinet.no

Kongeleg trykk TEMA Klimaendringar

M2 Nye kontor for 15.000 kroner

UNGE MEININGAR Halbrend Barnehage

LIVET ER MEIR ENN BILAR. DET ER Å VERKELEGGJERE DINE HØGTFLYGANDE DRAUMAR. OG DET ER Å NYTE REISA DIT MED STØRST MOGLEG KOMFORT OG SIKKERHEIT. DERFOR FÅR DU NO UTSTYRSPAKKEN SUMMUM PÅ KJØPET NÅR DU BESTILLER VOLVO XC70.

KAMPANJETILBOD XC70 SUMMUM EDITION

• DIESELVARMAR M/TIDSUR • D3 163 hk AWD automat • Skinninteriør XC • Dual-Xenon hovudlys • Adaptiv Cruise Control • Elektronisk klimaanlegg • IAQS Interior Air Quality System • Hill Descent Control • Krom og alu. detaljar • Dieselvarmar med tidsur • Vassavstøytande sideruter foran • Auto avblending sladrespegel • El. innfellbare sidespeglar • El. setejustering m/minne førarstol • Regnsensor • Ryggesensor • Volvo alarm • Volvo on Call • Sommarhjul 17” på aluminumsfelgar • Driver support pakke • Bluetooth handsfree

DU BETALAR KUN KR 609.900,-* Inkl. vinterhjul 16” verdi kr 21.400,-

VIL DU PRØVEKØYRE VOLVO XC70? SEND XC70 PÅ SMS TIL 2007. * PRIS INKL. FRAKT-, LEVERINGS- OG ADM. KOSTNADER LEVERT FORHANDLAR. GJ.SN. FORBRUK 5,9 – 10,6 L/100 KM. CO 2-UTSLEPP 154 – 248 G/KM. VOLVO SINE DIESELMODELLAR HAR PARTIKKELFILTER SOM STANDARD. VI TEK ATTERHALD OM TRYKKFEIL. AVBILDA BILAR KAN HA EKSTRAUTSTYR. TREFF VOLVO PÅ FACEBOOK.COM / FRYDENBØ BILSENTER OG WWW.FRYDENBOBILSENTER.NO

VOLVOS ENGLEVAKT

Volvo On Call tar vare på deg og står til di teneste 24 timar i døgnet året rundt.

MOBIL APPS

FEILVARSLING

LÅS/LÅS OPP DØRER

FJERNSTART MOTOROG KUPEVARMAR

ASSISTANSE: Automatisk hjelp ved ulykke • Sjølvaktivert naudassistanse • Volvo Veghjelp assistanse • Tjuverivarsling • Sporing av stolen bil • Fjernopning av dører.

APPS/MOBIL: Stille/slå på motor- og kupevarmar • Er nokre vindauge eller dører opne?

• Er alle dørene låste? • Lås/lås opp dører (S60, V60, XC60) • Kva er instrumentpanelstatus (lyspærer, bremsevæske etc)? • Automatisk køyrebok med notat • Kvar sette eg frå meg bilen? • Kva er bilen sin km stand? • Kor mykje drivstoff har eg igjen? • Med meir…

VOLVO ON CALL

RETTL. PRIS KR 7 500,Berre tilgjengeleg på nye Volvo frå og med 2012-modell.

Volvo On Call gir rabatt hos Volvia Forsikring.

Last ned gratis VOLVO ON CALL App m/demo. Skann QR-koden til venstre eller send SMS ”VOC” til 2330.

SOGNDAL: 94 81 80 81

FØRDE: 57 83 72 00

SANDANE: 57 86 84 00

MINDE: 55 59 97 00

ÅSANE: 55 53 68 00

BERGEN VEST: 55 50 15 42

www.frydenbo.no

I denne utgåva kan du lese om:

FM

Doktoren og Vesledoktoren | REPORTASJE: Villare, våtare, varmare Ved Kongens bord | Topptur Steinegga | Melodi Grand Prix i Florø Rett på med Andrine | INTERVJUET: Alfred Bjørlo | TALENTET: Marita Elise Holme E-PRAT: Åshild Mundal | M2: 7 dagar og 15.000 kroner

FYLKESMAGASINET

TREND OG MOTE: Korleis sjå bra ut i dritvêret! | BIL: Nyhende i vår Framsidefoto: Joachim Vie

Fylkesmagasinet kjem ut til alle husstandane i Sogn og Fjordane

Det vêret, det vêret

Grunnlagt 2001 Øyrane 3, boks 353, 6802 Førde

Tlf. 95 93 99 99

Det er få ting som vert snakka, krangla og diskutert så mykje om som vêret. Det blir meldt, spådd, synsa og levd i. Og som oftast er det fullstendig uføreseieleg på både kort og lang sikt.

Faktisk så uberekneleg i blant at Storm har hatt gåande ein Storm vs Yr på heimesida si, som samanliknar varselet dei i mellom. Per no melder Storm minus 9 fredag 20. januar, medan Yr seier det skal bli minus 3. Fasiten har du når du les dette, berre for moro skuld.

REDAKTØR

ROY SUNDE roy@fylkesmagasinet.no Tlf. dir. 95 93 99 90

– Vi er opptekne av å finne dei gode, positive tinga som skjer i vårt fantastiske fylke. Vi klarer ikkje å fange opp alt, så har du tips om saker som du meiner vi burde skrive om – ta kontakt med meg!

Men, etter ei tid dannar det seg eit bilete, og når ein kan sjå attende på 30 år med vêr kan ein slå fast kva klima den perioden har hatt. Det er i slike bolkar klimaet blir definert, ikkje frå ein ekstra kald vinter eller ein utruleg våt sommar. Vêret som har vore, kombinert med tusen andre ting, frå helsa til Golfstraumen, solflekkaktivitet, vulkanutbrot og kor mykje utslepp vi sjølv bidreg med, gjev peikepinnar og byggjer beviskjeda. Summen av data ein samlar inn nyttar ein til å lage modellar og framskrivingar, som viser kor vi er på veg.

MARKNADSANSVARLEG

MAI-KRISTIN TIDEMANSEN mai.kristin@inform-media.no Tlf. dir. 95 93 99 97

Ønskjer du å nå alle husstandane i heile fylket med din bodskap – ta kontakt med meg!

For det er ingen tvil om at vi er på veg mot noko anna. Klimaet er alltid i endring. Ser ein bakover nokre hundreår har det blitt laga marknadsplass på elva Themsen i London vinterstid, og ein svensk hær gjekk frå Jylland til Fyn over isen under ein krig mot Danmark. Det var under den vesle istida, ein kjølegare periode som enda på 1800-talet. Går ein tilbake til Atlantisk periode (8000-5000 år sidan), var snittemperaturen nokre grader høgare enn no, og varmekjære tre som alm, lind og svartor breia om seg.

Annonseprisar 2012 Storleik 2/1 side 1/1 side 1/2 side 1/4 side 1/8 side 1/12 side

Ann.pris 35.000,21.500,11.500,6.300.3.800.2.500.-

Årsavtalepris* 27.300,16.800,9.500,4.950,2.990,1.990,-

Det blir stadig sterkare peika på at vi ser ut til å gå mot ein periode med meir intense regn|periodar, og varmare vintrar, med alt det medfører av utfordringar i eit allereie vilt og vått norsk klima.

*) Årsavtalepris betingar innrykk i 16 utgåver frå avtale vert inngått.

Fasiten på korleis klimaet blir dei neste 30 åra får du når du har kjempa deg gjennom 30 somrar og vintrar til. I mellomtida kan du lese deg opp på kva forskarane på Vestlandsforsking har å seie om saka, og kva geologar, vêrpresentørar, landskapsplanleggarar og arkitektar trur vi har i vente, og korleis det påverkar samfunnet, husa våre og måten vi byggjer på.

Ansvarleg utgjevar og grafisk formgjeving Inform Media Trykk Mediatrykk Bergen Distribusjon Posten Opplag 42.500

Redaktør: Roy Sunde

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

Atterhald om utselde varer og evt. prisendringar.

Vintertilbod på Canon EOS speilreflekskamera!

Kamerahus:

CANON EOS 1100D m/Canon 18-55IS obj., inkl. kamerabag, 4 GB minnekort og fotokurs på DVD

3995,-

CANON EOS 60D hus

6.995,kr 9.995,CANON 5D Mark II hus kr 13.995,kr

CANON EOS 7D hus

Ta kontakt for informasjon om ulike objektivalternativ.

CANON EOS 550D m/Canon 18-55IS obj.

4495,-

Skei Hotell å p rs u k to fo S O Canon E -20.30 kl 17.30Kr 299,-. r: da torsdag 15. mars un In

S-k 799,-. For våre EO Pris pr deltakar: Kr ruar. feb .

25 : ist sfr ing .no Påmeld / post@alfhelgheim 11 83 elding: tlf. 57 72 m på og jon as m for

CANON EOS 600D m/Canon 18-55IS obj.

5495,-

CANON EOS 60D m/Canon 18-135IS obj.

8990,-

Personleg service og god pris. Vårt mål er at alle våre kundar skal få hjelp og rettleiing til å finne akkurat det produktet og den løysinga som høver for kvar einskild.

Sjå vår heimeside for oppdaterte og konkurransedyktige prisar.

Alf Helgheim & Co AS Skei Sentrum, 6843 Skei i Jølster Tlf. 57 72 83 11 • Fax 57 72 83 29 www.alfhelgheim.no • post@alfhelgheim.no

FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK FOTO KIKKERTAR UR GULL SØLV MUSIKK

FM 2•2012

3

Doktoren og Vesledoktoren

BOKOMTALE

Vesledoktoren Ole Johannes har blitt stor.

Av Roy Sunde

Roman er ikkje den vanlegaste sjangeren i den lokale bokfauaen. Desto meir gledeleg er det at Skald har gitt ut ei lita perle, boka Doktoren og Vesledoktoren. Forfattar Ole Johannes Øvretveit baserer romanen på sin vanskelege oppvekst, med vekt på tilhøvet til faren.

Basert på ei sann historie

FM 2•2012

4

Roman-sjangeren er vid, og Ole Johannes plasserer seg trygt i realitybølgja, der Tomas Espedal og Karl Ove Knausgård regjerer, med romanar basert på levde liv. Når det fungerer, og forfattaren er god nok, set det for meg ein ekstra spiss når du veit karakteren har levd. I filmens verden har historier basert på sanning nærast vore eit skjellsord, og historier frå verkelegheita i vekeblada er sjeldan av slik karakter at du føler deg rikare etterpå. Det gjer du etter å ha møtt Doktoren og Vesledoktoren.

Dogg på rutene?

Vi monterer straumsparande energiglas.

No er dei på tilbod!

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

Bølgjer Boka si sterkaste side, for meg, er at Ole Johannes aldri fell for freistinga til å skjule det som svir, pynte eller seie at dette vil eg ikkje la dykk få del i: Liding, skilsmisse, familietvistar, eigne svakheiter, rus og utroskap, gleder og intime familiestunder skildrast. Men aldri slik at du føler deg som kikkar, eller at du har trødd for nær. Balansen er hårfin, men eg kjem ut i andre enden med håp, og kjensla av ting går rett veg, om det ser mørkt ut ei tid. Du blir med til botnen, men du får vere med til overflata igjen.

Svakast for meg er den delen der vi ser verda gjennom den unge vesledoktoren sine auge. Det er utruleg vanskeleg å sjå verda barnleg gjennom auge som har erfart, spesielt kanskje dei som har erfart så mykje, utan at det er noko grunn til å ikkje lese boka. Men for meg er ho best når forfattaren trer inn i vaksenlivet.

Gleder og sorger Ole Johannes er for mange kjent som moromann, men i boka viser han kva latteren har kosta, og kor djupt latteren hentar klang frå: Ein oppvekst prega av rusproblem og psykiske lidingar, ein far som jobbar meir enn nokon burde og kompenserer med piller og alkohol, og ei mor som slit med nervane, utroskap og sakn.

Vi møter familie på sitt beste, og sitt verste. Det er djupt menneskeleg, og gjenkjenneleg, der det vekslar mellom sorg og glede. Undertittelen er «Veien inn i mørket og ut igjen», og det stemmer, dobbelt opp. Akkurat i det lukka siv ut over boksidene anar ein skuggar på horisonten. Og ganske riktig, den store nedturen kjem halvvegs i boka. Eg er ikkje verre på det enn at eg vedgår at eg kjente på tårene på eit punkt, utan at eg skal røpe kva for eit.

Det finn du tidsnok ut om du les boka, og det kan eg tilrå. Det er mykje livsvisdom å trekke med seg frå boka, som mange nok finn både glede og trøyst i.

Det er populært å gradere litteratur, film og bøker i ein spesifikk skala med tal. Det gjev meg lite, ein kritikars femmar er ein annan sin toar. Eg likar å gradere etter min eigen: Kor lang tid brukar du på å lese ho? Eg brukte berre ein kveld. Det vil seie at eg ikkje følte behov for pause, eller å gjere noko anna undervegs. Det er eit godt teikn.

KOM I F K FORM! ORM M!!

Bil Båt Hjem Hjem Fritid www.mekk.no www .me ekk.no Førde Førde - Før Førde de senter sente er 57 82 66 20 Florø - Leirvåggata 57 5 57 75 00 20 Sogndal - Sogningen se senter enter 57 67 20 30

Protec Protec P ttredemølle tr edemølle

............................................................. ..... .........................................................

Sa Sammenleggbar. ammenleggbar. Maks. brukervekt br rukervekt 100 kg. 1,5 Hk k motor. motor. Hastighet 1-12 12 km/t. Pulssensorer i 1håndtak. hå åndtak. LED display viser tid, tid d, hastighet, distanse, puls pu uls og kaloriforbuk. 7 løpeprogrammer peprogrammer + eget lø programvalg. pr rogramvalg. Vekt Vekt ca. 60 kg. kg g. (V.nr.

(V.nr. 150309)

KU re

va

Glassflaske 1 liter ................................................

Med patentkork. p (V.nr.

(V V.nr . . 152322)

Veil.

V eil. e 4999,-

10 1 0,-

V Vedbag edbag .....................

K MEK PP

3999, 39 999 9,,-

I presenningstof presenningstoff. f.

18x20x10 cm.

(V.nr.

(V.nr. 111990)

Veil.

V e eil. 349,-

199,1 99 99, 99 999,,-

10, 1 0,0-

Treningsrockering T reningsr e ockerin ng

Grytesett 10 deler

........................................................................................................ ................ ...........................................

..................................................

God og g morsom trening som styrker mage m og rygg. R ingen kan enkelt demonteres i seks se eks deler. deler.

Ringen (V .nr nr. 170250) 17 70250) (V.nr.

induksjonsplater.

Passer induksjonsplater.

(V.nr. 153065) (V.nr.

Veil.

V Ve eil. 799,-

299,2 29 299 99 9,,9 GU10 LED 1W .......................................

Tilsvarer 9 watt GU10 halogenpære.

Tilsvarer e. Levetid minst 25 halogenpære dimmbar. timer.. Farge: Varm hvit. 20 dioder.

000 timer Varm a diod der. Ikke dimmbar.

Spredningsvinkel 38º. 90% energis par. (V.nr.

(V V..nr. 156351) energispar.

Romaskin R omaskin n

.............................................................................. .................................................... ...........................

Veil.

V eil. e 3690,-

1999, 19 999 9 999, 99 99999 9,,9

motstandssystem.

Med magnetisk motsta ndssystem. motstandsnivåer.. Disp Display 5 motstandsnivåer play viser tid, fart, tilbakelagt lengde og kalorier. k kalorier . Maks.

Sammenleggbar. brukervekt 113 kg. Sam mmenleggbar.

(V.nr.

(V.nr. 153860)

Lett å lagr lagre! re!

KOMPRESSORPAKKE! KO OMPRESSOR RPAKKE! Veil.

V eil. e 79,-

29,29, 29 9,9,

Geb Gebe be PowerAir kompressorsett kom mpressorsett OL24/1,5SC .......................................................................................................................... ................ ............................................................................................................

24 liter literss trykktank, fritt levert luftmengde luftmengd de 93 l/min., slagvolum 161 l./m min. Elektrisk motor 1,5 HK, 1-fase.

1-fase e. Vekt: Vekt: 18 kg. (V.nr.

(V.nr. 111080) l./min.

Inkl. spikerpistol, Inkl. stift ter/spiker og slang ge. stifter/spiker slange.

Mekkpris Mekkpris

499,49 499, 9,9, Merkur taklampe ................................................. ............................................

Med prismer prismer.. Høyde 24 cm. Diameter Diameter 35 cm.

4xG9 42W Scan-Light 30% ene ergy saver lyskilder energy medfølger.. Lysregulering med ekstern bryter, medfølger Lysregulering y bryterr, dimmer/lysdemper. dimmer/lysdemper. (V.nr.

(V.nr. 169142) 169142)

Veil.

V eil. e 2190,-

1190,119 90 0,,-

Nøkkelsliping Nøkke elsliping i alle e Mekkbutik Mekkbutikkene kene

www www.mekk.no .mekk.no

Klimaendringar:

Villare, våtare og I den eine augneblinken ruslar du langs ein asfaltert veg, nokre timer seinare med intenst regn er same vegen ei frådande elv, som legg store deler av Sentrum Sør i Førde under vatn, eller stenger vegen opp til Vieåsen. På Eid vitja fjorden sentrum, og elles rasa kraftig vind som tok straum og telenett, og la enorme skogsområde flate. Det herska nesten unntakstilstand i fylket då Dagmar herja. Om forskarane får rett i berekningane sine blir det meir av det meste. Vi skal få varmare klima, med blant anna meir intense regnperiodar, hav som stig og varmare vintrar. Det gjev store utfordringar i måten vi i framtida må bygge og planlegge samfunnet vårt.

REPORTASJE: Roy Sunde

FM 2•2012

6

Vegen til Vieåsen i Førde vart brått til ei elv under Dagmars vrede.

Foto: Arne Stubhaug, NRK

Foto: Kagge.no

varmare

Ei framtid med appelsinar langs fjorden?

Vêrpresentatør og forfattar Eli Kari Gjengedal melder meir ekstremvêr ala Dagmar og Berit i framtida.

– Vi skal vere forsiktige med uttrykket ekstremvêr, sidan normalvêr er ulikt etter kvar ein bur. Det ekstreme ein stad treng ikkje vere det ein annan plass. 70 mm nedbør på eit døgn er ekstremt på Austlandet og kan gje store konsekvensar, på Vestlandet er det vanlegare. Ekstremt vêr er vêr vi ikkje er vant til, som gjev store konsekvensar. Under Dagmar var vindstyrken i seg sjølv ikkje ekstremt, men det var totalen av tidevatn, stormflo og kraftig vind, seier ho.

Lang, lang rekke….

Same kva ein kallar det, er det liten tvil om at det blir meir ruskevêr.

– Klimaet blir meir vilt, våtare og varmare. Det er klimaforskarane einige om. Årsaka er at havtemperaturen stig.

Den er motoren til dei kraftige lågtrykka i atmosfæren vår. Alt får meir energi, det inneber kraftigare vind og meir nedbør. På Vestlandet vil det regne meir i løpet av kort tid når det først regnar, det vil ikkje bli fleire regndøgn, og orkanar blir hyppigare, seier ho og melder dårlig nytt for skientusiastar. – I løpet av10 år vil vi oppleve 2-3 vintrar med snø, resten vert grøne. Tenk at du får eit barn som blir 7 år før det opplever snø fyrste gong! Ein må høgt til fjells for å finna snø til påskeskituren. På Vestlandet kan vi dyrke appelsin og fersken ved fjordane. Slik vert truleg framtidsklimaet. Endringane vil vi merke gradvis dei neste 20 åra. Vi hadde uvanleg vêr i 2011, men vi skal vere forsiktige med å trekke ut enkelthendingar og seie at den hendinga er klimaskapt. Berre framtida veit om trenden held fram, men eg trur det, seier ho.

FM 2•2012

>> – Skred er den store faren >>

7

Du og dine foreldre vokste opp i ein Opel...

...la dine born få oppleve det same!

Pris fra kr

339 900,Nye

lev. Førde / Sogndal

ZAFIRA TOURER

Pris fra kr

326 000,lev. Førde / Sogndal

INSIGNIA SPORTS TOURER Sports Tourer fra kr

252 900,-

lev. Førde / Sogndal

5-dører fra kr

239 900,lev. Førde / Sogndal

ASTRA SPORTS TOURER og ASTRA 5-DØRER FØRDE Halbrendsøyra 7, 6800 Førde - Tlf.: 57 82 99 00

SOGNDAL www.opusas.no

Granden, Sogndal - Tlf.: 57 62 57 57/901 86 401

KLIMAENDRINGAR – KVA KONSEKVENSAR FÅR DET FOR FRAMTIDA?

– Skred er den store faren – Halvparten av alle som har omkomme i skred er frå desse to fylka, seier han. Det er ei viktig årsak til at geologifaget lokalt er vinkla mot geofare.

– Petroleum står sterkt i Norge, men geologistudiet til HSF rettar seg mot geofarar som flaum, skred osv. Laboratoriet er rett utanfor døra, slik sett er vi privilegerte, smiler Bondevik og slår fast at det vil blir meir skred om vêrprognosane slår til. – Vatn er ein utløysande faktor i alle typar skred. Meir vatn i bakken aukar poretrykket og gjev mindre friksjon. Skredaktiviteten er størst ved høge nedbørsmengder. I 2008 fekk Aurland kommune 14-15 skred ein julikveld som følgje av intens nedbør. Slik intens nedbør midt på sommaren er ein mogeleg klimatrend vi ser. Når ein får 8-10 prosent av årsnedbøren på eit døgn skaper det problem, seier Bondevik, og fortel at byggforskriftene er strenge på skred. – I skredfarevurderingar brukar vi prinsippet om at der skred har gått kan nye kome. Du får ikkje sette opp hus der skred går oftare enn kvart 1000 år. På flaum seier ein ikkje meir enn ein flaum per 200 år.

– Kvifor er det mindre strengt der?

– Skred er eit større trugsmål mot liv. Ein får lenger tid på seg til å komme unna flaum, så det er lettare å flytte folk. Skred kjem brått, det er vanskeleg å verne seg mot, fortel han.

Overgang er farlegast – Ein kan ikkje sjå på veret ein sommar og sei at klimaet har endra seg. Klima er snittet av vêr i ein 30 års periode, og det er i overgangar til eit nytt klimasystem det er mest farleg. Aukar nedbøren vil det i periodar utsette naturen for ting den ikkje er vant til. Terrenget taklar ikkje så mykje vatn og må innstille seg på ei ny likevekt og det aukar skredfaren. Men vi manglar mykje kunnskap om korleis grunnen reagerer. I blant forventar ein skred som aldri kjem, og andre gangar kjem skred ut av det blå. Vi har eit sterkt behov for å lære meir. Instrumentering for å varsle geofare, dvs å sette ut tekniske dingsar som fortel om tilstanden i bakken, er i sterk framvekst, seier han og fortel at samfunnet krev betre varsling. – Samfunnet tolererer ikkje skred ein ikkje «veit» om. Før fekk skjebnen og Vår Herre skulda. No har nokon svikta. Det er ein mentalitetsendring, og ei utfordring, for naturen gjev ikkje enkle svar. Det skjer stadig ting vi ikkje skjøn-

FOTO: Roy Sunde

– Vestlandet vil merke eit varmare og våtare klima best, og skred blir den store utfordringa.

Og flest får Sogn og Fjordane og Møre og Romsdal, seier geologiprofessor Stein Bondevik ved Høgskulen i Sogn og Fjordane.

Professor Stein Bondevik åtvarar mot ei framtid med fleire ras.

nar, som vi må søke å forstå. Vi blir meir avhengig av å instrumentere fjellsider og bratte område. Eg ser for meg at grendelag får trening til å følgje med instrument og varselsignal i framtida. Vi overvakar der vi ser rørsle, og stadig nye område kjem til, blant anna takka vere satellittar som målar avstanden til bakken, og ser rørsle mellom passeringar.

Utviklinga på fjernanalyse er rivande, og dekker store område relativt lett. Der vi veit store skred kan komme overvakar vi tett, spesielt om store massar kan gå i fjorden. På Åkneset i Geirangerfjorden kan 50 millionar m3 rase ut. Sprekken utvidar seg ca 5 cm i året. Håpet er at raset blir varsla av ein akselerasjonsfase og at dette gjev tid nok til å evakuere folk, men skaden på infrastruktur blir enorm. Det same gjeld i Aurland/Flåm. Raset kjem ein gong, men tidshorisonten er ofte lang. Å overvake i hundrevis av år er dyrt og krevjande. No har vi råd, men kva om 100 år? Men ventetida kan bli kort også, åtvarar han. – Eg trur Åkneset rasar innan det har gått 20 år.

– Er vi gode nok på rassikring per i dag?

– Ofte må ting skje før pengane kjem. Lyngen i

Nord-Norge er eit klassisk eksempel: Ei stor fjellside rører på seg, og kan gå i fjorden, utan at dei fekk pengar til overvaking. Då eit leireskred gjekk på andre sida av fjorden, heilt urelatert, kom pengane.

Ny suksess?

FM 2•2012

Bondevik rundar av med ei oppmuntring.

– Klimaet har alltid endra seg, og menneske har tilpassa seg med suksess, sjølv om det har vore tøffe tider. Det beste eksemplet: Før vi reiste oss opp på to kosa vi oss i trea i tropisk regnskog i Afrika, der ein var trygg mot rovdyr. For fire til seks millionar år sidan førte tørke til at skogen vart meir fragmentert, slik at alle ikkje fekk plass. Nokre måtte ut på Savannen. Å reise seg på to gav oversyn over kvar rovdyr lurte. Så vi finst altså på grunn av ei klimatilpassing, smiler han.

– Så kanskje vender vestlendingen tilbake til havet etter nok regn?

– Vi får tru det ikkje blir så ille, ler Bondevik.

– Vi er på etterskot! >>

9

FOTO: Roy Sunde

KLIMAENDRINGAR – KVA KONSEKVENSAR FÅR DET FOR FRAMTIDA?

Lisbeth Dahle: – Vi må unngå å bygge oss meir sårbare.

– Vi er på etterskot!

Dei fleste har to krav til huset vi bur i: Utsyn, og solrikt plassert.

Det kan gje oss problem i framtida, for det blir hardare kår mange stader.

FM 2•2012

10

– Vi plassererte hus annleis før, då dei låg lunt til i høve vêr og ras. I dag vil vi ha utsyn, tek ikkje omsyn lokalt klima og kjøper ferdighus som ikkje høver i området det står i. Vi har «vakse» frå klimaet. Framskritta våre gjer at vi kan trasse naturen, og bygge der vi ikkje kunne før. Vi føler oss utan grenser, men det er vi ikkje. Vi må jobbe med naturen, ikkje mot seier Lisbeth Dahle, høgskulelektor på HSF sitt studie i landskapsplanlegging. Ho er ikkje i tvil om at klimaendringar kjem. – Det er ikkje spådommar lenger. Så mange teikn og forsking peiker dit at vi må ta inn over oss at klimaendringar kjem. Det er lurt å planlegge og innstille seg på det verste, og heller bli positivt overraska.

Vi taper ikkje på det heller, det meste vi kan gjere for å bu oss på varmare og våtare klima er fornuftige tiltak vi må ta uansett. Vi har eit vedlikehaldsetterslep på vatn og avløp, som ikkje eingang taklar dagen klima. Å bygge ut kapasiteten er prioritet ein, seier Dahle. – Samfunnet er meir sårbart no, og heilt avhengig av straum, telefon og infrastruktur.

Vi bygger inn sårbarheit også. Vegar, betong, hus og slikt gjer oss meir sårbare for store og intense nedbørsmengder, vatn renn nemleg raskare av harde overflater enn vegetasjon.

God planlegging er nøkkelen – Arealplanlegging er viktig i høve klimaskade, og legg premissane for korleis vi formar samfunnet.

Vala i høve kvar og korleis vi bygger har ikkje perspektiv mot neste lokalval, men for mange tiår framover, slår ho fast og seier vi ikkje er flinke til å tenke langsiktig. – Vi må sjå moglegheitene i arealplanlegging. Historisk har det vore eit byfenomen, bygda har sett på det som noko som ikkje vedkjem dei, ei avgrensing av fridom tredd over dei frå Oslo.

Får ein dispensasjon frå ein plan har ein liksom oppnådd noko. Ein bør sjå plan- og bygningsloven som eit verktøy for avveging av omsyn ein må ta, som gjev kommunane makt. Dei er planstyremakt, som innan plan og byggelova kan vedta føresegner som blir lokale reglar. Ser politikarane arealplanlegging som verktøy for å trekke store linjer får rolla deira meining: Arealplanlegging er fundamentet for å skape lokalsamfunn der det er godt å bu, og det bør vere motivasjonen for å engasjere seg.

Knapt med areal – Byggbart areal blir eit knapt gode, sjølv hos oss.

I våtare og varmare klima minkar areal til bu- og næringsføremål pga. fare for flaum, skred, sterk vind, stormflo og havnivåstigning, samt omsyn som jordvern og naturkvalitetar vi ønskjer å verne. Globale klimaendringar og fare for matmangel gjer oss sårbare om vi tek for mykje jordbruksareal. Lokalt skaper vatn problem, globalt tørke. Vi kan ikkje importerer matkorn om dyrkingsarealet er tørkeramma. Til no har vi breia oss utover utan å tenkje på slikt, men det kan ikkje halde fram. Når ein legg planstrategiar må vi løfte blikket og sjå langt fram.

I vekstsenter som Førde og Sogndal har ein ofte

sprunge etter private utbyggarar som vil lage næringsområde og byggefelt. Ein må komme i forkant, definerer vekstretning, kvar ein ønskjer funksjonar, kva behov ein har, korleis minske naturskaderisikoen osv. Vi må tilpasse oss klimaendringar, men på slikt vis at vi ikkje skaper utslepp som påverkar klimaet ytterleg. Til dømes reduserer god plassering av funksjonar transportbehov. Kompakte samfunn kan redusere sårbarheit. Det krev fornuftige, langsiktige val før vi set planar ut i livet.

Ei oppgåva kommunepolitikarar må ta.

Kompetanse Ein føresetnad for å skape gode samfunn er kompetanse.

– Vi legg stor vekt på risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS) i undervisninga. Studentane våre får brynt seg når dei skal finne utbyggingsareal med alle utfordringane det inneber. Det finnast ikkje enkle løysingar på god arealplanlegging, berre arbeid langs mange aksar. Det er viktig at politikarar tek inn over seg at planlegging er eit kompetansekrevjande fag, seier Dahle. – Plan og bygningslova krev grundige ROS-analyser, men dagens metodikk tek ikkje høgde for klimaendringar. Vestlandsforsking sitt prosjekt Arealplanlegging og beredskap for framtidas klima munnar ut i ein undervisingsmodul, som skal heve kompetansen til studentar, og etterutdanne dei som jobbar med arealplanlegging. Sidan klimaendringar og konsekvensar av dei ikkje var tema for nokre år sidan er det viktig å auke kompetansen til planleggarane.

Vatn er det største trugsmålet >>

Høge mål for vinteren? Eller?

Sport 1 Førde hjelper deg med vinterutstyret, uansett

Vinterhygge FM

Gyngehesten | Leikebutikken Yes | Førde Libris | Bunnpris | Rema 1000 | Førde Multimedia Torg | Telehuset | Gullsmed & Urmakar H. Brændmo & J. Pettersen | Nille | Mozart Audhild Viken | Jernia Førde | Kid Interiør | Sybutikken | Ting | Olefine - Naustdal Dampbakeri | Spisekroken | Bik Bok | Carlings | Chatlet Sport1 Førde | Cubus | Dressmann Yrkesklær AS - Jobb og Fritid | Lindex | Bokuben | Non Stop Sko | Smia Dame | Smia Herre | Skoringen | Vivikes | Centrum Salong | Parfymelle | Non Stop Sko | Link Bingo

Opningstider:10–20 (10-16) Matvarebutikkane har eigne opningstider Følg oss på

GÅÅVEEKORTT

Vårt elektroniske gåvekort kan nyttast i våre butikkar!

Reklamebyrået Inform Media

2•2012

11

KLIMAENDRINGAR – KVA KONSEKVENSAR FÅR DET FOR FRAMTIDA?

Vatn er det største trug Dagmar viste at vatn er den store skadegjeraren, spesielt i kombinasjon med vind. Begge deler blir det meir av i framtida.

– Den tradisjonelle byggemåten på småhus er bindingsverk, som skal avstivast og innfestast. Det blir nok ikkje alltid like påakta. Som skadetaksmann opplever eg i mange høve slurv med innfesting til grunnmur og takkonstruksjonar. Kanskje skuldast det mangel på forståing for vindkrefter, trur Rune Nordvik, sivilarkitekt i Nordplan på Eid. – Oftast får taket skade i uvêr, spesielt i orkanen i 92, på grunn av lite mekanisk festing. Det er ikkje uttalte krav i forskriftene om at takstein må spikrast. Orkanen gav ny forståing for naturkrefter, men det dabba av. Vi treng ein Dagmar i ny og ne for å vakne, seier Rune.

– Forskriftene seier ein må bygge så huset tåler vind og vêr, det omfattar festing av yttervegg og tak, men det er ikkje eksplisitt detaljkrav til korleis.

Vi er gode på å bygge hus som tåler vêret, men nokre ting er ikkje alltid godt nok, seier Lars Etterdal, sivilingeniør i Nordplan.

– Mange skal ha store takutstikk og dekte verandaer, som er skjøre konstruksjonar vinden får tak i. Naturpåkjenninga vart skjerpa etter orkanen i 1992. Nye hus skal tåle uvêr, men i blant endrar ein konstruksjonen, ved å byte ut tung takstein med lettare stålplater. Det kan vere dristig i mange høve.

Takstein er tyngre, meir open og jamnar ut trykk ved å sleppe luft gjennom. Endring kan gjere at huset blir utsett for skade i uvêr. Skal ein byte tak på hus, og i sær løer og uthus, bør ein tenkje på det, seier Rune.

Farlig fukt

FM 2•2012

12

Fuktskadar er største faren om klimaendringane slår til og vi får meir nedbør.

– Fuktskadar aukar garantert i framtida. Dagens krav til isolasjon og energibruk er strenge, ytterveggar er isolert med opp til 30 cm. Får du fukt i konstruksjonen då er det mykje verre å tørke ut enn i mindre isolert konstruksjon: Du må rive og isolere på nytt. Før tørka det gjerne ut av seg sjølv, utan større skade. No må vi bygge slik at fukt ikkje trekk inn utanfrå. Skal utetemperaturen stige treng vi i alle fall ikkje isolere meir, smiler Rune.

– Sjå på gamle låvar som stått i 100 år, utan vern mot regnet: Før tørka dei opp mellom byene, no regnar det heile tida, så det får aldri tørke, seier sivilarkitekt Siri Lund.

– Sjølv sibirsk lerk slit med klimaet vårt. Den skal stå utan behandling, men det er ikkje alltid det går lenger. Fukt blir ein dramatisk trussel i framtida, seier Nordvik.

– Mange stadar har vi også bygd for langt ned i fjæra i høve havnivå. Nye bygg der bør hevast, samtidig som ein må ta omsyn til eksisterande miljø, seier Lars og fortel at det Nordplan-teikna rådhuset i Førde ligg under elvenivå, men blir vasstett opp til første etasje.

– Grensene for bygging i høve elv/sjø er justert

Rune Nordvik: – Fukt blir ein stor trussel i framtida.

Siri Lund: – Bygg som har tolt veret i 100 år byrjar no å slite med dei intense regnbyene.

fleire gangar. Arkitektane tenkjer på dei fleste scenario, inkludert klimaendringar, men det er vel så mykje fokus på energi og miljø i dei nye byggeforskriftene, seier Siri, som påverkar plassering og uforming av bygg. Rett plassering er viktig, det er liten tvil om at flom og stormflo er store trugsmål i framtida. Vatn gjer mest skade totalt. I framtida blir det truleg meir overflatevatn, som gjev meir fukt og fører til skred osv. Infrastruktur for å lede vatn til havet blir utruleg viktig, seier Siri.

– Det er vanskeleg å gardere seg 100 prosent mot skade frå skred og vatn, men vi kan og bør verne oss mot det best mogleg. Vi må ta omsyn til dei vassvegane som ligg der, og ikkje repetere dei same feila vi har gjort før, seier Lars.

kor gjennomtenkt plasseringa er. Rasa går på begge sider av husa, som er bygd ut frå erfaringa om kvar rasa går. Eldre hus i vêrutsette strøk har knappe takutstikk, som reduserer faren for at vinden tek tak. Dei siste 30-40 åra har store utstikk av tak breia om seg, det aukar påkjenninga på taket, seier Nordvik og tek til orde for å tenke nytt om gamalt.– Lafting er eit godt alternativ: Ein solid, nesten ubryteleg konstruksjon mot vind. Kanskje må ein tenkje slik igjen? Massivtre-konstruksjonar er ein metode som var på gang, men dabba av, seier Rune.

– Kysten har mest vind, men tek omsyn til det.

Sterk vind der ein ikkje er vant til det er verre. I fjordar og tronge dalføre styrast vinden av fjella, og kan få kastevindar som er vanskeleg å føreseie.

Meir vind, bygg på gamalt vis Drastisk auke av vindkrefter krev nok kanskje meir solide konstruksjonar.

– Plassering er veldig viktig når det gjeld alle risikofaktorar, som vind, flaum, ras osv. Det er ingen tvil om at det faktum at alle skal ha tilgang til sjø, utsyn osv er negativt. Å bygge heilt fram på kanten av skråingar og skrentar, for å sikre utsyn og unngå at naboane kjem for nær er dristig. Vinden får ekstra tak når den løftar seg langs terrenget. Mange stolar i dag på at ein kan bygge så sterkt at det står mot naturkreftene. Dei tok meir omsyn til naturen før enn no. Det er eit tankekors. På Åsmundneset i Gloppen har husa stått i hundrevis av år, og vi ser

Det er vanskeleg å gardere seg 100 prosent mot skade frå skred og vatn, men vi kan og bør verne oss best mogleg Sivilingeniør Lars Etterdal, Nordplan

KLIMAENDRINGAR – KVA KONSEKVENSAR FÅR DET FOR FRAMTIDA?

smålet

- På veg mot verste scenario

ALLE FOTO: Roy Sunde

Lars Etterdal: - Truleg får ein meir ekstremvêr i framtida, det må vi ta omsyn til.

Ein dimensjonerer for ekstremvêr, men møter før eller seinare meir enn ein tok høgde for. Truleg kjem ekstremvêr tettare i framtida, det må vi ta omsyn til, seier Lars.

Gradvis utvikling – Premissane for plassering og form er lagt i reguleringsplanar utarbeidd av kommunar og arealplanleggarar. Dei legg føring på kvar ein kan bygge, i kva høgde etasjar ligg osv, seier Lars, og fortel at det ikkje blir store byggerevolusjonar på Vestlandet.

– Byggevanane våre er alt i endring. Folk vil bu sentralt, i bygg med mange bueiningar og lite vedlikehald, det legg føringar på korleis vi bygger og kva materialar vi nyttar.

– Det blir ikkje store konstruksjonsendringar.

Aukar vindkreftene vil ein kanskje auke dimensjonar, feste og isolasjon. Slike endringar kjem gradvis.

Arkitektar prøver heile tida å sjå for seg scenario husa vil utsettast for, anten det er vind, flaum eller regn, seier Siri.

– Kanskje må vi tenkje nytt i høve material. Før brukte dei tre med mykje adel, det dyraste og beste trevirket, no er vi oppteken av pris. Mur og metall er også betre mot fukt, seier Rune.

– Vi må vere meir observante på fukt og bygge hus som er tette og godt drenert, både rundt huset og i veggar. God lufting av vêrhud er viktig for å få godt fungerande hus, seier Lars.

FOTO: Roy Sunde

Halvor Dannevik: – Det finnast ingen vitskap som kan forklare konsekvensane av 3-4 grader varmare klima.

– Kor sårbare vi er for klimaendringar handlar også om korleis vi greier å tilpasse oss, seier forskar Halvor Dannevig ved Vestlandsforsking, som har samfunnsfagleg tilnærming til klimaforsking.

trur difor at det største trugsmålet mot samfunnet vårt er konsekvensar av klimaendringar i andre land. F. eks vil store områder i middelhavsregionen bli uegna for jordbruk om projeksjonane for klimaendringar slår til. Vi er på full fart mot dei mest pessimistiske scenarier frå det internasjonale klimapanelet, som kan gje oss ei tre-fire gradar varmare jordklode i 2100. For å sitere den engelske klimaforskaren Neil Adger: «Det finst inga vitskap som kan fortelje oss kva konsekvensane blir av ei fire graders oppvarming.»

– Vi forskar på korleis klimagassutslipp kan reduserast, for å finne ut kor sårbart samfunnet er for klimaendringar og korleis vi kan tilpasse oss, seier han og fortel kva vi kan vente. – Det kan bli opptil 20 % meir regn alt innan 2050 samanlikna med perioden 19601990 og 2-3 grader varmare om vinteren. Det kan føre til meir vinterflom og auke i snø-, sørpe- og jordskred. I følgje framskrivingar frå Bjerknessenteret i Bergen kan havnivået inne i fjordane stige med over 50 cm, plus/minus 30 cm, i løpet av dette hundreåret. I første omgang merkar vi det ved at stormfloa vil går høgare i tiåra som kjem.

Samle kunnskap

På veg mot dommedag?

Lokalklimaet vil skape problem i framtida, men det globale blir eit større trugsmål.

– Lokalt kan vi få auke i tap av liv og eigedom som følgje av meir ekstremt vær, skred og flaum. Samstundes har vi i Norge gode forutsetninger for å kunne tilpasse oss til endringane som kjem. Eg

Vestlandsforsking har fått løyvingar av Regionalt Forskingsfond Vestland til å forske på Arealplanlegging og beredskap for framtidas klima.

– Eit samarbeid med beredskapsavdelingane hos fylkesmannen og planavdelingane hos fylkeskommunane på Vestlandet, NVE, Høgskulen i Sogn og Fjordane og Bjerknessenteret i Bergen.

Vi skal studere vêrrelaterte naturskadehendingar på Vestlandet, sjå korleis arealplanlegging påverka utfallet og systematisere lærdomen. Målet er å utvikle metodar som betre førebygger vêrrelaterte naturskadehendingar via arealplanlegginga, som skal testast i pågåande arealplanprosessar. Vi skal også bidra til undervisningsmodular. Klimaendringar gjer oss meir utsett i høve naturen. Sårbarheit for klimaendringar og naturskadehendingar kan auke som følgje av samfunnsutviklinga, det er viktig at vi unngår å bygge oss meir sårbar, seier han.

FM 2•2012

13

Frå Linns første kolleksjon av eigendesigna kort med konvolutt, trykt på hennar eiga Heidelberg trykkpresse.

Ved Kongens bord Korleis enda ei maskin som formeleg har hatt plass ved Kongens bord i Oslo opp i Florø, og det til ein pris som minner meir om eit ran enn legitim handel?

TEKST OG FOTO: Joachim Vie

– Når du kommer til Brandsøy, tar du av til venstre mot Planteskolen og kjører til vegs ende, seier Linn Baalsrud Gravdahl på kav austlandskklingande dialekt. Sjå etter ein raud låve, sa ho og eg ser ein raud låve. Stoppar og ringer att.

– Nja, nei, jeg kommer ut jeg, seier ho. – Ein raud låve, seier eg spørjande, og kikkar på den raude låven eg står utanfor.

– Eeh, ja den er temmelig rød, seier ho. Så ser eg at vegen går vidare forbi den raude låven eg står utanfor.

– Hei hei, seier Linn når eg stig ut av bilen 300 meter lenger ned vegen, føre ein annan raud og større låve.

Linn smiler, har stort krøllete hår, burgunder genser og ditto neglelakk.

Det lille rommet

FM 2•2012

14

– Se de møblene da, seier Linn og peiker på ein gammal spinkel kontorstol som står inne på låven. Litt bortanfor står det to gamle sofaer frå 60-talet.

– Jeg hinter til eieren om hvor fine de møblene er, men tror jeg bare må si en pris til han, for jeg vet ikke om han vil selge vet du, smiler Linn før ho går mot ei dør til eit lite rom på låven.

– Heisann, seier storebror Thomas Baalsrud Gravdahl på same umiskjennelege austlandsdialekt. Ei stor lampe i hjørnet lyser opp det vesle rommet som luktar av smøremiddel og trykksverte. Men mest dominerande er dei to store trykkpressene som tek opp nær heile rommet. Kvar maskin har eit stort blankt skilt «Original Heidelberg».

– Vi kjøpte like godt to, seier Thomas – i tilfelle ei ryk. Men det ser ikkje ut til å skje så lenge vi smør dei, held han fram. Linn driv designverksemda Bebop & Lula frå eit lite kontor i Strandgata i Florø. Men det er på det vesle rommet på den store raude låven den verkelege magien oppstår.

Aluminiumsskyvedører Vi monterer nye, vedlikehaldsfrie skyvedører.

Halbrendsøyra 7 • 6800 Førde Tlf. 57 83 08 50 • www.holvikglas.no

– Det er noko heilt spesielt når ein må gjennom denne handverksprosessen, seier ho og kikkar beundrande på den ærverdige Heidelberg trykkpressa. For det er ikkje ei kva som helst presse dette.

Kuppet – Linn, det ligg ei Heidelberg trykkpresse på finn.no til tre tusen kroner, sa Thomas. Slike presser går for det tidobbelte i USA kan dei fortelje, der Letterpress-teknikken (bokstavpress) er mykje meir utbredd enn i Norge.

– Eg vart overraska når eg fann ut at nesten ingen driv med dette i Norge, seier Linn. Alt på nittitalet byrja Letterpress å få sin renessanse innan bordkort, invitasjonar med meir, likevel er dette svært lite utbreidd i Norge. I korte drag går Letterpress-teknikken ut på å trykke eit ynskt designelement i form av tekst eller bilete på papir. Teknikken var hovudmåten å trykkje på frå Gutenberg fram til midten av 1900-talet. Ein kan trykkje bilete med denne teknikken, men styrken ligg i det skarpe trykket ein får på mønster og bokstavar.

– Det var mens eg budde i Melbourne at eg såg ein film der dei brukte ei slik trykkpresse, fortel Linn. Etter det drøymde ho at det ein dag var ho som skulle stå over ei slik ei og jobbe. – Innovasjon Norge sende tommelen til værs etter at eg hadde kjøpt pressa, og dei gjorde det mogleg for meg å satse vidare. No har eg kontakt med fleire spesialbutikkar som kan vere interessert i mindre og spesielle trykksaker, fortel ho ivrig. Men draumen og forretningsideen har djupare fundament enn ein enkelt film. Linn jobba tre år som grafisk designar i Australia, der ho var med å utforme papri- og tekstilprodukt til den prisbelønte gåvekjeda Kikki.K. Deretter lærte ho litografikunsten på Cuba.

– Eg fekk verkeleg auga opp for handverket bak grafisk design og trykking, seier ho. – I Australia jobba vi fram resultata på data, før filene blei sende til trykking i Austen. På Cuba var det berre handverk. Eg har vel funne ein middelveg i dag, og koser meg med heile prosessen frå design til ferdig produkt, fortel ho entusiastisk.

Noko av det litt unike i høve moderne trykking, er korleis ein kan prege papiret når ein trykkjer, slik at bokstavar og mønster får tekstur.

– I dag vil vi gjerne ha det, men i følgje gamlekarane skulle ein ikkje har fordjuping på trykket, og aller minst skulle ein kunne sjå att trykket på baksida, men desse reglane vil vi gjerne brotne i dag, seier Thomas og held eit ferdigtrykt kort opp mot lyset.

Adelspress I ei skuffe med hemmelege papir ligg eit julekort, med eit bilete i firefargars trykk. Det er julekortet Martha og Ari Behn sende til sine vener, trykt på ei Heidelberg trykkpresse frå 1956. I dag står den i Florø og blir handtert av syskenparet Gravdahl.

– Eg er i grunnen mest interessert i teknologien bak desse pressene, seier Thomas. Førebels er det berre han som kan det trykketekniske. – Pensjonisten vi kjøpte den av sa ein må ha 3-4 års utdanning for å nytte maskina. Så gav han meg ein times opplæring og ein nyttig brukarmanual frå 1950, flirer Thomas og fortel vidare om livet til Heidelbergpressa.

– Når kongen sende ut invitasjonar til samankomstar på slottet var det denne pressa som trykte invitasjonane. Når gjestane skulle finne sitjeplassane las dei bordkort trykt på denne maskina. Det er jo litt morosamt, smiler Thomas, og klappar maskina. Når maskina var i fast produksjon sto den i linje med opptil fire andre trykkpresser, som trykte på same tid.

– Medan han heile tida måtte passe på dei andre, kunne denne maskina berre stå for seg sjølv og gå, seier Thomas, tydeleg imponert over mekanikken.

Medan Thomas tek seg av det tekniske, omfamnar Linn dei kreative moglegheitene trykkepressa gjev.

Thomas ser til at maskineriet fungerer som det skal. I dag er det han som er sjefstrykkar, men Linn luskar i bakgrunnen, så ho ein dag kan nok til å trykke sjølv.

Linn studerer trykket frå Heidelberg pressa.

Held arket mot lyset og kjenner på den karakteristiske teksturen i papir og trykk.

- Utan denne veit eg ikkje om det har gått, seier Thomas, som støttar seg til den originale brukarmanualen frå 1956.

– Ved å nytte den gamle teknikken får ein eit heilt spesielt trykk og uttrykk på materiellet, fortel Linn og held fram. – Ein kan blande farger på ein heilt annan måte enn kva ein får ut av moderne printerar og fargane kjem mykje klarare fram. Thomas, som er utdanna fotograf og har jobba mykje i mørkerom, dreg si samanlikning. – Det er som når ein nytta dei beste filmane og framkalle i mørkerom; detaljane og spensten i bileta var heilt spesiell, det er den ein ser att når ein nyttar denne pressa, fortel han medan han vrir på gamle stålhendlar og dullar med maskina.

Lokomotivet – Draumen er jo å leve av dette! Linn er ikkje i tvil om kva ho vil drive med.

– No må eg kome meg inn på interiørbloggar og interiørmagasin med produkta mine. Nettbutikken er oppe og går, så når bestillingane kjem og eg har

fått flyt i leveransane til Home & Cottage-kjeda med meir, har eg utstyret liggande klart til silketrykk. Det må bli det neste, fortel ho ivrig. Medan ho snakkar har Thomas sett i gang pressa. Den går på minste hastigheit, men likevel jobbar den imponerande fort. Lyden er som eit lokomotiv i stillemodus, ein stille og mjuk tshu-tshu-tshu lyd frå tysk ingeniørkunst. Det er hendlar, valsar og trykkluft som løftar og rullar fram og attende for å gjere det same om att og om att. Linn har store auge og eit lurt smil idet maskina gjere unna sine siste trykk før magasinet er tomt.

– Jeg elsker dette, seier ho, og følgjer meg ut av det vesle rommet i den store raude låven.

FM 2•2012

15

SKIFANTOMET

Topptur Steinegga Steinegga ligg på nordsida av Jølstravatnet og byr på flott nedkøyring og fin utsikt til Jølster-fjella Syskarsnipa, Tindefjellet, Nonsnipa og Kvamsfjellet, samt Sandfjellet i Angedalen.

Opp og ned Steinegga er med 1165 moh litt høgare en naboen Tindefjellet, 1082 moh. Toppturen startar i Svidalen, 6 km frå Vassende. Køyr til Berg, øvste gardane i Svidalen. (Turbeskriving til Tindefjellet på nettsida til Jølster skisenter). Gå over eit område dyrka jord opp til skogkanten, og vidare innover Midttunsdalen i retning Bergstøylen, nesten inst i dalen. Elva gjennom Midttunsdalen skal

(Turbeskrivinga til Syskarnipa, Tindefjellet, Nonsnipa, Kvamsfjellet og Sandfjellet desse finn du på Jølster skisenter sine nettsider, skifantomet.com og Friflyt si bok «Toppturer i Norge».)

Firda Media

NYTTÅRSFEST & Stordans Laurdag 28. januar: Contrazt, Fernandoz og Gilbeys

FM 2•2012

16 Laurdag 18. februar: Stordans/konsert med SMOKIE

• Skadereparasjon • Glass, frontrute reparasjon/skift • Lakkering • Klimaanlegg reparasjon/påfyll • Solfilm

HENNING KVITNES

25. febr.: Trekkspelfest og stordans 3. mars: Konsert med Henning Kvitnes 31. mars: Dansegalla med Wapo, Vagabond og Steinar Engelbrektson Band 7. april: Påskefest og country med Hilde Fjørtoft Band og Crashville

Foto Erik Burås/STUDIO B13

Vi takserer skadar for private og forsikringselskap kvar dag! Er det ynskjeleg kan vi òg hjelpe med skademeldinga.

Tlf.: 57 83 40 00 • rica.sunnfjord.hotel@rica.no Opningstider: Mandag - fredag 730 - 1600

TA KONTAKT MED HOTELLET FOR GODE TILBOD!

ikkje kryssast, hald deg på Høgefjells-sida. Før Bergstølen ligg Gamlestøylen.

Når den er passert, og du er kome eit stykke inn i Midttunsdalen, ser du Bergstøylen. Sving så opp mot ein ny støl, mellom Høgefjellet og Steinegga, og frå der følgjer du fjellryggen bak Bergstølen opp til Steinegga, der ein varde markerer toppunktet. Du kan køyre ned same vegen du kom opp. Det er ikkje er særleg bratt. Finaste og brattaste nedkøyringa går ned til stølen mellom Steinegga og Høgefjellet. Vel du brattaste nedkøyringa er det viktig å vurdere skredfaren.

Skred «Toppturer i Norge» skriv om faktorar som påvirkar skredfaren, blant anna terrenghelling og vêret siste dagane: Nysnø, temperatur og vind er avgjerande for skredfaren.

Tryggleiksutstyr for søk og redning av skredtekne er viktig, det reduserer risikoen om skred råkar. Friflyt skriv at sikraste metoden for å unngå skred er å legge turen i terreng slakkare enn 30 grader, der du som regel kan ferdast trygt, om ikkje skredfaren er ekstrem. Avblåste ryggar, flate botnar og område med tett skog er normalt trygge vegval. I hellingar på akkurat 30 grader skal det mykje til før skred losnar, så stig risikoen for kvar grad opp til 38 grader.

Fakta Turen opp til Steinegga tek 3-4 timer og er på 800-900 høgdemeter. Faremomenta på turen er ikkje mange om ein unngår brattaste hellingane på nedkjøringa til stølen mellom Høgefjellet og Steinegga, og held deg unna skavlar, stup, bekkedalar og punkt der det brått blir brattare.

Tilrådd utstyr og førebuingar: Sikkerheitsutstyr som skredsøkjar, søkestang, spade, førstehjelpsutstyr, evt. skredballongsekk, ryggplate, hjelm, feller, slalåmbriller, kart, kompass, ullklede, dunjakke, vind og regntette kle, lue og vottar.

Studer kart og orientere deg over terrenget, oppstiginga og nedkøyringa.

Sjekk kva Metrologisk institutt og andre nettsider som skiinfo.no, yr.no, snoskredvarsel.no) skriv om rasfare i fjella.

klinikk førde hud • laser • varicer

Åreknutar og sprengde blodkar på beina

Kosmetisk plastisk kirurgi Vi samarbeider med plastikkkirurgane Håvard Seland og Hans Niklas Johnson frå bpc (Bergen Plastikkirurgi Center).

Dei tek konsultasjonar og opererer på vår klinikk.

Vi opererer større varicer/ åreknutar på beina med innvendig laser.

Eit alternativ til kirurgisk behandling. Ingen sjukmelding.

Mindre åreknutar og sprengde blodkar kan behandlast med sprøytesklerosering eller utvendig laser.

Andre behandlingstilbod:

Før og etter sprøytesklerosering

Trygg behandling!

Berre utvalde klinikkar, med medisinsk ansvarleg lege og autoriserte behandlarar med ID-kort, får behandle med Restylane.

• • • • • • • • • • • • •

Botox CO2-laser Restylane Fraxellert CO2-laser Peeling (Bluepeel, Light peel) Medisinsk kremprogram (Obagi, Duvè Medica) Aknebehandling iClearXL, raudt og blått lys IPL mot cuporose og spiders Sveittebehandling m/Botox Reduksjon av uønskt hårvekst med diodelaser Tannbleiking TEI Muskelstimulator

DRØYMER DU OM EIT LIV UTAN LINSER OG BRILLER? Vi opererer langsynte, nærsynte, skeive hornhinner, alderslangsynte, grå stær og deg med dårleg mørkesyn.

Smertefri, rask behandling for eit nytt liv!

Rentefri delbetaling. Uforpliktande forundersøkelse!

Ein av Europas dyktigaste synskirurgar TTa kontakt for meir informasjon og referansar!

Synskirurgi er ei tillitssak

2•2012

Perfekt syn på eit augneblink Lurer du på om du skal hoppe i det og kvitte deg med briller og linser for godt? Vi kan hjelpe deg ved å gje deg perfekt syn, men første steget må du ta sjølv. Ta turen innom og sjå kva vi kan gjere for deg.

OPNINGSTIDER: Tirsdag, onsdag og fredag kl 10-16 og elles etter avtale.

Pasientar kan henvende seg direkte for konsultasjon, eller dei kan tilvisast frå lege.

Klinikk Førde AS

Medisinsk ansv.: lege/karkirurg Jens Ola Evjensvold Førdetunet, 2. etasje, Hafstadvn 25, 6800 Førde • Tlf. 57 72 04 40 / 976 79 662

klin-fo@online.no • www.klinikkforde.no

FM

Tilknytta kirurgar: dr.Thilesen, dr.Plesner, dr. Meberg

Sogn og Fjordane Synskirurgi, Sørstrandsvegen 9, 6823 Sandane Tlf.57 86 74 00 • www.synskirurgen.no

17

Melodi Grand Prix - Den store folke- og – Opplev folkefesten, bidra som publikum og vis Sogn og Fjordane frå si beste side, og sjå reprisen på NRK dagen etter, seier marknadssjef Per Øyvind Helle i eventselskapet HippHipp Flora, som i lag med NRK og Eyeworks Dinamo står bak MGP Delfinalen i Florø 4. februar.

– Alle som var på delfinalen i fjor veit kva eg snakkar om når eg seier at det er ei fantastisk oppleving du kan dele med familie, vener og kollegaer. Litt som eit kinderegg, smiler Helle, og det største innandørs showarrangementet i Sogn og Fjordane. Du får ei wow-oppleving når du går inn

idrettshallen som har fått total makeover til ein gigantisk showarena. NRK og Dinamo lagar show utan sidestykke: Musikk, dans, koreografi, kostymer, scenerekvisita; det visuelle er fantastisk å oppleve på nært hald. Ca 1 million følgjer dette på TV, og 3000 i salen, der vi ønskjer så mange som råd. Publikum er ein viktig del av MGP-showet. I fjor representerte publikum både Florø og fylket særs godt. Publikum er viktige for NRK og TV-produksjonen; jo betre publikum, jo betre tv, og jo betre inntrykk av folk i fylket! Vi vil ha bra TV frå fylket! Publikum både får og bidreg til ei

fantastisk fellesoppleving. Showet sluttar klokka 22, så familiar frå nesten heile fylket kjem seg til Florø og heim same kvelden, smiler Helle.

Verdsstjerner og lokale heltar 170 publikummarar får ei spesiell oppleving.

– Elevbedrifter og skuleklassar har bidrege til gjennomføringa av MGP Lokal i fylket og får vere med i Golden Circle: Publikum på scena i år, a la TV-programmet Top Gear, seier Helle som er godt nøgd med artistane. – Ei av verdas største countrylegender (Bobby Bare), lokale stjerner (Håvard

Håvard Lothe Band – det På nokre år snudde Per Sundnes Melodi Grand Prix frå harryshow til noko både unge og lovande, samt etablerte artistar, ville delta i. Håvard Lothe fekk ein augeopnar når han såg MGP i heimbyen i fjor. No er bandet hans det lokale håpet i årets delfinale i Florø.

TEKST: Roy Sunde

– MGP var uaktuelt for oss fram til i fjor. På delfinalen i Florø gjekk det opp for meg at dette er kult, spesielt om vi fikk delta i Florø. Heilt klart eit av høgdepunkta i karrieren, gliser Håvard Lothe, frontmann bandet med same namn.

– Å komme gjennom nålauget, og bli med i ein så svær produksjonen er fantastisk. At det er på heimebane er ubeskriveleg. Det blir fullt trykk frå scena, og vi håpar på det same frå publikum. Eg gler meg vilt til å gå på scena, men skal nyte kvart sekund av tida før også. MGP er ein heilproff produksjon, og det er kjempespennande å få jobbe med dei dyktige menneska bak. For oss er det viktigaste å spreie musikken vår. Dette er ein kjempefin måte å gjere det på. Håvard Lothe Band har alltid blitt godt motteke i Florø, og Sogn og Fjordane, så vi håpar og trur vi har fylket i ryggen. Då trur eg på finale, seier han og slår fast at dei er veldig nøgd med låten. – Den er trufast mot stilen vår. Songen heiter «The greatest day», ein Up-tempo låt, med mykje positiv energi, skriven til dottera mi Tia-Sophie. Den handlar om tankane eg gjorde meg om dagen ho skulle bli fødd. Det vart absolutt «the greatest day».

Paradiset Liverpool

FM 2•2012

18

Men karrieren til Håvard Lothe byrja lenge før MGP – i heimbyen Florø.

– Eg var mykje involvert i musikkmiljøet, gjekk på kulturskulen og spelte i band på ungdomshuset Haffen heile ungdomstida, eit hus som hadde veldig godt tilbod til musikarar. Det skjedde mykje bra mellom veggene der, fortel han, og held fram. – Etter vidaregåande flytta eg til Liverpool og begynte på The Liverpool Institute For Performing Arts (LIPA). Der gjekk eg i fire år, og fann både retninga mi og plassen min innan musikk. Og eg var eg så heldig å få gjere ein intimkonsert for Sir Paul McCartney, seier han og beskriv seg sjølv som relativt original, sjølv i eit kreativt miljø. – Eg var vel ofte den som gjorde ting litt annleis, som å halde gitareksamen min i ein trappeoppgang, på seks gitarar samtidig. Eller med ein oppvaskbørste, seier han og slår fast at det var ei flott tid. – Å få sjansen til å studere i Liverpool og på LIPA var helt fantastisk. Å møte så mange dyktige folk sette verkeleg kreativiteten i gang. Ein er konstant i eit kreativt miljø, med rom for leik og utfalding. Samtidig lærte ein og såg korleis musikkbransjen fungerte, og vart vel skulert i både business og musikk, og fekk eit enormt nettverk kloden rundt. No sit fleire av dei eg kjenner i viktige stillingar i musikkbransjen, noko eg kanskje kan dra nytte av etter kvart. Det viktigaste som musikar var å få desse åra til å finne sitt uttrykk.

Tenk å stå opp kvar dag i fire år, og berre gjere det ein vil. Fantastisk, seier han og fortel at vegen gjekk til Bergen då han var ferdig. – Dit flytta eg i 2006, og

Håvard Lothe og resten av bandet håpar å sjarmere Norge på heimebane.

etablerte Håvard Lothe Band. Eg skriv framleis låtane, men vi er eit fullverdig band, beståande av Thomas Frøyen (trommer) frå Kalvåg, og brørne Torstein og Erlend Mongstad (høvesvis bass og synth) frå Solund, fortel han om gruppa som har gitt ut to album, i 2007 og 2009, til god kritikk, og fekk Lutt-prisen i 2009. Same året vann dei Fylkestoppen, og vart kåra til Årets Band i Sogn og Fjordane. – I 2009 spelte vi også i Kina, for 80.000 på ein ART festival i Ordos. Noko av det mest vanvittige vi har opplevd, minnast Lothe.

Drøymer om å leve av musikken Målet er å gjere musikken til levebrød. Ein dagleg kamp bandet har kjempa i fem år.

– Draumen er å leve av musikk: Turnere og

familiefesten

Lise Karlsnes er ein av deltakarane i MBP-delfinalen i Florø

Lothe), ungdom, hip hop, rock, country, pop og rå dans, seier han og krydrar med Vegard Leite, nummer 2 i årets IDOL. – 3. februar opptrer han i Flora Samfunnshus i samband med den fylkesdekkande talentkonkurransen MGP Lokal for ungdom mellom 10-17 år. Birthe Njøsen Horne er konferansier, og programleiarane Per Sundnes og Marthe Stokstad kårar fem vinnarar som får syngje på sjølve delfinalen dagen etter, der vinnarane blir kåra av ein jury og folket sine stemmer.

Kvar 6. bilvask gratis

Den kraftigaste og beste sjølvvasken?

Prøv sjølv! Sjølvvask / maskinvask – Gratis bruk av støvsugar

Få 30 øre i rabatt frå første liter med Statoil-kortet.

Statoilbutikk Førde tlf. 57 82 11 28 Statoilbutikk Jølstraholmen tlf. 57 72 69 69 Statoilbutikk Sogndal tlf. 57 67 39 00

Alle bilmerke - opptil 7,5 tonn

lokale håpet

- reparasjon - vedlikehald - service - EU-kontroll - hjulstillings-kontroll - aircondition-service Vi er med i verdas største og mest kunnskapsrike verkstadkjede. Hos oss får alle bilmerke profesjonell hjelp til hyggeleg pris.

– MED KVALITET OG SERVICE SOM VAREMERKE –

M F r

6. februa

kjem 1 e utgåve

Nest

o

asinet.n

ag fylkesm

FM

spele for fulle hus. Gjerne slå igjennom i utlandet.

Men igjen, det viktigaste er å spreie musikken vår, seier han og fortel at det krev mykje arbeid å nå ut. – Det er ganske tøft å leve som artist i dag. For tida tek eg nokre fag ved sidan av, og vil vere ferdig utdanna elektronikkingeniør til sommaren. Eg har vel eigentleg kalla meg sjølv hobbystudent, for fokus har alltid vore på musikken. I stille periodar er det mogleg å studere litt, i andre periodar har karakterane blitt så som så, smiler han. – Tida strekk aldri heilt til. Før eg vart far sat eg ofte oppe til langt på natt og skreiv musikk, for det er då eg er mest kreativ. No må eg opp halv sekstida, så det er utaktuelt å sitte oppe til fire om natta. Der vart det ei lita omstilling, smiler han og trekk fram speling både live og på radio som viktig i ei tid der

fysisk platesal sviktar. – Som låtskrivar ligg mykje av inntekta frå at melodiane blir spelte på radio. I tillegg er det konserthonorar som bringer inn pengane. Platesal er berre ein bonus, fortel han, og seier resten handlar om hardt arbeid. – Det krev kanskje litt flaks å slå gjennom, men det er vel meir riktig å seie at det er viktig å vere på rett stad til rett tid. Nokre gongar er det flaks, men oftare er det nok eit resultat av mykje jobb. Det kan ta tid før ein får det store gjennombrotet, men jobbar ein målretta, og leverer gode ting, trur eg tida kjem, avsluttar han.

Sogn og Fjordane

Revisjon & Rådgjeving www.rg.no Økonomisenter www.r-r.no Ta kontakt eller gå inn på r-r.no om våre løysingar for begrensa revisjon og økonomitenester

Tlf: 57 82 40 90

2•2012

19

Mokkaisme RETT PÅ med Andrine Bruland EG ER IKKJE RASIST. Det kan eg seie fordi eg ikkje vurderer menneskeverd ut frå hudfarge. Okei, det kan hende at eg kan ha sagt noko ufordelaktig om ein skikkeleg gjennomsiktig-kvit mann med sokkar i sandalane, men eg ville ikkje halde det mot han i eit jobbintervju. Eg meiner, med handa på hjartet, at det er gode og dårlege egg i kvar einaste rase og kultur, og at alle menneske bør få ein sjanse til å vise at dei fortener vår tillit og respekt før vi gjer oss opp ei meining om dei. Eg meiner til og med at dei fleste dårlege egga til ein viss grad er etbare. Om ikkje som speilegg, så i alle fall i ei kakedeig. Men stereotypiar brukar eg i hytt og vær. Eg kan fort sei «alle mørkhuda er gode til å danse», eller «i Kina er alle einebarn og tekniske geni» eller «muslimar har i snitt tolv ungar kvar». Det betyr ikkje at det er rett, gjelder for alle, eller at den eine har meir rett på goder, respekt og mulegheiter enn den andre. Det er berre ein slags snarveg for å gjere verda litt lettare og meir oversiktleg.

MEN AV OG TIL byrjar eg nesten å lure på om samfunnet vårt har ei anna oppfatning av om eg er rasist enn eg har sjølv. Ifølge frontfiguren i «Timbuktu» er eg rasist fordi eg lo av ein kannibal-vits i Pondus. Og eg kunne fort ha sagt «han svarte» i staden for «han mannen av afro-amerikansk opprinnelse». Er eg verkelig rasist då? Dersom det jobbar ni kvite nordmenn og ein svart nordmann på ein pub, og eg er ekstremt dårleg i geografi, og ikkje kan namna deira, kan eg ikkje då seie «han mørkhuda» utan å vere rasist? Blir det ikkje veldig påtatt å seie «han middels høge, middels breie, austlandsdialekt… Hmm, korleis skal eg kunne beskrive han så du skjønar kven eg meinar?» Er ikkje det å sjå og anerkjenne ulikskapane, og akseptere desse, det som er å vere inkluderande og ikkje-rasistisk? Eller er det slik at ein skal gå rundt og late som om alle er heilt like og for all del ikkje påpeike noko anna?

vore eit negativt lada ord i mine øyre, men dei orda Tshawe brukar har lita tvetydigheit.

MokkaLars er ein enkel rai-rai type…

FM 2•2012

20

www.inform-media.no

EG PLUMPA EIN GONG UT til mi lesbiske venninne «ho dama som ser ut som ei traktorlesbe, veit du». Men venninna mi tok det med eit smil, fordi ho veit at eg respekterar ho 200%, og at ordbruken ikkje reflekterer haldningar om at jenter som forelskar seg i jenter på nokon som helst måte er mindre verd enn jenter som forelskar seg i gutar. Det var rett og slett berre ein snarveg for å seie «ho dama med skinnvest, guttesveis, ring i nasa og Harley Davidson motorsykkel». Og ho har sjølv slått an ein stereotypisk vits eller to om slitne, skilte aleinemødre, utan at eg heng med geipen (eller kastar ølglas) av den grunn.

Det er jo fakta. Og vi aksepterer kvarandre og er glade i kvarandre uavhengig av slike faktorar. Dersom ein så til dei grader lyt passe på nøyaktig kva ord ein brukar, er det ikkje då ein opprettheld merksemda rundt at temaet er touchy og farleg, framfor naturleg og trygt? Er det ikkje haldninga bak som er det viktigaste, og ikkje nøyaktig kva ord ein brukar? Kvifor skal Tshawe kunne omtale seg sjølv som «svart mongo», og andre som «j***a f******l», men ingen skal få seie «mokkamann» til han? Som kaffi- og sjokoladeelskar har Mokka aldri

ALTSÅ, sjølvsagt skal ein forsøke å unngå å såre folk. Og ja, det er heilt unødvendig å påpeike hudfarge på direktesendt tv når det ikkje har noko som helst relevans. Eg syns det er flott at det norske folk så tydeleg har rasisme langt oppi halsen, og ikkje er redd for å vise det. Men alt er ikkje rasisme, og rasismen døyr ikkje så lenge den blir kasta etter folk som aldri har tenkt ein rasistiske tanke, i ordets rette tyding. Mokka-Lars er ein enkel rai-rai type (er det støytande å klassifisere folk utifrå musikksjanger forresten?) som er overlukkeleg og nervøs på same tid, og det berre dett ut av han ein sleivete kommentar i eit forsøk på å vere morosam. Flaut, kleint, harry – ja. Rasistisk?

Niks. Og så fort han innsåg at det ikkje falt i god jord, beklaga han.

RETTLEIAREN MIN under psykologistudiet sa alltid: «Du kan seie kva du vil, berre du seier det med respekt. Og så går det alltids an å sei unnskyld». Det forsøker eg å leve etter både i jobb og privat. Og eg vil seie at Mokka-Lars gjorde begge deler. Han var berre klønete. Einkvar, inkludert Tshawe, har rett til å setje sine eigne grenser for kva som er greitt og ikkje, men ein kan ikkje forvente at folk veit kvar grensene går før ein har blitt det fortalt. Og ikkje minst, bør ein forsøke å akseptere eit oppriktig unnskyld.

Så ro ned litt, folkens. Eg er veldig for eit rungande nei til rasisme. Men ein lyt skilje mellom rasisme og mokkaisme.

Alle bilar treng bilpleie Vi utfører: Utvendig vask, innvendig vask/reins, polering, frontruteskift, Ditec lakkbehandling og Tectyl understellsbehandling.

Kom innom oss og få fast pris

Bilpleie – det kan vi!

BILPLEIEHALLEN Halbrendsøyra 6 • 6800 Førde • Tlf. 57 82 01 76

www.bilpleiehallen.no

MY naMe is BåND, BRÆd BÅnd

Med rett til Å gje deg BrEIBAND i

3

Månader UtAn kostnad FM 2•2012

ENIVEST ADSL

ENIVEST ADSL

Enkel Pluss

Standard

MAKS

1500 /350 kbit/s

3000/ 450 kbit/s

16000 / 1000 kbit/s

348,pr. mnd.

398,pr. mnd.

298,pr. mnd.

enivest.no | 57 00 91 00 Tilbodet gjeld nye DSL kundar med 12 mnd. bindingstid. Pris første år frå kr 3111,-

Enivest AS - Din lokale breibandsleverandør i Sogn og Fjordane

21 inform-media.no

ENIVEST ADSL

Unge meiningar Halbrend Barnehage, Førde Det har nettopp vore ein stor storm her i fylket, veit de kva ein storm er?

Eivind: Eg huskar ikkje heilt…

Jonas: Eg veit kva det er! Ein kjempesterk vind!

Aurora: Ein vind som tar ned trea og sånt.

Susanne: Masse regn og vind som riv ned trea.

Hugsar de kva stormen heiter?

Jonas: Danmark!

Aurora: Darrmark?

Eivind: Darrrrmar!

Er det farleg med storm?

Eivind: Ja! For det kan bli brann.

Jonas: Ja, folka kan blåse vekk.

Eivind: Båtane kan snu seg rundt og folka dett ned.

Susanne: Den kan treffe folk, og det er farlig. Då dør vi.

Aurora: Får du eit tre oppå deg dør vi.

Jonas: Du blir most.

Eivind: Du kan begynne å brenne.

Susanne: Eller vi kan miste pusten. Ein gong hoppa eg på ei trampoline og mista pusten.

Kvifor blir det storm?

Eivind: Før i tida var det Tor med hammaren, no er det vinden. Han brukte hammaren og slo den og det kom torden. No er han død og kan ikkje lage storm lenger.

Jonas: No er det himmelen som lagar vinden.

Susanne: Skyene lagar vinden, og vinden lagar stormen og har vi eit ope vindu og det er storm…oioi!

Var de redde under stormen?

Susanne: Lyset kan gå, men då tenner vi på lysestaken.

Eivind: Eg er ikkje redd, for det finns ikkje løver eller spøkelse.

Aurora: Det finns løver.

Eivind: Ikkje i Førde då.

Fremst, og oppover stolen: Jonas Eldal Tvedt (5 år), Aurora Laukeland (5 år), og Eivind Andersen Hågvar (5 år).

Ståande bak stolen: Susanne Svindland Mulen (5 år)

Aurora: Vi må gå i banken Eivind: Eg synst den som har øydelagt skal betale.

Susanne: Jammen det er jo vinden. Korleis skal han fikse det da?

2•2012

22

Kor blir det av alle tinga som blåste vekk?

Jonas: Kanskje dei ligg på havet. Haien har nok tatt dei og ete dei opp. Haha.

Susanne: Eller ein steinbit.

Eivind: Og så haien då. Han seier: Hva i huleste? Nå må jeg ete den tingen der og.

Kven betaler for alle dei tinga som stormen har øydelagt?

FM

Jonas: Eg trur taket vårt ramla ned.

Eivind: Eg trur det er vaktmeisteren som fiksar det!

SUVEREN KJØREKOMFORT OG TREKKRAFT Kontakt oss på tlf 578 72 000 for tilbud og demonstrasjon.

EIENDOMSMEGLING

Markedes laveste provisjon og kostnader.

OPPGJØRSOPPDRAG

Selge bolig selv? Vi tar papir- og oppgjør for fast pris på kr. 7.500,59 YETI 550

90.700,Inkl. frakt, mva, engangsavgift og 1 års kasko.

Monteringskostnader tilkommer.

Pb. 122 | 6781 STRYN Telefon: 578 72 000 | Telefaks: 578 72 017 salg@lars-kveen.no | www.lars-kveen.no

brp brp.com

Vi er samarbeidsadvokat for Huseiernes Landsforbund og gir medlemmer 10% rabatt på megleroppdrag og ordinær timepris.

Tlf. 57 72 01 00 | ord@fjordadvokat.no | www.fjordadvokat.no Kontaktpers: Advokat Ole Rune Døskeland

Kulturarven - ein russerevy Det er dystre tider i vente for Eid. I alle fall om ein skal tru visjonen til russerevyen Kulturarven.

Russesjefane på Eid smiler, trass sine dystre visjonar.

Tekst og foto: Roy Sunde

– Årets revy tek publikum med inn i ei dyster framtid i Eid kommune.

Det er eit døme på kva som verst tenkeleg kan skje, om alt blir lagt ned og ein ikkje har nokon verdiar igjen. Men nokre få eldsjeler er framleis att, som prøvar å redde Eid ein siste gong, seier Marte Rønnestad, som saman med Aleksander Raftevold er årets russerevysjefar, håpar revyen vil slå an både lokalt og regionalt. – Målgruppa er lokal, regionalt og til dels også på eit nasjonalt nivå. Publikum vil jo sjølvsagt vere mest lokalt, men vi håpar at bodskapen vår vil bære fram også utanfor dei kommunale grensene, seier Aleksander.

Krevjande, men kjekt Dei to står bak manus og administrasjon, men har med seg eit sterkt lag.

– Vi har god hjelp og støtte frå resten av russestyret. Til saman på scena og medverkande vil vi vere om lag 50 russar for å få revyen i land.

Den tek enormt med tid, og det har blitt mange seine kveldar og lange telefonsamtalar. Men no nærmar vi oss målet, og er inne i den mest intensive perioden, vi håpar at alt arbeidet vil vise igjen på scena, seier Marte.

– Vi er veldig glade i å stå på scena, og det har vore veldig kjekt å oppdage nye talent blant russen. Det å lage ein produksjon heilt frå botnen er utruleg lærerikt, spennande, men også svært krevjande. Det har vore ei god oppleving, seier Aleksander som gler seg til premien 26. januar.

FM 2•2012

23

Største kjøpesenter mellom Bergen og Ålesund GODE TILBUD FRA APOTEK APOTEK 1 COSMICA COSMICA

-50

%

Alle vinterklede frå twentyfour

WWW.SPV.NO | TLF. 05555

÷30%

Vi er herifrå.

Det gjer ein forskjell.

FACE FACE & BODY BODY

Før Før fra fra kr 59,90

Nå fr fraa kr

2990

Tilbudene gjelder f..o.m. 1. februar - 14. mars 2012, så langt beholdningen rekkerr.

OPNINGSTIDER SS: Mån–fre 09.30–18.00 Torsdag 09.30–19.00 Laurdag 09.30–16.00

OPNINGSTIDER HH: Mån–fre 10.00–20.00 Laurdag 10.00–16.00

Tlf. 57 72 12 12 Sentrum Sør og Handelshuset Nord, Førde • Tlf. 57 72 51 50 • firmapost@fordesport.no • Facebook: Førde Sport

Vero Moda Skinnjakke kr 999,95

HANDELSHUSET

Handelshuset Libris «Din godhet» av Linda Olsson kr 369,-

Ranels Dior augeskugge kr 515,neglelakk kr 224,-

Match Mario Conti t-shirt kr 249,Jean Paul gensar kr 999,-

dna Roots skolett kr 1199,-

CMYK Klokke: firkanta kr 399,rund kr 299,-

1987-2012

Opningstider: Kvardagar: 10-20 (21) Laurdag: 10-16 (20)

Enkelte butikkar har andre opningstider.

Ge b

SKO • dna • Euro Sko • Økonomisko MAT, DRIKKE OG KIOSK • Spar • Napoleon Conditori • Deli Vita • Narvesen • Peppes Pizza • Vinmonopolet • Bambus

• 54 butikkar • 500 gratis parkeringsplassar • 4 restaurantar/kaféar • Leikeland

OPTIKK, UR OG GULL • Bjørklund • Mestergull • Brilleland KROPP OG HELSE • Nikita • Apotek1 • The Body Shop • Sunkost • Trendy frisør • Cosmetique Parfymeri & Spa • Ranels Parfymeri • VITA

SAL

Din Sport FERRINO jakke, modell Weissmies.

To jakker i ein kr 2.899,FERRINO bukse, modell Balmenhorn kr 1.799,Bula hue.

÷50–70% på ei rekke varer!

Skal du gifte deg i sommer?

KLE • Bare Barn • Bonito Dameklær • KappAhl • VIC • Marcel • More Woman • b-Young • Blend • Arkja Dameklær • Hennes & Mauritz • Jack Jones & Vero Moda • Zizzi • Match • No Name SPORT OG FRITID • Ringo • Din sport • Førde Sport

Bryllupsmesse på Førde Glassmagasin!

Følg med, spennande ting i vente... kontakt oss gjerne for meir informasjon.

SPESIALBUTIKKAR • Glitter • Zoo-senteret • Ti-Ti • Førde Lydsenter • Bagorama • Fotograf Helle • Telekiosken • City Bag • CMYK accessories

www.fordeglassmagasin.no Tlf. 57 82 22 98

Vic ensar frå InWear med blonderygg kr 599,-

HUS OG HEIM • Bellis Blomster • Nille • Handelshuset Libris • Kremmerhuset • Princess • Førde Glassmagasin • TilBords

SERVICE • Sparebanken Vest • Posten

www.hhforde.no

Tilbord Lékué Muffins bakesett til barn – sleikepott, muffinsformer og dekorpenn kr 299,-

The body shop: Handkrem- mandel, rose og hemp frå kr 69,-

Glitter Clutch veske kr 199,Smykke kr 99.90

...vi har det!

HANDELSHUSET

Styrer i stormens auge jobbar saman med dei for å skape noko. Vi er spente på kva som ligg i løfta som er gitt, og eg vart glad for dei klare signala frå Helseministeren i haust der ho sa at Nordfjord sjukehus skulle bli ein nasjonal modell for framtidas lokalsjukehus, seier Bjørlo. – Vi skal stå på for å få eit best mogleg innhald. Framtidas lokalsjukehus kan ikkje bli eit tomt bygg der dei tilsette sit og ventar på ingenting, seier han med trykk på ordet ikkje. – Innhaldet må vere reelt: eit moderne helsetilbod i Nordfjord, som yt gode sjukehustenester der folk bur.

Det ventar eg faktisk at alle gode krefter i Sogn og Fjordane sluttar opp om, og bidreg til at vi verkeleg får eit «fremtidens lokalsykehus» med topp kompetanse, som fylket kan vere stolt av. Akkurat no er det stor usikkerheit på og rundt huset. Vi veit ikkje kva framtida bringer, eller korleis sjukehuset ser ut om nokre år. Det må avklarast, så vi kan kome vidare.

Stridane er mange og harde for Eid, både innan sjukehus og veg. Så då Dagmar fillerista Eid i romjula, og statsminister Jens Stoltenberg i staden reiste til Sogn, var det kanskje berre ein vanleg dag på jobben for ordførar Alfred Bjørlo, som kjempar på mange frontar?

Nye slag

TEKST OG FOTO: Roy Sunde

FM 2•2012

26

– Nei, ho skal vi vel ikkje blande inn i dette.

Ho råka vel heile fylket, og mange stadar enno verre enn oss, ler Alfred Bjørlo. – Jens må og skal komme innom Nordfjord ved eit anna høve, det må han ikkje tru han kan vri seg unna, seier han med glimt i auget. – Det viktige å ta med seg er ikkje kvar det råka mest, men korleis det slo ut fylket vårt. Vi har store avstandar og sårbar infrastruktur.

Det viser at vi må bli flinkare til å jobbe saman for å få ting til.

Venstrepolitikar Bjørlo kom som ei kule inn i lokalpolitikken i Nordfjordeid i fjor haust.

– Det er uverkeleg å vinne med slike siffer, og få nesten reint fleirtal åleine. Men kjekt å bli ordførar, det er ein enorm tillit frå folk på Eid om at dei ønskjer at Venstre skal jobbe for lokalsamfunnet: Eid er inne i ein uroleg periode, så uavhengig av valresultat må vi jobbe saman på tvers av partigrenser for å skape utvikling. Det ser det ut til at vi greier.

Kommunestyret har godt person- og partiklima, og det er eg veldig nøgd med.

«Tapte» kampar Den langvarige, bitre striden om lokalsjukehuset i Nordfjord enda ikkje slik folk i regionen ville. Men Bjørlo har blikket løfta mot horisonten.

– Vi står ved eit vippepunkt i kampen.

Nokre slag er tapte no, som ortopedien. Det er ingen tvil om at vi får eit anna sjukehus i framtida enn kva folk og politikarar i Nordfjord har hatt ønske om. Eg føler at vi frå Nordfjord si side no gjer eit ærleg forsøk på samarbeid. Helse Førde og Helse Vest har sagt dei vil utvikle sjukehuset, vi går inn og

Vi er eit lite fylke.

Skal vi ha uendelege bygdekrigar, har vi tapt.

Ordførar Alfred Bjørlo

Fire jamstore kommunar med kvar sitt senter gjer at Nordfjord ofte er ein region prega av debatt. Sjukehusstriden såg ut til å samle Nordfjord. Den samlinga vart sett på prøve når kampen om E39 kom, der sterke krefter i indre og ytre Nordfjord ønskjer den indre leia. På laget har dei Statens Vegvesen, fylkesrådmannen og fylkesordføraren i Møre og Romsdal.

– Det kjennest ubehageleg og unødig med ein omkamp om E39-traseen. Eg flytta heim til Eid i 2007. I heile den perioden har ting gått riktig veg. Nordfjord har jobba i lag, søkt saman i fleire og fleire samanhengar, og har hatt ei aukande forståing for å stå samla og legge bygdestridane bak oss. Ein del av semja i Nordfjord og fylket har vore at E39 skulle gå over Kvivsvegen og Anda-Lote, slik at heile regionen samla sett kjem godt ut. No raknar dette og kvar kjempar for sitt. Det er trist og ubehageleg. Vekst handlar om tillit og lagbygging over tid, seier Bjørlo. – Vi er eit lite fylke. Skal vi ha uendelege bygdekrigar, har vi tapt. Det er ei viktig tid no, spesielt i Nordfjord. Eg håpar fylkespolitikarane står mest mogleg samla om gamle løfte, slik at samarbeidstanken ikkje raknar.

Vel ein E39-trasee ut frå pris, utan å tenke regionale ringverknader, kan det splitte fylket og gjere at vi nord for Nordfjorden må sjå vidare nord. Det vil svekke interne bindingar i fylket. Ein må tenkje utvikling, ikkje berre raskast mogleg veg tvers gjennom fylket, seier han og fortel at han etter jobben i Måløy Vekst trudde banda var sterkare enn dei ser ut no. – Eg trudde vi hadde felles forståing om korleis regionen skulle utviklast etter fire år i Måløy Vekst, og trudde ikkje semja kunne snu så raskt. Eg var budd på å kjempe for sjukehuset og visste det venta ei vanskelig tid, men faren for å øydelegge samarbeidet i Nordfjord gjer dette til ei tyngre sak enn eg trudde. Mitt politiske fundament er å jobbe saman for større regionar, der ein formar framtida skulder mot skulder, og ikkje skyt på kvarandre frå kvar si skyttargrav. Det gjer oss lettare å splitte, og vanskeleg å få gode løysingar for heile regionen.

– Korleis er det å konstant måtte kjempe på alle hald?

– Når du går inn i lokalpolitikken i Nordfjord er du budd på tøffe tak og prioriteringar, tronge budsjett og sjukehuskamp. Men volumet av vanskelege saker, og kor lite «modne» Nordfjord som region er til å takle dei, det hadde eg ikkje sett føre meg, seier Bjørlo, som likevel ser lyst på framtida. – Eg er optimist, og håpar månadane vi har bak oss viser at vi ikkje kan halde på med strid og bygdekranglar. Vi kan ikkje tillate statlege planprosessar som legg opp til strid, der Nordfjord går i fella kvar gang. Fram mot dei politiske rundane som kjem rundt E39 håpar eg alle gode krefter i fylket ser at ingen tener på slike kampar.

Ikkje berre kamp Ein kan få inntrykk av at det vert kjempa på alle frontar i Eid. Det stemmer ikkje.

– Det skjer veldig mykje positivt her, blant anna ei fantastisk oppbloming av kultursatsing og aktivitet siste åra. Ei samanhengande suksesshistorie som blan-

>>

dar dugnadsande, profesjonelle kulturkrefter og lokalt næringsliv. Operahuset Nordfjord har skapt sterk stoltheit, ikkje berre i eigen kommune. Huset er felleseige i Nordfjord, som alle er stolte over og nyttar seg av. Næringslivet går godt, bedriftene satsar og er offensive: Eit teikn på at vi har gode moglegheiter her, er Coop si varsla satsing i 100 millionar kroners-klassen. Utruleg positivt, og ei styrking av oss som handelssenter. Det er eit paradoks at kommersielle aktørar satsar tungt på Eid og regionen, og har trua, medan staten trekk seg ut. Andre spennande ting er grøn datalagring i gruvene på Lefdal. Det kan bli ein av dei største industrisatsingane i fylket nokon gong, og ei stor sak for heile fylket, som vi har sterkt fokus på og gjer det vi kan for å lukkast med. Ein svært positiv faktor er at kommunen har hatt folketalsvekst over fleire år, og snart bikkar vi 6000 innbyggjarar. I omlandet, som når oss på ein time, bur 30-40.000 personar. Det gjev store moglegheiter. Klarar regionen å jobbe saman får vi fantastisk slagkraft og vil lukkast, seier Bjørlo. – Den viktigaste jobben er å skape næringsutvikling i ein større bu- og arbeidslivsregion, som gjer kommunen vår så spennande at familiar og ungdom vil flytte hit. Det er målet. Å skape ny næringsutvikling er punkt 1 for å få det til. Punkt 2 er å bli skikkeleg gode på skule. Vi skal vere ein skule- og utdanningskommune det skin av, frå grunnskule og opp. Og så må vi finne ein framtidskurs for sjukehuset, slik at vi kan rette ryggen, sjå framover og vite at vi har eit skikkeleg sjukehus, med framtidspotensiale vi kan satse på.

>>

Lys i vente?

– Etter hektiske månadar veit du langt meir om kva som krevjast for å vere ordførar i Nordfjord. Tek du attval?

– He, he, ler Bjørlo. – Det er vanskeleg å spå. Eg veit kva eg ville svart no, men eg er optimist og trur verda ser annleis ut når det eventuelt blir aktuelt.

– Kva er den største overraskinga du har møtt så langt i vervet?

– Kor kort vi faktisk er komne i å jobbe saman på tvers av grenser. Eg minnast ein sentral politikar i Vågsøy, som i valkampen sa at om ikkje veksten skjer i Måløy, så er det det same om det skjer i Oslo eller Førde. Vi sit på kvar vår tue, og har nok med det. Det går ikkje, seier han og kjem til den kjekke overraskinga. – Positivt sett er det enorme engasjementet blant folk i kommunen, som vil bidra, og står saman. Kva kan vi gjere for å få Eid og Nordfjord framover er haldninga, slår Bjørlo fast og moderer seg. – Eg kan ikkje seie at kjempeengasjementet har overraska, eg kjente jo til det, men den guts’en det

LITT BRUNERE

Eid er ein kulturkommune, seier Alfred Bjørlo, her med sambygding Sophus Lie, som på eigen hand grunna ein ny matematisk disiplin, transformasjonsgruppeteorien. Den er i dag ei viktig reiskap for moderne fysikk. Lies algebra nyttast til å klassifisere elementærpartiklar, og i speler ei viktig rolle i kvantemekanikken.

er blant folk i området her, som stiller opp i lag og organisasjonar, på dugnad, og har ein enorm vilje til å få ting til i fellesskap innan idrett og kultur, den er heilt fantastisk. Den finst nok mange stader, men den kjennast som noko heilt spesielt her. Så det er veldig kjekt å vere ordførar i Eid, sjølv om vi slit med nokre overordna saker akkurat no, avsluttar Bjørlo.

NY SALONG

- mye vakrere -

I SENTRUM SØR

Besøk Brun og blid Førde

KLIPP FARGE BRUD STUDENT RABATT DROP IN EXTENSIONS MAKE-UP

Hafstadvegen 34

OPPTIL

SPENST OG

20% RRABATT ABATT STUDENT

ÅPNINGSTIDER ER:

FM

Man-Fre: Lørdag: Søndag:

07:30 – 23:00 09:00 – 19:30 10:00 – 23:00

2•2012

28

Nærmeste Brun og blid solsenter finner du ved å sende: BB HVOR til 1960 Besøk oss på facebook: www.facebook.com/Brunogblid Grønt nr: 800 34 033, www.brunogblid.no

Silje

Veronica

Live

Frisør

Frisør

Frisør og Make-up

Hafstadvegen 34 | 6800 Førde Timebestilling 47 70 73 80

//////////////////////////

Det

største

//////////////////////////

og mest unike handletilbodet mellom Førde og Ålesund Kulturhovudstad Eit naturleg handelssenter i Nordfjord Handel med sjarm i Eidsgata Shoppingsenter

BANK DNB KAFE, RESTAURANT OG KIOSK Narvesen Didriks Kafe og Gaver Dolca Vita FRISØR Fin Frisør og Hudpleie Mona Frisør MOTE Frislid Herreekvipering

INTERIØR Primula Design Magasinet Kala Det Gylne Snitt Blomsteratelier Lappestua Eid GAVEBUTIKK Monrad Johnsen Eftf

BYGG Byggern, Eid bruk ELEKTRONIKK Euronics R. Hestenes Expert

GULLSMED Bergart Gullsmedverkstad AS

BIL OG SERVICE Eid Motor Eid Servicesenter AS - ESSO Stårheim Bilverksted AS

HELSE Magnetmannen.no

HOTELL Nordfjord Hotell

FM 2•2012

29 APOTEK Vitusapotek

Og mykje, mykje meir…

besøk våre heimesider: nordfjordeid.no / operanordfjord.no

Jenta med klarinetten Med ønske om å sjølv kunne spele dei vakre tonane som kom frå klarinetten til storesøstera, byrja åtte gamle Marita Elise Holme frå Sandane på musikkskulen. 13 år seinare går den talentfulle klarinettisten første året på Griegakademiet.

TEKST OG FOTO: Kristine Slettehaug

– Vi har ei stove heime der vi sit og øver. Musikken høyrer du i heile huset, forklarer Marita. Det var frå denne stova ho og storesøstera høyrde tonane frå klarinetten til ei anna storesøster. Dei ville også lære seg å spele. Det bar av garde til musikkskulen og seinare korpset for begge to. Folk synest det vart artig at tre søstrer spelte klarinett i same korps. For dei sjølve var det heilt naturleg. – Vi er sju søsken, fire spelar klarinett, to spelar ikkje noko instrument medan lillebror spelar saxofon og mamma valthorn. Vi er nok ein musikalsk familie. Men vi sit ikkje og spelar i lag i jula og sånt altså. Nei, det er sjeldan, ler ho.

kult at eg studerer ved Griegakademiet, og dei er kanskje litt imponerte òg? Samtidig synest dei det er rart at eg orkar å øve så mange timar kvar dag.

Applausen er best To gongar i halvåret arrangerer dei konsert på akademiet, og kvar veke er det huskonsertar. Det er ei nervøs Marita som går på scena. – Eg veit at eg går på skule med ekstremt flinke musikarar. Blant anna dei frå Japan og Russland. Då er det viktig å berre stenge av kven som lyttar og konsentrere seg.

Byrjar eg å tenke på kven som sit der, eller kva eg skal ha til middag, går det heilt skeis, ler ho. Og når konserten er over kjem det beste. – Applausen når vi er ferdige, og den gode responsen eg får på spelinga, gjev meg mest.

Drøymer om å bli musikklærar Begava Marita fekk tidleg høyre at ho var spesiell. Fleire lærarar påpeika at ho var begava og hadde eit stort talent. – Både eg og søstera mi fekk høyre at vi var unike. Etter at fleire hadde sagt det til oss byrja det å synke inn. Kanskje eg verkeleg er god? Ja, ikkje sånn «wow, kor flink eg er» når eg sit og spelar, men eg har det nok litt i meg, for eg trur ikkje ein kan øve seg til musikalitet. Anten har du det, eller så har du det ikkje, seier ho. At Marita har det, er det få som tvilar på.

Ingen korpsnerd I barndommen vart det mykje øving, men ikkje så mykje at det gjekk på bekostning av noko. – Nei, det vil eg ikkje sei. Eg stortrivdes i korpsmiljøet, og vi er ikkje så nerdete og rare som ryktet vil ha det til, smiler ho. Det er mykje bra folk som spelar i korps, legg ho til. Men som med mange andre som spelar eit instrument, hadde også Marita periodar der ho ikkje ville øve. – Spesielt på ungdomsskulen er det ikkje særleg kult å spele i korps, og det var fleire gongar eg ville slutte. Då oppmuntra mamma meg til å halde fram, og det er eg glad for i dag. Etter ti år i skulekorpset byrja ho å spele i Gloppen Janitsjar. Musikklina på vidaregåande var eit naturleg val for den talentfulle klarinettisten. Også der fekk ho høyre at ho var dyktig. – Lærarane mine sa at eg kunne bli veldig god om eg ville.

Gjennom nålauget

FM 2•2012

30

Etter eit år som klarinettlærar på Kulturskulen på Sandane, prøvespelte ho som tjueåring på Griegakademiet* i Bergen. Berre ein heldig klarinettist blir tatt inn på skulen i året, og det ligg mykje prestisje i å komme inn. I konkurranse med ti andre dyktige trudde ikkje Marita ho ville få plassen. – Nei, det var eg ikkje forberedt på, så då eg fekk plassen vart eg heilt stum. Eg fekk nokre dagar betenkningstid, og den brukte eg godt. Eg visste at det kom til å bli knallhardt med mykje øving, men samtidig var dette ein sjanse eg ikkje ville få igjen.

Marita takka ja til plassen, og fire år ved den ettertrakta skulen venta.

På spørsmål om korleis det er å studere ved sjølvaste Griegakademiet, blir Marita litt usikker. – Det er veldig kjekt… men og veldig travelt. Det er heilt annleis enn kva eg hadde trudd. Det er lite sosialt, du sit fleire timar åleine kvar dag i eit rom og øver, og klassen din ser du lite til. Det kan bli litt einsamt til tider, og av og til er det noko herk å sitje der åleine med klarinetten. Det har vore fleire gongar eg har hatt lyst til å knuse den, men det har eg dessverre ikkje råd til, ler ho, før ho blir alvorleg igjen. – Det er tøft psykisk å øve så mykje åleine! Samtidig er eg veldig takknemleg for at eg får sjansen til å omgåast så dyktige lærarar og elevar som eg får, og at eg får den sjansen her, seier ho. I tillegg til tre timar med øving kvar dag, er det mykje musikkteori ved skulen. For andre kan det virke noko tørt. – Vennene mine synest først og fremst at det er

Planen til Marita er å ta ei bachelorgrad i utøvande musikk, for å så bygge på med eit år pedagogikk. For det er lærar ho drøymer om å bli. – Ein skulle kanskje tru det, men eg drøymer ikkje om ein jobb der eg berre sit og spelar. Eg vil lære vekk også. Ein kombinasjon hadde vore det optimale, og då gjerne kombinasjonen lærar og distriktsmusikar.

Gloppen vil eg tilbake til, for der er det kulturelle tilbodet bra.

Først må ho gjennomføre det til tider veldig krevjande studiet. – Planen er å gjennomføre. Samtidig merkar eg at det er mykje anna eg har lyst til òg. Ja, som å reise. Sidan vi er sju søsken har vi berre vore på korte ferieturar, så det er mange stadar eg ønskjer å oppleve. Eg er ei jente som brukar mykje tid på klarinetten, men eg har eit liv utanom og. Eg er ikkje typen som eine og åleine lever for klarinetten og har som mål å komme inn i dei store orkestera. Då må ein verkeleg legge sjela si i det, og det trur eg ikkje at eg vil. Kanskje eg hadde klart det om eg ga alt?

Ho drar litt på det, men slår det fort frå seg.

– Nei, det er å lære unge å spele eg vil, men eg hadde ikkje takka nei til å opptre med dei store heller avsluttar ho, med eit lurt smil. *) Griegkademiet tilbyr høgare utdanning på bachelor-, master- og doktorgradsnivå innan musikkutøving (inklusive jazz), komposisjon, musikkpedagogikk, musikkterapi og etnomusikologi.

Talentet Sogn og Fjordane har mange unge talent. Både oppdaga og uoppdaga. I serien «Talentet» fokuserer vi på personen bak talentet. Tips oss på kristine@inform-media.no eller 959 39 999.

Den talentfulle klarinettisten Marita Elise Holme kom gjennom nålauget og fekk plass ved Griegakademiet. Der øver ho tre timar kvar dag. Likevel vil ho ikkje berre vere «jenta med klarinetten». – Klarinetten betyr mykje, men ikkje alt, seier ho.

FM 2•2012

31

E-PRAT

med ÅSHILD MUNDAL

Bustadkommune: Stjørdal Alder: 32 år

Kva har du liggande på nattbordet? – Bok, klokkeradio og nasespray.

Aktuelt: Gav ut ny plate i haust, og vart nyleg A-lista på P1 med sangen «Lukklegaste i Verdi», etter 11 veker på B-lista.

Kva musikk/musikarar lyttar du til? – Odd Nordstoga, Ane Brun, John Mayer, Frida Ånnevik, Terje Nilsen, Bernhoft blandt mange. Mykje norsk.

Du har invitert fire vener til middag heime hos deg sjølv. Kva serverer du dei? – Wok-Pizza og god vin.

Korleis kjentes det ut å få ein slik beskjed? – Det var

særdeles uverkeleg, men enormt gledeleg når det etter litt gjekk opp for meg at det faktisk var reelt.

Kva drøymde du om å bli då du var liten? – Artist og låtskriver.

Kva inneber dette for plata og karrieren din? – Det at låta og namnet mitt når ut til heile Noregs befolkning har udiskutabelt ein stor verdi. No er det litt tidleg for meg å seie noko om den konkrete effekten av dette, men eg merkar meg at fleire og fleire, for meg ukjende personar, tek kontakt og fylgjer meg, bl.a i sosiale media. Eg håpar at folk blir nyfikne av låta på radioen, og at det på sikt vil få noko å seie for både salstala og etterspørselen iht konsertar. Nålauga for å komma inn på A-lista er jo ganske trongt, så det ligg uansett mykje kred i å oppnå plassering der. Det gjev ein slags status/tittel eg kan «smykke» meg med, og eg trur det gir meg ein viss tyngde som artist. Eg treng på ein måte ikkje rettferdiggjera meg sjølv og musikken min lenger, den er vurdert og allment akseptert av kritikarane. Det kjennest veldig godt.

Når kjem neste plate? – Eg siktar meg inn på 2013.

Kva får deg skikkeleg irritert? – Søppel i naturen og brødsmular på benken.

Du får 50.000 kr du skal gje til eit lag eller ein organisasjon. Kven får dei og kvifor? – Kreftforeningen, til arbeidet med kreftforskning.

Kva hugsar du best frå barneskulen? – Musikktimane og alle juleførestillingane og spela me fekk ha og delta på med Leon Lunde og Sigrid Nyseth, to fantastiske lærarar.

Beskriv den ultimate frihelga? – På sofaen føre peisen heime med kjærasten, nytrakta kaffi, deileg musikk på stereoen og ei bok eller wordfeud. Gjerne ein film eller to i løpet av helga, ein lunsj inkl. chillilatte på kafé, spaserturar i frisk luft og god mat og drikke på kveldane.

Kva ville du vist fram for ein turist som kom til heimstaden din? – Eg ville tatt dei med til stranda vår, Storvika, og Steinvikholmen, ein middelaldersk slottsfestning, fint dandert på ein liten holme utanfor Skatvalslandet.

BMW X1 Comfort-pakke

FM

Ren kjøreglede

LEOXPRESS.NO

www.bmw.no

2•2012

32

VI PRISER VINTEREN MED -50 % PÅ COMFORT-PAKKEN TIL BMW X1.

• Skinnratt med multifunksjonstaster • Parkeringssensor (PDC), bak • Takreling i matt sort • Bagasjeromsnett

• Oppbevaringspakke • Midtarmlene • Regnsensor • Klimaautomatikk

• Cruise Control med bremsefunksjon • Radio Professional Kampanjepris Comfort-pakken kr 12.000,–

BMW X1 sDRIVE bakhjulsdrift fra kr 377.100,–* 380.200,-* BMW X1 xDRIVE firehjulsdrift firehjulsdrift fra fra kr 424.300,-* 420.800,–* Biltreff AS ALL-WHEEL-DRIVE BY BMW

* Pris er inkl. frakt og leveringsomkostninger. Årsavgift kommer i tillegg. Forbruk ved bl. kjøring inkl. alle X1-modeller: 0,45–0,84 l/mil. CO2-utslipp: 119-195 g/km. *Pris er inkl. frakt, lev.omkost., og gjelder ut 2011. Årsavgift kommer i tillegg. Forbruk ved bl. kjøring inkl. alle X1-modeller: 0,45–0,84 l/mil, CO2-utslipp: 119–195 g/km.

http://forde.biltreff.bmw.no T: 57 72 56 60 Hafstadv. 76, 6802 Førde

NRK OG EYEWORKS DINAMO PRESENTERER MELODI GRAND PRIX

+@3= à 0TY\NKXO ,SV_^VOSQO UJMCZS CJMBS UJM EFJ Ú FTUF G�SFN½M TUBTKPOFSU Q½ GZMHKBOEF TUBEBS p '-03° p '°3%& p -&*,"/(&3 p .�-°:

p 4"/%"/& p 40(/%"p 453:/

:\S]^SVLYN YQ \O]O\`K]TYX

^VP$ ! !

" YQ aaa K`S] XY

KJĂ˜P

KAMPANJEPRIS

FĂ˜R 1. MARS

Ă˜ien 530F

og fĂĽ Humminbird 560x inkl i prisen!

med Yamaha F40FETL

kr 119.900,Ypperlig sjølvlensende ďŹ ske og fritidsbĂĽt.

Med bredde pĂĽ 212 er det en sikkert og stabil bruksbĂĽt. Vi har bĂĽter for levering!

Komplett inkl vindskjerm, kjølband, ďŹ skekasse, teinehalerfeste, ĂĽrer, batteri, vannutskiller, hovedstrømsbryter, tank, slange, kabler og montering!

FLORĂ˜ 4. F EBRUAR Delfinale, Florø Idrettssenter

Døskeland Marine Angedalsvegen 59, 6800 FĂ˜RDE tlf. 97585607 • www.doskeland.net

Familiedagar i Førde!

Ta barnevogntesten pĂĽ nye B-Klasse!

HĂĽvard Lothe Tooji Lise Karlsnes Petter Ă˜ien & Bobby Bare Yaseen & Julie Maria Silya The Canoes Marthe Valle Billettpris: Kr 395 + avg.

Billettser v i ce.no 815 33 133 Billettservice.no Pos ten – Narvesen Nar vesen Posten Info: w w w.mgp orø.no – G arderobe kr ,Info: www.mgporø.no Garderobe kr.. 20 20,-

Nye B-Klasse!

Ein heilt ny standard for familien. Frü kr 331.560,- inkl. lev. Førde.

Inngang frü kl 17.30 – MGP Lokal-vinnarane opptrer kl 18.50 Dørene stengast 19.20 pga TV-produksjon. Showstart kl 19.55!

NASJONALE HOVEDSPONSORAR:

Familiebilen, nye B-Klasse: Sporty og dynamisk, komfortabel og romsleg. Opplev det beste interiøret i klassen og bagasjeplass pü inntil 666 l.

LOKALE HOVEDSPONSORAR:

SPONSORAR:

FLORA KOMMUNE

Velkommen!

FĂ˜RDE KOMMUNE

Forbruk blanda køyring: 0,44-0,62 l/mil. CO2-utslepp: 114-145 g/km. Bilde kan avvike frü tilbod.

5 ürs garanti, 100.000 km. Importør: Bertel O. Steen AS.

Bilhuset Førde, Ă˜yrane 6, 6800 Førde, Tlf. 57 72 41 00, www.bilhusetforde.no

FM 2•2012

33

VI KJEM UT HER!

VI KJEM UT HER!

VI KJEM UT HER! VI KJEM UT HER!

VI KJEM UT HER!

100% dekning i Sogn og Fjordane

FM 2•2012

34

Vi kjem rett og slett ut til alle som har ein postkasse i Sogn og Fjordane. Og det står ca 42.500 postkassar i fylket vårt. Der kan du også komme, dersom du annonserer i Fylkesmagasinet.

Annonseprisar 2012: 1/1 side kr 21.500,1/2 side kr 11.500,1/4 side kr 6.300,1/8 side kr 3.800,Om du ønskjer å annonsere dine produkt eller tenester til heile fylket, ta kontakt med FM marknad, tlf. 95 93 99 97.

I opplag er det ingen over, ingen ved sidan av. Berre under…

VI KJEM UT HER!

FM www.fylkesmagasinet.no

Extreme makeover på 7 dager og 15 000 kroner FM2 2•2012

Ein kreativ arbeidsplass med byråkratisk kontorlandskap skal til pers.

Dagleg leiar og styreformann gav beskjed: - Vi reiser til Kanariøyene. Her er 15 000 kroner.

Ha det kjekt, men ikkje altfor kjekt.

Tekst og foto: Joachim Wie

Reklamebyrået Inform Media fylte i 2011 ti år. No er vi det største reklamebyrået i Sogn og Fjordane. Det er ikkje til å komme i frå at denne veksten har gått ut over disponibel tid ein har hatt til rådvelde for å oppdatere kontorlokala. Tida var difor moden til å gjere noko nytt og noko stort, men reklamejobbane var mange og timane for få. Her måtte det bli kveldsarbeid.

Spørsmålet – Kva vil de gjere her då? spurde sjefane. – Vi måler veggane kvite og ryddar litt, svarte vi. Det høyrdes greitt ut meinte sjefane, sa OK og sette seg i bilen

35

Konsept: SKOG. Ofte ser ein ikkje skogen for berre tre.

For folk som driv med reklame kan marknaden gjerne fortone seg som ein skog – ja til og med ein tåkelagd skog. Men å sjå skogen og dei einskilde tinga som er der, er ikkje alltid lett når ein berre er fokusert på alle trea. Derfor la vi inn nokre fargerike fuglekasser og andre element, for å minne oss sjølv på at skogen består av meir enn berre tre, og at ein ikkje må gløyme å ha det kjekt.

for til Flesland så fort arbeidsdagen var over. – God tur, sa vi og visste vi hadde ei veke med jobb på dagtid og oppussing på kveldstid føre oss. Så kva gjer ein med 15 000 kroner og 7 dagar?

Vi blei samde om å måle veggane med ein gong, og det viste seg raskt at dei fleste allereie hadde tankar om korleis vi skulle ha det. No var utfordringa å få samla alle rundt eit felles konsept. Det gjekk greit, kvite veggar og ein enorm bjørkeskog skulle vere den gode starten. Det stramme budsjettet, som ikkje ga rom for designmøblar og andre dyre løysingar, betydde at vi måtte tenkje kreativt når det endelege uttrykket skulle på plass. Men det gjensto litt jobb før finishen skulle på plass.

hol i vegger eller gjere andre fundamentale endringar. Det hadde vi sjølvsagt ingen planar om, men av og til blir vegen til medan ein går. Så vi reiv ned ein av kontorbåsane og demonterte alle pultane. Det kom nok til å gå fint. Material til nye kontorpultar og andre løysingar vart handla inn i full fart. Smånips og andre krydderier blei handla nytt og brukt i Førde. Det viste seg snart at tida var for knapp, budsjettet for lite og planane for mange. Men det er vel eit kjend problem. Møterommet fekk ei lysekrone, eit gjøkur, gamle møblar frå Jølster og ein prosjektor. Ein hyttevegg kom opp i produksjonen. Bjørkestammar blei sett opp frå golvet og opp gjennom taket, saman med mange andre detaljar.

Sjølvlaga og lenge sia laga

Det første møtet

Vi fekk klar beskjed om at skrivebord og andre dyre kontormøblar ikkje måtte målast eller sagast i. I tillegg måtte vi behalde rominndelinga, ikkje slå

Slitne, nøgde og med rot og målingssaker stuva saman på eit rom, sto vi klare for å ta i mot sjefane. Allereide i inngangspartiet blir du møtte av ein gamal

FM2 2•2012

36

Styringssystem for straumsparing

Registrert elektroentreprenør

Sandane tlf. 57 88 46 10 www.hendenelektro.no

Stryn tlf. 57 87 29 20 www.strynelektro.no

Sogndal tlf. 57 68 29 50 www.josvanger.no

Florø tlf. 57 75 22 11 www.vestelektro.no

Førde tlf. 478 36 160 www.sunnfjordelektro.no

Bremanger tlf. 57 79 13 57 Svelgen tlf. 57 79 51 90

kan vere meir lønnsamt enn å skifte til andre energikjelder.

Reduser oppvarmingskostnadane med 4-5000 kr i året med straumstyring.* * Utgangspunkt i ein bustad på 120m2, strømforbruk til oppvarming på 15.000 kWh i året og strømpris på 80 øre.

KKvalitet du kan vere ttrygg på www.vestlandshus.no Forhandlarar i Sogn og Fjordane

d ornet ndsh and San Sa S

• Vestbygg Grytøyra Tlf. 57 73 72 60 • VestlandsHus Florø Tlf. 57 75 21 70 • VestlandsHus Måløy Tlf. 95 72 22 52 • VestlandsHus Stryn Tlf. 57 87 62 00 • BTHUS AS Førde Tlf. 916 61 700 • VestlandsHus Sogn, Kaupanger, Tlf. 57 67 33 88

whisky-krok i form av to gamle skinnstolar av den solide sorten, ei gammal rosa handdreia lampe og ein enorm bjørkeskog. Det blir ganske stille når dei to kjem inn i lokalet. Rundt dei står sju litt nervøse, men forventningsfulle tilsette. Ingen av sjefane er kjend for å vere spesielt glade i retro-stilen. Likevel; den eine gliser breitt, medan han går rundt og kikkar. Den andre har hendene i bukselommane og snus under overleppa, og seier ikkje noko på ein time.

– Det blei jo bra det her. Dritbra, seier dei etterkvart. Godt nøgde med mange rare ting som skulle vere med å forme identiteten til Reklamebyrået Inform Media. Dei kvite veggane er kunden sitt kvite lerret som vi saman skal fylle. Dei fargerike innslaga er dei gode ideane som blir presentert for kunden. Alt i alt ei heilskapleg løysing hos oss og til gode for kunden.

Tlf: 57 82 16 88 - Øyrane 6, Førde

FAGMILJØ

– litt meir enn du trur – alt i varme og energi Inneklima

• Ventilasjonsanlegg 90% gjennvinning • Sentralstøvsugar • Varmepumpe luft-luft

Bioenergi

• Vedovnar • Peisar • Pelletsovnar

Vassboren varme

• Varmepumpe luft-vatn • Vedovn med vasskappe • Vedkjel

Rehabilitering eller ny pipe?

Flytte langt?

Flytte heim?

Flytte ut?

Vi tar jobben.

Uansett kvar du skal til eller frå.

Over heile landet – eller ut av landet.

FM2

Vi har alt av piper: Stålpipe, element-pipe, varmepiper samt vi kan rehabilitere eksisterande piper.

• Vi har eigne montørar, som leverar og monterar • Ansvarsrett

• • • • •

2•2012

37

Kvalitet til riktig pris

Flytting Lagring Pakking Forsikring Utleige av vare- og lastebilar

Møblar, gulv og garderober.

600 kvadratmeter fordelt på to etasjar.

Fagmiljø er kjedeuavhengig. Det gir oss fridom til å skape ein levande og annleis butikk med varer til riktig pris.

MILJØ FM FAG Førde Varme og Interiør tlf. 57 72 10 60 www.fagmiljo.no

Opningstider: Mån–ons Torsdag Fredag Laurdag

10.00–16.30 10.00–18.00 10.00–16.30 10.00–14.00

Hafstadvegen 39 (ved Esso) | 6800 Førde | www.fagmiljo.no

Erstatningsordningar etter «Dagmar» sine herjingar:

Slik får du det du har krav på

Sogn og Fjordane vart hardt råka av «Dagmar», og mange fekk skadar på eigedom, lausøyre og landbruksjord.

FM2

Nedrivne straumlinjer var eit vanleg syn etter Dagmar.

Det fins ulike fond og forsikringar som kan erstatte tap grunna slike hendingar. Nokre skadar dekkast av alminneleg forsikring, andre av Statens Naturskadefond (SN), mens visse typar skadar kan søkast dekt av kommunen/fylkeskommunen.

Sikre krava dine

2•2012

38

Dekningsmogelegheiter Forsikringar som gjeld bygningar, landbruk og lausøyre inkluderar brannforsikring som også omfattar naturskadar. Dekninga er lovpålagt i alle norske forsikringsselskap. Forsikringar på motorkøyretøy, båtar, varer under transport, skog, avling på rot ol. har ikkje naturskadedekning, men for motorkøyretøy og båt kan eventuelt kaskoforsikringa dekke slike skadar. Skade på eigedom som ikkje er brannforsikra kan søkast erstatta av SN, f.eks. skadar på privat veg og bru, kai/molo av mur og stein i privat eige, jordbruks- og skogbruksareal, samt grunnskade i utmark. Ordninga dekkar ikkje stormskadd skog. Ved usikkerheit knytt til kven som dekkar ei aktuell skade, kan ein av partane kontaktast for avklaring.

Dekkar forsikringsselskapet naturskaden er eigendelen per skadetilfelle 8.000 kroner. Dekkast skaden av SN er eigendel per skadetilfelle 10.000 kr. Ved kombinert oppgjer med utbetaling frå både forsikringsselskap og SN, betalast berre ein eigendel, 10.000 kroner.

Jord- og/eller hagebruksføretak, med rett til produksjonstilskot, kan søke erstatning for avlingssvikt. Dette meldast til landbruksforvaltninga i kommunen.

Fylkesmannen avgjer om det skal utbetalast erstatning, avgrensa til 500.000 kroner per vekstgruppe.

§

Artikkelen er skriven av advokatfullmektig Hanne Katrine Mundal, ved Advokatfirma Blikra, Slotterøy & Fonn AS – www.fylkesadvokat.no

Naturskadar bør meldast snarast. Skadar som dekkast av forsikringsselskapet meldast dit, mens skadar som dekkast av Statens Naturskadefond meldast til lensmann, politistasjon eller namsfuten i distriktet. På grunn av skadeomfanget i fylket vil mange måtte vente på skadetakst. For å sikre bevis for samtlege skadar, bør det dokumenterast ved bilete/film og notering av detaljar. Dokumentasjon er særs viktig når skadar må utbetrast før taksering, og vil i alle tilfelle kunne underbygge ein seinare takstrapport.

Erstatningsutmåling Erstatninga blir sett på bakgrunn av takst eller ved skjønn. Erstatningstilbod kan med fordel vurderast av ein sakkyndig med erstatningsrettsleg kompetanse, for å vere sikker på at vurderingar og takseringar har gjeve korrekt erstatningsnivå. Sakkyndig kan vere anten ein advokat eller ein uavhengig takstmann.

Utgifter til slik vurdering kan bli erstatta av forsikringsselskapet.

Blir ein ikkje einige om erstatningsoppgjeret, fins klagemogelegheiter både direkte til det aktuelle selskapet og til ankenemnda for Statens Naturskadefond / Statens landbruksforvaltning.

Opp til

70%

Alt i varmepumpeteknikk! FØRDE Tlf. Arild: 917 16 305

ATV

T3 Traktor 4x4 H/L Frå kr.

60 720,-

Alt skal ut!

Sterkt reduserte prisar pa flis Mange restekupp!

Eks. mva.

75 900,- inkl.mva T3 Traktor TTra = ATV registrert med kvite skilt • Høgkvalitet 16års 166år aldersgrense • momsfrådrag for prof. brukarar Tillatt for offentleg vei • Rimleg forsikring

FØRDE MOTORSPORT Storehagen 3 • Tlf 41 53 42 45 w v w w. f o r d e m o t o r s p o r t . n o

Opningstider: Man - fre 07.30 - 16.30

Pusse opp badet?

FM2 2•2012

39

TLF. 57 72 55 90 - VAKTTLF. 992 13 790 BESØKSADR. FLOVEGEN 4, 6800 FØRDE www.comfort.no - firmapost@dale-ror.no

TREND OG MOTE

med Regine Engevik Førsund

Korleis sjå

bra ut i dritvêret!

FM 2•2012

40

VI BUR I EIT av verdas kaldaste land. Vi har mange månadar i året med surt vêr, vind, snø, is og slaps. Det kan vere ei utfordring å sjå bra ut i kulda, for ikkje å snakke om når det bles som verst og det regnar sidelengs. Eg har skrive mange spalter om korleis du skal pynte deg til fest, julebord, bryllaup, om produkt, sminke og det lille ekstra, om alle slags trendar og siste skrik, men no vil eg skrive om korleis du skal kle deg til kvardags på denne tida av året. For sjølv om det er skikkeleg ruskevêr betyr ikkje det at du ikkje kan sjå bra ut.

Det er mange som seier at dei føler seg fin heilt til dei skal ta på seg ytterkleda.

Løysinga på dette er å kjøpe nye ytterklede som du føler deg bra i. Vi går tross alt i jakker, i alle høve halve delen av året på både hausten og vinteren, så det er ei bra investering. Kjøp deg noko til den verste kulda som held deg fin og varm, som ein parkas eller ei flott boblekåpe. Deretter noko som er litt tynnare, til dømes ei fôra skinnjakke eller ei flott kåpe i ull, og til slutt ei fuskpelsjakke eller noko anna enn det du har frå før av. Då har du tre jakker/kåper og du kan variere litt meir og sjå bra ut – til og med når ytterkleda er på. Det same gjeld når det kjem til skotøy. Kjøp deg støvlettar som er fôra og har sålar du kan fote deg med på glatta. Dernest ankelstøvlettar med litt hel, som går til både bukse og kjole, og til slutt låge boots eller støvlar som du berre kan slenge på deg på dagar der du er sliten i føtene og treng noko godt å gå i.

Før vi går vidare er det ein viktig regel eg vil at du skal hugse, nemleg: Det er ingen reglar!

Du treng ikkje pakke vekk alle kjolar og skjørt sjølv om det er vinter. Det er fullt mogeleg å gå med ein sommarkjole på tjukkaste vinteren, berre du har lag-på-lag så du ikkje frys. Om du ser det eine antrekket, så har eg på meg ein tynn kjole underst.

Her er den brukt som skjørt med tjukke strømpebukser under. Utanpå kjolen har eg ein genser, ei strikkejakke, og til slutt ein parkas med ei stor hette om det skulle komme nedbør. Det som er fint med dette antrekket, er at eg fort kan gjere det om til å bli meir pynta om det plutseleg skulle dukke opp noko, som til dømes ein finare middag med min kjære på restaurant, bursdagsselskap eller at eg skal møte venner på puben. Då kan eg berre ta av meg genseren så heile kjolen syner, behalde strikkejakka i

Ring, H&M.

Øyrevarmarar, H&M / Saueskinnsjakke, Bik Bok / Genserjakke, Gina Tricot / Skjorte, Cubus / Skinnbukse, Zara / Sko, nelly.com

Parkas, Carlings / Cardigan, Topshop / Genser, H&M / Kjole, Oasis

Ta turen innom den nye bloggen min regine.femelle.no dersom du vil lese meir om mote, mine antrekk og innkjøp.

byrjinga og hive den av etterkvart som det blir varmt. Skoa treng eg ikkje bytte. Har du på deg noko slikt kan du gå rett frå jobb til fest utan å måtte dra heim og byte klede. Praktisk og fint!

Jeansen er eit godt alternativ når det er kaldt ute, og det er fint om du har plass til ullklede under så du held varmen. Har du ull innerst er det ingen problem å gå med skinnjakke og jeans på vinteren, som du ser det store biletet til høgre. Eit godt skjerf eller ein pels varmar, og ikkje minst pyntar det opp antrekket også. Det blir fort litt platt og kjedeleg om du droppar tilbehøyret. Prøv alltid å ha noko anten i øyrene, armband, eit smykke, skjerf, ein lekker ring, eller ei fin veske – detaljar som gjev antrekket personlegdom. I dette antrekket har eg på meg både fuskpelskrage, smykke, armband, lekker paraply og ei veske med mange detaljar som pyntar opp.

Det siste antrekket (biletet over) er til ein dag eg skal ned til sentrum, vente på bussen, gå rundt i butikkar og på kafé. Antrekket må vere varmt å stå og gå i, praktisk til vinterkulda, og så klart fint til shopping og å sitte på kafé med vener. Eg har på meg ei varm saueskinnsjakke med så stor og god krage at eg ikkje treng skjerf. Her har eg også lag på lag med ei skjorte, og ein genser utanpå der att. Eg har skinnbukse som tåler fukt og vind, og under den har eg sjølvsagt ei ullstrømpebukse. Skoa er varme og kule, og eg kan gå med dei på snø og slaps. For å unngå øyreverk og neglebitt har eg pelsøyrevarmarar og fôra skinnvottar som gjev antrekket meir piff. Antrekket er ordentleg, varmt og stilig og tar du av deg genseren så har du ei fin silkeskjorte under – og er pynta og fin.

Som eg skreiv, det er ingen reglar. Eg ser mange som kler seg fint i kvardagen, men eg ser og alt for mange som berre har basisen og manglar personlegdom. Det tek deg berre nokre ekstra minutt framfor spegelen å prøve eit skjerf og eit armband, og det har så mykje å seie for antrekket ditt. Om du er usikker på kva du kan gjere, eller korleis du kan kombinere det, kan du spørje om tips i butikken der du kjøper det. Eller du kan sjå rundt deg og la deg inspirere av dei rundt deg, magasin eller frå spalta mi som kjem ut kvar tredje veke. Tipsa mine er til kvinner i alle aldrar. Det er klart at er du over ein viss alder eller vekt, bør du unngå for korte skjørt eller for store utringingar etter mi meining. Du må jo kle deg etter figuren din – men elles kan du ta til deg det eg skriv – og prøve det ut sjølv heime! Lykke til :)

Skinnjakke, Zara / Jeans, Miss Selfridge / Støvletter, Forever21 / Lue, H&M / Fuskpelskrage, KappAhl / Veske, River Island / Paraply, Sparkjøp

FM 2•2012

41

Produsert av Fride H. Haugen / fride.haugen@gmail.com

FM 2•2012

42

Namn: Adresse: Postnr./Stad

58 Kryssordet kan også lastast ned frå fylkesmagasinet.no

Løysinga sender du innan 4. februar til: Inform Media, Boks 353, 6802 Førde.

Merk konvolutten «Fylkeskryss nr. 58».

Vi trekkjer tre vinnarar med korrekt løysing som kvar får fem FLAX-lodd.

Mitt lille land – føreslå sjåverdige stader i Sogn og Fjordane

L’Étoile – vinterens operafyrverkeri i Bergen

TV2-programmet God morgen Norge skal besøke alle fylka i Noreg i 2012. Målet er å finne fram til ein stad med særpreg i kvart av dei. Fylkeskommunen skal føreslå kandidatar i Sogn og Fjordane – og ønskjer hjelp frå deg.

God morgen Norge vil annakvar veke presentere fem stader per fylke, valt ut etter originalitet og interesse. Sjåarane kan så stemme fram dei ulike kandidatane på nettsidene til programmet. Staden med flest stemmer får besøk av God morgen Norge.

I februar har Den Nye Opera norgespremiere på fargerik opera i Vestlands-hovudstaden.

– Sjølv om det av og til kan virke slik – alle operaer ender ikkje med død og tragedie. Har du lyst å oppleve en opera som ender godt, som kallar på latteren, som frydar auget med fargerike kostymer, scenografi og cancandans – då er Grieghallen staden 4., 6., 8. og 9. februar, fortel Geir Rege, informasjonssjef ved Den Nye Opera.

– L’Étoile, eller Stjernen, er ein komisk opera skriven av den franske komponisten Emmanuel Chabrier. Den har alltid vore populære i Frankrike, men sidan 80-tallet har den blitt stadig meir populær verda over. Her i Norge har den aldri blitt satt opp – før no i Bergen. Den produksjonen som blir visst i Bergen kjem frå New York City Opera der den gjorde stor suksess. «Man cannot live by champagne alone – he also needs the music of Emmanuel Chabrier», skrev blant anna Washington Post. Scenografien og kostyma kjem frå New York, og fyllast Den Nye Operas handplukka solistar, Kor Vest og eit av verdens eldste orkester, Bergen Filharmoniske Orkester.

Vi har fått sjansen til å føreslå fem til åtte stader med særpreg i Sogn og Fjordane.

Det må også følgje med ei kort grunngjeving eller stikkord over: • Sjåverdigheiter (natur eller historie) • Særeigne personar (t.d. ein spesiell person som brenn for bygda eller byen sin) • Noko anna originalt, spesielt eller vakkert.

Forslag kan sendast til birthe.finstad@sfj.no. Vi vidareformidlar desse til TV2.

FM 2•2012

43

Løysing

56

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 56: Laila Lønne Håland, 6899 Balestrand Arvid Refsnes, 6854 Kaupanger Gerd Byrkjeland, 6980 Askvoll

Løysing

57

VINNARAR AV KRYSSORD NR. 57: Håkon Loven, 5745 Aurland Bjørg Leirpoll, 6968 Flekke José Rockland, 6887 Lærdal

Bilnytt

Pickup med 5 stjerner Nye Ford Ranger har laga bilhistorie ved å bli den første pickup nokon gong som har oppnådd dei maksimale 5 stjernene i Euro NCAPs kollisjonstestprotokoll.

Ranger oppnådde 89 poeng for generell sikkerheit – det høgste som er oppnådd av ein pickup og eit av dei høgste poengtala som er registrert av Euro NCAP uavhengig av køyretytype. I tillegg fekk Ranger 81 poeng for fotgjengarbeskyttelse, som er det høgste talet Euro NCAP nokon gong har tildelt eit kjøretøy i denne disiplinen.

Rangers avanserte sikkerheitsbeskyttelse startar med ein forsterka passasjerkabin som gjennomgåande nyttar høgstyrkestål. Ved å bruke eit stort tal belastningsbaner framme, på sida og bak på køyretyet vert kollisjonsenergien styrt vekk frå dei som er i pickupen og gir dermed ein høgare grad av beskyttelse i ein kollisjon. Denne strukturen, saman med ei ny stigeramme, vart optimalisert for å styre kollisjonsenergien i eit variert antall kollisjonssituasjoner for å gje optimal beskyttelse for alle i bilen.

Sidekollisjonsgardiner er for første gong standard på samtlege Ranger-modellar i Europa og gjev ei beskyttande pute for hovuda til dem som sit i bilen ved eit sammenstøt fra siden.

Gardinene er konstruert for å beskytte begge seteradene i Double Cab og Super Cab. Nye sidekollisjonsputer beskyttar overkroppen til dei som sit i framseta ved eit samanstøyt frå sida, og vert underbygd av kollisjonsputene framfor fører og passasjer. Ei eiga kollisjonspute for sjåføren sine kne er også standard gjennom heile serien.

Andre sikkerheitsdetaljar er 3-punkts bilbelte ved alle sitjeplassar, med førehandsstraming og belastningsbegrensarar for framsetene og Ford BeltMinder, som minner dei som sit i framseta om å spenne fast bilbeltetet.

I tillegg til omtanken for dei som er inne i bilen, har Ranger det nyaste utstyret for fotgjengarbeskyttelse.

Nye Ranger bruker også innovativ aktiv sikkerheit og sjåførassistanseteknologiar som hjelper sjåføren til å unngå ulykker. Standard nøkkelutstyr er Elektronisk Stabilitetsprogram

(ESP) som brukar avanserte sensorer for konstant å overvåke kjøretyets oppførsel og bidra til stabilitet og kontroll.

Trailer Sway Control-systemet overvåkar kombinasjonen trekkbil og tilhengar for å oppdage tendensar til kast og dermed ta i bruk bremser som mottiltak for å redusere effektane. Adaptive Load Control gjev ytterlegare stabilitetshjelp for sjåførar som køyrer med tunge lass.

Ved køyring i nedoverbakke sørger Hill Descent Control for at bremsene vert brukt for å kontrollere at bilen held ein førehandsinnstilt fart. Og når ein stoppar i ein bratt bakke, vil Hill Launch Assist hjelpe sjåføren til ein effektiv bakkestart utan at bilen kryp bakover, sjølv ikkje med maks vekt i bilen.

Nye Ford Ranger vil vere tilgjengeleg i Norge i løpet av første kvartal 2012. (www.ford.no)

Ny BMW 3-serie Om kort tid kjem BMW med sin nye 3-serie. Førebels er det berre sedanutgåene som vil rulle inn til – og ut frå – forhandlarane i Norge. Touringvariantane kjem til hausten.

3-serien til BMW har alltid vore populær, og derfor ser det ut til at dei heller ikkje har surra det til med utsjånaden når dei no lanserer neste generasjon. Med unntak av at den er blitt «tøffare i trynet». No ser den meir hissig ut, og har meir likskap med storebror 5-serie.

Bilen kjem etterkvart med mange motoralternativ, men den som truleg kjem til å slå best an blant diesel-elskande nordmenn er 320d, og varianten 320i for dei som framleis svergar til bensinmotorar. For dei som vel førstnemnde, blir belønna med 184 hk, og kan dra vogna opp

FM 2•2012

44

i 100 km/t på ca 7,5 sekund. For bensinvarianten er tala høvesvis 184 hk her også, men to tideler kjappare til 100.

Sidan førre versjon, har bilen drege på seg vel 9 centimeter i lengda, noko som har ført til lengre akselavstand, og som til slutt skal gje brukaren betre komfort og auka volumfølelse i kupéen.

Den nye BMW 3-serien er tilgjengeleg med Driving Experience Control, som gjer deg høve til å sette opp bilen etter den køyrestilen du ønskjer. Du kan då velje mellom Comfort-, Sport- og Sport+-modus. Ein kan også få ein Eco Pro-modus som skal gjere det mogeleg å redusere drivstoff-forbruket med opp til 20 prosent.

Prisen for ein 320d, i nedtuna utgåve (163 hk) må rekne med å legge noko sånt som rundt 390.000 norske kroner.

Bilen er venta til forhandlarane i løpet av februar/mars.

Ampera til finalen i «Årets Bil 2012» Det einaste norske medlemet i den internasjonale «Car of the year»-juryen, Rune Korsvoll, var ikkje i tvil om at Opel Ampera fortente ein finaleplass.

– Opel Ampera har eit nytt og spennende drivverk: Den vert driven av straum frå batteri og har ei rekkevidde på mellom 40 og 80 kilometer. Når batteria er tomme, startar ein liten bensinmotor som lagar straum som kan drive bilen vidare.

Rekkeviddeangsten er vekke. Ei anna sak er at bilen er komfortabel å køyre, seier den erfarne motorjournalisten som arbeider i NAF sitt blad, MOTOR. Opel Ampera er ein av i alt 7 finalistar:: Citroën DS 5, Fiat Panda, Ford Focus, Opel Ampera, Range Rover Evoque, Toyota Yaris, Volkswagen Up! Årets sju Coty-finalister vart valt ut frå 35 bilar som alle hadde ny lansering. Ein jury av 59 leiande

motorjournalistar fra 23 europeiske land, vil annonsere vinnaren 5. mars på Geneve Motor Show.

Medlemer av juryen vil utnemne ein vinnar basert på kriterie som design, komfort, køyreglede, ytelse, effektivitet og pris. Juryen vil truleg legge mykje vekt på innovativ teknologi og verdi for pengane. Opel har tradisjonelt gjort det bra på disse områda. Opel har vunne Coty-tittelen tre gonger i si historie: Kadett E (1985), Omega A (1987) og Insignia (2009).

Ampera har allereie vunne meir enn 25 utmerkingar som det første elektriske kjøretyet som kan gå kvar som helst når som helst. Eit 16 kWh lithium ion batteri driv ein 111kW/150 hk elektrisk motor.

Avhengig av køyrestil og vegtilhøve, kan ein køyre mellom 40 og 80 kilometer i reint batteridreve modus, heilt utan utslepp.

Rett før jul, stakk Opel Ampera også av med den prestisjetunge tittelen «Årets Bil» i Norge. (www.opel.no)

Ny Toyota AYGO Nye og oppgraderte AYGO 2012 viser det nye designspråket for Toyota. Modellen kjem med eit oppgradert interiør med nye fargekombinasjonar, betre drivstofføkonomi og betre køyrekomfort.

Nye AYGO får ein sterkere og mer dynamisk frontdesign. Nye LED-køyrelys er plassert i nedre del av grillen, og bidreg til signaturen til den nye «Under Priority»-fronten.

Innvendig har AYGO fått en høgare opplevd kvalitet, gjennom revidert fargeval og finish på dashboardet. Eit nydesigna skinnratt er tilgjengeleg, og girhendlar på rattet kjem i kombinasjon med den valfrie MultiMode girkassen.

Girkula vert levert i skinn for både manuell- og MMT-girkassen.

Nye AYGO kan leverast med to forskjellige audiosystem, der den eine tilbyr mobiltilkobling via Bluetooth og ein USB-port for bærbare musikkspelarar som iPod. Den nye AYGO vert levert med Toyota sin 3-sylindrea, 1.0 liters VVT-i bensinmotor som tilfredsstiller Euro V krav og gir eit lågt CO2-utslepp. Motoren veg berre 67 kilo, og er lettast i sin klasse og har vunne fleire «Engine of the Year»priser i kategorien under 1,0 liter.

Med ei 5-trinns manuell girkasse yter den 3-sylindrea VVT-i motoren 50 kW / 68 hk ved 6,000 omdreininger og har eit maksimalt dreiemoment på 93 Nm ved 3,600 omdreininger. Drivstofforbruket er berre 0,44 l/mil og CO2-utsleppet er 102 g/km.

En ny ECO-versjon av Aygo er tilgjengeleg for første gong. Den har eit lengre 3. gir og vert levert med dekk som har lågare rullemotstand. Samla bidreg dette til eit forbruk på 0,43 l/mil og eit CO2-utslepp på bere 99 gr/km.

Som eit tilval kan den leverast med ei automatisert manuell girkasse kalla MultiMode, som gir fullautomatiske girskift utan bruk av clutchpedal. Den nyttar elektronisk styring som kontrollerer motor, clutch og transaksel for enkle, presise girskift. No er modellen utstyrt med girhendlar på rattet som kan brukast for å skifte gir opp og ned.

Med MultiMode girkassen har AYGO med 1.0 VVT-i eit forbruk på 0,45 l/mil og et CO2-utslepp på berre 104 g/km.

Nye AYGO vert lansert i løpet av våren 2012. (www.toyota.no)

Husk å bruk gavekortet ditt!

Hvorfor betale mer?

32 Spylervæske, 4 liter Ferdigblandet g (frysebeskyttelse y y °C). For For helårsbruk. helårsbruk. ned til -18 °C).

36-506

2•2012

45

90 4 stk 99

90

FM

9,stk 89, 5 st

1990

109,-

Praktisk også for oppbevaring. Maks. belastning: 30 kg.

28-420

Glykol. Med antikorrosjonsegenskaper.

Fortynnes med vann. 3 kg.

36-1784.

Flyttekartong

Frostvæske

FØRDE, F Ø R D E, Kronborgveien K r o nb or g ve ie n 5 ,6800 , 680 0 F Førde ørde Man-fre 9-20, 9-18 M an- fr e 9 -2 0, llør ør 9 -18

8 815 15 3 32 28 815 15 - w www.biltema.no w w.bil t ema.no

Jaktar nye karakterar til nytt show To år er gått sidan det første einmannsshowet hans. Roy Aron Myklebust er i gang med nytt humorshow. Og no vil han hjelp frå deg.

– Eg har gjennom mange år med revy og underholdning utvikla eit større knippe pussige figurar. Drosjesjåføren Kåre Jonny, trappesnikkaren Gudvald, språkforskaren Språkleik Engmark, vaskedama Lillian Lepsøy og ungkaren og spelemannen Bjarne Sjølvberg – for å nemne nokre. Til det nye showet mitt tenkjer eg det hadde vore spennande å få innspel frå andre kreative hovud til figurar eg kan dyrke fram til bruk på scena, seier Myklebust, som lover å nytte av forslaga som kjem inn, så sant dei er gode nok. – Eg treng i utgangspunktet ei halv side med skildring av karakteren. Det kan vere kva jobb han eller ho har, interesser, klesstil, dialekt og framtoning. I tillegg bør det seiast nokre ord om særpreget og kva som skal gjere denne personen morosam for andre. Er det ei spesiell interesse eller eit spesielt yrke han eller ho har? Har han eller ho opplevd noko ekstraordinært? Er det ein person andre kan kjenne seg att i?

Slike ting gir meg grunnlag for å spinne vidare og byggje ein tekst til karakteren.

Skulle nokon ønske å skrive ein ferdig tekst så er ikkje noko betre enn det, smiler Myklebust. Han understrekar at ikkje noko blir nytta utan at vedkomande er informert og lønna for bidraget. Kva som vankar i løn avheng av kor gjennomarbeidd bidraget er og korleis dette blir brukt, men eit pent honorar lovar han. Premieren er 17.mars og sjølv om der står att mykje arbeid, føler han likevel at ting er i rute.

– Eg har vore gjennom dette mange gongar, og er ikkje typen som kan set seg ned i august fordi eg veit eg skal ha eit show i mars. Eg må ha kniven på strupen og pistolen i bakhovudet for å verkeleg vere produktiv. Eg trur eg har mykje artig på gang og lovar eit knallshow om to månader avsluttar Myklebust.

For meir informasjon ta kontakt på telefon 90 58 14 78 eller e-post rar@komikkment.no.

FM 2•2012

46

Gudvald er ein av mange karakterar Roy Aron har utvikla sjølv. No ønskjer han innspel frå deg til nye artige figurar han kan ha med i sitt nye show som er premiereklart i mars.

Du har 1,9 born, ser 2,5 timar på TV kvar dag og skal på 1,7 ferieturar i år. Eller ikkje.

Du er ikkje gjennomsnittleg, og vil heller ikkje ha ein bil som er det.

Nye Avensis, laga etter Toyota sine høgste kvalitetsstandarder.

NYE AVENSIS. KOMPROMISSLAUS KVALITET

Avensis Advance - Touch & Go

Avensis Advance - inBusiness pakke

Avensis 2.0 D-4D 124 hk stv. frå: 314 300,- ** Avensis 1.8 VVT-i aut. 147 hk stv. frå: 344 400,-**

Multimediaskjerm, ryggekamera og navigasjon utan tillegg i prisen***

• Bi-Xenon m/AFS • LED køyrelys • 17” aluminiumsfelgar • Mørke ruter

*TÜV report 2012.

Verdi 9 600,-

k un 9 900,-

Vår streben etter å lage stadig betre bilar betaler seg, og vi har igjen komt best ut av ein av verdas mest etterrettelege biltestar, tyske TÜV *.

**Avensis frå: 283 400,- Inkl. frakt- lev. og reg.omk. Årsavgift kjem i tillegg. Forbruk blanda køyring, utslepp CO2 og NOx: Avensis 2.0 D-4D: frå 0,45 l/mil, fra 119 g/km, frå 164 mg/km.

Avensis 1.6 VVT-i: fra 0,65 l/mil, frå 150 g/km, fra 9,7 mg/km. Med atterhald om trykkfeil. ***Gjeld Advance og Executive grad.

Toyota Nordfjord AS Toyota Førde AS Toyota Sogn AS 6718 Deknepollen. Tlf. 57 85 26 50 Hegrevegen 16 - 6783 Stryn. Tlf. 57 87 60 00 www.toyotanordfjord.no

Steinavegen 10, 6800 Førde Tlf. 57 72 10 00 www.toyota-forde.no

Skarpeteigvegen 1, 6854 Kaupanger Tlf. 57 67 66 66 www.toyotasogn.no

8000 m2 med • DAGLEGVARE • BYGGVARE • GULLSMED • GÅVEARTIKLAR • KAFÉ

X LÅGE PRISAR! Prisane gjeld t.o.m. 4. februar eller så lenge lageret rekk. Atterhald om skrivefeil og utselde varer.

LÅG PRIS

LÅG PRIS

990

45

FRØLOFF Naustdal dampbakeri. Pr. stk.

LÅG PRIS

199

LÅG PRIS

LÅG PRIS

15

10

REKER 5 kg, frosne, str. 70–90.

PÆRER Conference. Store. Pr. kg

LÅG PRIS

LÅG PRIS

KLASETOMATER 500g. Pr. korg. Pr. kg 30,-.

KRONEIS Krokankule. Pk. 18 stk.

18 STK. PAKNING PÅ

LÅG PRIS

LÅG PRIS

3for2

45

TULIPANAR Pr. bukett 49,90.

DIPLOMIS Båtis. Pk. 16 stk.

10

RAGG GARN FLEIRFARGA Assorterte fargar. Pr. nøste

LÅG PRIS

99

VASSKOKAR 1 liter. Auto-off etter oppkok.

299

GLAVA ISOLASJON A37. Pris pr. pakke à 6,61 m2.

Str 100x570x5800 mm.

16 STK. PAKNING PÅ

LÅG PRIS

2390

HITACHI KAPP OG GJÆRESAG 1050W. C 8FSE. Blad 216mm.

Vekt: 14 kg.

LÅG PRIS

69

RULLESETT for jamne flater innandørs.

18 cm.

LÅG PRIS

179

BUTINOX GREEN ROOM Veggmaling heilt utan løysemiddel. 3 liter

LÅG PRIS

1990

BADEROMSINNREDNING 60 CM med spegel m/lys, vask og skuffer med softclose.

LÅG PRIS

2990

ASGÅRD 2 PEISOMN Effekt: 2,7 kW. Vedlengde opptil 32 cm.

R EIT SUNT GODT VAL FO INNEKLIMA

SAL

4990

PROMO LAMINATGOLV Pr. m2. Eik eller valnøtt.

Pakkar à 3,003 m2

LÅG PRIS

X

LITT AV VÅRT UTVAL

LÅG PRIS

549

12990

INFRA MULTISTIGE Aluminium. 4x3,5 meter.

PANASONIC VARMEPUMPE CS-/CU-CE9LKE

Varmekapasitet: 600–5000 W Effektforbruk varme: 120–1340 W. Stillegåande, miljøvenleg og besparande.

Pris inkl. montering og inntil 4 meter røyr. Tillegg for betongvegg og køyring over 5 mil.

Fleire storleikar: 70x570x7200 mm.

200x570x3000 mm.

50x560x10000 mm

T DIG MONTER LEVERT FER

cafe

Kvar dag: LÅG PRIS

8 900

LOKALPRODUSERTE MENY KJØTKAKER FRÅ FJORDA med poteter, ertestuing og

Torsdag og fredag: Raspeball Sjå elles vårt utsende flygeblad eller på www.coop.no

Coop Extra-varehuset, Førde

9-21 (20)

cafe

gulrot.