Kullhadd 28 07 13 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

INTeRVISTA

Mal-Ministru George Vella Il-Óadd 28 ta’ Lulju, 2013 Óar©a Nru 1,046

Pa©ni 6 u 7

Prezz ›0.80

Ix-xIRI TAÛ-ÛeJT MIll-eNeMAlTA fI ÛMIeN AUSTIN GATT

“MA kINITx bISS kWISTJONI TA’ TRASkURAÌNI, IMMA Jekk TARA kIf kIeNU JINÛAMMU l-MINUTI…”

“MA kIeN heMM l-ebDA AccOUNTAbIlITy”

Il-Prof. Joseph Falzon

Proprju ftit taΩ-Ωmien qabel ma beda t-ta˙wid kbir fix-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta, kif ikkonfermat millAwditur Ìenerali, il-Professur Joseph Falzon – idDekan tal-Fakultà tal-Ekonomija tal-Università ta’ Malta – kien iç-Chairman tal-Fuel Procurement Advisory Committee tal-Enemalta. Huwa ried jaqdi dan ir-rwol bis-serjetà professjonali li din il-˙idma delikata kienet tirrikjedi, talab li jkollu l-backup tekniku neçessarju biex ikun jista’ jag˙mel dan. F’intervista mal-gazzetta KullÓadd, il-Prof. Falzon jg˙id li g˙al dan l-iskop kien ipprova jag˙mel appuntament mal-Ministru Gatt, imma ma rnexxilux. Meta finalment irnexxielu jara lill-Ministru Gatt fil-kaΩin tal-PN f’Santa Venera, kif kien issu©©erielu jag˙mel messa©©ier, Falzon talab lil Gatt biex jag˙tih Ωew© gradwati biex jg˙inuh firriçerka, wie˙ed fuq iΩ-Ωejt u ie˙or fuq id-dollaru. Gatt ma aççettax li jag˙tih din l-g˙ajnuna u ried li x-xiri jsir ming˙ajr ir-riçerka neçessarja, minkejja l-fatt li dawn it-tranΩazzjonijiet kienu jammontaw g˙al mijiet ta’ miljuni ta’ ewro. Gatt mhux biss ma offriex iktar riΩorsi lil Falzon, imma qallu li, jekk ma kienx kuntent bis-sitwazzjoni, seta’ jirriΩenja. Il-Professur Falzon baqa’ fil-kumitat b˙ala mem-

bru ordinarju sal-2007 meta dan ©ie xolt. “Meta kont chairman jien il-kumitat kien jiltaqa’ kull xahar, imma wara l-affarijiet inbidlu. G˙allewwel il-kumitat beda jiltaqa’ kull tliet xhur, imbag˙ad kull sitt xhur, u fi Ωmien sena u nofs ilkumitat xoljewh.” Wara li ttie˙det din id-deçiΩjoni l-Fuel Procurement Committee opera kwaΩi fil-g˙ama ming˙ajr l-assistenza tal-FPAC, fatt li kien rifless fir-rapport tal-Awditur Ìenerali li ˙are© ftit ilu. F’din l-intervista, il-Professur Falzon jg˙id ukoll: “Xtaqt nag˙mel il-hedging bis-serjetà, imma huma ma jidhirx li kienu interessati li jag˙mlu dan. Ma nafx kinitx sempliçement kwistjoni ta’ traskura©ni, imma anke jekk tara kif kienu jinΩammu l-minuti ma kien hemm l-ebda accountability.” Falzon ikompli jg˙id illi “kieku l-hedging millEnemalta sar sew, setg˙u façilment ©ew iffrankati g˙exieren, jekk mhux mijiet, ta’ miljuni ta’ ewro. A˙na lanqas kellna çans nibdew na˙dmu. Illum in˙oss li jien ©ejt involut biss biex ng˙atti dak kollu li kien g˙addej. Meta l-Ministru induna li ridna nag˙mlu l-affarijiet bis-serjetà, waqqafna. Jien hekk na˙seb, imma hu jaf”. Ara l-intervista s˙i˙a ta’ Liam Gauci f’pa©na 5

JPO DWAR AUSTIN GATT “Ma jistax jiddispensa mir-responsabbiltà sempliçiment g˙ax iddeçieda li ma jer©ax jikkontesta elezzjoni” “Jekk hawn min ja˙seb li jista’ jiddispensa mir-responsabbiltà tal-a©ir amministrattiv tieg˙u sempliçiment g˙ax jiddeçiedi li ma jer©ax jikkontesta l-elezzjoni, ikun verament eççezzjonali u uniku fix-xena politika mondjali.” Hekk stqarr ma’ din il-gazzetta l-eksDeputat Jeffrey Pullicino Orlando meta kien mitlub g˙all-fehma tieg˙u dwar ilfatt li Austin Gatt stqarr pubblikament illi mhux interessat fil-konkluΩjonijiet tar-rapport tal-Awditur Ìenerali dwar ix-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta.

Dan ir-rapport jg˙id, fost affarijiet o˙ra, li fi Ωmien li Austin Gatt kien ilMinistru tal-Enemalta, kien hemm ind˙il dirett minn Gatt fid-deçiΩjonijiet tal-kumitat tax-xiri taΩ-Ωejt tal-Enemalta (l-FPC); ma kienx hemm kriterji ta’ policy çari dwar kif kellu jsir ix-xiri; l-aktar kumpannija li ng˙atat kuntratti millEnemalta f’dak il-perijodu kienet itTotsa, li l-a©ent lokali tag˙ha, George Farrugia, kien il-perçimes fl-iskandlu ta’ korruzzjoni dwar ix-xiri taΩ-Ωejt; kien hemm istanzi fejn l-FPC ta tenders lil

bidders li ma kinux issottomettew liktar offerta favorevoli; l-FPC ma Ωammx rekords u dokumentazzjoni kif suppost ta’ kif ittie˙du d-deçiΩjonijiet dwar ix-xiri taΩ-Ωejt sabiex ikunu jistg˙u ji©u vverifikati r-ra©unijiet li abbaΩi tag˙hom ittie˙du dawn id-deçiΩjonijiet. Min-na˙a tieg˙u, l-eks-Ministru Nazzjonalista, Michael Falzon, li llum qieg˙ed iservi b˙ala osservatur fuq ilkumitat tax-xiri taΩ-Ωejt tal-Enemalta, mitlub jikkumenta minn din il-gazzetta dwar l-attitudni ‘disinteressata’ ta’ Gatt

fuq ir-rapport tal-Awditur Ìenerali, qal illi jekk persuna “wara li titlaq mill-politika din twe©ibx g˙al akkuΩi li jsiru dwar xi ˙a©a li tkun saret ta˙t irresponsabbiltà politika tag˙ha, hi g˙aΩla personali tag˙ha. Naturalment lg˙aΩla li persuna b˙al din tinjora dawn l-akkuΩi, tista’ twassal g˙ar-riskju li lopinjoni pubblika tasal g˙al konkluΩjonijiet negattivi dwarha,” isostni Falzon. Ara s-servizz ta’ Ritianne Aguis f’pa©na 2

28.07.2013

A˙barijiet

ir-raPPort tal-awditur Ìenerali dwar in-nuqqasijiet fix-xiri taÛ-Ûejt mill-enemalta

jittantaw jaÓslu jdejhom miÛ-Ûejt B’rabta mar-rapport tal-Awditur Ìenerali dwar ix-xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta, din il-gazzetta g˙amlet diversi mistoqsijiet pertinenti lid-Deputati tal-OppoΩizzjoni rigward x’ja˙sbu fost l-o˙rajn dwar dan il-kunçett ta’ responsabbiltà politika li qed jadotta Gatt, li qieg˙ed isostni li ma jinteressahx x’qal ir-rapport tal-Awditur Ìenerali u li m’g˙andux g˙alfejn iwie©eb g˙ax issa jinsab irtirat mill-politika. Óadd minn Simon Busuttil, Mario Demarco, Tonio Fenech, George Pullicino, Joe Cassar, Giovanna Debono u Carmelo Mifsud Bonnici ma wie©eb g˙all-mistqosijiet ta’ din il-gazzetta. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn il-mod li bih l-eks-Ministru Austin Gatt qed jipprova jfarfar mir-responsabbiltà, u l-mod li bih l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista donnha qed tassistih biex jag˙mel dan. Allura min se jinΩamm responsabbli g˙at-telf kbir li g˙amlet l-Enemalta fi Ωmien Gatt? Dan huwa l-mod li bih il-PN se jibqa’ jopera jekk ikun fil-Gvern?

Austin ma jinteressahx u Beppe jappo©©jah Ir-rapport tal-Awditur Ìenerali li ˙are© il-©img˙a li g˙addiet jiΩvela diversi nuqqasijiet serji fl-Enemalta, fosthom li l-eks-Ministru Austin Gatt kien interviena personalment fix-xiri taΩ-Ωejt fis-snin li l-Enemalta g˙amlet telf sostanzjali minn dan ixxiri. Ir-rapport jiΩvela wkoll li l-eks-Ministru Tonio Fenech issokkta bil-politika ta’ Gatt kontra l-hedging – poΩizzjoni li Ωamm sal-2011. Il-Prim Ministru Joseph Muscat sa˙aq li xi ˙add kellu jerfa’ responsabbiltà g˙al dan il-kaΩ serju, u quddiem ilgravità tal-kaΩ il-Kummissarju tal-Pulizija kkonferma ma’ din il-gazzetta li kienet se tinfeta˙ investigazzjoni, sa˙ansi-

tra qabel ma l-Ministru Konrad Mizzi ˙abbar li kien mar g˙and il-Pulizija. IΩda quddiem dan kollu, leks-Ministru Austin Gatt, li huwa l-attur prinçipali f’din is-saga, sostna li ma kienx jinteressah mir-rapport talAwditur Ìenerali, u li ma kellux g˙alfejn iwie©eb ©aladarba issa ˙are© mixxena politika. L-OppoΩizzjoni wkoll baqg˙et siekta fuq dan issu©©ett, u kien biss il-Viçi Kap tal-PN g˙all-Affarijiet talPartit, Beppe Fenech Adami, li b’mod miftu˙ appo©©ja lil Gatt u qal li dan ma kienx obbligat iwie©eb ©aladarba m’g˙adux fil-Parlament. IΩda waqt li qal dan, Fenech Adami g˙aΩel li jinjora l-fatt li huwa stess kien wie˙ed minn dawk li kien

ivvota kontra l-mozzjoni ta’ sfiduçja f’Gatt, u g˙alhekk kien appo©©jah biex ma jerfax responsabbiltà politika fiΩ-Ωmien meta Gatt kien f’poΩizzjoni li jerfag˙ha. Id-deputati Nazzjonalisti jaqg˙u fil-muta IΩda Fenech Adami ma kienx wa˙du. Il-Grupp Parlamentari Nazzjonalista kollu kien appo©©ja lil Gatt, g˙ajr g˙al Franco Debono, Jeffrey Pullicino Orlando u Jesmond Mugliett, li kienu esprimew ir-riservi tag˙hom fuq il-˙idma ta’ Gatt. Kien g˙alhekk li din ilgazzetta staqsiet lil diversi Deputati Nazzjonalisti x’ja˙sbu dwar dan il-kunçett ta’ responsabbiltà politika li qed jadotta Gatt, kif ukoll

biex jg˙idu g˙alfejn kienu vvotaw kontra l-mozzjoni ta’ sfiduçja f’Gatt imressqa millOppoΩizzjoni Laburista ta’ dak iΩ-Ωmien u g˙alfejn ilmozzjoni ta’ sfiduçja mressqa minn Franco Debono qatt ma ttellg˙et g˙ad-diskussjoni. Din il-gazzetta talbet lillKap tal-OppoΩizzjoni, Simon Busuttil, u l-Viçi Kap g˙allAffarijiet tal-Parlament, Mario Demarco, kif ukoll lill-membri parlamentari li kienu filKabinett matul il-le©iΩlatura li g˙addiet, biex jg˙idu x’ja˙sbu minn dan il-kunçett ta’ responsabbiltà li tintemm ©aladarba wie˙ed ma jibqax fil-kariga. Staqsejniehom ukoll rigward il-fatt li kienu vvutaw kontra l-mozzjoni ta’ sfiduçja f’Gatt imressqa millOppoΩizzjoni Laburista, kif

ukoll biex jispjegaw g˙alfejn il-mozzjoni ta’ sfiduçja mressqa minn Franco Debono qatt ma ttellg˙et g˙ad-diskussjoni filParlament. Dawn id-Deputati kienu jinkludu lill-Kap talOppoΩizzjoni Simon Busuttil, Mario Demarco, Tonio Fenech, George Pullicino, Joe Cassar, Giovanna Debono u Carmelo Mifsud Bonnici. G˙alkemm minn dan ilgrupp huwa biss Busuttil li ma kienx preΩenti filParlament Malti matul ille©iΩlatura li g˙addiet, Busuttil xorta ddefenda lil Gatt meta qabel mal-kundanna tal-EΩekuttiv fuq it-tliet deputati ‘ribelli’. Óadd middeputati Nazzjonalisti ma wie©eb g˙all-mistqosijiet ta’ din il-gazzetta.

“Politiku jibqa’ dejjem resPonsabbli gÓal dak li jagÓmel” l-eks-Ministru Nazzjonalista Michael Falzon

Din il-gazzetta g˙amlet ukoll kuntatt ma’ diversi persuni o˙ra li kienu, jew g˙adhom, fix-xena politika. Fost dawn kien hemm l-eks-Deputat Nazzjonalista, Jeffrey Pullicino Orlando, u l-eks-Ministru Nazzjonalista, Michael Falzon, li huwa wkoll membru osservatur fuq il-kumitat talEnemalta g˙ax-xiri taΩ-Ωejt.

Il-Perit Falzon sa˙aq li politiku jibqa’ dejjem responsabbli g˙al li dak li jag˙mel. Jg˙id, iΩda, li s-sitwazzjoni hi ferm differenti bejn meta l-persuna tkun qed tokkupa l-kariga politika li tag˙tiha l-piΩ ta’ dik ir-responsabbiltà u meta ma tkunx g˙adha fil-politika. “Hu meta persuna tkun f’kariga politika li jistg˙u jsiru

sej˙iet g˙ar-riΩenja tag˙ha mill-kariga g˙ax ma tkunx ©arret ir-responsabilità politika tag˙ha kif mistenni, anke jekk ma tkun g˙amlet xejn illegali.” Jg˙id li persuna li m’g˙adhiex fil-politika mhix f’sitwazzjoni li tirriΩenja minn kariga politika u g˙alhekk qieg˙da f’çirkostanzi differenti milli kieku g˙adha fil-kariga, u li jekk wara li titlaq millpolitika din twe©ibx g˙al akkuΩi li jsiru dwar xi ˙a©a li tkun saret ta˙t ir-responsabbiltà politika tag˙ha, hi g˙aΩla personali tag˙ha. “Naturalment, l-g˙aΩla li persuna b˙al din tinjora dawn lakkuΩi tista’ twassal g˙arriskju li l-opinjoni pubblika tasal g˙al konkluΩjonijiet negattivi dwarha,” jsostni Falzon. IΩid jg˙id li dan ma jfissirx li persuna f’din iç-çirkostanza ma tistax tkun akkuΩata formalment fil-Qorti u misjuba ˙atja ta’ ksur tal-li©i dwar xi ˙a©a li tkun g˙amlet meta kellha kariga politika. “Imma din imbag˙ad ma tibqax sempliçi kwistjoni ta’ responsab-

biltà politika,” itemm jg˙id Michael Falzon. Min-na˙a tieg˙u, l-eksDeputat Jeffrey Pullicino Orlando, li kien irriΩenja millGrupp Parlamentari Nazzjonalista u baqa’ jservi b˙ala deputat indipendenti, qal hekk: “Jekk hawn min ja˙seb li jista’ jiddispensa mir-responsabbiltà tal-a©ir amministrattiv tieg˙u sempliçiment g˙ax jiddeçiedi li ma jer©ax jikkontesta l-elezzjoni, ikun verament eççezzjonali u uniku fix-xena politika mondjali.” Austin Gatt kien wie˙ed mir-ra©unijiet ewlenin g˙ar-riΩenja ta’ Pullicino Orlando mill-PN. Il-Partit Laburista u Franco Debono kellhom ra©un Intant, meta kkuntattjat minn din il-gazzetta, l-eks-Deputat Nazzjonalista Franco Debono qal li f’dan l-istadju ma jixtieqx jikkummenta fuq din ilkwistjoni. Madanakollu, fid-diskorsi tieg˙u matul il-le©iΩlatura li g˙addiet, Dr Debono kemm-

il darba kkritika n-nuqqas ta’ responsabbiltà li kienu juru çertu ministri, tant li kien ressaq mozzjoni ta’ sfiduçja fleks-Ministru Karm Mifsud Bonnici li g˙addiet u wasslet g˙ar-riΩenja tieg˙u, u mozzjoni ta’ sfiduçja o˙ra f’Austin Gatt, li g˙al xi ra©uni qatt ma ttellg˙et g˙ad-diskussjoni filParlament. Dak li ˙are© fl-a˙˙ar jiem kompla juri kemm matul ille©iΩlatura li g˙addiet, lOppoΩizzjoni Laburista u anke Franco Debono kellhom ra©un meta ppreΩentaw mozzjonijiet ta’ sfiduçja f’Austin Gatt. Dak iΩ-Ωmien Lawrence Gonzi kien iddikjara fiduçja assoluta f’Gatt, tant li rabat ilvot ta’ sfiduçja f’Gatt ma’ vot ta’ sfiduçja fil-Gvern. Il-Gvern Nazzjonalista kien akkuΩa lillOppoΩizzjoni li qed tie˙u vanta©© politiku mis-sitwazzjoni, filwaqt li lil Franco Debono akkuΩatu b’vendikazzjoni personali. Illum qed jo˙ro© biç-çar li kemm lOppoΩizzjoni u anke Debono kellhom ra©un.

28.07.2013

A˙barijiet

toNio feNeCh kieN jaf x’iNhu jiÌRi dwaR ix-xiRi taÛ-Ûejt fi ÛmieN austiN gatt

fl-2010 ftaÓaR fuq il-mod li bih iNxtaRa Û-Ûejt Minkejja li Tonio Fenech kien responsabbli g˙allEnemalta mill-2011 ’il quddiem, xorta kien jaf x’inhu g˙addej bejn l-2008 u l-2010, meta l-Enemalta kienet taqa’ ta˙t Austin Gatt. Dan jo˙ro© biç-çar minn diskors li Fenech g˙amel filParlament f’Ìunju 2010, fejn fta˙ar fuq il-mod li bih kien inxtara Ω-Ωejt. Nhar it-23 ta’ Ìunju 2010, Tonio Fenech kien tkellem fil-Parlament fuq l-estimi finanzjarji tal-Enemalta, u inkluda lilu nnifsu fit-te˙id tad-deçiΩjonijiet, minkejja li sa dak iΩ-Ωmien l-Enemalta kienet g˙adha taqa’ ta˙t Gatt. “A˙na, f’dan il-mument, b˙ala Korporazzjoni bdejna nie˙du l-poΩizzjonijiet g˙axxiri taΩ-Ωejt g˙all-2011,” kien qal Fenech, filwaqt li kompla jispjega kif il-prezz li lKorporazzjoni ntrabtet bih g˙all-2011 kien inqas minn dak li g˙alqet bih fl-2010. Fenech kien qal ukoll li parti sostanzjali mid-dejn talEnemalta kien Ωdied fis-sentejn jew tlieta ta’ qabel min˙abba l-kwistjoni talprezz taΩ-Ωejt.

Li ma qalx Fenech kien li Austin Gatt kien ilu jinda˙al personalment fil-proçess taxxiri taΩ-Ωejt, u dan Fenech kien konxju tieg˙u. Dan jo˙ro© minn email li Gatt bag˙at lil Tranter

f’Novembru 2009, fejn qallu li l-Enemalta kellha tmur g˙all-istabbiltà tat-tariffi, u li din kienet direzzjoni ministerjali u kien lest jerfa’ responsabbiltà tag˙ha. Tonio Fenech ukoll kien

ikkupjat f’dan l-email. Fil-fatt, Fenech tant kien jaf x’inhu g˙addej li kompla bilpolitika ta’ Gatt kontra lhedging meta ©ie inkarigat mill-Enemalta wara r- reshuffle ta’ Lawrence Gonzi fl-

2010. Il-politika kontra l-hedging ta’ Fenech kienet ikkonfermata mir-rapport tal-Awditur Ìenerali li analizza l-proçess ta’ xiri taΩ-Ωejt mill-Enemalta bejn l-2008 u nofs l-2011. Ta’ min jinnota wkoll li wara l-2010 l-Enemalta mhux biss issoktat bl-istess politika, iΩda sa˙ansitra baqg˙et tati l-kuntratti lill-istess kumpanniji taΩ-Ωejt, fosthom il-kumpannija FrançiΩa Totsa. Meta l-OppoΩizzjoni Laburista kienet talbet iktar trasparenza fil-proçess ta’ xiri taΩ-Ωejt, Tonio Fenech kien assigura li l-proçess kien wie˙ed trasparenti. “Issa, meta tg˙idli mhux trasparenti, x’nag˙mlu? Immorru l-pjazza tal-Belt nag˙mlu x-xiri tal-fjuwil biex inkunu trasparenti?!” Dan huwa dak li kien wie©eb Fenech fil-Parlament fis-27 ta’ Ìunju 2011 waqt li kienu qed ji©u diskussi l-estimi finanzjarji tal-Enemalta. Madankollu r-rapport talAwditur Ìenerali jirrimarka b’mod çar li kien hemm nuqqas ta’ trasparenza filproçess tax-xiri taΩ-Ωejt.

Rabja fil-PN gÓall-ÓsaRa li gÓadha tagÓmel CaRuaNa galizia Fil-Partit Nazzjonalista qed tikber ir-rabja g˙all-mod kif minkejja rapport tat-telfa li jikkundanna lil Daphne Caruana Galizia b˙ala bloger li g˙amlet ˙afna ˙sara lill-PN g˙adha tag˙mel l-istess ˙sara u anke ag˙ar. Persuni fil-Partit Nazzjonalista qed jg˙idu li Simon

Busuttil, b˙al Lawrence Gonzi u l-Amministrazzjoni ta’ qabel, m’g˙andhom ebda kontroll fuq il-˙sara li Caruana Galizia qed tag˙mel lill-PN. Minn wara l-elezzjoni, Daphne Caruana ˙arrxet lattakki tag˙ha u attakkat anke persuni li jappo©©jaw lill-PN g˙ax qed ja˙dmu

mal-Amministrazzjoni preΩenti. Dan wassal biex familji s˙a˙ qed ikomplu jitbieg˙du mill-PN min˙abba l-attakki kontinwi, anke personali fuq çittadini privati. Internament qed jing˙ad li Simon Busuttil mhuwiex j ie ˙ u a z z j on i b il-k on s e g-

wenza li mhu qed juri ebda bidla fl-istil ta’ tmexxija minn dawk ta’ qablu. Ag˙ar minn hekk, qed jing˙ad li Simon Busuttil huwa komdu b’din is-sitwazzjoni u m’g˙andu lebda problema dwar attakki personali fuq nies minn kull sfera tas-soçjetà “l-aqwa li jibqg˙u jsiru online ”.

TO EXPERIENCE SRI LANKA IS TO LIVE €3499pp

A 20 day, 5* escorted journey from inc of all ﬂights, 5* accommodation, and all excursions as stated in the ROCS Travel World Holidays Brochure.

JOIN ROCS TRAVEL’S COLIN AQUILINA ON AN OUTSTANDING TRIP TO SRI LANKA, MALDIVES & DUBAI. Call us on 2015 1515 or email travel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com Terms and conditions may apply. Rates are per person and include: Return ﬂights, accommodation as stated and airline taxes. Emirates Airline €68 fuel surcharge not included in the above prices.Prices may vary without notice. For a full list of Terms & Conditions please visit: www.rocsgrp.com/travel/terms. E&OE.

28.07.2013

A˙barijiet

eÛempju ieÓOr tal-ipOkresija nazzjOnalista Id-deputati Nazzjonalisti, ˙afna minnhom eks-ministri u eks-segretarji parlamentari, g˙amlu plejtu kbir g˙ax il-ministri u s-segretarji-parlamentari attwali ppreΩentaw fil-Parlament iddikjarazzjoni tal-assi tag˙hom xi ftit tal-©img˙at aktar tard minn dak stipulat fil-Kodiçi tal-Etika li kien sar meta kien Prim Ministru Eddie Fenech Adami. IΩda jekk wie˙ed imur ftit lura fis-snin, malajr jinduna kemm in-Nazzjonalisti ftit g˙alfejn g˙andhom jitkellmu f’dan ir-rigward, g˙ax mhux

biss kien hemm bosta snin fejn ippreΩentaw id-dikjarazzjoni tal-assi tag˙ha ˙afna tard, imma anki kien hemm snin fejn ma ppreΩentaw ebda dikjarazzjoni tal-assi. Tant hu hekk id-dikjarazzjonijiet tal-assi tal-ministri u s-segretarji parlamentaro fil-Kabinett g˙as-snin 2001, 2005 u 2007 ma t qieg˙˙dux fuq il-Mejda talKamra. Dan fl-istess ˙in li fis-snin 1994, 1995, 1999, 2003, 2004, 2005, 2009 u 2012, iddikjarazzjonijiet tal-assi tal-

ministri tal-Kabinett kienu ippreΩentati fit-tieni nofs tas-sena, minkejja li l-Kodiçi ta’ Etika tal-Ministri jobbliga lil kull membru tal-Kabinett li “fi Ωmien xahrejn mill˙atra tieg˙u u mhux aktar tard mix-xahar ta’ Marzu ta’ kull sena, kull Ministru g˙andu jiddepoΩita masSegretarju tal-Kabinett iddikjarazzjoni tal-assi tieg˙u. Dan it-tag˙rif interessanti ˙are© mit-twe©iba tal-Prim Ministru Joseph Muscat g˙all-mistoqsija parlamentari tal-Kap tal-OppoΩizzjoni Simon Busuttil.

leak mill-kamra Din il-©img˙a nqalg˙et daqxejn ta’ polemika dwar email mill-Kamra tal-Avukati lillAvukat Franco Debono, li spiççat g˙and il-blogger Daphne Caruana Galizia, meta din l-email ma kinitx pubblika. Il-Kamra tal-Avukati li suppost hija l-unjin li taqbeΩ g˙allavukati, spiççat f’din il-kontroversja meta ittra kunfidenzjali bejn il-Kamra u membru tag˙ha, spiççat illijkjata g˙and il-blogger propagandista talPN, Daphne Caruana Galizia. L-email lill-Avukat Franco

Debono mill-Kamra talAvukati ntbag˙tet nhar ilÓamis 25 ta’ Lulju fis-16.06, u Caruana Galizia aççennat g˙all-kontenut ta’ din l-email inqas minn sieg˙a wara fl16.54. Ta’ min wie˙ed jg˙id li flKumitat tal-Kamra tal-Avukati hemm fost l-o˙rajn Rueben Balzan, eks-©urnalista ta’ Radio 101, l-Avukat Andrew Borg Cardona, mag˙ruf b˙ala l-Boçça u Therese Comodini Cachia, kandidata tal-Partit Nazzjonalista. Filwaqt li Reuben Balzan u

s˙abu mill-kumitat tal-Kamra tal-Avukati kienu fost id-69 avukat li resqu protest ©udizzjarju kontra l-Prim Ministru Joseph Muscat g˙ax qal illi lGvern Malti kien qieg˙ed jikkunsidra l-options kollha dwar l-a˙˙ar wasliet tal-immigranti irregolari, meta lAvukat Chris Cilia ©ie mg˙ajjar ‘pastaΩ’ minn Daphne Caruana Galizia meta fakkarha li kienet qieg˙dha tixhed bil-©urament, Rueben Balzan u s˙abu tal-kumitat tal-Kamra, ma kienu ˙ar©u ebda stqarrija ta’ kundanna.

il-unesCO kienu ilhOm jistaqsu dwar il-prOÌett ta’ bieb il-belt mill-2009 Il-UNESCO g˙al darb’o˙ra esprimiet it-t˙assib tag˙ha dwar il-pro©ett ta’ Bieb il-Belt fil-jiem li g˙addew. Il-pro©ett, li ©ie kkommissjonat millGvern preçedenti, ser jiswa’ ¤80 miljun lil pajjiΩna u millbidu ˙oloq kontroversja kbira mill-ewwel faΩijiet tieg˙u. Ikkuntattjat minn din ilgazzetta Anatole OudailleDiethardt, kelliem g˙al din lorganizzazzjoni, qalilna li lUNESCO ilha titlob dettalji dwar dan il-pro©ett mill-2009 meta talbet lid-delegazzjoni

permanenti Maltija g˙ad-dokumentazzjoni relevanti. Barra minn hekk, uffiçjali talUNESCO kien talab g˙al din linformazzjoni waqt Ωjara tieg˙u f’pajjiΩna fl-2011. IΩΩew© talbiet waqg˙u fuq widnejn torox. Kien biss din is-sena li pajjiΩna talab lill-UNESCO biex tibg˙at Advisory Mission biex iΩΩur iΩ-Ωona koperta minn dan il-pro©ett. Is-Sur OudailleDiethardt qalilna li skont lartiklu 172 tal-linji gwida operattivi tal-UNESCO, dan l-invit

kellu jintbag˙at meta l-pro©ett kien fl-ewwel stadji tieg˙u u mhux issa li huwa kwaΩi komplut. ICOMOS International, wa˙da mill-entitajiet konsultattivi tal-World Heritage Centre qeg˙da ta˙dem mal-Gvern preΩenti biex jinstab l-a˙jar Ωmien meta din id-delegazzjoni internazzjonali tkun tista’ ΩΩur il-pro©ett. Huwa qal ukoll li l-mira ta’ din il-missjoni ser tkun illi tanalizza l-istat ta’ konservazzjoni taΩ-Ωona affettwata u limpatt potenzjali li qieg˙ed

ikollu l-pro©ett fuq il-valur kulturali tal-Belt. Jekk jinstab li hemm xi theddida g˙all-valur kulturali tal-Belt, din id-delegazzjoni ser tinkludi lista ta’ rakkomandazzjonijiet fir-rapport tag˙ha li jkunu mg˙oddija lill-awtoritajiet Maltin. Barra minn hekk, jekk in-nuqqasijiet ji©u kkunsidrati b˙ala gravi, ilWorld Heritage Centre u ICOMOS International jistg˙u jiddeçiedu illi jippreΩentaw rapport dwar l-istat ta’ il-konservazzjoni taΩ-Ωona lill-World Heritage Committee biex ji©i

eΩaminat minnhom matul illaqg˙at li ©ejjin. Sabiex tissolva din is-sitwazzjoni, l-Gvern ser jo˙loq ‘working group’ li ser ja˙dem biex ti©i protetta l-identità unika u t-titlu ta’ patrimonju dinji tal-Belt Kapitali tag˙na. Barra minn hekk, ˙a jintbag˙at ambaxxatur ©did biex jirrappreΩenta lil Malta mal-UNESCO illi l-prijorità tieg˙u ser tkun li tindirizza tt˙assib ta’ din l-organizzazzjoni dwar il-pro©ett ta’ Bieb il-Belt.

Óatriet ta’ prestiÌju biex jinÌib l-investiment lejn malta Din il-©img˙a sar mag˙ruf li Shiv Nair, negozjant multimiljunaarju IngliΩ li jg˙ix f’Malta, qed jassisti lillMinistru tal-Ener©ija Konrad Mizzi f’investimenti marbuta ma’ dan is-settur. Ftit tal-jiem ilu Nair akkumpanja lillMinistru Mizzi fil-Qatar fejn saru diskussjonijiet mal-

Ministru tal-Ener©ija tal-Qatar. Nair huwa konsulent talMalta Enterprise g˙all-investiment barrani, u fil-passat ˙adem ma’ Gvernijiet ta’ diversi pajjiΩi, fosthom talAfrika, tal-Amerika Latina u taç-Çina. Il-©urnal ‘The Economist’ iddeskriva lil Nair b˙ala “l-arma sigrieta taç-

ÇiniΩi ©ol-Afrika”. Nair huwa wkoll mani©er ta’ diversi kumpanniji bbaΩati f’Malta, fosthom il-‘La Vallette Corporation’. Ix-xahar li g˙adda Joseph Zammit Tabona ©ie appuntat b˙ala l-mibg˙ut speçjali talPrim Ministru g˙all-promozzjoni tan-negozju. Zammit

Tabona g˙andu esperjenza twila f’dan il-qasam, fejn kkwalifika b˙ala Chartered Accountant fl-1971 u matul ilkarriera tieg˙u kien Chairman ta’ diversi entatajiet. Fosthom kien Chairman talAccountancy Board, Malta Stock Exchange, Finance Malta, Viset Malta plc, il-

Korporazzjoni Maltija g˙allIΩvilupp (MDC), ilKorporazzjoni Maltija g˙anNegozju Estern (METCO), lIstitut g˙all-Promozzjoni tanNegozji Ûg˙ar (IPSE), u iktar tard tal-Malta Enterprise. Sassena 2000 Zammit Tabona kien ukoll sie˙eb fin-negozju ta’ Pricewaterhouse Coopers.

28.07.2013

A˙barijiet

“Meta l-Ministru Gatt induna li ridna naGÓMlu l-affarijiet bis-serjetÀ, waqqafna” Il-Professur Joseph Falzon

Matul il-©img˙a li g˙addiet, komplew jo˙or©u iktar dettalji dwar il-mod xejn trasparenti kif ©ie amministrat ix-xiri taΩΩejt mill-Enemalta matul iΩΩmien li fih Austin Gatt kien il-Ministru responsabbli millKorporazzjoni. FiΩ-Ωmien li ppreçeda l-perijodu kopert mir-rapport talAwditur Ìenerali, fl-Enemalta, kien jeΩisti bord li xog˙lu kien li jevita dan it-tip ta’ nuqqasijiet billi jassisti lill-Fuel Procurement Committee (FPC) fix-xiri taΩ-Ωejt, billi janalizza l-movimenti tas-swieq internazz-jonali u jissu©©erixxi kif u meta g˙andu jsir dan ix-xiri. Bejn l-2005 u l-2007, ilProfessur Joseph Falzon, idDekan tal-Fakultà tal-Ekonomija fl-Università ta’ Malta, kien iç-Chairman u wara membru ta’ dan il-kumitat, li kellu l-isem ta’ Fuel Procurement Advisory Committee (FPAC). Fl-2007 dan il-kumitat ©ie xolt, deçiΩjoni li wasslet g˙al numru ta’ irregolaritajiet floperat tal-FPC li rriΩultaw f’telf kbir ta’ flus g˙al pajjiΩna. LIAM GAUCI tkellem malProfessur JOSEPH FALZON li kien iç-Chairman tal-Fuel Procurement Advisory Committee biex jie˙u l-kummenti tieg˙u fuq il-mod kif sar ixxiri taΩ-Ωejt bejn l-2005 u l2007 meta kien attiv f’dan ilkumitat. Il-Professur Joseph Falzon sab ru˙u fin-nofs tat-ta˙wid politiku u finanzjarju li kien qieg˙ed ja˙kem lill-Enemalta matul dan il-perijodu. Fil-fatt, anke meta ng˙ata l-poΩizzjoni f’Jannar tal-2005, Gatt lanqas biss kien g˙amel kuntatt mieg˙u biex jara hux interessat li jkopri dan ir-rwol. “Meta g˙amel dan lanqas kien biss çempilli biex jara rridx noqg˙od, imma semmieni fil-Parlament u sibt ru˙i involut.” Il-Prof. Falzon xorta wa˙da aççetta din r-responsabbiltà g˙aliex ˙ass li seta’ jg˙in f’dan ir-rigward, min˙abba li di©à kellu xi esperjenza filhedging meta kien membru tal-bord tal-Enemalta bejn l1999 u l-2003. Sfortunatement, mill-ewwel deher çar li l-FPAC ma kienx ser jit˙alla ja˙dem sew.

bis-serjetà, imma huma ma jidhirx li kienu interessati li jag˙mlu dan. Ma nafx kinitx sempliçement kwistjoni ta’ traskura©ni, imma anke jekk tara kif kienu jinΩammu lminuti, ma kien hemm l-ebda accountability.” “Qabel Awwissu tal-2005 lanqas ing˙atajna l-permess li nag˙mlu l- hedging u wara xorta qatt ma tawna l-g˙odda biex nag˙mlu r-riçerka neçessarja. Sa Ottubru deher çar li ç-Chairman tal-Enemalta kien tilef l-interess kollu filhedging.” Falzon qal li minkejja l-fatt li dak iΩ-Ωmien talab g˙al Ωew© gradwati, fil-verità xog˙ol ta’ dan it-tip kellu bΩonn millinqas sitt riçerkaturi bid-dottorat, g˙aliex it-tranΩazzjonijiet tal-Enemalta jwasslu g˙al spejjeΩ ta’ madwar €700 miljun fissena, bejn ix-xiri taΩ-Ωejt u liskabru ta’ muniti barranin.

Gatt ma aççettax li jag˙tih l-g˙ajnuna teknika li talab u ried li x-xiri jsir ming˙ajr ir-riçerka neçessarja, minkejja l-fatt li dawn it-tranΩwazzjonijiet kienu jammantow g˙al mijiet ta’ miljuni ta’ ewro. Il-Ministru mhux biss ma offriex iktar riΩorsi lil Falzon, imma qallu li jekk ma kienx kuntent bis-sitwazzjoni, seta’ jirriΩenja. Jiltaqa’ ma’ Gatt f’kaΩin talPN “Jiena stajt ng˙in fil-hedging g˙ax kelli esperjenza preçedenti, imma ma ng˙atajna lebda tip ta’ g˙ajnuna. Konna g˙amilna xi proposti biex no˙olqu strate©ija f’Awwissu tal-2005, li ppreΩentajna lillBord tal-Enemalta.” Imma meta Falzon talab biex jag˙mel appuntament ma’ Austin Gatt biex jiddiskuti din l-istrate©ija, dan beda jag˙milhielu diffiçli ˙afna. Fl-a˙˙ar spiçça kellu jie˙u l-parir ta’ messa©©ier tal-Ministeru biex imur jara lil Gatt f’kaΩin talPartit Nazzjonalista f’Santa Venera fejn kien qieg˙ed jiltaqa’ mal-kostitwenti tieg˙u. Meta finalment irnexxielu jara lill-Ministru f’dan il-kaΩin, Falzon talab lil Gatt biex jag˙tih Ωew© gradwati biex jg˙inuh fir-riçerka, wie˙ed

dwar iΩ-Ωejt u ie˙or dwar iddollaru. Gatt ma aççettax li jag˙tih din l-g˙ajnuna u ried li x-xiri jsir ming˙ajr ir-riçerka neçessarja, minkejja l-fatt li dawn it-tranΩazzjonijiet kienu jammantow g˙al mijiet ta’ miljuni ta’ ewro. Il-Ministru mhux biss ma offriex iktar riΩorsi lil Falzon, imma qallu li jekk ma kienx kuntent bis-sitwazzjoni, seta’ jirriΩenja. Ftit Ωmien wara li se˙˙et din il-laqg˙a, Alex Tranter, içChairman il-©did tal-Enemalta, ikkuntattja lil Falzon biex javΩah li huwa ma kienx g˙adu ç-Chairperson tal-FPAC u li minfloku kien tpo©©a Roderick Chalmers. “Il-Ministru kien qal li ne˙˙ieni min˙abba li da˙˙alt il-gradwati ming˙ajr ma’ kelli l-awtorità. Fil-fatt, l-unika gradwata da˙let meta jien kont spiççajt minn chairman. Jien ma kellix poter eΩekuttiv

u kien iç-Chief Financial Officer tal-Enemalta li da˙˙alha.” Il-Professur Falzon baqa’ filkumitat b˙ala membru ordinarju sal-2007 meta dan ©ie xolt. “Meta kont chairman jien il-kumitat kien jiltaqa’ kull xahar, imma ta˙t Chalmers laffarijiet inbidlu. G˙all-ewwel beda jlaqqa’ l-kumitat kull tliet xhur, imbag˙ad kull sitt xhur u fi Ωmien sena u nofs ilkumitat xoljewh.” Wara li ttie˙det din iddeçiΩjoni, il-Fuel Procurement Committee opera kwaΩi flg˙ama ming˙ajr l-assistenza tal-FPAC, fatt li kien rifless firrapport tal-Awditur Ìenerali li ˙are© ftit ilu. “Qatt ma tawna l-g˙odda biex nag˙mlu r-riçerka neçessarja” “Jien xtaqt nag˙mel il-hedging

“Illum in˙oss li jien ©ejt involut biss biex ng˙atti dak kollu li kien g˙addej” Meta staqsejtu setax kellna kontijiet tad-dawl or˙os kieku l-Gvern preçedenti g˙amel laffarijiet b’mod iktar professjonali, hu, bla ebda tlaqlieq, qalli li iva. Fl-opinjoni tieg˙u, kieku l- hedging sar sew, setg˙u façilment ©ew iffrankati g˙exieren, jekk mhux mijiet, ta’ miljuni ta’ ewro. “A˙na lanqas kellna çans nibdew na˙dmu. Illum in˙oss li jien ©ejt involut biss biex ng˙atti dak kollu li kien g˙addej. Meta l-Ministru induna li ridna nag˙mlu laffarijiet bis-serjetà, waqqafna. Jien hekk na˙seb, imma hu jaf.” Fl-a˙˙ar, il-Professur Falzon g˙amel appell lill-Ministru g˙all-Ener©ija, Dr Konrad Mizzi, biex jin˙oloq çentru ta’ riçerka fuq il- hedging talprezz taΩ-Ωejt fl-Università ta’ Malta. “Jekk irid, il-Ministru Konrad Mizzi, nistg˙u nag˙mluha lUniversità stess dan it-tip ta’ riçerka dwar il-hedging, jekk jag˙tina l-fondi. B’dawn ilfondi nkunu nistg˙u no˙olqu çentru ta’ riçerka li jkun jista’ joffri assistenza professjonali lill-Enemalta f’dan ir-rigward.”

28.07.2013

Intervista

“Daqsxejn ta’ mewÌa

Ritratt: JOE CAMENZULI

Il-˙idma tal-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin, George Vella, hija wa˙da kemxejn differenti minn dik ta’ Ministeri o˙rajn, g˙aliex hija ˙idma minn wara l-kwinti li ftit li xejn t˙alli riΩultati immedjati u kwantifikabbli. Ix-xog˙ol ewlieni talMinisteru g˙all-Affarijiet Barranin huwa li jirrappreΩenta lil Malta u jiffaçilita g˙al Ministeri o˙ra l-proçess ta’ negozjati ma’ pajjiΩi barranin. Il-Ministru GEORGE VELLA tkellem ma’ RITIANNE AGIUS dwar il-˙idma tieg˙u fil-qasam tal-Affarijiet Barranin li qieg˙da twassal biex Malta tibda t˙ares lejn relazzjonijiet ma’ pajjiΩi o˙ra li setg˙u ng˙ataw il-©enb fl-a˙˙ar snin.

Ir-Rebbieg˙a G˙arbija – riΩultati negattivi iktar minn poΩittivi

Din mhix l-ewwel darba li tTabib George Vella qed iservi b˙ala Ministru g˙all-Affarijiet Barranin. Fil-le©iΩlatura ta’ bejn l-1996 u l-1998 Vella kien serva fl-istess kariga, u kien ukoll Ministru g˙allAmbjent. IΩda x’kienet it-tema ewlenija fil-qasam tal-Affarijiet Barranin dak iΩ-Ωmien? Il-Ministru Vella jispjega li dak iΩ-Ωmien kien g˙adu g˙addej dibattitu dwar x’relazzjonijiet Malta jista’ jkollha mal-Unjoni Ewropea, u wa˙da mill-affarijiet li l-Gvern ried jag˙mel mill-bidu nett kienet li jikkonvinçi lill-UE li g˙al Malta kien g˙adu kmieni biex tid˙ol membru fiha. “Konna pproponejna biex immorru g˙al relazzjoni partikolari – dik li ng˙idulha partnership , u ssostanzjajnieha bl-argumenti tag˙na.

Niftakar li dik kienet l-ewwel ˙a©a li kelli nag˙mel f’Novembru 1996 meta kont tlajt il-Lussemburgu,” jg˙id Dr Vella. Lura g˙all-preΩent, u l˙idma tal-Ministeru g˙allAffarijiet fl-a˙˙ar erba’ xhur kienet tikkonsisti f’serje ta’ laqg˙at li ma waqfu xejn. Il-Ministru jispjega kif g˙alkemm ix-xog˙ol tal-Ministeru mhuwiex mg˙obbi b’affarijiet interni tal-UE, g˙ax dawn jaqg˙u ta˙t ministeru ie˙or, iΩda xorta g˙andu r-responsabbiltà tal-politika Ewropea. “Qeg˙din f’rutina ta’ laqg˙at,” jispjega Dr Vella. “Hemm laqg˙at tal-ministri u tal-istaff, u tid˙ol f’çertu rutina li trid issegwiha. Laqg˙at u rapporti li ©ejjin minn Brussell il-˙in kollu.” Il-Ministru Vella jitkellem dwar il-kuntatti mal-pajjiΩi talMediterran, li huwa jiddeskrivi b˙ala importanti ˙afna. Jg˙id li g˙addew minn ˙afna taqlib

“Irridu nag˙mlu sforz ˙alli l-flus li qed jintefqu fuq lambaxxati biex inΩommuhom, naraw li kemm jista’ jkun jag˙tuna ritorn ta’ iktar investiment, iktar kummerç, u iktar turiΩmu” bir-Rebbieg˙a G˙arbija, li ˙alliet kemm riΩultati poΩittivi u anke negattivi. Jis˙aq li sfortunatament s’issa iktar rajna riΩultati negattivi. “Minkejja kollox irridu nag˙tu s-sinjal li a˙na attivi u impenjati ˙afna fil-politika Mediterranja.” Jg˙id li f’dawn l-erba’ xhur

saru kuntatti mal-Libja fuq livelli ta’ Prim Ministru, malItalja, ma’ Spanja, u anke kuntatti waqt is-Summit 5+5 fejn jiltaqg˙u l-Ministri tal-Affarijiet Barranin mill-g˙axar pajjiΩi: ˙amsa min-na˙a t’isfel talEwropa u ˙amsa mill-Afrika ta’ Fuq. Kien hemm ukoll laqg˙at regolari ©ewwa Brussell u kuntatti mal-Unjoni talMediterran. “Irnexxielna nibag˙tu ambaxxatur Malti li qieg˙ed mibg˙ut speçjali tasSegretarju Ìenerali tal-Unjoni tal-Mediterran,” jg˙id ilMinistru.

Is-Sirja – sitwazzjoni allarmanti ming˙ajr soluzzjoni Mistoqsi dwar il-poΩizzjoni ta’ Malta fuq is-Sirja, il-Ministru jg˙id li din hija wa˙da ta’ inkwiet, g˙aliex minbarra limwiet, il-gwerra fis-Sirja se t˙arbat ir-re©jun kollu. “Lilna daqsxejn ta’ mew©a ççaqalqil-

na l-vapur,” jispjega l-Ministru b’rabta mal-vulnerabbiltà ta’ Malta. Jg˙id li fis-Sirja kien hemm rewwixta kontra l-Gvern ta’ Assad li waslet f’punt fejn Assad beda jispara fuq in-nies tieg˙u, u allura ma baqax denju li jiggverna. “Hemmhekk g˙edna li min qieg˙ed jag˙mel il-protesti g˙andu ra©un u g˙andu ji©i rikonoxxut. G˙alhekk millewwel laqg˙a li attendejt g˙aliha fl-Irlanda, Malta rrikonoxxit il-Kunsill tarRibelli b˙ala r-rappreΩentanti le©ittimi tal-poplu Sirjan, kif anke ©ie kkonfermat meta marru l-Ìnus Mag˙quda u lpost tal-Gvern ta’ Assad ing˙ata lir-ribelli.” Dr Vella jΩid jg˙id li minn dakinhar ’l hawn se˙˙ew ˙afna affarijiet. Jispjega li g˙all-bidu l-grupp tar-ribelli kien konsistenti u mag˙ruf, iΩda issa ©ie infiltrat minn elementi li ma nafux min huma;

28.07.2013

Intervista

ÇÇaqalqilna l-vapur” Il-Ministru George Vella

b˙al Al Qaeda u Jabhat AlNusra, illi huma gruppi estremisti li qalbu l-bilanç kollu. Kien hemm ukoll ilgrupp tal-ÓeΩbolla˙ milLebanon li beda jassisti lillforzi ta’ Assad, flimkien marRussja u l-Iran. Dwar l-embargo fuq l-armi li r-ribelli kienu milquta minnu, il-Ministru jg˙id li dan kien se jiskadi fl-a˙˙ar ta’ Mejju, li kien ifisser li jekk fl-1 ta’ Ìunju ma ji©©eddidx, min irid jibg˙at l-armamenti fis-Sirja jkun jista’ jibg˙athom. “Fil-fatt, fil-laqg˙at talKunsill Ewropew domna sig˙at twal biex wasalna g˙al qbil, però ma setax ji©i maqbul li l-embargo jer©a’ jsir,” jg˙id il-Ministru. “Mhux g˙ax Malta riedet hekk, b˙alma kien hawn min qal g˙ax ma riedx jifhem,” isostni l-Ministru. “Malta riedet li jinΩamm lembargo u l-argument tag˙na kien li ming˙ajru nkunu qed inrew˙u l-fjammi. Mhu veru xejn li Malta qablet mattne˙˙ija tal-embargo.” Isostni li kienu biss lIngilterra u Franza li qablu, iΩda peress li l-embargo ried isir b’unanimità, Malta ma setg˙et tag˙mel xejn ˙lief li tkompli tg˙id li ma tridux jitne˙˙a. Sakemm ma kienx hemm qbil, l-embargo ma setax ji©©edded. Jg˙id li n-na˙a l-o˙ra issa Ωviluppa nuqqas ta’ qbil bejn il-komponenti tal-oppoΩizzjoni, u dan jissostanzja l-argument ta’ Malta kontra ttne˙˙ija tal-embargo, g˙ax larmi ma tkunx taf f’idejn min se jaqg˙u. Jispjega li r-Russja u lAmerika qablu li jsej˙u konferenza internazzjonali, imma s’issa g˙adu ma sar xejn. “Tant hemm plejers, li jekk ma tinkludihomx kollha ma jistax ikollok suççess, u biex tinkludihom kollha huwa diffiçli,” jis˙aq il-Ministru. BΩonn li naraw ritorn millispiΩa tal-ambaxxati Dwar id-diplomazija ekonomika li qed ti©i promossa, ilMinistru Vella jg˙id li l-g˙an tad-diplomazija dejjem kien li nippromovu l-pajjiΩ, iΩda li qed isir illum huwa li qed ti©i enfasizzata iktar l-importanza li nuΩaw l-ambaxxati tag˙na biex nippromovu d-diplomazija ekonomika u anke dik kummerçjali. Jg˙id li dan huwa dak li qed ji©ri fil-kumplament talEwropa, fejn çertu pajjiΩi b˙al Spanja g˙andhom il-missjoni tag˙hom tant çara li filMinisteru g˙all-Affarijiet Barranin hemm inkorporat ilMinsteru g˙all-Kummerç. “Irridu nag˙mlu sforz ˙alli lflus li qed jintefqu fuq lambaxxati biex inΩommuhom, naraw li kemm jista’ jkun jag˙tuna ritorn ta’ iktar investiment, iktar kummerç, u iktar turiΩmu,” isostni l-Ministru.

Jg˙id li ma’ dan il-kunçett qed tintrabat ukoll id-diplomazija kulturali, li l-Gvern ta’ qabel kien di©à g˙amel fond g˙al dan il-g˙an biex minnu jkunu jistg˙u jit˙allsu attivitajiet kulturali biex ji©i promoss il-pajjiΩ. Jis˙aq li Malta g˙andha kultura rikka ˙afna, u allura lambaxxati, ©aladarba jabbinaw id-diplomazija ekonomika ma’ dik kummerçjali u kulturali, jistg˙u jattiraw ˙afna negozju lejn Malta. Il-Ministru jirreferi g˙ar-rapport li sar dwar l-operat talambaxxati, fejn irriΩulta li hemm bΩonn ta’ iktar ta˙ri© g˙ad-diplomatiçi. Ir-rapport irrakkomanda wkoll li l-ambaxxatur ma jit˙alliex ja˙dem wa˙du, iΩda jkollu minn tal-inqas persuna wa˙da o˙ra tassistih. Óafna pajjiΩi, minbarra l-ambaxxatur, ikollhom ukoll trade attaché. Il-Gvern Malti qed i˙ares lejn relazzjonijiet ©odda Wara l-Mediterran, li huwa l- Il-Ministru Vella mal-Ministru Taljan Emma Bonino, f’laqg˙a tal-Kunsill g˙all-Affarijiet Barranin tal-UE iktar ta’ interess g˙al Malta u li b˙alissa jinsab im˙awwad, il-Ministru jg˙id li hemm bilixxu relazzjoni tajba mieg˙u f’Settembru li ©ej kuntatt mag˙hom, iΩda issa jidher li fil-©img˙at li ©ejjin se re©jun ftit ’il bog˙od li huwa hemmhekk ukoll,” jg˙id il- ©ewwa New York. Imbag˙ad hemm pajjiΩi nkunu nistg˙u nag˙mlu xi rikk ˙afna; dan huwa r-re©jun Ministru. “Fir-Russja hemm tal-Golf G˙arbi. Jispjega li l- suq enormi wkoll, li ma tantx b˙all-Ukraina, l-Azerbaj©an u trattati mal-Ukraina,” itemm l-Armenja, li l-Gvern jixtieq jg˙id il-Ministru George Vella, Golf huwa mag˙mul minn tajna kasu fl-a˙˙ar snin.” JiΩvela kif kellu talba jattira lejn l-Ewropa, qabel ma filwaqt li jesprimi poΩittività pajjiΩi Ωg˙ar iΩda b’©id enormi li llum qed jag˙tihom çertu ming˙and il-Ministru g˙all- r-Russja tattirahom lejha g˙all-possibbiltà ta’ kisbiet Affarijiet Barranin Russu li b’offerti a˙jar. ©odda g˙al Malta permezz ta’ influwenza madwar id-dinja. “S’issa dawn qatt ma kellna dawn ir-relazzjonijiet varji. Jispjega kif ftit ©ranet ilu esprima x-xewqa li jiltaqa’ kien qieg˙ed il-Ba˙rejn g˙al summit tal-UE mal-pajjiΩi talGolf, fejn kellu kuntatt malmexxejja ta’ dawn il-pajjiΩi. IlGvern preçedenti kien da˙al g˙al qbil mal-Qatar dwar ambaxxata. Kellha ssir ambaxxata tal-Qatar f’Malta li saret u li inawguraha huwa stess, u Malta kellha tag˙mel ambaxxata fil-Qatar. “IΩda minkejja li Gvern Promotur tal-Programm ta’ Mentoring Nazzjonalista wieg˙ed din l(ETC Permit No: 64/2013, MPO File No: MPO/253/2005/12) ambaxxata, ma g˙amel l-ebda B ala parti mill-pro ett FSE 3.196 “Bilan bejn is-Sessi fit-Te id tad-De i jonijiet”, in olqot vakanza provvediment g˙aliha filg all-po izzjoni ta’ Promotur tal-Programm ta’ Mentoring, fi dan il-Kummissjoni Nazzjonali g allba©it. G˙alhekk ikollna n˙allu Promozzjoni tal-Ugwaljanza (NCPE). imqar sal-ba©it li ©ej biex nalDin il-po izzjoni ting ata b’kuntratt definit (li jiskadi f’Marzu 2015) fuq ba i full-time, fejn irlokaw fondi g˙aliha, g˙ax responsabilitajiet tal-kariga jkunu jinkludu g add ta’ attivitajiet relatati mal-pro ett, fost o rajn: mhux lakemm taqbad u tifta˙ responsabbilità biex j/tippromwovi l-Programm ta’ Mentoring; ambaxxata,” jis˙aq il-Ministru. - l-ippjanar, l-implementazzjoni u l-monitora tal-Programm ta’ Mentoring; Jg˙id li mal-Qatar qed - l-organi azzjoni ta’ attivitajiet relatati mal-Programm ta’ Mentoring; jitkellmu u dawn huma - j/tag mel mezz li l-Programm ta’ Mentoring jimxi ming ajr diffikultajiet. anzjuΩi ˙afna li Malta jkollha Il-kandidati g andu jkollhom: Degree bl-Honours f’wie ed minn dawn l-oqsma: So jolo ija, ambaxxata hemm. S’issa Malta Psikolo ija, Antropolo ija, Public Policy, Social Policy, Kummer , Li i, Studji Ewropej, g˙andha ambaxxata fis-Sawdi Communications, Studji Internazzjonali, idma So jali u Youth Studies. Il-kandidati ghandhom ikunu u Konsolat f’Dubaj. kapaci ja dmu tajjeb f’tim, ikunu jafu ju aw il-kompjuter u jkunu familjari sew mal-applikazzjonjiet Jg˙id li l-possibbiltà ta’ kollha tal-programm MS Office. Kapa ità fl-oqsma kollha tal-komunikazzjoni, b’mod spe jali fil-kitba negozju minn hemm hija tajba kemm bil-Malti kif ukoll bl-Ingli huma essenzjali g al din il-po izzjoni. Fl-istess waqt, esperjenza fit˙afna, fejn il-Gvern qed jantfassil ta’ kampanji ta’ marketing jew reklamar titqies b ala ta’ g ajnuna. tiçipa investiment fuq il-linji Dawk kollha interessati g andhom jibag tu l-applikazzjoni tag hom, flimkien ma’ CV dettaljat, lidta’ Çentru Finanzjarju talDirettur E ekuttiv tal-NCPE, sa mhux aktar tard minn nhar it-Tnejn, 5 ta’ Awwissu, 2013. Qatar f’Malta, u qed isiru Applikazzjonijiet li jaslu wara din id-data ma ji ux ikkunsidrati. provvedimenti g˙all-Islamic NCPE Banking bl-iskop li ji©u attirati Dar Gattard, Triq Nazzjonali, Blata l-Bajda HMR 9010 iΩjed. Tel: 2590 3850 | Fax: 2590 3851 IΩda l-Golf G˙arbi huwa biss E-mail: equality@gov.mt Web: www.equality.gov.mt wie˙ed minn ˙afna. IlMinistru jispjega kif il-Gvern Programm Operattiv II – Politika ta’ Koe joni 2007-2013 qed ikompli jsa˙˙a˙ ukoll irInsa u ilitna g all-Aktar Impjiegi u Kwalità ta’ ajja A jar Avvis parzjalment iffinanzjata mill-Unjoni Ewropea relazzjonijiet maç-Çina, li Fond So jali Ewropew (FSE) huwa pajjiΩ li qed jikber Rata ta’ Ko-finanzjament: 85% Fondi UE; 15% Fondi ˙afna. Nazzjonali “Qed in˙arsu wkoll lejn lAmerika t’Isfel, b’mod speçjali Ninvestu fil-futur tieg ek l-BraΩil, u nipprovaw nistab-

Vakanza

28.07.2013

Gvern

gvern lI jIsma’

OppOrtunItÀ ta’ djal Din il-©img˙a qeg˙din in©ibu fi tmiemha s-sensiela ta’ artikli li fiha ˙adna l-kummenti tal-membri tal-Kabinett li ˙adu sehem fl-inizjattiva ta’ konsultazzjoni pubblika bit-tema ta’ Gvern li Jisma’. Dawn il-laqg˙at, li bdew mit-3 ta’ Ìunju, saru fil-Ber©a ta’ Kastilja u fihom il-pubbliku kellu l-opportunità li jsemma’ le˙nu dwar diversi kwistjonijiet fil-preΩenza tal-ministru jew segretarju parlamentari responsabbli mis-settur. B’kollox kien hemm ˙mistax-il laqg˙a u g˙alihom attendew madwar 3,200 persuna minn Malta, G˙awdex u anke barranin residenti f’pajjiΩna. Dawn il-laqg˙at damu tletin sieg˙a mifruxin fuq erba’ ©img˙at. Matulhom kien hemm xejn inqas minn 600 intervent. B˙ala parti minn din il-kampanja, minn Ωmien g˙all-ie˙or, il-Kabinett ser jiltaqa’ wkoll f’diversi lokalitajiet madwar Malta u G˙awdex matul il-le©iΩlatura biex ikun iktar viçin in-nies u jkompli jag˙ti ç-çans liç-çittadini u r-rappreΩentanti tag˙hom fil-kunsilli lokali biex isemmg˙u le˙inhom. Kif ©ie mwieg˙ed matul il-kampanja elettorali, dawn il-konsultazzjonijiet pubbliçi ser jibqg˙u jsiru kull sitt xhur, bis-sensiela ta’ laqg˙at li jmiss ippjanata li tibda f’Jannar tas-sena d-die˙la.

Il-prIm mInIstru

JOSEPH MUSCAT

Il-Prim Ministru esprima s-sodisfazzjon bil-mod kif, g˙al tliet ©img˙at u nofs, infet˙u bera˙ il-bibien ta’ Kastilja, u anke tal-Ministeru g˙al G˙awdex, “biex il-Gvern jisma’ lideat u l-proposti, l-aspirazzjonijiet u l-ambizzjonijiet, lisfidi u d-diffikultajiet tal-Maltin u l-G˙awdxin li, bil-libertà kollha, ©ew fostna u qalulna x’ja˙sbu dwar il˙idma li ©iet imwettqa fl-a˙˙ar ©img˙at u li ser titwettaq fix-xhur li ©ejjin”. Il-Gvern sema’ mhux biss affarijiet li jie˙u gost jisma’ iΩda anke punti li, minkejja li g˙all-ewwel jistg˙u jdarrsu xi ftit, huma tassew importanti biex il-Gvern iΩomm dejjem saqajh mal-art. Fil-laqg˙a pubblika tal-Prim Ministru, qamu diversi punti u su©©erimenti. Fosthom dwar l-isparpaljar ta’ fondi pubbliçi mill-gvern preçedenti u x’azzjoni se tittie˙ed. Il-Prim Ministru qal li dan il-Gvern sab diversi kaΩijiet ta’ sparpaljar, imma ddeçieda li, minflok joqg˙od jilmenta, isiru audits çari f’kull post. B˙alissa, b’mod ipprogrammat, qeg˙din isiru numru ta’ audits f’numru ta’ entitajiet. L-audits se jiddeterminaw xi nstab u qed isiru minn nies indipendenti. Ladarba dawn

l-audits isiru ser ji©u ppubblikati, imbag˙ad dak li jkun jerfa’ r-responsabbiltà ta’ dak li jkun g˙amel, kemm fittajjeb kif ukoll fil-˙azin, Issemma wkoll id-d˙ul fil-Belt Valletta u s-sistema tasCVA. Il-Prim Ministru qal li mhuwiex sodisfatt bl-affarijiet kif inhuma. Is-sistema qed tag˙mel telf kull sena u n-nies – residenti u negozji – xorta mhumiex moqdijin. G˙alhekk, sal-ba©it li jmiss, se jkunu qed jitressqu proposti dwar kif is-sistema tas-CVA tista’ ti©i riformata jew imne˙˙ija. Alternattiva o˙ra hija li s-CVA tinΩamm, iΩda jiΩdiedu l-˙inijiet fejn wie˙ed jista’ jid˙ol il-Belt bla ˙las, fosthom is-Sibtijiet u matul il-©img˙a waranofsinhar iktar kmieni minn kif tippermetti s-sistema llum. Investitur staqsa kif se ssir ©ustizzja fil-kaΩ tal-La Vallette Multi Management Fund. Il-Prim Ministru wie©eb li lpoΩizzjoni li kellu qabel l-elezzjoni ©enerali ma nbidlet xejn. Qal li saret in©ustizzja ma’ numru ta’ investituri u limpenn tal-Gvern kien, g˙adu u jibqa’ li jie˙du lura dak li kien determinat mir-regolatur b’mod indipendenti. Dan l-impenn se jkun qieg˙ed jitwettaq. Qam ukoll il-punt tas-sa˙˙a u l-problemi serji f’dan il-

qasam. Il-Prim Ministru qal illi kieku ma kienx g˙all˙addiema fil-qasam tas-sa˙˙a, dan is-settur ilu li kkrolla. Qal li dan il-Gvern g˙andu l-mandat li minn sitwazzjoni fejn l-affarijiet jitmexxew bi kriΩi, nibdew il-pjan fittul li jkollu x’jaqsam mal-Emer©enza, li jkollu x’jaqsam mal-kura fil-komunità u mal-pilloli out of stock. Student staqsa dwar il-pjan tal-Gvern g˙all-istipendji. Dr Muscat qal li l-Gvern bi˙siebu li l-istipendji prorata, li jiΩdiedu bil-COLA, jidda˙˙lu mill-ba©it li ©ej ˙alli listipendji tal-istudenti jibdew jiΩdiedu minn dan il-ba©it. Qamet il-mistoqsija dwar is-separazzjoni bejn Stat u Knisja fid-dawl tad-diskussjoni li l-Prim Ministru kellu mal-Papa. Dr Muscat qal li l-Gvern ma jixtieqx li l-qrati ta’ pajjiΩna jibqg˙u ta˙t il-qrati tal-Knisja – punt ta’ prinçipju li twassal lis-Santa Sede. Il-Vatikan fehem din is-sitwazzjoni g˙aliex Malta hija lunika pajjiΩ fl-Ewropa li g˙andha ftehim b˙al dan. Wasal iΩ-Ωmien li ne˙ilsu minn dan il-ftehim biex l-Istat Malti ma jkun qed ibaxxi rasu g˙all-ebda stat ie˙or. Il-Prim Ministru qal li l-bidliet li hemm bΩonn m’g˙andhomx jie˙du fit-tul biex ise˙˙u.

Id-deputat prIm mInIstru

LOUIS GRECH

“Jiena nemmen li l-gvern jeΩisti g˙aç-çittadini u mhux çittadini g˙all-gvern,” qalilna d-Deputat Prim Ministru. Huwa esprima wkoll it-twemmin tieg˙u li gvern g˙andu jkollu widnejn kbar biex jisma’, g˙aliex inkella jkun hemm ir-riskju li jsir arroganti u jfalli fil-˙idma tieg˙u. “Nemmen li gvern g˙andu jisma’ mhux g˙al skopijiet elettorali imma g˙ax dan hu eΩercizzju li jg˙inek tiggverna a˙jar.” Min˙abba f’hekk, huwa kien fost dawk li ssu©©erew internament biex il-Gvern kull sitt xhur joffri opportunità ta’ djalogu onest u miftu˙ maç-çittadini li ele©©ewh. “Hawnhekk ridt li jkunu inkluzi ç-çittadini kollha, mhux sempliçiment dawk irrappreΩentati minn g˙aqdiet, imma dawk li mhumiex organizzati…iç-çittadini anonimi.” Huwa rrikonoxxa li mhux kul˙add qabel li, wara ©img˙at mill-elezzjoni, kien di©à wasal iΩ-Ωmien g˙al laqg˙at b˙al dawn, imma ˙ass li dak li ˙are© minnhom wera li din kienet g˙aΩla tajba. G˙alhekk ser jinΩamm dan l-appuntament b’mod regolari kull sitt xhur. “Il-fatt li dan konna qeg˙din nag˙mluh g˙all-ewwel darba ssarraf ukoll f’opportunità biex id-diversi ministeri, inkluΩ dak li mmexxi jien, jag˙tu rendikont ta’ ˙idmiethom u x’jaqa’ ta˙thom.” Id-Deputat Prim Ministru qal li fil-kaΩ tieg˙u kellu jispjega l-˙idma li saret biex in˙oloq dan il-ministeru ©did.

“Tajt wkoll idea ©enerali tal-˙idma li nag˙mlu fejn nirrappreΩentaw lil pajjiΩna mal-istituzzjonijiet Ewropej bittfassil ta’ politika u l-koordinament tal-ministeri l-o˙ra kollha f’dan r-rigward. Urejna wkoll il-˙idma li qed nag˙mlu biex inkunu xprun g˙at-twettiq tal-programm tal-Gvern, b’riΩorsi umani ddedikati g˙al hekk. Fejn apparti l-kuntatt dirett li jkolli jien mal-ministri, is-Segretarjat tieg˙i hu ffokat fil˙idma ta’ kuljum f’dan ir-rigward. Missejna wkoll mal-funzjonijiet l-o˙ra li naqdi jiena b˙ala Deputat Prim Ministru.” Huwa semma wkoll li flimkien mieg˙u kien hemm isSegretarju Parlamentari Ian Borg li qed ja˙dem direttament fuq il-Fondi Ewropej u l-Presidenza 2017, fejn da˙al anke fid-dettall. Matul il-laqg˙a pubblika tag˙hom huma ˙abbru g˙add ta’ inizjattivi kemm b˙ala Ministeru u b˙ala Gvern. Linizjattivi b’rabta ma’ dawk li g˙andhom proprjetà g˙allkiri, il-Youth Guarantee, l-iskema Jeremie, u l-konsultazzjoni pubblika online, kienu fost l-aktar li ©ibdu interess. IΩda iktar minn xejn kien utli ˙afna l-kontribut li ng˙ata minn dawk li attendew. “Fost dawk li ©ew is-Sibt filg˙odu f’Kastilja kellna ta˙lita tajba ta’ studenti, professjonisti, akkademiçi, rappreΩentanti ta’ istituzzjonijiet marbutin mal-UE, u anke imprendituri.

L-aktar su©©ett li ssemma kien il-fondi Ewropej fejn kien hemm min staqsa g˙all-g˙ajnuna, o˙rajn qajmu kuxjenza, iΩda kien hemm anke minn issu©©erixxa b’mod konkret. Persuna partikolari ssu©©eriet li jsir kumitat ta’ nies li jkunu bbenefikaw minn fondi Ewropej fi snin preçedenti ˙alli jkunu jistg˙u jaqsmu l-esperjenza tag˙hom ma’ benefiçjarji ©odda.” F’din il-laqg˙a kien hemm ukoll il-GRTU u l-Malta Business Bureau (MBB) li taw il-kontribut tag˙hom. Semma li s-Segretarju Parlamentari Borg iltaqa’ mal-MBB fil-©ranet ta’ wara fejn anke ppreΩentawlu studju fuq ilfondi Ewropej. Barra minn hekk, id-Deputat Prim Ministru ˙a pjaçir jitkellem ma’ diversi persuni wara l-laqg˙a fejn staqsa iktar fid-dettall dwar dak li kienu intervienew fuqu. “Min-na˙a tas-segretarjati privati tag˙na saret ukoll ˙idma fejn mhux biss Ωammjena rekord ta’ dak li ng˙ad, iΩda anke lqajna fil-Ministeru w˙ud minn dawn il-membri tal-pubbliku u ddiskutejna a˙jar dak li riedu jwasslu.” “Smajna, u kien importanti ˙afna li nisimg˙u, mhux nitkellmu a˙na biss. Na˙seb li kien eΩerçizzju tajjeb li ˙alla l-effett tieg˙u. Mhux biss fuq il-kaΩi partikolari li tqajmu iΩda, iktar minn hekk, fuq il-mod kif in˙arsu lejn g˙add ta’ temi ©enerali li niddeçiedu dwarhom kuljum.”

28.07.2013

li Jisma’

ogu mIftuÓ u onest Il-mInIstru gÓall-Intern u s-sIgurtÀ nazzjonalI

EMMANUEL MALLIA

Il-Ministru Mallia tenna li, minkejja l-fatt li l-punt ta’ dawn il-laqg˙at kien li l-politiku jieqaf u jisma’, dan mhux biΩΩejjed. “Wara li jisma’ l-politiku jrid ja©ixxi.” Huwa qal li wara l-laqg˙a ta’ konsultazzjoni mal-pubbliku, tnieda bord biex fi Ωmien sitt xhur jisma’ allegazzjonijiet ta’ in©ustizzji f’dak li jirrigwarda promozzjonijiet fl-Armata. Dan il-bord, li hu mmexxi mill-eks-Brigadier Maurice Calleja, jie˙u spunt middiversi lmenti li l-Ministeru rçieva kemm waqt il-laqg˙a ta’ konsultazzjoni kif ukoll qabel. “Diversi kienu l-ilmenti ©ustifikati dwar il-kjus twal u nuqqas ta’ organizzazzjoni fl-uffiççju tal-viΩi u çittadinanza tal-expatriates, bi w˙ud minn dawn ikunu negozjanti li ji©u f’pajjiΩna biex jinvestu.” Kien g˙alhekk li l-Ministeru a©ixxa u fl-a˙˙ar ta’ dan ix-xahar ser isir transfer talunit tal-viΩa f’sezzjoni ©dida tal-Evans Building, bl-g˙an li dan isir one stop shop. Il-˙sieb tal-Gvern hu li eventwalment jag˙mel a©enzija g˙al mani©©ament tal-viΩa. Huwa qal li l-uffiççju tal-passaporti rçieva wkoll diversi tmaqdir min˙abba sistema li hi ineffiçjenti. G˙alhekk, fiΩ-Ωmien li ©ej, il-Ministeru ser jo˙ro© sej˙a g˙al nies li jridu ja˙dmu overtime f’dan l-uffiççju bil-g˙an li jittawwal il-˙in fejn in-nies ikunu jistg˙u jinqdew. Fost dawk preΩenti kien hemm min fa˙˙ar l-inizjattiva ta’ reinstatements talPulizija u l-entuΩjaΩmu li qed jin˙ass fil-Korp tal-Pulizja wara li dan t˙alla ghal diversi snin demoralizzat. Kien hemm ukoll min fa˙˙ar ix-xog˙ol li qed jag˙mel ilbord ta’ riforma fil-˙abs, wara allegati abbuΩi li kienu qeg˙din ise˙˙u fil-Facilità Korrettiva ta’ Kordin.

Is-segretarju ParlamentarI gÓall-Kultura u gvern loKalI

JOSÈ HERRERA

Fl-opinjoni ta’ Dr Herrera, dan it-tip ta’ laqg˙at jag˙tu direzzjoni g˙al dak li qed jistenna l-pubbliku in©enerali mill-isfera li tkun qieg˙ed ta˙dem fiha. Barra minn hekk jag˙tu lill-politiku l-polz tal-poplu u n-nuqqasijiet li jista’ jkun hemm. Mil-lat poΩittiv, in-nies ma ©ewx biss biex jilmentaw, iΩda ©ew bi ˙©arhom ukoll sabiex jag˙tu r-rakkomandazzjonijiet tag˙hom. “Hemm su©©etti li konna qeg˙din nistennew li nisimg˙u dwarhom, iΩda kien hemm o˙rajn li ma konniex qeg˙din na˙sbu li jinΩlu daqshekk tajjeb. Fosthom kien hemm it-tema tal-karnival u taççensura,” sostna Herrera. Kien hemm numru konsiderevoli ta’ lmenti dwar l-aççessibbiltà u kif qeg˙din ji©u mqassmin il-fondi mill-Kunsill Malti g˙all-Arti u l-Kultura. F’dan ir-rigward isSegretarjat Parlamentari qieg˙ed jistudja l-mod kif din l-entità qieg˙da tiffunzjoni b˙alissa u matul ix-xhur li ©ejjin ser ji©u m˙abbrin numru ta’ tibdiliet fl-istruttura ta’ kif tiffunzjona din l-entità. Barra minn hekk, ser tkun qieg˙da ssir ˙idma fuq ir-rwol amministratttiv ta’ dan il-Kunsill u ji©i rivedut il-kunçett ta’ regolatur. Punt ie˙or li qam matul din il-laqg˙a kien il-bΩonn li ji©u msa˙˙a l-istrutturi kulturali li jinsabu fin-na˙a t’isfel ta’ Malta u kif dawn jistg˙u ji©u salvagwardjati permezz ta’ restawr. F’dan ir-rigward, il-Gvern mhux biss kommess li jag˙ti l-g˙ajnuniet speçifiçi sabiex isiru l-interventi neçessarji, imma j˙oss li g˙andu l-obbli©u wkoll li jag˙mel dan kollu bil-g˙an li ji©©enera interess sabiex jer©a’ jitqajjem l-interess kulturali f’Ωoni li g˙al Ωmien twil ©ew imwarrba, Eventwalment, dawn jistg˙u jkunu punt ta’ attrazzjoni mhux biss g˙at-turiΩmu kulturali, iΩda wkoll biex tinçentiva identità kulturali g˙ar-residenti tal-lokal. Rigward il-kunsilli lokali, l-aktar ilment importanti li ˙are© mill-laqg˙a kien ilproblema li r˙ula Ωg˙ar b˙alma huwa s-Swatar huma kkunsidrati b˙ala r˙ajjel (hamlets). Dawn qed ikollhom jiddependu fuq deçiΩjonijiet ta’ kunsilli lokali li mhux bilfors dejjem jag˙mlu sens g˙al-lokal. Madankollu, il-problema tas-Swatar hija wa˙da partikolari peress li huwa r˙ajjel maqsum fuq Ωew© kunsilli. “F’dan ir-rigward qed isiru laqg˙at ta’ konsultazzjoni ma’ kumitati sabiex nisimg˙u x’inhuma l-problemi ©enerali sabiex isiru r-riformi partikolari kemm fuq livell ta’ kunsill kif ukoll fuq livelli re©jonali.”

28.07.2013

Kunsilli Lokali

AbbAndun totAli f’PAceville g˙al kunsilli lokali jew kumitati amministrattivi li jkunu mag˙mula minn numru farrad ta’ membri. Bla ebda latrina pubblika

Kitba ta’ Mario Fava Jekk hemm ir˙ajjel li huwa totalment mitluq u nieqes minn kull tip ta’ intervent, dan huwa proprju Paceville. Dan lir˙ajjel jag˙mel parti milllokalità ta’ San Ìiljan u, g˙aldaqstant, huwa responsabbiltà tal-Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan. Paceville g˙andu wkoll ilKumitat Amministrattiv tieg˙u, li ori©inarjament kien iffurmat minn ˙ames persuni. Il-problema kienet li dan il-Kumitat Amministrattiv qatt ma beda jiffunzjona kif g˙andu jkun, tant illi tliet membri tieg˙u rriΩenjaw proprju g˙aliex ma setg˙ux ja˙dmu bil-burokrazija. Dawn ˙assew li kull ˙a©a li jissu©©erixxu g˙all-©id talkomunità f’Paceville, qatt ma ttie˙det bis-serjetà millAmministrazzjoni preçedenti. Fil-preΩent, dan il-Kumitat g˙andu biss erba’ membri g˙aliex il-Partit Nazzjonalista jrid jinnomina persuna o˙ra. Jidher li dan jista’ jsir fil-jiem li ©ejjin. Óafna drabi, lanqas illaqg˙at mhu qed ikunu jistg˙u jsiru g˙aliex ikunu biss Ωew© membri li jattendu u allura jkun hemm nuqqas ta’ kworum. Talba lid-Dipartiment talGvern Lokali biex jag˙ti permess illi l-laqg˙at jinΩammu xorta wa˙da, peress li lKumitat mhux iffurmat minn numru farrad ta’ membri, g˙adha ma ©ietx imwie©ba. Il-Kunsill ©ie riferut biss g˙al dak li tg˙id il-li©i. Dan minkejja li l-li©i tag˙mel referenza

Problema o˙ra f’din iΩ-Ωona hija li dan il-Kumitat ilu g˙al diversi snin jitlob li jkun hemm latrini pubbliçi fejn anke kien indika siti differenti fejn dawn setg˙u jsiru. Paceville huwa wie˙ed mill-ftit, jekk mhux luniku post, fejn m’hemmx latrini pubbliçi. F’kull tmiem il-©img˙a, eluf ta’ nies jinvadu dan il-lokal u allura iktar u iktar hemm ˙tie©a li dawn isiru u bla iktar dewmien. Dan jo˙ro© çar minn email li Grace Scicluna, li kienet eletta f’dan il-Kumitat Amministrattiv f’isem il-PN, bag˙tet lill-Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan; lill-Prim Ministru ta’ dak iΩ-Ωmien, Dr Lawrence Gonzi; u lid-Direttur tal-Gvern Lokali. Din l-email intbag˙tet fl-20 ta’ Frar 2013. Minkejja dan, la lKunsill Lokali, la d-Dipartiment tal-Gvern Lokali u wisq inqas il-Prim Ministru, ma ˙adu azzjoni. Ir-residenti ta’ Paceville qed ikollhom iqumu ta’ kull filg˙odu ja˙slu l-parapetti tag˙hom minn ˙mie© uman li j˙allu warajhom u˙ud mill-eluf li jΩuru l-lokal g˙ax ma jsibu mkien fejn jag˙mlu l-˙ti©ijiet naturali tag˙hom. U nistaqsi: kemm kien hemm ta˙rikiet fl-a˙˙ar snin ta’ nies akkuΩati li g˙amlu dan lg˙emil indiçenti fil-pubbliku? Ir-residenti ta’ Paceville se jibqg˙u g˙addejjin b’din il˙ajja? Kemm jifil˙u jissaportu? Il-˙mie© u nuqqas ta’ tindif adegwat fiΩ-Ωona hija problema o˙ra li mhix ti©i indirizzata bis-serjetà. Huwa stmat li fi tmien il-©img˙a jkun hemm madwar 20,000 persuna u allura wie˙ed jista’ jimma©ina l˙mie© li j˙allu warajhom u lispiΩa enormi li hemm bΩonn biex isir it-tindif me˙tie©. Il-Kumitat Amministrattiv ilmenta diversi drabi li l-flus li kien qed jing˙ata ma kinux biΩΩejjed biex ikun jista’ jnaddaf il-lokalità bl-a˙jar mod

possibbli. Kien talab intervent mill-gvern çentrali sabiex din lispiΩa tintrefa’ minnu u b’hekk ikun qed jassisti lill-Kumitat Amministrattiv fil-qadi ta’ dmirijietu. Fl-istess email ta’ Grace Scicluna lill-eks-Prim Ministru Gonzi, din il-persuna tilmenta dwar il-problema tat-trakkijiet tal-iskart. Hija talbet li l-iskart kummerçjali g˙andu jin©abar minn trakk wie˙ed ta’ kumpannija wa˙da u mhux, skont hi, minn seba’ trakkijiet, li qed ikissru t-toroq u l-bankini kollha.

By-law imwa˙˙la g˙al disa’ snin Scicluna lmentat kif by-law biex tirregola l-©bir tal-iskart kummerçjali kienet ilha disa’ snin s˙a˙ fuq l-iskrivanija taleks-Prim Ministru biex ti©i approvata. Hi allegat li l-kumpanniji talgwardjani lokali qed isiru sinjuri minn fuq multi li jing˙ataw, imma sehem ilKunsill huwa wie˙ed miΩeru g˙all-a˙˙ar. Kieku dawn il-flus ikunu jistg˙u ji©u investiti fillokal, minn fejn ikunu ori©inaw it-ta˙rikiet, kieku

Kemm hawn min jiftakar Paceville f’dan l-istat? G˙andhom dritt ir-residenti li joqog˙du hawn jg˙ixu fil-paçi fi djarhom?

Paceville jista’ jinΩamm a˙jar bla ebda dubju ta’ xejn. Ilment ie˙or li dejjem waqa’ fuq widnejn torox kien sabiex jitne˙˙ew bankini b’wisa’ esa©erat sabiex jitwessg˙u toroq dojoq li kemm kemm tg˙addi karozza minnhom. Iktar minn 200 trakk kuljum li jqassmu x-xog˙ol lill-˙wienet fil-lokalità, isibu problemi kbar biex jg˙addu minn dawn ittoroq dojoq min˙abba li saru bankini wiesa’ ˙afna bla bΩonn. Min qieg˙ed jipprote©i linteressi tar-residenti? Minkejja l-preΩenΩa tal-Pulizija fiΩ-Ωona fi tmiem il-©img˙a, jidher çar li l-infurzar tal-li©i mhux ji©i esegwit.. Biex nag˙ti eΩempju nsemmi tipjip tista’ tg˙id f’kull stabbiliment li hemm Paceville, li mhux talikel; persuni jaqdu l-bΩonnijiet naturali tag˙hom fit-toroq u filparapetti tan-nies; muΩika g˙olja wara s-sieg˙a ta’ filg˙odu; klieb li jin˙ar©u jduru mis-sidien tag˙hom bla ma jkollhom il-borΩa biex ji©bru l˙mie© tal-klieb; skips kummerçjali li jimblukkaw il-bankini; imwejjed u si©©ijiet ta’ stabbilimenti tal-ikel li wkoll qed jimblukkaw il-bankini; u ˙afna o˙rajn. Wie˙ed jifhem li l-komunità tan-negozju trid tit˙alla ta˙dem, imma l-awtoritajiet u lKunsill Lokali ta’ San Ìiljan iridu jifhmu wkoll li r-residenti g˙andhom dritt li jg˙ixu fi djarhom fil-kwiet. G˙aliex g˙andhom i˙allsu prezz tant g˙oli g˙ax xi ˙add iddeçieda li jibni jew jiΩviluppa negozju bieb ma’ bieb ma’ djarhom? Min qed jipprote©i l-interessi tag˙hom? Ûgur li problema kbira o˙ra hija l-parke©© g˙ar-residenti. Hawn ukoll, talba tal-Kumitat Amministrattiv biex bankini wisg˙in jag˙mlu wisa’ g˙al iktar parke©©, ©iet injorata. Allegazzjoni serja ˙afna li saret fl-email ta’ Grace Scicluna tikkonçerna l-offerti taxxog˙lijiet u l-kuntratturi. G˙al fini ta’ korrettezza se nikkwota kelma b’kelma dak kitbet flemail tag˙ha: “Auditors should be changed periodically and private investigators appointed to check

everything, who is getting the tenders, what commissions are being paid, why they are getting the tenders mhux the bulk of the money is going to some contractors rewarded with the tender because they know, this and that. These contractors are being paid whether they do the job or not. There should be another contractor to check their work and approve it before they get paid.” Qed ji©i allegat, jew a˙jar mistoqsi, jekk it-tenders humiex jing˙ataw skont min ˙aqqu jew inkella skont x’jaf kuntrattur jew ie˙or, jekk hux qed jit˙allsu kummissjonijiet u jekk il-˙las hux isir fuq ilmertu li x-xog˙ol ikun twettaq sew. Biex inkun korrett, g˙andi nifhem li l-Kunsill Lokali rrisponda din l-allegazzjoni Imma jien nistaqsi: x’passi ˙a dwar dan kollu l-Partit Nazzjonalista? Jekk bag˙atx g˙al din il-persuna biex tivverifika dak li kien allegat. Nistaqsi jekk din il-persuna g˙andhiex provi tal-allegazzjonijiet li g˙amlet jew inkella fajret dawn l-allegazzjonijiet bl-addoçç. X’Ωammha milli tie˙u l-kaΩ tag˙ha iktar ’il fuq jekk kellha l-provi me˙tie©a? Wara t-twe©iba tal-Kunsill, jidher li Scicluna ˙asset li kellha tikkore©i dak li kitbet flemail imsemmija tant li f’email o˙ra li bag˙tet lill-Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan, talbet li tintbag˙at kopja lilha tal-istess email sabiex tikkore©iha “ as per mobile conversation with Mr Peter Bonello Feb 21, 2013”. Tkompli tg˙id li: “No names were mentioned and only questions asked. All we need are straight forward answers, yes or no, and we are satisfied with your integrity.” Fit-tieni email tag˙ha, Scicluna tg˙id li l-avukat tag˙ha xtaq jara l-email imma ma rnexxiliex issibha fis-sent mail tag˙ha. Tg˙id ukoll li ©urnalista minn ©urnal partikolari riedet intervista dwar irriΩenja ta’ tliet membri Nazzjonalisti mill-Kumitat Amministrattiv, imma hi rrifjutat. Tkompli f’pa©na 11

28.07.2013

Kumment

Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx Il-konflitti ta’ interess tal-Boçça

L-Avukat Andrew Borg Cardona, mag˙ruf ukoll b˙ala l-Boçça, meta ma jippreΩentax ru˙u wkoll ta’ I’M Beck, qieg˙ed jag˙mel plejtu kbir g˙ax iç-çermenijiet il-©odda tat-Tribunal Industrijali, skontu, hemm parti sew minnhom b’affinità mal-General Workers Union u potenzjalment jistg˙u jinqalg˙u sitwazzjonijiet ta’ konflitt ta’ interess. Tabil˙aqq il-qa˙ba milli jkollha tag˙tik, bir-rispett kollu lejn il-q˙ab kollha. G˙ax fi Ωmien li l-Boçça kien President tal-Kamra tal-Avukati, li hija speçi ta’ unjin tal-avukati, meta wie˙ed mill-membri tal-Kamra sab ru˙u f’sitwazzjoni fejn kien mhedded bi tkeççija mill-employer tieg˙u, li hija a©enzija pubblika, ilBoçça malajr solvieha din is-sitwazzjoni ta’ konflitt ta’ interess, billi ppresta servizzi legali tieg˙u lill-employer, flok qabeΩ g˙all-avukat membru tal-Kamra talAvukati li tag˙ha kien President. Tal-GO off directory Il-kumpannija GO hija wa˙da mill-kumpanniji ewlenin tat-telefonija f’Malta li g˙al snin twal kienet tgawdi monopolju u llum qieg˙da topera f’suq fejn

illum suppost teΩisti l-kompetizzjoni. Il-kumpanniji fis-settur ta’ servizzi b˙al dawn, suppost jitkejlu permezz ta’ diversi kriterji, ewlenin fosthom l-effiçjenza fis-servizz u l-customer care. Imma jkolli ng˙id li din l-akbar kumpannija tat-telefonija f’Malta g˙andha customer care service li Ωgur mhux dak li wie˙ed jistenna fi Stat Membru tal-Unjoni Ewropea. Flok jie˙u ˙sieb lill-klijenti ta’ GO kif suppost, ilcustomer care qieg˙ed jispiçça jservi ta’ buffer bejn min joffri s-servizz u l-klijent. Qarrej ta’ din il-gazzetta rrakkonta kif kellu s-sett talmowbajl tieg˙u li kien g˙adu bil-garanzija, li kien bil˙sara. Meta mar bis-sett tieg˙u f’wa˙da mill-ferg˙at tal-GO, ©ie infurmat illi s-sett tal-mowbajl tieg˙u kellu jintbag˙at g˙and l-a©ent. Kellhom jg˙addu kwaΩi 24 sieg˙a biex is-sett tal-mowbajl mill-ferg˙a tal-GO jintbag˙at g˙and l-a©ent. Dakinhar stess dan il-qarrej tag˙na çempel g˙and la©ent biex jara x’sar mill-mowbajl tieg˙u, u ©ie infurmat illi l-mowbajl tieg˙u kien lest u li kienu qeg˙din jistennew lil tal-GO biex imorru ji©bruh. L-g˙ada, dan il-qarrej tag˙na çempel lill-customer care tal-GO (8002121) biex jistaqsi meta seta’ jmur ji©bor lill-mowbajl tieg˙u mill-ferg˙a. Tal-customer care sempliçement wie©bu li meta jkun lest mit-tiswija kellhom içemplulu mill-ferg˙a biex imur g˙alih. Meta l-qarrej tag˙na insista li mill-a©ent qalulu li lmowbajl kien lest u li kienu qeg˙din jistennew lil talGO imorru ji©bruh, baqa’ ji©i stmat ta’ imbeçilli u jing˙ata l-istess risposta. Il-qarrej tag˙na insista li jkellem lil xi ˙add millmanagement tal-kumpannija GO u tal-customer care rrifjutaw li jg˙adduh ma’ xi ˙add mill-management tal-kumpannija. Lanqas meta insista li jkellem lil xi ˙add mill-ferg˙a, tal- customer care Ωammewh bilparoli u ma g˙addewhx mag˙hom jew tawh innumru tag˙hom. Il-qarrej tag˙na xorta ma qatax qalbu u ddeçieda li jçempel lis-servizz tad-directory tal-GO (1182) biex jistaqsi g˙an-numru tal-ferg˙a u anke tal-management tal-GO. Mis-servizz tad- directory tal-GO qalulu illi m’g˙andhomx re©istrat mag˙hom in-numri tal-ferg˙at jew tal-Head Office tal-GO u l-uniku numru li g˙andhom tal-GO li jistg˙u jag˙tu lill-pubbliku, huwa dak tal-customer care. Wara dan l-g˙add kbir ta’ telefonati li l-qarrej tag˙na

minn Invictus

kien g˙amel, u l-˙in twil li qatta’ jistenna g˙alxejn fuq it-telfown, irrealizza li ©ie mg˙oddi passata Ωmien u baqa’ fejn kien u ma ng˙atax risposta deçenti. IΩ-Ωwiemel bis-serkin fit-toroq Filwaqt li nixtieq nag˙milha çara li m’g˙andi xejn kontra d-dilettanti taΩ-Ωwiemel bis-serkin, mill-banda l-o˙ra nemmen li kollox g˙andu jkun f’˙inu, f’waqtu u floku. Ma nara xejn ˙aΩin li d-dilettanti taΩ-Ωwiemel bis-serkin jg˙addu biΩ-Ωiemel tag˙hom minn ©ottoroq sekondarji u mill-kampanja. Imma li jsuqu Ω-Ωwiemel bis-serkin f’toroq arterjali fil-qilla tat-traffiku, din hija xi ˙a©a li taraha biss ©ewwa Malta jew f’xi pajjiΩ tat-tielet dinja. Li ssuq iΩ-Ωiemel bis-serkin fit-traffiku hija xi ˙a©a perikoluΩa, kemm g˙aΩ-Ωiemel innifsu li j˙ossu intimidat mill-˙sejjes tal-vetturi u jista’ jisferra, u jista’ jkun ta’ periklu wkoll g˙as-sewwieq taΩ-Ωiemel, u sintendi anke g˙as-sewwieqa tal-vetturi li jkunu madwar iΩΩiemel. Ma nafx b’liema lo©ika kull min isuq karozza jew mutur fit-toroq tag˙na jrid ikollu liçenzja tas-sewqan, u biex issuq Ωiemel bis-serkin ©o nofs it-traffiku, m’hemm g˙alfejn ikollu assolutament xejn. It-Tnejn li g˙adda, kmieni filg˙odu rajt sewwieq ta’ Ωiemel bis-serkin jag˙mel u-turn fil-bidu tal-bypass tal-Imrie˙el, fejn it-traffic lights ˙dejn l-uffiçini talMFSA. Manuvra li l-ebda karozza ma tista’ tag˙mel. Imma g˙andu jkun is-sinjali tat-traffiku li jg˙oddu g˙all-karozzi, ma jg˙oddux g˙aΩ-Ωwiemel bis-serkin.

Óarsa lejn il-©img˙a li g˙addiet Sejba mhux tas-soltu

Argument jispiçça ˙aΩin Argument fuq il-post tax-xog˙ol bejn Ωew© impjegati wassal biex wie˙ed minnhom jispiçça f’qag˙da kritika, tant li ©ie ççertifikat li huwa fil-periklu imminenti li jitlef ˙ajtu. L-allegat aggressur, ra©el li 35 sena ilu kien instab ˙ati ta’ qtil involontarju, tressaq il-Qorti b’ur©enza. Il-kaΩ se˙˙ nhar l-Erbg˙a fl-impjant ta’ Polidano Brothers f’Óal Farru©. Hawnhekk Leonard Balzan ta’ 54 sena kellu argument ma’ Vinçenzo Micallef ta’ 63. Jidher li Balzan ta daqqa ta’ ˙arta lil Micallef jew imbuttah, b’konsegwenza li l-anzjan waqa’ g˙al dahru u ˙abat rasu mal-konkrit. G˙all-ewwel Micallef ma deherx li kellu feriti gravi, iΩda aktar tard Micallef qaleb g˙all-ag˙ar u rriΩulta li kien qed isofri minn emora©ija f’rasu u li jinsab f’qag˙da kritika u fil-periklu imminenti li jmut. G˙aldaqstant il-Pulizija arrestaw lil Balzan u ressquh il-Qorti fejn ©ie akkuΩat li kka©una feriti gravi fuq lanzjan. Balzan wie©eb li ma kienx ˙ati tal-akkuΩi u talab biex jin˙eles mill-arrest. Il-Qorti laqg˙et it-talba u tat il-libertà provviΩorja lil Balzan fuq depoΩitu ta’ €3,000, garazija personali ta’ €10,000 u numru ta’ kundizzjonijiet o˙rajn. Tkompli minn pa©na 10 Problema o˙ra li qed jitkellmu fuqha wkoll ir-residenti ta’ Paceville hija dwar parti minn Triq il-Knisja, fejn qieg˙ed jin˙oloq inkonvenjent kbir g˙aliex it-traffiku kollu ta’ Paceville jrid jo˙ro© minn triq wa˙da. DeçiΩjoni me˙uda minn Transport Malta snin ilu qed

Forensika tal-Pulizija u ttie˙ed fil-kamra mortwarja fejn tnaddaf sew u saru xi eΩamijiet biex ikun stabbilit eΩatt x’inhu. Wara dawn l-eΩamijiet forensiçi nstab li ma kienu xejn ˙lief fdalijiet ta’ ˙uta kbira Çentru tat-tadam ma˙kum min-nirien

Meta tifel ta’ sena u nofs deher jilg˙ab b’xi ˙a©a stramba fuq il-bajja tat-Torri l-Abjad, il-©enituri tieg˙u, John Schranz u Csirilla Der, sabu li dawn kellhom il-forma tal-g˙adam tal-pelvis u informaw lawtoritajiet. L-g˙adam ©ie elevat mit-Taqsima tal-

to˙loq dan l-inkonvenjet kbir kemm g˙all-ÌiljaniΩi kif ukoll g˙al dawk kollha li b’xi mod ikunu jridu jo˙ro©u minn Paceville. Din il-problema kompliet tiΩdied minn meta Triq Dragonara saret b’karre©©jata wa˙da u one way mill-Bajja ta’ San Ìor© g˙ad-Dragonara. Lanqas il-vetturi li jkunu neΩlin mill-a˙˙ar parti

ta’ Triq San Ìor© (˙dejn fejn kien hemm l-Axis), ma jistg˙ux iduru fuq ix-xellug u jinΩlu lejn il-Bajja ta’ San Ìor© biex jo˙or©u minn fejn l-Eden Cinemas, iΩda jkollhom iduru dawra s˙i˙a minn Triq Dragonara, g˙al Triq ilKnisja u g˙al Triq Ross biex imbag˙ad jer©g˙u ji©u fi Triq San Ìor© u Triq Sant’Andrija biex jiΩbukkaw fi Triq

Nhar il-Ìimg˙a minn diversi partijiet f’Malta dehret da˙na kbira kka©unata minn nirien li ˙akmu post fejn jin©abar it-tadam f’Burmarrad, viçin it-Telg˙a ta’ Alla u Ommu. Fuq il-post marru l-˙addiema tal-Protezzjoni Çivili biex jikkontrollaw in-nirien. Mill-investigazzjonijiet li saru ˙are© illi kienu Ωew© trailers li fuqhom jitpo©©ew il-kaxxi tattadam li ˙adu n-nar u kkawΩaw d˙a˙en fl-in˙awi tal-limiti tan-Naxxar. F’dan iç-çentru w˙ud millbdiewa li jikkultivaw it-tadam, iwasslu t-tadam tag˙hom biex wara dan jittie˙ed g˙all-fabbrika ta’ Magro Brothers f’G˙awdex. Jidher li ma kienx hemm tadam li nqered hekk kif il-bdiewa normalment iwasslu t-tadam tag˙hom is-Sibt. Il-˙addiema tal-Protezzjoni Çivili kkontrollaw in-nirien u ˙add ma ©ie rrappurtat li we©©a’.

Re©jonali. Dan minflok jinΩlu lejn il-Bajja ta’ San Ìor©, jg˙addu minn quddiem lEden Cinemas u jo˙ro©u fi Triq Re©jonali, bla ma jΩidu t-traffiku fit-toroq li g˙adni kif semmejt. Wie˙ed jittama li din il-parti tat-triq ma ng˙alqitx biex ji©i a©evolat sid ta’ ristorant li hemm f’din il-parti tat-triq. Irrid ng˙id li, g˙al Ωmien

twil, dan ir-ristorant imblokka b’mod totali din it-triq bi pjattaforma biex fuqha po©©a g˙ad ta’ mwejjed g˙all-klijenti tieg˙u. PreΩentament din ilpjattaforma tne˙˙iet u hemm wa˙da iΩg˙ar minnha li iΩda wkoll to˙ro© ’il barra milllinja tal-bini ta’ din it-triq. Çertament li r-residenti ta’ Paceville jixirqilhom a˙jar.

28.07.2013

Opinjoni

WAQT IT-TNEDIJA TAL-FONDI EWROPEJ 2014-2020 MAL-MCESD

“NIPPROGRAMMAW GÓAL ÌENERAZZJONIJIET FUTURI” ID-DEPUTAT PM LOUIS GRECH F’laqg˙a speçjali tal-MCESD li saret fil-Ber©a ta’ Aragona, idDeputat Prim Ministru Louis Grech nieda dokument g˙allkonsultazzjoni dwar kif g˙andhom jintefqu l-fondi Ewropej g˙as-snin li ©ejjin. Id-dokument - Programming of European Funds for Malta 2014-2020 – g˙adu kemm ©ie approvat mill-Kabinett u issa jmiss li jkun hemm ir-rispons tal-imsie˙ba soçjali u l-pubbliku. Fid-diskors tieg˙u, id-Deputat Prim Ministru qal li l-g˙an ewlieni tal-Gvern huwa li jkollna Ωvilupp nazzjonali kemm mil-lat ekonomiku u soçjali, kif ukoll minn dak ambjentali sabiex inkunu nistg˙u insostnu livell t’g˙ixien g˙oli g˙aç-çittadini tag˙na u nag˙tu valur miΩjud fil-˙ajja tag˙hom ta’ kuljum. Id-Deputat Prim Ministru qal li dan nistg˙u nag˙mluh billi no˙olqu ambjent poΩittiv fejn is-settur privat jo˙loq aktar impjiegi, u impjiegi ta’ kwalità. Dan g˙andu jwassal g˙al tkabbir ekonomiku li jsostni l-qafas soçjali tag˙na waqt li jg˙in fit-traΩΩin tad-defiçit u ddejn nazzjonali. “Din il-viΩjoni nistg˙u nil˙quha permezz ta’ strate©ija integrata li tuΩa l-fondi Ewropej flimkien ma’ fondi nazzjonali u strumenti finanzjarji o˙ra inkluΩ mill-Bank Ewropew tal-IΩvilupp. Dan sabiex nil˙qu l-o©©ettivi nazzjonali lil hinn mill-2020, u fl-interess tal-©enerazzjonijiet

futuri” qal id-Deputat Prim Ministru. Huwa tkellem wkoll dwar ilpass ta’ maturazzjoni li qed jie˙u pajjiΩna permezz tal-programm li jmiss ta’ fondi wara li l-ewwel Ωew© allokazzjonijiet intuΩaw biex tissa˙˙a˙ ilbaΩi tal-pajjiΩ. Tliet prijoritajiet g˙all-uΩu tal-fondi Qal li g˙al dan il-g˙an ©ew identifikati tliet prijoritajiet g˙all-uΩu tal-fondi 2014-2020: 1. it-trawwim tal-kompetittività permezz tal-innovazzjoni u l˙olqien ta' ambjent kummerç-

jali poΩittiv; 2. is-sostenn lill-ekonomija biex tkun favur l-ambjent u li tag˙mel uΩu effiçjenti tarriΩorsi; u 3. il-˙olqien ta’ opportunitajiet permezz ta’ investiment filkapital uman u t-titjib tassa˙˙a u l-benesseri taç-çittadin. “Ser niΩguraw illi l-façilitajiet edukattivi pprovduti liΩΩg˙aΩag˙ jkunu fost l-a˙jar li nsibu fl-Ewropa, ser naraw li l-investimenti fil-qasam talambjent jag˙tuna l-og˙la standards ambjentali, ser nidderie©u l-uΩu ta’ akar fondi lejn ir-riçerka u l-innovazzjoni filwaqt li ninvestu fis-sa˙˙a

biex nipprovdu liç-çittadini tag˙na l-a˙jar servizzi disponibbli. Dan kollu mhux se japplika biss g˙al Malta, iΩda anke g˙ar-re©jun t’G˙awdex, bil-karatteristiçi kollha tieg˙u”, sa˙aq idDeputat Prim Ministru. Is-Segretarju Parlamentari g˙all-Fondi Ewropej u lPresidenza 2017, Dr. Ian Borg, qal li din hija sena importanti fil-qasam tal-fondi Ewropej. Dan hekk kif fuq na˙a Malta qed tikkonkludi l-implimentazzjoni tal-programm finanzjarju 2007-2013 bil-g˙an li talloka l-fondi kollha vvutati, filwaqt li fuq na˙a o˙ra qed immexxu ’l quddiem il-

proçess g˙all-programmazzjoni tal-fondi tal-perjodu l©did. Huwa spjega kif dan iddokument huwa l-frott ta’ konsultazzjoni u djalogu intern li tmexxa matul ix-xhur li g˙addew u li issa se jinfeta˙ g˙all-pubbliku ©enerali. Waqt l-intervent tag˙ha fittnedija ta’ dan id-dokument, il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Dr. Helena Dalli, qalet li lGvern hu impenjat bis-s˙i˙ biex ja˙dem id f’id malimsie˙ba soçjali biex flimkien jintla˙qu l-miri ambizzjuΩi li lpajjiΩ qed ipo©©i quddiemu. Qalet li dan id-dokument jibni wkoll fuq il-programm nazzjonali ta’ riforma li kien diskuss aktar kmieni din issena f’laqg˙a kon©unta bejn lMCESD u l-MEUSAC, kif ukoll il-Country Specific Recommendations, hekk kif ma˙ru©a mill-Kummissjoni Ewropea. “G˙andna bΩonn ta’ sforz kollettiv li jg˙in biex nil˙qu lg˙an ewlieni tag˙na li b’kull g˙odda, inkluΩ it-t˙addim tajjeb ta’ fondi Ewropej, immexxu lil pajjiΩna ’l quddiem” sa˙qet il-Ministru Dalli. Il-konsultazzjoni, li ser tibqa’ g˙addejja sa’ Settembru, ser titkompla b’Ωew© laqg˙at ta’ konsultazzjoni miftu˙a g˙allmembri tal-pubbliku. L-ewwel laqg˙a saret nhar lErbg˙a li g˙adda, waqt li ttieni laqg˙a se ssir nhar itTnejn 29 ta’ Lulju, fl-10:00am fil-Lukanda Kempinski f’San Lawrenz, G˙awdex.

ÌLIEDA ÌENWINA LILL-FAQAR

Joseph Cuschieri Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew joseph@josephcuschieri.com

Minn fuq il-bankijiet talOppoΩizzjoni tul il-˙ames snin li g˙addew, il-Partit Laburista kien kontinwament ji©bed lattenzjoni tal-gvern preçedenti mmexxi minn Lawrence Gonzi, li issa g˙aΩel li jo˙ro© mix-xena politika, dwar lispettru tal-faqar li kien kull ma jmur qieg˙ed jifrex dellu fuq il-GΩejjer tag˙na. Minn Joseph Muscat ’l isfel, ma waqfux is-sej˙iet millOppoΩizzjoni Laburista, minni permezz ta’ interventi filParlament Ewropew, u minn bosta g˙aqdiet volontarji millqasam tas-solidarjetà soçjali u organizzazzjonijiet tal-Knisja Maltija, biex il-gvern ta’ dakinhar jiççaqlaq u jag˙mel xi ˙a©a konkreta bit-tama li jwaqqaf ilproçess dejjem iΩid fir-rittmu tal-faqar. Iççaqalqu l-˙itan veri u mist˙ajla ta’ Berlin u ta’ Wall Street rispettivament, imma mhux il-gvern li kellna. Ir-riΩultat illum hu li f’Malta tal-2013 g˙andna livell ta’ faqar – materjali u intellettwali – li bir-ra©un kollu qed jinkwieta lil kull jemmen li b’injezzjoni ©dida lill-ekonomija nazzjonali, bi pjani serji u realistiçi u bid-determinazzjoni kollha me˙-tie©a, l-problema g˙adha tista’ qajl qajl tintg˙eleb. Pjan strate©iku Bis-sa˙˙a tal-vot massiçç li lpoplu Malti ta lil Joseph

Muscat u lill-PL fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, issa g˙andna gvern li mhux se jiddejjaq jag˙raf il-gravità tal-problema u jiffaççjaha bis-sa˙˙a u l˙e©©a kollha me˙tie©a. Dan mhux kliem sabi˙ li qed jissawwar biex jintesa malajr malli jkun inqara. Il-Gvern Laburista di©à qed juri li lest jag˙mel ©lieda ©enwina lillfaqar. Dan l-impenn ˙are© çar biΩΩejjed bil-pjan strate©iku li ˙abbret il-Ministru g˙asSolidarjetà Soçjali Marie-Louise Coleiro Preca meta ltaqg˙et mal-mexxejja tal-General Workers’ Union u g˙aqdiet o˙ra, bit-tir ewlieni jkun ittmiem darba g˙al dejjem tax-

xog˙ol prekarju (sors dirett talfaqar attwali) u tal-eskluΩjoni soçjali biex hekk ikun hemm tnaqqis awtomatiku fil-livell tal-faqar f’pajjiΩna. Ir-rieda tal-Gvern li jiltaqa’ mal-unions kollha u mal˙addiema nfushom, hija parti mill-˙idma biex tin˙oloq listrate©ija me˙tie©a kontra ççirkustanzi u kundizzjonijiet soçjali li sabu ru˙hom fihom bosta ˙addiema Maltin u G˙awdxin u l-familji tag˙hom tul dawn l-a˙˙ar snin. Il-pjaga soçjali tal-faqar Dawn ukoll jixirqilhom li jkunu parti mill-bidla li qed ja˙dem li jwettaq il-gvern ta’

Joseph Muscat, bidla li g˙andha l-g˙an realistiku li ttejjeb il-kwalità tal-˙ajja g˙al ˙afna nies li sa Marzu 2013 kienu qeg˙din i˙ossuhom imwarrba u minsija, b˙al nag˙a© tas-sagrifiççju ta’ dik ilklikka li kien hemm fil-poter tnawwar minn ta˙t u ta˙dem biss fl-interessi tag˙ha u ta’ dawk il-ftit fdati minnha. Jien çert li l-Gvern, flimkien mag˙na r-rappreΩentanti Laburisti fil-Parlament Ewropew u l-bqija tal-imsie˙ba soçjali kollha, se jkun qed jibni din listrate©ija fuq sisien sodi. Nafu li bir-rieda tajba biss ma naslux. Nafu daqstant li hemm miΩuri importanti x’jittie˙du, fosthom it-titjib fil-pensjoni minima u ttqassim aktar effiçjenti u ©ust tal-benefiççji soçjali, tibdil filli©i kontra abbuΩi bil-pensjonijiet tal-anzjani, l-˙olqien ta’ façilitajiet a˙jar g˙al persuni b’diΩabbiltà u metodi u skemi aktar effiçjenti b’risq il-familji. Il-Ministru Coleiro Preca g˙amlitha çara li l-bieb talministeru tag˙ha se jkun miftu˙ g˙al kull min lest jing˙aqad f’din il-©lieda ©enwina kontra l-pjaga soçjali tal-faqar. Dan b’kuntrast g˙al Ωminijiet o˙ra, mhux aktar imbieg˙da minn ftit xhur, meta li tlissen il-fatt reali tal-faqar f’Malta u G˙awdex kien meqjus b˙ala “insult” jew “perçezzjoni”!

28.07.2013

Editorjal

www.kullhadd.com Kull˙add, CNL, Triq Il-Mile End il-Ó AMRUN Editur: 2090 1409 editur@kullhadd.com | Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

AÓnA M’AÓnIex TAT-TMejjIL

“ Kitba ta’

Wenzu Mintoff wmintoff @gmail.com

“Only in Malta” hawn min jg˙id g˙al affarijiet strambi u biΩarri li jtendu li jse˙˙u biss f’dan ilpajjiΩ. Mhux biss f’Malta m’hawnx il-kultura tar-riΩenji, u jrid ikun xi tsunami elettorali li jaqla’ lil min jag˙mel snin twal imka˙˙al mas-si©©u tal-poter. Imma issa kien hawn min ˙are© bilkunçett ori©inali li qatt ma konna smajna bih qabel, illi hekk kif politikant iΩarma mix-xena politika, dak ikun ifisser illi the buck stops there, u m’g˙andu g˙alfejn jirrispondi g˙alxejn iΩjed g˙ax ikun irtirat mix-xena politika. Tabil˙aqq Only in Malta g˙ax flok ma politikant jirriΩenja jew jirtira mill-politika biex jassumi r-responsabbiltà ta’ g˙emilu, issa g˙andna lil Austin Gatt li ˙are© bilkunçett ori©inali, li ©aladarba huwa irtirat mill-politika, m’g˙andu g˙alfejn iwie©eb xejn aktar, anzi ma jinteressahx u ma jimpurtahx minn x’qal ir-Rapport tal-Awditur ©enerali dwar il-barumbati li saru fix-xiri taΩ-Ωejt fi Ωmien li Gatt kien il-Ministru responsabbli politikament mill-Enemalta. B˙al dak li qallu g˙ax issa rtira millpolitika, qisu ggwadanja x’immunità virtwali u m’g˙andux g˙alfejn iwie©eb aktar ta’ g˙emilu. Min-na˙a tal-Partit Nazzjonalista, çjoe ta’ dawk li llum jinsabu fit-tmexxija ta’ dan il-partit, ir-reazzjoni tag˙hom g˙ar-rapport tal-Awditur-©enerali kienet tabil˙aqq imqanΩha jekk mhux ukoll patetika. Fir-reazzjoni uffiçjali tal-PN, wie˙ed seta’ jaqra bejn il-linji speçi ta’ mea culpa fjakka, meta qalu illi huma ˙allsu l-prezz politiku g˙all-iΩbalji tag˙hom bit-telfa li ©arrbu fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali. Anki dan jista’ jkun kunçett Ωbaljat, g˙ax billi titlef elezzjoni ma jfissirx awtomatikament li inti nqtajt minn çerti prattiçi talpassat u li inti ©enwinament indimt minn ˙tijietek. Meta fl-1987 il-Partit Laburista tilef l-elez-

zjoni u bl-istess kejl ˙allas il-prezz politiku tal-iΩbalji li saru qabel dik l-elezzjoni, peress li ma kienx iddistakka ru˙u minn çerti prattiçi diskutibbli tal-passat u min kien Ωgarra j˙allas ta’ g˙emilu, fl-elezzjoni ©enerali li sewgwiet, il-Partit Laburista spiçça ˙allas prezz politiku akbar g˙ax tilef b’distakk ferm aktar qawwi. I©ifieri l-˙las tal-prezz politiku mhux bilfors ikun biΩΩejjed biex il-poplu jittanta jer©a’ jibda jafdak. IΩda l-aktar reazzjoni patetika g˙all-ala biebiΩmu ta’ Austin Gatt, kienet dik ta’ Beppe Fenech Adami, illum wie˙ed millViçi-Kapijiet tal-Partit Nazzjonalista, meta dan qal illi peress li Austin Gatt illum huwa irtirat mill-politika, il-Partit Nazzjonalista ma jistax i©ieg˙el lil Gatt jirrispondi g˙al dak illi ©ie kkonstatat firRapport tal-Awditur Ìenerali. B˙al dak li qallu kieku tabil˙aqq ilPartit Nazzjonalista g˙andu sinsla morali u ma jridx jibqa’ kkatiΩmat ta˙t id-dell ta’ dinosawri politiçi b˙al Austin Gatt, it-triq dinjituΩa g˙all-PN fiç-çirkostanzi kellu tkun illi jiddisassoçja ru˙u kompletament mill-attitudni arroganti u strafottenti ta’ Gatt fil-konfront ta’ awtorità kostituzzjonali b˙al m’huwa l-Awditur Ìenerali. Imma r-reverenza lejn Austin Gatt fi ˙dan il-Partit Nazzjonalista tant g˙adha kbira, li f’çirkostanzi delikati b˙al dawn li jinvolu deçiΩjonijiet dwar ix-xiri ta’ fjuwil mill-Enemalta, li setg˙u swew il-mijiet ta’ miljuni ta’ ewro, it-tmexxija preΩenti talPartit Nazzjonalista to˙ro© impotenti u mill-aktar patetika. Imbag˙ad xi ng˙idu g˙ar-reazzjoni taleks Chariman tal-Enemalta Alex Tranter li fi Ωmienu saru l-oxxenitajiet kollha li ssemmew fir-rapport tal-Awditur Ìenerali dwar ix-xiri taΩ-Ωejt? Tajjeb wie˙ed jiftakar li Tranter waqt li kien Chairman tal-Enemalta meta ng˙ata l-kuntratt infami lill-BWSC, li min-na˙a tag˙hom kienu sabu lil Ûaren Vassallo

minn fuq il-Yellow Pages u ssubkuntrattawh g˙ax-xog˙lijiet ta’ kostruzzjoni talpowerstation il-©dida. Dan kollu kien se˙˙ waqt li Tranter kien part-time Chairman tal-Enemalta u kien impjegat full-time f’kariga g˙olja ma’ wa˙da millkumpanniji ta’ Ûaren Vassallo. Alex Tranter wera kemm m’huwiex persuna serja meta kien mitlub biex jirrea©ixxi g˙ar-reazzjoni tieg˙u, u qal li ma kienx qara r-rapport tal-Awditur Ìenerali li jimplikah f’affarijiet mill-aktar serji. Persuna li jkun ΩeluΩ u orgoljuΩ g˙axxog˙ol professjonali tieg˙u Ωgur kien jishar lejl u nhar , jifli minn tarf sa tarf rapport li jqieg˙ed fid-dubju l-integrità tieg˙u, biex ifittex inaddaf ismu. Imma mhux hekk is-Sur Tranter li ma sabx il-˙in jaqra rapport li kellu jinteressah mhux ftit, u li ma kellux i˙allih jag˙laq g˙ajn m’g˙ajn. Imma kif jg˙id ilMalti, “Ma’ minn rajtek xebba˙tek” u lattitudni strafottenti tal-eks Ministru Austin Gatt, li qal li ma jinteressahx mirrapport tal-Awditur Ìenerali, b˙al donnu kienet konta©©juΩa, biex Tranter ma sabx ˙in jaqra r-rapport qabel kellmuh tatTimes. Kieku l-laxxkezzi u l-im©ieba abbuΩiva li kien hemm fil-Fuel Procurement Committee se˙˙et fis-settur privat, m’g˙andix dubju li Tranter u dawk kollha involuti fin-nuqqasijiet kbar li sab lAwditur Ìenerali kienu jitkeççew b’mod immedjat. Imma g˙ax fin-nofs kien hemm involuti flejjes pubbliçi, Austin Gatt u s-sinjuri talFuel Procurement Committee ˙asbu li setg˙u jag˙mlu li jridu u lanqas i˙allu rekord sura ta’ dak illi g˙amlu. Óasbu li l-poplu Malti jistg˙u jag˙mlulu lbΩieq fuq imnie˙ru imma fid-9 ta’ Marzu l-ma©©oranza kbira tal-Maltin u l-G˙awdxin tawhom irrisposta li kienet tixraq; li a˙na m’a˙niex tat-tmejjil.

”

SFIDI U ÓIDMA GÓALL-PARITI LABURISTA Daniel Micallef President tal-Partit Laburista daniel.micallef@partitlaburista.org

Il-Parlament a©©orna g˙all-vaganzi tas-sajf, iΩda d-diskussjoni politika ma nistg˙ux ng˙idu li naqset – b˙ala Partit Laburista fta˙na b’mod uffiççjali n-nominazzjonijiet g˙all-kandidati g˙all-Elezzjonijiet talParlament Ewropew f’Mejju li ©ej. Ix-xhur li g˙andna quddiemna m’humiex façli – huma l-ewwel xhur ta’ Gvern ©did wara dominanza mill-Partit Nazzjonalista g˙al 25 sena. Dominanza li lejn l-a˙˙ar tag˙ha ©abet mag˙ha arroganza, u politiçi li nqatg˙u totalment minn nies. RiΩultat ta’ dan ta’ spiss g˙adna nisimg˙u dwar diversi kaΩi ta’ amministrazzjoni ˙aΩina fis-snin li g˙addew; mill-içken ˙a©a, sal-aktar ˙a©a serja. Il-kaΩ tax-xiri taΩ-Ωejt jinsab fuq fomm kul˙add, fejn ir-rapport tal-Awditur Ìenerali elenka numru ta’ nuqqasijiet li kien hemm. Nemmen li fadal ˙afna aktar x’jo˙ro©, u mhux dwar dan il-kaΩ biss. Kif mill-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew qbiΩt fuq il-kaΩ taΩ-Ωejt? L-argument hu, li f’dawn l-ewwel xhur, Ωgur li l-˙idma tal-Gvern ser tkun fost l-aktar diffiçli matul din il-LegiΩlatura. G˙andna Gvern li approva Ba©it li ma fassalx hu, u g˙alhekk nemmen li l-ewwel pa©na tat-tieni kapitlu ta’

dan il-Gvern tibda meta jressaq il-Ba©it g˙assena 2014. Gvern li b’hekk ikun kellu Ωmien biΩΩejjed biex jara x’g˙odda g˙andu biex imexxi dan il-pajjiΩ ’il quddiem, u jfassal b’mod fattwali pjan finanzjarju sabiex iwettaq il-mandat elettorali li tah il-poplu. Flimkien ma’ dan g˙andna l-isfida talElezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, sena u ftit ©img˙at biss wara d-data storika tad-9 ta’ Marzu. Insej˙ilha storika g˙ax nemmen li mhux issa, iΩda ˙afna snin o˙ra, nkunu nistg˙u napprezzaw x’verament beda f’dik il©urnata. Il-Partit Laburista fl-a˙˙ar snin kellu erbg˙a si©©ijiet minn sitta li g˙andu pajjiΩna filParlament Ewropew. Nemmen li r-rappreΩentanti tag˙na wettqu ˙idma impenjattiva ˙afna. Kellna wkoll numru ta’ bidliet matul is-snin; Louis Grech, illum Viçi Prim Ministru, u Edward Scicluna, illum Ministru tal-Finanzi, it-tnejn kienu Membri Parlamentari Ewropej sa ftit ilu. RiΩultat ta’ dawn il-bidliet, pajjiΩna llum huwa wkoll rappreΩentat b’mod bilançjat bi tliet nisa u tliet ir©iel f’din l-Istituzzjoni. Il-Partit Laburista g˙andu ˙afna ˙idma quddiemu li jrid iwettaq bl-istess impenn u dedikazzjoni ta’ mijiet ta’ voluntiera b˙al ma

kien jag˙mel matul is-snin li g˙addew. It-triq quddiemna m’hiex wa˙da façli, iΩda rridu nkunu a˙na l-attivisti li nkomplu mexjin b’din il-˙idma biex nassiguraw li l-Partit Laburista jibqa’ qrib il-poplu b’mod kontinwu. Hemm bosta nies, li wara snin ta’ stennija, g˙adhom jistennew dwar xi kaΩ jew ie˙or personali tag˙hom; dwar promossjoni mça˙˙da, jew in©ustizza, u li sal-lum g˙adhom m’g˙andhomx twe©iba finali. Nifhem li dak li jkun i˙ossha, iΩda nifhem ukoll li çertu affarijiet jie˙du Ω-Ωmien. Nifhem li hemm min il-kaΩ tieg˙u mhux ser ikun riΩolt fi ftit ©img˙at, u jkun lest juΩa l-vot talelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew b˙ala g˙odda ta’ protesta. Kull min irid g˙andu dritt jag˙mel dan. L-appell tieg˙i iΩda huwa wie˙ed; ejja flimkien nΩommu l-g˙aqda li kienet strumentali biex mxejna l’quddiem, ejja nkomplu na˙dmu flimkien ˙alli nassiguraw li Gvern Laburista li tant ˙dimna biex rajnieh ji©i elett wara tant snin, fina jsib pilastru ta’ appo©©. Fl-a˙˙ar pajjiΩna g˙andu Gvern li jisma’ u hekk ser ikompli jag˙mel flinteress taç-çittadini kollha Maltin u G˙awdxin.

28.07.2013

Ittri

IsLe OF MTV

FL-AÓÓAR TAL-MAZZITA

Sur Editur, Sur Editur, Fil-jiem li g˙addew, Emily Barbaro Sant kitbet dwar ‘l-inkonvenjenza fil-kunçert tal-Isle of MTV’ fejn, b˙as-soltu, bi spirtu g˙al kollox negattiv min-na˙a ta’ din is-sinjura, ma ng˙ata ebda apprezzament g˙ax-xog˙ol kollu li jitwettaq, kemm mill-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu, kif ukoll min-na˙a tal-Kunsill Lokali tal-Furjana. Fost dawn hemm l-g˙eluq ta’ toroq, ˙ru© ta’ permessi konformi mal-li©i, membri tas-sigurtà li jag˙mlu sorveljanza, gwardjani lokali li jag˙mlu ronda fiΩ-Ωoni residenzjali, mobile toilets , tqeg˙id ta’ barrikati tal-˙adid, li ˙wienet tax-

xorb fil-Furjana jift˙u b’aççess liberu, u tindif taΩ-Ωona kollha flimkien ma’ toroq ançillari eΩattament malli jintemm il-kunçert. Dan kollu biex din l-attività, li hi vertina g˙allpajjiΩ, tikseb is-suççess li jixirqilha. Jalla li min kiteb, li mhix residenti l-Furjana, hija persuna komda (wie˙ed g˙andu jie˙u pjaçir bil-©id), iΩda f’dan l-isfond, wie˙ed jista’ jfakkar ukoll li bosta ˙wienet ikunu qeg˙din jistennew din l-attività biex jifdu çerti spejjeΩ (ta’ sena) u li kul˙add g˙andu dritt jg˙ix.

Fil-veru sens tal-kelma, bid-d˙ul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, fl-a˙˙ar tal-mazzita kellna nsibu Ω-Ωbiba, g˙ax il-mazzit Malti sparixxa kompletament mis-suq Malti. Jiena wie˙ed minn dawk il-wikkiela li, fejn jid˙ol ikel tradizzjonalment Malti, ma nbiddlu ma xejn, speçjalment ilmazzit li kien ikun fih il-karawett u Ω-Ωbib. G˙adni ma nistax nifhem kif il-mazzit kellu jg˙ib mis-suq min˙abba xi regolament tal-UE li jg˙id li ma jistg˙ux isiru prodotti bid-demm tal-annimali ’l barra mill-biççerija. B˙alma l-mazzit tista’ ssibu fl-aqwa lukandi fl-Iskozja u firRenju Unit, ma nafx g˙alfejn mhux ukoll f’Malta.

EDWARD TORPIANO, KUNSILLIER, IL-FURJANA

ÌANNI, ÓAL GÓARGÓUR

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

L-eFFeTT TAL-FAÇILITAJIeT TAÇ-chILdcARe Fuq IL-FAMILJI MALTIn jikteb MAX ZAMMIT

Rapport tal-Kummisjoni Ewropea ppublikat ftit tal-©ranet ilu, juri biç-çar innuqqas ta’ façilitajiet ta’ childcare filUE. Lura f’Marzu tal-2002, il-Kunsill Ewropew qabel fuq miri komuni sabiex jissa˙˙u dawn il-façilitajiet fl-Istati Membri. Il-mexxejja Ewropej qablu li jne˙˙u d-diΩinçentivi g˙all-parteçipazzjoni tan-nisa fid-dinja tax-xog˙ol u ˙admu sabiex tkun ipprovduta ç-childcare, lil tal-inqas 90% tat-tfal ta’ bejn ittliet snin u l-età mandatorja tal-iskola, u tal-inqas 30% tat-tfal ta˙t it-tliet snin. G˙axar stati membri biss la˙qu dawn il-miri: id-Danimarka, l-IΩvezja, lOlanda, Franza, Spanja, il-Lussemburgu u l-Ingilterra, skont statistika li twassal sal-2011. L-Italja u l-Finlandja la˙qu 25%,, filwaqt li ˙mistax-il stat membru

ie˙or, inkluΩ Malta, g˙ad baqg˙alhom jag˙mlu sforzi sostanzjali sabiex jintla˙qu dawn il-miri. L-ispiΩa g˙al servizzi ta’ childcare kellha impatt differenti fuq il-famlji, skont id-d˙ul finanzjarju li jkollha kull familja. F’˙afna stati membri, familji bi d˙ul finanzjarju g˙oli, huma l-aktar li juΩaw dawn is-servizzi privati mog˙tija lit-tfal. F’Malta, in-nuqqas ta’ servizzi ta’ childcare huwa wie˙ed mill-fatturi prinçipali g˙alfejn ir-rata ta’ nisa li ja˙dmu mhijiex tavvanza. Waqt l-a˙˙ar kampanja elettorali, ilPartit Laburista wieg˙ed façilitajiet ta’ childcare bla ˙las, b˙ala inçentiv g˙al dawk il-familji fejn kemm l-omm kif ukoll il-missier ikunu jixtiequ jkomplu, jew jibdew, jipparteçipaw fid-dinja taxxog˙ol. Din il-miΩura Ωgur li ser tinkora©©ixxi ˙afna ©enituri, b’mod speçjali nisa, sabiex jer©g˙u jid˙lu fid-dinja taxxog˙ol wara li jkunu waqfu g˙al xi Ωmien min˙abba t-twelid tat-tarbija tag˙hom. Eventwalment din il-miΩura g˙andha twassal sabiex mal-2,600 mara jsibu posthom fid-dinja tax-xog˙ol, 30% iktar mill-mira ori©inali, filwaqt li se jil˙olqu mal-500 impjieg fil-˙ames snin li ©ejjin. MiΩura fejn il-Gvern ja˙dem mal-privat, filwaqt li jinΩammu façilitajiet eΩistenti, u t-tnaqqis mit-taxxa g˙al min irid jibqa’ jibg˙at lit-tfal mal-privat, jibqa’. Din il-proposta hija ma˙duma g˙allimpjegati li ja˙dmu fuq baΩi full-time, b’possibbiltà li ti©i estiΩa b’sistema prorata g˙all-dawk il-©enituri li ja˙dmu fuq baΩi part-time. Fejn ikun possibbli, m’g˙andniex nag˙mlu distinzjoni bejn familja u o˙ra,

u b’hekk g˙andna n˙arsu ’l quddiem biex is-sistema eventwalment tissa˙˙a˙ u kull˙add ikun eli©ibbli g˙al dawn liskemi. Din hija proposta li tinkora©©ixxi wkoll lil Ωg˙aΩag˙ b˙alna sabiex inkabbru l-familja tag˙na, filwaqt li nkomplu g˙addejjin bil-karriera ming˙ajr ma jkollna g˙alfejn niddependu fuq il-©eni-

turi tag˙na li jag˙mlu tant sagrifiççji g˙alina, speçjalment g˙at-trobbija tanneputijiet. G˙alhekk, skema b˙al din hija investiment u mhux spiΩa. Investiment g˙all-familji, g˙at-tfal tag˙na, g˙allpostijiet tax-xog˙ol, g˙all-professjonijiet infus-hom u, wisq aktar, investiment b’sa˙˙tu g˙al pajjiΩna.

28.07.2013

Ittri

Mod ÌdId tA’ kIf IssIr IL-poLItIkA

IL-ÓAJJA

Sur Editur, L-elezzjoni tal-2013, mistennija g˙al aktar minn sena, g˙addiet ming˙ajr skossi. Ìabet bidla flAmministrazzjoni tal-pajjiΩ, bil-Partit Nazzjonalista jmur fl-oppoΩizzjoni wara perijodu ta’ ˙ames le©iΩlaturi fil-gvern – ˙lief g˙al perijodu qasir ta’ 22 xahar ta’ Gvern Laburista mmexxi min Dr Alfred Sant bejn l1996 u 1998. Ir-riΩultat elettorali b’ma©©oranza ta’ aktar minn 35 elf kien riΩultat tal-istrate©ija m˙addma minn Dr Joseph Muscat li feta˙ il-partit tieg˙u g˙al numru dejjem jiΩdied ta’ persuni li kienu jidentifikaw ru˙hom mal-PN u li bdew içaqilqu l-poΩizzjoni tag˙hom u jing˙aqdu mal-PL. Din l-istrate©ija ta’ ‘progressivi u moderati’ fil-kampanja elettorali bis- slogan ta’ ‘Malta Tag˙na Lkoll’. wasslet g˙al dan ir-riΩultat straordinarju. Dan jista’ jitqies b˙ala t-tmiem tal-perijodu ideolo©iku tal-politika Maltija u l-bidu ta’ kif issir ilpolitika mhux ideolo©ika. L-ewwel nett g˙aliex jeΩisti qbil fuq prinçipji li jirrigwardaw il-linji prinçipali talpolitika: l-ekonomija, il-politika barranija, l-immigrazzjoni, il-©lieda kontra l-kriminalità, l-edukazzjoni, u o˙rajn.It-tieni min˙abba li ç-çirkostanzi j©eg˙luna nag˙mlu din il-bidla. EΩempju ie˙or ta’ politika mhux ideolo©ika huwa dak im˙addem mill-AD, fejn din tibbaΩa l-politika tag˙ha aktar fuq kwistjonijiet milli fuq personalitajiet. Bi tmiem l-era Fenech Adami-Gonzi, l-AD ikkonsolidat il-poΩizzjoni tag˙ha b˙ala t-tielet forza fix-xena politika Maltija u g˙alkemm mhux rappreΩentata filParlament, hija rikonoxxuta b˙ala partit – tant li fittraΩmissjonijiet preelettorali organizzati mil-Awtorità tax-Xandir, tkun inkluΩa maΩ-Ωew© partiti ewlenin u mhux mal-indipendenti. Numru ta’ NGOs li jikkonçernaw ru˙hom fuq kwistjonijiet b˙all-ambjent, drittijiet tal-bniedem, politika soçjali u politika barranija, ukoll stabbilew ru˙hom u issa jinstemg˙u b’konsistenza fil-pubbliku u jistg˙u ’l quddiem jsa˙˙u l-poΩizzjoni kemm tag˙hom kif ukoll tal-AD jekk dawn jag˙rfu ja˙dmu flimkien. Il-PN ukoll huwa mistenni li ta˙t it-tmexxija ©dida ta’ Dr Simon Busuttil jag˙mel din il-bidla g˙al politika mhux ideolo©ika – l-ewwel nett billi jbiddel lisem, l-innu u l-arma tal-Partit g˙al simboli aktar moderni li jesprimu l-programm li jixtiequ jippromovu ming˙ajr dik r-rabta daqshekk ovvja mal-passat ideolo©iku. Dawn is-simboli jqanqlu memorji kemm koroh kif ukoll sbie˙ u g˙alhekk g˙al xi w˙ud jistg˙u jkunu ostaklu biex jivvotaw jew jissie˙bu mal-PN – xi ˙a©a li l-Partit irid jikkunsidra bis-serjetà. Il-politika kif ipprattikata fis-seklu wie˙ed u g˙oxrin hija preçiΩament dan, li deçiΩjonijiet ma jitti˙dux millmexxejja taΩ-Ωew© partiti politiçi ewlenin wa˙idhom, iΩda bl-involviment ta’ numru ferm akbar ta’ nies. Iç-çittadini ma jkunux imsej˙a biss biex jele©©u rappreΩentanti tag˙hom fil-Parlament u fil-kunsilli lokali, iΩda jkunu involuti wkoll minn ©urnata g˙al o˙ra permezz tal-medja u ta’ laqg˙at ta’ konsultazz-jonijiet f’deçiΩjonijiet li jikkonçernawhom. Din il-parteçipazzjoni biΩ-Ωmien tie˙u post l-ideolo©ija politika b˙ala l-mod kif tkun immexxija s-soçjetà. Peress li din il-politika mhux ideolo©ika hija bbaΩata fuq l-azzjoni u l-parteçipazzjoni, hija adattata wkoll g˙al kobor tal-pro©etti tal-lum – b˙al bini ta’ power stations , sistemi ta’ trasport, u o˙rajn li l-konsegwenzi tag˙hom ikunu mhux biss ekonomiçi, iΩda soçjali u ambjentali. B’hekk iç-çittadin komuni g˙andu jesprimi ru˙u fuq dawn il-pro©etti qabel dawn jid˙lu fis-se˙˙. L-g˙aqdiet mhux governattivi (NGOs) jistg˙u jkunu l-mezz ewlieni sabiex dan il-proçess ta’ konsultazzjoni jse˙˙ u b’hekk tibda tkun ipprattikata ddemokrazija parteçipattiva b’mod organizzat. Dawn lNGOs g˙andhom jing˙ataw rikonoxximent millGvern il-©did sabiex ikun evitat il-falliment li kellu lgvern l-ie˙or fil-kaΩ tal-Arriva. B’hekk, ’il quddiem, id-demokrazija parteçipattiva mhux biss tkun inkluΩa fil-Kostituzzjoni, iΩda ssir parti mill-˙ajja ta’ kuljum f’dawk il-˙wejje© li l-aktar jaffettwawna. MARIO MIFSUD, IL-ÓAMRUN

Sur Editur, Nikkwota fuq kumment filgazzetti tal-lsqof t’G˙awdex Mons. Mario Grech meta qal li “abort li jsir biex tigi salvata l-hajja tal-omm mhux aççettabbli”. Dan il-mexxej tal-Knisja fid-Djoçesi ta’ G˙awdex jaf li qed ng˙ixu fis-seklu wie˙ed u g˙oxrin? U jekk l-omm tkun di©à qed trabbi xi Ωew©t itfal o˙ra, min se jie˙u ˙siebhom? F’kuntest ©enerali jien na˙seb li min jesprimi din lidea, jg˙id hekk g˙ax ma jkunx fiΩ-Ωarbun tar-ra©el /missier jew tal-ulied ta’ dik l-omm. Jekk ti©i salvata l˙ajja tal-omm, din tista’ twelled trabi o˙ra, waqt li tkompli bil-weg˙da tag˙ha li g˙amlet lil Alla filMag˙mudija, l-Ewwel Tqarbina u I-GriΩma tal-lsqof tat-tfal tag˙ha biex tiggwidahom fit-triq tal-Mulej. Monsinjur, spiçça dak iΩΩmien, jekk mhux sejjer Ωball, tal-film The Cardinal ta’ xi 40 sena ilu, bl-attriçi Sophia Loren, fejn wara li lKardinal ta l-kunsens tieg˙u biex ti©i salvata t-tarbija, mar f’rokna jibka g˙ax kien ilbojja tal-istess o˙tu. Hekk sew, neqred knisja (familja) biex nibni kappella. IΩ-Ωminijiet jinbidlu, u hemm bΩonn li l-mentalità antikwata tal-mexxejja tal-Knisja tinbidel ta’ ta˙t fuq u ta©©orna ru˙ha maΩ-Ωminijiet tal-lum. Jekk il-Knisja tipprova tirrikorri g˙and il-poplu fuq dan is-su©©ett, speçjalment il-©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a, Ωgur li jobΩqulha s-sunnara b˙al fil-kaΩ tat-divorzju. Il-Knisja g˙andha bΩonn tinΩel fit-toroq mal-poplu g˙ax se jigrilha b˙al ˙afna istituzzjonijiet li ©ew skredi-

tati min˙abba s-suppervja, fl-ind˙il personali. Jien personalment ma nixtieqx li dan ji©ri, g˙ax fil-Knisja nara dawl (a©©ornament) li jrid

jimxi maΩ-Ωminijiet g˙all-©id u l-kuntentizza ta’ kull˙add. NATEJAC, IL-ÓAMRUN

28.07.2013

Ta’ Barra

L-Unjoni EwropEa b’poÛizzjoni iEbsa kontra L-ÓEÛboLLaÓ L-Unjoni Ewropea din il-©img˙a ddeçidiet illi tpo©©i fuq blacklist it-taqsima militari tal-grupp LebaniΩ ÓeΩbolla˙. G˙al min jara lill-ÓeΩbolla˙ biss b˙ala grupp terroristiku, din iddeçiΩjoni tidher b˙ala wa˙da li kellha tittie˙ed Ωmien ilu, imma fil-fatt is-sitwazzjoni hija ferm iktar kumplessa minn hekk. LIAM GAUCI jag˙ti iktar dettalji fuq din il-kwistjoni. Il-grupp militanti ÓeΩbolla˙ ©ie kkreat fl-1982 wara linvaΩjoni IΩraeljana tal-Libanu. Ironikament il-˙sieb wara linvaΩjoni kien li ji©i meqrud grupp ie˙or militanti, ilPalestinian Liberation Organization (il-PLO), li dak iΩ-Ωmien kienu joperaw mil-Lebanon. Il-mossa aggressiva tal-IΩrael mhux biss ma waqqfitx l-operat tal-PLO, li çaqalqu l-organizzazzjoni tag˙hom lejn it-TuneΩija, imma ˙olqu rabja kbira fi ˙dan is-soçjetà LebaniΩa li wasslet biex jin˙oloq grupp militanti ©did.

Il-Ministru tal-Affarijiet Barranin Iranjan Ali Akbar Salehi Grupp ta’ reΩistenza L-iskop ori©inali ta’ dan ilgrupp kien li jorganizza r-reΩistenza kontra l-invaΩjoni militari tal-IΩraeljani, imma biΩ-Ωmien din is-sitwazzjoni malajr inbidlet hekk kif in˙ass li din ma kinitx ©lieda li setg˙et tintreba˙ biss bl-armi. Min˙abba f’hekk, il-ÓeΩbolla˙ bdew ukoll jiΩviluppaw b˙ala organizzazzjoni politika permezz tal-g˙ajnuna mog˙tija lilhom mill-Iran u s-Sirja, li matul is-snin ipprovdewlhom riΩorsi finanzjarji u militari biex jespandu l-operazzjonijiet tag˙hom. L-influwenza tal-Iran, b’mod partikolari, ˙alliet effett qawwi fuq dan il-grupp li kien jara lmexxej spiritwali ta’ dan ilpajjiΩ, Ayatollah Khomeini, b˙ala l-gwida tag˙hom. Minn meta Khomeini ˙a f’idejh ittmexxija tal-Iran fl-1979, dan ˙adha qatta bla ˙abel kontra lind˙il tal-Amerika fil-Lvant Nofsani, speçjalment fejn tid˙ol l-IΩrael, li g˙alih ma kellu ebda dritt li jeΩisti firre©jun. Il-ÓeΩbolla˙ segwew din ilpolitika u matul is-snin wettqu bosta attakki terroristiçi kontra persuni minn dawn iΩ-Ωew© pajjiΩi u l-alleati tag˙hom.

Imma, wara li riçentement se˙˙ew Ωew© attentati terroristiçi li kienu attribwiti lillÓeΩbolla˙, wie˙ed fil-Bulgarija u ie˙or f’Çipru, l-Unjoni Ewropea ˙asset li kellha tie˙u passi iktar konkreti kontra dan il-grupp. Fil-fatt, matul is-snin dan ilgrupp ˙a d-deçiΩjoni li jopera anke b˙ala forza politika le©ittima billi jipparteçipa filproçess demokratiku LebaniΩ fejn illum g˙andu rappreΩentanza fil-Gvern. L-Unjoni, bid-deçiΩjoni li tikkundanna t-taqsima militari u mhux l-organizzazzjoni s˙i˙a qieg˙da tipprova tag˙mel pressjoni fuq in-na˙a politika ta’ dan il-grupp biex tinqata’ minn dik tal-ewwel u taqbad it-triq tad-djalogu paçifiku. Imma, g˙add ta’ pajjiΩi Ewropej, inkluΩa Malta, kienu qeg˙din jinkwetaw li din ilmossa jista’ jkollha l-effett oppost, ji©ifieri li ΩΩid ilmibeg˙da lejn il-Punent li di©à hemm f’dan il-grupp. RiΩultati opposti M’hemmx dubju li din hija deçiΩjoni riskjuΩa ˙afna. Ir-

Renju Unit, li kien wie˙ed mill-iktar pajjiΩi li g˙amel pressjoni biex tittie˙ed din id-deçiΩjoni, qieg˙ed jittama li jkun hemm Ωviluppi simili b˙al dawk li kien hemm flIrlanda. Hemmhekk, id-deçiΩjoni talGvern Brittaniku li jittratta lill-Irish Republican Army b˙ala organizzazzjoni terroristika, ˙olqot firda fi ˙dan dan il-grupp li wassal biex isSinn Féin, il-partit politiku li kien jikkollabora mieg˙u, jinqata’ g˙al kollox minn mieg˙u u jifta˙ djalogu iktar moderat mal-avversarji politiçi tieg˙u. Min-na˙a l-o˙ra, kien hemm kaΩijiet fejn dan it-tip ta’ politika kellha effetti negattivi. EΩempju tal-falliment ta’ din il-politika kien meta lAmerikani kienu iebsin malGvern Iranjan matul is-snin tmenin u disg˙in fuq il-programm nukleari tag˙hom. F’dan il-perijodu l-Amerikani imponew sanzjonijiet fuq l-Iran biex jag˙mlu ˙sara ekonomika lil dan il-pajjiΩ u jpo©©u f’dawl ikrah lil Ayatolloh Khomeini u l-alleati tieg˙u.

Sfortunatament, din iddeçiΩjoni, minflok ©ieg˙let lill-Iranjani jfittxu alternattivi politiçi iktar moderati, kompliet dg˙ajfet il-poΩizzjoni talmoderati li kienu lesti li jiddjalogaw mal-Punent. Dan g˙aliex ˙afna nies ˙assew li l-moderati kienu qeg˙din jinnegozjaw ma’ pajjiΩi li kienu qed ja˙dmu biex jag˙mlu l-˙sara lill-Iran. Dan il-fjask wassal biex fl2005 Mohammad Khatami, ilPresident li kien ilu jmexxi lIran mill-1997, tilef l-elezzjoni u ˙alla postu lil Mahmoud Ahmedinejad, esponent konservattiv u anti-Amerikan. L-elezzjoni ta’ Ahmedinejad wasslet biex ir-relazzjonijiet tal-Punent ma’ dan il-pajjiΩ komplew ikkumplikaw irwie˙hom iktar fis-snin ta’ wara, fejn sa˙ansitra kien hemm g˙ajdut li l-Amerika kienet ser tinvadi l-pajjiΩ fi Ωmien George W. Bush. Distinzjoni fittizja? Id-deçiΩjoni tal-Unjoni Ewropea, kif wie˙ed jistenna, kienet ikkritikata b’mod qawwi mill-Iran. Waqt kon-

DeçiΩjoni riskjuΩa G˙al Ωmien twil l-Unjoni Ewropea rreΩistiet il-pressjoni mill-Amerika u l-IΩrael biex jikkunsidraw dan il-grupp b˙ala wie˙ed terroristiku. Dan g˙aliex, minkejja l-fatt li loperat tieg˙u ©ie kkundannat mill-Ewropa kollha, il-ÓeΩbolla˙ huwa parti integrali missoçjetà LebaniΩa u l-klassi politika tag˙ha. L-Unjoni kienet qieg˙da tibΩa’ li jekk jieqaf id-djalogu ma’ dan il-grupp, kienet ser ti©i injorata sezzjoni importanti minn dan il-pajjiΩ. B’hekk dan il-grupp ma kien jibqag˙lu lebda mod kif jiddjaloga malPunent, ˙lief li juΩa iktar vjolenza.

Il-bandiera tal-ÓeΩbolla˙

ferenza stampa, il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin Iranjan, Ali Akbar Salehi, qal li din il-mossa kienet qieg˙da sservi l-iskopijiet tal-IΩrael li tin˙oloq iktar instabbiltà firre©jun. Huwa qal ukoll li hija mossa stramba li l-Unjoni Ewropea tpo©©i lil grupp elett b’mod le©ittimu fuq blacklist meta huwa çar li g˙adu jgawdi l-appo©© ta’ ˙afna nies. Fil-fatt, minkejja li huwa veru li l-Unjoni Ewropea qieg˙da tikkundanna biss inna˙a militanti ta’ dan ilgrupp, huwa dubjuΩ jekk din id-differenza teΩistix verament. Wie˙ed g˙andu bΩonn biss i˙ares lejn il-bandiera ta’ dan il-grupp li fiha, fost numru ta’ simboli, hemm id iΩΩomm machine-gun. B’hekk, jidher çar li g˙alihom il-parti politika u dik militari huma inseparabbli. Kundanna ta’ wa˙da hija kundanna tal-o˙ra. G˙adu mhux çert x’ser ikun l-effett fit-tul ta’ din iddeçiΩjoni, imma mhux mistenni li l-ÓeΩbolla˙ içedu g˙al dan it-tip ta’ pressjoni. Barra minn hekk, din ilkundanna taf tikkumplika rrelazzjonijiet tal-Unjoni malIran wara li kien tfaçça ra©© ta’ tama li jinfeta˙ djalogu iktar poΩittiv issa li ©ie elett Hassan Rouhani, figura moderata fil-politika Iranjana. Kif dejjem huwa l-kaΩ fiddiplomazija, iΩ-Ωmien jag˙tina parir, imma jidher çar li lUnjoni Ewropea hija deçiΩa li tie˙u rwol iktar importanti filLvant Nofsani. Dan qieg˙ed isir b’mod speçjali wara li rRussi u l-Amerikani wrew iddeçiΩjoni tag˙hom li jarmaw iΩ-Ωew© na˙at tal-konflitt Sirjan, mossa li tista’ tiskala konflitt di©à mdemmi fuq lg˙atba tal-Ewropa. Wie˙ed jittama li l-Ewropa ma tirrepetix l-iΩbalji li saru mill-Amerikani f’dan ir-re©jun u li d-djalogu jirrispetta d-differenzi politiçi u kulturali talpajjiΩi kollha involuti.

28.07.2013

Ta’ Barra

id-driTTijieT Tan-nisa Fil-golF gÓarBi

sPiÇÇaT il-ÓaBs gÓax ÌieT sTuPraTa Kmieni din il-©img˙a Marte Deborah Dalelv, Norve©iΩa ta’ 24 sena, ing˙atat amnestija wara li kienet ikkundannata g˙al sittax-il xahar ˙abs f’Dubaj. Ftit xhur qabel, Dalelv kienet g˙amlet rapport lill-Pulizija li ©iet stuprata, iΩda minflok ma kisbet ©ustizzja, spiççat akkuΩata b’rapport falz, konsum ta’ alko˙ol u relazzjoni sesswali barra Ω-Ωwie©. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn dan il-kaΩ u lejn il-qag˙da tad-drittijiet tan-nisa fil-pajjiΩi tal-Golf G˙arbi.

Minn vittma saret awtriçi tar-reat F’Marzu li g˙adda ΩΩag˙Ωug˙a Marte Deborah Dalelv, Norve©iΩa li ta˙dem f’Dubaj ma’ kumpannija talInterior Design, kienet f’ lukanda g˙al laqg˙a marbuta max-xog˙ol tag˙ha. Marte tg˙id li kienet g˙addejja minn kuritur flimkien ma’ kollega tag˙ha li offra biex jg˙ina ssib il-kamra tag˙ha, iΩda li minflok ˙adha fejn il-kamra tieg˙u u beda ji©bidha mill-basket biex tid˙ol mieg˙u ©ewwa. Tg˙id li baqa’ ji©bidha minkejja li bdiet tipprotesta, u g˙alhekk da˙let mieg˙u biex, fi kliemha, tikkalma s-sitwazzjoni. Tg˙id li po©©iet bilqieg˙da u bdiet tixrob flixkun ilma li kellha mag˙ha bil-˙sieb li kif tispiççah tiskuΩa ru˙ha u titlaq. “Dik hija l-a˙˙ar ˙a©a li niftakar,” issostni Marte. Tirrakkonta li qamet l-g˙ada filg˙odu u sabet li kienet qed ti©i stuprata. “L-ewwel reazzjoni tieg˙i

kienet li nçempel lill-Pulizija, g˙ax f’pajjiΩi hekk ©ejna mg˙allmin. Sa minn mindu konna Ωg˙ar, kienu jg˙allmuna biex jekk ji©rilna xi ˙a©a nçemplu lill-Pulizija millewwel,” tis˙aq Marte. IΩda b’xorti ˙aΩina Marte ma rrealizzatx li t-tag˙lim li ˙adet fin-Norve©ja ma kienx japplika g˙al Dubaj, u meta rrikorriet g˙and il-Pulizija g˙all©ustizzja, spiççat akkuΩata flimkien mal-agressur tag˙ha. Peress li f’Dubaj ir-relazzjonijiet sesswali barra Ω-Ωwie© huma illegali, Marte we˙let sittax-il xahar ˙abs, minbarra li ©iet akkuΩata wkoll li g˙amlet rapport falz u li xorbot l-alko˙ol, li l-konsum tieg˙u fil-pubbliku huwa wkoll illegali. Ironikament, l-allegat aggressur tag˙ha we˙el biss tlettax-il xahar ˙abs. Kien hawnhekk li Marte xandret il-kaΩ tag˙ha fil-medja u qajmet kontroversja fil-pajjiΩi tal-Punent, li g˙amlu pressjoni biex Marte tin˙eles. Finalment Marte ng˙atat amnestija u permess biex

ter©a’ tmur lura pajjiΩha. Lamnestija gawda minnha wkoll l-allegat agressur ta’ Marte. Faççata sabi˙a g˙at-turisti Il-pajjiΩi tal-Golf G˙arbi, b’mod partikolari Dubaj, saru jippreΩentaw faççata sabi˙a g˙all-pajjiΩi tal-Punent biex jissa˙˙u r-relazzjonijiet diplomatiçi u jippromovu t-turiΩmu. IΩda l-verità hija li dawn ilpajjiΩi g˙adhom lura ˙afna filqasam tad-drittijiet umani, speçjalment dawk tan-nisa. G˙alkemm huwa minnu li lawtoritajiet ta’ dawn il-pajjiΩi spiss jag˙lqu g˙ajnejhom g˙all-im©iba tat-turisti u l-barranin li ja˙dmu f’pajjiΩhom, iΩda m’hemm l-ebda çertezza li wie˙ed ma jistax isib ru˙u f’sitwazzjoni simili g˙al dik ta’ Marte. Jekk il-Pulizija tirçievi rapport ta’ relazzjoni barra ΩΩwie© jew konsum ta’ alko˙ol, ˙afna drabi din tkun kostretta ta©ixxi, indipendentement min-nazzjonalità ta’ dak li jkun.

Id-drittijiet ta’ persuni li ji©u arrestati wkoll jidher li g˙adhom kemxejn lura. Marte nΩammet erbat ijiem s˙a˙ arrestata wara li kienet ©iet akkuΩata, u kellha tissellef kard tat-telefown ming˙and mara o˙ra li kienet arrestata mag˙ha biex tkun tista’ ççempel lill-qraba tag˙ha finNorve©ja u tinfurmahom li kienet qieg˙da l-˙abs u li kellha bΩonn l-assistenza talambaxxata Norve©iΩa. Ftit jiem biss wara li xxandret l-istorja ta’ Marte, gruppi g˙ad-drittijiet umani mill-Golf G˙arbi ng˙aqdu biex flimkien ˙ar©u stqarrija ta’ kritika g˙allKunsill g˙all-Kooperazzjoni tal-Golf (GCC). Total ta’ 50 grupp qalu li lattivisti tag˙hom kienu ©ew so©©etti g˙al fastidju sesswali, torturi u detenzjoni illegali b’rabta mal-parteçipazzjoni tag˙hom fi protesti paçifiçi. Qed jirkupraw bil-mod IΩda s-sitwazzjoni mhix mudlama g˙al kollox. Sforzi, minkejja li limitati, qed isiru

minn diversi awtoritajiet biex jindirizzaw il-problema talabbuΩ tan-nisa. EΩempju huwa dak b’rabta mal-vjolenza domestika, li g˙al ˙afna snin kienet rampanti u sa˙ansitra meqjusa b˙ala n-normalità. Dubaj kien l-ewwel stat talEmirati G˙arab Mag˙quda li feta˙ çentru g˙all-vittmi talvjolenza domestika lura fl2007. Fil-Ba˙rejn Ωdiedu lNGOs u nfet˙u çentri ©odda, filwaqt li l-kuxjenza qed tiΩdied ukoll fl-Arabja Sawdita u l-Qatar. Fl-1999 in-nisa fil-Qatar t˙allew jivvutaw g˙all-ewwel darba, filwaqt li g˙an-nisa talKuwajt din l-opportunità waslet fl-2006. Fl-elezzjonijiet tal-2011, flEmirati G˙arab, 46% tal-votanti kienu nisa; id-doppju taççifra tal-2006. Fl-2011 ukoll irRe tal-Arabja Sawdita ddikjara li n-nisa kienu se jing˙ataw id-dritt tal-vot. Dan huwa l-iktar pajjiΩ li qed ibati biex ila˙˙aq maΩΩminijiet, tant li huwa l-uniku pajjiΩ fid-dinja li ma jippermettix li n-nisa jsuqu vettura.

iÛ-Ûjara Tal-PaPa FranÌisku Fil-BraÛil

Twissija konTra l-legalizzazzjoni Tad-droga Waqt li kien qed iΩur çentru ta’ riabilitazzjoni g˙all-vittmi tad-droga f’Rio de Janeiro, ilPapa Fran©isku wissa kontra l-legalizzazzjoni tad-droga. LAmerika Latina hija wie˙ed mill-iktar re©juni fid-dinja milquta mid-droga, fejn minbarra li g˙andha numru kbir ta’ vittmi, tissupplixxi lkokaina lill-kumplament taddinja, u g˙alhekk hija wkoll Ωona ta’ kriminalità organizzata. Minkejja li jeΩisti kunsens wiesa’ li l-gwerra kontra ddroga falliet f’dawn il-pajjiΩi, il-Papa sa˙aq li l-legalizzazzjoni ma kinitx is-soluzzjoni. Sostna li iktar kien hemm bΩonn li ji©u kkonfrontati lproblemi li jwasslu g˙all-uΩu tad-droga billi ti©i promossa l©ustizzja, ji©u edukati Ω-

Ωg˙aΩag˙ fuq il-valuri, ji©u meg˙juna dawk f’diffikultà u jing˙ataw tama g˙all-futur. Politiçi prominenti f’pajjiΩi b˙all-Kolombja, il-Bolivja, lEkwador u l-Gwatemala qed jappellaw biex il-pajjiΩ jadotta

linja inqas severa b’rabta maluΩu tad-droga, hekk kif huwa çar li l-gwerra kontra dawn issustanzi hija gwerra mitlufa, u li l-politika kontra d-droga u l-flus investiti biex ti©i mi©©ielda ftit li xejn ˙allew

riΩultati poΩittivi. IΩ-Ωjara tal-Papa Fran©isku ©ewwa l-BraΩil din il-©img˙a kienet mifnija bil-kontroversja, hekk kif filwaqt li folol kbar laqg˙uh bi briju, folol iΩg˙ar ipprotestaw g˙al dik li huma

qed jikkunsidraw b˙ala nefqa esa©erata min-na˙a tal-Gvern g˙aΩ-Ωjara tal-Papa. L-€40 miljun li l-Gvern talBraΩil nefaq fuq iΩ-Ωjara talPapa se jing˙aqdu mal-€10 biljuni li qed jonfoq fuq itTazza tad-Dinja tas-sena ddie˙la, u biljuni o˙ra li se jintefqu g˙all-Olimpjadi tal-2016. Il-membri tas-sigurtà talPapa kellhom biçça w©ig˙ ta’ ras min˙abba li l-Papa Ωar postijiet potenzjalment perikoluΩi ming˙ajr il-protezzjoni tal- popemobil li hija bulletproof. IΩ-Ωjara tal-Papa Fran©isku la˙qet il-qofol tag˙ha lÌimg˙a, meta ©ie ççelebrat ilJum Dinji taΩ-Ûg˙aΩag˙. IlPapa attenda g˙all-attivitajiet li saru fil-Bajja ta’ Copacabana permezz ta’ vettura miftu˙a.

K AROZZI

SportS CompaCt taS-Snin diSgÓin

Il-karozzi fuq l-istil sports compact kienu fl-aqwa tag˙hom fis-snin tmenin u ssnin disg˙in. Minkejja li llum hawn ditti li jimmanifatturaw dan l-istil ta’ karozzi, xorta jibqa’ l-fatt li f’dawk iΩΩminijiet kien hemm ditti partikolari li b˙al donnu kienu jimpikaw bejniethom, l-aktar dawk ÌappuniΩi. F’dan l-artiklu se niftakru fi w˙ud minn dat-tip ta’ karozzi li g˙amlu ftit Ωmien u l-mudell tag˙hom spiçça darba g˙al dejjem. Nissan 100NX In-Nissan Motors lejn nofs issnin tmenin kienu ˙ar©u b’kunçett ta’ karozza ©dida li bnewha fuq il-qafas tanNissan Sunny. Din tawha lisem ta’ Nissan 100NX. L-istil tag˙ha kien wie˙ed coupe, baxxa bl-ispoiler fuq wara u saqaf bit- T-roof li

www.peugeot.com.mt www .peugeo p g ot.com.mt

YEARS

WARRANTY

park ark rk k with i ease ase e *Terms & Conditions Apply . Combined fuel consumption (l/100 km): from 4,3 to 4,5. CO2 emissions (g/km): from 99 to 104.

107 ACTIVE 5 Door Starting From €9,500 Includ Including: four airbags, CD tuner with four speaker sound system, air-conditioning, remote central locking, front fr ont e electric windows, colour coded mirror caps and door handles, front fog lamps and much more. Join P Peugeot g Malta on Facebook ((This model also q qualifies for the government g scrappage pp g scheme))

Michael Att Attard ard Lt Ltd. d. – Natio National onal R Road, oad, Blat Blata a ll-Bajda -Bajda – T: 2123 23 8854 – M: 79 406 607 – E: sales@michaelatt sales@michaelattard.com es@michaelattard.com

kien popolari ˙afna f’dak ilperijodu. Din bdiet tinbieg˙ fl-1991, u b˙ala kompetitur dirett kellha lill-Mazda MX3 u l-Honda CRX. L-ewwel mudelli bdew jin˙ar©u b’magni 1.6 litre. Ftit wara ˙ar©u o˙ra b’magna 2.0 litre li kienu mmodifikawha xi ftit, billi sa˙˙ewlha s-sistema tal- brakes , tkabbru r-roti, kif ukoll Ωdiedu xi kumditajiet o˙ra fuq ©ewwa. Din tal-a˙˙ar kienet imfa˙˙ra ˙afna u f’rivisti barranin kienet ikklassifikata ma’ o˙rajn b˙al Lotus Elan u Porsche 911. Damet fil-produzzjoni sal1996 u minn dak iΩ-Ωmien ’il hawn ma ˙ar©itx verΩjoni o˙ra. IΩda n-Nissan kienu g˙amlu t-200SX, li kienet fuq kunçett u still kompletament differenti. Mazda MX3 Il-Mazda wkoll kienu protagonisti f’dan is-settur ta’ karozzi. Dawn kellhom tlieta, bi tnejn minnhom li kienu ta’ dan il-livell: l-MX-5 u l-MX-3. Fl-Amerika ta’ Fuq kellhom ismijiet differenti: il-Miata u lPrecidia, rispettivament. L-MX-5 g˙adu fil-produzzjoni sal-©urnata tal-lum, g˙alhekk hawnhekk se nitkellmu fuq l-MX-3. L-ewwel darba li dan ilmudell intwera fil-pubbliku kien fil-Fiera tal-Karozzi ta’ Ìinevra fl-1991. Kien dam jinbieg˙ sal-1998. Kien jo˙rog b’magna 1.6 litre single cam u twin cam V6. Magni o˙rajn kienu l-1.5 litre, li kienet tappella aktar g˙all-©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a. F’Malta dan il-mudell ma kienx jinbieg˙ u l-ftit li naraw fit-toroq huma importati mill-Ìappun. Dam filproduzzjoni seba’ snin u minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn ma kienx hemm suççessuri tieg˙u.

28.07.2013

Mill-Misra˙

rocs GrouP

jinGÓata t-titlu ta’ suPerBrand

B ˙ a l a r i k o n oxximent talpotenzjal u s-sinjifikat kummerçjali ©ewwa Malta, ROCS Group g˙adu kif ing˙ata ittitlu ta’ Superbrand ming˙and Superbrands International. Is-Superbrands hija l-ikbar arbitru indipendenti li jirrikonoxxi u jag˙ti gie˙ lillaktar brands rinomati madwar id-dinja billi jippremja lisforz ta’ dawk il- brands li jistabbi-lixxu rwie˙hom fuq l i v e l l k e m m nazzjonali u kemm internazzjonali. Il-kunsill ta’ Superbrands, li h u w a m a g ˙ mul mill-iktar nies li g˙andhom g˙arfien fis-seng˙a tas-suq kif ukoll m i n n p e r s u ni mag˙rufa kemm lokalment u internazzjonalment, imexxu din l-

inizjattiva ta’ onorifiçenza u programmi promozzjonali. Dawn il-programmi huma immirati lejn dawk il- brands kollha li h uma mag˙rufin g˙all-eççelenza aktar minn o˙rajn fis-suq Malti. Xi jfisser it-titlu ta’ Superbrand g˙al ROCS Group? Rachel Vella, Direttur ta’ ROCS Group ikkummentat: “Huwa ta’ unur kbir g˙alina lkoll li nikkonfermaw li ROCS Group hija wa˙da millkumpanniji ewlenin ©ewwa Malta.” F’kull diviΩjoni li jopera fih, ROCS huwa wie˙ed mill-iktar ismijiet rikonoxxuti f’pajjiΩna. Dan ir-rikonoxximent ikompli jΩid mal-pre©ju g˙allkumpannija tag˙na u jkompli

wkoll jag˙ti ra©uni lill-klijenti kollha tag˙na g˙aliex jag˙mlu g˙aΩla tajba kull darba li jag˙Ωlu ROCS.” ROCS Group tnieda fil-bidu tas-sebg˙inijiet minn Charles Vella u l-mara tieg˙u Rita u, g˙al iktar minn erbg˙in sena, ROCS Group minn dejjem Ωamm profil u preΩenza g˙olja fis-suq Malti f’kull diviΩjoni tag˙ha. In-negozju ewlieni ta’ ROCS Group huwa l-ivvja©©ar, lassigurazzjoni, l-investimenti, il-medja, il-proprjetà u rretail. Illum, ROCS Travel huwa mag˙ruf b˙ala l-aktar a©enzija popolori ©ewwa Malta, filwaqt li ROCS Co, ilha l-aqwa performer g˙al Middlesea

Insurance (illum membru ta’ Mapfre Group) u l-MSV Life g˙al g ˙ a d d s o s t a n z j a l i t a ’ snin. Id-ditta ta’ kosmetici INGLOT, mag˙rufa madwar id-dinja kollha, illum hija preΩe n t i f ’ i k t a r m i n n 4 0 0 retail location . R O C S h i j a respon-sabbli g˙al franchise operation ta’ INGLOT ©ewwa Malta, il-Libja u l-Jemen. Sal-a˙˙ar tal-2013, it-total ta’ ˙w i e n e t f ’ d a w n i t - t l ie t pajjiΩi huwa pro©ettat li se jaqbeΩ l-g˙axra, b’zieda ta’ ghaxra o˙ra fl-2014 L-inizjattiva tas-Superbrands li tippubblika t-tieni edizzjoni tal-pubblikazzjoni popolari tag˙hom ©ewwa Malta, li filpreΩent tkopri 86 pajjiΩ, tipprovdi lil ROCS bl-opportunità

li tag˙mel parti mill-komunità ta’ Superbrands, li tikkonsisti f’6000 brand minn madwar id-dinja kollha. Id-direttriçi ta’ ROCS Group, Rachel Vella, hija tal-opinjoni li llum il-©urnata t-tim ta’ ROCS huwa attrezzat u mmotivat sabiex iΩomm dan it-titlu g˙as-snin li gejjin. “L-energija u d-determinazzjoni huma l-g˙odda sabiex ROCS Group dejjem jil˙aq quççati og˙la u dejjem ng˙ixu skont it-twemmin tag˙na – id-dmir ta’ kull wie˙ed u wa˙da minna ©ewwa ROCS Group huwa li nimxu minn fejn ninsabu llum g˙al fejn qatt ma konna!” ikkonkludiet Rachel Vella.

l-aPs Bank

iniedi it-teen Plus Gift scheme GÓal studenti li qeGÓdin jieÓdu taGÓlim Postsekondarju L-APS Bank, g˙al din is-sena re©a’ nieda t-Teen Plus Account flimkien ma’ skema ta’ rigali g˙al studenti postsekondarji. Dan il-kont joffri lill-istudenti l-possibbiltà li jkollhom kemm kont ta’ tfaddil, kif ukoll fondi aççessibbli f’kont wie˙ed. L-g˙an tatTeen Plus Savings Account, li joffri rata ta’ mg˙ax ta’ 3% fis-sena, hu li jixpruna t-tfaddil minn età Ωg˙ira. It-Teen Plus Access Account, fejn ikun iddepoΩitat l-istipendju, jag˙ti mg˙ax ta’ 1% fis-sena. L-istudenti li jift˙u t-Teen Plus Account ikunu intitolati li jag˙Ωlu wie˙ed minn dawn ir-rigali: headphones talAKG, hard disk 500GB tasSeagate, Yarvik tablet ta’ 7 pulzieri jew portable speaker tal-JBL. Din l-offerta hi valida g˙allistudenti li g˙addew milliskola sekondarja g˙al dik postsekondarja. L-istudenti jridu jkunu intitolati g˙al

stipendju li jrid ji©i ddepoΩitat fit-Teen Plus Account. Din l-offerta tibqa’ miftu˙a sal-31 ta’ Ottubru 2013. It-tim tal-APS se jkun fuq ilkampus tal-MCAST u ta’ Giovanni Curmi Higher Secondary School waqt ilperijodu tar-re©istrazzjoni sal-a˙˙ar ta’ Settembru sabiex jiltaqg˙u u jg˙inu lillistudenti jift˙u dan il-kont. L-istudenti jistg˙u japplikaw ukoll fuq is-sit elettroniku tal-Bank billi jimlew lonline application form li tinsab fis-sit www.apsbank.com.mt/en/tee nplus-student-offer u jid˙lu biç-çans li jirb˙u wa˙da millaktar kameras di©itali moderni li hawn fis-suq, ilCanon Powershot N. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit elettroniku www.apsbank.com.mt jew çempel il-Customer Supprt Centre tal-Bank bin-numru 2122 6644.

Ritratt: It-tim tal-APS Bank fil-kampus tal-MCAST, Ra˙al Ìdid

28.07.2013

Kun Af

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

Saviour Mamo

IS-SIRENA tassew ˙elwa li ©iet ma˙duma f’film, ballet , reçta muΩikali, u stampata f’diversi kotba tal-iskola. Din il-˙rafa tittratta dwar sirena Ωg˙ira, li salvat il-˙ajja ta’ prinçep waqt maltempata fuq il-ba˙ar. U biex tiΩΩewwe© lil dan il-prinçep kellha tmur g˙and is-sa˙˙ara biex tibdilha f’persuna normali bil-kundizzjoni li titlef il-vuçi u tbati biex timxi. IΩda s-sagrifiççju kien g˙alxejn g˙ax il-prinçep kien la˙aq iΩΩewwe© lill-prinçipessa u s-sirena kienet mietet b’qalbha maqsuma. Simbolu tad-Danimarka Wa˙da mill-iktar attrazzjonijiet li ji©bdu l-attenzjoni tat-turisti fidDanimarka hija l-istatwa tas-sirena Ω-Ωg˙ira. Din tinsab f’Langlinie, filport ta’ Kopen˙agen, sor©uta fuq blata fix-xatt ta’ Churchill Park. Statwa li kienet ©iet mog˙tija minn Carl Jacobson fl-1909, it-tifel ta’ Carlsberg (fundatur tal-birra). Liskultur ta’ din l-istatwa kien Edward Eriksen u ©iet inawgurata

fit-23 ta’ Awwissu 1913. L-istatwa hija s-simbolu tad-Danimarka. Hija g˙olja 1.25 metru (4 piedi) u mag˙mula mill-bronΩ. Statwa li ©iet ivvandalizzata diversi drabi. Stejjer tal-lum F’postijiet madwar çerti ib˙ra u xmajjar g˙adhom jissemmew stejjer li jg˙idu li kultant tfe©© sirena. Dan jista’ jkun biex ji©bdu t-turisti u jsir il-kummerç. Fost dawn il-postijiet insibu Sandwood Bay fit-Tramuntana talIskozja. Din hija bajja ramlija u iΩolata g˙all-a˙˙ar. Darba minnhom kien hemm rag˙aj, çertu Alexander Gunn, li mar ifittex nag˙©a li kienet intilfitlu f’dawk l-in˙awi diΩabitati. X˙in resaq lejn il-ba˙ar, il-kelb li kellu mieg˙u beda jinba˙ lejn figura li kienet tistrie˙ fuq blata. Gunn sta©eb fuq li ra. Kien lema˙ fi©ura ta’ mara b’xag˙ar kulur dehbi u ta’ ©miel liema b˙alu. Tul ˙ajtu sakemm miet, Alexander Gunn baqa’ jg˙id li dik kienet sirena.

Pittura ta’ sirena minn John William Waterhouse

L-ewwel ˙rafa dwar sirena nstemg˙et mal-elf sena qabel Kristu fejn insibu li Atargatis, omm Semiramis (alla falz mara), li kienet ir-re©ina ta’ Assayria, kienet qatlet lil ˙abib tag˙ha li kien jie˙u ˙sieb in-nag˙a©. Biex tin˙eba minn dan l-iΩball, Atargatis kienet qabΩet fix-xmara biex tinbidel f’˙uta. IΩda min˙abba l-©miel li kellha, nofs ©isimha biss inbidel f’˙uta. G˙allGriegi, Atargatis tissejja˙ bl-isem ta’ Derketo. Stejjer tal-ba˙˙ara Ìeneralment is-sirena nassoççjawha mal-avventuri tal-ba˙ar. Din il-kreatura li g˙andha forma ta’ nofs tfajla bla lbies u nofs ie˙or ta’ ˙uta, tidher f’nofs ta’ ba˙ar. Ejja nag˙mluha çara li s-sirena ma teΩistix. Dawn kienu stejjer ivvintati mill-ba˙˙ara u s-sajjieda, li kienu jba˙˙ru g˙al Ωmien twil fuq ilba˙ar, bejn sema u ilma, ming˙ajr

ma kien ikollhom ebda tag˙rif talmadwar. Stejjer mimlija eçitament u avventuri li baqg˙u popolari sal-lum speçjalment fil-pajjiΩi tal-Lvant, b˙as-Sirja u l-Greçja. B˙ala storja, din ©eneralment tg˙id li s-sirena kienet tkanta kanzunetti tant sbie˙ li kienet i©©ennen lill-ba˙˙ara warajha u, bit-telfa, il-ba˙rin kienu jaqbΩu lba˙ar biex igawduha b’konsegwenza li kienu jeg˙rqu mag˙ha. L-istejjer dwar is-sirena huma rrakkontati mad-dinja kollha. Fosthom insibu l-Ewropa, l-Asja, lAmerika u l-Afrika, bid-differenza li kull storja tiΩΩewwaq b’xi mostri, vampiri, skeletri tal-biΩa’ jew xi ˙lejqiet o˙ra li g˙andhom x’jaqsmu mal-ba˙ar. Fl-Ewropa sa˙ansitra nsibu stejjer fuq is-sirena relatata mas-sess. Laktar storja popolari hija The Little Mermaid tal-poeta u kittieb DaniΩ Hans Christian Anderson (18051875), li nkitbet fl-1836. Storja

L-istatwa li tinsab f’Kopen˙agen

28.07.2013

Personalità

Iqatta’ xI jIem fIl-forestI jew kampanja b’lItru Ilma, sIkkIna u bIÇÇa Óabel bIss

ramona portelli www.ramonaportelli.com

Ma nistax ng˙id li ma nafx persuni avventuruΩi f’˙ajjithom, iΩda dan l-a˙˙ar skoprejt persuna avventuruΩa fil-veru sens tal-kelma. GRAHAM SANSONE mhux biss jid˙ol g˙al avventura b’ru˙u u ©ismu, iΩda forsi g˙al xi w˙ud tidher xi ftit riskjuΩa u Ωgur li mhux lussuΩa. Graham kapaçi jqatta’ erbat ijiem fil-kampanja jew f’xi foresta barra minn Malta, billi fuqu jkollu biss litru ilma, sikkina u ˙abel. Il-kumplament ifendi g˙al rasu minn dak li jiltaqa’ mieg˙u matul l-avventura tieg˙u. Graham huwa aktar mag˙ruf b˙ala ‘The Maltese Survivor’. L-avventuri ta’ Graham se˙˙ew f’diversi pajjiΩi barra minn Malta, fosthom Sqallija, TuneΩ, Lake District ©ewwa l-Ingilterra u l-Ìermanja, fost diversi pajjiΩi o˙ra, inkluΩ Malta. Iltqajt mieg˙u sabiex insir naf aktar fid-dettall fuq dan it-tip ta’ avventuri tieg˙u. Fil-fatt iltqajna f’©urnata sajfija ©ewwa l-Mosta u hemmhekk iddiskutejt mieg˙u dawn l-avventuri ori©inali tieg˙u.

ramonaportelli@hotmail.com

Graham huwa miΩΩewwe© u g˙andu tifla ta’ tliet snin. Ja˙dem b˙ala Learning Support Assistant u jg˙ix il-Qawra. B˙ala passatempi j˙obb ˙afna l-campings, u j˙obb jaqra u jag˙mel riçerka fuq çertu pjanti kemm mill-Università u anke mill-internet, g˙alkemm dan tal-a˙˙ar mhux dejjem huwa sors ta’ min joqg˙od fuqu. Jikkunsidra lilu nnifsu b˙ala persuna avventuruΩa u huwa kalm ˙afna. Filfatt i˙obb ifittex postijiet g˙all-kwiet, u l˙ar©iet tieg˙u jgawdihom g˙all-kwiet ukoll. Mistoqsi kemm ilu interessat fin-natura, Graham ikkonferma mieg˙i li ilu minn mindu kien tifel Ωg˙ir. “Dik il-˙a©a li n˙ossni nqtajt mill-©enn tal-˙ajja tfisser ˙afna g˙alija. Inkun viçin ˙afna tal-˙olqien t’Alla. Il-fatt, li nkunu jien u n-natura biss, napprezzaha ˙afna. Jekk lin-natura tirrispettaha, hi ser tirrispettak lura. G˙alkemm ili interessat finnatura minn çkuniti, bdejt inmur avventuri ta’ dan it-tip fin-natura mis-sena 2005, però bdejt niffilmjahom mis-sena 2012.”

kif jirnexxilu jorqod f’temperaturi baxxi ˙afna, li ˙afna drabi jkunu ta˙t iΩ-Ωero. Fil-fatt infurmani li, biex ikun onest mieg˙i, proprjament lanqas jorqod. “Nibni xelter tal-injam minn dak li nsib, imma kull nofs sieg˙a nqum nag˙mel l-eΩerçizzju sabiex nirregola t-temperatura tal©isem u ma ni©©ammjax. Dan ivarja skont il-pajjiΩ u t-temp li ninzerta fih,” spjegali Graham. Tkellimt mieg˙u fuq it-tip ta’ ˙wejje© li jilbes waqt dawn l-avventuri. Infurmani li ma jkunux ˙wejje© normali li nilbsu kuljum, iΩda jkunu ˙wejje© attrezzati apposta biex jilqg˙u g˙al çertu maltemp, bard u protezzjoni o˙ra. urnata informattiva g˙al min jinteressah

In-natura xorta fiha l-lussu tag˙ha Óafna jippreferu l-lussu u l-kumdità, iΩda n-natura taf toffri kuntentizza li ma ssibha mkien. Però, minn na˙a l-o˙ra fiha r-riskji u s-sagrifiççji tag˙ha, u tista’ jikkawΩa xi mard ukoll. Óadt il-kummenti ta’ Graham fuq dan il-fatt. “Il-lussu veru sabi˙. Fl-istess ˙in trid tkun ippreparat mentalment g˙all-avventura. Nista’ ng˙id li xorta wa˙da hemm illussu fin-natura. Biss biss, li tqum filg˙odu u tara dak ix-xenarju b’xejn quddiemek hija aqwa mill-isba˙ lukanda b’xejn li tista’ toffrilek xenarju ta’ dan it-tip. Anke l-˙sejjes tal-g˙asafar. Din hi ˙a©a li ntilfet fil˙ajja ta’ kuljum. Dawn il-mumenti huma mumenti li nsib lili nnifsi u l-mo˙˙ in˙ossu ja˙dem aktar,” spjegali Graham. Staqsejt lil Graham kemm imur ta’ spiss g˙al avventuri tat-tip tieg˙u – ji©ifieri jilbes iΩ-Ωarbun tal-Maltese Survivor u jitlaq g˙al g˙onq it-triq. Staqsejtu wkoll rigward lista©un, iΩda infurmani li ma tag˙milx differenza, g˙alkemm normalment jitlaq g˙al xi avventura simili waqt il-vaganzi tas-sena skolastika min˙abba xog˙lu. “Jien persuna li ta’ spiss issibni fin-natura, anke sempliçiment meta mmur bit-tifla filkampanja. Fl-istess waqt inkun qed infittex tipi ta’ injam li jista’ jitqabbad sabiex jo˙loq nar, g˙alkemm minn dan ma tantx hawn Malta. IΩda rigward avventuri msej˙a ‘survival’, immur xi tliet darbiet f’sena. Li jmiss ser inkun qed nag˙mel avventura simili iΩda din id-darba fuq il-ba˙ar. Filfatt ili nag˙mel riçerka ma’ sajjieda lokali,” infurmani Graham. Jiekol minn dak li jsib u jiltaqa’ mieg˙u, anke wirdien Ridt inkun naf kif iqatta’ Ω-Ωmien waqt lavventuri tieg˙u li jvarjaw bejn erbg˙a u ˙amest ijiem, u jekk fuq kollox jixrobx xi ˙a©a o˙ra minbarra l-litru ilma li jkun ˙a mieg˙u, x’jiekol u kif jimla l-˙in tieg˙u. “Jekk inkun sejjer f’xi pajjiΩ barrani, lewwel nag˙mel kuntatt mal-gwida tallokal. Qabel inkun ˙adt xi pariri u nkun g˙amilt xi riçerka dwar il-post ukoll. Meta jsiru l-arran©amenti tad-data, niltaqa’ mal-

gwida u nittie˙ed fil-post fejn jitilquni hemm, li ©eneralment tkun xi foresta. Appena nkun wa˙di hemm u sakemm nid˙ol fl-atmosfera, insib ˙in biex nikkalma u nissettilja u nibda nesplora waqt il-mixi tieg˙i hemm. L-ikel ma jkunx prijorità, u l-ilma li ntella’ mieg˙i ©eneralment jibqa’ riΩervat g˙al xi emergenza. Matul il-lejl ni©bor xi injam, ˙axix u weraq sabiex no˙loq kenn g˙alija u no˙loq ˙u©©ie©a. Filg˙odu ner©a’ nibda nimxi, u rigward ikel niekol dak li niltaqa’ mieg˙u matul il-mixja. L-ikel ivarja minn g˙eruq ta’ pjanti slava©, tipi ta’ ˙niex (earthworms) u ˙afna o˙rajn. Ovvjament inkun studjajt minn qabel liema tip ta’ pjanti jew insetti nista’ niekol ming˙ajr problemi,” qalli bi tbissima Graham. Kompla jg˙idli li meta mar f’foresta fi Sqallija kien anke ltaqa’ ma’ lupu, imma b’xorti tajba kien hemm xmara tifridhom. Spjegali wkoll kif qabel kull avventura, speçjalment meta ma tkunx fl-Ewropa, jie˙u ˙sieb li jie˙u l-prekawzjonijiet kollha fosthom li jie˙u t-tilqim me˙tie©. Jistudja wkoll id-diversi fawna min˙abba li l-foresti jvarjaw. “Insett kultant ikun aktar perikoluΩ minn annimal kbir b˙al xi lupu. Gidma ta’ insett taf tkun fatali. Meta mort g˙al avventura simili f’TuneΩ, kont niekol ˙afna frott mix-xtieli li niltaqa’ mag˙hom. Il-problema li kelli hemm kienet in-nuqqas ta’ ilma. Però, kelli l-metodi tieg˙i minn fejn in©ib ilma min-nida, jew mill-palm talba˙ar.” Interessajt ru˙i fuq l-ilma tan-nida, u spjegali li matul il-lejl i˙alli l-bandana ta’ rasu fuq xi si©ra, u filg˙odu jsibha g˙asra

bin-nida u fil-pront jag˙asarha u jie˙u lilma me˙tie© g˙ax-xorb. Hawn g˙amilha çara mieg˙i li Ωball wie˙ed jista’ jwaddbu lura, anke jekk jitfa’ saqajh ˙aΩin u jilwi siequ! Mistoqsi x’kienet l-aktar ˙a©a straordinarja li qatt kiel s’issa u li ma ©ralu xejn, Graham infurmani li kiel xi wirdien li nsibu Malta. Anke ©ieli kiel werΩieq, g˙alkemm qabel kien jibΩa’ minnhom u kiel ukoll bebbux ˙aj bil-qoxra. Meta kien il-Lake District kiel ukoll squirrels imsajrin. “Qatt ma bsart li f’Malta hawn abbundanza ta’ ikel. Jekk tfittex issib. Fil-fatt, il˙urrieq ji©i proprja qisu spinaci meta jittiekel. Qatt ma bsart li jista’ jittiekel. Insetti bil-qoxra b’kollox huma sors ie˙or ta’ proteini. Ovvjament qabel niekol dawn it-tip ta’ affarijiet, inkun a©©ornat minn xhur s˙a˙ qabel b’riçerka li nkun g˙amilt,” spjegali Graham, filwaqt li ççajtajt mieg˙u li Ωgur li l-mara tieg˙u m’g˙andha l-ebda problemi biex issajjar g˙alih. Ridt inkun naf fuq ir-reazzjoni li jkollu min-nies tal-madwar, speçjalment meta dawn isiru jafu bl-avventuri tieg˙u li forsi g˙alihom huma straordinarji. “In-nies jinkora©©uni, u anke jaffaxinaw ru˙hom b’dak li nag˙mel. Il-familjari jinkwetaw sakemm jarawni lura qawwi u s˙i˙. Fil-fatt, lill-mara nippreparalha tip ta’ mappa ta’ fejn inkun ser inkun bir-rotta li nkun ser ng˙addi minnha u anke nikkalkula l-˙in ta’ fejn g˙andi nkun matul çertu ˙in u perijodu. Dan biex jekk, Alla ˙ares qatt, ma tismax ming˙andi, tkun tista’ tie˙u passi g˙allg˙ajnuna me˙tie©a,” spjegali Graham. Peress li g˙all-avventuri tieg˙u ma jkollux tinda biex jorqod fiha, ridt inkun naf

Min˙abba li ˙afna jistaqsuh domandi dwar kif jirnexxilu jqabbad ˙u©©ie©a b’sempliçiment ftit zkuk, u o˙rajn iridu jkunu jafu kif jibnu kenn minflok kamp, Graham iddeçieda li jorganizza kors ta’ ©urnata g˙al kull min ikun interessat. Graham qed joffri kors dwar survival ta’ tmien sig˙at. Dan ser isir fil-bera˙ talkampanja lokali minn Graham stess. Id-dati huma mifruxin fuq jumejn separati – l-24 ta’ Awwissu jew il-31 ta’ Awwissu li ©ejjien. Dawk li ser jattendu ser jitg˙allmu kif iqabbdu nar sempliçi, kif jo˙olqu kenn, navigazzjonijiet, u anke affarijiet baΩiçi tal-ewwel g˙ajnuna. Dawk interessati jistg˙u jibag˙tu messa©© liilpa©na ta’ Facebook https://www.facebook.com/MalteseSurvivor Peress li avventuri simili b˙alma jmur Graham je˙tie©u preparazzjoni mentalment u fiΩikament, Graham infurmani li rigward preparazzjoni fiΩika jittrejnja minn ˙afna qabel billi jmur ˙afna ©iri, u anke jiekol ˙afna sabiex irabbi ˙xuna Ωejda biex eventwalment tikkumbatti g˙al waqt ilbard li j˙oss waqt kull avventura tieg˙u. “Fil-fatt, inΩid xi sitt kili qabel kull avventura. Nassigurak li waqt dawk l-erbat ijiem tal-avventura innaqqashom mal-ewwel,” qalli bi tbissima. Graham jispjega li l-avventuri tieg˙u huma b˙al log˙ba bejn ˙ajja u mewt. Wie˙ed irid ikun jaf x’qed jag˙mel perfettament. Fi kliemu stess, il-bniedem mhux ikkundizzjonat li jg˙ix f’çertu klimi, sakemm ma jkunx twieled fihom. “Permezz tar-riçerka li nag˙mel in˙ossni mo˙˙i mistrie˙, aktar u aktar meta naf li ddar ikun hemm min qed jistennieni, aktar nikkumbatti mal-˙in u t-temp.” Kompla jg˙idli li l-bniedem kapaçi jg˙ix ming˙ajr ikel g˙al tliet gimg˙at s˙a˙, kapaçi jg˙ix ming˙ajr ilma sa tliet ijiem u kapaçi jg˙ix bla kenn fuq rasu g˙al ftit sig˙at biss, probabbilment tliet sig˙at, min˙abba l-elementi tas-s˙ana jew bard. Fl-a˙˙ar nett Graham xtaq jg˙addi messa©© lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd: “Óadd m’g˙andu jipprova xi tip ta’ avventura ming˙ajr il-preparamenti ta’ qabel. G˙andu jkun hemm ukoll prekawzjoni u tag˙rif fuq kull ˙a©a, b˙al insetti fost o˙rajn,” temm jg˙idli Graham. G˙al dawk li jixtiequ jaraw xi filmati me˙uda waqt xi avventuri ta’ Graham stess tistg˙u tid˙lu fis-sit elettroniku https://www.facebook.com/MalteseSurviv or

28.07.2013

KurΩitajiet

kalejdoskopju

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

ÓÌejjeÌ bit-tyreS tal-karozzi Snin ilu, ˙afna millir˙ula Maltin kienu jifta˙ru bil-˙u©©ie©a ta’ San Ìwann – drawwa li qed tnin bil-mod il-mod. IΩda mhux hekk f’Belfast. Bejn nhar il-Óamis u lÌimg˙a 12 ta’ Lulju, f’nofsillejl, sar in-nar annwali mil-lealisti Protestanti. Dawn jag˙mlu ‘torri’ ta’ tyres talkarozzi, li jkun og˙la minn 100 pied, biex ifakkru l-Battalja talBoyne, u ja˙arquhom. Din il-©rajja li ssir kull sena, tara total ta’ 550 parata fl-Irlanda ta’ Fuq, fejn ikun hemm mijiet ta’ pulizija ekstra g˙assa ma’ kull triq.

Fis-snin img˙oddija luffiçjali tal-pulizija kienu jkunu ssuttati u mwe©©g˙a bil-briks, fliexken u bombi tal-petrol. Is-sena l-o˙ra kienu sparati wkoll xi tiri u ntefg˙et bomba lejhom f’Ardoyne. Iç-çelebrazzjoni tfakkar it-telfa tar-Re Kattoliku James, mill-Protestant William of Orange, fl1690, li kienet wa˙da mit-tidwiriet ewlenin flistorja IrlandiΩa. Kultant, it-tyres li jing˙ataw in-nar jammontaw g˙al eluf, u dawn jarmu ilsna tan-nar ˙oxnin, b’du˙˙an velenuΩ mil-lastiku jaqbad. Hu mag˙ruf li l-˙ruq

tat-tyres hu illegali, u ˙addiema tal-kumitat mhux darba u tnejn ne˙˙ewhom minn fuq xulxin. Min˙abba f’hekk, f’dawn l-a˙˙ar snin kien qed ikun hemm irvellijiet fit-12 ta’ Lulju. Din is-sena wkoll, turrun tyres li kienu jla˙˙qu l-40 pied, waqa’ fuq bini, g˙axar mili ’l barra mill-belt. Hu mag˙ruf ukoll li nnumru ta’ inçidenti kkawΩati minn din il©rajja qieg˙ed kulma jmur jonqos. Fl-2011 kien hemm 49 sej˙a bejn is-6pm tal-11 ta’ Lulju u t-8am tat-12 ta’ Lulju. Issena li g˙addiet is-sej˙iet niΩlu g˙al 29.

rota mutur Sejba imperjali b’rota waÓda importanti X’jibqa’ kieku kellek taqsam Segway jew scooter? Ikollok liscooter elettrika Ryno, li nstab li hu impossibbli li taqa’ minn fuqha. Din hi scooter b’rota wa˙da, li tie˙u l-ener©ija tag˙ha minn batterija, u barra milli tinstaq b’˙effa ta’ 25 mil fis-sieg˙a, tista’ tipparkjaha fejn trid, ming˙ajr ma t˙allas. Ir-rota kienet iddisinjata minn Ryno Motors, li jinsabu f’Portland u saret speçifikament g˙al dawk in-nies li j˙ossu li ttrasport pubbliku qed iwassalhom tard fejn ikunu jridu jmorru. Apparti dan ma jkunu jixtiequ j˙allsu xejn biex jipparkjawha. Hi ta˙dem b˙as-Segway, ji©ifieri s-sewwieq irid imil ’il quddiem biex jaççellera u jintelaq ftit lura biex inaqqas il-˙effa tas-sewqan, jew jieqaf. IΩda kontra s-Segway, liscooter Ryno g˙andha teknolo©ija li jekk is-sewwieq ji©©enneb ˙afna lejn ix-xellug jew il-lemin, inkella ’l quddiem jew lura, ma jinqalibx. Ir-Ryno tiΩen 57 kilogramm u titla’ g˙oljiet sa 30 grad. L-idea

g˙aliha ©iet lil bint il-Kap Uffiçjal EΩekuttiv, Chris Hoffmann, fl-2009. Hi kienet rat mutur b’rota wa˙da f’log˙ba li kienet qed tilg˙ab fuq il-kompjuter u talbet lil missierha jag˙mlilha wa˙da b˙ala biex tmur u tirritorna mill-iskola. Hoffman hu tal-fehma li bi prodott b˙ar-Ryno, sewwieq jista’ jg˙addi minn sqaqien u mill-©onna bla ma jkun ta’ periklu g˙al ˙add. B’hekk jasal ferm qabel. Id-disinjaturi qed jg˙idu li tista’ tittella’ wkoll fuq il-ferroviji jew tinsaq f’postijiet pedonali. Il-batterija tag˙ha tista’ tinqala’ biex terga’ ti©©enera lener©ija fiha, billi jidda˙˙al ilplug tag˙ha fid-dawl. Biex tag˙mel hekk iddum madwar sieg˙a u nofs. Hoffman jg˙id ukoll li biex persuna titg˙allem issuq irRyno, kulma tie˙u hi nofs sieg˙a u n-nies li jarawk ja˙sbuk artist taç-çirklu. Meta kienet inawgurata tliet snin ilu, ir-Ryno kienet stmata li ti©i tiswa madwar €2,595.

Arkeologi fl-Amerika t’Isfel irnexxielhom isibu qabar mhux mimsus taç-çiviltà antika u misterjuΩa tal-Wari. Minnu qalg˙u l-i©sma mummifikati ta’ tliet ir©ejjen, u minn ˙dejhom teΩori taddeheb u sagrifiççji makabri umani. It-tempju tal-mejtin, li g˙andu madwar 1,200 sena, instab fis-sit El Castillo de Huarmey, daqs erba’ sig˙at sewqan mill-kapitali Peruvjana, Lima. Is-sejba tipprovdi minjiera ta’ informazzjoni fuq l-imperu enigmatiku Wari, li rrenja fuq l-Andes ferm qabel is-suççessuri tag˙hom l-Incas. L-arkeologu Milosz Giersz hu tal-fehma li din kienet lewwel darba fl-istorja talarkeolo©ija fil-Perù li sabu qabar imperjali tal-imperu u lkultura Wari. Ir-riçerkaturi qed jg˙idu li ssejba se tg˙inhom iqieg˙du flimkien il-˙ajja fis-sekli Andes, qabel ma fe©© l-imperu tal-Incas; li l-Ispanjoli li

˙akmuhom kitbu fuqhom fiddettal. Fil-musulew, li nkixef ftit xhur ilu, viçin sit ta’ piramidi qrib il-kosta, instabu bçejjec tad-deheb, çeramika u 63 skeletru ta’ madwar 1,300 sena ilu. Ir-riçerkaturi qalu li ˙afna mill-i©sma li nstabu f’kamra tad-dfin kienu ta’ nisa mummifikati, ilkoll bilwieqfa – sinjal li kienu nisa rjali. Huma wkoll tal-fehma li nnisa Wari kellhom aktar poter milli qatt kien ma˙sub qabel. Il-Wari, li sabu posthom hemm min-na˙a t’isfel talPerù, kienu ja˙kmu fuq parti kbira tal-pajjiΩ bejn is-sena 500 u 1,000 sena Wara Kristu. Huma kienu jidfnu lill-qraba tag˙hom u f’qabarhom kienu j˙ejjulhom il-proviΩjonijiet talikel u l-g˙odda tas-seng˙a li kienu ja˙dmu. L-arkeologa Patrycja Przadk qalet li “n-nisa kienu midfunin bi msielet ta’ metalli prezzjuΩi, li qabel kien jing˙ad li jintuΩaw biss millir©iel.”

Fost l-artefatti li nstabu ma©enb l-ir©ejjen mummifikati kien hemm g˙odda talinsi© mag˙mula mid-deheb, skieken u mnanar ritwalistiçi, kikkri, kontenituri g˙allweraq tal-coca u tiΩjin millisba˙ biç-çeramika. L-istoriçi jsostnu li l-Wari kienu l-ewwel nies li rnexxielhom jg˙addu diversi tribujiet f’xibka sofistikata madwar ˙afna mill-art li llum hi mag˙rufa b˙ala l-Andes Peruvjana. Il-bijoarkeologu Wieslaw Wieckowski qal li sitt skeletri ma kinux imgeΩwra fiddrapp, u g˙alhekk aktarx li kienu sagrifiççji umani g˙allelit li ©ew mummifikati. “Kienu nies li ntefg˙u ˙ajjin fil-qabar, qabel ma dan kien issi©illat,” qal. L-istess arkeologi qalu linNational Geographic li huma Ωammew silenzju fuq il-˙idma tag˙hom min˙abba l-biΩa’ li jkun hemm xi ˙allelin li jsiru jafu bil-post u jisirqu kulma kien hemm.

28.07.2013

Ir-Ru˙ u l-Ìisem

Ikel g˙ar-ru˙

minn

Patri Mario Attard

agÓmiLLi SaLib! Ma neg˙ja qatt nirripeti, anke jekk naf li qieg˙ed indejjaq lil xi w˙ud, kemm l-isptar huwa post ta’ g˙erf kbir! Iva ˙bieb tieg˙i, l-isptar huwa wie˙ed mill-akbar g˙alliema tal-˙ajja. U, g˙alina s-saçerdoti, l-isptar huwa u g˙andu jkun wie˙ed mill-iprem postijiet ta’ formazzjoni saçerdotali. Lesperjenzi li ©©arrab fih bilfors li jg˙inuk qatig˙ biex tkun saçerdot skont il-qalb ta’ Kristu. Mhux g˙aliex wasalna, imma titfarra© meta taf li tkun tassew trid. Veru? G˙aliex, ng˙id jien, min daqs il-marid jista’ jg˙allimna kif inressquh lejn Ìesù? Kif inkunu Kristu ie˙or g˙alih jew g˙aliha? Xi jiem ilu kont qieg˙ed inΩur il-pazjenti f’wie˙ed milloqsma tal-Isptar. Tul il-˙in taΩΩjara tieg˙i wie˙ed mill-pazjenti li nΩur ta’ spiss, x˙in rani riesaq lejh biex inqarbnu, qabadli idi l-leminija u b’sa˙˙a kbira po©©ihieli fuq rasu. Dan mhux kollox! Imma, b’fidi kbira, baqa’ jΩommhieli marsusa tajjeb f’idejh u b’le˙en

sod li bih sammarni qalli biddmug˙ f’g˙ajnejh: “Ag˙milli Salib!” L-ewwel reazzjoni tieg˙i g˙al g˙emil qaddis b˙al dan kien li ksa˙t. Iva, ksa˙t, g˙aliex naf bil-bosta li jiena midneb. U, jekk jiena rrid li nkun tassew sinçier, ikolli nammetti li ˙dejn il-qdusija ta’ Alla lanqas nidher! A˙seb u ara kemm se nkun arroganti u supperv li nilg˙abha ta’ xi an©lu jew qaddis! Mela, Mulej e˙lisni millpoΩi moqΩieΩa ta’ qdusija falza! Jaqq! Barra minn hekk nistqarr li apprezzajt bil-bosta l-©est mimli fidi tieg˙u. Meta staqsejtu l-g˙aliex g˙amel hekk, qalli: “Inti g˙andek l-Ispirtu s-Santu fik! Int saçerdot!” Óasadni. Mhux g˙ax din il-˙a©a ma kontx nafha. Óeqq jiena studjajt it-teolo©ija fil-Fakultà tatTeolo©ija fl-Università ta’ Malta. U dawn l-affarijiet nafhom sewwa. Almenu fuq ilkarta g˙andi x’juri li jiena mkisser fuqhom! Daqskemm studjajthom! Imma dik il-problema ˙bieb! Li dawn il-˙wejje©

daqshekk qaddisa qeg˙din biss f’mo˙˙i u huma sempliçiment midfuna f’karta bla ˙ajja! Il-kumment ta’ dan ir-ra©el qarasni fil-la˙am il-˙aj. Fakkarni fi t˙e©©i©a serja li kien g˙amilli Patri Kapuççin IngliΩ daqs g˙axar snin ilu meta kont l-Ingilterra ma’ o˙ti Josephine, Alla ja˙frilha. Dan il-Kapuççin qalli: “A˙na ssaçerdoti l-Mulej libbisna b’qawwa kbira. Li kieku nirrealizzaw ftit b’liema qawwa libbisna u nuΩawha g˙all-©id tal-erwie˙, kieku kemm ©id nistg˙u nag˙mlu!” F’dak ilwaqt infeta˙ quddiemi bieb ittama, il-fer˙ u l-fejqan! G˙aliex, permezz ta’ dan irra©el sempliçi, il-Mulej kien qieg˙ed jg˙inni no˙ro© minn qalbi, mo˙˙i u fommi, ilqawwa li Ωera’ fija dakinhar tal-ordinazzjoni tieg˙i b˙ala saçerdot. Iva ˙bieb! Dakinhar il-Mulej Ωera’ fija Ω-Ωerrieg˙a tal-qawwa tal-qdusija saçerdotali biex fija jidher Hu mhux jien! Kemm tassew Alla lImbierek hu ˙anin hux! Dan ir-ra©el da˙˙alni f’eΩami

tal-kuxjenza mill-aktar serju. ©ag˙alni ninΩel g˙arkupptejja u nitlob ma˙fra lill-Mulej taddnub tieg˙i. Meta ma kontx saçerdot ©ag˙alni nifhem li lpoplu ta’ Alla jwe©©a’ bil-kbir meta jiena, b˙ala saçerdot, insellem lin-nies b’çaw, bye jew sa˙˙a! Din hija ˙a©a g˙al kollox Ωbaljata fija. Jiena saçerdot anke fi kliemi! U, g˙ax saçerdot, fejn nista’, anke meta mhux mitlub, g˙andi neduka lill-poplu ta’ Alla biex jitlob ming˙andi l-barka tieg˙u permezz tieg˙i. Avolja midneb! L-g˙eruq ta’ dan li qieg˙ed ng˙id jinsabu fit-Testment ilQadim, sewwasew fil-Ktieb tan-Numri. Il-Mulej innifsu ried li l-qassisin Lhud ibierku lillPoplu Mag˙Ωul tieg˙u b’dawn il-kelmiet imbierka u mimlijin bil-fejqan tal-barka. “Il-Mulej kellem lil Mosè u qallu: ‘Kellem lil Aron u ’luliedu u g˙idilhom: ‘Meta tbierku ’l ulied IΩrael, hekk g˙andkom tg˙idulhom: Ibierkek il-Mulej u j˙arsek! Jix˙et il-Mulej id-dija ta’

wiççu fuqek, u jurik il-˙niena! I˙ares lejk il-Mulej bi m˙abba, u jag˙tik is-sliem!’ Hekk huma jsej˙u ismi fuq ulied IΩrael, u jiena nberikhom. (Numri 6:2226).” G˙eΩieΩ saçerdoti, a˙na ©ejna ordnati biex lin-nies inberkuhom b’dawn il-kelmiet: “Iberrikkom Alla li jista’ kollox fl-Isem tal-Missier, tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu. Ammen.” Iç-çaw, il- bye u s-sa˙˙a, mhux kliemna! Kristu jbierek fina u bina!

L-aptit gÓaLL-ikeL fit-tfaL Dr RENALD BLUNDELL B.Sc., M.Phil., Ph.D.(Edin.), MSB (Lond.), C.Biol., EurProBiol., MIBMS, FRSPH(Lond.), CLJ, BMLJ illum se jwie©eb g˙al problema li waslitilna b’email ming˙and omm li qieg˙da tinkwieta dwar it-tifla tag˙ha, g˙aliex din ma tridx tiekol ikel sustanzjuΩ ˙lief iç-çikkulata. L-ittra tag˙ha tg˙id hekk : G˙aΩiΩ Dr Blundell,

DR RENALD BLUNDELL renald@naturalremedies.com.mt www.naturalremedies.com.mt

Jien jisimni Monica u g˙andi 32 sena u omm ta’ Ωew©t itfal – Manuel li g˙andu g˙axar snin u Analise li g˙andha sitt snin. It-tifel jibla’ d-dinja u dejjem bil-gu˙, imma t-tifla daqsxejn qans˙a fl-ikel. Kulma nsajrilha ma jog˙©obhiex. La˙am ma tridx tiekol, ˙axix idejjaqha u ˙lief çikkulata ma tkunx trid. Naf li ç-çikkultata mhux daqshekk tajba, imma wara li tag˙milli ©urnata ma tiekol xejn, insib ru˙i dahri mal-˙ajt x’ser naqbad nag˙tiha. Çikkulata trid u çikkulata jkolli nag˙tiha. Imma din issitwazzjoni qed tikkonfondini xi ftit. Tista’ tg˙idli x’nista’ nag˙mel biex inbiddlilha din l-attitudni tag˙ha? Monica

Risposta ta’ Dr Renald Blundell G˙aΩiΩa Monica, Grazzi talli g˙adek kif ktibtilna u qsamt din il-problema

interessanti mag˙na. It-tfal, b˙all-kbar, g˙andhom il-vizzji u l-kapriççi tag˙hom u l-aktar ˙a©a komuni li na˙seb li t-tfal ikollhom hija dik tal-ikel. B˙al kull vizzju ie˙or huwa diffiçli li taqbad mill-ewwel u tisforzahom jie˙du xi ˙a©a, imma nissu©erilek tibda tipprova ftit ftit. L-iktar ˙a©a li t-tfal tog˙©obhom u hija sustanzjuΩa wkoll huwa l-frott, b˙al pereΩempju l-frawli, iç-çirasa u l-˙aw˙. Dan il-frott huwa tajjeb u ˙elu u t-tfal normalment jikluh. Flok ˙elu u çikkulata ag˙tihom il-frott. Awtomatikament, meta qed tnaqqsilhom iç-çikkulata jew il-˙elu, tkun qed tnaqqsilhom ˙afna zokkor, u b’hekk it-tfal iktar jibda’ jaqbadhom aptit g˙ax il-©isem minnu nnifsu jkun irid xi livell ta’ zokkor kif ukoll proteini, karboidrati u xa˙mijiet li rridu n©ibuhom minn sorsi ta’ ikel o˙ra u minn dieta bilançjata. Óafna mit-tfal, speçjalment il-bniet, ma tantx jog˙©obhom il-la˙am, u ˙afna jg˙idulek g˙ax il-la˙am huwa forsi xi ftit iebes. Hawnhekk nissu©©erilek tuΩa ftit il-kreattività tieg˙ek biex jew tqattg˙alha l-la˙am f’biççiet Ωg˙ar jew xi forma ta’ gravy jew sauce, jew xi tip ta’

brodu. Biex il-la˙am ji©i aktar tari, l-a˙jar ikun imqatta’ biççiet Ωg˙ar u t-tifla tieklu bla ebda sforz u battikati g˙al-xejn. Anzi, wara ftit, nispera li jibda jog˙©obha u forsi titolbok g˙al ftit aktar ukoll. Importanti wkoll li t-tfal jie˙du l-minerali u l-vitamini kollha me˙tie©a. Hawn nissu©©erixxi xi supplimenti li jkunu adattati g˙at-tfal, fosthom is-Solgar Kangavites Vitamins. Dawn il-vitamini stess ikollhom çertu vitamini fihom li jqabbdu xi daqxejn aptit aktar

u b’hekk it-tifla tkun tista’ tiekol aktar b’façilità. Nirringrazzjakom tal-g˙add kbir ta’ ittri u emails li rçevejt u nweg˙idkom li ser inwie©eb kull wa˙da minnhom. Grazzi wkoll talkliem ta’ inkora©-©iment li rçevejt rigward din il-pa©na. Kull min g˙andu wkoll xi domanda jew xi su©©eriment li jixtieq jag˙mel jew jiddiskuti ma’ Dr Blundell, jista’ jag˙mel dan billi, jew jibg˙at email lil renald@naturalremedies.com.mt, jew jibg˙at ittra fl-indirizz: Natural Remedies, 69, Triq K. Galea, Birkirkara.

28.07.2013

Kultura

Il-ÓAmES EDIZZJonI tAl-mAltA IntERnAtIonAl CHoIR FEStIvAl G˙al sena o˙ra, il-Ministeru g˙at-TuriΩmu flimkien mal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu u Interkultura mill-Ìermanja qeg˙din jorganizzaw il-Malta International Choir Festival li se jkun qed jittella’ bejn il-31 ta’ Ottubru u t-3 ta’ Novembru. F’din il-˙ames edizzjoni Malta se tospita numru rekord ta’ korijiet li qatt ipparteçipaw sa issa f’edizzjoni wa˙da, b’total ta’ madwar 40 kor differenti mill-Ewropa kollha. G˙al dan il-g˙an il-Ministeru g˙adu kemm nieda sit elettroniku li jista’ jkun aççessat fuq www.maltachoirfest.com, fejn wie˙ed jista’ jsib informazzjoni relatata mal-aktar korijiet stabbiliti f’Malta, flimkien ma’ skeda ta’ attivitajiet organizzati minnhom. Is-sit elettroniku hu ma˙sub ukoll biex iservi b˙ala punt ta’ referenza g˙al dawk kollha li g˙andhom g˙al qalbhom il-muΩika u b˙ala mezz biex korijiet internazzjonali jistabbilixxu kuntatt dirett mat-tmexxija ta’ korijiet lokali. Il-Ministeru g˙at-TuriΩmu huwa impenjat li jinkora©©ixxi u jag˙ti l-appo©© neçessarju biex fiΩ-Ωmien li ©ej titwaqqaf assoçjazzjoni tal-korijiet bil-g˙an li ttejjeb l-opportunitajiet tal-koristi Maltin biex jipparteçipaw f’avvenimenti diversi ta’ livell g˙oli. Il-Malta International Choir Festival huwa avveniment li jittella’ darba kull sentejn bilparteçipazzjoni ta’ Interkultur mill-Ìermanja, organizzazzjoni li tispeçjalizza f’organizzazzjoni professjonali ta’ festivals tal-korijiet madwar iddinja kollha fuq skala kbira.

RItmu muÛIkAlI lI JÇAqlAq l-ARt mAtul l-AttIvItÀ EvEnInGS on CAmpuS Ta˙dita dwar l-elementi komuni bejn il-muΩika u t-terremoti X’hemm komuni bejn t-terremoti u l-muΩika? Il-muΩika ©eneralment t˙allina b’da˙ka fuq wiççna u ©isimna jiççaqlaq mar-ritmu. Terremoti b’sa˙˙ithom ©eneralment i˙alluna (u l-bini) niççaqalqu g˙al ra©unijiet kompletament differenti. Dr Matthew Agius, membru talgrupp muΩikali U-Bahn u seΩmolo©ist fl-Università ta’ Malta, ser jippreΩenta ta˙dita lill-Malta Café Scientifique fuq ‘Ix-xjenza talMuΩika u t-Terremoti’ matul l-edizjoni ta’ Evening on Campus. It-ta˙dita ser issir nhar il-Óamis 8 ta’ Awwissu, fit-20.00 filQuadrangle (Atriju Vassalli), flUniversità ta’ Malta. Matthew ser ikun qed juΩa t-talenti tieg˙u b˙ala DJ biex l-udjenza tiddeverti bid-diski filwaqt li jispje-

WIRJA SAGRA Il-Fondazzjoni Ìwanni Pawlu II (JP2 Foundation), b’kollaborazzjoni mal-G˙aqda Filantropika Talent Mosti, qed torganizza wirja sagra fir-Razzet tal-MarkiΩ Mallia Tabone, fi Triq Wied il-G˙asel ilMosta. Din l-attività qed tittella’ b˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet bi preparazzjoni g˙all-Kanonizzazzjoni tal-Beatu Ìwanni Pawlu II, aktar tard din is-sena. Din il-wirja qed tittella’ ta˙t il-patroçinju ta’ Mons. Arçisqof Aldo Cavalli,

Nunzju Appostoliku g˙all-Malta. L-esebizzjoni tikkonsisti fi ’l fuq minn erbg˙in biçça xog˙ol artistika minn artisti ©ejjin minn Malta, G˙awdex, Sqallija, Sardinja, Spanja l-Armenja, il-Bulgarija, il-Ìermanja u l-Perù. Il-wirja nfet˙et fis-26 ta’ Lulju u ser tibqa’ miftu˙a sas-Sibt 10 ta’ Awwissu. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma mit-Tnejn sas-Sibt bejn is-6pm u d-9pm, ˙dud mill-10am sa nofsinhar, u bejn is-6pm u d-9pm.

ga x-xjenza wara l-muΩika. Kif jiffurmaw il-˙sejjes? Kif a˙na nisimg˙uhom? Kif tista’ tikkomponi muΩika di©itali u t˙allatha ma’ tipi o˙ra? U wara l-eΩempju ta’ Brian Cox, kif degree fil-fiΩika tista’ tg˙in tipproduçi l-muΩika? Matthew ser juΩa dawn l-istess prinçipji tal-muΩika biex jispjega tterremoti. Fil-passat Malta ntlaqtet diversi drabi minn terremoti, u anke waqg˙u xi katidrali. Li tifhem it-terremoti hu vitali biex tkun tista’ tbassarhom u tag˙ti aktar ˙in biex in-nies ikunu jistg˙u jipprepraraw g˙alihom, kif ukoll tibni bini li jkun jifla˙ g˙alihom. Il-qlig˙ mill-biljetti ser ikunu mog˙tija lill-Fond ta’ Riçerka, Innovazzjoni u Ûvilupp (RIDT) talUniversità ta’ Malta (www.ridt.org.mt). L-inizjattiva tal-

Malta Café Scientifique hi konformi mal-obbjettivi tal-RIDT, li tfittex li tag˙ti valur u turi l-bΩonn taxxjenza u r-riçerka. L-RIDT tfittex b’mod attiv li tkompli ti©©enera fondi biex tkun tista’ tespandi l-istudji tar-riçerka talUniversità ta’ Malta. Il-Malta Café Scientifique (http://www.mcs.org.mt) hi appo©©jata mill-Malta Chamber of Scientists u meg˙juna millUniversità ta’ Malta. Id-d˙ul hu permezz ta’ donazzjoni u l-flus se jmorru g˙all-fond tar-RIDT. Il-bookings jistg˙u jsiru permezz tal-email: eveningsoncampus@um.edu.mt jew çempel: 2340 2043/2340 2142 inkella b’SMS: 7984 3480. Sit elettroniku http://bit.ly/MCSCIweb FB http://bit.ly/MCS8AUG

28.07.2013

Kultura

WIRJA F’GÓAWDEX TAL-KWADRU TAL-MEWT TA’ DRAGUT TA’ GIUsEPPE CAL∫ Fi tmiem din il-©img˙a fil-Banca Giuratale fir-Rabat, G˙awdex, qed ti©i organizzata esposizzjoni esklussiva talpittura rinomata ta’ Giuseppe Calì IlMewt ta’ Dragut. Din l-esibizzjoni tifforma parti millattivitajiet li qed ji©u organizzati millKumitat Çelebrazzjonijiet Nazzjonali u Re©jonali, biex jitfakkar l-assedju tra©iku ta’ G˙awdex ta’ Lulju 1551. Din il-pittura hija wa˙da mill-aktar pitturi li g˙amlet isem lill-awtur tag˙ha, Giuseppe Calì, u g˙adha ti©i meqjusa b˙ala l-punt ta’ referenza f’xog˙lu. Saret fl-1867, dritt wara li rritorna minn sentejn f’Napli, u inxtrat millewwel mill-Gvern Malti biex titpo©©a fil-palazz tal-Armerija fil-Belt Valletta. Il-pittura turi episodju mag˙ruf ˙afna waqt l-Assedju l-Kbir ta’ Malta fl-1565, meta l-kmandant Mislem Dragut (l-istess kmandant li mexxa l-Assedju t’Ghawdex tal-1551) kien milqut minn kanun sparat mill-Forti Sant’An©lu f’Ìunju tal-1565. Dragut miet bil-©rie˙i li ©arrab f’dan lattakk ftit ©ranet wara. Malta dakinhar ˙ar©et rebbie˙a fuq il-qawwiet Torok. Din il-pittura llum tinsab fil-MuΩew Nazzjonali tal-Arti fil-Belt Valletta u hija ffirmata u datata ‘G. Calì, 1867’. F’kelmtejn tal-okkaΩjoni, fl-inawgurazzjoni ta’ din il-wirja, il-President tal-Kumitat Çelebrazzjonijiet Nazzjonali u Re©jonali, Mons. Dr Joe Vella Gauci, insista li g˙alkemm qed nammiraw kwadru artistiku li jfakkar ©rajja storika, je˙tie© li nevalwawha fid-dawl tal-bidliet kbar li se˙˙ew mal-medda taΩ-

Ωmien, biex illum qed ng˙ixu f’kuntest u xenarju kompletament differenti. Jekk nanalizzaw il-kultura b’mod ˙olistiku, napprezzaw li r-rwol ta’ Malta fil-Mediterran, inbidel kompletament minn dak ta’ art okkupata minn ©ens wara ie˙or, g˙al dak ta’ a©ent tal-paçi fil-Mediterran. Dar-rwol pajjiΩna qdieh b’mod speçjali mill-Indipendenza ’l hawn meta mhux biss fta˙na ambaxxati fil-pajjiΩi f’dar-re©jun, iΩda wkoll xprunajna trattati b˙al dak tal-Patt ta’ Stabbiltà f’Óelsinki, li jiddefinixxi li l-paçi filkontinent Ewropew, huwa intrinsikament marbut mal-paçi fil-Mediterran. Fi Ωminijiet iktar riçenti, wara rRebbieg˙a G˙arbija, anke l-Unjoni Ewropea stess, kompliet tibni fuq dawn is-sisien permezz tan-Neighbourhood Policy – Southern Dimension. Fil-konkluΩjoni tieg˙u, il-Ministru g˙al G˙awdex, Anton Refalo, ta analiΩi dettaljata tal-profil artistiku tal-kwadru ta’ Calì, b’mod partikolari fir-rigward tatteknika u l-festa ta’ kuluri uΩati minn dan l-artist f’din l-opra. Il-Ministru Refalo radd ˙ajr lil Heritage Malta u l-MuΩew tal-Arti g˙al kooperazzjoni tag˙hom biex dan ilkwadru seta’ jin©ieb G˙awdex, kif ukoll lill-APS Bank tas-sostenn tag˙hom sabiex setg˙et tittella’ din il-wirja. Dr Refalo wera wkoll ix-xewqa tieg˙u li fil-futur jittellg˙u wirjiet o˙ra ta’ dan il-©eneru u kalibru, b’mod speçjali fi Ωminijiet tas-sena meta jkunu jistg˙u jΩuruhom u japprezzawhom ukoll l-istudenti mill-iskejjel t’G˙awdex.

VOLENs Ktieb ©did ta’ Mark Camilleri

Prima Facie, it-thriller li qed ikollu tant suççess b˙ala sensiela televiΩiva huwa lewwel nett suççess editorjali. Kitba ta’ Mark Camilleri, ©ie ppubblikat fl-2010 mill-Merlin Publishers. Tliet snin wara ner©g˙u niltaqg˙u mal-Ispettur Victor Gallo, xieref u malinkoniku b˙al dejjem, fit-thriller ©did ta’ Camilleri Volens, ukoll pubblikazzjoni Merlin. G˙alkemm pubblikazzjoni riçenti,

Volens di©à kiseb ammont kbir ta’ kummenti poΩittivi, u b’hekk qed ikompli jistabbilixxi lil Camilleri b˙ala wie˙ed mill-awturi ewlenin tal- crime fiction Maltija, b’elementi innovattivi g˙all-kitba bil-Malti. F’dan is-sequel ta’ Prima Facie, Gallo ©ie msejja˙ isolvi qtil ie˙or, did-darba ambjentat fid-dinja tal-futbol Malti. Martin Mizzi, wie˙ed mill-aqwa plejers lokali, jinsab maqtul ©ol-karozza tieg˙u b’diversi tiri ta’ arma tan-nar. Min kellu g˙alfejn joqtlu? L-investigazzjoni ta’ Gallo mhix wa˙da sempliçi g˙ax suspetti hemm ˙afna. Mizzi kien i˙obb in-nisa – tieg˙u, ta’ ˙addie˙or, u anke tal-plejers kollegi tieg˙u. Kien imda˙˙al f’intriççi ta’ mafja internazzjonali li jinvolvi t-traffikar ta’ droga. Insomma, ˙ajja ta’ riskju kbir fejn façli tag˙mel g˙edewwa li jixtiquk mejjet. Gallo, flimkien mal-iskwadra tieg˙u, irid jiskopri min kien irnexxielu joqtol lil Mizzi. Waqt l-investigazzjoni ta’ dan l-omiçidju, insiru nafu aktar lill-protagonist u lil s˙abu tal-iskwadra, kollha bis-sitwazzjonijiet ikkomplikati personali tag˙hom, fejn l-effetti taç-çirkostanzi li jiltaqg˙u mag˙hom jin˙assu u j˙allu marka f’˙ajjithom. Volens jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet tal-kotba kollha, kif ukoll online minn www.merlinpublishers.com U jekk trid tista’ wkoll tikkomunika direttament mal-Ispettur Gallo billi tiktiblu: victorgallo911@gmail.com

L-EWWEL FEsTIVAL TAÇ-ÇERAMIKA F’GÓAWDEX

Il-bajja sabi˙a tax-Xlendi qieg˙da tospita l-ew w e l F e s t i v a l t a ç Çeramika fl - i s t o r j a t a l - g Ω i r a G˙awdxija. Kif ji©ri f’˙afna pajjiΩi o˙ra, G˙awdex qieg˙ed joffri vetrina mill-isba˙ taç-çeramika Maltija. Óafna mil l - a q w a ç e r a m i s t i Maltin u G˙awdxin ser ikunu qed juru l-˙iliet varji li jintuΩaw waqt il-˙idma tal-fu˙˙ar, proprju fil-qalba tax-Xlendi. Xog˙ol fuq ir-‘rota’, tinqix u mmudellar, Ωebg˙a taç-çeramika u teknika o˙ra, ser ikunu inkluΩi f’dan l-ewwel festival tax-xorta tieg˙u. Il-parteçipazzjoni tat-tfal u l-

pubbliku in©enerali preΩenti ser ikunu parti mill-attrazzjonijiet prinçipali. L-artitsi stess ser jinvolvu direttament lit-tfal fit-twettieq ta’ din l-arti. Biex dan il-festival jil˙aq l-g˙an tieg˙u, lUffiççju tal-Kultura ˙aseb ukoll biex jipprovdi kunçert muΩikali tat-tip jazz u ie˙or minn wie˙ed mill-aqwa vjolinisti Maltin. Dan il-Festival huwa organizzat mill-Uffiççju tal-Kultura fi ˙dan il-Ministeru g˙al G˙awdex flimkien mal-Kumitat Amministrattiv tax-Xlendi u blappo©© tad-Direttorat g˙atTuriΩmu u l-IΩvilupp fi ˙dan ilMinisteru g˙al G˙awdex.

28.07.2013

Çinema

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

pAcIfIc RIM (3D)

KAOS PJAÇEVOLI

MOSTRI ENORMI JÓARBTU LID-DINJA ld-direttur rinomat Messikan, Guillermo del Toro, li spikka b’mod impressjonanti f’films tal-fantasija u biΩa’ b˙allMessikani/Spanjoli Cronos (1996) The Devil’s Backbone (2001) u Pan’s Labyrinth (2006), din id-darba dawwar ˙arstu lejn il-films tal-mostri ÌappuniΩi (Kaiju), kif ukoll lejn ir-robots kolossali mekkaniçi (Jaegers), ikkreati biex ji©©ieldu lil tal-ewwel. Pacific Rim x’aktarx ifakkar f’dak kult, Godzilla (1954) jew aktar fl-ineffiçjenti Godzilla vs Mechagodzilla (1974). Fil-fatt, din il-produzzjoni ta’ livelli g˙oljin tippreΩenta andament verament elaborat u titaniku b’kontinwità li ma tissodisfax dejjem. Dan ix-xog˙ol tax-xjenza fittizja hu ambjentat fil-futur qarib, meta d-dinja tkun tinsab kontinwament ta˙t attakk verament qawwi minn dawn il-Kaiju, mostri enormi aljeni li ˙ar©u minn xaqq kbir fil-qieg˙ tal-Oçean Paçifiku. Dawn jattakkaw bliet kbar qrib il-kosta, jag˙mlu ˙sara tremenda b’˙afna mwiet u jidher li xejn ma’ jista’ g˙alihom. L-umani jiddisinjaw arma speçjali – robots immensi tal˙adid ikkontrollati minn Ωew© piloti flimkien, li mo˙˙hom ja˙dem qisu ˙a©a wa˙da, biex ikun jifla˙ dan l-impatt qawwi. Wara xi suççessi fil-bidu, il-

Kaiju jo˙or©u mill-abbissi talfond tal-ilma u jeg˙lbu lirrobots. Meta kollox kien jidher li fuq id-dinja ©ej l-apokalissi, li tfisser il-qerda totali talumanità, Stacker Pentecost (Elba) ifittex lil Raleigh Becket (Hunnam), ekspilota u jikkonvinçih biex jie˙u f’idejh ittmun ta’ Gipsy Danger, irrobot li kien i˙addem qabel ma’ ˙uh miet. Biex ifittex sie˙eb denju g˙al mieg˙u, Raleigh jittestja lillo˙rajn fil-©lied tal-arti marzjali u j˙oss li Mako Mori (Kikuchi) hi dik li tissodisfa il-kriterji g˙oljin tieg˙u. Pentecost jopponih g˙ax Mori hi t-tifla li kien adotta. Fla˙˙ar ikollu jçedi u dawn iΩΩew© qalbenin imorru f’Hong Kong u anke fil-qieg˙ talba˙ar determinati li jirnexxu g˙ax l-umanità kollha tiddependi fuqhom. Pacific Rim, li hu ma˙dum bit-3D, jipprovdi festa ta’ kaos g˙all-g˙ajnejn, xi kultant storbjuΩ iΩΩejjed b˙al The Transformers, li f’xi sekwenzi jixbhu wkoll. Din l-istorja verament avventuruΩa tista’ ter©a’ tintroduçi ©eneru ta’ film fantastiku li g˙alih kienu rinomati lÌappuniΩi u speçjalment ilkumpannija Toho Co. Ltd sa mis-snin ˙amsin.

Atturi Ewlenin: Charlie Hunnam, Idris Elba, Rinko Kikuchi, Charlie Day, Ron Perlman. Direttur: Guillermo del Toro. Óin: 132 min. Distributur: WARNER BROS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. PG

28.07.2013

Çinema

chASing MAVerickS

SENTIMENTALI

l-iStOrJA VerA tA' "SUrFer" FOrMiDAbbU Atturi Ewlenin: Gerard Butler; Jonny Weston; Elizabeth Shue; Abigail Spencer. Diretturi: Curtis Hanson u Michael Apted. Óin : 115 min. Distributur: ENTERTAINMENT FILMS. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert: P.G. Is-surfing (ta’ dawk li ‘jirkbu’ mew©iet kbar) hu sport perikuluΩ ˙afna u pprattikat l-aktar lejn ilpunent tal-lstai Uniti, fil-ba˙ar Paçifiku u anki fl-Awstralja. Xi films dwar dan l-isport, jinkludu:Big Wednesday, California Dreaming, Riding Giants, Point Break u r-riçenti Soul Surfer. Wie˙ed li spikka f’dan il-qasam li hu kapaçi f’dan il-passatemp u deher f’diversi perjodiçi, kien Jay Moriarity (Weston), tina©er bla missier minn California. L-istorja nkredibbli tieg˙u nsibuha fil-film Chasing Mavericks, ta’ tfajjel bla missier, b’omm aktarx dejjem fis-sakra. Sikwit ikun il-mira tal-bully li qatt ma j˙allieh bi kwietu u b’riΩultati skolastiçi diΩastruΩi, irnexxielu jippersisti u jittrenja bis-serjetà kollha f’dan l-isport. Din xi ˙a©a ta’ min wie˙ed jammiraha. Jay, li minn çkunitu kien i˙obb jammira l-mew© kbir i˙abbat mal-blat, jibda jinnota lil Frosty Hesson (Butler), surfer prim tal-

lokal u jit˙abbeb sewwa mieg˙u u ma’ familtu. Hu jitlob lil dan il-le©©endarju biex jittrenjah u jippreparah sewwa g˙al dan l-isport. Jay jibda juri nteress kbir u bl-insistenza ta’ Frosty anki jag˙mel progress fliskola. Meta Jay isir ˙afna kapaçi fis-surfing, isir jaf li hemm post, mhux 'il bog˙od minn fejn joqg˙od, fejn il-mew© jista’ jil˙aq g˙oli ta’ 80 pied. Minkejja li kul˙add jiskora©©ih min˙abba l-periklu kbir ta’ dawn il-˙alel, hu jibqa’ jinsisti li jrid ‘jirkibhom’ u b’hekk inaqqax ismu f’dan il-qasam tal-kura©©uΩi. Fil-final tal-film insiru nafu x’©ara minn dan il-©uvnott ftit snin wara. Ix-xeni tas-surfing b’mew©iet qishom swar ta’ xi fortizza, huma maestuΩi, g˙al-kemm il-©iri fuq dawn il-˙alel mhuwiex daqshekk impressjonanti. Chasing Mavericks jiffoka fuq ˙afna sentimentaliΩmu Ωejjed, imma xorta hu attrazzjoni g˙allg˙ajnejn.

the bling ring

KAÛ VERU

ÛgÓAÛAgÓ tAt-tAJJeb ÓAllelin Atturi Ewleni: Emma Watson; Taissa Farmiga; Israel Broussard; Claire Julien;Katie Chang; Leslie Mann. Direttriçi: Sophia Coppola. Óin : 90 min. Distributur: STUDIOCANAL FILMS. Ma˙ru© mill-K.R.S. Çert. 18

Hawn min g˙andu l-idea li tfal ©ejjin minn familji tat-tajjeb u li kwaΩi ma jonqoshom xejn, jg˙addu ˙ajja mill-a˙jar u feliçi. Fil-ma©©oranza talkaΩi dan mhux il-kaΩ, g˙ax aktarx issibhom ma jafux x'jaqbdu jag˙mlu, jew tant imdejqin bihom infushom li, biex jo˙olqu eçitament, jag˙mlu affarijiet projbiti. Il-film ©did ta’ Sophia Coppola jiffoka fuq kaΩ infami, li se˙˙ tabil˙aqq fuq medda ta’ sena minn Ottubru 2008, minn grupp ta' tina©ers, l-aktar tfajliet, f’Los Angeles, fil-viçinanzt ta' Hollywood. Dan il-grupp huma ffissati sew fuq il-˙ajja lussuΩa u glamoruΩa kif jg˙ixuha l-atturi tal-films u tat-TV, bdew i˙ufu wara dawn in-nies çelebri, laktar permezz tal-internet, jid˙lu bla permess fil-vilel tag˙hom u jirnexxielhom jisirqu b'aktar minn tliet miljun dollari tul sena s˙i˙a, f’affarijiet lussuΩi u anki xi flus. Dawn il-˙ames Ωg˙aΩag˙ mag˙rufa b˙ala ‘The Bling Ring’. Marc (Broussard), tinager mog˙ti l-©enb minn s˙abu tal-iskola, jag˙mel ˙abib ma' Rebecca (Chang) billi t-tnejn li huma j˙obbu ˙afna d-dinja tal-moda. Hi tlaqqg˙u mal-˙bieb tag˙ha, Nicky (Watson) u o˙tha addottata, Sam (Farmiga) u l-˙abiba tag˙hom,

Chloe (Julien). Il-passatemp ta’ dawn l-erba’ tfajliet hu li jisirqu l-kartieri minn karozzi pparkjati fit-triq u li jkollhom il-bibien mhux imsakkrin. Rebecca, il-perçimes f’dan ix-xog˙ol tissu©©erixxi li jid˙lu fid-dar ta’ wa˙da ˙abiba ta’ Marc u jo˙dulha kemm ˙wejje© u kemm flus. Inkora©©iti bis-suççess ta’ din il-˙a©a, huma jisirqu bla sforz ta’ xejn minn diversi djar ta’ atturi famuΩi, b˙al Orlando Bloom, Paris Hilton. Rachel Bilson, Audrina Partridge u o˙rajn. Dawn jibdew ibieg˙u ˙afna mill-affarijiet li akkwistaw illegalment biex jissodisfaw ilkilba tag˙hom g˙ad-drogi jew g˙al xi riçeviment bl-alko˙ol.

Waqt dawn l-attivitajiet jibdew jifta˙ru b'dak li qed iwettqu, kif ukoll jilbsu ˙wejje©, Ωraben u ©ojjelli misruqin. Waqt is-serqa fid-dar ta’ Audrina Partridge tnejn minnhom jintag˙rfu misCCTV. Il-˙aqq g˙alihom wasal ukoll. ‘The Bling Ring’ jippreΩentalna grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ li mo˙hom ikun, primarjament, li jakkwistaw çerta çelebrità ma’ ta’ tamparhom. Fil-fatt, din il-produzzjoni li aktar g˙andha tolqot lit-tfajliet, turina kif dawn, imdorrijin b’la doce vita, m’huma konxji xejn tal-˙azen li, jag˙mlu basta jidhru quddiem l-o˙rajn b’çerta superjorità meta jiddandnu bl-o©©etti misruqa fuqhom stess, b’eleganza kbira, u nuççalijiet kbar taxxemx li jtuhom prominenza. L-andament tal-film, b’sensiela ta’ serqiet simili, hu ftit monotonu. Tispikka fuq kul˙add Katie Chang li ta˙dem fil-parti ta’ Rebecca.

Kompetizzjoni Empire Cinema

l-AQWA gÓAXAr FilMS bejn is-17 u l-21 ta’ lulju 2013

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Fuq xiex jitratta il-film Chasing Mavericks? Ibag˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Il-Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: JACK CARUANA 25, Margerita, Triq it-Tuffie˙ Naxxar NXR 3026

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Monsters University World War Z Despicable Me 2 The Internship Man Of Steel The Hangover Part III The Croods The Iceman Hummingbird This Is The End

28.07.2013

TeleviΩjoni

07.15 08.30 08.45 09.00 10.15 10.45 11.30 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.40 18.40 19.30 20.15 23.30

G˙aΩliet ONE News Teleshopping Folji Sheriff’s Grill (R) Fish-On (R) Il-Komiçi (R) ONE News Mad-Daqqa t’G˙ajn (R) Teleshopping Miss Malta (R) ONE News Sajf Ma’ Gaffiero (R) Ikoni (Kristu Re f’Ra˙al Ìdid) ONE News Ikoni (Kristu Re f’Ra˙al Ìdid) ONE News

07.00 07.30 08.00 10.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 18.00 17.00 18.00 18.10 18.40 19.45 20.30 21.30 21.35 23.00

07.10 07.55 09.45 11.15 12.00 12.25 12.55 13.25 14.00 14.30 15.20 16.15 18.10 19.00 19.30 20.00 2020 21.05 23.35

La Grande Vallata Film: Un Giorno Da Leoni Film: Ladri Doc Martin Tg3 Telecamere Prima Della Prima Passepartout Tg Regione Film: Caterina Va in Città Tg3 Film. Tre Scapoli E Una Bimba Squadra Speciale Vienna Tg3 Tg Regione Blob The Defenders Kilimangiaro Tg3

07.40 08.10 08.40 09.05 09.30 09.55 10.15 10.40 12.10 12.25 13.00 13.40 15.45 17.45 18.30 19.00 19.35

NET NEWS Iswed fuq l-Abjad (R) Missjoni Telebejg˙ Indifest (R) NET NEWS (ikompli) Indifest (R) NET NEWS Uçu˙ Skoperti 4 Given (R) NET NEWS Flusek (R) Premier NET NEWS Skoperti NET News Minn Festa g˙al O˙ra (R) NET NEWS

07.00 08.30 09.00 09.15 09.45 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.05 16.55 17.40 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40 22.30 23.00

L-G˙odwa t-Tajba Extreme Animals Madwarna Mill-Im˙aΩen tal-Festi Is-Sajf ma’ Salv Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet X Factor A˙barijiet Teleshopping World’s Worst Disasters A˙barijiet Merlin Sinbad Madwarna A˙barijiet Mixage Atlantis A˙barijiet Film: Junior Spies of warsaw A˙barijiet

07:00 07:05 08:00 08:20 09:00 09:05 09:55 10:30 10:55 12:00 13:30 14:00 14.50

Pokemon Advanced Legion of Superheroes Power Rangers Samurai Power Rangers Samurai Scooby Doo Jetsons. I pronipoti I Flinstones Merlin Giffoni. Il Sogno Continua Studio Aperto Sport Mediaset Film: In Due Per La Vittoria Inseguendo La Vittoria La vita secondo Jim Studio aperto Così fan tutte Scuola di polizia 6. La cittÃ assediata 21.25 Archimede: La scienza secondo Italia 1

06.00 08.00 09.10 10.55 11.31 12.00 13.00 13.35 13.40 14.00 16.15 17.20 20.00 20.40 21.10 23.30

Tg5 Prima Pagina Tg5 Mattina Film:. La Banda Olsen Al Circo Bye Bye Cinderella Arrampicatori Sociali Melaverde Tg5 Giffoni Festival L’Arca Di Noè Sangue Caldo Fratelli Benvenuti Film: Rosamunde Pilcher Tg5 Paperissima Sprint Film: I Guardiani Del Tesoro Film: L’Isola Della Paura

08.45 09.20 10.00 11.00 11.30 12.00 13.00 14.00 14.42 15.20 16.05 17.10 18.55 19.35

Vita Da Strega Viaggio A... Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Telegiornale Pianeta Mare Slow Tour Tg4 Telegiornale Donnavventura Film: Mister Milliardo TG Com Film: Guerra Indiana Tg4 Telegiornale Tierra De Lobos. L'amore E Il Coraggio 20.30 Tempesta D'amore 21.30 Film: Heat

09.50 11.40 13.30 14.40 17.20 18.10 20.00 20.30

06:00 06:50 07:40 08:05 08:30 09:00 09:25 09:50 10:15 10:40 11:10

06:00 07:40 09:20 11:00 11:50

11:35 12:00 12:25 12:50 13:15 13:45 14:10 14:35 15:00 15:25

Yoga for Life Pilates: From the inside out Naturally Delicious Chasing the Yum Kitchen Impossible Bathtastic! Superscapes Curb Appeal Elbow Room Candice Tells All State of Style: Spring/Summer Collection Behind the Label Platinum Weddings Chef Abroad House Hunters on Vacations Superscapes Curb Appeal Elbow Room Kitchen Impossible Bathtastic! Celebrities at Home

Everyday Italian Extra Virgin Symon’s Suppers Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa: Back to Basics Barefoot Contessa Jonathan Phang Carribean Cookbook Amazing Wedding Cakes Charly’s Cake Angels Staten Island Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars Chopped Amazing Wedding Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars

06:00 How It’s Made 06:25 How Do They Do It? 07:15 American Loggers: Graveyard Shift 08:10 Mythbusters: Let There Be Light 09:05 X-Machines 09:55 Extreme Engineering: Biggest Casino 10:50 American Guns 11:40 Finding Bigfoot 12:35 Auction Kings: Johnny Cash Guitar/Speed Rug 13:05 Auction Kings 13:30 Baggage Battles 14:25 Auction Hunters: Gangster Whiskey 14:55 Auction Hunters: Home on the Gun Range 15:20 Dual Survival: The Green Hell 16:15 Ultimate Survival: Andes Adventure

06:00 07:55 09:50 11:35 13:40 15:00 16:25 18:10 19:30 21:00

The Tender Trap [A] Captains Courageous [U] Tom Thumb [U] Hell Divers [U] Lost in a Harem [A] The Law and Jake Wade [U] Ivanhoe [U] Edge of the City [A] Torpedo Run [U] Diner [AA] 22:50 Flareup [15]

08:30 Cycling 09:30 FINA World Aquatics Championship Swimming 10:00 Live: FINA World Aquatics Championship Swimming [Live] 11:45 Live: Porsche Supercup Motor Racing: Budapest [Live] 12:30 Live: Summer Grand Prix Ski Jumping: Hinterzarten, Germany: HS 108 [Live] 14:00 Live: FINA World Aquatics Championship Swimming: Men’s 10m Diving Final [Live] 15:15 WATTS 15:30 Live: UEFA European Women’s Championship Football: Final [Live] 18:00 Live: FINA World Aquatics Championship Swimming [Live] 20:15 Live: World Championship Water Polo: Round of 16 [Live]

06:00 Rich Bride/Poor Bride 06:50 Brides of Beverly Hills 07:40 My Big Fat American Gypsy Wedding 08:30 Say Yes to the Dress 11:50 Left At The Alter 12:40 Here Comes Honey Boo Boo 13:30 Cake Boss 16:00 Cake Boss: Next Great Baker 16:50 What Not to Wear 17:40 Shocking Family Secrets 18:30 Here Comes Honey Boo Boo 19:20 Breaking Amish 20:10 Brides of Beverly Hills 21:00 My Big Fat American Gypsy Wedding 21:50 Say Yes to the Dress: Bridesmaids 22:40 Bizarre ER 23:30 Strange Attractions

08:00 08:10 08:30 09:15 10:45 11:10 11:40 12:10 12:40 13:10 13:40 14:10 15:00 17:30 18:25 19:55 20:25 21:00 21:50 22:40 23:30

07:55 Go, Diego, Go! 08:20 The Fairly Odd Parents 09:10 Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness 10:00 Turtles 10:25 The Penguins of Madagascar 10:50 SpongeBob SquarePants 11:15 The Fairly Odd Parents 11:40 iCarly 12:30 Victorious 12:55 Big Time Rush 13:20 Marvin Marvin 13:45 SpongeBob SquarePants 14:40 The Penguins of Madagascar 15:30 The Fairly Odd Parents 15:55 iCarly 16:20 Big Time Rush 16:45 Victorious 17:10 iCarly 17:35 SpongeBob SquarePants 18:00 The Penguins of Madagascar 18:25 Turtles

17:00 17:05 18:45 20:00 20:35 20:40 21:15 23:20

Tg1 14° Distretto Tg1 Quark Atlante Tg1 Dreams Road Linea Verde Orizzonti-Estate A Sua Immagine Santa Messa Linea Verde Estate Tg1 GMG Giornata Mondiale Della Gioventù Tg1 Nero Wolfe Reazione A Catena Telegiornale TG Sport Techetechetè, Vista La Rivista Una Grande Famiglia Speciale TG 1

06.30 10.00 10.45 11.30 13.00 13.25 14.00 16.00 19.45 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30

Real School Voyager Factory Il Nostro Amico Charly Film: La Nave Dei Sogni Tg2 Giorno Pole Position G.P Di F1 Di Ungerhia Pole Position Lasko Tg2 Hawaii Five-O Under The Dome NYC 22 La Domenica Sportiva Estate

Film Tv: Noi Siamo Angeli Film Tv: Mcbride Tg La7 Film: Piccolo Buddha The District Film Tv: La Libreria Del Mistero Tg La7 Vacanze Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 Film: The Woman 23.15 Film: Terrarossa

Formula 1, Illum fis-2.00pm, fuq Rai 2

12:15 13:05 13:55 15:25 16:25 17:15 18:30 20:10 21:00 22:40 23:30

Dan illum ser issir l-g˙axar ti©rija tal-Fromula 1 ©ewwa l-Ungerija fiç-çirkwit ta’ Hungaroring. Fil-Grand Prix tal-lum jista’ jkun ilbidu tat-taqtieg˙a g˙at-titlu. IKONI, Illum fis-6.40pm, fuq ONE Tkompli is-sensiela Ikoni, illum fuq l-istazzjon ONE. F’xandira diretta ti©i mwasska l-festa ta’ Kristu Re f’Ra˙al Ìdid. Mis-6:40pm 'l quddiem, matul dan il-programm nassistu g˙all-˙ru© tal-istatwa ta’ Kristu Re, g˙al g˙add ta’ intervisti u filmati, kif ukoll id-d˙ul tal-istatwa u l-g˙eluq tal-festi esterni u interni f’Ra˙al Ìdid MISS MALTA, G˙ada fid-20.45, fuq One

Din se tkun it-tielet puntata tal-programm Miss Malta 2013. Il-programm se jkun qed jixxandar minn Ta’ Xbiex, fost l-udjenza li tin©abar. F’din it-tielet puntata se nkomplu nsiru nafu lit-tfajliet, b’mod partikolari lil Miss Birkirkara (Sarah Zerafa) u lil Miss Sliema (Natalya Galdes). Se jkun hemm log˙ob, kant, sorpriΩi u kull forma ta’ divertiment. Fost il-mistednin se jkun hemm Joe Demicoli u Kurt Calleja. Titilfux, nhar it-Tnejn fid-8:45 ta’ filg˙axija fuq ONE.

06:00 Channel Close 09:00 Cajun Pawn Stars: Springing Forward 09:30 Cajun Pawn Stars: Double-Edged Pawn 10:00 Storage Wars Texas: The Cock Fighter from Mexico 10:30 Storage Wars Texas: Hate to Burst Your Bubba 11:00 Cajun Pawn Stars: Double-Edged Pawn 11:30 Cajun Pawn Stars: Bird Brains 12:00 Storage Wars Texas: Vic in the Head 12:30 Storage Wars Texas: No Stash Moe’s Stache 13:00 Cajun Pawn Stars: Knocked Up 13:30 Cajun Pawn Stars: Cash Kart 14:00 Storage Wars Texas: Out of AfRicky 14:30 Storage Wars Texas: Bubbapocalypse Now

The Large Family Tweenies The Weakest Link My Family The Café The Old Guys After You’ve Gone Orangutan Diary Gavin and Stacey Little Britain Twenty Twelve Show Me the Funny Doctors A Farmer’s Life for Me BBC Proms My Family Saxondale Single Father Spooks New Tricks Alone in the Wild

28.07.2013

TeleviΩjoni

ILLUM

GÓADA

IT-TLIETA

28 TA’ LULJU

29 TA’ LULJU

30 TA’ LULJU

HEAT

MEET THE PARENTS

SAFE HOUSE

RETE 4 21.30

CANALE 5 21.10

PREMIUM CINEMA 14.05

FILM - POLIZJESK

FILM - KOMIKU

FILM - AZZJONI

Film polizjesk fejn naraw lil Al Pacino u Robert De Niro f’konfoffa kontra xulxin. Neil McCauley (De Niro) huwa ˙alliel professjonali, wie˙ed mill-aqwa. Hu u t-tim tieg˙u jippjanaw biex jisirqu flejjes kbar f’postijiet b˙al banek, kmamar ta’ sigurtà u karozzi armati. Il-logotenent Vincent Hanna jissagrifika il˙ajja personali tieg˙u g˙al xog˙lu. Huwa litteralment ossessjonat biex iwaqqaf lil McCauley milli jkompli jwettaq atti kriminali. Wara li serqa tmur ˙aΩin g˙al McCauley u ttim tieg˙u, jer©g˙u jing˙aqdu sabiex jisirqu serqa kbira tal-a˙˙ar. IΩda Hanna u t-tim ta’ pulizija tieg˙u jipruvaw jwaqqfuh. It-taqtieg˙a tkompli bejn iΩ-Ωew© karattri opposti.

Film komiku fejn naraw ©uvni li ser jiltaqg˙a ma’ missier l-g˙arusa. Greg Focker (Ben Stiller) huwa nfermier li jkun ser jiproponi lit-tfajla tieg˙u Pam (Teri Polo) biex tiΩΩew©u. IΩda jiskopri li missier Pam, Jack (Robert De Niro) ikun irid li Greg isaqsi lilu qabel ma jsaqsi lil bintu g˙aΩ-Ωwie©. Greg u Pam imorru g˙and il-familja ta’ Pam sabiex Greg ikun jista’ jistaqsi lil Jack biex jiΩΩewwe© lil Pam bla ma hi tinduna. Jack huwa eks a©ent tas-CIA u ma tantx jie˙u grazzja ma’ Greg. Greg jiprova jag˙mel minn kollox biex jin˙abb ma Jack, iΩda lisforzi li jag˙mel Greg jispiççaw f’bosta grajjiet komiçi…

Tobin Frost (Denzel Wainghton) huwa a©ent tasCIA. Huwa jkun segwit minn ir©iel li jixtiequ joqtluh. Meta s-CIA isiru jafu b’dan, ji©i deçiΩ li jie˙du lil Frost f’safe house ©ewwa Capetown, fejn hemmhekk jitterrogawh. Ftit wara l-wasla ta’ Frost fis-safe house, l-istess ir©iel li riedu joqtluh jid˙lu fis- safe house u joqtlu lil kull min kien hemm fiha. Matt Weston (Ryan Reynolds) l-a©ent li jkun qed jie˙u ˙sieb is-safe house jibqa’ l-unika wie˙ed ˙aj. Weston u Frost ja˙arbu minn dik is-safe house. Frost jg˙id lil Weston li xi ˙add minn ©ewwa kien qal lill-ir©iel li jridu joqtlu lil Frost, li hu kien f’dik fis-safe house. L-azzjonijiet ma jifqux hekk kif l-ir©iel li jridu joqtlu lil Frost ikomplu ji©ru warajh...

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA

31 TA’ LULJU

1 TA’AWWISSU

2 TA’AWWISSU

FANTOZZI ALLA RISCOSA

ROCKY III

VANILLA SKY

RETE 4 21.10

ITALIA 1 21.10

RAI 4 21.10

FILM - KOMIKU

FILM - DRAMMATIKU

FILM - TRILLER

Fantozzi li issa huwa penzjonat, iΩda g˙adu jmur l-uffiççju u g˙adu jitqies b˙ala eΩempju ta’ impjegat destinat li ma jkollux wisq suççess fil-karriera tieg˙u. Fantozzi jipprova jsib il-kura©© biex jag˙mel suççess fil-karriera tieg˙u bl-g˙ajnuna tal-psikjatra, u sa çertu punt jirnexxilu, imma jispiçça ˙aΩin maqful ©ol-˙abs. Il-mara tieg˙u Pina, tikteb ktieb li jkollu suççess kbir, imma huwa ktieb li jkompli jwaqqa’ lil Fantozzi g˙ar-redikolu. Konsegwenza ta’ dan Fantozzi jiddeçiedi li jiddivorzja lil martu, biex b’hekk ikun jista’ jiΩΩewwe© lis-segretarja li hu dejjem xtaq, issinjorina Silvana. Imma x-xitan ideffes denbu...

Wara li Rocky reba˙ lil eks champion Apollo Creed u sar champion dinji tal-heavyweight issa, qed igawdi ˙ajja aktar feliçi u anke sar lidolu ta’ kul˙add. Wara 10 titli ta’ reb˙ u anki ©lieda li spiççat f’parità kontra ç-champion dinji tal-lotta Thunderlips, Rocky jemmen li wasal iΩ-Ωmien li jirtira. Il-boxer Clubber Lang ikun irid ji©©ieled kontra Rocky. Rocky huwa wisq kburi bih inniffsu, u jispiçça jaççetta l-isfida ta’ Lang. Lang jirba˙ brutalment lil Rocky. Rocky jispiçça jaqa’ f’dipressjoni u ma jkollux ˙e©©a jer©a’ jisfida lil Lang. IΩda l-eks champion Apollo Creed jinkora©©ixxi lil Rocky sabiex ji©©ieled kontra Lang. Lang jaççetta l-isfida. Tg˙id Rocky jer©a’ jag˙milha?...

David Aames (Tom Cruise) sar is-sid sinjur ta’ kumpannija kbira f’New York City wara l-mewt ta’ missieru. Minn çella tal-˙abs, b’maskra prostetika, David jg˙id l-istorja tieg˙u lill-psikologu Dr. Curtis McCabe (Kurt Russell): waqt li kien qieg˙ed igawdi l-˙ajja ta’ ©uvni, ji©i ntrodott lil Sofia Serrano (Penélope Cruz) minn ˙abib kbir tieg˙u, Brian Shelby (Jason Lee), waqt party. David u Sofia iqattg˙u l-lejl flimkien iparlaw u jsiru j˙obbu lil xulxin. Meta l-eks tfajla ta’ David, Julianna "Julie" Gianni (Cameron Diaz), issir taf b’Sofia, tipprova toqtol lilha nnifsa u lil David f’car crash. Julie tmut, imma David jibqa’ ˙aj, imma jispiçça b’wiççu sfigurat g˙all-a˙˙ar u jkollu jilbes maskra biex ja˙bi l-isfre©ju f’wiççu.

28.07.2013

Log˙ob SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Mbikkem, 5 Ver©ni, 8 Skandlu, 14 Morin, 15 Sapuna, 17 Çangun, 19 Tibna, 20 Taçç, 21 Elmu, 23 Allat, 25 AvviΩ, 28 Dari, 29 u 30 Maktur, 31 Tetu, 33 Kontinentali, 39 Fe©©, 41 u 42 Sponut, 43 Xi˙a, 45 Radjo, 46 Qabad, 47 Inri, 50 Leqq, 53 u 54 SponoΩ, 56 Taxxi, 58 Nikket, 60 Siment, 62 Urtat, 64 Granç, 67 Rettur, 69 Muntun, 70 Xarba, 72 u 73 Punent, 75 Miss, 77 Ners, 79 Pompa, 80 Kallu, 82 Ateu, 84 u 85 FriΩer, 87 Ìdid, 88 Konfortabbli, 93 Tikk, 94 u 95 Editur, 96 Rota, 98 Nejba, 100 u 101 Dittatura, 105 Bidu, 108 Abbli, 109 Ìenneb, 110 u 111 Nuçimuskata, 112 Sqallin, 113 Intatt, 114 Ibra˙im.

274 Irba˙ €25 fi flus

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64 67 69 72 75 77 79

Wa˙da miç-çiviltajiet (7) Il-belt Taljana ta’ San Fran©isk (6) Din tar©a ta’ sellum? (7) Ûgur li ja˙dmu biha l-pompieri, imma b’˙afna dandin? (5) Mhuwiex okkupat, vojt (6) Dan ta˙dit bl-iskossi (6) Il-belt turistika ta’ Florida (5) Meta titlef, tmur minn .... (4) Je˙tie© li nimxu mag˙ha (4) Dari kienet tixg˙el bil-ftila (5) Il-kustodji j˙arsu l-bnedmin (5) Óu l-missier jew l-omm (4) u 30 Din il-mara tal-qarib? (6) Ta’ xi w˙ud huwa tost ˙afna (4) Ming˙ajr dubju, g˙al kollox (12) Óbula dojoq (4) u 42 Ta’ spiss jog˙la fil-prezz (6) Tag˙ha kollox çkejken (4) Mhuwiex iebes (5) Óafna minn 31 mimduda huma hekk (5) Il-˙in tad-dlam (4) Mhux ’il quddiem (4) u 54 Dawn kienu l-muniti tad-duka? (6) Wa˙da mill-bolli (5) Xe˙et (6) Ûebla˙ u maqdar (6) Bejg˙ lil min joffri l-iktar (5) Hawn min g˙andu biex jg˙ix biha (5) Il-belt kapitali tat-Turkija (6) u 70 Ebbusija tar-ras jew fitta©ni (11) u 73 Dawn it-tfal ta’ 28 mimduda (6) Daqqiet kiefra fis-Swatar? (4) Fihom jin˙ema l-˙obΩ (4) It-twemmin tal-insara (5)

80 u 82 G˙andu ri˙a li tg˙axxqek (9) 84 u 85 Noti ˙Ωiena fil-muΩika (6) 87 Wa˙da min-na˙at jew l-in˙awi (4) 88 Barka fit-tul (12) 93 Il-Madonna tieg˙u f’G˙awdex (4) 94 u 95 Jag˙mluh biss il-pulizija (6) 96 Id-dg˙ajsa ta’ min g˙andu l-flus (4) 98 Tbaxxa fil-prezz (5) 100 u 101 Kulma g˙andu x’jaqsam malkultura (9) 105 Fiha kul˙add imaxtar (4) 108 Missier il-missier jew missier l-omm (5) 109 Kien l-ikbar tirann tal-Unjoni Sovjetika (6) 110 Il-bard tieg˙u ibΩa’ minnu (6) 111 Aktar qrib (5) 112 Mibluh u ma˙sud (7) 113 Dan ˙afna drabi jsir mal-lewΩa (6) 114 Jisploduhom fil-festi (7) Weqfin 2, 3 u 4 Jafu jo˙olmu bl-ideat u l-fan tasija (13) 6 u 7 Qalbu bdiet t˙abbat ..... ...... ( 5,5) 9, 10 u 11 G˙oti ta’ rigali b’rispett jew ©ie˙ (13) 12 Çapçip kbir (7) 13 Tabib li jopera (7) 16 G˙ag˙a u g˙a©eb (5) 18 Dawn in-nies parti minn 109 mimdud? (5) 22 Wa˙da miç-çapep (5) 24 u 26 Wie˙ed mill-pronomi (6) 27 Jag˙mlu kul˙add (5) 32 u 33 Dan il-˙elu jsir mill-kawkaw (9) 34 Kollezzjoni mis-settur? (4) 35 Paçpaç ˙afna fil-vojt (6)

36 37 38 44 48 49

Ma jsirx bl-armi biss (6) S (4) u 40 Din naturalment minn Tripli (9) Tixrib bl-umdità (4) Prinçep G˙arbi (4) Il-ba˙rin jew il-˙addiema waqt xi vja©© (8) 51 Dan jg˙ix billi jerda’ minn o˙rajn (8) 52 Fuq ajruplan jew fuq vapur (6) 55 Tfarra© u kkonsla (6) 57 Itellg˙ek u jniΩΩlek (4) 59 Il-kura speçjali tal-Maddalena (4) 61 Sur, sur u aktar minnhom (4) 63 Im˙awwar aktar kapuççino (4) 65 Ta l-arja u kabbar (6) 66 H (4) 68 Stramb jew banali (6) 69 Jiktbu fih it-tfal tal-iskola (6) 70 Sparaturi jew miri (4) 71 X’aktarx l-aktar imperatur Ruman kiefer (6) 74 Mard tal-mo˙˙ fil-©enna? (4) 76 Il-kantant Bobby wa˙du wa˙du (4) 78 Suppost li a˙na lkoll (5) 79 u 81 Çittadini ta’ Fidel Castro (6) 82 Kiebi u mdejjaq (5) 83 Dari kienu x-xju˙ (7) 86 Fis-sajf mimlija bit-turisti, suppost (7) 89 Perijodu ta’ Ωmien partikolari (5) 90 u 91 Bniedem tassew qalbieni (6) 92 Rabba r-ri˙a li xejn ma tfu˙ (5) 97 Ûifna Spanjola/Amerikana (5) 99 u 100 Nies mimlija bil-kurΩità u jinda˙lu f’kollox(10) 102 Konna fih sitt xhur ilu (5) 103 u 104 G˙odda tal-©ometrija (8) 106 u 107 Diskussjoni jew nuqqas ta’ qbil (8)

2 Borom, 3 u 4 Kontessa, 6 EΩatt, 7 Niçça, 9 u 10 Kanunata, 11 Libsa, 12 Ammetta, 13 Vali©©a, 16 Poljo, 18 Grill, 22 Passa, 24 Art, 26 Vit, 27 Punti, 32 Tixwix, 33 Kor, 34 Nida, 35 IΩolat, 36 Naqqas, 37 Ambu, 38 u 40 Indefinit, 44 Hasi, 48 NaΩu, 49 Bon©ornu, 51 Internet, 52 Stanga, 55 Stinat, 57 Xejn, 59 Kont, 61 Minn, 63 RaΩa, 65 A©enti, 66 Çpar, 68 Romano, 69 Maskra, 70 Xtut, 71 Ra©uni, 74 Xmun, 76 Qlub, 78 Sfida, 79 u 81 PikuΩi, 82 ArjuΩ, 83 M©arrab, 86 Skrapan, 89 Oçean, 90 u 91 Fabbli, 92 Litri, 97 Tebaq, 99 u 100 Abbandunat, 102 UΩati, 103 u 104 Villa©©i, 106 u 107 Subbasta.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem

Indirizz

Tel No:

Rebbie˙ ta’ €25: JOHN CASSAR 53, St.Anthony Strt Msida, MSD 1450

28.07.2013

Log˙ob

Tisliba bin-numri Bi 3 numri

B’4 numri 0280 0482 0533 0683 1435 1956 2421 2485 2863 2878 3202 3548 4183 4614 4717 4758 4879 5004 5030 5143 5225 5316 5352 6110 6235 6396

012 026 081 143 145 283 329 340 401 429 442 631 653 889 892 988

6507 6807 7055 7085 7397 7447 8199 8428 9302 9378 9414 9904

B’5 numri

B’6 numri

01449 02302 03360 05141 15703 16825 21581 22845 28338 28345 39763 49680 53538 63581 69468 74427 81462 83848 92923 94426 95642 97743

051252 244974 323493 768484

Bi 8 numri 24468666 82890357 92742032 98205356

SUDOKU sponsorjata minn WELLA

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙: DENNIS APAP, Matrix 44 Flat 3, Triq Patri Mattew Sultana, Kalkara

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem.......................................................................................................................................

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

28.07.2013

AvviΩi

PROPRJETÀ

FURJANA: Townhouse qieg˙da f’kantuniera, fiha Ωew©t ikmamar tas-sodda, kçina, kamra tal-ikel, spare toilet, kamra tal-banju u salott, kamra tal-˙asil fuq ilbejt u bil-bejt kollu. Fiha wkoll kantina bil-bir. Prezz €116,500 (Lm50,000) bla çens. Çempel fuq 79998477 jew 79243700

ÓAL TARXIEN: Blokka kbira ta’ 120 pied tul, li tikkonsisti f’garaxxijiet semi-basement, maisonette, Ωew© appartamenti u penthouse. Bilkomun u l-lift lesti minn kollox. Ta’ min wie˙ed jarahom g˙ax mibnija kbar. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 9982 6927.

SIÌÌIEWI: Masionette isfel bieb g˙alih. Jikkonsisti f’intrata, salott, kamra tal-

banju, bit˙a interna, main bedroom, spare bedroom, kçina combined, terazzin, bit˙a, ©nien u Ωew© kmamar o˙ra. Çempel fuq 99440884

TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 99924999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

ÛABBAR; Maisonette isfel sabi˙, bieb g˙alih, bla çens, bl-g˙amara, 3 kmamar tassodda, main bl- ensuite, living/dining kçina kbira blappliances tal-istainless steel, kamra tal-banju, box room/kamra tal-˙asil u bit˙a kollox modern u kollox viçin. Talba €115,000 biex jinbieg˙ malajr. Çempel lissid 77 07 49 46

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI

ÓAL TARXIEN: Garage b’15 pied bi 23 pied. Jista’ jintuΩa kemm b˙ala ma˙Ωen jew uffiççju. Ideali wkoll g˙al xi ˙anut tas-sbu˙ija. Çempel fuq 79278808 jew 21826034.

ÓAL TARXIEN: Óanut Class 4 tajjeb g˙al kull tip ta’ negozju (g˙andu l-liçenzja tal-kummerç). Fih dawl, ilma u madum ta’ kwalità. €7 kuljum. Çempel fuq 99824167.

MARSASKALA: Óanut ©did class 4 g˙all-kiri bla rigal. Fih dawl, ilma, sink u toilet u g˙andu parapet. €10 kuljum. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 79290706

SAN LAWRENZ GÓAWDEX: Townhouse b’7 kmamar tassodda, b’7 kmamar tal-banju kollha ensuite, Kçina, kamra tal-ikel apparti u salott combined. Fiha bit˙a bil-pool u BBQ area. Lesta minn kollox biex tinkera - www.saviourborgqronfli.com. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 79440012 jew 99456051 AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

ÇENTRU LABURISTA ÛEJTUN InstallazzjonI ta’ lIft fIÇ-Çentru laburIsta Ûejtun Dawk il-kumpaniji nteressati g˙andhom içemplu lis-segretarju Keith Vella fuq innumru 79 91 98 90. Sa mhux aktar tard mill-Erbg˙a 7 t’Awissu 2013

Geyser ta’ 50 litru €90. Televixin Grundig, daqs 14 il pulzier prezz ta’ €85. Ittnejn f’kundizzjoni tajba. Datsun tal-1969 f’kundizzjoni tajba ˙afna. Çempel 79278808 jew 21826034

Karozza Vauxhall Viva 4 door bil-liçenzja m˙allsa sala˙˙ar tas-sena. Mutur Honda Road Bike S110 f’kundizzjoni tajba. Prezz negozzjabli. Çempel fuq 99403854 jew 79447371

tal-idejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clo cks , kemm Citizen, Seiko ‘Du gena’ tal-marka Pierre Car din. Var jetà sabi˙a ta’ cuckoos l i j a ˙ d m u k e m m bil-˙abel u bil-batterija, prezzijiet tajbin. Nag˙m lu wkoll tiswijiet t’ar lo©©i talidejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil- pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip t’ar lo© ©i biex jintuΩaw g˙allilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tis wi ja bilga ran zija - 110 Triq il-Kung ress Ewkaristiku, Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21417235 jew 9982 5389.

Injam lest bi prezzijiet ir˙as. Kull tip ta’ chipboard, MDFs, fuljetti ta’ chipboard, melamine , u aktar (varnishes tal- hardener u komuni) u finishing tal-undercoat. Solid oak , ˙xuna varjata. Çempel g˙al aktar informazzjoni 99446951.

Kamra tas-sodda doppja talfibre board , b’mirja mmulati u aççessorji addattati. Kulur griΩa. Ideali g˙al ©o kamra 12-il pied bi 12-il pied. Kundizzjoni perfetta u kienet miΩmuma tajjeb. Prezz negozjabbli. Çempel fuq 9924 2681. Kamra tal-ikel, fridge freezer, washing machine, main bedroom, salott komplut, vetrina tal-injam, senduq u mejda tat-telefon. Kollha f’kundizzjoni tajba u jinbieg˙u bi prezz ra©jonevoli. Çempel fuq 9947 2005 jew 99386077

Libsa tal-g˙arusa milbusa darba riçenti - €150. Libsa t’omm l-g˙arusa sewda bilgold - €50. Erbg˙a si©©ijiet tal-fjura antiki - €30. Erbg˙a si©©ijiet - €15. Numru ta’ rails ©odda tal-purtieri - €4 il-wa˙da. Ting˙ata komodina tas-salib ta’ Malta b’xejn (trid it-tiswija). Çempel fuq 79062928

jew 79650396. Pjanu fuq il˙adid, g˙andu bΩonn tuning, €5 0 0 . Ç e m p e l g ˙ a l aktar dettalji fuq 27634001 jew 9811 3588

KAROZZI

FORD FIESTA f’kundizzjoni mhux ˙aΩina. Ideali g˙al ispare parts €325. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9947 3229 - 7722 7723

AG R AU T O J A PAN ES E PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts ©enwini. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq: 21 446839 jew 9947 4505. Fax: 21470295. Email alex@agrautoparts.com

PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699.

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter €50. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21 662241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

SERVIZZI Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7961 7945.

Wallunit ta’ 12-il pied fi tliet biççiet ta’ 4 piedi l-wa˙da tal-kewba. Tajba b˙ala librerija. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 21486 683. Washing machine twin tab tad-ditta ‘Binateh’ uΩata tlett darbiet biss. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21651274

WP Ltd Joffri bejg˙ ©did lill kuntratturi u suppliers ta’ waterproofing membrane u liquid membrane bi prezzijiet ir˙as ˙afna u prodott tajjeb. Joffru wkoll xog˙ol ta’ membrane g˙al fuq il-bjut. Çemplu fuq 99445527 jew 79812784. Email williamm@go.net.mt

Care and Cure Group Ltd. Infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies n˙arr©a biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fiddjar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a. G˙andna wkoll g˙all-kiri wheel chairs, hoists, commocks, walking frames u hospital beds. Çempel fuq 21376946 jew 99470178

28.07.2013

AvviΩi

DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich. Dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari filFgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar millkçina tag˙na stess u skont ilbΩonn ta’ kull individwu. Çempel sabiex ting˙ata aktar informazzjoni fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt

bed ridden. Çempel sabiex ting˙ata aktar dettalji fuq dawn in-numri: 21454908, 21454858 jew 7945 4908.

G & G GENERAL CONTRACTORS Electrical - Plumbing - House Painting Welding Aluminium Works. Çempel fuq 79996810 jew 99273278.

Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties . Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks . Çempel biex tiriserva post fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908.

DAR GÓALL-ANZJANI

Medina Home for The Elderly , 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nurses u care workers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naççettaw respite u

PERSONALI Tfajla ta’ 28 sena, twila, eleganti, ma tpejjipx, ta˙dem u ©a g˙andha dar Ωg˙ira tag˙ha. Tixtieq tiltaqa’ ma ra©el bejn 37 jew 41 sena, preferibbilment minn Malta jew G˙awdex biss. Ibg˙at messa©© jew çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 99397507

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 21 805 811.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel fuq 7959 0000 jew www.privateinvestigation-malta.com

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos,

Kupun AvviΩi Klassifikati

Nag˙mel xog˙ol fuq twieqi, bibien u gallariji, tqaxxir, zebg˙a u dak kollu li jkun hemm bΩonn. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 777057 77.

TBATTIL TA’ FOSOS G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet tad-drena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali tax-xita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21 651029, 0042 1954 jew inkella fuq 9949 9714.

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group noffru servizz ta’ tag˙lim ta’ karozzi, muturi u mini buses. Kif ukoll kiri ta’ karozzi u taxi service. Prezzijiet jibdew minn €10. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 9942 2422. jew inkella id˙ol fuq issit elettroniku www.tewmi.com

en, twieqi, insect screens eçç. Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2189 8999 jew 99465666.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membra ne , damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527 jew 99493840. jew id˙ol fis-sit elettroniku www.wpMalta.com

G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u nnar, aluminium b’thermal insulation biex tnaqqas iss˙ana fis-sajf u l-kes˙a fixxitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. Horvin Ltd., A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel fuq 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. Email: horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

WATERPROOFING U MEMBRANE

XOGÓOL TA’ KISI U TIBJID

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? Ghandek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 79729967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

Aktar minn sitt snin esperjenza f’kull tip ta’ tik˙il. G˙al xog˙ol professjonali çempelg˙al aktar informazzjoni fuq 9958 6149 u tista’ titlob stima b’xejn.

RESTAWR FUQ APERTURI KISI TIBJID U TIKÓIL

DIVERTIMENT

sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’kara. Çempel fuq 21 482 796.

WATERPROOF MEMBRANE

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM Vin Aluminium, jag˙mlu bibi-

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason biex tikseb aktar informazzjoni fuq 21 432352 jew 9947 7167.

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717

28.07.2013

Almanakk

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 34 °c L-INQAS TEMPERATURA: 25 °c UV INDEX: 9

35°C

36°C

34°C

TEMP: Xemxi

26°C

27°C

24°C

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

RIÓ: Óafif g˙al moderar mill-Majjistral li jsir Punent Majjistru

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn HI

34°C

26°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 27°c

Kif kien xi darba l-front ta’ Tas-Sliema, viçin l-’Exiles’.

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd Chemimart Ltd. 14, Triq Sant’Anna, Floriana Darwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun St. George’s Pharmacy, 21, Triq il-Kbira, Óal Qormi St. Paul’s, Triq Brared, Birkirkara Regal Pharmcay, 39B, Triq Antonio Bosio, L-Imsida San Ìwann Pharmacy, 11, Triq Feliç Borg, San Ìwann Mrabat Pharmacy, Triq l-Imrabat, Tas-Sliema St. Joseph Pharmacy, 164, Annibale Preca Street, Óal Lija St. Louis Pharmacy, Triq Cali, il-Mosta Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl, San Pawl il-Ba˙ar Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Paola White Cross Pharmacy, Shop A, Block 1, Fuq San Pawl, Bormla Cilia’s Pharmacy, 303, Triq ÓaΩ-Ûabbar ,il-Fgura Medicaid Pharmacy, 62, Vjal it-Torri , Gudja St. Andrew’s Pharmacy, 51, Triq San Ìor©, Óal Luqa The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, is-Si©©iewi Make Over Pharmacy, Blk A, Town Centre HOS, l-Imtarfa

Ìurnata g˙al G˙awdex Il-kumitat taç-Çentru Lokali tal-PL Óamrun, ser jorganizza ©urnata g˙al G˙awdex nhar it-Tnejn 12 ta’ Awwisu, l-g˙ada tal-festa. Tluq minn quddiem iç-Çentru tal-Lokal fis-6.45am. Prezz €20.00 il-kbar u tfal ta˙t il-˙dax il-sena €10.00. Dan jinkludi l-ikel u transport ta’ coaches kemm f’Malta kif wkol f’G˙awdex. Programm u menu ji©i provvduti mal-biljett. Biljetti jinkisbu mill-bar u min g˙and il-helpers.

Konferenza dwar is-Sena Ewropea taç-Çittadini

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, Victoria, G˙awdex St. Joseph Pharmacy, 28, Pjazza San ÌuΩepp, il-Qala, G˙awdex

Lottu

67 65 38 41 27

10 88 18

Super 5

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Il-Malta-EU Steering and Action Committee – MEUSAC ser jorganizza konferenza dwar is-Sena Ewropea taç-Çittadini 2013. Il-konferenza g˙andha tkun opportunità biex il-parteçipanti jiddiskutu temi li jo˙or©u mir-Rapport talKummissjoni Ewropea: ‘Iç-Çittadinanza Ewropea - Id-drittijiet tieg˙ek, il-futur tieg˙ek’. It-temi ewlenin se jiΩvol©u f’aktar dettall permezz ta’ erba’ gruppi ta’ diskussjoni: i) Tne˙˙ija tal-ostakli g˙all-˙addiema u l-apprentisti fl-UE ii) Protezzjoni tal-iktar vulnerabbli fl-UE iii) Parteçipazzjoni fil-˙ajja demokratika tal-UE iv) Informazzjoni mmirata u aççessibbli fl-UE Din il-konferenza ser issir nhar it-Tlieta, 30 ta’ Lulju, filLukanda Excelsior, il-Furjana, mid-9am sas-1pm. Biex tipparteçipa ibg˙at ismek, l-organizzazzjoni li tirrappreΩenta, numru tat-telefown u indirizz elettroniku fuq info.meusac@gov.mt sa mhux aktar tard minn nofsinhar tatTnejn, 29 ta’ Lulju. Jekk jog˙©bok indika wkoll in-numru tal-grupp ta’ diskussjoni li tixtieq tie˙u sehem fih. Il-konferenza ssir bil-Malti. Parke©© disponibbli skont lispazju. Ji©u offruti kafè u ikla ˙afifa. Aktar dettalji jinkisbu mis-sit elettroniku tal-MEUSAC www.meusac.gov.mt. Óal-G˙axaq Music Festival

02.08.1990 - L-Iran jinvadi l-Kuwajt, li eventwalment wassal g˙all-gwerra tal-Gulf

30.07.1976 - Jinfeta˙ l-Intensive Therapy Unit fl-Isptar San Luqa mill-Ministru Albert Hyzler

31.07.1971 - Tifta˙ il-kumpannija Playmobil f’Malta

Il-Óal-G˙axaq Music Festival organizzat mill-G˙aqda MuΩikali Santa Marija AD 1873 Óal-G˙axaq, din is-sena ser issir fis-6 u fis-7 ta’ Awwissu fil-grawnd tal-futbol ta’ ÓalG˙axaq mit-8 ta’ filg˙axija ‘il quddiem. It-Tlieta 6 ta’ Awwissu, kunçert mill-band Airport Impressions u mill-kantanta Ira Losco. Nhar l-Erbg˙a 7 ta’ Awwissu se jag˙ti kunçert il-kantant IrlandiΩ ta’ fama internazzjonali Johnny Logan, l-aktar kantant li g˙amel suççess fl-istorja talEurovision. D˙ul permezz ta’ donazzjoni xierqa b’risq Puttinu Cares.

Sports

28.07.2013

ÇIKLIÛMU

38 ÇIKLIsT ÓADU seheM FL-ALIve 2013 CyCLIng ChALLenge gÓAL KAnÇeR Nhar il-Ìimg˙a li g˙adda intemmet l-avventura li bdiet fid-19 ta’ Lulju mill-Alive2013 Cycling Challenge g˙all-kançer tas-sider. Din kienet tikkonsisti f’li 38 çiklist jaqdfu 720 kilometru f’sitt ijiem fi tliet pajjiΩi. Minn Londra, l-Ingilterra, g˙al Brussell, lBel©ju u imbag˙ad g˙al Pari©i, Franza. Fir-ritratt, il-grupp jidher qed ji©i milqug˙ mill-Ministru George Vella, l-Ambaxxatriçi g˙al Malta tal-Bel©ju Vanessa Fraser, lKummissarju Malti Tonio Borg u l-MEP Claudette Abela Baldacchino appena dawn waslu quddiem Dar Malta fi Brussell. Id-donazzjonijiet mi©bura minn Alive2013 Cycling Challenge, se jing˙ataw lill-Action for Breast Cancer Foundation, li b’kollaborazzjoni mar-Research Innovation & Development Trust huma involuti f’riçerka dwar il-kançer tas-sider li qed isir fl-Università ta’ Malta.

MUTURI U KAROZZI

FRAns DegUARA KKOnFeRMAT PResIDenT TAL-AsMK L-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi organizzat il-Laqg˙a Ìenerali Annwali fil-Kumpless Sportiv ta’ Óal Kirkop, bl-attenzjoni ta’ kul˙add tkun fuq l-elezzjojoni g˙all-President tal-ASMK bejn il-President attwali Frans Deguara u Charlie Camilleri. Deguara kien ikkonfermat President g˙as-sentejn li ©ejjin b’55% tal-voti mitfug˙a, filwaqt li Charlie Camilleri spiçça b’44 % tal-voti mitfug˙a. Kienet deçiΩjoni tal-Assoç-jazzjoni stess li ma ssir l-ebda propaganda g˙al din l-elezzjoni u dan sar wara li l-kumitat ˙ass li jekk il-President g˙andu jirba˙ ilfiduçja jirba˙ha biss permezz tax-xog˙ol li g˙amel tul l-a˙˙ar Ωminijiet. Dan jidher li kien approvat mill-membri, meta Frans Deguara, li ilu jokkupa din ilkariga mill-1994, kien ikkonfermat President tal-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi. Intant fil-jiem li ©ejjin il-membri se jivvutaw biex jele©©u iktar karigi u il-kumitati tas-sezzjonijiet fi ˙dan l-ASMK. Mill-kumitat eΩekuttiv sa issa ©ie elett biss Charlie Camilleri li ilu jokkupa il-kariga ta’ assistant kaxxier mill-ista©un l-ie˙or, kif ukoll ir-rappreΩentanti tal-ASMK fil-Malta Motorsport Federation li ukoll kien hemm erba’ min-nies li ©ew nominati g˙al Ωew© karigi b˙ala kummissarji fl-MMF. B˙ala kummissarju g˙al muturi offroad kien elett Frans Deguara wara li re©a’ kellu tellieqa ma’ Charlie Camilleri, filwaqt li b˙ala kummissarju g˙al karozzi offroad kien elett Johann Pace wara li kien ikkontestat minn Godwin Martin. Karigi li g˙ad iridu jimtlew huma tal-Viçi-President fejn hemm Ωew© nomini mitfug˙a, dik ta’ Johnny Micallef li serva f’din il-kariga g˙al diversi snin, u Edward Ciantar. G˙al Assistent Segretarju hemm Ωew© nomini wkoll, dik ta’ Francis Azzopardi li okkupa din il-kariga fl-a˙˙ar sentejn u Jonathan Sciberras. Barra minn dawn l-elezzjonijiet hemm ukoll elezzjoni g˙al kumitat tal-autocross u tal-motcross. Il-votazzjonijiet mistennija li jsiru fl-a˙˙ar ta’ din il-gimg˙a.

28.07.2013

Sports

IÛ-ÛUMBA: ArMA KOnTrA L-OBeÛITÀ

Bosta studji internazzjonali jqeg˙du lil Maltin fost l-aktar popli li jbatu mill-obeΩità. Fost ir-rapporti nsibu dak talOrganizazzjoni tal-Ikel u l-Agrikoltura. Nofs iç-çittadini tal-Unjoni Ewropea g˙andhom piΩ iktar milli huwa l-ideal, b’bosta minnhom li qed jispiççaw ibatu mill-obeΩità. Skont rapporti li ˙ar©u mill-Ìnus Maqg˙uda u mill-G˙aqda Dinjija tasSa˙˙a, l-obeΩità qed issir pandemija. Din il-marda qed twassal biex tkun ta’ piΩ fuq is-sistemi nazzjonali tas-sa˙˙a. F’rapport li kien ˙are© fid-Deutsche Welle jindika li wie˙ed minn kull erbg˙a çittadini Ewropej, ibati mill-obeΩità. Fid-dawl tal-©lieda kontra l-obeΩità, MELVIC ZAMMIT iltaqa’ ma’ANDREW PACE, ikkwalifikat biex jg˙allem iΩ-Ωumba. Din tal-a˙˙ar tista’ titqies b˙ala wa˙da miç-çwievet sabiex ti©i mi©©ielda din il-kundizzjoni. Pace, fost l-o˙rajn, jitkellem dwar l-ori©ini taΩ-Ωumba u l-benefiççji li wie˙ed jista’ jiggwadanja minn dan it-ta˙ri©. M. X’tinvolvi Ω-Ωumba? T. IΩ-Ωumba hija programm ta’ fitness li ori©ina mill-Amerika Latina, preçiΩament mill-Kolombja. Dan il-programm huwa addattat g˙al kul˙add, ir©iel u nisa, kbar u Ωg˙ar. Xi w˙ud g˙andhom l-idea li din hija lezzjoni taΩ-Ωfin. G˙alkemm iΩ-Ωumba tinkludi fiha movimenti taΩ-Ωfin, tibqa’ xorta wa˙da workout. Fil-fatt iΩΩumba tg˙aqqad dawn it-tnejn flimkien biex to˙loq dik l-idea ta’ fitness party. Ma niskantax kif iΩ-Ωumba saret daqshekk popolari g˙ax waqt il-lezzjoni mhux biss tkun qed tag˙mel workout tajjeb ˙afna, imma wkoll tiltaqa’ man-nies, tid˙ak xi da˙ka u verament tie˙u gost! Wie˙ed mill-mottos taΩ-Ωumba huwa ‘Ditch the Workout, join the Party!’ Sieg˙a s˙i˙a fuq treadmill jew cross-trainer taf tkun tedjanti, imma s-sieg˙a taΩ-Ωumba lanqas biss taraha g˙addejja. KwaΩi f’kull lezzjoni nisma’ l-mistoqsija retorika ‘Kif jista’ jkun di©à g˙addiet sieg˙a?!’ Il-muΩika taΩ-Ωumba hija bbaΩata fuq l-istili Latin Amerikan. Xi w˙ud mir-ritmi li jintuΩaw huma l-merengue, salsa, cumbia u r-reggeaton. Tista’ tg˙id li l-kanzunetti kollha taΩ-Ωumba g˙andhom dak l-istil ferrie˙i li j©ieg˙lek tiççaqlaq! Dan l-istil ta’ muΩika jg˙in biex wie˙ed jirrilassa, inaqqas l-istress u jie˙u gost jag˙mel il-workout. Sirt naf ukoll b’xi tobba li rrakkomandaw iΩ-Ωumba lil xi nies li kienu g˙addejjin minn stress u dipressjoni. Peress li Ω-Ωumba fiha dak l-element ta’ party, xi drabi ti©i ssottovalutata. F’lezzjoni wa˙da, persuna tista’ ta˙raq bejn 800-1000 kalorija, jiddependi ovvjament mill-intensità li tkun qed tag˙ti. Apparti minn hekk, tg˙in biex iΩΩomm il-qalb b’sa˙˙itha, il-muskoli ttownjati u naturalment tidher a˙jar!

Andrew PAce Età: 30 sena Impjieg: G˙alliem tal-MuΩika u l-Malti Passatempi: Idoqq u jg˙allem il-pjanu

T. Ilni li kwalifikajt biex ng˙allem iΩ-Ωumba madwar sena u nofs. Óadt l-ewwel ta˙ri© tieg˙i f’Pontedera fl-Italja, imbag˙ad g˙amilt 2 korsijiet o˙ra ta’ ta˙ri© ©o Melbourne, l-Awstralja. Il-©img˙a li g˙addiet er©ajt tlajt l-Italja biex nattendi g˙al kors ie˙or dwar programm speçifiku li toffri Zumba Fitness. Jien kwalifikat biex ng˙allem Zumba Fitness, li huwa l-programm baΩiku taΩ-Ωumba, kif ukoll Aqua Zumba (Ωumba fil-pool) u Zumba Toning (li jiffoka aktar fuq it-tonifikazzjoni tal-muskoli). T˙ajjart insir instructor taΩ-Ωumba tista’ tg˙id mill-ewwel. L-ewwel darba li d˙alt g˙al-lezzjoni tant ˙adt gost li xtaqt nibda norganizza dawn il-fitness parties jien stess! Meta ©ibt il-kwalifiçi biex ng˙allem iΩ-Ωumba, bdejt nag˙ti l-lezzjonijiet hawn Malta u wara ftit xhur mort na˙dem l-Awstralja fejn kont qed nag˙ti madwar sitt lezzjonijiet fil©img˙a ©o gyms differenti. Hemmhekk, barra li kont qed nag˙ti l-lezzjonijiet kont nattendi wkoll ˙afna lezzjonijiet ta’ instructors differenti u g˙allmuni ˙afna. Irritornajt Malta fi Frar li g˙adda u er©ajt bdejt il-lezzjonijiet hawnhekk. Nammetti li kelli lbiΩa’ li n-nies li kienu ji©u g˙all-klassijiet tieg˙i ma kinux se jer©g˙u ji©u lura, imma mhux talli hekk, talli n-numru kompla jiΩdied u sirna qisna familja kbira.

Sports

28.07.2013

M. IΩ-Ωumba hija mezz sabiex wie˙ed jitlef il-piΩ Ωejjed? T. IΩ-Ωumba tista’ tg˙in biex persuna tonqos mill-piΩ meta din tkun ikkombinata ma’ programm ta’ nutrizzjoni. Persuna tonqos fil-piΩ meta tkun qieg˙da ta˙raq iktar kaloriji minn kemm qieg˙da tie˙u. G˙alhekk meta persuna tkun qed issegwi dieta jew programm bilançjat ta’ ikel tajjeb g˙as-sa˙˙a, permezz taΩ-Ωumba, tista’ titlef il-piΩ.

M. X’inhi l-perçezzjoni tan-nies dwar dan it-ta˙ri© kontemporanju? T. Na˙seb li llum ftit huma dawk li g˙adhom qatt ma semg˙u biΩ-Ωumba. Ilkelma ti©ri malajr u g˙alhekk hawn ˙afna li jafu li dan huwa eΩeriçizzju b’differenza; eΩerçizzju intensiv imma fl-istess ˙in divertenti. Minkejja li din hija perçezzjoni tajba, nemmen li wie˙ed qatt ma jista’ jkun jaf x’effett sabi˙ t˙alli fuqek iΩ-Ωumba qabel ma jipprovaha u jattendi g˙al xi lezzjoni huwa stess.

T. Tajjeb li jkunu jafu li g˙all-klassi taΩ-Ωumba mhuwiex me˙tie© li tkun xi Ωeffien jew li jkollok sfond fil-qasam taΩ-Ωfin. Il-passi li jintuΩaw huma ˙fief u dak li jkun jaqbad mill-ewwel. Naturalment, iktar ma tattendi g˙al-lezzjonijiet, iktar se titg˙allem affarijiet ©odda u tkun aktar kunfidenti. Importanti ˙afna li qabel ma wie˙ed jibda xi tip ta’ eΩerçizzju fiΩiku jie˙u lewwel il-parir ta’ tabib professjonali, speçjalment fil-kaΩ ta’ min ikollu xi injury jew fil-kaΩ tan-nisa waqt it-tqala. Tajjeb ng˙id ukoll li huwa importanti li tilbes ilbies komdu u Ωarbun addattat bil-qieg˙ çatt. L-a˙jar parir li na˙seb nista’ nag˙ti g˙al xi ˙add li se jipprova z-Zumba g˙all-ewwel darba huwa ‘feel the beat and let yourself go!’

M. Kemm-il darba wie˙ed g˙andu jie˙u ta˙ri© fil-©img˙a? T. M’hemmx limitu ta’ kemm wie˙ed jista’ jipparteçipa. Il-limitu tag˙mlu inti stess, skont il-bΩonnijiet tieg˙ek u l-miri li g˙andek.

Ritratti: VICTOR FENECH

M. G˙al dawk li qatt ma attendew sezzjonijiet taΩ-Ωumba, x’je˙tie© li jkunu jafu minn qabel ma jibdew dan it-tip ta’ ta˙ri©? Trid tkun taf tiΩfen minn qabel ma tibda tattendi g˙as-sezzjonijiet?

KurÛiTÀ dwar iÛ-ÛuMba IΩ-Ωumba bdiet b’kumbinazzjoni fl-1995 meta l-instructor Kolombjan Alberto (Beto) Perez kellu klassi tal-aerobics u nduna li kien nesa l-muΩika li kellu bΩonn warajh. G˙alhekk mar fil-karozza u sab xi cassettes bil-muΩika Latina li kien i˙obb jisma’. Il-parteçipanti tant g˙o©bithom din il-bidla li talbuh biex jibqa’ jag˙mel dawn il-klassijiet bil-muΩika Latina. Illum il-©urnata Ω-Ωumba tinsab f’151 pajjiΩ differenti u hemm madwar 14-il miljun persuna li tipparteçipa f’lezzjoni taΩ-Ωumba kull ©img˙a.

28.07.2013

Sports

ronaldo jiKser dirGĂ&#x201C;ajn tfajjel taâ&#x20AC;&#x2122; 11-il sena bi freeKiCK li mar Ă&#x203A;merĂ&#x2021; Meta wieË&#x2122;ed jgË&#x2122;id li gË&#x2122;andu xi tifkira (souvenir) taâ&#x20AC;&#x2122; xi logË&#x2122;ba futbol li jibqaâ&#x20AC;&#x2122; jiftakar, xâ&#x20AC;&#x2122;aktarx li din tkun jew xi biljett tal-grawnd, beritta bâ&#x20AC;&#x2122;xi logo tat-tim li segwa, xi tazza bË&#x2122;ala rebbieË&#x2122;, inkella flokk taâ&#x20AC;&#x2122; plejer avversarju. Imma xi kultant it-tifkira (gË&#x2122;alkemm mhux mixtieqa) tistaâ&#x20AC;&#x2122; wkoll tkun xi trawma, ksur jew girfa. Tfajjel taâ&#x20AC;&#x2122; 11-il sena, Charlie Silverwood, â&#x201E;Śgur se jibqaâ&#x20AC;&#x2122; jiftakar il-logË&#x2122;ba futbol talĂ&#x201C;add li gË&#x2122;adda. Kien fost l-ispettaturi jsegwi fl-istadjum taâ&#x20AC;&#x2122; Dean Court fâ&#x20AC;&#x2122;Boscombe gË&#x2122;al-logË&#x2122;ba taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;biberija bejn Bournemouth, klabb tal-League Championship (it-tieni staffa tal-kampjonat tal-futbol Ingliâ&#x201E;Ś) kontra l-ÂŠganti tal-futbol Spanjol Real Madrid. Wara xi sitt minuti logË&#x2122;ob, il-ballun minn freekick taâ&#x20AC;&#x2122; Cristiano Ronaldo gË&#x2122;adda ftit gË&#x2122;oli u spicca fost l-ispettaturi. Silverwood, li kien fuq quddiem fost il-folla, hareg il-pala taâ&#x20AC;&#x2122; jdu biex jilqaâ&#x20AC;&#x2122; lballun, imma tant kien xutt bâ&#x20AC;&#x2122;sahhtu li baramlu l-pala u kisirlu â&#x201E;ŚewÂŠ gË&#x2122;admiet fâ&#x20AC;&#x2122;idejh. L-inĂ§ident Ă§ertament li

Ë&#x2122;assarlu l-gost. Imma mhux gË&#x2122;al kollox. Fâ&#x20AC;&#x2122;xi Ë&#x2122;aÂŠa bË&#x2122;al din, tifel hekk Ă§kejken forsi jibda jgË&#x2122;ajjat bl-uÂŠigË&#x2122; u jistkenn jibki fâ&#x20AC;&#x2122;Ë&#x2122;oÂŠor taâ&#x20AC;&#x2122; xi qarib u dritt fil-kamra talemergenza, jitlef il-bqija tallogË&#x2122;ba jiddewwa. Imma Silverwood baqaâ&#x20AC;&#x2122; mal-folla sakemm spiĂ§Ă§at illogË&#x2122;ba li ntemmet bâ&#x20AC;&#x2122;Bournemouth jitilfu 6-0. It-tifel ma Ë&#x2122;ariÂŠx jiÂŠri jwaË&#x2122;waË&#x2122;, imma fil-fehma tiegË&#x2122;u kien inĂ§ident â&#x20AC;&#x153;spettakolariâ&#x20AC;? gË&#x2122;all-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar. Imma fl-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar mill-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar kellu bâ&#x201E;Śonn operazzjoni biex isewwulu l-gË&#x2122;adam li kiser. Kif semaâ&#x20AC;&#x2122; bâ&#x20AC;&#x2122;dan, Ronaldo ried ipatti u biex jiskuâ&#x201E;Śa ruË&#x2122;u maâ&#x20AC;&#x2122; Silverwood â&#x20AC;&#x201C; issa allura bâ&#x20AC;&#x2122;dirgË&#x2122;ajh fil-ÂŠibs irregalalu flokk taâ&#x20AC;&#x2122; Real Madrid iffirmat mill-plejers taâ&#x20AC;&#x2122; Real li bagË&#x2122;tulu maâ&#x20AC;&#x2122; plejer tal-Bournemouth Steve Fletcher. Tassew li kull deni Ë&#x2122;udu bâ&#x20AC;&#x2122;ÂŠid. Minn issa â&#x20AC;&#x2DC;l quddiem, gË&#x2122;al dan it-tfajjel, l-istaÂŠun li ÂŠej li mistenni jkun wieË&#x2122;ed diffiĂ§li gË&#x2122;at-tim favorit tiegË&#x2122;u Bournemouth, jistaâ&#x20AC;&#x2122; biss jitjieb gË&#x2122;aliex diÂŠĂ kiseb ilfama tal-aktar partitarju talklabb magË&#x2122;ruf.

triathlon

Keith Galea GĂ&#x201C;al Cernobbio l-italja .25325$==-21, 7$Âś ;2*ĆŞ2/ 8 7$ĆŞ5,Ć¤ ,O .RUSRUD]]MRQL WDÂś ;RJĆŤRO X 7DĆŤULĆĽ THG WLOTDÂś tenders LVVLĆĽLOODWL JĆŤDO

3URYLVWD WDŇ&#x2039; 6HUYL]]L WDŇ&#x2039; 7DÄ˘ULJ IŇ&#x2039;/LYLQJ DQG :RUNLQJ LQ 0DOWD Â˛ 7UDLQLQJ IRU 7&1 ,QWHJUDWLRQ (ESF/IF/02/13)

.RSMD WDG GRNXPHQW MLVWDÂś MLWQLÄŞÄŞHO PLQQ IXT LO ZHEVDMW WDO (7& ZZZ HWF JRY PW PLQJĆŤDMU ĆŤODV /DTJĆŤD WDÂś NMDULÂżND VHU VVLU O (UEJĆŤD WDÂś /XOMX ÂżGÂą WDÂś ÂżO JĆŤRGX ÂżO .XPSOHVV WDW 7DĆŤULĆĽ .RUSRUD]]MRQL WDÂś ;RJĆŤRO X 7DĆŤULĆĽ ĆŞDO )DU 'DZN LQWHUHVVDWL OL MDWWHQGX JĆŤDQGKRP MLNNRQIHUPDZ GDQ ELOOL MLEDJĆŤWX H PDLO IXT WHQGHUV HWF#JRY PW Tenders, NRPSOXWL ELG GRNXPHQWL QHĆ&#x203A;HVVDUML NROOKD JĆŤDQGKRP LNXQX PLWIXJĆŤD ÂżO ND[[D WDW WHQGHUV Ă&#x20AC; 8IÂżĆ&#x203A;MX 3ULQFLSDOL WDO (7& IÂśĆŞDO )DU VD PKX[ DNWDU WDUG PLOO WDÂś ÂżOJĆŤRGX WDW 7OLHWD WÂś$ZLVVX ,W WLWOX X O NRGLĆ&#x203A;L WDW WHQGHU NLI LPVHPPL KDZQ IXT JĆŤDQGX MLQNLWHE IXT O HQYHORS LVVLĆĽLOODW 'DQ JĆŤDQGX MNXQ LQGLUL]]DW OLO ,/ .DS (ÄŞHNXWWLY .RUSRUD]]MRQL WDÂś ;RJĆŤRO X 7DĆŤULĆĽ ĆŞDO )DU %%Ć¤ *HQHUDO 3URJUDPPH 6ROLGDULW\ 0DQDJHPHQW RI 0LJUDWLRQ )ORZV Âą

European Fund for the Integration of Third-Country Nationals (IF) 7KLV WHQGHU LV SDUW ÂżQDQFHG E\ WKH (XURSHDQ 8QLRQ &R ÂżQDQFLQJ UDWH (8 )XQGV 1DWLRQDO )XQGV Sustainable Management of Migration Flows

Wara l-midalja tal-bronâ&#x201E;Ś li Keith Galea rebaË&#x2122; fl-Alanya European Triathon Champ-ionship , issa jmiss li dan l-atleta tas-St Joseph Bir-kirkara jieË&#x2122;u sehem filGarmin Olympic Triathlon fâ&#x20AC;&#x2122;Cernobbio l-Italja. BË&#x2122;al-lum tmint ijiem Galea jkun l-Italja jieË&#x2122;u sehem fil-kampjonat tal2013 tat-triathlon. Il-parti tal-gË&#x2122;awm taâ&#x20AC;&#x2122; din ittriathlon hija twila 1.5 kilometri u gË&#x2122;andha ssir fl-gË&#x2122;adira taâ&#x20AC;&#x2122; Como. L-40 kilometru ÂŠirja bir-rota tkun madwar l-istess gË&#x2122;adira filwaqt li l-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar 10 kilometri ÂŠirja tkun maqsuma fuq â&#x201E;ŚewÂŠ laps fâ&#x20AC;&#x2122;Como taâ&#x20AC;&#x2122; 5 kilometri l-waË&#x2122;da. Il-kowĂ§ tat-triatleta Kar-kariâ&#x201E;Ś huwa l-eks champion nazzjonali tat-triathlon gË&#x2122;al-10 darbiet, Dermot Galea. Huma ppjanaw it-taË&#x2122;riÂŠ speĂ§ifikament gË&#x2122;al dan l-avveniment fâ&#x20AC;&#x2122;Cernobbio, li huwa wieË&#x2122;ed mill-aktar importanti fil-kalendarju sportiv Taljan fejn hu mistenni li numru taâ&#x20AC;&#x2122; triatleti professjonali Taljani jieË&#x2122;du sehem. Il-wirjiet taâ&#x20AC;&#x2122; Keith Galea dan listaÂŠun kienu sodisfaĂ§enti Ë&#x2122;afna. Barra milli gË&#x2122;amel rekord ÂŠdid nazzjonali, iĂ§-champion nazzjonali Malti dan l-istaÂŠun rebaË&#x2122; it-triathlons kollha li saru, kif ukoll rebaË&#x2122; l-ewwel tellieqa taâ&#x20AC;&#x2122; 5km tar-Running Series organizzat minn Birkirkara St Joseph. BË&#x2122;alissa huwa jinsab fl-ewwel post tal-klassifika kemm talklabb kif ukoll tar- Running Series u jinsab fit-tielet post talOpen Water Swimming Championships. Aktar kmieni din issena huwa spiĂ§Ă§a t-tielet Malti u

s-sebaâ&#x20AC;&#x2122; barrani fil- Half Marathon. Forsi hawn taâ&#x20AC;&#x2122; min isemmi bâ&#x20AC;&#x2122;mod partikolari avveniment li fih Keith Galea, gË&#x2122;alkemm rebaË&#x2122;, kien iebes Ë&#x2122;afna gË&#x2122;alih gË&#x2122;alkemm ikkonfermah bË&#x2122;ala laË&#x2122;jar triatleta lokali bË&#x2122;alissa. Dan l-avventiment kien ittieni tellieqa fis-serje tal-Festina The Cyclist Triath-lon organizzat mil-klabb tiegË&#x2122;u stess Birkirkara St Joseph. Kien fih 124 partiĂ§ipant li inkludew kemm partiĂ§ipanti individwali kif ukoll bË&#x2122;ala timijiet. Keith Galea rebaË&#x2122; l-gË&#x2122;aw-ma taâ&#x20AC;&#x2122; 750 metru. Fil-ÂŠirja bir-rota taâ&#x20AC;&#x2122; 20 kilometru kien hemm ÂŠlieda tremenda bejn Galea, Chetcuti tal-istess klabb taâ&#x20AC;&#x2122; Birkirkara, kif ukoll Spiteri talMellieha. Il-leader taâ&#x20AC;&#x2122; din it-tellieqa baqaâ&#x20AC;&#x2122; jinbidel kontinwament fl-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar Ë&#x2122;ames kilometri, biex finalment Keith Galea Ë&#x2122;areÂŠ rebbieË&#x2122;.

28.07.2013

Sports

â&#x201A;Ź745 biex tara l-finali tat-tazza tad-dinja?

formula 1

Hamilton issorprenda lilu nnifsu Lewis Hamilton issorprenda lilu nnifsu meta lbieraË&#x2122; gË&#x2122;eleb lil Sebastian Vettel u ha l-pole fil-Grand Prix talUngerija. Hamilton kien 0.038 sekondi aË&#x2122;jar mis-sewwieq tar-Red Bull u meta ingË&#x2122;ata l-aË&#x2122;bar fuq ir-radju huwa esklama â&#x20AC;&#x153;JiÂŠifieri Ë&#x2122;adt il-pole ?â&#x20AC;? u beda jgË&#x2122;ajjat bil-ferË&#x2122;. Is-sewwieq tal-Mercedes kien 0.332 sekondi aË&#x2122;jar missewwieq sieË&#x2122;bu Nico Rosberg, li spiĂ§Ă§a r-rabaâ&#x20AC;&#x2122; wara s-sewwieq tal-Lotus, Romain Grosjean. L-avversarji ewlenin gË&#x2122;at-titlu taâ&#x20AC;&#x2122; Vettel, issewwieq tal-Ferrari, Fernando Alonso u Kimi Raikkonen talLotus se jibdew mil-Ë&#x2122;ames u s-sitt pozizzjoni. Fis-sebaâ&#x20AC;&#x2122; post se jibda s-

Il-Fifa Ë&#x2122;abbret li l-irË&#x2122;as biljett tal-finali tat-Tazza tad-Dinja fil-Brazil, gË&#x2122;as-sapporters li jaslu minn barra l-pajjiâ&#x201E;Ś, ser jinbiegË&#x2122; gË&#x2122;all-prezz taâ&#x20AC;&#x2122; 330 ewro. L-aktar biljett gË&#x2122;oli li ser ikun qed jinbiegË&#x2122; huwa dak taâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201A;Ź745. Il-finali ser tintlaghab fit-13 taâ&#x20AC;&#x2122; Lulju. Il-prezzijiet tal-biljetti talpartiti tal-faâ&#x201E;Śi tal-gruppi ser jibdew minn â&#x201A;Ź69 Bâ&#x20AC;&#x2122;kollox ser ikun hemm tliet miljun biljett

gË&#x2122;all-bejgË&#x2122;. Il-prezzijiet li ser ikunu qed iË&#x2122;allsu l-Braâ&#x201E;Śiljani sabiex ikunu jistgË&#x2122;u jsegwu l-partiti, jibdew minn â&#x201A;Ź11. Dawn ilprezzijiet ser ikunu qed iË&#x2122;allsuhom l-istudenti, dawk li gË&#x2122;andhom â&#x20AC;&#x2122;il fuq minn sittin sena u persuni li jiddependu mill-benefiĂ§Ă§ji soĂ§jali. GË&#x2122;allkumplament tal-Braâ&#x201E;Śiljani, ilbiljetti ser jinbiegË&#x2122;u gË&#x2122;al â&#x201A;Ź22.

sewwieq tal-Ferrari, Felipe Massa quddiem Daniel Ricciardo tat-Toro Rosso. Matul il-provi kollha taâ&#x20AC;&#x2122; tmiem il-ÂŠimgË&#x2122;a, Vettel deher li kien hu fl-aqwa forma u beda jkun l-aktar veloĂ§i filbidu tat-Top 10 shoot-out. Iâ&#x201E;Śda Hamilton pproduca lap fenomenali oË&#x2122;ra biex irnexxielu jieË&#x2122;u t-tielet pole wara l-ieË&#x2122;or. Vettel qal â&#x20AC;&#x153;Hamilton gË&#x2122;amel biĂ§Ă§a xogË&#x2122;ol tajba bË&#x2122;alma wieË&#x2122;ed jistaâ&#x20AC;&#x2122; jara mid-distanza li biha gË&#x2122;adda lil Rosberg, wieË&#x2122;ed irid jirrispetta danâ&#x20AC;?. Matul tmiem il-ÂŠimgË&#x2122;a Grosjean kien l-aktar veloĂ§i mis-sewwieqa tal-Lotus iâ&#x201E;Śda ma kienx kapaĂ§i biâ&#x201E;Śâ&#x201E;Śejjed biex jikkompeti maâ&#x20AC;&#x2122; Hamilton u Vettel.

400,000 biljett ser ikunu riâ&#x201E;Śervati ghar-residenti Braâ&#x201E;Śiljani. 50,000 minn dawn il-biljetti ser ikunu ri ervati gË&#x2122;al dawk il-Ă&#x201C;addiema li jinsabu involuti fil-bini u rrikostruzzjoni tat-grawnds li ser jintuâ&#x201E;Śaw f'dan it-turnew. Il-kompetizzjoni ser tibda fit-12 taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x152;unju tas-sena ddieË&#x2122;la. L-ewwel partita millfaâ&#x201E;Śi tal-gruppi ser tintlagË&#x2122;ab fâ&#x20AC;&#x2122;Sao Paulo.

gĂ&#x201C;awm

CHetCuti u zammit fil-kampjonat tad-dinja tal-gĂ&#x201C;awm

Call For Tenders t 5. o 5FOEFS GPS UIF 1SPWJTJPO PG BVEJUJOH TFSWJDFT PO FYQFOTFT SFMBUFE UP &6 "VEJU 1SPKFDU Free of Charge Some of the costs pertaining to the work carried out in connection with this call may be considered for co-financing by European Territorial Cooperation Programmes under the European Regional Development Fund (ERDF) Co-financing rate: 85% EU Funds; 15% National Funds Investing in your future

t 5. o $BMM GPS 2VPUBUJPOT $JWJM 8PSLT BOE "TQIBMUJOH BU %PDL $PTQJDVB Free of Charge Published: Friday, 26th July 2013 - Closing: Wednesday, 7th August 2013 at10:00hrs

t 5. o )FBMUI 4BGFUZ 4FSWJDFT GPS UIF %FFQ 8BUFS 2VBZ 1SPKFDU - Free of Charge t 5. o 5FOEFS GPS UIF 1SJOUJOH 1FSTPOBMJTBUJPO 4VQQMZ BOE %FMJWFSZ PG .BMUFTF 4FBNBO T 3FDPSE #PPLT - Cost of Tender: â&#x201A;Ź50.00 Published: Friday, 26th July 2013 - Closing: Friday, 23rd August 2013 at 10:00hrs

t 5. o 5FOEFS GPS UIF %FTJHO 4VQQMZ BOE *OTUBMMBUJPO PG -JHIUXFJHIU 8BMLXBZT BU .%) *OUFSDIBOHF o 5BM 2SPRR #JSLJSLBSB - Cost of Tender: â&#x201A;Ź20.00 Published Friday, 26th July 2013 - Closing Tuesday, 20th August 2013 at 10:00hrs All tender documents are to be collected from TM Procurement Level 4, Malta Transport Centre, Xatt l-GÄ§assara taâ&#x20AC;&#x2122; l-GÄ§eneb, Marsa

L-Aquatic Sports Association qed tipparteĂ§ipa fâ&#x20AC;&#x2122;BarĂ§ellona 2013 fil-15-il kampjonat taddinja tal-FI NA bâ&#x20AC;&#x2122;â&#x201E;ŚewÂŠ gË&#x2122;awwiema â&#x20AC;&#x201C; Andrew Chetcuti u Matthew Zammit. Chetcuti jibda llum fil50metru butterfly u imbagË&#x2122;ad nhar l-ErbgË&#x2122;a fil100metru freestyle. Zammit min-naË&#x2122;a tiegË&#x2122;u jidË&#x2122;ol flazzjoni fit-2 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu fil-

50 metru freestyle. Il-kontinÂŠent Malti minbarra l-gË&#x2122;awwiema jinkludi lkowĂ§ nazz j o n a l i A n d r e w Colbowin, C h r i s A g i u s , Maria Mifsud Bonnici, Joe Caruana Curran, il-President tal-ASA u Mark Galea ViĂ§i President. Dawn l-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar tnejn gË&#x2122;andhom jattendu lKungress Dinji tal-FINA li se jsir matul il-logË&#x2122;ob.

Tenders to be submitted: Transport Malta Reception Level 0 Xatt l-GÄ§assara taâ&#x20AC;&#x2122; l-GÄ§eneb Marsa

www.transport.gov.mt

28.07.2013

A˙barijiet

Min gÓandu gÓalfejn jistÓi Skont dak li ©ie rrappurtat f’diversi mezzi tal-medja, wa˙da mir-ra©unijiet ewlenin wara l-qtil doppju ta’ Mario Camilleri l-Imnie˙ru u tat-tifel tieg˙u Mario, kienu xi argumenti relatati man-negozju li kellhom ma’ wie˙ed millakkuΩati bil-qtil tag˙hom, Jason Galea, permezz talkumpannija tat-tindif Special Cleaners Limited. Jason Galea ji©i ˙u l-mara ta’ Mario Camilleri l-Imnie˙ru u zziju ta’ ibnu Mario. Il-konnessjonijiet ta’ dan lomiçidju doppju man-negozju tal-kumpannija Special Cleaners, re©a’ qanqal il-memorji tal-iskandlu ta’ seba’ snin ilu, meta kien inkixef li l-kumpannija Special Cleaners, li kellha rabtiet mill-qrib ˙afna ma’ familjari ta’ Mario Camilleri lImnie˙ru, fl-2006 kienet ing˙atat kuntratti g˙al xog˙ol ta’ tindif tal-bini tal-Ministeru tal-Ìustizzja u tal-bini talQrati. Il-fattigi li ˙admu fil-Qorti f’isem il-kumpannija Special Cleaners kellhom rabtiet diretti mal-familja ta’ Mario Camilleri l-Imnie˙ru. Fost dawk li kienu ˙admu b˙ala fattigi fil-bini tal-Qorti fil-perijodu li l-kumpannija ng˙atat il-kuntratt ta’ tindif filbini tal-Qorti, kien hemm bint Mario Camilleri, Sabrina. Kienet ukoll ˙admet ta’ fattiga fil-bini tal-Qorti o˙t Emanuela Camilleri, çerta Marguerite Cutajar. Dak iΩΩmien Emanuela kienet sid il-

kumpannija Special Cleaners u mart Mario Camilleri. Bir-ra©un kien qanqal ˙afna t˙assib il-fatt li l-kumpannija Special Cleaners b’rabtiet daqstant diretti ma’ Mario Camilleri l-Imnie˙ru, kienet ing˙atat dawn il-kuntratti ta’ tindif fi Ωmien li dan kien g˙addej minn proçeduri ©udizzjarji fuq il-kaΩ tat-tix˙im ta’ Ωew© im˙allfin. Dan apparti li l-Imnie˙ru kien mid˙la sew tal-kriminalità organizzata u tat-traffikar

tad-droga. Wie˙ed irid iqis li l-bini talQorti suppost li huwa kkunsidrat b˙ala post ta’ sigurtà g˙olja, min˙abba s-sensittività tad-dokumenti u tal-esibiti li jinΩammu hemmhekk. Dan kollu kien se˙˙ fi Ωmien li kien Segretarju Parlamentari g˙all-Ìustizzja, Carmelo Mifsud Bonnici. KaΩ li kieku se˙˙ f’xi pajjiΩ fil-qalba tal-Ewropa, Ωgur li kien iwassal g˙ar-riΩenja talMinistru responsabbli.

Kien Ωball g˙aliex l-impjegati ta’ din il-kumpannija potenzjalment seta’ kellhom aççess g˙al informazzjoni sensittiva fil-Qorti li setg˙et kienet ta’ interess g˙as-sidien talkumpannija. Ftit tal-jiem ilu, in-news porta tal-Partit Nazzjonalista, Maltarightnow, irrappurtat illi mhux eskluΩ li l-argumenti bejn Camillieri l-Imnie˙ru u Jason Galea “huma marbuta ma’ wa˙da mill-kumpanniji li tag˙ha hu direttur Jason

Galea. Fosthom kumpannija tat-tindif bi s˙ab bejniethom, u li kellha kuntratt tat-tindif sa˙ansitra fil-Qorti”. Huwa ironiku kif issa anke lMaltarightnow stag˙©bet illi din il-kumpannija kellha ‘sa˙ansitra’ kuntratt ta’ xog˙ol ta’ tindif fil-Qorti. Il-PRO mhux uffiçjali talPartit Nazzjonalista, il-blogger Daphne Caruana Galizia, din il-©img˙a g˙amlet plejtu dwar il-fatt li l-Ministru tal-Intern attwali Emmanuel Mallia, g˙al xi Ωmien kien l-avukat difensur ta’ Mario Camilleri l-Imnie˙ru. Dan l-istag˙©ib ta’ din il-propagandista Nazzjonalista assolutament ma jinftehemx, laktar meta wie˙ed iqis li politiçi o˙ra ta’ fama li waslu sa˙ansitra biex okkupaw log˙la kariga istituzzjonali talpajjiΩ, dik ta’ President tarRepubblika, qabel, b˙ala professjoni,u kienu g˙amlu isem fil-kamp tad-dritt kriminali u ddefendew persuni akkuΩati b’omiçidji, traffikar tad-droga u reati gravi o˙ra, u ˙add qatt ma qal illi min˙abba f’hekk dawn ma kellhomx dritt ikunu wkoll fil-kamp politiku. Jekk hawn xi ˙add f’Malta li g˙andu g˙alfejn jist˙i meta jissemma isem Mario Camilleri lImnie˙ru, dan mhu ˙add ˙lief min fi Ωmien Gvern Nazzjonalista kien ta l-kuntratt tat-tindif tal-bini tal-Qorti u talMinisteru tal-Ìustizzja lil kumpannija b’konnessjonijiet diretti ma’ persuni b’rekord kriminali.