Kullhadd 20.10.2013 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

IntervISta Mal-

kandidat alfred Sant Il-Óadd 20 ta’ Ottubru, 2013 Óar©a Nru 1,058

Ara pa©ni 4 u 5

Prezz ›0.80

ÇertIfIkat GÓal Malta

Iva, fabbrIka tal-kanÇer

Id-drittijiet ta’ persuni LGBTI f’Malta ˙adu spinta kbira din il-©img˙a meta ©iet imressqa l-Li©i tal-Unjoni Çivili. Spinta li kienet evidenti wkoll fl-a˙˙ar xhur. Dan kien ikkonfermat minn rapport ma˙ru© mill-ILGA ftit ilu, fejn Malta dehret li telg˙et ’il fuq fil-klassifika ta’ pajjiΩi Ewropej li jirrikonoxxu d-drittijiet ta’ persuni LGBTI. Sa Mejju 2012 Malta kienet g˙adha l-ag˙ar pajjiΩ fl-UE. F’Mejju ta’ din is-sena, Malta kienet qabΩet lil diversi pajjiΩi, fosthom il-Lussemburgu, l-IΩvizzera, l-Italja u l-Greçja.

Rapport intitolat ‘Outdoor air pollution – a leading environmental cause of cancer deaths’ ma˙ru© mill-A©enzija Internazzjonali g˙ar-Riçerka talKançer, ikkonferma l-poΩizzjoni li sostna l-Mexxej Laburista Joseph Muscat matul il-kampanja elettorali, meta ddeskriva l-power station ta’ Dellimara b˙ala “fabbrika tal-kançer”. B’hekk kompla ˙are© b’mod çar l-istil qarrieqi ta’ tmexxija li sostna l-Partit Nazzjonalista matul iΩ-Ωmien tieg˙u fil-Gvern, meta po©©a l-kalkoli politiçi qabel is-sa˙˙a tal-poplu Malti u G˙awdxi. ara pa©na 8

ara pa©nI 3 u 7

X’Ìara eÛatt?

Kienet xena kaotika dik li rajna fl-Ajruport ta’ Malta nhar is-17 ta’ Settembru. Mijiet ta’ passi©©ieri spiççaw jistennew g˙al sig˙at twal it-titjiriet tag˙hom li ntqal li ©ew im˙assara jew posposti min˙abba li, skont kif qalet il-kumpanija, numru ta’ piloti rrappurtaw sick bla mistenni. L-Air Malta qalet li din is-sitwazzjoni ©iet tiswa lillkumpanija nazzjonali tal-ajru madwar nofs miljun ewro f’Denied Boarding Compensation, kirja ta’ ajruplan, u arran©amenti alternattivi ta’ vja©©ar, trasport fuq l-art u akkomodazzjoni. IΩda x’©ara eΩatt dakinhar? Huwa minnu li ma kienx hemm mezz ie˙or kif setg˙u jitnaqqsu dawn id-

danni? Kien hemm alternattivi o˙rajn? U jekk iva, g˙alfejn ma ©ewx utilizzati biex tittaffa s-sitwazzjoni? Kien hemm biΩΩejjed piloti biex joperaw it-titjiriet xorta wa˙da? Il-gazzetta KullÓadd g˙amlet sett ta’ mistoqsijiet lillAir Malta u lill-Assoççjazzjoni Maltija tal-Piloti (ALPA), fejn fost o˙rajn staqsiet jekk kienx minnu li l-Air Malta naqset milli tag˙mel kuntatt mal-piloti kollha li kienu stand-by biex dawn jie˙du post dawk li kienu ma jifil˙ux. L-Air Malta ça˙det li ma kinitx ikkuntattjat lil numru ta’ piloti stand-by, u qalet li dawk il-piloti kollha li kienu disponibbli u li legalment setg˙u ja˙dmu ©ew

ikkuntattjati, filwaqt li o˙rajn ma wi©bux it-telefown. IΩda min-na˙a l-o˙ra, l-ALPA sostniet verΩjoni o˙ra li tqajjem mistoqsijiet kbar. L-ALPA qalet lil din ilgazzetta li fil-fatt dakinhar kien hemm xi piloti fuq stand-by li lanqas biss ©ew ikkuntattjati millkumpanija biex jid˙lu g˙ax-xog˙ol dakinhar. Dan ifisser li filwaqt li l-amministrazzjoni tal-Air Malta qalet li ma kellhiex piloti o˙rajn biex ja˙dmu t-titjiriet ming˙ajr dewmien, l-unjin tal-piloti qed tg˙id li kien hemm piloti disponibbli li ma ©ewx ikkuntattjati millAir Malta. Tkompli f’pa©na 2

A˙barijiet

20.10.2013

l-air malta u l-alPa ma jaqBlux Bejniethom

Din il-gazzetta staqsiet ukoll kemm kienu fir-realtà dawk il-piloti li rrappurtaw sick leave dakinhar. L-Air Malta wie©bet li t-total ta’ piloti bissick leave dakinhar kien 17. Ûiedet tg˙id li 12 minn dawn kienu rrapurtaw sick bejn is2.00pm tas-16 ta’ Settembru u d-9.00am tas-17 ta’ Settembru. Madanakollu, it-twe©iba talALPA g˙all-istess mistoqsija

tag˙ti stampa differenti tassitwazzjoni. Filwaqt li l-ALPA tikkonferma li kien hemm “madwar 16-il pilota ma jifil˙ux”, din tispeçifika wkoll li numru minnhom kienu billong sick leave. Iktar minn hekk, l-ALPA Ωiedet tg˙id li t-tabib talkumpanija ma ntbag˙atx lil kull pilota bis-sick, u fost ilftit kaΩijiet li t-tabib intbag˙at, dan g˙al xi ra©uni ng˙ata indirizz ˙aΩin. L-ALPA qalet ukoll li titjira partikolari

“

it-tabib tal-kumpanija ma ntbag˙atx lil kull pilota bis-sick, u fost il-ftit kaΩijiet li ttabib intbag˙at, dan g˙al xi ra©uni ng˙ata indirizz ˙aΩin - ALPA

“

Tkompli minn pana 1

kienet ©iet ikkançellata sa˙ansitra qabel ma ntuΩaw l-istandby crew kollha. Mistoqsija jekk hux minnu li l-persuna responsabbli

mill-p i l o t i , l i h u w a w k o l l pilota liçenzjat, dakinhar ma opera l-ebda titjira u minflok baqa’ fl-uffiççju, l-Air Malta wie©b e t l i l - K a p U f f i ç j a l

il-qtil tal-aÓrax

russu jinÛamm arrestat minn Brandon Pisani Il-Pulizija qed iΩΩomm ta˙t a r r e s t r a © e l Russu b’konnessjoni mas-sejba ta’ katavru f l - A ˙ r a x t a l - Mellie˙a. Ilkatavru n t s ab maqbud f’qasma bejn il-blat f’dak li qed ji©i meqjus b˙ala kaΩ ta’ qtil. L-awtopsja fuq il-katavru kienet wa˙da inkonklussiva, u l-esperti forensiçi se jkunu qed jag˙mlu aktar eΩamijiet sabiex ti©i stabbilita l-kawΩa tal-mewt. Dan g˙alkemm fuq i l - k a t a v r u i n stabu diversi

daqqiet ta’ sikkina. Il-pulizija qed tqis is-sejba tal-katavru, x’aktarx ta Pawlu Grech ta’ 47 sena min-Naxxar u li kien ilu rrapurtat nieqes aktar minn ©img˙a, b˙ala kaΩ ta’ qtil. Minkejja li hemm indikazzjoni çara li l-katavru jista’ jkun ta’ Grech, u dan wara li l-Pulizija sabu l-karozza tieg˙u tat-tip Isuzu Gemini ipparkkjata ta˙t is-sigar ftit ’il bog˙od min fejn kien hemm il-katavru, il-Pulizija qalet li lkatavru g˙adu mhux identifikat.

Dwar dan il-kaΩ il-Pulizija qalet li qed iΩΩomm ta˙t arrest Russu ta’ 46 sena li jg˙ix il-GΩira. Allegatament ir-Russu kien l-a˙˙ar persuna li kien fil-kumpanija ta’ Grech. Pawlu Grech g˙eb ilÓamis, 10 ta’ Ottubru. L-iΩviluppi dwar dan il-kaΩ se˙˙ew il-Ìimgha filg˙odu, meta g˙all-˙abta tal-10.00 a.m. il-Pulizija sabu l-karozza ta’ Grech ipparkkjata ta˙t issi©ar fl-A˙rax tal-Mellie˙a. Minnufih bdiet tfittxija flakwati u ftit wara bdiet tinxtamm ri˙a tinten li kienet

©ejja minn qasma fil-blat. F’qieg˙ il-blat kien hemm Ωew© boroΩ taΩ-Ωibel suwed li meta l-Pulizija tellg˙uhom innutaw li kienu mçappsin bid-demm. Dawn ittie˙du filLaboratorju Forensiku fejn kien ikkonfermat li d-demm huwa uman. G˙aldaqstant issoktat it-tfittxija u iktar ’l isfel fil-qasma fil-blat, dehret ras ta’ persuna. Il-katavru kien madwar sular ’l isfel u ttella’ minn fejn kien madwar tlett sieg˙at wara, g˙all- ˙abta tal-5.00 p.m.

responsabbli mit-titjiriet ma jit˙alliex jopera ming˙ajr membru tal-ALPA li jkun preΩenti u rostered fuq it-titjira. Min-na˙a tag˙ha, g˙all-istess mistosqija l-ALPA qalet li fil-kumpanija fil-fatt hemm erba’ management pilots , li tlieta minnhom huma liçenzjati li jtajru l-ajruplani kummerçjalment. Milli jidher dakinhar dawn il-piloti ma ˙admu l-ebda titjira biex jonqos l-inkonvenjent.

BugÓaddas jegÓreq fix-xwejni Ilbiera˙ filg˙odu tilef ˙ajtu bug˙addas ta’ 59 sena li kien qed jog˙dos fil-bajja tax-Xwejni, G˙awdex. Linçident se˙˙ g˙all-˙abta tal-11.30 a.m. Minn investigazzjoni preliminari li l-pulizija g˙amlet fuq il-post irriΩulta li g˙al xi ra©uni, ilbug˙addas, li huwa FrançiΩ, sab ru˙u f’diffikulta` waqt li kien qieged jog˙odos ma’ grupp ta’ bug˙addasa o˙ra.

A˙barijiet

20.10.2013

Impenn favur Id-dIversItÀ u l-ugwaljanza Din il-©img˙a sar pass importanti lejn il-˙olqien ta’ soçjetà iktar inklussiva hekk kif ©ie ppubblikat l-abbozz ta’ li©i dwar l-unjonijiet çivili. Permezz ta’ din ir-riforma, il-Gvern qieg˙ed ikompli juri kemm hu kommess illi jne˙˙i d-diskriminazzjoni li teΩisti abbaΩi talorjentazzjoni sesswali. LIAM GAUCI ˙a l-kummenti ta’ Gabi Calleja, koordinattriçi tal-Malta Gay Rights Movement (MGRM), u Silvan Agius, Policy Director fi ˙dan l-International Lesbian and Gay Association (ILGA), dwar l-importanza ta’ din ir-riforma. F’konferenza tal-a˙barijiet li s a r e t i k t a r k mieni din il© i m g ˙ a , i l - M inistru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Drittijiet Çivili Helena Dalli fakkret li din illi©i kienet weg˙da elettorali tal-Partit Laburista u sostniet li l-Gvern qieg˙ed iressaq d a n l - a b b o z z kmieni fille©iΩlatura biex jenfasizza limpenn tieg˙u li jipprovdi li©ijiet li jirrispettaw id-diversità u jiggarantixxu l-ugwaljanza. Hija qalet ukoll li din il-li©i tfasslet b’kooperazzjoni malkunsill konsultattiv li ©ie ffurmat mill-Gvern ftit wara li kien elett f’Marzu li g˙adda. Dan kompla jikkonferma li dan il-kunsill ma twaqqafx biss biex jag˙ti l-pariri imma g˙andu wkoll sehem dirett fit-tfassil ta’ li©ijiet li g˙andhom x’jaqsmu mad-drittijiet ta’ persuni LGBT f’pajjiΩna. F l - i s t e s s k onferenza lM i n i s t r u D a l l i talbet g˙al kunsens politiku fuq din ilkwistjoni u fakkret lill-politiçi kollha li huma g˙andhom id-

dmir li jille©iΩlaw biex itejbu l-˙ajja tan-nies ˙alli jassiguraw li kul˙add ikun jista’ jg˙ix ˙ajja dinjituΩa. Hija qalet ukoll li l-politiçi g˙andhom jille©iΩlaw skont ir-real-

Progress sostnut Sa Mejju li g˙adda di©à bdew jidhru l-effetti poΩittivi tal-politika tal-Gvern fir-rigward ta’ drittijiet LGBTI. Dan ˙are© çar fl-hekk imsejja˙ ‘Rainbow Europe Map 2013’, rapport ma˙ru© millInternational Gay and Lesbian Association (ILGA), li jag˙ti indiçi li jirrifletti listatus politiku u le©iΩlattiv ta’ persuni LGBTI madwar lEwropa. Fir-rapport li ˙are© din is-sena pajjiΩna tela’ mit38 g˙at-18-il post fost 49 pajjiΩ Ewropew. Dan il-pass ’il quddiem ikkonfermah Silvan Agius, ilPolicy Director fi ˙dan lILGA, li qalilna illi Malta qieg˙da tag˙mel progress sostnut f’dan ir-rigward.

“Nemmen li jekk l-affarijiet se jkomplu sejrin f’din iddirezzjoni, Malta ma ddumx ma titla’ ferm iΩjed ’il fuq firRainbow I n d e x , ” q a l i l n a

tajiet li dejjem jevolvu fis-soçjetà.

F’kummenti li tat lil din il-

gazzetta Gabi Calleja, koordinattriçi tal-Malta Gay Rights Group (MGRM) iddeskriviet din il-li©i b˙ala pass kbir ’il quddi e m f e j n j i d ˙ o l i r rikonoxximent ta’ koppji tal-

Agius. Huwa fa˙˙ar ir-riformi li saru f’pajjiΩna hekk kif issena l-o˙ra ©iet introdotta li©i kontra l-mibeg˙da u ttixwix fil-konfront ta’ persuni LGBTI, u ttejbet il-li©i kontra d-diskriminazzjoni blinkluΩjoni tal-orjentazzjoni sesswali u l-identità tal©eneru fil-mandat talKummissjoni g˙allUgwaljanza. Madankollu, huwa qal li lGvern preçedenti Ωamm lura milli jikkommetti ru˙u b’mod konkret f’dan ir-rigward u dan deher çar matul is-snin li g˙addew fejn il-PN ma Ωammx il-pass maΩΩminijiet li qeg˙din jinbidlu. “Din il-bidla dehret biç-çar waqt il-kampanja elettorali fejn id-drittijiet tal-persuni

LGBT kienu indirizzati b’çertu prominenza, u min ikkampanja favur l-ugwaljanza Ωied fil-voti, waqt li min baqa’ sieket naqqas bil-kbir,” tenna Agius. Huwa attribwixxa din ilbidla fil-˙sieb tal-Maltin g˙ax-xog˙ol siewi tal-MGRM li matul is-snin ˙admu favur id-drittijiet tal-persuni LGBT anke meta f’pajjiΩna kien g˙adu diffiçli li titkellem filmiftu˙ fuq din it-tema. B˙al Gabi Calleja, Silvan Agius jemmen li g˙ad baqa’ diversi riformi xi jsiru biex ikun hemm ugwaljanza s˙i˙a f’dan is-settur. Madankollu, Agius jara l-eΩistenza talkunsill konsultattiv b˙ala ˙a©a poΩittiva ˙afna g˙aliex il-Gvern qieg˙ed f’poΩizzjoni li jifformula l-politika diretta-

Pass kbir ’il quddiem

istess sess u l-familji tag˙hom g˙aliex toffri l-istess drittijiet taΩ-Ωwie© ming˙ajr ma jintuΩa’ dak it-terminu b’mod speçifiku. Hija qalet ukoll li l-MGRM se jkompli jsegwi l-proçess fil-Parlament sakemm effettivament tg˙addi l-li©i. Wara li dan ise˙˙, huwa ppjanat illi ji©u organizzati laqg˙at ta’ informazzjoni g˙all-komunità LGBT biex ikunu mg˙arrfa dwar l-implikazzjonijiet talli©i. Minkejja l-fatt li pajjiΩna g˙adu lura fuq livell le©iΩlattiv fejn jid˙lu d-drittijiet ta’ persuni LGBT, Calleja hija tal-fehma li dan it-tip ta’ riformi, kif ukoll dawk dwar l-identità tal-©eneru, ser jippermettu lil Malta illi tippoΩizzjoni lilha nnifisha minn ta’ quddiem fost ilpajjiΩi Ewropej. Fl-a˙˙ar sosniet li l-MGRM ser jibqa’ ja˙dem sabiex tinkiseb l-ugwaljanza fiΩ-Ωwie© g˙aliex dan biss joffri ugwaljanza s˙i˙a.

ment mal-organizzazzjonijiet li jirrappreΩentaw lill-persuni LGBT. “Il-pass li jmiss g˙all-Gvern g˙andu jkun illi tin˙oloq li©i li tiΩgura r-rikonoxximent tal-©eneru tal-persuni transesswali li hija a˙jar minn dik tal-lum. Hemm bΩonn ukoll titjib tal-qafas legali kontra d-diskriminazzjoni g˙ax dak preΩenti hu wisq limitat firrigward tal-protezzjoni li jipprovdi. Finalment, hemm bΩonn ukoll aktar viΩibbiltà tal-persuni LGBT u r-rwol tag˙hom fis-soçjetà,” sostna Agius. It-tieni qari fil-Parlament tal-abbozz ta’ li©i dwar lunjonijiet çivili ser ssir g˙ada. Ara wkoll pa©na 7

Intervista

20.10.2013

“gÓidt il-veritÀ MingÓajr Ma Ó

Ritratti: JOE CAMENZULI

L-eks Prim Ministru u eks Mexxej tal-Partit Laburista, Dr Alfred Sant, ftit g˙andu bΩonn introduzzjoni. Ftit taΩ-Ωmien ilu Dr Sant kien ikkonfermat mill-PL b˙ala kandidat g˙all-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Id-deçiΩjoni tieg˙u li jikkontesta din l-elezzjoni tista’ tg˙id li kellha reazzjonijiet im˙allta. Filwaqt li l-esperjenza politika ta’ Dr Sant, kemm dik nazzjonali u anki dik Ewropea, Ωgur li hija imprezzabbli, il-mistoqsija fuq fomm ˙afna nies kienet wa˙da. Il-poΩizzjoni ta’ Dr Sant kontra s-s˙ubija s˙i˙a ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea g˙axar snin ilu, se tg˙inu, jew tista’ ttellefu, fil-˙idma tieg˙u b˙ala Membru Parlamentari Ewropew? F’din l-intervista Dr ALFRED SANT tkellem ma’ RITIANNE AGIUS dwar il-passat tieg˙u u r-ra©unijiet wara d-deçiΩjoni li jikkontesta l-elezzjoni g˙all-Parlament Ewropew.

Ìirja wara l-˙nieΩer fil-Ìermanja Mistoqsi dwar avveniment f’˙ajtu li jibqa’ jiftakar, Dr Alfred Sant jirrakkonta kif darba hu u tliet i˙bieb studenti marru ja˙dmu g˙as-sajf f’razzetti kbar ÌermaniΩi lejn il-fruntiera OlandiΩa, f’Ωona fejn ikabbru qmu˙, patata u

frott, iΩommu mer˙liet ta’ baqar g˙all-˙alib u jrabbu l˙nieΩer. “Inkarigu tieg˙i kien li nnaddaf il-˙nieΩer – taqla’ ddemel li jin©ema’ minn jum g˙al jum, to˙or©u mill-maqjel u ©©orru fuq karretta lejn remissa enormi fil-qrib fejn id-demel kien ji©©emma’,” jispjega Dr S a n t . “ D a r b a

minnhom l-imnieg˙el ta’ ˙nieΩer fet˙u l-bieb tal-maqjel li ma g˙alaqtux tajjeb u ©ew ji©ru warajja fir-remissa. Bdejt nimbuttahom lura lejn il-maqjel, ni©ru wara xulxin minn fuq muntanji ta’ demel u bejn g˙adajjar ta’ ˙ama karg. F’˙in minnhom, spiççajt niΩΩerzaq g˙al ©o g˙adira ˙ama. G˙adni niftakar il-

mumenti inkredibbli li matulhom rajt il-boots li kont liebes jindifnu fit-tajn imdennes u dan tiela’ lejn ilquççata tal-boots biex jid˙ol ©o fihom. Sadattant, il-˙anΩir li kont qed insegwi, waqaf i˙ares lejn x’kien g˙addej, b’˙arsa satirika fuq wiççu – jew hekk niftakru jag˙mel.” Jg˙id li, minn dakinhar, dejjem ˙ass li kellu perspettiva mill-aqwa dwar il-politika Ewropea komuni tal-biedja, li g˙adha sal-lum wie˙ed mill-pilastri tat-tmexxija tassuq komuni Ewropew. M hux ewro-xettiku, imma ewro-realista

Alfred Sant ma’ familja ta’ bdiewa ÌermaniΩi, fuq btala u xog˙ol fis-sajf tal-1966.

Dwar il-fatturi li ˙ajjruh jikkontesta g˙all-elezzjonijiet g˙all-Parlament Ewropew, Dr Sant jg˙id li kien Dr Joseph Muscat li ssu©©erielu jo˙ro© g˙al din l-elezzjoni ˙ames snin ilu. “Dak iΩΩmien kont g˙adni kemm ˙iere© mill-marda tal-kançer u ma kontx Ωgur x’seta’ jinqala’. Kont deputat filParlament Malti u ma xtaqtx li naqta’ ˙esrem il-mandat tieg˙i. Ukoll il-perspettiva ta’ Ωviluppi qawwija fuq ix-xena Ewropea dehritli remota,” jispjega Dr Sant. IΩid jg˙id, iΩda, li fuq dan l-a˙˙ar punt kien sejjer

Ωbaljat. “L-aktar min˙abba lkriΩi tal-ewro, fl-a˙˙ar snin u fis-snin li ©ejjin, ix-xena politika tal-Ewropa se toffri sfidi kbar. Illum m’g˙adnix aktar deputat fil-Parlament Malti. Allura, nista’ nid˙ol g˙all-isfida li nag˙ti kontribut min-na˙a Maltija filParlament Ewropew, jekk ilpoplu jaqbel.” Staqsejtu jekk ja˙sibx li huwa ewro-xettiku. Iwie©eb li g˙alih il-kelma ewro-xettiku ma tantx g˙andha tifsira, u li jippreferi jsejja˙ lilu nnifsu ewro-realista; bniedem li jg˙oΩΩ bil-kbir il-wirt Ewropew li hu tag˙na lkoll, imma jarah mill-perspettiva tan-nazzjon li fih twieled, filkaΩ tieg˙u, Malta. “G˙alija l-aqwa ˙sus tal©enju Ewropew jinsabu f’dan: l-Ewropa hi Ewropa tan-nazzjonijiet; kwalunkwe g˙aqda bejniethom trid titlaq minn din ir-realtà u tirrispettaha,” jsostni Dr Sant. “Kif dejjem g˙idt, s˙ubija flUnjoni Ewropea g˙andha lvanta©©i u l-iΩvanta©©i tag˙ha. Il-poplu Malti g˙aΩel li jid˙ol g˙alihom. Id-dmir tag˙na llum hu – f’hekk nara li jista’ jkun il-kontribut tieg˙i – li niΩguraw li nie˙du l-aqwa mill-vanta©©i u li dawn jitqassmu b’©ustizzja fost is-saffi kollha tal-poplu

Intervista

20.10.2013

allejt il-kwiekeb jgÓaMMxuni”

Alfred Sant

Malti u G˙awdxi. Sadanittant, irridu ntaffu kemm nistg˙u mill-piΩijiet waqt li wkoll nassiguraw li jitqassmu fostna b’©ustizzja. Nemmen li sa llum, u˙ud mill-vanta©©i tlifnihom waqt li mhux kul˙add gawda minnhom. Biex tag˙qad, ilpiΩ tal-iΩvanta©©i t˙alla jkun aqwa milli messu kien, waqt li t˙alla jin©arr b’mod in©ust.” Se jibqa’ jg˙id il-verità Dr Sant jirrakkonta li lewwel xog˙ol li qatt kellu kien fil-Missjoni ta’ Malta lillKomunità Ekonomika Ewropea (kif kienet tissejja˙ dak iΩ-Ωmien) fi Brussell, fejn dam ˙ames snin. “Konna na˙dmu tista’ tg˙id ma’ kull pajjiΩ fl-Ewropa kontinentali ’l fuq mill-Italja u ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali b˙allUNESCO f’Pari©i.” Jispjega li hawnhekk kellu çans jispeçjalizza sew f’affarijiet Ewropej u kif jolqtu lil Malta. Matul is-snin baqa’ insegwi mill-qrib x’kien g˙addej fl-Ewropa. Bejn l-1989 u l1990, flimkien ma’ Leo Brincat, g˙amel studju estensiv tar-relazzjonijiet bejn Malta u l-Unjoni Ewropea; Dr Sant dwar l-aspetti ekonomiçi u soçjali, Leo Brincat dwar l-aspetti politiçi u ambjentali. “Konna ˙ri©na Ωew© kotba ta’ analiΩi dwar hekk, u konna wassalna, ta˙t il-gwida ta’ Dr. Karmenu Mifsud Bonnici, Mexxej Laburista dak iΩ-Ωmien, g˙al politika dwar l-Ewropa a©©ornata u maqbula millKonferenza ©enerali talPartit.” IΩid jg˙id li fis-snin ta’ wara baqa’ attent g˙alliΩviluppi Ewropej, mhux lanqas fi Ωmien il-kampanja dwar jekk Malta kellhiex tid˙ol membru s˙i˙ talUnjoni Ewropea jew le. Kien id-delegat tal-Partit Laburista g˙all-Konvenzjoni fi Brussell dwar Kostituzzjoni ©dida g˙all-Ewropa, fejn ˙a sehem attiv. Imbag˙ad, fil-bidu tassena 2012, ˙are© ktieb dwar “Malta u l-ewro”, li jitqies b˙ala punt ta’ referenza g˙al bosta nies interessati fissu©©ett. “F’dan kollu, il-poΩizzjoni tieg˙i dejjem kienet li ng˙id il-verità kollha, bla ma n˙alli lill-kwiekeb jg˙ammxuni. Imma lanqas ma ng˙id li hemm l-iswed, fejn ma hemmx swidija. Se nibqa’ nag˙mel hekk. Nitbissem illum meta niltaqa’ ma’ nies li jg˙iduli: kont na˙seb li qed tesa©era imma dak li kont tg˙id int, (kwaΩi) kollu ©ara,” jg˙id Dr Sant. Óadd ma jista’ jissusspetta li Malta g˙andha mottivi ulterjuri Mistoqsi liema huma t-temi li

Alfred Sant jirrappreΩenta lil Malta fl-Assemblea Ìenerali tal-UNESCO fl-1974 waqt seduta kontroversjali

jixtieq jikkonçentra fuqhom fl-evetwalità li ji©i elett, Dr Sant iwie©eb li ma jarahiex idea tajba li wie˙ed ikollu ideat fissi minn qabel. “Irrealtà hi li Malta ikollha taffaççja firxa wiesg˙a ta’ materji daqs kull pajjiΩ ie˙or. Min˙abba ç-çokon tag˙na, jid˙lu prioritajiet aktar akuti milli jkunu g˙al ˙addie˙or. Trid tara x’inhuma l-aqwa bΩonnijiet tag˙na. Min-na˙a tieg˙i inkun lest nikkonçentra fuq x’jitqies li jkun me˙tie© mill-Partit Laburista.,” jis˙aq Dr Sant. Jg˙id li g˙andu esperjenza fl-oqsma tad-diplomazija u lpolitika barranija; tat-tmexxija ekonomika, industrijali u mani©erjali; tal-politika soçjali, inkluΩa l-edukazzjoni, fejn kellu involviment mhux Ωg˙ir matul is-snin; u mhux lanqas, tal-amministrazzjoni pubblika. “Dan g˙andu jippermettili nkun flessibbli skont il-bΩonnijiet li ji©u identifikati mill-Partit Laburista. L-oqsma li semmejtlek kollha huma ta’ interess kruçjali g˙al pajjiΩna,” jispjega Dr Sant. Dwar il-kontribut ta’ Malta, Dr Sant jg˙id hekk: “Il-kontribut tag˙na jekk ikun validu, jibda bil-vanta©© li ftit jista’ jkollu a©endi mo˙bija warajh, u dan min˙abba l-istess çokon tag˙na. Óadd ma jista’ jissuspetta li g˙andna xi mottivi ulterjuri. Biss il-poΩizzjoni tag˙na trid titlaq, nemmen jien, mir-realtà li qed naffaççjaw b˙ala pajjiΩ ˙ieles fl-Ewropa. Kieku konna parti mill-Italja, ng˙idu a˙na, konna n˙arsu lejn l-affarijiet b’mod differenti.” Jg˙id li allura rridu nitilqu mill-poΩizzjoni li l-politika Ewropea m’ g˙andhiex titfassal skont il-prinçipju ta’ “one size fits all”, ji©ifieri li l-istess miΩuri jg˙oddu g˙al kul˙add bl-istess mod. Jis˙aq li dan hu prinçipju li nistg˙u nsost-

nuh u nfakkruh kull fejn hu rilevanti, b’mod li jag˙mel ©id lilna, imma jkun ukoll ta’ ©id lill-istess Ewropa, li finnatura stess, hi mag˙mula

minn nazzjonijiet differenti. Dr Sant iΩid jg˙id li lil hinn minn hekk, il-qag˙da tag˙na trid tfittex li tivvalorizza l-fatt li ninsabu fuq fruntiera tal-

Ewropa u f’nofs ilMediterran. “Nistg˙u nitqiesu b˙ala a©ent li jittratta ma’ kul˙add ming˙ajr ma jqajjem suspetti. U dan f’Ωona fejn hemm ˙afna tensjonijiet kuntradittorji, kif rajna wara li se˙˙et l-hekk imsej˙a ‘rebbieg˙a G˙arbija’, fejn minkejja l-˙afna kliem sbie˙ tal-bidu, ma jidhirx li lEwropa qed jirnexxielha jkollha wisq impatt politiku u ekonomiku. Min-na˙a l-o˙ra, irridu nΩommu sens ta’ realiΩmu f’kull ma nag˙mlu: ma narawx kbir, ma n˙allux ilkwiekeb jg˙ammxuna.” Dr Alfred Sant itemm jg˙id li huwa nfurmat li l-problema li mill-bidu nett rappreΩentanti Malti kellhom, u g˙ad g˙andhom sal-lum fi Brussell, hi li ftit jing˙ata kas ta’ dak li jg˙idu. “Ovvjament ˙a©a b˙al din ma tissemmiex fil-pubbliku fostna. U allura rridu na˙dmu aktar biex niΩguraw li dak li ng˙idu jkun bil-qies, imma jinstema’ mhux jitwarrab. U fejn g˙andna x’nikkontribwixxu, nag˙tu l-kontribut tag˙na ming˙ajr ebda sens ta’ inferjorità.”

Kollezzjonisti u Dilettanti

20.10.2013

iÛ-Ûurrieq fis-sulfarini

G˙al ˙afna minna s-sulfarini huma biss mezz kif inqabbdu n-nar. Nixeg˙luhom, jin˙arqu fi ftit sekondi, u pront narmuhom. IΩda mhux hekk g˙al Jimmy Vella, ©uvni ta’ 30 sena miΩ-Ûurrieq. G˙al Jimmy is-sulfarini g˙andhom sinjifikat speçjali, u kienu jiffurmaw parti importanti minn ˙ajtu g˙al dawn l-a˙˙ar 14-il sena. Jimmy ja˙dem b˙ala operatur f’fabbrika, iΩda fil-˙in liberu tieg˙u j˙obb jibni mudelli ta’ knejjes, kappelli, torrijiet, dg˙ajjes u affarijiet o˙ra – kollha marbuta maΩÛurrieq. Dawn il-mudelli jibnihom billi juΩa l-kartun, il-

gazzetti, il-kolla, iΩ-Ωebg˙a, linjam, u fl-a˙˙ar iΩda mhux linqas, is-sulfarini! Jimmy jg˙idilna li beda jibni dawn il-mudelli meta kien g˙ad kellu 16-il sena. Mistoqsi jekk rax ix-xog˙ol ta’ xi ˙add u t˙ajjar jag˙mel b˙alu, Jimmy jg˙idilna li kien huwa stess li ˙are© bl-idea li jibda jag˙mel xi ˙a©a bis-sulfarini. L-ewwel biçça xog˙ol li medd idejh g˙aliha kienet ilmudell tal-Mit˙na tax-Xarolla, li, g˙alkemm kienet l-ewwel mudell tieg˙u, xorta ˙ar©et tajba. Minn hemmhekk g˙amel kura©© u da˙al g˙al biçça xog˙ol ikbar, li fil-fatt

hija l-ikbar wa˙da li g˙amel sal-lum. Fl-età ta’ 17-il sena, Jimmy beda x-xog˙ol fuq mudell talKnisja Parrokkjali taΩ-Ûurrieq. Jimmy jg˙id li dam xejn inqas minn sitt xhur ja˙dem fuq din il-knisja, li g˙andha daqs ta’ tliet piedi tul, Ωew© piedi wisa’, u Ωew© piedi o˙ra g˙oli. Jispjega li kien juΩa ˙afna r-ritratti tal-knisja waqt li jkun qed ja˙dem, biex din ti©i kemm jista’ jkun simili. Mistoqsi kemm idum ja˙dem fuq mudell, Jimmy jg˙idilna li jiddependi ˙afna mid-daqs u l-g˙amla talmudell. Filwaqt li fuq il-knisja parrokkjali dam sitt

xhur, fuq mudelli o˙ra ©ieli dam ©imag˙tejn, u ©ieli xahar. Ovvjament, ikun jista’ ja˙dem fuqhom biss g˙al ftit ˙in kuljum qabel jew wara xxog˙ol. B’kollox Jimmy jg˙id li llum g˙andu 20 biçça. G˙andu erba’ emblemi, li jinkludu dik ta’ Santa Katerina, tal-Madonna tal-Karmnu, is-Salib ta’ Malta, u l-emblema taΩ-Ûurrieq. Mudelli o˙ra huma dawk talluzzu u l-frejgatina, kif ukoll karozza tal-linja mill-antiki. B˙ala mudelli ta’ bini, minbarra l-knisja parrokkjali, g˙andu erba’ kappelli li jinsabu fiΩ-Ûurrieq, kif ukoll itTorri ta’ Bubaqra u t-Torri talWardija, ukoll fiΩ-Ûurrieq. G˙andu wkoll il-Mit˙na tax-

Xarolla, li hija l-ewwel pro©ett li g˙amel bis-sulfarini. Jimmy jg˙id li l-iktar mudell g˙al qalbu minn dawn kollha huwa bla dubju dak tal-knisja parrokkjali. Fil-fatt din kienet l-iktar wa˙da li ntg˙o©bot mill-pubbliku meta Jimmy esebixxa x-xog˙ol tieg˙u. Intg˙o©bot ukoll il-Kappella ta’ Bubaqra u l-arma ta’ Santa Katerina. L-ewwel darba li Jimmy esebixxa x-xog˙ol tieg˙u kien f’wirja fil-Mit˙na tax-Xarolla, lura fl-2003, fejn ing˙ata çertifikat. Imbag˙ad re©a’ tella’ xxog˙ol tieg˙u g˙all-wirja b’rabta mal-wirt kulturali taΩÛurrieq f’Settembru tas-sena lo˙ra, u re©a’ ˙a sehem f’Jum iΩ-Ûurrieq din is-sena.

A˙barijiet

20.10.2013 07

QabÛa gÓal Malta fid-drittijiet lgbti Fir-Rainbow Europe Map 2013: rapport li jag˙ti indiçi li jirrifletti l-istatus politiku u le©iΩlattiv ta’ persuni LGBTI madwar lEwropa, pajjiΩna tela’ mit-38 g˙at-18-il post fost 49 pajjiΩ Ewropew.

Din kienet qabΩa kbira g˙al Malta hekk kif sas-sena l-o˙ra konna kklassifikati b˙ala l-ag˙ar fost il-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea, segwiti biss minn diversi stati li g˙andhom lista twila ta’ kaΩijiet ta’ ksur tad-drit-

tijiet tal-individwu. Fost il-pajjiΩi li qbiΩna hemm lItalja, l-IΩvizzera u l-Greçja. F’dan l-indiçi ©ie nnutat li Malta g˙amlet passi importanti ’l quddiem fil-protezzjoni legali kontra d-diskriminazzjoni offruta fejn

tid˙ol l-identità sesswali tal-individwu, kemm fil-˙ajja privata u kemm fuq ix-xog˙ol. Barra minn hekk, ir-rapport tal-ILGA ra titjib fil-le©iΩlazzjoni li tirrigwarda mibeg˙da u tixwix kontra persuni b’orjentazzjoni u

identità sesswali differenti. Huwa mistenni li Malta ter©a’ tavvanza f’dan l-indiçi matul issena hekk kif il-Gvern ressaq abbozz ta’ li©i li g˙andu jwassal biex ji©u rikonoxxuti l-unjonijiet çivili bejn koppji tal-istess sess.

A˙barijiet

20.10.2013

MIn keLLu JIskuÛa ruÓu?

Matul il-kampanja elettorali li g˙addiet inqala’ plejtu kbir min-na˙a tal-Partit Nazzjonalista meta l-Mexxej Laburista Dr Joseph Muscat iddeskriva l-power station ta’ Dellimara b˙ala fabbrika talkançer. Dak iΩ-Ωmien il-PN tant ˙adha bi kbira li Lawrence Gonzi kien mar fuq il-medja lokali biex jipprova jikkonvinçi lill-poplu li Dr Muscat kien qal xi ˙a©a ta’ barra minn hawn u sa˙ansitra talbu biex jiskuΩa ru˙u. Madankollu, Dr Muscat kien

Ωamm mal-fehma tieg˙u, g˙aliex din kienet mibnija fuq diversi testimonjanzi li ˙ar©u matul is-snin fejn persuni li jg˙ixu fl-akwati tal-power station Ωviluppatilhom din ilmarda b’rata ta’ inçidenza allarmanti kkomparata mal-kumplament tal-pajjiΩ. Din il-©img˙a l-poΩizzjoni ta’ Dr Muscat sabet konferma o˙ra mill-International Agency for Research on Cancer (IARC) – a©enzija fi ˙dan il-World Health Organization. F’rapport bl-isem ta’ ‘Outdoor air pollu-

tion – a leading environmental cause of cancer deaths’ ˙ar©et b’mod çar ir-rabta bejn ittni©©is tal-arja u l-inçidenza talkançer. B’mod speçifiku l-IARC irriferew g˙as-settur tal-©enerazzjoni tal-ener©ija b˙ala wie˙ed millkawΩi prinçipali ta’ din l-inçidenza kbira tal-marda. Skont dan r-rapport, il-power stations tant huma perikoluΩi li l-IARC ˙abbret li dan it-tip ta’ tni©©is tal-arja ser jibda ji©i kklassifikat b˙ala ‘Group 1 human carcinogen’ li jpo©©ih fl-istess kategori-

L-IngILterra wkoLL staqsiet lill-Partit Nazzjonalista jekk dan kienx bidel il-poΩizzjoni tieg˙u kontra l-ftehim maç-Çina fuq l-Enemalta, u dan fid-dawl tal-fatt li issa anke l-Ingilterra waslet g˙al ftehim simili. Madankollu l-PN naqas milli

Gvern fhim“naB˙ala l-o©©ettivi talkumpaniji ÇiniΩi u Ωewwi©niehom ma’ tag˙na, biex issa se jkunu qed jg˙inuna ndawru r-rota talEnemalta

“

Din il-©img˙a l-Ingilterra ˙abbret li kienet la˙qet ftehim ma’ kumpaniji ÇiniΩi biex dawn jinvestu fil-bini ta’ power station nukleari ©dida f’Somerset. Din l-a˙bar waslet ftit ©img˙at biss wara li l-Gvern Malti wkoll ˙abbar ftehim maç-Çina biex din tag˙mel investiment sostan-zjali dirett fl-Enemalta. IΩda lOppoΩizzjoni Nazzjonalista kkritikat bl-a˙rax id-deçiΩjoni tal-Gvern Malti li jinnegozja mal-ikbar ekonomija fiddinja, fejn il-Kap tal-PN Simon Busuttil tefa’ dubji ming˙ajr ebda baΩi. Issa qeg˙din naraw li lIngilterra wkoll qed timxi fuq l-istess passi ta’ Malta u tinnegozja maç-ÇiniΩi fuq ilpro©etti tag˙ha g˙all-©enerazzjoni tal-ener©ija. F’dik li hija esperjenza kemxejn ©dida g˙al Malta, wara snin ta’ tmexxija minn Gvern Nazzjonalista, Malta qed tkun fuq quddiem nett ta’ inizjattivi proattivi, b’pajjiΩi ˙afna ikbar minnha li jag˙mlu l-istess pass warajha. Din il-gazzetta g˙alhekk

Il-Ministru Konrad Mizzi

jg˙id jekk il-poΩizzjoni tieg˙u kinitx inbidlet. Minflok, il-PN qal biss li kien g˙amel numru ta’ mistoqsijiet dwar id-deçiΩjoni talGvern li jipprivatizza lEnemalta billi, fi kliemu,

ibig˙ parti sostanzjali minnha lil pajjiΩ ie˙or. Il-PN qal li lGvern kien g˙adu ma we©ibx g˙al dawn il-mistoqsijiet. Il-gazzetta KullÓadd talbet ukoll ir-reazzjoni tal-Ministru g˙all-Ener©ija Konrad Mizzi dwar il-ftehim li Malta g˙amlet maç-Çina, fid-dawl tal-fatt li issa anke l-Ingilterra da˙let g˙al ftehim simili. IlMinistru Mizzi qal li r-realtà hija li kull pajjiΩ fl-Ewropa qed jibg˙at delegazzjoni fiçÇina biex i©ib l-investiment lejn pajjiΩu. Sal-2012 Malta kienet l-a˙˙ar fil-klassifika tal-investiment miç-Çina. “B˙ala Gvern fhimna lo©©ettivi tal-kumpaniji ÇiniΩi u Ωewwi©niehom ma’ tag˙na, biex issa se jkunu qed jg˙inuna ndawru r-rota talEnemalta,” qal il-Ministru Mizzi. “Ta’ min jinnota li ssehem taç-Çina fil-qasam talenergija f’Malta se jkun wie˙ed minoritarju, iΩda lMinistru tal-Finanzi IngliΩ esprima x-xewqa li ç-ÇiniΩi jinvestu iktar biex ’il quddiem ikollhom sehem ma©©uri.”

ja tal-asbestos u d-d˙a˙en i©©enerati mit-tipjip. Dawn ilkançers mhumiex biss dawk relatati mas-sistema respiratorja imma wkoll il-buΩΩieqa talawrina. L-IARC qalet ukoll li minn informazzjoni li n©abret minnhom ˙are© li fl-2010 madwar 223,000 persuna mietu b’riΩultat tat-tni©©is tal-arja. Din is-sejba tkompli tikkonferma l-periklu li j©ib mieg˙u ttni©©is tal-arja hekk kif di©à kienet mag˙rufa r-rabta bejnu u problemi fis-sistema respiratorja u kardijaka. Il-gravità ta’

din il-problema wasslet lillIARC biex t˙e©©e© lill-komunità internazzjonali tindirizza din il-problema mill-aktar fis possibbli. Is-sejbiet tal-IARC ikomplu jikkonfermaw kemm il-Partit Laburista kellu ra©un meta ta prijorità lit-tranΩizzjoni tas-settur tal-ener©ija ta’ pajjiΩna lejn sistemi iktar nodfa ta’ ©enerazzjoni. Illum, iktar minn qatt qabel, il-pubbliku jaf min vera g˙andu jiskuΩa ru˙u g˙all-mod kif tkellem dwar is-sa˙˙a talMaltin u l-G˙awdxin.

A˙barijiet

20.10.2013

It-teknoloÌIja ta’ mIssIrIjIetna

Illum hija l-a˙˙ar ©urnata li fiha l-pubbliku se jkollu lopportunità li jattendi ‘IlKomunikazzjoni mal-Milja taΩ-Ûmien’: wirja mtellg˙a mill-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara bil-kollaborazzjoni tal-Vintage Computer Club Malta. F’din il-wirja, li qieg˙da flewwel edizzjoni tag˙ha, ilpubbliku jista’ jara bosta g˙odod ta’ komunikazzjoni antiki, fosthom kompjuters tal-img˙oddi, kif ukoll radjijiet li kellhom uΩu çivili u militari. Fil-jiem li g˙addew ilKunsill Lokali ta’ Birkirkara laqa’, bosta studenti f’din ilwirja, fejn Maurizio Banavage, il-fundatur ta’ Vintage Computer Club Malta, spje galhom kif ja˙dmu dawn l-in©enji antiki u l-impatt li kellhom fuq il˙ajja tal-©enerazzjonijiet ta’ qabilhom. Matul l-attività ©iet organizzata wkoll kompetizzjoni fejn dawn l-istudenti, wara li jΩuru l-wirja, jing˙ataw lopportunità li juru x’fehmu permezz ta’ pro©ett li jista’ jrebba˙hom wie˙ed mit-tliet tablets ©entilment ipprovduti minn KVH Computers. L-organizzaturi irringrazzjaw lill-Università ta’ Malta, il-Malta Amateur Radio League u lil Marconi Amateurs Radio Circle talg˙ajnuna tag˙hom waqt din l-esibizzjoni u lil Sign Services g˙all-Banners li ser jintuΩaw matul dawn il-jiem. Il-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara rringrazzja wkoll lil Miller Publishers illi g˙allokkaΩjoni offrew donazzjoni ta’ kotba g˙al-librerija pubblika li tinsab fiç-Çentru Çiviku ta’ Birkirkara. Il-pubbliku jista’ jΩur din lattività fis-sala tal-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara llum bejn l-10am u s-7pm.

Kunsilli Lokali

20.10.2013

ID F’ID mAÇ-ÇITTADIn

ATTIVITAJIET TA’ SUÇÇESS Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL email keaneo@onvol.net

Tmiem il-©img˙a li g˙addiet kienu tlett ijiem miΩg˙uda attivitajiet kulturali li Ωgur taw Ωvog lill-familji Maltin sabiex ikomplu jkattru lg˙arfien tag˙hom dwar listorja ta’ pajjiΩna. Servew ukoll sabiex g˙add ta’ turisti li kienu fostna setg˙u jaraw x’ kapaçi toffri din il-gΩira bi storja tant g˙anja u sabi˙a. L-attivitajiet kienu Birgufest, G˙all-kenn tal-Port talMenqa tal-Marsa, Military Mtarfa, u Biss fil-Óila, li kienet qed issir g˙all-ewwel darba fl-Imqabba u li dwarha se nkun qed nag˙ti iktar informazzjoni ’l quddiem. Birgufest Il-Birgu, jew Çittà Vittoriosa, hija belt antika f’ Malta. Belt li kellha rwol vitali filAssedju l-Kbir tal-1565. Il-Birgu hija lokalità antika ˙afna fin-na˙a ta’ isfel talPort il-Kbir, u l-ori©ini tag˙ha huma mifruxa lura g˙al Ωminijiet medjevali. MaΩ-Ωmien Ωviluppat storja twila marittima, merkantili u attivitajiet militari. Qabel ma l-Belt Valletta ˙adet it-titlu ta’ Belt Kapitali, il-Birgu kien meqjus b˙ala l-belt prinçipali ta’ Malta. Ilqawwiet li riedu jie˙du lGΩejjer Maltin ta˙t idejhom riedu bilfors l-ewwel jirb˙u l-Birgu, u jiksbu kontroll ta’ din il-belt min˙abba l-poΩizzjoni sinjifikanti tag˙ha filPort il-Kbir. Il-belt kienet imsa˙˙a fl1551 u fl-1554 bi t˙ejjija g˙al attakk mill-Imperu Ottoman. Dan kien jinvolvi l-bini talKastell ta’ Sant’ An©lu, fortifikazzjoni kbira mifruda millBelt minn kanal bl-ilma li jifforma l-Port il-Kbir. Il-forti kellha anke konnessjoni diretta mal-Belt Valletta. Il-belt tal-Birgu kienet is-sit ta’ battalja kbira bejn ilKavallieri u l-Imperu Ottoman matul l-Assedju lKbir tal-1565. Wara t-te˙id ta’ Malta minn Napuljun fl-

1798, u l-iΩgumbrament tieg˙u minn pajjiΩna, l-IngliΩi kienu mis-tiedna Malta u nNavy IngliΩa g˙amlet il-baΩi tag˙ha proprju fil-Birgu sakemm baqg˙et hemm sal1979. Din is-sena, il-Birgu wkoll kien imda˙˙al fl-istorja, fejn proprju f’ din il-Belt insibu l-monument ta’ Jum il-Óelsien, episodju li se˙˙, kif g˙edna, fl-1979. Il-knisja parrokkjali hija ddedikata lil San Lawrenz. Jum il-qaddis huwa ççelebrat fl-10 ta’ Awwissu. Il-festa tibda fil-31 ta’ Lulju u tkompli sal-10 ta’ Awwissu Dan kollu juri li mhux b’ kumbinazzjoni li, sa mis-snin disg˙in, fil-Birgu bdiet ti©i ççelebrata l-Birgufest. Birgufest huwa avveniment popolari ˙afna f’ Malta li jse˙˙ kull sena fil-belt sabi˙a tal- Birgu. Il-Birgufest huwa ç-çans g˙al ˙afna biex jiskopru wa˙da mill-eqdem bliet, u forsi l-aktar belt storika f’ Malta. Fost il-˙afna attivitajiet li saru, l-aktar wa˙da popolari hija Birgu by Candlelight. Madwar il-Birgu kollu nxteg˙lu eluf ta’ xemg˙at , li komplew jenfasizzaw issbu˙ija arkitettonika tal-belt flimkien ma’ diversi kunçerti, attivitajiet, posti tal-ikel u bosta affarijiet li Ωgur laqtu l-gosti tal-familja kollha. Çertament li ta’ attrazzjoni kienu ir-reanactments li saru. G˙all-Kenn tal-Port talMenqa tal-Marsa Il-Marsa hija belt fil-qasma tal-Port il-Kbir ta’ Malta, b’popolazzjoni ta’ iktar minn 6,000 ru˙. L-isem Marsa jfisser ‘port’. Il-Marsa tinsab fid-da˙la tal-port, propju mal-livell talba˙ar. Din iΩ-Ωona tinkludi wkoll il-Port il-Kbir, l-istess port li fih innifsu jifforma dda˙la tal-Menqa tal-Marsa. Bdiet tintuΩa b˙ala port g˙all-ewwel darba meta lFeniçi ˙akmu l-GΩejjer Maltin. IΩda minkejja dan,

fdalijiet ta’ kostruzzjonijiet Rumani nstabu wkoll qrib ilbelt. Matul l-Assedju l-Kbir tal-1565, il-Marsa kienet uΩata b˙ala kamp mit-truppi tal-Imperu Ottoman. Wara ttelfa tag˙hom, il-Marsa saret anke Ωona fejn fiha kien jitkabbar l-g˙eneb. Wara l-modifikazzjoni talPort il-Kbir mill-qawwiet Brittaniçi kien sar Ωvilupp ukoll fil-parti ta’ ©ewwa talMarsa fejn kienet inbniet belt Ωg˙ira li ng˙atat l-isem ta’ Albert Town, isem li ng˙ata g˙all-Prinçep Albert. U allura kienet f’waqtha lattività li saret mill-Kunsill Lokali tal-Marsa, flimkien mal-g˙aqdiet tal-lokal, li permezz tag˙ha ng˙atat il-˙ajja l-istorja rikka ta’ dan illokal. Fost affarijiet o˙ra kien hemm l-ikbar kejk li qatt sar hawn Malta, fejn idd˙ul kollu minnu mar g˙adDar tal-Providenza. L-attività inkludiet ukoll g˙ad ta’ kunçerti u anke kien hemm re-enactment ta’ siltiet millistorja ta’ Malta u tal-Menqa tal-Marsa fejn rajna lGranmastru jid˙ol fil-Menqa fuq dg˙ajsa tal-pass millWaterfront tal-Belt, muΩika u kant li komplew ikabbru din l-atmosfera ta’ festa. Military Mtarfa L-ebda lokalità o˙ra f’Malta ma jista’ jkollha d-dritt li torganizza attività militari jekk dan ma jing˙atax lillokal tal-Imtarfa. Dan min˙abba l-istorja ta’ dan irra˙al Ωg˙ir. L-Imtarfa dejjem kienet assoçjata mal-forzi Brittaniçi peress li fi Ωminijiet img˙oddija kienet kwa Ωi kompletament okkupata minnhom. Barracks , ilkwartieri fejn g˙exu, Ωoni amministrattivi, swali tal-ikel u mistrie˙, l-isptar ©enerali u diversi postijiet o˙ra, kollha jinsabu f’din il-belt Ωg˙ira. Ir-ra˙al tal-Imtarfa jinsab fuq g˙oljiet ta’ art fertili

madwar il-Wied tal-Imdina. G˙al ˙afna snin ma kien hemm xejn ˙lief meded ta’ art ikkultivata. Tard fl-1800, l-Armata Brittanika g˙aΩlet dan il-post biex isir baΩi militari u Ωona residenzjali g˙all- personel tas-servizzi IngliΩi stazzjonat f’ Malta. Huma bnew diversi kwartieri, çimiterju, sptar militari, li issa hija skola sekondarja, u t-torri talarlo©© li huwa attrazzjoni prinçipali. G˙al din irra©uni, forsi l-Imtarfa hija laktar interessanti jew mag˙rufa mal-©enerazz-joni aktar anzjana u xi Brittaniçi li g˙adhom, jew a˙jar g˙aΩlu, li ji©u jirtiraw hawn Malta sforz ir-rabta sto-rika bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi. IΩda kull min ikun interessat fl-istorja militari g˙andu jkollu wkoll interess lejn dan il-lokal, u festa b˙alma ssir g˙ada u lÓadd Ωgur li tg˙in biex jintla˙aq dan il-˙sieb. Mod ie˙or biex tara lImtarfa huwa billi tirkeb ferrovija ming˙ajr binarji u tmur dawra li titlaq mir-Rabat, tg˙addi mill-Imdina u anki mill-Imtarfa. L-Imtarfa kibret konsiderevolment wara programm ta’ bini ta’ djar imwettaq matul is-snin li g˙addew. Illum xi w˙ud mill-kwartieri antiki tal-IngliΩi ©ew ittrasformati f’oqsma tad-djar, filwaqt li numru ta’ vilel nibtu fil-periferija. L-Imtarfa hija lokalità kwieta u li tgawdi xenarji sbie˙ ta’ bosta lokalitajiet o˙ra f’pajjiΩna peress li tinsab fuq g˙olja. G˙alhekk kienu bosta li fi tmiem il-©img˙a li g˙ad-diet attendew bi ˙©arhom lImtarfa sabiex setg˙u jgawdu dak li kien hemm im˙ejji mill-Kunsill Lokali. Ta’ attrazzjoni kienu wkoll it-tlielaq tal-Gran Prix ta’ karozzi antiki li kienu esebiti wkoll f’˙o©or is-swar tal-Imdina. Attrazzjoni o˙ra kien il-bini ta’ ajruplan ta’ Ωmien ilgwerra li kien esebit ukoll.

Opinjoni

20.10.2013

TiVi AwArDs MINN

SALVU

CANALE

Ser nibda kemxejn differenti mis-soltu u ser nikkwota d-dizzjunarju Malti: Foster – tifel jew tifla imrobbijin f’affidament jew omm li trabbi wild ta’ ˙addie˙or. Din hija t-tifsira g˙all-kelma ‘fostering’. IΩda skont l-g˙orrief talg˙orriefa, il-kittieba tad-drama Katrina, il-kelma li uΩaw hija ‘jiffosterjak’! Miskina Katrina, mhux ta’ b’xejn ma fehmithiex lis-soru meta qaltilha hekk. Miskin ukoll Mikiel Anton Vassalli li kitbilna d-dizzjunarju Malti. Imbag˙ad lg˙alliema tal-Malti jinkwetaw kif tfal jitkellmu b’Malti mqanΩah mill-IngliΩ! OkkaΩjonijiet b˙al dawn kif jista’ jkun ja˙arbulek, meta suppost g˙andna lingwa tag˙na u li ilna nitkellmuha minn mindu faqqasna? L-idea li s-Sibt filg˙axija l-One ikollu tip ta’ ta˙dita (talk show) issa ndrat sew, il-pijunier tag˙ha matul iΩ-Ωmien kien bla ebda dubju Norman Hamilton li bl-istil inimitabbli tieg˙u kien iΩΩommok bilqieg˙da ssegwi. Minn din l-iskeda spiçça l-programm Bla A©enda u minfloku beda Saturday Night Express (le, mhux film ta’ John Travolta). Forma ta’ diskussjoni o˙ra ppreΩentat minn Ivan Grech talWinter Moods (mhux tal-Bee Gees) u Jackie Mercieca. Innegattiv ta’ dawn il-programmi

huwa li jintervistaw nies li ˙afna minnhom dehru ΩΩejjed, kif jg˙idu l-IngliΩi: over exposed. Vera li Malta mhux kbira, iΩda tiddejjaq tara jew tisma’ l-istess persuna©©i jirrakuntaw ˙ajjithom. Fuq l-istess stil TVM g˙andhom Sibtek: dak tas-si©©u jdur jew tas-si©©u tad-deheb. Meta beda dan il-programm kien ikollu tliet persuna©©i u matul liskeda li g˙addiet waqa’ g˙al persuna wa˙da – na˙seb Ryan induna li Malta Ωg˙ira wisq. Nisperaw ukoll li din is-sena ma ner©g˙ux naraw lil Chiara tifta˙ar kemm g˙andha Ωraben (f’kull skeda tkun mistiedna)! Fuq TVM segwejt b’attenzjoni u b’interess il-programm Rajt ma Rajtx. Emmnuni li ma ççaqlaqtx minn fuq il-pultruna minn x˙in

beda sakemm spiçça. G˙al min ma rahx, dan huwa programm fejn ji©u intervistati persuni li f’˙ajjithom raw, semg˙u jew ˙assew il-paranormal. Programm b’muΩika, effetti u munta©© bissens. Donnu hawn Malta kif jag˙mel wie˙ed irid jag˙mel l-ie˙or; meta faqqas l-ewwel programm tal-karozzi u s-sewqan, ftit wara faqqsu t-tnejn l-o˙ra. Paqpaq huwa l-ewwel wie˙ed li kien beda fuq TVM, imbag˙ad mar NET, fejn ftit wara re©a’ spiçça TVM. Il-One kellhom Wheelspin iΩda meta beda On D Road, Wheelspin mar fuq NET (skuΩawni jekk forsi gerfixtilkhom il-garigori ta’ mo˙˙kom). It-tliet programmi tista’ tg˙id li jiddiskutu l-istess karozzi li jkunu ˙ar©u fis-suq.

Pierre Borg jidher li ma jifhimx fil-karozzi, u meta jibda jispjega fuq xi mudell partikolari, kultant jibda jiskossja. L-ori©inalità ta’ dan il-programm hi li kien hu li beda juri l-muturi fuq it-TV qabel kull programm ie˙or. Tonio Darmanin (jist˙ajlu xi Jeremy Clarkson) jaf jispjega aktar fuq il-karozzi, iΩda meta jasal fuq il-muturi je˙el. Wheelspin g˙andu l-a˙jar munta©© mit-tnejn l-o˙ra u mΩewwaq b’muΩika adattata. Fleur Balzan o˙ra ma tifhimx filkarozzi u tismag˙ha titkellem jaqbdek in-ng˙as, g˙all-kuntrarju ta’ Pierre Vella li huwa persuna li jaf jispjega sew fuq kull karozza. Na˙seb li daqshekk g˙al-lum. Inkomplu inqallbu, insegwu u ng˙arblu l-©img˙a d-die˙la.

14 u s-17-il sena li se tkun qed til˙aq il-qofol tag˙ha fi tmiem ille©iΩlatura. Fiç-çentru tal-ftu˙ ta’ din il-kampanja kien hemm diskussjoni dwar il-Vot 16 li se tkun qed tara ammont kbir ta’ Ωg˙aΩag˙ jivvutaw fil-kunsilli lokali; inizjattiva li rat qbil unanimu kemm miΩ-Ωg˙aΩag˙ kif ukoll mill-adulti li kienu parti minn din l-attività. Konna wkoll preΩenti flUniversità fejn iltqajna ma’ numru kbir ta’ studenti. Iddiskutejna mag˙hom u smajna x’ja˙sbu fuq l-Unjoni Ewropea u dwar dak li jixtiequ jaraw ise˙˙. Dan fid-dawl li fi ftit xhur se nkunu qed nele©©u sitt rappreΩentanti ta’ pajjiΩna filParlament Ewropew. Dawn kienu biss u˙ud millaffarijiet li g˙amilna b˙ala Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti matul dawn

l-a˙˙ar xhur. G˙alhekk nistedinkom ting˙aqdu mag˙na nhar it-Tlieta 22 ta’ Ottubru mis-6pm ’il quddiem fiç-Çentru Nazzjonali Laburista l-Óamrun sabiex ilkoll flimkien nag˙tu ˙arsa lejn dawn il-˙ames xhur li g˙addew. Kienu ˙ames xhur impenjattivi ˙afna g˙alina Ω-Ωg˙aΩag˙ fi ˙dan ilForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, iΩda Ωgur li mhux se nieqfu hawn. G˙aldaqstant, kull min jixtieq jag˙ti l-g˙ajnuna tieg˙u u jinvolvi ru˙u b’mod aktar attiv, in˙e©©i©kom sabiex tibag˙tulna email fuq info@fzl.org.mt Fadal ˙afna xi jsir! IΩda blimpenn, l-ener©ija u l-ideat li ˙afna Ωg˙aΩag˙ g˙andhom x’joffru Ωgur li se nkomplu na˙dmu biex naraw lil pajjizna jirnexxi u jinbidel f’dak il-pajjiΩ li kull wie˙ed u wa˙da minna dejjem ˙olom li jkun jg˙ix fih.

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

il-ÓiDMA TKOMPli Tikteb Bryony BarTolo

Max-xahar ta’ Ottubru g˙allForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL) tasal il-Laqg˙a Ìenerali Annwali, Ωmien fejn nag˙tu ˙arsa lejn il˙idma tal-G˙aqda u nippreparaw g˙all-˙idma futura. Din is-sena dan kollu qed ise˙˙ f’realtà ©dida, realtà li fiha l-FÛL

mhux biss ikompli jappella g˙aΩΩg˙aΩag˙ iΩda, kif ˙are© millmessa©© tal- Prim Ministru Joseph Muscat waqt il-Laqg˙a Straordinarja li saret f’Mejju li g˙adda, l-FÛL g˙andu joffri wkoll kritika kostruttiva lillGvern Laburista u jqajjem anke kuxjenza dwar oqsma li forsi ma ng˙atawx biΩΩejjed importanza matul l-a˙˙ar snin. Dan g˙aliex issa, aktar minn qatt qabel, dak li nipproponu u na˙dmu g˙alih a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ fi ˙dan il-Partit Laburista jista’ verament jitwettaq. B˙ala FÛL irridu nkunu minn tal-ewwel li nkomplu ninvolvu aktar Ωg˙aΩag˙ fil-politika u fuq kollox irridu nkomplu nisimg˙uhom u nil˙qu l-aspirazzjonijiet tag˙hom. Kien g˙alhekk li b˙ala parti mill-˙idma tal-FÛL f’dawn il-ftit xhur li g˙addew

nidejna Ωew© kampanji: Empower Us u Get Connected. Empower us hija kampanja li biha rridu nwasslu l–messa©© li persuni b’diΩabbiltà g˙andhom abbiltajiet kbar li jistg˙u ji©u Ωviluppati permezz ta’ opportunitajiet fl-oqsma kollha tal-˙ajja, speçjalment l-edukazzjoni u xxog˙ol. IΩda fuq kollox din ilkampanja g˙andha wkoll l-g˙an li to˙loq kuxjenza dwar il-bΩonn li persuni b’diΩabbilità jkunu aktar inkluzi fil-proçess tat-te˙id tad-deçizjonijiet. Filfatt, b˙ala parti minn din il-kampanja, ittellg˙u diversi laqg˙at ma’ g˙aqdiet mhux governattivi u anke laqg˙at ta’ diskussjonijiet, bl-ewwel laqgha ta’ diskussjoni tkun dwar ix-xog˙ol. It-tieni kampanja li nidejna kienet Get Connected, kampanja immirata lejn Ωg˙aΩag˙ ta’ bejn l-

Opinjoni

20.10.2013

IMMIGRAZZJONI ILLEGALI

BEJN L-INTERESS NAZZJONALI U L-PARTIÌÌJANIÛMU Joseph Cuschieri Kap tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew joseph@josephcuschieri.com

Mhux ta’ b’xejn li l-Malti jg˙idlek li “min jitwieled tond ma jmutx kwadru”! Minn dak li rajna s’issa min-Nazzjonalisti mill-elezzjoni ta’ Marzu ’l hawn, sa˙ansitra minn meta la˙aq il-kap ©did, mhu xejn differenti minn dak li tawna g˙al tant snin l-istess Nazzjonalisti – ji©ifieri negattività, piki vojti, intriççi politiçi u l-konglomerazzjoni ta’ klikek Ωg˙ar ristretti mag˙mulin minn çerti ‘mag˙Ωulin’ li jridu jiddettaw lil kul˙add. Dak li jg˙idu huma jrid jittie˙ed b˙ala van©elu u xejn iΩjed. Kien g˙alhekk li l-poplu xeba’ g˙al kollox minnhom u warrabhom bil-mod massiçç u storiku biex tefag˙hom floppoΩizzjoni. Wie˙ed kien ja˙seb li din it-tag˙lima elettorali sejra jkollha effett fuq latte©©jament tag˙hom bil˙olqien ta’ stil ©did ta’ kif jag˙mlu l-politika, jinstigaw ilbidla billi jkunu innovattivi u juru li l-pajjiΩ dejjem ji©i qabel l-interessi personali jew parti©©jani. L-isfortuna hi li dan ma se˙˙x u, tal-anqas ta˙t Simon Busuttil sakemm idum jew jit˙alla fit-tmexxija, ma jistax ise˙˙. Marbut wisq malkarru tal-passat minn fejn tnissel, speçi ta’ embriju minn tlaqqig˙a EFA-Gonzi. Parti©©jani Dan deher aktar u aktar çar fejn tid˙ol il-problema talimmigrazzjoni illegali. FilParlament Ewropew fil-jiem li g˙addew kellna diskussjoni dwar il-politika tal-immigrazzjoni fil-Mediterran b’riΩultat immedjat tal-mijiet ta’ ˙ajjiet li ntilfu fit-tra©edji f’dawn lin˙awi tag˙na. Ma rridux ninsew li dan kollu se˙˙ fl-isfond ta’ inizjattiva li kienu ˙adu l-istess Nazzjonalisti f’Lulju li g˙adda meta l-kap tad-delegazzjoni tag˙hom, David Casa, kien ©abar b’mod sigriet il-firem ming˙and numru ta’ MPEs bilg˙an li Malta tkun ikkundannata dwar il-poΩizzjoni li kien ˙a l-Gvern Malti, bl-appo©© s˙i˙ tal-Maltin u l-G˙awdxin, fuq il-problema tal-immigrazzjoni li qed tolqot lil Malta u pajjiΩi o˙ra fil-Mediterran. Qabel id-diskussjoni filParlament Ewropew jien kont ˙ri©t nistaqsi pubblikament linNazzjonalisti jekk kienx il˙sieb tag˙hom li jxellfu r-reputazzjoni tajba ta’ Malta, waqt li fl-istess ˙in appellajtilhom biex ikunu responsabbli flg˙emil tag˙hom u flimkien mag˙na l-Laburisti ja˙dmu biex tinstab soluzzjoni fl-interess ta’ Malta, tal-Unjoni Ewropea nnifisha u, xejn inqas importanti, tal-immigranti. Meta waslet u bdiet g˙addejja d-diskussjoni, in-Nazzjonalisti mill-ewwel inteb˙u li l-log˙ba li riedu jilag˙bu kienu di©à tilfuha. Dan g˙aliex diversi kelliema minn pajjiΩi membri differenti bdew jitkellmu propju kif ilu jitkellem il-Gvern Malti. Sabu li sa˙ansitra rappreΩentanti s˙abhom fil-Partit

Popolari Ewropew, partikolarment mill-Italja li g˙adha kemm kellha tassisti mill-qrib g˙at-tra©edji f’Lampedusa, kienu qed juru l-g˙adab tag˙hom g˙all-UE u n-nuqqas ta’ rieda tajba biex il-kriΩi talimmigrazzjoni irregolari tkun mg˙arbla bis-serjetà u b’determinazzjoni. Tra©edji li jkexkxu Fl-intervent qasir tieg˙i ma qg˙adtx indur mal-lewΩa. Sostnejt li ming˙ajr ftehim li jesi©i kondiviΩjoni ©usta talproblema ma tista’ qatt tinstab soluzzjoni a˙˙arija. B˙alma g˙amilt diversi drabi f’interventi o˙ra dwar l-istess su©©ett filParlament Ewropew, spjegajt li biex ikun effettiv dan il-ftehim

ma jistax aktar jibqa’ volontarju. L-istati membri kollha jridu jkunu marbutin li jaqsmu mag˙na, mal-Italja, mal-Greçja, Çipru u Spanja fost o˙rajn, ilpiΩ tal-immigrazzjoni irregolari sakemm jinstabu mezzi u metodi o˙ra li jg˙inu biex dawn l-imsejkna ma jibqg˙ux aktar ikollhom g˙al xiex ja˙arbu minn pajjiΩhom. Fid-diskors tieg˙i stqarrejt li bit-tra©edja ta’ Lampedusa kul˙add tkexkex u ©ie f’tieg˙u, inkluΩi l-og˙la rjus fl-Unjoni Ewropea, u g˙amilt referenza ©ustifikata g˙ad-diskors talPapa Fran©isku meta qal li “a˙na lkoll g˙andna g˙alfejn nist˙u minn dak li ©ara”. Dak li ilu jg˙id il-Gvern Malti, ji©ifieri li l-problema tal-immigrazzjoni mhix problema ta’

Malta jew tal-Italja biss, imma problema tal-Ewropa kollha, beda jirbombja mas-sala kbira ta’ Strasburgu fejn konna qeg˙din niltaqg˙u. Lilna tana s-sa˙˙a tal-konvinzjoni u tana wkoll ir-ra©un fl-argument politiku u soçjali. Huwa tajjeb li jissa˙˙u l-istituzzjonijiet b˙atTask Force, il-Eurosur u lFrontex, imma l-akbar ˙tie©a tibqa’ li jkun hemm ftehim li jorbot lil kul˙add proporzjonalment l-istess. Kien hemm min ˙aseb li ttra©edji kiefra qrib Lampedusa kienu se jservuh ta’ staffa politika. Minflok, hemm min spiçça nteba˙ li l-Gvern Malti kien ˙a poΩizzjoni li llum qed jaqbel mag˙ha kul˙add.

Editorjal

20.10.2013

www.kullhadd.com KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End IL-Óamrun Ìurnalisti: 2090 1410/13 ritianne@kullhadd.com |

Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com

Email ©enerali: editorial@kullhadd.com

E DITORJAL GÓALL-MEMORJA TA’ RUDOLPH “ gΩira A˙na Ωg˙ira. Poplu Ìieli Ωg˙ir. nin˙lew fuq ˙wejje© Ωg˙ar. Kultant ninsew li hemm dinja akbar hemm barra. M’g˙andniex ˙in biex nitkellmu dwar ˙addie˙or g˙aliex kwaΩi dejjem mo˙˙na fina nfusna. A˙seb u ara kemm biex çans g˙andna na˙sbu dwar dak li ©ara lid-dinja kwaΩi sebg˙in sena ilu. Sebg˙in sena jidhru ˙afna, iΩda fir-realtà huma biss mument qasir ˙afna fl-Istorja tal-bniedem. Sebg˙in sena ilu flEwropa çivilizzata kienu qeg˙din ji©ru affarijiet talwa˙x. Fost dawk li sofraew min˙abba lpre©udizzji insensati ta’ Adolf Hitler kien hemm wie˙ed jismu Rudolph Brazda. Kellu ˙tija wa˙da: li kien omosesswali. Rudolph Brazda, g˙ax kien i˙obb ra©el li baqa’ mieg˙u sakemm miet, g˙adda minn sentenza ta’ ˙abs g˙all-o˙ra sakemm spiçça Buchenwald – wie˙ed mill-ag˙ar kampijiet ta’ konçentrament. B˙al ˙afna o˙rajn li kellhom l-istess orjentament sesswali, kien ikollu jilbes

it-trijanglu roΩa fuq kull qmis jew komma li kellu. In-NaΩismu kien jiddiskrimina bil-kuluri: isfar g˙all-Lhud, roΩa g˙allomosesswali u kuluri o˙rajn g˙all- gypsies u xXhieda ta’ Jehovah. G˙al Rudolph ir-roΩa kien ifisser tortura u mewt eventwali. Dan kollu g˙aliex kellu ‘it-tort’ li twieled differenti minn dawk li j˙obbu persuna ta’ sess differenti. Sakemm ilbniedem feta˙ mo˙˙u, dawk li g˙andhom orjentament sesswali kienu filmira ta’ diversi ideolo©iji politiçi. L-abbozz ta’ li©i li hemm quddiem il-Parlament dwar l-unjoni çivili ser iwaqqa’ darba g˙al dejjem il-˙ajt li sabu nies b˙al Rudolph Brazda. Hija li©i li tirrikonoxxi d-diversità tal-bniedem fl-aspetti kollha tag˙ha, g˙aliex huwa prinçipju li fuqu hija mibnija d-demokrazija, li sa mit-twelid kul˙add jitwieled l-istess. Hi x’inhi r-reli©jon li jibda j˙addan, hu x’inhu l-kulur tal-©ilda tieg˙u, hu x’inhu l-orjentament sesswali tieg˙u. Sa kwaΩi erbg˙in sena ilu anke pajjiΩna kien

g˙adu jgorr il-pre©udizzju fir-rigward ta’ dawn innies. Sal-1973 kien reat li ra©el i˙obb ra©el ie˙or. Li mara tg˙ix ma’ mara o˙ra. Bl-aktar mod pe©©orattiv kienet tissejja˙ sodomija. Dak iΩ-Ωmien il-Gvern Laburista kien iddeçieda li jibda jwaqqa’ parti minn dan il-˙ajt. Meta dakinhar saret ilproposta li jitne˙˙a dan lartikolu tal-li©i, g˙al dawk li ma kienu fehmu xejn, din kienet tammonta g˙al dag˙wa soçjali u kontra kull moralità. Bdew jipprofettizzaw li kwaΩi kwaΩi waslet l-a˙˙ar taddinja u li dan kollu kien xog˙ol ix-xitan. Minn dan kollu ma ©ara xejn u l˙ajja baqg˙et g˙addejja normali g˙al kul˙add. Dakinhar l-OppoΩizzjoni ma qratx il-kitba çara li kien hemm fuq il-˙ajt. G˙al darb’o˙ra kellu jkun il-Partit Laburista li jwaqqa’ g˙al kollox il˙itan tal-pre©udizzji firrigward ta’ relazzjonijiet mhumiex li umani eterosesswali. Fl-1973 konna g˙adna ’l bog˙od çivili mid-drittijiet sofistikati li g˙andna llum. Kien g˙adu kmieni biex isir dak li qieg˙ed

ikun diskuss illum filParlament. IΩda g˙al darb’o˙ra lIstorja turina li jasal Ωmien meta jkun hemm bΩonn im˙u˙ ©odda biex jinterpretaw iΩ-Ωminijiet. Óa©a li sfortunament ma setax jag˙milha l-Partit Nazzjonalista. Ta˙t din lAmministrazzjoni l-©urnata mill-bidu bdiet tidher kif ser tkun. Fost l-ewwel deçiΩjonijiet ing˙ata lil Joanne Cassar dak li kien tag˙ha bi dritt. Issa dan labbozz dwar l-unjoni çivili. lli Nittamaw OppoΩizzjoni ma tag˙milx l-istess kif kienet g˙amlet fl-1973. Nittamaw li lOppoΩizzjoni ma nqabditx f’bozza tal-˙in u g˙adha tg˙ix f’dawk iΩΩminijiet. Nittamaw li wara l-esperjenza tar-reiddwar ferendum divorzju fehmet li d-dinja nbidlet u ta’ kuljum qieg˙da tinbidel b’mod rapidu. Nittamaw li nqimu ilmemorja ta’ Rudolph Brazda u l-eluf li b˙alu twieldu ‘bit-tort’ li kienu omosesswali u li g˙aliex kienu hekk spiççaw filfran ta’ Hitler.

Din li g˙addiet re©g˙et kienet ©img˙a impenjattiva. Il-˙idma kontinwa tal-Gvern preΩenti qed turi li dan huwa gvern li mhuwiex lest ipo©©i bilqieg˙da b’idejh marbutin jistenna r-riΩultati ji©u wa˙idhom. Dan il-Gvern huwa determinat li jikseb irriΩultati g˙all-©id tal-poplu Malti u G˙awdxi kollu. Jekk wie˙ed i˙ares lejn iΩΩjarat li qed isiru f’pajjiΩi barra minn Malta jirrealizza li dawn mhumiex qed ikunu sempliçiment Ωjarat ta’ kortesija, iΩda sors ta’ kif dan ilGvern qieg˙ed igib ixxog˙ol lejn Malta, ta’ kif igib l-investiment f’Malta: Ωjarat li jwasslu g˙al kisbiet importanti li g˙andhom iwasslu g˙al titjib fil-kwalità tal-˙ajja tan-nies, familji u negozji. Dan huwa xog˙ol importanti g˙al pajjiΩna. Malta ma tg˙ixx f’iΩolament u g˙alhekk huwa kruçjali li jkollna l-aqwa relazzjoni

mal-pajjiΩi ta’ madwarna. Dan il-Gvern qieg˙ed ja˙dem u jassigura li ja˙taf kull opportunità, kull possibbiltà, biex in©ibu lejn pajjiΩna investiment li jsarraf f’impjiegi g˙all-˙addiema u fi kwalità ta’ ˙ajja a˙jar g˙aççittadini tag˙na. IΩ-Ωjarat li saru matul dawn l-a˙˙ar xhur mill-Gvern Malti qed i˙allu l-frott. Permezz tal-ftehim mal-Libja l-familji u n-negozji Maltin u G˙awdxin se jkunu qed jibbenefikaw minn prezzijiet or˙os tal-fjuwil li ji©i importat mil-Libja. Il-ftehim malLibja se jg˙in iktar lillEnemalta biex tkompli titpo©©a fuq pedamenti sodi filwaqt li se joffri lill-konsumatur u lill-industrija iktar stabbiltà b’mod li ma nibqg˙ux niddependu biss mis-swieq internazzjonali biex nissettjaw il-prezz talfjuwil tag˙na. Il-Memorandum of

Understanding li ©ie ffirmat maç-Çina se jwassal biex ikun hemm cash injection flEnemalta li se jsarraf fi tnaqqis sostanzjali fid-dejn tal-Korporazzjoni. B’hekk se jkun qed jitne˙˙a parti millpiΩ kbir li t-taxpayers ilhom i©orru g˙al 25 sena s˙a˙ filwaqt li se jkunu qed ji©u assigurati l-impjiegi tal˙addiema. Dan ix-xog˙ol kollu qieg˙ed isir g˙aliex dan il-Gvern jifhem ir-realtajiet tan-nies ©ewwa d-djar tag˙hom, ©ewwa n-negozji tag˙hom, jisma’ dak li g˙andhom xi jg˙idu u ja©ixxi fuq il-bΩonnijiet tag˙hom. Matul din il-©img˙a saret Ωjara o˙ra mill-Prim Ministru ©ewwa l-IΩrael u l-Palestina, fejn fost o˙rajn ©ew diskussi r-relazzjonijiet bejn Malta, lIΩrael u l-Palestina u lproçess tal-paçi fil-Lvant Nofsani. Ìie ffirmat ftehim bejn Malta u l-IΩrael filQasam tas-Sa˙˙a sabiex ikun

hemm aktar kollaborazzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi f’dan ilqasam, speçjalment f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-kura kontra l-marda tal-kançer. Ilmexxejja rispettivi qablu li g˙andu jkun hemm aktar diskuzzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi f’oqsma b˙all-ener©ija, sa˙˙a, turiΩmu u agrikoltura. Ìiet diskussa wkoll il-possibbiltà li jkun hemm aktar kooperazzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi fil-qasam tal-ener©ija. Il-kisbiet li saru mill-Gvern Malti tul dawn l-a˙˙ar xhur jikkonfermaw kemm Malta tgawdi fiduçja, kemm dawn il-pajjiΩi jemmnu f’pajjiΩna u kemm jemmnu fil-poplu Malti. Dawn il-kisbiet huma xhieda ta’ kemm verament Malta tista’ tkun fost l-aqwa fl-Ewropa. Fadlilna x’na˙dmu; fadlilna x’nikbru; fadlilna x’niksbu. Il-messa©© ta’ dan il-Gvern huwa poΩittiv u se jibqa’ poΩittiv.

” KISBIET GÓALL-FAMILJI U GÓAN-NEGOZJI Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Ittri

20.10.2013

l-iÛBall Gravi ta’ simon Busuttil

Sur Editur, Hemm diversi provi li juru kemm Ωbalja gravi u blikrah il-Kap tal-PN, Simon Busuttil, meta akkuΩa lillPM li g˙amel pressjoni fuq il-Kummissarju tal-Pulizija biex ma ji˙ux passi bilQorti kontra John Dalli, eks-Ministru Nazzjonalista, dwar il-kaΩ tat-tabakk, meta l-istess John Dalli kien Kummissarju Ewropew. Id-disfatta fil-Parlament li kisbet il-mozzjoni li ressaq il-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil – disfatta rekord fejn ©iet meg˙luba b’35 vot kontra u 25 vot biss favur – tant kienet kbira, storika u umiljanti g˙all-PN li fla˙barijiet tas-sitta ta’ filg˙axija tal-Óamis 10 ta’ Ottubru 2013, fuq l-istazzjon televiΩiv tal-PN, lanqas

biss kienet inkluΩa! Biex forsi ja˙bu t-telfa umiljanti u esa©erata li kiseb il-Kap tal-PN filParlament min˙abba latte©©jament distruttiv u negattiv tieg˙u, fl-a˙barijiet tas-sebg˙a u nofs ta’ filg˙axija tal-istess ©urnata din id-disfatta xandruha wara aktar minn 15-il minuta li kienu bdew l-a˙barijiet fuq l-istazzjon televiΩiv talPN. Tant in-Nazzjonalisti huma çerti kemm kien kbir l-iΩball politiku li g˙amel ilKap tag˙hom, li fl-istess a˙barijiet re©g˙u stqarrew li “Simon Busuttil kulma g˙amel kienet mistoqsija”. Din ma kinitx l-ewwel darba li waqt l-a˙barijiet tal-istazzjon televiΩiv Nazzjonalista ntqal li kulma g˙amel Simon Busuttil

kienet biss mistoqsija, tant in-Nazzjonalisti li hemm fid-Dar Çentrali tal-PN huma konvinti li l-Kap tag˙hom, Simon Busuttil, ma jikkonvinçix lillma©©oranza assoluta talpartitarji Nazzjonalisti: meta akkuΩa lill-PM bi nd˙il politiku fil-kaΩ ta’ John Dalli u meta ˙are© ilbarra mill-Parlament. Issa qed isostnu, jew a˙jar qed jg˙aw©u, u jibdlu largument ta’ Simon Busuttil, ji©ifieri li l-Kap talPN kulma g˙amel kienet biss mistoqsija! Ìustament tal-anqas nistenna apolo©ija mill-Kap tal-PN Simon Busuttil, jekk mhux lill-poplu, lill-partitarji diΩilluΩi Nazzjonalisti. ÇENSU W. MUSCAT, RAÓAL ÌDID

Bejn Ûiemel u karozza… Sur Editur, L-inçident sfortunat ta’ nhar itTlieta wassal g˙all-mewt ta’ Ωiemel mill-isba˙ u g˙allista©nar ta’ nofs Malta fl-iktar ˙inijiet beΩlin tal-©urnata, meta kul˙add ikun sejjer g˙ax-xog˙ol jew l-iskola. Kaos s˙i˙ fejn dawk li kienu tilg˙in min-na˙a t’isfel ta’ Malta we˙lu g˙al sig˙at s˙a˙ fit-traffiku. Dan ma kienx l-ewwel inçident tax-xorta tieg˙u, iΩda g˙al xi ra©uni ˙add qatt ma jie˙u azzjoni. Sabiex ting˙ata l-liçenzja tas-sewqan u to˙ro© b’karozza fit-triq, ma nafx kemm trid tg˙addi minn terturi u tonfoq flus. Trid t˙allas assigurazzjoni kull sena, kif inhu xieraq, u tag˙mel test talVRT kull sentejn. Ma jistax ikollok karozza li t˙amme© larja iktar milli suppost. Ma tistax issuq ta˙t l-influwenza talalko˙ol jew xi mediçini qawwija, ma tistax issuq jekk ikollok xi problemi ta’ vista, u lanqas jekk tkun tbati minn xi

tipi ta’ eççezzjonijiet. U dan kollu huwa xieraq, g˙ax finnofs m’hemmx biss il-˙ajja tieg˙ek, imma anke ta’ dawk ta’ madwarek. IΩda mbag˙ad tista’ to˙ro© issuq fit-triq annimal daqsiex li m’g˙andek fuqu l-ebda çertifikazzjoni ta’ sigurtà, l-ebda liçenzja dwar kif timmani©jah tajjeb, l-ebda regola infurzata biex ma j˙ammi©x fit-triq, u lebda garanzija li mhux se jisfratta f’radda ta’ salib u jo˙loq ˙erba. G˙alfejn dak li jg˙odd g˙assewwieqa tal-karozzi ma jg˙oddx g˙as-sewwieqa taΩΩwiemel? Post iΩ-Ωwiemel mhuwiex fit-toroq. Din xebg˙u jis˙qu fuqha l-g˙aqdiet g˙ad-drittijiet tal-annimali, u l-pubbliku in©enerali. Se nibqg˙u sejrin b’din il-medjokrità biex nakkomodaw ftit nies li ja˙sbu li t-toroq huma tag˙hom? Irid imut xi ˙add biex xi darba jsir xi ˙a©a? XUFIER IMWERWER, ÓAL GÓAXAQ

riGal Sur Editur, Is-Sibt 12 ta’ Ottubru 2013 kelli l-opportunità li nassisti g˙allmusical originali Óidmietna fitteatru tal-General Workers’ Union. Serata memorabbli li tag˙mel ©ie˙ lill-akbar unjin f’Malta u rigal sabi˙ li ppreΩentat f’g˙eluq is-70 anniversarju mittwaqqif tag˙ha fl-1943. Tif˙ir imur b’mod speçjali g˙al Brian Bonnici, g˙all-kitba u lproduzzjoni, kif ukoll lil Elton Zarb tal-muΩika ori©inali li kkompona. Óidmietna mhux musical biss, imma hija l-istorja ta’ pajjiΩna tul medda twila ta’ Ωmien. Qed ng˙id hekk g˙ax in©abru f’dan il- musical okkaΩjonijiet important mill©rajja tal-poplu Malti, waqt li jissemmew l-aqwa g˙alliema u difensuri g˙ad-drittijiet tal˙addiem. Nibda bl-aktar antiki b˙al Dun Mikiel Xerri, Dun Gajtanu Mannarinu u Mikiel Anton Vassalli. Dawk aktar filqrib – bil-kliem tg˙id hekk – Manwel Dimech, Reggie Miller u Dom Mintoff, li kollha ˙admu biex jo˙or©u l-˙addiem millmiΩerja tal-˙ajja li kien jg˙ix fiha

tul iΩ-Ωmien. Óajr ukoll imur lejn il-kantanti flimkien maΩ-Ωeffiena, atturi kbar u Ωg˙ar li tawna serata brillanti ta’ tliet sig˙at kontinwi. Óin li Ωgur ma kienx mo˙li g˙ax fih rajna spettaklu ta’ talent Malti li, g˙alkemm pajjiΩ Ωg˙ir, g˙andu skola kbira. Nitlob lill-amministrazzjoni talGeneral Workers’ Union li tag˙mel CD ta’ dan il-musical g˙ax permezz tieg˙u Ω-Ωg˙ar tag˙na, li ma jafux minn liema passjoni g˙adda l-˙addiem Malti biex akkwista d-drittijiet li g˙andu llum, ikollhom ˙jiel tattbatija li kienu jg˙ixu fihom lantenati tag˙na. Fl-a˙˙ar nixtieq nifra˙ lillAssistent Segretarju Ìenerali Michael Parnis, flimkien mal-kollegi tieg˙u, g˙ax-xog˙ol perfett kemm waqt il-kungress kif ukoll g˙al dan il-musical. Lill-amministrazzjoni tal-G.W.U. nirringrazzjaha ta’ dan ir-rigal lill-poplu Malti fis-70 anniversarju tag˙ha. Issa nibdew na˙sbu g˙al anniversarju ie˙or, il-75 wie˙ed! NATEJAC, IL-ÓAMRUN

rinGrazzjament lill-mission Fund Sur Editur, Permezz tal-©urnal tag˙kom, nirringrazzja lill-Mission Fund tal-Mosta g˙all-g˙ajnuna finanzjarja li rçevejt ming˙andhom ($2635) biex bid-donazzjoni nkomlu ng˙inu tfal foqra biex imorru l-iskola, u foqra li jkollhom bΩonn ta’ g˙ajnuna biex jixtru l-mediçina. Grazzi ˙afna wkoll lill-Maltin u l-G˙awdxin li qed jibag˙tu flus lill-Mission Fund biex b’hekk dawn jibqg˙u jg˙inuna. FR JOE CILIA SDB, L-INDJA

Ittri

20.10.2013

MID-DJARJU TAL-PRIM MINISTRU

Il-PM jΩur il-qabar tal-eks mexxej Yasser Arafat

Delegazzjoni Maltija mmexxija mill-PM ΩΩur il-Parlament IΩraeljan

Il-PM u martu jΩuru ç-Çentru Mediku f'Hadassah, l-IΩrael

Il-Prim Ministru jinawgura l-Kwartieri ©odda ta’ QP Management

Ritratti: DOI

SERQ, SERQ U IKTAR SERQ Sur Editur, Is-Sibt 12 ta’ Ottubru mort nie˙u drink flimkien malma˙buba tieg˙i f’ wine ba r li jinsab fi Triq Santa Luçija, ilBelt Valletta, u ˙ri©t iddiΩgustat g˙all-a˙˙ar. Jien ˙assejt li ©ejt misruq g˙ax ta’ flixkun inbid u ftit appetizers ma kellix in˙allas €50. Ta’ erba plattini Ωg˙ar bi ftit bi©illa ˙allast €25 u flixkun inbid €25 o˙ra. Il-vili hi li ma tawnix irçevuta

fiskali. Barra minn hekk, la kien hemm xi entertainment, u lanqas l-AC ma kien qed ja˙dem (jekk kellu). B’hekk irridu nsiru sinjuri? A˙jar mort nie˙u drink f’lukanda five star g˙ax kont no˙ro© b’ir˙as. Ta’ min ji©bed l-attenzjoni talawtoritajiet biex dawn labbuΩi jinqatg˙u darba g˙al dejjem. INÓABBAT BIEB IEÓOR, BL-EMAIL

Ta’ Barra

20.10.2013

l-EgOiÛmu JirrEnJa

Id-Demokratiçi u r-Repubblikani Amerikani rnexxielhom jaslu g˙al qbil li re©©a’ lura lil pajjiΩhom mix-xifer ta’ kriΩi finanzjarja li setg˙et po©©iet l-ekonomija mondjali fil-periklu. Dan il-ftehim wasal ftit sig˙at biss qabel skada l-˙in biex ji©i estiΩ il-limitu massimu ta’ dejn li jista’ jkollu l-pajjiΩ. Madankollu, ftit huma n-nies li raw dan il-pass b˙ala suççess hekk kif l-estensjoni se twassal lill-pajjiΩ biss sa Jannar, meta Ω-Ωew© partiti se jkollhom jer©g˙u jibdew jinnegozjaw g˙al estensjoni iktar fit-tul. LIAM GAUCI jag˙ti iktar dettalji. Li d-Demokratiçi u rRepubblikani ma jaqblux fuq linfiq mhijiex xi ˙a©a ©dida g˙allAmerikani. Filwaqt li dawn talewwel storikament jag˙tu prijorità lill-pro©etti infrastrutturali u investiment soçjali, dawn tala˙˙ar jippreferu miΩuri li j˙allu iktar flus fl-idejn sabiex lAmerikani stess jie˙du ˙sieb linteressi tag˙hom infushom ming˙ajr l-intervent tal-Gvern. Madankollu, matul dawn la˙˙ar 30 sena, deher b’mod çar li l-idea tar-Repubblikani, li tidher sabi˙a fuq il-karta, fil-fatt ˙alliet iktar flus f’idejn min g˙andu ˙afna, u min g˙andu ftit jew xejn spiçça jrid jara hu kif ser ikampa. G˙alhekk, fl-2008, l-Amerikani g˙aΩlu lil Barack Obama b˙ala lpresident tag˙hom hekk kif lg˙ajta tieg˙u g˙al iktar ©ustizzja soçjali tat it-tama lil ˙afna nies li t˙allew l-art mir-riformi tal-predeçessur Repubblikan tieg˙u. Osta©©i tag˙hom infushom L-elementi radikali fi ˙dan il-Partit Repubblikan ma baqg˙ux i˙arsu.

Fi Ωmien qasir huma organizzaw ru˙hom biex il-partit tag˙hom ma jersaqx lejn ix-Xellug u jibqa’ jimbotta l-bΩonnijiet tal-korporazzjonijiet il-kbar li jridu jgawdu rati ta’ taxxi favorevoli. Dan il-grupp radikali, bl-isem ta’ The Tea Party, ˙oloq firda kbira fil-Partit Repubblikan hekk kif uΩa s-sa˙˙a politika u finanzjarja tieg˙u biex iΩomm lill-membri

moderati milli jaqblu ma’ dawk Demokratiçi, anke meta lkwistjoni ma tkunx kontroversjali. Barra minn hekk, din il-minorità ©iet a©evolata mill-fatt li l-Partit Repubblikan g˙andu regola mhux miktuba li ma jivvutawx favur li©ijiet importanti jekk ma jaqblux il-membri kollha tag˙hom. Ironikament, il-mod kif ta˙dem

is-sistema politika Amerikana wasslet biex din il-firda rabtet idejn il-President Obama g˙aliex deçiΩjonijiet ta’ dan it-tip iridu lappo©© tal-Kungress li b˙alissa huwa ddominat mirRepubblikani. G˙alhekk in˙olqot farsa s˙i˙a fil-pajjiΩ fejn lanqas ilba©it ma jista’ jg˙addi minkejja lfatt li bejn id-Demokratiçi u rRepubblikani moderati hemm biΩΩejjed appo©© mill-membri talKungress biex dan jimxi ’l quddiem. Dan l-ista©nar irriΩulta mill-fatt li t-Tea Party riedu bilfors jimponu tnaqqis kbir fis-sigurtà soçjali biex japprovaw il-ba©it il-©did. Flopinjoni tag˙hom, dan kellu jsir min˙abba l-fatt li s-sigurtà soçjali qieg˙da tkun wa˙da mir-ra©unijiet prinçipali g˙aliex il-pajjiΩ qieg˙ed ikollu jiddejjen daqshekk biex ila˙˙aq mal-ispejjeΩ. Madankollu, l-istess grupp qatt ma ddejjaq jiffavurixxi lill-biljunarji li hemm fil-pajjiΩ permezz ta’ inçentivi fiskali tajbin ˙afna. B’hekk id-diΩonestà ta’ dan largument jo˙ro© çar g˙aliex, meta jridu, il-flus isibuhom.

Ósara lill-profil internazzjonali ta’ pajjiΩhom L-a©enda egoistika ta’ dan ilgrupp Ωammet lill-Amerika fuq xifer ta’ kriΩi finanzjarja sas-16 ta’ Ottubru, fejn fl-a˙˙ar irRepubblikani moderati ddeçidew li jiftiehmu fuq il-bagit flimkien mad-Demokratiçi. B’hekk, bosta ˙addiema tal-Gvern li nbag˙tu ddar min˙abba nuqqas ta’ fondi bdew jirritornaw lura ftit ftit g˙axxog˙ol fil-jiem li segwew. Madankollu, dan il-mod baΩwi ta’ kif jirra©unaw il-membri tatTea Party g˙amel ˙sara kbira lillprofil internazzjonali tal-Amerika. Dan g˙aliex ˙afna pajjiΩi qeg˙din isibuha diffiçli biex jifhmu kif likbar ekonomija tad-dinja t˙alliet tispiçça osta©© ta’ grupp Ωg˙ir ta’ nies b’a©enda antisoçjali. Wie˙ed jittama li fil-futur ikun hemm dibattitu iktar çivili bejn inna˙at differenti. Sfortunatement, dan il-ftehim se jwassal biss sa Jannar u ftit hemm osservaturi politiçi li qeg˙din jistennew li tinstab soluzzjoni iktar permanenti sa dak iΩ-Ωmien.

OttimiÛmu fil-KOnfrOnt tal-iran

Spirtu ta’ ottimiΩmu rrenja waqt negozjati li saru bejn l-Iran u numru ta’ potenzi mondjali f’Ìinevra din il-©img˙a. Matul din il-laqg˙a Ω-Ωew© na˙at ippruvaw isibu l-kompromessi neçessarji li g˙andhom iwasslu biex l-Iran juri b’mod çar li lprogramm nukleari tieg˙u g˙andu skopijiet esklussivament paçifiçi. Jekk dan l-g˙an jintla˙aq, il-possibbiltà li ssanzjonijiet ekonomiçi imposti fuq l-Iran mill-komunità internazzjonali g˙andhom jittaffew matul iΩ-Ωmien li ©ej. Madankollu, il-partijiet kollha involuti f’dawn in-negozjati qeg˙din ikunu kawti ˙afna g˙aliex din mhix l-ewwel darba

li l-Iran ta l-impressjoni li se jikkoopera biex imbag˙ad jirtira u jwebbes rasu. Min-na˙a lo˙ra, din hija l-ewwel darba li l-Iran ta informazzjoni teknika daqshekk fid-dettall tal-programm nukleari tieg˙u. S’issa g˙adhom ma sarux pubbliçi ddettalji tal-preΩentazzjoni li g˙amlu l-Iranjani imma jidher li l-informazzjoni provduta kienet sodisfaçjenti g˙all-pajjiΩi l-o˙ra. Matul dan is- summit , ilMinistru g˙all-Affarijiet Barranin Iranjan u d-deputat tieg˙u kienu impenjati f’laqg˙at marrappreΩentanti ta’ diversi pajjiΩi li fihom po©©ew ru˙hom g˙addispoΩizzjoni ta’ kull min xtaq jitlobhom iktar informazzjoni

dwar il-pjan nukleari tag˙hom. Il-Gvern Iranjan preΩenti, immexxi mill-President Hassan Rouhani, qieg˙ed ta˙t pressjoni kbira biex jikseb riΩultati poΩittivi fi Ωmien qasir. Dan g˙aliex, minkejja li ©ab mandat çar flelezzjoni presidenzjali ta’ din issena, huwa konxju mill-fatt li huwa mdawwar minn g˙edewwa b’sa˙˙ithom. Fosthom hemm il-Konservattivi li matul dawn is-snin appo©©jaw figuri b˙al Mahmoud Ahmedinejad illi pprefera t-triq tal-antagoniΩmu milli dik tad-djalogu fil-konfront tal-Punent. Dawn il-forzi ostili qeg˙din joqog˙du lura milli jattakkaw lil

Rouhani f’dan l-istadju minkejja l-fatt li di©à kien hemm xi protesti kontrih hekk kif estenda l-id tal-˙biberija lejn lAmerika u l-alleati tag˙ha. Madankollu, dawn id-dubji g˙adhom ma’ wasslux g˙al problemi kbar hekk kif Rouhani g˙adu jgawdi l-appo©© ta’ Ali Khamenei, il-mexxej spiritwali tal-pajjiΩ. Konxji b’din is-sitwazzjoni lAmerika u l-Unjoni Ewropea malajr laqg˙u l-istedina ta’ Rouhani biex jinfet˙u n-negozjati ˙alli huwa jkun jista’ juri lillIranjani li l-moderazzjoni tieg˙u qieg˙da ssarraf fil-©id. B’hekk, dawn il-pajjiΩi qeg˙din ikunu attenti li ma jirrepetux l-istess

Ωbalji li g˙amlu bejn 1997 u l2005, fejn in-nuqqas ta’ kooperazzjoni tag˙hom ma’ Mohammed Khatami, ilPresident moderat tal-Iran ta’ dak iΩ-Ωmien, wassal biex l-elettorat jivvota g˙al mexxej ferm iktar konservattiv u ostili biex jo˙odlu postu. G˙adu mhux çar x’lesta li toffri min-na˙a tag˙ha l-komunità internazzjonali. Madankollu, uffiçjal g˙oli Amerikana Ωvelat li fi ˙dan id-delegazzjoni ta’ pajjiΩha kien hemm diversi esperti finanzjarji, fatt li partijiet mill-medja qeg˙din jaraw b˙ala prova li t-tnaqqis tas-sanzjonijiet f’dan l-istadju di©à qed ji©i kkunsidrat b’mod serju.

Ta’ Barra

20.10.2013

Il-FtEhIM tal-IngIltErra Fuq l-EnErÌIja nuklEarI

IÇ-ÇInIÛI Fl-Ewropa Waqt li kien qed iΩur iç-Çina din il-©img˙a, il-Ministru talFinanzi IngliΩ George Osborne ˙abbar li l-Ingliterra kienet la˙qet ftehim ma’ kumpaniji tal-ener©ija ÇiniΩi biex jinvestu fis-settur tal-ener©ija IngliΩ. B’din id-deçiΩjoni ç-Çina mistennija jkollha sehem qawwi fliΩvilupp tas-sistemi tal-ener©ija nukleari fl-Ingilterra fil-futur qrib. L-ewwel ftehim maç-Çina huwa mistenni ji©i ffirmat il©img˙a d-die˙la, liema ftehim se jwassal biex jitwettaq pro©ett ta’ €17-il biljun f’impjant nukleari ©did ©ewwa Somerset; dak li huwa mag˙ruf b˙ala s-sit ta’ Hinkley C.

kumpaniji kollha kellhom laqg˙at mal-Ministru Osborne. Qed jintqal li, g˙alkemm g˙all-bidu ç-ÇiniΩi se jkollhom sehem minuri f’dan l-investiment, ’il quddiem dan is-sehem jista’ jkun qed jikber sostanzjalment. Dan kien ammess ukoll minn stqarrija tal-Gvern IngliΩ. Tejbu r-relazzjonijiet diplomatiçi

Fet˙ilhom g˙ajnejhom Din l-a˙bar ing˙atat jum biss wara li rapport ikkummissjonat mill-Prim Ministru IngliΩ David Cameron wissa li kien hemm riskju dejjem jiΩdied ta’ nuqqas ta’ provvista tal-elettriku fissnin li ©ejjin. L-Akkademja Rjali tal-In©inerija qalet li l-g˙eluq tal-power stations l-antiki u lproçess kajman tal-bini talpower stations il-©odda kien se j©ebbed is-sistema tal-ener©ija sal-limitu tag˙ha. Intqal li lprovvista kien se jkollha problemi b’mod speçjali fix-xtiewi tal-2014 u l-2015. Dan ir-rapport Ωgur li g˙en fid-direzzjoni tal-opinjoni pubblika favur il-ftehim maç-ÇiniΩi. Permezz tar-rapport, is-sitwazzjoni tal-provvista tal-ener©ija

Il-Ministru tal-Finanzi IngliΩ fiç-Çina ng˙atat fuq platt mikxuf lillpubbliku, liema sitwazzjoni xejn ma kienet feliçi. Il-pubbliku kellu g˙alhekk jifhem li fis-settur tal-elettriku l-Ingilterra kienet qed teg˙req, u l-investiment taç-ÇiniΩi kien, b˙alma jg˙idu l-istess IngliΩi, a lifesaver.

Iç-ÇiniΩi jie˙du sostanzjali

sehem

Il-pro©ett ta’ Hinkley C se jkun l-ewwel power station nukleari fl-Ingilterra mill-1995 sal-lum. Ilkostruzzjoni ta’ dan l-impjant tinsab f’idejn il-kumpanija statali FrançiΩa Eletctricite de France

(EDF), li kienet qed tfittex s˙ab g˙al dan l-investiment. L-EDF kienet qed tinnegozja malkumpaniji China General Nuclear Power Group (CGN), China National Nuclear Corporation (CNNC), u State Nuclear Power Technology Corporation (SNPTC). Dawn il-

puntI EwlEnIn ta’ Barra

Kmieni din il-©img˙a l-Ingilterra dehret li qed tag˙mel sforz biex ittejjeb ir-relazzjonijiet diplomatiçi miç-Çina. Dan hekk kif fl-a˙˙ar xhur ir-relazzjoni bejn l-Ingilterra u ç-Çina kienet wa˙da bierda g˙all-a˙˙ar. Waqt li kien qed iΩur iç-Çina lMinistru Osborne wieg˙ed li rregoli tal-viΩa b’rabta ma’ negozjanti u turisti ÇiniΩi kienu se jillaxkaw, u li l-Gvern ma kellux iktar pjanijiet biex jiltaqa’ ma’ Dalai Lama. Dalai Lama, il-mexxej spiritwali tat-Tibet li kien ©ie eΩiljat, iltaqa’ ma’ Cameron is-sena li g˙addiet f’Londra, liema laqg˙a imminat ir-relazzjonijiet dimplomatiçi maç-Çina. IΩda hekk kif ir-relazzjoni tal-Ingilterra qed titbieg˙ed minn mal-Unjoni Ewropea, jidher li l-Ingilterra issa trid tfittex sorsi o˙ra ta’ investiment. Iç-Çina g˙alhekk ma setg˙etx tit˙alla barra. Fla˙˙ar jiem ˙ar©et ukoll l-a˙bar li kumpanija ÇiniΩa se tkun fi grupp li se jinvesti madwar €1 miljun fl-Ajruport ta’ Manchester.

minn lIaM gauCI

Terremot qawwi fil-Filippini

Pjan AmbizzjuΩ ta’ Putin

poplu qieg˙ed jippretendi ming˙andha.

Terrimot li la˙aq is-sa˙˙a ta’ 7.1 fuq l-iskala Richter laqat iç-çentru tal-Filippini din il-©img˙a. Huwa stmat li mietu ’l fuq minn mitt persuna u mijiet o˙rajn spiççaw midruba, b’˙afna minnhom ikunu fil-provinçja ta’ Bohol li rat l-ag˙ar ta’ dan it-terrimot. L-awtoritajiet Filippini kkalkulaw li t-terremot affettwa madwar 2.9 miljun persuna, li ˙afna minnhom ˙ar©u fit-toroq g˙al sig˙at twal hekk kif il-pajjiΩ intlaqat minn diversi terremoti Ωg˙ar fil-jiem li segwew l-ewwel wie˙ed. Is-sa˙˙a tat-teΩΩiΩa ˙olqot biΩa’ kbir li l-pajjiΩ jista’ jesperjenza tsunami tat-tip li deher fiΩ-Ωona matul dawn l-a˙˙ar snin. Fortunatement, dan ma se˙˙x hekk kif il-ba˙ar baqa’ kalm wara t-terremot.

Il-President tar-Russja Vladimir Putin g˙amel pass importanti lejn il-˙olma tieg˙u li jg˙aqqad lEwropa u l-Lvant tal-Asja permezz ta’ linja tal-ferrovija. Dan g˙amlu hekk kif integra l-port ta’ Rajin, li jinsab fil-Korea ta’ Fuq, mal-famuΩa linja Trans-Siberjana Russa. Issa Putin qieg˙ed jittama li permezz tal-medjazzjoni politika jirnexxilu jikkonvinçi lill-Korea ta’ Fuq u ta’ Isfel biex jg˙aqqdu r-rotot tag˙hom biex din il-linja tkun tista’ tasal sat-tarf tal-peninsula Koreana. Jekk dan ise˙˙, ir-Russja jkollha lma©©oranza tal-kontroll fuq rotta kummerçjali li taf issir popolari ˙afna g˙aliex tkun tista’ tittrasporta l-merkanzija lejn mill-Asja g˙all-Ewropa ferm iΩjed malajr milli meta jg˙addu mill-Kanal ta’ Suez.

Ir-rating tal-Amerika mhedded

Iktar inkwiet fil-BraΩil Protesta paçifika favur id-drittijiet tal-g˙alliema dde©enerat f’manifestazzjoni vjolenti din il©img˙a f’Rio de Janeiro. Dan ©ara wara li grupp ta’ nies libsin bl-iswed u b’wiççhom mott i nfexxew f’attakki li ˙allew ˙afna ˙sarat u numru ta’ persuni mwe©©g˙in. L-inçidenti ma kinux iΩolati hekk kif inkwiet simili nqala’ fi bliet o˙ra fosthom f’Sao Paulo, Porto Alegre u Brasilia. Dawn il-protesti qeg˙din jo˙olqu w©ig˙ ta’ ras kbira g˙all-President tal-BraΩil Dilma Rousseff, li matul ix-xhur li g˙addew ˙abbtet wiççha ma’ reΩistenza kbira lejn il-Gvern tag˙ha. Il-problemi f’dan il-pajjiΩ mhux l-ewwel darba li ˙olqu dubju dwar il-kapaçità tal-awtoritajiet illi jΩommu lordni hekk kif is-sena d-die˙la mistennija li filBraΩil ti©i organizzata t-Tazza tad-Dinja u warajha l-Olimpjadi ta’ Rio ppjanati g˙all-2016. B’hekk, fix-xhur li ©ejjin, Rousseff trid issib mezz kif iΩΩomm bilanç bejn l-ispejjeΩ li jinvolvu dawn il-kompetizzjonijiet u l-investiment soçjali li l-

L-A©enzija Fitch taf issegwi l-eΩempju ta’ Standard & Poor’s hekk kif wissiet li qieg˙da tikkonsidra l-possibbiltà li tirrevedi fil-baxx r-rating ta’ AAA li b˙alissa qed tag˙ti lill-Amerika. Ilmotivazzjoni prinçipali wara din id-deçiΩjoni hija n-nuqqas ta’ kooperazzjoni li qieg˙ed ikun hemm bejn il-politiçi Amerikani dwar il-futur ekonomiku tal-pajjiΩ. Minkejja l-fatt li din il©img˙a ntla˙aq ftehim bejn iΩ-Ωew© na˙at, Fitch wissew li din l-instabbiltà qieg˙da tag˙mel lillAmerika pajjiΩ inqas attraenti g˙all-investituri barranin. L-argument ta’ Fitch kompla ©ie msa˙˙a˙ hekk kif il-ftehim li ntla˙aq ftit tal-jiem ilu se jΩomm lill-Gvern g˙addej sa Jannar biss meta huwa mistenni konfront iebes ie˙or fuq ilfutur ekonomiku tal-Amerika. Huwa stmat li dawn il-©img˙at ta’ kriΩi digà swew lill-Amerika madwar $24 biljun (€17.6 biljun) f’investiment mitluf.

Mill-Misra˙

20.10.2013

il-ÓolM ta’ Matteo jsir realtÀ Ma’ roCs traVel

Matteo staGno ddikjarat reBBieÓ tal-koMpetiZZjoni tat-tpinÌija Il-kompetizzjoni tat-tpin©ija g˙at-tfal ma’ ROCS Group bdiet f’Ìunju li g˙adda waqt lMFCC Trade Fair 2013 bit-titlu ‘Meta nikber nixtieq insir…’ Din il-kompetizzjonti rat ’il fuq minn elf tifel u tifla li ˙allew l-imma©inazzjoni ti©ri bihom. Mijiet ta’ tfal iddeskrivew il-˙olm tag˙hom fuq applikazzjoni moghtija apposta g˙alihom waqt li l©enituri tag˙hom kienu qedg˙in jiddiskutu xi btala jew l-assigurazzjoni tag˙hom ma’ ROCS Group. Matteo Stagno, tifel ta’ tmien snin li jo˙lom li jsir plejerr talfutbol, messitu l-fortuna li jirba˙ din il-kompetizzjoni u jtir lejn Paphos ©ewwa Çipru flimkien mal-©enituri tieg˙u. Minn fost il-mijiet ta’ tpin©ijiet, dik ta’ Matteo Stagno ©iet

ivvutata b˙ala wa˙da millfinalisti mill-pubbliku stess fuq il-pa©na ta’ Facebook ta’ ROCS. It-tpin©ija ta’ Matteo laqtet ukoll l-attenzjoni tas-Sur David G. Curmi, Chief Executive Officer tal-MSVlife, artist espert li ROCS g˙aΩlu b˙ala l-kritiku g˙al din il-kompetizzjoni. Ms Marygrace Stagno, omm Matteo, kienet verament kuntenta u ming˙ajr kliem meta Colin Aquilina minn ROCS Group ikkuntattjaha sabiex jg˙arrafa li t-tifel tag˙ha ©ie mag˙Ωul b˙ala r-rebbie˙. Ilpremju g˙ar-rebbie˙ huwa btala g˙al familja ta’ Ωew© adulti u tifel/tifla ta˙t it-tnax-il sena ©ewwa l-lukanda ta’ erba’ stilel Costantinou Brothers Athena Beach ©ewwa Paphos, Çipru; inkluΩi wkoll

it-titjiriet g˙al Çipru ma’ Emirates Airlines u sebat iljieli akkomodazzjoni f’kamra ferm lussuΩa kif ukoll servizz ta’ taxi. Colin Aquilina, Head of Finance & Business Development stqarr: “Ilparteçipazzjoni ta’ mijiet ta’ tfal f’din il-kompetizzjoni kienet immpressjonanti! Wara kollox, it-tfal g˙andhom imma©inazzjoni fertili u ROCS Travel tkun minn tal-ewwel sabiex tinkora©©ixxi limma©inazzjoni tat-tfal f’kulma tag˙mel. Filfatt, ROCS g˙andhom il-prinçipju li ja˙sbu f’kull ©enerazzjoni u joffru l-a˙jar lil kul˙add f’varjetà ta’ kampanji.” G˙al aktar informazzjoni Ωur ilpa©na ta’ Facebook ta’ ROCS Group jew idhol fis-sit www.rocsgrp.com

Misten n ija jaslu f’pajjiÛ n a Mal-elf korist Minn Madwar l-ewropa kollha Bejn il-31 ta’ Ottubru u t-3 ta’ Novembru li ©ej se tkun qed tittella’ f’pajjiΩna l-˙ames edizzjoni tal-Malta International Choir Festival. Huwa stmat li g˙al din l-attività se jkunu qed jaslu f’Malta mal-elf korist minn diversi pajjiΩi minn madwar lEwropa, kif ukoll o˙rajn mirRussja, l-IndoneΩja, l-IΩrael u çÇina. Dan il-festival isir darba kull sentejn u qed ji©i organizzat mill-Ministeru g˙at-TuriΩmu u lAwtorità Maltija g˙at-TuriΩmu, b’kollaborazzjoni ma’ Interkultur mill-Ìermanja li tispeçjalizza f’organizzazzjoni professjonali ta’ festivals tal-korijiet madwar iddinja kollha fuq skala kbira. Il-Kap EΩekuttiv tal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu Josef Formosa Gauci sa˙aq fuq ilbΩonn li pajjiΩna jkompli jibni lkalendarju kulturali ta’ attivitajiet li permezz tieg˙u jkun jista’ jattira aktar turiΩmu fix-xhur taxxitwa meta normalment in-

numru ta’ turisti jonqos. Semma wkoll kif l-Awtorità tuΩa dawn lattivitajiet g˙al fini ta’ promozzjoni. Id-Direttur Artistiku Dun Ìwann Galea semma kif fl-ediz-

zjoni ta’ din is-sena se jkunu qed jie˙du sehem numru rekord ta’ korijiet barranin: total ta’ 28 kor flimkien ma’ ˙ames korijiet Maltin. Spjega kif il-festival se jkun jin-

kludi, fost affarijiet o˙ra, attività ta’ kant u talb g˙all-paçi fiddinja fil-Konkatidral ta’ San Ìwann u li se tkun qed issir flewwel jum tal-festival: il-Óamis filg˙axija. Il-korijiet se jkunu qed

jie˙du sehem f’diversi kompetizzjonijiet ta’ kant korali, kemm flaspett sagru kif ukoll dak sekulari, li se jkunu qed isiru fl-Istitut Kattoliku u fil-Knisja ta’ San Publju. Is-Sibt 2 ta’ Novembru se jkun qed jittella’ kunçert kbir fisSacra Infermeria f’Dar ilMediterran g˙all-Konferenzi bissehem tal-Orkestra Filarmonika Nazzjonali, b’xog˙lijiet tal-kompoΩituri Giuseppe Verdi u Richard Wagner. Il-festival jinkludi wkoll friendship concerts li se jittellg˙u filBarrakka ta’ Fuq, fi Pjazza De Valette u fil-Palazz talGranmastru, nhar il-Ìimg˙a l-1, u s-Sibt 2 ta’ Novembru, bejn nofsinhar u s-sag˙tejn ta’ waranofsinhar. Il-Óadd il-festival jag˙laq bil-kompetizzjoni msej˙a Gran Prix biex jintag˙Ωel l-aqwa kor. Aktar informazzjoni dwar dan il-festival tista’ tinkiseb mis-sit elettroniku www.maltachoirfest.com

Mill-Misra˙

20.10.2013

Serata ta’ nbid fin Fis-27 ta’ Settembru li g˙adda, Farsons Beverage Imports Co. Ltd (FBIC) ospitat pranzu fi Quadro, ilWestin Dragonara, bl-inbejjed fini ta’ Bordeaux, ixChateau Rauzan Segla u xChateau Canon. Is-serata kienet ippreΩentata mill-produttur rinomat tal-inbid, John Kolasa. Is-Sur Kolasa introduça nbejjed mill-aqwa tas-serata, bl-istil uniku u informali tieg˙u, ˙a©a li niΩlet tajba ˙afna mal-udjenza li mliet itterazzin ta’ Quadro. Fiddiskors tieg˙u wera çar lg˙arfien tajjeb li g˙andu fuq ir-re©jun ta’ Bordeaux u linbejjed tieg˙u, ta’ Margaux u St Emilion, u qasam aneddoti mill-karriera ta’ 40 sena tieg˙u fl-industrija tal-produzzjoni tal-inbid. L-inbejjed li sservew waqt il-pranzu kienu Segla 2000, Chateau Canon 1998 u Chateau Rauzan Segla 1996, kollha fi fliexken magnum. Dawn huma prova tal-aqwa kampjuni mir-re©jun u ˙ar©u l-potenzjal li g˙andhom dawn iΩ-Ωew© inbejjed Chateaux, maturi, li huma filquççata tal-klassifika. Is-serata ntemmet bl-inbid Chateau Guiraud 1995 minn Sauternes. John Kolasa, ta’ nazzjonalità SkoççiΩa, hu d-direttur

Il-produttur rinomat tal-inbid, John Kolasa, waqt is-serata organizzata minn FBIC Ltd ix-xahar li g˙adda.

mani©erjali tax-Chateau Rauzan-Ségla f’Margaux, u tax-Chateau Canon f’SaintEmilion, fi Franza. Il-karriera tieg˙u fl-industrija tal-inbid

bdiha bix-xog˙ol mal-mollijiet tal-belt ta’ Bordeaux u wara sena ta’ studji fix-xjenza u l-produzzjoni tal-inbid. Wara erba’ snin ma’ Bolter u

Schneider, Kolasa beda jfittex il-proprjetajiet tal-familja Janoueix f’Saint-Emilion u Pomerol, u mbag˙ad g˙amel sentejn mal-Union des

Producteurs f’Saint-Emilion. Fl-1987 ntalab jie˙u postu b˙ala Mani©er Kummerçjali tax-Chateau Latour f’Pauillac. Baqa’ ma’ Latour sal-1994, u mbag˙ad Kolasa beda sfida ©dida meta Chanel kisbet ilmarka Chateau Rauzan-Ségla u ntalab jissorvelja l-operat tax-chateau u biex jibni mill©did ir-reputazzjoni b’sa˙˙itha li kellha fis-seklu dsatax. Fil-klassifikazzjoni tal-1855 ir-Rauzan-Ségla kien eΩatt wara l-Mouton Rothschild, li issa hu meqjus b˙ala ‘first growth’. Wara dan l-akkwist importanti, fl-1996 il-marka Chanel iddeçidiet li tixtri x-Chateau Canon, first growth f’SaintEmilion fuq in-na˙a tal-lemin ta’ Bordeaux. Kolasa kien responsabbli mill-programm estensiv ta’ riinnovazzjoni li sar biex tin˙are© ir-raffinezza u l-eleganza tal-ambjent u lkaratteristiçi naturali li jikber fihom l-g˙eneb tal-inbejjed mill-aqwa, Chateau Canon. Fl-2011, il-Canon xtrat ixChateau Matras u l-Grand Cru Classé biex iΩΩid malproduzzjoni tat-tieni nbid tag˙ha, il-Clos Canon. L-inbejjed Chateau Rauzan Ségla u Chateau Canon huma importati, irreklamati u mqassma f’Malta mill-FBIC Ltd, membru tal-Grupp Farsons.

Join Malta’s Leading Travel Company We’re looking for seasoned Travel Executives. We want people who have experienced the life beyond our little island, and have a deep love for culture and beauty our world has to offer. TRAVEL IS OUR PASSION Can you share this with our clients? You’ll need strong organisational skills to help plan a holiday from issuing travel tickets to arranging for rental car services, offering suggestions and scheduling trips or excursions and marketing special promotions that the team creates. A CAN DO ATTITUDE SECOND TO NONE We really want a veteran to hit the ground running. Knowledge of languages and travel experience will be considered an asset and an IATA qualification is a must. Applicants for these positions are invited to submit a handwritten application together with a detailed CV and a passport photo to the Head of Finance and Business Development, ROCS Group, Development House, St Anne Street, Floriana FRN9010 or directly via email on myfuture@ rocsgrp.com quoting reference ROCS016/2013. All applicants will be treated in strict confidence. Closing date Sunday 3rd November 2013

Ms Arianna Debattista, DTTF (IATA) ROCS Travel Assistant Manager Sales Mr Bjorn Vassallo, DTTF (IATA) ROCS Travel Assistant Manager Online Services

www.rocsgrp.com

WE EMPLOY ROCS CLIMBERS NOT PEOPLE WHO NEED LADDERS!

Kun Af

20.10.2013

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

Saviour Mamo

L-INÛUL FUQ IL-PJANETA MARS Il-pjaneta Mars, jew kif inhi mag˙rufa a˙jar ‘il-pjaneta l-˙amra’, minn dejjem affaxxinat lill-bniedem. Bejn l-a˙˙ar tas-seklu dsatax u l-bidu tas-seklu g˙oxrin, xjenzjati b˙al Percival Lowell kienu jemmnu (dejjem bl-g˙ajnuna tat-teleskopji) li fuq il-pjaneta Mars hemm çiviltà avvanzata. Kienu wkoll jemmnu li hemm l-ilma. IΩda fl-1976 din it-teorija sfumat fix-xejn g˙ax il-Viking (vettura spaΩjali) tat evidenza li l-ebda sinjal ta’ ˙ajja ma teΩisti fuq din il-pjaneta. Minkejja li tidher simili g˙ad-dinja tag˙na, din il-pjaneta hija mejta.

Tama ta’ ˙ajja Ritratti me˙uda b’definizzjoni g˙olja juru fatturi ©eolo©içi ta’ struttura enormi b˙al vulkani, ˙ofor u kanali li ffurmaw minn xi sil© u ilma. G˙alkemm il-bniedem g˙adu qatt ma rifes fuq din il-pjaneta, skont ix-xjenzjati jidher çar li ˙afna mill-blat li hemm fuq Mars (SNC meteorites ) tista’ ssir xi forma ta’ analiΩi fuqu. Dan iservi biex wie˙ed jara jekk hemmx xi traççi ta’ batterju ˙aj. Mars g˙andha wkoll Ωew© blatiet o˙ra kbar (oqmra jew satelliti) iduru mag˙ha – Phobos u Deimos. Dan il-©ebel mhuwiex tond – Phobos g˙andha tul ta’ 25 kilometru (18-il mil) b’20 kilometru (12-il mil) wisa’ u Deimos hija ftit iΩg˙ar. Mars hija wa˙da mid-disa’ pjaneti li jduru f’orbita madwar ix-xemx u hija l-eqreb wa˙da tad-dinja. Kull sena alternattiva, il-pjaneta Mars tidher g˙al ftit xhur viçin iddinja tag˙na. Wie˙ed jinduna biha g˙ax tiddi ˙afna u b’dawl

˙amrani. Tinsab 228 miljun kilometru (142 miljun mil) ’il bog˙od mix-xemx, filwaqt li d-dinja tag˙na tinsab 150 miljun kilometru(93 miljun mil) ’il bog˙od mix-xemx. L-orbita ta’ Mars madwar ixxemx tie˙u 687 ©urnata, li huma kwaΩi sentejn, filwaqt li d-dinja tag˙na tie˙u sena. Il©urnata ta’ Mars iddum 24 sieg˙a u 37 minuta. Il-lejl ikun dlam çappa g˙ax m’hemmx qamar jirrifletti d-dawl taxxemx. Studju mid-dinja F’Novembru tal-1962, ir-Russi kienu bag˙tu vettura spazjali fuq Mars jisimha Mars 1. G˙alkemm kienet bag˙tet lura xi informazzjoni utli, din kienet intilfet. Fl-1964 lAmerikani kienu bag˙tu vettura o˙ra jisimha Mariner 1. Din kienet g˙addiet viçin Mars fl-14 ta’ Lulju 1965 u l-informazzjoni li bag˙tet kienet ta’ importanza kbira. Minbarra rritratti, il-vettura bag˙tet ukoll analiΩi tal-arja li teΩisti fuq

wiçç din il-pjaneta. Fl-1971, lAmerika kienet tellg˙et vettura o˙ra lejn Mars, din id-darba lMariner 9 . Minn dak iΩΩmien il-programm tal-esplorazzjoni ma waqafx u missjonijiet baqg˙u u g˙adhom sejrin sal-lum Futur In-NASA g˙addejja bi programm biex lejn is-sena 2020 tniΩΩel g˙all-ewwel darba bniedem fuq Mars. Fl-4 ta’ Awwissu 2007, in-NASA bag˙tet vettura, il-Phoenix Lander, lejn din il-pjaneta u niΩlet b’suççess fil-25 ta’ Mejju tas-sena 2008, fuq Mars. Din kienet it-tielet darba li vettura niΩlet fuq Mars wara l-vettura Viking fl-1976. IlPhoenix kienet damet tliet xhur tag˙mel studju fuq ittemperaturi, l-irji˙at u l-umdità ta’ din il-pjaneta, biex isiru jafu a˙jar jekk hemmx sinjali ta’ ˙ajja. Sag˙tejn biss wara li din il-vettura niΩlet fuq wiçç Mars, bag˙tet ritratti bil-kulur. L-ewwel ritratt li deher kien

Wie˙ed mill-ewwel ritratti bil-kulur minn fuq Mars

is-sieq tal-istess vettura u dehret o˙ra ta’ ©ebel Ωg˙ir madwar il-vettura. Fis-26 ta’ Novembru 2011 in-NASA bag˙tet MSL (Mars Science Laboratory) biex ikompli janalizza l-ambjent ta’ din ilpjaneta misterjuΩa. Din il-vettura speçjali kienet niΩlet b’suççess fuq Mars fis-6 ta’ Awwissu 2012 – vja©© ta’ 563,000,000 kilometru. Hemm ippjanat li tinbag˙at vettura o˙ra, però din iddarba biex t˙affer toqba ta’ Ωew© metri fond u tie˙u kampjun ta’ xi organiçi u sustanzi bijokemikali. Hemm iktar proposti, b’dik tal-a˙˙ar fejn voluntiera qed jintalbu li jag˙mlu vja©© lejn din ilpjaneta u jg˙ixu l-kumplatament ta’ ˙ajjithom fuqha – naturalment g˙ax ma jkunux jistu jer©g˙u lura lejn id-dinja. Iktar tag˙rif Mars g˙andha d-daqs ta’ nofs id-dinja tag˙na b’dijametru ta’ 4,222 mil (6,790km). Fuq u ta˙t tal-pjaneta huwa miksi

b’dijossidu karboniku(carbon dioxide ) iffriΩat. L-akbar vulkan g˙oli 27 kilometru (17il mil). L-atmosfera tikkonsisti minn 95% f’dijossidu karboniku, 3% nitro©enu u 1% argon. Imma m’hemmx ossi©inu. It-temperatura medja hija ta’ -81°F (-63°C) u l-og˙la hija ta’ 68°F (20°C) u l-inqas hija ta’ 220°F (-140°C). Il-gravità hija kwaΩi terz tad-dinja. Ji©ifieri jekk bniedem jiΩen 100 libbra, fuq Mars jiΩen 38 libbra. KurΩità Biex tag˙mel kumunikazzjoni bir-radju ( radio signal ) middinja sa Mars tie˙u 13-il minuta. Meta l-pjaneti jkunu liktar ’il bog˙od minn xulxin u meta jkunu qrib xulxin, tie˙u Radio biss 4.3 minuti. waves jimxu b’veloçità ta’ 300,000 kilometru fis-sekonda. Dan ifisser li, jekk ikun hemm xi problema, il-˙in tar-risposta lura jkun 13-il minuta o˙ra. B’kollox tie˙u kwaΩi nofs sieg˙a.

Laboratorju xjentifiku

Personalità

20.10.2013

TÓobb l-isTil pin-up RAMonA poRTElli

tintervista lil MADELINE CINI CARUANA

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

“It-terminu ta’ pin-up jirreferi g˙al stil fotografiku u illustrazzjoni li huwa stampat u ma˙sub li jkun imwa˙˙al fuq ˙ajt, g˙alhekk pin-up . Dan listil ori©ina fil-bidu tasseklu g˙oxrin, imma sar popolari ˙afna matul itTieni Gwerra Dinjija. Ilpin-up sar parti mill-kultura moderna u g˙adu g˙addej sal-lum. Fil-fatt, permezz tal-internet, ilpin-up sar popolari aktar minn qatt qabel. L -i s ti l h u w a k l a s s i k u u nostal©iku u apprezzat filmoda, u l-g˙amla taxxag˙ar u l-attitudni huma kemxejn ˙elwin. Fost iççelebritajiet li kienu kkunsidrati simboli sesswali u wa˙da mill-aktar popolari fil-bidu talpin-ups kienet Betty Grable. Fost l-aktar pin-ups popolari nsibu lil Bettie Page, Marilyn Monroe, Sophia Loren u o˙rajn,” bdiet ta©©ornani Madeline. Kompliet tinfurmani li waqt sessjoni fotgrafika talpin-up, l-istili tat-tfajliet kienu idealment ikunu fuq temi ta’ innoçenza imma kes˙in fl-istess ˙in. Temi o˙ra komuni fil-passat kienu xog˙ol tad-dar b’mod senswali, sbu˙ija fuq il-bajja, xi tfajla fuq ilmutur, u fil-kamra tassodda t˙ares b’mod senswali. Mid-dehra, u bl-affarijiet li t˙obb tag˙mel Madeline turi kemm t˙obb dan l-istil ta’ pin-up . Hija t˙ares lejn dan l-istil b˙ala arti, minn persuna g˙al o˙ra. “Fih inniffsu huwa kreattività: tfajla tkun kapaçi to˙loq espressjonijiet differenti waqt is-sessjoni fotegrafika. Jaffaxinani wkoll it-tip ta’ lbies li jΩomm dejjem iΩ-Ωminijiet ˙ajjin”. Tikkompeti f’magaΩin Amerikan u ti©i fir-raba’ post Madeline spiss tie˙u photoshoots tag˙ha nnifisha liebsa b˙ala pin-up . IΩda l-a˙˙ar photoshoot tag˙ha wΩatha g˙al kompetizzjoni fuq magaΩin Amerikan li j©ib l-isem The Pin-Up Magazine . Dan il-magaΩin jo˙ro© kull xahar b’mudelli differenti li jie˙du

Óafna jista’ jkun li qatt ma semg˙u bil-kelma pin-up. Ma tag˙tihomx tort g˙ax f’Malta g˙adu mhux tant popolari daqs kemm hu f’pajjiΩi o˙ra. Óabiba tieg˙i nzertat iffissata fuq dan l-istil, u dan l-a˙˙ar ˙adet sehem f’kompetizzjoni barra minn xtutna fejn marret tajjeb ˙afna g˙ax kisbet ir-raba’ post. Qed nirreferi g˙al Madeline Cini Caruana. G˙andha tnejn u tletin sena, ilha sentejn miΩΩew©a, u toqg˙od iΩ-Ûejtun, g˙alkemm proprjament hija mill-GΩira. Il-passatempi tag˙ha huma varji, u jinkludu l-arti, id-drama, il-fotografija u l-immudellar, il-qari, il-kollezzjoni tal-karattru Betty Boop, is-safar u l-isports – speçjalment il-©innastika. Filbidu ta’ din l-intervista, g˙all-benefiççju tal-qarrejja, iddiskutejt mag˙ha t-tifsira eΩatta ta’ pin-up.

komdi.” Ûiedet tg˙idli li l-avvenimenti li jsiru lokalment isiru mill-grupp Electro Swing Malta. Dan il-grupp beda flimkien ma’ avvenimenti li kienet torganizza Madeline stess anke bi Ωfin Burlesque. “It-tip ta’ muΩika li jdoqqu hija perfetta g˙al dan l-istil, u barra minn Malta jsiru ta’ spiss. Kelli x-xorti nattendi xi w˙ud minnhom meta kont l-Ingilterra,” sostniet Madeline. L-Ingilterra tatha spinta aktar g˙all-˙ajra talpin-ups

sehem minn pajjiΩi differenti. Mistoqsija kif saret konxja b’din il-kompetizzjoni ©ewwa l-Amerika, Madeline we©bitni: “Peress li minn fuq l-internet naqra ˙afna dwar attivitajiet u kompetizzjonijiet li jsiru g˙al din ix-xena barra minn Malta, kienet façli g˙alija li nkun naf xi jkun qed ji©ri. Li ˙ajjarni huwa li meta g˙amilt l-a˙˙ar sessjoni fotografika ridt nag˙mel xi ˙a©a fuq skala og˙la missoltu. Tkellimt mal- makeup artist u l-fotografu Vikki Bonello u l-istilista tax-xag˙ar Heather Tanti Brincat, li ˙admu b’mod professjonali g˙al din issessjoni fotografika. Flimkien mag˙hom iddeçidejt li nda˙˙al ritratt partikolari g˙al din il-kompetizzjoni. Ir-ritratt da˙˙altu f’Lulju li g˙adda, imma peress li l-kompetizzjoni kienet di©à bdiet, intg˙aΩel g˙allkompetizzjoni ta’ Awwissu. Li ˙ajjarni huwa li l-kompetizzjoni hija ta’ skala g˙olja; filfatt jie˙du sehem ˙afna mudelli li jippuΩaw g˙al fotografi

mag˙rufa. Ridt nie˙u çans li nkun l-ewwel Maltija li tirba˙ din il-kompetizzjoni,” fissritli bi tbissima. Madeline rnexxielha tag˙mel dan, g˙ax il-Óadd l-1 ta’ Settembru 2013 t˙abbar ir-riΩultat fejn ©iet ir-raba’ wa˙da minn fost it-72 kontestant, u tinsab sodisfatta ˙afna birriΩultat. “Kelli rispons poΩittiv ˙afna minn ˙bieb, familjari, Maltin f’Malta u anke Maltin li jin-sabu barra minn Malta. Óadtha b˙ala sorpriΩa u g˙amilt iktar kura©©.” G˙alkemm ma ˙adet lebda premju, fi kliemha stess kisbet unur g˙aliha nnifisha u g˙al Malta. “In˙ossni sodisfatta wkoll li g˙amilt, mill-inqas, ©img˙a u nofs dejjem lewwel post. Bis-sa˙˙a ta’ hekk il-Maltin saru jafu aktar dwar ix-xena tal- pinup ”. Libset ta’ pin-up g˙allgoing away tat-tie© tag˙ha B’kurΩità xtaqt inkun naf x’tip ta’ kollezzjoni ta’ ˙wejje© tal-pin-up

g˙andha u jekk tilbishomx g˙all-˙ru© normali. Madeline infurmatni li lkollezzjoni li g˙andha hija vintage style u tikkonsistu fi dbielet u tops bil- polka dots , dbielet sal-irkoppa, jew ikunu naqra fit-tond u miftu˙in, u anke corsets . Fi kliem ie˙or, ˙wejje© li jissej˙u ‘klassiçi’. “Iva, normali no˙ro© bihom, g˙ax ma narax li dan l-istil g˙andu xi ˙in jew ©urnata. Fil-fatt, g˙at-tie© tieg˙i, g˙all -going away ilbist ta’ pin-up . I r i d , o v v j a m e n t , ikun jog˙©bok biex tilbsu u tkun t˙ossok komda fejn tmur. G˙as-sessjonijiet fotografiçi nuΩa aktar ilbies adattat ma’ atmosfera partikolari,” infurmatni bi tbissima. Ma’ Madeline ddiskutejt ix-xena talpin-up f’Malta. Infurmatni li dan l-istil qatt ma la˙aq çertu livell, g˙ax jista’ jkun li l-kultura Maltija ma twassalx g˙al dan, u g˙alhekk ix-xena ma tantx tidher. “Nemmen li hawn dilettanti, u naf ˙bieb tieg˙i li jilbsu dan listil, naf ˙bieb ukoll li tog˙©obhom imma ma jilbsuhx g˙ax ma j˙ossuhomx

G˙alkemm lil Madeline minn dejjem kien jaffaxinaha l-istil pin-up , issostni li minn mindu marret lIngilterra t˙ajret aktar, speçjalment meta attendiet xi burlesque shows u anke fieri. Kellha x-xorti li ltaqg˙et ma’ Velda Lauder li hija l-aqwa ˙ajjata talcorsets. Lauder ˙admet corsets g ˙ a l l - f a m u Ω i D i t a Vonteese, Victoria Secret, Sarah Brightman, fost o˙rajn. Óallejt f’idejn Madeline biex tirrakuntali aktar. “Meta mort l-ewwel darba l-Ingilterra, laqtuni ˙afna dawn it-tip ta’ shows u bdejt na˙seb x’jista’ jsir f’Malta. Lauder kienet iç-çavetta biex nag˙Ωel l-istil g˙al show . Minn dakinhar organizzajt xi attivitajiet, anke afternoon tea parties. Però, kelli nieqaf temporanjament min˙abba xi affarijiet o˙ra. Sadanittant bqajt nattendi attivitajiet talElectro Swing. Kif kont smajt bil-mewt ta’ Velda Lauder kont ˙adt xokk u ˙sibt li ner©a’ nibda’ nag˙mel xi ˙a©a, sabiex inqajjem aktar g˙arfien fuq dan l-interess.” Fil-preΩent u fil-futur qrib Madeline qed t˙ares ’il quddiem biex tkompli tifrex din ix-xena tal- pinup fost il-Maltin. “Dan ser ikun possibbli billi norganizza attivitajiet ma’ gruppi o˙rajn, anke biex infakkru l-ispettaklu li kien isir fi Ωmien Strada Stretta, li çertissima li g˙alih kienu jattendu ˙afna tfajliet pin-ups,” temmet tg˙idli Madeline.

KurΩitajiet

20.10.2013

kalejdoskopju mill-film li werwer lil bosTa

Meta l-istorja tat-tifla ta’ 12-il sena, ipposseduta middemonju, intweriet fil-film talbiΩa’ The Exorcist, dan kien werwer lill-ma©©oranza taludjenza li ratu fl-1973. Madankollu, ftit huma dawk li rrealizzaw li kemm il-film, kif ukoll ir-rumanz, bl-istess isem, ta’ Peter Blatty kienu ispirati mill-istorja li se˙˙et tabil˙aqq fuq tifel ta’ 14-il sena, li l-eΩorçiΩmu fuqu dam sejjer xhur s˙a˙. Dan l-eΩorçiΩmu twettaq minn patrijiet ÌiΩwiti f’Missouri, fl-1949.

It-tifel, li li ng˙ata l-psewdonomu ta’ Roland Doe biex tkun protetta l-identità tieg˙u, twieled f’familja ÌermaniΩa, li kienet Kristjana Luterana, u g˙all-bidu g˙ex mal-©enituri tieg˙u fi Prince George’s County, Maryland. B˙ala tifel uniku, Roland kien dipendenti fuq l-adulti g˙all-kumpanija, b’mod partikolari zitu Harriet, li kienet spiritwalista u introduçietu g˙all-ouija board. Il-©enituri tieg˙u bdew jixhdu ©rajjiet strambi, b˙aççaqliq tas-sodda tieg˙u;

g˙amara ti©ri minn na˙a g˙all-o˙ra tal-kamra u ˙sejjes ta’ grif minn ©ol-˙itan. Meta ttifel g˙alaq 13-il sena, zitu mietet. Inçidentalment, il-©enituri kellhom jie˙du lil Roland g˙al diversi jiem f’Georgetown University Hospital, fejn it-tobba ççertifikawh b˙ala bniedem b’sa˙˙tu u li ma kellu xejn. Imbag˙ad iltaqg˙u ma’ Fr Albert Hughes, saçerdot Kattoliku mill-parroçça ta’ San Ìakmu, qrib id-dar tag˙hom f’Maryland. Kien hu li induna li t-tifel kien ippossessat u kiseb il-permess mill-Arçisqof ta’ Washington biex iwettaq ir-rit tal-eΩorçiΩmu. G˙alhekk, missieru u ommu ˙aduh f’dar ta’ xi qraba f’Saint Louis Missouri u, hemmhekk, madwar disa’ patrijiet ÌiΩwiti, fosthom Fr Bowdern, ipparteçipaw fleΩorçiΩmu fuq it-tifel. Patri ie˙or, Fr Raymond Bishop, Ωamm djarju ta’ kulma se˙˙, kif ukoll l-informazzjoni kollha dwar kif Roland spiçça ppossessat. Illum il-©urnata Roland Doe g˙andu 78 sena u wara li ©ie eΩorçitat g˙ex b˙ala bniedem normali.

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

PrezzijieT eÛorbiTanTi gÓad-djamanTi Djamant abjad, daqs bajda çkejkna, g˙adu kif inbieg˙ g˙all-prezz ta’ €22 miljun fi rkant li sar dan l-a˙˙ar f’Hong Kong. Dan il-prezz sebaq dak meqjus b˙ala rekord g˙al sett djamanti o˙ra li nbieg˙ sitt xhur ilu. Kienu tnejn in-nies li f’sitt minuti kkompetew u g˙amlu l-offerta tag˙hom g˙al dan ilmineral Afrikan ta’ 118-il karat, permezz tat-telefown. G˙aç-ÇiniΩi, il-bejg˙ blirkant ta’ minerali li jiswew konsiderevolment isir darbtejn fis-sena u sar jitqies b˙ala ritwal. G˙alihom jattendu l-kolletturi g˙onja miçÇina u mill-pajjiΩi AΩjatiçi, tant li g˙amlu lil Hong Kong wie˙ed mill-aktar çentri importanti u attivi g˙allirkantijiet.

Id-djamant ovali, bla ebda difett, li kien imminat u maqtug˙ sentejn ilu, inbieg˙ g˙al €22m, inkluΩa l-kummissjoni ta’ Sotheby. Din il-kumpanija qalet ukoll li d-djamant instab fin-na˙a t’isfel talAfrika, iΩda ma semmietx f’liema pajjiΩ, peress li lbejjieg˙ xtaq jibqa’ anonimu. Madankollu, ir-rekord dinji g˙all-prezz ta’ ©ojjell, inkiseb fl-2010, meta l-©ojjellier LondiniΩ Laurence Graff, ˙allas €34m g˙al djamant roΩa qawwi, li kien jiΩen 24.8 karat. Issa qed jing˙ad li dan irrekord jista’ jinqabeΩ meta xxahar id-die˙el Sotheby se tirkanta djamant roΩa ie˙or ta’ 59.60 karat, li mistenni j©ib aktar minn €44m. Lirkant se jsir f’Ìinevra.

arloÌÌ li jwasslek Ta’ Óames snin…u gÓadha Terda’ sal-qabar

Xi Ωmien ilu kien hawn sit elettroniku li j˙abbar il-jum li fih ikunu se jmutu l-individwi li jkunu jixtiequ jafu l-©ejjieni tag˙hom. Issa g˙adu kif kien prodott arlo©©, li mhux biss i˙abbarlek meta se tmut, iΩda jnaqqaslek is-sig˙at, il-minuti u s-sekondi! Min ikun se juΩa l-arlo©©, li ng˙ata l-isem ta’ Tikker, irid jimla kwestjonarju fuq l-istorja medika tieg˙u, qabel ma jnaqqas l-età li jkollu. Imbag˙ad, ir-riΩultati miksuba mill-kwestjonarju u t-tnaqqis lie˙or jo˙or©ulu l-iskor ta’ mewtu, li jidher iteptep u jaqta’ sekonda wara l-o˙ra mill-iskor finali. L-idea g˙al dan l-arlo©© ©iet lill-inventur ÛvediΩ Fredrik Colting, wara li ©arrab it-telfa

ta’ nannuh. Meta intervistat, hu qal li ma ˙arisx lejn l-invenzjoni b˙ala xi ˙a©a morbuΩa. Anzi, hu jirreferi g˙al Tikker b˙ala “l-arlo©© tal-fer˙” u ‘arlo©© li jg˙in lin-nies igawdu l-aqwa ˙in tal-˙ajja li jkun fadlilhom xi jqattg˙u fid-dinja”. Colting ikompli jg˙id li waqt li l-mewt mhix negozjabbli u ma tistax til˙aq kompromessi mag˙ha, iΩda mal-˙ajja tista’. G˙alhekk, kull individwu jaf ikun jixtieq ikollu b’çertezza meta se tkun l-a˙˙ar ©urnata tieg˙u f’din id-dinja biex jag˙raf jg˙ix ˙ajtu a˙jar, u jil˙aq iwettaq kulma jkun jixtieq jag˙mel. L-arlo©© Tikker mistenni jkun g˙all-bejg˙ minn April li ©ej, u l-prezz tieg˙u se jkun ta’ €42.39

Maha Al Musa, mara ta’ 51 sena, g˙adha tredda’ lil bintha ta’ ˙ames snin, g˙ax temmen li r-rabta bejniethom tkun aktar s˙i˙a. Tkun fejn tkun, anki f’postijiet pubbliçi, jekk bintha tkun trid tixrob…treddag˙ha. Hi qalet li ma tag˙tix kas li ©isimha qed jitpa˙pa˙. Limportanti li tissodisfa l-˙tie©a ta’ bintha. Maha, li hi omm Awstraljana ta’ tlett itfal, kienet belly dancer u b˙alissa qed tipprattika t-treddig˙ estiΩ biex tippermetti lil bintha tkompli terda’ sa ma jidhrilha li tkun trid taqta’ mill-˙alib ta’ ommha. L-omm qed timxi fl-istess passi ta’ Jamie Lynne Grumet, l-omm ta’ 26 sena minn Los Angeles, li xxukkjat lid-dinja meta ppuΩat b’sidirha barra, tredda’ lil binha ta’ erba’ snin, g˙all-qoxra tal-magaΩin Time. Hi baqg˙et g˙addejja treddg˙u sa ma g˙alaq ˙ames snin. Dan peress li, skont ma nkiteb, Jamie nnifisha damet terda’ l˙alib minn sider ommha sa ma kellha sitt snin. F’intervista li kellha mal-magaΩin New , Maha, minn New South Wales, qalet li bintha tag˙laq ˙ames snin dan ix-

xahar u, madankollu, qajla tag˙ti kas xi jg˙idu l-kritiçi g˙ad-drawwa tag˙ha. Anzi lesta tippermetti lil bintha tibqa’ tie˙u l-˙alib tas-sider sa ma tag˙laq g˙axar snin…jekk tkun trid. “Dan g˙ax nemmen li nsa˙˙ilha s-sistema immuna

tag˙ha. Sal-lum qajla mardet u t-temperament tag˙ha hu ferm aktar kwiet u rilassat minn ta’ tfal o˙ra tamparha.” LiΩ-Ωew©t itfal ta’ qabel: Kailash ta’ 16-il sena u Tariq ta’ 13, Maha waqqfitilhom ittreddig˙ meta kellhom sentejn.

Ir-Ru˙ u l-Ìisem

20.10.2013

Ikel g˙ar-ru˙

minn

Patri Mario Attard

InÛomm Id-dIstanza! Spiççajt mit-talb ta’ filg˙odu filknisja. Persuna staqsietni biex inkellmilha wie˙ed mill-patrijiet. Staqsejtha l-g˙aliex. We©bitni: “Óa nΩomm id-distanza!” Dan il-kumment ©ag˙alni na˙seb ˙afna. Rajtu barra minn loku. Possibbli wara avveniment b˙al dak li Alla sar bniedem g˙alina? Wara li dan Alla qatta’ ˙ajtu fostna? Wara li stajna narawh b’g˙ajnejna? Immissuh b’idejna? Wara li stajna nqattg˙u ˙afna ˙in mieg˙u nkellmuh? Wara li smajna ttag˙lim tieg˙u? Wara li rajnieh ifejjaq kull xorta ta’ mard u nuqqas ta’ sa˙˙a fil-poplu? Wara li smajnieh ifarra© lillimnikktin? U, b˙al qisu dan ma kienx biΩΩejjed g˙aliex g˙aΩel li jintnaxar mas-Salib? Wara li rajnieh jitbiççer, ibati u jmut? Wara li ©ie mqieg˙ed f’qabar? Wara li qam minn bejn l-imwiet? Dan ma jfisser xejn? Se nibqa’ niffissa fuq id-distanza?! U biex jag˙milhielna iΩjed façli biex nersqu lejh, wara li ˙allielna lilu nnifsu fil-Ìisem u d-Demm tieg˙u? Wara li g˙aΩel

ir©iel midinba iktar minnek biex f’Ismu jg˙idu l-kliem qaddis li bih ji©i fostna? Wara li ˙adem u g˙adu ja˙dem permezz tal-Knisja tieg˙u? Wara li g˙adu jsej˙ilna biex ning˙aqdu mieg˙u mhux biss fil-Ìisem u d-Demm tieg˙u imma anke filKnisja, l-g˙aqda ta’ dawk kollha li jemmnu fih? Dik l-g˙aqda li, bil-faççoliΩmu u l-qrejjen tag˙ha, xorta wa˙da g˙adha xxandru mal-erbat irjie˙ taddinja? Dik il-Knisja li ming˙ajrha jkun hawn vojt kbir g˙aliex lilha kien li l-Feddej ˙alla lmandat biex tag˙mlu preΩenti fostna? Dik il-Knisja li hija mag˙mula mill-Papa, l-Isqfijiet, is-saçerdoti, id-djakni, irreli©juΩi u int u jien? Dik ilKnisja li g˙andha, iva, is-sede tag˙ha fil-Vatikan f’Ruma imma daqstant ie˙or tinstab f’darek u f’dari? Dik il-Knisja li tag˙mel il-festi lill-qaddisin, bil-marçi, listatwi, il-˙ruq tal-kaxxi infernali? Dik il-Knisja li tibqa’ tippromovi dak kollu li hu uman g˙aliex tifhem li l-bniedem mhux ru˙ biss imma ©isem

ukoll? Dik il-Knisja li tibqa’ temmen f’Ìesù Kristu daqskemm temmen fil-bniedem g˙aliex fil-bniedem tara kif Alla jççekken daqshekk salpunt li ji©i u jg˙ammar ©ewwa fih g˙alkemm imsejken midneb? Insomma…dan Alla li f’Ìesù Kristu sar daqshekk viçin tag˙na u li g˙adu ji©i fostna anke permezz ta’ dawk li a˙na nsej˙ulhom qaddisin g˙ax g˙arfu li huma midinbin millkbar nett, kif ti©i int g˙aΩiΩ ˙ija u o˙ti u ΩΩomm id-distanza? X’distanza qieg˙ed tit˙addet fuqha? Xbajt nisma’ we©g˙at ta’ nies li we©©g˙u u g˙adhom qeg˙din jitwe©©g˙u g˙aliex issaçerdot joqg˙od lura. Jing˙alaq fid-dinja tieg˙u b˙allbebbuxu u ma jridx jo˙ro© biex jiltaqa’ man-nies! Dan huwa w©ig˙ ˙bieb g˙aliex, mill-esperjenza çkejkna tieg˙i fis-saçerdozju, huma n-nies li jag˙mluk saçerdot! Mela kif nag˙Ωel li ning˙alaq fid-dinja tal-kotba u tal-istudju? Jew fil-kunvent? Jew li ninqabad f’çirku vizzjuΩ ta’ korsi-

jiet biex b˙al donni na˙rab milli, kif jg˙id il-Papa Fran©isku, nitnitten mir-ri˙a tan-nag˙a©? X’nippreferi jien, il-Patri, li nkun infu˙ bir-ri˙a tal-fwie˙a jew nitnitten millg˙araq tal-g˙eja g˙ax nisma’ lproblemi ta’ ˙addie˙or? X’nipppreferi, li nibqa’ mo˙˙i frisk u fil-˙merijiet jew li ng˙in lil ˙uti jerfg˙u l-piΩ ta’ tbatijiethom g˙aliex nismag˙hom? Mhux ir-ri˙a tal-problemi li tag˙milni Patri? Mela r-ri˙a talfwie˙a jew l-after shave! Óabib, ˙allik mid-distanza! Jekk Alla, f’Ìesù Kristu, sar bniedem b˙alna, lilna s-saçerdoti int obligat tg˙inna no˙or©u mill-fosdqa tag˙na! Trid tg˙inna biex ma nibqg˙ux aljenati fid-dinja tag˙na qisna dawk l-g˙ekirex imqabbdin f’xulxin! Jekk g˙addej minn diffikultajiet kbar u m’g˙andekx ma’ min tg˙id kelma, jaf b’saçerdot l-Img˙allem jg˙inek tinduna li s-soluzzjoni qieg˙da ta˙t imnie˙rek. Imma tkellem! IΩΩommx kollox g˙alik g˙aliex mhu se tasal imkien b’daqshekk!

Il-Mulej waqqaf il-Knisja tieg˙u biex biha jersaq lejna lkoll. Mela ma rridx inkun jien li nitbieg˙ed minnha! Jekk g˙andix! Óa nersaq lejha lg˙aliex mill-Knisja nirçievi lkelma tieg˙u u lilu stess, filÌisem u d-Demm tieg˙u. U fissaçerdoti tag˙ha jiena nsib lilu li jg˙inni no˙ro© minni nnifsi biex ning˙ata lilu f’˙uti filbΩonn! Suffara nΩomm id-distanza!

aLLERÌIjI mILL-IkEL dr REnaLd BLUndELL iwie©eb g˙al problema li waslitilna ming˙and mara li g˙andha problema tal-ikel. L-ittra tal-qarrejja tag˙na llum tg˙id hekk: G˙aΩiΩ Dr Blundell,

DR RENALD BLUNDELL renald@naturalremedies.com.mt www.naturalremedies.com.mt

Jiena jisimni Ruth u g˙andi 50 sena u noqg˙od l-Isla. Lewwe nett nixtieq nifra˙lek tal-pa©na interessanti li jkollok ta’ kull nhar ta’ Óadd, g˙ax tiskanta kemm nitg˙allem minn ˙addiehor, u did-darba jmiss lili. Na˙seb g˙andi problema imma ma nafx hux niffissa jew le. Jien l-ikel in˙obbu u niekol minn kollox, imma kif nie˙u xi ˙a©a bil-˙alib in˙ossni qisni nintefa˙. Ma nafx jekk g˙andhiex x’taqsam mal-˙alib jew le, jew qieg˙da f’mo˙˙i. Imma tiskanta, anke meta nie˙u xi prodott tal-˙alib b˙al biçça rkotta li tant in˙obb, jew sahansitra xi pastizz tal-irkotta, mill-ewwel in˙ossni minfu˙a. Hemm xi tip ta’ ˙ut wkoll li na˙seb ma jaqbilx mieg˙i b˙al per eΩempju il-Gurbell. Tista’ jekk jog˙gbok tg˙idli jekk hemmx xi ˙a©a li nista’ nag˙mel g˙al din il-problema g˙ax qed tkun ta’ skumdità kbira g˙alijja. Ir-risposta ta’ Dr Renald Blundell G˙aΩiΩa Ruth, Grazzi ˙afna talli ktibtilna, u g˙o©bok taqsam id-diffikultà

tieg˙ek li g˙andek mag˙na u, kif g˙edt int stess, din id-darba jmiss lilek. Din hija problema aktarx komuni ˙afna u huwa kkalkulat li taffettwa madwar 40% mill-popolazzjoni IngliΩa. Sa fejn naf jiena, hawn Malta g˙ad m’hawnx statistika fuq dan is-su©©ett. Din il-problema tista’ tkun ta’ Ωew© kategoriji differenti. Lewwel tip huwa ta’ aller©ija tal-ikel, it-tieni tip huwa lintolleranza tal-ikel. Hawnhekk nixtieq nag˙milha çara li aller©ija u intolleranza huma Ωew© affarijiet totalment differenti. Aller©ija hija meta dak li jkun jiekol xi ˙a©a u immedjatament ma taqbilx mieg˙u u tag˙mel reazzjoni f’©ismu. Din ir-reazz-joni f’çertu pazjenti u kaΩijiet tista’ tkun anke fatali b˙al fil-kaΩ ta’ nies li jbatu bl-aller©ija g˙all-©ewΩ (nut allergy). Problema o˙ra komuni anke fil-GΩejjer Maltin hija l-intolleranza g˙al parti mid-dqiq li tissejja˙ glutina ( gluten) hawn il-pazjenti jissej˙u Coelic. Meta bniedem jissuspetta li g˙andu xi tip ta’ aller©ija, u suppost jinduna kwaΩi millewwel g˙ax ir-reazzjoni tkun qawwija, g˙andu fis ikellem lit-tabib tieg˙u biex jag˙mlu ttestijiet speçifiçi biex jinduna minn xiex ©ejja din l-aller©ija. Aller©ija tal-ikel hija reazzjoni ta’ parti minn proetini tal-ikel mas-sistema umanitarja tag˙na, u f’kaΩ ta’ aller©ija jiΩdied il-livell tal-immunoglo-

bina IgE. Il-kaΩ l-ie˙or li inti tista’ taqa’ ta˙t il-kategorija tieg˙u huwa intolleranza talikel. Id-differenza hija li çertu ikel ma jkunx jaqbel mal-persuna partikolari u jag˙mel reazzjoni mal-immunoglobina IgG. Din twassal biex dak li jkun i˙oss çertu sintomi ta’ skumdità, fosthom nef˙a (bloating); f’çertu kaΩijiet jitla’ raxx; f’çertu kaΩijiet o˙ra ˙akk fil-©isem u ©ieli jkun hemm dbabar ta’ ©ilda xotta ˙afna li tissejja˙ Eczema. Illum il-©urnata jeΩistu kits biex isiru testijiet g˙at-tolleranza tal-ikel bi ftit qtar taddemm. L-aktar affarijiet komuni li l-ma©©or parti tan-nies huma intolleranti g˙alihom huma l-˙alib tal-baqra, il-bajd, qam˙ durum (durum wheat), kif ukoll ©ewΩ ( nuts ) b˙al karawett, lewΩ, eçç. X’tista’ tag˙mel persuna meta tinduna li g˙andha xi intolle-raza g˙al çertu ikel partikolari? L-aktar ˙a©a importanti hija li ji©i evitat dak it-tip ta’ ikel mid-dieta. Importanti wkoll inΩommu f’mo˙˙na li d-dieta xorta trid tibqa’ kemm jista’ jkun ibbilan-çjata. Affarijiet o˙ra naturali li wie˙ed jista’ jie˙u biex titnaqqas l-intollerazna tal-ikel huma l-en-zimi di©estivi ( digestive enzymes , Solgar Digestive Enzymes) li jg˙inu biex l-ikel jitkisser aktar malajr, kif ukoll Solgar Advanced Acidophilus. Dawn

huma batterji tajbin li jag˙mlu kisja fl-istonku tag˙na u b’hekk jg˙inu a˙jar fiddi©estjoni tal-ikel, kif ukoll jipprote©u l-istonku. Huwa importanti wkoll li persuni li jbatu minn intolleranza tal-ikel jg˙inu l-immunità tag˙hom billi jΩidu l-livell ta’ vitamina Ç (Solgar Ester C), jieklu aktar ˙axix u frott frisk, iΩidu aktar ˙ut jew inkella jie˙du supplimenti tal-˙ut (Solgar Double Omega 3) – ovvjament sakemm ma jkunux intolleranti jew aller©içi g˙alih. F’dan il-kaΩ jistg˙u jie˙du dawn iΩ-Ωjut ta’ benefiççju minn prodotti o˙rajn fosthom Solgar Super Acai Berries. Óaxixa o˙ra li ΩΩid l-immunità hija s-Solgar Echinacea. Minerali importanti biex il©isem jassorbi aktar vitamina Ç u b’hekk isa˙˙a˙ iç-çelloli lbojod tal-immunità huwa ΩΩingu (zinc), li jista’ jittie˙ed ta˙t forma ta’ suppliment (Solgar Zinc picolinate) u dejjem g˙andu jittie˙ed, b˙al kull suppliment ie˙or, mal-ikel. Nirringrazzjakom tan-numru kbir ta’ ittri u emails b’inkora©©iment g˙al din il-pa©na. Kull min g˙andu xi domanda jew xi su©©eriment li jixtieq jistaqsi jew jiddiskuti ma’ Dr Blundell, jista’ jibg˙at email lil renald@naturalremedies.com. mt; ittra fl-indirizz Natural Remedies, 69, Triq K. Galea, Birkirkara; jew bin-numri tattelefown 2766 9969 u 9925 5637. Tistg˙u tag˙mlu kuntatt mieg˙i wkoll fuq Facebook.

Kultura

20.10.2013

imniedi KonKors Ktieb Ìdid nazzjonali Il-Komunità Agostinjana ta’ Óal Tarxien qed t˙abbar ittnedija ta’ konkors nazzjonali, bl-isem Premju San Nikola ta’ Tolentino – 2013. Dan hu ma˙sub biex jag˙ti rikonoxximent lil persuni li qed juru solidarjetà ma’ min hu filbΩonn. Ir-rebbie˙ tal-konkors se jing˙ata trofew u vawçer ta’ €500. Dan il-vawçer imur g˙al dik l-g˙aqda li l-persuna rebbie˙/a tkun ©ej/ja minnha, u jmorru g˙al xi bΩonn li jkollhom il-persuni li jibbenifikaw minn dik l-g˙aqda. Fil-kaΩ li rrebbie˙ ikun ©ej minn skola, il-vawçer jing˙ata lill-iskola g˙al xi ˙a©a li jkun hemm

bΩonn fl-iskola li jkollha x’taqsam direttament mal-formazzjoni tal-istudenti. Is-serata finali se ssir nhar ilÓadd 10 ta’ Novembru 2013 fil-5.00pm, fis-Sala San Nikola ta’ Tolentino, Triq Lampuka, Óal Tarxien. Kull min hu interessat g˙andu jikteb fl-indirizz elettroniku: grechfranco@gmail.com biex jirçievi formola ta’ applikazz-joni u kopja tar-regolamenti. G˙al aktar dettalji tistg˙u ççemplu wkoll il-Komunità Agostinjana ta’ Óal Tarxien bin-numru 2182 8017. Kull applikazzjoni trid tasal sa mhux aktar tard minn nhar il-Ìimg˙a 25 ta’ Ottubru, 2013

permezz ta’ email kif jidher hawn fuq, inkella fl-indirizz: Patri Franco Grech OSA, Kumitat Premju San Nikola minn Tolentino, Kunvent San Nikola minn Tolentino, Triq Lampuka, Óal Tarxien, TXN 1141. Ta’ min jg˙id li San Nikola ta’ Tolentino huwa qaddis Agostinjan li g˙ex bejn is-sena 1245 u 1305. Hu meqjus b˙ala mudell ta’ solidarjetà. L-istoriçi li kitbu dwaru jg˙idulna li b˙alma kien jog˙©ob lil Alla bit-talb tieg˙u, hekk ukoll kien jog˙©ob lil g˙ajru blg˙emejjel tajbin li kien jag˙mel ma’ dawk li kienu jkunu fil-bΩonn.

Ìurnata ta’ attivitajiet Nhar il-Óadd 13 ta’ Ottubru l-Kunsill Lokali ta’ BirΩebbu©a organizza ©urnata ta’ attivitajiet flokkaΩjoni tal-Ìimg˙a Sportiva Now we Move. Óadu sehem g˙add sabi˙ ta’ persuni ta’ kull età li kienu jibdew minn tfal ta’ ˙ames snin. Dawn l-attivitajiet kienu jinkludu tlielaq talibburdjar organizzati millBirΩebbu©a Sailing Club, tlielaq tar-regatta organizzati mill-Klabb Regatta BirΩebbu©a, log˙ob ghat-tfal organizzati mill-BirΩebbu©a Girl Guides, futbol organizzat mill-BirΩebbu©a St Peter’s, u Ûumba. Il-Viçi Sindku, is-Sur Kevin

Barun, li kien responsabbli minn din l-attività kif ukoll miΩ-Ûg˙aΩa g ˙ u Sport f’BirΩebbu©a, wera s-sodisfazzjon tieg˙u g˙all-attendenza tajba li kien hemm, fejn ˙afna m i n n d a w k l i attendew urew ix-xewqa li attivitajiet ta’ dan it-tip ikunu aktar spissi. Il-˙sieb hu li ssena d-die˙la din il-©urnata ssir fuq skala akbar bis-sehem ta’ aktar g˙aqdiet l o k a l i . I t t i e ˙ e d ukoll flashmob l i t i s t g ˙ u ssibuh fuq l-internet http://youtu.be/_ojsykfP920 <http://youtu.be/_ojsykfP9 20> Il-Kuns i l l L o k a l i t a ’ BirΩebbu©a jfakkar ukoll li

nhar is-Sibt 19 ta’ Ottubru se jsir ‘Jum BirΩebbu©a’. Din is-sena se jkun ukoll iççelebrat fl-okkaΩjoni tal-20 Anniversarju mit-twaqqif talkunsilli lokali. Se jkun hemm quddiesa fil-knisja parrokkjali fis-6.30pm; u fit-8pm fisSala tal-Iskola Primarja jkun hemm attività varjata fejn fost o˙rajn se jing˙ata rikonoxximenti g˙al residenti li g˙ollew isem BirΩebbu©a. Se jing˙ataw tifkiriet lillkunsillieri kollha li ˙admu fl-a˙˙ar 10 snin kif ukoll lillkunsillieri Ωg˙aΩag˙ tal-lokal li, din is-sena, il-pro©ett tag˙hom kien mag˙Ωul millA©enzija Ûg˙aΩag˙ u kien ukoll esegwit.

Il-Ótif jittratta l-istorja fittizja ta’ tfajla ta’ 24 sena bl-isem ta’ Sharon Borg li to˙ro© tqila mill-g˙arus tag˙ha Jonathan, li min-na˙a tieg˙u qatt ma ried jiΩΩewwi©ha. Wara li tinqabad tqila, ˙ajjitha tinqaleb ta’ ta˙t fuq. Issir taf g˙alfejn qatt ma ried jiΩΩewwi©ha u meta taffrontah u tg˙idlu li saret taf il-verità, jibda jag˙mel minn kollox biex jikkonvinçiha tag˙mel abort. Hi jkun ming˙aliha li qalilha hekk g˙all-©id tag˙ha, imma l©enituri tag˙ha jift˙ulha g˙ajnejha u jikkonvinçuha biex ma tag˙milx ©ennati. B’hekk labort ma jse˙˙x. Sharon ma tkunx ˙elsitha minn ma Jonathan g˙ax, kif isir jaf li Sharon m’g˙amlitx abort u ma kinitx bi˙siebha tag˙mlu, jifferoçja u ja˙lef li joqtolha. Peress li ma jkunx jista’ jivvendika ru˙u minnha wa˙du, jirrikorri g˙allg˙ajnuna tal-iktar persuna li jista’ jafda. Dik il-persuna li taf anke s-sigriet li kien qed ja˙bi

minn Sharon qabel inqabdet. Dan iwassal g˙al sitwazzjonijiet u çirkostanzi li ja˙arbu millkontroll ta’ Jonathan u min ikun qed jg˙inu. Hawnhekk irrumanz jinqasam fi tnejn: g˙andek l-istorja ta’ Sharon g˙aliha u dik ta’ Jonathan g˙aliha wkoll. Iktar tard jer©g˙u jing˙aqdu fi storja wa˙da. Minn hawn ir-rumanz jie˙u forma ta’ thriller modern li g˙andu jog˙©ob lil kull min se jaqrah. It-tnedija tal-ktieb se ssir nhar il-Ìimg˙a 25 ta’ Ottubru, fis-7pm fl-Università lAntika tal-Belt. Ovvjament min g˙andu minn 16-il sena ’l fuq, kul˙add huwa mistieden. Listorja, min˙abba n-natura tag˙ha, mhix adattata g˙al min huwa iΩg˙ar fl-età. Jekk xi ˙add ikun irid jara r-riklam uffiçjali jista’ jΩur din il-˙olqa fuq Facebook: https://www.facebook.com/ph oto.php?fbid=591084024288222 &set=oa.125256104311820&typ e=1&theater

Kultura

20.10.2013

MELA AQTA’ DIN…

MILL-ARKIVJI TA’ CHARLES CLEWS

1. Kompli dan il-qawl: “G˙al ˙abba bΩar, ...” 2. Il-President John F. Kennedy dam imexxi l-Istati Uniti ta’l-Amerika g˙al tmien snin s˙a˙. Veru jew falz? 3. Dan il-Papa kien l-ewwel wie˙ed li Ωar l-Amerika u indirizza lill-Ìnus Mag˙quda. Min kien? 4. Malta saret Repubblika fl-1964, fl-1974 jew fl-1979? 5. Kif inhu mag˙ruf l-awtur Amerikan Samuel Clemens? 6. Semmi l-isqfijiet li taw l-interdett lill-eΩekuttiv, deputati u kandidati Laburisti f’Marzu tal-1961. 7. Fil-film Never Say Never Again min kien interpreta lill-A©ent 007: Sean Connery jew Pierce Bosnan? 8. Ir-rivoluzzjonarju Emilio Zapata kien (1) Messikan; (2) Kuban; (3) Spanjol? 9. Min reba˙ il-premju ‘Anzjan tas-sena 2001’? 10. X’insej˙ulu wie˙ed li jistudja l-pjanti? Ara t-twe©ibiet f’qieg˙ il-pa©na

SENSIELA JUANN MAMO Rumanz, persona©©i u poeΩiji ta’ Juann Mamo

Is-Sensiela Juann Mamo hija trilo©ija ta’ kotba ta’, u dwar, Juann Mamo. It-tliet kotba huma edizzjoni ©dida tar-rumanz Ulied in-Nanna Venut fl-Amerka , b’da˙la kritika u glossarju estensiv, ktieb dwar il-persona©©i f’dan ir-rumanz, u ktieb li ji©bor flimkien g˙all-ewwel darba, u f’edizzjoni kritika, il-poeΩiji ta’ Juann Mamo. It-tliet kotba se jkunu mnedija waqt l-ewwel konferenza nazz-jonali dwar Juann Mamo, awtur, studjuΩ u attivist kulturali straordinarju li twieled fl-1886 u miet ta’ età Ωg˙ira, u f’çirkostanzi misterjuΩi fl-1941. Fid-dawl tal-fatt li Mamo kellu ˙afna interessi, talenti u esperjenzi, u li dawn jidhru sew fil-poeΩiji, fir-rumanz u fil-firxa ta’ persona©©i li jissemmew fih, il-Konferenza Juann Mamo se tist˙arre© il-personalità u listrate©iji lingwistiçi u letterarji ta’ Juann Mamo minn angoli differenti. Rumanz, persona©©i u poeΩiji L-edizzjoni l-©dida tar-rumanz Ulied in-Nanna Venut flAmerka, b’da˙la kritika u tifsir il-kliem ta’ Adrian Grima mg˙ejjun mill-konsulenti lingwistiçi, hija bbaΩata fuq l-edizzjoni ori©inali li ˙ar©et b˙ala

faxxikli bejn Frar tal-1930 u Ottubru tal-1931. F’dan ixxog˙ol kellu sehem ukoll Stefano Farrugia, g˙alliem li hu gradwat tal-Malti fil-livell ta’ MA, li ttajpja r-rumanz mill-©did millori©inal ta’ Mamo. It-tieni ktieb huwa persona©©i f’ Ulied in-Nanna Venut flAmerka li ji©bor firxa tassew kbira ta’ persona©©i Maltin u barranin li jissemmew firrumanz ikoniku ta’ Mamo. Hemm persona©©i mag˙rufin flibliet u l-ir˙ula Maltin ta’ Ωmien Mamo u hemm awturi, artisti u xjenzati barranin. Dan il-ktieb huwa xog˙ol il-©urnalista u awtur veteran Anton Cassar. Mal-kitba tieg˙u Ωdiedet ir-riçerka estensiva ta’ Olivia Borg u Adrian Grima, u l-indiçi ta’ Claire Grech. Cassar jag˙ti l-perspettiva personali tieg˙u fuq numru ta’ persona©©i li kien jafhom mill-qrib. It-tielet ktieb fis-Sensiela Juann Mamo, bl-isem ta’ T˙e©©i©a lillKittibin – Il-PoeΩiji ta’ Juann Mamo, huwa ©abra kritika talpoeΩiji kollha ta’ Mamo minn Annalise Vassallo, gradwata tadDipartiment tal-Malti. L-isem tal©abra huwa me˙ud minn wa˙da mill-iktar poeΩiji rappreΩentattivi ta’ Mamo, sej˙a mqanqla biex l-awturi Maltin

jimpenjaw ru˙hom favur il˙ti©ijiet tal-poplu. L-editur ©enerali tas-Sensiela Juann Mamo huwa Dr Adrian Grima, li jg˙allem il-letteratura Maltija fid-Dipartiment tal-Malti tal-Università ta’ Malta. Il-konsulenti lingwistiçi ta’ din ir-raba’ edizzjoni tar-rumanz huma lProf. Manwel Mifsud u Olvin Vella, li wkoll jg˙allmu fidDipartiment tal-Malti talUniversità. Dawn it-tliet kotba se jkunu g˙all-bejg˙ biss waqt ilKonferenza Juann Mamo bilprezz ta’ qabel il-pubblikazzjoni ta’ €20 (flok €25). Il-konferenza se ssir nhar is-Sibt, 26 ta’ Ottubru 2013 fl-Auditorium talValletta Campus fi Triq San Pawl, il-Belt, bejn id-9.00am u l5.00pm. Din is-sala ©dida tinsab fis-sular ta’ fuq tal-bini mag˙ruf b˙ala l-Università l-Qadima. IsSensiela Juann Mamo se tkun imnedija uffiçjalment g˙all-pubbliku waqt il-Fiera tal-Ktieb li se ssir bejn it-12 u s-17 ta’ Novemrbru f’Dar il-Mediterran, il-Belt Valletta. Konferenza Juann Mamo Il-Konferenza Juann Mamo qed tittella’ mid-Dipartiment tal-Malti tal-Università bl-g˙ajnuna tal-

Ministeru g˙all-Edukazzjoni u xXog˙ol. Il-Konferenza se tinfeta˙ mill-Ministru Evarist Bartolo, li kien kiteb id-da˙la g˙at-tielet edizzjoni tar-rumanz, u l-ewwel wa˙da fil-forma ta’ ktieb, tarrumanz Ulied in-Nanna Venut fl-Amerka li ˙ar©et fl-1984. Filftu˙ se jitkellem ukoll il-ProRettur il-Prof. Joe Friggieri f’isem l-Università. Is-sbatax-il kelliem u kelliema tal-Konferenza Juann Mamo, bittema ‘Nistg˙u Ma Niktbux ilVeru?’ me˙uda mir-rumanz stess, huma studjuΩi minn oqsma b˙al-letteratura, il-lingwa u l-lingwistika, l-in©inerija, ilmediçina, il-li©i, l-etnografija, u l-istorja tal-emigrazzjoni. Barra minn hekk, Dr Immanuel Mifsud se jippreΩenta siltiet qosra minn films li jmissu temi jew jippreΩentaw xenarji li huma ttrattati minn Juann Mamo fin-narrattiva u l-poeΩija tieg˙u. Fost il-kelliema se jkun hemm il-Prof. Oliver Friggieri, li fl-1984 kiteb l-ewwel xog˙ol kritiku importanti dwar Mamo u l-kitba tieg˙u fl-1984. Minbarra Dr Adrian Grima, Annalise Vassallo, u l-Prof. Manwel Mifsud, se jitkellmu wkoll Dr Bernard Micallef, il-Kap tad-Dipartiment tal-Malti; il-Prof. Ivan Callus, ilProf. Raymond Mangion, P.

Lawrenz E. Attard, Dr Charles Scerri, Dr Ing. John C. Betts, Dr Albert Gatt, Dr Michael Spagnol, Anna Borg Cardona, Lara-Marie Cilia, u Clifford Jo Ûahra. L-erba’ sessjonijiet ta’ diskussjoni se jitmexxew minn Dr Mario Cassar, il-Prof. Albert Borg, Dr Marco Galea, u l-Prof. Henry Frendo. Is-Sensiela Juann Mamo g˙andha disinn tal-qoxra talartist mag˙ruf Pierre Portelli u disinn fuq ©ewwa ta’ Gaetan Cilia. Joe Borg huwa l-koordinatur tas-Sensiela Juann Mamo (Pubblikazzjoni SKS). Kul˙add mistieden Kul˙add huwa mistieden g˙allKonferenza Juann Mamo. Idd˙ul huwa b’xejn, inkluΩ l-ikel u xorb, u m’hemmx bΩonn ta’ re©istrazzjoni minn qabel. Waqt il-konferenza se jkun hemm ˙in g˙al diskussjoni miftu˙a bejn ilkelliema u l-udjenza preΩenti dwar it-temi li jitqajmu. Tag˙rif dettaljat dwar ilKonferenza Juann Mamo u t-tliet kotba tas-Sensiela Juann Mamo jinsab fuq Facebook u fis-sit http://juannmamo.wordpress.co m. Aktar tag˙rif jista’ jinkiseb ming˙and Dr Adrian Grima fl-indirizz adrian.grima@um.edu.mt

TWEÌIBIET: 1. “... titlef il-borma”; 2. Falz; 3. Pawlu VI; 4. 1974; 5. Mark Twain; 6. L-Arçisqof M. Gonzi u l-Isqof G. Pace; 7. Sean Connery; 8. Messikan; 9. Dun An© Seychell; 10. Botanista.

Çinema

20.10.2013

MIÇ-ÇINEMa

jikteb CARMELO BONNICI

FILMS GÓaLL-ISTaÌUN TaL-ÓarIFa IT-TIENI ParTI DIÇEMBRU Diçembru hu wie˙ed millaktar xhur importanti g˙aççinema. F’dan iΩ-Ωmien talvaganzi u l-festi tal-Milied, jo˙or©u diversi films divertenti li joffru gost g˙all-familja kollha. G˙al Diçembru li ©ej insibu Frozen, film animat talkumpanija Disney, dwar avventura f’territorju ta’ kes˙a; mistenni b’˙erqa kbira hu t-tieni episodju The Hobbit: The desolation of Smaug, fejn tkompli l-fantasija spettakolari ta’ Peter Jackson minn fuq ktieb klassiku, bit-tkomplija tal-vja©© tan-nanu Thorin u s˙abu lhobbits l-o˙ra, din id-darba ming˙ajr s-sa˙˙ar Gandalf li sparixxa; Black nativity , dramm muΩikali minn show çelebri; Walking with dinosaurs hi avventura spettakolari f’dinja abitata minn

kreaturi preistoriçi; Free Birds , film animat dwar g˙asafar li jg˙ixu kuljum fost il-bnedmin, bil-vuçijiet ta’ Woody Harrelson u Owen Wilson; 47 Ronin hu film mimli azzjoni b’Keanu Reeves, fejn 47 ©ellied samourai jfittxu vendetta biex jer©g˙u j©ibu lura l-unur mist˙oqq lil sidhom; mistenni jo˙ro© ukoll Grace of Monaco b’Nicole Kidman b˙ala l-attriçi grazzjuΩa Grace Kelly, li fl-aqwa talkarriera tag˙ha f’Hollywood g˙aΩlet li tiΩΩewwe© u ssir ilPrinçipessa ta’ Monaco. F’dawn it-tliet xhur tal˙arifa se jo˙or©u wkoll About Time, film dwar vja©© fiΩ-Ωmien, lura u ’lquddiem; Battle of the year jiffoka fuq kompetizzjoni taΩ-Ωfin akrobatiku; Drinking buddies ilaqqag˙na ma’ Ωew© ma˙bubin li ja˙dmu f’birrerija; Ender’s game, b’Harrison

rUSH

Ford, fejn id-dinja tag˙na tkun im˙arbta mill-aljeni; Escape plan jurina ra©el li kapaçi ja˙rab minn kull post fortifikat u ta’ sigurtà, b’Sylvester Stallone u Arnold Scwarzenegger; The fifth estate hu dwar dawk li jipprote©u lid-dg˙ajfa fid-dinja teknolo©ika tal-kompjuter, jinvadu lil dawk ipprivelle©©jati u b’sa˙˙ithom; Parkland jirrakkonta l-avvenimenti konfuΩi li ©raw f’Dallas nhar it-22 ta’ Novembru 1963, wara l-qtil tal-President Kennedy, u Philomena Lee (Judi Dench) omm ta’ tifel li twieled barra Ω-Ωwie©, tipprova ssib lit-tifel mitluf tag˙ha. Jista’ jag˙ti l-kaΩ li xi w˙ud minn dawn il-produzzjonijiet imsemmijin ma jil˙qux jo˙or©u sal-Milied. Lista ta’ films li g˙andhom jipprovdu divertiment qawwi u varju!

FORMIDABBLI

rIVaLITÀ KBIra SPOrTIVa BEJN ÛEWÌ SEWWIEQa TaL-FOrMULa 1 Atturi Ewlenin: Chris Hemsworth, Daniel Bruhl, Olivia Wilde, Alexandra Maria Lara, Natalie Dormier, Pierfrancesco Favino. Direttur: Ron Howard. Óin: 122 min. Distributur : STUDIONCANAL LTD FILMS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 15. lt-tlielaq tal-karozzi Formula 1 huma popolari ˙afna ma’ kullimkien u diversi sewwieqa ta’ dan l-isport huma l-idoli ta’ miljuni, daqs l-atturi taç-çinema. Il-film eΩileranti u kommoventi Rush huwa rakkont pjuttost drammatiku dwar ir-rivalità intensa li kienet teΩisti bejn is-sewwieq Awstrijak, Niki Lauda, u dak IngliΩ, James Hunt. Din il-produzzjoni tiffoka fuq l-avvenimenti straordinarji li ©raw fil-Formula 1 fis-sena 1976. Min-na˙a l-o˙ra, ta˙t direttur sod b˙al Ron Howard, to˙ro© il-karatterizzazzjoni vivida u ideali ta’ dawn iΩΩew© sewwieqa opposti fil-persuna, fil-˙ajja privata u fl-im©iba tag˙hom. Chris Hemsworth b˙ala Hunt u Daiel Bruhl fil-parti ta’ Lauda, ittnejn li huma jag˙tu interpretazzjoni perfetta, iΩda Rush hu

mΩejjen b’ingredjenti o˙ra aktar notevoli minn hekk. Niki Lauda, li kien ©ej minn familja sinjura u rispettabbli, juri inklinazzjoni g˙al dan l-isport kontra x-xewqa ardita ta’ missieru li riedu jaqbad karriera fil-politika jew l-ekonomija b˙al membri o˙rajn, mejtin u ˙ajjin, tal-familja tieg˙u. James Hunt, b’xag˙ar twil u figura attraenti, barra li kien sewwieq li j˙obb jirriskja, kien ukoll playboy . In-nisa kienu jsibuh irreΩistibbli. L-ewwel darba li dawn iltaqg˙u kien fil-bidu tas-snin sebg˙in f’ ti©rija tal-Formula 3, mirbu˙a mill-lngliΩ. Id-dwell titaniku ta’ bejniethom jasal fis-sena 1976. Lewwel impressjoni ta’ dawn tag˙ti x’wie˙ed jifhem li kienu g˙edewwa kbar. IΩda matul landament naraw li kienu antagonisti akkaniti, imma kellhom

rispett u ammirazzjoni kbira lejn xulxin, u anke kienu ˙bieb. Hunt, barra mill-isport, kien mo˙˙ ir-ri˙, sikwit bi tfajliet sbie˙ fis-sodda tieg˙u, iΩda meta riporter g˙amel mistoqsija spre©jattiva lil Lauda wara li kellu inçident serju u ikrah, Hunt, filmistur, irrea©ixxa ta’ wie˙ed offendut sewwa minflok sie˙bu. Rush g˙andu direzzjoni soda, edittjar brillanti, fotografija tassew çara u tlielaq spettakolari. Dan ixxog˙ol jippreΩentalna Ωew© kam-

pjuni tad-dinja ta’ dan l-isport; Ωew© personalitajiet verament diversi u opposti fl-istil ta’ ˙ajja li jg˙ixu, però kontinwament konxji mill-kapaçitajiet ta’ xulxin. Il-Formula 1 hu sport perikoluΩ tant li meta wie˙ed jitlob lil Lauda jiffirmalu, talbu wkoll jag˙millu d-data. Hu qallu g˙alfejn iridha u t-twe©iba kienet ming˙ajr tlaqliq: “Perhaps this could be your last .” Çinematikament, Rush hu stupend minn kull lat!

Çinema

20.10.2013

cAPTAIN PhILLIPS

EÇÇELLENTI

DRAMA VERA U MQANQLA TA’ PIRATERIJA FL-IBÓRA SOMALI Atturi Ewlenin: Tom Hanks, Barkhad Abdi, Barkhad Abdirahman, Faysal Ahmed, Mahat M. Ali, Catherine Keener. Direttur: Paul Greengrass. Óin: 134 min. Distributur: COLUMBIA/SONY. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 12A.

Paul Greengrass, direttur IngliΩ, jeççella sewwa f’films ta’ avvenimenti li se˙˙ew tabil˙aqq, kif ukoll dawk b’azzjoni furjuΩa. Waqt li f’din it-tieni kategorija impressjona ˙afna bi tnejn mill-films tassaga dwar Jason Bourne (Matt Damon) u rnexxielu wkoll ipo©©ihom f’livell ta’ kredibbiltà, hu eççella fi Bloody Sunday (2002) dwar l-IRA, u speçjalment f’ United 93 (2006) fejn irrenda rakkont stupend ta’ wie˙ed mill-ajruplani ma˙tufin mit-terroristi fl-attakki tal-11 ta’ Settembru 2001 u l-oppoΩizzjoni stinata li dawn sabu mill-qalbenin passi©©ieri. Issa Greengrass re©a’ kompla jissorprendi bi storja o˙ra riçenti li ©rat fl-2009. Il-piraterija moderna hi pjaga kbira li tiffjorixxi bil-kbir fl-ib˙ra ’l barra mis-Somalja. Sikwit naqraw fil-gazzetti u nisimg˙u fl-a˙barijiet b’xi bastimenti li ©ew attakkati u maqbuda u anke jintalab xi rahan g˙al xi membri ta’ xi ekwipa©© ma˙tuf. Fuq quddiem tal-medja kollha ta’ madwar erba’ snin ilu xxandar il-˙tif ta’ Richard Phillips (Hanks), li kien qed jidderie©i l-Amerikan MV Maersk Alabama, vapur merkantili li kien qed iba˙˙ar lejn Mombasa, il-Kenja. L-avvenimenti li naraw f’din il-produzzjoni huma bbaΩati minn fuq il-kotba A Captain’s Duty: Somali Pirates, Navy SEALS u And Dangerous Days At Sea , tal-istess Richard Phillips ma’ Stephen Talty. Erba’ pirati Somali jirnexxilhom jitilg˙u fuq il-bastiment tal-Kaptan Phillips, je˙duh ta˙t idejhom u jitolbu somma kbira. Meta ma jkunx hemm flus daqs kemm bassru, huma ja˙tfu lill-kaptan biex je˙duh lejn is-Somalja u jitolbu miljun dollaru rahan. Ikunu ssuldati tan-Navy SEALS li, wara tliet ijiem, je˙ilsu lillkaptan u jarrestaw lill-mexxej tal-pirati. Minkejja l-azzjoni u l-eçitament palpabbli li fih, Captain Phillips jiΩviluppa fi dwell u battalja ˙arxa ta’ m˙u˙ bejn il-kaptan u Muse (Abdi) ilmexxej ta’ din iç-çorma, fejn Phillips jipprova b’kull mezz biex jirba˙ il-˙in u jsalva lillekwipa©© tieg˙u, sa˙ansitra anke joffri lilu nniffsu minflokhom. G˙al darb’o˙ra, Tom Hanks jaghti interpretazzjoni denja ta’ Oscar, bi rwol ta’ wie˙ed kalm u pragmatiku minkejja t-tensjoni li jinsab fiha. Il-wiçç ittormentat tieg˙u

jixhed dan meta jittella’ filklinika tal-bastiment wara din il-battikata kollha. It-twil u rqajjaq Barkhad Abdi, Amerikan/Somali, ukoll ji©bed l-g˙ajn fid-debutt tieg˙u talmexxej pirata li jixtieq biss flus, u kemm jista’ jkun mhux imwiet. Mertu kbir g˙as-suççess ta’ dan il-film imur ukoll g˙al Barry Ackroyd li mexxa lkamera b’mod intelli©enti filkurituri dojoq tal-vapur u aktar fl-ispazju klawstofobiku tal-vettura mag˙luqa li timxi fuq l-ilma. Captain Phillips hu xog˙ol superlattiv, li kontinwament iqanqal fik emozzjonijiet intensi. Infakkarkom ukoll li diversi xeni akkwatiçi ©ew mi©buda fl-ib˙ra ta’ madwar il-GΩejjer Maltin. Titilfuhx!

Kompetizzjoni Empire Cinema

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn id-9 u t-13 ta’ Ottubru

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min ja˙dem fil-parti tal-kaptan Phillips? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: M’GRACE BORG 121 flat 2, triq g˙ajn dwieli Ra˙al Ìdid.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Diana We’re The Millers The Frozen Ground Percy Jackson: Sea Of Monsters Mortal Instruments: City Of Bones RIPD 2 Guns Romeo & Juliet White House Down The Smurfs 2

08.30 09.30 11.00 12.00 12.30 12.35 13.50 14.30 15.30 17.00 17.30 17.40 19.30 20.15 20.45 21.50 22.50 23.30

TeleviΩjoni

20.10.2013

Breakfast News Weekend Aroma Kitchen (r) Aqrali Storja (r) Popcorn (r) ONE NEWS Dak li Jg˙odd (r) Love Birds In D House (r) Saturday Xpress (r) Teleshopping ONE NEWS L-Argument ONE NEWS Joe’s Kitchen It-Tfal Conquest (r) Pezzakustjoni ONE NEWS

07.00 08.30 11.30 12.00 13.30 14.00 14.05 14.30 16.30 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.30 21.30 21.35 23.15

07.30 LA Grande Vallata 08.25 Film: Ercole Sfida Sansone 09.55 New York New York 10.45 TeleCamere 11.10 TGR 12.55 Prima Della Prima 13.25 Passeratout 14.00 TG Regione 14.30 In 1/2 Ora 15.00 TG3 LIS 15.05 Kilimangiaro 18.55METEO 3 19.00 TG3 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa

08.00 08.30 09.30 11.30 12.55 13.00 14.00 15.00 16.20 17.00 18.28 19.00 19.25

Net News Telebejg˙ Nis©a Maltija Accordo (r) Premier (r) Net News (ikompli) Premier Mitqlu Deheb Iswed fuq l-Abjad (r) Net News Flusek (r) Wheelspin Net News G˙alik fl-Ewropa Déjà Vu Net News Replay Net News

Fuori Giri Provaci Ancora Gary Bingo: Senti Chi Abbaia Superbike Studio Aperto Sport Mediaset XXL Motogp Superbike Fuori Giri Red Bull World Series Studio Aperto Cosi Fan Tutte Colpo Grosso Al Drago Rosso: Rush Hour 2 21.15 Lucignolo 2.0

07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.30 16.00 16.05 18.00 18.10 18.40 19.15 20.00 20.45

L-G˙odwa t-Tajba Extraordinary Animals Pellikola Dot EU G˙awdex Illum Tuffi˙at Migduma Mattia Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik…ikompli Gadgets A˙barijiet The Wedding Battle (R) A˙barijiet Madwarna Venere Mixage A˙barijiet X-Factor

06.30 10.00 10.30 10.55 12.00 12.20 13.30 14.00 16.30 16.35 18.50 20.00 20.40 21.10

Uno Mattina In Famiglia Paesi Che Vai A Sua Immagine Santa Messa Recita Dell’Angelus Linea Verde Tg1 L’Arena Tg1 Domenica In L’Eredità Tg1 Affari Tuoi Un Passa Del Cielo

06.30 10.10 10.50 11.30 13.00 13.30 13.45 15.40 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 22.40

Real School Ragazzi c’è Voyager A Come Avventura Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Tg2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra Tg2 NCIS La Domenica Sportiva

06.00 07.59 08.50 10.00 11.30 12.01 13.00 13.40 14.00 18.50 20.00 20.40 21.30

Tg5 Prima Pagina Tg5 Mattina Le Frontiere Dello Spirito The Chef: Scelgo E Creo In Cucina Le Storie Dì Melaverde' Melaverde Tg5 L'arca Di Noe Domenica Live Avanti Un Altro! Tg5 Paperissima Sprint Io Canto

08.15 09.20 10.00 10.50 11.25 12.00 13.00 13.55 14.42 15.35 18.50 19.35 21.30

Vita Da Strega Viaggio A... Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Telegiornale Pianeta Mare Life Tg4 Telegiornale Donnavventura La Battaglia Dei Giganti Tg4 Telegiornale Il Comandante Florent Tempesta D'amore

07.00 07.30 07.55 09.45 11.30 13.30 14.40 16.30 18.15 20.00 20.30 21.00 23.45

Omnibus TG La7 Omnibus Navigator Cuore D’Africa TG La7 Trapezio The District Il Commissarion Cordier TG La7 Le Storie Din Linea Gialla Grey’s Anatomy Saving Hope

07.15 07.35 08.00 08.10 08.30 09.15 09.45 10.15 11.00 11.30 12.30 13.30 14.15 15.00 17.30 18.30 19.30 20.00 20.30 21.00 21.50 22.40

Mr Bloom’s Nursery Teletubbies 3rd & Bird Nuzzle and Scratch Robin Hood Little Britain Lead Balloon The Weakest Link Gavin and Stacey Rock and Chips Monty Halls’ Island Escape The Weakest Link Robin Hood Doctors Monty Halls’ Island Escape Doctor Who Roger and Val Have Just Got In Gates My Family Mistresses Waking the Dead Bedlam

06.00 07.40 09.20 11.00 11.50

Everyday Italian Aarti Party Symon’s Suppers Charly’s Cake Angels Barefoot Contessa: Back to Basics The Big Cheese Siba’s Table Amazing Wedding Cakes Charly’s Cake Angels Iron Chef America Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars Tastiest Places to Chowdown Chopped Charly’s Cake Angels Amazing Wedding Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Recipes that Rock

07.15 American Guns: Family Arms 08.10 MythBusters: Square Wheels 09.05 Through the Wormhole with Morgan Freeman: Is There a Creator? 09.55 How the Universe Works 10.50 Greatest Tank Battles: The Battle of France 11.40 Greatest Tank Battles: The Battle for the Baltics 12.35 Auction Kings: Torture, Trains, and a Tiny Sword 13.05 Auction Kings: Blow Gun; Wooden Harley 13.30 Baggage Battles: Boy Toys 14.00 Baggage Battles: Cash Is King 14.25 Auction Hunters: Battle Bought 14.55 Auction Hunters: Hot Wheels 15.20 Car Vs Wild: Bat Waterfall 16:15 Bear Grylls: Escape From Hell: Snow

06.00 06.50 07.40 08.30 11.50 12.40 13.30 15.35 20.10 21.00 21.50 22.40 23.30

Obsessive Compulsive Cleaners Say Yes to the Dress Happily Ever Laughter Say Yes to the Dress Here Comes Honey Boo Boo Craft Wars Cake Boss Here Comes Honey Boo Boo Say Yes to the Dress Happily Ever Laughter Long Island Medium Sex Hospital Emergency: Life in the ER

09.00 American Pickers: Driving Miss Dani 10.00 American Pickers: Mama Knows Best 11.00 American Pickers: You Betcha 12.00 Ice Road Truckers: World War Hugh 13.00 Storage Wars: A Tale of Two Jackets 13.30 Storage Wars: Straight Into Compton 14.00 Storage Wars: Portrait of the Gambler 14.30 Storage Wars: Auctioning for Dummies 15.00 Storage Wars: Breathalyze This 15.30 Storage Wars: The Big Boy vs. the Heavyweight 16.00 Storage Wars: The Kook, the Chief, His Son, and the Brothers 16.30 Storage Wars: Nobody’s Vault but Mine

IT-TFAL, illum fid-20.45 fuq ONE G˙aliex qabΩitlu Salvu u mar ikisser l-uffiççju ta’ Mark? U George kif ser je˙odha? David qieg˙ed ja˙seb li Francesca gidbitlu u qalet lil ommha li missieru kien tkeçça mixxog˙ol. Titfaçça Claire, il-˙abiba tal-qalb ta’ Francesca, li jidher li g˙addejja minn Ωmien diffiçli ma’ Kevin, ir-ra©el tag˙ha. Sarah t˙oss li Mark qieg˙ed iwaqqag˙a g˙aΩ-Ωufjett kull darba, iΩda xorta ma tg˙addix ming˙ajru. Elaine qieg˙da aktar u aktar t˙ossha mitlufa wara t-twelid ta’ Bianca. Se tkun kapaçi tifla˙ g˙al din il-pressjoni ©dida? U John qieg˙ed jg˙in biΩΩejjed? Pauline kif iddur ma’ dan kollu? L-istejjer tal-Familja Galea jkomplu…

ARANI ISSA, it-Tnejn fid-20.40, fuq ONE Graziella hija tifla ta’ 12-il sena tassew speçjali u minkejja li hija tfajla bi bΩonnijiet differenti, il-˙lewwa tag˙ha ser tisraq il-qlub ta’ kul˙add! G˙alkemm Josephine g˙addejja millesperjenza diffiçli tal-kançer, hija eΩempju çar ta’ qawwa interjuri u m˙abba kbira lejn il-˙ajja! U x’g˙andu Arani Issa lest g˙al Charles Bonello mag˙ruf fil-Mosta b˙ala ‘iç-Çaqu’? Charles ser jg˙ix l-akbar sorpriΩa ta’ ˙ajtu fil-programm Arani Issa. Segwu dan u aktar fil-programm Arani Issa.

CONQUEST, l-Erbg˙a fit-20.30 fuq ONE Fl-episodju ta’ din il-gimg˙a l-kontestanti jridu jikkompetu kontra l-˙in u jinsew il-manjieri li s-soltu juΩaw madwar ilmejda tal-ikel jekk iridu jirb˙u dik l-immunità li ΩΩomhom g˙al ©urnata o˙ra fid-dar. It-tfajliet ta’ Conquest qed i˙ossu li jekk iridu jibqg˙u fid-dar hemm bΩonn juΩaw mo˙˙hom u jiftiehmu fuq kif ser jag˙tu l-voti. Kollha ser jaqblu? Fil-mini challenge ta’ din il-©img˙a ser tara kemm il-kontestati tag˙na jafu tag˙rif ©enerali u t-tim ir-rebbie˙ g˙andu ç-çans jirba˙ l-immunità g˙al persuna wa˙da, però hemm ukoll iççans li jtellfu l-immunità. It-tensjoni taqtag˙ha b’sikkina, ittattiçi jkomplu… Dan u aktar f’Conquest ta’ din il-©img˙a.

08.35 Live: FIA World Endurance Championship: Japan [Live] [N] 10.00 FIFA Under 17 World Cup Football 11.00 Live: FIA GT Championships [Live] [N] 12.00 Live: World Superbike Series Motorcycle Racing: Aragon: Round 12, Race 1 [Live] [N] 13.00 World Superbike Series Motorcycle Racing 13.30 Live: World Supersport Series: Valencia [Live] [N] 14.30 Live: World Championship Weightlifting: Warsaw: Women’s 48kg [Live] [N] 15.30 Live: World Superbike Series Motorcycle Racing: Aragon: Round 12, Race 2 [Live] [N] 16.30 FIFA Under 17 World Cup Football

13.05 13.55 14.45 15.25 16.25 17.15 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50 22.40 23.30

06.50 07.40 08.05 08.30 09.00 09.25 09.50 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.10 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 16.40

Pilates: From the Inside Out Naturally Delicious Chasing the Yum Offbeat America House Hunters International Selling New York Million Dollar Rooms Divine Design State of Style: 2013 Fall/Winter Masters of Luxury Fashion Avenue Behind the Label Reservations Required Eating Art House Hunters International Selling New York Candice Tells All Chef Abroad Platinum Weddings State of Style: 2013 Fall/Winter Behind the Label Masters of Luxury

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.30 10.00 10.55 11.50 16.25 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

06.40 07.05 07.30 07.55 08.20 08.45 09.10 10.25 10.50 11.15 11.40 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 17.10 17.35

Meerkat Manor My Cat From Hell The Most Extreme Nick Baker’s Weird Creatures Going Ape Dick ’N’ Dom Go Wild The Most Extreme Untamed China with Nigel Marven America’s Cutest Pets Too Cute! Animal Airport Swamp Brothers Gator Boys Sharks of Palau North America Snow Leopards of Leafy London Untamed and Uncut Gator Boys

Dora the Explorer Little Kingdom Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly OddParents Kung Fu Panda: Legends of Awesomeness The Penguins of Madagascar SpongeBob SquarePants Winx Club iCarly Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush 16:45 Victorious Life With Boys SpongeBob SquarePants

Log˙ob

20.10.2013

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 u 5 Dun Karm Psaila, 8 Attenti, 14 Dramm, 15 Tyrone, 17 Tarmak, 19 Tikka, 20 Koku, 21 Lbiç 23 Lussu, 25 Rjali, 28 Vopa, 29 u 30 Doppja, 31 Awla, 33 Minjafjarana, 39 Swar, 41 u 42 Klikek, 43 Moda, 45 Ìunju, 46 Appik, 47 Kedd, 50 Kori, 53 u 54 Malinn 56 Gramm, 58 Mulett, 60 Akkost, 62 Altar, 64 Stess, 67 Aljoli, 69 Basket, 70 Indja, 72 u 73 Kaktus, 75 Març, 77 Rari, 79 Sargu, 80 u 82 Çikkulata, 84 Noe, 85 Tim, 87 Rari, 88 Dawradurella, 93 Emme, 94 u 95 Organu, 96 Noel, 98 Grima, 100 u 101 Tirannija, 105 Roti, 108 Nadur, 109 Sellum, 110 Ûintlu, 111 Aptit, 112 Ûmattat, 113 EskluΩ, 114 Attirat.

285 Irba˙ €25 fi flus

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77

Id-diminuttiva tag˙ha huwa btejta (7) Il-parroçça ...... Maris ta’ Tas-Sliema (6) Mag˙mul kobba, b˙as-suf pereΩempju (7) Wa˙da mill-ispeçijiet (5) Dawn ˙a©riet ˙omor trasparenti, prezzjuΩi ˙afna (6) Taqqab b’labra jew xewwek lil xi ˙add (6) Din baxxa ˙afna fil-prezz (5) Ìlekk twil li jasal sal-irkoppa (4) G˙andu .... nieqsa, mo˙˙u mhuwiex floku (4) Dan ifisser ftu˙, toqba, ventilatur b˙ala sfog (5) u 28 Marsusin sa ru˙ ommhom (9) u 30 Dan huwa trab tal-isparar (6) Nostrok biex tostorni, sa ma ti©i l-.... ti©borni (4) Konflitt imdemmi f’pajjiΩ wie˙ed, bejn iç-çittadini nfushom (6,6) Berbaq jew temm xi ˙a©a fix-xejn (4) u 42 Xi ˙a©a li nqatg˙et, tilfet it-tog˙ma (6) Biçça rimarka li g˙andha taqbila? (4) ..... Micallef, illum il-kap tal-ONE (5) Id-dun li kien jinterpreta Herman Bonaci fuq it-TV (5) Artab u frisk u misjur tajjeb (4) Dover, obbligu tal-kuxjenza (4) u 54 Óadd m’g˙andu jiftakar fihom (6) Fejn qlejna ..... naqlu tnejn (5) Il-kelb il-mismut, kull ilma ja˙sbu ...... (6) Jag˙mel idu ......, dejjem jitlob il-flus (6) Qiem lil xi ˙add qisu kien xi idolu (5) Wie˙ed mit-twapet (5) IΩ-Ωiffa fuq wiçç il-ba˙ar (6) Kamra Ωg˙ira ˙afna (6) Tal-....., lokal sabi˙ ˙dejn is-Swieqi (5) u 73 Hekk g˙amel il-musbie˙ (6) Morr u morr u morr (4) Dan i˙addimlek sew saqajk (4)

79 Fuq il-..... tixtri kollox bl-ir˙is (5) 80 u 82 Din Repubblika fl-Amerka Çentrali (9) 84 u 85 Dan bil-fors jaf ˙afna skola (6) 87 N (4) 88 Ng˙iduha g˙al xi wie˙ed o˙xon ˙afna (5,7) 93 Simonds-Farson-.... (4) 94 u 95 Issibha f’qieg˙ ta’ sodda, miskina (6) 96 u 98 Din b˙al Ωew©ha g˙andha t-tromba (9) 100 u 101 L-istudju ta’ kif inhu mag˙mul il-©isem (9) 105 .... il-far, g˙odda tal-mastrudaxxa (4) 108 Ballat jew iççattja jew iddritta (5) 109 Aktar minn bodbod wie˙ed (6) 110 u 111 Msa˙˙rin mill-©miel ta’ xi ˙a©a (11) 112 Mitluf minn sensih jew fis-sakra (7) 113 Dawn huma g˙emil ta’ xi wie˙ed kiesa˙ (6) 114 Allura din il-mara ta’ Paçikk? (7) Weqfin 2 3 4 6 7 9 10 12 13 16 18 22 24 27 32 33

Kiseb il-kwota fl-elezzjoni (5) Fih ˙afna piΩ (4) Óadd ma .... ˙otobtu g˙ax inkella jmut sobtu (4) Jag˙mluh bil-ma©ija jew b’ingann (5) Minnha tara kbir jew aktar çar (5) G˙ar u ...., ’l isfel mill-Mellie˙a (4) u 11 Din fabbrika tal-birra (9) Esa©erati fuq na˙a wa˙da (7) Triq ikollok lilu biex tibda negozju (7) Illum ftit baqa’ min jibΩa’ minnu (5) Dan ifisser xiwi tal-ikel (5) Xi ˙add ..... brodu, pezzakustjoni (5) u 26 Fil-kitba niktbuh bl-ittri lejn il-lemin (6) Ìeneralment minnu nieklu (5) Issibu fil-bidu ta’ ktieb, biex jindikalek il-kontenut (6) Ìemg˙a jew ©gajta ta’ nies (3)

34 35 36 37

Isem Romei l-attriçi (4) L-erbg˙in jum sawm wara l-Karnival (6) Fit-ti©rija ©ew ras ...... (6) Dak nazzjonali tag˙na kitbu Dun Karm Psaila (4) 38 u 40 Paniku, eçitament esa©erat, rabja bla raΩan (9) 44 Il-kwadru kapolavur tal-.... Lisa (4) 48 L-ulied fl-istess familja (4) 49 u 51 Il-qawl .... .. .. ........ a˙jar il-bard minnha (8) 52 Dak li jg˙in fuq l-altar (6) 55 F’din il-belt sabi˙a ssib it-Torri Eiffel (6) 57 Fl-img˙oddi fejn noqg˙od jiena (4) 59 T˙obb .... u tobg˙od o˙ra (4) 61 Dan naturalment çittadin tas-Serbja (4) 63 Gidba g˙all-bΩonn mhijiex .... (4) 65 Il-minfa˙ fis-sider tal-bniedem (6) 66 TuΩΩana (4) 68 Bniedem mist˙i jew beΩg˙an (6) 69 Ilmenta kemm fela˙ (6) 70 u 71 Xi bniedem ©ust, jimxi bil-˙aqq, bla favuri (10) 74 Tajjeb fit-tog˙ma (4) 76 Kikkra .... jew kikkra te (4) 78 Wie˙ed mis-somor (5) 79 u 81 Ra©el li jippoΩa g˙al xi wirja jew ritratti (6) 82 Manku ta’ rota jew raddiena (5) 83 Imur mal-©ewΩ u l-lewΩ (7) 86 Sod f’fehemtu u mimli entuΩjaΩmu (7) 89 ..... Bin Laden (5) 90 u 91 Mela kullimkien b’ri˙a xejn ma tfu˙ (6) 92 Din mhijiex il-mara tal-lottu (5) 97 I˙ossu mwe©©a’ u mg˙addab (5) 99 u 100 Il-belt kapitali tal-Etjopja (5,5) 102 Kieb iben Abram, lest g˙as-sagrifiççju (5) 103 u 104 Toqg˙odlux fin-nofs! (8) 106 Mannarett, jew g˙odda li taqta’ u traqqaq l-injam (4) 107 Bniedem baxx, fa˙x u diΩonest, mimli viltà (8)

2 Umani, 3 u 4 Kamerata, 6 u 7 Spekulatur, 9 u 10 Tikketta, 11 Tokyo, 12 Mdallam, 13 Gabarre, 16 Rdumi, 18 Milan, 22 Vodka, 24 u 26 Sajjar, 27 Fjakk, 32 Lumija, 33 u 34 Mi©nuna, 35 Avukat, 36 Amaria, 37 Arpa, 38 u 40 Akkwadott, 44 Demm, 48 Etna, 49 Almanakk, 51 Ritratti, 52 Egoist, 55 Mrabat, 57 Mans, 59 Ewro, 61 Kors, 63 Lewn, 65 Enormi, 66 Skor, 68 Immuta, 69 Biççer, 70 Isla, 71 DiΩarm, 74 Qraw, 76 Ikel, 78 Indri, 79 u 81 Seduta, 82 Lment, 83 Ûennuna, 86 Penalti, 89 April, 90 u 91 Rumeni, 92 Lvant, 97 Eqdem, 99 u 100 Armistizju, 102 Ittra, 103 u 104 Protesta, 106 u 107 Puntwali.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:

Indirizz:

Tel No: Rebbie˙ ta’ €25: JOSEPH ZAMMIT, Orion, Triq il-Linja, Ó’Attard, ATD 1230

Log˙ob

20.10.2013

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 062 156 169 173 440 497 523 538 772 788 790 805 835 875 931 951

B’4 numri 0038 0132 0174 0471 0977 1068 1176 1373 1377 1646 2570 2901 3044 3172 3781 3802 4497 4698 4810 5105 5753 5802 5819 5851 6313 6361 6408 6497 7036 7483 8083 8256

8576 8661 8851 9102 9181 9757

B’5 numri

B’6 numri

13670 16234 19438 19868 20821 27301 29658 30233 32475 41637 55798 58416 58714 59188 60411 67399 70077 80134 86978 92201 94030 97943

134306 181199 376489 508905

Bi 8 numri 54365171 77109317 80793166 99281852

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙: DENNIS BONNICI, 161, ‘Il-Merill’, Triq is-Swieqi, is-Swieqi

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:.......................................................................................................................................

Indirizz:................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ ID Card:................................................ Tel:.......................................................................

AvviΩi

20.10.2013

PROPRJETÀ SIÌÌIEWI: House of character spazjuΩa u arjuΩa, bil-bejt u l-arja tag˙ha, fiç-çentru tarra˙al. Ideali b˙ala residenza jew g˙al skop ta’ negozju. Bla çens. Prezz ideali. Çempel 2146 46 64. ÓAL TARXIEN: Blokka kbira ta’ 120 pied tul, li tikkonsisti f’garaxxijiet semi-basement, maisonette, Ωew© appartamenti u penthouse. Bilkomun u l-lift lesti minn kollox. Ta’ min wie˙ed jarahom g˙ax mibnija kbar. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 9982 6927.

Terraced ÓAÛ-ÛEBBUÌ: house kantuniera. Kbira u spazjuΩa, fiha salott, intrata, TV room , kamra tal-ikel, kçina, Ωew© kmamar tal-

banju u erba’ kmamar tassodda, terazzin kbir. Bejt blarja kollha. Ìnien quddiem kbir bid- drive-in , bir u garaxx ta’ 3 karozzi. Prezz negozjabbli. Çemplu 7993 8270. TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. VALLETTA: Óanut li jinsab f’14, Old Theatre Street. Jikkonsisti f’kamra ta’ 23 metru kwadru, store Ωg˙ir u toilet. Il-permess hu Class 4 u jista’ jitla’ g˙al klassi differenti. Ming˙ajr çens u lest minn kollox g˙all-investiment.

Prezz tajjeb ˙afna ta’ €75,000. Çempel lis-sid fuq 7909 4499.

ma fil-garaxx. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 9961 5083 jew 2746 1496.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI

qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija – 110 Triq il-Kung ress Ew ka ris tiku, ilMosta. Çempel fuq 2141 7235 jew 9982 5389.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ XAGÓJRA: Garaxx livell mattriq, joqog˙du 3 karozzi, €2.60 kuljum. Çemplu fuq 7947 3621. ÓAÛ-ÛEBBUÌ: Garaxx u QORMI: Óanut jew uffiçju. Scaffolder twil sa 3 sulari bittavluni b’kollox, çimi tal-pont b’kundizzjoni tajba. Jigger ©did fjamant. Roti racer u mountain bikes . Mixer taddawl f’kundizzjoni tajba. Çemplu g˙al aktar informazzjoni fuq 9946 7500, 2746 4394. KAROZZI GÓALL-BEJGÓ Mercedes E Class, magna 270 diΩil tas-sena 2004. Semi automatic , 4 bibien, fiha 70,000 mil, impurtata millFull extras . Ingilterra. Mercedes Benz Saloon tal1987. IΩ-Ωew© karozzi huma f’kundizzjoni tajba u miΩmu-

Ûew© inkwatri kbar taçÇiniΩi. Twal tliet piedi u wisg˙in pied. Prezz tat-tnejn 60€. Çemplu fuq 9900 0453, 2169 7066 jew 9926 3632. Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Se lezz joni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko ‘Du gena’ tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙d mu kemm bil-˙abel u bil-bat terija, bi prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ ar lo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u grandfather clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ ar lo© ©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 2137 4823 jew inkella 9982 4139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel ghal aktar informazzjoni fuq 7961 7945. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2144 6839 jew 9947 4505. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com

MITA TIXTIEQ TAVŻA LI QED JINTLAQGĦU OFFERTI GĦAL:

SEJĦA GĦALL-OFFERTI - Provision of Financial Audit Services – T075/13 Data ta’ ħruġ: 8 Ottubru 2013 / Data ta’ għeluq: 13 Novembru2013

SEJĦA GĦALL-ESPRESSJONI TA’ INTERESS - Provision of Insurance Broking Services – T073/13 Data ta’ ħruġ on: 8 Ottubru 2013 / Data ta’ għeluq: 18 Novembru2013

Dawn is-sejħiet għall-offerti jistgħu jinkisbu mis-Sistema Elettronika għas-Sejħiet Pubbliċi (www.etenders.gov.mt) Għal aktar inf informazzjoni, ormazzjoni, kkkuntattja kuntattja lilllill-Contracts Contracts Management D Department epartment

#"% #""% $ !

2123 4710 www.mita.gov.mt w ww.mita.gov.mt

$ #" $!

**'% ).-6(/-.6$ 0!6 67,-.6 !#,!!6;,6 )6 **,;*,% .!6,! ;#)%4! 6*,;"!--%;) '6+/ '%7 .%;) ) 6 .6'! -.6.$,!!6 9 63! ,-6!2*!,%!) !6%)6*,;&! .6 (%)%-., .%;)6 ) 6( ) #!(!).6;,6%)6 *,;&! .6,!' .! 6*;-%.%;) 6 2*!,%!) !6%)6 6"/) 6( ) #!(!).61%''6 !6 ;)-% !,! 6 )6 --!. %#$!,6 !(% 6+/ '%7 .%;)-61%''6 '-;6 !6 ;)-% !,! 6 )6 --!. ';-%)#6 .! 6

*!, .%;) '6 ,;#, ((!6 656 ;$!-%;)6 ;'% 368 8 9 & & & & & & ,;&! .6* ,. 7) ) ! 6 36.$!6 /,;*! )6 )%;)6 /,;*! )6 ; % '6 /) 6 ; 7) ) %)#6, .! 6 :<6 6 /) - 6 :<6 .%;) '6 /) -

'. 6 ;''!#!6;"6 ,.- 6 %!) !6 ) 6 ! $);';#3 (%)%-., .%;)6 /%' %)# 6 6 %)6 (*/- 6 ;,, %);6 %'' 6 ;' 6 6 98 6 89 6 66 89 6 9 66 $, ( -. ! / (.

AvviΩi

20.10.2013

PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar, G˙awdex. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2155 6674, 9947 5746 jew 9928 8699.

tal-karozzi kemm manual u kif ikoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel fuq 9942 2422. BÛONN TA’ PIZZAR BΩonn ta’ pizzar fuq baΩi parttime bl-esperjenza, b’kundizzjonijiet tajbin fi stabbiliment f’BirΩebbu©a. Çempel 9982 4349.

jew 7945 4908

DAR GÓALL-ANZJANI

PRIVAT IngliΩ, Taljan, FrançiΩ fl-Olevel, A-level, Intermediate u Conversation. TELT Mont bd g˙all-beginers. Mr. C. Dowling (Qual. Tech.) Çempel fuq 9928 3974 u 2133 5032. Dati huma: 15, 22, 29 ta’ Settembru u 5 ta’ Ottubru. TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet

Villa Robinich – dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari filFgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel sabiex ting˙ata aktar informazz-joni fuq 2166 6142 jew 7966 6142 email lil jew ibg˙at robinich@go.net.mt DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naççettaw respite u bed ridden. Çempel dawn innumri: 2145 4908, 2145 4858

Kupun AvviΩi Klassifikati

1800. Email : horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

KISI, TIBJID U TIKÓIL

WATERPROOF MEMBRANE Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel 9945 4235 jew 2180 5811. INVESTIGAZZJONI PRIVATA

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

Triq Fleur-de-Lys , B’Kara. Çempel 2148 2796.

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigationmalta.com

XOGÓOL TAL-ÌEBEL WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq waterproof xog˙ol ta’ membrane, damp proofing u rub be rised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840, jew id˙ol fis-sit elettroniku: www.wpMalta.com

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason g˙al aktar informazzjoni fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. DARREN WATER PROOFING

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM Vin Aluminium. Nag˙mlu bibien, twieqi, insect screens, eçç. Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Sabiex tikseb aktar informazzjoni çempel 2189 8999 jew 9946 5666.

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet eçç. Membrane jew liqMela uid membrane . pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262,

G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u nnar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas iss˙ana fis-sajf u l-kes˙a fixxitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. Horvin Ltd, A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel 2122 6320, 2122 7196 jew 9989

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717

Almanakk

20.10.2013

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 26°c L-INQAS TEMPERATURA: 18°c UV INDEX: 5

24°C

TEMP: Sabi˙

20°C

19°C

17°C

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Moderat g˙al ftit qawwi mix-Xlokk li jsir moderat BAÓAR: Moderat IMBATT: Baxx minn Nofsinhae TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 25°c

23°C

21°C

19°C

17°C

Chemimart Ltd, 14, Triq Sant’Anna, il-Furjana San Raffael Pharmacy, 247, Triq Óal Qormi, il-Marsa Tal-Ólas Pharmacy, Triq il-Óelsien, Óal Qormi Rational Pharmacy, 74/75, Triq il-Wied, Birkirkara Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt ta’ Xbiex, l-Imsida St Andrew’s Pharmacy, Triq il-Qasam, Tal-Ibra©© The Economical Dispensary, 86/87, Triq Sir Adrian Dingli, Tas-Sliema St Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ó’Attard St Joseph Pharmacy, 1, Triq iΩ-Ûakkak, il-Mosta St Simon Pharmacy, 8, Dawret il-GΩejjer, Bu©ibba Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Alpha Pharmacy, Triq Bormla km Vjal il-Kottoner, il-Fgura Felice Pharmacy, 95, Triq is-Santwarju, ÓaΩ-Ûabbar St Catherine Pharmacy, Plot 3, Triq il-Qadi, iΩ-Ûejtun Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon, iΩ-Ûurrieq Plaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu© SpiΩerija Carmen, 1, Triq Misra˙ is-Suffara, Óad-Dingli

L-G˙aqda Veterani Laburisti tixtieq tavΩa li l-˙arga kulturali li jmiss ser tkun attività biΩ-Ωfin u ser issir nhar il-Óamis 31 ta’ Ottubru 2013, fil-Lukanda Qawra Palace, il-Qawra. Membri u ˙bieb huma mistiedna ji©u mag˙na. Tluq mill-postijiet tassoltu fit-8.30 ta’ filg˙odu. Il-biljetti jinkisbu ming˙and ilhelpers tas-soltu. G˙al aktar dettalji tista’ ççempel lil Veronica Cuschieri fuq: 9946 8416. A˙sbu kmieni g˙all-bijetti.

50 Sena Anniversarju tal-ewwel Kumitat Laburista fil-Fgura 1963-2013 Illum: Fl-10.00am, laqg˙a kommemorattiva bi preΩentazzjoni ta’ çertifikati lill-membri u eksmembri tal-Kumitat. Mistieden l-Onor. Louis Grech, Deputat Mexxej. L-Erbg˙a 23 ta’ Ottubru: Coffee morning fid-9.00am, tattendi sSinjura Michelle Muscat. Il-Óamis 24 ta’ Ottubru: Quddiesa fil-parroçça fis-7.00pm g˙al ru˙ il-membri partitarji mejta.

G˙awdex Fontana Pharmacy, Triq il-G˙ajn, il-Fontana, G˙awdex Pisani Pharmacy, Bini ©did, Triq Sannat, Ta’ Sannat, G˙awdex

Ûumba4DTP b’risq id-Dar tal-Providenza

Lottu

89 35 85 16 42 68 24 45

Super 5

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Din l-attività se ssir il-Ìimg˙a 25 ta’ Ottubru, filg˙axija, fl-iskola Maria Regina Blata l-Bajda fuq inizjattiva ta’ Graziella Buttigieg u b’kollaborazzjoni ma’ RTK u mad-Direttorat tal-Promozzjoni tasSa˙˙a u Prevenzjoni ta’ Mard. L-attività tibda bi klassi g˙at-tfal Zumbatomic fis-6.30pm. Fis-7.30pm tibda s-sessjoni tal-adulti. Waqt li tkun g˙addejja Ω-Ûumba g˙all-adulti, it-tfal tibda ssirilhom sessjoni ta’ log˙ob u face-painting. G˙al aktar tag˙rif çemplu lil Graziella Buttigieg fuq 7987 6218 jew ibg˙atu email lil zumba4dtp@gmail.com Attività g˙al Halloween ©ewwa l-Kalkara Fis-27 ta’ Ottubru 2013 Mid-9.30 ta’ filg˙odu sal-4.00 ta’ waranofsinhar Fl-area tal-bandli tal-Kalkara. Ìurnata mimlija attivitajiet, se jkun hemm krafts, face painting, pony rides, esebizzjoni ta’ xog˙ol bl-idejn, ikel u ˙elu Buffet Breakfast:

15.10.1987 – Imut il-Presindent ta’ Mazambique Samora Machel

17.10.1979 – Jitwieled Ian Rush, plejer ta’ Liverpool u Juventus

25.10.1947 – Twieldet il-Kantanta Mary Spiteri 21.10.1897 – Twieled ÌuΩè Orlando, pijunier tal-Partit Laburista

Mission Fund (VO/0015) ser jorganizza buffet breakfast b’risq ilmissjunarji Maltin li qeg˙din ja˙mu fil-pajjiΩi tat-Tielet Dinja, nhar il-Ìimgha l-1 ta’ Novembru, 2013 f’San Antonio Hotel, ilQawra. Prezz: €10.00 (ming˙ajr trasport). Trasport (g˙al min g˙andu bΩonn) jista’ ji©i pprovdut bi ˙las apparti. G˙all-biljetti çemplu l-uffiççju mit-Tnejn sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u s-13.00 fuq 2141 3664 jew lil-Charles Decelis 2157 5351 / 9988 5078.

Sports

20.10.2013

muturI enduro

Illum l-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi se torganizza l-ewwel attività talista©un g˙ad-dilettanti kollha tal-muturi enduro . Din issir fil-korsa tal-ASMK f’Ta’ Qali u l-korsa tinkludi ostakli naturali u o˙rajn mag˙mula minn persuni intiΩi f’dan il-qasam. Ilmembri u d-dilettanti jistg˙u jipparteçipaw f’din l-attività. Ir-re©istrazzjoni tifta˙ kmieni u tintemm fid9.30am, biex fl-10.00 tibda ttellieqa li mistennija tkun twila madwar erba’ minuti. Din tkun ikkontrollata minn marshals apposta. Kull

sewwieq isuq tliet darbiet kontra l-˙in. G˙andu jkun hemm tliet klassijiet: A – sa 250cc 4T; B – aktar minn 290cc 4T; u C) – trial bikes. Muturi two stroke jie˙du sehem ukoll fil-klassijiet A u B. Kull kompetitur irid ji©©ieled kontra l-arlo©© kemm fil-klassi tieg˙u kif ukoll g˙all- premju overall . Din it-tellieqa toffri sfida differenti min kull sport ie˙or bil-muturi u ti©bed numru kbir ta’ muturi g˙ax l-attrazzjoni hija wa˙da unika. Ta’ min isemmi li b˙alissa l-ASMK g˙andha

tliet kompetituri li qed isuqu tlielaq enduro fil-kampjonat FMI fi Sqallija. Intant, wie˙ed jinnota li lAssoçjazzjoni g˙alqet ilkorsa ta’ Ta’ Qali g˙al dak li hu ta˙ri©, minn nhar il-lÌimg˙a sal-lum, biex setg˙u jsiru l-preparamenti kollha me˙tie©a g˙al dan lavveniment. Il-pubbliku in©enerali huwa mistieden jattendi g˙al din l-attività bil-muturi offroad . Tag˙rif dwar dan l-isport u l-attivitajiet tal-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi tista’ ssibha billi ΩΩur is-sit elettroniku www.asmk.org.mt

AUBERGE DE CASTILLE, VALLETTA

Ritratti:FRANS DEGUARA

Illum IssIr l-ewwel moto-enduro tal-IstaÌun f’ta’ QalI

Sports

20.10.2013

IL-BUNDESLIGA

BAYERN MUNICH JIRRISpONDU FIt-tIENI tAQSIMA DORtMUND IÛOMMU L-pASS

RIÛULTATI Bayer M v Mianz 05 Borussia D v Hann 96 Braunschweig v Schalke 04 Eintracht F v Nurnberg Werder B v Freiburg Hertha B v Borussia M

4 1 2 1 0 1

1 0 3 1 0 0

FIXTURES g˙al-lum HSV v VfB Stuttgart Augsburg v Wolfsburg

15.30 17.30

KLASSIFIKA BUNDESLIGA Bayern Munich B Dortmund Bayer L Hertha Berlin Schalke 04 Borussia M Hannover 96 Werder Bremen VfB Stuttgart Hoffenheim Eintracht F Augsburg Mainz 05 Wolfsburg Hamburger SV Nurnberg Freiburg Braunschweig

Bayern Munich irritornaw g˙ar-reb˙ wara li lbiera˙ g˙elbu lil Mainz bl-iskor ta’ 41. Minkejja li fl-ewwel taqsima sabu diffikultà biex jinfiltraw fid-difiΩa ta’ Mainz, it-tieni taqsima kienet strorja o˙ra. Mainz marru fil-vanta©© ftit

qabel it-tmiem tal-ewwel taqsima, Bayern irrispondew ˙ames minuti mill-bidu tattieni taqsima permezz ta’ Arjen Robben. Mumenti wara, Thomas Muller po©©a lil Bayern fil-vanta©©. Mario Mandzukic sab ix-xibka wara

li rçieva tajba ming˙and Mario Gotze. Muller re©a’ sab ixxibka wara li ma falliex minn ˙dax-il metru. Dortmund baqg˙u jΩommu lpass ma’ Bayern wara li g˙elbu lil Hannover bl-iskor minimu ta’ 1-0. L-unika gowl

tal-partita wasal fir-raba’ minuta log˙ob waral Marco Reus ma falliex minn ˙dax-il metru. Dortmund g˙amlu l-˙ajja tag˙hom diffiçli wara li ma Ωidux ma’ dak li kellhom. Aktar ma beda jg˙addi l-˙in Hannover Ωiedu fil-kunfidenza

SERIE A

MOtO Gp

CAGLIARI JIRBÓU F’DARHOM

JORGE LORENZO KISER IR-REKORD Fil-provi uffiçjali tal-biera˙, Lorenzo g˙eleb ir-rekord li kien kiseb Casey Stoner fl-2008 - 1:28.665. Wara li lbiera˙ Jorge Lorenzo kiseb l-a˙jar ˙in fil-provi uffiçjali tal-Grand Prix tal-Awstralja Ωamm it-tamiet biex ikun jista’ jiddefendi ttitlu. Is-sewwieq tal-Yamaha ddomina s-sessjoni wara li kiseb l-aqwa ˙in – minuta u 27.899 sekonda. Bejn Marq

Marquez u Lorenzo kien hemm biss 0.221 sekondi. Fil-klassifika ©enerali, bejn Marquez (298 punt) u Lorenzo (255 punt) hemm 43 punt differenza. IlBrittaniku Cal Crutchlow se jkun qed jibda mis-sitt poΩizzjoni. G˙all-ewwel darba fl-istorja tal-MotoGP se tkun qed ting˙ata pit stop mandatorja. Dan wara li Bridgestone, il-

kumpanija ewlenija li tforni ttyres, mhux se jag˙ti garanzija fuq is-sigurtà. Dan g˙aliex missena li g˙addiet ’l hawn iççirkwit ta’ Philip Island bidlulu l-wiçç. Din kienet it-28 darba li dan issewwieq kiseb l-aqwa ˙in filprovi uffiçjali. Valentino Rossi, Alvaro Bautista u Dani Pedrosa se jkunu qed jibdew, mit-tielet, ir-raba’ u l-˙ames poΩizzjoni.

L-attakkant ta’ Catania, Gonzalo Bergessio po©©a lit-tim filvanta©© wara biss ˙ames minuti log˙ob. Cagliari irrispondew fis26 minuta permezz tal-kolumbjan Ibarbo (ritratt). Dan tala˙˙ar, g˙axar minuti wara falla milli jpo©©i lit-tim tieg˙u fuq quddiem wara li falla minn ˙dax-il metru. Hawnhekk Legrottaglie kien muri l-karta l˙amra. 6 minuti mit-tmiem po©©a lil Cagliari fuq quddiem biex evetwalment kisbu t-tliet punti miksuba.

L 9 9 9 9 9 9 9 9 8 9 9 8 9 8 8 9 9 9

R 7 7 7 4 4 4 4 3 3 2 2 3 3 3 2 0 0 1

D 2 1 1 3 2 1 1 3 2 4 4 1 1 0 2 6 5 1

T 0 1 1 2 3 4 4 3 3 3 3 4 5 5 4 3 4 7

F 19 22 20 15 17 19 11 9 16 21 12 9 13 9 17 10 9 7

K 4 7 9 9 19 14 12 12 10 22 14 15 21 11 19 18 18 21

P 23 22 22 15 14 13 13 12 11 10 10 10 10 9 8 6 5 4

però ma rnexxilhomx jiksbu lgowl tad-draw. B’din ir-reb˙a Dortmund se jkunu moralment b’sa˙˙ithom biex jaffaççjaw lil Arsenal nhar l-erbg˙a li ©ej fiçChampions League. Shalke kienu minn ta˙t darbtejn fil-partita kontra Braunschweig biex b’mod temporanju qed jikklassifikaw fir-raba’ poΩizzjoni. Orhan Ademi po©©a lil Braunschweig fil-vanta©© però Max Meyer kiseb il-gowl tad- draw g˙arRoyal Blues wara g˙axar minuti log˙ob. Karim Bellarabi ta’ tama lit-tim tieg˙u t-tamiet wara li Braunschweig marru fil-vanta©©. Shalke re©g˙u rrispondew permezz ta’ Goretzka. Kien jidher li ΩΩew© timijiet se jaqsmu l-punti però Shalke serqu t-tliet punti wara li Roman sab ix-xibka fil˙in barrani.

RIÛULTATI Roma v Napoli Cagliari v Catania Milan v Udinese

2-0 2-1 Tard

FIXTURES g˙al-lum Atalanta v Lazio Fiorentina v Juventus Genoa v Chievo V H Verona v Parma Livorno v Sampdoria Sassuolo v Bologna Torino v Inter

12.30 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

KLASSIFIKA SERIE A Roma SSC Napoli Juventus Inter Hellas Verona Fiorentina AC Milan Lazio Udinese Cagliari Torino Parma Atalanta Livorno Genoa Catania ChievoVerona Sampdoria Bologna Sassuolo

L 8 8 7 7 7 7 8 7 8 8 7 7 7 7 7 8 7 7 7 7

R 8 6 6 4 4 3 3 3 3 2 2 2 3 2 1 1 1 0 0 0

D 0 1 1 2 1 3 2 2 1 4 3 3 0 2 2 2 1 3 3 2

T 0 1 0 1 2 1 3 2 4 2 2 2 4 3 4 5 5 4 4 5

F 22 18 14 16 13 13 14 11 9 10 10 11 9 8 6 6 5 6 8 5

K 1 6 6 6 10 8 13 10 9 12 10 12 10 10 11 13 13 13 20 21

P 24 19 19 14 13 12 11 11 10 10 9 9 9 8 5 5 4 3 3 2

Sports

20.10.2013

PREMIER INGLIÛ

ARSENAL IKOMPLU JIBBRILLAW Arsenal fet˙u Ωew© punti vanta©© fil-quççata tal-klassifika wara li g˙elbu lil Norwich bl-iskor ta’ 4-1. Fl-ewwel taqsima Wilshere skurja l-ewwel gowl. Fit-tieni taqsima, Ωew© gowls ta’ Ozil u gowl ie˙or ta’ Ramsey taw reb˙a komda fuq Norwich City. Howson skurja l-unika gowl tal-bandiera fis-70 minuta log˙ob. Arsenal iddominaw il-partita u kkaratterizzaw il-log˙ob b’˙effa liema b˙alha. Manchester United g˙adhom ma jistg˙ux jie˙du ru˙. F’Old Trafford, ©ew miΩmuma minn Southampton bl-iskor ta’ 1-1. Southampton skurjaw il-gowl tad-draw fl-a˙˙ar ˙inijiet talpartita. Fis-26 minuta, il-plejer ta’ 18-il sena Januzaj qassam lil Wayne Rooney biex seta’ jixxuttja. Boruc salva b’diffikultà u l-ballun ©ie f’saqajn Van Persie. Dan tal-a˙˙ar qabeΩ il-gowler qabel ma tefa’ fix-xibka. It-tim ta’ Chealsea g˙elbu lil Cardiff bl-iskor ta’ 4-1. Flewwel g˙axar minuti log˙ob Jordan Mutch po©©a lil Cardiff fil-vanta©© però Chelsea g˙amlu rimonta tajba. Fit-33 minuta log˙ob, Hazad kiseb ilgowl tad- draw fit-33 minuta.

RIÛULTATI Newcastle U v Liverpool Arsenal v Norwich City Chelsea v Cardiff City Everton v Hull C Man Utd v Southampton Stoke v West Brom Swansea v Sunderland West Ham v Man City

2-2 4-1 4-1 2-1 1-1 0-0 4-0 1-3

FIXTURES g˙al-lum Aston Villa v Tottenham 17:00

FIXTURES g˙al-g˙ada Crystal P v Fulham

12.30

KLASSIFIKA

Wilshere jiççelebra l-ewwel gowl kontra Norwich Fit-tieni taqsima it-tim ta’ Mourinho sab ix-xibka tliet darbiet o˙ra permezz ta’ Eto, Oscar u Hazard. Newcastle United, g˙alkemm bi plejer anqas, Ωammew lil Liverpool bl-iskor ta’ 2-2.

Kienu Newcastle United li marru fil-vanta©© wara g˙oxrin minuta log˙ob . Erba’ minuti mit-tmiem tal-ewwel taqsima, Newcastle spiççaw jilag˙bu b’g˙axar plejers wara li YangaMbiwa dabbar il-karta l-˙amra

MIChAEL OWEN B’AMBIzzJONIJIEt FIt-tIÌRIJIEt tAÛ-ÛWIEMEL

wara li waqqa’ lil Luis Suarez fil-kaxxa. Minn ˙dax il-metru Gerrard ma falliex. Fit-tieni taqsima, Dummett re©a’ po©©a lil Newcastle bl-iskor ta’ 2-1. G˙axar minuti wara, Sturridge ©ab il-gowl tad-draw.

Arsenal Chelsea Liverpool Manchester City Southampton Everton Tottenham H Manchester U Hull City Newcastle U Swansea City Aston Villa West Brom West Ham Stoke City Cardiff City Fulham Norwich City Crystal Palace Sunderland

L 8 8 8 8 8 8 7 8 8 8 8 7 8 8 8 8 7 8 7 8

R 6 5 5 5 4 4 4 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 1 0

D 1 2 2 1 3 3 1 2 2 2 1 1 4 2 2 2 1 1 0 1

T 1 1 1 2 1 1 2 3 3 3 4 3 2 4 4 4 4 5 6 7

F 18 14 13 20 8 12 6 11 7 11 12 9 7 8 4 8 5 6 5 5

K 9 5 7 9 3 10 5 10 9 14 11 8 6 8 7 13 9 13 13 20

P 19 17 17 16 15 15 13 11 11 11 10 10 10 8 8 8 7 7 3 1

FUtBOL FIL-LIBJA

JAvIER CLEMENtE IL-KOWÇ IL-ÌdId tAt-tIM NAzzJONALI LIBJAN

Irrid ntella’ dan il-post skaluna o˙ra “– aktar Ωwiemel, aktar Ωwiemel ta’ kwalità, u nkabbru u ntejjbu u nikkompetu fl-aqwa ti©rijiet tad-dinja fuq baΩi regolari

“

L-eks attakkant tal-Ingilterra Michael Owen

G˙al çerti plejers tal-futbol, il˙ajja wara li jispiççaw mill-karriera tal-futbol ma tkunx neçessarjament impenjattiva ˙afna, jidher, iΩda, li dan ma japplikax g˙al Michael Owen. Huwa g˙andu sit ta’ madwar 170 acre f’Cheshire l-Ingilterra, li fih jittrenja Ω-Ωwiemel tat-ti©rija. Huwa g˙andu f’mo˙˙u li barra li jmexxi dawn l-istalel jitg˙allem i©erri Ω-Ωwiemel fitti©rijiet. “Jien hawnhekk qieg˙ed fit-tmexxija u g˙alhekk nista’ nit˙arre© sew f’dan ilmestier ©did li g˙aΩilt.” Ilkowçis tieg˙u huma l-mara Louise li hija mi©nuna fuq iΩΩwiemel u t-tifla l-kbira tieg˙u, Gemma, li ta’ 10 snin di©a’ hija ©errejja kwalifikata. Michael u Louise g˙andhom erbat itfal. It-ta˙ri© tal-bidu, Owen qed jie˙du pjuttost fil-privat fejn ma jaraw˙x wisq nies iΩda g˙andu f’mo˙˙u li ma jdumx ma jo˙ro© fil-bera˙ u jibda jittrenja quddiem kul˙add fl-istalel tieg˙u li

huma state-of-the-art. Ir-relazzjonijiet tal-˙addiema ta’ Manor House Stables, kif jisimhom li stalel ta’ Owen, u ssid famuΩ tag˙hom huma rilassati ˙afna u aktarx li ftit ja˙sbu li Owen se jirnexxilu jkun ©errej taΩ-Ωwiemel tajjeb. Madanakollu Owen jg˙id li huwa s-sid u allura huwa jg˙aΩel x’Ωiemel juΩa’ u jista’ jkun Ωgur li ma jkunx xi wie˙ed qalil li jista’ jwaqqg˙u minn fuqu. “Na˙seb li tkun ˙a©a eçitanti li nie˙u sehem f’ti©rija taΩ-Ωwiemel – jien insegwihom kuljum fuq it-TV – u nispera li nkun nista’ nag˙mel xi ftit talflus g˙al karita’ b’dan il-mod”. F’Manor House Stables, Owen g˙andu mal-100 Ωiemel, ˙amsa biss minnhom huma tieg˙u, g˙ax il-kumplament huma ta’ sidien differenti u f’dawn l-istalel ikunu jit˙arr©u g˙at-ti©rijiet. Michael Owen, issa li jinsab irtirat mil-futbol, huwa kburi ferm b’din l-inizjattiva tieg˙u fid-dinja taΩ-Ωwiemel tat-ti©rija u mo˙˙u

kontinwament fit-tkabbir u ttitjib tal-post. Fil-fatt b˙alissa qed ja˙seb biex jag˙mel pixxina g˙aΩ-Ωwiemel u çentru tal-veterinarju. Fil-fatt Owen anki qed juΩa lesperjenza tieg˙u ta’ meta kien plejer u stalla magna g˙aΩΩwiemel li biha jg˙in biex ilmuskoli jirpiljaw malajr wara li jkunu sofrew xi injury billi din il-magna tg˙in id-demm jimxi a˙jar fil-vini u anki l-bone density. Magna b˙al din, iΩda ovvjament g˙an-nies kienu juzawha fuqu meta kien iwe©©a’ meta kien plejer. Owen li g˙ad g˙andu biss 33 sena qal “Irrid ntella’ dan il-post skaluna o˙ra – aktar Ωwiemel, aktar Ωwiemel ta’ kwalita’, u nkabbru u ntejjbu u nikkompetu fl-aqwa ti©rijiet taddinja fuq baΩi regolari. Dan ilpost huwa dwar is-suççess. Ma rridux biss nie˙du sehem imma rridu li nkunu ambizzjuzi biex nag˙mlu suççess”.

Il-Federazzjoni tal-Futbol fil-Libja kkonfermat lil Javier Clemente, leks kowç tat-tim nazzjonali Spanjoli, b˙ala l-kowç il-©did tattim nazzjonali Libjan. L-ewwel xog˙ol tal-kowç ta’ 63 sena, se jkun biex jipprepara t-tim g˙al Kampjonat tan-Nazzjonijiet Afrikani, CHAN 2014, li g˙andu jsir fl-Afrika t’Isfel f’Jannar li ©ej. L-Ispanjol se jie˙u t-tim ming˙and Abdul Hafidh Arbeesh li rriΩenja wara li t-tim ma kkwalifikax g˙al faΩi tan-knockout talkwalifikazzjoni g˙at-Tazza tadDinja tal-2014. Clemente iffirma kuntratt g˙as-sentejn li ©ejjin u g˙andu x-xog˙ol li jer©a’ jibni ttim wara dan in-nuqqas Kelliem g˙al Federazzjoni ddikjara li jekk Clemente jirnexxilu jikseb suççess fit-turnament tassena d-die˙la, huma jkunu aktar minn lesti li j©eddulu l-kuntratt tal-inqas sat-Tazza tanNazzjonijiet Afrikani li g˙andhom jorganizzawha huma filLibja. Il-Libjani qed i˙arsu ’l quddiem lejn din il-kompetizzjoni f’pajjiΩhom fejn jittamaw li jkollom tim tajjeb biΩΩejjed biex jirb˙uha. Il-kelliem kompla

jg˙id li huma fiduçjuΩi li Clemente huwa l-kowç li jista’ jibni dan it-tim. Clemente innifsu qal li huwa ing˙ata l-inkarigu biex ifassal u jibni tim kbir. “Jien g˙ad irrid nifhem il-livell tal-futbol Libjan. G˙andi bΩonn ftit taΩ-Ωmien biex naddatta g˙al mentalità tan-nies u l-filosofija tal-log˙ba hawnhekk” Wie˙ed irid ifakkar li Javier Clemente huwa l-kowç li l-aktar g˙andu esperjenza u li qatt kien fdat bit-tim nazzjonali Libjan wara l-Ar©entin u champion taddinja fit-Tazza tad-Dinja tal-1986, Carlos Bilardo. Bejn Bilardo u Clemente kien hemm numru ta’ kowçis, kemm lokali kif ukoll barranin imma ˙add minnhom ma kellu l-esperjenza fil-futbol daqs Bilardo u Clemente. Il-Libja issa qed tispera li Clemente jsib il-mod kif jibni fuq l-entuΩjaΩmu u l-˙iliet tal-plejers Libjani li minkejja li kienu ilhom 31 xahar bla futbol tal-kampjonat min˙abba l-inkwiet fil-pajjiΩ, irnexxielhom jiddistingwu ru˙hom f’kompetizzjonijiet internazzjonali fl-Afrika.

Sports

20.10.2013

SlIEmA JTEllfu l-EWWEl puNTI lIl hIBS hIBERNIANS 2 - 2 SlIEmA WANDERERS

Ritratti: STEPHEN GATT

Sliema Wanderers kisbu l-unur li jtellfu l-ewwel punti lil leaders tal-klassifika Hibernians meta rnexxielhom jie˙du draw ta’ 2-2. Dan wara li marru filvanta©© f’˙in psikolo©ikament tajjeb ˙afna, eΩatt qabel intemmet l-ewwel taqsima. Madanakollu wara kwarta log˙ob mit-tieni taqsima, fi spazju ta’ erba’ minuti, Hibernians, wrew g˙alfejn huma jinsabu fl-ewwel post tal-klassifika meta mhux biss kisbu d- draw imma anki marru fuq quddiem. Bejn il61 u l-65 minuta skurjaw darbtejn. Mertu g˙at-tim SlimiΩ kien meta fir-reazzjoni tag˙hom huma kisbu d-draw. Ma kinitx façli g˙as-Sliema din ir-reazzjoni, jew a˙jar dan ir-riΩultat. Hibernians, min-na˙a tag˙hom g˙afsu g˙al gowl tad- draw imma g˙alkemm ippruvaw ftit kellhom okkaΩjonijiet tajbin biΩΩejjed li bihom setg˙u jie˙du t-tliet punti. Donnu ttim deher li kien ta l-a˙jar

tieg˙u u kien qed jikkuntenta b’punt wie˙ed minn din il-partita diffiçli. L-ewwel gowl tal-partita wasal wara 44 minuta log˙ob meta freekick ta’ Barbetti ˙abat mal-barriera u mar g˙and TREVOR CILIA li b’xutt imkaxkar g˙eleb lil Muscat fillasta tal-Hibs. Wie˙ed irid jg˙id li l-ewwel nofs sieg˙a tal-partita ftit li xejn kien fiha azzjonijiet, bla˙˙ar kwarta tkun ftit a˙jar. It-tieni taqsima kienet a˙jar u Hibs ©abu d-draw fil-61 minuta. Freekick ta’ Failla li lgowler Bonello interçetta qabel il-ballun jid˙ol fix-xibka, ballun mal-lasta u mir-ribawnd JACKSON LIMA SEQUIRA g˙amel l-iskor 1-1. Erba’ minuti wara fil-65 minuta kross ta’ Failla u ANDREW COHEN bir-ras mil-qrib g˙eleb lil Bonello biex po©©a lil Hibs g˙all-ewwel darba fil-partita minn fuq. Fit-78 minuta Sliema kisbu ddraw. Freekick ta’ Muchiardi

u ALEX MUSCAT minn qag˙da angolata, b’xutt fil-baxx g˙arrokna g˙amel li skor finali 2-2. B’din id-draw Hibs Ωammew posthom fl-ewwel post talklassifika u s-Sliema jitilg˙u jaqsmu t-tieni post malValletta, naturalment Ω-Ωew© timijiet b’partita aktar.

HIBS: Muscat, Failla, Dias (Farrugia 69), Kristensen, Pearson, Soares, Siqueira, Cohen, Dos Santos, Obiefule, Bartolo. KOWÇ: Branco Nisevic. SLIEMA W: Bonello, Barbetti, Muscat, Ohawuchi, Muchardi, Bianciardi, Gatt Baldacchino, Scerri, Cilia (Woods 70), Bello Osagie (Navarra 87), Borg. KOWÇ: Alfonso Greco SKURJAW: Trevor Cilia (S) 44 min, Jackson Lima Sequeira (H) 61 min, Andrew Cohen (H) 65 min, Alex Muscat (S) 78 min. PLEJER TAL-LOGÓBA: Jackson Lima Siqueira. REFEREE: Clayton Pisani

RABAT Bl-EWWEl puNTI TAgÓhOm RABAT AJAX

1-0

TARXIEN RAINBOWS

Rabat Ajax, wara tmien partiti filPremier irnexxielhom jakkwistaw l-ewwel punti tag˙hom u wkoll lewwel reb˙a u din se˙˙et fuq ittim ta’ Tarxien Rainbows bl-iskor ta’ 1-0 b’gowl sitt minuti minn tmiem il-partita ta’ Carrillo. Tarxien sfaw b’10 plejers fit-62 minuta meta Lopez Fernandez intwera t-tieni karta safra. Minkejja din it-tkeççija l-andament ftit imbidel u r-Rabtin komplew ikunu a˙jar mill-avversarji tag˙hom f’din it-taqsima. Tarxien kellhom l-aktar milllog˙ob fl-ewwel taqsima iΩda ma rnexxielhomx jiskurjaw. Fl-84 minn wasal il-gowl tarreb˙a, minn pass ta’ Avila Perez, DIEGO PENDAS CARRILLO, qabeΩ difensur u mil-qrib b’xutt

imkaxkar g˙eleb lil gowler Vella fil-lasta tar-Rainbows. Ta’ min wie˙ed isemmi li wara erba’ minuti log˙ob Calheira laqat il-lasta tar-Rabat. Fil-75 minuta Tarxien kellhom çans jiksbu d-draw meta xutt ta’ Santos Silva kellu xutt salvat millgowler Vella. TARXIEN R: Vella, Bonnici, Caruana (Pulo 19) Souza Santos, Calheira, Lopez Alcantra, Mifsud, Ciantar (Sammut 68), Santos Silva, Martinelli, Agius. KOWÇ: Clive Mizzi. RABAT A: Velimirovic, S Gauci, Smeir (Licari 79), Falzon, Carapic, Carrillo, Azzopardi, Pelaez, C Gauci, Bajada (Micallef 84), Avila Perez. KOWÇ: Steve D’amato. SKURJA: Diego Pendas Carrillo (R) 84 min. PLEJER TAL-LOGÓOB: Jorge Santos Silva Tarxien Rainbows. REFEREE: Philip Farrugia

Il-pREmIER lEAguE mAlTI

DISA’ mINN 11-Il-TIÌRIJA mIll-fINAlI TAl-CASSAR pETROlEum

l-AQWA SKORERS

KlASSIfIKA

Plejer L Hibernians 8 Valletta 7 Sliema Wanderers 8 Birkirkara 7 Mosta 7 Naxxar Lions 7 Vittoriosa Stars 7 Tarxien Rainbows 8 Balzan 7 Qormi 7 Rabat Ajax 8 Floriana 7

ÛWIEmEl

R 7 5 4 4 4 3 2 2 1 1 1 2

D 1 0 3 2 0 1 2 2 2 1 0 2

T 0 2 1 1 3 3 3 4 4 5 7 3

F 22 12 14 10 14 10 9 13 7 9 4 8

K 8 5 9 6 10 11 13 18 11 15 18 8

+/+14 +7 +5 +4 +4 -1 -4 -5 -4 -6 -14 +0

Pti 22 15 15 14 12 10 8 8 5 4 3 2

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Tim

Stanley Ohawuchi Ronaille Calhera Seara Edison Luis dos Santos Oscar Guerrero Clayton Failla Jorge Santos Silva Andrew Cohen Jackson Lima Sequiera

Sliema W Tarxien R Hibernians Vittoriosa S Hibernians Tarxien R Hibernians Hibernians

Gowls

8 7 6 6 4 4 4 4

Id-39 laqg˙a tal-ista©un issir illum fil-Marsa bi programm ta’ 11-il ti©rija, li minbarra ir-raba’ u d-disa’ kollha jkunu finali talkompetizzjoni Cassar Petroleum. Il-programm jibda fis-13.30 u jkun fih dawn it-ti©rijiet: Ti©rija 1 Klassi Copper fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fis-13.30. Ti©rija 2 Klassi Copper fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fis-13.50. Ti©rija 3 Klassi Bronze fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fis-14.10. Ti©rija 4 Klassi A fuq distanza ta’ 1250 m, tibda fis-14.30. Ti©rija 5 Klassi Silver fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fit-14.50.

* Floriana tnaqqsulhom 6 punti min˙abba dixxiplina

fuTBOl NISA RiΩultati: Luxol vs

Gozo

2-6

Hibs

B’Kara

2-0

Kirkop

Mgarr

0-2

lOgÓOB lI JmISS Illum fil-Grawnd taç-Çentinarju: Qormi vs Balzan Youths 16.00 Valletta vs Vittoriosa Stars 18.00 Grawnd Victor Tedesco: Floriana vs Mosta 16.00 Naxxar Lions vs Birkirkara 18.15

Ti©rija 7 Klassi Gold fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fl-15.40. Ti©rija 8 Klassi Silver fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fl-16.00. Ti©rija 9 Klassi Premier, fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fl-16.25. Ti©rija 10 Klassi Bronze, fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fis-16.50. Ti©rija 11 Klassi Silver, fuq distanza ta’ 2140 m, tibda fil-17.10.

A˙barijiet

20.10.2013

akkuÛI MIll-kuMMIssJOnI InterdJOÇesana aMBJent

Il-PM fuq raI news24

PullICInO Ma JweÌIBX Id-Deputat Nazzjonalista George Pullicino g˙aΩel li ma jwe©ibx g˙al dikjarazzjonijiet li g˙amlet il-Kummissjoni Interdjoçesana Ambjent f’rapport li g˙adha kif ippubblikat, fejn fost o˙rajn tkellmet dwar l-impjant ta’ Sant’ Antnin. Il-Kummissjoni qalet li minkejja li hi kienet ilha mill-2005 li ssu©©eriet lill-Gvern ta’ qabel biex bord regolatorju g˙all-impjant li twaqqaf jing˙ata r-responsabbiltajiet u s-setg˙at kollha biex jissorvelja l-impjant ta’ Sant’ Antin, dan qatt ma sar. Waqt programm fuq NET TV il-Óamis filg˙axija, il-Ministru Leo Brincat, g˙al aktar minn darba, g˙amel referenza g˙al dak li qalet il-Kummissjoni firrapport tag˙ha, fejn Ωiedet ukoll li tant dan il-bord kien t˙alla bla setg˙at, li l-monitora©© tal-arja real time beda jsir biss issa wara l-inçident tal-hydrolyser tank. Quddiem dan kollu George Pullicino baqa’ sieket u ma tax spjegazzjoni g˙alfejn il-bord li kien twaqqaf ta˙t ir-responsabbiltà tieg˙u biex jissorvelja limpjant ta’ Sant’Antnin kien t˙alla bla snien biex b’hekk ma setax jiffunzjona kif suppost. Waqt l-istess programm George Pullicino ma laqax l-isfida li g˙amillu l-Ministru Brincat li jippubblika ç-çertifikazzjoni fuq sa˙˙a u sigurtà tal-Park talFamilja, li suppost saret qabel ma l-Park ©ie inawgurat u infeta˙ g˙all-pubbliku.

G˙adhom jiddefendu ddeçiΩjoni tal-HFO Dwar il-power station li ta˙dem bil -heavy fuel oil (HFO), ilMinistru Brincat fakkar li lGvern ta’ qabel biddel il-parametri tal-li©ijiet am-bjentali, neffaq lill-pajjiΩ dawk il-flus kollha g˙all-aktar teknolo©ija li tni©©eΩ, u biddel deçiΩjoni talKabinett biex minflok g˙all-gass il-pajjiΩ imur g˙all-HFO. Pullicino ddefenda mill-©did id-deçiΩjoni tal-amministrazzjoni preçedenti li jmorru g˙allpower station bil-HFO billi po©©a l-ewwel l-interessi ekonomiçi qabel dawk tal-ambjent u s-sa˙˙a. Pullicino re©a’ ddefenda din l-g˙aΩla fl-istess

jum li l-Organizzazzjoni Dinjija g˙as-Sa˙˙a ppubblikat rapport li jorbot it-tni©©iΩ tal-arja malprevalenza tal-kançer. Il-Ministru Brincat qal li wa˙da mill-ewwel deçiΩjonijiet li ˙a dan il-Gvern kienet li l-pajjiΩ imur g˙al power station bilgass: pro©ett li miexi on track u li bih ser ti©i indirizzata wkoll il˙sara ambjentali kka©unata millGvern preçedenti meta dan xtara power station bil-heavy fuel oil. Lil Charlo Bonnici ma jafdawhx? Din kienet it-tielet darba li fi programm fejn kien hemm mistieden il-Ministru Leo Brincat,

intbag˙at George Pullicino minflok il-Kelliem tal-PN g˙allAmbjent Charlo Bonnici. Ta’ min jinnota wkoll li, hekk kif Pullicino da˙al minflok Bonnici biex jiffaççja lillMinistru Brincat, Bonnici minflok intbag˙at fuq Radio 101, fejn flok tkellem dwar iddekasteru li huwa responsabbli minnu, qag˙ad ifa˙˙ar ixxog˙ol ta’ bloger mag˙rufa u jg˙id li din g˙andha tkompli b’˙idmietha. Dan l-a©ir urta lil ˙afna Nazzjonalisti, hekk kif mir-rapport tat-telfa tal-PN ˙are© çar li l-kitba ta’ din il-bloger kienet wa˙da mill-fatturi li tant tellfet voti lill-PN fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali.

Il-Prim Ministru Joseph Muscat kien intervistat fuq RAINews24 b’rabta mal-immigrazzjoni. Il-PM qal li meta kien hemm il-kriΩi finanzjarja kul˙add ˙are© il-flus mill-but u esprima solidarjetà, u g˙alhekk ma jixtieqx ja˙seb li l-Unjoni Ewropea tag˙ti iktar importanza lill-kriΩi finanzjarja milli lill-kriΩi umanitarja. “S’issa l-Ewropa ppruvat tag˙ti iktar flus, li vera huma parti Ωg˙ira mis-soluzzjoni, iΩda bl-ebda mod mhuma soluzzjoni konkreta u fit-tul,” qal il-PM. “Kien hemm kliem ta’ solidarjetà, imma s’issa waqafna biss fuq il-kliem,” sostna l-PM. Dr Muscat sa˙aq fuq il-bΩonn li jkun hemm iktar ftehim ma’ pajjiΩi terzi, b˙alma l-Italja g˙andha mat-TuneΩija. Sa˙aq li parti importanti mis-soluzzjoni hija li ma n˙allux iktar nies jirriskjaw ˙ajjithom fuq il-ba˙ar, anke billi jsir sforz ikbar biex jitwaqqfu l-kriminali li qed jag˙mlu l-miljuni mit-traffikar tan-nies.