Valerie Smalen - Binnenstebuiten

BINNENSTEBUITEN

Valerie Smalen

afstudeerproject Academie van Bouwkunst

discipline architectuur

28 augustus 2023

Mentor Wouter Kroeze

Commissieleden Rogier van den Brink

Stephan Petermann

Vraag- en doelstelling afstudeerproject

Dit verslag presenteert het afstudeerproject van Valerie Smalen, uitgevoerd namens de Academie van Bouwkunst te Amsterdam. Het project concentreert zich op het verkennen en benutten van architectuur als een middel om emoties te genereren bij gebruikers van gebouwen. De centrale onderzoeksvraag is als volgt geformuleerd:

Vraagstelling:

“Hoe kan architectuur als medium dienen om emoties te vertalen naar de fysieke structuur van een gebouw, met als doel emotionele reacties op te roepen bij de gebruikers?”

Deze vraag beoogt de interactie tussen architectuur en emoties te onderzoeken. Het onderzoek richt zich op hoe ontwerpelementen, waaronder vormen, ruimtelijke ordening, licht, materiaalgebruik en textuur, kunnen worden ingezet om specifieke emoties te communiceren en te stimuleren.

Doelstelling:

Het doel van dit project is om een architectonisch concept te creëren dat emotie op een krachtige wijze integreert in de gebouwde omgeving. Door middel van de integratie van microscopische emotieve vormen en de potentie van muziek in architectuur, streeft dit project ernaar om een omgeving te creëren die emoties activeert en gebruikers uitnodigt tot verblijven en interactie.

Inhoudsopgave

Voorblad

pagina 2 gegevens

Vraag- en doelstelling pagina 3 voorwoord

Inhoudsopgave pagina 4 hoofdstukken

Introductie pagina 5 achtergrond | fascinatie | insteek van project

Maatschappelijk en sociaal probleem

pagina 10 urgentie | Nederlandse samenleving | concept

Discutabele plek

pagina 16 stedenbouwkundige situatie | huidige situatie mijn analyse | historie

Van geïsoleerd eiland naar levendige plek

pagina 38 urgentie | programma | bestemmingsplan stedenbouwkundige oplossing | conclusie in volume

Architectonische elementen

pagina 63 architectonisch concept | gebouw voor nu en de toekomst | ontwerp van gebouw | hergebruikte materialen | gevels | modellen | impressies

Terugblik

positionering | groei en ontwikkeling | handtekening als beginnend architect

pagina 124

Dankwoord

pagina 138 commissieleden | externen | bronvermelding

Drie elementen visie en passie

FASCINATIE: Expressie van emotie door samenspel tussen dans en architectuur

Danser en musicusdansen en bespelen van muziek

KunstacademieProject doodgewoon interesse in beleving

Achtergrond

In mijn afstudeerproject komen mijn interesse, persoonlijkheid en visie samen.

Dans: Vanaf mijn derde jaar ben ik al gepassioneerd bezig met ballet, een kunstvorm die me zonder woorden emoties laat uitdrukken via lichaamstaal. Deze ervaring heeft me geleerd hoe krachtig non-verbale communicatie kan zijn.

Kunst: Mijn academische achtergrond ligt bij de Academie van Minerva, waar ik me heb gericht op theater en interieur. Hier ontwikkelde ik vaardigheden om ruimtes te creëren die niet alleen functioneel zijn, maar ook diepgaande emoties oproepen. Ik wil mensen prikkelen en aanzetten tot nadenken over maatschappelijke vraagstukken.

ArchitectAls architect wil ik

Architectuur: Tijdens mijn ontwikkelperiode op de Academie van Bouwkunst, ben ik ervan overtuigd geraakt dat gebouwen meer zijn dan alleen structuren. Ze spelen een vitale rol in de samenleving. Net zoals dans emoties kan overbrengen zonder woorden, zie ik architectuur als een manier om tastbare en blijvende invloed uit te oefenen op gebruikers.

Met mijn achtergrond in ballet, focus op emotiegeoriënteerd ontwerp en mijn huidige reis in de bouwkunst, wil ik verkennen hoe architectuur emoties en gedachten kan stimuleren. Ik geloof dat mijn werk een brug kan slaan tussen fysieke en emotionele aspecten van ruimtes, en dat ik gebouwen kan creëren die niet alleen functioneel zijn, maar ook mensen raakt in hun ervaring.

Fascinatie emotie en muziek

Muziek: In mijn familie wordt veel muziek gespeeld en ik heb jarenlang de dwarsfluit bespeeld. De kracht van muziek heeft me altijd gefascineerd. Het verhaal van Marta, die bij het horen van muziek ondanks haar Alzheimer weer verandert in een ballerina, heeft me diep geraakt. Dit benadrukt de ongelooflijke kracht van muziek.

Onbewust stimuleren: Mensen met de ziekte van Alzheimer, een vorm van dementie, verliezen vaak hun herinneringen. Desondanks kan Marta zich nog steeds haar dansbewegingen van meer dan 50 jaar geleden herinneren. Dit inspireert me om de kracht van muziek toe te passen in mijn project, om emoties onbewust en moeiteloos te stimuleren bij gebruikers.

Insteek plangebied

Start: De aanpak is gericht op het transformeren van een geïsoleerd elitair eiland tot een levendige plek vol emotie. Het begint allemaal bij “Achter de Schermen” in het huidige theater, een verborgen plek waar emoties worden getoond maar niet altijd zichtbaar zijn. Door gedegen onderzoek groeit het projectgebied en ontvouwt zich een uitgebreid plan voor het Waterlooplein, waardoor het gebied nu verbonden is met de omgeving en de stad.

Groei: Het project heeft voor mij een aanzienlijke leerervaring geboden, aangezien ik ook wil inspelen op de stedenbouwkundige context. Hierdoor heb ik zorgvuldig rekening gehouden met kosten, duurzaamheid en historische

context, en tevens met de historische en maatschappelijke waarde.

Rol en visie: Binnen het project heb ik een duidelijke rol op me genomen: het creëren van een ruimte voor Amsterdammers en tegelijkertijd respect tonen voor het gebouw. Mijn doel is om aan te tonen dat hergebruik en sloop binnen de context van architectuur daden van geweld zijn, en dat we als architecten verandering moeten bewerkstelligen door voort te bouwen op de bestaande stadstructuur, omdat sloop een aanzienlijke impact heeft op het milieu vanwege de grote CO2-uitstoot.

Hoorzitting over de bouw van de Stopera bij de Raad van State in Den Haag

Tiferis es nos ia medesse iamquemuste, qui perides nihin hos conferrae ne am. Tiferis es nos ia medesse iamquemuste, qui perides nihin hos conferrae ne am.

Plangebied - Waterlooplein Verbonden met context

Plangebied - Waterlooplein Verbonden met context

Maatschappelijk probleem

MAATSCHAPPELIJK PROBLEEM:

Nederlands onvermogen om emotie tonen leidt tot mentale en lichamelijk ziekte

Eenzaamheid 2023

Nederland Volksgezondheid nodig - meer openbare plekken voor emotie en waar mensen elkaar ontmoeten

Urgentie

Het is essentieel dat we nu actie ondernemen en dit probleem erkennen.

Maatschappelijk probleem: Het onvermogen van Nederlanders om emoties te uiten leidt tot mentale en fysieke gezondheidsproblemen, waardoor de Nederlandse volksgezondheid onder druk staat.

Grote gevolgen: Het onderdrukken van emoties kan het aangaan van relaties bemoeilijken. Deze verbindingen met dierbaren bieden gevoelens van verbondenheid en eigenwaarde. Emoties uiten draagt bij aan een langer leven door stress en ziekterisico’s te verminderen.

Onderzoek aan de Universiteit van Jena toont aan dat zelfs boosheid positief kan zijn voor

gezondheid en levensduur. Het niet uiten van emoties hangt samen met hartaandoeningen, hoge bloeddruk en zelfs kanker. Hieruit blijkt het belang van het uiten van emoties voor het welzijn.

Publieke plek: Er is een groeiende behoefte aan openbare ruimtes waar emoties kunnen worden geuit en mensen elkaar kunnen ontmoeten. Op basis van wetenschappelijk onderzoek blijkt dat maar liefst 13% van de bevolking moeite heeft om emoties te tonen, zoals vermeld in het artikel “Prevalence of alexithymia” in J Psychosom Res, januari 1999. Dit percentage benadrukt de relevantie van dit maatschappelijk probleem.

Nederlandse samenleving en emotie tonen

Calvinistische achtergrond: Emoties vormen de essentie van ons mens-zijn, zoals ik in de introductie al aangaf. Daarom is het van groot belang dat we onze emoties altijd kunnen uiten. Echter, in de huidige tijd gebeurt dit vaak niet vanwege onze calvinistische geschiedenis en nuchtere cultuur.

Nuchtere cultuur: Nederlanders staan erom bekend dat ze hun emoties vaak onder controle houden. Dit uit zich in uitspraken als “Doe eens rustig,” “Niet gillen” en “Doe normaal.” Deze terughoudendheid kan worden toegeschreven aan het calvinisme, waarin zelfbeheersing een centrale rol speelde. Er zijn echter ook andere factoren die meespelen, zoals de Nederlandse overlegcultuur waarin men conflicten vermijdt

en elkaars gevoelens spaart. Het tonen van intense emoties wordt vaak als inefficiënt beschouwd, vooral in zakelijke contexten, omdat het als onprofessioneel kan worden opgevat.

Visie: Zowel de Nederlandse volksgezondheid als ikzelf benadrukken de noodzaak om meer openbare plekken in de stad te creëren waar emoties kunnen worden geuit en mensen elkaar kunnen ontmoeten. Architectuur kan naar mijn mening helpen om mensen te sturen en deze essentiële ontmoetingsplekken te creëren. Dit benadrukt het stedenbouwkundige belang van het feit dat dit project goed moet worden uitgevoerd.

Schilderij groep calvinisten

VERBINDENDE FACTOR VAN MUZIEK: unieke samenwerking tussen muziek en de hersenen

Concept emotie vangen

Hersenen en muziek: Het proces in de hersenen is aantoonbaar werkzaam. Uit hersenonderzoek blijkt dat zowel het luisteren naar als het maken van muziek de interactie en activiteit tussen de linkerhersenhelft (spraak en intellect) en de rechterhersenhelft (gevoelstoestand) bevordert, waardoor emotie en het uiten van emoties in taal worden verbeterd.

Activeren: Bovendien activeert muziek verschillende delen van onze hersenen. Het activerende deel, het limbisch systeem, is betrokken bij emotie, leren en geheugen. Dit wijst op de diepgaande impact van muziek op ons cognitieve en emotionele functioneren.

Doel: Het gebouw fungeert als een stimulans voor muzikaal contact, met binnenplaatsen waar mensen kunnen zitten en naar muziek kunnen luisteren. Daarnaast moet het muziektheater voor iedereen toegankelijk zijn, zodat mensen te allen tijde van muziek kunnen genieten. Hierbij wordt bewust rekening gehouden met het feit dat het niet exclusief is voor de elite, gezien de hoge kosten van kaartjes tegenwoordig.

Front. Psychol., 04 December 2017, Sec. Auditory Cognitive Neuroscience

Hersenscan tijdens het luisteren naar muziek

BINNENSTEBUITEN KEREN

commissiebijeenkomst - CIE 4 Valerie Smalen

Concept visibility of emotion

emotion

Concept

emotie vangen

Tranen: Emoties zijn moeilijk vast te leggen in beelden, daarom heb ik onderzoek gedaan naar manieren om emoties visueel te vertalen. Hierbij ben ik uitgekomen op tranen als symbool. Tranen kunnen van vreugde, boosheid, verdriet, enzovoort zijn. Tijdens het huilen komen verschillende stoffen vrij die overeenkomen met de bijbehorende emotie. Deze stoffen hebben unieke vormen en eigenschappen.

Microscopische afbeelding: Gedurende mijn hele studieperiode ben ik gefascineerd geweest door microscopische beelden. Ik bezit zelfs een microscoop en word altijd geïnspireerd door de verrassende vormen en composities die ik ontdek. Hierdoor werd mijn interesse gewekt

om te kijken naar tranen onder een microscoop. Mijn doel was om deze intrigerende vormen te gebruiken als inspiratie voor mijn gebouw.

Beeldtaal: Rose-Lynn Fisher heeft ooit honderd tranen verzameld en ze onder een microscoop gelegd, waarbij ze ze vergrootte met een factor van 10 tot 40. Op de foto’s zijn een paar van haar afbeeldingen te zien.

Het doel is om deze beeldtaal terug te laten komen in het gebouw. Het concept draait om het weergeven van deze gevangen emoties door middel van verschillende texturen en vormen. Zoals te zien is in mijn conceptmodel bovenaan: het idee om de innerlijke emotie die aanvankelijk niet zichtbaar is, naar buiten te brengen.

Discutabele plek

Stedenbouwkundige situatie

Historie

Analyse

WAARDERING STEDENBOUWKUNDIGE EN ARCHITECTONISCHE KWALITEITEN

EN ARCHITECTONISCHE KWALITEITEN

WAT: Waterlooplein van Amsterdam.

WAAROM: Het behoort dam wil behouden

HOE: De Waarderingskaart Centrum vat het beschermde grenzen van de Amsterdamse gebeurt in zogenoemde gangspunten voor

AMSTERDAM CENTRUM: Welstand Amsterdam geeft Waterlooplein nog geen waarde. Amsterdam, Atlas Ordekaarten waardering stedenbouwkundige en architectonische kwaliteiten, 01 januari 2022 paars, orde 2 middel paars, orde 3 lichtpaars

project in het centrum te realiseren, omdat ik wil dat het gemakkelijk toegankelijk is voor mensen. Tegelijkertijd wil ik geen bestaande waardevolle gebouwen in Amsterdam schaden. Daarom heb ik onderzocht hoe Amsterdam de waarde van gebouwen in het stadscentrum bepaalt.

BEST BEZOCHTEN PLEKKEN AMSTERDAM

redlightdistrict

BEZOCHTEN PLEKKEN AMSTERDAM DAM nieuwmarkt

WAT: Het beweeggedrag van mensen in WAAROM: Het gaat in de binnenstad liefste nemen.

redlightdistrict

Het Waterlooplein de voor mensen van Amsterdam

begijnhof

Het middeleeuwse Dam, werd gebouwd uitgebreid. Het dige paleis tussen burgwal. Het gebouw dat moment was

Het Stadspaleis vanaf 1648, in in 1665. Dit gebouw status van Amsterdam

bloemenmarkt munttoren

werk “Revealing spatial and temporal patterns from Flickr 2017” van Wageningen University.

WATERLOOPLEIN DOET NIET MEE MET AMSTERDAM: Het Waterlooplein is een oversteekgebied in plaats van een waardevolle der Drift, revealing spatial and temporal patterns from Flickr 2017, Wageningen University - Het grootste theaterproductiehuis

Wel een waardevolle verborgen plek: Hoewel op deze locatie het grootste theaterproductiehuis van Nederland gevestigd is, zien we dit niet terug in de cijfers. Op de kaart zien we de bewegingspatronen en drukbezochte gebieden van mensen in Amsterdam. Hieruit blijkt waar

locatie draagt de essentie van muziek en de uitdrukking van emoties, wat van wezenlijk belang is voor mensen en hun emotionele welzijn. Desondanks lijkt deze plek niet veel bezocht te worden. Mijn intentie is om mensen weer naar deze locatie te trekken en ervoor te zorgen dat het niet slechts een doorgangsplek is, maar een plek om te verblijven en samen te komen. Dit biedt de gelegenheid om in aanraking te komen met muziek en emoties te ervaren.

Kaart Sander van der Drift revealing spatial and temporal patterns Amsterdam

waterlooplein

BOUWBLOKKEN BOUWJAAR EN SCHAAL

BOUWBLOKKEN BOUWJAAR EN SCHAAL

WAT: Het N&O is later rest van de bebouwing de bouw van het N&O de rest van de woningen.

WAAROM: Woningen drong de gruwelijke kampen pas goed door. hoek) was leeg, de Duitse bezetters waren

Er was een ruimte dat de woningen niet

bebouwing in het centrum. Het stadhuis met het muziektheater is ontworpen door de architecten Wilhelm Holzbauer, Bernard Bijvoet, Gerard Holt en Cees Dam, en werd geopend op 23 september 1986. Voor de totstandkoming van dit gebouw werden de bestaande gebouwen op het Waterlooplein gesloopt om ruimte te maken.

voor 1860 (binnenstad en grachtengordel)

1860 - 1919 (19de eeuwse Ring)

1920 - 1939 (gordel ‘ 20 - ‘ 40)

1940 - 1969 (algemeen uitbereidingsplan

DISCUTABLE PLEK AMSTERDAM CENTRUM: Welstand Amsterdam geeft Waterlooplein nog geen waarde. 1982-1986.

1970 - 1985

1986 - 2001

na 2001

Historie

door de jaren heen altijd een levendige plek

Verwijzing naar historie: Er zijn diverse verwijzingen in de gevel van de Stopera naar de oude woonwijk: gangen op de begane grond vernoemd naar de straten die hier ooit liepen zoals de Korte Houtgang. Het Waterlooplein in Amsterdam heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de middeleeuwen.

Middeleeuwen: Het gebied waar later het Waterlooplein zou ontstaan, maakte deel uit van de middeleeuwse stad Amsterdam. De straten die later het kruispunt zouden vormen, de Lange Houtstraat en de Korte Houtstraat, waren al vroege verbindingsroutes binnen de stad.

17e eeuw: In de Gouden Eeuw, de 17e eeuw, begon het gebied rond de kruising van de Lange

Houtstraat en de Korte Houtstraat zich te ontwikkelen als een handels- en commercieel centrum. Dit kwam deels door de groeiende economie van Amsterdam en het toenemende belang van de stad als handelsknooppunt.

19e eeuw: Tijdens de 19e eeuw was het Waterlooplein al een druk en levendig deel van Amsterdam. In deze periode werden de dagelijkse markten steeds prominenter, waarbij een breed scala aan goederen, variërend van voedsel tot tweedehands spullen, werd verhandeld.

20e eeuw: In deze eeuw onderging het Waterlooplein en het gebied eromheen belangrijke veranderingen, die werden beïnvloed door gebeurtenissen zoals de Tweede Wereldoorlog en stadsvernieuwing.

1876 - 1903 Buurtatlas van Loman

1647 Amstelredamum emporium Hollandiae primaria totius Europae celeberriumum (2e uitgave)

Historie veel verandering

Tweede Wereldoorlog: Het Waterlooplein ontkwam niet aan de gevolgen van de Duitse bezetting. Veel Joodse inwoners van Amsterdam werden gedeporteerd naar concentratiekampen, en de Jodenbuurt, waar het Waterlooplein zich bevond, werd zwaar getroffen. Veel gebouwen werden verlaten en vernield tijdens deze periode.

Stadsvernieuwing: Na de oorlog begon Amsterdam aan een periode van stadsvernieuwing en herontwikkeling. Dit had ook invloed op het Waterlooplein. Er ontstonden discussies over behoud van historische gebouwen versus modernisering van de stad. De stad leed onder de gevolgen van de oorlog en de verwaarlozing van sommige gebieden, waaronder het Waterlooplein.

Leegstaande panden en sloop: In de jaren 50 en 60 kampte het Waterlooplein met leegstand en verwaarlozing van gebouwen. Veel historische panden waren in slechte staat en sommigen werden als onbewoonbaar beschouwd. Tegelijkertijd ontstonden er discussies over het behoud van de historische karakteristieken van het gebied versus de behoefte aan moderne stadsplanning en infrastructuur.

In deze context begonnen plannen voor herontwikkeling en modernisering van het Waterlooplein op te komen. Een belangrijk keerpunt was de bouw van het nieuwe stadhuis van Amsterdam (nu bekend als het ‘Stopera’ - een samenvoeging van ‘Stadhuis’ en ‘Opera’), dat werd voltooid in 1986. De bouw van dit stadhuis leidde tot aanzienlijke veranderingen in de omgeving van het Waterlooplein en de aangrenzende wijken.

1944 De bewoners zijn weggevoerd naar concentratiekampen, de huizen dichtgemetseld.

Het Waterlooplein in 1980, de oude woonwijk is veranderd in één grote zandvlakte.

De Stopera vlak na oplevering, 1986.

Luchtfoto van het Waterlooplein in 1926.

De woonwijk maakt plaats voor het theater en het stadhuis.. De rooilijn van woongebouwen zijn gelijk aan het huidige gebouw.

Historie protest

Het bouwproject van de Stopera (stadhuis en opera) op het Waterlooplein in Amsterdam was omstreden en leidde tot aanzienlijk protest en discussie

Verlies van historisch erfgoed: Een van de belangrijkste zorgen van degenen die protesteerden tegen de Stopera was het verlies van historisch erfgoed en de vernietiging van bestaande gebouwen in het Waterloopleingebied. Veel historische panden werden gesloopt om plaats te maken voor het nieuwe complex, en dit werd gezien als een verlies van de unieke charme en geschiedenis van de buurt.

Afbreuk aan de identiteit van de buurt: Protesteerders benadrukten dat de bouw van de Stopera zou kunnen leiden tot een aanzienlijke verandering in de identiteit van het

Waterlooplein en de omliggende wijken. De Stopera vertegenwoordigde moderne architectuur en een nieuwe stedelijke visie, wat niet noodzakelijkerwijs overeenkwam met de historische context van het gebied.

Milieuzorgen: Naast de culturele en historische zorgen, waren er ook milieukwesties die protesteerders aanvoerden. De bouw van een groot complex als de Stopera kon gevolgen hebben voor het milieu, de verkeersdruk en de leefbaarheid van de buurt.

Belangrijk als architect: Hoewel het protest tegen de Stopera niet het bouwproject heeft gestopt, heeft het wel bijgedragen aan een bewustzijn over de impact van stedelijke ontwikkeling op historische wijken en erfgoed. Het heeft ook de rol benadrukt van architecten, burgerparticipatie en overleg bij grote stadsontwikkelingsprojecten.

Bouw en constructie van Stopera

Valerie: ‘Het duurzaamste gebouw is het gebouw dat al bestaat’.

Financiele aspecten: De bouw van de Stopera op het Waterlooplein in Amsterdam werd gekenmerkt door financiële problemen. Oorspronkelijke kostenramingen werden fors overschreden, wat leidde tot kritiek en politieke discussies. Het financiële tekort zorgde voor druk op belastingbetalers en de gemeenschap.

Ik wil geen herhaling van 1980: Het feit dat ik als beginnend architect rekening houd met de historische achtergrond van het gebouw en ervoor kies om met het bestaande gebouw te werken, toont mijn sterke bewustwording van zowel de architectonische waarde als de duurzaamheidsaspecten van mijn ontwerp.

Duurzaam: Daarnaast is mijn bewuste keuze om hergebruik en renovatie boven sloop en nieuwbouw te verkiezen, een belangrijke stap in de richting van duurzaamheid. Het verminderen van sloop en nieuwbouw helpt de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en past goed bij moderne benaderingen van milieubewust ontwerpen.

Materiaal hergebruiken: Het inzetten van de gesloopte materialen en elementen in mijn ontwerp draagt niet alleen bij aan de duurzaamheid, maar behoudt ook de geschiedenis en identiteit van de plaats.

Constructie vormt basis: Het bestaande gebouw zal dienen als fundament voor mijn ontwerp, waarop ik zal voortbouwen. Hierdoor blijf ik trouw aan de bestaande constructie en geef ik mijn ontwerp een stevige basis.

Het stadhuis sluit het Waterlooplein af.

Het theaterdak wordt niet benut.

Er is een verborgen en onduidelijke ingang. De entree voor artiesten is ondergewaardeerd.

Er is een kleine pier met weinig zitplekken gelegen tussen de boten.

Huidige situatie

kent enkele nadelige aspecten:

Het ontwerp van het stadhuis sluit het Waterlooplein af, wat de natuurlijke stroom en toegang tot het gebied belemmert. Daarnaast blijft het theaterdak grotendeels onbenut, ondanks de mogelijkheid om deze ruimte te benutten voor extra activiteiten.

De ingang van het gebouw is onopvallend en moeilijk te vinden, wat bezoekers kan ontmoedigen en de toegankelijkheid vermindert. Daarnaast wordt de

discutabele plek mijn analyse

De NOB heeft alleen ruimte voor grootschalige en kostbare producties Dit resulteert in hogere ticketprijzen voor een specifieke doelgroep.

artiesteningang vaak over het hoofd gezien.

De metro-uitgang leidt naar een blinde muur. Wat een gevoel van verwarring kan veroorzaken voor reizigers die uit de metro komen. De lage doorgang draagt bij aan onbenutte ruimte en beperkte functionaliteit.

De NO&B is alleen geschikt voor grootschalige producties, wat resulteert in hogere prijzen voor specifieke doelgroepen en een beperktere toegankelijkheid voor een breder publiek.

Bovendien is er geen huisvesting beschikbaar voor personeel, wat extra kosten met zich meebrengt en logistieke uitdagingen veroorzaakt.

De kunde van de werkplaatsen, muziek en dans blijft verborgen voor het publiek, wat het potentieel van het gebouw om te inspireren en betrekken niet volledig benut.

Deze punten wijzen op ruimte voor verbetering en heroverweging om de algehele functionaliteit, toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van het gebouw te optimaliseren

Er zijn scherpe en stevige fietspaden.

Er zijn prachtige NO&B-werkplaatsen op een externe locatie.

De metro-uitgang leidt naar een blinde mu

De doorgang is laag en wordt niet gebruikt.

Het gebouw heeft geen accommodatie voor eigen personeel, waardoor ze elders moeten verblijven.

De pracht en praal van de werkplaatsen, muziek en dans blijven verborgen voor het publiek.

Er

De

Huidige situatie kent zeker ook positieve aspecten:

Het historische Waterlooplein staat bekend als de oudste vlooienmarkt van de stad.

De verbinding met het water voegt karakter toe wat te zien is op de trap, terwijl de aanwezigheid van een prachtige theaterzaal dienst doet als centrum voor culturele uitvoeringen.

In de nabije omgeving vindt men onderwijsinstellingen

op het gebied van dans, theater en opera, waardoor jong talent wordt bevorderd.

De centrale ligging van de locatie wordt versterkt door de beschikbaarheid van parkeergelegenheid, terwijl een naadloze aansluiting op het openbaar vervoer de toegankelijkheid vergemakkelijkt.

Een praktische overdekte doorgang wordt vaak gebruikt om bescherming te bieden tegen regenachtig weer, terwijl de locatie binnen het stedenbouwkundig plan duidelijk zichtbaar is van allerlei stadpunten.

is een prachtige theaterzaal aanwezig. In omgeving dans-, theater- en operascholen.

Het Waterlooplein bevindt zich op plintniveau. De trap is visueel gericht op de Amstel.

locatie heeft een centrale ligging en biedt parkeergelegenheid.

Het Waterlooplein is de oudste vlooienmarkt

Het Waterlooplein is verbonden met het water. Auto’s zijn niet toegestaan op het plein.

Het is het grootste theaterproductiehuis van NL De overdekte doorgang wordt vaak gebruikt tijdens regenachtig weer.

Er is een goede aansluiting met het openbaar vervoer.

Het heeft zichtbaarheid binnen het stedenbouwkundig plan.

Als het grootste theaterproductiehuis in Nederland, speelt de locatie een prominente rol in de culturele maatschappij.

De afwezigheid van auto’s op het plein draagt bij aan een gastvrije en veilige sfeer.

Al met al vormen deze kenmerken de unieke identiteit van de Waterloopleinlocatie, waardoor het een belangrijk cultureel en sociaal knooppunt is in de stad.

Huidige situatie omgeving

Aansluiting straten: Het Waterlooplein vertoont momenteel geen naadloze aansluiting op de omliggende straten. Dit gebrek aan samenhang zorgt ervoor dat het plein zich enigszins afsluit van de omgeving. Straten fungeren juist als verbindingspunten tussen plaatsen door middel van zichtlijnen en geleidelijke overgangen tussen verschillende gebieden.

Hoogte gebouwen: Aan de rand van het Stopera-gebouw staan enkele hoge woningblokken met een compacte voetafdruk. Hierdoor ontstaat geen concurrentie op het gebied van hoogte met andere woonblokken. Er is zelfs ruimte om het gebouw enkele meters te verhogen zonder dat het overheersend wordt.

Functies: De Staalstraat is een autovrije

winkelstraat met cafés en eetgelegenheden. De Houtkopersdwarsstraat, een zijstraat van de Jodenbreestraat en verlenging van de Nieuwe Uilenburgerstraat en de Uilenburgersteeg, is verbonden met winkelstraten en restaurants. Aan de Zwanenburgwal bevindt zich op plintniveau een echte woonfunctie met woonboten.

Voor mijn project is het van essentieel belang, dat het gebouw aansluit op de omliggende straten en hun functies. Dit betekent dat de Zwanenburgwal voornamelijk een rustige woonstraat is, waarbij ik een woonzijde zal creëren. Aan de andere zijden van het gebouw zal ik op plintniveau ruimte bieden aan winkels, restaurants en meer. Dit draagt bij aan een betere integratie met de omgeving en maakt het gebouw meer functioneel en toegankelijk.

Van geïsoleerd eiland naar levendige plek

Urgentie Programma

Bestemmingsplan

Stedenbouwkundige oplossing

Conclusie in volumes

Urgentie Woning- en cultuurnood

Amsterdam staat momenteel voor een dubbele uitdaging: woningnood en culturele behoeften. Het tekort aan betaalbare woningen en de stijgende vastgoedprijzen hebben een impact op de toegankelijkheid van geschikte huisvesting voor de inwoners. Dit kan leiden tot hogere kosten van levensonderhoud en stedelijke ongelijkheid.

Aan de culturele kant is er een voortdurende behoefte aan ruimte voor artistieke expressie en culturele activiteiten. Culturele instellingen en individuele kunstenaars staan voor uitdagingen op het gebied van financiering en toegang tot geschikte locaties. Dit kan de diversiteit en vitaliteit van de culturele scene in de stad in gevaar brengen

Het Waterlooplein heeft een geschiedenis waarin huizen werden gesloopt ondanks protesten, wat heeft bijgedragen aan het huidige woningtekort in Amsterdam. De stad kampt nog steeds met een aanzienlijk tekort aan betaalbare woningen, waardoor veel inwoners moeite hebben om geschikte huisvesting te vinden. Op dit moment vinden nog steeds protesten plaats en blijft het een urgent probleem van Amsterdam.

Woningnood nu en toen

In het verleden werd er al gestreden voor cultuur, zoals door de actiegroep Beroepsvereniging Beeldende Kunstenaars (BBK). Deze groep pleitte ervoor, dat kunst niet alleen voor de elite zou moeten zijn, maar toegankelijk voor iedereen vanwege de culturele waarde die het biedt. In de hedendaagse tijd blijft de strijd om het belang en behoud van theaters voortduren.

Cultuurnood

nu en toen

Programma

het huidige programma is aan verandering toe

Het huidige programma van het gebouw omvat onder andere een stadhuis. Deze functie staat momenteel ter discussie vanwege veranderingen in de behoefte, voornamelijk als gevolg van de verschuiving naar thuiswerken. Bovendien draagt het niet bij aan een bruisende omgeving, aangezien het gebouw slechts enkele uren per dag in gebruik is.

Bovendien is er onder de Amsterdammers een wens om het stadhuis weer naar het Paleis op de Dam te verplaatsen. Het Paleis op de Dam diende oorspronkelijk als stadhuis en wordt beschouwd als een meer representatieve

locatie voor deze functie. Het ontwerp en de oorspronkelijke bedoeling van het paleis passen goed bij een stadhuisfunctie, wat bijdraagt aan de historische en symbolische betekenis ervan voor Amsterdam.

De verschuiving van het stadhuisprogramma biedt de mogelijkheid voor een nieuwe bestemming, waar momenteel grote vraag naar is, zoals het aanpakken van de woningnood en cultuurnood. Tegelijkertijd kan het de locatie nieuw leven inblazen, waardoor het zowel overdag als ‘s nachts een levendige en bruisende plek wordt, zoals het ooit is geweest.

Programma

van geïsoleerd naar levendig

Het is van groot belang om de verbinding tussen het Waterlooplein en de omgeving te herstellen, omdat het op dit moment geïsoleerd aanvoelt. Ik ben van mening dat het terugbrengen van woningen op het plein kan bijdragen aan het verminderen van de woningnood en dat het op deze wijze ook de levendigheid van de locatie kan versterken.

De woningen in het nieuwe gebouw zullen huurwoningen zijn, omdat daar momenteel een aanzienlijke vraag naar is. Als gevolg van nieuwe huurregelingen worden woningen verkocht, wat leidt tot een stijgend tekort aan betaalbare woningen voor huurders.

Minister De Jonge heeft het plan geopperd om te onderzoeken of het mogelijk is om op bestaande woonblokken te bouwen om zo meer ruimte te creëren binnen het huidige bouwoppervlak van het gebied.

Bestemmingsplan wijziging

NOB vraagt om nieuwe locatie voor externe locatie Kollenbergweg 1

Tijdens mijn bezoek aan het externe decoratieatelier had ik het genoegen om de prachtige werkplaatsen te bezichtigen. Op deze locatie worden verschillende werkplaatsen gebruikt voor het creëren van decors. Hier bevinden zich timmerwerkplaatsen, metaalwerkplaatsen, kleiwerkplaatsen en meer.

Opmerkelijk is dat er zelfs een toren is nagebouwd om decors te testen. Dit benadrukt het niveau van detail en zorgvuldigheid waarmee aan de productie wordt gewerkt. Bovendien streven ze naar duurzaam werken.

Er werd mij echter ook verteld dat ze binnen enkele jaren het huidige pand moeten verlaten vanwege de geplande wijziging van het bestemmingsplan naar woningbouw.

Met het oog op deze ontwikkeling heb ik besloten om de werkplaatsen te integreren in het hoofdtheater. Hierdoor kan het ambacht weer zichtbaar worden gemaakt voor het publiek. Tegelijkertijd worden alle functies op één locatie samengebracht, wat zorgt voor meer efficiëntie.

Huidig programma onzichtbaar

De werkplaatsen en ateliers bevinden zich aan de achterzijde van het gebouw, letterlijk “achter de schermen”. Gedurende mijn verschillende bezoeken aan het theater viel op dat het voor theatergasten niet mogelijk is om deze ateliers te bewonderen en getuige te zijn van de vakmanschap, dat bij het theater komt kijken. Ik heb ook deelgenomen aan verschillende rondleidingen in het theater en ben zeer trots op deze werkplaatsen.

De bestaande onzichtbaarheid is een beperking van het huidige gebouw en ik ben vastbesloten om dit aan te pakken. Het gebrek aan erkenning voor cultuur en het ontbreken van zichtbaarheid van vakmanschap dragen bij aan dit probleem.

Door veranderingen door te voeren, kan ik bijdragen aan het vergroten van de zichtbaarheid van kunst en ambacht, waardoor erkenning en waardering worden bevorderd.

Zaal balkon Het podium is goed zichtbaar Stoelen rood Cirkels en omsloten Podium en publiek scheiding

Werkplaats hout Plek van de ambacht Weinig daglicht Alleen plek voor ambachtslieden Geen plek voor tentoonstellen

voor tentoonstellen

Werkplaats pruiken Geen inspirerende plek Plek van de ambacht Een kant daglicht Alleen plek voor ambachtslieden Geen plek voor tentoonstellen pruiken

Werkplaats kostuum Grote werkruimte Verbonden met andere ateliers Geen inspirerende plek Plek van de ambacht Een kant daglicht Alleen plek voor ambachtslieden Geen plek voor tentoonstellen kostuum

Werkplaats schmink Geen inspirerende plek Plek van de ambacht Een kant daglicht Alleen plek voor ambachtslieden

Werkplaats kunststof Geen inspirerende

Stedenbouwkundige oplossing voort bouwen op het bestaande gebouw

Het bestaande gebouw vormt de basis van mijn ontwerp en ik zie de bestaande structuren als essentiële elementen voor de toekomstige stad. Mijn aanpak omvat het herstellen van de Lange en Korte Houtstraat, waardoor het gebouw beter in de schaal van de binnenstad past. Hierdoor ontstaan er doorkijkjes die het plein weer overzichtelijk maken en verbindingen met andere straten creëren.

Ik streef naar een bouwhoogte die aansluit bij omliggende gebouwen, waardoor verloren woonblokken terugkeren en de historische uitstraling terugkomt. Gedetailleerde aanpassingen omvatten fietspaden, een aantrekkelijk voorplein en herkenbare ingangen,

waardoor herkenbaarheid en zichtbaarheid worden vergroot. Dit herinnert aan het terugbrengen van het oorspronkelijke kruispunt, dat bijdraagt aan oriëntatie en een gevoel van verbondenheid.

De verplaatsing van de externe locatie naar het huidige gebouw omvat het creëren van een toren waar de werkzaamheden in de ateliers kunnen plaatsvinden. Tegelijkertijd wordt de kade herontworpen met een rechte vorm, die typerend is voor alle kades in Amsterdam. Deze aanpassingen zorgen voor een meer geïntegreerde en harmonieuze uitstraling van de locatie.

De Lange en Korte Houtstraat weer herstellen, waarbij het verwijderde deel later hergebruikt zal worden.

De nieuwe hoogte van het nieuwe volume wordt gelijk aan die van de omliggende gebouwen.

Het gebouw wordt aangepast volgens de behoeften van mijn stedenbouwkundig plan.

Het toevoegen van de kade en de theater toren.

Stedenbouwkundige oplossing constructie

De huidige constructie volgt stramienen van 7500 bij 7500 mm. Het herstel van de Korte en Lange Houtstraat vereist de verwijdering van een deel van deze constructie. In de nieuwe woongebouwen kunnen de bestaande liften hergebruikt worden, terwijl in het theatergebouw het trappenhuis wordt vernieuwd.

Tijdens mijn rondleiding werd duidelijk dat dit trappenhuis een kale, betonnen, verticale verbinding tussen de ateliers vormt, die weinig stimulerend is voor ontmoetingen. Door dit trappenhuis te verwijderen, krijg ik de kans om de verbinding tussen de ateliers te herstellen. De bestaande constructie zal als basis dienen voor het ontwerp van de woningen en hierop zal worden voortgebouwd.

Ik plan om de bestaande vloeren te hergebruiken, aangezien ze nog in uitstekende staat verkeren. Dit heeft als bijkomend voordeel dat het resulteert in hoge plafonds van 3500 millimeter, die veel daglicht binnenlaat en een kwalitatieve eigenschap toevoegen aan de ruimte. De kolommenstructuur biedt flexibiliteit en talloze mogelijkheden om de ruimte vrij in te delen naar behoeftes, die het gevolg zijn van mijn nieuwe invulling.

De Lange en Korte Houtstraat weer herstellen, waarbij het verwijderde deel later hergebruikt zal worden.

Door het gebouw open te breken, zal een deel van de constructie worden verwijderd en zal het naar mijn mening inefficiënte trappenhuis worden vervangen.

Het gebouw wordt aangepast naar de vereisten van mijn stedenbouwkundig plan. Het nieuwe gedeelte is aangeduid in het grijs.

Hoewel het lijkt alsof er een volledig nieuw gebouw is, wordt eigenlijk slechts een klein gedeelte aan de bestaande constructie toegevoegd.

van geïsoleerd naar levendig hergebruiken

Stedenbouwkundige oplossing programma

De begane grond krijgt een bruisende invulling met toegankelijke winkels en restaurants. Op de binnenplaatsen en in het theater ontstaat een dynamische omgeving vol emotie, muziek en theater, waar zowel bewoners als voorbijgangers van kunnen genieten en waar men naar muziek kan luisteren. Op de overige verdiepingen komen woningen.

Om het gebrek aan buitenruimte op te lossen, wordt een toegankelijke kade gecreëerd langs het water, waar mensen kunnen ontspannen. De aanwezigheid van woonboten belemmert momenteel het gebruik van de kade voor andere gebruikers. Ik wil de woonboten verplaatsen naar de Zwanenburgwal, waar het rustiger is. Hierdoor ontstaat aan de voorzijde van het

gebouw een openbare ruimte die voor iedereen toegankelijk is. Deze locatie profiteert van de zon gedurende de hele dag - van ‘s ochtends tot ‘s avonds - waardoor mensen kunnen genieten van een aangename plek om te verblijven.

Daarnaast wordt er een groene daktuin aangelegd die beschikbaar is voor bewoners. Het dak van het theater wordt opengesteld voor artiesten, zodat zij eenvoudig naar buiten kunnen gaan.

Het prachtige uitzicht over de Amstel aan de voorzijde van het gebouw, dat momenteel niet optimaal wordt benut in het theater, wil ik volledig benutten door het plaatsen van een trap. Hierdoor wordt de aantrekkelijke locatie optimaal gebruikt en kunnen mensen genieten van het panoramische uitzicht.

Het bestaande gebouw is nu verbonden met de voormalige externe locatie. De binnenplaats biedt nu ruimte aan een klein theater met ateliers en oefenruimtes waar muziek te horen is.

Op plint niveau kun je genieten van diverse restaurants, winkels en boetieks.

Het theater en de woningen zijn met elkaar verbonden. De woningen omringen de binnenplaats, zowel in het bestaande als het nieuwe deel van het gebouw.

Op dit moment is er geen buitenruimte in het gebouw waar je kunt ontspannen. Daarom wil ik het dak veranderen in een dakterras. Hier kunnen zowel artiesten als bewoners elkaar ontmoeten en even tot rust komen.

Stedenbouwkundige oplossing ontsluiting

Het ontsluitingsprincipe voor de woningen is als volgt: bestaande liften en gangen worden hergebruikt. Aan de theaterzijde worden alle woonblokken verbonden met het plein door de entree daar te plaatsen, wat de gebouwen onderling verbindt. Binnen de binnenplaats worden getrapte balkons gecreëerd, waardoor er veel zichtlijnen ontstaan binnen de gebouwen. Het vergoot ook de kansen op ontmoetingen via de galerij-ontsluiting. De platte daken van het gebouw fungeren als podia voor muziek, terwijl de vorm van de binnenplaats het geluid van muziek verbetert. Tegelijkertijd dienen de getrapte balkons als zitplekken, waardoor ze multifunctioneel worden.

Binnen het theater is de ontsluiting gerealiseerd door de nieuwe toren, die fungeert als een ruime vide. Dit creëert zichtlijnen en verticale verbindingen met de ateliers. Rondom de vide is het trappenhuis geplaatst, wat ontmoetingen stimuleert en interactie bevordert. Een ander deel van het theater is via bruggen verbonden, waarbij je gedurende de dag mensen en rekwisieten kunt zien bewegen. Als je je op het kruispunt bevindt, kun je dit zien. Dit draagt bij aan de levendigheid en dynamiek van de ruimte.

type 1

Het dak wordt gebruikt als terras, groen dak en podium.

type 2

Op plint niveau kun je genieten van diverse restaurants, winkels en boetieks. De terrassen creëren een meanderend effect en het afwisselen van smalle en brede ruimtes zorgt voor een gevoel van ruimte.

type 3

De oude gangen worden gebruikt als toegangswegen voor de woningen in het bestaande deel. Je kunt rondlopen op de binnenplaats en elkaar ontmoeten via de galerij.

Het gebouw heeft veel rechte gangen met duidelijke zichtlijnen, zodat je altijd elkaar kunt zien. De woningen zijn verspringend geplaatst, waardoor je gemakkelijk omhoog kunt kijken en daglicht binnen kan komen, wat ervoor zorgt dat het niet smal aanvoelt.

Stedenbouwkundige oplossing biedt ruimte voor woningen en theaters

De stedenbouwkundige opzet kenmerkt zich door helderheid en zichtbaarheid, wat zich weerspiegelt in de opzet van de woonblokken. De doordachte ontsluiting zorgt voor lange zichtlijnen, zowel horizontaal als verticaal, en creëert ruimtes voor ontmoetingen

De binnenplaats is een dynamische plek vol emotie. Het biedt ruimte aan theaters in nood, ateliers en muzikale activiteiten. In het verlengde van de winkelstraten bevinden zich commerciële ruimtes.

Boven deze laag zijn diverse woningen van verschillende groottes geplaatst, om aan uiteenlopende behoeften te voldoen. Dit zorgt

voor woonmogelijkheden voor diverse groepen, variërend van alleenstaanden en koppels tot starters en gezinnen. Deze diversiteit draagt bij aan een levendige en inclusieve sfeer, waardoor de plek voor iedereen aantrekkelijk wordt.

Ik wil in het bestaande bouwdeel een corridor als ontsluiting realiseren. Hierdoor kan ik de liften en gangen hergebruiken en dit naadloos integreren in de bestaande constructie.

Het bestaande bouwdeel volgt een vast ritme en heeft een bestaande gevel. Het nieuwe deel vormt een contrast qua materiaal en woningontwerp. De woningen variëren en zijn verspringend geplaatst, waardoor dit bouwdeel aantrekkelijk is voor diverse doelgroepen die op zoek zijn naar verschillende vierkante meters.

De binnenplaats biedt nu ruimte aan een klein theater met ateliers en oefenruimtes.

De binnenplaats is verbonden met de woningen doordat je tijdens het lopen naar je entree zowel muziek kunt horen als naar binnen kunt kijken.

De ontsluiting heeft lange zichtlijnen, waardoor het geheel overzichtelijk blijft en mensen elkaar gemakkelijk kunnen tegenkomen.

Drie woonblokken met een theater volume en programma

Het ooit geïsoleerde eiland heeft nu plaatsgemaakt voor een bruisende locatie. Mijn aanpak omvat het creëren van een centraal plein dat de woonblokken verbindt, een ontspannen plek aan de kade om de hele dag van de zon te genieten, en een georganiseerde stratenstructuur die naadloos aansluit op het plein en aangenaam is om te fietsen. De plint van het gebouw biedt een mix van winkels, restaurants, werkplaatsen en woningen.

Ondanks dat het bestaande gebouw bijna volledig is behouden, is er door subtiele aanpassingen, een compleet nieuwe en levendige plek ontstaan. Het geïsoleerde karakter heeft plaatsgemaakt voor een levendige en goed verbonden omgeving.

Architectonische Elementen

Architectonisch concept

Gebouw voor nu en de toekomst Ontwerp van gebouw

Hergebruiken

Modellen

Impressies

Typologie theaters vormen en geluid

In de negentiende eeuw was het simpel om eisen aan concertzalen te stellen. Het Gewandhaus in Leipzig diende als voorbeeld, met zijn ‘schoenendoos’ vorm, die ook gebruikt werd voor het Concertgebouw en de Symphony Hall. Er zijn twee basisvormen: de klassieke ‘schoenendoos’ en de terrassenzaal, zoals in de Philharmonie in Berlijn, waarbij het publiek als het ware op terrassen rond het orkest zit. Ik laat de concepten van de “schoenendoos” en de “terrassen” terugkomen in de vormgeving van de binnenplaats van het gebouw.

Voor een goede akoestiek is het essentieel dat de gebruikte materialen reflectie bevorderen. Het beton dat tijdens de sloop is verwijderd,

gaat hieraan bijdragen. Beton staat namelijk bekend om zijn vermogen om geluid te reflecteren en te optimaliseren voor akoestische kwaliteit.

Met het oog op deze akoestische eigenschappen ben ik van plan om voor de terrassen een hekwerk te creëren met behulp van de reststukken van het gebouw. De ruwe en onregelmatige oppervlakken van deze stukken zullen het geluid verstoren en effectief verspreiden in de ruimte, wat bijdraagt aan een optimale akoestiek.

Hergebruikte materialen

niets gaat verloren

Tijdens mijn uitleg en onderbouwing van de vormontwikkeling van de bouwblokken heb ik aangegeven dat een deel wordt verwijderd, maar dat dit deel nu weer terugkomt in het gebouw op een bijzondere manier. Ik heb onderzocht hoe materialen en vormen kunnen bijdragen aan een optimale theaterervaring en heb daarbij beton geïdentificeerd als een geschikt materiaal vanwege zijn akoestische eigenschappen.

Tijdens het sloopproces wordt dit beton verzameld en vervolgens op twee manieren hergebruikt. Ten eerste worden de fijnere kleine blokken gebruikt voor de terrassen, waarbij ze worden verwerkt in een schanskorfvorm. Deze

gebogen vorm helpt bij het verspreiden van geluid en creëert tevens zitplekken, vergelijkbaar met echte balkons. De grotere betonplaten worden toegepast in de gevel, wat resulteert in een dynamische gevel met verschillende texturen en dieptes. Op deze manier wordt het teruggewonnen beton op een creatieve en functionele manier opnieuw ingezet in het ontwerp, waardoor niets verloren gaat.

Gebouw voor nu en de toekomst hergebruiken en flexibiliteit

Ik heb ervoor gekozen om de hoofdconstructie onaangetast te laten en daarop verder te bouwen, wat een hoge mate van flexibiliteit biedt voor toekomstige aanpassingen. Dit betekent niet alleen dat de bewoners kunnen genieten van mooie hoge plafonds, maar ook dat het gebouw gemakkelijk heringedeeld kan worden als bewoners bijvoorbeeld behoefte hebben aan grotere of kleinere ruimtes, of als er andere functies vereist zijn. Dit draagt niet alleen bij aan het behoud van de waarde van het gebouw, maar is tevens een belangrijke vorm van duurzaamheid in mijn ontwerp.

EDUCATIONAL VERSION

Gebouw voor nu en de toekomst Installatie en structuur

Hoewel de woningen variëren in grootte en positie, zijn de installaties en meterkasten verticaal boven elkaar geplaatst, zoals duidelijk te zien is in de doorsnede. De geveltekeningen verderop in het verslag laten zien hoe de schachten die naar beneden lopen samenkomen in het gevelbeeld. Het contrast tussen het oude en nieuwe deel is goed zichtbaar dankzij de verschillende vormentalen en materialen. Deze onderscheidende kenmerken tussen oud en nieuw zijn eveneens af te lezen in de gevels.

Hergebruikte materialen

niet alleen beton maar ook bakstenen

Het beton wordt geïntegreerd in de binnenplaats en ik houd vast aan het principe van het minimaliseren van verspilling. Dit geldt ook voor de bakstenen die zijn gewonnen uit de sloop van de gevels, welke ik wil hergebruiken in het nieuwe gedeelte van het gebouw.

Het baksteenmateriaal wordt specifiek toegepast op de locaties waar het gebouw is doorgesneden, om de visuele contrasten tussen het oude en nieuwe deel te benadrukken. Deze bakstenen worden zorgvuldig bewerkt en gegoten in vormen die passen bij de typologie van elke individuele woning.

In navolging van mijn onderzoek naar texturen en lijnen, zijn er in het gevelontwerp verrassende vormen en patronen geïntegreerd. De schaduwwerking zorgt ervoor dat het gebouw gedurende de dag steeds anders oogt, wat bijdraagt aan de dynamiek en levendigheid van het ontwerp.

Gevels Zwanenburgwal

De gevel aan de Zwanenburgwal is onderbroken op de plaatsen waar vroeger het oude kruispunt was en waar het een verlengstuk vormt van de Staalstraat. Deze onderbreking wordt visueel gemarkeerd door de ruwe lijnen van het gebroken baksteen.

hoger te plaatsen. Het bordes biedt een aangename ruimte om te zitten en te genieten van het uitzicht op het water.

VECTORWORKS EDUCATIONAL VERSION

De toegevoegde woonlaag boven op het gebouw onderscheidt zich door het gebruik van een ander materiaal, namelijk hout. Dit creëert een herkenbaar contrast in het gevelbeeld.

Hoewel de woningen aan deze zijde zich op plintniveau bevinden langs een minder drukke straat, heb ik toch aandacht besteed aan privacy. Dit is gedaan door de toegangsdeuren

De hoofdstructuur van het gebouw is duidelijk zichtbaar, met daartussen de houten kozijnen. Deze kozijnen hebben doorlopende lijnen die overeenkomen met het niet-dragende tussenstuk. Dit tussenstuk is ontworpen voor toegangspunten, lichtinval en het plaatsen van huisnummers.

Gevels

Waterloopleinstraat

De Waterloopleinstraat is een drukke straat voor auto’s, fietsers, bussen, taxi’s, voetgangers en trams. Deze straat heeft een gesloten gevel met uitsluitend zichtbare delen waar je doorheen kunt kijken naar de ateliers.

Hier is de doorgang gecreëerd op de plek waar vroeger de Lange Houtstraat liep. Als je door deze doorgang gaat, krijg je een kijkje achter de schermen van het gebouw.

Door de gevel open te breken is het nu heel duidelijk in welke richting je moet lopen en zijn er geen kleine, onduidelijke doorgangen meer die voorheen voor verwarring zorgden.

Gevels

Waterlooplein marktzijde

Ik heb ervoor gekozen om de bestaande liften, die zich achter de grote glazen gevel bevinden te hergebruiken. Deze liften zullen dienen als oriëntatiepunten voor de routing in het gebouw. Het smalle stramien, waar de doorgang zich bevindt, is herkenbaar en vormt een belangrijk element in de indeling.

Ook hier is er aandacht besteed aan de privacy van de woningen op de plint, aangezien ze verbonden zijn met een levendig marktgebied..

Daarnaast is het nieuwe toegevoegde deel duidelijk zichtbaar door het gebruik van een ander materiaal, namelijk hout.

hergebruiken en toevoegen

Het gebouw is duurzaam door de flexibele indeling van het gebouw en de voortbouw op de bestaande constructie. Ook de keuze van gevelmaterialen draagt bij aan de duurzaamheid. De nieuwe delen van het gebouw zijn opgebouwd uit bouwstenen zoals beton, baksteen en hout. Hout is bijzonder duurzaam omdat het CO2 opneemt en lang meegaat. Met het oog op duurzaamheid maak ik gebruik van standaard kozijnmaten als basis. Grote kozijnen zijn namelijk kostbaarder en worden minder in massa geproduceerd, wat standaard maten een duurzamere keuze maakt. Dit zorgt voor een ritmische en harmonieuze gevelindeling.

Gevels

Amstelzijde

Op het plintniveau aan de Amstelzijde is er een uitnodigende plek om, voorafgaand aan de voorstelling, te genieten van een kopje koffie en een hapje. De open gevelstructuur biedt een prachtig uitzicht over het water. Het bestaande gebouw behoudt zijn herkenbaarheid door de specifieke vormgeving. Toch smelten de ontwerpen samen doordat de stramienindeling consistent blijft en zich vertaalt naar de gevel. De houten kade harmonieert goed met de houten gevel en onderscheidt zich duidelijk als een nieuw gedeelte door het gebruik van ander gevelmateriaal.

Deze leesbaarheid is belangrijk voor de inwoners van Amsterdam, zodat ze kunnen begrijpen wat er veranderd is en deze openheid laat zien wat er tijdens de bouw van de Stopera verkeerd is gegaan.

Gevels

Korte Houtstraat

De Korte Houtstraat herstelt de verbinding tussen de markt en het plein, waardoor er een naadloze overgang ontstaat. Tijdens pauzes kunnen bezoekers hier genieten van een kopje koffie en gemakkelijk naar de winkelstraat wandelen. Na het verlaten van het theater kom je uit op het voorplein, waar je in de pauze kunt ontspannen of een kijkje achter de schermen kunt nemen via de nieuwe Houtstraat.

Gevels

Lange Houtstraat

Deze zijde biedt een ingang voor artiesten en een toegangsweg voor het personeel naar de werkplaatsen. Terwijl je deze straat bewandelt als bezoeker, vang je de klanken op van operazangers en zie je vakmensen aan het werk aan decors. Deze straat wordt gebruikt door artiesten en medewerkers, en heeft een brede en duidelijk herkenbare ingang.

VECTORWORKS EDUCATIONAL

Het kruispunt beschikt over brede voetgangersstraten, die exclusief toegankelijk zijn voor voetgangers, om hen de gelegenheid te bieden rustig van het theater en de omgeving te genieten.

Architectonisch concept overzichtelijk en flexibiliteit

Net als bij het kruispunt, de gevels en de interne lay-out hecht ik veel waarde aan herkenbaarheid en zichtbaarheid. Dit komt tot uiting in de plattegronden, die zijn ontworpen met lange zichtlijnen en een overzichtelijke indeling.

Om de bestaande kolomconstructie te behouden, zijn mijn stramienen gebaseerd op een maat van 7500 mm. Ik heb ervoor gekozen om de tussenwanden niet-dragend te maken, waardoor het gebouw in de toekomst op verschillende manieren kan worden aangepast. Aan de rechterzijde zijn enkele voorbeelden te zien die het gevolg zijn van de flexibele aanpak. Er zijn verschillende indelingen mogelijk. Dit maakt het gebouw toegankelijk voor diverse doelgroepen.

De gevel heeft een tussenruimte van 120 mm tussen de kozijnen, waardoor er flexibiliteit is om toekomstige indelingswijzigingen te kunnen maken.

De gevel is ontworpen met duidelijkheid in gedachte, waarbij de functie achter de gevel direct herkenbaar is. Dit wordt bereikt doordat bijvoorbeeld de hoogte van de ramen in de keuken, net starten boven het werkblad en bij de slaapkamer net boven het bed. Voor de badkamer is gekozen voor een hoger raam voor daglicht en privacy. De ruimtes met uitzicht hebben volledige ramen van boven naar beneden, die voldoen aan standaard kozijnmaten.

Architectonisch concept overzichtelijk en flexibiliteit

In het nieuwe gedeelte van het gebouw zijn de appartementen verbonden met zowel de binnenplaats als de buitenzijde. Zelfs in de kleinere appartementen is er een doorzicht waardoor de hoge plafonds tot hun recht komen. De aanwezige terrassen en balkons bieden buitenruimte voor iedereen, terwijl de appartementen met een oppervlakte van 50+ vierkante meter zelfs een extra buitenruimte hebben. De badkamers en installaties zijn verticaal boven elkaar geplaatst, wat resulteert in een gestructureerd installatieplan, zelfs met de verschillende woningindelingen.

Het toevoegen van balkons aan de galerijontsluiting creëert een visueel effect waarbij de galerij niet als smal wordt ervaren, aangezien deze van breed naar smal loopt. Dit ontwerp biedt niet alleen extra ruimte, maar ook zitplekken aan de binnenplaats en geeft een speels karakter aan het geheel.

Architectonisch concept overzichtelijk en flexibiliteit

Net zoals beschreven bij de andere appartementen, geldt ook voor de ruime hoekappartementen, dat ze gekenmerkt worden door overzichtelijke en ruimtelijke kamers. Bewoners hebben flexibiliteit in de indeling en in de toekomst kunnen de woningen hier ook worden aangepast.

Dankzij de buitenruimtes die zich op de hoeken bevinden, is het mogelijk om altijd in de richting van het theater te kijken en op verschillende momenten van de dag van het zonlicht te genieten.

Architectonisch concept theater plint

Naast de renovatie van de woonblokken wordt ook het huidige theater aangepakt. Toegankelijkheid is hierbij een belangrijk vraagstuk, dat ik heb onderzocht en wil oplossen. Mijn focus ligt op het vergroten van de zichtbaarheid van het theater door het creëren van zichtlijnen en het slim benutten van de gevel. Hierdoor hoop ik een oplossing te vinden die de toegankelijkheid verbetert en het theater meer zichtbaar en uitnodigend maakt.

De plattegronden laten duidelijk zien dat de doodlopende gang bij de garderobe is verwijderd, waardoor er nu een open verbinding is ontstaan tussen de straatkant en de binnenruimte, zodat je van buiten naar binnen en vice versa kunt kijken. Binnen dit gebied wil ik een restaurant maken, dat voor iedereen toegankelijk zal zijn. Dit ontwerp zorgt voor een meer uitnodigende en open sfeer.

De toevoeging van het restaurant zorgt ervoor, dat bezoekers, voorafgaand aan de voorstelling, nog de gelegenheid hebben om te genieten van een maaltijd. Dit draagt bij aan de algehele ervaring en maakt het theaterbezoek nog aangenamer.

Het dak is één van de mooiste plekken in Amsterdam en momenteel niet toegankelijk. Door de bestaande trap te verlengen, wordt dit prachtige uitzichtpunt weer toegankelijk voor iedereen en kunnen mensen genieten van dit bijzondere stukje van de stad.

VOOR

aankomst bij het theater verborgen

De aankomst op het plein is momenteel problematisch vanwege de onduidelijkheid over de locatie van de ingang van het gebouw. Dit geeft het gevoel van een gesloten eiland en maakt de entree niet uitnodigend.

en NA

aankomst bij het theater open

Dankzij subtiele aanpassingen, zoals strategische openingen in het gebouw, worden de prachtige werkruimtes zichtbaar en is de functie van het gebouw duidelijk af te lezen. Deze aanpassingen zorgen ervoor, dat je spontaan in contact komt met muziek, zowel door zichtlijnen als het horen van muziek tijdens repetities en oefensessies.

VOOR

aankomst bij het theater verborgen

Op dit moment is de entree en aankomst van het theater goed verborgen. Alleen vanaf de Amstelzijde is er een teruggetrokken entree te vinden, waarbij bezoekers een onhandige bocht moeten maken om het theater binnen te gaan. Ik wil deze weer zichtbaar maken, om zo een overzichtelijker en toegankelijker gebied te creëren.

en NA

aankomst bij het theater open

Na de aanpassingen zal het mogelijk zijn om direct vanaf de Staalstraat naar de entree van het theater te kijken, waardoor het theater zichtbaar wordt vanaf alle zijden van het kruispunt. Bovendien zal het theater toegankelijk zijn vanaf het water, waardoor bezoekers kunnen genieten van het uitzicht over de Amstel. Tijdens grachtenfestivals kan de vlakke kade zelfs als podium dienen voor muzikale optredens.

Terugblik

Positionering

Handtekening als beginnend architect

Groei en ontwikkeling

Positionering

tijd om ons los te maken

Tijdens mijn afstudeerperiode heb ik mijn normen en waarden binnen de architectuur verder verfijnd. Voor mij draait het om het erkennen van gebouwen als waardevolle bouwdelen, waarbij zowel grondstoffen als constructie als essentiële elementen dienen.

Voorheen dacht ik dat volledige sloop een blanco canvas zou bieden voor ontwerpers, wat vaak als wenselijk werd beschouwd.

Echter, nu ben ik ervan overtuigd, dat het onze verantwoordelijkheid als architecten is, om de uitdaging aan te gaan, door bestaande gebouwen grondig te onderzoeken en de sterke punten ervan te identificeren en te benutten. Deze overtuiging is niet alleen ingegeven door duurzaamheidsoverwegingen, waarvan het

belangrijk is dat we deze meenemen gezien onze grote impact op het milieu, maar ook door het feit, dat we vaak voor de gemakkelijke weg hebben gekozen.

Handtekening als beginnend architect standpunt innemen

Dit afstudeerproject heeft mijn passie, ambitie en werkwijze op een effectieve manier samengebracht. Gedurende dit proces heb ik ontdekt wat wel en niet goed voor mij werkt, en ik heb dit zelfs tijdens mijn afstuderen kunnen uitproberen. Ik ben iemand die graag informatie verzamelt en grondig onderzoek doet, en deze bevindingen vormen de basis voor mijn ontwerpkeuzes. Deze werkwijze wil ik zeker blijven hanteren, omdat het een diepgaand begrip en betekenis aan het gebouw geeft, en het ontwerp nauw aansluit bij de behoeften en context ervan.

Tijdens dit project heb ik veel gereflecteerd en ben ik meerdere keren teruggegaan om het ontwerp aan te passen. Hoewel dit soms spannend was, heeft het uiteindelijk geleid tot een aanzienlijk beter ontwerp. Ik ben van plan deze werkwijze voort te zetten in mijn toekomstige projecten, waarbij ik gebruik zal blijven maken van modellen, onderzoeken en tekeningen om tot een goed doordacht ontwerp te komen.

Groei en ontwikkeling

het afstuderen is een aanvulling

Het afstudeerproces is een waardevolle aanvulling geweest op mijn kennis en ervaring. Het heeft mij de kans geboden om mijn ideeën en concepten verder te ontwikkelen en praktisch toe te passen. Dit afstudeertraject heeft niet alleen mijn academische reis afgerond, maar heeft ook mijn begrip van het vakgebied verdiept en mijn vaardigheden versterkt.

Ik ben de uitdaging aangegaan om een stedenbouwkundige aanpak te combineren met nieuwbouw, wat voor mij relatief nieuw was aangezien ik voornamelijk ervaring had met renovaties. Deze uitdaging heeft mijn kennis aanzienlijk vergroot en heeft me waardevolle inzichten gegeven.

Het omgaan met de bestaande bouw was eveneens uitdagend, maar ik ben blij, dat ik deze uitdaging ben aangegaan. Het heeft geleid tot een uniek en goed passend ontwerp, dat zowel in de architectuur als in de omgeving past. Er zit ook een duidelijk verhaal achter. Deze ervaring zal ik zeker meenemen bij het vervolg van mijn carrière.

Commissieleden een team

Ik wil graag mijn dank uitspreken aan mijn commissieleden voor de geweldige samenwerking en ondersteuning gedurende dit proces. Het is een waar genoegen om deel uit te maken van een team, dat zo’n diepgaande kennis en expertise heeft op het gebied van geschiedenis, architectuur, materialen en techniek. De begeleiding en inzichten van mijn mentor, Wouter Kroeze, en de waardevolle bijdragen van commissieleden Rogier van den Brink en Stephan Petermann hebben dit project tot een inspirerende en leerzame ervaring gemaakt.

Stephan Petermann commissielid

Rogier van den Brink commissielid

Wouter Kroeze mentor

Externen in gesprek

Ik heb het voorrecht gehad, om verschillende locaties binnen het Stopera gebouw te kunnen bezoeken en heb daar meerdere gesprekken kunnen voeren. Deze ervaringen hebben me een diepgaand inzicht gegeven in de behoeften van het NOB (Nederlands Opera- en Balletgezelschap) en hoe het gebouw momenteel wordt gebruikt.

Daarnaast heb ik ook diverse andere theaters bezocht en verschillende eilanden in Amsterdam verkend. Ook heb ik een reis naar Londen gemaakt om het Barbican Centre (BC) te bekijken met zijn combinatie van theater en woningbouw. Mijn kennis is verrijkt door gesprekken met rondleiders en bewoners van

het BC, die me, op deze manier, waardevolle inzichten hebben gegeven.

In mijn streven om emotie en functionaliteit te combineren, heb ik zelfs contact gehad met verschillende psychologen. Deze contacten hebben me geholpen om een dieper begrip te krijgen van de emotionele en psychologische aspecten die een rol spelen in Nederland, en hoe deze aspecten kunnen worden geïntegreerd in mijn ontwerp.

Bronvermelding bronnen

Ekman, P. (1999). Basic Emotions. In T. Dalgleish and T. Power (Eds.) The Handbook of Cognition and Emotion pp. 45–60. Sussex, U.K.: John Wiley & Sons

Ekman, P. (1992). “An argument for basic emotions” Cognition and Emotion 169–200

Wat is alexithymie (emotieblindheid). (2021, 27 mei). psyche.tips. https://psyche.tips/wat-isalexithymieemotieblindheid

Nemiah et al., Panaite, V., & Bylsma, L. M. (2014). Alexithymia - an overview | ScienceDirect Topics. Sciencedirect Neuroeconomics (Second Edition), 2014. https://www.sciencedirect.com/topics/ neuroscience/alexithymia

Gezondheidsmonitor Volwassenen GGD-en, CBS en RIVM (2018) Percentage (sociaal of emotioneel) eenzamen retrieved from https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/ eenzaamheid/ regionaal-internationaal/regionaal#node-eenzaamheid-ggd-regio

M. van Rooy; B. Roodnat, De Stopera : Een Amsterdamse geschiedenis. Rap, Amsterdam (1986). ISBN 9789010059031.

de Ridder, M. (2015, 26 juni). Welke gevoelens/emoties roepen kleuren op? Moodles. https:// www. moodles.nl/tips/design/kleurgebruik/welke-gevoelens-emoties-roepen-kleuren

https://archief.amsterdam/ beeldbank/?mode=gallery&view=horizontal&sort=random%7B1629377169446%7D%20asc

Psychologie van kleur: dit zeggen kleuren over merken. (2017, 15 juni). The Big Story. https:// thebigstory.nl/psychologie-van-kleur/#:%7E:text=Uit%20onderzoek%20naar%20de%20 psychologie,en%20het%20gedrag%20van%20mensen.&text=Toen%20speculeerden%20 wetenschappers%20al%20dat,of%20positieve%20gevoelens%20konden%20oproepen.

Peter Zumthors Bruder Klaus Chapel Film Studies Essay | Free Film Studies Essay. (2015, 26 november). Film Studies. https://essays.pw/essay/peter-zumthors-bruder-klaus-chapel-filmstudiesessay-141913

Rumoer aan de Amstel, Het Amsterdamse stadhuis en het muziektheater 1808-1988. Auteur: Herman de Liagre Böhl. Uitgeverij Bas Lubberhuizen; april 2016. Genootschap Amstelodamum en de Stichting Wim Polak. ISBN 9789059374461.

https://www.parool.nl/amsterdam/ondernemers-waterlooplein-vrezen-dat-laatste-stukje-echtamsterdam-verdwijnt~bf6d1dc0/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

https://mtsprout.nl/startups-scaleups/koele-kikker-opgewonden-standje-zo-bepaalt-cultuur-hoemensen-emoties-uiten

https://www.joodsamsterdam.nl/waterlooplein-geschiedenis/