Zaman Bağlamında Kent-Kıyı İlişkisi: İstanbul Boğazı / Urban-Coastal Relationship in the Context of Time: the Bosphorus - Gaye Karbeyaz

Zaman Bağlamında Kent-Kıyı İlişkisi: İstanbul Boğazı

Urban-Coastal Relationship in the Context of Time: the Bosphorus

Gaye Karbeyaz

AURA-İSTANBUL | GÜZ 2018

Anahtar Kelimeler: “Kent ve Kıyı”, Kentsel Kıyı [Urban Coastal], Geçmiş, Bugün ve Gelecekte İstanbul Boğazı, Doğal ve Yapay Kıyı, Geleceğin İstanbul’unda Kent- Kıyı İlişkisi

Bu çalışma, tarihsel süreç içerisinde kent-kıyı ilişkisini İstanbul Boğaz’ını merkeze alarak inceleyen bir araştırma çalışmasıdır. Araştırma sürecinde, İstanbul’da kent ve kentlinin deniz ile kurduğu ilişki bilimsel araştırmalar, konuya ilişkin istatistiksel veriler ve farklı disiplinlerde konu üzerine yazılmış tezler ve metinler gibi nesnel veriler üzerinden incelenmiştir. Bunun yanı sıra deneyimlere ve güncel pratiklere de yer vermesi açısından resimler, fotoğraflar, efsaneler, anılar, romanlar gibi sanat ve edebiyat eserlerinden, eski ve yeni gazete haberlerinden faydalanılarak öznel ve kurgusal veriler ile kent-kıyı ilişkisinin bir okuması yapılmış ve değişimine sebep olan etkiler çeşitli alt başlıklar halinde sunulmuştur. Süreç, yazınsal alt yapıyı destekleyen biçimde hazırlanmış özgün kolajlar ile tamamlanmıştır.

Kıyılar, kentsel yaşam ile doğal yaşam arasında şekillenen bir eşiktir ve mekansal anlamda kıyılar, kent ve su arasında yaşam alanı tanımlamaktadır. Deniz ya da kıyı, kentin ekolojik dengesi, ekonomisi, tarihsel simge ve değerleri, mimarisi, kentlinin yaşam biçimi ve oluşturduğu kültür düşünüldüğünde kentin yaşamsal ve mekansal kimliğini belirleyen en önemli unsurlardan biridir. Kıyılar, kent kimliği ve morfolojisini belirledikleri gibi kentlilerin yaşam biçimlerinin şekillenmesinde de oldukça önemli rol oynamışlardır. Tarihsel süreçte kentli İstanbul kıyılarını farklı zaman dilimlerinde, farklı amaçlar ve işlevlerle kentsel yaşama dahil etmeye çalışmıştır. Özellikle günlük yaşama ilişkin veriler incelendiğinde, uzun yıllar boyunca kıyıya yüklenen sosyal anlamların son derece güçlü olduğunu göstermektedir. Ancak küreselleşmenin de etkisiyle, yapılan bilinçsiz ve plansız uygulamalar veya yanlış kullanımlar neredeyse terk edilmiş olan kıyıların, kentten kopuk tanımsız kentsel boşluklar haline gelmesine neden olmaktadır. Kentin gelişim ve değişimi tarihsel ve morfolojik bağlamda değerlendirildiğinde kıyı kültürünün

Kentin Enerjisinin Sönümlendiği Mekanlar: Kıyılar Places Where The Energy Of The City Is Lost: Coasts

zamanla yok olduğu, kent ile denizin kurduğu ilişkinin zayıfladığı görülmektedir.

Bu araştırma çalışması, zaman bağlamında İstanbul’un kent-kıyı ilişkisinin değişiminin ve gelişiminin bir önizlemesini sunmanın yanı sıra, gelecekteki kıyı kullanımları hakkında öngörüler sunmaktadır. Giderek yok olan deniz kültürün ve bu kültürden beslenen kentsel kimliğin nasıl güçlendirilmesi gerektiği, bir planlama ve tasarım sorunudur. Kentte süregelen yapılaşmalar, doğal afetler ve iklim koşulları gibi kenti bekleyen gelecek senaryoları da göz önünde bulundurularak kentin kıyı ile olan ilişkisi sağlıklı bir şekilde yönlendirilmelidir. İstanbul kıyılarının bu derece önem taşıyan planlama ve tasarım süreçleri farklı disiplinlerle birlikte bütüncül bir yaklaşım ile ele

İstanbul’da Deniz ile Temas: Deniz Hamamları ve Plajlar Atlama Kulesi: Selahattin Giz, 1932, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu Contact with the Sea in Istanbul: Sea Baths and Beaches The Diving Tower: by Selahattin Giz, 1932, Suna and İnan Kıraç Foundation Photography Collection

İstanbul’un Deniz ile Teması: 1980’ler ve Sonrası Kıyı dolgu alanlarında kentlinin deniz ile teması Istanbul’s Contact with the Sea: In the 1980s and Later Contact of citizens with the sea in the coastal filling areas

alınmalı, geleceğe dair stratejiler ve mekansal politikalar üretilmelidir. Günümüzde İstanbul kıyıları için bu süreç oldukça belirsizdir.