Militaire Courant editie februari 2019

NO. 3, FEBRUARI 2018, € 3,– WWW.MILITAIRECOURANT.NL

MILITAIRE COURANT

EEN MACHTIG WAPEN

APACHE-VLIEGER TWIGGY PAGINA 4

Veteranen, Eerste Wereldoorlog en korporaal Anna wint Heel Holland Bakt

2 – MILITAIRE COURANT

Eén taak, één team!

N

a de succesvolle lancering van de Militaire Courant in 2018, leest u nu de eerste uitgave van het nieuwe jaar. Van harte welkom! We gaan in 2019 vier edities uitgeven, waarin we een breed publiek informeren over het nut en de noodzaak van de krijgsmacht. Dit blijft een actueel onderwerp, zeker als je ziet en hoort wat er in Nederland en de rest van de wereld allemaal gaande is.

Tien jaar geleden had de Koninklijke Luchtmacht een motto: ‘Een taak, een team.’ Inmiddels zijn we een aantal reclamecampagnes verder, maar dat oude devies is nog steeds actueel. Heel veel verschillende mensen, met verschillende achtergronden, persoonlijkheden of interesses vormen samen een team, waarin ze op elkaar rekenen. Diversiteit is kracht. Maar er wordt vol overtuiging gewerkt aan dezelfde taak: onze veiligheid. Het maakt daarbij niet uit wat je culturele achtergrond is, of je man of vrouw bent en wat je interesses zijn in het leven.

In deze editie besteden we wederom aandacht aan verschillende onderwerpen die laten zien wat er allemaal komt kijken bij de verdediging van Nederland, zowel in het verleden, het heden als de toekomst. We spreken onder andere een vlieger van een Apache-helikopter, een machtig wapen dat soldaten op de grond ondersteunt. En dat doet ze niet alleen.

Een team van onderhoudsmensen staat paraat om ervoor te zorgen dat de helikopter altijd inzetbaar is en de veiligheid

wordt gegarandeerd. Ons bezoek aan een VeVa-opleiding maakt duidelijk dat er ook een nieuwe generatie klaarstaat om bij Defensie aan het werk te gaan, maar ook veteraan Ivo Recourt komt aan het woord. Hij is dankzij zijn ‘soldatenbloed’ een succesvol ondernemer en ging door waar anderen stopten. En korporaal Yilmaz, die samen met haar collega’s ervoor zorgt dat er genoeg voorraden aan boord zijn op een fregat van de Koninklijke Marine, wint tussendoor ook nog even Heel Holland Bakt! Kortom, een grote verscheidenheid aan mensen die vierentwintig uur per dag aan het werk zijn, vormen het gezicht achter onze veiligheid.

Naast militairen in actieve dienst en veteranen, is geschiedenis ook een vast onderdeel van de Militaire Courant. In deze editie besteden we veel aandacht aan het einde van de Eerste Wereldoorlog, want deze strijd werd niet in 1918 officieel in Versailles beëindigd, maar pas een jaar later, en in 2019 dus precies honderd jaar geleden. Daarnaast wordt er in het boekenkatern aandacht besteed aan verschillende soorten militaire boeken.

Mocht u nog suggesties of ideeën hebben voor de Militaire Courant, dan ontvang ik graag een bericht.

JAN LOUWERS jan@militairecourant.nl Uitgever Militaire Courant

FEBRUARI 2019 – 3

BEELD: MINISTERIE VAN DEFENSIE

KORT NIEUWS +++ Sinds vorige week is er een loket waar (voormalige) defensiemedewerkers zich kunnen melden als zij denken ziek te zijn geworden door de giftige uitstoot van burnpits zoals die in Afghanistan. Defensie heeft inmiddels vier meldingen ontvangen. +++ Het Korps Mariniers in de West heeft zijn Mercedes-Benz G280 CDI’s ingeruild voor zesenveertig nieuwe DMV 4x4 Anaconda’s. De Anaconda is speciaal ontwikkeld voor de humanitaire hulpverlening. De wagen is bewapend en kan veel water meenemen. De eerste zesendertig arriveerden begin februari, de overige tien volgen in oktober. +++ Naar aanleiding van de hygiëneproblemen op kamp Walaardt Sacré trekt Defensie vijfentwintig miljoen euro uit voor achterstallig onderhoud bij kazernes. Alle driehonderddertig militaire kampen worden geïnspecteerd en begin maart moeten de werkzaamheden beginnen. Voor veel jonge militairen is vooral het trage internet een belangrijk punt van aandacht. +++ De Amerikaanse generaal Joe Dunford is benoemd tot Commandeur in de Orde van Oranje Nassau met de zwaarden. Minister Bijleveld overhandigde hem de onderscheiding. Volgens haar is hij ‘een subtiel pleitbezorger voor Nederland met als resultaat dat we in verschillende internationale fora worden gehoord’. +++ De marine is gevraagd om te helpen bij de zoeken bergingsoperatie van de nog vijftig missende containers van de MSC Zoë ten noorden van de Waddeneilanden.

Zij heeft het hydrografisch opnemingsvaartuig Zr.Ms. Luymes ingezet boven Ameland. Het schip heeft inmiddels zo’n dertienhonderd objecten in beeld gebracht. +++ Marine-vrouw Anna Yilmaz is uitgeroepen tot de Beste Thuisbakker van Nederland. Met haar tulpencake won zij het zesde seizoen van het populaire televisieprogramma Heel Holland Bakt. Op pagina 26 vertelt Anna ons over haar militaire én culinaire avonturen. +++

INHOUD

De Nederlandse Luchtmacht beschikt over een machtig wapen: de Apache-gevechtshelikopter.

Pagina 4

Inhoud Apache-gevechtshelikopter

4

De VeVa-opleiding

11

Actuele missies

14

Interview Erik Krikke

16

Interview Veteraan

18

Thales

23

Interview HHB-winnares en korporaal Anna Yilmaz

26

NIMH: de Eerste Wereldoorlog 29

Boeken Recensie Nederlandse gendarmes

33

Recensie Orka

37

Interview Dr. D. Starink over De luchtoorlog 1914-1918

38

Interview Ivo Recourt over Soldatenbloed

40

Evenementen

44

Prijsvraag en colofon

47

4 – MILITAIRE COURANT

‘Dit is geen baan waarbij je partner erop kan rekenen dat je elke dag om vijf uur weer op de bank zit, en over koetjes en kalfjes praat.’

FEBRUARI 2019 – 5

6 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

Indrukwekkende baan, maar ook gewoon werk De Nederlandse Luchtmacht beschikt over een machtig wapen: de Apache-gevechtshelikopter.

De Militaire Courant bezocht vliegbasis Gilze-Rijen om te spreken met vlieger Twiggy en sergeant-majoor Joey.

DOOR NIELS ROELEN

I

n de crewroom van vliegbasis Gilze-Rijen zitten vliegers, duidelijk herkenbaar aan hun overalls, en grondpersoneel bij elkaar. Er wordt wat gepraat, gelachen en het ruikt er naar verse koffie. Via deze ruimte gaat sergeantmajoor Joey op weg naar de hangar waar de Apaches staan. Als je in de hangar rondloopt, kun je niet anders dan onder de indruk zijn van de machine die door de mens wordt getemd. Er staat een exemplaar zonder rotorbladen, waarbij ook de platen rond de motor voor onderhoud zijn verwijderd. Onder

een andere Apache liggen dummyraketten klaar als belading, terwijl bij een derde helikopter het grondpersoneel de controles uitvoert die voor elke vlucht worden gedaan.

Acht van de in totaal achtentwintig Apaches waar Nederland over beschikt, staan voor training en opleiding in Amerika op Fort Hood. De overige twintig zijn ingedeeld bij het 301 squadron hier op de vliegbasis. Ooit waren het er dertig, maar een van de helikopters verongelukte op een steenworp afstand van Kabul in Afghanistan, een andere verloor Nederland bij een ongeval tijdens de missie in Mali.

IK ZOU NIET ANDERS WILLEN DOEN Joey haalt het incident aan als een voorbeeld van hoe belangrijk zijn werk is. Terwijl hij het vertelt, staart hij naar de vloer en wordt zijn ademhaling onrustiger.

Het was een van de kisten waar

hij op dat moment op missie verantwoordelijk voor was. Hoewel hij het nooit had kunnen voorkomen, trok hij het zich persoonlijk aan, omdat hij zich aansprakelijk voelde.

‘Dit is geen baan waarbij je partner erop kan rekenen dat je elke dag om vijf uur weer op de bank zit en over koetjes en kalfjes praat.’ In zijn eenentwintig jaar bij de luchtmacht, ging hij vier keer op missie naar Afghanistan, twee keer naar Irak en zat hij drie keer in Mali. ‘Zeker nu we kampen met een tekort aan opgeleid personeel, wordt er veel van ons gevraagd, maar zelf zou ik niets anders willen doen,’ vertelt hij. ‘Als er om tien uur ’s morgens gevlogen wordt, zijn mijn team en ik hier om een uur of zeven om ervoor te zorgen dat elk detail klopt. Na de briefing en zijn eigen laatste checks, stapt de vlieger in om zijn taken uit te voeren.’

FEBRUARI 2019 – 7

‘Twiggy'

‘Joey’

Uitgeverij Geromy

&DPRXÀDJH en kenmerken Verschijnt 24 november 2018 tijdens www.IPMS.nl te Houten

De Luchtoorlog 1914-­1918 Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-­1918) groeide het luchtwapen uit van een eenvoudig hulp-­ middel voor verkenning tot een niet meer weg te denken wapensysteem in de massale strijd om de eindoverwinning. De vliegtuigbouwers van het eerste uur zagen hun bedrijfstak in die vier oorlogs-­ jaren uitgroeien tot een industrie die bijna 200.000 vliegtuigen voortbracht.

Dirk Starink is oud-­luchtmachtbevelhebber en militair-­luchtvaarthistoricus. Hij geeft vanuit de overvloedige internationale literatuur in dit boek voor het Nederlandse taalgebied voor het eerst een overzicht van de evolutie van het luchtwapen zoals die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog voltrok.

Kijk voor meer informatie op www.geromybv.nl

FEBRUARI 2019 – 9

INTERVIEW Vanuit de briefingroom lopen de vliegers de gang op. Hoewel ze niet elke dag vliegen, start hun dag altijd hier. Wat is er gebeurd?

Welke lessen halen we uit de trainingen van de voorgaande dagen?

Wat gaan we doen: daadwerkelijk vliegen, een simulator of tactische training?

JE VOELT JE VEILIG OMDAT JE GOED GETRAIND BENT ‘Twiggy’ staat er op het naamlint van haar vliegeroveral. Of ze voordat ze haar tactical kreeg, de roepnaam waarmee ze elkaar op de radio’s aanspreken, ooit had gehoord van het gelijknamige Britse model uit de jaren zestig, valt te betwijfelen. Ergens in hun carrière of opleiding verdienen vliegers zo’n naam, zij kreeg hem tijdens haar loopbaan. De reden van je tactical is vaak een goed bewaard intern geheim, hoewel die van Twiggy zich laat raden.

Twiggy straalt rust en controle uit bij alles wat ze zegt en doet. Ze laat zien wat er zoal bij haar werk komt kijken. In de bureauruimtes verderop in de gang, plant ze haar vluchten die bijdragen aan het

opwerktraject voor een grote oefening later dit jaar: Falcon Autumn.

Daarnaast heeft haar commandant aangegeven dat ze de omscholing tot frontseater, gezagvoerder, mag volgen. Apaches worden gevlogen door twee vliegers, de backseater vliegt terwijl de frontseater verantwoordelijk is voor de tactische besluiten en de inzet van de wapensystemen.

Zodra ze klaar is, loopt Twiggy naar flightops, waar ze het plan en de leerdoelen van de vlucht bespreekt. Ze krijgt daar de laatste bijzonderheden te horen en welke kist door het team van Joey is voorbereid.

‘Apache-vlieger is een indrukwekkende baan, maar buiten dat is het ook gewoon werk.’ Twiggy vliegt met een ervaren gezagvoerder, maar haar taak tijdens missies brengt natuurlijk de nodige risico’s met zich mee. ‘Je voelt je veilig omdat je goed getraind bent,’ zegt ze daar zelf over. Uit een smalle rode locker pakt ze haar helm en een tas met spullen die ze tijdens de vlucht nodig heeft. In de hangar praat ze kort met Joey over de Apache-helikopter die buiten klaar staat. Voordat ze haar final checks

uitvoert, heeft ze in de hangar nog een kort overleg met Joey.

‘Ik vertrouw blind op Joey,’ had ze zo-even in de lockerroom gezegd, ‘maar als vlieger voer je ook altijd je eigen controles nog uit.’ Als ze haar helm in de cockpit aankoppelt, volgt er nog een radio check Dan pas wordt de motor opgestart voor een vlucht van ongeveer twee uur.

Het werk van Joey doet ondertussen denken aan dat van een pitcrew tijdens een Formule 1-wedstrijd. Er is geen tijd om stil te zitten en alles wordt geanalyseerd: de technische gegevens die binnenkomen, dingen die niet goed voelen of een geluid dat anders is dan normaal. ‘Als de kist weer aan de grond staat,’ legt hij uit, ‘dragen de vliegers de helikopter weer aan ons over. Afhankelijk van de volgende missie, tanken we hem af en gaat hij door, of gaat de kist terug de hangar in voor het onderhoud na het gebruik.’ De enige keren dat Joey ‘zijn’ kisten even uit het oog verliest, is als ze na een bepaald aantal vlieguren voor groot onderhoud naar vliegbasis Woensdrecht gaan.

Speciale verzekeringen voor jou als militair

Noventas is dĂŠ specialist op het gebied van verzekeringen voor militairen en kent jouw positie als militair als geen ander.

Verzekeringen Defensie Het militaire beroep kent bijzondere risico’s. Noventas kent als specialist de militaire beroepsrisico’s en heeft voor (oud)militairen en burgers een uitgebreid pakket verzekeringen hierop afgestemd. Het Defensie Aanvullings Plan (DAP) en Defensie Ongevallen Plan (DOP) dekken deze risico’s af. Zonder poespas via Noventas te regelen.

Als Defensiemedewerker krijg je bij Noventas bovendien KORTING op al je privĂŠ schadeverzekeringen.

foto’s voorkant: Ministerie van Defensie

Flexibel pakket met kortingen De schadeverzekeringen zijn voor zowel militair- als burgerpersoneel en hun gezin als ook voor reservisten en hun gezin. Dus ook voor jou privĂŠ. Bovenop de collectiviteitskorting ontvang je ook nog een pakketkorting.

Word je ZZP-er?

Noventas heeft ook voor jouw bedrijf of beroep de benodigde verzekeringen.

Defensie Aanvullings Plan , Aansprakelijkheidsverzekering , Inboedelverzekering , %( $+ $ ! , " %& !

Defensie Ongevallen Plan , ( $ ! , ( ! !( & & , Daggelduitkering ziekenhuisopname , " %& ! ! !

Schadeverzekeringen , $ (- , & $ , $" # , $ , $ ! !

Vriendendienst Denk ook aan jouw familie, vrienden en kennissen. Profiteer van leuke cadeaus met onze Vriendendienst!

Vraag ernaar bij je Noventas- adviseur.

www.noventas.nl info@noventas.nl 0880 300 100

FEBRUARI 2019 – 11

INTERVIEW

Vakmanschap is meesterschap H

De opleiding VeVa is een praktische en actieve studie, waarbij studenten niet de hele dag met hun neus in de boeken zitten. Nieuwsgierig naar de opleiding, waarin je leren combineert met praktijkweken bij de Marine, Landmacht en Luchtmacht, gingen wij langs bij het ROC Midden Nederland in Nieuwegein.

et is grauw buiten, de bomen rondom de hindernisbaan die achter het Regionaal Opleidingscentrum Midden Nederland staan, laten hun takken hangen onder het gewicht van de regen.

Vanaf het busstation aan de andere kant van de weg komt een groepje jongeren in spijkerbroeken en winterjassen aan. Zes of zeven jongens en één meisje. Het weer lijkt de leerlingen Veiligheid en Vakman-

schap (kortweg VeVa) niet te storen. Net zomin als de grote zwarte plunjebalen die ze op hun rug meeslepen; het is wat het is.

HET KLAPPEN VAN DE ZWEEP In de school zijn de spijkerbroeken verdwenen. Op een aantal docenten in burgerkleding na, zie je alleen nog maar uniformen, en vooral heel veel jongens. Defensie zou graag zien dat er meer vrou-

12 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

wen kiezen voor de VeVa-opleiding, maar het leger blijkt op jongens nog altijd een grotere aantrekkingskracht uit te oefenen dan op meisjes. ‘Misschien ligt het aan de fysieke eisen, maar deze zijn gekoppeld aan wat de functie van je vraagt en daar moet je niet aan tornen,’ vindt Chris Holman, docent Burgerschap. ‘Je kunt mensen niet dwingen om voor een bepaalde opleiding te kiezen en dat willen wij ook niet. Naast het beperkte aantal vrouwen vormt ook de aantrekkende economie een uitdaging, waardoor de toestroom in zijn geheel afneemt.’

De VeVa is op het eerste gezicht een beroepsopleiding zoals de meeste andere. Naast Nederlands en Engels zijn er vakken specifiek

gericht op een baan bij Defensie.

Het onderscheid zit volgens Holman vooral in een aantal belangrijke onzichtbare verschillen. ‘De toelating en samenwerking met de branche zijn daar een goed voorbeeld van,’ legt hij uit. ‘Een leerling die aangenomen wil worden, moet eerst de selectiedagen doorlopen. Na het slagen voor een fysieke test volgt een assessment, waarin je als lid van een groep een aantal opdrachten krijgt. Er wordt dan vooral gekeken of je in staat bent om goed met anderen samen te werken.’

Ook de zichtbare verschillen zijn opvallend. ’s Morgens is er een appel en voor het begin van elke les staan de leerlingen keurig ach-

ter hun stoel te wachten, totdat de docent zegt dat ze mogen zitten.

Daarnaast zeggen de leerlingen hier steevast u en spreken ze met twee woorden. Noodzakelijk ook, omdat anders de overgang naar hoe het er bij Defensie aan toegaat te groot is.

‘De leerlingen kiezen zelf om zich aan te melden voor de VeVa, maar ook de ouders worden op school uitgenodigd als hun kinderen solliciteren bij Defensie. Heel af en toe zijn er ouders die moeite hebben met deze keuze, maar over het algemeen zijn ze zeer tevreden,’ vertelt Holman. ‘Vooral omdat de VeVa, in tegenstelling tot veel andere scholen, een bepaalde structuur biedt. De regels en afspraken waar de leerlingen zich

FEBRUARI 2019 – 13

INTERVIEW

allemaal aan dienen te houden, geven duidelijkheid en wij merken dat dit voor iedereen prettig werkt.

Veel ouders zien dat hun zoon of dochter snel zelfstandig wordt en zelf verantwoordelijkheid neemt.

‘Afhankelijk van de richting die de leerling kiest, duurt de opleiding iets meer dan anderhalf tot drie jaar. In deze periode wordt ook stage gelopen bij het onderdeel waar de leerling graag naartoe zou willen. Zoals bij elk mboopleiding, biedt ook de VeVa geen baangarantie en moet er aan het einde van deze periode gesolliciteerd worden om door te kunnen stromen. In zekere zin is dit een formaliteit, omdat het leerlingenaantal afgestemd is op de behoefte van Defensie. Daarnaast hebben

de leerlingen een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van een “spijkerbroek”. Ze kennen het klappen van de zweep, zijn fysiek en mentaal al gewend aan de cultuur en de kans op uitval bij de militaire trainingen is daardoor klein,’ aldus Holman.

REGELMAAT EN DUIDELIJKHEID In de kantine staren drie jongens van de richting Grondoptreden strak voor zich uit. Zij mogen bijna solliciteren voor een baan bij Defensie, maar een aantal jaren geleden zag hun leven er nog heel anders uit. Hun kamer was een puinhoop en ze hadden een hekel aan school, omdat ze het nut er niet van inzagen. Ze vertellen dat ze aan het begin van hun opleiding

moesten wennen, maar dat zodra je iets hebt gevonden wat je echt wilt, veranderen niet moeilijk is.

Ze willen nu niets liever dan regelmaat en duidelijkheid. Ze gamen niet meer in hun vrije tijd, maar sporten liever. Het is ook noodzakelijk voor wat ze aan het eind van dit jaar te wachten staat en waar ze al die tijd naar hebben uitgekeken.

En dat is het avontuur tegemoet reizen tijdens de oefeningen met je peloton, je voorbereiden op een missie waar ook ter wereld en het afzien in de Mariniersopleiding.

Kijk voor meer informatie over de opleiding op www.veva.nl.

14 – MILITAIRE COURANT

NEDERLANDSE MISSIES

LITOUWEN (eFP)

MALI (EUTM, UNMAS en (MINUSMA) Er is één Nederlandse militair toegevoegd aan de Europese trainingsmissie voor Mali (EUTM). De missie helpt Malinese veiligheidstroepen op te leiden en te hervormen. Nederland levert één militair aan de United Nations Mine Action Service (UNMAS). Deze overkoepelende organisatie van de VN werkt in Mali en richt zich op mijnenbestrijding wereldwijd. Nederlandse militairen voeren voor de VN-missie (MINUSMA) verkenningen uit en verzamelen inlichtingen.

Defensie levert een bijdrage aan de versterkte militaire aanwezigheid van de NAVO in Litouwen, de zogeheten enhanced Forward Presence.

Het gaat om 270 militairen voor een multinationale battlegroup. Het bataljon waarvan Nederland deel uitmaakt, staat onder Duitse leiding en is gestationeerd in Rukla. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de Oost-Europese bondgenoten.

GAZASTROOK (EU BAM en USSC)

Actuele missies voor vrede en veiligheid Terwijl u dit leest, zetten militairen zich in verschillende delen van de wereld in voor vrede en veiligheid. Op korte termijn ten behoeve van de lokale bevolking, maar op lange termijn draagt globale stabiliteit ook bij aan veiligheid in Nederland.

De European Union Border Assistance Mission (EU BAM) is een missie van de Europese Unie. De missie helpt bij het grensbeheer aan de grensovergang bij Rafah in de Gazastrook.

Nederland draagt in de regio ook bij aan de United States Security Coordinator (USSC). Deze missie vindt plaats in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever.

Het programma verbetert het functioneren van de veiligheidsdiensten en de Presidentiële Garde van de Palestijnse Autoriteit.

FEBRUARI 2019 – 15

NEDERLANDSE MISSIES

KOSOVO (EULEX) De missie bevordert de stabiliteit in Kosovo, door het bestuurlijk apparaat, politie, justitie en douane te ondersteunen. Nederland heeft ongeveer vijftien militairen in Kosovo, het merendeel marechaussees. De Nederlandse bijdrage bestaat ook uit personeel van de politie en uit specialisten van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid.

IRAK Nederland helpt met militaire trainers mee om de slagkracht van terreurorganisatie ISIS te breken. Daarnaast zijn F-16’s van de Luchtmacht actief boven Irak en Oost-Syrië om belangrijke doelen uit te schakelen. Nederland levert sinds april 2014 een belangrijke bijdrage aan deze VNmissie en blijft dat doen tot eind 2018.

AFGHANISTAN (Resolute Support) Nederland levert honderd militairen aan Resolute Support. Doel van deze NAVOoperatie is het verder opbouwen van leger en politie.

Nederland levert een bijdrage aan deze missie tot eind 2018. Kijk verder in de krant over de tentoonstelling in het Nationaal Militair Museum over de werkzaamheden in Uruzgan (pagina 30).

SOMALIË (VPD) Marineschepen vergroten de veiligheid langs de scheepvaartroutes door de Golf van Aden en de Hoorn van Afrika bij Somalië. Zij verstoren en ontmoedigen hiermee zeerovers. Het aantal gekaapte schepen is sinds 2012 sterk gedaald. Defensie stuurt in sommige gevallen militaire beveiligingsteams mee op Nederlandse zeetransporten.

BRON: DEFENSIE

16 – MILITAIRE COURANT

Erik Krikke

FEBRUARI 2019 – 17

INTERVIEW

‘Niets zeggen, daar ben ik goed in’ ‘Papa, je bent een held.’ Zo begint het theaterstuk Operatie Geslaagd. Als ‘De Denker’ van Rodin zit Erik Krikke (42) op het podium. In 2007 werkte hij als operatieassistent in het Afghaanse Kandahar, een ervaring waarvan hij dacht verrijkt terug te komen. De harde realiteit was anders en hij zwijgt lange tijd over zijn ervaringen, want: ‘Niets zeggen, daar ben ik goed in.’

DOOR NIELS ROELEN

I

n de coulissen van het theater Op de Kazerne in Oirschot ontmoet ik Krikke voor een gesprek.

Je hebt me eerder gevraagd naar je theaterstuk te komen kijken, maar ik stelde mijn komst steeds uit.

‘Waarom?’

SPEELLIJST 13 APRIL: AGORA THEATER, DRUTEN 11 MEI 2019: MARECHAUSSEEMUSEUM, BUREN 16 MEI 2019: KAMP HOLTERBROEK, EIBERGEN

Vanwege de inhoud. Zelf heb ik geen PTSS, maar de kans is groot dat ik mijzelf vanavond tegen ga komen.

‘Dat is dan mijn cadeau aan jou.

Ik krijg dat vaker te horen van (oud-)militairen die mijn voorstelling bezoeken. Ze worden meegenomen door hun partner en krijgen tijdens de show kippenvel of ze moeten huilen. Dat

het iets teweegbrengt, hoeft niet goed of slecht te zijn. Mensen zijn bang voor dit soort reacties, zeker omdat sommigen pas vlak voor de voorstelling voor het eerst met een naaste over hun missie hebben gesproken.’

Hoe merk je dat bezoekers bang zijn om zichzelf tegen te komen?

‘Ik zie dat al als de zaal zich vult.

Mensen gaan vaak aan de zijkant zitten, want vanaf die plek kun je het makkelijkst weglopen als het je even te veel wordt. Het is ondertussen een onderdeel van de show, dus laten we het gebeuren. Je kunt altijd terecht bij iemand van het Veteraneninstituut, want een medewerker van deze organisatie is bij elke voorstelling aanwezig. Zelf ben ik de dag na een voorstelling ook nog steeds gesloopt en moet ik echt bijkomen.’

Waarom doe je jezelf dat aan?

‘Het is voor mij een stok achter de deur om over mijn ervaringen en PTSS te blijven praten. De amplitude van dal naar top wordt steeds minder, maar ik heb nog steeds mijn slechte dagen. In die zin is het gelijknamige boek dat ik eerder over mijn ervaringen heb geschreven, maar ook dit theaterstuk, niets anders dan keiharde therapie.’

Houd je het probleem dan ook niet in stand?

‘Ik denk van niet. Veel mensen die terugkomen van een missie zijn ervan overtuigd dat ze iets goeds hebben gedaan. Ik vond mijzelf juist een enorme klootzak, omdat ik bijvoorbeeld mensen zonder benen, die mij vroegen of ik ze dood wilde maken, terug de woestijn in heb gestuurd. Ik handelde tegen de wil van mijn patiënten in en dat strookte niet met mijn eigen morele waarden.

Ik merk dat het mensen helpt als ik mijn ervaringen deel, inclusief alle ellende. Dat is iets heel waardevols.’

Werd je bij terugkomst in Nederland iets verweten?

‘Dat weet ik eigenlijk niet. Ik had geen zin om over mijn ervaringen te praten en van de vrienden die doorvroegen, nam ik afscheid. Ik was heel onredelijk en joeg ze weg, waardoor ik in een steeds groter isolement belandde. Ik wilde niet meer terugkijken op wat er in die maanden in Afghanistan was gebeurd en juist alleen maar vooruitkijken naar de toekomst. Dat heb ik een paar jaar volgehouden, maar op een gegeven moment is het foute boel.’

Zag je het als oplossing om alles wat voor je missie was gebeurd te laten verdwijnen of kapot te maken?

‘Ja, maar dat werkte natuurlijk niet. Vakinhoudelijk was mijn missie de meest interessante periode van mijn leven, maar doordat ik in Afghanistan mijn mond niet open heb gedaan, is het fout gegaan. Ik maakte er steeds hardere grappen over, maar sprak bijvoorbeeld nooit over wat ik die dag had meegemaakt.’

Er valt een stilte, want zwijgen, daar is Krikke goed in. Zelden was een stilte echter zo veelzeggend.

18 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

‘I’ll be back, bloody white mama’ Dave Vaasen (1971) was elf toen zijn vader Edwin voor zes maanden als beroepsmilitair naar Libanon vertrok. Veertien jaar later werd hij zelf uitgezonden naar voormalig Joegoslavië, waar hij als onderdeel van Dutchbat 3 de val van Srebrenica meemaakte. In de heftige jaren die volgden was zijn vader één van de weinigen die hem begreep.

‘I DAVE VAASEN (1971) JOEGOSLAVIË, DUTCHBAT 3 (1995)

EDWIN VAASEN (1949) LIBANON, UNIFIL (1981) JOEGOSLAVIË, IFOR (1995) JOEGOSLAVIË, SFOR (1996-1997)

Vaassen Jr.

k kom voort uit een familie met een hele sterke militaire traditie. Mijn beide opa’s waren militair. In het geval van mijn vader was het eigenlijk vanzelfsprekend dat hij als oudste zoon ook het leger in zou gaan en zo was het bij mij ook. Ik herinner mij nog heel goed dat mijn vader in 1981 werd uitgezonden naar Libanon. Ik was toen elf jaar oud en vond het heel emotioneel om hem uit te zwaaien, wetend dat ik hem een half jaar lang niet zou zien.

Vaassen Sr. ‘Voor mij was het leger altijd heel dichtbij. De verhalen over mijn opa die bij het KNIL had gediend, de kazerne in Havelte waar mijn vader gelegerd was en waar mijn broertje en ik vaak heen fietsten om hem even te zien. Toen ikzelf eenmaal mijn rode baret (luchtmobiele brigade, red.) had, was het wachten op mijn eerste uitzending. Dat werd voormalig Joegoslavië, als onderdeel van Dutchbat 3. De eerste maanden waren geweldig: een prachtig land en we hadden uitstekend contact met de lokale bevolking.

‘Ons peloton was verantwoordelijk voor twee observatieposten.

In de bergen boven de compound, daar zat je dan twee weken. Vanuit die post liep je ook patrouilles en daarna keerde je weer terug naar de compound om even bij te tanken.’

‘Pas de laatste weken ging het echt helemaal mis. Toen sloeg het volledig om. Het was geen peacekeepen meer, maar onze eigen huid redden. Wij werden door alles en iedereen in de steek gelaten en stonden machteloos. De laatste dagen in Srebrenica heb ik vooral vrouwen losgesneden die zich hadden opgehangen voordat ze verkracht zouden worden door

de Serven. Ineens bleek het mooie land totaal verrot te zijn, vroegere buren stonden elkaar gewoon naar het leven.’

‘AAN HET EINDE VAN DUTCHBAT 3 WAS HET GEEN PEACEKEEPEN MEER, MAAR JE EIGEN HUID REDDEN.’ ‘Uiteindelijk zijn we halsoverkop vertrokken en op de vlucht geslagen. Mijn moeder heeft ruim anderhalve week in onzekerheid gezeten. Op het journaal zag ze observatiepost na observatiepost in Servische handen vallen en van ons was geen spoor. Ik weet nog dat ik toen ik op uitzending vertrok tegen mijn moeder zei: I’ll be back, bloody white mama – nou daar heb ik mij aangehouden.

‘Eenmaal terug in Nederland begon de ellende pas echt. Ik merkte dat ik knalhard was geworden. Dat ik gek werd van mensen die in de supermarkt zeurden over een pakje boter. Ik merkte dat ik een soort “caveman” was geworden. Mijn normen en waarden waren totaal veranderd en ik voelde mij in de steek gelaten. Door de politiek, maar ook door de samenleving die haar oordeel over ons allang klaar had.’

‘Terwijl ik probeerde weer mijn

FEBRUARI 2019 – 19

INTERVIEW plek in Nederland te vinden, vertrok mijn vader weer op uitzending. Ditmaal naar voormalig Joegoslavië om het materieel dat wij daar op onze vlucht hadden achtergelaten weer op te halen. Mijn vader heeft gewoon het pantservoertuig waar ik in rondreed teruggehaald naar Nederland.’

‘In die periode stonden wij overigens vaak lijnrecht tegenover elkaar. Mijn vader vond mij een monster geworden, maar toen het er echt om ging, toen ik in de zwaarste en zwartste periode van mijn leven zat, was hij één van de weinigen die mij begreep. Toen zijn we weer tot elkaar gekomen en heeft hij mij heel erg geholpen.

Nu zien we elkaar bijna dagelijks.

Op 4 mei leggen wij gezamenlijk een krans en een paar jaar geleden zijn we samen naar Indonesië gegaan om de KNIL-erevelden te bezoeken.’

‘Tot op de dag van vandaag heb ik nog steeds heel veel contact met mijn maten van toen. We zitten met z’n 28’en in een appgroep. We begrijpen elkaar en hebben heel veel steun aan elkaar. Door het contact met mijn oude broeders kan ik veel beter over mijn ervaringen praten. Zij hebben hetzelfde meegemaakt en helpen mij daarbij.

‘Weet je wat het bizarre is, en het klinkt misschien heel raar, maar als ik de tijd terug kon draaien, zou ik weer op uitzending naar Srebrenica gaan. Want ondanks alle ellende die het mij heeft gebracht, zou ik het vanwege mijn broeders toch opnieuw doen.’

Dave bij de kranslegging Dave (links) en Edwin

KIJK VOOR MEER VERHALEN OP WWW.VETERANENDAG.NL

thalesgroup.com

- Ă Getty images - Shutterstock

The people we all rely on to make the world go round, they rely on Thales

Search: Thalesgroup

FEBRUARI 2019 – 21

BOEKFRAGMENT

Edelweiss

1917

boven de loopgraven van de slagvelden in Noord-Frankrijk en Vlaanderen, waar wanhopige fransozen en gedesillusioneerde punthelmen elkaar in de modder afslachten, creëren Franse en Duitse vliegers

iets geheel nieuws. Ze vechten boven de linies genadeloze duels in de lucht uit, elke dag weer. En telkens is er maar één uitkomst: de ene vlieger overleeft het, de andere is dood.

Op een dag verschijnt er aan de hemel een Duits toestel, een Albatros, een dubbeldekker met een fraaie edelweiss op de bovenste vleugel. De vlieger met de edel-

ROMAIN HUGAULT EN YANN, EDELWEISS, 3 DELEN, SILVESTER STRIPS, 48 PAGINA’S PER DEEL (VERKRIJGBAAR IN SOFT- EN HARDCOVER)

weiss, zoals hij direct al genoemd wordt, zaait dood en verderf in het Ooievaareskader, het eliteeskader van de piepjonge Franse luchtmacht.

Edelweiss is een compleet verhaal in drie delen. Van tekenaar Romain Hugault en scenarist Yann is onlangs het vijfde deel van het Tweede Wereldoorlog-avontuur Angel Wings verschenen.

www.veteraneninstituut.nl

04 MEI

De dag dat we herdenken

400 JAAR

Minimaal

279.000

Tekst Jan Bos

Tijdens de Nationale Herdenking herdenken we de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogssituaties en vredesmissies erna.

Nederlandse oorlogsslachtoffers

worden bij de Nationale Herdenking geëerd met het leggen van de kransen. Het gaat om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog die vielen in Europa of Azië. Maar ook om slachtoffers van andere conflicten of oorlogssituaties waarbij Nederland na 1945 betrokken was.

geleden, in de tijd van Prins Maurits, bliezen militairen al op hun trompet het Taptoesignaal om in kazernes de dag af te sluiten. De naam komt van het commando ‘Tap Toe!’ - oftewel ‘sluit de tap’ - om het einde van de dag aan te kondigen.

Tegenwoordig wordt het vooral gebruikt bij militaire herdenkingen. Zo wordt het op 4 mei gespeeld voorafgaand aan de twee minuten stilte tijdens de Nationale Herdenking. Soms wordt het signaal verward met ‘The Last Post’, dat uit het Taptoe-signaal is voortgekomen.

60 VETERANEN

vormen het zogenaamde erecouloir vanaf het Paleis op de Dam tot aan het Nationaal Monument. Het eerste deel van het couloir wordt gevormd door veertig nog actief dienende militairen; van elk krijgsmachtsonderdeel staan er tien opgesteld. Aansluitend, tot aan de eerste ring van het monument, bestaat het couloir uit zestig veteranen van verschillende uitzendingen en leeftijden die de dienst inmiddels hebben verlaten.

380 herdenkingen

Angst dat is wat wij voelen.

Duizenden woorden in het hoofd Uit het winnende gedicht van Güner Tuzgöl, 2017

vinden er minimaal plaats op 4 mei in Nederland. Alle gemeenten organiseren bij het plaatselijk monument een herdenking.

20 GEDICHTEN

zijn sinds 1998 bij de Nationale Herdenking voorgedragen door de winnaars van de dicht-wedstrijd ‘Dichter bij 4 mei’. De wedstrijd staat open voor jongeren tussen 14 en 19 jaar.

45.000 verzetshelden waren tijdens de Tweede Wereldoorlog actief. Dat is een schatting, maar er wordt van uitgegaan dat 45.000 personen lid waren van het georgani-seerde verzet. Tijdens de oorlog overleden 10.000 van hen.

3.802

MONUMENTEN STAAN ER IN NEDERLAND TER NAGEDACHTENIS AAN DE SLACHTOFFERS VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG EN ALLE OORLOGSSITUATIES DAARNA.

FEBRUARI 2019 – 23

ARTIKEL

Nederland kijkt verder dan haar neus lang is De Militaire Courant kreeg bij Thales in Hengelo een inkijkje in de ‘combuis’ van de Nederlandse radartechnologie.

Met de SMART-L MM leveren zij aan onze marine en luchtmacht een zeer krachtige radar die tot een afstand van tweeduizend kilometer kan waarnemen. Het is een systeem waarmee de Nederlandse Marine een unieke positie binnen Europa bekleedt en laat zien dat ons land nog steeds een kenniseconomie is.

E

rgens ten westen van Ierland wordt een gebied met een totale oppervlakte van Spanje, Frankrijk en Duitsland bij elkaar, vrijgemaakt voor de oefening Formidable Shield, met als hoofdrolspelers het Nederlandse fregat Zr.

Ms. De Ruyter en de Amerikaanse USS Donald Cook. Na meer dan driehonderd simulatieruns, gaat het Ballistic Missile Defence (BMD) systeem vandaag live.

Terwijl de orkaan Ophelia vanuit het zuiden nadert, deint de De Ruyter bij windkracht zes flink op en neer op de Atlantische Oceaan. Geen ideale, maar wel realistische omstandigheden voor een eerste test. Over enkele minuten wordt er met een druk op de knop een raket gelanceerd met een bereik van 1000 kilometer en een vluchttijd van maximaal tien minuten. Deze raket moet buiten de atmosfeer door de Cook uit de lucht geschoten worden, maar het schip kan dat niet zonder de informatie van de door Thales ontworpen radar.

EEN ZEE VAN TIJD? De SMART-L MM is geen zoetwatermatroos. Nog geen minuut na de lancering, heeft hij de gelanceerde raket al in beeld. Terwijl de radar het doel nog een seconde of dertig volgt om de afvuurlocatie, het vluchttraject en het doelwit vast te stellen, worden de gegevens over de raket via een tactische datalink vanaf het Nederlandse fregat met de Cook uitgewisseld.

Na een kleine twee minuten is bekend waarvandaan en waarop er wordt geschoten, waardoor de bemanning van de De Ruyter nu zeker weet welke bedreiging deze raket vormt. Via de satelliet gaan alle gegevens naar Nederland, Ramstein, Napels en naar het Amerikaanse operatiecentrum, waar de informatie uiteindelijk op het Amerikaanse schip

24 – MILITAIRE COURANT

ARTIKEL

Zr. Ms. De Ruyter

De Thales Smart-L MM in Hengelo

FEBRUARI 2019 – 25

ARTIKEL met de nauwkeurigheid van een Zwitsers uurwerk in iets meer dan een halve minuut op. Een prachtig staaltje techniek dat de waarde van samenwerking tussen Defensie en het bedrijfsleven laat zien.

DREIGING terechtkomt.

Een lange weg die nog geen handvol seconden in beslag neemt, waardoor er nog een zee van tijd over lijkt om het projectiel te neutraliseren. Lijkt, omdat de vijandelijke raket uitgeschakeld moet worden voordat hij in zijn laatste fase is en de dampkring weer binnenkomt. Effectief zijn er voor deze handelingen nog maar zo’n zes minuten over.

ZWITSERSE PRECISIE Vertrouwend op de data die vanaf het Nederlandse fregat komt, vuren de Amerikanen vrijwel direct een raket af die het projectiel moet onderscheppen. Nog steeds worden ze constant gevoed door de radarbeelden vanaf het

Nederlandse fregat, dat vanaf de Cook na zeven minuten een voltreffer krijgt gemeld.

Het door Thales ontworpen systeem levert alle benodigde gegevens over de vijandelijke raket, een essentieel en ongemeen belangrijk onderdeel in de bestrijding die werkt op basis van het Bullit to Bullit-principe. Een wiskundige opgave waar je vroeger een tentamen lang op kon zwoegen: Raket A vertrekt vanaf punt X met een snelheid van 11.000 km/u en volgt een baan als aangegeven in de grafiek. Vanaf punt Y vuurt u na 3 minuten een raket af met een snelheid van 9.600 km/u. Na hoeveel tijd en waar zullen de twee raketten elkaar raken?

Deze opgave lost de SMART-L MM

Hoewel terroristische organisaties niet beschikken over de raketten waartegen dit systeem ons beschermt, is de dreiging niet irreeel. Vol trots toont Noord-Korea met enige regelmaat de resultaten van raketlanceringen en onderzoekt Iran de mogelijkheid om een eigen satelliet in de ruimte te krijgen. Voor hun onderzoek maken ze daarbij gebruik van dezelfde technologie als die voor een Ballistische raket.

De afstand tussen Teheran en Rome, ongeveer 3400 kilometer, is voor een Ballistische raket nog geen twintig minuten vliegen.

Twintig minuten waarvan niemand, dankzij de aanwezigheid van de Nederlandse marine, wakker hoeft te liggen.

26 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

Drie keer is scheepsrecht Met haar spectaculaire tulpentaart wist de Turks-Nederlandse Anna Yilmaz de jury definitief te overtuigen van haar bakkunsten. De winnares van Heel Holland Bakt laat niet alleen in haar taarten culturen samensmelten, ze laat ons weten dat bakken en werken bij de marine zich ook prima laten combineren.

DOOR JANNEKE BLOK

Heel televisiekijkend Nederland kent je inmiddels als de bakkende korporaal, die recht door zee op haar einddoel afgaat. Kun je iets meer vertellen over je achtergrond bij de marine?

‘Ik zit al tien jaar bij de marine, maar op dit moment ben ik hoofdzakelijk verantwoordelijk voor de logistiek. Dat houdt in dat ik alles regel wat te maken heeft met de voeding en bevoorrading aan boord, zodat we altijd genoeg bij ons hebben op zee. Maar de functie is veel breder dan dat. Sinds een aantal jaren ben ik korporaal en geef ik leiding aan mijn collega’s. Ik zat eerst aan boord van de Zr.Ms. Evertsen, die 5 januari voor

Anna Yilmaz

een half jaar is vertrokken op uitzending, dus daar ben ik tijdelijk vanaf gehaald.’

Defensie kon wel een uitzondering maken voor je deelname aan Heel Holland Bakt?

‘Als je het puur zwart-wit bekijkt gaat operationeel belang altijd voor, maar in dit geval heeft mijn leidinggevende gezegd: “Ga door met het ontwikkelen van jouw talent, ga er honderd procent voor en dan regel ik het met de commandant.” Dus toen ben ik tijdens de opnameperiode tijdelijk in Doorn geplaatst. Daar was ik natuurlijk superblij mee.

‘Ik heb wel geluk gehad, want toen ik april vorig jaar op zee zat en een uitnodiging kreeg voor de eerste auditieronde, was ik daarvoor net op tijd terug in Den Helder. Ik had me al twee keer eerder aangemeld, maar beide keren werd ik niet geselecteerd. Ik dacht: ik blijf gewoon volhouden, ik zit bij de marine en drie keer is scheepsrecht. En jawel hoor, de derde keer was het raak!’

Waarom wilde je zo graag meedoen aan Heel Holland Bakt?

‘Mijn passie voor bakken heb ik van huis uit meegekregen, vooral van mijn moeder. Ik vind het heerlijk om als ik thuiskom van missie in mijn eigen keuken lekker te bakken en nieuwe recepten uit te proberen. Die combinatie met mijn werk bij de marine vind ik heel fijn.

‘Het programma volg ik al vanaf het allereerste seizoen en ik zag mezelf daar wel staan, in die tent. Een beetje bakken, Janny en Robèrt mijn baksels laten proeven en dan commentaar van ze krijgen.

In het echt is het natuurlijk wel heel anders, want er gaat heel wat stress en voorbereiding aan vooraf.’

Als korporaal bij de marine moet

je wel stressbestendig zijn. Heeft je werk je geholpen om de Beste Thuisbakker van Nederland te worden, denk je?

‘Zeker weten! Ik denk dat elke militair gestructureerd en georganiseerd te werk gaat. Als we naar zee gaan en er gebeurt wat of we hebben een oefening, dan moet je altijd voorbereid zijn op het ergste. Ik had dus altijd wel een alternatief achter de hand als er een taart dreigde te mislukken. Dat valt mensen op, terwijl dat voor mij door mijn jarenlange ervaring bij de marine een tweede natuur is geworden.’

Hoe reageerden je collega’s op je deelname?

‘Ik had ze eigenlijk niets verteld, ook niet in de periode dat ik tijdelijk te werk werd gesteld in Doorn. Ze dachten dat ik misschien moest revalideren.

Ik vond het ook wel heel professioneel dat ze niets vroegen, want het is heel vervelend als mensen gaan lopen vissen.

Maar toen Omroep MAX half november de vijftien kandidaten bekendmaakte, viel natuurlijk het kwartje. Ze waren allemaal superenthousiast. Op zee bak ik niet, maar als we in Den Helder aan wal liggen, laat ik ze op maandagmorgen geregeld wat van mijn baksels proeven die ik in het weekend heb gemaakt. Dat geeft ook een fijn samenhorigheidsgevoel.

‘Ik zag zelfs een cartoon van Henk Boomstra, waarin stond dat er sinds mijn overwinning veel aanmeldingen binnenkomen, maar dan wel bij mij aan boord.

Dat is toch grappig! Ik vind het heel belangrijk om vooral vrouwen te laten zien dat de marine ook iets voor hen kan zijn. Ik ben ook gewoon een normale meid, hou van bakken en ik kan dat prima combineren met mijn werk bij Defensie.’

FEBRUARI 2019 – 27

ROLAND J. REINDERS

Anna Yilmaz

Geschiedenis bij Boom Gezien bij Nieuwsuur en VPRO Boeken

‘Rauter was meedogenloos, berekenend, listig en vooral gehoorzaam.

Voor zijn slachtoffers een fatale combinatie.’

De Groene Amsterdammer ‘Een voorbeeldige biografie over Hanns Albin Rauter.’ **** NRC Handelsblad ‘Een gedetailleerd, fascinerend portret.’ **** de Volkskrant ‘Doorwrochte biografie.’

Trouw Letter & Geest ‘Ongelooflijk goed beeld van de mens Rauter en van de bezettingstijd.’

OVT Historische boeken met Wim Berkelaar

‘Er moest een biografie van hem komen.’ Algemeen Dagblad

‘Theo Gerritse schrijft erg goed.’

Met het Oog op Morgen

‘Ronduit indrukwekkend.’

Historisch Nieuwsblad

‘Een belangrijk boek, goed dat het er is.’

Nieuwsweekend Boeken met Jeroen Vullings

In de boekhandel of via www.boomgeschiedenis.nl Rauter_adv_185x260.indd 1

05-02-19 14:24

FEBRUARI 2019 – 29

NIMH

‘Die Materialschlacht’ ‘Die Materialschlacht’, dat is de term die in Duitsland werd bedacht om de Eerste Wereldoorlog te typeren.

Verwonderlijk is het niet, want al in de eerste oorlogsmaanden liep de Duitse opmars in het westen vast en volgde een jarenlange strijd in de loopgraven.

D

e Duitse en geallieerde generaals joegen daarnaast bij onder meer Verdun, Ieper en

aan de Somme, om slechts gering terrein te winnen, duizenden van hun militairen de dood in. Ook de burgerbevolking leed zwaar.

De Eerste Wereldoorlog mondde met 16,5 miljoen doden uit in een mens- en materieelverslindende uitputtingsslag.

Daarmee is het verhaal van de Grote Oorlog nog niet verteld. In de jaren 1914-1918 vonden namelijk ook enorme militair-technologische ontwikkelingen plaats. De traditionele vorm van oorlogvoeren, waarbij vooral de cavalerie en

infanterie het slagveld domineerden, verdween steeds verder naar de achtergrond. Toen in 1918 de wapens zwegen, speelde de infanterist nog steeds een vooraanstaande rol, maar was hij veel beter bewapend. Hij kon beschikken over de handgranaat, de draagbare mortier en – misschien wel de grootste verandering – de mitrailleur. Dit had ook aanzienlijk organisatorische gevolgen. In 1918 bestond de infanteriecompagnie uit gespecialiseerde subeenheden, die elkaar op het slagveld onder-

30 – MILITAIRE COURANT

NIMH

FEBRUARI 2019 – 31

NIMH

steunden en versterkten.

Dat was nog niet alles. De artillerie speelde tijdens de Eerste Wereldoorlog een veel prominentere rol dan voorheen door de introductie van krombaanvuur, de vuurwals (een regen van granaten om de vijandelijke activiteiten te onderdrukken en de eigen opmars te ondersteunen), betere ontstekingen en een effectievere artilleriewaarneming met onder meer bal-

lons en vliegtuigen. Verder zorgde het gebruik van chemische strijdmiddelen vanaf 1915 voor een nieuw aspect in de oorlogvoering.

Hetzelfde kan worden gezegd van het verschijnen van de tank op het slagveld, een jaar later. Voor een geheel nieuwe dimensie van de strijd zorgde ten slotte het luchtwapen. Van een eenvoudig hulpmiddel voor met name de artillerie aan het begin van de oorlog,

groeide het in de loop der jaren uit tot een niet meer uit het frontgebied weg te denken strijdmiddel, dat een flinke stempel op het strijdverloop drukte.

De foto’s uit de collectie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie geven een beeld van de allesvernietigende strijd en de steeds geavanceerdere strijdmiddelen.

ISBN 978 90 452 1672 0

ACTIEPRIJS 99

ISBN 978 90 452 0346 1

ISBN 978 90 452 0230 3

ISBN 978 90 452 0534 2

ISBN 978 90 452 1025 4

ISBN 978 90 452 1536 5

€ 12,

ISBN 978 90 452 0872 5

ISBN 978 90 452 0518 2

ISBN 978 90 452 1851 9

DE VESPASIANUS-REEKS IS NU COMPLEET AL RUIM 80.000 EXEMPLAREN VERKOCHT

LEES ALLE DELEN UIT DE BESTSELLERSERIE VESPASIANUS VAN ROBERT FABBRI

NIEUW

FEBRUARI 2019 – 33

BOEKRECENSIE

Waarom marechaussees?

Het is vaak onduidelijk waarom de Koninklijke Marechaussee civiel politiewerk verricht, omdat veel mensen het zien als militair politiekorps. Aan de hand van negen sleutelmomenten en vanuit het perspectief van betrokken marechaussees wordt in Nederlandse gendarmes de ontwikkeling van deze veelzijdige politieorganisatie geschetst.

DOOR JACO OUSSOREN

N

adat Napoleon in 1815 definitief werd verslagen bij Quatre-Bras en Waterloo, was het voor koning Willem Frederik noodzaak om vooral in het chaotische Zuiden orde en rust te herstellen. Daarin was een belangrijk instrument een op nieuwe leest geschoeide Koninklijke Marechaussee, waarbij de reglementen grotendeels werden ontleend aan de Franse gendarmerie.

Eén van de portretten die in het boek geschetst worden, is dat van kapitein Johannes Hoppenbrouwers, die tijdens de periode van de Belgische Opstand geconfronteerd werd met collega’s die zich aansloten bij de Belgen. Ook separatisten in Limburg, waar hij van 1839 tot 1854 een compagnie commandeerde, zorgden voor lastige en bedreigende situaties. Hoppenbrouwer en zijn mannen slaagden er desondanks in het vertrouwen van de bevolking te winnen, waardoor loyaliteit en discipline in dit portret zichtbaar worden als belangrijke kenmerken van marechaussees.

Lastige periodes, zoals die van de Duitse bezetting, gaan de auteurs bij hun keuze voor sleutelmomenten niet uit de weg. In het portret over Wouter van den Hoek ervaar je met welke dilemma’s marechaussees in die tijd worstelden. Loyaliteit, maar aan wie? Ook belichten zij bijvoorbeeld de activiteiten van de militaire politie in diezelfde periode in NederlandsIndië, waardoor Nederlandse gen-

darmes een compleet en genuanceerd beeld geeft.

Naast de geschiedenis wordt ook het vraagstuk van de identiteit van de Koninklijke Marechaussee en de positionering binnen het politiebestel belicht, inclusief de jarenlange discussies op politiek en topambtelijk niveau.

Is de marechaussee een militaire of politie organisatie? Of juist een hybride combinatie van beide?

En horen civiele politietaken wel thuis bij een legerorganisatie of bij Defensie?

Twee essentiële periodes die bepalend zijn geweest voor de positie van de Koninklijke Marechaussee in het Nederlands politiebestel, worden uitgebreid en vanuit een onbevangen optiek belicht. Allereerst de tijd kort na de Tweede Wereldoorlog, waarin een belangrijk deel van de oorspronkelijke ‘rijkspolitietaak’ werd overgedragen aan een nieuw civiel Korps Rijkspolitie. Hierdoor veranderde de rol van de Koninklijke Marechaussee ingrijpend, maar dat de auteurs betogen dat de organisatie daarmee werd gereduceerd tot tweede bijstandskorps, doet geen recht aan de veelzijdigheid van het overgebleven takenpakket. Zeker omdat er ook in die tijd al veel waarde werd gehecht aan de grensbewakingstaak.

De periode van de jaren zeventig tot en met negentig van de vorige eeuw is meer bepalend geweest voor de huidige positie binnen het politiebestel. Nederland werd geconfronteerd met een periode van gijzelingen en rellen, door het verdrag van Schengen vielen de grenscontroles weg en in 1994 ging de politie- en veiligheidstaak van de Rijkspolitie op Schiphol over naar de Koninklijke Marechaussee. Smeets en Meershoek zijn erin geslaagd om over deze periode veel interessante achtergrondinformatie te verzamelen door onder andere oud-commandanten te vragen naar hun herinneringen uit die tijd. Hierdoor krijg je een goed beeld hoe deze ingrijpende keuzes tot stand zijn gekomen.

Door de boeiende portretten en een ongecompliceerde schrijfstijl zal Nederlandse Gendarmes een breed lezerspubliek aanspreken.

Vooral omdat het boek uitdaagt om na te denken over de vraag waarom civiele politietaken door marechaussees worden vervuld.

Komt het door de gewenste balans in de politieke zeggenschap over een politieorganisatie? Of geeft het hybride, gendarmerie-achtige karakter van de Koninklijke Marechaussee hierin de doorslag?

+++++

JOS SMEETS EN GUUS MEERSHOEK, NEDERLANDSE GENDARMES. TWEE EEUWEN KONINKLIJKE MARECHAUSSEE IN PORTRETTEN EN SLEUTELMOMENTEN, BOOM UITGEVERS, 288 PAGINA’S (€ 24,90)

34 – MILITAIRE COURANT

BOEKFRAGMENT

Niemand is belangrijker dan het team

OTTO VAN WIGGEN, NIEMAND IS BELANGRIJKER DAN HET TEAM. EEN MILITAIRE VISIE OP LEIDERSCHAP, UITGEVERIJ MISSION COMMAND, 144 PAGINA’S (€ 21,95) WWW.MISSIONCOMMAND.NL

Goed leiderschap staat of valt met integriteit en de bereidheid het eigen belang ondergeschikt te maken aan het teambelang.

In Niemand is belangrijker dan het team vertelt brigadegeneraal Otto van Wiggen waar het in de huidige leiderschapscultuur vaak aan schort.

I

n 2007 gaat een Nederlandse patrouille te voet het met maïsvelden en wietplantages dicht begroeide gebied bij Dehra Wod in. Er zijn aanwijzingen dat er op één van de doorgaande wegen een bermbom ligt ingegraven. De opdracht aan de patrouille is die onschadelijk te maken. Aan het eind van de middag bereikt de patrouille een bruggetje dat over een klein beekje loopt. Als de eerste vijf man het beekje zijn overgestoken wordt van uit de rand van een maïsveld tegenover hen het vuur geopend. De voorste patrouilleleden geven direct vuur af en gaan in dekking. Onder dekking daarvan slagen de achterste drie erin zich achter het beekje terug te trekken en vinden dekking achter een muurtje. Als de twee voorste verkenners met een laatste sprong de muur willen bereiken, waar de rest van de patrouille dekking heeft gezocht, wordt één van hen getroffen. Op zo’n 20 meter van het muurtje blijft hij liggen.

Het vuur komt nu van alle kanten en is zo hevig dat niemand kans ziet hem naar de muur te slepen.

Enkele kilometers van deze onheilsplek verwijderd, volgt luitenant Alex Spanhak, commandant van een ander peloton, op een vooruitgeschoven post via de radio het verloop van het gevecht. Als hij hoort dat de patrouille omsingeld is geraakt en er een gewonde is gevallen, weegt hij snel een aantal opties af. Zijn eenheid beschikt over drie Bushmaster pantservoertuigen. Met deze voertuigen kan hij in korte tijd bij de patrouille zijn, daar de gewonde

weghalen en mogelijk zelfs de hele patrouille meenemen. Hij aarzelt niet langer en is enkele minuten later al onderweg. Als Spanhak met zijn Bushmasters in de buurt van de patrouille komt, ziet hij de gewonde liggen en laat hij zijn voertuigen stoppen. Van alle kanten worden zij beschoten waarbij de kogels op het pantser afketsen.

De boordschutters op de Bushmasters schieten terug met hun zware mitrailleurs. Als de luitenant voelt dat hij vuuroverwicht heeft stapt hij zelf uit en rent naar de gewonde. Achter een boom zoekt hij dekking en ziet van dichtbij dat de gewonde aan zijn verwondingen is overleden. Omdat hij de gesneuvelde kameraad onder geen voorwaarde achter wil laten, kruipt hij naar het lichaam toe en begint hem meter voor meter in de richting van de Bushmasters te trekken. Eén van zijn sergeanten komt hem helpen. Met de hulp van de anderen wordt het lichaam in één van de Bushmasters getild.

Op dat moment treffen meerdere RPG-antitankraketten het voorste voertuig. Hierdoor raakt het hydraulisch systeem defect en blokkeren de remmen. De bemanning haalt snel de essentiële uitrusting uit de defecte Bushmaster en stapt over op het andere voertuig. Met enige moeite lukt het om het voorste voertuig van de weg te drukken waarna de Bushmasters zo snel mogelijk uit de hinderlaag rijden. Het omsingelde peloton kan nu met steun van zware artillerie, Apache-helikopters en vliegtuigen de vijandelijke strijders onder vuur nemen. Vrij snel daarna wordt die weerstand uitgeschakeld en kan de patrouille te voet terug keren.

Het voorbeeldgedrag van luitenant Spanhak is illustratief voor één van de belangrijkste kernwaarden binnen de Koninklijke Landmacht. Leiders in de Landmacht worden opgevoed volgens de ‘lead from the front’ gedachte. Wij verwachten van hen dat ze moed tonen en de opdracht boven hun eigen veiligheid stellen. Het teambelang gaat namelijk altijd voor het individuele belang. Alleen op deze manier valt het te verklaren dat een luitenant, een sergeant, een officier en een onderofficier,

hun leven in de waagschaal stellen om het lichaam van een jonge soldaat van een ander peloton in veiligheid te brengen. Vandaar ook de eis dat de leider zijn of haar vak beheerst. Zou het daar aan ontbreken dan zou het onmogelijk zijn dat militairen hun leiders in dergelijke risicovolle omstandigheden zullen volgen.

FEBRUARI 2019 – 35

BOEKFRAGMENT

Kroongetuige

MARCO KROON, KROONGETUIGE, UITGEVERIJ KOMPAS, 246 PAGINA’S (€ 21,95) WWW.UITGEVERIJKOMPAS.NL WWW.MARCOKROON.NL

Tijdens een staatsgeheime missie in Afghanistan wordt Marco Kroon gevangengenomen en mishandeld. Hij doodt de vijand die hem martelde.

Kroongetuige is het schokkende verhaal van een militair die in dienst van zijn land vrijwel alles gaf, maar thuis niets vond dan beschuldigingen en onbegrip.

A

u! Een fikse vuistslag of trap in mijn zij maakt een einde aan mijn heimelijke planningsproces. Direct staan al mijn zintuigen op scherp. ‘Doe verdomme normaal! Vuil stuk schorem!’

Mijn lontje is op. Ik schiet overeind, draai me in dezelfde beweging om naar het gevaar en sta oog in oog met een of andere lachende vent met gebalde vuisten. Waar komt die verdomme vandaan? Als vanzelf richt ik al mijn aandacht op die klootzak. Ik buk en pak mijn stoeltje als schild of slagwapen:

vechten met alle mogelijke middelen, zoals me is aangeleerd. Overleven staat op nummer één.

Met mijn stoeltje vastgeklemd doe ik een stap naar mijn belager. De twee mannen die mij binnenbrachten en bewaakten, staan er intussen lachend bij, iets op afstand. De loop van hun wapens is nog steeds omlaag. Fuck. Vuile klootzakken. Ze spelen met me, testen me. Kom maar op verdomme!

Ik maai met mijn stoeltje om meer gevechtsafstand te creëren.

De kerel met zijn gebalde vuisten komt naar voren en probeert wat ik al hoopte: hij wil mijn stoeltje pakken. Zijn focus ligt op mijn handen en dus… Ik til mijn knie hoog op, strek mijn onderbeen en geef hem een goedgerichte voorwaartse trap in de maagstreek, gevolgd door een allesvernietigend klap met het stoeltje. Hij schreeuwt, de andere drie kerels lachen.

Maar dan…

Vanachter wordt uit het niets een natte, ondoorzichtige zak ruw over mijn hoofd getrokken. Ik zie verdomme niets meer en mijn ademhaling gaat zwaar. Wild maai ik nog eens met het stoeltje, maar ik raak niets dan lucht. De trappen en klappen komen plotseling van alle kanten: tegen mijn lijf, benen, hoofd... Het stoeltje is me van geen enkel nut meer en ik laat het los om in elk geval mijn hoofd te kunnen beschermen. Ik span mijn lichaam, bereid me voor op wat gaat komen. Ik besef me maar al te goed dat ik zonder zicht en oriëntatie staand veel te kwetsbaar ben.

Dus ik laat me vallen, trek mijn knieën op en sla mijn handen om mijn hoofd.

Nog een paar trappen volgen, waarna ze mijn polsen grijpen. Ik voel hoe ze mijn horloge, de Casio, afpakken. Ze binden mijn handen voor mijn buik. Daarbij gaan hun smerige poten over mijn hele lijf, zelfs onder mijn trui. In de zakken van mijn vissersvest heb ik wat operationele zaken zitten, zoals een mes, patroonmagazijn en batterijen. Stuk voor stuk verdwijnen ze in de klauwen van die klootzakken.

Zodra mijn zakken leeg zijn, slepen ze me ruw overeind en trekken en duwen ze me naar buiten. Door

de natte zak voelt de wind om mijn hoofd ijskoud. Struikelend loop ik tussen twee kerels in. Voor en achter me lopen er meer: ik hoor hun stemmen en hun lachen. Dan, ik denk zodra we de smalle steeg uit zijn, hoor ik startende voertuigen.

De druk op mijn armen neemt af, ik sta stil en wankel. Direct incasseer ik een dreun tegen de zijkant van mijn torso, maar niet op mijn nieren of lever. Het is geen aansporing, gewoon intimidatie.

Het blikken geluid van een schuifdeur zegt me ook zonder beelden wat er gebeurt. De klootzakken tillen me op en smijten me in een busje. Het zijportier schuift weer dicht. Ik hoor schreeuwen, joelen en lachen, het doorladen van wapens. Dit is het. Ze gaan me executeren.

Game over, Marco.

Een deel van de verkoop van Kroongetuige komt direct ten bate van stichting H.E.A.R.T: ‘His/Her Energy Always Remains Tangible’. Zijn of haar energie blijft altijd voelbaar. De stichting, opgericht door Marco Kroon, is ter ondersteuning van nabestaanden, kinderen en verwanten van gesneuvelde of zwaargewond geraakte Nederlandse militairen, agenten, brandweermannen en hulpverleners.

luchtgevechten in de pacific

Een WO2-‐avontuur van Yann en Romain Hugault ( (De Nachtuil, Edelweiss)

1944. Angela McCloud is een "WASP", een vrouw van de "Woman Airforce Service Pilot".

Haar missie is haar "C-47 Dakota" over het Himalaya gebergte te vliegen, om de Chinese bases te bevoorraden. Deze vormen het laatste blok, dat de oorlog zou kunnen doen kantelen...

WWW.SILVESTERSTRIPS.NL kijk op onze site voor meer vliegtuigstrips CM

© Editions Paquet

HARDCOVER 5 17,95

FEBRUARI 2019 – 37

BOEKRECENSIE

De Nederlandse krijgsmacht onder water Er zijn in de loop der jaren duizenden Nederlandstalige fictieboeken over oorlog verschenen, maar nog nooit één over Nederlandse onderzeeboten.

Daar is met Orka verandering in gekomen.

DOOR RIK METS

J

aime Karremann (1978) is onafhankelijk marinejournalist en de drijvende kracht achter de website marineschepen.nl. Hij publiceerde al eerder het non-fictie boek In het diepste geheim (2017), over geheime Nederlandse onderzeebootoperaties. Met Orka heeft hij zijn eerste thriller geschreven, en met succes.

Het boek speelt zich af tijdens de Koude Oorlog in 1980, een tijd waarin Nederland een belangrijke rol op zee speelde. Het boek centreert zich rond de commandant van de onderzeeboot Orka, Ed van Haaren, en telegrafist Mark Willemsen. Als ze op patrouille boven de poolcirkel worden gestuurd, lijkt het een routinematige verkenningstocht. Al snel maakt Van Haaren contact met de Skatov, een nieuw type onderzeeboot van de Sovjets, en verlaat de Nederlandse onderzeeboot haar patrouillegebied om meer informatie in te winnen. Hierbij belandt de Orka in een Russische marine-oefening, met alle gevolgen van dien.

Ondertussen verspreidt Willemsen via de scheepskrant, een doorgaans ludiek blaadje, geruchten over een conflict tussen de Sovjets en Nederlandse fregatten in de Zwarte Zee. De geruchten zijn verzonnen, maar de bemanning van de Orka neemt deze voor waar aan.

Wanneer aan het wateroppervlak de Russen in actie komen, slaat bij Van Haaren de twijfel over de echtheid van de berichten toe.

Wat volgt is een boek dat langzaam op gang komt, maar na een honderdtal pagina’s de lezer te pakken heeft en niet meer loslaat.

Jaime Karremann Karremann heeft een eenvoudige schrijfstijl, met korte zinnen, veel spreektaal en weinig poespas, wat maakt dat het boek lekker wegleest. Voor een leek op het gebied van de zeevaart bevat Orka echter veel vaktermen. Sommige hiervan worden door de schrijver zelf uitgelegd, al dan niet vanuit de hoofdpersonen, maar de meeste zijn vermeld in een verklarende woordenlijst. Bij het lezen van een thriller is het niet gebruikelijk veel woorden te moeten opzoeken, wat maakt dat sommige scènes lastig te begrijpen zijn.

De hoofdpersonen zijn weinig complex en hun karakters niet erg origineel. Van Haaren wordt geïntroduceerd als een commandant wiens carrière vanwege een eerdere fout op het spel staat, een vergelijkbare achtergrond is te vinden in veel andere thrillers, romans en films. Desalniettemin is Orka een spannend en verfrissend boek, niet in de laatste plaats omdat Karremann het eerste boek over de onderzeevaart vanuit Nederlands perspectief heeft geschreven.

Ondanks dat het verhaal fictief is, geeft het een boeiend en realistisch inzicht in de spanning van de Koude Oorlog. Voor iedereen met interesse in de geschiedenis van de Nederlandse krijgsmacht is Orka absoluut een aanrader.

+++

JAIME KARREMANN, ORKA, BWV MEDIA, 244 PAGINA’S (€ 19,99)

38 – MILITAIRE COURANT

De luchtoorlog bracht nieuws vanaf het westelijk front Generaal buiten dienst dr. D. Starink stelde in samenwerking met het Nederlands Instituut Militaire Historie De luchtoorlog 1914-1918 samen.

Het resultaat is een zorgvuldig uitgegeven boek voorzien van veel fotomateriaal, waarin overzicht en inzicht geboden wordt in de ondersteuning die militaire eenheden van luchtwapens hebben gehad.

‘A

ls er iets is wat de Eerste Wereldoorlog kenmerkt, dan is dat verandering. Waar legers elkaar vroeger ontmoetten op een veld en een slag uitvochten die vaak niet langer duurde dan één dag, werd het nu een strijd tussen maatschappijen en economieën.’ Terwijl zijn vrouw ons koffie en zelfgemaakte koekjes aanbiedt, vertelt generaal Starink aan de eettafel bij hem

Dr. D. Starink thuis over het door hem samengestelde boek De luchtoorlog 19141918. ‘De burger werd erbij betrokken, niet alleen door de massaliteit van de opkomst, maar ook economisch gezien, bijvoorbeeld door de granaatproductie voor een enorm aantal kanonnen, maar ook door het luchtwapen, een relatief nieuw fenomeen.’

Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog stond de luchtvaart nog in de kinderschoenen met ballonen, zeppelins en een enkel vliegtuig. De militaire leiders zagen al snel de potentie van

een luchtmacht in. ‘De verkenningsfunctie was vooraf al bekend.

Hoog zitten, betekent goed kunnen kijken en overzicht hebben. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog was het vliegtuig nog maar een tiental jaar oud.

De eerste vlucht in 1903 van de gebroeders Wright stelde nog niet veel voor, maar dat veranderde in 1909 bij een grote luchtvaartbijeenkomst in Reims. Daar kwamen veel sportgekken en avonturiers op af, maar ook autoriteiten van het leger. Een jaar later zijn de Fransen begonnen met militaire vliegoefeningen en dit vergrootte het besef dat je daarmee tot ver in vijandelijk gebied verkenningen kon uitvoeren.’

HET BEGIN VAN NIEUWE OORLOGSVOERING ‘De Frans–Duitse oorlog van 1870 gaf al een klein inkijkje in deze nieuwe vorm van oorlog voeren,’

FEBRUARI 2019 – 39

INTERVIEW vertelt Starink. ‘Dat was geen slag die in een dag was afgelopen, maar een heuse veldtocht. De Duitsers planden in de aanloop naar 1914 een vergelijkbare campagne.

Frankrijk moest in tweeënveertig dagen verslagen worden, om vervolgens de legers te verplaatsen naar Oost-Pruisen, waar ze de Russen zouden overwinnen. Deze veldtocht loopt mis door de vertraging die ze in België oplopen, maar ook doordat de Russen veel sneller mobiliseerden. Zij vielen vroeg aan, waardoor de Duitsers in een tweefrontenoorlog verzeild raakten.

‘Dat is heel belangrijk in dit boek,’ aldus Starink, waarna er een korte stilte valt waarin de koffie wordt bijgeschonken, gevolgd door: ‘Je kunt natuurlijk over de luchtoorlog schrijven, maar die staat niet op zichzelf. Vanaf het begin is er een link geweest met de gewapende strijd op de grond. De goede ervaringen die de Fransen en de Britten, maar ook de Duitsers in de eerste weken met luchtverkenningen hadden, zorgden ervoor dat vooral de Britten aan een ramp wisten te ontsnappen.’

Als ik vraag of de luchtverkenningen een Blitzkrieg hebben voorkomen, beargumenteert Starink dat je het kleinschaliger moet zien. ‘De Britten dreigden bij Mons omsingeld te raken, omdat het Franse leger op hun flank aan het terugtrekken was zonder hen daarover te informeren. Een van de Franse vliegtuigen heeft dat zien gebeuren, waardoor ook de Britten besloten om stapsgewijs terug te trekken tot aan Parijs. Vervolgens ontdekten verkenningsvliegtuigen aan de oostkant van de Franse hoofdstad een gat tussen twee Duitse legereenheden, waarop opperbevelhebber Joffre besloot een tegenaanval uit te voeren. Dit is de beroemde slag om de Marne, die de Duitse opmars na ongeveer veertig dagen tot staan heeft gebracht. De geallieerden zouden ze daarna nog een stuk verder weten terug te dringen tot aan de uiteindelijke frontlijn, die bijna vier jaar ongewijzigd zou blijven.’

DUIZEND BOMMEN EN GRANATEN Naast luchtverkenningen zette de Eerste Wereldoorlog nog een

belangrijke verandering in gang: de groei van de artillerie. ‘Door de patstelling in de loopgraven was de rol van de infanterie en cavalerie uitgespeeld. Vliegtuigen werden ingezet om bijna dagelijks verslag te doen van de gevechten, maar ze werden ook de ogen van de artillerie. Soldaten kregen door dat een verkenningsvlucht vaak werd gevolgd door een artilleriebeschieting.’

De aanwezigheid van vliegtuigen op het slagveld had dus ook zijn weerslag op het handelen van de troepen op de grond. ‘Vanuit de loopgraven werd er steeds vaker op vliegtuigen geschoten, eerst met hun geweer, maar dat was niet erg effectief. Vervolgens zijn de verkenningsvliegtuigen zelf bewapend en begonnen ze vanuit de achterste cockpit op elkaar te schieten, maar een bewegend doel neerschieten is geen sinecure,’ aldus Starink.

‘De ontwikkeling van het eenpersoonsjachtvliegtuig komt bijvoorbeeld uit deze situatie voort. Er was behoefte aan een klein toestel, dat door goed te manoeuvreren, achter zijn doel kon komen. Recht erachter, in de zichtlijn, kan de vlieger beter schieten en heeft hij een goede kans om zijn doel neer te halen. Alleen de propeller zat hem hierbij nog vaak in de weg.’

NIEUWE HELDEN De Nederlandse vliegtuigfabrikant Fokker vond voor dit laatste probleem een oplossing. ‘De Nieuport heeft nog lang een mitrailleur boven op de vleugel gehad en er waren ook vliegtuigen die deze wapens aan de zijkant hadden.

Dat bleek veel minder effectief.’

Door het zoeken naar een oplossing voor dit probleem, neemt de ontwikkeling van het luchtwapen een enorme vlucht. ‘Van grote verkenningsvliegtuigen en artilleriewaarnemers met veel apparatuur aan boord, tot kleine jachtvliegtuigen voor het luchtgevecht: de air to air combat. De Engelsen gaan met deze jachtvliegtuigen diep achter het front opereren om daar vijandelijke vliegtuigen uit te schakelen om zo hun eigen verkenningen rustig uit te kunnen voeren.

De Duitsers beginnen hier pas veel later mee, omdat zij veel lan-

ger hebben vastgehouden aan het oude concept en ook tactisch een aantal fouten hebben gemaakt, bijvoorbeeld de Luftsperre. Hierbij lieten ze jachtvliegtuigen rondjes boven het slagveld vliegen om te voorkomen dat de Fransen en de Britten met hun kisten achter de Duitse linies wisten te komen.

Deze loopgraaf in de lucht werkte niet, maar liet wel zien dat het luchtwapen langzaam zijn intrede deed in militaire tactieken.

‘Deze nieuwe ontwikkelingen en ideeën waren vooral afkomstig van jonge jongens, zoals Boelcke,’ vertelt Starink. ‘Hij legde met zijn Dicta Boelcke, de acht regels waar een jachtvlieger zich aan moet houden, de basis voor luchtgevechten. Deze nieuwe helden lieten met veel bravoure en lef van zich horen, helaas hebben de meesten dit wel met hun leven moeten bekopen.’

DE TOEKOMST ‘Technisch is er veel veranderd sinds de Eerste Wereldoorlog,’ vindt de generaal buiten dienst. ‘In die tijd waren het vooral de mensen die het deden, tegenwoordig is het bijna robotisch. Je hebt raketten die je vanaf grote afstanden af kunt vuren en die zelf hun doel zoeken, of drones die je vanaf de andere kant van de wereld in kunt zetten en besturen. Welk effect deze nieuwe ontwikkelingen precies zullen hebben, weten we nog niet.’

DIRK STARINK, DE LUCHTOORLOG 1914-1918.

DE STRIJD IN DE DERDE DIMENSIE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG, UITGEVERIJ GEROMY, 240 PAGINA’S (€ 39,50)

40 – MILITAIRE COURANT

INTERVIEW

Doorgaan waar anderen stoppen Na een carrière als militair en politieman is Ivo Recourt nu ondernemer. In Veldhoven richtte hij zijn eigen sportschool op: IMove. Naar eigen zeggen stroomt het soldatenbloed nog steeds door zijn aderen. Dat wordt helemaal duidelijk in zijn boek Soldatenbloed, waarin hij beschrijft wat hem gemaakt heeft tot de mens die hij nu is.

DOOR JAN LOUWERS

Soldatenbloed is een pakkende titel, maar wat bedoel je daar eigenlijk mee?

‘Ik heb die term zelf verzonnen. Ik sprak er met mijn collega’s in het leger over en zei toen: “Wij hebben soldatenbloed.” We zijn recht door zee, weten van aanpakken en zijn opgeleid om dingen te doen.

Daarom vond ik het ook een mooie titel voor mijn boek, zodat je als

lezer snapt uit wat voor soort hout ik gesneden ben.’

In hoeverre voel jij je nog steeds militair?

‘Als ik een pak aantrek, zou ik nog wel mee kunnen doen, maar ik ben nu ondernemer. Toch heb ik nog iedere dag profijt van de ervaring die ik bij Defensie en bij de politie heb opgedaan. Omgaan met moeilijke situaties en tegenvallers bijvoorbeeld. Als je het even niet meer ziet zitten, gewoon doorgaan en een oplossing zoeken!’

Bij defensie is er nu een campagne om nieuwe mensen te werven, getiteld ‘Skilled for life’. Herken jij je daarin?

‘Ja, daar heb ik het ook over in mijn boek. Ik ben heel trots op wat ik bij Defensie heb kunnen doen.

Vanaf de eerste dag leer je om te overleven, of in ieder geval krijg je skills mee om dat te doen waar anderen stoppen. Ik vind “Skilled for life” een hele goede titel, want je leert dingen die ook na je tijd in het leger nog zinvol en bruikbaar zijn.’

Wat ik mooi vind bij het lezen van het boek is dat jij het ‘eenvoudige soldatenleven’ zo weet te waarderen. Hoe zit dat?

‘Toen ik in dienst kwam, zag een soldatenverblijf er heel overzichtelijk uit. Iedere soldaat had een kast, een bed en een stoel. Dat simpele leven sprak mij erg aan. Op de stoel lag mijn horloge, mijn kleren hingen eroverheen en ik had een rugzak met spullen, daar doe je het mee! Dat is nu nog steeds zo. Mijn huis staat niet vol met meuk en de rugzak uit dienst heb ik nog steeds op zolder staan. Ik houd van weinig spullen, van een simple life.’

Ivo Recourt

Je bent op verschillende uitzendingen geweest. Kun je je nog herinneren hoe het voelde toen je voor het eerst op uitzending ging?

‘Dat kan ik me zeker nog goed herinneren en dat geldt ook voor de mensen waar ik toen mee op pad ging. Tijdens de voorbereiding van de eerste uitzending naar het buitenland overleed een van onze maten door een ongeluk. Dat was een hele heftige ervaring, waardoor we allemaal getekend voor het leven waren, want we gingen met een maat minder op missie.

Het was heel confronterend dat deze persoon snel werd vervangen, want het team moest compleet zijn voor onze uitzending naar Bosnië.

‘We gingen dus met een groot verlies op missie. We leefden daar intensief en hadden het er veel met elkaar over, maar ik was mij nog niet zo bewust van de impact. Ik dacht dat er met mij niets aan de hand was en vertelde er aan het thuisfront niets over. Ik sportte veel en had mijn muziek, dat was mijn ontspanning. Pas vele jaren later bleek ik PTSS te hebben, Post Traumatic Stress Syndrom. Achteraf bleek dat ik die eerdere ervaring niet goed had verwerkt.’

Als je nu terugkijkt, wat vond je de heftigste uitzending die je hebt meegemaakt?

‘Dat zijn de “rampceremonies” in Afghanistan. Als er een Nederlandse militair of een militair van een bondgenoot overleed, werd er een ceremonie georganiseerd waarbij de kisten naar het vliegtuig werden gedragen. Van alle landen die deelnamen aan de missie waren er dan vertegenwoordigers aanwezig bij de ceremonie.

Dat vond ik heel heftig, want dan kwam alles samen: de bevestiging dat er doden waren gevallen en het besef dat het mij ook zou kunnen overkomen. Ik heb in Afghanistan ook geoefend als draagwacht.

Indien er een Nederlander zou overlijden, moest ik de kist dragen, maar dat is niet voorgekomen in de periode dat ik aanwezig was op het kamp.’

FEBRUARI 2019 – 41

INTERVIEW

In Afghanistan

Van welke ervaringen heb jij nu nog dagelijks profijt als ondernemer, bijvoorbeeld bij het runnen van je sportschool?

‘Het leidinggeven en vooral ook het lesgeven. Als onderofficier bij Defensie heb ik een uitgebreide didactische opleiding gekregen, informatie overbrengen zit nu in mijn bloed. Net als hard werken en doorzetten, want ik heb aangetoond dat mijn veerkracht heel groot is. Dat dank ik aan de periode dat ik bij het Rijk werkte, bij Defensie en de politie.’

En de stijl van leidinggeven in het leger, werkt die ook in de sportschool?

‘Ik ben directief, wellicht heb ik dat van Defensie overgehouden.

Ik wil overal alles van weten, maar probeer ook de medewerkers hun eigen ding te laten doen. Ik ben een controlfreak, geef ook topdown leiding, maar ik probeer mij daar wel in te ontwikkelen.

‘De mensen die bij ons werken, weten waar ze mee bezig zijn en zijn heel deskundig. We hebben ook een heel persoonlijke benadering: we praten met de klanten en weten dus hoe het met ze gaat. We hebben ook veel unieke trainingen in ons aanbod, waarvoor mensen uit de hele regio naar ons toekomen. Qua mentaliteit stroomt bij ons op de sportschool zeer zeker ook het soldatenbloed, want als het even tegenzit bij een training is de boodschap heel simpel: gewoon doorgaan!’

IVO RECOURT, SOLDATENBLOED, IMOVE (€ 17,50) WWW.SOLDATENBLOED.NL

42 – MILITAIRE COURANT

BOEKFRAGMENT

Zandhappen

MART DE KRUIF, ZANDHAPPEN. GENERAAL IN AFGHANISTAN, UITGEVERIJ WATER, 368 PAGINA’S (€ 20,00) WWW.UITGEVERIJWATER.NL

In het najaar van 2007 wordt Mart de Kruif gevraagd om als generaal-majoor de leiding op zich te nemen van de International Security Assistance Force (ISAF) in ZuidAfghanistan. In Zandhappen heeft hij zijn ervaringen opgetekend.

E

en week na de overname had ik al het gevoel dat ik er al maanden was, maar na twee maanden zat ik echt volop in de routine. En dat gold voor iedereen.

We hadden een dagelijkse routine ontwikkeld die ons door het werk hielp. Ons lichaam was zo langzamerhand gewend aan het klimaat, de staf functioneerde en we hadden inzicht in het speelveld waarin we opereerden. En we hadden vertrouwen in elkaar. Maar het echte werk stond ons nog te wachten.

Die eerste maanden was het touwtrekken met de Taliban, waarbij beide partijen soms wat centimeters wonnen. Dat schoot niet op. Maar wij wisten dat die situatie zou gaan veranderen. Binnen zes maanden zouden we er 25.000 Amerikanen bij hebben. Dat was heel erg nodig, maar zou onze wereld ook volledig op zijn kop zetten. Alles werd anders nadat Obama groen licht had gegeven om extra troepen naar Afghanistan te sturen.

Eind 2008 was het iedereen wel duidelijk dat de situatie in het Zuiden niet rooskleurig was. In 2006 had ISAF de blik vooral op de hoofdstad en op Oost-Afghanistan gericht. Daar lag dan ook het militaire zwaartepunt en werden de Amerikanen ingezet. Begrijpelijk, want in het Oosten lagen veel wegen van Pakistan naar Kabul, een historische verbinding die ook de Taliban gebruikten. Maar de band tussen de Pashtun en de Taliban was het sterkst in het Zuiden. Daar was de koppeling tussen de Taliban en de exploitatie van opium onmiskenbaar. En daar lag ook nog een grens met Iran, een land dat niet direct gebaat was bij een stabiel Afghanistan en zeker

niet bij een westers Afghanistan.

Die mix was van grote invloed op de veiligheid in Afghanistan. Het Zuiden was meer dan het Oosten een bron van onrust. En juist in dat Zuiden bestond ISAF uit een coalitie van landen, geleid door het Verenigd Koninkrijk, Canada en Nederland. Eigenlijk zaten de Amerikanen dus op de verkeerde plek. Helaas duurde het twee jaar voordat iedereen daarvan overtuigd was.

Dagboek, donderdag 8 januari 2009 Weer een hele slechte dag. Eigenlijk was alles rustig en waren we ‘op track’ met het werk. Aan het einde van de dag kregen we een melding dat er een grote explosie had plaatsgevonden in het district Maywand, in de provincie Kandahar. Daar was een bom afgegaan op het moment dat een U.S. Army-patrouille over de bazar liep. Er werd een massive casualty (masscass) verklaard, wat betekent dat alle medische middelen worden ingezet. Uiteindelijk bleken er twee Amerikanen te zijn gesneuveld en circa twintig gewond. Tijdens de ramp ceremony voor de gesneuvelde Canadees van gisteren kwamen de heli’s met de gewonden binnen. Een zeer indrukwekkend gezicht. Daarna naar het hospitaal geweest om te kijken of ze daar alles aankonden en met de gewonde jongens gesproken. Net MASH. De tegenstelling tussen het zwaartepunt van de hele operatie van ISAF en de verdeling van de beschikbare middelen leidde tot een gevaarlijke situatie, want als ISAF het Zuiden zou verliezen, zou de gehele operatie kansloos zijn.

Op de grond waren daar de eerste tekenen al van te zien. RCS deed wat het kon, maar gleed steeds verder weg in zelfbescherming en verdediging van wat men had. Dat was vooral het geval in de provincies Kandahar en Helmand, waar Britten, Canadezen en een aantal Amerikanen dagelijks vochten voor hun leven. En daar konden we weinig aan doen.

Ook de Afghaanse structuren waren niet aangepast aan het zwaartepunt. Niet alleen ontbrak het in het Zuiden vaak aan capa-

bel bestuur op ieder gebied (politiek, economisch en juridisch), het bestuur zat soms ook gevangen in relaties, met corruptie als gevolg.

Daarbij ging het wel om een Afghaanse variant van corruptie, want vaak ging het niet om zelfverrijking maar om het faciliteren van de stam of de familie. De landbouwcultuur was vooral gericht op de verbouw van opiumpapavers en steeds minder op de teelt van consumptiegewassen. Medische voorzieningen waren grotendeels afwezig, evenals onderwijs. Van echt structurele civiele opbouw was in het Zuiden dan ook niet of nauwelijks sprake. Maar ook de Afghan National Police (ANP) en de Afghan National Army (ANA) waren niet ontplooid op grond van rationele principes. Het was begrijpelijk dat er een zwaartepunt in en om Kabul lag, want dat was de hoofdstad en die had ook historisch gezien een grote symbolische waarde. De rest van de troepen was min of meer evenredig over het land verdeeld en niet duidelijk gericht op inzet waar dat het meest nodig was, namelijk in het Zuiden.

FEBRUARI 2019 – 43

BOEKFRAGMENT

Oorlog in de operatiekamer

MAAIKE HOOGEWONING, OORLOG IN DE OPERATIEKAMER. BELEVENISSEN VAN EEN MILITAIR OPERATIEASSISTENT IN AFGHANISTAN, WHITE ELEPHANT PUBLISHING, 304 PAGINA’S (€ 22,00) WWW.WE.PUBLISHING.NL

Maaike Hoogewoning was twee keer militair operatieassistent in Afghanistan. In haar boek Oorlog in de operatiekamer neemt ze de lezer mee in een wereld die velen niet kennen.

I

n de loop der jaren heb ik ook aan medische collega’s in diverse ziekenhuizen mijn verhaal verteld. Wat ik opmerkte is dat er veel interesse is in mijn ervaringen in oorlogsgebied. Dat heeft mij doen besluiten toch verder te gaan met het op papier zetten van mijn verhaal. Eigenlijk moest het boek al af zijn voordat onze tweede geboren werd. Maar dat heb ik niet gehaald; hij is wanneer mijn boek daadwerkelijk uitkomt inmiddels al vier jaar. Tijdens mijn missies in Afghanistan, Kandahar, hield ik een dagboek bij. Op die manier kon ik de ervaringen die ik tijdens mijn werk op de operatiekamer (OK) meemaakte, van mij af schrijven en het een plek geven. Maar ook om naar het oh zo belangrijke thuisfront te sturen, die graag wilden weten hoe het mij verging, daar in de zandbak. Dat heb ik ze tot op zekere hoogte ook wel geschreven, maar niet alles, lang niet alles.

Hoe kan ik thuis vertellen dat ik een paar keer per dag op de grond moet gaan liggen, omdat er raketten op de basis worden afgevuurd?

Maar ze hoeven zich geen zorgen te maken, hoor, er is niks aan de hand hier. Of hoe vertel ik dat er op één dag helaas drie jonge Amerikaanse collega’s zijn overleden bij mij op de operatiekamer? Meestal vertel ik alleen de leuke dingen die ik die dag heb gedaan en dat ik het druk heb gehad met werken, we hadden veel patiënten. Je wilt het thuisfront niet nog ongeruster maken dan zij toch al zijn.

Daarnaast vind ik het ook belangrijk om de andere kant van onze krijgsmacht te laten zien, de verzorgende kant. Vaak is de eerste gedachte aan het leger: schieten en bommen gooien.

Maar er is meer binnen de krijgs-

macht. Ik zit bij het regiment Geneeskundige troepen. ‘Eripiendo Victoriae Prosum’ staat er op mijn baretembleem, in het Nederlands vertaald: ‘Al helpende dien ik de overwinning’ en dat doe ik op de operatiekamer, tezamen met de rest van het chirurgisch team.

Ik denk dat zo’n 80% van de krijgsmacht uit ondersteunend personeel bestaat om de overige 20%, die soms wél schietend voorwaarts moeten gaan, te ondersteunen en bij te staan. De vele ondersteunende collega’s zorgen ervoor dat er post aankomt in het missiegebied, dat er gegeten kan worden, dat er schoon drinkwater is, dat er een woon- en werkomgeving wordt gebouwd, dat er psychische zorg aanwezig is, noem alles maar op. Maar ook medische zorg is aanwezig en uitgebreid in de vorm van een chirurgisch team, waar ik als operatieassistent deel van uitmaak. We helpen elkaar tijdens de momenten dat het goed gaat, maar ook wanneer het fout gaat. Dan staan wij als chirurgisch team dag en nacht klaar om de gewonde collega’s de medische hulp te bieden die zij op dat moment zo hard nodig hebben. Het is heel paradoxaal; aan de ene kant wil ik graag werken tijdens een missie, want dat is mijn vak, daar heb ik voor geleerd en veel cursussen voor gevolgd. Maar aan de andere kant zijn het in mijn geval wel mijn (internationale) collega’s die (meestal) zwaargewond en verminkt aan mij voorbij trekken. Ik vergelijk het maar met een topsporter: die traint ook niet zijn gehele leven alleen maar om het trainen, hij wil die allerbelangrijkste wedstrijd winnen en met goud thuiskomen. Op dat moment functioneer ik als de beste, ik vlieg op de adrenaline en skills en drills die mij geleerd zijn. Maar achteraf pas komt het besef dat het een jonge collega van mij is of was…. Diezelfde adrenaline zal mij later gaan dwarszitten.

Mijn uitzendingen hebben mij gemaakt tot wie ik ben en voor mij is dodenherdenking op 4 mei voorgoed veranderd. Ik heb samen met mijn man Ray gekozen om voor Defensie te gaan werken en daar

horen tenslotte ook uitzendingen bij. Ik wist dat ik in de hel op aarde terecht zou komen in Afghanistan, maar er daadwerkelijk dan ook zijn, zien, horen, ruiken en voelen is toch echt een ander verhaal, mijn verhaal: ‘Oorlog in de operatiekamer’.

44 – MILITAIRE COURANT

EVENEMENTEN

Agenda 15 JANUARI T/M 29 SEPTEMBER

1 FEBRUARI T/M 19 MEI

SOEST – In 2019 is het tweehonderd jaar geleden dat de basis werd gelegd voor de militaire muziek van de krijgsmacht. Ter ere van dit jubileum kun je de tentoonstelling ‘Voorwaarts marsMUZIEK’ bekijken in het Nationaal Militair Museum. Aan de hand van zes thema’s wordt de geschiedenis van de militaire muziek doorlopen. Ook zullen er een aantal bijzondere objecten te zien zijn, zoals een paradetrompet van Adolphe Sax.

AMSTERDAM – Duitse soldaten maakten duizenden foto’s van de veldtocht door Nederland tussen 10 en 14 mei 1940. Gerard Groeneveld spoorde ruim honderdvijftig foto’s op, die nu te bezichtigen zijn in de tentoonstelling ‘Nach Holland’. De diversiteit is groot. Zo zijn er foto’s van Duitse soldaten die vrolijk op de foto staan met Nederlandse krijgsgevangenen, maar ook van gesneuvelde Nederlandse militairen. De afbeeldingen worden getoond naast uitspraken

WWW.NMM.NL

van Duitse militairen en hun originele fotoalbums.

WWW.VERZETSMUSEUM.ORG

2 FEBRUARI T/M 21 DECEMBER VLIELAND – Op Vlieland worden het hele jaar door militair-historische natuurwandelingen georganiseerd. Onder leiding van een natuurgids van Defensie start je bij het militaire kampement, waarna je onder andere de oude Meteo Vlieland bezoekt, waar een expositie is ingericht met oude meteo-instrumenten. Vergeet geen laarzen en droge sokken mee te nemen!

WWW.VLIELAND.NET

15 FEBRUARI T/M 10 JUNI NIJMEGEN – Veel kinderen zijn slachtoffer geworden van geweld tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De Nijmeegse fotografe Annie van Gemert brengt met haar beelden een verbinding tussen de geschiedenis en de actualiteit in de tentoonstelling ‘Kinderen van de oorlog’.

WWW.MUSEUMHETVALKHOF.NL

23 FEBRUARI SOEST – Vanaf 23 februari is de tentoonstelling ‘Als de Russen komen’ te zien in het Nationaal Militair Museum, een expositie die in het teken staat van de Koude Oorlog. Door middel van een 3D-audiotour en objecten uit binnen- en buitenland beleef je de periode waarin de wereld was verdeeld in Oost en West. Een van de blikvangers van de tentoonstelling is een zware Chieftain Britse tank.

WWW.NMM.NL

ANNE REITSMA FOTOGRAFIE

27 FEBRUARI

‘Als de Russen komen’, Nationaal Militair Museum.

BEST – Wil jij werken bij het Korps Mariniers? Op deze dag word je uitgenodigd om langs te komen bij een oefenlocatie om een marinierseenheid in opleiding te bezoeken.

Ook word je uithoudingsvermogen getest door de fittest Mariniers af te nemen. De dag wordt speciaal georganiseerd voor jongeren tussen de 17 en 26 jaar.

WWW.WERKENBIJDEFENSIE.NL

FEBRUARI 2019 – 45

EVENEMENTEN

16 MAART ARNHEM – Voor vragen over je eigen foto’s van Nederlands-Indië en het Koninklijk NederlandsIndisch Leger kun je vandaag terecht in Museum Bronbeek. Aan de hand van de kleding, uniformen, wapens, voer- en vaartuigen en gebouwen analyseren specialisten de foto’s. Vergeet niet te reserveren voor deze fotomiddag.

WWW.DEFENSIE.NL

17 MAART

‘Nach Holland’, t/m 19 mei in het Verzetsmuseum.

ARNHEM – In de lezing van historicus Piet Emmer ‘Het zwart-wit denken voorbij’ wordt duidelijk dat geschiedenis een permanent proces is van verandering. En dat hoe wij naar het verleden kijken van invloed is op de beoordeling van onze huidige samenleving.

Zo zal Emmer onder andere spreken over de omstreden naamgever van het Mauritshuis, het optreden van Michiel de Ruijter en het gewraakte linker deurpaneel van de Gouden Koets. De lezing wordt georganiseerd door Museum Bronbeek in samenwerking met de Volksuniversiteit Arnhem.

WWW.VOLKSUNIVERSITEITARNHEM.NL

21 MAART 6 MAART DEN HELDER – Ben jij tussen de 16 en 28 jaar oud en ben je geïnteresseerd in het werken bij de Koninklijke Marine? Tijdens de varende infodag krijg je informatie over de verschillende functies, opleiding en de werkzaamheden die daarbij horen. Daarnaast krijg je een rondleiding aan boord en ga je een stukje varen.

WWW.WERKENBIJDEFENSIE.NL

7 MAART SOESTERBERG – Op 7 maart vindt het DEFLAB-event plaats. Hét techniek & innovatie-evenement van Defensie. Je leert op interactieve wijze hoe defensie, technologie en de samenleving met elkaar verbonden zijn. Je wordt ook bijgepraat over de nieuwste militaire

innovaties op het gebied van (operationele) techniek en ICT. Aansluitend op dit evenement is het mogelijk om je in te schrijven voor de Masterclass Techniek & ICT bij Defensie. Hier zullen bijvoorbeeld meerdere officieren spreken over hun dagelijkse werkzaamheden en hun passie voor het vak.

WWW.WERKENBIJDEFENSIE.NL

16 MAART SOEST – Dit jaar vindt alweer de vijfde editie van de Nacht van de Militaire Muziek plaats. Op deze avond kun je ruim vijfendertig optredens bezoeken, verzorgd door meer dan tweehonderd militaire musici. Deze editie heeft twee speciale thema’s: tweehonderd jaar Militaire Muziek in het Koninkrijk en De Koude Oorlog.

WWW.NMM.NL

DEN HELDER – De Koninklijke Vereniging van Marineofficieren organiseert dit jaar de zesde editie van de KVMO-Veteranendag.

Het programma zal bestaan uit lezingen, museumbezoek, film of dansvoorstelling, waarbij ook voldoende gelegenheid is om elkaar te ontmoeten en herinneringen uit te wisselen. Aanmelden kan tot uiterlijk donderdag 28 februari.

WWW.KVMO.NL

26 APRIL DEN HELDER – Het hoofdgebouw van het Koninklijk Instituut voor de Marine bestaat honderdvijftig jaar. Om dit te vieren organiseert het instituut een grote reünie voor alle adelborsten en aspirant-officieren die ooit hun opleiding op het KIM hebben voldaan.

WWW.KVMO.NL

Tien jaar gezwegen, in dienst van Nederland.

De schokkende onthulling van een lang bewaard geheim.

Marco

Kroon

Kroongetuige LEZERSACTIE:

Lezers van de Militaire Courant ontvangen € 2 KORTING op een gesigneerd exemplaar van Kroongetuige. Ga naar www.marcokroon.nl/winkel, klik op het ongesigneerde exemplaar, en vermeld op het bestelformulier MC2019.

U ontvangt dan het boek mét handtekening.

Een deel van de opbrengsten van dit boek komt ten goede aan Stichting H.E.A.R.T: www.stichtingheart.nl

STICHTINGHEART.NL

Ik neem een abonnement op de Militaire Courant: € 12,– voor vier nummers

naam straat postcode land e-mail telefoon

BON

m/v

plaats

IBAN nummer betaling

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: UHB uitgevers, Visscherplein 160 k32, 3511 LX Utrecht, Nederland

FEBRUARI 2019 – 47

COLOFON

Prijsvraag Voor de prijsvraag mogen we een exemplaar wegegeven van De luchtoorlog 1914-1918 van generaal buiten dienst dr. D. Starink.

T

ijdens de eerste Wereldoorlog 1914-1918 groeide het luchtwapen uit van een eenvoudig hulpmiddel voor verkenning tot een niet meer weg te denken wapensysteem in de massale strijd om de eindoverwinning. Alle taken van de luchtmacht die we vandaag kennen, vonden hun oorsprong in de Eerste Wereldoorlog en kregen gestalte in de harde praktijk van de strijd in de lucht boven het westelijk front. De luchtoorlog gaat over deze ontwikkeling.

Naast een beschrijving van het westelijk front, is er ook aandacht voor de fronten in het oosten en zuiden. Maar ook de ontwikkelingen in Nederland, hoewel niet betrokken bij de oorlog, komen aan de orde.

Wilt u kans maken op een exemplaar? Beantwoord dan de volgende vraag:

Winnaars In de oktober-editie van de Militaire Courant was de vraag: In 2009 was Marco Kroon de eerste militair sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw die de Militaire WillemsOrde ontving. In 2014 volgde Gijs Tuinman en dit jaar Roy de Ruiter.

Hij zat bij de Luchtmacht. Van wat voor toestel was hij de vlieger? Het juiste antwoord is: Apache.

Onder de inzenders van het juiste antwoord, zijn drie exemplaren van het boek Danger Close verloot.

De winnaars zijn: Janke Dijkstra uit Heereveen, Henk Vos uit Stadskanaal en Wout Edink uit Leiderdorp.

Van harte gefeliciteerd!

Contact Militaire Courant UHB uitgevers Visschersplein 160 k32 3511 LX Utrecht Nederland Telefoon +31302231718 info@militairecourant.nl Redactie redactie@militairecourant.nl Abonnementen 4 nummers voor €12.

Vul de bon in of meld je aan via www.militairecourant.nl Overige vragen? abo@militairecourant.nl

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was er een beroemde Duitse vlieger die zijn vliegtuig helemaal rood had geschilderd. Zijn bijnaam was ‘De rode Baron’, maar wat was zijn echte naam?

Stuur uw antwoord uiterlijk 20 april naar info@militairecourant.nl met als onderwerp ‘Prijsvraag Militaire Courant’. Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden.

Online www.militairecourant.nl twitter @militaircourant www.facebook.com/militairecourant Oplage 25.000 Volgende nummer De volgende Militaire Courant verschijnt in juni 2019.

Hoofdredacteur Jan Louwers Eindredacteur Nicole van der Elst Redactie Janneke Blok, Mirjam Mulder, Niels Roelen en Anne Visser Medewerkers Jaco Oussoren en Rik Mets Vormgeving Titus Vegter Uitgever Jan Louwers De Militaire Courant is een uitgave van UHB uitgevers. De Militaire Courant informeert een breed publiek over militaire onderwerpen. De inhoud wordt verzorgd door een onafhankelijke redactie. De Militaire Courant wordt verspreid via middelbare scholen, MBO, HBO, universiteiten, musea, defensie, veteranenorganisaties en boekhandels. Tevens is het mogelijk om een abonnement op de Militaire Courant te nemen.

SCHOLIEREN KOOKWEDSTRIJD 2019

WAT ZOU JIJ VOOR MIJ KOKEN?

De scholieren kookwedstrijd is gekoppeld aan een gastles door een veteraan, die de kinderen vraagt een recept te bedenken voor een ‘come back meal’.

Doe mee en maak kans op mooie prijzen, zoals een vlucht in een oude Dakota, een vip-behandeling tijdens Veteranendag of een ontmoeting met de koning!

MEEDOEN? VETERANENDAG.NL/KOOKWEDSTRIJD

Founder

Hoofdpartner