FOTO: KARSKENS
cultuur
Uniek in de wereld Vijf jaar na de start van stichting KUNSTENISRAËL maakt directeur Ken Gould de balans op. En die is positief.
FOTO: ROB KNIJN
FOTO: GEERT SNOEIJER
ACHSA VISSEL
SINDS DE INGRIJPENDE VERBOUWING Van de Uilenburgersjoel in 2015 is KUNSTENISRAËL van de zolder van de bekende synagoge verhuisd naar het gebouw ernaast, dat gedeeld wordt met een groot aantal stichtingen en bedrijfjes. Directeur Ken Gould: “Gelukkig zitten we nog steeds dicht bij onze roots, met uitzicht op dat juweel van de oude Jodenbuurt.” In 1995 kwam Gould vanuit de Verenigde Staten naar Nederland Ken Gould om als barokzanger aan de slag te gaan. Hij bleef, zowel vanwege zijn carrière als zijn geliefde – tegenwoordig echtgenoot – Theo Kemperman (directeur van de Bibliotheek Rotterdam), werd chazan bij de LJG Den Haag en richtte het Internationaal Joods Muziekfestival op. Vijf jaar geleden werd hij uit een stapel sollicitanten gekozen om de stichting te leiden die in Nederland bekendheid geeft aan het werk van Israëlische kunstenaars.
Wapenfeiten De organisatie heeft geen religieus doel of politiek oogmerk. “We zetten ons in voor alle Israëlische kunstenaars, Joods, islamitisch, christelijk, atheïst, links en rechts. Door het publiek via hun ogen te laten kijken, tonen we de diversiteit van Israël. Het land is enorm complex, door kunstenaars aan het woord te laten proberen we bij te dragen aan een genuanceerd beeld.” Het oorspronkelijke plan, een cultuurcentrum waar bezoekers letterlijk over de drempel moesten stappen om kennis te maken met de kunst, liet hij snel varen. In plaats daarvan kwam er een partnerorganisatie die door middel van subsidies en eigen projecten de Israëlische kunst met meer nadruk op de Nederlandse kaart moest gaan zetten. Vijf jaar later is Gould tevreden. Tussen 2011 en nu zijn er zo’n 75 subsidies gegeven aan musea, podia, festivals en andere instellingen, bij elkaar goed voor zo’n 350.000 euro. Daarmee is veel mogelijk gemaakt: 25 tentoonstellingen, 110 concerten van 45 ensembles, ruim honderd vertoningen van 36 films, vijftig optredens van zestien theatergezelschappen en acht literatuurpresentaties en lezingen. Een ander wapen-
26 | C 2
7702_kunstenisrael.indd 1
feit is de serie Muziek verbindt, waarbinnen elk jaar circa 25 concerten worden georganiseerd door productieleider Julia Rusanovsky. Gould: “Eerst alleen in synagogen, nu ook in mainstream zalen. De beste manier om een breder publiek te bereiken.” Maar het trotst is hij op de reizen door Israël die de stichting sinds maart 2012 organiseert voor Nederlandse museumconservatoren. Zo’n reis kan voeren naar ateliers, theaters en musea in Jeruzalem, Tel Aviv, Haifa of Be’er Sjeva. Of naar Een Harod, een kibboets waar het eerste museum van Israël is gevestigd. De Israëlisch/Nederlandse curator Ronit Eden maakt de reizen op maat, afhankelijk van de specialiteit van de deelnemers: de ene keer ligt de nadruk op fotografie, de andere keer op dans of beeldende kunst. Gould: “De volgende reis in oktober zit vol. Er zijn zeven deelnemers: zes curatoren en een kunstcriticus van de NRC.”
Rendement In totaal namen tot nu toe 35 curatoren deel aan zeven reizen. Daar zaten afgevaardigden bij van het Stedelijk Museum Amsterdam, het Van Abbemuseum en Museum Boijmans van Beuningen, vertegenwoordigers van kleinere kunstinstellin-
14 OK TOBE R 2016
10-10-16 17:18
FOTO: ROB KNIJN
FOTO: KEN GOULD
cultuur
zijn er 130 particuliere donateurs geworven en komt er ondersteuning van andere fondsen. Daarnaast heeft Gould een primeur: er is net een mooie toezegging gedaan ter ondersteuning van de curatorenreizen door een Amerikaans fonds. “We zijn niet alleen blij met de bijdrage, maar ook met de internationale erkenning.” In het buitenland wordt verrast gereageerd op de stichting. De case for support die Gould schreef, een glossy brochure van 32 pagina’s, liet Amerikaanse geïnteresseerden stomverbaasd achter. “In de VS is blijkbaar niets wat hierop lijkt. De lijst van wat we in vijf jaar hebben gedaan heeft indruk gemaakt.” Zoals de nieuwsbrief in twee talen, onder redactie van Natascha van Weezel, die maandelijks aan 12.000 lezers wordt gestuurd, de website en de Facebookpagina, die veel geraadpleegd worden. “Ook hebben we een tweede Facebookpagina, Kunstenisraël Opportunities, waarop met grote regelmaat auditie- en andere mogelijkheden worden aangeboden. Ruim tweeduizend kunstenaars volgen die pagina om manieren te vinden om zichzelf vooruit te helpen.” Daar gaat Gould heel concreet bij helpen, voor een snel te verwachten pitch-evenement, zal hij geselecteerde kunstenaars persoonlijk coachen om hun project te presenteren aan een publiek van geldschieters. Ervaring heeft hij genoeg. Als vijftienjarige scholier in Californië zette hij al zijn eigen reclamebureau op. Hij maakte reclame via schoolboekkaften, en boerde daar zo goed mee dat hij er zijn universitaire studie (wiskunde en muziek) mee kon bekostigen.
gen en onafhankelijke curatoren. Gould: “Het rendement is groot. Van de 35 deelnemers hebben er 28 een project ondernomen met kunstenaars die ze op reis ontmoet hebben. Tachtig procent, dus.” Curatoren ziet hij als sleutelfiguren binnen de kunstwereld. Gould: “Zij bepalen het beeld dat we in Nederlandse musea en galerieën krijgen voorgeschoteld. Wanneer een van hen een tentoonstelling organiseert of ander initiatief ontplooit betaalt zich onze investering (2000 euro per deelnemer) dubbel en dwars terug. Zoals bijvoorbeeld het recente Once in a Lifetime, een tentoonstelling in de Oude Kerk.” De reizen waren niet direct populair. Hij moest praten als Brugman om de eerste mensen mee te krijgen. Lachend: “Maar ondertussen is het bijna een prestigekwestie of je met ons mee bent geweest.” De stichting werd met startgeld van het fonds Levi Lassen opgezet. Sinds 2014 wordt dat afgebouwd. Met haar uitgebreide netwerk fungeert KUNSTENISRAËL nu als makelaar tussen subsidieaanvragers en eventuele geldbronnen. Inmiddels
Uitbreiding FOTO: KARSKENS
12 TISJRI 5777
7702_kunstenisrael.indd 2
Er hangt op dit moment een bepaalde sfeer rond Israël, die afstraalt op de kunstenaars. We willen dat omdraaien en het perspectief van de kunstenaars op het land laten afstralen
Van de culturele boycot die Israëlische kunstprojecten treft merkt hij niet veel. Wel heeft hij zich erover uitgesproken. Samen met Els Swaab, voormalig voorzitter van de Raad voor Cultuur (en met Evert van den Bergh en Jigal Schrijver, bestuursleden van de stichting), schreef hij een opiniestuk voor Trouw. Daarin legden ze uit dat je juist de kunstenaars, die een andere visie geven op het land en de politiek, nooit zou mogen boycotten. “Het feit dat er een boycot gaande is maakt ons werk nog harder nodig. Er hangt op dit moment een bepaalde sfeer rond Israël, die afstraalt op de kunstenaars. We willen dat omdraaien en het perspectief van de kunstenaars op het land laten afstralen. Al zijn we absoluut geen pr-bureau voor Israël.” Een van zijn plannen is om Israëlische curatoren naar Nederland te halen, om meer uitwisseling van de grond te laten komen. Gould: “KUNSTENISRAËL is uniek in de wereld. Er is geen andere onafhankelijke organisatie die zich bezighoudt met het promoten van het hele spectrum van de Israëlische kunst in één land. Wat mij betreft blijft het niet beperkt tot Nederland, maar krijgt het ook vorm over de grens, zoals in Berlijn. Daar loopt het over van de jonge Israëlische kunstenaars en toch is er niets dat op onze stichting lijkt. Van mij mag daar verandering in komen. Israëlische kunst behoort tot de wereldtop. Meer mensen moeten dat weten.” ■
C 2 | 27
10-10-16 15:26