Atıktan enerji hakkında bilmek istediğiniz her şey
İçindekiler 4
“Atıktan enerji” nedir?
6
Çalışma prensibi nasıldır?
8
Atıktan enerji temizdir. Fakat diğer sektörlerle kıyaslamada nasıldır?
9
Efsaneler ve gerçekler
11
Sıkça sorulan sorular
12
Atıktan enerji üretme prensibi nasıl gelişmiştir?
13 Sözlükçe 14
ESWET kimdir?
ESWET broşürü 3
“Atıktan enerji” nedir?
MALZEME şuna dönüşür
ÜRÜN şuna dönüşür
1. ÖNLEME VE AZALTMA
şuna dönüştürmek için
ATIK 2. TEKRAR KULLANIM
Şişe, Giysi, Kitap vs.
şunu elde etmek için şunu kazanmak için
kullanıldığı alan
Isı
Elektrik
3. GERİ DÖNÜŞÜM
4. BAŞKA GERİ KAZANIM (ENERJİ GERİ KAZANIMI)
5. BERTARAF ETME
“Atık Hiyerarşisi”, Atık Çerçeve Direktifi’nden alıntı (2008).
4
ESWET broşürü
Kağıt, Plastik, Metal, Cam vs.
Metal Yapı Malzemeleri
Atıklar ilk önce oluşum kaynağında önlenmeli ve azaltılmalı, tekrar kullanılmalı ve geri dönüştürülmelidir. Geri dönüştürülemeyen atıklarla ne yapılır? Verimli atıktan enerji üretim tesislerinde bir geri kazanım işlemi gerçekleştirilerek (şemanın 4. adımı), fosil yakıt kullanımından kaçınmayı sağlayarak sera gazı salınımını azaltmaya yarayan enerji elde edilir. Atıktan enerji üretiminde işlenen atıklar için tek alternatif bertaraf yöntemi atık depolama alanlarında depolamadır. Depolama ise çevre için en kötü seçenektir.
Elektrik
Temin etme Isı
Fosil yakıtlar
Kaçınma Sera gazı emisyonu
ESWET broşürü 5
Çalışma prensibi nasıldır? Atıktan enerji üretim tesisleri, gerek geri dönüştürülemeyen kentsel katı atıkların gerekse de bu yöntem için uygun görülen diğer endüstriyel veya ticari atıkların yakılması için tasarlanmıştır. Bu tesislerde aynı zamanda enerji geri kazanılır, yakma işleminde oluşan gazlarda temizlenir.
1. Atık yakma Yakma ızgarası, atıkları yakma odasının içinden geçirir. Böylece atıklar karıştırılıp tamamen yanar. Yanmayan malzemeler ise yakma ızgarasının sonunda taban külü olarak artakalır. Bu taban külü içindeki metal parçalar ve yapı malzemeleri alınarak geri dönüşüm döngüsüne dahil edilir. Böylece hammadde tasarrufuna önemli bir katkı sağlanmış olur.
6
ESWET broşürü
2. Enerji geri kazanımı
3. Baca gazının temizlenmesi
Kazan, atıklarda saklı olan enerjinin %80’inden fazlasının geri kazanılmasını sağlayarak atıkları buhar şeklinde kullanılır hale getirir.
Tesislerde uygulanan ileri teknoloji prosesleri sayesinde, atıkların içerdiği ve yakma işlemi sırasında baca gazına geçen tüm zararlı maddeler verimli, sürdürülebilir ve güvenilir bir şekilde elimine edilir.
4. Enerji kullanımı (örneğin türbin, ısı pompası) Geri kazanılan enerjinin elektrik ve/veya ısı enerjisi (örneğin merkezi ısıtma ve soğutma, endüstriyel prosesler) olarak kullanılması mümkündür. Atıkların karbon nötr fraksiyonundan elde edildiği için enerjinin neredeyse yarısı yenilenebilir enerjidir.
ESWET broşürü 7
Atıktan enerji temizdir. Fakat diğer sektörlerle kıyaslamada nasıldır? Dioksinler?
Partikül madde/PM10? Yıllık PM10 emisyonu, 1000 ton olarak
Yıllık dioksin emisyonu, g TEQ olarak 33
35.09
0.114
Evsel ısınma
0.01
Mal/Yolcu taşımacılığı
Atıktan enerji
Almanya’daki PM10 emisyonu
Belçika’nın Flandra’daki dioksin emisyonu 0.688% 0.374% 0.254%
Atıktan enerji
0.004%
9.654%
Konutlar
Konutlar
16.626%
19.983%
73.450%
16.626%
Endüstriyel prosesler
Endüstri
26.841%
15.580%
Mal/Yolcu taşımacılığı
15.580%
18.203%
Mal/Yolcu taşımacılığı ve enerji 0.374% Atıktan enerji
Atıktan enerji 0.004%
18.342%
0.254% 26.841%
Tarım 0.688% 73.450%
Kaynak: Belçika Flaman Çevre Dairesi’nin “Hava Kirliliği Yıllık Raporu 1990-2010” eserinden 2010 yılı değerleri.
8
ESWET broşürü
19.983%
Diğer 18.342%
Diğer 9.654%
Tarım
18.203%
Kaynak: Alman Federal Çevre Dairesi’nin “Ulusal Trend Tabloları 1990-2010” eserinden 2010 yılı değerleri.
Save the Mozzarella! Atıklarda bulunan dioksinlerin Mart 2008’de ünlü Mozzarella peynirini bozduğunu biliyor muydunuz? Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için “Mozzarella Peynirini Koruyalım“ başlıklı broşürümüze göz atınız.
Efsaneler ve gerçekler Atıktan enerji, geri dönüşümü engelliyor.
vrupa’da en yüksek geri dönüşüm oranına sahip olan A ülkeler, aynı zamanda atıktan enerjinin de en yaygın olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. Bunun altında ise, atıktan enerji üretiminin atık yönetim prosesinde temel rol oynuyor olması yatmaktadır.
Atıktan enerji, çevre kirliliğine sebep oluyor.
Çok katı emisyon yönetmeliklerine uymak zorunda olan atıktan enerji üretim tesisleri, endüstriyel sektörde en düşük emisyon oranlarına sahiptir. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler için lütfen bkz.: http://prtr.ec.europa.eu/
Atıktan enerji, atık depolama alanlarına depolama yönteminden daha iyi değildir.
Atıktan enerji, dioksin emisyonu demek değil midir?
Atıktan enerji hakkında herhangi bir başka sorunuz olduğunda lütfen bizimle irtibata geçiniz: info@eswet.eu
Atıktan enerji üretimi, zararlı maddeleri ekolojik döngüden güvenli bir şekilde gidermektedir. Dolayısıyla burada, atık depolama alanlarına depolama yönteminde olduğu gibi metan salınımı gerçekleşmemektedir. Atıktan enerji sayesinde enerji geri kazanıldığı gibi, sera gazı emisyonlarıda telafi edilir. Atıklar, enerji üretimi prosesinde yüksek sıcaklıklarda işlenir. Bunun ötesinde, gelişmiş baca gazı temizleme prosesi sayesinde dioksin emisyonları artık herhangi bir sorun teşkil etmemektedir. Bu, 2005 yılında Almanya’nın Federal Çevre Bakanı (aynı zamanda da ünlü bir Alman Yeşiller Partisi üyesi) olan Jürgen Trittin’in yönetimindeki Çevre Bakanlığı tarafından tespit edilmiştir.
Atıklar ve dioksinler Alman Çevre Bakanı’nın tespitlerine göre, “Atıktan enerji üretim tesislerinin emisyonları herhangi bir sorun teşkil etmemektedir”. Diğer taraftan, atıkların atık depolama alanlarına depolanması durumunda toprağa ve yeraltı sularına dioksin yayılabilir. Toprağa ve yeraltı sularına karışan bu dioksinler ise insanlar, canlılar ve bitkiler için potansiyel tehlike oluşturmaktadır.
ESWET broşürü 9
Stavenhagen, Almanya
Jonkoeping, İsveç
10
ESWET broşürü
Sıkça sorulan sorular
Büyüklüğü ne kadardır? Normal bir AB vatandaşı yılda 500 kg atık üretir. %50’lik (güncel oran %40’tır) geri dönüşüm oranı baz alındığında, yılda işlenmesi gereken artakalan atık miktarı vatandaş başına 250 kg’dır. Böylece, nüfusu 500.000 olan bir şehir için yılda 125.000 ton atık işleyebilen bir atıktan enerji üretim tesisinin kurulması gerekmektedir. Ekonomik açıdan bakıldığında, atıktan enerji üreten bir tesisin minimum çalışma kapasitesi yılda yaklaşık 40.000 tondur. En büyük tesislerin kapasiteleri ise yılda 1 milyon tondan fazladır. Münferit atık yakma hatlarının kapasiteleri saatte 2.5 ton ile 50 ton arasında (yıllık 20.000 ton ile 400.000 ton arası) iken, genelde yaygın olan tipik kapasite aralığı saatte 5 ton ile 30 ton arasındadır (yıllık 40.000 ton ile 240.000 ton arası). Atıktan enerji üreten bir tesisin yılda en az 8.000 saat çalışması öngörülmektedir. Bu süre bir yılın neredeyse %94’üne denk gelmektedir. Maliyeti ne kadardır? Atıktan enerji üretim tesisleri, çoğunlukla son derece spesifik yerel koşul ve gerekliliklere göre özel olarak üretilmiş tesislerdir. İnşaat maliyeti çok farklı olabilmekle birlikte Avrupa’daki genel maliyet aralığı, şantiye ve proje geliştirme masrafları hariç yıllık bir ton kurulu kapasite başına 500 ile 700 Euro arasındadır. Hangi atıklar için uygundur? Atıktan enerji üretim tesisleri, kentsel katı atıkların yakılması için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, bu tesislerde aynı özelliğe sahip olan endüstriyel ve ticari atıkların da işlenmesi mümkündür. Tesislerde, arıtma çamuru ve medikal atıklar da belli yüzdelik oranlarda hep birlikte yakılabilmektedir. Ancak, bu malzemelerin depolanması ve elleçlenmesi için özel tesislerin gerektiği bilinmelidir. Atıkların herhangi bir ön işlemden geçirilmesi gerekmez. Sadece çok büyük parçaların (1 metreden büyük) ve hacimli malzemelerin öğütücülerle küçültülmesi gerekmektedir. Tehlikeli ve radyasyonlu atıkların işlenmesi yasaktır. Bu malzemelerin özel olarak kurulmuş başka tesislerde işlenmesi zorunludur.
ESWET broşürü 11
Atıktan enerji üretme prensibi nasıl gelişmiştir? İlk kez 120 yıl önce tanıtılan atıktan enerji üretim tesisleri alanında da, tıpkı 1980’li yıllardan bu yana önemli değişiklikler geçiren cep telefonlarında olduğu gibi muazzam gelişmeler kaydedilmiştir. Her iki teknolojinin temel amacı değişmemiş, fakat yeni teknoloji ve geliştirmeler sayesinde uygulama alanları önemli ölçüde genişlemiştir. Atık yakma tesisleri kurmanın birinci sebebini, atık
hacminin ve ağırlığının azaltılması ile birlikte hijyenik unsurlar oluşturmaktadır. Atıkların bileşimi ve miktarları bu arada büyük ölçüde değişmiş olsa da bu nedenler günümüzde halen geçerlidir. Geçtiğimiz yıllarda, çevrenin korunmasına daha fazla önem verilmesi yönündeki kamuoyu talepleri ve siyasi irade artmıştır.
Maliyet ve enerji güvenliği konusundaki kaygılar artakalan atıkların içerdiği enerjinin geri kazanılmasını daha önemli bir konuma getirince burada yeni bir olanak oluşmuş ve sonuçta sektör bu olanaktan faydalanmıştır. Bu önemli enerji geri kazanım yöntemi, aynı zamanda fosil yakıt kullanımını ve atıkların depolama alanlarına depolanmasını azaltarak, sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltmaya da yardımcı olmaktadır. Özellikle metal olmak üzere dünya çapında artan hammadde ihtiyacı ise, atıktan enerji üretim tesislerinin üstlendiği bir başka misyondur. Atıktan enerji üretim tesisleri, aynı cep telefonlarında da olduğu gibi, sürekli olarak iyileştirme çalışmalarının ve yeniliklerin gerçekleştiği uzun bir geçmişe sahiptir. Dolayısıyla bu teknoloji, geleceğin ihtiyaç ve koşullarına da karşılık verebilecek düzeydedir.
Mevcut olan en iyi teknolojilerin kullanılması daha düşük emisyon sağladığından, yanma proseslerinin uygulandığı tüm endüstri dalları arasında en katı emisyon limit değerlerini karşılar.
Atık yönetiminde en öncelikli konuların atıkların azaltması, tekrar kullanılması ve geri dönüştürülmesi olduğu şüphesizdir. Ancak yakın gelecekte ‘Sıfır Atık’ gerçekçi bir hedef değildir. Atıktan enerji üretimi, atıkları depolama alanlarına depolama yöntemine karşı artık tercih ediliyor olması nedeniyle artakalan atıklar için önemli bir rol oynamaktadır.
12
ESWET broşürü
Sözlükçe
Atık hiyerarşisi : 2008 yılında AB Atık Çerçeve Direktifi içine adapte edilen 5 adımlı bir hiyerarşi. Baca gazı: Yakma işlemi sırasında yayılan, yakılmış atıkların içinde bulunan zararlı maddeleri taşıyan gaz. Bundan dolayı baca gazı, atmosfere bırakılmadan önce baca gazı temizleme sisteminde temizlenmek zorundadır. Biyojenik: Biyolojik olarak parçalanabilir maddeler, örneğin gıda, kağıt, bahçe atıkları, ahşap, doğal tekstil, gübre, arıtma çamuru vs. Bu maddeler, salındıkları takdirde Sera Gazı Envanteri kapsamında olmayan karbondioksit içerir. Karbon ayak izi: Günlük faaliyetlerin çevre üzerindeki etkisinin ölçeğidir. Bu rakamın hesaplanması, günlük fosil yakıt ve enerji (ısıtma, ulaşım, elektrik vs. için kullanılan) tüketimi yoluyla yayılan sera gazlarının toplam miktarını yansıtır. Metan gazı (CH4): Biyolojik atıkların anaerobik çürümesi sırasında (örneğin atık depolama alanlarında) oluşan gaz. Metan gazı,
karbondioksitten 25 kat daha etkilidir. R1: Atıktan enerji üretim tesislerinin “geri kazanım işlemi” olarak sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağına karar vermeye yarayan formül. Sera gazı: Sera gazı, ısıyı absorbe eden ve yayan bir gazdır. Bu ise sera gazı etkisinin ana sebebidir. Bu süreç, her ne kadar doğal ve gerekli bir proses olsa da, belli gazların (örneğin karbondioksit, metan gazı) konsantrasyonunun yüksek düzeyde olması durumunda ekolojik döngünün istenmeden ısınmasına yol açar. Bunlar da iklim değişikliğinin ana nedenleridir. Taban külü: Yakılamayan atık fraksiyonu, örneğin kum, taş, cam, mineral vs. Yakma ızgarasının sonunda toplanır. Uçucu kül: Kazan, fabrika filtresi veya elektrostatik çöktürücüden çıkarılan, baca gazı tarafından taşınan artık partiküller. Yakma ızgarası: Atıkların taşındığı ve yakıldığı hareketli/sabit metal çubuklar sırası.
ESWET broşürü 13
ESWET kimdir?
Atıktan enerji AB için parlak bir fikirdir. ESWET, buna ilişkin pozitif farkındalığı arttırmak için çalışmaktadır. ESWET, Avrupalı Atıktan Enerji Teknolojisi Tedarikçileri’nden oluşan bir örgüttür. Ana görevimiz, atıktan enerji teknolojilerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasını teşvik etmektir. Bu teknolojinin hem çevre hem de enerji üretimi konusundaki pozitif etkilerine yönelik farkındalığı arttırmak için çaba gösteriyoruz. Daha fazla bilgi için bkz.: www.eswet.eu
“Atıklarınızı Enerjiye Dönüştürün!”
14
ESWET broşürü
© 2012 ESWET Pictures copyrighted by ESWET member companies
ESWET broşürü 15
Avenue Adolphe LacomblĂŠ 59 B - 1030 Brussels Tel.: +32 2 743 29 88 Fax: +32 2 743 29 90 www.eswet.eu info@eswet.eu