Tom van Boekel - Radicale Regeneratie Amsterdam – RRA

RRA

x x x

Tom van Boekel

Studiejaar: 2022-2023

STUDENT:

Tom van Boekel

tvbboekel@gmail.com - 06 50 29 87 62

MSc Landschapsarchitecuut | Academie van Bouwkunst Amsterdam

Senior Designer + Projectverantwoordelijke:

DELVA | Landscape Architecture and Urbanism

MENTOR:

Ruut van Paridon

mail@vpxdg.nl - 020 468 74 77

Founding partner: van Paridon x de Groot

COMMISSIE:

Burton Hamfelt

b.hamfelt@burtonhamfelt.nl - 06 52 42 14 01

Founder: Burton Hamfelt

Geert Timmermans

g.timmermans@amsterdam.nl - 06 53 44 94 28

Hoofdontwerper + Stadsecoloog Gemeente Amsterdam

RRA, Radicale Regeneratie Amsterdam

Voorwoord Focus

Analyse

Wonen

Mobiliteit

Biodiversiteit Energie

Economie / Maatschappelijke baten

RRA - Strategie

Concept

Lijnen, Plekken en Punten

Masterplan

Acute opname

Locaties

Venserpolder

Burgwallen Oudezijde

Conclusie

Bijlagen

Voorwoord

Radicale Regeneratie Amsterdam

Voor dit afstudeerproject komen mijn twee grootste passies tezamen; gezondheid en landschapsarchitectuur. Als ex-topsporter uit de voetballerij weet ik als geen ander hoe belangrijk het is te presteren. Om het optimale uit mijzelf te halen had ik de motivatie om iedere dag een stukje beter te willen worden. Hierbij staat alles in het teken om de absolute top te halen, daarbij is gezond leefpatroon van essentieel belang.(On)bewust had mijn omgeving invloed op hoe ik presteerde op het veld. Het winnen van een wedstrijd begint niet bij het fluitsignaal maar al vanaf het moment dat je wakker wordt en de aanloop daarnaartoe.

Als landschapsarchitect besef ik me daarom maar al te goed welke invloed onze ruimtelijke omgeving kan uitoefenen op mens en dier. Het is dan ook een voorrecht om een wereld te maken waarin mens, dier en plant zich goed kunnen voelen. Een goed welzijn bestaat onder andere uit een goede gezondheid.

Als inwoner van Amsterdam zie ik de stad lijden onder maatschappelijke uitdagingen. De toename van inwoners, vergrijzing, woningen, klimaateffecten en economische uitdagingen. De druk op de leefomgeving van mens, dier en plant neemt met de dag toe.

Dit wordt iedere dag pijnlijk zichtbaar met de klimaatveranderingen van het Antropoceen tijdperk waarbij de huidige gebouwde orde niet leefbaar is. De rampen die meer en meer plaatsvinden zijn eigenlijk ook geen natuurrampen, maar stadrampen. Dit gevolgd van hoe ziek we worden van het leven in de stad. Welvaartziektes, stress en eenzaamheid en vervuiling van lucht en water zijn vormen van lijden die uitsluitend bij de stad horen.

Met mijn verleden als topsporter en skills in de landschapsarchitectuur wil ik dan ook het welzijn van de mens, dier en plant in Amsterdam verbeteren. Dit door een herleving van de stad door middel van een radicale vergroening slag te maken. Dit moet direct gebeuren in een tijd waar de stad met haar inwoners extreem groeiende is en de druk alsmaar groter wordt.

Om te zien of goed gaat met een land geeft het Bruto Nationaal product een beperkt beeld. We moeten meer focus hebben op het welzijn, oftewel:

-‘VanBrutoNationaalProduct(BNP) NaarBrutoNationaalWelzijn(BNW).‘-

-TomvanBoekel-

Foto: Studio500watt

FOCUS OP WELZIJN

Welzijn verlangens

Het welzijn als prioriteit stellen.

Om het welzijn te verbeteren moet we niet focussen op de bekende thema’s maar dienen we eerst de verlangens van welzijn op te stellen waaruit de thema’s volgen in plaats van andersom.

Door middel van vergroening van de leefomgeving kan er aan onderstaande verlangens gewerkt worden om die te realiseren. Op onderstaande afbeelding zijn de welzijn verlangens afgebeeld. Deze verlangens zijn vervolgens onder te verdelen in vijf thema’s die later gebruikt worden om de analyse en daarbij horende leidende principes op te stellen. Er zijn meer verlangens op te stellen, maar hier zijn de belangrijkste

‘Groen’ betekent in dit ontwerpend onderzoek een buitenruimte dat niet versteend is en bestaat uit levende beplanting. Kunstgras is geen groene ruimte.

Volgens WHO dient men ten minste 1 hectare aaneengelsoten groen per buurt te hebben voor een voldoende waarde aan biodiverstiteit en welzijn van van de mens.

Het welzijn van mens en dier wordt op verschillende manier waargenomen. Deze waarnemeningen hebben invloed op de gesteldheid en uiteidenlijk op het welzijn.

De omgeving bestaat uit verschillende omgevingsfactoren zoals die gevormd wordt zoals hieronder opgesomd. Vervolgens worden deze factoren waargenomen via drie wegen; psychologisch, sensorisch en metabolisch.

Omgevingsfactoren: Niveau’s van waarneming:

Uitdagingen

Van sectoraal naar integraal

De stad is altijd in beweging, een levend organisme, en dat is fijn.

De uitdagingen waar we nu voor staan zijn te heftig en vragen een andere aanpak, een aanpak van integraliteit, niet meer sectoraal of binnen een afdeling, maar intgeraal.

De grote opgaven zijn: wonen ( sociaal, inclusief, divers, vergrijzing), mobiliteit, energie, klimaatadaptief, biodiversiteit en economie. Vroeger werd elk vraagstuk apart aangepakt, maar dat is nu niet meer mogelijk. Middels dit ontwerpend onderzoek zal worden aangetoond dat het radicaal vergroenen van de stad een middel is om de vraagstukken te koppelen en integraal aan te pakken om zo het welzijn van mens, dier en plant in de stad te verbeteren.

Van: Sectorale plannen

Naar: Integraal welzijn

Missie + Focus

Regeneratie als middel

Het is tijd om een stad te maken voor de nieuwe generatie, die meer bezig is met welzijn dan bruto nationaal product. Kleiner wonen is niet erg en een auto is geen basisbehoefte, maar gaat het juist om kwaliteit van leven.

We moeten de focus verleggen van het bruto nationaal product (BNP) naar bruto nationaal welzijn (BNW).

Dit kan worden bereikt door een compleet andere aanpak te hanteren en de stad nieuw leven in te blazen, te hernieuwen of te regenereren. De stad kan worden vergeleken met een organisme. Regeneratie is een natuurlijk proces; het herstelt verloren cellen, weefsel en lichaamsdelen. Dit geldt ook op stedelijk niveau. Zoals professor Herbert Girardet beschrijft: “We moeten niet alleen streven naar het behoud van onze beschadigde ecosystemen en zieke gemeenschappen, maar in plaats daarvan volledige vernieuwing nastreven.”

De nieuwe generatie: GEN-Z

Levensbehoeftes:

-Gen Z begeeft zich in de 3e laag van de Maslow piramide, sociale acceptatie. Meer bezig met zingeving dan andere generaties.

- Kwaliteit van leven gaat boven een carriere en gaan opzoek naar belevenissen, inspirerende verhalen en emotie.

- 100% leven + 100% werken.

Overige kenmerken:

- Internetbehoeft is primair.

- Smartphone en vele andere schermen.

- Behoud van een baan is lastig en zekerheid hierover is relatief doordat men is opgegroeid in tijden van economische crisis.

- Sceptisch over grote bedrijven en multinationals enn men zich afvraagt of zij daadwerkelijk bijdragen aan duurzaamheid.

- Hechten bijna geen waarde aan een eigen auto, die huren ze wel als het nodig is.

Piramide van Maslow

Studie, creativiteit, problemen oplossen, ethiek, onbevooroordeeld, jezelf kunnen zijn en zelfbewust.

Status, prestige, achting, succes, zelfwaardering en respect van en voor anderen.

Liefde, vriendschap, erbij horen, genegenheid en familie.

Veiligheid, orde, stabiliteit, gezondheid, bescherming.

Ademen, eten, drinken, sex, slaap, ontspanning, beweging.

‘‘Destadmoetradicaalanders,focusophetwelzijn . ’’

‘‘Groenvantoen,nuentoekomst.‘‘

Verdichten met kans om welzijn te creëren Groen & Mileu:

Momenteel is de focus van de stad om alle districten te versterken en binnenstedelijk uit te breiden. Dit biedt een kans om binnenin de stad te vergroenen en het welzijn te verbeteren. De verschillende kernen van Sloterdijk tot aan Bijlmer zijn hiernaast afgebeeld. Iedere kern is met elkaar verbonden. Als men door de stad beweegt valt men in de ene kern in de ander met ieder zijn eigenschappen.

Hoofdpunten Gemeente Amsterdam

Omgevingsvisie 2050:

1. Meerkernige Ontwikkeling.

2. Groei binnen grenzen, binnenstedelijke uitbreiding.

3. Duurzaam en gezond bewegen.

4. Rigoureus vergroenen.

5. Samen stadmaken.

Deze punten worden als uitgangspunt genomen voor dit ontwerpend onderzoek.

Statistieken gemeente Amsterdam

Inwonersaantal:

Amsterdam is de stad waar de meeste m2 verharding ligt in de openbare ruimte. In dit onderzoek is gekeken naar de beschikbaarheid van minimaal 75m2 groen per woning. In Amsterdam is dit 74% van alle wijken. Hierbij zijn de Amsterdamse Scheggen geen onderdeel van het gedane onderzoek.

Burgelijke staat:

905.234

2022 2050

Verdeling inwoners op leeftijd:

Opleidingsniveau 15-75J:

Evolutie groen Amsterdam:

- Privaat groen - - Groenbeweging uit socialisme -

- De inclusieve stad -

Keurtuin Hinlopenhuis Amsterdfam grachtengordel. Bron: (Kotomi,2014)

Leefomgeving ingericht op het welzijn van de mens. Bron: Van Boekel, 2023)

Binnenstedelijke kernen Amsterdam

Binnen tien minuten lopend met kinderwagen in het groen. Bron: (Amsterdam,1956)

ANALYSE +

LEIDENDE PRINCIPLES

Gezondheid per wijk

Beweegrichtlijn 2020

- Mensen die in het centrum wonen hebben gemiddeld genomen een hoger besteedbaar inkomen waardoor zij meer middelen hebben om vaker te sporten bij een sportschool.

- Ook wordt men hier vaker geconfronteerd in parken met bewegende mensen wat mensen ertoe zet ook te gaan bewegen. dit gebeurt in de buitenwijken veel minder.

- Mensen die in de buitenwijken wonen, nemen minder de fiets en meer het openbaar vervoer of auto, hierdoor bewegen ze minder.

Overgewicht 2020

- De omval valt hier op, dit komt echter doordat hier nog veel gebouwd wordt en nieuwe woningen komen. Echter is hier al een zorginstelling waardoor dat ten opzichte van de rest van het aantal inwoners hier een groot aandeel is.

- Voor de rest is het redelijk gelijkmatig verdeeld en zijn de lichtere delen te herlijden aan bedrijventerreinen en donkere delen met een lager inkomen.

- In Amsterdam-Nieuw west en Noord en Bijlmer bewegen de mensen het minst volgens de beweegrichtlijn wat inherent is aan een groter percentage overgewicht. Dit is eigenlijk een contraverse van de kaart beweegrichtlijn.

- Nieuw-West En Bijlmer meer alochtonen met Islamitische achtergronden. Hierdoor mogen zij geen alcohol drinken en voldoen zij daardoor meer aan de alcoholrichtlijn.

- Het oude stadscentrum en zuid wonen mensen met een hoger besteedbaar inkomen en zijn er meer horecavoorzieningen waardoor er meer alcohol genuttigd wordt.

- In de donkere delen ervaren meer mensen meer eenzaamheid dan in het centrum. Dit komt onder andere doordat hier minder voorzieningen zijn en men hier in grotere flats woont en dus elkaar minder op straat tegenkomt.

- In de donkere delen wonen naar verhouding ook meer ouderen. Zij hebben minder voorzieningen dichtbij en blijven veel meer thuis en daardoor ervaren zij ook meer eenzaamheid.

- De gehele stad ervaart door de toenemde drukte geluidshinder. Dit komt doordat de auto, vliegtuigen, trams etc bijna overal in de stad te ervaren zijn. De auto en trein maken sommige gebieden extra belastend omdat die daar samenkomen of daar in het centrum met name filevorming ontstaan.

- In de bijlmer daarentegen is de overlast aanzienlijk minder doordat het stedelijk groter is opgezet en hier functies meer gescheiden zijn.

- De donkere oranje delen komt overeen een met de mensen die een hoger besteedbaar inkomen hebben.

- De kaart staat in lijn met eerdere bevindingen van kaarten.

- De donkere wijken laten meer rokers zien, dit komt doordat dit deels centrumgebieden zijn waar in horeca gerookt wordt.

- Donkere delen zijn meer voorzieningen die roken faciliteren zoals coffeeshops en lounges.

Wonen

Gezondheid inwoners per stadsdeel

6x onder gemiddeld

5x onder gemiddeld

4x onder gemiddeld

3x onder gemiddeld

2x onder gemiddeld

1 x onder gemiddeld

In deze kaart zijn eerder getoonde kaarten van gezondheid van het RIVM op elkaar gestapeld. In deze kaart zijn is de score ten opzichte van de 8 gezondheidsthema’s afgebeeld. Hoe donkerder hoe ongezonder de wijk en andersom. Hierin komt naar voren dat Slotermeer en Geuzenveld onder andere het slechtste scoren en de wijk Frankendael het gezondste.

Binnenstedelijke uitbreidingen t/m 2050

Op deze kaart zijn de geplande ontwikkelgebieden in kaart gebracht. Deze komen overeen met de ongezondere wijken van de stad. Een directe kans om het welzijn in de stad te verbeteren.

Gezondheid versus binnenstedelijke uitbreidingen en inkomen

Stadsdelen die gemiddeld onder besteedbare inkomen verdienen hebben een minder welzijn dan. Echter een stadsdeel met hoger besteedbaar inkomen heeft niet per defintie een hoger welzijn. Dit geeft aan de ander thema’s als klimaat, biodiversiteit en energie ook invloed hebben op het welzijn.

Functiemix Conclusies

- Stadsdelen die gemiddeld onder besteedbare inkomen verdienen hebben een minder welzijn dan. Echter een stadsdeel met hoger besteedbaar inkomen heeft niet per defintie een hoger welzijn.

- Binnenstedelijke uitbreiding zijn een kans om het welzijn van een stadsdeel te verbeteren.

- Delen in het centrum waar geen binnenstedelijke uitbreidingen plaats vinden moeten naar andere oplossingen gezocht worden om het welzijn te verbeteren.

- Hoe meer functiemix er in een wijk is, des te meer welzijn. Echter bij een overmaat aan functies kan dit ook leiden tot een minder welzijn.

Niet-woonfuncties/Functiekaart | Bron: (Gemeente Amsteram, 2023)

‘‘Binnenstedelijkeuitbreidingalsvertrekpunt.‘‘

Wonen

Wonen in een gezonde groene omgeving

Bij binnenstedelijke uitbreiding als uitgangspunt dienen we kritisch te kijken naar onze huidige stedenbouwkundige opzet. Door middel van herontwikkeling van het wonen in de stad kunnen we het welzijn verbeteren. Door herontwikkeling ontstaat er ruimte om andere genoemde thema’s als meekoppelkansen mee te nemen. Voor het wonen kan dat door te focussen op een betere toegankelijkheid, betaalbaarheid, sociale cohesie en veiligheid. Hierbij dient rekening te worden gehouden met een diversiteit van de mens met verschillende levenstijlen, dit door (etnische) afkomst en/ of leeftijd.

Kern woonaanpak

- Ruimte maken door herontwikkeling.

- Diverse leefomgeving faciliteren van rust en reuring.

- Sociaal groen dat de interactie met gebouw en landschap aangaat waardoor mensen met elkaar samen worden gebracht en het ecosysteem versterkt.

Wonen per schaal

Tuin: Zorgen voor rust en een groene omgeving. Dit kan door binnen- en daktuinen en of margezones.

Straat: Zorgen voor voldoende reuring en verblijfskwaliteit voor de deur voor jong en oud waar sociale interactie gefaciliteerd wordt.

Buurt: Een plek bieden waar je grotere groepen mensen samen komen voor evementen van de wijk/buurt. Grotere functies als scholen, markten en sporten delen dit ontmoetingsveld.

Stadsdeel: Op dit schaalniveau gaat het over ruimte maken voor de buurt voor een betere toegankelijkheid van mens en dier. Hierdoor ontstaat er kans groenstructuren te maken in de stad waardoor mens en dier zich vrij kunnen bewegen in de stad.

Netwerk Scheggen: Door een combinatie van herwaardering van de stad, binnenstedelijke verdichting en een betere dooradering van groenstructuren, kunnen we de stad leefbaarder maken en tegelijkertijd de waardevolle groengebieden beschermen en met elkaar verbinden. Dit bevordert niet alleen het welzijn van de bewoners, maar ook de ecologische gezondheid van de stad.

Mobiliteit

Inventarisatie mobiliteitsbewegingen

Bron: (Gemeente Amsterdam, Omgevingsvisie 2050, 2021)

AUTO:

+ Afvangen autoverkeer met hubs, minder straatparkeren en lussen. + Snelheidsverlaging grotendeels naar 30km/uur

+ Beperken van aantal invalswegen.

Keuze vervoersmiddel gem. per werkdag

Gemiddeld reist iemand +-

Gemiddeld reist iemand +- 1 uur per dag

Van en naar werk

Visite

Sport, hobby, horeca

Winkel, boodschappen

Onderwijs, cursus, kinderopvang

Overige reismotieven

Zakelijk bezoek

Diensten, verzorging

Toeren, wandelen

Bron: (CBS, 2021)

Aantal banen per hectare per buurt

Bron: (Gemeente Amsterdam, Amsterdam Autoluw 2020)

Opvallend is hoe verder men vanaf het centrum woont hoe minder er gefietst wordt. In de Bijlmer wordt daardoor meer het openbaar vervoer gebruikt, terwijl in Nieuw West men meer de auto neemt als alternatief vervoersmiddel, dit heeft met het inkomensverschil te maken.

Bron: (Gemeente Amsterdam, Amsterdam Autoluw 2020)

Men moet veel reizen vanuit die wijken omdat de werkgelegenheid ment name in het centrum en de wijken daarom omheen te vinden is.

Analyse autoluwe strategie per stad

Barcelona Brugge Groningen

+ Autoluw op wijkniveau.

+ Overzichtelijk.

+ Verschaalbaar.

Conclusies

+ Historische binnenstad als basis voor autoluw.

+ Lussen vanaf de ringweg richting de randen van het centrum.

+ Historische binnenstad als basis voor autoluw.

+ Herkenbare morphologische grens.

+ Venstertijden centrum open.

1. De stad is nu een monocultuur voor de auto en dreigt naar een monocultuur van de fietsstraat te gaan. Opletten dat we niet van oude naar nieuwe monocultuur vervallen.

2. Fietsstraten inspelen op lange lijnen, hubs, treinstations en morfologie van de stad.

3. Fietslijnen verbinden niet alleen districten maar ook de scheggen en verder.

‘‘Voorkomendatweniet vaneen auto-naarfietsmonopolybewegen.‘‘

Mobiliteit

Gezond verplaatsen van A naar B

De binnenstedelijke uitbreidingen van Amsterdam en toename van het inwonersaantal vragen om een andere mobiliteitsaanpak. Een nieuwe mobiliteitsaanpak dient daarom niet allen te focussen op betere verbindingen maar herwaardering van andere verhoudingen tussen individueel autoverkeer en andere vervoersmiddelen.

De focus moet verlegd worden van gemotoriseerd verkeer naar lopen, fietsen en openbaar vervoer. Wanneer er geen mobiliteitstransitie plaats zal vinden zullen er meer en meer opstoppingen op het wegennet in en rond de stad ontstaan.

Het zal ervoor zorgen dat mensen veilige en gemakkelijk kunnen reizen, stimuleert een actieve levenstijl, vermindert verkeerscongestie en draagt bij aan een schonere en gezondere leefomgeving.

Mobiliteit per schaal Kern Mobiliteitsaanpak

1. Voetgangers en fietsers hebben prioriteit, terwijl motorverkeer ondergeschikt wordt gesteld.

2. Een fijnmazig netwerk voor de fiets en de voetganger, dat stad met scheg en stedelijke kernen op een herkenbare manier met elkaar verbinden.

3. Om de mobiliteit te verbeteren en duurzaam vervoer te stimuleren, kunnen collectieve (smart) vervoerssystemen zoals deelfietsen, watertransport en first-last-mile oplossingen worden ingezet om efficiënte en milieuvriendelijke verplaatsing te faciliteren.

4. Geen straat parkeren, maar realisatie van hubs. Deze hubs worden op regelmatige afstanden in de stad gerealiseerd en bieden naast individuele parkeerplekken ook deelmobiliteit, pakketservices etc. Deze hubs kunnen gecombineerd worden met andere collectieve diensten zoals wateropvang, afval en andere collectieve/ maatschappelijke diensten

Tuin: Korte afstanden worden vanzelfsprekend om te voet af te leggen. Voorzieningen zijn in de buurt en anders neemt men de fiets of gaat men via de hub verder.

Straat: Straten blijven toegankelijk voor nood- en hulpdiensten, zijn voornamelijk autovrij en ingericht al leefstraten.

Buurt: Op buurtniveau deelt men samen een hub voor first-last-mile oplossingen.

Stadsdeel: Ieder stadsdeel kent zijn eigen stadslus die verbonden is met de A10. Met reist van stadsdeel naar stadsdeel per hub.

Netwerk Scheggen: Via de scheggen komt men in andere omliggende dorpen/ steden. Dit is via de hub mogelijk per deelauto of openbaar vervoer. Of men maakt een ronde per (elektrische)fiets.

Klimaat

Verkoelend groen

Bron: (Rijksinstituut voor Volkgezondheid en Milieu, 2019)

Waterbergend groen

Waterberging - vermindering regenwater op

Bron: (Rijksinstituut voor Volkgezondheid en Milieu, 2019)

Stedelijk groen verkoeling in graden celcius

riool m3/J

Filtrerend groen - Afvangen fijnstof

Conclusies

1. Daar waar dichtheid het hoogst is zijn de grootste negatieve klimaateffecten merkbaar. Zowel in hoge temperatuur, hoge mate fijnstof en wateroverlast.

2. Met name bij industriele gebieden en centra van per stadsdelen zijn de negatieve effecten het grootst.

3. De negatieve klimaateffecten worden door groene stadsdelen ten delen gedempt, maar is er kans door binnenstedelijke herontwikkeling en een hernieuwde mobiliteitsaanpak deze klimaatproblemen te verminderen.

‘‘Nietalleenvergroenen,maarookverblauwen.‘‘

Bron: (Rijksinstituut voor Volkgezondheid en Milieu, 2019)

Luchtkwaliteit regulatie PM10 voorkomen in kg/J

Klimaat

Een jaarrond fijn stadsleven

Een overvloed aan groen is van vitaal belang voor een klimaatadaptieve leefomgeving. Dat betekent dat er niet te veel/ te weinig water aanwezig is, het niet te koud of te warm is en dat met een goed windklimaat.

Waarna een herontwikkeling of verandering in mobiliteit ontstaat er ruimte om een strategisch groenplan op te stellen door middel van herwaardering en verrijking van de groenstructuren, groene daken, gevels en parken die een klimaatbestendige leefomgeving kunnen creëren.

Regen moeten we daarom zoveel mogelijk op blokniveau opvangen en hergebruiken, maar wanneer deze te veel is vertraagd afvoeren. Het groen dat zo min mogelijk kraanwater gebruikt, vervuldt een isolerende werking. Dit is niet alleen op daken, maar zeker ook op het maaiveld. Tevens vangt het wind op en vangt het fijnstof af. Dit komt niet alleen ten goede van de mens maar ook voor het milieu.

Klimaat per schaal Kern Klimaataanpak

1. Schonere lucht, door alleen nog elektrisch vervoer en beplanting die de lucht filtert.

2. Koelere zomers, doordat grote bomen voor genoeg schaduw zorgt en groen en blauw bij en op gebouwen isolerend werken.

3. Minder windvlagen, door bomen in te zetten voor een fijn verblijfsklimaat een jaarrond.

4. Minder wateroverlast, door het water vertraagd per schaalniveau vertraagd af te voeren via het groen en voor het groen.

Tuin: Groene tuin met natuurlijke infiltratie in de bodem. Groen in eigen tuin isoleert, zuivert en verkoelt het huis.

Straat: Grote groenvakken met bomen vangen grote hoeveelheid water op zodat het rioolsysteem minder wordt belast. Mens en dier kunnen verkoelt van a naar b en ervaren minder windbelasting.

Buurt: Voldoende groen op buurniveau zorgt voor een aangenaam microklimaat voor de hele buurt. En worde schadelijk uitstootgassen uit de buurt opgevangen.

Stadsdeel: ervaart men een betere luchtkwaliteit doordat fijnstof overal direct wordt afgevangen. Wind wordt stadsdeelbreedt getakkeled door de vele bomen en onstaat er geen wateroverlast.

Netwerk Scheggen: scheggen staan in relatie met de wijken door het grote groennetwerk. Hierdoor worden scheggen niet belast met water uit de stad doordat de stadsdelen zelf het water natuur laten infiltreren en hergebruiken.

Biodiversiteit

Hoofdgroenstructuur 2050

Bron: (Gemeente Amsterdam, Hoofdgroenstructuurkaart, 2022)

Natuurwaarde

Bron: (Gemeente Amsterdam, Natuurwaardenkaart Amsterdam, 2016)

Mogelijke nieuwe groene verbindingen

Noord-Zuid Verbinding IJ-Verbinding

Conclusies

1. Lange lijnen in de stad beter benutten om verbindingen te maken.

2. Districten vormen grote gaten in de hoofdgroenstructuur waardoor de groenstructuur zich beperkt tot de randen. Districten dienen opgenomen te worden in de structuur.

3. Groene scheggen zijn fijn, maar kunnen nog beter. De scheggen dienen verlengd te worden en dienen de stad te worden ingetrokken.

Groene A10 Stadhouderspark

‘‘Ruimtemakenvoormens&dier.‘‘

Biodiversiteit

Kernaanpak: 5 maal V voor iedereen

1. Voedsel, divers aanbod binnen het foerageergebied. Voedselplanten die voorzien van granen, zaden en bloemknoppen en insecten in de biotoop.

2. Verbinding, kwalitatieve geschikte leefgebieden met mogelijkheid tot uitwisseling en groei van populaties.

3. Veiligheid, Voldoende gradienten in het leefgebied. Grote struiken van minimaal 3 meter, bomen, hoge grassen, diverse onderplanting en overige schuilgelegenheden.

4. Verblijfplaats, een plek om te rusten en jongen te baren. Voor iedere type verschillend van groenblijvende heesters, gaten in bomen tot aan hoge bebouwing met nestkasten. Daar waar 1 t/m 4 voldoende aanwezig is kan genesteld worden.

5. Voortplanting, voldoende nestgelegenheden bij elkaar.

(6. Beheer, Bovenstaande punten blijven in stand door een goed afgestemd beheer.)

Wanneer bovenstaande punten behaald worden ontstaat er een gezonde leefomgeving waar op een kwalitatieve manier recreatie kan plaatsen voor mensen.

Biodiversiteit per schaal

Tuin: uitzicht op een groene leefomgeving met een gekoppelde buitenruimte van het huis in het groen.

Straat: Groene straten dat in dienst staat van fijnmazig groennetwerk gekoppeld aan een groenstructuur. Bomen zorgen voor voldoende beschutting voor mens en dier.

Buurt: Kent collectieve groene ruimtes gekoppeld aan de groen straten. Groene pleinen waar ontmoeting plaats vind voor mens en dier in dienst staan voor klimaat en natuur.

Stadsdeel: Grote groene plekken waarin parken, plantsoenen, groene lijnen in verbinding staan met andere stadsdelen en nog belangrijker met de dichtsbijzijnde scheg. Mens en dier worden door het groen verbonden met andere plekken.

Netwerk Scheggen: zijn de verbindende schakel tussen stad en stad/ dorp en van natuurgebieden op nationaal niveau. Hier heeft de natuur minder te lijden onder invloeden van de stad en kan het beter floreren. Binnenstedelijke uitbreiding is daarom het uitgangspunt.

Energie

Zelfvoorzienend en nabijheid op 1

Bij de herontwikkeling en bouw van woningen is er vaak de kans om een energie neutrale ontwikkeling op te zetten. In het meest positieve geval kan men denken aan een energie leverende ontwikkeling. Echter bij bestaande bebouwing is dit niet altijd mogelijk en bied een collectieve aanpak op groter schaalniveau mogelijkheden. Bij herprofilering van wegen zijnde groene energielijnen of komst van (mobiele) buurtbatterijen kunnen uitwisselingen van stofstromen plaatsvinden.

Kern energie-aanpak

1. Strategische energie ontwikkelling zodat de hele buurt profiteert van nieuwe bouwontwikkelingen.

2. Collectieve winst door gezamelijk productie.

3. Energie-hub / Buurtbatterij.

4. Warmtenet als financiële inkomstenbron

5. Energie neutrale leefomgeving

6. Herprofilering van stedelijke structuren aangrijpen om kabels en leidingen tracees te verniewen.

Energie per schaal

Tuin: Zonnepanelen op het dak en eigen auto die energie leveren en bij overcapaciteit geld opleveren voor de bewoner.

Straat: kwalitatieve geschikte leefgebieden met mogelijkheid tot uitwisseling en groei van populaties.

Buurt: Voldoende gradienten in het leefgebied. Grote struiken van minimaal 3 meter, bomen, hoge grassen, diverse onderplanting en overige schuilgelegenheden.

Stadsdeel: een plek om te rusten en jongen te baren. Voor iedere type verschillend van groenblijvende heesters, gaten in bomen tot aan hoge bebouwing met nestkasten. Daar waar 1 t/m 4 voldoende aanwezig is kan genesteld worden.

Netwerk Scheggen: voldoende nestgelegenheden bij elkaar.

‘‘Nabijheidvangroeneenergiealsverlangen.‘‘

Maatschappelijke baten

Geen kosten, maar groene winst

1. Het koppelen van waarden en effecten aan baathebbenden toont verhoudingsgewijs aan wat voor bijdrage de baathebbende partij kan bieden.

2. Verzekeraars dragen nog nauwelijks bij aan vergroeningsopgaven. Een regionaal of landelijk fonds van verzekeraars lijkt geschikt.

3. Bij de aankoop van nieuwbouw woningen is het aan te raden 2% investeringkosten te rekenen voor het groen. Nieuwe woningen met een groene omgeving stijgen 4-8% waardoor de investering later eenvoudig is terugverdiend en een groen omgeving gecreeërd wordt.

4. Baathebbende partijen kunnen door het inzichtelijk maken van de effecten objectiever aantonen/ verantwoorden waarom men investeert in groene maatregelen.

5. Door klimaatrisico’s dreigen onderpanden in gevaar te komen. Groen kan de risico’s dempen. Banken kunnen op een andere manier de financiering van of met groen bekijken.

Bron: (REBEL, 2022)

‘‘Ambitiesengeldkoppelenvoormeerrendabiliteit.‘‘

RRA - STRATEGIE

Concept

VAN: Losse scheggen | AUP Model Amsterdam

Het AUP uit 1935 heeft fantastische groene scheggen ontwikkeld. Echter volstaat dit niet meer met de maatschappelijke uitdagingen van vandaag de dag zoals eerder in dit onderzoek is aangetoond. Dit mist diversiteit, toegangkelijkheid en duurzaamheid.

NAAR: Totale verbondheid | RRA Model Amsterdam

De focus ligt op de transformatie en diversificatie van woontypologieën, samen met het faciliteren van een nieuwe mobiliteitsstrategie.

Door deze twee thema’s aan te pakken, kunnen andere thema’s zoals klimaat, biodiversiteit, energie en economie als meekoppelkansen worden geïntegreerd, met een radicale regeneratieve basis van vergroening. Dit bevordert niet alleen de diversiteit in woonmogelijkheden, maar verbetert ook de bereikbaarheid, leefbaarheid en milieuvriendelijkheid van de stad.

1. De Lijnen opwaarderen en versterken en netwerken sluiten.

2. De plekken/ parken (op)waarderen en aanvullen.

Lijnen Plekken Punten

3. Interessante groene punten waarderen en creeren.

Als middel zetten we in op de transformatie en het creeren van diversiteit in de woontypologien samen met het faciliteren van een nieuw mobiliteitsstrategie.

‘‘Guidingprincipleszijntelkens onderiederelijn,plekenpunt onderteverdelen.’’

Lijnen

De Lijnen opwaarderen, versterken en netwerken sluiten

- Stadstraten

- Waterlopen

- spoorwegen

- Historische lijnen

- Groenstructuren

Plekken

Plekken / parken (op)waarderen en aanvullen

Punten

Interessante groene punten waarderen en creeren

Masterplan RRA 2025

De groene inclusieve stad

Voor een groene en inclusieve stad is het van vitaal belang om door middel van groene lijnen, plekken en punten in de stad te ontwikkelen van een radicale regenratie.

Door bestaande lijnen zoals stadstraten, waterlopen, spoorwegen, historische lijnen en groenstructuren op te waarderen, te versterken en netwerken te sluiten, ontstaat er een groen netwerk in de stad. Dit bevordert een aantrekkelijkere en duurzamere leefomgeving met meer groen. Het verbeteren van deze lijnen draagt bij aan biodiversiteit, verbeterde luchtkwaliteit en biedt aangename groene routes voor wandelaars en fietsers.

Titel

Subtitel

Hoofdtekst

ondertitel afbeelding

ACUTE OPNAME

Locaties

De drie slechtste locaties

Op basis van eerder gedane analyses blijkt dat het welzijn in bepaalde wijken beter/ slechter is dan in andere wijken in de stad. Ondanks dat alle wijken te maken hebben klimaat gerelateerde problemen, zijn er op juist op andere thema’s vele verschillen.

In de volgende paragrafen zal ik ingaan op de wijken Amsterdam Venserpolder, Burgwallen Oude Zijde en Slotermeer-Noordoost. Ieder wijk kent zijn eigen stedenbouwkundige opzet, diversiteit, problemen en kansen die laten zien hoe een radicale regeneratie (RRA) noodzakelijk is.

Slotermeer-Noordoost

AMS-Burgwallen Oude Zijde Venserpolder

VENSERPOLDER

Huidige situatie

Venserpolder

Venserpolder

Architectuur + Landschap = Stedenbouw

Namens HWST Architecten kwam Carel Weeber met het plan Venserpolder. Ongeveer 5000 woningen in een zestien rechthoekige bouwblokken met binnentuinen waren een reactie op de Nederlandse architectuur van eind jaren zeventig met de bloemkoolwijken. Dit typeerde zich met kronkelige opbouw van straten en kleinschalige woningbouw.

Weeber was van mening dat de openbare ruimte bepalend is hoe men de wijk beleefd. Om die reden wilde hij het een groots karakter geven. Bron: (Arcam, 2023)

Weeber Jaren 80’:

- Groots karakter.

- Brede straten.

- Ruime openbare binnentuinen.

- Singels.

- Grote parkeerplaatsen.

- Veel bomen.

- Vlakke gevels.

- Verlichting.

- Grid met gelijke bouwhoogtes.

- Gelijke typologie en afmetingen van de blokken.

- Ieder blok kent een donkere baksteen in de plint en een lichtere baksteen boven de plint.

Venserpolder beginperiode | Bron: (StadsarchiefAmsterdam, 1982)

Situatie April 2023 | Bron: (vanBoekel, 2023)

Venserpolder luchtfoto | Bron: (PeterElenbaas)

Structuur Venserpolder

Monotoom in functie en uitstraling

Venserpolder heeft met name te maken met problematische situatie op gebied van veiligheid, sociale cohesie en leefbaarheid.

Het ontwikkelen van kwalitatieve ontmoetingsplekken en het ondersteunen van sociale initiatieven zal bijdragen aan het welzijn en gevoel van een gemeenschap. Daarnaast zijn ontwikkelingen in betaalbare woningen en het verbeteren en toevoegen van meer functiemix het leefklimaat in de wijk verbeteren.

Venserpolder in context

Alle Cijfers

Bron: (AlleCijfers, Statistieken buurt Venserpolder, 2023)

Veel

Bron: (Gemeente Amsterdam, Gebied in Beeld, 2023)

Gezondheid

Een ongezonde leefomgeving

Het lagere opleidingsniveau en inkomen in Venserpolder hebben invloed op de leefgewoonten, die over het algemeen minder gezond zijn dan in de rest van Amsterdam. Het gebrek aan dichtbheid met diverse functies en een inspirerende leefomgeving zorgt ervoor dat de bewoners te weinig bewegen, wat onder andere kan leiden tot overgewicht. Hoewel er scholen aanwezig zijn in de wijk, is er onvoldoende verbinding tussen deze scholen en de wijk zelf. De openbare ruimte en binnentuinen kunnen een veel grotere rol spelen in het bevorderen van een gezonde levensstijl, maar hiervoor is een betere stimulans en aanpak nodig.

Gezondheidsmonitor 2020

7 Cijfers stadsdeel Zuidoost

Tabel 2: Gezondheid en welbevinden onder inwoners van 18 jaar en ouder in stadsdeel Zuidoost (%)

Bron: (GGD Amsterdam, 2020)

7. Cijfers stadsdeel

1. Gezondheid en aandoeningen 2. Functionele beperkingen 3. Mantelzorg

5. Genotmiddelen 6. Leefgewoonten 4. Mentale gezondheid

Functieverdeling

Beperkt aanbod

Venserpolder is voornamelijk een woongebied, maar er zijn ook scholen en bedrijven in de buurt. Helaas ontbreekt het aan een goede verbinding en interactie tussen deze instellingen en de bewoners. De eenzijdige inrichting van straten met beperkte voorzieningen draagt bij aan onveilige situaties, met name in de avonduren, als gevolg van een gebrek aan sociale controle en veiligheid. Bovendien zijn de bestaande voorzieningen verouderd en weinig aantrekkelijk voor nieuwe bewoners. Het is belangrijk om de woonomgeving te verbeteren en te diversifiëren, zodat het aantrekkelijker wordt voor nieuwe mensen om zich hier te vestigen.

Functiekaart

Legenda

Detailhandel

Horeca

Onderwijs

Binnensport

Maatschappelijk bijeenkomst

Zorg

Sporten openbare ruimte

Spelen openbare ruimte

Slecht welzijn

Probleemstelling

Wonen:

- Slechte kwaliteit van de woningen, velen zijn verouderd.

- Gebrek aan diversiteit aan woontypologieën.

- Weinig tot geen sociale cohesie.

- Gebrek aan voorzieningen.

- Geen goede veiligheid door veel criminaliteit mede door verwaarloosde buurt.

- Weinig sportvoorzieningen.

Klimaat:

- Hitte eilanden in alle straten.

- Gebrek aan groenvoorzieningen in de straten.

- Wateroverlast door een klassiek watermanagement.

Mobiliteit:

- Een van de wijken met de meeste geluidshinder van Amsterdam.

- Slecht verbonden met rest van de stad per fiets en voet.

- Auto staat op nummer 1.

- OV-stations zijn moeilijk te vinden en niet aangesloten op bestaande lijnen in de wijk.

Energie:

- Energie armoede, vele kunnen de energierekening niet betalen.

- Slechte isolatie van huizen.

- Gebrek aan duurzame energiebronnen.

Biodiversiteit:

- Eenzijdige groeninrichting

- Gebrek aan diversiteit aan planten diersoorten.

- Groen langs het spoor draagt bij, maar het park en de wijk weinig tot niets.

- Beperkte bewustwording en betrokkenheid.

Economie:

- Lage inkomens.

- Beperkte werkgelegenheid.

- Beperkte economische diversiteit.

- Gebrek aan lokale bedrijvigheid.

Lijnen

Plekken

Punten

Situatie April 2023 | Bron alle getoonde foto’s: (vanBoekel, 2023)

‘‘Monotomeendemotiverendeomgeving’’

Raamwerk

Wonen: Biodiversiteit:

- Gesloten blokken openen.

- Herkenbare entrees van de buurt- en blok-niveau.

- Verdichten om grote functiemix mogelijk te maken.

- Inzetten op groene gevels verhoogt de esthetiek van de soms minder goed uitziende gebouwen. Dit kan gebeuren op plekken waar nog geen verdichting of renovatie plaats vindt.

- Natuurlijke speelplekken, Stimuleert het buitenspelen en de motorische ontwikkeling van kinderen en contact met de natuur.

- Actieve plint met doorwaardbare hoven.

- Inzetten op stadslandbouw. De gedeelde voedseltuinen kunnen bewoners zelf fruit en groentes verbouwen, dit komt ten goede van een gezonde levenstijl, versterkt de sociale cohesie en kan gebruikt worden voor educatie.

- Hoogwaardig materiaalgebruik, geen standaard betontegel 30x30cm.

- Aanliggende parkstructuur laten doorlopen tussen de bouwblokken.

- Diversiteit van bomen, monocultuur van bomen doorbreken.

- Tweede maaiveld: ieder dakoppervlak uit minimaal 50% groen.

- Niet alleen vergroenen maar ook verblauwen.

- Van groene sahara, grote grasvelden, naar divers groen.

- Binnentuinen met robuuste beplanting.

Mobiliteit: Energie:

- Logistiek wordt georganiseerd in de randen van de wijk bij nieuw in te passen hubs die onderdeel zijn van de te transformeren blokken.

- Parkeren uit de straat, dit in de nieuwe blokken en hubs.

- OV-stations opwaarderen en koppelen aan deelfietsen.

- Herkenbare wandel- en fietsverbindingen van en naar OV-knooppunten, Centrum en omliggende scheggen. Station Duivendrecht centraal stellen.

- Bij Renovatie van panden kan men zonnepanelen op de hoogste daken en in de gevel voorzien.

- Nieuwe bekabeling van elektriciteitsnet voor een grote capaciteit in de toekomst gebruiken om te vergroen en straten opnieuw in te delen van stromen en verblijven.

- Gasnetwerk kan gebruikt worden voor waterstof.

Klimaat: Economie:

- Van betonnen hittestres straten naar groene leefstraten.

- Regenwater hergebruiken / 100% infiltreren via groen. Afkoppelen van regenwater op het riool.

- Stimuleren van lokale ondernemingen gericht op bewoners.

Legenda

Groene Lijnen

Plekken

Punten

Fietspad

Fietsstraat

Autoweg

Conceptschema

Punten

- De bestaande woonblokken worden verdicht en open gebroken.

- Daktuinen dienen als collectieve plek voor ieder huis en de publiek toegankelijke binnentuinen als collectieve plek op blokniveau.

- De hoeken zijn belangrijke schakels waar commerciele functies en buurtfuncties komen.

- langs de herkenbare lijnen komen met name functies die bijdragen aan een gezonde levenstijl.

- In het park komen punten als sportfuncties die overdag gebruikt worden door de scholen en berdrijven en s’avonds door omwonende.

Plekken

- De woongebieden worden verdicht en ontstaat een hoogstedelijke functiemix waarbij alle blokken met elkaar verbonden zijn met secundaire routes.

- De tussengelegen groenstructuur doet zijn intreden als het nieuwe Venserpark die als collectieve ontmoetingsplek dient van de wijk Venserpolder.

- De scholen en bedrijven vormen samen een campus die een directe aansluiting op het Venserpark kennen door als stapstenen in het park hun functie hebben.

Lijnen

- Heldere lange groene lijnen verbinden Venserpolder met de Bijlmer, Amsterdam-Centrum, Diemen en de Amstelscheg.

- In de stad zijn de lijnen zorgvuldig vormgegeven met kenmerkende bomenrijen en een specifieke materiaalkeuze. Deze elementen creëren een herkenbare en onderscheidende uitstraling, waardoor mensen zich gemakkelijk kunnen oriënteren in de stad. De laan van bomen langs de lijnen biedt niet alleen een visueel aantrekkelijk element, maar fungeert ook als natuurlijke gids, waardoor een gevoel van richting en verbinding ontstaat. Daarnaast zorgt de bewuste materiaalkeuze voor een visuele samenhang en een harmonieuze uitstraling. Door de zorgvuldige inrichting van de lijnen worden mensen uitgenodigd om de stad en achterliggende landschap te verkennen en te genieten van een aangename en herkenbare omgeving.

RRA venserpolder

Legenda

Fietspad (groene lijn)

Fietsstraat

Parkpad

Voetpad

Sport- /speelfunctie gekoppeld aan functie gebouw

Park / Bloemrijk grasland

Publieke binnentuinen

Hoofdgroenstructuur

Water

Boom

Landmark, vlonder, uitkijktoren etc.

Nieuwe bebouwing

Bestaande bebouwing

Schaal 1:7500

Noord-Zuid

Centraal groen

Het plan is om parkeerplaatsen te verwijderen en in plaats daarvan groene ruimtes te creëren. De minimale verharding wordt toegepast, waarbij een minimale breedte van 3,5 meter voor de rijbaan wordt gehanteerd, specifiek bedoeld voor incidenteel verkeer zoals nood- en hulpdiensten of verhuiswagens. Alleen in deze gevallen mag het voetpad worden gebruikt door gemotoriseerd verkeer. De rijbaan wordt deels behouden voor ondergrondse infrastructuur.

Gebouwen worden verplicht om regenwater op hun eigen terrein op te vangen, waarna het kan infiltreren in de wadi’s (waterafvoersystemen) langs de parkstraten. Wanneer de wadi’s hun capaciteit bereiken, kan het water via overstorten naar de grotere waterstructuren worden afgevoerd, zoals het Venserpark.

De wadi’s in de straten bieden kleine verblijfsfuncties, zoals natuurlijk spelen, banken en margezones van gebouwen, terwijl het Venserpark grotere verblijfsfuncties heeft. De schaal van de functies in het park varieert, waarbij kleinere schaal meer rustige functies betekent en omgekeerd.

Groene centraal in de straat Bron: BuroLubbers, 2018)

Route door de blokken Bron: (Vervoordt, 2021)

Verblijfsplekken in de binnentuinen Bron: (Vervoordt, 2021)

Voetpad centraal in de straat

In dit profiel worden dezelfde principes toegepast als in het Noord-Zuid profiel, maar dan omgekeerd. Hier wordt de auto ook vervangen door vergroening en wordt er meer nadruk gelegd op verblijfskwaliteit in de straten.

Vanwege de centrale ligging van de ondergrondse infrastructuur in deze straat, wordt het voetpad van 3,5 meter in het midden van het profiel geplaatst, met aan weerszijden twee grote wadi’s die zich bevinden tussen het gebouw en het centrale voetpad.

Groene buffer tussen straat en woningen Bron: (BuroLubbers, 2018)

Overzichtelijke groene route Bron: (Vervoordt, 2021)

Heldere Entrees Bron: (Vervoordt, 2021)

Collectieve plek voor de wijk Venserpolder

Het bestaande anonieme groen in het hart van de Venserpolder wordt getransformeerd tot een hoogwaardig stadspark. Dit stadspark dient als verbindend element tussen alle 16 blokken en biedt ruimte om scholen en bedrijven landschappelijk in te passen. Op deze manier kunnen bestaande en nieuwe functies op een optimale manier gecombineerd worden,

wat zorgt voor een herwaardering van de Venserpolder. Het park behoudt zijn volwassen bomen en wordt verrijkt met een diversiteit aan plantensoorten. Sporten speelfuncties worden overdag gebruikt door scholen en bedrijven, terwijl ze ‘s avonds beschikbaar zijn voor omwonenden. Daarnaast geven de verschillende landmarks herkenbaarheid aan het park op stadniveau.

Zeeburgeiland Amsterdam: Sporten en spelen centraal Bron: (van Boekel, 2023)

Wonen in de natuur en toch hoogstedelijk Bron: (SLA, 2019)

Landschappelijke inpassing educatie en sport Bron: (Landezine, 2018)

Gebouwen in GOud Grafisch ontwerp

BURGWALLEN

BURGWALLEN OUDE ZIJDE

Huidige situatie

Burgwallen Oude Zijde

Oude Havenstad aan de Amstelmonding in het IJ

Amsterdamse binnenstad

De Burgwallen Oude Zijde hebben een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 12e eeuw en hebben een belangrijke rol gespeeld in de uitbreiding van de binnenstad van Amsterdam. De Oudezijds Voorburgwal is zelfs de oudste gracht van de stad en dateert uit 1385. In 1999 kreeg bijna de hele binnenstad de status van beschermd stadsgezicht en in 2010 werd het zelfs opgenomen in de werelderfgoedlijst van UNESCO.

De stedenbouwkundige opzet van de Burgwallen Oude Zijde kenmerkt zich door dijken, straten en grachten met gesloten bouwblokken. Het stedelijke weefsel werd bepaald door de Amstel, die resulteerde in een netwerk van parallelle dijken en dwarsstraten die daar haaks op staan. De bouwblokken in het noorden zijn ontstaan in de middeleeuwen en hebben een gesloten karakter. De bouwblokken in het zuiden zijn later gebouwd en vertonen meer variatie, met zelfs open binnenterreinen die vroeger kloosterterreinen waren. Momenteel is de Universiteit van Amsterdam in dit gebied gevestigd,

waarvoor een masterplan is ontwikkeld. De focus ligt hierbij niet alleen op het universiteitskwartier, maar ook op de openbare ruimte rondom de Burgwallen Oude Zijde.

De bouwvolumes in de oude binnenstad bestaan vaak uit 4 tot 6 bouwlagen met een verticale verdeling van raampartijen en een karakteristieke kroonlijst op de panden. Langs de grachten waren de panden vaak openbare gebouwen en woningen, terwijl de winkels en bedrijven zich bevonden in de plint van de dwarsstraten. Hoogwaardige materialen en kleuren die passen bij de omgeving werden gebruikt voor bijna alle panden. Buiten de kerktorens komt er geen hoogbouw voor in dit gebied, wat bijdraagt aan het historische karakter van de Burgwallen Oude Zijde.

Bron: (De Schoonheid van Amsterdam, 2016 ,p.106)

Beeldenbank Burgwallen Oude Zijde luchtfoto 1982 Bron: (Gemeente Amsterdam, 1982)

Leupinus Gasthuis Gebouwen, historische kaart UVA Bron: (UVA, 2023)

Oudemanshuispoort Oude Zijdsburgwal, Kermerkende waarden: Poorten, Hoven en Stegen. Bron: (UVA, 2023)

Structuren Burwallen Oude Zijde

Principes Oude binnenstad:

- Historisch binnenstad UNESCO.

- Gesloten bouwblokken (4-6 lagen)

- Principe Poorten, Stegen en Hoven.

- Grachten.

- Bomenlanen.

- Parallele/ Lineaire riching van zuid naar noord.

- Grachten met openbare gebouwen en huizen.

- Haakse dwarsstraten met winkels en bedrijven.

Alle Cijfers

Bron: (AlleCijfers, Statistieken buurt Burgwallen-Oude Zijde, 2022)

Gebiedsgericht Werken Dashboard

Veel beter dan Amsterdam gemiddeld

Beter Gemiddeld voor Amsterdam Slechter Veel slechter dan Amsterdam gemiddeld

https://gebiedinbeeld.amsterdam.nl/?code=AE

Bron: (Gemeente Amsterdam, Gebied in Beeld, 2023)

Gezondheid

Ongezonde levenstijl ondanks hoog inkomen en opleiding

Veel mensen die in het centrum van Amsterdam wonen over het algemeen een hoger besteedbaar inkomen hebben en hoger opgeleid zijn in vergelijking met andere wijken in Amsterdam. Deze groep bewoners is zich vaak bewust van gezonde leefgewoonten en hecht waarde aan een gezonde levensstijl.

Echter zijn er veel verleidingen van horecavoorzieningen waardoor deze groep meer gebruik maakt van genotmiddelen dan gemiddeld andere stadswijk in amsterdam.

Ook kunnen deze bewoners worden geconfronteerd met een ongezonde leefomgeving in het centrum van Amsterdam. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren, zoals drukte, verkeersoverlast, geluidsoverlast en beperkte groene ruimtes. Deze negatieve aspecten kunnen de kwaliteit van leven beïnvloeden en de algehele gezondheid van bewoners nadelig beïnvloeden.

Gezondheidsmonitor 2020

Cijfers stadsdeel Centrum

Tabel 2: Gezondheid en welbevinden onder inwoners van 18 jaar en ouder in stadsdeel Centrum (%)

Bron: (GGD Amsterdam, 2020)

7. Cijfers stadsdeel

Vorige pagina Volgende pagina Gezondheid en welbevinden in stadsdeel Centrum | Resultaten Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2020

1. Gezondheid en aandoeningen 2. Functionele beperkingen 3. Mantelzorg 5. Genotmiddelen 6. Leefgewoonten 4. Mentale gezondheid

Functieverdeling

Beperkt aanbod

Het centrum van Amsterdam wordt geconfronteerd met een overschot aan toerisme, wat leidt tot drukte en overlast voor de bewoners. De balans tussen rust en levendigheid is verstoord, waardoor het onprettig kan zijn voor mensen die niet van deze drukte houden. Het is echter mogelijk om beide elementen in harmonie te laten samengaan, mits er goede regulerende maatregelen worden genomen.

Functiekaart

Legenda

Detailhandel

Horeca

Onderwijs

Binnensport

Sporten openbare ruimte

Spelen openbare ruimte

Op dit moment lijken de functies in het centrum voornamelijk gericht te zijn op het toerisme, ten koste van andere belangrijke woonfuncties zoals zorg, sport en sociale buurtvoorzieningen. Het is essentieel om deze balans te herstellen en te zorgen voor een gevarieerd en evenwichtig aanbod van functies die zowel de behoeften van bewoners als bezoekers dienen.

Maatschappelijk bijeenkomst

Ontspanning en vermaak

Logies

Bedrijven

Kantoren

Zorg

Welzijn huidige situatie

Probleemstelling

Wonen:

- Overlast van toerisme.

- Veel reuring, weinig momenten om te ontspannen/tot rust te komen.

- Verouderde woningen.

- Hoge woningprijzen.

- Weinig sociale cohesie.

- Geen sportvoorzieningen.

Mobiliteit:

- Overmatig gebruik van de auto.

- Beperkte ruimte wat leidt tot verkeerscongestie.

- Beperkte parkeermogelijkheden.

- Hoge voetgangers- en fietsdichtheid.

- Onvoldoende fietsvoorzieningen.

- Beperkte toegankelijkheid voor openbaar vervoer.

Energie:

- Oud en slecht geisoleerde woningen.

- Weinig ruimte voor duurzame energieopwekking.

- Hoge vraag naar energie door alle toeristische voorzieningen.

Klimaat:

- Hitte-eilandeneffect.

- Gebrek aan groen.

- Wateroverlast door beperkte afvoer mogelijkheden.

- Slechte luchtkwaliteit.

Biodiversiteit:

- Alleen Bomen dat groen biedt in de wijk.

- Maar een tupy boomsoort de iep.

- Voldoet op geen enkel punt aan de vijf-v’s.

Economie:

- Voornamelijk gericht op het toerisme.

- Hoge vastgoedkosten.

- Beperkte diversiteit.

Lijnen

Plekken

Punten

‘‘ToerismedruktopdeAmsterdammer’’

Raamwerk

Wonen: Biodiversiteit:

- Culuurhistorisch erfgoed herstellen/ renoveren. Bewoners bewust maken van de geschiedenis van de plek en zo meer verbondenheid krijgen.

- Buitenruimte inzetten als expositie ruimte van het cultuur erfgoed.

- Verblijven op een aan het water.

- Hertontwikkeling van UVA Kwartier inzetten om naast Onderwijs ook functies te integreren voor sociale activiteiten te faciliteren voor de buurt.

- Groen grachten bieden plaats voor educatie en een verbinding met de natuur.

- Grachten inrichten als verblijfplaats, in plaats van stroomgebied.

- Modulair verblijven, drijvende modules kunnen extra verblijfsruimte bieden op het water wanneer hier vraag naar is.

- Toevoegen van sportfuncties.

- Schoon water in de grachten, herstelwerkzaamheden van de verouderde wanden kunnen ingezet worden om biodiversiteit in de grachtenwanden te voorzien. Planten en nestgelegenheden kunnen hierin geintgreerd worden.

- Diversiteit van bomen, monocultuur van bomen doorbreken.

- Grachten inzetten als groen corridors.

- Bomenrijen worden hersteld zoals allereerste aanplant. Dit betekent dat er tussen iedere boom een nieuwe boom aangeplant wordt.

- Drijvende groenmodules.

Mobiliteit: Energie:

- Alle grachten en straten geen geparkeerde auto’s.

- Autoluw: Venstertijden voor leveranciers.

- Damstraat en Rokin voor de fiets, overige straten en grachten zijn voetgangersgebied.

- Centraal station dient als grote hub.

- Voetganger staat op 1: maken van brede voetpaden.

- Fietsen alleen mogelijk over fietspaden over het Rokin en Damstraat.

- Fietshub onder Nieuwmarkt en het rokin.

- Bij Renovatie van panden kan men zonnepanelen op de daken voorzien.

- Herstelwerkzaamheden van de grachten kunnen aangegrepen worden om nieuw elektriciteitsnet aan te leggen die gereed is voor de vraag aan elektriciteit van de toekomst.

- Gasnetwerk kan gebruikt worden voor waterstof.

Klimaat: Economie:

- Wateropslagcapaciteit vergroten, door water vertraagd af te voeren om wateroverlast te verminderen.

- Grachten als linaire klimaatadaptieve parken. Het vergroenen van de grachten verminderen de hitteeilanden, houden regenwater vast en verbeteren de luchtkwaliteit.

- Focus op bewoners en minder op toerisme.

- Stimuleren van lokale ondernemingen gericht op bewoners.

Legenda

Fietspad

Groene Lijnen

Plekken Punten

Conceptschema

Punten

- Culuurhistorisch erfgoed herstellen/ renoveren. Bewoners bewust maken van de geschiedenis van de plek en zo meer verbondenheid krijgen.

- Buitenruimte inzetten als expositie ruimte van het cultuur erfgoed.

- Bruggen de ruimte geven voor reuring en als herkenningspunt in de stad.

- Tussen de bruggen verblijfskwaliteit voor bewoners en natuur ontwikkelen door middel van groen.

- Fietshub onder het Rokin en Nieuwmarkt.

Plekken

- Alle grachten en straten geen geparkeerde auto’s.

- Autoluw: Venstertijden voor leveranciers.

- Damstraat en Rokin voor de fiets, overige straten en grachten zijn voetgangersgebied.

- Centraal station dient al grote hub.

- Voetganger staat op 1: maken van brede voetpaden.

- Fietsen alleen mogelijk over fietspaden over het Rokin en Damstraat.

- De UVA-binnentuinen bieden een uitstekende ontwikkelkans van rust middenin het drukke centrum.

Lijnen

- De grote groeninfrastructuren lopen via het Rokin en de Kloveniersburgwal welke beide in verbinding staan via de Amstel met de Amstelscheg. Deze verbinden de Amstel met het IJ.

- Het roking faciliteerd de toerisme stroom van Dam naar De munt waarin de hoofdstructuur van het fietspad zijn weg vind.

- Over de grachten kan alleen gevaren of gewandeld worden en incidenteel autoverkeer voor nood- en hulpdiensten en verhuizingen.

RRA Burgwallen Oude Zijde

Legenda

Fietspad (groene lijn)

Voetpad

Rustige verblijfsplek langs de gracht

Margezone groen gebouwen

Park / Bloemrijk grasland

Publieke binnentuinen

Grachtenpark groen

Water / grachten

Boom

Bestaande bebouwing

Schaal 1:4000

Rokin

Stromen en verblijven

De auto maakt plaats voor een ruime fietsverbinding van Amstelscheg tot aan centraal station. Zo wordt ook de parkeergarage een fietsparkeerkelder met een doorsteek naarde metro waardoor er een ondergrondse hub ontstaat. Mensen uit de buurt Burgwallen Oude Zijde zijn zo minder afhankelijk van de auto.

Daarnaast speelt vergroening een belangrijke rol in het creëren van een aantrekkelijke en veilige leefomgeving. Het groen fungeert als een buffer tussen verschillende gebruikers, waardoor fietsers en openbaar vervoer gescheiden worden van toeristen en voetgangers. Dit zorgt voor een betere doorstroming en een verhoogde veiligheid. De duidelijk aangegeven oversteekpunten op strategische locaties zorgen ervoor dat voetgangers veilig kunnen oversteken.

De vergroeningsmaatregelen dragen ook bij aan een grotere biodiversiteit in de wijk. Het aanleggen van groene zones en het planten van bomen en planten bevorderen de ecologische waarde en bieden een prettige leefomgeving voor zowel mens als dier. Bovendien draagt het groen bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit en het verminderen van geluidsoverlast.

Groene winkelstraten Silkeborg Denemarken Bron: (Meye, 2020)

Groene stedelijke fietsverbinding Vestdijk Eindhoven Bron: (WURCK, 2019)

Voor:

Na:

Grachten

(Be)leefbare grachten

De grachten zullen getransfomeerd worden naar parkgrachten. Tussen de bruggen worden de straten terug gegeven aan de bewoners waarbij margezones hun intereden doen en een groen filter geplaatst kan worden. Dit zorgt voor een fijne afstand tot de toeristen. Alle geparkeerde auto’s zullen verdwijnen in de hubs waardoor vaste planten en groene kademuren toegevoegd kunnen worden. langs de gracht zullen kleine buurtfuncties als bankjes terug te vinden zijn.

Groene Kademuren Houthavens - Amsterdam Bron: (BNNVARA, 2022)

Groenvakken in plaats van Parkeervakken Bron: (GroenLinks, 2023)

Groene stedelijke fietsverbinding Vestdijk Eindhoven Bron: (WURCK, 2019)

Gebouwen in GOud Grafisch ontwerp

SLOTERMEER

SLOTERMEER - NOORDOOST

Huidige situatie

Slotermeer - Noordoost

Na oorlogse woonwijk

Wederopbouw: Westelijke tuinsteden

Slotermeer Noord-oost is een klassiek voorbeeld van de Westelijke Tuinsteden, ontstaan uit het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) van 1935. Deze stedenbouwkundige visie betekende een nieuwe benadering in vergelijking met de traditionele gesloten bouwblokken en doorlopende straatwanden. In plaats daarvan werd gekozen voor een open en ruime verkaveling, waarbij de principes van voldoende licht, lucht en ruimte voorop stonden. Groen kreeg voor het eerst een complementaire rol en werd geïntegreerd met functies zoals wonen en werken.

Het plan voor Slotermeer werd vastgesteld in 1939 en gerealiseerd in 1959. Van Eesteren, de stedenbouwkundige achter de Westelijke Tuinsteden, experimenteerde aanvankelijk met strokenbouw, maar ontdekte dat dit een te eentonig beeld opleverde. Daarom werden er in Slotermeer verschillende typologieën toegepast, zoals hoven, gespiegelde haken en combinaties met strokenbouw. Deze werden verbonden door voldoende ruimte voor groen en infrastructuur, waarbij hiërarchie een belangrijke rol speelde.

Het groen in Slotermeer zorgde voor overgangen tussen de gebouwen en verbindingen tussen parken, plantsoenen en grotere landschapsstructuren zoals de Sloterplas, Sloterpark en Brettenzone. Plantsoenen

vormden ook de verbinding tussen de private ruimtes van hoven en tuinen. In Slotermeer is het Tuinstadmodel duidelijk zichtbaar, van een model van Wijkgedachte/ Parochiewijk tot een model van Wooneenheid. Het ontwerp van Slotermeer heeft een belangrijke invloed gehad op de naoorlogse stedenbouw en wordt nog steeds gewaardeerd om zijn groene en ruimtelijke karakter.

Bron: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, 2011

Principes Van Eesteren 1935’:

- Licht, Lucht en Ruimte.

- Hierarchie wegenpatroon: stadslanen, wijkwegen, buurtstraten, woonstraten en hoven.

- Functionele stad: scheiden van langzaam en snel verkeer.

- Ontwateringsopgave om woningen te kunnen bouwen.

- Strokenbouw, maar later experimenten: open hof, haakvorm of combinaties hiervan.

- Asymmetrische profielen zoals de Burgemeester Vlugtlaan.

Luchtfoto Slotermeer-Noordoost | Bron: (Gemeente Amsterdam, Stadsarchief Amsterdam, 1975)

Stedenbouwkundige

opzet / Sferen

Hierarchie Westelijke Tuinsteden

Hierarchie Westelijke Tuinsteden | Gebasseerd op De Groen Kracht - Y.Feddes, 2011

Alle Cijfers

Bron: (AlleCijfers, Statistieken buurt Slotermeer-Noordoost , 2022)

Gebiedsgericht Werken Dashboard

Veel beter dan Amsterdam gemiddeld

Beter Gemiddeld voor Amsterdam Slechter Veel slechter dan Amsterdam gemiddeld

https://gebiedinbeeld.amsterdam.nl/?code=FD

Bron: (Gemeente Amsterdam, Gebied in Beeld, 2023)

Zwaar ongezond

Opvallend is dat Slotermeer-Noordoost als een van de beste wijken scoort op het niet nemen van genotmiddelen. Dit komt door de niet-westerse achtergrond waarin dit vanuit het geloof niet mag. Daarnaast zijn de inwoners van deze week zeer ongezond.

Er heerst een grote mate van eenzaamheid en slechte leefgewoontes. Er zijn dan ook geen kwalitatieve plekken in de wijk waar mensen samen kunnen komen waardoor er geen sociale cohesie is en men veel thuis zit en nauwelijks beweegt.

7 Cijfers stadsdeel Nieuw-West

Gezondheidsmonitor 2020

Daarbij komt kijken dat men een laag inkomen heeft en laag is opgeleid waardoor men ook geen gezonde levenstijl kan aanhouden. Een gebrek aan voorzieningen versterkt dit negatieve effect.

Bron: (GGD Amsterdam, 2020)

7. Cijfers stadsdeel

Tabel 2: Gezondheid en welbevinden onder inwoners van 18 jaar en ouder in stadsdeel Nieuw-West (%)

1. Gezondheid en aandoeningen 2. Functionele beperkingen 3. Mantelzorg

5. Genotmiddelen 6. Leefgewoonten 4. Mentale gezondheid

Functieverdeling

Beperkt aanbod

De functieverdeling van de wijk is momenteel zwaar uit balans. Wonen is de voornaamste functie waardoor andere essentiele functies niet of nauwelijks vertegenwoordigd zijn. Er is een grote behoefte aan een hogere functiemix om de vitaliteit en leefbaarheid van de wijk te vergroten.

De wijk kent een te lage dichtheid waardoor een slecht verstigingsklimaat heerst voor bedrijven en andere instellingen om deze functiemix waar te maken.

Daarnaast moet er geinvesteerd worden in sociale cohesie. Denk hierbij aan ontmoetingsplekken zoals

Functiekaart

Legenda

Detailhandel

Horeca

Onderwijs

Binnensport

Sporten openbare ruimte

Spelen openbare ruimte

cultuurcentra, buurthuizen, gemeenschappelijke tuinen, sport en speelplekken. Daar waar men samen komt, ontmoet en van elkaar leert.

Het vraagt om een integrale aanpak voor een betere functieverdeling voor de wijk Slotermeer-Noordoost. Hierbij kan er balans worden gebracht tussen wonen, werken en recreatie met als doel de wijk aantrekkelijker te maken het het welzijn van de huidige en toekomstige bewoners te verbeteren.

Maatschappelijk bijeenkomst

Ontspanning en vermaak

Logies

Bedrijven

Kantoren

Zorg

Slechtste welzijn van Amsterdam

Probleemstelling

Wonen:

- Verouderde en slechte kwaliteit van woningen.

- Beperkt woonaanbod, te lage dichtheden.

- Slechte sociale cohesie en gemeenschapgevoel.

- Slecht gevoel van veiligheid en leefbaarheid.

Mobiliteit:

- Overmatig gebruik van de auto.

- Beperkte toegang tot vervoersmogelijkheden.

- Overschot aan parkeermogelijkheden.

- Sociale ongelijkheid in mobiliteit.

- Gebrek aan groene aantrekkelijke wandel- en fietsroutes.

Energie:

- Energie armoede, vele kunnen de energierekening niet betalen.

- Slechte isolatie van huizen.

- Gebrek aan duurzame energiebronnen.

Klimaat:

- Hitte-eilandeneffect.

- Gebrek aan groen.

- Wateroverlast door beperkte afvoer mogelijkheden.

- Overstromingsrisico door lage ligging van de wijk.

- Slechte luchtkwaliteit.

Biodiversiteit:

- Gebrek aan diversiteit aan planten diersoorten.

- Verstoorde leefgebieden.

- Beperkte groene infrastructuur.

- Gebrek aan bewustzijn en betrokkenheid.

Economie:

- Hoge werkloosheid.

- Veel lage inkomens.

- Beperkte economische diversiteit.

- Beperkte mogelijkheden ondernemerschap en opleidingsmogelijkheden.

-

Situatie April 2023 | Bron alle getoonde foto’s: (vanBoekel, 2023)

Lijnen

Plekken

Punten

‘‘Fijnebasisverdienteenherwaardering’’

Raamwerk

Wonen: Biodiversiteit:

- Slopen van kwalitatief slechte blokken om tegelijk te verdichten met een divers woningaanbod.

- Verdichten om grote functiemix mogelijk te maken.

- Inzetten op stadslandbouw. Elders in Nieuw-West zijn grote wachtlijsten. De gedeelde voedseltuinen kunnen bewoners zelf fruit en groentes verbouwen, dit komt ten goede van een gezonde levenstijl, versterkt de sociale cohesie en kan gebruikt worden voor educatie.

- Inzetten op groene gevels verhoogt de esthetiek van de soms minder goed uitziende gebouwen. Dit kan gebeuren op plekken waar nog geen verdichting op renovatie plaats vindt.

- Natuurlijke speelplekken, Stimuleert het buitenspelen en de motorische ontwikkeling van kinderen en contact met de natuur.

- Herkenbare entrees stadsdeel.

- Actieve plint en activeren van bestaande hoven.

- Hoogwaardige materialisering.

- Tactische/ grichte sloop van blokken om stevige groencorridors te maken die connectie Sloterplas met Brettenscheg mogelijk maken. Dit voor uitwisseling van plant en diersoorten.

- Inzetten op bomenplan, (zie volgende pagina).

- Niet alleen vergroenen, maar ook verblauwen. In het AUP is dit in Slotermeer noordoost wel voorzien, maar niet uitgevoerd wegens geldgebrek. Meer water vergroot de gradienten en daarmee de biodiversiteit.

- Tweede maaiveld bestaat ieder dakoppervlak uit minimaal 50% groene daken bij nieuwe bebouwing.

Mobiliteit: Energie:

- Door te verdichten kan ook het parkeren van auto’s in de openbare ruimte uit het zicht gehaald worden. Inzetten op Parkeerhubs aan de hoofdstructuur. Inzetten op deelmobiliteit

- Auto is buiten de hoofdstructuur te gast op fietsstraten.

- Inzetten op herkenbare lange fietsverbindingen die naar het centrum, brettenscheg en Sloterplas gaan.

- Parken en winkelgebieden zijn voetgangersgebieden.

- Samenwerkingen lokale stakeholders. Sportclubs kunnen sportvelden inzetten als buurtbaterij.

- Groene daken voor isolerende werking voor de huizen.

- Nieuwe bekabeling van elektriciteitsnet voor een grote capaciteit in de toekomst gebruiken om te vergroen en straten opnieuw in te delen van stromen en verblijven.

Klimaat: Economie:

- Door substantieel meer bomen en groene gevels toe te passen zal geluid gedempt worden, zuivert het lucht en bevordert het microklimaat.

- Toevoegen van nieuwe waterstructuren voor meer wateropslagcapaciteit.

- Sportvelden kunnen ingezet worden als wateropslag, deze kunnen tijdens droogte gebruikt worden voor het groen in de verblijfsgebieden.

- Aantrekkelijk vestigingsklimaat maken voor nieuwe bedrijven met een opleidingsmogelijkheden.

Groene Lijnen Plekken Punten

Fietspad Fietsstraat Autoweg

Legenda

Conceptschema

De punten zetten in op sociale cohesie. Denk hierbij aan ontmoetingsplekken zoals cultuurcentra, buurthuizen, gemeenschappelijke tuinen, sport en speelplekken. Daar waar men samen komt, ontmoet en van elkaar leert. De punten reageren op de functie van de gebouwen en lange lijnen die ieder zijn karakter hebben.

Slotermeer-Noordoost zal een versterkte identiteit krijgen door de ontwikkeling van meerdere locaties. Een belangrijk aspect hiervan is de nieuwe woonwijk in het Brettenpark, die zorgt voor een verbinding van de Brettenscheg met Slotermeer-Noordoost. Het Slotermeerpark speelt een centrale rol in deze ontwikkelingen, aangezien het dienst zal doen als verbindend element tussen de verschillende woontypologieën.

Daarnaast blijft het Gerbrandypark behouden en zal het indien nodig gerenoveerd worden om een aantrekkelijke en goed onderhouden groene ruimte te bieden. Het watersysteem in de wijk zal worden uitgebreid, waardoor er meer ruimte komt voor waterberging en het bevorderen van biodiversiteit.

Om de samenhang tussen al deze verschillende plekken te versterken, zullen herkenbare lijnen worden gecreëerd die als verbindingen fungeren. Deze lijnen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit groene corridors, wandel- en fietspaden, en andere infrastructuur die de verschillende delen van de wijk met elkaar verbinden. Dit zorgt voor een overkoepelend geheel en bevordert de mobiliteit, toegankelijkheid en beleving van de wijk. Door deze ontwikkelingen zal Slotermeer-Noordoost een vernieuwde identiteit krijgen en een betere samenhang tussen de verschillende plekken in de wijk. Dit draagt bij aan een aantrekkelijke en leefbare omgeving voor de bewoners, waarbij groen, water en verbindingen centrale elementen vormen.

Punten

Plekken

Lijnen

RRA Slotermeer Noordoost

Legenda

Fietspad (groene lijn)

Fietsstraat

Parkpad

Voetpad

Stadlus autoweg

Sport- /speelfunctie gekoppeld aan functie gebouw

Brettenscheg

Publieke binnentuinen

Publieke binnentuinen

Hoofdgroenstructuur

Gebrandypark

Water

Boom

Nieuwe bebouwing

Bestaande bebouwing

Schaal 1:7500

Gerbrandypark

Van Eesteren versterken

De Etagewoningen in Slotermeer-Noordoost hebben behoefte aan een grootschalige renovatie en een betere verbinding met het naastgelegen Gerbrandypark. Om deze verbinding te versterken, zal het park worden uitgebreid tussen de Etagewoningen. De parkeervoorzieningen op het maaiveld zullen plaatsmaken voor groene ruimte. Auto’s zullen geparkeerd worden in de grote hub aan de Burgemeester Vlugtlaan. In de nieuwe straten zal kleinschalige speelfuncties en margezones toegevoegd worden waar op blokniveau sociale cohesie zal ontstaan.

Door het creëren van een naadloze overgang tussen de Etagewoningen en het Gerbrandypark wordt de leefomgeving aangenamer en worden bewoners gestimuleerd om meer gebruik te maken van het groen. Het park biedt mogelijkheden voor recreatie, ontspanning en sociale interactie. Bovendien draagt het bij aan de biodiversiteit in de wijk en bevordert het de gezondheid en het welzijn van de bewoners.

De renovatie en verbinding met het Gerbrandypark vormen een belangrijke stap naar een betere woonomgeving in Slotermeer-Noordoost. Het zorgt voor meer groen en natuurlijke elementen in de directe omgeving van de Etagewoningen, wat een positieve invloed heeft op het welzijn en de kwaliteit van leven van de bewoners. Bovendien biedt het nieuwe mogelijkheden voor recreatie en ontspanning, wat de sociale cohesie en het buurtgevoel kan versterken.

Natuurlijke speelaanleidingen Bron: (BOGL, 2022)

Watertuinen in relatie met het Gerbrandypark Bron: (BOGL, 2022)

Wadi’s in de straten voor natuurlijke infiltratie Bron: (SLA, 2019)

Duplex-stroken

Wonen aan het park

De Duplexwoningen in Slotermeer-Noordoost vragen om een grootschalige duurzame renovatie. Naast het opknappen en verduurzamen van deze woningen biedt dit ook een kans om een betere aansluiting te maken op het nieuwe Slotermeerpark. Uitlopers van het park zullen tussen de Duplexstroken worden aangelegd, waardoor er een naadloze overgang ontstaat tussen de woningen en het groene parklandschap.

Een belangrijke verandering is dat alle parkeervoorzieningen uit het maaiveld zijn gehaald. Hierdoor is er ruimte vrijgekomen voor de aanleg van moestuinen. Deze moestuinen bieden bewoners de mogelijkheid om hun eigen voedsel te verbouwen, samen te komen en te leren. Bovendien kunnen de moestuinen dienen als educatieve ruimte voor de naastgelegen school, waar kinderen meer kunnen leren over duurzaamheid, voedselproductie en gezonde voeding.

Door het opknappen van de Duplexwoningen, het creëren van uitlopers van het Slotermeerpark en het aanleggen van moestuinen ontstaat er een betere woonomgeving in Slotermeer-Noordoost. De renovatie draagt bij aan duurzaamheid, vergroening en sociale interactie. Het geeft bewoners de mogelijkheid om actief bij te dragen aan een gezonde en leefbare omgeving, waarbij natuur, gemeenschapszin en educatie samenkomen.

Biodiverse bloemrijke grasvelden Bron: (SLA, Tingberg, 2017)

Moestuinen Bron: (SLA, Tingberg, 2017)

Parkbeleving tot aan de voordeur Bron: (Reinbouw, 2015)

Binnentuinblokken

Sociale cohesie op blokniveau

Om een diversiteit aan woontypologieën te realiseren, zullen gesloten bouwblokken worden toegevoegd in Slotermeer-Noordoost. Deze blokken vormen een ensemble en worden met elkaar verbonden door het Slotermeerpark. De binnentuinen van de blokken zullen overdag toegankelijk zijn voor publiek, waardoor er een gevoel van gemeenschap en sociale cohesie op buurtniveau ontstaat.

Het park bied plek voor sociale cohesie op buurt niveau, de blokken sociale cohesie op blok-niveau en de margezones rondom de blokken benut om sociale cohesie op het niveau van het huis en de tuin te bevorderen. Deze zones kunnen dienen als ontmoetingsplekken en stimuleren interactie tussen bewoners.

De nieuwe bebouwing biedt ook mogelijkheden voor duurzaamheid. De daken van de gebouwen zullen worden benut voor daktuinen en sportdaken, wat zorgt voor groene en actieve ruimtes. Bovendien zullen de gevels en daken van de nieuwe torens voorzien zijn van zonnepanelen, waardoor de gebouwen niet alleen energieneutraal zijn, maar zelfs energie kunnen leveren.

Het Slotermeerpark zelf bevat een groot landschappelijk meubel dat is vormgegeven naar de oude vorm van het Slotermeer. Dit meubel biedt verschillende functies, zoals nestgelegenheid voor biodiversiteit, wateropvang, sport- en speelgelegenheid. Het draagt bij aan de biodiversiteit in de wijk en biedt mogelijkheden voor recreatie, ontspanning en sociale interactie.

Groene binnentuinen, Checkpoint Charly Berlijn Bron: (van Boekel, 2023)

Diversiteit in Binnentuinen, Lieven Amsterdam Bron: (B+B, 2022)

Sociale cohesie, Utrecht Deeltuin Bron: (DELVA, 2020)

Brettenhoven

Overgang Slotermeer - Brettenscheg

Een belangrijke ontwikkeling in Slotermeer-Noordoost is de transformatie van de Duplexwoningen langs de Brettenscheg. De helft van deze woningen zal plaatsmaken voor de bouw van appartementencomplexen. Deze nieuwe gebouwen zullen een meer open en transparante rand van de wijk creëren, wat zowel voor mensen als dieren een positieve invloed heeft. Voorheen vormden de Duplexwoningen een gesloten muur, maar met de nieuwe appartementen ontstaat er een directe relatie met de Brettenscheg, een groene zone.

Deze nieuwe blokken dienen als mini-hub waar bewoners niet alleen hun auto kunnen parkeren, maar ook pakketjes kunnen afhalen en andere diensten kunnen benutten zoals de buurtbatterij. Dit draagt bij aan een efficiënter gebruik van de beschikbare ruimte en bevordert het gemak en de functionaliteit voor de bewoners.

Daarnaast zal het nieuw ontstane park in SlotermeerNoordoost worden voorzien van landschappelijke speelen sportfuncties. Hierbij worden verrassende zichtlijnen gecreëerd door middel van nieuwe parkpaden. Deze toevoegingen dragen bij aan de aantrekkelijkheid van het park en bieden mogelijkheden voor ontspanning, recreatie en sportieve activiteiten voor zowel kinderen als volwassenen.

Met deze ontwikkelingen wordt Slotermeer-Noordoost verrijkt met nieuwe woningbouw, verbeterde parkeervoorzieningen en een aantrekkelijk parklandschap. Dit draagt bij aan de verdere ontwikkeling van de wijk en creëert een prettige leefomgeving voor de bewoners, waarin groen, functionaliteit en sociale interactie samenkomen.

Zeeburgeiland Amsterdam: Sporten en spelen centraal Bron: (van Boekel, 2022)

Wonen in de natuur en toch hoogstedelijk Bron: (SLA, 2010)

Landschappelijke inpassing educatie en sport Bron: (van Boekel, 2022)

Slotermeerpark

Het Slotermeerpark vormt het hart van SlotermeerNoordoost. De missie is om een plek te creëren waar de relatie tussen mens en natuur wordt versterkt. Hier komen de diversiteit aan huizen, mensen en dieren in balans samen.

De groene sportieve lijn verbindt de groene straten, het park en de nieuwe en bestaande bebouwing van Slotermeer-Noordoost. De weelderige collectieve binnentuinen en het park nodigen bezoekers uit om te ontdekken, met verschillende zichtlijnen, landschappelijke sport- en speelplekken, unieke sculpturen en beplanting. De hub’s, speel- en sportplekken met groene uitlopers prikkelen de zintuigen op natuurlijke wijze.

Het park wekt nieuwsgierigheid op naar alles wat het te bieden heeft, gedurende de dag en de verschillende seizoenen van het jaar. Slotermeer-Noordoost wordt een bron van ontmoetingen, biodiversiteit, gezondheid en creativiteit binnen een gezonde stedelijke omgeving voor bewoners en omringende ecosystemen.

Beplantingsvisie

Beplantingsvisie Flora en Fauna

De zones die meer in de zon liggen zullen bestaan uit droogtetolerante vaste planten, afgewisseld met groenblijvende struiken. Het doel is om planten te gebruiken die geschikt zijn voor de langdurige hete en droge omstandigheden die steeds vaker voorkomen. Het groen in deze zones zal een meer gecultiveerde uitstraling hebben, met een combinatie van vaste planten, heesters en solitaire bomen die kleur en textuur toevoegen. Net zoals bij het gebouw, spelen kleur en textuur een belangrijke rol in de beplanting.

Daarnaast zal de beplanting verrassende elementen bevatten, zoals eetbare planten. Bijvoorbeeld een bijzondere kool die te midden van andere beplanting te ontdekken is, waardoor zowel kinderen als volwassenen het park verkennen en op zoek gaan naar al het bijzonders dat het landschap te bieden heeft. Het landschap is alles behalve voorspelbaar.

Er zal worden gestreefd naar het aanplanten van veel nectarrijke soorten om bijen, insecten en vlinders aan te trekken. Daarnaast zal er gekeken worden naar de mogelijkheid om verticaal groen toe te passen. Groene gevels zijn niet alleen aantrekkelijk om naar te kijken, maar ze zorgen ook voor verkoeling van gebouwen in de zomer, geluidsabsorptie en fijnstofopname.

Ze bieden tevens nest- en schuilgelegenheid voor vogels zoals merels en winterkoninkjes. Plantensoorten zoals lijsterbes, hulst en krent zijn geliefd bij huismussen, lijsters en andere zangvogels. Vliegende insecten vormen het voedsel voor gierzwaluwen en gewone dwergvleermuizen, met name muggen, vliegen en dag- en nachtvlinders. Het groen op de verschillende daken zal hen voornamelijk aantrekken. Om insecten nestgelegenheid te bieden, zullen insectenhotels worden geplaatst die geïntegreerd kunnen worden in de gebouwen.

80 - 20 verhouding Groenbeleving

Om de beleving voor passanten en bewoners rondom het groen te vergroten, zullen we verschillende biotopen inrichten. Zo zal een schaduwrijke plek zal voornamelijk bestaan uit planten waarbij de bloemkleur minder relevant is, maar waarbij de textuur en groene accenten van de planten een belangrijke rol spelen. Deze elementen zullen het beeld bepalen.

De delen die meer zonlicht ontvangen, zullen voornamelijk dienen als voedselbron voor vogels, vlinders en insecten. We zullen dit bereiken door vooral nectarrijke bloemen en planten te gebruiken, met name (inheemse) vaste planten en siergrassen. Ook zullen de seizoensveranderingen in deze delen beter zichtbaar zijn, waardoor gedurende het jaar steeds nieuwe en verschillende aspecten laat zien.

Met oog op het veranderende klimaat moet de stad rekening houden met nieuwe diersoorten en beplanting dat resistent tegen extremere omstandigheden. Hierbij geldt voor beplanting 80 % inheemse en 20% niet inheems. Voor de niet inheemse soorten kan het beste gekozen worden voor soorten die afkomstig zijn net onder het zuiden van Parijs.

Sedum spectabile ‘Brilliant’ Bron: (EEA, 2019)

Salvia officinalis Bron: (Carymoor, 2023)

Sorbus aucuparia Bron: (inaturalist, 2023)

Amelanchier lamarckii Bron: (Adobe, 2023)

Bomenplan

Daar waar de ruimte het toe laat moet ingezet worden op het creeren van boemgroepen. Daar waar genoeg ruimte is kan er zelfs een tiny forrest toegepast worden. Een boomgroep bestaat uit minimaal 3 bomen die dicht bij elkaar staan. Onder de boom kan de invulling verschillen gelang de functie van de omgeving. Dit kan een waterdoorlatende verharding of vaste planten zijn. Een Tiny forrest begint pas bij een minimale oppervlakte van 100m2

In de wijken zelf kan de monocultuur van bestaande bomen aangevuld worden met nieuw aan te planten inheemse bomen. Deze soortkeuze wordt bepaald op soorten die zowel tegen droge als natte periode bestand zijn. Door deze in groepen te planten wordt in de straten in de wijk ook een parkkwaliteit nagestreefd.

Parkstructuren dienen aantrekkelijk en kwalitatief groen te hebben. Hierbij worden de groene sahara’s aan grote grasoppervlaktes verminderd. De parkstructuren bestaan uit groepen en solitaire bomen met onderbeplanting. In de parkstructuren is ruimte om tiny forrest te maken van minimaal 100m2. Deze kunnen als steppingstones fungeren.

Van laan naar verbinding. Het symetrische en de ritmiek die een klassieke laan heeft, wordt getransformeerd naar een groene verbinding. Daar waar kan voegen bomen toe. Daar waar functies ruimte nodig hebben zoals fietnietjes, containers, kabels en leidingen blijft de ruimte vrij. Hoofdroutes worden hiermee gemarkeerd en herkenbaar in orientatie.

Met de vele geplande ontwikkelingen op de agenda dient er niet gewacht te worden tot dat de realisatie volbracht is van de nieuwe plannen. Mens en dier verdienen voorafgaand al een kwalitatieve leefomgeving. Bouwprocessen verslechteren vaak de leefomgeving tijdens de bouw maar tijdelijke landschappen kunnen al een eerste stap zetten richting een betere leefomgeving. Bomen en ander groenstructuren kunnen tijdelijk gepland worden en als natuurlijke buffer dienen tijdens de bouw.

1. Boomgroepen op plekken

2. Boomgroepen in de straten

3. Parkstructuren

4. Laanbeplanting intensiviseren

5. Tijdelijke landschappen

Vitale beplanting

Per locatite dient het beplantingsplan opgesteld te worden volgens eerder benoemde beplantingsvisie. Onderstaande lijst is een lijst aan planten die ten goede komt van een vitaal lichaam. Dit zijn veelal soorten die al voorkomen in de stad, maar nog beter ingezet en geoogst kunnen worden.

STERK REINIGENDE KRUIDEN

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Linde Tilia

Vlier Sambucus nigra

Wilg Salix alba

Moerasspirea Filipendula ulmaria

Kamille Matricaria chamomilla

Berk Betula

Rozenbottel (vrucht) Rosa canina

Duindoorn Hippophae rhamnoides

Wilgenroosje Chamerion epilobium

Gewone braam Rubus fruticosus

Agrimonie Agrimonia

Haver Avena sativa

Tarwe Triticum aestivum

Kweekgras Triticum repens

Oost-indische kers Tropaeolum majus

Waterkers Nasturitium officinale

Zwarte bes Ribes nigrum

ZENUWSTELSEL: HOOFDPIJN, NERVOSITEIT, STRESS EN SLAPEN

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Hartgespan Leonurus cardiaca

Rozemarijn Rosmarinus officinalis

Passiebloem Passiflora incarnata

Echte valeriaan Valeriana officinalis

Ijzerhard Verbena officinalis

Moederkruid Tanacetum parthenium

Amerikaans glidkruid Scutelleria lateriflora

Komkommerkruid Borago officinalis

NATUURLIJKE ANTIBIOTICA EN ADAPTOGENEN

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Kaardebol Dipsacus

Rode zonnehoed Echinacea purpura

Bijvoet Artemisia vulgaris

Hennep Cannabis sativa

Ginsenwortel Panax ginseng

Kuruma Curcuma xanthorriza

Goudsbloem Calendula officinalis

Sint-janskruid Hypericum perforatum

Theeboom Melaleuca alternifolia

Lavendel Lavandula angustifolia

Smeerwortel Symphytum officinale

Mierikswortel Armoracia rusticana

Valkruid Arnica montana

Aloë Aloë Vera

Grote klit Arctium lappa

Stinkende gouwe Chelidonium majus

Citroenmelisse Melissa officinalis

Grote klaproos Papaver rhoeas

Salie Salvia officinalis

Tijm Thymus vulgaris

Hyssop Hyssopus officinalis

Zoethout Glycyrrhiza glabra

Grove Den Pinus sylvestris

Eucalyptus Eucalyptus globulus

Echte heemst Althaea officinalis

Groot kaasjeskruid Malva sylvestris

Troots/ Koningskaars Verbascum thepsus

Stalkaars Verbascum densiflorum

HART, VATEN, BLOED EN DOORBLOEDING

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Meidoorn Crataegus

Maretak Viscum album

Gele honingklaver Melilotus officinalis

Robertskruid Geranium robertianum

Knopig helmkruid Scrophularia nodosa

Toverhazelaar Hamamelis virginia

Hazelaar/ hazelnoot Corylus avellana

Eik Quercus

Wilde kastanje Aesculus hippocastanum

Japanse tempelboom Ginkgo biloba

Walnoot Juglans regia

SPIJSVERTERING: MAAG EN DARMEN

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Gember Zingiber officinale

Wilde marjolein Origanum vulgaris

Munt Mentha

Grote engelwortel Angelica archangelica

Vlas, Lijnzaad Linum usitatissimum

Dille Anethum graveolens

Anijs Pimpenella anisum

Koriander Coriandrum sativum

Venkel Foeniculum vulgare

Komijn Cuminum cyminum

Cichorei Cichorium intybus

Griekse alant Inula helenium

Zilverschoon Potentilla anserina

URINEWEGEN: BLAAS EN NIEREN

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Echt walstro Galium versum

Lievevrouwebedstro Galium Odoratum

Kleefkruid Galium aparine

Veenbes, Cranberry Vaccinium macrocarpon

Echte guldenroede Solidago virgaurea

Canadese guldenroede Solidago canadensis

Jeneverbes Juniperus communis

Lavas Levisticum officinale

Peterselie petroselinum sativum

Selderij Apium graveolens

Zevenblad Aegopodium podagrium

HORMOONSTELSEL, MENSTRUATIE EN OVERGANG:

Nederlandse naam: Wetenschappelijke naam:

Vrouwenmantel Alchemilla mollis

Rode klaver Trifolium pratense

Middelste teunisbloem Oenthera Biennis

Framboos Rubus Idaeus

Hop Humulus lupulus

Soja Glyncine max

Monnikspeper Vitex agnus-castus

Brunel Prynella vulgaris

Stinkende Belota Ballota nigra

RRA Slotermeerpark

Legenda

Fietspad (groene lijn)

Voetpad

Parkpad (achterhoeks padvast)

Margezone groen gebouwen

Grasweide / speelweide

Publieke binnentuinen

Vaste Planten

Skatebaan/waterbuffer/speelmeubel

Boom

Bestaande bebouwing

Pergola / margezone

Schaal 1:200

Punten

Plekken

‘Plekkenzonderhekken’

Landschappelijke inpassing Skatebaan, NIKE Hilversum Bron: (B+B, 2022)

Landschappelijke inpassing Skatebaan, NIKE Hilversum Bron: (BOGL, 2018)

Benthemplein/ waterplein Rotterdam, Urbanisten Bron: (NOS, 2020)

Fiets/skate parcour Spoorpark Tilburg Bron: (Gitboer, 2020)

Lijnen

Van bruto nationaal product naar bruto nationaal welzijn

Met dit plan streven we ernaar om de urgente uitdagingen integraal aan te pakken en vergroening vanzelfsprekend te maken. Het doel is om de focus van de stad te verschuiven van het bruto nationaal product (BNP) naar het bruto nationaal welzijn (BNW), met aandacht voor meetbare resultaten zoals eigendomswaarde en lagere ziektekosten, maar ook voor niet-meetbare aspecten ten behoeve van de nieuwe generatie.

Dit plan moet deel uitmaken van Amsterdam Metropool Solutions (AMS) en laat zien dat er lijnen, punten en plekken zijn waar alle guiding principles op toegepast kunnen worden. Hoewel dit niet de meest urgente locaties hoeven te zijn, vertegenwoordigen ze wel de leidende principes. Het uiteindelijke streven is dat de gehele stad voldoet aan deze guiding principles om het bruto nationaal welzijn te verbeteren.

De focus ligt op de transformatie en diversificatie van woontypologieën, samen met het faciliteren van een nieuwe mobiliteitsstrategie. Door bestaande woontypologieën te transformeren en diverse woonvormen te creëren, kunnen we inspelen op de verschillende behoeften en voorkeuren van bewoners, wat bijdraagt aan een inclusieve en gemengde leefomgeving.

Daarnaast is het van belang om een nieuwe mobiliteitsstrategie te ontwikkelen. Dit omvat investeringen in duurzaam openbaar vervoer, verbetering van fiets- en voetgangersinfrastructuur en de bevordering van gedeelde mobiliteitsoplossingen. Het doel is om de afhankelijkheid van individueel autoverkeer te verminderen en te streven naar een duurzamere en efficiëntere mobiliteit, met prioriteit voor voetgangers en fietsers.

Door deze twee thema’s aan te pakken, kunnen andere thema’s zoals klimaat, biodiversiteit, energie en economie als meekoppelkansen worden geïntegreerd, met een sterke basis van vergroening. Door de transformatie van woontypologieën, de bevordering van een nieuwe mobiliteitsstrategie en de integratie van andere relevante thema’s, streven we naar een inclusieve en duurzame leefomgeving. Dit bevordert niet alleen de diversiteit in woonmogelijkheden, maar verbetert ook de bereikbaarheid, leefbaarheid en milieuvriendelijkheid van de stad.

AMS + AUP = BNP

AMS + RRA = BNW

BIJLAGEN

Bibliografie

Bronvermelding A-C

Adobe. (2023). Singing bird. Opgeroepen op juli 2023, van Adobestock: https://stock.adobe.com/nl/ search?k=singing+bird

AlleCijfers. (2022). Statistieken wij Slotermeer-Noordoost. Opgeroepen op juli 2023, van Allecijfers.nl: https:// allecijfers.nl/wijk/slotermeer-noordoost-amsterdam/

AlleCijfers. (2022). Statistieken wijk Burgwallen-Oude Zijde. Opgeroepen op juli 2023, van AlleCijfers.nl: https:// allecijfers.nl/wijk/burgwallen-oude-zijde-amsterdam/ AlleCijfers. (2023, juni 15). Statistieken buurt Venserpolder. Opgeroepen op juli 2023, van AlleCijfers.nl: https:// allecijfers.nl/buurt/venserpolder-west-amsterdam/ AlleCijfers. (2023, mei 2023). Statistieken gemeente Amsterdam. Opgeroepen op juni 2023, van Alle Cijfers: https://allecijfers.nl/gemeente/amsterdam/

Amsterdam, G. (1975, april 27). Stadsarchief Amsterdam. Opgeroepen op juli 2023, van Stadsarchief: https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/314f69b5-69a4-ac10-450b-f80e47321513/ media/51fe82dc-3555-d99a-6b4a-17623d11f434?mode=detail&view=horizontal&q=slotermeer%20 noordoost&rows=1&page=10

Amsterdam, G. (2020). Agenda Amsterdam Autoluw. Amsterdam: Gemeente Amsterdam, Verkeer & Openbare Ruimte.

Amsterdam, G. (2020). Colofon Gezondheid en welbevinden in stadsdeel Nieuw-West. GGD. Amsterdam: GGD Amsterdam.

Amsterdam, G. (2021). Omgevingsvisie 2050. Amsterdam: Gemeente Amsterdam.

Amsterdam, G. (2023, juni 2). Niet-Woonfuncties (functiekaart). Opgeroepen op juni 2023, van maps.amsterdam: https://maps.amsterdam.nl/functiekaart/?LANG=nl

Amsterdam, S. (1956, september 27). archief Amsterdam. Opgeroepen op juni 2023, van Achrief

Amsterdam: https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/4ce4a0c6-9242-33dc-d07b-b77d57dbd2e3/ media/0eeb8552-6dc1-2891-fab2-5d7f3ddbb1d9?mode=detail&view=horizontal&q=kinderwagen&rows=1&pa ge=34

B+B. (2022). Lieven Amsterdam. Opgeroepen op juli 2023, van B+B: https://bplusb.nl/en/project/lieven-zuidblok/

B+B. (2022, juli 14). NIKE EHQ Campus. Opgeroepen op juli 2023, van Landezine: https://landezine.com/ nike-ehq-campus-by-bureau-bb/

BNNVARA. (2022, juni 5). Vroege Vogels. Opgeroepen op juli 2023, van BNNVARA: https://www.bnnvara.nl/ vroegevogels/artikelen/bijzondere-muurplanten-terug-op-amsterdamse-kademuren

Boekel, T. v. (2023). Foto Venserpolder. Amsterdam, Noord-Holland, Nederland. BOGL. (2022). The Courtyard of the Future at Straussvej by BOGL. Opgeroepen op juli 2023, van Landezine: https://landezine-award.com/the-courtyard-of-the-future-at-straussvej/ BuroLubbers. (2018). Rieteilanden-oost Amsterdam. Opgeroepen op juli 2023, van BuroLubbers: https:// burolubbers.nl/913_rieteiland-oost/ Carymoor. (2023). Creating Homes for Wildlife. Opgeroepen op juli 2023, van Carymoor: https://www.carymoor.org. uk/our-site

CBS. (2021). Verkeer en Vervoer. Opgeroepen op juli 2023, van Centraal Bureau voor de Statistiek: https://www. cbs.nl/nl-nl/visualisaties/verkeer-en-vervoer/personen/openbaar-vervoer

Bronvermelding D-N

DELVA. (2020). Deeltuin Utrecht. Opgeroepen op juli 2023, van DELVA: https://delva.la/projecten/de-deeltuin/

GemeenteAmsterdam. (1982, mei 12). Beeldenbank Burgwallen Oude Zijde. Opgeroepen op juli 2023, van Stadsarchief Amsterdam: https://archief.amsterdam/ beeldbank/?mode=gallery&view=horizontal&q=burgwallen%20oude%20zijde&page=1&reverse=0

GemeenteAmsterdam. (2016). Natuurwaardenkaart Amsterdam. Ruitme & Duurzaamheid. Amsterdam: Ruimte & Duurzaamheid gemeente Amsterda.

GemeenteAmsterdam. (2022, oktober 22). Maps.Amsterdam. Opgeroepen op juli 2023, van Concept begeleidskader Hoofdgroenstructuur: https://maps.amsterdam.nl/hoofdgroenstructuur2022/

GemeenteAmsterdam. (2023). Gebied in beeld. Opgeroepen op juli 2023, van Gebiedinbeeld.Amsterdam: https:// gebiedinbeeld.amsterdam.nl/?code=FD

GemeenteAmsterdam. (sd). Gebied in beeld. Opgeroepen op juli 2023, van Gebiedinbeeld.amsterdam: https:// gebiedinbeeld.amsterdam.nl/?code=TB

GemeenteAmsteredam. (2023, mei 4). GebiedInBeeld.Amsterdam. Opgeroepen op juli 2023, van Gebied in Beeld: https://gebiedinbeeld.amsterdam.nl/?code=AE

GGDAmsterdam. (2020). Colofon Gezondheid en welbevinden in stadsdeel Centrum. GGD. Amsterdam: GGD Amsterdam.

GGDAmsterdam. (2020). Colofon Gezonheid en welbevinden in stadsdeel Zuidoost. GGD. Amsterdam: GGD Amsterdam.

GitvandenBoer. (2020, maart 23). Opgeroepen op juli 2023, van Indebuurt.nl: https://indebuurt.nl/tilburg/nieuws/ het-spoorpark-gaat-dicht-voor-onbepaalde-tijd~83509/

GroenLinks. (2023). Klimaatbestendig Wonen. Opgeroepen op juli 2023, van GroenLinks: https://amsterdam. groenlinks.nl/standpunten/klimaatbestendig-wonen

inaturalist. (2023). Lijster. Opgeroepen op juli 2023, van Inaturalist: https://www.inaturalist.org/ taxa/15977-Turdidae/browse_photos

Kotomi. (2014, februari 12). Flickr. Opgeroepen op juni 2023, van Flickr: https://www.flickr.com/photos/ kotomi-jewelry/12486652463/in/photostream/

Landezine. (2018). Landezine. Opgeroepen op juli 2023, van Kalvebod Fælled Skole: https://landezine.com/ kalvebod-faelled-skole/

Landezine. (2021, april 30). Talauenpark Waiblingen. Opgeroepen op juli 2023, van Landezine: https://landezine. com/talauenpark-waiblingen-by-rmp-stephan-lenzen-landschaftsarchitekten/

Meye. (2020). Silkeborg pedestrian streets. Opgeroepen op juli 2023, van Meye: https://meye.dk/ silkeborg-pedestrian-streets/

NOS. (2020, juni 18). Waterpleinen en rotonde met ‘zwembad’: zo gaan gemeenten wateroverlast tegen. Opgeroepen op juli 2023, van NOS: https://nos.nl/ artikel/2337700-waterpleinen-en-rotonde-met-zwembad-zo-gaan-gemeenten-wateroverlast-tegen

Bronvermelding P-W

PeterElenbaas. (sd). Venserpolder. Opgeroepen op juli 2023, van Arcam: https://arcam.nl/architectuur-gids/ venserpolder/

REBEL. (2022, november 30). De waarde van groen in de stad. Amersfoort, Utrecht, Nederland: REBEL. Reinbouw. (2015). Zeist, 26 eengezinswoningen Hei & jij . Opgeroepen op juli 2023, van Reinbouw: https://www. reinbouw.nl/project/26-eengezinswoningen-hei-zeist/ RijksinstituutvoorVolksgezondheidenMilieu. (2019). Value Nature’s Contributions to People. RIVM Letter Report. Amsterdam: Ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport.

SLA. (2010). Milestone reached in Køge Kyst: Inauguration of the commons in Søndre Havn. Opgeroepen op juli 2023, van SLA: https://www.sla.dk/news/inauguration-of-the-commons-in-sondre-havn/ SLA. (2017). Tingbjerg. Opgeroepen op juli 2023, van SLA: https://www.sla.dk/cases/tingbjerg/

SLA. (2019). Gellerup New Nature Park. Opgeroepen op juli 2023, van SLA: https://www.sla.dk/cases/ gellerup-new-nature-park/

SLA. (2019). Sankt Kjeld’s Square & Bryggervangen. Opgeroepen op juli 2023, van SLA: https://www.sla.dk/cases/ sankt-kjelds-square-and-bryggervangen/ StadsarchiefAmsterdam. (1982). Venserpolder. Opgeroepen op juli 2023, van Arcam: https://arcam.nl/ architectuur-gids/venserpolder/

UNStudio. (2022, mei 18). The Green Mile. Opgeroepen op juni 2023, van greenmileamsterdam: https://www. greenmileamsterdam.com

UVA. (2023). Campus UVA binnenstad historische kaart. Opgeroepen op juli 2023, van UVA: https://campus.uva.nl/ en/university-quarter/masterplan-uq/master-plan.html?cb

Vervoordt. (2021). Het Kanaal. Opgeroepen op juli 2023, van Axel Vervoordt Het Kanaal: https://www.kanaal.be/ discover

WURCK. (2019). Vestdijk Eindhoven. Opgeroepen op juli 2023, van WURCK: https://www.wurck.nl/projecten/ vestdijk/

Voordelen groen

Groen ontspant en geeft energie

+ Het uitzicht hebben op groen heeft een helende werking. Het toont aan dat het stress vermindert bij onder andere:

> Ziekenhuizen, Bron: Science

> Gevangenissen, Bron: Journal of Environmental Systems

> Woonomgeving, Bron: Landscape and Urban Planning

> Kantoren, Bron: Scandinavian Journal of Forest Research

> Scholen, Bron: Landscape Research + Landscape and urban planning + Environment and Behavior

- Kijkende naar werk- en schoolomgevingen heeft groen een positieve werking de productiviteit concentratievermogen en arbeidsmoeidheid. Bron: Landscape and urban planning + Journal of Environmental Psychology

+ Ook geeft groen een ontspannende werking tijdens de alledaagse drukte. Bron: Cambridge University Press

+ Hoe meer men zich in een groen omgeving begeeft des te beter de nachtrust is. Bron: Environmental research

Afname

Afname van de 14 ziekten tussen 10%- en 90% groencapaciteit (per 1000 inwoners)

Groen brengt mensen samen

+ Groen verbindt mens met natuur.

+ Groen verbindt mensen met elkaar.

+ Wanneer mensen door een groene omgeving naar buiten gaan voelt men zich meer verbonden met de buurt en mensen om zich heen.

van de 14 ziekten tussen 10%- en 90% groencapaciteit

Bron: International Journal of Environmental Research and Public Health

Hart- en vaatstelsel Coronaire hartziekten

+ Een groene omgeving vermindert het gevoel van eenzaamheid.

Bewegingsapparaat Nek- en rugklachten

Bron: International journal of public health

rugklachten

nek- en schouderklachten

elleboog, pols- en handklachten

Acute infectie bovenste

Afname van de 7 ziekten zonder significante relatie

en rugklachten

Figuur 1 - Afname van het aantal zorgbehoevende patiënten per gezondheidsklacht op basis van verschil van buurten met een groencapaciteit van 10% en 90%. (In het onderzoek van Maas zijn significante relaties aangetoond van 15 langdurige aandoeningen, maar de aandoening ‘Overige niet algemeen gespecificeerd’ is financieel niet door te rekenen. Daarom rekenen we met 14 aandoeningen in deze whitepaper.)

Voorkomen is beter dan genezen 11

van de 7 ziekten zonder significante relatie

Groen brengt mensen in beweging

+ Een groen buitenruimte zet mensen aan om te bewegen in de buitenlucht. Bron: thelancet

+ Doordat mensen bewegen gaat men er zowel de fysieke als mentale gezondheid erop vooruit.

Bron: International Journal of Environmental Research and Public Health

+ Ook mensen die een negatieve houding hebben tegenover

bewegen in een groene buitenruimte ervaren na 30 min beweging in een groene omgeving minder angst.

Bron: Urban Forestry & Urban Greening

+ Bewegen in een groene omgeving levert een beter humeur en gevoel van eigenwaarde op.

Bron: Routledge

Voordelen van Bewegen

Bron: Vlaams Instituut

Groen verkoelt Groen: dempt en zuivert

In 2050 is de gemiddelde gevoelstemperatuur +2 graden minimaal gestegen.

Nadelige gevolgen Hittestress: - 2019 overleden 400 mensen door de hittegolf - 2022 ook door een hittegolf oversterfte.

+ Vergroening gaat tegen hittestress.

Beplanting heeft een verkoelend effect door verdamping in de bladeren en voorkomt reflecte van zonlicht naar de omgeving.

Bron: Landscape and Urban Planning

+ Met name grote aaneengesloten groene ruimtes hebben de grootste impact tot verkoeling.

Bron: Heliyon

+ Ook op kleine schaal werkt groen verkoelend zoals in een tuin.

Bron: Urban forestry & urban greening

+ Groen kan de luchtkwaliteit verbeteren. Groen kan stikstof en ander vervuilende stoffen in de lucht afvangen als het groen dichtbij de bron wordt geplaatst. Echter is de bron zelf aanpakken ten alle tijden effectiever / gezonder. Bron: Groen in de stad: Luchtkwaliteit.

+ Groen dempt negatieve geluiden en trekt aangename geluiden aan. Zo kunnen stedelijke geluiden worden gedempt en kunnen juist natuurlijke geluiden zoals vogels en bladeren meer gehoord worden. Wat een meer ontspannen gevoel oplevert. Bron: GGD Amsterdam.

Verhoudingen Besteedbaar inkomen per stadsdeel

Bron: Gemeente Amsterdam, Demografie per stadsdeel

Tom van Boekel