Kompaan en De Bocht, Steeds sterker. by ZUID Creatives

Koersdocument 2012 - 2015

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding

1.1 Rol van Kompaan en De Bocht in de samenleving 1.2 Missie en visie Kompaan en De Bocht 1.3 Profiel Kompaan en De Bocht

5 6 7

Hoofdstuk 2: Ontwikkelingen 2.1 Maatschappelijke ontwikkelingen (politiek, wetgeving, financiën) 2.2 Doelgroepen en ontwikkelingen in de doelgroepen

Hoofdstuk 3: Inspelen op ontwikkelingen 3.1 Strategische hoofdthema’s en bijbehorende concretiseringen 3.2 Financiën en bedrijfsvoering 3.3 Organisatorische en personele voorwaarden 3.4 Huisvesting

Bijlage Bijlage 1: Doelgroepen Bijlage 2: Concretisering ‘Naar voren bewegen’/ transitie van de Jeugdzorg

10 11 12

13 14 17 17 18

19 20 24

Hoofdstuk 1

Inleiding

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Steeds Sterker Meestal lijkt het alsof het leven vanzelf gaat. Je groeit op, leeft met dierbaren om je heen en gaat naar school of werk. Als je ergens mee zit, dan kom je daar zelf wel uit. Er is steun en hulp van familie, vrienden, de buurt, school of huisarts. Je ontwikkelt je in een veilige omgeving. Soms worden vragen echter problemen. Is druk gedrag van een kind ADHD? Wordt angst een stoornis? Leidt af en toe spijbelen van school tot uitval? Verandert experimenteren van jongeren in grenzeloosheid? Is die vlotte vriend uit op misbruik? Lopen ruzies in een relatie of gezin uit de hand? Kun je als ouder niet meer uit de voeten met je onmacht? Kompaan en De Bocht helpt dat te voorkomen. En lukt dat niet? Dan zijn wij er om te helpen die problemen op te lossen. Dat doen we samen met de mensen om wie het gaat. We hebben oog voor wat goed gaat en voor samenhang tussen verschillende levensgebieden. Samen kiezen we doelen en werken we naar een betere toekomst: steeds sterker.

Veranderingen in de omgeving We hebben te maken met cruciale ontwikkelingen in de maatschappelijke en politieke omgeving. Dat vraagt van ons: • Betekenisvolle antwoorden op maatschappelijke vraagstukken • Doelgericht denken en handelen in ons vak

Herijking Kompaan en De Bocht is gemotiveerd om een bijdrage te leveren aan zowel een herijking op basis van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, als de opgebouwde expertise in de Jeugdzorg en de Vrouwenhulpverlening. De insteek is daarbij dat we de inhoudelijke vraag van cliënten centraal stellen, en professioneel voldoende oplossingen zoeken om deze te beantwoorden.

Meer dan een ideologische ontwikkeling Bezuinigingen die de komende jaren binnen onze organisatie doorgevoerd worden, vergen een herbezinning op de inzet van onze capaciteit, deskundigheid en het kunnen blijven anticiperen op de vraag van cliënten. Het huidige ontwikkeltraject, met het accent op de eigen verantwoordelijkheid van mensen en het versterken van de ‘civil society’, is niet alleen een sympathieke ideologische ontwikkeling. De ontwikkeling gaat gepaard met een landelijke bezuinigingsopdracht van €300 miljoen in 2015 tot €450 miljoen in 2017. Van Kompaan en De Bocht wordt verwacht dat wij onze maatschappelijke opdracht zo efficiënt en effectief mogelijk uitvoeren, tegen marktconforme prijzen.

Rol van betekenis Kompaan en De Bocht formuleert haar eigen strategische visie en keuzes. Zij doet dat vanzelfsprekend in de context van, en met de kennis van de huidige landelijke, provinciale, regionale en lokale ontwikkelingen. Belangrijkste uitgangspunt is dat we een professionele en gespecialiseerde organisatie zijn. Vanuit onze kennis en expertise hebben we een rol van betekenis in het continuüm van preventie tot intensieve zorg. We weten dat we scherp moeten zijn in onze kostprijzen. We leveren individueel maatwerk in samenwerking. Wij zijn ervan overtuigd dat het essentieel is om in het voorliggend veld, dicht bij de burgers, de deskundigheid zo te organiseren dat onderscheidend vermogen aanwezig is: het tijdig onderkennen van ernstige veiligheidsdreiging of ernstige ontwikkelingsproblematiek, is van groot belang.

Kompaan en De Bocht blijft in ontwikkeling Met de kennis en expertise van dit moment in ons achterhoofd, ontwikkelen we onszelf verder. We blijven alert op nieuwe ontwikkelingen, definitieve besluitvorming en zich ontwikkelende samenwerkingsverbanden. Meepraten is daarbij essentieel, net als de kwaliteit, toegankelijkheid en prijs van onze hulpverlening. Kompaan en De Bocht, steeds sterker.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

1.1 Rol van Kompaan en De Bocht in de samenleving Onze maatschappelijke meerwaarde maken we waar door:

Professionele en deskundige hulpverlening Bij Kompaan en De Bocht werken professionele hulpverleners. Er wordt gezinsen competentiegericht gewerkt, volgens een groot aantal specifieke en soms ook zelfontwikkelde methodieken. Zoals behandeling van specifieke ontwikkelingsstoornissen bij kinderen, hulpverlening na kindermishandeling, hulpverlening na seksueel misbruik, omgangsbegeleiding, veilige opvang bij huiselijk geweld, en opvang en behandeling van slachtoffers van jeugdprostitutie en eergerelateerd geweld. We richten ons op ontwikkeling, veiligheid, behandeling en hulpverlening.

Praktische en goede samenwerking met collega-hulpverleners Kompaan en De Bocht gelooft in samenwerking in transorganisatorische kennisteams. Dit zijn teams waarbij de samenstelling wordt bepaald door wat er voor de cliënt of de cliëntengroep nodig is. De verschillende organisaties die deze kennis moeten leveren, werken samen onder één aansturing in het belang van de cliënt. De kennisteams werken zelfstandig. De individuele deelnemers houden contact met hun moederorganisatie om hun kennis op niveau te houden. In de dagelijkse uitvoering van hun werk ligt hun verantwoordelijkheid echter in het transorganisatorische kennisteam, dat optimaal is samengesteld voor de cliëntengroep.

Laagdrempelige en acute hulpverlening Kompaan en De Bocht biedt hulpverlening in acute noodsituaties, zowel bij crisissituaties met kinderen/jongeren, als bij huiselijk geweld, extreme veiligheidsdreiging en complexe gezinsproblematiek. Door de combinatie van financiers kunnen we zowel met als zonder indicatie werken. Ook spoedopnames van vrouwen en kinderen behoren tot de mogelijkheden. We investeren in verkorte indicatietrajecten voor specifieke groepen, kinderen en jongeren. We werken binnen een breed scala aan ontwikkelingsstoornissen en seksespecifieke problematieken.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

1.2 Missie en visie Kompaan en De Bocht Visie op de maatschappij Hulpvragen en problemen komen vaak naar voren in de gezinssituatie. Soms zichtbaar, soms onzichtbaar voor de maatschappij. Het ontstaan van problemen kan (een combinatie van) verschillende oorzaken hebben (systematisch, maatschappelijk en persoonlijk). De maatschappij vraagt ons om signalering, en oplossing van deze hulpvragen en problemen, ter vergroting van ontwikkelkansen en veiligheid voor mensen.

Missie voor Kompaan en De Bocht: Steeds Sterker Kompaan en De Bocht signaleert en realiseert preventie en hulpverlening op het gebied van opgroeien opvoedingsproblematiek, ontwikkelingsproblematiek en geweld in afhankelijkheidsrelaties (opgroeien, ontwikkeling en veiligheid). We kijken naar de mens in haar/ zijn (gezins)context. We werken aan kracht en weerbaarheid en erkennen de speciale kwetsbaarheid van vrouwen en kinderen. Wij willen mensen met onze hulp steeds sterker door het leven laten gaan.

Missie voor cliënten Kompaan en De Bocht levert professionele en effectieve hulp op respectvolle wijze. Het kernwoord daarbij is zelfredzaamheid. De hulpvraag is leidend en niet de grenzen van onze organisatie. Het leveren van hulp gebeurt actief en wordt in allerlei verbanden geboden.

Missie voor medewerkers Kompaan en De Bocht is voor medewerkers een betrouwbare werkgever, die enerzijds duidelijk is in haar verwachtingen en anderzijds medewerkers de ruimte geeft om die op professionele wijze waar te maken. Onze medewerkers hebben specialistische kennis, die ze in teamverband bij cliënten kunnen inzetten.

Missie voor maatschappelijke partners Kompaan en De Bocht wil samen met haar maatschappelijke partners investeren in functionele samenwerking en verantwoordelijkheid in het belang van cliënten. Wij geloven daarbij sterk in teams op maat van de problematiek en in geïntegreerde samenwerking en aansturing.

Missie financiers Kompaan en De Bocht realiseert in het spanningsveld met de financiële middelen de grootst mogelijke maatschappelijke prestatie voor haar cliënten. Daarbij staan inhoud, effectiviteit, ondernemerschap en doelmatigheid voorop.

Missie overheid Kompaan en De Bocht is een onderdeel van een cyclisch proces van beleidsvorming en stelt zich actief op door input te geven, een inhoudelijke bijdrage te leveren en te reageren op kansen.

Missie samenleving Kompaan en De Bocht draagt bij aan de samenleving door veiligheid en ontwikkelkansen te creëren voor iedereen die dat nodig heeft.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

1.3 Profiel Kompaan en De Bocht Kompaan en De Bocht maakt zich sterk Kompaan en De Bocht is er voor kinderen, jongeren, vrouwen en gezinnen met problemen en vragen op het gebied van opvoeding, ontwikkeling en veiligheid. We erkennen hierbij de speciale kwetsbaarheid van kinderen en vrouwen. Het is fijn als mensen bij ons weggaan. Want dat betekent dat ze weer sterk en weerbaar genoeg zijn om hun leven op te pakken. Het liefst bereiken wij dat met kortdurende hulp, maar langere en intensievere ondersteuning kan ook. Kompaan en De Bocht biedt hulp op maat.

Welke hulp bieden we? Specialistische jeugdzorg Als er problemen zijn bij het opgroeien en opvoeden van kinderen en jongeren, kunt u bij ons terecht. Wij zijn specialist in vragen over de ontwikkeling van jeugd.

Gezinshulpverlening We bieden hulp aan gezinnen met een veelheid aan problemen en vragen over opvoeding, veiligheid, armoede, werk en andere zaken.

Vrouwenopvang Wij vangen vrouwen op met uiteenlopende problematieken: huiselijk geweld, eergerelateerd geweld, jong moederschap en jeugdprostitutie.

Hulp na huiselijk geweld Samen met het Steunpunt Huiselijk Geweld signaleren,behandelen en voorkomen we allerlei vormen van geweld in gezinnen en relaties.

Hulp na eergerelateerd geweld Kompaan en De Bocht is specialist in het signaleren en de aanpak van eergerelateerde problematiek.

Opvang alleenstaande minderjarige vreemdelingen We bieden opvang en begeleiding aan minderjarigen die alleen naar Nederland zijn gekomen en helpen hen op weg naar zelfstandigheid.

Spoedhulp aan jeugd en gezin Als het onveilig is voor vrouwen en kinderen en er meteen ingegrepen moet worden, geven wij snel hulp aan kinderen en ouders.

Observatie en diagnostiek We onderzoeken de problemen. Waardoor gaat het mis en welke aanpak werkt dan het best?

Pleegzorg Wij zoeken pleegouders waar kinderen rust en veiligheid vinden en zich kunnen ontwikkelen. Onze medewerkers bereiden de pleeggezinnen voor en begeleiden ze.

Voorlichting, advies en cursussen Onze deskundigheid op het gebied van veiligheid en ontwikkeling delen we graag. Zo werken we preventief aan het ontstaan van grote problemen.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Inhoudelijke overtuiging We werken vanuit de inhoudelijke overtuiging dat de kennis en ervaring binnen de gehele organisatie leidt tot een compleet, professioneel aanbod voor een integrale benadering van gezinsproblematiek. We werken systemisch, vanuit het besef dat mensen en kinderen in gezinsverband leven. De inzet van de jeugdzorg is er vaak vanwege zorgen voor het kind (ontwikkelings- of gedragsproblematiek). De inzet van vrouwenhulpverlening gebeurt vaak vanwege problematiek van de moeder (o.a. huiselijk geweld, complex moederschap of sociaal-maatschappelijke problematiek), waardoor ook haar kind risico loopt. We onderscheiden ons van andere zorginstanties door de combinatie van jeugdzorg en vrouwenhulpverlening in één organisatie, waardoor integrale hulpverlening aan het gezin beter mogelijk is.

Aantal medewerkers en omzet Bij Kompaan en De Bocht werken 426 fte’s. De omzet is €32 miljoen per jaar.

Hulpverlening De hulpverlening kent klinische (24-uurs)begeleiding en behandeling, dagbehandeling, ambulante hulpverlening, en scholing en voorlichting aan cliënten en ketenpartners. Het Steunpunt Huiselijk Geweld Midden-Brabant is onderdeel van Kompaan en De Bocht en functioneert vanuit het Zorg- en Veiligheidshuis in Tilburg.

Jeugdzorg We werken in de Jeugdzorg op dit moment vooral als aanbieder van geïndiceerde Jeugdzorg. In de Wet op de Jeugdzorg is geregeld dat de indicatie door Bureau Jeugdzorg (een onafhankelijke indicatiesteller) wordt afgegeven en dat de Jeugdzorgaanbieder deze indicatie uitvoert volgens de door de Provincie vastgestelde normen. Er is politiek besloten dat de middelen voor Jeugdzorg onder regie van de gemeente komen te vallen. Zoals ook de jeugd-GGZ (Geestelijke gezondheidszorg) en LVG-zorg (Licht Verstandelijk Gehandicapten)naar de gemeentes gaan. De formele overheveling is vooralsnog gepland op 1 januari 2015.

Vrouwenhulpverlening De vrouwenhulpverlening werkt voor het grootste deel binnen de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). Zij maakt daarover met de centrumgemeente productieafspraken. Zij stelt binnen deze afspraken haar eigen indicaties. Vanuit ambitie voor haar cliënten is ook een erkenning als Jeugdzorgaanbieder en als AWBZ-instelling verkregen. De behandelingen vallen binnen de Zorgverzekeringswet.

Diverse financiers Kompaan en De Bocht heeft naast haar erkenning als Jeugdzorgorganisatie en als organisatie voor Vrouwenhulpverlening ook een erkenning om AWBZ-zorg te leveren, en een erkenning om behandeling en diagnostiek te leveren vanuit de Zorgverzekeringswet. Deze verschillende financieringsstromen maken het mogelijk om integraal te werken; zowel naar alle gezinsleden (kinderen en volwassenen), alsook naar de verschillende hulpvragen (diagnostiek, behandeling, begeleiding, ondersteuning).

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) Kompaan en De Bocht levert opvang aan alleenstaande minderjarige vreemdelingen voor het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA).

Schooluitval Kompaan en De Bocht is betrokken bij een aantal lokale en regionale hulpverleningsvormen gericht op het voorkomen van schooluitval, zoals het mbo expertisecentrum. Ook zijn we aanbieder van dagbehandelings- en opleidingstrajecten.

Diagnostisch centrum Kompaan en De Bocht heeft haar diagnostische functies georganiseerd in één werkeenheid. Deze werkeenheid verzorgt de diagnostiek voor cliënten binnen de organisatie, maar verricht ook diagnostiek als enkelvoudige vraag.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

De hulpvraag centraal Bij Kompaan en De Bocht staat de hulpvraag centraal, daar zoeken we een financiering bij. Bij vragen van cliĂŤnten is het hulpverleningsaanbod dus leidend, en niet het financieringskader. Omdat we vanuit verschillende financiers kunnen werken, zijn we in staat om ons op complete gezinssystemen, complexe problematiek en behandeling, begeleiding en ondersteuning te richten.

Hoofdstuk 2

Ontwikkelingen

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

2.1 Maatschappelijke ontwikkelingen (politiek, wetgeving, financiën) 2.1.1. Naar voren bewegen in de Jeugdzorg In het in april 2011 ondertekende bestuursakkoord tussen het Rijk, de VNG, het IPO en de Unie van Waterschappen, heeft dit kabinet het besluit genomen om de middelen voor Jeugdzorg (inclusief middelen in de Zorgverzekeringswet voor kinderen jeugdpsychiatrie en de middelen voor jeugdigen en gezinnen in de AWBZ) te decentraliseren naar de gemeenten. Waarschijnlijk als een gedecentraliseerde doeluitkering voor Jeugdzorg. Er worden bezuinigingen afgesproken die oplopen tot €450 miljoen in 2017 voor de gehele hulpverlening aan jeugd en gezinnen in Nederland. Inhoudelijk werd door het ministerie van Jeugd en Gezin (onder leiding van toenmalig minister Rouvoet) al een ontwikkeling in gang gezet om de jeugdzorg meer preventief in te zetten. In de veronderstelling dat de instroom van zwaardere problematiek in de hulpverlening kleiner wordt. De evaluatie van de Wet op de jeugdzorg (Wjz) wordt niet afgewacht. ‘Beweging naar Voren’ wordt het nieuwe jeugdbeleid, ondersteund door de overheveling van de financiële middelen naar de gemeenten. De gemeenten moeten hulpverlening voor hun jeugdigen realiseren, maar hebben daarin aanzienlijke vrijheden in de manier waarop zij dat organiseren.

2.1.2. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) Vanaf 2007 kent Nederland de Wmo. De vrouwenhulpverlening is sinds die tijd een onderdeel van de uitvoering van de Wmo. Onder het in de Wmo vastgestelde ‘prestatieveld 7’ vallen de aanpak van huiselijk geweld en vrouwenopvang. De Wmo is ingevoerd omdat de overheid de centrale sturing en financiering van verantwoordelijkheid voor burgers wil afbouwen, en wil neerleggen bij de lokale overheden. In de veronderstelling dat lokale overheden veel beter in staat zijn om maatwerk te leveren aan hun burgers. De achterliggende gedachte daarbij is dat we bij problemen niet altijd naar de overheid moeten kijken. In toenemende mate wordt er een beroep gedaan op zelfredzaamheid, informele hulp en het gebruik van minder intensieve ondersteuning. Iedereen wordt geacht zijn eigen boontjes te doppen, iets wat we niet gewend waren in onze verzorgingsstaat. Financiële overwegingen spelen hierbij zeker een rol; onze verzorgingsstaat wordt onbetaalbaar. Maar ook ideologisch is zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid een basisprincipe waar veel meer inhoud aan wordt gegeven.

2.1.3. Verdere liberalisering De maatschappelijke opvatting dat we zijn doorgeslagen met onze verzorgingsstaat viert hoogtij. De overheid lost teveel op voor mensen, geeft teveel bescherming bij ellende en er is onnodig veel beschermende wetgeving. De eerste verantwoordelijkheid voor opgroeien en opvoeden moet in eerste instantie weer bij de ouders en hun directe omgeving (familie, vrienden, buurt) komen te liggen. Daarnaast komt de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg bij gemeenten te liggen, omdat zij verondersteld worden beter te kunnen weten welke hulp efficiënt is. In de uitvoering van de hulpverlening moet er een duidelijkere werking van de markt komen. Eerdere voorbeelden van deze marktwerking zijn de liberalisering van de markt voor energie- en telecombedrijven. Nu ontstaat er ook een verdere liberalisering in de verzorgingsstaat. Wel spreekt de politiek duidelijk uit dat Nederland altijd een basis zal houden voor haar meest kwetsbare burgers. Al zal deze basis zeker soberder worden en is het te verwachten dat dit leidt tot grotere verschillen russen arm en rijk.

2.1.4. Bezuinigingen vanwege de crisis De economische crisis zorgt ervoor dat de overheid lagere inkomsten heeft, waardoor het begrotingstekort oploopt. De mogelijkheden voor algemene uitgaven voor welzijn en hulpverlening worden krapper. Er is een herbezinning op de overheidsverantwoordelijkheid en er komt sterke sturing op prijs en resultaat. De crisis is weerbarstig en het einde laat zich nog niet zien. Wij moeten, net als de overheid, sturen op prijs en ‘goed genoeg’ kwaliteit. Eigenlijk zoals het bedrijfsleven dat vanwege de winstprikkel altijd al doet.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

2.1.5. Regio of afzonderlijke gemeenten? Op dit moment wordt gesproken over een decentralisering van de zorg naar gemeenten. Uit onderzoek blijkt dat de optimale grootte van een besturingseenheid voor dit type ontwikkelingen rond de 400.000 tot 500.000 inwoners moet omvatten. Op dit moment zien we een trend van ‘vrijwillige’ samenwerking in onze regio. Kleinere gemeenten kunnen niet alle beleidsterreinen omvatten, zeker niet met de huidige bezuinigingen op de gemeentelijke overheid. Inschatting is dat vrijwillige samenwerking in een regio de meest waarschijnlijke is. Vastgelegd in visies en convenanten. Midden–Brabant heeft in die zin het juiste formaat om als regio te kunnen dienen.

2.1.6. Landelijke toegang tot gemeentelijke/ regionale voorzieningen De decentralisatie gaat in een stevig tempo door. Belangrijke aandachtspunten voor onze organisatie zijn de toekomstige positionering van: • • •

De landelijke toegang tot de vrouwenhulpverlening (vanwege dreiging) De landelijke toegang tot specialisaties De bovenprovinciale organisatie van de JeugdzorgPlus-voorzieningen en de jeugdzorg spoedhulp

Op dit moment is er een landelijke houding dat er zo weinig mogelijk uitzonderingen op dit decentralisatiebeleid worden gemaakt. Landelijke toegang vanwege veiligheid (heel uitzonderlijk op specialisaties, bijv. eerdreiging) zal in VNG-verband hoogstwaarschijnlijk wel geregeld worden. Verder zullen er incidenteel nog landelijke projecten mogelijk zijn, met de bedoeling om direct onderdeel van het reguliere aanbod te worden.

2.1.7. Leeftijdsgrens bij 23 jaar Op dit moment houdt de gespecialiseerde jeugdzorg op voor jongeren vanaf 18 jaar. Algemeen wordt erkend dat de leeftijdsgroep tussen de 18 en 23 jaar nog zeer gebaat zou zijn bij de kennis en de behandelingsmogelijkheden die nu binnen de jeugdhulpverlening zijn geplaatst. Ontwikkelingspsychologisch en orthopedagogisch gezien is deze leeftijd nog heel belangrijk voor de uitgroei in zelfstandigheid. Ook de betrokkenheid en verantwoordelijk van ouders in deze leeftijdsfase moet opnieuw gedefinieerd worden.

2.2 Doelgroepen en ontwikkelingen in de doelgroepen Doelgroepen Kompaan en De Bocht Bij de doelgroepen van Kompaan en De Bocht is er altijd sprake van complexe en meervoudige systeem- opvoedings- en ontwikkelingsproblematiek. Veiligheid en (voor de vrouwenhulpverlening) seksespecificiteit zijn daarbij belangrijke vraagstukken. In algemene zin kan er onderscheid gemaakt worden tussen: • •

Gezinnen, jongeren en kinderen die weten dat het niet goed gaat en graag hulp willen om eruit te komen; Gezinnen, jongeren en kinderen die kunnen of willen zien dat het mis gaat op het gebied van veiligheid en ontwikkeling, maar geen hulp willen, terwijl er meervoudige problemen zijn.

Als ordeningsprincipe is gekeken naar de Classificatie Aard Problematiek bij Jeugdigen (CAP-J). Ook is gebruik gemaakt van het onderzoek door het PON, patronen in het beroep op de jeugdzorg 2009 en er is gekeken naar de indeling van cliëntgroepen in de vrouwenhulpverlening van Judith Wolf. De uitwerking is toegevoegd in bijlage 1.

Hoofdstuk 3

Inspelen op ontwikkelingen

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Om in te spelen op de in hoofdstuk 2 geschetste ontwikkelingen, werkt Kompaan en De Bocht, al dan niet in samenwerking met partnerorganisaties, een aantal hoofdthema’s uit.

3.1 Strategische hoofdthema ’s en bijbehorende concretiseringen Binnen Kompaan en De Bocht formuleren we de volgende strategische hoofdthema’s:

3.1.1 Transitie (transformatie) van de jeugdzorg (zie bijlage 2 voor concretisering) a.

We bieden integrale hulpverlening bij complexe of meervoudige problematiek van kinderen, jongeren, vrouwen en gezinnen. Vanuit onze deskundigheid en ervaring met complexe casuïstiek, kunnen we signaalgedrag herkennen. Ook hebben we kennis van effectieve (gezins)hulpverleningsmethodieken. We bieden deze integrale hulp (van geboorte tot volwassenheid) op verschillende leefgebieden: opvoeding, ontwikkeling, onderwijs, wonen, financiën en werk. We doen dit in samenwerking met collegaorganisaties.

We werken samen met andere partijen in een continuüm van preventieve hulpverlening, tot zwaardere vormen van hulpverlening. Vanuit onze visie ligt het zwaartepunt voor onze organisatie in het zwaardere segment.

In de voorliggende voorzieningen, bieden we advies, training en coaching aan collega’s in het onderwijs, het buurtwerk, et cetera. We doen dit zowel thematisch als ter ondersteuning van professionele ontwikkeling. We geven de voorlichting bij voorkeur vanuit een transorganisatorisch samengesteld hulpverleningsteam.

Vanuit onze specialistische kennis kunnen we ook in het preventieve veld (voorliggende voorzieningen) kortdurende specialistische hulpverlening bieden.

Strategische samenwerking wordt onderzocht tussen tien organisaties in de regio Midden-Brabant: Bureau Jeugdzorg, Instituut voor Maatschappelijk Werk/Juvans, GGD, welzijnswerk, GGZ, MEE, Novadic Kentron, Raad voor de Kinderbescherming, Amarant en Thebe.

3.1.2. Transorganisatorische teams Onze gespecialiseerde hulpverlening omschrijven we specifieker t.a.v. doelgroepen, methodieken en resultaten. Dit doen we in het kader van de focus die we hebben op complexe problematiek en gespecialiseerde hulpverlening. In het belang van cliënten maken we voor de intensieve hulpverlening ook transorganisatorische teams, met de GGZ, Amarant/Idris en verslavingshulpverlening. Wij herkennen drie belangrijke clusters waarbij inbreng van gespecialiseerde hulpverlening noodzakelijk is: 1. Problematiek waarbij ouders niet willen of niet kunnen meewerken. 2. Huiselijk geweld en kindermishandeling. 3. Specifieke ontwikkelingsstoornissen.

3.1.3. Besloten jeugdzorg samen met anderen In onze strategische hoofdthema’s hebben we opgenomen dat we gespecialiseerd zijn en blijven in integrale oplossingen voor complexe problematiek. Belangrijk ontwikkelpunt hierin is de samenwerking met JeugdzorgPlus voor onze regio. Dit gaat over samenwerking met Juzt in een wederkerig continuüm. Waarschijnlijk is samenwerking met de GGZ en de (L)VG voor deze groep aan de orde. Belangrijk voor ons, omdat het een expliciete instroom kan betekenen.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

3.1.4. Oplossingen door co-creatie We geven invulling aan het begrip co-creatie (met de ouders/ kinderen/ vrouwen), omdat we ervan overtuigd zijn dat alleen oplossingen die binnenkomen de kans hebben om te werken. We versterken de eigen kracht van de vrouw, de jeugdige het gezin en zijn/haar netwerk. De sociale omgeving wordt betrokken bij het vinden van oplossingen. De huidige methodieken: Krachtwerk, Critical Time Intervention (CTI), Signs of Safety, IAH, Video Hometrainig, Family’s First en TripleP zijn hierin leidend. We versterken expliciet de cliëntenparticipatie door ook thematische overleggen te plannen met de cliëntenvertegenwoordigers en cliënten.

3.1.5. Netwerkstructuur We werken aan kennis delen, integreren en creëren in de netwerkstructuur waarin we werken, in het belang van een optimale regiovisie op welzijn, ontwikkeling en veiligheid. We doen dit zowel thematisch als ter ondersteuning van professionele ontwikkeling. Vanuit onze expertise kunnen we ook in de voorliggende voorzieningen/ ‘vindplaatsen- werkplaatsen’, specialistische hulpverlening bieden. Een belangrijke netwerksamenwerking wordt gerealiseerd in het Zorg- en Veiligheidshuis in de regio Midden-Brabant. Wij zijn een actieve partner in het Zorg- en Veiligheidshuis.

3.1.6. Social media Er wordt onderzocht hoe we social media actief kunnen inzetten. Niet alleen voor informatievoorziening en digitale hulpverlening, maar ook als bron van toegang en meningsvorming.

3.1.7. Beleid AMV’s Alleenstaande minderjarige vreemdelingen zijn zeer kwetsbare jeugdigen en krijgen de komende drie jaar de best mogelijke zorg. Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met fluctuaties in de vraag naar deze zorg en het feit dat deze zorgverlening waarschijnlijk binnen drie jaar wordt beëindigd vanwege politiek beleid en uitvoeringskeuzes bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie.

3.1.8. Diversiteit cliëntengroepen Onze organisatie is zich bewust van de diversiteit in de cliëntengroepen en wil voor al deze groepen toegankelijk zijn. Wij zoeken daarom naar passende en nieuwe manieren om vragen te herkennen en hulpverlening toegankelijk(er) te maken. Ons doel is om de hulpverlening in vorm en de hulpverleners in houding, zo te ontwikkelen dat verschillende cliëntengroepen in de ‘mainstream’ van onze organisatie passen.

3.1.9. Psychiatrische problematiek We onderzoeken op welke wijze we verder ontwikkelen voor cliënten met psychiatrische problematiek. Het gaat hierbij om cliënten die worden gefinancierd uit de ziektekosten/AWBZ-zorg. We moeten niet alleen inhoudelijk, maar ook financieel overwegen of we de verwachte kwaliteit van zorg kunnen bieden. De cliëntengroep beslaat de hele leeftijdsrange, van Infant Mental Health, tot stoornissen in de puberleeftijd en opvoeders die psychiatrische stoornissen hebben. Deze ontwikkeling geven we vorm in nauwe samenwerking met de GGZ.

3.1.10. Aanpak en behandeling Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Verdere ontwikkeling van de aanpak en behandeling van huiselijk geweld en kindermishandeling blijft een prioriteit. In toenemende mate vindt er onderzoek naar ‘developmental trauma disorder’ plaats. We participeren in de ontwikkeling van een Family Justice Center (FJC) in Midden-Brabant. Zo’n FJC is een one-stop-shop, een servicecentrum voor alle slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling. Binnen het FJC zijn alle voorzieningen aanwezig om slachtoffers en hun kinderen direct ondersteuning te bieden. Zo wordt voorkomen dat zij van de ene naar de andere instantie worden doorverwezen. Het FJC in Midden-Brabant wordt ontwikkeld met behulp van Europese subsidie. In drie Europese landen worden zes FJC’s ontwikkeld en gemonitord. Twee daarvan komen in Nederland te staan: één in Venlo en één in Tilburg. Het idee achter een FJC is een logische vervolgstap in deze ontwikkeling. Voor heel Kompaan en De Bocht, zowel de jeugdzorg als de vrouwenhulpverlening, kan het FJC een belangrijke ontwikkeling zijn.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

3.1.11. Guardian angel Voor de cliëntengroep die te maken heeft met transgenerationele danwel chronische problematiek, zoeken wij uit of we kunnen werken als een ‘(virtual) guardian angel’. Dit betekent dat we langere tijd (jaren) met gezinnen meelopen, met de opdracht om de volgende valkuil te vermijden. We doen dit op basis van onze kennis, de kennis van het gezin en passende oplossingen. Zowel in een juridische als vrijwillige context. Het gaat om gezinnen met meervoudige problematieken, met risico’s voor kinderen of ouders (moeders). Kern in deze begeleiding is ‘good enough parenting’, geaccepteerde hulpverlening en het anticiperen op ontwikkelingsrisico’s.

3.1.12. Ontwikkeling Poli P We onderzoeken de mogelijkheid om Poli P (werktitel) te ontwikkelen, een private organisatie voor opgroeien, opvoeden en veiligheid. Van hieruit kunnen we onze hulpverlening ook realiseren op basis van enkelvoudige afspraken of particuliere financiering. Het betreft nieuwe hulpverlening voor bestaande cliënten of bestaande hulpverlening voor nieuwe klanten. Vanuit deze private werkeenheid, formeel een aparte organisatie, bieden we compacte vormen van jeugd- en vrouwenhulpverlening. Het uitgangspunt is dat deze hulpverlening privaat gefinancierd wordt, maar wellicht kunnen onderdelen ook betaald worden uit de Zorgverzekeringswet (diagnostiek). De belangrijkste waarde van deze ontwikkeling is dat we via Poli P een rol kunnen spelen in het private hulpverleningsaanbod. De vraag daarna is groeiende en zal alleen maar sterker worden. Wij hebben medewerkers in huis die de kwaliteit hebben om dit werk te doen en creëren ook alternatieve werkgelegenheid.

3.1.13. ’Nieuwe’ doelgroepen en nieuwe initiatieven voor bekende doelgroepen •

POP-poli’s (Perinatologie, Obstetrie, Pediatrie) zijn een nieuw fenomeen bij Algemene Ziekenhuizen. Het St. Elisabeth Ziekenhuis en het Twee Steden Ziekenhuis in Tilburg zijn volop bezig met de ontwikkeling van een moeder/kindcentrum: brede zorg voor, rondom en na de bevalling voor moeder en kind. Voor de kwetsbare gezinnen (tienermoeders, verslaving, psychiatrische problematiek, complexe gezinsproblematiek, zwangerschap in een eercultuur) kunnen we wellicht een rol spelen in psychosociale, pedagogische en materiële hulpverlening.

•

Kinderen/gezinnen met een complexe obesitasproblematiek. Obesitas is een groot maatschappelijk en gezondheidsprobleem en komt in steeds grotere mate voor in Nederland. Het is helder dat arme gezinnen in slechte omstandigheden vaker dik zijn. Effectieve hulp bij obesitas vraagt om een brede aanpak.

3.1.14. Imago en marketing In de komende periode is het heel belangrijk dat mensen goed weten wat Kompaan en De Bocht allemaal in huis heeft. Met name over de jeugdzorg hebben veel mensen een ongenuanceerde mening. Het is aan ons om met duidelijke, betekenisvolle en betrouwbare informatie de kracht, kern en kennis van ons werk neer te zetten. Dus mensen moeten weten waar we er voor zijn, wat we doen, wat het oplevert en hoe lang dat duurt.

3.1.15. Strategische belang financiële situatie De financiën zijn van groot belang, omdat we zowel in de bedrijfsvoering als voor de kwalitatieve ontwikkeling, stabiliteit en weerstandsmogelijkheden nodig hebben. We hebben enige financiële ruimte nodig om een tegenvaller te kunnen opvangen en acuut te kunnen inspelen op belangrijke ontwikkelmogelijkheden die voorbij komen. We zoeken enerzijds naar nieuwe inkomstenstromen en anderzijds sturen we op efficiency. De verhoging van de efficiency is zowel in het ondersteunend bedrijf, als in de inhoudelijke organisatie (direct en indirect cliëntgebonden) een aandachtspunt. De opbouw van onze kostprijzen is hierbij van groot belang.

3.1.16. Sturingsinformatie Verdere uitwerking van het organiseren en gebruik maken van sturingsinformatie. Samenhangend en in samenwerking. Deze sturingsinformatie hebben we nodig om effecten van onze bedrijfsvoering (inzet van medewerkers, productierealisatie, inkomsten en uitgaven) actueel en accuraat beschikbaar te hebben. Sturing vindt plaats op het niveau van de organisatie, de sector en de unit.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

3.2 Financiën en bedrijfsvoering 3.2.1. Bezuinigingen op de korte en langere termijn Onze organisatie zag zich voor 2012 geconfronteerd met aanzienlijke bezuinigingen. Deze bezuinigingen realiseren we door afbouw van capaciteit en door efficiencymaatregelen. In 2012 hebben we gedwongen ontslagen niet kunnen voorkomen. De komende jaren zullen we verder geconfronteerd worden met bezuinigingen. Deze bezuinigingen zijn nodig door kortingen vanuit de landelijke overheid en hebben te maken met de ontwikkelingen in de transitie/ transformatie van de jeugdzorg. De overheidsbezuinigingen betekenen dat er absoluut minder geld komt voor jeugdzorg en vrouwenhulpverlening. De ontwikkeling in de transitie/transformatie heeft ook te maken met het verschuiven van geld (en wellicht mensen). Als organisatie moeten we ons voorbereiden op verdere krimp in de financiële middelen.

3.2.2. Efficiënte bedrijfsvoering en kostprijzen In deze tijd moeten we ons intern verder oriënteren op efficiënte bedrijfsvoering. Met efficiënte bedrijfsvoering bedoelen we of onze activiteiten (zorg/hulpverlening) worden gedekt door inkomsten. En of die activiteiten dan ook kwalitatief en kwantitatief zo goed mogelijk zijn georganiseerd. Belangrijke informatiebronnen hierbij zijn de kostprijzen en de opbouw daarvan. Wat kost het ons om de activiteiten uit te voeren? Behalve de kostprijzen zijn de tarieven die we voor onze activiteiten ontvangen belangrijk. De vraag is: kunnen we zorg leveren voor het geld wat we ervoor krijgen? In principe moeten kostprijzen in overeenstemming zijn met tarieven. In de komende periode doen we hier verder onderzoek naar. We leggen kostprijzen en tarieven naast elkaar en kijken waar de ‘feeders’ en ‘bleeders’ zitten. Dus waar houden we aan over en waar komen we tekort. Op basis van deze informatie gaan we beleid bepalen.

3.2.3. Bedrijfsbureau Sinds september 2011 heeft Kompaan en De Bocht haar ondersteunende diensten georganiseerd in een bedrijfsbureau, teneinde kwaliteit en efficiency verder te ontwikkelen. In 2011 is er een ontwikkelplan voor het bedrijfsbureau opgesteld.

3.3 Organisatorische en personele voorwaarden 3.3.1. Interne organisatie Vanaf januari 2013 kent Kompaan en De Bocht twee sectoren specialistische hulpverlening. Een sector lokale hulpverlening en een sector intensieve hulpverlening. In beide sectoren zijn de jeugdzorg en de vrouwenhulpverlening in een sector gecombineerd. Wij anticiperen met deze sectorindeling op de transformatie van de hulpverlening. Onze specifieke kennis op veiligheid- en ontwikkelingsgebied wordt, waar dit in het belang van de cliënten is, geïntegreerd aangeboden. De beide sectoren hebben een ander accent in flexibiliteit. De sector lokaal werkt ambulant en in vormen van dagbehandeling, specifieke cursussen en trainingen. De sector intensief werkt met een specialistische infrastructuur van 24-uurs hulpverlening en intensieve bescherming bij veiligheid en ontwikkeling.

3.3.2. Coöperatieve vereniging In de notitie ‘Jeugdzorg Midden-Brabant: verantwoordelijkheid nemen’, staat beschreven dat we zullen onderzoeken of het mogelijk is om de jeugdzorg te gaan uitvoeren in transdisciplinaire/transorganisatorische kennisteams. Als je op deze manier werkt, kan het ondersteunend zijn om een organisatiestructuur te vinden die voor deze multi-teams contracten kan afspreken. We gaan onderzoeken of een coöperatieve samenwerking (de verschillende organisaties vormen een coöperatie) hiervoor een betrouwbare vorm is.

3.3.3. Competentieontwikkeling Voor medewerkers is verdere competentieontwikkeling belangrijk. Enerzijds gericht op de beweging naar voren, anderzijds op het intensieve specialisme. Altijd door cliënt- en marktgericht te denken en vaak in een netwerkconstructie.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

3.3.4. Werkgelegenheid Het is zeer waarschijnlijk dat we te maken krijgen met een krimp van de zorg en noodzakelijke efficiency in de bedrijfsvoering. Dit heeft consequenties voor het aantal medewerkers. Aan de andere kant krijgen we ook te maken met een vergrijzend medewerkersbestand. Op basis van ons strategisch beleid maken we een strategische meerjarenplanning voor Human Resource, waarin werkgelegenheid, functievereisten en medewerkersbestanden met elkaar gekoppeld en gepland worden. Als de samenwerking in de coöperatieve vereniging werkelijkheid wordt, zal dit op een grotere schaal plaatsvinden. In overleg met de Ondernemingsraad stellen we een meerjarig sociaal statuut op, waarin de afspraken en gedragsregels voor besluiten met personele consequenties staan omschreven. We streven naar een zo evenwichtig mogelijk samengesteld medewerkersbestand, met respect voor het afspiegelingsbeginsel.

3.4 Huisvesting Nieuwe huisvesting vrouwenhulpverlening We zijn al meerdere jaren bezig met het realiseren van nieuwe huisvesting voor de vrouwenhulpverlening. We streven ernaar om binnen de periode van dit koersdocument (uiterlijk 2015) nieuwbouw te realiseren voor de vrouwenhulpverlening, naast het huidige hoofdgebouw aan de Rillaersebaan. Bij de nieuwbouw voor de vrouwenhulpverlening wordt een nieuw behandelgebouw gerealiseerd voor de meest intensieve hulpverleningsvragen op veiligheids- en ontwikkelingsgebied. We zullen verder zoveel mogelijk werken met het scheiden van wonen en zorg, waardoor cliënten zelfstandig (blijven) wonen en ambulante hulpverlening krijgen.

Synergie in gebouwen en voorzieningen De nieuwbouw die we zullen realiseren voor de vrouwenhulpverlening, zal in maximale synergie met de bestaande huisvesting worden ontworpen. We anticiperen op vermindering van capaciteit van de intensieve hulpverlening, zowel voor de jeugdzorg als voor de vrouwenhulpverlening. We maken een ontwikkelplan waarbij we optimaal gebruik maken van de bestaande voorzieningen van Kompaan en De Bocht (zowel in de regio als op het terrein aan de Rillaersebaan). Optimale schaalgrootte en efficiency zullen leidend zijn in ons strategisch huisvestingsplan. We zullen voorzieningen afstoten, waar mogelijk samenvoegen en er andere functies in huisvesten. De nieuwbouw beperken we tot een verantwoord minimum.

Kennis- en expertisecentrum voor opgroeien, veiligheid en ontwikkeling Bij de nieuwbouwplannen onderzoeken we of onze organisatie het gezicht van een kennis- en expertisecentrum voor jeugd-, gezinsen geweldproblematiek kan krijgen. Een kennisfunctie voor de regio. Laagdrempelig toegankelijk, en specialistisch en compleet in zijn hulpverlening voor opgroeien, veiligheid en ontwikkeling.

Eén hoofdlocatie Kompaan en De Bocht Er komt dan één hoofdlocatie voor Kompaan en De Bocht, met optimale mogelijkheden voor synergie in functies, gebouwelijke voorzieningen en kosten. Overcapaciteit in bestaande gebouwen zal worden benut.

Bijlage

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Bijlage 1: Doelgroepen I. Er is sprake van moeilijk gedrag bij het kind

Psychosociaal functioneren jeugdige in relatie tot gezinsfunctioneren Emotionele problemen • • •

Naar binnen gekeerd Angstproblemen Stemmingsproblemen

Voorbeelden Ons kind is bang. Hoe kunnen we hier als ouders mee omgaan? Mijn dochter is zit al een tijd ‘niet lekker in haar vel’. Hoe praat ik met haar?

Gedragsproblemen • •

Opstandig en/of antisociaal gedrag Druk en impulsief gedrag

Voorbeelden Mijn kind overschrijdt de huisregels die we als ouders stellen. Hoe kunnen we onze regels consequent hanteren?

Problemen in de persoonlijkheids- en identiteitsontwikkeling • • • • • •

Problemen met de competentiebeleving Problemen in de gewetensvorming/morele ontwikkeling Identiteitsproblemen Problemen bij verwerking van ingrijpende gebeurtenissen Pervasieve ontwikkelingsstoornissen Automutilatie

Voorbeelden Mijn zoon steelt vaak uit winkels. Hoe kan ik hem ondersteunen om dit af te leren? Mijn dochter heeft veel wisselende vriendjes en dat vind ik als ouder niet goed. Hoe kan ik haar hierin begeleiden?

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

II. Er is sprake van een gebrek aan vaardigheden bij het kind

Vaardigheden en cognitieve ontwikkeling jeugdige in relatie tot opvoedingsvragen Problemen in de cognitieve ontwikkeling • • •

Problemen met schoolprestaties Problemen met hoog- en laagbegaafdheid Problemen met het sociaal aanpassingsvermogen

Voorbeelden: Mijn zoon vergeet steeds zijn huiswerk te maken en komt op school in de problemen. Wat moet ik doen? Mijn kind moet voortdurend ondersteund worden in het uitvoeren van taken en kan dit niet zelfstandig. Hoe kan ik mijn kind leren om taken zelfstandiger uit te voeren?

Problemen met vaardigheden • •

Sociale vaardigheidsproblemen Communicatiestoornissen

Voorbeelden: Mijn dochter weet niet hoe ze vriendinnen kan maken. Hoe kan ik haar hierbij helpen? Mijn zoon heeft moeite om een goede invulling te geven aan zijn vrije tijd. Hij hangt op straat rond. Hoe kan ik hier meer op sturen als ouder?

III. Er is sprake van beperkingen of tekorten bij de opvoeders

Gezin en opvoeding in relatie tot het opgroeien van de jeugdige Ontoereikende kwaliteiten van de opvoeding: • • • •

Ontoereikende opvoedingsvaardigheden Problemen met ondersteuning, verzorging en bescherming jeugdige Onenigheid tussen ouders over opvoedingsaanpak Problematische gezinscommunicatie

Voorbeelden: Mijn man en ik denken anders over de opvoeding en dit leidt tot conflicten met onze zoon. Mijn kind raakt in de war, doordat mijn man en ik huisregels anders hanteren.

Problemen in de ouder-kind relatie • • • •

Problemen in de hechting van jeugdige aan ouders Problemen in de loyaliteit van jeugdige naar ouders Jeugdige in de rol van ouder (parentificatie) Jeugdige weggelopen van huis

Voorbeelden: Ik krijg geen contact met mijn kind. Mijn kind zoekt geen troost meer bij mij als het verdrietig is.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Verwaarlozing, lichamelijke/psychische mishandeling, seksueel misbruik • • •

Jeugdige is slachtoffer verwaarlozing Jeugdige is slachtoffer mishandeling Jeugdige is slachtoffer seksueel misbruik

Voorbeelden: Mijn pleegkind is seksueel misbruikt. Hoe help ik haar het beste? Als ik echt niet meer weet wat te doen, dan ga ik slaan en dat wil ik niet.

Instabiele opvoedingssituatie • • • • • •

Problemen bij scheiding ouders Problematische relatie tussen ouders Problematische relatie tussen (stief)broers/zussen Problemen met omgangsregeling Problemen die gepaard gaan met samengaan tussen samengestelde gezinnen Problematische relatie jeugdige met partner van opvoeder

Voorbeelden: We zijn gescheiden en er is altijd heibel bij de overdracht van de kinderen. Mijn kind accepteert het gezag van mijn partner niet.

Problemen van de ouder • •

Psychische/psychiatrische problematiek ouder Gezondheidsproblemen ouder

Voorbeelden: Als ik in een dip zit, kan ik mijn kind niet verzorgen. Als ouder vind ik het moeilijk om mijn structuur vast te houden en mijn kind heeft er last van. Hoe geef ik mijn kind die structuur?

Problemen in het sociale netwerk van het gezin • •

Problemen in de familierelaties Gebrekkig sociaal netwerk

Voorbeelden: Ik heb weinig familieleden/vrienden in de buurt die me kunnen ondersteunen in de opvoeding en mijn kind is zo druk dat ik even rust nodig heb. Mijn ouders zien niet dat er iets met mijn kind aan de hand is.

Problemen in de omstandigheden van het gezin • •

Financiële problemen Problematische maatschappelijke positie van het gezin door migratie

Voorbeelden: Wij zijn moslim en de regels op school zijn anders dan thuis. Nu houdt onze zoon zich aan geen enkele regel meer.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

IV. Er is sprake van onverantwoord moederschap Tienermoeders/jong moederschap • •

Balans vinden tussen eigen ontwikkeling als puber en het leren moeder te zijn Leren van opvoedingsvaardigheden en opvoedingsverantwoordelijkheid

Voorbeelden: Meisje wat eigenlijk gezien haar gedragsproblemen gesloten geplaatst moet worden, maar ook nog zwanger is. Voor het eerst op eigen benen moeten staan door de zwangerschap en ook nog moederschap vorm moeten leren geven.

Moederschap binnen het gezinssysteem •

Observatietraject verantwoord moederschap binnen de context van multiproblematiek van het gezinssysteem

Voorbeelden: Moeder die totaal geen structuur aan kan brengen en hierdoor de ontwikkeling van de kinderen stagneert. Moeder die de veiligheid van de kinderen niet kan waarborgen. Hereniging van moeder en kind en observeren of moeder in staat is tot verantwoord moederschap, al dan niet met hulp.

V. Er is sprake van ernstige dreiging en ernstig huiselijk geweld of kindermishandeling.

Ernstig bedreigde vrouwen en kinderen Vrouwen, al dan niet met hun kinderen, die door hun specifieke achtergrond niet in staat zijn op enige wijze een zelfstandig bestaan vorm te geven. • • • •

Vrouwen die geconfronteerd zijn met huiselijk geweld Vrouwen die geconfronteerd worden met eerdreiging/eergerelateerd geweld Vrouwen die slachtoffer zijn van mensenhandel Vrouwen die verstrikt zijn geraakt in allerlei psychosociale problemen waardoor het gezinssysteem sterk onder druk is komen te staan

De rol van partners/vaders bij huiselijk geweld of kindermishandeling en complexe opvoedingssituaties.

Aandacht voor de kinderen in de opvang met risico’s op traumatisering. • • • • • •

Mogelijke nieuwe doelgroepen Chronisch moeilijke gezinnen Oudermishandeling Jeugdigen boven de 18 jaar (tot 23 jaar) Jongeren Maat Jeugdigen die met vrijheid moeten leren omgaan

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Bijlage 2: Concretisering ‘Naar voren bewegen’/ transitie van de Jeugdzorg a. Doelstellingen en uitgangspunten in het naar voren bewegen van de zorg naar het eerste preventieve veld Het naar voren organiseren van de zorg heeft tot doel: • •

• • • • • • •

Versterken van het voorliggende veld (scholen, wijken, gezinnen, consultatiebureaus, kinderdagverblijven). Vanuit de optiek van de Provinciale jeugdzorg heeft het versterken van het eerste compartiment als expliciete doelstelling het terugbrengen van het aantal indicaties voor het tweede (specialistische ambulante zorg, deeltijdbehandeling, dagpleegzorg) en derde compartiment, c.q. de geïndiceerde jeugdzorg en vrouwenopvang. Dichter bij elkaar brengen van het voorliggende veld en de gespecialiseerde hulpverlening. Versterken van het zelfoplossend vermogen van jeugdigen/vrouwen/gezinnen. Versterken van maatschappelijke steunsystemen om het gezinsysteem heen. Bevorderen van de deskundigheid in het preventieve veld. Intensiveren van de ketensamenwerking op het hele continuüm van hulpverlening. Versterken en uitdragen van specifieke/specialistische professionaliteit en effectiviteit in de specialistische hulpverlening. Zorg dragen voor een goede afstemming tussen de activiteiten van Kompaan en De Bocht over het hele continuüm van hulpverlening.

Uitgangspunten daarbij zijn: • • • • • • • • •

Het naar voren bewegen van de zorg sluit aan bij de missie en visie van Kompaan en De Bocht. Hulp dient zo licht als mogelijk en zo zwaar als noodzakelijk aangeboden te worden, als antwoord op de hulpvragen van jeugdigen, vrouwen en gezinnen. Complexe problematiek wordt snel herkend, om te voorkomen dat er te lang wordt ‘aangekeken en aangemodderd’. Hulp sluit aan bij het paradigma ‘wonen doe je thuis’ en vanuit dit uitgangspunt is het naar voren organiseren van zorg een vanzelfsprekende beweging. De kernactiviteit van Kompaan en De Bocht is en blijft de hulpverlening vanuit specialistische kennis. Vanuit deze kwaliteit wordt op maat en op aanvraag ingezet op activiteiten in het voorliggende veld. Kompaan en De Bocht probeert een aanvulling te zijn op de reeds bestaande voorzieningen in het voorliggende veld. Deskundigheid (specialistische expertise) van de instelling wordt naar voren gebracht. De doelgroep jeugdigen wordt niet begrensd tot de leeftijd van 18 jaar, maar uitgebreid tot de leeftijd van 23 jaar. Er wordt geen concurrerende positie ingenomen naar voorzieningen in het preventieve veld, maar er wordt onderzocht waar de verschillende instellingen aanvullend op elkaar kunnen zijn en als netwerk kunnen functioneren (transorganisatorisch).

b. Huidige activiteiten van Kompaan en De Bocht in het preventieve veld 1. Reeds gefinancierde activiteiten van Kompaan en De Bocht in het preventieve veld Vanuit de vrouwenhulpverlening van sector De Bocht is ruime ervaring opgedaan in het kader van activiteiten van de WMO. Hierbij wordt met name gedacht aan voorlichting aan leerlingen in het middelbaar onderwijs: dating violence, weerbaarheid, jeugdprostitutie en seksualiteit, en andere (seksespecifieke) voorlichtingen aan leerlingen. Ook het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) voert veel activiteiten uit in het voorliggende, preventieve veld. Daarnaast zijn er vanuit de jeugdzorg door de gemeente Tilburg of het onderwijs betaalde activiteiten, waaraan Kompaan en De Bocht

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

deelneemt of die we uitvoeren. Hieronder vallen Crossroads, het Marokkanenproject, Blink (samen met Juvans en IMW), detachering medewerkers in het Transverium en deelname aan het expertisecentrum vanuit Onderwijs Plus. Ook is er een onderzoek naar samenwerking middelbaar onderwijs in Waalwijk en Tilburg en Jeugdzorg uitgevoerd. Daarnaast is S.O.S in samenwerking met CJG, Gemeente Tilburg en overige partners opgepakt. Tevens wordt er werkbegeleiding geboden aan schoolmaatschappelijk werkers van het IMW. Wellicht is deze opsomming niet compleet, maar het geeft aan dat Kompaan en De Bocht in het eerste compartiment al een groot aantal activiteiten (heeft) ontplooit, die buiten de kernactiviteiten (hulpverlening aan vrouwen en geïndiceerde hulp aan jeugdigen en gezinnen) zijn gepositioneerd en waarvoor reeds externe financiering is gevonden.

2. Activiteiten met andere voorliggende voorzieningen, die plaatsvinden zonder extra kosten en leiden tot een win-winsituatie voor cliënten en voorzieningen. Hieronder worden activiteiten verstaan als de projecten die zijn overeengekomen met het IMW (warme overdracht nazorg, samenwerking inzake kind en scheiden, cursusaanbod, huiselijk geweld en onderwijs). Tevens loopt er in samenwerking met de gemeente Waalwijk een tijdelijk project ‘Niemand uit beeld’, waarin de nazorg van ex-jongeren uit de jeugdzorg centraal staat. Ook kan worden genoemd; het aanbod voor kinderen met obesitas, SOVA+ training voor allochtone jeugdigen op school en de pilot die wordt gerealiseerd in zake de aanpak van multi-problem cliënten/gezinnen (in samenwerking met het CJG en het IMW). De voorgaande opsomming geeft aan dat er met het oog op verschillende doelgroepen vanuit Kompaan en De Bocht al een aantal activiteiten zijn ontplooit, die betrekking hebben op het eerste compartiment.

c. Mogelijkheden ter versterking van het voorliggende veld vanuit de expertise van de vrouwenhulpverlening en het Steunpunt Huiselijk Geweld Hierbij wordt gedacht aan: • • • •

Vorming en training. Niet alleen naar de cliënt toe, maar ook als kennisvergroting van de professional werkende in het voorliggende veld. Dit vindt meestal plaats via een groepsaanbod (cursus dan wel voorlichting). Verlengde kraamzorg, die zowel intern (gekoppeld aan verblijf) als ambulant wordt gegeven. Er is een specifieke vorm van verlengde kraamzorg ontwikkelt voor jonge meiden, maar ook voor gezinnen met een risicofactor. Thema’s in de vrouwenopvang waren in 2011 de verdere ontwikkeling van het preventieaanbod op seksespecifieke thema’s, en het overleg met de gemeente en het onderwijs over het draagvlak hiervoor. Binnen het SHG is de samenhang met het Zorg- en Veiligheidshuis onderwerp van verdere ontwikkeling. De specifieke kennis van huiselijk geweld, en de afstemming tussen de strafrechtketen en de hulpverleningsketen, blijft een essentieel uitgangspunt.

d. Jeugdzorg naar voren vanuit de Provinciale Jeugdzorg, ter versterking van het eerste compartiment c.q. de voorliggende voorzieningen Vanuit de visie, missie en het uitgangspunt ‘wonen doe je thuis’, heeft Kompaan en De Bocht een uitgebreid methodisch en inhoudelijk aanbod, dat op grond van deze uitgangspunten ingezet kan worden. Vanuit verschillende invalshoeken wordt een pleidooi gehouden om dit aanbod te richten op enerzijds deskundigheidsbevordering van de professionals in het voorliggende veld en anderzijds het realiseren van een direct beschikbaar aanbod van specialistische zorg, dat zonder indicatiebesluit kan worden aangeboden. Daarbij wordt aangesloten op vragen om deskundigheidsbevordering en specialistische zorg, die in het voorliggende veld wordt gesignaleerd en vanuit de expertise binnen de geïndiceerde jeugdzorg op korte termijn kan worden ingezet. Dit aanbod is in 2011 georganiseerd en afgestemd, zodat er een werkelijk verantwoord en professioneel aanbod op de plank ligt ten behoeve van het onderwijs en andere voorliggende voorzieningen.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

e. Intensieve ambulante hulpverlening en dagbehandeling Een belangrijke bijdrage vanuit Kompaan en De Bocht kan geleverd worden door: • Intensieve samenwerking in de keten die dezelfde doelgroepen bediener (bijv. echtscheidingsproblematiek, ontwikkelingsproblematiek bij kinderen en jongeren, huiselijk geweldsituaties). • Verbinden met het voorliggende veld door direct aan te sluiten met o.a. nazorgtrajecten. Dit betekent dat er snel gekeken moet worden naar ondersteuning van de cliënt in het lokale beleid (oplossingsgericht en zelfredzaamheid). • Inspelen op de doelgroepen waar het lokale veld vragen over heeft (bijv. ondersteuning van minderjarige asielzoekers 18+). • Modules van Kompaan en De Bocht zo dicht mogelijk laten aansluiten op het lokale veld (ook fysiek). • Specialistische ambulante hulpverlening inzetten in langdurigere interventies. Dit betekent dat het methodisch handelen afgestemd wordt op deze interventies. Basisattitude van ambulante hulpverleners richt zich ook op het oplossingsgericht werken, toekomstgericht werken en krachtwerk. Het methodisch handelen wordt ondersteund door methodieken als SOS, maar we zullen ook eclectisch te werk gaan. • Verdere ontwikkeling van het aanbod op echtscheidingsproblematiek. In samenhang met andere instellingen; • Observatiediagnostiek in lichtere vorm aanbieden aan kinderopvang, peuterspeelzalen, regulier basisonderwijs en speciaal basisonderwijs (SBO). • Consultatie bieden aan kinderopvang, peuterspeelzalen en regulier basisonderwijs en SBO. Hierbij heeft het de voorkeur dat een pedagogisch medewerker enkele uren van de week fysiek aanwezig is. • Behandelklassen in samenwerking met de Dagbehandeling, SBO en Speciaal Onderwijs (SO). • Dagdelen op scholen behandeling bieden in nauwe afstemming met het onderwijs.

f. De intensieve specialistische hulpverlening: 24-uurs verblijf, pleegzorg, 24-uurs vrouwenhulpverlening Specialistische hulpverlening bij complexe vragen ronden opgroeien, ontwikkeling en veiligheid blijft de basis van Kompaan en De Bocht, nu en in de toekomst. Dit betekent dat er inhoudelijk en organisatorisch geïnvesteerd dient te worden om de huidige kwaliteit van de hulpverlening te handhaven en verder te ontwikkelen in het huidige tijdsgewricht. Daarnaast zal de ontwikkeling van de vraag naar intensieve hulpverlening in Midden-Brabant intensief gevolgd worden en het aanbod hierop aangepast, indien dit noodzakelijk wordt geacht. Het inspelen op organisatorische, inhoudelijke en financiële ontwikkelingen, gaat in de komende tijd een centrale rol spelen. Hiertoe zal een nader plan van aanpak ontwikkeld moeten worden, waarin zowel de vrouwenhulpverlening als de huidige geïndiceerde jeugdzorg worden opgenomen. Sinds 2011 is in het kader van het Verbeterplan Vrouwenopvang de scholing en implementatie op de methodiek ‘Krachtwerk’ een centraal thema binnen de sector De Bocht. Daarnaast kwam in 2011 de rapportage van het verbetertraject voor kinderen in de opvang. In 2010 is de rapportage van de werkgroep ‘Screening en probleeminventarisatie’ opgeleverd. Vanuit de Academische Werkplaats ‘Speerpunt Huiselijk Geweld’, neemt Kompaan en De Bocht deel aan de pilot ‘Critical time intervention’. In 2011 was verder aan de orde dat de belangrijkste doelgroepen binnen de vrouwenopvang verder in kaart werden gebracht. Veiligheid blijft hierbij een belangrijk onderwerp, dat zowel intramuraal als extramuraal aandacht en ontwikkeling vraagt. Thema’s in de vrouwenopvang waren in 2011 de verdere ontwikkeling van het preventieaanbod op seksespecifieke thema’s, en het overleg met de gemeente en het onderwijs over het draagvlak hiervoor. In 2012 was voor de gehele organisatie van Kompaan en De Bocht aan de orde dat we een meldcode hebben afgesproken voor het melden van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. In samenhang met de ketenpartners in Midden-Brabant. Initiatief is hierin vanuit RAAK (speerpunt SHG/AMK) te verwachten.

Kompaan en De Bocht, Steeds Sterker

Binnen het SHG is de samenhang met het Zorg- en Veiligheidshuis onderwerp van verdere ontwikkeling. De specifieke kennis van huiselijk geweld, en de afstemming tussen de strafrechtketen en de hulpverleningsketen blijft een essentieel uitgangspunt. Voor de geïndiceerde jeugdzorg is essentieel dat geïnvesteerd wordt in de ontwikkeling van programma’s ten behoeve van de opvang en behandeling van steeds zwaardere doelgroepen, die aangewezen zijn op geïndiceerde zorg, al dan niet in samenwerking met ketenpartners in het derde compartiment (GGZ, LVG, bovenregionale jeugdzorgvoorzieningen).

Kompaan en De Bocht Postbus 10139 5000 Tilburg Locatie Kompaan Rillaersebaan 75 5053 EA Goirle Locatie De Bocht Tilburgseweg 184 5051 AN Goirle

Algemeen 013 530 94 00 Diagnostisch centrum 013 543 30 73 Intake 013 543 30 73 info@kompaanendebocht.nl www.kompaanendebocht.nl