Kullhadd 15.09.2013 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

iNtErVista Ma’

peter Cordina Il-Óadd 15 ta’ Settembru, 2013 Óar©a Nru 1,053

Ara pa©ni 6 u 7

Prezz ›0.80

saLVata L-ENEMaLta Il-ftehim mil˙uq din il-©img˙a bejn il-Gvern Malti u dak ÇiniΩ dwar il-qasam tal-ener©ija tista’ tg˙id li salva lill-Enemalta. Mhux biss, iΩda salva wkoll sitwazzjoni li b˙ala poplu u pajjiΩ konna resqin lejha ming˙ajr forsi ma konna konxji ta’ fejn

sejrin. Snin ta’ tmexxija fl-Enemalta minn gvernijiet u ministri Nazzjonalisti u persuni tal-qalba mal-istess çirku ta’ ministri, kienu wasslu lill-Enemalta f’xifer ta’ falliment. Ftit jirrealizzaw xi jfisser kieku

falliet l-Enemalta. Imma©inaw ftit. Tieqaf l-Enemalta u nispiççaw ming˙ajr dawl u provvista ta’ fjuwil. Kollox wieqaf. Djar ming˙ajr dawl; negozji ming˙ajr dawl; industriji u lukandi ming˙ajr dawl; toroq ming˙ajr dawl; karozzi ming˙ajr

MaLta+3.6% Fl-a˙˙ar jiem il-Eurostat ikkonfermat li Malta tinsab fuq quddiem nett f’dak li huwa ˙olqien tal-impjiegi, fejn kellha l-og˙la rata ta’ impjiegi ©odda mill-pajjiΩi kollha talUnjoni Ewropea. L-istatistika tal-Eurostat uriet li fit-tieni kwart ta’ din is-sena, ji©ifieri fix-xhur ta’ April, Mejju u Ìunju, meta mqabbel malistess perijodu s-sena li g˙addiet, ir-rata ta’ ˙olqien ta’

impjiegi rre©istrata f’Malta kienet ta’ 3.6%. Mill-istess statistika tal-Eurostat irriΩulta li lebda pajjiΩ ie˙or tal-UE ma kellu din it-tip ta’ Ωieda. Il-Eurostat indikat ukoll li rriΩultat miksub fit-tieni kwart ta’ din is-sena kien ferm a˙jar mir-riΩultati li kellna fl-ewwel kwart tas-sena; ji©ifieri Jannar, Frar u Marzu. Fil-fatt, fit-tieni tliet xhur ©iet irre©istrata Ωieda ta’ 2.4% fir-rata ta’ ˙olqien ta’

fjuwil u ajruplani weqfin ukoll. Ir-riΩultat: nies jitilfu l-impjieg, u nispiççaw lura fi Ωmien il-lampi u x-xemg˙at. Hemm min jg˙id li din hija ipoteΩi esa©erata. IΩda din lipoteΩi kienet reali g˙aliex filpajjiΩ l-uniku sors tal-ener©ija

hija l-Enemalta li nbniet bissa˙˙a ta’ gvernijiet Laburisti tassnin sebg˙in, u ©iet salvata bilg˙aqal tal-Gvern immexxi minn Joseph Muscat li ˙a l-pajjiΩ f’idejh sitt xhur ilu. Tkompli f’pa©ni 8 u 9

Dritt tar-risposta

impjiegi meta mqabbla malewwel tliet xhur tas-sena. Minkejja dawn ir-riΩultati inkorra©©anti g˙all-qasam talimpjiegi fil-pajjiΩ, il-Partit Nazzjonalista qed jag˙ti interpretazzjoni qarrieqa u g˙alhekk qed jag˙ti limpressjoni li s-sitwazzjoni hija kompletament bil-maqlub ta’ dik li hi fir-realtà. Ara pa©na 5

B’referenza g˙ar-rapport li deher fil-gazzetta KullÓadd tal-˙ar©a tat-8 ta’ Settembru 2013, ilmangement ta’ Splash & Fun irid jag˙mel is-segwenti dikjarazzjoni u dan b˙ala dritt ta’ risposta skont il-li©i. A˙na niddikjaraw li dak ir-rapport kien g˙al kollox infondat u skorrett. F’dak ir-rapport ©ie allegat li l-ilma tal- pools kien ikkontaminat. Tkompli f’pa©na 8

Nota tal-Editur: Wara li kellna okkaΩjoni naraw kemm id-dokumenti li g˙andu l-operatur talKumpanija Splash & Fun, iddokumenti tad-Dipartiment Tas-Sa˙˙a fil-pusses tal-istess opertur u anke d-dikjarazzjoni li g˙amel it-Tabib Prinçipali tal-Gvern dwar ilpools, din il-Gazzetta tirrikonoxxi li s-sors li kellha ma kienx korrett. G˙alhekk qeg˙da tintalab apolo©ija lill-Kumpanija Splash & Fun g˙al kull inkonvenjent li seta’ ©ie kkawΩat.

Intervista

15.09.2013

VjaÌÌ li GÓadu Ma NteMMx Fl-1883 bdiet topera g˙all-ewwel darba s-sistema ferrovjarja f’pajjiΩna li kienet tivvja©©a bejn il-Belt u l-Imdina. Madankollu, kull bidu g˙andu tmiem u dan is-servizz tat-trasport wasal fl-a˙˙ar tieg˙u fl-1931, fi Ωmien meta mezzi iktar konvenjenti tat-trasport b˙all-karozzi tal-linja ˙adu post il-Malta Railway. LIAM GAUCI tkellem ma’ PAUL GALEA, il-fundatur tal-Malta Railway Foundation dwar l-importanza li kellha l-ferrovija g˙al pajjiΩna u x’inizjattivi qeg˙din jittie˙du biex ma tintilifx il-memorja ta’ dan is-servizz tat-trasport. Il-mi©ja tal-ferrovija f’Malta ˙alliet impatt soçjali u ekonomiku kbir fuq pajjiΩna u kien wie˙ed mill-iktar sinjali b’sa˙˙ithom li r-Rivoluzzjoni Industrijali kienet waslet hawnhekk ukoll. Sfortunatement, dan il-patrimonju storiku ©ie injorat kwaΩi g˙al kollox matul dawn is-snin, minkejja l-fatt li g˙ad baqa’ ˙afna traççi ta’ dan is-servizz essenzjali li g˙aqqad il-Belt antika u dik ©dida ta’ pajjiΩna g˙al ftit inqas minn ˙amsin sena.

attakk. Il-merkanzija lejn Malta kienet ti©i bil-ba˙ar biss u tin˙att fil-Port il-Kbir qabel ma titqassam mal-pajjiz.” Skont Galea din is-sistema ©abet bidliet kbar f’pajjiΩna. Ûgur li l-Maltin ma kienu qatt ser i˙arsu lura, anzi ˙olqot kilba g˙all-progress u gwadann tal-˙in. Ironikament, din l-istess kilba wasslet g˙at-tmien tal-ferrovija. “Bdew de˙lin mezzi o˙ra tat-trasport fosthom ittramm u l-karozzi tal-linja. Dawn tal-a˙˙ar kienu jmmorru lejn kull rokna ta’ Malta.” It-tramm inniffsu waqaf jopera 15-il xahar qabel il-ferrovija, li fl-1931 ©iet fit-tmiem tag˙ha. “IΩda dik li kienet l-ewwel skola tas-snajja’ f’Malta baqg˙et topera g˙al bosta snin. Din kienet f’rotta tal-˙wienet taxxog˙ol li kienu jag˙mlu tiswijiet u manutenzjoni tal-magni tal-ferrovija,” sostna Galea.

Min˙abba f’hekk, Paul Galea ˙ass il-bΩonn li jie˙u inizjattiva biex ilaqqa’ delattanti o˙ra b˙alu sabiex dan il-patrimonju ma jintilifx. Madwar erba’ snin ilu huwa kien qieg˙ed ja˙dem fuq id-dokumentarju Il-Vapur Tal-Art u ddeçieda li jibda pa©na fuq Facebook. “L-iskop ewlieni kien biex inqajjem kuxjenza dwar il-ferrovija ta’ Malta. Jiena ili 33 sena nirriçerka dwar din il-ferrovija u ftit li xejn kont sibt nies interessati jew li kienu jafu dwarha,” sostna Galea. Madankollu, meta ˙oloq ilpa©na fuq Facebook bdew jinteressaw ru˙hom xi ˙bieb u nies o˙rajn, tant li beda jsir iktar ambizzjuΩ fl-ippjanar tieg˙u. “Meta rajna li l-grupp beda jikber bdejna na˙sbu biex meta jasal il-waqt din l-g˙aqda ssir fondazzjoni bl-isem ta’ The Malta Railway Foundation (MRF) biex inkunu nistg˙u na˙dmu flimkien mal-kunsilli lokali biex nikkonservaw ilfdalijiet tal-bini u dak kollu li fadal minn din il-ferrovija bil˙sieb a˙˙ari li f’Malta jkollna muΩew tal-Ferrovija ta’ Malta.” Sabiex jintla˙aq dan l-g˙an lMRF qieg˙da torganizza numru ta’ Ωjarat f’postijiet relatati malferrorvija, fosthom postijiet li fihom hemm fdalijiet tal-bini

Ritratt: COLIN RIZZO

“Il-pubbliku jattendi u g˙atxan biex ikun jaf aktar”

Pjanijiet g˙all-futur Paul Galea jitkellem dwar l-istorja tal-istazzjon tal-ferrovija ta’ Birkirkara waqt Ωjara fuq il-post

tal-stazzjonijiet, embankments, mini u dak kollu li kellu konnessjoni ma’ din is-sistema tattrasport. Qeg˙din jittellg˙u wkoll esibizzjonijiet g˙all-pubbliku b˙al dik li ser issir ilÓadd li ©ej ©ewwa l-Istazzjon ta’ Birkirkara flimkien malKunsill Lokali ta’ dan ir-ra˙al. Barra minn hekk, l-MRF iΩΩomm kuntatt ma’ studenti universitarji u organizzazzjonijiet differenti li juru interess fuq dan is-su©©ett. “Il-pubbliku jattendi u g˙atxan biex ikun jaf aktar. Matul dawn l-a˙˙ar sentejn irnexxielna, flimkien malKunsill Lokali tal-Furjana, nift˙u g˙all-pubbliku parti millmina ta’ ta˙t l-art fejn kien hemm l-istazzjon tal-Furjana, li kien l-uniku wie˙ed li kien ta˙t l-art,” fakkar Galea. Huwa jem-

men li l-poplu Malti llum qieg˙ed jisma’ ˙afna dwar ilferrovija ta’ Malta u kull fejn ikun hemm attività jkun hemm attendenza sabi˙a ta’ nies li jmorru u jistaqsu. “Is-suççess li ksibna hu sodisfaçenti ˙afna. Fuq Facebook g˙andna mal2260 membru. Dawn mhux Maltin biss iΩda anke millAwstralja, l-Ingilterra, ilKanada, u l-Ìermanja, fost o˙rajn.” Parti integrali mill-progress storiku tat-trasport f’Malta Galea sostna li l-mi©ja tal-vapur tal-art kienet parti integrali millprogress storiku f’dak li huwa trasport f’Malta. Dak iΩ-Ωmien kont tmur kullimkien bil-mixi jew bil-bhejjem. L-aktar trasport komdu u diçenti, jekk irridu

ng˙idu hekk, kien bil-karozzin, li g˙adna naraw fit-toroq tag˙na, mhux bil-Maltin iΩda bit-turisti li jΩuru pajjiΩna u jitpaxxew bil-©miel tieg˙u. “Biex tmur bil-karozzin mill-Belt sarRabat kont trid madwar tliet sig˙at. Bil-mi©ja tal-ferrovija, dan l-istess vja©© kien isir bejn 25 u 30 minuta,” qalli Paul. G˙alkemm l-IngliΩi qatt ma ammettew li l-ferrovija kellha skop militari, huwa mag˙ruf li, jekk xejn, Ωgur kienet i©©orr u tittrasporta s-suldati tal-armata Brittanika mill-Imtarfa g˙allin˙awi tal-Furjana u l-Belt Valletta. “Wie˙ed irid iΩomm quddiem g˙ajnejh li d-difiΩa g˙an-na˙a ta’ fuq ta’ pajjiΩna kien Bin©emma – Il-Victoria Lines. Hemmhekk kien ikun hemm bΩonn malajr ta’ suldati, munizzjon u armi f’kaΩ ta’ xi

Fl-a˙˙ar semma li l-Malta Railway Foundation g˙andha ˙afna affarijiet ippjanati. Fost lo˙rajn hemm mil-˙sieb li jittie˙du inizjattivi sabiex ji©i kkonservat dak li fadal u jin©iebu lura artifatti li nstabu barra minn Malta. Barra minn hekk, jixtieq li l-fondazzjoni tistabilixxi ru˙ha biex tkompli titnissel il-fiduçja fiha permezz, fost l-o˙rajn, ta’ iktar inizjattivi ma’ kunsilli lokali f’partijiet o˙ra ta’ Malta. “Qieg˙ed ji©i ppjanat ukoll li l-Malta Railway Foundation ti©i rre©istrata b˙ala organizzazzjoni volontarja biex tkompli l˙idma sabiex il-˙olma ta’ 33 sena ssir realtà billi f’pajjiΩna jkollna muΩew xieraq, modern u interattiv tal-Ferrovija ta’ Malta biex jitgawda mill-Maltin u l-barranin li jΩuru pajjiΩna u li jkun ta’ ©ie˙ xieraq g˙al kull min ikun ta sehmu biex dan isse˙˙.”

Intervista

15.09.2013

Ritratti antiki tal-istazzjon ta’ Birkirkara li ng˙ataw il-kulur minn EDGAR VELLA

Wirja DWar ‘il-Vapur tal-art’ F’Birkirkara Fil-15 ta’ Settembru 2013 bejn l-10.30am u s-7.00pm is-Sottokumitat g˙all-Kultura fi ˙dan il-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara ser ikun qieg˙ed jorganizza attività intitolata ‘Il-Vapur tal-Art’. Hawnhekk ser tittella’ wirja fl-Istazzjon l-Antik tal-Ferrovija ©ewwa Ìnien l-Istazzjon, f’Birkirkara, b’konnessjoni mal-istorja tas-servizz ferrovjarju f’Malta, b’attenzjoni speçjali mog˙tija lill-istorja tal-istazzjon ta’ dan ir-ra˙al. Min iΩur din il-wirja ser ikollu l-opportunità li jara kull xorta ta’ mudelli u o©©etti relatati ma’ dan is-servizz tat-trasport. Fost dawn l-o©©etti ser ikun hemm u˙ud li rarament dehru fil-pubbliku minn meta intemm is-servizz fl-1931. Barra l-filmati u ritratti informattivi li ser ikun hemm fil-wirja, il-viΩitaturi se jkollhom l-opportunità li jag˙mlu l-mistoqsijiet tag˙hom lil persuni li ilhom bosta snin jag˙mlu riçerka dwar dan is-su©©ett. B’kollaborazzjoni ma’ Tarxien Social Club Madonna tad-Duttrina ser ji©i esibit ukoll il-mudell ta’ Thomas the Tank Engine, li llum qieg˙ed fil-Guinness Book of Records, g˙at-tfal li jΩuru din il-wirja.

BOOK ANYWHERE ANYTIME MORE THAN: 230,000+ HOTELS AND MORE THAN 10,000+ TOURS, TICKETS, SHOWS & ATTRACTIONS

A˙barijiet

15.09.2013

il-Pn Bil-BanDa Ftit tal-©imghat ilu, smajna li Kummisjoni nterna ma˙tura mill-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busutill kellha l-inkarigu li tifli sewwa l-qag˙da finanzjarja tal-partit u tirrakomanda x’jista jsir biex din tibda ti©i rimedjata. Wa˙da mill-ewwel miΩuri kienet dik li jitkeççew il˙addiema kollha li kienu fuq baΩi part-time. Wara kien hemm id-deçiΩjoni li jridu jonqsu bil-bosta dawk il-˙addiema mpjegati fulltime. Wara ˙ar©et l-a˙bar li lPartit Nazzjonalista qed jippjana li jag˙laq l-istamperija u jibda jistampa l-©urnali tieg˙u g˙and ˙addiehor. Imbg˙ad kellna l-a˙bar li ddeçidew li jift˙u Kafetterija fil-bini tal-Istamperija talIndipendenza. Din il-©img˙a ˙ar©et inizjattiva o˙ra li wisq probabbli ©iet rrakkomandata minn din il-kummissjoni. Almenu din fiha laqta muΩikali g˙aliex fiha qed jippruvaw jinvolvu lill- kaΩini tal-baned li minnhom hawn bosta mferrxin madwar il-pajjiΩ. Din il-©imgh˙a kaΩini talbaned irçevew ittra datata 5 ta’ Settembru u ffirmata

minn Simon Vella Gregory, li fiha t˙abbar it-twaqqif ta’ servizz ©did g˙all-kumpanija tal-Partit Nazzjonalista marbuta mas-settur tarrecordings . Fl-ittra l-kaΩini tal-baned qed jintalbu li meta jkunu waslu biex jirrekordjaw xi sett ta’ marçi biex jo˙or©u g˙all-bejg˙ fuq CD, imorru jag˙mlu dan fl-istudios talkumpanija Media.Link Communications. Fl-ittra l-baned qed ji©u m˙e©©a jag˙mlu dan g˙aliex qed ji©u offruti kundizzjonijiet vanta©©juΩi g˙all-prezz minimu ta’ €900. Sorsi qrib l-ambjent talkazini tal-Baned ikkonfermaw mal-gazzetta KullÓadd li dan il-prezz huwa bejn wie˙ed u ie˙or dak li qed i˙allsu bhalissa. Hemm minn i˙allas aktar imma hemm minn i ˙ a l l a s i n q a s ukoll, u g˙alhekk iddeskrivew din l-offerta b˙ala wa˙da mhux daqstant vanta©©juΩa. Wara tal-Kafetterija, u issa din tal-baned, wie˙ed ikun qed jistenna bil-˙erqa biex jara x’ser tkun l-inizjattiva li jmiss tal-PN biex jiffaççja ssitwazzjoni finanzjarja li jinsab fiha.

DiÌÀ Dehru 250 kaÛ quDDiem il-BorD gÓall-inÌustizzji fl-armata

Minn informazzjoni mog˙tija lilna mill-Ministeru g˙allIntern u Sigurtà Nazzjonali jidher li sal-a˙˙ar ta’ Awwissu li g˙adda ©ew sottomessi 356 allegazzjoni f’dan il-ministeru sabiex jidhru quddiem il-Bord tal-In©ustizzji fl-Armata. Il-bΩonn li jin˙oloq dan ilbord in˙ass wara li l-ministeru rçieva ammont kbir ta’ lmenti f’dan ir-rigward, speçjalment fejn jid˙ol il-mod kif ing˙ataw, jew le, l-promozzjonijiet fi ˙dan l-armata matul dawn l-a˙˙ar snin. S’issa 250 kaΩ dehru quddiem il-Bord u 32 minnhom di©à ©ew deçiΩi jew g˙addew f’idejn l-Ombudsman. L-ebda wie˙ed minn dawn il-kaΩijiet ma kien milqug˙ mill-Bord. Tlett kaΩijiet biss minn dawk li dehru quddiem lOmbudsman wasslu g˙al ta˙rika waqt l-ewwel seduta tal-Bord g˙all-In©ustizzji flArmata. Min-na˙a tieg˙u, l-Ministeru g˙all-Intern u Sigurtà Nazzjonali ddeçieda li ma teΩaminax kaΩijiet relatati mal-Ombudsman li ©ew milqug˙in mill-Bord. Il-Bord s’issa intervista ‘l fuq minn 100 persuna. Dawn l-intervisti jsiru darbtejn fil©img˙a b’kull sessjoni tie˙u bejn tlett sig˙at u erba’ sig˙at u nofs. B˙alissa l-Bord qieg˙ed jipprepara rapport dwar il-kaΩijiet kollha li ©ew eΩaminati matul dawn lewwel xhur ta’ ˙idma li fih ˙a ji©u identifikati l-istanzi kollha ta’ trattament in©ust.

A˙barijiet

15.09.2013

Il-PN ImerI ’l-eurostat PN, imur isegwi l-istatistika tal-Eurostat, li hija dik uffiçjali g˙all-Unjoni Ewropea, u li hija aççessibbli g˙all-pubbliku, isib li s-sitwazzjoni mhux biss mhux sejra lura, kif iridu jindikaw Simon Busuttil u s˙abu, imma sa˙ansitra qed turi sinjali ta’ progress. Il-gazzetta KullÓadd tkellmet ma’ espert fil-qasam talistatistika, li spjega li meta wie˙ed jitkellem fuq statistika relatata mal-qg˙ad, wie˙ed irid joqg˙od attent g˙al çertu fatturi biex ikun jista’ jinterpreta korettament in-numri li jkollu quddiemu. Hemm min onestament ma jkunx jaf dawn il-fatturi iΩda hemm minn ikun jaf bihom u jag˙Ωel li ja˙bihom biex jipprova ji©©ustifika dak li jkun qed jg˙id. U dan huwa dak li g˙amlu min-na˙a tal-PN. Ikkwotaw figura tal-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika (NSO) dwar ilqg˙ad f’Lulju, iΩda mkien ma qalu li f’din l-istatistika ma ji©ix ikkunsidrat il-fattur talA©©ustament Sta©jonali (Seasonal Adjustment), li jvarja minn sta©un g˙all-iehor min˙abba diversi ra©unijiet.

mhumiex meqjusa b˙ala persuni ming˙ajr impjieg, imma li qed ifittxu xog˙ol temporanju g˙al perijodu, tant li meta ter©a’ tibda s-sena akkademika dawn ma jibqg˙ux jirre©istraw. Meta ssir analiΩi tal-istatistika, dan il-fattur g˙andu ji©i kkunsidrat. Dan huwa dak li tag˙mel il-Eurostat, u dak li m’g˙amilx apposta l-PN. Mill-Eurostat jo˙ro© çar li mhux biss il-qg˙ad f’Lulju ma Ωdiedx b’6% jew 9% kif qal ilPN, iΩda jirriΩulta li meta jsir l-a©©ustament sta©jonali g˙al dan il-perijodu tas-sena, irrata tal-qg˙ad tinΩel g˙al 6%. Din hija l-inqas rata ta’ qg˙ad irre©istrata sa minn Diçembru 2007. Il-grafika me˙uda mill-

Eurostat turi li l-figuri talqg˙ad fil-pajjiΩ bdew jitjiebu meta waqa’ l-Gvern Nazzjonalista wara li tilef ilvot fuq il-Ba©it fil-Parlament, u l-pajjiΩ imbarka fuq il-kampanja elettorali li kienet qed tindika bidla fil-gvern. Ir-riΩultati u l-figuri komplew jitjiebu minkejja rriçessjoni wara li ng˙ata l©urament il-Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat. Tant huwa hekk li minn livell ta’ 6.4% f’Jannar, ir-rata talqg˙ad niΩlet g˙al 6% f’Lulju. Dan huwa ˙afna ’l bog˙od minn dak li pprova jpin©i lPN, li mhux qed ja˙bi l-verità tal-fatti, iΩda qieg˙ed ukoll jipprova jpin©i wkoll stampa negattiva li hija g˙al kollox ilkuntrarju tas-sitwazzjoni reali.

L-inqas rata ta’ qg˙ad sa minn Diçembru 2007 Fl-a˙˙ar jiem esponenti ewlenin tal-Partit Nazzjonalista, fosthom lAmministrazzjoni, kemm waqt diskorsi kif ukoll bi stqarrijiet, ˙ar©u jg˙ajtu li l-

qg˙ad fil-pajjiΩ g˙ax-xahar ta’ Lulju kompla jiΩdied. Min semma 6%, u min sa˙ansitra 9%. IΩda min, minflok isegwi dak li jg˙idu l-esponenti tal-

Huwa fatt mag˙ruf li fix-xhur tas-sajf ikollok numru sostanzjali ta’ studenti li filvaganzi jmorru jirre©istraw ta˙t dik li tisejja˙ Part III B g˙ax-xog˙ol. Fir-realtà dawn

IrrabjatI gÓal sImoN Jidher li l-˙ajja g˙al Simon Busuttil b˙ala Kap tal-Partit Nazzjonalista mhux qed tkun wa˙da façli. Mhux biss min˙abba s-sitwazzjoni finanzjarja mwieg˙ra li jinsab fiha l-Partit, imma wkoll min˙abba l-kritika fil-konfront tieg˙u li qed issir sa˙ansitra fil-kurituri tal-istamperija tal-PN. Sorsi minn ©ewwa tal-PN qalu li kienu diversi d-drabi li ma kienx hemm qbil ma’ çertu dikjarazzjonijiet li Simon Busuttil g˙amel f’okkaΩjonijiet diversi dwar su©©etti varji, u li bihom espona lill-Partit g˙al kritika ˙arxa minn diversi mezzi tal-medja. Dawn qed isostnu li jkun a˙jar li kieku Simon Busuttil jiΩen sewwa ddikjarazzjonijiet li jkun irid jag˙mel qabel jag˙milhom, g˙aliex spiss qed jimbarazza lill-Partit. Mhux hekk biss, iΩda l-istess sorsi qalu li kien hemm bosta, fosthom elementi fi ˙dan ilPN, li kienu u g˙adhom qrib tal-eks-Kap Lawrence Gonzi, li esprimew sens ta’ rabja fla˙˙ar jiem g˙al dikjarazzjonijiet li g˙amel Simon Busuttil u li bihom donnu ried jiskopla ru˙u u jitfa’ t-tort kollu talistat li jinsab fih il-Partit Nazzjonalista fuq ta’ qablu. F’intervista li xxandret fuq Radio 101 il-Óadd li g˙adda, liema intervista kienet irrekor-

djata minn qabel, Simon Busuttil qal li huwa wiret ilPN fl-ag˙ar Ωminijiet tieg˙u fla˙˙ar 50 sena. Jumejn wara, waqt Ωjara li kien qed jag˙mel fl-Imrie˙el, meta kien qed iwie©eb g˙al mistoqsijiet tal-©urnalisti, Simon Busuttil qal li hu sab sitwazzjoni li jrid jiffaççja u li minflok ma ˙arab jew kines din is-sitwazzjoni ta˙t it-tapit,

qed jiffaççjaha flimkien malkollegi tieg˙u, fosthom isSegretarju Ìenerali Chris Said. Dawn kienu Ωew© dikjarazzjonijiet li dawk leali lejn Lawrence Gonzi qisuhom b˙ala attakk dirett fuq l-eksKap. U˙ud minn dawn sostnew li Simon Busuttil ilu g˙al bosta snin meqjus b˙ala element ewlieni tal-PN. Kemm kien ilu

MEP f’isem il-Partit Nazzjonalista kien meqjus b˙ala element ewlieni talPartit u qrib ˙afna talAmministrazzjoni g˙al bosta snin. Kien il-persuna li kiteb il-programm elettorali g˙allelezzjoni tal-2008, u qabel la˙˙ar elezzjoni sa˙ansitra ©ie ma˙tur fit-tieni l-og˙la kariga tal-Partit meta ©ie elett b˙ala viçi kap.

F’din il-kariga ng˙ata linkarigu li jifformula l-programm elettorali g˙all-elezzjoni li g˙addiet u dejjem kien parti integrali mill-magna tal-Partit. Huwa diffiçli ˙afna li Busuttil ma kienx jaf bis-sitwazzjoni li kien jinsab fiha l-Partit. G˙alhekk, jekk huwa wiret ilPartit fl-ag˙ar Ωminijiet tieg˙u fl-a˙˙ar 50 sena, hu kien parti minn dawk li wasslu l-Partit g˙al dan l-istat. Fil-poΩizzjoni li kellu kien jaf ukoll bl-istat finanzjarju diΩastruΩ tal-Partit. G˙alhekk, sakemm ma kinux ja˙bulu kollox minkejja li kien viçi kap, ma jistax jg˙id li sab din is-sitwazzjoni g˙aliex kien jaf x’inhi s-sitwazzjoni tal-Partit u allura ma kellux g˙alfejn joqg˙od jifta˙ar li huwa s-sitwazzjoni qed jiffaççjaha, u mhux qed jitfag˙ha ta˙t ittapit, g˙aliex huwa kien parti minn dawk li ˙bew din is-sitwazzjoni u tefug˙ha ta˙t ittapit. Dawn id-dikjarazzjonijiet komplew nisslu sens ta’ rabja fl-istamperija tal-PN fejn issens ta’ rabja minn wara lelezzjoni ma naqas qatt min˙abba dak li qed ise˙˙ b˙alissa fejn aktar ˙addiema, imdejqin u diΩilluΩi, qed ikomplu jitilqu minn mal-PN biex ifittxu impjieg ma’ kumpanniji o˙rajn.

Intervista

15.09.2013

“IrrId nIbqa’ nkun ta’ Bejn Spettur tal-Pulizija, Kurunell fl-Armata, Direttur tal-Óabs, u Direttur tal-Protezzjoni Çivili, tista’ tg˙id li Peter Cordina huwa sinonimu maΩ-Ωamma tal-ordni u l-˙arsien tal-pubbliku. Wara g˙exieren ta’ snin f’dan il-qasam, illum Cordina ddeçieda li jilqa’ sfida o˙ra f’˙ajtu – dik li jikkontesta l-elezzjonijiet g˙all-Parlament Ewropew mal-Partit Laburista. PETER CORDINA tkellem ma’ RITIANNE AGIUS dwar l-esperjenzi li sawruh u l-mod li bih dawn se jg˙inuh biex ikun jista’ jirrappreΩenta l-poplu Malti fl-Unjoni Ewropea. Mexa fil-passi tal-antenati tieg˙u b’karriera fil-Pulizija Peter Cordina twieled TasSliema fis-sena 1949. Meta jitkellem dwar ra˙al twelidu, Cordina jg˙id li g˙alkemm dak iΩ-Ωmien ma kinitx Tas-Sliema li nafu llum, però xorta kien hemm ˙ajja movimentata, forsi iktar minn ir˙ula o˙ra, speçjalment in-na˙a tax-Xatt, G˙ar idDud, u l-Balluta. “G˙al min hu daqsi fiΩ-Ωmien, Ωgur li jiftakar f’dawk is-snin b’nostal©ija. B˙alma niftakar ukoll l-Azzjoni Kattolika ta˙t ittmexxija ta’ Mons. ÌuΩeppi Lupi, il-lança li mix-Xatt kienet te˙dona l-Belt, l-iskola tas-sorijiet Fran©iskani u t-tim presti©juΩ tas-Sliema Wanderers!” jg˙id Cordina. L-istudji sekondarji tieg˙u g˙amilhom fis-Seminjarju talFurjana, fejn fil-bidu kien hemm Mons. Pantalleresco b˙ala Rettur u warajh ©ie Mons. Victor Grech. “It-tnejn kienu mexxejja sodi u ma ja˙arbilhom xejn minn ta˙t g˙ajnejhom, avolja konna nippruvaw nag˙mlu minn kollox biex nevitawhom,” jg˙id Cordina bi tbissima. “Illum napprezza t-tag˙lim serju u fejjiedi li tawni dawn iΩ-Ωew© Monsinjuri.” Ta’ 18-il sena da˙al fil-Korp tal-Pulizija, fejn mexa fil-passi tal-antenati tieg˙u li ˙afna

minnhom kienu wkoll pulizija. “In-nannu tieg˙i kien sur©ent u kien jismu Pietru,” jirrakkonta Cordina. “Jg˙iduli li kien miet fil-gwerra meta bomba splodiet ˙dejh waqt li kien qieg˙ed ida˙˙al xi nies fix-xelter. In˙ossni kburi li ssemmejt g˙alih.” Imbag˙ad, fl-1970, la˙aq sur©ent, u erba’ snin wara sar spettur. Fl-1979 kien ©ie trasferit fit-Task Force fl-Armata fuq idea tal-Perit Mintoff, fejn baqa’ g˙al 13-il sena s˙a˙ u spiçça fir- rank ta’ logotenent kurunell. “IΩda l-Pulizija baqg˙et dejjem f’qalbi u fl-1992 mort lura fil-Korp b˙ala spettur, fejn ©ejt inkarigat millALE.” Ma xtaqx imur il-laqg˙a tarromol g˙ax ma kellux grazzja ma’ Matilde! Jirrakkonta kif jum minnhom, fl-1997, kien bag˙at g˙alih leks-Prim Ministru Alfred Sant u qallu li kien se jibag˙tu l-˙abs. “Jien biex niççajta staqsejtu x’kont g˙amilt ˙aΩin, u bi tbissima Ωg˙ira, tipika ta’ Alfred Sant, qalli li riedni mmur hemmhekk b˙ala direttur. G˙edtlu biex jag˙tini ftit çans ˙alli na˙sibha, u tani nofs sieg˙a Ωmien. Naturalment kelli nçedi, u ma ddispjaçinix, g˙ax il-˙abs mhuwiex dak ilpost kif ipin©uh ˙afna nies!”

Jg˙id li fis-sena 1999, imbag˙ad, inkitbet folja ©dida f’˙ajtu. “Wara marda twila, mietet Marlene, l-ewwel mara tieg˙i. Wara l-mewt tag˙ha qtajt li nkompli niddedika ˙ajti g˙ax-xog˙ol u xejn iΩjed. Il©enituri tieg˙i u ˙uti, flimkien ma’ wliedi, tg˙idx kemm kienu jinkwetaw jarawni qisni qaΩba tixxejjer mar-ri˙!” Jirrakkonta kif o˙tu l-kbira kienet issus warajh biex jattendi g˙al-laqg˙at tal-grupp tarromol ta’ Matilde Balzan, imma huwa ma tantx kellu grazzja mag˙ha. “Fl-a˙˙ar çedejt u mort ilgrupp. Dakinhar inbidlet ˙ajti. Malli rajtha ˙adna grazzja ma’ xulxin, u fil-bidu tas-sena 2000 iΩΩewwi©na! Fil-bidu tal-istess sena ©ejt appuntat Direttur tadDipartiment tal-Protezzjoni Çivili, li dak iΩ-Ωmien kien g˙adu fit-twelid tieg˙u. Flimkien mal-uffiçjali kollha, wassalna lid-Dipartiment fejn jinsab illum.” Jg˙id li meta tliet snin u nofs ilu irtira bil-pensjoni, beda ja˙dem b˙ala Amministratur f’Dar Pirotta; dar tal-Knisja g˙al persuni b’diΩabbiltà, fejn g˙adu sal-lum. Jemmen li Malta g˙andha sehem kbir x’tag˙ti fis-soluzzjoni ta’ problemi Ewropej Mistoqsi b’liema mod l-esperjenza tieg˙u tista’ tg˙inu jir-rap-

Peter Cordina

“Cordina jg˙id li l-Partit Laburista ©ie elett b’ma©©oranza storika b’missjoni li jsawwar lil Malta f’pajjiΩ fejn kul˙add i˙ossu apprezzat u, fejn hemm bΩonn, meg˙jun skont il-˙ti©ijiet” preΩenta lill-Maltin fl-UE, Cordina jg˙id li l-karriera tieg˙u kienet mibnija fuq servizz lis-soçjetà. “Jekk hux fiΩ-Ωamma tal-ordni, il-˙arsien taç-çittadini mill-periklu u, fla˙˙ar snin, il-wens lil tfal – an©li nsej˙ilhom jien – li g˙andhom bΩonn attenzjoni speçjali. F’dawn l-esperjenzi, kont dejjem dedikat li nag˙ti l-a˙jar li nista’ lil dawk li nkun qed naqdi, li nkun leali lejn min qed imexxini, u li nirrispetta lil dawk kollha li jkunu qed jg˙inuni, biex il-˙addiema jkunu jistg˙u ja˙dmu bl-a˙jar

mod, dejjem skont il-˙iliet u lbΩonnijiet tag˙hom.” Jg˙id li issa qieg˙ed i˙ares ’il quddiem biex dawn l-istess valuri li servewh ta’ ©id kbir ukoll fil-˙ajja personali tieg˙u, l-iktar fil-mumenti diffiçli, ikun jista’ j˙addimhom fil-politika. “U nemmen li jkun ta’ ©id kbir li kieku dawn il-valuri, li sawruna b˙ala Maltin biex nikbru minkejja d-diffikultajiet kollha, inkunu nistg˙u nwettquhom anke fil-politika Ewropea, fejn nemmen li Malta g˙andha sehem kbir x’tag˙ti fis-soluzzjoni ta’ problemi li lkontinent kollu qieg˙ed jiffaçç-

Intervista

15.09.2013

servIzz gÓal pajjIÛna”

Peter Cordina

ja, ibda mill-˙arsien ta’ dawk liktar vulnerabbli sal-isfida li jkollna soçjetà iktar inklussiva g˙al persuni ta’ kull età.” Isostni li f’˙ajtu u f’xog˙lu kellu x-xorti li jimxi ’l quddiem u jag˙mel progess. Madankollu, dejjem baqa’ jfittex u jg˙oΩΩ il-˙sieb u l-parir ta’ dawk li ja˙dmu mieg˙u u dawk li, fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, ikun qed ja˙dem g˙alihom. Hekk ukoll irid jag˙mel fil˙idma politika. Jg˙id li din hija l-g˙ajta li fuqha ©ie elett il-Partit Laburista u li b˙alissa qieg˙ed iwettaq fix-xog˙ol tieghu fil-Gvern, u li dan jibqa’ jg˙odd anke fl-og˙la istitutzzjonijiet b˙alma hu lParlament Ewropew. “Hemmhekk bi ˙siebi nid˙ol f’xog˙ol ta’ politika Ewropea, bl-g˙an ewlieni li nibqa’ nkun ta’ servizz g˙al pajjiΩna u li ng˙in biex titjieb il-qag˙da taççittadini kollha, speçjalment dawk li l-iktar g˙andhom bΩonn. U g˙alhekk se nkun qed inΩomm, matul il-˙idma tieg˙i, kuntatt kontinwu ma’ kull min ikun jixtieq ja˙dem mieg˙i, ˙alli nifhem a˙jar kif nista’ nkun ta’ ©id. U meta nkunu qed immexxu l-bΩonnijiet tag˙na ’l quddiem, nemmen li nkunu qed inservu ta’ ©id anke g˙al persuni o˙ra fl-Unjoni Ewropea, speçjalment dawk li b˙alna jg˙ixu f’pajjiΩi Ωg˙ar f’tarf il-kontinent,” jg˙id Cordina b’rabta mas-sehem li jixtieq jag˙ti. Persuni ta’ terza età, volontarjat, u protezzjoni minn diΩastri Mistoqsi dwar it-temi li jixtieq

Peter Cordina (fuq wara) mal-President Emeritu Anton Buttigieg jiffoka fuqhom jekk ji©i elett, Cordina jg˙id li l-Partit Laburista ©ie elett b’ma©©oranza storika b’missjoni li jsawwar lil Malta f’pajjiΩ fejn kul˙add i˙ossu apprezzat u fejn hemm bΩonn, meg˙jun skont il˙ti©ijiet. “Nixtieq niΩviluppa l-kontribut tieg˙i fil-politika preçiΩament fuq dan il-pedament. U proprju biex nuΩa l-˙iliet u lesperjenzi tieg˙i biex nikkontribwixxi bl-a˙jar mod g˙al din il-missjoni, se nkun qed nikkonçentra l-˙idma tieg˙i fuq tliet temi prinçipali.”

Peter Cordina flimkien ma’ martu Matilde

Jispjega li l-ewwel wa˙da hi dik li nkomplu nsawru soçjetà iktar inklussiva g˙al persuni tat-terza età, fejn fadal ˙afna

inizjattivi x’niΩviluppaw fuq livell Ewropew u fuq livell nazzjonali. “Ibda mis-suq taxxog˙ol, g˙all-volontarjat,

edukazzjoni, rikonoxximent talg˙ajnuna fil-familja, kif ukoll ˙arsien tas-sa˙˙a u benefiççji soçjali o˙ra dejjem iktar iffokati fuq il-bΩonnjiet ta’ persuni anzjani li qed isiru dejjem iktar numeruΩi.” G˙an ie˙or li jixtieq ja˙dem g˙alih huwa l-volontarjat, mhux biss fis-sens li ting˙ata lg˙ajnuna lil min g˙andu bΩonn, imma speçjalment biex ting˙ata g˙ajnuna lil min i˙oss il-©ibda u l-vokazzjoni li jg˙in lil ˙addie˙or permezz ta’ xog˙ol volontarju f’oqsma differenti, inkluΩ il-˙arsien ta’ persuni bi bΩonnijiet speçjali, ghal dawk kulturali u sportivi. Jemmen ukoll li jista’ jikkontribwixxi fil-qasam tal-protezzjoni tas-soçjetà kontra diΩastri li jistg˙u jaffettwaw ˙aΩin lissa˙˙a u l-ambjent, speçjalment fil-kuntest ta’ pajjiΩ b˙al Malta li huwa Ωg˙ir u forsi espost iktar minn pajjiΩi o˙ra. “F’kull wie˙ed minn dawn loqsma, speçjalment l-a˙˙ar wie˙ed, kelli çans na˙dem sew f’dawn is-snin, u bnejt numru ta’ kuntatti fl-istituzz-jonijiet u fi gvernijiet Ewropej li g˙andi nsibhom ta’ g˙ajnuna f’˙idmieti,” temm jg˙id Peter Cordina.

Tag˙rif

15.09.2013

Il-ftehIm maÇ-ÇIna se jIpproteÌI u joÓloq l-ImpjIegI Tkompli minn pa©na 1 Bejn is-snin sebg˙in u llum kien hemm 25 sena ta’ deçiΩjonijiet ˙Ωiena u manuvri misterjuzi, dubjuΩi u skandaluΩi li ˙allew lillEnemalta f’xifer ta’ falliment finanzjarju. Id-dejn kien ila˙˙aq ›800 miljun. LEnemalta kellha tissellef ilflus biex ma tfallix, b’img˙axijiet fuq dan is-self li telg˙u g˙al €50,000 kuljum. Min kien qed jag˙mel tajjeb ghal din is-sitwazzjoni? Óadd ˙lief il-poplu bit-taxxi tieg˙u u bil-˙las tal-kontijiet li splodew ta˙t il-Gvern Nazzjonalista, biex fost lo˙rajn, jipprova jag˙mel tajjeb g˙ad-dejn tal-Enemalta. U jekk dan ma kienx biΩΩejjed, Gvern Nazzjonalista kompla jipprova jimbotta lillEnemalta minn fuq l-irdum tal-falliment meta, filwaqt li l-korporazzjoni kienet mifnija u msallba bid-djun, da˙˙alha

f’dejn t’aktar minn ›200 miljun o˙ra biex inbniet

power station li ta˙dem blaktar fjuwil li jni©©eΩ - il-

Heavy Fuel Oil, u g˙al ©ie˙na l-ispiΩa kwaΩi t˙allset kollha lill-BWSC billi sar aktar self u dejn qabel biss dan l-impjant kien beda ja˙dem. U hawn to˙ro© id-differenza l-kbira bejn Gvernijiet Nazzjonalisti li ˙bew din ilproblema kbira ta˙t it-tapit u ppruvaw jag˙mlu tajjeb g˙ad-djun kbar tal-Enemalta billi riedu ja˙ilbu lill-poplu, lin-negozjanti, lukandiera u industrijalisti, u Gvern Laburista li fittex u sab investiment barrani li permezz tieg˙u ser ti©i ndirizzata s-sitwazzjoni finanzjarja prekarja tal-Enemalta, imma mhux biss. G˙aliex il-ftehim mil˙uq fiç-Çina din il-©img˙a ser ja˙seb ukoll biex jipprote©i l-impjiegi tal-˙addiema kollha tal-Enemalta li kienu qed jissuggraw li jispiççaw ming˙ajr xog˙ol, u fl-istess waqt ser jo˙loq attività ©dida Tkompli minn pa©na 1 Kuntrarjament g˙al dak allegat, il- management jiddikjara li apparti l-eΩamijiet ta’ rutina talmonitora©© g˙all-kwalità ta’ ilma uΩat fl-attivitajiet akwatiçi f’dan il-kumpless, g˙andu wkoll fil-pussess tieg˙u rapport ta’ analiΩi mikrobijolo©iku u kemikali ma˙ru© midDipartiment tas-Sa˙˙a, li blaktar mod çar jindika li fil-pools ma hemm ebda kontaminazzjoni. Il-kwalità tal-ilma hija assolutament konformi malog˙la standards rikjesti mil-li©i. Ir-riΩultati jikkonfermaw g˙al darba o˙ra li assolutament ma hemm ebda traçça ta’ kontaminazzjoni. Il-managment jista’ jassigura li l-kwalità ta’ ilma uΩat fil-kumpless jinΩamm dejjem ta˙t monitera©© u l-obbligi legali kollha ji©u imwettqa b’mod skrupuluΩ. Aktar minn hekk fil-Facebook page tal-Park ©ew ippubblikati analiΩi tal-Kumpanija Assure, li

fil-qasam tal-energija li ser tkun qed to˙loq minnha nnifisha opportunitajiet ta’ impjiegi ©odda. Permezz ta’ dan il-ftehim, Malta se jkollha kumpanija kbira miç-Çina, li hija t-tieni l-akbar ekonomija fid-dinja, b˙ala msie˙eb strate©iku tag˙ha. Il-valur eΩatt talinvestiment, li mistenni jkun sostanzjali, se jkun determinat wara negozjati li ©ie deçiΩ li ji©u konkluΩi fis-sitt xhur li ©ejjin. Permezz ta’ dan ilMemorandum of Understanding, il-kumpanija China Power Investment Corporation qablet li se tkun qed tinvesti fil-Korporazzjoni Enemalta permezz tas-sussidjarja tag˙ha Shanghai Power Electric. Iç-Çinizi se jkunu azzjonisti ta’ minoranza bilkontroll tal-kumpanija jibqa’ f'idejn il-Gvern Malti. China Power Investment Corporation hija fost l-akbar kumpaniji tad-dinja li kienet qed tfittex imsie˙eb strate©iku fl-Ewropa u lMediterran fl-istess Ωmien li l-Gvern Malti g˙addej b’bidliet importanti biex pajjiΩna jkollu l-Korporazzjoni Enemalta li tkun soda, ma tibqax ta' piΩ fuq it-taxpayers, u tassigura l-impjiegi tal˙addiema tag˙ha filwaqt li to˙loq postijiet tax-xog˙ol ©odda. Minkejja dan kollu l-Kap tal-Partit Nazzjonalista Simon Busutill g˙aΩel li jiΩola ru˙u meta bi stil ta’ politika skaduta, minflok g˙araf il-©id li jista’ jin˙oloq bil-ftehim, ipprova jnissel id-dubji u pprova jattakka dak li sar. PoΩizzjoni li tefg˙atu f’iΩolament meta l-korpi kostitwiti ewlenin kollha ˙ar©u pubblikament juru s-sodisfazzjon tag˙hom g˙al dan ir-riΩultat miksub mill-Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat. tibg˙at u˙ud mit-testijiet ta’ analiΩi tag˙ha barra minn Malta. Din il-kumpanija tag˙mel dawn it-testijiet tul l-ista©un. G˙alhekk il-managment jis˙aq li l-informazzjoni li ing˙ata lillKullÓadd kienet skorretta. Qabel ma l-editur ippubblika rrapport imsemmi, kien messu talab l-opinjoni tag˙na jew talinqas g˙amel kuntatt biex jara l-fehma tag˙na. Dan ikkawΩa ˙sara in©usta u kien il-kawΩa ta’ allarm ming˙ajr bΩonn tant li anke t-Tabib Prinçipali talGvern qal li qatt ma kien hemm çirkostanzi biex il-kumpless jing˙alaq. Il-managment jixtieq jitlob skuΩa g˙al kull inkonvenjent temporanju kkawΩat lill-klijenti li jattendu l-Isplash & Fun b’riΩlutat tar-rapport fuq imsemmi u jixtieq jirringrazzja lil dawk ilklijenti kolllha li komplew jappo©©jaw lill-Park. Il-Park ser ikun miftu˙ mid9.30a.m. sas-6.00p.m. sas-6 ta’ Ottubru 2013.

A˙barijiet

15.09.2013

Reazzjonijiet PoÛittivi Il-ftehim iffirmat maç-China Power Investment Corporation nhar l-Erbg˙a tefa’ lill-Partit Nazzjonalista f’iΩolament. Dan g˙aliex filwaqt li kemm l-opinjoni pubblika u l-korpi kostitwiti ˙ar©u jesprimu sodisfazzjon g˙al dan il-ftehim, il-PN, fosthom il-Kap tieg˙u Simon Busuttil, ˙ar©u jippruvaw inisslu d-dubbji tag˙hom.

“se jkollna gÓajnuna biex nimmoDeRnizzaw is-sistema taD-DistRibuzzjoni”- ChaRles mangion “il-ftehim jaÓseb ukoll gÓal inizjattivi kummeRÇjali” – PaRtit labuRista Il-Partit Laburista jilqa’ b’sodisfazzjon l-a˙bar li permezz tag˙ha ç-Çina qed turi l-intenzjoni tag˙ha li tinvesti fil-qasam tal-ener©ija f'pajjiΩna, fosthom permezz ta’ investment dirett fl-Enemalta. Il-Partit Laburista qal li l-Ftehim g˙andu jwassal g˙al tnaqqis sostanzjali fid-dejn tal-Korporazzjoni biex eventwalment jitne˙˙a parti mill-piΩ kbir li g˙all-a˙˙ar 25 sena kien qed jag˙mel tajjeb g˙alih it-taxpayer. Se jkunu qed ji©u assigurati wkoll l-impjiegi tal-˙addiema, li kienu tpo©©ew fil-periklu ta˙t gvernijiet nazzjonalisti. Ta sodisfazzjon ukoll huwa lfatt li l-ftehim ja˙seb g˙al inizzjattivi kummerçjali sostanzjali o˙rajn li minbarra aktar investiment lejn pajjiΩna ser ikunu qed jo˙olqu aktar impjiegi.

“b’Dan il-ftehim il-ÓaDDiema gÓanDhom l-imPjieg tagÓhom imÓaRes” gwu Il-General Workes Union esprimiet is-sodisfazzjon tag˙ha g˙al dan il-ftehim. Qalet li kien ta sodisfazzjon li l-gvern se jibqa’ l-azzjonist ewlieni tal-Enemalta u li b’dan il-ftehim il˙addiema tal-korporazzjoni g˙andhom l-impjieg tag˙hom im˙ares.

“konna ilna nitkellmu DwaR il-bÛonn ta’ DiRezzjoni ÌDiDa gÓall-enemalta” mhRa L-Assoçjazzjoni tal-Lukandi u Ristoranti, l-MHRA, qalet li dan il-ftehim huwa kapitlu ©did g˙all-Enemalta. Sa˙qet li l-assoçjazzjoni ilha ˙ames snin titkellem dwar il-bΩonn li jkun hemm direzzjoni ©dida g˙all-Enemalta u fa˙˙ret lill-Prim Ministru u lill-Ministru tal-Ener©ija li waslu g˙al dan il-ftehim.

“ÛviluPP PoÛittiv li jiftaÓ oPPoRtunitajiet gÓal malta”- mea L-Assoçjazzjoni G˙al Min I˙addem, l-MEA, qalet li dan il-ftehim huwa Ωvilupp poΩittiv li jista’ jifta˙ opportunitajiet g˙al Malta fis-settur tal-ener©ija. L-MEA awgurat li n-negozjati li se jsiru fil-©img˙at li ©ejjin iwasslu g˙all-a˙jar ftehim g˙al Malta li jtaffi l-piΩijiet finanzjarji li g˙andha l-Enemalta.

“Pass kbiR biex is-settuR tal-eneRÌija jitPoÌÌa fuq sisien soDi”- mDa L-Assoçjazzjoni g˙all-IΩviluppaturi, MDA, esprimiet is-sodisfazzjon tag˙ha g˙al dan il-ftehim u qalet li dan huwa pass kbir ’il quddiem biex is-settur tal-ener©ija f’Malta jitpo©©a fuq sisien finanzjarji sodi bil-g˙an li jkun sostenibbli filwaqt li ma jkunx hemm bΩonn li jiΩdiedu l-piΩijiet fuq is-settur kummerçjali tal-pajjiΩ.

“Dan il-ftehim gÓanDu jwassal gÓal Óolqien ta’ xogÓolijiet ÌoDDa”- gRtu Il-GRTU ukoll fer˙et lill-Prim Ministru Joseph Muscat g˙allftehim li sar f’isem Malta biex iç-Çina tinvesti b’mod sostanzjali fil-qasam tal-ener©ija f'Malta. Il-GRTU qalet li dan l-investiment g˙andu jwassal ukoll g˙all-˙olqien ta’ postijiet ©odda ta’ xog˙ol.

Iç-Çermen tal-Enemalta Charles Mangion qal lil din il-gazzetta li l-Enemalta kienet tinsab f’sitwazzjoni finanzjarja ta’ €800 miljun dejn, fejn allura kellha t˙allas madwar €50,000 kuljum f’img˙axxijiet. “Biex l-Enemalta tkun sostenibbli u anki taqbad ittriq tal-profitabbilità g˙andha bΩonn li tnaqqas iddejn. It-tnaqqis tad-dejn ifisser ukoll impjiegi iktar fis-sod g˙all-˙addiema”, jg˙id Mangion. Jis˙aq li dan il-ftehim maç-Çina qed jifta˙ oqsma ©odda ta’ xog˙ol, kemm fil-pannelli, imma wkoll filkumpanija li tag˙ti xog˙ol ta’ servicing minn Malta. Dan jo˙loq opportunitajiet ©odda ta’ impjiegi g˙al dawk fl-Enemalta, kif ukoll g˙al dawk ikkwalifikati jew li qed jistudjaw f’dan il-qasam, fosthom studenti universitarji. Jispjega li benefiççju ie˙or huwa l-g˙ajnuna li se nie˙du g˙all-immodernizzar tas-sistema tad-distribuzzjoni li hija antika ˙afna u li tikkawΩa interruzzjonijiet fis-servizz. “Il-poplu g˙andu dritt g˙al servizz ta’ kwalità, iΩda dan ©ie ttraskurat g˙al 25 sena,” jg˙id Mangion. Dan il-ftehim, flimkien ma’ dak tal-gas power plant purchase agreement, g˙andu aspetti poΩittivi kbar. Mangion sa˙aq li dawn huma Ωew© sisien li se joffru lill-Enemalta futur iktar sod. “L-Enemalta tinsab ukoll ta˙t il-mira ta’ credit rating agencies peress li d-dejn tal-Enemalta huwa wkoll dejn tal-Gvern. Meta d-dejn tal-Enemalta jitnaqqas g˙alhekk pajjiΩna titjieblu l- credit rating tieg˙u b’mod li jsir iktar attraenti g˙all-investituri barranin,” itemm jg˙id iç-Çermen tal-Enemalta.

A˙barijiet

15.09.2013

tibda taÓdeM is-sisteMa tal-parole Il-Bord tal-Parole approva lewwel Ωew© applikazzjonijiet g˙all-˙ru© ta’ pri©unieri millFacilità Korrettiva ta’ Kordin. Din il-parole ser tibda effettivament mill-©img˙a d-die˙la. Minkejja l-fatt li l-li©i talparole da˙let fis-se˙˙ fis-27 ta’ Jannar 2012, din qatt ma t˙addmet mill-amministrazzjoni preçedenti. KwaΩi sena ilu, kelliem g˙all-Ministeru tal-Intern kien qal li l-bordijiet ikkonçernati kienu qeg˙din jipproçessaw l-informazzjoni. Madankollu, minn informazzjoni mog˙tija lilna millamministrazzjoni l-©dida ta’ dan l-istess ministeru, jidher li dan il-fatt ma jirriΩultax u li fil-verità s-sistema tal -parole ma kinitx qieg˙da ta˙dem min˙abba burokrazija eççessiva. Sabiex jindirizza dan innuqqas, f’nofs Marzu li g˙adda l-Gvern preΩenti ˙atar

parole clerk li jilqa’ l-applikazzjonijiet g˙all-parole. B˙alissa l-Parole Board g˙andu 25 applikazzjoni pendenti. Dan il-bord irid jeΩamina rapporti minn tliet bordijiet differenti qabel pri©unier

jibbenefika minn dan il-privile©©. Dawn huma lOffenders Assessment Board, li jara files, casefiles u dokumenti o˙ra b’rabta malpri©unieri; il-Parole Unit, li jiltaqa’ mal-prigunier u jag˙mel

rapport; u l-Victim Support Unit, li jara l-vittmi tar-reat li jkun wettaq il-pri©unier li applika g˙all-parole. Il-prigunieri li jing˙ataw ilparole ji©u offruti l-appo©© skont l-Att dwar il-Ìustizzja

Riparatriçi. L-g˙an ta’ dan l-att huwa li jo˙loq bilanç bejn ilbΩonn ta’ riabilitazzjoni talpri©unier u l-obbligu li ti©i protetta s-soçjetà. Barra minn hekk, dan l-att jassigura li jonqsu r-reçedivi fil-Façilità Korrettiva ta’ Kordin u b’hekk tonqos il-kriminalità b’mod ©enerali. Il-pri©unier ji©i meg˙jun sabiex jintegra ru˙u mill-©did fis-soçjetà minn parole officer li jsegwi l-progress tieg˙u meta jo˙ro© mill-˙abs. Il-kundizzjonijiet tal-libertà ji©u imposti mill-Parole Board skont il-kaΩ ta’ kull pri©unier partikolari. F’çertu çirkostanzi jistg˙u ji©u ordnati testijiet tal-urina darba f’xahar. F’kaΩijiet o˙ra l-pri©unier ikun irid jibqa’ g˙addej b’kura psikjatrika u kundizzjonijiet o˙ra li l-Bord i˙oss li huma neçessarji.

l-MCa f’konsultazzjonijiet biex jinÓareÌ direttorju telefoniku Ìdid

Óafna nies qeg˙din jistaqsu g˙aliex ilu mill-2004 ma ji©i stampat direttorju telefoniku. Minkejja l-fatt li hemm min ja˙seb li tkun biΩΩejjed verΩjoni elettronika g˙ad-dispoΩizzjoni taç-çittadin, fil-fatt g˙ad hemm ˙afna nies, speç-

jalment dawk ta’ çertu età, li g˙adhom jiddependu fuq wa˙da stampata. Il-Maltin mhumiex l-eççezzjoni f’dan irrigward g˙aliex g˙ada prassi normali f’diversi pajjiΩi Ewropej li dan it-tip ta’ direttorju ji©i stampat b’mod regolari. Kien g˙alhekk li din ilgazzetta g˙amlet kuntatt malAwtorità ta’ Malta dwar ilKomunikazzjoni (MCA) biex tistaqsi dwar dan in-nuqqas. Kelliema g˙all-Awtorità qaltilna li f’April tal-2010, l-MCA ˙ar©et deçizjoni fejn ©ie stabbilit li sservizzi universali fil-qasam tas-servizzi tal-komunikazzjoni elettronika jkopru wkoll ilproviΩjoni ta’ direttorju stampat, li jinkludi fih in-numri tattelefown tal-abbonati tat-telefonija fissa u li jkun imqassam b’xejn. Din id-deçiΩjoni ttie˙det minkejja li di©à jeΩisti

direttorju telefoniku elettroniku b’xejn minn fuq l-internet. Il-kelliema Ωiedet tg˙id li qabel ma ttie˙det din iddeçiΩjoni, l-Awtorità wettqet studju biex tevalwa jekk attwalment hemmx il-˙tie©a ta’ direttorju telefoniku stampat. Ir-riΩultati indikaw li lma©©oranza tal-popolazzjoni ma tuΩax dan id-direttorju. Minkejja dan, l-istudju wera wkoll li kieku ma kellux ji©i ppubblikat id-direttorju stampat, numru ta’ nies minn 50 sena ’l fuq ser ji©u milquta b’mod negattiv. Kif inhu stabbilit fil-li©i, lAwtorità stiednet lil dawk kollha interessati li jippubblikaw id-direttorju stampat biex jissottomettu l-interess tag˙hom mal-istess Awtorità skont numru ta’ kriterji stabbiliti fiddeçiΩjoni msemmija hawn fuq. Tliet entitajiet urew interess li

jippubblikaw id-direttorju stampat. Wara proçess ta’ evalwazzjoni minn kumitat imwaqqaf apposta g˙al dan il-g˙an, f’Ìunju tal-2011, tnejn minn dawn l-entitajiet ©ew eliminati g˙aliex ma kinux konformi mal-kriterji ta’ eli©©ibbiltà. F’Awwissu tal-2011, it-tielet entità ©iet eliminata wkoll g˙aliex ma ntla˙aqx ftehim fuq it-termini u kundizzjonijiet li lentità ma˙tura tkun trid tintrabat mag˙hom sabiex tipproduçi dan id-direttorju stampat. Dan min˙abba li l-proposti li ressqet din l-entità ma la˙qux il-kundizzjonijiet mitluba fiddeçiΩjoni fuq is-servizzi universali, f’dan il-kaΩ il-pubblikazzjoni tad-direttorju telefoniku stampat. Wara dan, l-MCA nediet diskussjonijiet ma’ GO plc li huwa l-operatur ma˙tur biex

jipprovdi s-servizzi universali tat-telefonija fissa f’Malta. Sadanittant, entità o˙ra wriet interess qawwi biex tippubblika d-direttorju stampat minn jeddha u fl-a˙˙ar tliet xhur tal2012, bi ˙©arha bdiet sensiela ta’ testijiet fuq id-data pprovduta mill-operaturi kkonçernati. “Jekk dan l-iΩvilupp jissarraf fi ftehim konklussiv, ji©i stampat direttorju telefoniku ming˙ajr ma ti©i imposta obligazzjoni fuq il-GO. L-Awtorità qieg˙da f’kuntatt kontinwu ma din l-entita,” qalet il-kelliema g˙all-MCA. “Fl-istess waqt, l-Awtorità qieg˙da wkoll tikkonsulta fuq l-obligazzjonijiet fuq servizzi universali, f’liema konsultazzjoni qieg˙ed ji©i indirizzat ukoll id-direttorju telefoniku stampat,” temmet tg˙id lAwtorità g˙allKomunikazzjoni.

ipproÇessar ta’ perMessi “M’heMMx lok biex noqogÓdu ta’ residenza aktar nÓaqquha dwar kontroversji qodMa” effiÇjenti Waqt lekçer li ta lbiera˙ fil-binja B˙alissa g˙addejja ˙idma minna˙a tal-Gvern sabiex jitjieb isservizz tal-ipproçessar tal-applikazzjonijiet g˙all-permess tarresidenza li jsir midDipartiment taç-Çittadinanza u l-Expatriates. Din ir-riforma bdiet ti©i implimentata ftit tal©img˙at ilu u l-mira a˙˙arija hija li ji©u rimedjati nuqqasijiet li intirtu mill-amministrazzjoni preçedenti f’dan ir-rigward. Minn analiΩi li sar ta’ kemm ji©u pproçessati applikazzjonijiet g˙all-permess ta’ residenza, irriΩulta li bejn wie˙ed u ie˙or fix-xhur tas-sajf qeg˙din ji©u pprocessati aktar minn 80 kuljum. Fil-fatt, id-Dipartiment taç-Çittadinanza u l-Expatriates jilqa’ applikazzjonijiet ta’ kuljum, kemm filg˙odu kif ukoll fil-˙inijiet ta’ waranofsinhar permezz ta’ appuntament. Il-proçess g˙all-˙ru© ta’ per-

mess ta’ residenza minnu nnifsu jitlob çertu volum ta’ xog˙ol u verifiki, u jinkludi anke tte˙id ta’ biometrics. Il-proçess innifsu, li kien imfassal millamministrazzjoni preçedenti, kellu bΩonn ji©i mmodifikat sabiex ikun iktar effiçjenti u mifrux. Barra minn hekk, il-Gvern di©à ˙a miΩuri sabiex jitjieb isservizz u l-klijenti ji©u moqdija a˙jar. Dan sar billi id-dipartiment ikkonçernat mexxa luffiçini tieg˙u lejn post li ©ie totalment irran©at g˙all-bΩonnijiet li jitlob dan is-servizz. Filfatt, illum l-klijenti qeg˙din ji©u milqug˙a f’post akbar u li huwa attrezzat bl-arja kkundizzjonata. Dan kien anke ta’ benefiççju g˙all-˙addiema talistess dipartiment li issa qeg˙din ja˙dmu f’ambjent ©did, akbar u a˙jar.

tal-G.W.U., Dr Alfred Sant qal li wasal iΩ-Ωmien li fih il-poplu Malti ja˙dem bla waqfien biex jikseb l-aqwa riΩultati possibbli mis-s˙ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. Dan irid isir billi jassigura ru˙u mill-vanta©©i kollha u billi jtaffi kemm jista’ l-iΩvanta©©i. Fl-istess Ωmien il-poplu Malti jrid jassigura li kemm vanta©©i u kemm piΩijiet jitqassmu b’mod ©ust fost il-Maltin u lG˙awdxin kollha. “M’hemmx lok biex noqog˙du n˙aqquha dwar kontroversji qodma,” qal Dr Sant. “Dwar iss˙ubija fl-Ewropa g˙al Malta lpoplu ddeçieda f’elezzjoni ©enerali u matul l-a˙˙ar g˙axar snin kellu l-esperjenza tag˙ha, hekk li seta’ jasal g˙all-konkluΩjonijiet tieg˙u dwar fejn mar tajjeb u fejn mar ˙aΩin.” Jg˙id li jo˙ro© çar hu li Malta kellha bΩonn issa˙˙a˙ l-istrutturi politiçi u amministrattivi li jmexxu r-

relazzjonijiet tag˙ha fl-Ewropa ˙alli ji©u evitati Ωbalji li saru fla˙˙ar snin. Dr Sant sa˙aq fuq il-˙tie©a li lUnjoni Ewropea ma tibqax t˙addem politika li tkun l-istess g˙all-pajjiΩi kollha, u biex Malta ssostni dan il-punt kull fejn issib l-opportunità. L-aktar eΩempju lampanti ta’ fejn qed ti©ri din il˙a©a, qal Dr Sant, huwa fil-

qasam tal-immigrazzjoni irregolari. Matul il-lekçer Alfred Sant ta rendikont estensiv tal-iΩviluppi li se˙˙ew fl-a˙˙ar snin bejn Malta u l-Unjoni Ewropea, kif ukoll fiΩÛona Ewro. Tkellem ukoll dwar l-impatt tal-globalizzazzjoni u talkriΩi tas-snin 2007/2008 fuq lUnjoni Ewropea u l-pajjiΩi membri tag˙ha.

A˙barijiet

15.09.2013

LogÓob biL-kLiem fuq iL-famiLy Park

Jidher li g˙ax tilfu l-battalja dwar Sant’Antnin Family Park fuq livell politiku, in-Nazzjonalisti issa donnhom qed jippruvaw jinqdew b’©urnalisti favurihom biex ikomplu jiΩirg˙u dubji u suspetti dwar il-ftu˙ tal-Family Park meta il-Ministeru fl-a˙˙ar jiem mhux biss ta r-ra©unijiet g˙aliex il-park issa seta’ jinfeta˙ fi ftit jiem o˙ra min˙abba li l-kampjuni tal-arja li n©abru g˙all-ewwel darba in real time wrew li m’hemmx lok g˙al t˙assib, imma wkoll g˙ax kien çar ˙afna li l-park seta’ jinfeta˙ appena jsir ix-xog˙ol baΩiku ta’ sa˙˙a u sigurtà. Din kienet assigurazzjoni

f’waqtha g˙aliex tant hemm kwistjonijiet ta’ sa˙˙a u sigurtà li g˙adhom ma kisbux iç-çertifikazzjoni me˙tie©a li biex ikun prattiku u ma ji©ix akkuΩat li qed ikaxkar saqajh nifhmu li l-Gvern jista’ jkun li g˙aΩel li jindirizza dak li huwa l-aktar ur©enti u essenzjali. Meta wie˙ed jaqra r-rapport s˙i˙ tal-Management Efficiency Unit dwar il-Family Park jinteba˙ mal-ewwel kemm kienet twila llista ta’ nuqqasijiet ta’ sa˙˙a u sigurtà marbutin ma’ dan is-settur. Li kien xokkanti kien li propju lbiera˙ is-Sibt, ©urnalista ta’ The

Times of Malta wara li qalet li lMinisteru kien determinat li jifta˙ il-park fl-iqsar Ωmien possibbli appena jsiru ix-xog˙lijiet baΩiçi fuq sa˙˙a u sigurtà, flok qalet fittitlu tal-artiklu li l-Ministeru ma jg˙idx meta ser jinfeta˙ il-park g˙aΩlet li biex tallarma lin-nies tg˙id minflok li l-Ministeru ma jg˙idx g˙aliex g˙adu mag˙luq ilpark. Ninsabu infurmati li kull meta il-Ministeru jΩomm konferenza tal-a˙barijiet kif ©ara aktar kmieni din il-©img˙a, ©urnalisti ta’ gazzetti qrib ˙afna tal-Partit Nazzjonalista, speçjalment ta’ The Malta Independent dejjem

jaqbdu mas-su©©ett tal-park donnu biex jimxu id f’id malistrate©ija addotta mill-PN, b’mod partikolari minn George Pullicino li sal-lum mhuwiex çar ta’ xhiex huwa verament il-kelliem. G˙aliex jidher li l-kelliem g˙allambjent, parks u WasteServ, Charlo Bonnici, spiçça sparixxa wkoll. Sadanittant, qed ninnutaw li g˙alkemm issa saret drawwa ta’ Simon Busuttil li jipprova la jfu˙ u lanqas jinten, g˙alkemm ma kkundannax lil Pullicino g˙allim©ieba tieg˙u b˙ala ministru, sal-lum g˙adu qatt ma ddefendieh lanqas.

Sakemm morna g˙all-istampa ma stajniex nikkonfermaw rapporti li waslulna li Pullicino kien wera interess li jo˙ro© g˙all-elezzjonijiet Ewropej mal-PN, iΩda jew ©ie rriffjutat jew ©ie inkora©©ut biex ma jkomplix jimbotta ’l quddiem il-kandidatura tieg˙u. Sorsi qrib il-Ministeru g˙arRiΩorsi u l-Affarijiet Rurali qalulna li The Malta Independent u Caruana Galizia g˙andhom ra©uni ‘valida’ g˙aliex tant jag˙tu spazju u palata lil Pullicino g˙ax kien jifqag˙hom bir-riklami, anke a skaptu ta’ ©urnali o˙rajn mhux Laburisti b˙al The Times of Malta.

Óarsa Lejn iL-kronaka taL-ÌimgÓa Somalu jaqbeΩ fil-kanal tal-Marsa

Ûiemel iwe©©a’ f’inçident tat-traffiku

dewmien, iΩ-Ωiemel ukoll ing˙ata l-kura neçessarja. Isalvaw persuna anzjana Nhar it-Tlieta Mattheus Camilleri informa lill-Pulizija li kien ilu ma jara lil zijuh, ÌuΩeppi Camilleri, g˙al jumejn s˙a˙. Fuq il-post marru s-Surgent Jean Pierre Mifsud u lKuntistabbli Stephen Farrugia fir-residenza tal-anzjan fi Triq San Ìor© f’Óal Qormi. Kif ittawlu mill-kaxxa tal-ittri raw lill-anzjan mitluq mal-art. Minnufih talbu g˙all-assistenza medika u peress li n-neputi tal-anzjan ma kellux çavetta, iΩ-Ωew© Pulizija marru fuq wara tad-dar u permezz ta’ slielem, li ©abilhom Mattheus, qabΩu ˙ajt ta’ sular u nofs biex niΩlu fil-©nien. Il-pulizija kellhom ikissru tieqa biex da˙lu fid-dar, fejn fet˙u l-bieb ta’ barra biex b’hekk setg˙a jid˙ol tim mediku li mar fuq il-post b’ambulanza. L-anzjan ittie˙ed l-Isptar Mater Dei fejn ©ie ççertifikat li kien f’qag˙da stabb-li grazzi g˙all-intervent taΩ-Ωew© pulizija u n-neputi tal-vittma.

Immigrant nhar l-Erbg˙a filg˙odu niΩel g˙arwien fl-ilma ma˙mu© li hemm fil-kanal li qieg˙ed flin˙awi taç-Çentru Miftu˙ tal-Marsa. Fuq il-post marru diversi membri mill-Iskwadra tar-Rapid Intervention Unit li ppruvaw jipperswadu lirra©el biex jitla’ mill-ilma, iΩda ming˙ajr suççess. Ir-ra©el, Mahad Mahmut Ali ta’ 28 sena misSomalja u residenti Birkirkara, kien g˙amel perjodi differenti g˙all-kura fl-Isptar Monte Karmeli. Permezz ta’ intervent ta’ tlieta minn s˙abu, ilPulizija rnexxielhom iΩommu lir-ra©el. Huwa pprova jirreΩisti lill-Pulizija li madankollu raΩΩnuh u libbsuh. Wara li ©ie eΩaminat, huwa ttie˙ed lejn l-Isptar Monte Karmeli.

Joseph Zarb, Ωag˙Ωug˙ ta’ 18-il sena, kien involut f’inçident tat-traffiku flimkien mal-ponì tieg˙u ‘Majestic’ waqt li kien qieg˙ed isuqu lejn l-in˙awi TaΩ-Ûwejt. Dan ©ara hekk kif kien fi Triq Bellavista f’San Gwann stess meta qasmu minn quddiemu Ωew© karozzi. Minkejja li kellu ddawl mas-serkin, ix-xufier tat-tieni karozza, Lucy Aquilina ta’ 33 sena, ma indunatx bih u baqg˙et iddur fuq il-lemin biex tid˙ol lejn iΩ-Ûona Industrijali ta’ San Ìwann. Zarb irnexxielu jevita l-ewwel karozza iΩda kif il-ponì sab it-tieni wa˙da ma’ wiççu tfixkel u ntalqat mill-karozza b’konsegwenza li l-Ωag˙Ωug˙ tar minn fuq is-serkin u spiçça fuq il-windscreen tal-karozza. Fuq il-post issej˙et ambulanza li ˙adet kemm lil Zarb kif ukoll lil Aquilina lIsptar Mater Dei. Zarb ©ie ççertifikat li sofra grie˙i ˙fief filwaqt li l-mara kellha xokk fuqha. Wara ˙afna

Vettura distrutta minn nirien suspettuΩi Il-Pulizija qed tistabbilixxi l-kawΩa ta’ nar li ˙akem karozza lussuΩa nhar il-Óamis g˙all-˙abta tal-11.30pm, fi Triq il-Karmnu, Óal Luqa. L-Audi Q5 kienet distrutta minn nirien li ntfew mid-Dipartiment tal-Protezzjoni Çivili ftit tal-˙in wara li kienu rrapurtati n-nirien. Il-vettura hija proprjetà ta’ kumpannija privata. Minn st˙arri© preliminari tal-Pulizija rriΩulta li grada li tag˙ti g˙all-parke©© privat fejn instabet il-karozza kienet miftu˙a minkejja li din dejjem ting˙alaq. Barra minn hekk, il-katnazz ta’ ma˙Ωen fil-viçin instab imkisser u l-bieb sgassat. Madankollu, ma nstab xejn nieqes ©ewwa. Ìew ma˙tura wkoll diversi esperti biex jassistu f’inkjesta ma©isterjali. L-investigazzjonijiet g˙adhom g˙addejjin.

Opinjoni

15.09.2013

IL-MIrAÌÌ TA’ ObAMA GÓAx-xELLUG

Michael Grech

Bosta nies tax-xellug kienu fisseba’ sema meta Barack Obama reba˙ l-ewwel elezzjoni ˙ames snin ilu. Bosta kienu ja˙sbu li dan il-President ser i©ib rivoluzzjoni f’pajjiΩu u barra. Kien hemm min iddeskrivieh b˙ala l-aqwa ˙a©a li laqtet lillAmerika minn Kennedy ’l hawn; b˙allikieku Kennedy kien xi qaddis jew riformatur ta’ vera, u mhux – kif fil-fatt kien – stampa sabi˙a li ma tantx kellha sustanza. Fuq dan l-aspett ara l-ktieb ta’ Noah Chomsky Rethinking Camelot: JFK, the Vietnam War and Us Political Culture. Bosta ˙asbu li x-xellug fiddinja kien g˙amel xi reb˙a kbira. Min kien mo˙˙u f’loku iΩda, kien xettiku minn dan kollu. Vera li kien ©est sabi˙ li pajjiΩ li sa ˙amsin sena ilu, f’partijiet minnu, iswed ma setax jixrob flixkun luminata f’bar, illum tella’ President ta’ ©ilda sewda. Vera wkoll li Obama kellu l˙ila je˙odha kontra çerti dommi b˙al dik li mhux sew li tintaxxa lil min jaqla’ l-aktar; ˙a©a li bosta suppost xellugin, inkluΩ f’pajjiΩna, jibΩg˙u jlissnu. Vera wkoll li Obama kellu lkura©© jag˙mel l-ewwel passi lejn servizz tas-sa˙˙a tal-Istat f’pajjiΩ fejn g˙al g˙exrien ta’ snin din kienet meqjusa b˙ala dag˙wa. Minkejja dan, kien hemm oqsma o˙ra fejn fihom Obama iddiΩappunta, u xi kultant bil-kbir. Minkejja r-riformi msemmija, il-qabΩa bejn is-sinjuri u lo˙rajn baqg˙et. Waqt li b’çerti riformi ta’ Obama gawdew u˙ud mill-klassi tan-nofs, bosta persuni mill-klassijiet l-aktar baxxi baqg˙u lura. Rigward il-minoranzi, il-fatt li hemm president ta’ ©ilda sewda hu sinjal poΩittiv, ilma©©oranza tas-suwed xorta

huma ifqar, jaqilg˙u anqas u ji©u diskriminati aktar minn çittadini Amerikani bojod. BiΩΩejjed ng˙idu li l-qg˙ad fost is-suwed illum hu akbar milli kien fi Ωmien Martin Luther King. Qasam li fih Obama ddiΩappunta bil-kbir kien dak internazzjonali. Hawn ukoll kien hemm bosta li stennew li Obama ser ikun differenti minn ta’ qablu. Stennew li l-Amerika ser tkun aktar onesta u bbilançjata fir-rwol li tilg˙ab filLvant Nofsani. Stennew li l-Amerika ser tkun aktar miftu˙a milli kienet qabel g˙al djalogu mad-dinja G˙arbija u dik Musulmana. Stennew li Obama ser imexxi Amerika li tkun anqas ˙erqana li tuΩa larmi u l-gwerer milli kienet ta˙t il-presidenti ta’ qablu. Il-kriΩi tas-Sirja hi xhieda li anke f’dik li hi politika barranija Obama mhu xejn a˙jar millPresident ta’ qablu George W. Bush. Mhux biss Obama sejjer jiddikjara gwerra lis-Sirja fuq ra©unijiet li aktarx ma jre©ux, imma ser jitfa’ lil dan il-pajjiΩ fil-˙ondoq tal-fundamentaliΩ-

mu. Obama lest li jitfa’ l-˙ajja ta’ bosta Sirjani f’infern. Interessanti hawnhekk wie˙ed jinnota li waqt li l-Istati Uniti u Al Qaeda huma kontra xulxin fl-Iraq, huma ˙a©a wa˙da fisSirja, b˙alma kienu fil-Libja. Li nixtieq insostni f’dan lartiklu hu li t-tort g˙al dan iddiΩappunt mhux ta’ Obama sa barra. It-tort forsi hu aktar ta’ min ittama ΩΩejjed fih. Dan g˙aliex hu immatur li ta˙seb li persuna wa˙ida tista’ ©©ib ilbidliet li bosta stennew. U dan jg˙odd kemm g˙al Obama flAmerika, u g˙al mexxejja o˙ra kullimkien. U dan mhux biss g˙ax fl-Istati Uniti l-President g˙andu biss kwart tal-poter li jaqsam malKungress, is-Senat u l-Qorti Suprema. Fil-politika m’hemmx biss persuni; hemm strutturi ta’ poter. Dawn huma marbuta ma klassijiet u gruppi li g˙andhom interessi çari u definiti. Issa l-politika Amerikana hi ddominata minn strutturi ta’ poter li jirrappreΩentaw l-aktar il-kapitalisti l-kbar, l-industriji tal-armi, il-mezzi tal-medja l-

kbar, gruppi favur l-IΩrael, o˙rajn qrib l-Arabja Sawdija u gruppi setg˙ana o˙ra. Biex Obama, jew kwalunkwe politiku ewlieni ie˙or, jista’ jo˙ro© g˙all-politika, irid flejjes kbar, li dawn il-gruppi jkunu lesti jag˙tu. Bil-kontra, id-donazzjonijiet ta’ gruppi li jistg˙u jkunu ta’ xejra progressiva, b˙al trejdunjins, huma minimi. Ta’ dan, ovvjament, huma jistennew xi ˙a©a lura. Dan iwassalna g˙al Ωew© konkluΩjonijiet ewlenin. Lewwel nett li hu kwaΩi impossibbli li jkollok Gvern Amerikan li jipp-rova jraΩΩan ilgwerra, li ser jimxi b’mod ©ust bejn l-IΩrael u l-Palestinjani, li ser jag˙mel xi pressjoni biex lArabja Sawdija dda˙˙al xi drittijiet tal-bniedem, li se jli©©em bis-serjetà lil min jaqla’ ˙afna, u affarijiet b˙al dawn. G˙al min irid ikun jaf aktar dwar dan, nissu©erixxi ktieb ie˙or li juri kemm hi diffiçli li jkun hemm bidla mill-qieg˙ filpolitika Amerikana: The Roots of Contemporary Imperialism ta’ Valerio Volpi – ktieb li hu essenzjali g˙al min irid jifhem xi ˙a©a fid-dettall dwar il-politika tal-Istati Uniti. It-tieni konkluΩjoni hi li l-politika demokratika qed kulma jmur tmut g˙al min hu l-aktar fil-baxx fis-soçjetà; li l-˙ila ta’ dawk li g˙andhom ftit setg˙a biex jinfluwenzaw dak li ji©ri, qieg˙da kulma jmur tmajna. Aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien, dawn qed jispiççaw biss jag˙Ωlu min sejjer imexxihom minn dawk li jirrappreΩentaw linte-ressi tal-klikka sinjura. Dan hu ta’ periklu g˙ad-demokrazija ˙afna aktar mit-tkissir u minnies fit-toroq, g˙ax joqtolha baxx baxx waqt li fid-dieher jag˙ti l-impressjoni li g˙adha ˙ajja. Ovvjament, il-palladini tad-demokrazija li ma’ dawn ilgruppi jaqilg˙uha tajjeb mhumiex im˙assba b’dan.

SOSTENN F’WAQTU LILL-FAMILJI U T-TFAL TAGÓNA Il-pagament taç-Children’s Allowance ta’ Ottubru se jkun qed jasal g˙and il-familji Maltin u G˙awdxin tliet ©img˙at qabel biex ittaffi millispejjeΩ li ©©ib mag˙ha sena skolastika ©dida. F’konferenza tal-a˙barijiet, il-Ministru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali l-Onorevoli Marie-Louise Coleiro Preca spjegat kif kien su©©eriment li wasal minn numru ta’ familji g˙and il-Prim Ministru Joseph Muscat, li l-benefiççju taçChildren’s Allowance jasal qabel tibda s-sena skolastika. Il-Ministru Coleiro Preca qalet li dan huwa Gvern li tassew jisma’ u g˙alhekk ilpagament taç-Children’s Allowance se ji©i antiçipat u jasal g˙and il-familji tliet ©img˙at qabel. Se jkunu 25,000 tifel u tifla minn fost aktar minn 17,500 familja li se jibbenefikaw b’mod dirett. Il-Ministru Ωiedet tg˙id li hemm madwar 23,000 familja o˙ra li jirçievu Supplementary Allowance, li wkoll se jkunu qed jibbenefikaw minn din il-

miΩura. Hija qalet li din id-deçiΩjoni

se tindirizza direttament leskluΩjoni soçjali f’pajjiΩna

g˙aliex issa l-familji se jkunu jistg˙u jippjanaw g˙all-ispej-

jeΩ li normalment ikun hemm ftit qabel ma tibda l-iskola. Il-Ministru spjegat li anke nnegozji se jkunu qed imorru a˙jar g˙aliex il-familji se jkollhom aktar flus fil-but u b’hekk ikunu jistg˙u jonfquhom fl-interess tat-tfal tag˙hom. Il-Ministru Marie-Louise Coleiro Preca qalet li din ilbidla Ωg˙ira se tkun qed tag˙mel differenza kbira lillfamilji tag˙na. Iç-Children’s Allowance, Foster Care Allowance, Disability Allowance u Supplementary Allowance jammontaw g˙al 7.5 miljun ewro. Coleiro Preca rringrazzjat lill-˙addiema tad-Dipartiment tas-Sigurtà Soçjali li ˙admu bla heda biex il-pagamenti jaslu g˙and il-familji minn din il-©img˙a. Il-Ministru Coleiro Preca temmet billi stiednet lill-familji biex jg˙addu s-su©©erimenti tag˙hom dwar din il-miΩura billi jibag˙tu email fl-indirizz elettroniku marielouise.coleiro@gov.mt

Editorjal

15.09.2013

www.kullhadd.com KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End IL-Óamrun Editur: 2090 1409 editur@kullhadd.com | Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

E DITORJAL TgÓID QED JIÇÇAJTA? “ Meta ftit tal-jiem ilu l-Gvern ˙abbar li kien iffirma Memorandum of Understanding dwar lener©ija ma’ kumpanija statali Çiniza, ir-reazzjoni talkorpi kostitwiti tista’ tg˙id li kienet wa˙da immedjata u unanima. Intqal biss kliem ta’ tif˙ir dwar dan il-ftehim li mistenni jkun ta’ benefiççju g˙all-Enemalta, g˙all-impjegati u l-konsumaturi tag˙ha, u fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, g˙allpajjiΩ kollu kemm hu. Wara dawn ir-reazzjonijiet poΩittivi, ˙afna kienu dawk li dawwru l-attenzjoni il-Partit fuq tag˙hom Nazzjonalista biex jaraw x’g˙andu xi jg˙id dwar dan il-ftehim. Kien hemm min forsi stenna li l-Kap tal-PN kien se jkun kemmxejn umli meta jag˙hti r-reazzjoni tieghu, u dan fid-dawl talfatt li Gvern Laburista irnexxielu jag˙mel fi ftit Gvern li dak xhur Nazzjonalista ma g˙amilx f’25 sena. Wara kollox, wie˙ed ikun kostrett jammetti li l-Gvern preΩenti, taqbel jew ma taq-

bilx mieg˙u, qed jag˙mel minn kollox biex isolvi lproblemi kbar li ˙akmu lillEnemalta fl-a˙˙ar snin. IlGvern preΩenti wiret korporazzjoni mifnija bi ¤800 miljun dejn li l-Gvern preçedenti ftit li xejn g˙amel biex isolvi. G˙all-kuntrarju, isGvern ta’ sehem Nazzjonalista fl-Enemalta se jibqa’ assoççjat ma’ skandli ta’ korruzzjoni u traskura©ni rampanti. Kien hemm g˙alhekk min basar li quddiem il-fjask li g˙amlu huma u s-suççess tal-Gvern preΩenti, inNazzjonalisti kienu se jo˙or©u b’rashom baxxuta u jammettu li l-ftehim maçÇina, li g˙andha t-tieni likbar ekonomija fid-dinja, huwa pass importanti u neçessarju g˙al Malta. Li din l-ammissjoni ssir b’nofs qalb ˙add ma ddubita. Li b’xi mod il-PN jipprova jie˙u lmertu tag˙ha, b˙al ma g˙amel fuq il-ftehim talLibja, ˙add ma kellu dubju lanqas. IΩda Ωgur li ˙add ma basar li l-PN, b’Kap ‘©did’ u b’uçuh ‘friski’, kien se jer©a’ jaqa’

fin-nasba tipika tieg˙u li jittanta jbezza’ lin-nies bilbabaw. Rajna lil Simon Busuttil jipprova jpin©i storja ta’ wa˙x li kwaΩi ©©ieg˙lek ta˙seb li b’dan il-ftehim ©ej fuqna t-tmiem ta’ kollox. Qerda. Óerba. L-a˙˙ar taddinja. IΩda b’xorti tajba, il-poplu tg˙allem mill-iΩbalji tal-passat, anki jekk il-PN jidher li ma tg˙allimx, u dawn itteatrini ta’ Busuttil ma tantx niΩlu tajjeb mal-ma©©oranza tan-nies. G˙alkemm illum Busuttil ma setax ibezza’ linnies “b’dawk ta’ wiçç wie˙ed” ming˙ajr ma jo˙loq imbarazzament diplomatiku, iΩda l-biΩa’ sottili li pprova jiΩra’ xorta kellha xamma tinten ta’ Ωminijiet passati. Waqt li kien qed jindirizza Nazzjonalisti l-attivisti f’G˙awdex, Busuttil beda jdur u jg˙aqad ma’ argumenti vojta u kontradittorji biex jipprova jiΩra’ d-dubji fuq ilftehim maç-Çina. L-ewwel beda jhewden li l-Gvern ried jipprivatizza l-Enemalta, imbag˙ad dawwar l-istorja rasha ’l isfel u qal li l-Gvern forsi ried jifta˙ kumpaniji

nazzjonali b˙al dawk tassnin sebg˙in, li kienu jipproduçu Ω-Ωraben u ç-çikkulata. Kien hemm min ˙aseb li Busuttil kien qed jipprova jiççajta, anki jekk iç-çajta kienet xi ftit fjakka. Kien hemm min la˙aq çarrat ˙alqu biex jid˙aq g˙aç-çajta tal-Kap tal-Partit tieg˙u. Mhux sew li l-Kap jispiçça jid˙aq wa˙du g˙al çajta tieg˙u stess. IΩda mbag˙ad waqg˙et il-bomba ta’ skiet, meta kul˙add irrealizza li Busuttil ma kienx qed jiççajta. Ried li fuq din ilbiçça n-nies tie˙du bis-serjeta`. Fuq is-sit tal-a˙barijiet talPN Maltarightnow ma sibniex din l-istqarrija ta’ Busuttil dwar iç-çikkulata. Forsi kienet kumbinazzjoni, inkella l-©urnalist induna li stqarrija b˙al din kienet se tattira kummenti derogatorji u twaqqa’ l-Kap g˙aΩ-Ωufjett. Issa saret xi ˙a©a tipika li kul˙add jinduna immedjatament meta Simon Busuttil ikun qal ˙merija – kul˙add, minbarra hu stess, naturalment.

jalment meta jara Gvern ©did li wara sitt xhur fit-tmun, irnexxilu jag˙mel ˙afna aktar minn dak li rnexxilu jag˙mel Gvern Nazzjonalista f'25 sena. U hawnhekk qed nitkellmu fuq settur kruçjali g˙al pajjizna; kruçjali g˙al familji, g˙al investiment u g˙al kompetitività tal-pajjiΩ biex nibqg˙u mexjin il-quddiem. G˙al xi ra©uni, Gvern preçedenti kien jie˙u dan is-settur b'mod legger. Dak li vera jissorprendini lili. Jissorprendini wkoll çertu privatizzazjonijiet li saru filpassat, anke ta' entitajiet li kienu j˙allu flus kbar fi qlieg˙. Fejn kien Simon Busutill dak iΩ-Ωmien? X'inhi l-opinjoni tieg˙u dwarhom?

elettorali tal-Elezzjonijiet talParlament Ewropew f'Mejju li ©ej. Issa li re©g˙u bdew limpenji politiçi wara l-©img˙at aktar kwieti speçjalment matul ix-xahar t'Awissu, irridu nkunu ffukati flimkien g˙al dak li g˙andna quddiemna. Jiena flimkien ma s˙abi talAmministrazzjoni ma konniex kwieti fil-©img˙at li g˙addew, iΩda konna g˙addejjin b'˙idma kontinwa ma taqta xejn; ˙idma li narawha tissarraf b'mod aktar konkrett fil©img˙at u x-xhur li ©ejjin.

”

SORpRIÛI Daniel Micallef President tal-Partit Laburista daniel.micallef@partitlaburista.org

L-a˙bar li serqet ix-xena din il©img˙a bla dubju kienet il-ftehim tal-Gvern Malti mal-Gvern ÇiniΩ; ftehim li anke kif deskritt fl-istqarrija ma˙ru©a mill-Gvern Malti, kien il-frott ta' xhur twal ta' negozjati. Ilvalur tal-investiment, li skont kif rappurtat minn çerti ©urnali ser ikun qrib il-200 miljun (g˙alkemm m'hemmx referenza g˙al çifri fl-istqarrija talGvern), huwa kuntrast kbir mal-wirt tal-amministrazzjoni preçedenti. Fuq na˙a g˙andek Gvern Nazzjonalista li ˙alla azjenda bi 800 miljun dejn wara 25 sena fil-Gvern, u fuq in-na˙a l-o˙ra g˙adnek Gvern Laburista li wara sitt xhur qed jassigura investiment sostanzjali fis-settur ta' l-ener©ija u b'mod aktar speçifiku flEnemalta. Il-Gvern sostna li limpjiegi tal-˙addiema huma assigurati u mhux talli hekk, talli dan il-ftehim g˙andu jwassal ukoll g˙all-˙olqien ta' postijiet tax-xog˙ol ©odda. Nistennew id-dettalji ji©u finalizzati fil-©img˙at u x-xhur li ©ejjin. Ir-reazzjoni tal-Partit

Nazzjonalista kienet wa˙da dizappuntanti. Filwaqt li l-PN laqa' b'mod poΩitiv (jew g˙alinqas hekk qal) il-ftehim iffirmat ftit jiem ilu mal-Libja, f'dan il-kaΩ il-Partit Nazzjonalista, bil-Kap tieg˙u Simon Busutill fuq quddiem ˙are© bil-kanuni kollha kontra tali ftehim. Waqt attività politika f'Óal-Balzan, g˙amel diskors kkaraterizzat mill-biΩa w iddubju, filwaqt li ddeskriva repetutament liç-Çina b˙ala 'nna˙a l-o˙ra tad-dinja'. G˙al PN, it-tieni l-akbar ekonomija fid-dinja hija sempliçiment 'inna˙a l-o˙ra tad-dinja. Simon Busutill qalilna li kien sorpriΩ, u li l-Partit Nazzjonalista kien dejjem kontra l-privatizazzjoni ta' servizzi essenzjali, filwaqt li minn na˙a l-o˙ra l-Gvern di©à speçifika li ç-China Power Investment Corporation permezz tas-sussidjarja tag˙ha Shangai Power Electric ser jkunu azzjonisti ta' minoranza, bil-Gvern Malti jibqa bil-kontroll tal-kumpanija Enemalta f'idejh. Ma tantx hemm wie˙ed x'jifhem. Óadd ma jag˙ti tort lil Busutill ikun sorpriΩ, speç-

Il-quddiem Il-Partit Laburista ser jibda mill-lum b'sensiela ta' Laqg˙at Ìenerali fil-lokalitajiet madwar Malta u G˙awdex; laqg˙at li ser iservu sabiex l-g˙eruq talPartit jiltaqg˙u u jiddiskutu ttriq il-quddiem anke in vista kemm tal-appuntamenti nterni fosthom il-Konferenza Ìenerali, kif ukoll l-appuntament

Sirja Ftit ©img˙at ilu ktibt dwar issitwazzjoni fis-Sirja. Il-poΩizzjonijiet tal-Istati Uniti u rRussja fost l-o˙rajn. Jien u nikkonkludi dan l-artiklu, ilGvern Malti g˙adu kif ˙are© stqarrija fejn laqa’ b’sodisfazzjoni l-a˙bar li l-Istati Uniti u r-Russja waslu g˙al ftehim, fejn ir-re©im ta' Bashar Al Assad irid, fi Ωmien qasir, jag˙ti l-informazzjoni kollha dwar il-˙aΩniet ta' armi kimiçi. Nistennew u naraw. Il-Óadd it-tajjeb

Ittri

15.09.2013

IL-FESTA U L-FENOMENU WAQT IL-ÌIRJA BIL-VARA TA’ SAN GEJTANU FIL-ÓAMRUN Sur Editur, Il-festa ta’ San Gejtanu fil-Óamrun din is-sena wkoll kienet fenomenali fil-veru sens talkelma. Folol kbar segwew ilmarçi taΩ-Ωew© kaΩini tal-baned ewlenin tul ©img˙a s˙i˙a ta’ çelebrazzjonijiet. Kienet ©img˙a fejn il-ÓamruniΩi, u min ©ie l-Óamrun g˙al dawn iç-çelebrazzjonijiet, fer˙u u mlew ittoroq bil-briju. Il-qofol intla˙aq il-Óadd filg˙odu fejn is-sapporters taΩΩew© baned: l-G˙aqda MuΩikali San ÌuΩepp u l-G˙aqda talMuΩika San Gejtanu, imlew Triq il-Kbira San ÌuΩepp b’tapiti kbar ta’ kuluri, wie˙ed kulur blu u l-ie˙or kulur a˙mar. Bnadar brieret, kpiepel, T-shirts u kull ˙a©a o˙ra ta’ briju kienu jiddominaw ix-xena, b’mijiet ta’ nies ikantaw, jixorbu u jallegraw, hekk kif iΩ-Ωew© baned bdew iduru t-toroq bil-marçi tag˙hom li llum saru mag˙rufa ma’ Malta kollha. Imma l-iktar fenomenu li spikka fil-festa ta’ San Gejtanu ta’ din is-sena fil-Óamrun, kien Ωgur l-inçident li ©ara waqt il©irja bil-vara tal-Qaddis. Matul iΩ-Ωminijiet fil-festa ta’ San

Gejtanu, in˙olqot it-tradizzjoni li wara l-purçissjoni mat-toroq tal-Óamrun, il-vara tittella’ b’©irja matul id-disa’ tar©iet tazzuntier. Din l-attività dejjem kellha ssogru tag˙ha, imma g˙al ˙afna snin, bil-g˙aqal u t-ta˙ri© tarreffieg˙a ma kien inqala’ l-ebda inçident gravi. U lanqas din issena, bl-g˙ag˙a kollu li sar talinçident fejn qed jing˙ad li lvara waqet, ma kienx hemm dawk il-konsegwenzi li setg˙u ©raw waqt din l-attività. G˙all-grazzja t’Alla u Ωgur blintervent ta’ San Gejtanu, kif qed nemmnu a˙na l-ÓamruniΩi, il-vara ma waqg˙etx mal-art jew ©iet fuq in-nies. U la ©rat ˙sara lill-vara u lanqas korrew in-nies. Hawn qieg˙ed ilfenomenu li ©ara waqt dan linçident, g˙ax meta l-bniedem jara xi ˙a©a ser taqa’ fuqu, psikolo©ikament mal-ewwel ja˙seb biex iwarrab ˙alli ma jintlaqatx. Imma fil-Óamrun, fuq it-tara© taz-zuntier miΩg˙ud binnies, dak il-˙in ©ara l-oppost – flok ©rew ’il bog˙od, in-nies ©rew g˙al ta˙t il-vara u laqg˙uha b’idejhom u kienu pronti arbulawha ’l fuq u l-vara ta’ San Gejtanu kompliet bi

triqtha g˙al fuq l-a˙˙ar tar©a taz-zuntier kif urew biç-çar ˙afna l-g˙add ta’ filmati li dehru fuq l-istazzjonijiet tat-TV u fuq You Tube. Prosit lillindividwi, prosit lill-pulizija u prosit lill kull min g˙en biex ilvara re©g˙et ntrefg˙at ’il fuq. Naturalment dan ma jfissirx li ma’ g˙andhiex issir analizi sew ta’ x’©ara ˙alli mbag˙ad jittie˙du l-prekawzjonijiet me˙tie©a. Min-na˙a tal-ÓamruniΩi, b˙alissa ˙afna qed jg˙idu tag˙hom. Qed jing˙ad, pereΩempju, li lart bit-tara© kienet g˙adha ddellek u twa˙˙al wara limbarazz li j˙alli warajh il-març. Kinsa mhix biΩΩejjed u g˙andu jsir ˙asil tal-art minn bowser apposta anke g˙all-istess i©jene tan-nies. Qed jing˙ad ukoll li rreffieg˙a g˙andhom jit˙arr©u fuq il-post stess – it-tara© tazzuntier, bi bradella finta imma bil-pis tal-bradella proprja, talpedestal u l-vara f’daqqa. U˙ud qed jg˙idu wkoll li g˙andu jiΩdied sew in-numru tar-reffieg˙a b’sej˙a mill-kappillan kif isir fir-Redentur u jitqassmu f’iktar minn tim wie˙ed u jit˙arr©u kollha. Dan qed jing˙ad ukoll g˙al dawk li ji©u

msej˙a joqog˙du f’poΩizzjonijiet fuq iz-zuntier biex jg˙inu waqt il-©irja g˙al li jista’ jkun u li dawn ikunu libsin l-istess jew b’xi distintiv biex ikunu identifikati. Min jifhem fl-irfig˙ tal-vari qed jg˙id ukoll li r-reffieg˙a g˙andhom jing˙ataw iç-çans jikkonçentraw u mhux isir o©©ett bl-g˙a©la, u li hu importanti li min hu kkonçernat ma ji˙ux l-affarijiet for granted u jara li r-reffieg˙a qeg˙din kollox sew, eçç., eçç., g˙ax kif ji©ri dejjem wara, kul˙add ikun irid jg˙id tieg˙u. Ma dawn qed jing˙adu ˙afna punti o˙ra fuq min imexxi lvara, u anke fuq li dan u rreffieg˙a g˙andhom ikunu membri ta’ frattellanza li tie˙u sehem fl-irfig˙ ta’ vari o˙ra u fil-purçissjonijiet kollha li jsiru fil-paroçça, li ma hix idea ˙aΩina g˙ax wara kollox hekk qed isir f’diversi paroççi o˙ra, u kollox ikun organizzat a˙jar. Jien ng˙id g˙alija l-importanti hu li ssir analiΩi bis-serjetà u li bl-istess serjetà wkoll g˙andha mal-ewwel tixxejjen l-idea li din it-tradizz-joni tinqata’. Intant, kif g˙edna, minkejja dan l-inçident, il-vara kompliet

tidda˙˙al il-knisja bl-entuΩjaΩmu kollu u tpo©©iet fuq ilbankun fost iç-çapçip tal-folla li wara n©abret g˙all-barka sagramentali, li ©abet festa o˙ra ta’ San Gejtanu fil-Óamrun fi tmiemha. Hawn wie˙ed ma jistax ma jurix l-apprezzament tieg˙u g˙all-˙idma li saret middiri©enti tal-kaΩini tal-baned, minn kull min kien ikkonçernat u mill-pulizija mmexxijin millAssistent Kummissarju Raymond Zammit, isSupretendent Charles Magri, lIspettur Robert Vella, l-Ispettur Geofrey Azzopardi, il-Ma©©ur Noel Scicluna, is-Surgenti Joseph Gatt u George Polidano, u l-kuntistabbli kollha, biex ilfesta kienet suççess kbir. Din is-sena issemma ˙afna dan l-inçident, imma l-fatt li jkollok dawk il-mijiet ta’ nies fit-toroq matul ©img˙a s˙i˙a jiltaqg˙u ma xulxin, jixorbu, eçç., u ma jinqala’ xejn gravi mhix çajta u g˙alhekk wie˙ed irid jg˙id prosit lill kull min kien involut. Prosit tassew. JOE C. CORDINA, IL-ÓAMRUN

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

EMPOWER US : IL-BIDU Jikteb MAX ZAMMIT

M’g˙andix kliem biex niddeskrivi l-fer˙ li ˙assejt, fejn il-lokalità li mmexxi jien, intg˙aΩlet sabiex tkun illokalità li tospita fiha l-bidu tal-kampanja Empower Us. Óadt pjaçir g˙aliex naf kemm b˙ala g˙aqda qeg˙din na˙dmu kontinwament fuq inklussività, u l-fatt li Ω-Ωona mag˙Ωula toffri aççessibbiltà mill-aqwa lil persuni b’diΩabbiltà. Il-persuni involuti f’dan il- working group li ©ie ffurmat, bi pjaçir ikbar ng˙id li huma wkoll membri attivi flFÛL. Ûg˙aΩag˙ ˙abrieka li ma jaqtg˙u qalbhom qatt u g˙andhom kura©©, rieda u ener©ija xi jbig˙u. Barra minn hekk nemmen li b˙ala lokalità g˙amilna avvanzi kbar fejn tidhol açççessibbiltà g˙al persuni b’diΩabbiltà. Fadal x’nir-

ran©aw, g˙ax it-triq hija twila u dejjem hemm lok fejn nitg˙allmu. U min jista’ jg˙allimna a˙jar minn dawn iz-Ωg˙aΩag˙? It-tnedija ta’ Empower Us kienet suççess kbir, fejn kellna ç-çans mhux biss naqsmu erba’ kelmiet bejnietna, iΩda kellna nassistu g˙al performance mill-aqwa. Nista’ ng˙id li l-breakdancers ta’ Breaking Limits, wara nhar il-Ìimg˙a, Ωdidulhom ˙afna fans , ibda minni. Kont di©à smajt bihom qabel, iΩda l-fatt li rajthom jag˙mlu s-show tag˙hom live quddiemi ˙allieni bla kliem. Breaking Limits huwa grupp iffurmat minn Oliver Scicluna, li jiΩfen u jg˙allem iΩ-Ωfin breakdance lil dawk il-persuni li g˙andom xi tip ta’ diΩabbiltà. Min jaf kif inhu Ω-Ωfin breakdance , jaf kemm huwa tip ta’ Ωfin diffiçli u akrobatiku li jirrikjedi ˙afna xog˙ol u sagrifiççju. IΩda g˙al Oliver u s˙abu, illum saret mezz ta’ kif jag˙tu pjaçir lill-pubbliku preΩenti. Dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ huma ta’ eΩempju g˙al kul˙add, g˙ax minflok i˙allu d-diffikultajiet tal-˙ajja jsiru ostakli g˙alihom, jiΩviluppaw l-abbiltajiet tag˙hom b’suççess kbir. U hawnhekk tara d-dixxiplina u r-rieda li g˙andhom sabiex jirnexxu. Minn hawn nag˙mel appell lil dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ li

jbatu minn xi forma ta’ diΩabbiltà sabiex ma jbaxxux rashom u, minflok, jimtlew bil-kura©© sabiex ja˙dmu biss˙i˙ g˙al ˙ajja speçjali, ˙ajja fejn g˙al dak il-bieb mag˙luq li wie˙ed isib, isib tal-inqas tnejn jew aktar miftu˙in. Kull persuna tg˙addi minn mumenti diffiçli, iΩda meta wie˙ed jaqa’, irid iqum b’mod mg˙a©©el u jibda jimxi lejn lambizzjoni tieg˙u b’mod millaktar indipendenti, li tg˙inu jiΩviluppa l-personalità tieg˙u. Kuntent ˙afna li din l-attività serviet biex inkomplu nwasslu l-messa©© tag˙na, mill-irkejjen kollha tas-soçjetà. Messa©© inklussiv li jag˙ti kura©© sabiex wie˙ed jiΩviluppa lpotenzjal tieg˙u. Óadt pjaçir ˙afna nisma’ lil Matthew, li kull meta nisimg˙u nitpaxxa nara l-fer˙ indeskrivibbli li jidher f’g˙ajnejh meta jkun qed jesprimi fehmtu fil-pubbliku. Tantie˙or interessanti s-sehem tas-Segretarju Parlamentari, lOnorevoli Dr Franco Mercieca. Din l-attività serviet ukoll b˙ala mezz soçjali li bih niltaqg˙u kollha flimkien b˙ala g˙aqda u naqsmu l-ideat tag˙na f’ambjent ferm kaΩwali, anke mar-rappreΩentanti talNGOs li laqg˙u l-istedina talFÛL u attendew g˙at-tnedija. Óadt pjaçir ˙afna niltaqa’ ma’ Ωg˙aΩag˙ ©odda li g˙aΩlu

li jing˙aqdu riçentament b˙ala membri fil-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti. Dan huwa sinjal poΩittiv li juri kontinwità flinfluss ta’ Ωg˙aΩag˙ li qed isibu l-Partit Laburista b˙ala ddar naturali tag˙hom. Xhieda tal-kontinwità miΩΩg˙aΩag˙ fi ˙dan il-Partit, hija l-organizzazzjoni ta’ din lattività u o˙rajn relatati li ser

jit˙abbru fil-©ranet li ©ejjin. Kif ukoll atti-vitajiet o˙ra differenti, fosthom l-iktar wa˙da qrib fi tmiem il-©img˙a li ©ej li hija G˙ax Hekk , ir -rally ferm popolari tas-satira li sar sinonimu mal-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, fejn kull sena nattiraw mijiet ta’ nies lejn dan ixshow ferm tad-da˙k. Nie˙du ˙afna pjaçir jekk narawkom.

Ittri

15.09.2013

Ă&#x201C;aMsIn sena MIs-â&#x20AC;&#x2DC;64 entryâ&#x20AC;&#x2122;

Sur Editur, Nofs seklu ilu, il-qagË&#x2122;da talimpjieg ma tantx kienet sabiË&#x2122;a hawn Malta. Iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śmien meta l-Ingilterra kienet tissussidja l-ekonomija taâ&#x20AC;&#x2122; Malta kien gË&#x2122;adda, l-industrijalizzazzjoni kienet gË&#x2122;adha ma rrankatx u t-turiâ&#x201E;Śmu kien gË&#x2122;adu fil-bidu tiegË&#x2122;u. LUniversitĂ , bâ&#x20AC;&#x2122;mod ÂŠenerali, kienet gË&#x2122;adha aĂ§Ă§essibbli gË&#x2122;al klassi â&#x201E;ŚgË&#x2122;ira privileÂŠÂŠjata. L-aktar li wieË&#x2122;ed setaâ&#x20AC;&#x2122; jaspira kien gË&#x2122;al xi post

mal-Gvern â&#x20AC;&#x201C; sod iâ&#x201E;Śda bi ftit prospetti. GË&#x2122;alhekk, meta l-Malta Drydocks, it-tarzna kummerĂ§jali li kienet twieldet mit-tarzna navali, iddeĂ§idiet li terÂŠaâ&#x20AC;&#x2122; tqajjem l-iskema taâ&#x20AC;&#x2122; apprendistat, kien hemm interess qawwi u mijiet taâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201E;ŚgË&#x2122;aâ&#x201E;ŚagË&#x2122; , fosthom xi wË&#x2122;ud mill-aktar kapaĂ§i tal-ÂŠenerazzjoni tagË&#x2122;hom, applikaw bi Ë&#x2122;ÂŠarhom. Wara serje taâ&#x20AC;&#x2122; testijiet impenjattivi u innovattivi intgË&#x2122;aâ&#x201E;Śel grupp taâ&#x20AC;&#x2122; tmenin, segwit minn

grupp iâ&#x201E;ŚgË&#x2122;ar, u ftit akbar fletĂ â&#x20AC;&#x201C; taâ&#x20AC;&#x2122; gË&#x2122;oxrin. Fâ&#x20AC;&#x2122;Settembru tal-1964, mitt â&#x201E;ŚagË&#x2122;â&#x201E;ŚugË&#x2122;, magË&#x2122;rufin bË&#x2122;ala sâ&#x20AC;&#x2DC;64 Entryâ&#x20AC;&#x2122;, bdew l-istudji u ttaË&#x2122;riÂŠ fid-diversi snajjaâ&#x20AC;&#x2122; pprattikati fit-Tarzna. GË&#x2122;al xi wË&#x2122;ud, kien il-bidu taâ&#x20AC;&#x2122; impjieg tul il-Ë&#x2122;ajja; gË&#x2122;al oË&#x2122;rajn, kien l-ewwel pass taâ&#x20AC;&#x2122; karrieri diversi oË&#x2122;rajn. Tul dawk l-ewwel xhur u snin taâ&#x20AC;&#x2122; taË&#x2122;riÂŠ, inË&#x2122;olqu rabtiet taâ&#x20AC;&#x2122; gË&#x2122;aqda u Ë&#x2122;biberija li baqgË&#x2122;u sodi tul iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śmien. Ă&#x201C;afna â&#x201E;Śammew kuntatt maâ&#x20AC;&#x2122;

xulxin, jaqsmu aË&#x2122;barijiet u avveniment, anke mit-trufijiet imbiegË&#x2122;da tad-dinja fejn Ë&#x2122;adithom il-Ë&#x2122;ajja. Bâ&#x20AC;&#x2122;sogË&#x2122;ba, nafu li xi wË&#x2122;ud mâ&#x20AC;&#x2122;gË&#x2122;adomx magË&#x2122;na â&#x20AC;&#x201C; nieqsa iâ&#x201E;Śda mhux minsijin. Fâ&#x20AC;&#x2122;Settembru tal-2014 jaqaâ&#x20AC;&#x2122; l50 Anniversarju taâ&#x20AC;&#x2122; dan lavveniment importanti fil-Ë&#x2122;ajja taâ&#x20AC;&#x2122; dawn il-mitt â&#x201E;ŚagË&#x2122;â&#x201E;Śugh â&#x20AC;&#x201C; u Ë&#x2122;afna minna ninsabu Ë&#x2122;erqana li nfakkruh permezz taâ&#x20AC;&#x2122; riunjoni. Iâ&#x201E;Śda mhux daqstant faĂ§li tagË&#x2122;mel kuntatt maâ&#x20AC;&#x2122; kulË&#x2122;add â&#x20AC;&#x201C; hemm min, barra li rtira,

kien bidel ix-xogË&#x2122;ol, bidel lindirizz, inqataâ&#x20AC;&#x2122;. Nixtiequ nisimgË&#x2122;u mingË&#x2122;and il-membri tas-â&#x20AC;&#x2DC;64 Entryâ&#x20AC;&#x2122;, qrabathom jew il-Ë&#x2122;bieb tagË&#x2122;hom biex insibu kemm nistgË&#x2122;u minn dan ilgrupp. InË&#x2122;eÂŠÂŠukom tibagË&#x2122;tu email lil victorl@maltanet.net jew iâ&#x201E;Śâ&#x201E;Śuru l-paÂŠna tagË&#x2122;na fuq Facebook https://www.facebook.com/groups/3570151843 32932/ VICTOR LAIVIERA, BL-EMAIL

Il-MIna orIĂ&#x152;InalI ikunu AÄ§na nemmnu li Ĺź-ĹźgÄ§aĹźagÄ§ gÄ§andhom ik unu fiÄ&#x2039;-Ä&#x2039;entru fiÄ&#x2039;Ä&#x2039;entru tad-deÄ&#x2039;iĹźjonijiet tad-deÄ&#x2039;iĹźjonijiet li jittieÄ§du fis-soÄ&#x2039;jetĂ . Nemmnu li Ĺź-ĹźgÄ§aĹźagÄ§ jistgÄ§u jistgÄ§u jagÄ§tu kontribut kontribut importanti permezz tal-politikaa u importanti Ä§afna per mezz tal-politik tal-parteÄ&#x2039;ipazzjoni tal-parteÄ&#x2039;ipazzjoni tagÄ§hom fil-Ä§ajja pubblika. pubblika.

taĂ&#x2021;-Ă&#x2021;Ittadella rrestawrata

Dan l-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar tlajt insellem lillAssunta fil-Katidral tagË&#x2122;ha â&#x20AC;&#x2122;l ÂŠewwa mis-swar taĂ§-Ă&#x2021;ittadella u bi pjaĂ§ir innutajt li wara x-xogË&#x2122;ol kbir taâ&#x20AC;&#x2122; restawr u tindif li sar fuq is-swar taĂ§-Ă&#x2021;ittadella, issa anke lmina l-qadima u oriÂŠinali taĂ§Ă&#x2021;ittadella ÂŠiet irrestawrata waË&#x2122;da sewwa u tassew tidher sabiË&#x2122;a bid-data fuqha tinqara sewwa â&#x20AC;&#x201C; MDCCCClV. Tassew prosit gË&#x2122;ax-xogË&#x2122;ol professjonali li sar hawnhekk, gË&#x2122;ad li ftit Ë&#x2122;in qabel gË&#x2122;aâ&#x201E;Śilt li nagË&#x2122;mel dan il-kumment, il-Ë&#x2122;abib tiegË&#x2122;i Joe Scicluna, parruĂ§Ă§an regolarissimu tal-Katidral, ÂŠibidli l-attenzjoni u qalli li xi Ë&#x2122;add diÂŠĂ reÂŠÂŠaâ&#x20AC;&#x2122; lura bâ&#x20AC;&#x2122;xi tajer tal-karrozza u ÂŠemmed xi ÂŠenb tagË&#x2122;ha. Dan ma gË&#x2122;andux ikun, u issa wara dawk l-ispejjeâ&#x201E;Ś kollha u tant sagrifiĂ§Ă§ju gË&#x2122;andna naraw li nibâ&#x201E;ŚgË&#x2122;u gË&#x2122;al dan il-wirt u patrimonju li ma tantx issib bË&#x2122;alu. Minn dil-mina l-qadima kienet toË&#x2122;roÂŠ l-istatwa tant sabiË&#x2122;a u imponenti tal-Assunta fil-15 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu sakemm fil-Ë&#x2122;amsinijiet infetË&#x2122;et il-mina li naraw illum biex hekk Santa Marija, u minn xi snin â&#x20AC;&#x2122;il hawn ukoll jistgË&#x2122;u joË&#x2122;orÂŠu

l-gË&#x2122;add taâ&#x20AC;&#x2122; statwi li jieË&#x2122;du sehem fil-purĂ§issjoni tal-Ă&#x152;imgË&#x2122;a l-Kbira. Il-progress ma tistax iâ&#x201E;Śâ&#x201E;Śommu, gË&#x2122;alkemm xi drabi jÂŠib miegË&#x2122;u rrigress. Xi Ë&#x2122;add kien qal li â&#x20AC;&#x153;dak li ma gË&#x2122;amlux il-Barbari, gË&#x2122;amlitu Barberinaâ&#x20AC;?! Apparti Ă§-Ă§ajt, gË&#x2122;andna ÂŠawhra li rridu nibâ&#x201E;ŚgË&#x2122;u gË&#x2122;aliha gË&#x2122;ax iâ&#x201E;Śâ&#x201E;Śmien ma jaË&#x2122;firha lil Ë&#x2122;add u kienet sejra lura; gË&#x2122;ad fadal xi jsir. Nixtieq nara iktar tindif u ma nË&#x2122;allux iktar Ë&#x2122;itan tas-sejjieË&#x2122; jiÂŠÂŠarrfu u jittieklu mill-melË&#x2122; â&#x20AC;&#x2122;il ÂŠewwa minn dawn il-Ë&#x2122;itan li taâ&#x20AC;&#x2122; kuljum iâ&#x201E;Śuruhom tant barranin. Xi Ë&#x2122;add darba kien qalli li filjiem tal-maltemp ir-raxx tal-baË&#x2122;ar jaqbeâ&#x201E;Ś iĂ§-Ă&#x2021;ittadella minn naË&#x2122;a gË&#x2122;all-oË&#x2122;ra u allura ma niskantax bâ&#x20AC;&#x2122;din il-Ë&#x2122;erba kollha. Imma, insomma, sar Ë&#x2122;afna xogË&#x2122;ol u nemmen li bâ&#x20AC;&#x2122;rieda qawwija u soda din il-biĂ§Ă§a storja Ë&#x2122;ajja li tiftaË&#x2122; tieqa fuq l-imgË&#x2122;oddi tagË&#x2122;na tistaâ&#x20AC;&#x2122; xi darba terÂŠaâ&#x20AC;&#x2122; tieË&#x2122;u s-sura li fiha kienet darba meta niesna kienu jissakkru hawn wara nâ&#x201E;Śul ix-xemx biex jorqdu rashom mistrieË&#x2122;a mill-attakki tas-saraĂ§ini u gË&#x2122;adu ieË&#x2122;or! KAV. JOE M. ATTARD, IR-RABAT, GĂ&#x201C;AWDEX

GÄ§alhekk qed norganizzaw programm taâ&#x20AC;&#x2122; taÄ§riÄĄ immirat gÄ§al ĹźgÄ§aĹźagÄ§ interessati li jagÄ§tu servizz lil pajjiĹźna permezz tal-politika. YOU-Progress Y OU-Progress se jagÄ§ti taÄ§riÄĄ taÄ§riÄĄ baĹźiku baĹźiku lil dawn dawn iĹź-ĹźgÄ§aĹźagÄ§ fâ&#x20AC;&#x2122;dawn f â&#x20AC;&#x2122;dawn l-oqsma: l-oqsma: -

IIt-Teorija t-Teorija P Politika olitika P ublic P olicyy olic Public Policy IIl-Politika l-Politika tas-S tas-SoÄ&#x2039;jal oÄ&#x2039;jal D DemokratiÄ&#x2039;i emokratiÄ&#x2039;i IIl-Kunsilli l-Kunsilli LLokali okali K Kif if jaÄ§dem il-P il-Parlament arlament ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; M Malta alta Is-Sist Is-Sistema ema E Elettorali lettorali M Maltija altija IIl-LiÄĄijiet l-LiÄĄijiet tal-Unjoni E Ewropea wropea IIl-ÄŚidma l-ÄŚidma ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; Istituzzjonijiet E Ewropej wropej Id-Diplomazija IIl-Politika l-Politika Bar Barranija ranija

LL-etika -etika fil-P fil-Politika olitika Is-S oÄ&#x2039;joloÄĄija u l-P olitika Is-SoÄ&#x2039;joloÄĄija l-Politika Or Organizzazzjoni ganizzazzjoni ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; K Kampanja ampanja P Politika olitika R Relazzjonijiet elazzjonijiet P PubbliÄ&#x2039;i ubbliÄ&#x2039;i LL-UĹźu -UĹźu tal-Internet tal-Internet biex T Twassal wassal MessaÄĄÄĄ Politiku M essaÄĄÄĄ P olitiku - P Public ublic Speak Speaking ing - ÄŚ ÄŚiliet iliet fit fit-Tmexxija -Tmexxija TaÄ§riÄĄ Prattiku fil-Mezzi tax-Xandir - T aÄ§riÄĄ P rattiku fil-M ezzi tax -Xandir

YOU-Progress se jibda OIBS M &SCHĂŹB UBh 0UUVCSV OIBS M &SCHĂŹB UBh 0UUVCSV li ÄĄej u llezzjonijiet se jibdew jingÄ§ataw filgÄ§axija matul il-ÄĄimgÄ§a (ĂŹBM BLUBS JOGPSNB[[KPOJ JCHĂŹBUJMOB FNBJM GVR JOGP!JEFBU PSH NU "QQMJLB[[KPOJKJFU TF KJOUMBRHĂŹV TBM JOGP!JEFBU PSH NU "QQMJLB[[KPOJKJFU TF KJOUMBRHĂŹV TBM Ć&#x161;JNHĂŹB Ć&#x161;JNHĂŹB UBh 0UUVCSV UBh 0UUVCSV Ä&#x160;entru Ä&#x160;entru Nazzjonali Laburista, Laburista, Triq Triq Mile Mile End, End, ÄŚamrun HMR1717 T 00356 2124 9900 F 00356 2124 4204 E info&ideat.org.mt info&ideat.or inf o&ideat.org.mt

www.ideat.org.mt w ww.ideat.org.mt

Sur Editur,

Ta’ Barra

15.09.2013

Soluzzjoni ruSSa? Tfaçça xaqq ta’ dawl fil-gwerra çivili Sirjana hekk kif ir-Russja pproponiet soluzzjoni diplomatika li waqfet, g˙all-inqas b’mod temporanju, il-pjanijiet tal-Amerika u l-alleati tag˙ha li jie˙du azzjoni militari fil-konfront tar-re©im ta’ Assad. Il-pjan Russu jipproponi li l-Gvern Sirjan jg˙addi l-armi kimiçi tieg˙u kollha lill-Ìnus Mag˙quda biex ikun assigurat illi ma jkunx hemm attakki diΩumani b˙al dawk li rajna ftit tal-©img˙at ilu. LIAM GAUCI janalizza din il-proposta u l-konsegwenzi li jista’ jkollha.

Il-proposta waslet f’˙in tajjeb hekk kif in-na˙at favur u kontra intervent militari sabu ru˙hom fi sqaq diplomatiku min˙abba l-fatt li ˙add minnhom ma kien lest li jçedi l-poΩizzjoni tieg˙u. Madankollu, l-Amerika u lalleati tag˙ha xorta wa˙da g˙adhom xettiçi dwar dan ilpjan min˙abba li r-Russja g˙adha trid tag˙ti iktar dettalji dwar kif il-Ìnus Mag˙quda tista’ tie˙u pussess ta’ dawn l-armi. L-aktar dettall li qieg˙ed iqajjem dubji huwa kif din l-

biex jikkoopera mal-Ìnus Mag˙quda. Nuqqas ta’ appo©© popolari Bla ma riedu r-Russi g˙amlu pjaçir lil Obama li sab ru˙u b’dahru ma l - ˙ a j t f ’ d i n i l kwistjoni. Meta bdiet tissemma l-possibbiltà ta’ intervent militari mill-ewwel deher çar li l-poplu A m e r i k a n m a kienx ser jag˙ti l-appo©© tieg˙u. Dan g˙aliex wara lesperjenzi negattivi li kellu lpajjiΩ fl-Afganistan u l-Iraq,

fatt, hija din l-istess esperjenza tal-waqg˙a tar-re©im ta’ Gaddafi, li ftit li xejn Ωiedet l-istabbiltà fil-pajjiΩ, li qieg˙da t˙asseb lillAmerikani. Ming˙ajr dan l-appo©© popolari, il-President Obama ma jistax ja©ixxi g˙aliex irid bilfors jing˙ata mandat millKungress biex jag˙mel intervent militari fis-Sirja. Minkejja l-fatt li huwa g˙amel minn kollox biex i©ib dan l-appo©© matul il©img˙at li g˙addew, deher çar li vot fuq din il-kwistjoni

jag˙tu iktar dettalji dwar lintervent diplomatiku li qed jipproponu. X’inhuma l-prijoritajiet tal-Ìnus Mag˙quda?

Bashar Al-Assad u Vladimir Putin, presidenti tas-Sirja u tar-Russja, alleati leali minkejja l-pressjoni internazzjonali li qed issir fuq dan tal-a˙˙ar biex ikun hemm intervent militari

organizzazzjoni ser tassigura li l-Gvern Sirjan ikun verament çeda l-armi kimiçi kollha li g˙andu f’idejh. Sakemm to˙ro© aktar informazzjoni, l-alleati kkonfermaw li ser jibqg˙u lesti g˙al intervent militari sabiex jag˙mlu pressjoni fuq ir-re©im Sirjan

l-Amerikan i m ’ g ˙ a d h o m x jaraw sen s f’intervent daqshekk dirett fi kwistjonijiet tal-Lvant Nofsani. Barra mi n n h e k k , a n k e intervent mill-bog˙od permezz ta’ bumbardamenti, kif ©ara fil-Libja, ftit li xejn qed i˙ajjar lil dan il-poplu. Fil-

kellu çans kbir li jintilef. Dan g˙aliex il-membri talKungress Amerikan bdew jibΩg˙u jivvotaw kontra rrieda tal-poplu fuq kwistjoni daqshekk sensittiva. G˙aldaqstant, Obama ddeçieda li jipposponi l-vot fil-Kungress sakemm ir-Russi

Minkejja l-fatt li s-soluzzjoni Russa tista’ twassal g˙al pass fid-direzzjoni t-tajba, xorta jibqg˙u xi dubji dwar x’inhu l-iskop finali ta’ dawn l-inizjattivi. Wie˙ed japprezza li ttne˙˙ija tal-armi kimiçi minn idejn Assad se tg˙in biex ma narawx xeni drammatiçi b˙al dawk li dehru riçentement fuq il-medja internazzjonali. Madankollu, il-Gvern Sirjan m’g˙andux bΩonn dan it-tip ta’ armi biex jg˙addi lillpoplu tieg˙u minn purgatorju s˙i˙ ta’ attakki barbariçi. Fil-fatt, wie˙ed g˙andu bΩonn jirreferi biss g˙as-sentejn ta’ vjolenza li ppreçedew l-attakk kimiku biex jara b’mod çar li Assad g˙andu ˙afna iktar modi kif jikkommetti varjetà kbira ta’ attroçitajiet fuq il-poplu tieg˙u. B ’ he kk wie ˙e d j is ta qs i: x’sens jag˙mel dan il-famuΩ ‘ red line ’ (linja ˙amra) li lÌnus Mag˙quda pin©iet f’din il-kwistjoni? G˙alfejn l-uΩu ta’ armi kimiçi huwa inaççettabbli, imma armi tan-nar, missili, tankijiet tal-gwerra u bosta g˙odod ta’ qerda

o˙rajn mhumiex daqshekk gravi, iktar u iktar meta nafu li ntuΩaw anke kontra nies vulnerabbli u bla ˙tija b’mod kontinwu matul dawn is-sentejn u nofs? It-tmiem ta’ din il-kwistjoni g˙adu mbieg˙ed u s-sitwazzjoni qieg˙da tevolvi minn ©urnata g˙all-o˙ra. Madankollu, ikun hemm qbil jew le dwar il-proposta Russa, jidher çar li l-Ìnus Mag˙quda ma tistax tibqa’ t˙ares. Minkejja l-fatt li lattakk brutali bl-armi kimiçi kien inaççettabbli, il-vittmi li mietu kienu biss 1,400 minn ’il fuq minn 100,000 li di©à ˙allew ˙ajjithom f’dan ilkonflitt attroçi. Il-Ìnus Mag˙quda ©iet stabbilita bil-˙sieb li ji©i infurzat ir-rispett tad-dinjità tal-bniedem madwar id-dinja kollha – fatt li mhux qed ise˙˙ fis-Sirja – bl-armi kimiçi jew ming˙ajrhom. Tkun xi tkun is-soluzzjoni proposta minn din l-organizzazz-joni, il-pajjiΩi li jag˙mlu parti minnha jridu jkunu konsistenti mal-missjoni ori©inali tag˙ha. Jekk dan ma jse˙˙x, mexxejja bla ˙niena b˙al Assad se jag˙mlu kura©© u jwettqu kull attroçità li ti©i f’mo˙˙hom ming˙ajr biΩa’ ta’ konsegwenzi negattivi filkonfront tag˙hom.

ToqTlu TminT ijiem Wara T-TieÌ Fl-Amerika, Ωwie© ta’ tmint ijiem spiçça b’mod drammatiku hekk kif Jordan Linn Graham, mara ta’ 22 sena, ammettiet li mbuttat lir-ra©el tag˙ha, Cody Lee Johnson ta’ 25 sena, mill-irdum g˙al isfel waqt argument ja˙raq. Il-kaΩ, li se˙˙ f’Lulju li g˙adda, b˙alissa qieg˙ed jinstema’ filqorti wara li ori©inarjament

Jordan Linn qalet li ma kinitx taf xi ©ralu r-ra©el. Madankollu, din il-verΩjoni malajr tpo©©iet fid-dubju hekk kif il-mara rrappurtat li sabet ilkatavru tar-ra©el jumejn biss wara li se˙˙ l-inçident, minkejja l-fatt li dan kien f’Ωona b’viΩibbiltà baxxa min˙abba li hija mimlija ve©etazzjoni. L-istess

Ωona kienet ukoll tant fl-g˙oli u m˙arbta li l-awtoritajiet setg˙u biss jaslu sal-katavru permezz ta’ ˙elikopter. Barra minn hekk, il-mara kienet bag˙tet messa©© bilmowbajl lil ˙abiba tag˙ha ftit sig˙at biss qabel ma se˙˙ largument fejn qaltilha li kien qed ikollha xi dubji dwar iΩ-

Ωwie© u li kienet ser tg˙id lirra©el dwarhom. Fl-istess messa©© kitbet li jekk ma tismax ming˙andha sa filg˙axija, ikun sinjal li ©ara xi ˙a©a. Madankollu, malajr ˙are© çar li kien ir-ra©el li mar l-ag˙ar f’dan l-argument hekk kif l-g˙ada huwa ma da˙alx g˙ax-xog˙ol.

Wara jiem ta’ gideb u suspetti, Jordan Linn ammettiet irresponsabbiltà tag˙ha f’dan linçident. Hija qalet li waqt argument ja˙raq ir-ra©el tag˙ha qabdilha jdejha b’mod goff. F’dan il-mument ta’ rabja hi ne˙˙ietlu jdejh minn fuq tag˙ha u mbuttatu lura fejn waqa’ mill-irdum g˙al isfel.

Ta’ Barra

15.09.2013

Il-fENoMENU TAT-TfAl MIÛÛEwÌA f’pAJJIÛI AÛJATIÇI

KUlTURA qERRIEDA lI DIffIÇlI TINTEMM Din il-©img˙a n-netwerks soçjali kienu mifnija bl-a˙bar ta’ Rawan, tifla ta’ 8 snin mill-Jemen li mietet kawΩa ta’ ©rie˙i interni wara li kellha relazzjoni sesswali mar-ra©el ta’ 40 sena li ©iet sfurzata tiΩΩewwe©. Minkejja li dan il-kaΩ ixxokkja l-komunità internazzjonali, fil-verità jirriΩulta li f’˙afna postijiet madwar id-dinja hija prattika komuni li bniet Ωg˙ar jiΩΩew©u ra©el ˙afna ikbar minnhom; f’xi kaΩijiet dan ikun sa˙ansitra ji©i n-nannu tag˙hom fl-età. RITIANNE AGIUS tat ˙arsa lejn din il-kultura deskritta minn ˙afna b˙ala wa˙da qerrieda, u lejn il-possibbiltajiet li hemm biex din tintemm darba g˙al dejjem. KaΩijiet simili fl-a˙˙ar snin Dak li se˙˙ fil-Jemen din il©img˙a ma kienx kaΩ iΩolat li qatt ma smajna bih. Fl-a˙˙ar snin ixxandru kaΩijiet o˙ra simili, fejn bniet u tfaj-liet Ωg˙ar inqatlu mir-ra©el tag˙hom dakinhar tat-tie© jew ftit jiem wara. KaΩ partikolari li se˙˙ filJemen ukoll kien dak ta’ Ilham Mahdi al Assi, tfajla ta’ 13-il sena li mietet erbat ijiem wara t-tie© hekk kif sofriet minn tiçrit fil-parti ©enitali tag˙ha u tilfet ˙afna demm. Storja o˙ra li ˙ar©et fl-2011 kienet dik ta’ Sonia, tfajla ta’ 14-il sena mill-Afganistan li kienet se ti©i sfurzata tiΩΩewwe© lill-˙u l-g˙arus tag˙ha, wara li l-g˙arus tag˙ha sparixxa u ntqal li kien ©ie arrestat u mitfug˙ il-˙abs. Óu lg˙arus tag˙ha riedha tiΩΩew©u bilfors, u l-qraba tag˙ha qablu mieg˙u. G˙alhekk ˙arbet middar b’ta’ fuqha senduqha. Sonia g˙amlet snin tg˙ix f’xelter g˙an-nisa f’ Kabul, imbeΩΩg˙a li se jsibuha u joqtluha. Meta irnexxielha tag˙mel kuntatt mal-qraba tag˙ha, saret taf li o˙tha ΩΩg˙ira ta’ 10 snin kellha tie˙u postha, u li kienet ©iet sfurzta tiΩΩewwe© ir-ra©el li ˙arbet minnu Sonia. G˙alfejn din il-kultura tippersisti? Hemm diversi fatturi li qed iΩommu din il-kultura ˙ajja, u ˙afna minnhom huma marbuta ma’ twemmin reli©juΩ u tradizzjonijiet tar-re©jun. G˙alkemm 158 pajjiΩ jistipulaw li l-età legali biex wie˙ed jiΩΩewwe© hija ta’ 18-il sena, din il-li©i mhux dejjem ti©i infurzata, kemm min˙abba konflitt ma’ sezz-joni sostanzjali tal-popolazz-joni, u kemm min˙abba problemi ta’ lo©istika, fejn ikun diffiçli li gvern çentrali jΩomm kontroll fuq l-in˙awi kollha talpajjiΩ. Fil-fatt, ˙afna minn dawn iΩΩwi©ijiet isiru fi r˙ula rurali fejn l-iΩvilupp ikun g˙adu ’l bog˙od. Fil-ma©©oranza talkaΩijiet dawn ikunu wkoll postijiet li j˙addnu r-reli©jon Musulmana. L-iktar pajjiΩi li fihom huma komuni Ωwi©ijiet ta’ bniet u tfajliet Ωg˙ar jinsabu

fl-Afrika rurali tas-sub-Sa˙ara u l-Asja t’Isfel. Dawn il-pajjiΩi jinkludu nNi©er, iç-Çad, ir-Repubblika tal-Afrika Çentrali, ilBangladexx, il-Ginea, ilMoΩambik, Mali, Burkina Faso, is-Sudan t’Isfel u l-Mali. F’termini ta’ numri assoluti, l-Indja huwa l-iktar pajjiΩ li g˙andu tfal miΩΩew©a, iΩda dan min˙abba li l-popolazzjoni hija ˙afna ikbar minn ta’ pajjiΩi o˙ra, u mhux g˙ax il-prattika hija iktar komuni. Iktar minn 140 miljun tifla miΩΩew©a sal-2020 Skont l-a˙˙ar st˙arri© tal-Ìnus Mag˙quda, jirriΩulta li, jekk irrati ta’ bniet miΩΩew©a jkompli g˙addej bir-rata preΩenti, bejn l-2011 u l-2020 se jkun hemm madwar 140 miljun tifla li jkunu ©ew miΩΩew©a. Minn dan in-numru, 50 miljun minnhom huwa ma˙sub li se jkunu ta˙t il-15-il sena. Il-konsegwenzi negattivi li j©ibu mag˙hom dawn iΩΩwi©ijiet huma numeruΩi. Minbarra li dawn jitilfu çkunithom, jitilfu wkoll opportunitajiet importanti g˙al ˙ajjithom, u ˙afna drabi ji©u mça˙˙da mill-edukazzjoni. Ìie skopert ukoll li bniet u tfajliet li jiΩΩew©u meta jkollhom inqas minn 18-il sena iktar ikunu

suxxettibbli g˙al vjolenza u abbuΩ mir-ra©el tag˙hom. Barra minn hekk hemm ukoll ir-riskji g˙as-sa˙˙a. Dawn ilbniet mhux biss ikollhom iktar çans li jimirdu b’mard b˙al HIV, iΩda wkoll jiffaççjaw perikli serji fl-evenwalità li jinqabdu tqal. Fil-fatt, kawΩa talmewt ewlenija g˙al tfajliet ta’ bejn il-15 u d-19-sena f’pajjiΩi sottoΩviluppati hija l-kumplikazzjonijiet waqt it-tqala. Lammont ta’ trabi li jitwieldu mejta lil ommijiet Ωg˙ar huwa wkoll 50% iktar minn dak tattrabi li jitwieldu lil ommijiet li jkunu fl-g˙oxrinijiet. Minkejja dan kollu, ilfenomenu ta’ tfal li ji©u m©ieg˙la jiΩΩew©u jissokta u, skont il-Ìnus Mag˙quda, sfortunatament sal-lum ftit li xejn sar progress biex din il-kultura tintemm.

Tie© fl-Afganistan: tifla ta’ 11-il sena tiΩΩewwe© ra©el ta’ 40 sena

Mill-Misra˙

15.09.2013

BOV INIEDI L-OffERTA TAS-SELf fUQ ID-DJAR Il-Bank of Valletta nieda lofferta l-©dida g˙al min jissellef biex jixtri l-ewwel dar tieg˙u, jew jixtri t-tieni dar tieg˙u. Min ser jixtri jista’ jag˙mel uΩu minn rata fissa t a ’ 2 . 7 p e r c e ntwali g˙allewwel 18-il-xahar fuq self t a d - d j a r s a massimu ta’ €350,000. Din l-offerta hija valida sal-31 ta’ Diçembru 2013. Il-Bank of Valletta qed jestendi l-offerta tar-rata fissa ta’ 2.7 fil-mija fuq klijenti li ser jixtru t-tieni dar tag˙hom, g˙andhom jew m’g˙andhomx home loan ie˙or. “Meta napprovaw self fuq i d - d j a r , d a n ma jkunx ittmiem tal-bejg˙ iΩda l-bidu ta’ relazzjoni fit-tul bejn il-klijent

u l-Bank of Valletta,” qal Albert Frendo, Chief Officer Credit fi ˙dan il-Bank of Valletta. “A˙na nwieg˙du appo©© fit-tul lill-klijenti kollha u nkejlu s-suççess tag˙na fuq il-livell ta’ sodisfazzjon tag˙hom. Mhux hekk biss, a˙na noffru servizz effiçjenti u ming˙ajr xkiel u fuq kollox firxa wiesg˙a ta’ g˙aΩliet li jappellaw g˙all-bΩonnijiet talindividwi.” G˙al aktar dettalji dwar din l-offertà Ωuru s-sit elettroniku tal-bank www.bov.com, jew xi ferg˙a tal-BOV, jew inkella billi ççemplu 2131 2020 bejn it-Tnejn u s-Sibt mit- 8.00 sat20.00 (minbarra l-festi pubbliçi).

L-AQWA U L-ORÓOS TOUR GÓAL DUBAJ MA’ HAMILTON TRAVEL Hamilton Travel ˙abbru li se jag˙mlu tour speçjali g˙al Dubaj bejn is-6 u t-13 ta’ Diçembru w aqt li jkunu g˙addejjin l-aqwa offerti g˙ax-xiri tal-Milied. F’dawn iΩ-Ωminijiet ikun hemm offerti fantastiçi, kemm fiç-çentru storiku u wkoll fix-shopping malls li jkollhom skontijiet ta’ 70% u 50% fuq ilprodotti tag˙hom. Hamilton Travel bnew reputazzjoni kbira kemm f’Malta u kemm f’Dubaj g˙attours li jorganizzaw fil-belt kummerçjali tal-Emirati G˙arab Mag˙quda. G˙al darba o˙ra qed joffru l-isba˙ u l-or˙os tour g˙al Dubaj fejn il-klijenti jimmassimizzaw il-˙in tag˙hom f’Dubaj. “Kellna domanda enormi ta’ Dubaj g˙at -tour f’Diçembru u se nag˙tu rigal speçjali lil dawk li jixtiequ jmorru Dubaj fl-2013 bilprezz speçjali tag˙na fuq tmint ijiem. Fil-verità ma jag˙milx sens li tag˙mel tlett ijiem Dubaj peress li t-titjira tasal tard billejl u tirritorna kmieni filg˙odu. It- tour

Hamilton Travel se jorganizza l-aqwa u l-or˙os tour ta’ tmint ijiem g˙al Dubaj bejn is-6 u t-13 ta’ Diçembru waqt is-sales tal-Milied.

tag˙na ta’ tmint ijiem joffri spazju biex il-klijenti jΩuru l-

attrazzjonijiet ewlenin ta’ Dubaj u tal-Emirati G˙arab

Mag˙quda u jkollhom ˙in biΩΩejjed biex iΩuru x- shop-

ping malls e k s t r a v a g a n t i . Konna a˙na li skoprejna Dubaj fl-1997 u f’Diçembru qed nag˙tu rigal speçjali lil dawk li qatt ma Ωaru Dubaj bi prezz g˙all-but ta’ kul˙add biex jg˙ixu fil-lussu, fl-eleganza u fl-eçitament ta’ Dubaj,” qal kelliem g˙al Hamilton Travel. Il-grupp se joqg˙od fillukanda lussuΩa four star Ramee Rose, viçin it-Torri ta’ Bourj Khalifa, l-og˙la torri fid-dinja bi prezz speçjali li jibda minn €669 kull persuna waqt festa ta’ xiri bi prezzijiet fantastiçi, Ωjarat flisba ˙ shopping malls . Ilgrupp se jΩur l-attrazzjonijiet ewlenin u l-MuΩew ta’ Dubaj u Abu Dhabi – il-kapitali talEmirati G˙arab Mag˙quda. L-eskursjonijiet jinkludu w k o l l i d - dessert safari u cruise lussuΩ matul il-lejl fuq il-qala ta’ Dubaj. It-titjiriet Malta/Dubaj/Malta jkunu mal-Emirates. Aktar informazzjoni tinkiseb ming˙and Hamilton Travel fuq in-numru tat-telefown 2124 1292.

Mill-Misra˙

15.09.2013

Kumpannija TeaTru rjal Tipprepara bis-sÓiÓ gÓall-isTaÌun TeaTrali fl-isTiTuT KaTToliKu Il-Kumpannija Teatru Rjal b˙alissa g˙addejja bilpreparazzjoni tag˙ha g˙allista©un li ©ej u bi pjaçir t˙abbar il-programm ta’ produzzjonijiet teatrali interessanti g˙all-ista©un teatrali flIstitut Kattoliku li se jibda dalwaqt. Proprju fit-12 u t-13 ta’ Ottubru li ©ej ser tipprezenta il-kummiedja brillanti ta’ Lino Grech G˙oqda Fuq l-Istonku bis-sehem ta’ Snits, Tony Busuttil, Anthony Ellul, Ray Abdilla, Rina Camilleri, Bernice Darmanin, Tania Bartolo, Mario Camilleri, Franky Borg u Alan Falzon, fost o˙rajn. Matul l-a˙˙ar snin, l-akbar avveniment li g˙amlet ilkumpannija dejjem kienet ilpantomima bil-Malti ta’ Ωmien il-Milied, li dejjem kibret min sena g˙all-o˙ra u ©ibdet udjenzi kbar, u li ta’ kull sena dawn dejjem jiΩdiedu; dan grazzi g˙ad-dedikazzjoni murija kemm mit-tim tal-produzzjoni kif ukoll mill-artisti li jie˙du sehem. Il-pantomima ta’ din is-sena, li b˙as-soltu ti©bor sena xog˙ol, se jkun jisimha Pinokkio, garanzija ta’

avveniment ie˙or mill-aktar divertenti u spettakolari. Kast formidabbli hija xi ˙a©a normali f’dan l-ispettaklu u dis-sena nsibu, fost o˙rajn, lil Toni Busuttil, Mario Snits Spiteri, Simon

Curmi, Mario Camilleri, Ina Robinich, Brian Farrrugia, J Anvil, Julie Pomorski, Alan Falzon, Mario Camilleri, Bernice Darmanin, Franky Borg. Id-direzzjoni g˙alewwel darba se tkun f’idejn

Ray Abdilla waqt li g˙al darb’o˙ra jie˙du sehem ukoll iΩ-Ωeffiena tal-Yada Dance Company f’koreografija ta’ Felix Busuttil. Il- band live tkun ta˙t id-direzzjoni ta’ Neville Gatt. B˙al dejjem il-

produzzjoni hija ta’ Pawlu Testa. Il- booking, kemm g˙allpantomima Pinokkio kif ukoll g˙al-kummiedja G˙oqda Fuq l-Istonku jinsab miftu˙ millBooking Office u Bar talIstitut Kattoliku, Carmen Azzoppardi, Tereza Bazaar u Pawlu Testa Travel (2122 3340/2722 3340). Ta’ min jg˙id ukoll li min juΩa lonline booking g˙al Pinokkio sal-31 ta’ Ottubru 2013 u g˙al G˙oqda Fuq l-Istonku sat-30 ta’ Settembru, b˙ala ringrazzjament li juΩa din is-sistema ta’ booking , jing˙atalu 10% skont fuq il-prezz. Biex wie˙ed jibbukkja online jista’ jΩur is-sit elettroniku www.istitutkattoliku.com jew www.kumpanijateatrurjal.com Il-programm tal-kumpannija jkompli fi Frar bil-kummiedja Salvu Werwer qed jitwerwer; f’Marzu bil-kunçert spettakolari tant mistenni Just Musicals 6; u tag˙laq lista©un f’April b’kummiedja brillanti o˙ra ta’ Lino Grech Barrin u Friefet. Nawgurawlkom aktar divertiment mal-Kumpannija Teatru Rjal.

impjegaTi Ta’ HsbC malTa jagÓmlu TriaTHlon biex jiÌbru flus gÓall-isTrina Numru rekord ta’ 100 impjegat tal-HSBC Malta ©rew, g˙amu, saqu r-rota, u mxew biex qasmu l-GΩejjer Maltin g˙all-˙ames sfida ta’ triathlon annwali tal-HSBC. Organizzata mill-HSBC Malta Foundation flimkien malKumitat Sports u Attivitajiet Soçjali tal-Bank, it- triathlon ji©bor flus g˙al L-Istrina talMalta Community Chest Fund. Il-voluntiera li ˙adu sehem g˙aΩlu li, jew jg˙umu, isuqu r-rota, ji©ru, jew jimxu, biex flimkien jag˙mlu distanza totali ta’ madwar 50km. B’hekk, l-atleti g˙amlu distanza kumulattiva ta’ 1,400 km: 200km bil-©iri, 100km bilg˙awm, 900km bir-rota u 200km bil-mixi. It-triathlon ta’ stil liberu beda b’©irja f’G˙awdex, mill-G˙arb sa

Óondoq ir-Rummien, u wara l-parteçipanti qasmu bilg˙awm minn Óondoq g˙al Malta vija Kemmuna, imbag˙ad saqu r-rota miçÇirkewwa sal-Park Nazzjonali f’Ta’ Qali. Mixja tal-a˙˙ar wasslet lill-parteçipanti salPalazz tal-President f’Sant’ Anton. Hemmhekk ing˙ataw mer˙ba mill-A©ent President Dolores Cristina, miç-Chief Operating Officer tal-HSBC Ranjit Gokarn, u rappreΩentanti tal-Malta Community Chest Fund. “It-triathlon hi sfida annwali li da˙let fil-˙ames sena tag˙ha. Hi wkoll attività millaqwa biex tibni spirtu kollettiv g˙ax ti©bor flimkien impjegati tal-HSBC u membri talfamilji tag˙hom f’kawΩa tassew ©usta,” qal Gokarn. “L-

Mal-100 impjegat tal-HSBC ˙adu sehem fl-HSBC Staff Triathlon din is-sena biex ji©bru flus g˙al L-Istrina.

Istrina hi f’qalbna kollha hawnhekk fl-HSBC Malta u rringrazzjament speçjali tag˙na jmur g˙al dawk kollha li juru daqstant dedikazzjoni g˙al

din l-isfida ta’ ©bir ta’ flus. Nirringrazzjaw lill-President u lill-A©ent President tal©eneroΩità tag˙hom meta laqg˙una f’dan il-Palazz, kif

ukoll lil kull min jag˙ti sehmu biex dan il-jum ikun wie˙ed tant speçjali fil-kalendarju tag˙na. Nawguraw l-aqwa suççess lil L-Istrina.”

Kun Af

15.09.2013

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

Saviour Mamo

NIFTAKRU FIT-TEATRU RJAL

It-teatru fl-aqwa tieg˙u In˙oss g˙afsa ta’ qalb meta nara d-destin ta’ dak li kien itTeatru Rjal jispiçça f’bit˙a mdawra bil-pilastri. Dan itteatru, mhux b˙at-Teatru Manoel, g˙adda minn Ωminijiet koroh; darba kien in˙araq u darba o˙ra kien i©©arraf bilbombi ÌermaniΩi fit-Tieni Gwerra Dinjija. Dan g˙adu jidher hekk sal-lum u mistenni jibqa’ hekk g˙al dejjem. L-aqwa attrazzjoni Il-bini tat-teatru kien ©ie fdat lil Edward Middleton Barry, li kien l-arkitett IngliΩ li ddisinja lCovent Garden Theatre. Fl-1860 kienu tlestew id-disinji, imma min˙abba li s-sit fejn kellu jinbena t-teatru kien qieg˙ed f’niΩla, id-disinji kellhom ji©u mmodifikati. Dan billi min-na˙a ta’ Kingsway kellu jiΩdied it-tara© biex i©ib il-livell me˙tie©. Qabel ma beda jinbena l-bini tat-teatru fl-1862, xi bini b˙al Casa della Giornata kellu ji©i mwaqqa’ biex jag˙mel spazju ta’ 206 pied tul u 112 pied wisa’. It-teatru kien jesa’ mal-1095 si©©u u 200 bilwieqfa. G˙alkemm l-ispiΩa g˙al dan it-teatru kellha tkun dik ta’ 33,000 lira, din telg˙et bejn 44,000 u 60,000 lira biex tlesta komplut. Dam

jinbena erba’ snin u ©ie uffiçjalment inawgurat fid-9 ta’ Ottubru 1866. Kienu ©ew mistiedna l-og˙la uffiçjali tal-pajjiΩ, tan-Navy u lArmata, fosthom Rear Admiral Henry Kellet. L-ewwel opra li ntweriet kienet ta’ Vincenzo Bellini I Puritani. Inçident Kien il-Óadd filg˙axija tal-25 ta’ Mejju 1873, waqt il-provi ta’ lopra La Vergine del Castello minn Mro Privitera b’direzzjoni ta’ Luigi Kyntherland, meta kien se˙˙ ˙ruq fuq il-palk. Wara biss nofs sieg˙a, is-sala saret ˙u©©ie©a wa˙da fejn waqa’ wkoll is-saqaf. G˙alkemm kienet saret ˙sara interna tremenda, il-bini fuq barra kien sofra ftit danni. In-nar kien ikkawΩat minn lampa tal-gass li ma kellhiex ˙©ie©a. Il-Pulizija kienu ressqu lil Çensu Calleja u lil Luigi Frendo, li kienu jie˙du ˙sieb id-dawl, fuq negli©enza u wa˙˙lithom 10 u 20 lira rispettivament. Re©a’ nbena It-teatru kien re©a’ ©ie rran©at minkejja xi diffikultajiet li n˙olqu fuq id-disinn tal-faççata, u re©a’ nfeta˙ fil-11 ta’ Ottubru

1877 (erba’ snin u nofs wara) bl-opra Aida ta’ Verdi. IΩda fis-7 ta’ April 1942 itteatru re©a’ spiçça vittma ta’ attakk mill-ajru bil-bombi ÌermaniΩi. Kienet ˙asra tara dik lopra ta’ arti mibdula f’munzell ©ebel u struttura ta’ ˙adid mg˙awwe©. Il-parti biss tanna˙a ta’ wara baqg˙et intatta. Wara li tne˙˙ew il-partijiet perikoluΩi, fl-1946, il-pru©unieri ÌermaniΩi tal-gwerra li kienu Malta offrew li jer©g˙u jibnu dan il-©ojjel. IΩda dan ma sarx min˙abba li dak iΩ-Ωmien kien hemm nuqqas ta’ xog˙ol u lemigrazzjoni kienet kbira.

It-teatru fantaΩma g˙al kollox. Dan is-sit g˙amel Ωmien jintuΩa b˙ala parke©© g˙all-karozzi, skartaturi u latrina. L-a˙˙ar tama It-teatru g˙adu jidher fuq listampi qisu m’hemmx tama li xi darba ner©g˙u narawh kif kien. Xi fdalijiet tal-iskultura u

lavur mill-isba˙ li kienu jdawru dan it-teatru qeg˙din mifruxin g˙and kollezzjonisti f’xi vilel ta’ rjus kbar, kif ukoll f’xi dipartimenti tal-gvern. Kien hemm ˙afna fdalijiet minn dan itteatru fl-iskola teknika ta’ Ra˙al Ìdid. Tg˙id g˙ad jasal Ωmien li wliedna jaraw dan it-teatru mibni kif kien qabel?

Abbandun Fl-1953 kienu ©ew mistiedna sitt arkitetti ta’ fama internazzjonali biex jer©g˙u jiddisinjaw dan it-teatru. Sena wara d-disinji ©ew esebiti fl-Università ta’ Malta fejn ©ie mag˙Ωul dak ta’ Zavellani-Rossi. IΩda minkejja li fl-1955-56 ©iet ivvutata s-somma ta’ 200,000 lira biex jer©a’ jinbena dan limbierek teatru, il-gvern ta’ dak iΩ-Ωmien ˙ass il-˙tie©a li a˙jar din is-somma tintefaq fuq affarijiet aktar bΩonjuΩi g˙all-poplu Malti. G˙alhekk il-pro©ett ma kienx twettaq. Kien t˙alla fuq l-ixkaffa sal1961 sakemm ©ie abbandunat

It-teatru m©arraf bil-bombi ÌermaniΩi

Personalità

15.09.2013

Il-mIxI huwa l-mezz ta’ trasport tagÓha

ramona portelli www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Evelyn hija tip ta’ persuna li spiss issiefer wa˙edha u ma ta˙sibhiex darbtejn biex tag˙mel l-affarijiet. Hija wkoll l-ikbar parteçipanta li qatt ˙adet sehem f’Liquorish matul dawn id-disa’ snin li ilu jixxandar u li rnexxielha tag˙milha sal-finali. Evelyn g˙andha disg˙a u ˙amsin sena, toqg˙od Bu©ibba iΩda hi minn Birkirkara u hija persuna single. G˙andha Ωew© ˙utha subien u o˙t wa˙da, kif ukoll erba’ neputijiet. Ta˙dem b˙ala librara fl-Università ta’ Malta u g˙al qalbha g˙andha ˙afna l-isports, mixi, g˙awm u dak kollu li g˙andu x’jaqsam ma’ avventuri. Evelyn hija çertament mara attiva ˙afna, sempliçi g˙all-a˙˙ar u tapprezza ssempliçità u dak kollu naturali. Jekk ikollok tag˙tiha g˙aΩla bejn lavventura u x-xiri, Evelyn sostniet li Ωgurissima tag˙Ωel lavventura. Tapprezza wkoll il-kultura ta’ pajjiΩi o˙ra u meta ssiefer t˙obb tit˙allat mal-persuni tallokal. Qbadt id-diskors mag˙ha dwar il-mixi u fil-fatt sirt naf li ilha timxi minn mindu kellha sitt snin. “Missieri kien kaççatur u kien ikaxkarni mieg˙u, anke meta jmur jistad. M’iniex xi wa˙da li naqbel mal-kaçça, imma kont immur biex napprezza n-natura. Kont ukoll nie˙u gost nara x-xemx tielg˙a jew nieΩla.” Kompliet tg˙idli li g˙aliha m’hemmx sajf jew xitwa g˙all-mixi; lanqas m’hemm xita jew xemx – dejjem tibqa’ timxi. Waqt il-break tax-xog˙ol, filfatt, tmur timxi, u anke wara li tispiçça mix-xog˙ol timxiha sa Óal Lija fejn imbag˙ad tkompli l-vja©© tag˙ha bit-trasport pubbliku. Hekk kif tasal id-dar, tie˙u doçça u ter©a’ ter˙ilha g˙al g˙onq it-triq minn Bu©ibba sa G˙ajn Tuffie˙a bil-mixi. Tqatta’ ˙afna ˙in timxi Mistoqsija jekk il-mixi hux ilmezz ta’ trasport tag˙ha, Evelyn sostniet li ma ssuqx karozzi, u li l-mixi huwa lmezz ta’ trasport tag˙ha kif ukoll il-passatemp tag˙ha li ma tg˙addix ming˙ajru. “Fil-mixi nsib tag˙lim kbir, nara ˙afna g˙elieqi u prodotti

Il-personalità li intervistajt illum minn dejjem kelli x-xewqa li nkellimha u nintervistaha. Fil-fatt, kemm-il darba inzertajtha timxi fl-eqqel tax-xemx imma qatt ma kelli opportunità li nkellimha. G˙adda Ω-Ωmien u sirt naf li ser tie˙u sehem fl-avventura ta’ Liquorish. Kif jg˙id il-Malti, sibt ix-xoqqa f’moxtha u, proprju ftit jiem ilu, iltqajt ma’ EVELYN CAMILLERI f’kafeterija fil-pjazza tal-Mosta sabiex insir naf aktar dwarha, kif ukoll sabiex tg˙addi messa©©i poΩittivi lill-qarrejja. jikbru ftit ftit, ng˙id kelma jew tnejn ma’ xi bidwi, ninnota xi passa©©i li bil-karozza Ωgur ma tid˙olx, widien, u ˙afna tag˙lim ie˙or.” Evelyn issostni li kieku kienet pagana Ωgur li kienet tadura lil alla tax-xemx. Fuq l-istess nota, staqsejtha jekk tibΩax mill˙sara tag˙ha. “Personalment qatt ma g˙amlitli ˙sara. Pjuttost il-bard jag˙milli w©ig˙ ta’ ras. Però, meta mmur nimxi fix-xemx nuΩa sunblock kull darba u nie˙u l-ilma mieg˙i wkoll.” Min-na˙a l-o˙ra, Evelyn hija persuna li f’kollox tara l-poΩittiv, anke f’sitwazzjonijiet negattivi. B’hekk ma stajtx ma nistaqsihiex kif irnexxielha titg˙allem u taddatta ma’ din ittattika. “Il-˙ajja stess tg˙allmek tag˙raf u tie˙u l-poΩittiv minnegattiv. L-ideali li tkun dejjem poΩittiv. Óadd mhu ser jie˙u xejn min-negattività. Meta wie˙ed ikun fid-dlam ser jixg˙el biex jara. Hekk g˙andna nag˙mlu f’sitwazzjonijiet negattivi, tfittex iddawl u mhux nivvintaw l-iskuΩi g˙ax insibuhom komdi,” sa˙qet Evelyn. Mhux l-ewwel darba li kielet ikel li ma tkunx taf x’inhu Ta’ min jg˙id li Evelyn daret ˙afna mad-dinja. Fil-fatt, marret iç-Çina, l-Indja, l-E©ittu, u tTajlandja, fost o˙rajn. Meta kienet iç-Çina kielet serp. Kielet ukoll skorkpjuni, ©urati u grançijiet kbar. Sostniet mieg˙i wkoll li jista’ jkun li kielet xi ikel stramb ie˙or, izda

ma tistax tikkonferma. Dan g˙aliex meta kienet f’pajjiΩi b˙all-Indja jew l-E©ittu, kienet tmur f’ristorant u tordna ikel li jkun bil-lingwa tag˙hom u tieklu bla problemi ming˙ajr ma tkun taf x’qed tiekol. Filfatt, sa˙qet mieg˙i li kollox idduq fid-dinja. Mitluba taqsam mieg˙i u malqarrejja xi esperjenzi strambi li g˙addiet minnhom, Evelyn ftakret f’episodju minn ˙ajjitha waqt li kienet Beijing fiç-Çina. Óallejt f’idejha biex tirrakkonta. “Niftakarni kont wasalt lajruport ta’ Beijing fil-5.05pm. Meta staqsejt g˙al xi informazzjoni, ˙add ma seta’ jifhimni fejn ridt immur min˙abba li l-kitba kienet bl-IngliΩ. Niftakar kont g˙amilt sa xi d-9.20pm indur u nag˙qad fit-toroq taç-Çina wa˙di bil-bagalji, anke f’toroq tal-biΩa’, ma nafx fejn jiena sejra. Ìrajja o˙ra minn ˙ajti kienet meta kont l-Indja u lesta g˙al avventura, u minflok spiççajt wa˙di qalb kolonja ta’ eluf ta’ xadini. Qattajt sig˙at twal mag˙hom fil-foresta nipprova nifhem fejn qieg˙da. Óa©a taliskantament ma ©rali xejn,” irrakkontatli bid-da˙ka Evelyn. Ma taqta’ qalbha qatt minkejja kollox Óafna jsostnu li Evelyn hija persuna li taf xi trid, soda u avventuruΩa. Fil-fatt, g˙addiet minn ˙afna esperjenzi li g˙amluha dak li hi llum. “Óajti kollha hija esperjenzi. F’sena wa˙da kelli Ωew© injuries : darba ©ejt imtajra

minn karozza u darba o˙ra, flistess sena, minn mutur. Madankollu, qatt ma qtajt qalbi, anzi kelli determinazzjoni u ©©ilidt mieg˙i nnifsi sabiex ner©a’ ni©i fuq saqajja. Id-determinazzjoni hija kollox fid-dinja,” sa˙qet Evelyn. Kompliet tg˙idli li l-isba˙ mument f’˙ajjitha kien meta marret tfittex lin-nannu tag˙ha f’Istanbul it-Turkija, u sabitu! “L-unika informazzjoni li kelli kienet li kien midfun ©ewwa çimiterju tal-Commonwealth. Meta ppjanajt is-safra tieg˙i hemm, ˙afna bdew jibag˙tuni f’çimiterji tal-Musulmani. Kont g˙amilt mixja ta’ xi ˙ames sig˙at. Kif sibtu, dak kien l-aktar mument eçitanti ta’ ˙ajti. Din l-istorja tista’ tkun ta’ sfida g˙al ˙addie˙or g˙ax qed ng˙addi messa©© çar li dak li rrid nakkwista mill-˙ajja ser na˙dem g˙alih bi sfida qawwija u jirnexxili. Hekk ukoll ˙addie˙or jista’ jirnexxilu. Peress li Evelyn tag˙milha ˙afna maΩ-Ωg˙aΩag˙, xtaqt inkun naf l-opinjoni tag˙ha dwarhom. Fil-fatt, iddeskrivithom b˙ala persuni mrobbija f’˙afna fsied u g˙aΩΩ. “Ninnota li ˙afna Ωg˙aΩag˙ illum ma jafux x’inhu sagrifiççju, u jsibu kollox lest. Sfortunatament qed jitilfu ssens ta’ indipendenza, u l-˙ajja virtwali ˙aditilhom posthom fis-soçjetà. Minbarra dawn iΩΩg˙aΩag˙, però, insibu ˙afna Ωg˙aΩag˙ o˙ra li jafu xi jridu u huma determinati li jiksbu dak li jixtiequ. Mhux talli hekk, imma nsibu wkoll ˙afna Ωg˙aΩag˙ li sa˙ansitra jiddedikaw ˙afna mill-˙in tag˙hom biex jag˙mlu

˙afna ©id fis-soçjetà, b˙al jag˙tu sehemhom fil-volontarjat, li jaslu wkoll li jmorru barra minn xtutna biex jg˙inu fil-missjoni lil ˙afna nies inqas ixxortjati minna, tat-tielet dinja. Kif ukoll jag˙tu sehemhom f’attivitajiet lokali biex jg˙inu f’attivitajiet ta’ fundraising, ” sostniet Evelyn. Mistoqsija jekk hix tip ta’ persuna li tippreferi tkun wa˙edha jew fil-kumpannija ta’ s˙abha, Evelyn ikkonfermatli li tippreferihom it-tnejn. “Xi minn daqqiet nippreferi li nkun wa˙di g˙ax wa˙di nag˙mel çertu affarijiet li forsi ˙addie˙or ma jkunux jog˙©buh. Meta nkun fil-kumpannija ta’ ˙bieb irrid li dawn ikunu persuni li jifhmuni u jisimg˙uni, u tant ie˙or jiena lejhom. Fil-fatt, g˙andi xi tnejn minn dawn.” Meta staqsejtha dwar l-internet, Evelyn qaltli li tuΩah biss mix-xog˙ol. Id-dar lanqas biss g˙andha. Sa˙qet mieg˙i li hi tip ta’ persuna li mhux teΩisti trid, iΩda tg˙ix. “Internet u mowbajl Ωgur li ser jisirquli parti minn ˙ajti, u jiena ngawdiha rrid. Fil-fatt, mhux l-ewwel darba li n˙alli lmowbajl warajja d-dar; anke biex ©ejt g˙al din l-intervista nsejtu,” tbissmet tg˙id Evelyn. Fl-a˙˙ar nett Evelyn xtaqet li l-poplu jkun aktar poΩittiv f’dak kollu li jwettaq, u li nnies ma jaqtg˙ux qalbhom mittlajja’ jew inΩul tal-˙ajja, u li qatt ma jaqtg˙u qalbhom meta jkunu g˙addejjin minn xi perijodu ta’ dlam. “G˙andna napprezzaw id-dawl u x-xemx, u n˙arsu lejn il-˙ajja b’çertu poΩittività,” ikkonkludiet Evelyn.

KurΩitajiet

15.09.2013

kalejdoskopju

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

Ta’ 21 sena b’Tul Ta’ 35 pulzier l-iÛgÓar piloTa Ta’ Óames snin Minkejja li Ω-Ωew© ˙utu l-o˙ra huma twal sitt piedi u ˙ames pulzieri, Nick Smith hu twil biss 35 pulzier. Hu wie˙ed minn 100 individwu fid-dinja li jbati mill-kundizzjoni ©enetika tan-nanuwiΩmu primordjali. Dan ifisser li Nick, ta’ 21 sena minn Atlanta, hu wie˙ed milliqsar ir©iel fid-dinja, b’tul ta’ tifel ta’ tliet snin, minkejja li qabeΩ l-adolexxenza tieg˙u. Bil-maqlub tieg˙u, iΩ-Ωew© ˙utu: Levi ta’ 18-il sena u Travis ta’ 24 sena, g˙andhom tul li jiΩboq il-medja, g˙ax dawn ma twildux bl-istess kundizzjoni, tant li Nick, li hu ikbar minn Levi, qag˙ad jarah

jikber u jitwal ferm aktar minnu. Skont it-tobba, fid-dinja hawn 200 tip ta’ nanuwiΩmu u liΩg˙ar fosthom huma dawk primordjali, b˙alma hu Nick, li jiΩen inqas minn 12-il kilogramm u nofs. Dan it-tip ta’ nies jistg˙u jsofru minn mard li spiss ikun assoçjat max-xju˙ija u ˙ajjithom hi wa˙da qasira. Fil-fatt, ˙afna jmutu qabel ma jil˙qu l-età ta’ Nick. Ommu Shelly tg˙id li Nick hu l-g˙axqa ta’ qalbha. Hu bniedem kuntent u jferra˙ u jimla lqalb ta’ kull min jiltaqa’ mieg˙u. Tg˙id li j˙obb jie˙u sehem fil-break dancing u jkun

irid jimpressjona lin-nisa bilpress-ups fuq id wa˙da. Aktar kmieni din is-sena nstab li fil-Gran Brittanja hemm tifla li tbati minn forma rari ta’ nanuwiΩmu primordjali, li tolqot biss tliet familji fid-dinja. Suraya Brown twieldet fl2007 b’piΩ ta’ inqas minn borΩa zokkor u twila biss sitt pulzieri. It-tobba damu ˙ames snin biex sabu l-kundizzjoni tag˙ha, g˙ax meta kienet g˙adha çkejkna, g˙alkemm baqg˙et Ωg˙ira, kienet mibruma. Illum il-©urnata Suraya tmur l-iskola b’uniformi ta’ qies Ωg˙ir ferm ma˙dum speçifikament g˙aliha.

Tifel ÇiniΩ sar l-iΩg˙ar persuna li jtajjar ajruplan wa˙du fl-età ta’ ˙ames snin, skont ma rrapporta missieru. He Yide, imlaqqam Duoduo, wettaq it-titjira tieg˙u ta’ 35 minuta fil-Wildlife Park ta’ Beijing fiç-Çina nhar is-Sibt la˙˙ar ta’ Awwissu. Missieru, He Liesheng, li laqqam lilu nnifsu Eagle Dad, u dan ibnu, g˙amlu isem g˙alihom is-sena li g˙addiet, meta dehru ritratti tat-tifel ikun im©ieg˙el jag˙mel il-push-ups fil-borra, fi New York. Wara dak l-att, il-missier ˙allas ¤3,670 g˙al-lezzjonijiet privati tat-titjir, u issa bi˙siebu jikkuntattja lill-Guinness Book of Records, fuq ir-rekord li wettaq ibnu. Skont il-©urnal China’s People Day, fl-ajruplan kien

rekord Ta’ gÓawm gÓal nanna Diana Nyad, nanna ta’ 64 sena u g˙awwiema prima, fl-a˙˙ar wettqet ir-rekord li fasslet f’mo˙˙ha hi stess, f’g˙awma ta’ 103 mil, minn Kuba g˙al Florida Keys. Biex din il-mara wettqet l-isfida tag˙ha stess, li minn dejjem kienet il-˙olma tag˙ha, ippruvatha erba’ darbiet o˙ra. Fla˙˙ar irnexxielha wara li damet tg˙um 52 sieg˙a, 54 minuta u 18.6 sekonda. L-ewwel kliem tag˙ha lil miljuni ta’ ammiraturi kienu: “Taqtg˙u qalbkom qatt.” B’dehra ta’ g˙eja u ma˙ruqa bix-xemx, Diana Nyad imxiet ftit fuq ix-xatt ta’ Key West, biex saret l-ewwel persuna li rnexxielha taqsam bejn Kuba u Florida ming˙ajr ma da˙let f’ga©©a g˙al kontra xi attakki tal-klieb il-ba˙ar. Fix-xatt ing˙atat mer˙ba kbira u sabet tistennieha stretcher, fejn ing˙atat ukoll kura medika. Xufftejha kienu minfu˙in. Hi nnifisha baqg˙et mistag˙©ba kif ta’ 64 sena rnexxielha tid˙ol fil-kotba talkampjuni, u n-nies skantaw meta rawha miksija bil-mel˙ wara t-tul ta’ Ωmien li g˙amlet fl-ilma ba˙ar. Hi kienet ippruvat din l-

g˙awma fl-1978, fl-2011 u fl2012. Meta marret id-dar bag˙tet tliet messa©©i bl-internet. L-ewwel wie˙ed kien jaqra: “Iççedu qatt”. It-tieni: “Qatt m’a˙na xju˙ iΩΩejjed g˙all-˙olm tag˙na”, u t-tielet: “Qatt sport solitarju. Dan hu tim.” Immedjatament in-nanna bdiet tirçievi messa©©i ta’ kongratulazzjoni. Sal-President Obama ttwitjaha u qalilha: “Nifra˙lek. Qatt iççedi g˙all˙olm tieg˙ek.” Bl-g˙awma tag˙ha, Nyad kisret ir-rekord li kien sar fl2012, minn Penny Palfrey, li wkoll g˙amet f’˙in rekord minn Kuba g˙al Florida. Peress li fl-attentat ta’ qabel, Nyad kellha tieqaf min˙abba ˙sara fid-dg˙ajsa, maltempati, kurrenti xejn favorevoli u bram, din id-darba libset libsa protettiva apposta, ingwanti, boots u maskra g˙al billejl, meta l-bram jitla’ fil-wiçç. It-tim tal-apo©© akkumpanjaha f’tag˙mir li ©©enera kurrent irqiq madwarha biex il-klieb ilba˙ar ma jersqux lejha, u maddg˙ajsa ddendel ˙abel biex juriha d-direzzjoni li kellha tibqa’ fiha.

hemm ra©el ie˙or ma’ Duoduo, iΩda biss biex jindukrah. Dan qal li t-tifel ma kellu ebda biΩa’ fuqu. Fiç-Çina, kul˙add jaf bilmetodi ibsin li l-missier iwettaq fuq ibnu biex jirnexxi. Meta fuq YouTube deher ilvideo tat-tifel imdejjaq, iterter bil-bard fil-borra ta’ New York, bosta kienu dawk li kitbu biex ibnu jitte˙idlu u jing˙ata g˙allkura tal-Istat. IΩda Eagle Dad jg˙id li jag˙mel dan kollu ma’ ibnu g˙ax hu twieled prematur u g˙alhekk jag˙millu dawn leΩerçizzji biex jg˙inu jibni sa˙˙tu fiΩika u mentali. JirriΩulta wkoll li l-missier i˙arre© lil ibnu fil-qdif u dan bl-iskop li jkun ferm a˙jar minn kompetituri akbar minnu.

TwiebeT imdendla mal-irdumijieT Dawn il-katavri Ωgur huma eqreb lejn Alla minn dawk midfunin ta˙t l-art! IΩda dan iddfin stramb, li kien ilu jsir g˙al sekli s˙a˙ fin-na˙a t’isfel taçÇina, minn dejjem ˙awwad mo˙˙ il-poplu. L-oqbra, imserr˙in mal-irdumijiet ta’ Gongxian, fil-provinçja Sichuan, intelqu hemm minnies Bo, li aktarx g˙ebu milleΩistenza madwar 400 sena ilu. Kull tebut hu mag˙mul minn zokk ta’ si©ra wa˙da m˙affra, u mag˙luq b’g˙atu tal-bronΩ. L-espert lokali Lin Chan qal li waqt li kienu qed ja˙dmu fuq ir-restawr tat-twiebet imdendla, instabu 16 o˙ra. Skont hu,

dawn ilhom hemm aktar minn 3,000 sena u huma ta’ sinifikat storiku kbir. Esperi o˙ra jemmnu li lpoplu Bo ˙aseb li l-allat kienu kapaçi jil˙quhom aktar malajr jekk il-mejtin ikunu maqtug˙in mill-art u mistrie˙a mal-irdumijiiet. Il-poplu Bo kien minorità etnika li kien jg˙ix ’il barra mill-fruntieri tal-provinçji moderni ta’ Sichuan u Yunnan. Huma ˙olqu kultura brillanti sa minn 3,000 sena ilu. IΩda, kienet x’kienet ir-ra©uni, iddendil tal-biΩa’ ta’ dawn ittwiebet ˙awwad il-˙sieb tal-istess nies li jg˙ixu fin-na˙a t’isfel

taç-Çina. L-a˙˙ar dendil ta’ twiebet sar madwar 400 sena ilu, lejn innofs u l-a˙˙ar perijodi tadDinastija Ming (1368-1644), waqt li dawk tal-bidu jmorru lura sa 1,000 sena, g˙adDinastija Song (960-1279). Sal-lum, l-aktar tebut antik imdendel instab fl-in˙awi tatThree Gorges, u jmur lura g˙al 2,500 sena: il-Perijodu tarRebbieg˙a u l-Óarifa (770 Qabel Kristu sa 476 Wara Kristu). Kif g˙edna, din il-kwalità ta’ difna g˙ebet misterjoΩament, hekk kif g˙eb darba g˙al dejjem il-poplu Bo.

Ir-Ru˙ u l-Ìisem

15.09.2013

Ikel g˙ar-ru˙

minn

Patri Mario Attard

GÓandek droGa? Jiena qieg˙ed nisma’ sew? Dan x’Patri hu? Jikser il-li©i vilment fuq il-gazzetta? Bil-mod ˙abib! Na˙seb li qabel tasal g˙allkonkluΩjoni mg˙a©©la tieg˙ek a˙jar tag˙fas il-brejkijiet u tag˙tini çans infisser lili nnifsi! G˙all-erwie˙! Mela! Daqs xahrejn ilu kelli l-grazzja li nΩur l-art sabi˙a tal-Polonja. Kull darba li g˙edt lil xi ˙add li kont se nΩur jew li Ωort ilPolonja tista’ tg˙id li fuq fomm kul˙add sibt il-famuΩ kumment jistennieni: “Tajjeb!” U, ng˙id jien, g˙aliex tajjeb? IlPolonja hija art ta’ nies mag˙rufa. Jekk issemmili lill- Beatu Ìwanni Pawlu II, lil Santa Fawstina Kowalska, lil San Massimiljanu Kolbe, lil Nicolaus Copernicus, lil Lech Walesa, lill-Beatu Jerzy Popieluszko, inkella lil Frédéric Chopin u l-bqija, millewwel turini l-kalibru morali u spiritwali tal-Pollakki. Dawn kollha kellhom forma ta’ droga f’˙ajjithom! Xi rrid infisser biha? G˙ajnejja mill-ewwel g˙okritni meta rajt din l-imbierka

kelma quddiem wiççi filmawra li g˙amilt f’dan il-pajjiΩ tal-˙olm. Meta staqsejt lil xi Pollakki lkoll qaluli li l-kelma ‘droga’ ma tfissirx il-˙axixa, lecstacy, il-kannabis, l-eroina u l-bella kumpannija. Dak it-tip ta’ droga qerrieda u mis˙uta kemm trid, g˙aliex teqred il˙ajja ta’ min jo˙odha flimkien mal-familjari u l-˙bieb tag˙hom, il-Pollakki jsej˙ulha narkotik. Fl-ilsien Pollakk ‘droga’ tfisser triq, persuna g˙aΩiΩa jew xi ˙a©a li tqum ilflus. Issa, biex inserra˙ rasi jiena u ©ej lura lejn is-sabi˙ pajjiΩi fuq l-ajruplan, kelli l-grazzja li ˙dejja jkolli mieg˙i Ωew© tfajliet minn tag˙na kemm trid. A˙na u nit˙addtu ˙taft lopportunità u staqsejthom g˙al darb’o˙ra t-tifsira tal-kelma ‘droga’. B’li qaluli ma stajtx ma nniΩΩilx dawn il-ftit ˙sibijiet li l-Img˙allem tani bihom f’dak il-waqt meta konna bejn sema, art u ilma. Int g˙andek triq f’˙ajtek li twasslek g˙all-fer˙ tassew ©ewwieni? U le! M’iniex ng˙idlek biex tkun b˙al

s˙abek li jg˙addi kollox g˙alihom! Lanqas qieg˙ed in˙ajrek tkun b˙al dawk li jg˙idu u jifta˙ru ˙afna u mbag˙ad ma jiswewx karlin! Minn dawk hawn ˙afna! Tkunx b˙alhom! Imma g˙andek triq kif tifhem lil ˙addie˙or? G˙andek mod kif lill-persuna dg˙ajfa tag˙mlilha l-kura©© u mhux tg˙ajjarha bi dnubha? G˙andek xi ˙a©a li tift˙ek u to˙or©ok mill-qabar tieg˙ek innifsek? Id-droga tieg˙i hija s-sej˙a li l-Mulej tani. B’din id-droga lMulej iwassal il-˙niena tieg˙u lil min hu fil-bΩonn. Çert li lvokazzjoni tieg˙ek, hi x’inhi, tressqek ukoll lejn il-batut. Mela ˙udha b˙ala d-droga li lMulej qieg˙ed jag˙tik biex tressaqlu n-nies lejn qalbu! Óobb f’din id-droga! Ftakar li: “L-akbar benefiççju ta’ persuna mhuwiex li rasha mimlija tag˙rif imma li qalbha mimlja m˙abba, widnejha im˙ejjija biex jisimg˙u u jdejha fuq ixxwiek biex jg˙inu!” G˙andek droga b˙al din? Dawk it-tfajliet qaluli wkoll li droga tfisser ukoll persuna g˙aΩiΩa. G˙andek persuna li

tista’ tit˙addet mag˙ha? Persuna li tant kemm tkun komdu mag˙ha tkun tista’, iva, tikxef g˙ommtok mag˙ha ming˙ajr ma jkollok il-biΩa’ li se ©©ibek fl-inkwiet? G˙andek persuna li mag˙ha tista’ taqsam il-˙olm, il-fer˙ u lbeΩg˙at tieg˙ek? Niftiehmu… persuna li meta tag˙milha mag˙ha iktar se tressqek biex tg˙ix l-ewwel tifsira ta’ droga, ji©ifieri l-vokazzjoni tieg˙ek, u mhux ©©ag˙lek ta˙rab minnha! G˙andek droga? L-a˙˙ar tifsira tal-kelma ‘droga’ li l-viΩitaturi Ωg˙aΩag˙ u ˙elwin qaluli biha hija li lkelma ‘droga’ tfisser xi ˙a©a li tqum il-flus. Xi ˙a©a li tiswa. X’hemm b˙alissa li tassew jiswa f’˙ajtek? Il-karozzi? Il˙wejje© tad-ditta? Il-kompjuter? Il-flus? L-investimenti? Il-lussu? Il-konflitti? It-tpattija? Ir-rabja? Jew inkella, biex nissellef naqra mill-omelija tal-Papa Fran©isk fil-BraΩil: “L-ispiritwalità, il-©eneroΩità, is-solidarjetà, il-perseveranza, il-fraternità, ilfer˙?” Insomma, dawk il-valuri li mhux biss jag˙mlu Nisrani imma wkoll bniedem minn fuq

s’isfel? G˙andek triq fil-˙ajja? Persuna g˙aΩiΩa li mag˙ha tifta˙ qalbek ming˙ajr ma t˙awwadlek il-wajers u, fuq kollox, valuri li jwassluk biex tg˙ix tassew? G˙andek droga?

StreSS, UÌiGÓ ta’ raS, dipreSSjoni U attakki ta’ panikU dr renaLd BLUndeLL ser jispjegalna kif nistg˙u niprevienu u nikkontrollaw l-istress, dwejjaq u dipressjonijiet. Kul˙add f’˙ajtu b’xi mod jew ie˙or ˙ass xi tip ta’ dwejjaq jew stress li jaffettwa l-mod ta’ kif ja˙seb, ja©ixxi u kif jikkomunika man-nies ta’ madwaru. F’dan l-artiklu ser nitrattaw dawn it-tipi ta’ fatturi li jaffettwaw il-˙ajja tag˙na b’mod negattiv u kif b’affarijiet naturali jistg˙u ji©u evitati jew trattati.

DR RENALD BLUNDELL renald@naturalremedies.com.mt www.naturalremedies.com.mt

X’inhu stress? L-istress ©ej mill-fatt li persuna toqg˙od ta˙seb jew tinkwieta l-˙in kollu fuq affarijiet b˙al problemi jew xi ˙a©a tkun qed iddejjaqha u b’hekk jaffettwaw il-mod tal-g˙ajxien tag˙ha. B˙alma jg˙id il-Malti: id-dinja t˙ossha ser taqa’ fuqek. KawΩi ta’ stress huma diversi: relazz-jonijiet, xog˙ol, nuqqas ta’ flus, u m˙abba, fost o˙rajn. Bniedem li jkun stressjat i˙oss dwejjaq kbar u xi ˙a©a li kien jag˙milha fi ftit ˙in idum biex jag˙milha b’mod inqas effiçjenti. Jekk persuna li tkun tbati minn stress ma ti˙ux ˙sieb tikkontrollaha tista’ tag˙mel ˙sara kbira lilha nnifisha u kif ukoll lil ta’ madwarha. Tista’ tibda tbati minn u©ig˙ ta’ ras kbir, nuqqas ta’ rqad, anzjetà, attakki ta’ paniku, u kif ukoll tista’ tirriΩulta f’dipressjonijiet. Fil-mo˙˙ g˙andna Ωew© kimiki importanti li jissej˙u Serotonin u Dopamine. Ilbilanç ta’ dawn iΩ-Ωew© kimiki jo˙olqu, kif ukoll jilag˙bu, mal-emozzjonijiet tag˙na koll-

ha li xi w˙ud minnhom huma fer˙, dwejjaq, biki, aptit ta’ nies madwarna, jew aptit ta’ sess. X’tista’ tag˙mel teg˙leb l-istress?

biex

Wa˙da mill-˙xejjex mediçinali biex tikkontrolla a˙jar l-istress hija Rhadiola. Saru ˙afna studji xjentifiçi fejn juru li persuna li tie˙u Rhadiola tkun tista’ tittollera a˙jar l-istress, kemm dak mentali, fiΩiku u ambjentali. Rhadiola ta˙dem primarjament fuq parti tal-mo˙˙ li tissejja˙ Hypotalamus u li tirregola kif il-©isem jadatta g˙allistress. Hemm evidenza xjentifika çara li turi li r-Rhadiola kapaçi ΩΩid il-produzzjoni tasSerotonin fil-mo˙˙ u b’hekk tag˙mel persuna aktar kuntenta u tkun tifla˙ aktar g˙allistress. Din tinsab f’forma ta’ kapsula u m’hemmx g˙alfejn ta’ riçetta tat-tabib g˙aliex m’hemm l-ebda side-effects jew sintomi ˙Ωiena. Óaxixa o˙ra li tista’ tintuΩa biex tikkumbatti l-istress hija Siberian Ginseng. Din iΩΩid it-tolleranza tal-istress tal-persuna billi ΩΩid il-produzzjoni tal-Adrenal Hormones li jinsabu fil-mo˙˙. Is-Siberian Ginseng issa˙˙a˙ l- adrenal gland, u b’hekk hija importanti wkoll g˙al dawk li jsofru minn stress kroniku. Siberian Ginseng jinsab ta˙t forma ta’ te b’tog˙ma tajba ta˙t l’isem ta’ Bija Double Ginseng.

Óaxixa mediçinali o˙ra li tista’ tg˙in u ssa˙˙a˙ il-mo˙˙ kif ukoll l-intelli©enza hija Solgar Gingko Biloba. Din tg˙in biex ikollok çirkolazzjoni a˙jar kemm fil-mo˙˙, kif ukoll fin-neuro transmitters u b’hekk iΩΩid aktar l-ammont ta’ zokkor u ossi©nu fiç-çelloli tal-mo˙˙. Hemm diversi studji kliniçi li juru li lGingko Biloba tg˙in lill-persuna, kemm kbira kif ukoll Ωg˙ira, fil-memorja kif ukoll fil-funzjonijiet tal-mo˙˙ b’mod ©enerali. Kif qed nitkellmu fuq ilmo˙˙, l-ewwel ma ta˙seb ikun x’vitamini jew sustanzi jista’ tie˙u biex tippriserva u tg˙in lill-mo˙˙ fil-formazzjoni biex jikkumbatti stress, iΩid ilmemorja kif ukoll iΩid l-intelli©enza. Illum il-©urnata huwa fatt mag˙ruf li hemm tip ta’ xa˙am partikolari, dak li jissejja˙ Omega 3, li huwa importanti g˙all-formazzjoni u priservazzjoni taç-çelloli tal-mo˙˙. Hemm studji o˙rajn fejn juru li persuni li Ωiedu l-Omega 3 fid-dieta tag˙hom naqqsu b’mod konsiderevoli l-inçidenza li jaqbadhom stress jew dipressjoni. Kif di©à g˙edna, meta a˙na nkunu kuntenti, poΩittivi jew in˙ossuna tajbin, huwa rriΩultat li Ωdied il-livell tasSeratonin ©ewwa l-mo˙˙. Illum il-©urnata sirna nafu li sSerotonin ti©i mag˙mula minn kimika o˙ra li tissejja˙ Solgar 5-HTP (5-Hydorxytryptophan).

Din hija b˙al Serotonin imma tista’ tittie˙ed kemm b’mod naturali u kemm artifiçjali g˙ax tinsab f’˙afna ikel differenti. Solgar 5-HTP tista’ wkoll tinxtara ta˙t forma ta’ kapsoli u m’hemmx g˙alfejn riçetta tat-tabib g˙ax hija wkoll ta˙t forma ta’ ikel supplimentari. L-uΩu tas- Serotonin mhux biss jistimula l-burdata ta’ dak li jkun imma wkoll biex jirrilassa l-persuna kif ukoll inaqqas l-anzjetà u çertu paniku. B’hekk persuni li jbatu minn attakki ta’ paniku, b˙al tfal jew anzjani li jibΩg˙u jorqdu bil-lejl, il-5HTP huwa effettiv g˙alihom. Fost vitamini importanti li wie˙ed g˙andu jie˙u, biex jg˙in lill-mo˙˙ u b’hekk jg˙ix ˙ajja a˙jar, hija l-Vitamina B – b’importanza naççennaw ilVitamina B6. B6 hija importanti g˙at-tolleranza tal-istress, g˙al nervituri, g˙all- adrenal gland u adrenal hormones . Persuni li jkollhom nuqqas ta’ Vitamina B ˙afna drabi jbatu b’anzjetà u nervous disorder. Il-vanta©©i li jintuΩaw ˙xejjex mediçinali b˙al Solgar Rhadiola, Solgar Gingko Biloba u Bija Double Ginseng huma li m’g˙andhom l-ebda side-effects u l-©isem ma jidrax dawn il-˙xejjex. Bilkontra ta’ xi mediçini konvenzjonali fejn ladarba tibdihom trid tibqa’ te˙odhom bilfors g˙al numru ta’ ©img˙at, kultant xhur, snin, u anke sa˙ansitra g˙al g˙omor ta’ bniedem.

Kultura

15.09.2013

L-AÓÓAR ÇANS BIEx TIDÓOL L-MCAST f’OTTuBRu LI ÌEJ L-MCAST se jifta˙ mill-©did lapplikazzjonijiet g˙all-korsijiet full-time tas-sena akkademika 2013/14 bejn it-23 u l-25 ta’ Settembru. Studenti prospettivi huma mistiedna jitfg˙u l-applikazzjoni tag˙hom biex jibdew jistudjaw l-MCAST fis-sena akkademika li jmiss, li se tibda f’Ottubru li ©ej. Aktar minn 2,990 student ©odda applikaw biex jid˙lu l-MCAST fl-ewwel sej˙a g˙all-applikazzjonijiet, aktar kmien dan is-sajf. Din ittieni sej˙a qed issir l-aktar g˙al studenti li se jag˙mlu l-eΩamijiet dan ix-xahar jew li ma jkunux la˙qu kisbu l-kwalifiki

me˙tie©a biex japplikaw flewwel sej˙a. L-g˙axar istituti tal-MCAST f’Malta u ç-çentru tal-MCAST f’G˙awdex se jilqg˙u applikazzjonijiet g˙all-korsijiet tal-bidu, diploma, tal- foundation , extended diploma, higher national diploma u tal-lawrji ( degrees ) offruti fil- Prospett tal-Korsijiet Full-Time 2013/14. Kopja tal-Prospett tista’ tinkiseb mill-Kampus Ewlieni talMCAST f’Ra˙al Ìdid u milluffiççji tal-kunsilli lokali. VerΩjoni interattiva tal-Prospett, li tinkludi wkoll g˙odda li tg˙inek tag˙Ωel u tqabbel ilkorsijiet, tista’ titniΩΩel mis-sit

tal-MCAST fuq l-internet www.mcast.edu.mt G˙al dettalji dwar kif tapplika, Ωur il-pa©na tal-internet www.mcast.edu.mt/secondcall. G˙al iktar informazzjoni jew g˙al pariri personali dwar dawn il-korsijiet ikkuntattja lillcareer advisers talKulle©© bin-numru 2398 7135/6 jew career.guidance@mcast.edu.mt G˙al aktar informazzjoni, ritratti jew filmati relatati, jew g˙al assistenza o˙ra millMCAST, ikkuntatjaw lil: David Vella, Mani©er Medja u Relazzjonijiet Pubbliçi Tel: (+356) 2398 7309 | M:

(+356) 9982 7074 | F: (+356) 2398 7316 | E: david.vella@mcast.edu.mt Dwar l-MCAST Il-Kulle©© Malti tal-Arti, ixXjenza u t-Teknolo©ija (MCAST), imwaqqaf fl-2001, huwa l-istituzzjoni ta’ ta˙ri© u edukazzjoni vokazzjonali ewlenija f’Malta. Permezz ta’ g˙axar istituti differenti f’Malta u çentru f’G˙awdex, noffru 170 kors fuq baΩi full-time u 300 o˙ra part-time. Dawn ivarjaw minn çertifikati g˙al lawrji (minn Livell 1 sa Livell 6). Listudenti tag˙na ji©u ppreparati

g˙al karrieri f’oqsma differenti tal-ekonomija, jew biex ikomplu l-istudji tag˙hom f’livelli og˙la. Na˙dmu id f’id malindustriji lokali biex niΩguraw li l-g˙erf, ˙iliet u snajja’ li nwasslu lill-istudenti jkunu adegwati g˙all-˙ti©ijiet ta’ ekonomija dinamika u li ta˙seb fil-©ejjieni. Din ir-relazzjoni tixpruna s-suççess talKulle©© – il-programmi tag˙na huma flessibli, rilevanti u jwie©bu g˙all-aspirazzjonijiet tal-istudenti u g˙all-˙ti©ijiet talindustriji, hekk kif dawn kontinwament jevolvu biex jilqg˙u g˙all-isfidi u l-opportunitajiet tal-bidliet fl-ekonomija dinjija.

JAKE CASSAR: SENSIELA TA’ KOTBA Imma kemm tifla˙ tkun kattiva rRe©ina Fidelja!? U din min hi? forsi qed tistaqsu lilkom infuskom. IΩda t-tfal jafu sewwa min hi r-Re©ina Fidelja, g˙ax Jake Cassar da˙lilhom f’qalbhom u hawn ˙afna tfal li qed jistennew bil-˙erqa s-seba’ u t-tmien ktieb tas-sensiela. U issa waslu: Jake Cassar u l-Istorja tar-Re©ina x-Xi˙a (7) u Jake Cassar u rRe©ina Fidelja f’Boçça tal-Ó©ie© (8). L-avventura ta’ Jake u o˙tu Mel tkompli minn fejn ˙allejnieha – çjoè b’Defdemola maqfula fil-bir, u Jake ma jafx kif se jsalvaha minn hemmhekk. Dan it-tifel, daqsxejn gaΩΩu, huwa kreazzjoni tal-awtriçi Clare Azzopardi, ming˙ajr dubju rre©ina tal-letteratura g˙at-tfal bilMalti llum il-©urnata. Pubblikazzjoni Merlin Publishers, l-istejjer f’din is-sensiela huma kollha mog˙tija l-˙ajja mill-artist Mark Scicluna, li bena l-imma©ni viΩiva ta’ Jake u tal-avventuri tieg˙u mill-bidu nett. Il-kollaborazzjoni bejniet-hom it-tnejn wasslet biex illum is-sensiela Jake Cassar hija l-iΩjed sensiela bil-Malti popolari fost it-tfal minn 8 snin ’il fuq, u s-sensiela reb˙et ukoll il-Premju Nazzjonali talKtieb g˙all-aqwa ktieb g˙at-tfal. Tant kien kbir is-suççess ta’ din

is-sensiela, li din ©iet ippubblikata wkoll – ˙a©a rarissima g˙al ktieb Malti – fl-Indja fi tliet lingwi differenti. Azzopardi te˙odna f’dinja ta’ fantasija u ma©ija, iΩjed dejjem b’burdata umoristika u xi ftit surreali. Niltaqg˙u ma’ diversi ˙lejjaq fantastiçi, daqsxejn strambi iΩda li malajr nie˙du grazzja

mag˙hom (minbarra r-Re©ina Fidelja, naturalment!). Hemm irRe Pankrazju, l-Uditi, Teodoro u Furun, il-Popototos, Defdemola, l-IΩdingati, ir-Re Vonxkup, lIstorduti, ir-Re FellambroΩja, lIm©ennbin u r-Re©ina x-Xi˙a. U mbag˙ad hemm dik li ma tixbax tkun kattiva: ir-Re©ina Fidelja u l˙lejjaq tag˙ha s-sriek. It-taqbida

bejn it-tajjeb u l-˙aΩin tkompli, b’riçetti ma©içi bil-kantofonis, melodiji sbie˙, xkupi u o˙rajn. Minbarra elementi ta’ fantasija, insibu biççiet mill-˙ajja ta’ kuljum tat-tfal kollha, u g˙alhekk façli g˙alihom jid˙lu fl-istorja – il-©lied bejn l-a˙wa, l-eΩamijiet, il-mamà li tg˙ajjat… Il-kotba ta’ Jake Cassar jinqraw

prattikament f’nifs wie˙ed g˙ax l-avventura ma t˙allikx bi kwietek, u l-pass tan-narrazzjoni tant hu mexxej, simpatiku u le©©er li Azzopardi jirnexxilha tag˙mel fans tas-sensiela anke minn tfal li normalment ma tantx i˙obbu jaqraw bil-Malti. Il-preΩentazzjoni mill-isba˙, il-kapitli qosra, il-kitba informali, il-kliem li jirriflettu dak li qed ji©ri fl-istorja (xi kultant kbar, bojod fuq l-iswed, la©enba, dawra tond) u l-illustrazzjonijiet – dawn l-elementi kollha jing˙aqdu biex g˙amlu mis-sensiela s-suççess kbir li filfatt hi fost it-tfal. Issa ma fadalx wisq biex naraw jekk fl-a˙˙ar ir-Re©ina Fidelja hix se tinqered darba g˙al dejjem – is-sensiela se ting˙alaq malg˙axar ktieb, ji©ifieri wara dawn li g˙adhom kemm ˙ar©u, jonqos biss Ωew© avventuri o˙ra. U wara, x’se nag˙mlu ming˙ajr Jake? Sadanittant, nissu©©erixxu lillfans kollha ta’ Jake Cassar biex ifittxu jakkwistaw il-kopja tag˙hom biex jaraw Jake u o˙tu Mel f’liema intriççi sabu ru˙hom din id-darba! Is-sensiela kollha ta’ Jake Cassar tinsab g˙all-bejg˙ mill˙wienet tal-kotba, jew direttament online minn www.merlinpublishers.com

MEL’AQTA DIN…MILL-ARKIVJI TA’ CHARLES CLEWS 1. 2. 3.

G˙andek manuskritt li dejjem xtaqt tippubblika? Tixtieq tarah jie˙u l-˙ajja u jsir ktieb ippubblikat, fuq l-ixkafef ˙dejn l-aqwa kittieba Maltin? Merlin Publishers qed joffru possibbiltà eçitanti u unika: issottometti l-manuskritt tieg˙ek g˙all-kompetizzjoni #abbozz, u manuskritt rebbie˙ se jintg˙aΩel minn ©urija ta’ esperti kif ukoll mill-udjenza fis-sala waqt is-serata #abbozz tul il-Festival Nazzjonali talKtieb, is-Sibt 9 ta’ Novembru, biex jigi ppubblikat millMerlin. Ir-regolamenti ta’ kif tie˙u

sehem issibhom hawnhekk: http://www.merlinpublishers.c om/eventsselectedtrans_mlt. php?refblurb=abbozzl Biex ikunu eli©ibbli, ilmanuskritti jridu ji©u sottomessi sa mhux aktar tard mid-9 ta’ Ottubru 2013. Inti disinjatur u tixtieq ikollok l-opportunità ta˙dem fuq id-disinn tal-qoxra ta’ wie˙ed mill-kotba Merlin mal-aqwa tim ta’ produzzjoni ta’ kotba f'Malta, ibqa’ segwi l-pa©na Merlin Publishers fuq Facebook, g˙ax f’#abbozz se jkun hemm xi ˙a©a tg˙odd g˙alik ukoll.

Ag˙ti kelma g˙al karta kambjala. Semmi l-ewwel belt tal-Ordni tal-Kavallieri. Bandieri, satellita, ittri u bandli. Minn dawn liema wa˙da mhix mezz ta’ komunikazzjoni? 4. New Zealand kien l-ewwel pajjiΩ li ta d-dritt tal-vot lin-nisa kollha tal-post. Veru jew falz? 5. Ag˙ti s-singular ta’: a) Imtie˙en, b) Eg˙tieb, ç) Qrejjaq. 6. Ìuljetta li ˙abbet lil Romeo g˙all-a˙˙ar, ma’ liema belt Taljana tfakkrek? 7. Ag˙ti kelma li tfisser l-oppost ta’ firda 8. Thomas Maitland kien l-ewwel gvernatur hawn Malta u huwa midfun il-Belt. F’liema post? 9. Ta’ Saura fir-Rabat, g˙al min huwa msemmi? 10. Dawn it-tlieta x’kellhom komuni: Pierino de Ponte; Pietro del Monte u Gregorio Carafa? Risposti f’pa©na 25

Kultura

15.09.2013

MID-DJARJU TAL-PRIM MINISTRU

Il-Prim Ministru Joseph Muscat flimkien ma’ Lu Qizhou, Kap EΩekuttiv taç- China Power Investment Corporation

Il-Ministru Konrad Mizzi jiffirma l-Memorandum of Understanding mal-kumpanija nazzjonali ÇiniΩa China Power Investment Corporation

Il-Prim Ministru Joseph Muscat jiltaqa’ ma’ Li Kenqiang, Prim Ministru taç-Çina

IL-Prim Ministru jiltaqa’ mal-Ministru tal-Affarijiet ekonomiçi tat-TuneΩija

Ritratti: DOI

AttivitAjiet xjentifiÇi u divertenti wAqt il-festivAl tAx-xjenzA fil-Belt Ix-xjenza ser tie˙u l-˙ajja g˙at-tfal fl-edizzjoni ta’ din is-sena tal-festival ix-Xjenza fil-Belt li ser isir nhar il-Ìimg˙a 27 ta’ Settembru, Palazzo Parisio f’Triq Merkanti. Barra minn hekk f’postijiet u toroq o˙ra fil-belt Valletta ser ikunu mimlijin b’esperimenti xjentifiçi, xows live, u attivitajiet divertenti g˙at-tfal. L-attivitajiet f’Palazzo Parisio jibdew fis-6.00pm bil-kumpannija tal-log˙ob 5 4 tniedi treasure hunt. L-istudenti bl-età bejn l-10 u t-13-il sena jistg˙u jinkitbu biex jipparteçipaw, billi jag˙fsu ‘like’ fuq il-post li hemm fuq ilFacebook page: www.facebook.com/ScienceInThe CityMalta. Ser jing˙ataw premjijiet sbie˙ u t-tim rebbie˙ se jit˙abbar dakinhar stess fid-9.00pm. Ir-reçta ta’ Malcolm Galea Everything you need to know about Science (More or Less) (Dak kollu li ghandek tkun taf dwar ixXjenza (Bejn wie˙ed u ie˙or)) tibda fis-6:30pm. Din ir-reçta tiffoka fuq id-dinja affaxxinanti taxxjenza mfassla bl-iktar mod divertenti possibbli. L-udjenzi se jaraw kif mill-iΩg˙ar nett partiçelli li jmorru g˙al kobor ©igantesk talunivers. Dan ix-xow interattiv hu perfett g˙at-tfal kurjuΩi u nies adulti u jinkludi karattri umoristiçi u esperimenti live biex jag˙tu idea ©enerali dwar dak kollu li hu xjenza, filwaqt li trawwem il-kurΩità biex jitg˙allmu aktar. Ir-reçta

L-atturi Malcolm u Joseph jispje©aw kif çerti affarijiet jisplodu waqt ir-reçta tag˙hom ta’ dis-sena Everything you need to know about Science. kienet fil-bidu kkummisjonata g˙all-festival ZiguZajg Kids & Youth Arts Festival 2012. G˙alkemm mfassla g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ bejn l-10 u s-16-il sena, ir-reçta tappella g˙at-tfal u l-adulti ta’ kull età sakemm jistg˙u joqg˙odu bilqeg˙da g˙ax-xow ta’ sieg˙a. TWISSIJA: Jekk tixtieq tnaqqas irriskji li tixxarrab, tiddisintegra jew ti©i mikul, nirrakkomandaw li ma tpo©©ix fir-ringieli ta’ quddiem! Hemm biss si©©ijiet g˙al 150 persuna u g˙alhekk ser ikun hemm

repetizzjoni tar-reçta fit-8pm. B’kollaborazzjoni ma’ Skolasajf, ittfal g˙andhom l-opportunità li jipparteçipaw f’kompetizzjoni Science Journal. Permezz ta’ din ilkompetizzjoni l-istudenti esperjenzaw li x-xjenza tid˙ol f’dak kollu li nag˙mlu fil-˙ajja ta’ kuljum. Blg˙ajnuna tal-ktejjeb Fun in Science, ikkreat apposta, nittamaw li nistimulaw il-kurΩita’ fost it-tfal, nΩiedu kuxjenza dwar x’qed ji©ri fid-dinja madwarhom, jistaqsu mistoqsijiet, jesperimentaw u jin-

vestigaw. Fi kliem ie˙or jesperjenzaw xi tfisser jekk tkun riçerkatur. Is-sottomessjonijiet tal-©urnali xjentifiçi ser ikunu kollha esebiti dakinhar f’Palazzo Parisio u r-rebbie˙ ikun m˙abbar waqt iç-çerimonja tal-g˙oti tal-premjijiet fid9pm. Wara ser ikun hemm riçeviment, grazzi g˙all-Ministeru talAffarijiet Barranin. “Kopji tal-ktejjeb Fun in Science ser jitqassmu lill-udjenzi minn Palazzo Parisio matul il-festival ixXjenza fil-Belt. Nemmnu li dawn

il-ktejjeb se jg˙inu biex titkattar lim˙abba g˙ax-xjenza fost il-©enerazzjoni Ω-Ωg˙ar tag˙na. Ix-xjentisti prospettivi Ωg˙ar, li dejjem xtaqu jkunu jafu kif tag˙mel xi lava lamp jew jiktbu messa©©i sigriti, jistg˙u ji©u u ji©bru kopja,” qalet Karen Fiorini, l-Assistenta Mani©er tal-Festival ix-Xjenza fil-Belt. Il-festival ix-Xjenza fil-Belt g˙andu l-appo©© tal-Programm EU FP7 u l-Malta Arts Fund. Lavveniment hu kkoordinat millFond tar-Riçerka tal-Università ta’ Malta (RIDT) u l-Malta Chamber of Scientists, u bi s˙ab mal-Kunsill Lokali tal-belt Valletta, MEUSAC, is-Segretarju Parlamentari g˙arRiçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport, ir-RappreΩentanza talKummissjoni Ewropea f’Malta, MCST, il-Kunsill Malti g˙allKultura u l-Arti, Where’s Everybody, PBS, Notte Bianca, iCreatemotion, Vodafone, ilFondazzjoni Valletta 2018, Microsoft Innovation Centre u lKavallier ta’ San Ìakbu Çentru ta’ Kreattività. Attivitajiet xjentifiçi u divertenti waqt il-festival ix-Xjenza fil-Belt. Il-websajt tax-Xjenza fil-Belt: www.scienceinthecity.org.mt se tkun a©©ornata bil-programm s˙i˙ dalwaqt. Wie˙ed jista’ jsegwi lprogramm tal-Festival fuq Facebook g˙all-a©©ornamenti b’mod regolari: www.facebook.com/ScienceInThe CityMalta

tweÌiBiet: 1. Çedola, 2. il-Birgu, 3. Bandli, 4. veru, 5.a) Mit˙na, b) g˙atba, ç) qroqqa, 6. verona, 7. G˙aqda, 8. il-Barrakka ta’ fuq, 9. nicola saura, 10. it-tlieta kienu gran mastri tal-Ordni ta’ san Ìwann u ta’ nazzjonalità taljana

Çinema

15.09.2013

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

2 GUNS

MEXXEJ

ALLEANZA DELIKATA BEJN ÛEWÌ OPERATURI Atturi Ewlenin: Denzel Washington, Mark Wahlberg, Paula Patton, Bill Paxton, James Marsden, Fred Ward, Edward James Olmos. Direttur: Balthasar Kormakur. Óin: 103 min. Distributur: E-ONE ENTERTAINMENT FILMS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 16.

2 Guns hu film ie˙or ta’ azzjoni splussiva li jiΩvol©i b’manija ener©etika u bi stil ta’ western modern. Billi lma©©oranza tal-andament ise˙˙ fid-deΩert u f’lokazzjonijiet Messikani, hawn tidher l-id tad-direttur rinomat Sam Peckinpah (1925-1984]). Infatti, ninnotaw oma©© çar lejn l-istil ta’ dan il-bniedem meta jsir ta˙ri© ta’ sparar bil-pistoli fuq ti©ie© midfuna sa g˙onqhom fil-˙amrija. Fil-partijiet prinçipali nsibu lill-atturi famuΩi u popolari, Denzel Washington u Mark Wahlberg, Ωew© operaturi polizjeski li qed ja˙dmu minn ta˙t, imqabbdin mill-uffiççji rispettivi tag˙hom biex jinfiltraw cartel Messikan tad-drogi, li d-destin ilaqqag˙hom flimkien ming˙ajr ma jafu lil xulxin u m’g˙andhom l-ebda ˙jiel tax-xog˙ol rispettiv tag˙hom. L-a©ent tad-DEA, Robert ‘Bobby’ Tesich (Washington) u l-uffiçjal tal-Intelli©enza Navali Marcus ‘Stig’ Stigman (Wahlberg) issa ilhom madwar sena mka˙˙lin flimkien. Billi xog˙olhom hu sigriet huma ma jafdawx lil xulxin

daqskemm ma jafdawx lillkriminali li jridu jaqbdu. Meta jippruvaw jinfiltraw f’post fortifikat tad-drogi fil-Messiku, lattentat tag˙hom ifalli bil-kbir u s-superjuri rispettivi tag˙hom ine˙˙uhom minn dan ixxog˙ol. Issa, kul˙add qed ifittixhom, jew biex jitfg˙uhom il-˙abs, jew biex joqtluhom. Iridu jew ma jridux bilfors ikollhom jistrie˙u fuq xulxin. Li hemm tajjeb hu li fiΩ-Ωmien li g˙amluha ta’ kriminali saru jafu xi affarijiet li jistg˙u jiswewlhom ta’ gwadann personali. Matul dan iΩ-Ωmien, Bobby jinvolvi ru˙u romantikament ma’ Deb Rees (Patton), a©enta tad-DEA, li jista’ jkollha a©enda sigrieta fuqha. 2 Guns hu bbaΩat fuq serje qasira ta’ ˙ames puntati ta’ kotba grafiçi tal-2008 tal-istess isem miktubin minn Steven Grant, bid-disinji tal-artist Mateus Santolouco u ppublikati minn Boom! Studios. Waqt li dan hu xog˙ol ta’ natura vjolenti, b’azzjoni qawwija, bejn iΩ-Ωew© prota-gonisti dejjem teΩisti doΩa ta’ umoriΩmu sarkastiku u nuqqas ta’ fiduçja f’xulxin.

Çinema

15.09.2013

STUCK IN LOVE

ROMANTIKU/TENERU

JIBQA’ JISTENNA LIL MARTU LI ÓALLIETU

Atturi Ewlenin: Greg Kinnear, Jennifer Connolly, Lily Collins, Nat Wolff, Kristen Bell, Logan Lerman. Direttur: Josh Boone. Óin: 96 min. Distributur: KOCH MEDIA ENTERTAINMENT FILMS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 15.

Stuck In Love li huwa primarjament kummiedja romantika, emozzjonanti u melodrammatika turina familja ta’ kittieba li kwaΩi waslu li ma jafux xi tfisser im˙abba vera u sinçiera. Bill Borgens (Kinnear), kittieb rinomat, tliet snin wara li martu ˙allietu, g˙adu ma jistax jidra nnuqqas tag˙ha. Anzi, baqa’ ossessjonat wara Erica (Connolly]), inkwetat biΩΩwie© tag˙ha ma’ ˙addie˙or, tant li billejl sikwit imur barra fil-faççata tat-triq ˙dejn id-dar tag˙ha u joqg˙od inemmes. Samantha (Collins), it-tifla indipendenti tieg˙u li waslet biex tippubblika ktieb, ma tridx taf b’ommha u lanqas tkellimha. Óuha Ω-

Ωg˙ir, Rusty (Wolff) li wkoll qed jaspira li jsir awtur, jibda jduq l-imrar tal-˙ajja kmieni f’˙ajtu, meta jiskopri li t-tfaj-la li tassew i˙obb

g˙andha xi vizzji ˙Ωiena. Samantha wkoll issib lim˙abba ma’ Louis (Lerman) muΩiçist Ωag˙Ωug˙ u ©entili li qed jie˙u ˙sieb ommu li tinsab marida gravi fissodda. Dawn it-tliet laqtiet romantiçi fl-a˙˙ar jintegraw ma’ xulxin, b’riΩultati li aktar inisslu tbissima, fuq perijodu ta’ sena mill-festa

Kompetizzjoni Empire Cinema

Amerikana ta’ Thanksgiving sa dik ta’ sena wara, fejn anke Erica se ssib ru˙ha involuta. Id-direttur u kittieb Josh Boone ddikjara bil-miftu˙ li Stuck In Love huwa l-attentat tieg˙u biex jag˙ti stampa çara ta’ kif id-divorzju ta’ w©ig˙ il-qalb tal-©enituri tieg˙u serva b˙ala storja ta’ redenzjoni, im˙abba vera u

l-importanza tal-familja mag˙quda. Dan ix-xog˙ol juri kif bid-diffikultajiet ta’ wara ddivorzju u t-trobbija talulied, ir-rabtiet tal-familja jistg˙u jissodaw aktar. Latmosfera ta’ din il-produzzjoni hi wa˙da pjuttost serja, bl-emozzjonijiet ˙erqana umani jkunu mperrçin filbera˙.

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn l-4 ta’ Settembru u t-8 ta’ Settembru

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Semmi wie˙ed mill-atturi prinçipali tal-film 2 Guns Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: ROSE MAMO, Hillside Place 2, Triq il-Kwartin Swieqi, SWQ 2205

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Percy Jackson: Sea Of Monsters The Smurfs One Direction: This Is Us Planes Grown ups 2 Elysium Man Of Steel Now You See Me Epic The Lone Ranger

TeleviΩjoni

15.09.2013

IKONI, illum fis-18.45 fuq One F’xandira diretta minn ÓaΩ-Ûabbar, ONE, permezz tal-programm Ikoni, ser iwassal dak kollu li jkun qed ise˙˙ fil-qofol tal-Festa tal-Madonna tal-Grazzja. B’diversi intervisti u filmati diretti, Brian Bonnici, Etienne Schembri, Tanya Borg u Josè Borg iwasslu lkummentarju u l-intervisti ma’ g˙add ta’ personalitajiet, f’dan la˙˙ar programm mis-sensiela Ikoni. IO CANTO, illum fid-21.30 fuq Canale 5 It-tieni appuntament tal-edizzjoni l-©dida tal-programm ippreΩentat minn Gerry Scotti, li issa nbidlet mill-kompetizzjoni individwali g˙al wa˙da ta’ timijiet. Illejla jkomplu l-awdizzjonijiet li se jiddeçiedu min mill-54 kompetitur Ωag˙Ωug˙ se jing˙ata l-opportunità li jag˙mel parti mit-tliet timijiet li jibqa’.

07.15 08.30 08.45 09.00 10.10 11.25 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.35 18.40

G˙aΩliet (r) ONE NEWS Telebejg˙ Folji Maratona b’risq il-Missjoni Il-Komiçi (r) ONE NEWS Mad-daqqa t’g˙ajn Telebejg˙ Miss Malta (r) ONE NEWS Maratona b’risq il-Missjoni Ikoni (Mill-festa tal-Madonna tal-Grazzja, ÓaΩ-Ûabbar) 19.30 ONE NEWS 20.15 Ikoni (Mill-festa tal-Madonna tal-Grazzja, ÓaΩ-Ûabbar) 23.30 ONE NEWS

07.00 07.30 09.00 10.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 18.00 18.10 18.40 19.45 20.30 21.30 21.35 23.00

NET NEWS Iswed fuq l-Abjad (r) Missjoni Telebejgh Maratona b'risq il-Missjoni NET NEWS (ikompli) Maratona NET NEWS (ikompli) Maratona NET NEWS Flusek (r) (ikompli) Maratona NET NEWS (ikompli) Maratona NET News (ikompli) Maratona NET NEWS

07.00 09.00 09.15 09.45 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.05 16.55 17.40 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40 22.10 22.50

L-G˙odwa t-Tajba Madwarna Mill-Im˙aΩen tal-Festi Is-Sajf ma’ Salv (r) Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet X Factor A˙barijiet Teleshopping World’s Worst Disasters A˙barijiet Merlin Sinbad Madwarna A˙barijiet Mixage Atlantis A˙barijiet Film: Charlie Wilson War Ripper Street A˙barijiet

07.00 07.05 08.00 08.20 09.05 09.55 10.30 10.55 12.00 12.20 13.10 14.00 16.20 16.55 17.05

06.30 09.30 10.00 10.45 11.30 13.00 13.30 13.45 17.10 18.10 19.35 20.30 21.10 21.45

Real School New Art Attack Voyager Factory Il Nostro Amico Charly Film: La Nave Dei Sogni TG2 TG2 Motori Quelli Che...Il Calcio Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra TG2 NCIS Under The Dome

18.50 20.00 20.40 21.10

Tg1 14° Distretto Tg1 Quark Atlante Dreams Road Paesi Che Vai A Sua Immagine Santa Messa Recita Dell’Angelus Linea Verde Estate Pole Position Una Notte Per Caruso Paesi Che Vai Che Tempo Fa Film: Un Pizzico D’Amore Di Magia Reazione A Catena Telegiornale Affari Tuoi Un Caso Di Coscienza

08.00 09.30 11.15 12.00 12.25 12.55 13.25 14.00 14.30 15.00 15.05 17.15 18.00 19.00 20.00 20.20 21.05 23.20

Film: Compo De’Fiori Film: Cerasella New York, New York Tg3 Telecamere Salute Prima Della Prima Passportout Tg Regione In 1/2 Ora Tg3 Film: Seabiscuit Squadra Speciale Vienna Il Palio Di Asti Tg3 Blob The Defenders Film: K-19 Tg3

07:50 09.30 11.00 12:00 12.10 13.05 13.40 14.50 15.50 17.00 17.45 18.10 18.30 19.00 19.25 21.25

Tutto In Famiglia GP Della Turchia GP Di San Marino Studio Aperto GP Di San Marino Sport Mediaset XXL GP Di San Marino Fuori Giri GP Della Turchia Fuori Giri La Vita Secondo Jim Life Bites Studio Aperto Così Fan Tutte Film: Daredevil Mistero

08.00 08.50 09.10 11.30 12.00 13.00 13.40 14.00 16.10 18.00 20.00 20.40 21.30

Tg5 Tgcom Elisa Di Rivombrosa Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca di Noè Il Falco e La Colomba Film: La Clinica Tra I Monti Film: L’Amore Non Ha Prezzo Tg5 Paperissima Sprint Io Canto

08.15 09.20 10.00 11.00 11.30 13.00 14.00 14.40 15.50 18.55 19.35 21.30

Vita Da Strega Le Storie di Viaggio a... Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Slow Tour Tg4 Donnavventura Film: La Bibbia Tg4 Il Comandante Florent Tempesta d'Amore

07.55 09.45 12.00 13.00 14.40 16.30 18.15 20.00 20.30 23.00

Omnibus Fantomas Minaccia Il Mondo Film: Jane Doe Tg La7 Film: Il Kentuckiano The District Film: La Libreria Del Mistero Tg La7 Grey’s Anatomy Saving Hope

08.30 Offbeat America 09.00 My Yard Goes Disney 09.25 Selling New York 09.50 Million Dollar Rooms 10.15 The White Room Challenge 11.10 State of Style: 2013 Spring/Summer Collection 11.35 Masters of Luxury 12.00 Platinum Weddings 12.25 Reservations Required 12.55 Extreme Homes 13.45 Offbeat America 14.10 Million Dollar Rooms 14.35 Selling New York 15.00 Suggs’ Italian Job 15.25 My Yard Goes Disney 15.50 State of Style: 2013 Spring/Summer Collection 16.15 Million Dollar Rooms 16.40 World’s Most Extreme Homes 17.05 Extreme Homes 18.00 Chef Abroad

06.00 07.40 09.20 11.00 11.50

Jenny Morris Cooks Morocco Extra Virgin Symon’s Suppers Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa: Back to Basics The Big Cheese Amazing Wedding Cakes Charly’s Cake Angels Iron Chef America Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars Tastiest Places to Chowdown Chopped Amazing Wedding Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars

08.10 Austin Stevens: Most Dangerous... 09.05 Escape to Chimp Eden 09.30 Dick ’N’ Dom Go Wild 10.00 Most Extreme 10.55 Wildest Arctic 11.50 Your Pet Wants This 12.45 Your Pet Wants This, Too! 13.40 Trophy Cats 14.35 Dogs vs. Cats 15.30 World’s Ugliest Dog Competition 16.25 America’s Cutest Pets 17.20 Call of the Wildman 18.15 Austin Stevens Adventures 19.10 Gator Boys 20.05 Into The Shark Bite 21.00 North America 21.55 The Lion Man 22.50 Untamed and Uncut 23.45 Gator Boys

08.10 Mythbusters: Drain Disaster 09.05 Through the Wormhole with Morgan Freeman: Is Time Travel Possible? 09.55 How the Universe Works 10.50 Ultimate Warfare: Kandahar: Against All Odds 11.40 Ultimate Warfare: Baghdad: Thunder Runs 12.35 Auction Kings: Haunted Cabinet 13.05 Auction Kings: DeLorean Time Machine 13.30 Baggage Battles 14.25 Auction Hunters: Everything’s Bigger in Texas 14.55 Auction Hunters: The Dallas Mavericks 15.20 Dual Survival: Misty Mountain Drop 16.15 Born Survivor: Bear Grylls: Indonesia, Ring of Fire

08.05 08.20 09.05 09.35 10.05 10.50 12.25

MISS MALTA, g˙ada fid-20.45 fuq One It-Tnejn 16 ta’ Settembru se tkun id-disa’ puntata tal-programm Miss Malta 2013. Matul dan il-programm se jkollna b˙ala protagonisti lil Miss Kappara (Bekki Nurton), Miss San Ìwann (Nikki Zarb Cousin) u Miss Sliema (Natalya Galdes). Se jkun hemm log˙ob, kant, sorpriΩi u kull forma ta’ divertiment. Fost il-mistednin se jkun hemm Lyndsay u Debbie Scerri. Titilfux.

13.05 13.55 15.25 16.25 17.15 18.30 19.20 20.10 21.00 22.40 23.30

13.25 14.10 14.55 17.20 18.20 20.00 20.30 21.00 22.30 23.20

Gigglebiz Robin Hood Last of the Summer Wine My Family The Weakest Link BBC Proms Monty Halls’ Great Hebridean Escape The Weakest Link Robin Hood Doctors Monty Halls’ Great Hebridean Escape BBC Proms 2010 Last of the Summer Wine My Family Freefall Waking the Dead I Woke Up Gay

15.09.2013

TeleviΩjoni

ILLUM

GÓADA

IT-TLIETA

15 TA’ SETTEMBRU

16 TA’ SETTEMBRU

17 TA’ SETTEMBRU

K-19

MAGIC MIKE

TRANSPORTER 3

RAI 3, 21.05

SKY CINEMA, 21.10

CINEMA ENERGY, 21.15

FILM – DRAMMATIKU

FILM – KUMMIEDJA

FILM - AZZJONI

Film li je˙odna fl-eqqel taΩ-Ωminijiet tal-gwerra bierda fl-1960. Ir-Russja tniedi sottomarin nukleari. Abbord dan is-sottomarin ikun hemm il-Kaptan Alexei Vostrikov (Harrison Ford) u l-uffiçjal eΩekuttiv popolari Mikhail Polenin (Liam Neeson). Tin˙ass it-tensjoni li hemm bejniethom it-tnejn, min˙abba li jkunu f’kunflitt kostantement, iΩda t-tnejn huma patrijotti. Meta s-sistema tar-reattur nukleari tal-bastiment tibda tnixxi, iΩ-Ωew© ir©iel u l-ekwipa©© tag˙hom iridu jkunu kura©©uΩi u ja˙dmu flimkien qabel kollox ikun mitluf.

Mike Lane (Channing Tatum) g˙andu 31 sena u joqg˙od f’Tampa, Florida. Matul il-©urnata hu ja˙dem f’siti ta’ kostruzzjoni, filwaqt li mal-lejl huwa mag˙ruf b˙ala Magic Mike; l-istilla tal-grupp Kings of Tampa. Il-Kings of Tampa kien grupp ta’ strippers ir©iel. Mike jixtieq li ma jibqax stripper, imma jifta˙ business tal-g˙amara, iΩda l-bank ma jaççetawx li jag˙tuh loan. F’lejla minnhom Adam, tifel adoloxxenti li ja˙dem ma’ Mike, isegwih fil-klabb. F’dak il-lejl wie˙ed miΩ-Ωeffiena ma jkunx jista’ jag˙ti l-prestazzjoni tieg˙u, u Adam ikun im©ieg˙el imur minfloku. Adam isir famuΩ. IΩda is-suççess li kiseb jag˙mel bih u jispiçça jwettaq atti mhux xierqa.

Vapur mimli b’merkanzija tossika qed jistenna sabiex jitrakka mal-port f’Odessa. Frank Martin (Jason Statham) jirrifjuta biçça xog˙ol f’Marsilja u jirreferi lil sie˙bu g˙aliha. Ftit Ωmien wara, sie˙eb Martin jispiçça midrub minn tiri tan-nar, i©arraf il-karozza li jkun qed isuq filkamra tas-salott ta’ Martin u jmut. I˙alli warajh mara fuq is-seat ta’ wara tal-karozza. Martin ikun im©ieg˙el jie˙u l-biçça xog˙ol hu. Jibda l-vja©© lejn il-Lvant mal-mal-istess mara li kien hemm fil-karozza u but tal-karozza mimli b’ xi ˙a©a suspettuΩa. Tg˙id Martin jinduna b’dak li jkun qed ji©ri, ikun kapaçi jwassal il-pakkett li g˙andu jwassal u jibqa ˙aj?

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA

18 TA’ SETTEMBRU

19 TA’ SETTEMBRU

20 TA’ SETTEMBRU

NAPOLI VS BORUSSIA DORTMUND

THE AVENGERS

TRANSFORMERS 3

ITALIA 1, 20.20

CINEMA MAX, 21.00

ITALIA 1, 21.10

FUTBOL

FILM – FANTASIJA

Champions league grupp F. Debutt diffiçli g˙attim ta’ Rafa Benitez li f’San Paolo ˙a jilqg˙u tim b’sa˙˙tu ÌermaniΩ finalisti tat-tazza taç-champions tal-ista©un li g˙adda. In-Naplitani se jiddependu fuq il-gowls tal-attakkant Ar©entin Gonzalo Higuain akkwistat ming˙and ir-Real Madrid g˙al aktar minn €37 miljun.

Loki, ˙u Thor tar-rispett, jing˙aqad mal-armata taç-Chitauri u juΩa l-poter tat-Tesseract sabiex jivja©©a minn Asgard g˙ad dinja tag˙na. Dan sabiex jiplotta invaΩjoni tad-dinja miç-Chitauri u jsir ir-re. Id-direttur tal-a©enzija S.H.I.E.L.D Nick Fury japprova l-formazzjoni tal-pro©ett: The Avengers li jg˙aqqad lil Tony Stark mag˙ruf b˙ala Iron Man, Steve Rogers li huwa Captain America, Bruce Banner li jitrasforma f’Hulk, Thor, Natasha Romanoff il-Black Widow (li dehret f’Iron Man 2) u Clint Barton mag˙ruf b˙ala Hawkeye sabiex isalvaw id-dinja minn Loki u l-invaΩjoni tal-aljeni.

L-Autobots Bumblebee, Ratchet, Ironhide, Mirage mag˙ruf ukoll b˙ala Dino, Wheeljack u Sideswipe imexxija minn Optimus Prime huma lura g˙al azzjoni kontra Decepticons, li huwa jfittex sabiex ipatuhielhom tal-©lieda li kienu tilfu mag˙hom riçentament. L-Autobots u d-Decepticons jkunu nvoluti f’tellieqa bejn l-Istati Uniti u r-Russia, sabiex jil˙qu isCybertronian li huwa mo˙bi fuq il-qamar. Sam Witwicky jer©a’ jkun hu li jg˙in lil s˙abu r-robots.

Log˙ob

15.09.2013

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Gabarre, 5 Xkaffa, 8 Lampuka, 14 Aptit, 15 Tarbux, 17 RaΩΩan, 19 Evita, 20 Xort, 21 u 23 Pantomima, 25 u 28 Imperatur, 29 u 30 Marokk, 31 Lura, 33 Montecarmeli, 39 Xutt, 41 u 42 Xfafar, 43 Beka, 45 Tazzi, 46 Silef, 47 Tfal, 50 Gass, 53 Blu, 54 Usa, 56 Msida, 58 Lobbja, 60 Qanfud, 62 Klima, 64 Ratal, 67 Edmund, 69 Bewwe©, 70 Vaska, 72 u 73 Óanina, 75 Se˙˙, 77 u 79 Patalotti, 80 u 82 Barrakuda, 84 u 85 Brando, 87 S˙un, 88 Mhawnxb˙alek, 93 Qala, 94 u 95 Munqar, 96 Aida, 98 Órara, 100 u 101 Attakkant, 105 Mall, 108 Le˙ja, 109 Staram, 110 Johann, 111 Erjal, 112 Kalzrat, 113 Frotta, 114 Fessuda.

280 Irba˙ €25 fi flus

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 23 25 28 29 31 33 39 41 43 45 46 50 53 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77

Kontra mkabbar (7) Laqxa jew xulliefa mill-injam, li tniggeΩ (6) Ta˙wida, tgerfixa u konfujonis˙i˙a (7) Ba˙ri/suldat IngliΩ (5) Wie˙ed mis-slielem (6) IΩ-Ωmien tal-Knisja qabel il-Milied (6) L-ispiΩa ta’ xi xirja (5) .... isfel g˙al fuq (4) Elf, elf u elf u aktar minnhom (4) G˙andu mnejn, jew jista’ jkun (5) Xaqliba jew pieg f’xi libsa (5) Dan iwa˙˙al karta ma’ o˙ra (4) u 30 Din marda serja, epidemija talimsaren (6) Çittadin tat-Turkija, jag˙tina l-˙elwa tieg˙u (4) Ng˙iduha meta ssir xi˙a©a g˙al xejn! (4,3-5) Ra©el li jifla˙ qatta tiben, jifla˙ jag˙mel .... (4) u 42 Aktar minn çarruta wa˙da (6) Omm il-.... qatt ma tag˙li (4) Da˙al fid-dinja tal-˙olm (5) u 47 G˙otja tal-lamtu lil xi ˙wejje© qabel il-mog˙dija (9) L-attriçi popolari Cameron ta’ Hollywood (4) u 54 Il-bidu tal-˙ajja (6) Allura dan ir-ra©el tad-dritta? (5) Óajjar jew xennaq lil xi˙add (6) Allura dan ir-ra©el tan-novella? (6) Img˙ax esa©erat fuq flus mislufa (5) Kontra reb˙a (5) Ruth tal-kamra tal-a˙barijiet tal-PBS (6) Dan il-kejl IngliΩ mag˙mul minn sitt pinet Maltin (6) ÓobΩ u ....., ma tantx jiswa wisq (5) u 73 Dan ingwent fin li jservi ta’ duwa wkoll (6) Wie˙ed mid-dmirijiet (4) Din id-duda Ωg˙ira konna nsej˙ulha nanna .... (4)

79 Lil dan issibu fil-˙jiel ta’ 14 mimduda (5) 80 u 82 Id-deffien jew ir-reffieg˙ fil-funer ali (9) 84 u 85 Aktar minn ballun wie˙ed (6) 87 .... ir-Repubblika kienet Strada Rjali (4) 88 Se˙˙ kollox f’..... .. ....., ˙in bla waqt (5,2,5) 93 Tgemgim, tgergir, ilmentar (4) 94 u 95 Rmewh b˙al ...... mag˙sura (6) 96 Il-magaΩin ta’ kull xahar f’l-orizzont (4) 98 Mara li tista’ toqg˙od fuqha (5) 100 u 101 G˙alf jew ikel, sustanzi u vita mini (9) 105 G˙amlet ˙afna xita, infet˙u bwieb is....(4) 108 Attent g˙al min jipprova jda˙˙lek ©o fiha (5) 109 Dan jg˙ix g˙al rasu, fejn m’hemmx nies (6) 110 Skorta, iggwida jew ˙a mieg˙u lil xi˙add (6) 111 GΩira a la Taljana (5) 112 Din is-sena kellna inqas minnhom mis-sena l-o˙ra (7) 113 Wie˙ed mis-sovrani (6) 114 Jg˙idu li dan huwa odjuΩ (7) Weqfin 2 3 6 9 11 12 13 16 18 22 24 27

Dan huwa tond u kultant vizzjuΩ (5) u 4 Din il-mara tal-konti (9) u 7 Xog˙ol dan l-attur huwa li jda˙˙ak (10) u 10 Perfezzjoni esa©erata, jew reqqa Ωejda (8) Wie˙ed mit-tfal (5) Kellu jistqarr il-verità (7) Iç-çittadini tal-Italja (7) Sergio ..... kien direttur famuΩ Taljan tal-westerns (5) ..... immorru nieklu flimkien (5) Ìieb il-..... ˙dejn il-likk (5) u 26 Kitba tniggeΩ mimlija ironija (6) G˙anbaqar, naspli, ˙aw˙, eççetra (5)

32 Ir-...... ma tridx forza (6) 33 Mar g˙and xi˙add biex jarah (3) 34 Din tfisser puff, xi qΩieΩ, x’dardir! (4) 35 G˙amel hekk fil-karus (6) 36 Ó al-Lija, Ó’Attard u Óal- ...... (6) 37 u 38 Ómejma, mela le!, jekk m’g˙andix! (7) 40 Wie˙ed mill-bΩalli (6) 44 .... daqs dubbiena (4) 48 Dan ifisser tidlik u mdewwa (4) 49 La ma’ na˙a u lanqas mal-o˙ra (8) 51 Din tfisser ftehim bejn Ωew© na˙at (8) 52 Ba˙nan, injurant u ©idra (6) 55 Post f’Malta fejn isir il-mel˙ (6) 57 Wie˙ed mit-truf (4) 59 Wa˙da mill-baΩijiet (4) 61 Triq twila u wiesg˙a, bis-si©ar (4) 63 O, imma mhijiex l-ittra tal-alfabett (4) 65 Donnu wiçç ......, ma jid˙ak qatt (6) 66 Ismu parti minn Abela (4) 68 Xi re li rriΩenja mit-tron (6) 69 Irrombla jew waqqa’ lil xi˙add g˙al isfel (6) 70 Bih tiddefendi ru˙ek ming˙ajr armi (4) 71 Kemm inti ......, ma tafx i©©ib ru˙ek! (6) 74 Aktar minn mo˙˙ wie˙ed (4) 76 Xejn m’hu çar, anzi l-kontra (4) 78 A©ir bi ksur tal-li©i (5) 79 u 81 Il-mara tal-balalu (6) 82 . .... safejn din il-kunfidenza kollha?! (5) 83 Dan huwa t-tmun jew ir-rota tassewqan f’karozza (7) 86 Ftehim siewi bejn il-pajjiΩi (7) 89 Meta kien president bdew isej˙ulu Edward (5) 90 Tixtrix ... fil-ba˙ar (3) 91 Le˙en jew ˙oss li jer©a’ jinstema’ (3) 92 Kellu j˙allas ..... ta’ li g˙amel (5) 97 Semm, velenu, ˙aΩin fit-tog˙ma (5) 99 u 100 Wie˙ed li jivvja©©a fl-ispazju (10) 102 Il-˙rejjef tieg˙u m’hawnx prezzhom (5) 103 u 104 Mag˙mul mill-ministri tal-gvern (8) 106 u 107 Il-belt kapitali ta’ dan il-pajjiΩ hija Tirana (8)

WEQFIN: 2 Anton, 3 Anti, 4 Rota, 6 u 7 Kaxxaforti, 9 A˙na, 10 u 11 Preskritt, 12 Kappell, 13 Paprata, 16 Rambo, 18 Ûnell, 22 Baxxa, 24 u 26 Mitmum, 27 Skart, 32 Rubini, 33 u 34 Matnazz, 35 Enigma, 36 Ressaq, 37 Elle, 38 u 40 Iffullati, 44 Kuba, 48 Frak, 49 u 51 Kulldeni˙udub©id, 52 Çmajra, 55 Ûabbar, 57 Duwa, 59 Bidu, 61 Nsew, 63 Lira, 65 Tempju, 66 L˙it, 68 Disinn, 69 Ba˙bu˙, 70 Vavu, 71 Sa˙ara, 74 Itma, 76 Oral, 78 AbbuΩ, 79 u 81 Lamank, 82 Koran, 83 Ostaklu, 86 Martell, 89 Herra, 90 u 91 Warrant, 92 Evada, 97 Da˙la, 99 u 100 Ammiraljat 102 Abjad, 103 u 104 Razzista, 106 u 107 Interess.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem

Indirizz

Tel No: Rebbie˙ ta’ €25: G.VELLA Blk 5/7 Triq Il-Fosos Furjana

Log˙ob

15.09.2013

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 141 147 223 235 236 257 582 705 746 759 822 831 842 848 865 908

B’4 numri 0141 0358 1005 1229 1355 1730 2021 2110 2186 2261 2303 2474 2523 2524 2537 2754 3342 3592 3625 3813 3938 5029 5729 5807 5867 6301 6312 6775 7052 7202 7630 8014

8029 8052 8232 8630 9173 9238

B’5 numri

B’6 numri

02555 09035 10298 10624 22202 23255 24161 28857 31644 35793 43516 48383 50668 53166 57879 67647 71464 78167 78373 81068 81612 83824

038122 137365 158410 811666

Bi 8 numri 09525338 11802713 24845181 49284174

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a: BERNICE COHEN. Matrix, Triq Patri Mattew Sultana, Kalkara

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lill-KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem.......................................................................................................................................

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

AvviΩi

15.09.2013

PROPRJETÀ QAWRA: Appartament ˙dejn

il-knisja tal-Qawra. Kbir ˙afna. Fih entratura, salott bilgallarija, kçina, shower,

ÇENTRU LABURISTA ÓAL QORMI Il-Kumitat Laburista ta' Óal Qormi, jixtieq javΩa li qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-Bar taç-Çentru Laburista ta' Óal Qormi bejn id-09ta' Settembru 2013 mid-09.00 ta' filghodu u 20 ta' Settembru 2013 sa 06.00 ta' filghaxija. G˙al formoli ikkuntatjaw lill-President is-Sur Renald Falzon mob 99034422 jew minn xi membru ie˙or ta' l-istess Kumitat. Il-Kumitat flimkien mal-Partit Laburista iΩomm id-dritt li jirrifjuta kull offerta anke l-aktar vanta©©juΩa.

kamra tal-banju, Ωew©t ikmamar tas-sodda u o˙ra kbira bil-gallarija. Çempel lis-sid fuq 79050999 ÓAL TARXIEN: Blokka kbira ta’ 120 pied tul, li tikkonsisti f’garaxxijiet semi-basement, maisonette, Ωew© appartamenti u penthouse. Bilkomun u l-lift lesti minn kollox. Ta’ min wie˙ed jarahom g˙ax mibnija kbar. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 9982 6927. TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel g˙al aktar dettalji

fuq 99924999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. SAN PAWL IL-BAÓAR: Appartament f’xifer il-ba˙ar. Bejn il-Veccia u l-Baracudas ASC. Veduti mill-isba˙ talbajja tax-Xemxija, GΩejjer ta’ San Pawl. It-tielet sular bil-lift. 3 kmamar tas-sodda eçç. Çempel lil Ian fuq 79452887 VALLETTA: Óanut li jinsab f’ 14 Old Theatre Street, jikkonsisti f’kamra ta; 23 metru kwadru, store Ωg˙ir u toliet. Il-Permess hu klass 4 u jista’ jitla fi klassi differenti. Ming˙ajr çens u lest minn kollox g˙al-investiment. Prezz tajjeb ˙afna ta’ €75,000. Çempel lis-sid fuq 79094499

KAROZZI GÓALL-BEJGÓ Mercedes E Class, magna 270 dijΩil tas-sena 2004. Semi automatic, 4 bibien, fiha 70,000 mil, impurtata mill-Ingilterra. Full extras. Mercedes Benz Saloon tal-1987. IΩ-Ωew© karozzi huma f’kundizzjoni tajba u miΩmuma fil-garaxx. Çempel fuq 99615083 jew 27461496 AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Kçina griΩa 11 pied bil-hob, cooker, sink u mixer €650. Kolonna bajda u sewda bilbuqar, wall unit bil-kexxun €100. Corner ta’ Fino ©dida 3 piedi, Ωew© side boards u wall unit kbir b’4 bibien mejda b’6 si©©ijiet €300. PoΩa umbrella antika €70. Twaletta ta’ Joinwell €233. Fridge freezer b’4 kxaxen €233. Fridge Ωg˙ira €40. Side board tal-kewkba mastizz b’4 bibien u kexxun fin-nofs. Libsa tat-tie© milbusa darba ming˙and Alamango €500. Çempel 99276898 jew 21495072 Inbieg˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezz joni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko ‘Du gena’ talmarka Pierre Car din. Var jetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙d mu kemm bil-˙abel u bil-batterija, prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet t’arlo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks. Nag˙-mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip t’ar lo© ©i biex jintuΩaw g˙allilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tis wi ja bil-ga ran zija 110 Triq il-Kungress Ewkaristiku, Mosta. Çempel fuq 21417235 jew 9982 5389. Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel fuq 7961 7945.

Wallunit ta’ 12-il pied fi tliet biççiet ta’ 4 piedi l-wa˙da talkewba. Tajba b˙ala librerija. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 21486 683. Washing machine twin tab tadditta ‘Binateh’ uΩata tlett darbiet biss. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21651274 jew 79650396. Pjanu fuq il-˙adid, g˙andu bΩonn tuning, €500. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 27634001 jew 9811 3588 AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts ©enwini. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq: 21 446839 jew 9947 4505. Fax: 21470295. Email: alex@agrautoparts.com

AvviΩi

15.09.2013

PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699 TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter €50. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21 662241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com PRIVAT IngliΩ, Taljan, FrançiΩ fl-Olevel, A-level, Intermediate u Conversation. TELT Mont bd g˙all-begineers. Mr. C. Dowling (Qual. Tech.) Çempel fuq 99283974 u 21335032. Dati huma: 15, 22, 29 ta’ Settembru u 5 t’Ottubru.

99445527 jew 79812784. Email: williamm@go.net.mt DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich - dar g˙allanzjani b’atmosfera familjari fil-Fgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel sabiex ting˙ata aktar informazzjoni fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt

fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 21 805 811. INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7959 0000 jew www.privateinvestigation-malta.com

DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties . Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks . Çempel biex tirriserva post fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908.

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’Kara. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21 482 796.

DAR GÓALL-ANZJANI TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al-lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ikoll automatic. Cab service u karozzi g˙al kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çemplu fuq 99422422 SERVIZZI WP Ltd toffri bejg˙ lill-kuntratturi u suppliers ta’ waterproofing membrane u liquid membrane bi prezzijiet ir˙as ˙afna u prodott tajjeb. Toffri wkoll xog˙ol ta’ membrane g˙al fuq il-bjut. Çemplu fuq

Medina Home for The Elderly , 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel sabiex ting˙ata aktar dettalji fuq dawn in-numri: 21454908, 21454858 jew 7945 4908.

TBATTIL TA’ FOSOS G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet tad-drena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali tax-xita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21 651029, 9942 1954 jew inkella fuq 9949 9714.

membrane , damp proofing u rub be rised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527 jew 99493840. jew id˙ol fis-sitelettroniku: www.wpMalta.com

ta’ flushings u fuq viti talilma. Fil-lokal ta’ Óal Luqa. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 79273732.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM

G˙al kull tip ta’ xog˙ol ta’ kisi bil-©ibs, frakass u graffiato fuq il-fil, tibjid, tik˙il, ftu˙ ta’ bibien u twieqi, gypsum boards, suffetti, partitions, coving u bulkheads. Xog˙ol fuq aluminium b˙al twieqi, bibien, po©©amani u nets. Nag˙mel ukoll tqeg˙id ta’ madum tal-art u tal-˙ajt kif ukoll kmamar tal-banju. G˙al stima b’xejn çempel fuq 79960934 jew 77354586

Vin Aluminium, jag˙mlu bibien, twieqi, insect screens eçç. Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 2189 8999 jew 99465666. XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas is-s˙ana fissajf u l-kes˙a fix-xitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. Horvin Ltd., A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel fuq 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. Email: horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu XOGÓOL TA’ ALTERAZZJONIJIET G˙al kull xog˙ol ta’ alterazzjonijiet fuq bini ©did u antik, ftu˙ ta’ bibien, bdil ta’ soqfa, kisi u tibjid u bdil tat-travi tal˙adid. Çempel lil Pawlu fuq 99171817. XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason biex tikseb aktar informazzjoni fuq 21 432352 jew 9947 7167

WATERPROOF MEMBRANE

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq waterproof xog˙ol ta’

XOGÓOL TA’ KISI, MADUM U ALUMINIUM

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet etç. Membrane jew liquid membrane. Mela ipprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn fuq 79058883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com WATERPROOFING U MEMBRANE

KISI TIBJID U TIKÓIL Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali,

XOGÓOL TA’ TISWIJIET Nag˙mlu xog˙ol ta’ tiswijiet

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 79729967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m ÛFIN Korsijiet tal- ballroom dancing u line sequence dancing. G˙axar lezzjonijiet ta’ 90 minuta kull wa˙da. Prezz ta’ €25. Jibdew minn Ottubru. Çempel lil Joe u Melita fuq 79618862 jew 27618862

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717

Almanakk

15.09.2013

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 30 °c L-INQAS TEMPERATURA: 22 °c UV INDEX: 7 TEMP: Ftit jew wisq imsa˙˙ab b'waqtiet xemxin li jsir il-biçça l-kbira imsa˙˙ab bil-possibiltà ta' xi ˙alba xita bir-rag˙ad sa filg˙axija

29°C

28°C

22°C

23°C

22°C

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Óafif mill-Punent il-Lbiç li jsir ˙afif g˙al moderat mix-Xlokk BAÓAR: Ìeneralment ˙afif IMBATT: Ftit li xejn

29°C

28°C

27°C

20°C

21°C

19°C

Ix-xatt ta’ Marsaxlokk

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 27°c

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd

SpiΩeriji li jift˙u nhar Jum l-Indipendenza

Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta The Cross Pharmacy; 859, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun St. Venera Pharmacy, 532, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, Santa Venera St. Anne Pharmacy, 24, Misra˙ Sant’Elena, Birkirkara Deby's Pharmacy, 1, Misra˙ il-Barrieri, l-Imsida Marc Pharmacy, 92, Triq il-Mensija, San Ìwann Edward's Pharmacy, 115, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema Il-MehrieΩ Pharmacy, 31,Triq Giovani Curmi, l-Iklin St. Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju, il-G˙arg˙ur Mellie˙a Pharmacy, 111, Triq George Borg Olivier, il-Mellie˙a Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paule, Paola Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla St. Peter Pharmacy, Triq is-Sebbelika ÓaΩ-Ûabbar Gudja Pharmacy, 9, Triq San Çiru, il-Gudja Safi Pharmacy, St. John Street c/w Bieb il-Ìarra Street, Óal Safi De Rohan Pharmacy, Triq Sant' Antnin, ÓaΩ-Ûebbu© Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulle©©, Rabat Malta Abela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius De Soldanis, Victoria G˙awdex Joyce's Pharmacy, Vjal it-8 ta' Settembru, ix-Xag˙ra G˙awdex

Waterfront Dispensary, Forni 2I, Pinto Wharf, Floriana National Pharmacy, 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi St. Helen Pharmacy, Triq Tumas Fenech, Birkirkara St. Matthew's Pharmacy, Triq ix-Xatt, il-GΩira. Medical Plaza Dispensing Chemists, Cass-i-Mall Buildings, Vjal ir-Rihan, San Ìwann Brown's Pharmacy, Unit 22, Triq Tigne, Tas-Sliema St. Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri. Ó'Attard M©arr Pharmacy, Triq il-Kbira c/w Triq Vitale, l-Im©arr Malta St. Paul's Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar Brown's Pharmacy, 45, Paola Hill, Paola Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-Birgu May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, ÓaΩ-Ûabbar Gerada Pharmacy, 146, Triq Mater Boni Cosniglii, iΩ-Ûejtun Safi Pharmacy, St. John Street c/w Bieb il-Ìarra Street, Óal Safi St. Nicholas Pharmacy, 1, Triq il-Parroçça, is-Si©©iewi Nova Pharmacy, 142, Triq il-Kulle©©, Rabat Malta Fontana Pharmacy, Triq il-G˙ajn, Fontana, G˙awdex Tony's Pharmacy, "Egret Court", Triq il-Wied, Marsalforn G˙awdex

Lottu

85 88 14 12

22 87 48

Super 5

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

˙ar©a Kulturali L-G˙aqda Veterani Laburisti tixtieq tavΩa li l-˙arga Kulturali li jmiss ser tkun attività biΩ-Ωfin u ser issir nhar il-Óamis 26 ta’ Settembru 2013, fil-Lukanda, Qawra Palace il-Qawra. Membri u ˙bieb huma mistiedna ji u mag˙na.Tluq mill-postijiet tas-soltu fit-8.30 ta’ fil-g˙odu. Il-biljetti jinkisbu min g˙and il-helpers tas-soltu. G˙al aktar dettalji tista' empel lil Veronica Cuschieri fuq:- 99468416. A˙sbu kmieni g˙all-bijetti.

L-g˙aqda filantropika Talent Mosti Ser titella’ serata ta’ tifkira awdjoviΩiva f’©ie˙ l-awtur u edukatur Mosti Joseph John Camilleri (1928-2012) u t-tenur Malti ta’ fama internazzjonali Oreste Kirkop (1923-1998) Lejn it-tmiem se ssir l-inawgurazzjoni uffiçjali tal-bustijiet rispettivi tag˙hom bis-sehem ta’ Matilde Balzan Cordina u Theresa Gauci Din is-serata sejra ssir fiç-Çentru tal-Kultura Nazzjonali, firRazzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone Triq Wied il-G˙asel, ilMosta, nhar il-Ìimg˙a 20 ta’ Settembru fis-7.30 pm G˙al aktar tag˙rif id˙ol fuq: www.talentmosti.com Jum it-Talkies Biex tfakkar is-86 anniversarju mill-wiri tal-ewwel film mitkellem The Jazz Singer li kien intwera fis-6 ta’ Ottubru 1927, fi New York, il-Ferg˙a Maltija tas-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson bejn l-1 u t-13 ta’ Ottubru 2013 ser ittella’ wirja dwar dan il-film. Is-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson tqis is-6 ta’ Ottubru b˙ala 'Jum it-Talkies.' Il-wirja ser tittella’ fl-intrata tal-Kumpless taç-Çinema u Çentru tal-Ówienet li jinsab fi Triq ÓaΩ-Ûabbar, il-Fgura. Lwirja tinkludi diversi ritratti u tag˙rif interessanti u tkun miftu˙a l-©urnata kollha. Id-d˙ul hu bla ˙las. Serata Al Jolson "Biex jitfakkar il-kantant le©©endarju Al Jolson, is-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson se ttella' serata dwar dan il-kantant nhar il-Óadd 20 ta' Ottubru 2013 fis-sala tal-Pro Katidral Anglikan ta' San Pawl li tinsab fi Triq it-Teatru l-Antik, il-belt Valletta. Matul is-serata jkunu murija fuq liΩar kbir taç-çinema dokumentarji u materjal viziv iehor interessanti dwar il-kantant ministrell Al Jolson. L-Attività tibda' fil-4. 45pm fejn kul˙add hu mistieden u d-d˙ul hu bla ˙las." G˙al aktar tag˙rif dwar dawn l-attivitajiet çempel 99880489 jew ibg˙at e-mail: vinwilljolsonmalta@gmail.com

21.09.1964 – Malta ssir indipendenti

Sports

15.09.2013

joTTing

imnedija il-malTa Professional YachTing associaTion Is-seminar “Malta, Destinazzjoni A˙jar G˙asSuperjott” organizzat minn Wilfred Sultana & Associates b'kollaborazzjoni mallInternational Superyacht Society (ISS) u Transport Malta (TM), nhar l-Erbg˙a 11 ta’ Settembru serva b˙ala opportunità idejali g˙at-tnedija formali tal-ferg˙a lokali talProfessional Yachting Association (PYA). Il-PYA hija korp ta' professjonisti mondjali g˙all-ekwipa©© tal-jottijiet u hija rappreΩentata fl-Awstralja, Ìibiltà, il-Greçja, l-Italja, ilMontenegro, New Zealand, lAfrika t'Isfel, Spanja, ilKaribew, it-Turkija, r-Renju Unit u l-Istati Uniti. It-tnedija f’Malta saret nhar l-

Tazza Tad-dinja 2022

TgÓid TinTlagÓab fil-QaTar ? Il-kap tal-organizzaturi tatTazza tad-Dinja 2022 filQatar Hassan al-Thawadi, wera li hu kompletament kontra li dan l-avveniment dinji jing˙ata lil xi pajjiΩ ie˙or. Li hu kwaΩi çert hu li l-FIFA ddawwar it-turnament g˙axxitwa minflok fis-sajf min˙abba t-temperaturi g˙oljin li jkun hemm filQatar fis-sajf. Greg Dyke, iç-çermen tal-FA IngliΩa qal li jekk ma jinstabx ˙in addattat biex isir it-turnament fix-xitwa, l-FIFA jkollha ssib pajjiΩ ie˙or. Madanakollu Al-Thawadi, ilkap organizzatur tat-Tazza tad-Dinja 2022 fil-Qatar qal li ma hemm ebda ra©uni g˙aliex it-Tazza tad-Dinja m’g˙andiex issir fil-Qatar. “Ódimna ˙afna biex nassiguraw li qed nimxu marregoli kollha li ftehmna fuqhom. Fl-istess ˙in qed inΩommu mat-time frames li weg˙dna. Qed nuru li kkommettejna ru˙na bis-serjeta”. Il-President tal-FIFA, Sepp Blatter huwa determinat li jdawwar it-Tazza tad-Dinja tal-2022 g˙ax-xitwa g˙ax fis-sajf it-temperaturi tal-arja jitilg˙u sa anki 50 grad. Blatter ammetta li l-FIFA g˙andha mnejn g˙amlet Ωball li ddeçidiet li torganizza t-Tazza tad-Dinja fil-Qatar fis-sajf. Al-Thawadi qal li “Il-Qatar huwa il-post it-tajjeb filLvant Nofasani. A˙na qed nirrappreΩentaw l-Lvant Nofsani, din hija Tazza tadDinja tal-Lvant Nofsani, g˙alhekk il-Qatar huwa lpost addattat g˙al din itTazza tad-Dinja. I-Lvant Nofsani jist˙oqqlu jorganizza turnament kbir tal-futbol”. Dyke qal li Tazza tad-Dinja fis-sajf fil-Qatar, li g˙elbet lisfida mil-Korea t’Isfel, ilÌappun, l-Awstralja u li Stati Uniti f’Diçembru tal-2010, hija ‘impossibbli’.

10 ta' Settembru fid-Don Berto Restaurant fil-Grand Harbour Marina, l-Birgu. L-introduzzjoni formali kienet preseduta millOnorevoli Joe Mizzi, Ministru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura, u minn Joey Meen, direttur tatta˙ri© u direttur mistieden talProfessional Yachtsmen Association (PYA) fil-preΩenza ta' uffiçjali minn Transport Malta (TM), kelliema u l©urnalisti barranin f'Malta g˙asSeminar Industrija tas-Superjott u mistednin o˙ra. Il-Malta Professional Yachting Association (MPYA) ©iet stabbilita b˙ala korp li jirrappreΩenta l-komunità dejjem tikber ta’ membri ta’ ekwipa©© professjonali Malti li jservi fuq superjotts u l-ekwipa©© pro-

fessjonali li jservi fuq superjotts li jtajjru l-bandiera Maltija. Hija wkoll ir-riΩultat tal-memorandum ta' kollaborazzjoni ffirmat bejn TM u PYA fl-a˙˙ar tassena l-o˙ra. Il-MPYA g˙andha l-intenzjoni li sservi b˙ala korp rappreΩentattiv li jo˙loq djalogu mal-awtoritajiet lokali partikolarment ma’ TM. Il-MYPA hija wkoll interessata fil-promozzjoni ta’ opportunitajiet g˙all-edukazzjoni u t-ta˙ri© ta' Ωg˙aΩag˙ lokali fl-industrija tas-superjotts. L-ekwipa©©i Maltin kollha u l-ekwipa©© li jservi fuq jottijiet li jtajru l-bandiera Maltija u lmembri tal-industrija huma m˙e©©a biex isiru membri talMalta Professional Yachting Association.

Joey Meen, Segretarja Onorarja u Direttur mistiedna tal-PYA

Sports

15.09.2013

ZlATAn IBrAhAMovIc * Zlatan Ibrahimovic huwa plejer SvediΩ li b˙alissa jilg˙ab mat-Tim FrançiΩ PSG

MInn ÛGÓAÛuGÓ IMÓArBAT GÓAl PleJer kBIr TAl-FuTBol Zlatan Ibrahimovic huwa plejer tal-futbol b’atitudni ˙aΩina u arroganti. Plejer twil sitt piedi u ˙ames pulzieri, li kellu reputazzjoni li qatt ma jilg˙ab tajjeb kontra timijiet IngliΩi. Plejer li spiss ji©©ieled ma’ s˙abu tat-Tim u l-mani©ers jarawh dimonju. Iva, u kultant, g˙ax kont se ninsa, kultant ikun ©enju f ’li jag˙mel fil-grawnd. Bi tbissima fuq fommu, Ibra, meta ing˙ata jaqra dak li ja˙sbu fuqu n-nies qal “Dan naqrah kontinwament; li n-nies ja˙sbuni arroganti. Jg˙idu li jien g˙andi karattru ˙aΩin, eçç. IΩda meta jiltaqg˙u mieg˙i dawn in-nies jg˙idu li din l-imma©ini ma toqg˙odlix. Jien ma ni©©udikax bniedem qabel ma niltaqa’ mieg˙u”. M e l a mi n Zlatan?

SEJ A G ALL-PROPOSTI

Sej a g all-proposti ta t il-Programm Annwali 2013 Fond Ewropew g all-Integrazzjoni ta’ ittadini ta’ Pajji i Terzi Id-Divi joni tal-Fondi u l-Programmi fi dan il-Ministeru g all-Affarijiet Ewropej u Twettiq tal-Manifest Elettorali, b ala l-Awtorità Responsabbli tal-Programm enerali Solidarjetà u estjoni ta’ Migrazzjoni (2007–2013) fet et sej a g all-proposti ta t il-Fond Ewropew g all-Integrazzjoni ta’ ittadini ta’ Pajji i Terzi fil-11 ta’ Settembru 2013. Is-sej a g all-proposti ta t il-Programm Annwali 2013 tkopri erba’ assi ta’ prijorità: Assi 1 – L-implimentazzjoni ta’ mi uri proposti g all-iskop ta' introduzzjoni fil-prattika ta’ “prin komuni ta' politika ta' integrazzjoni tal-immigranti fl-UE”

pjii ba i

Azzjoni 1: Titjib ta’ pro eduri ta’ ingress li ji guraw pro essta' integrazzjoni a jar Azzjoni 2: vilupp u titjib ta’ programmi u attivitajiet dwar is-so jetà Maltija u g arfien dwar Malta mmirati g allintroduzzjoni ta’ ittadini ta' pajji iterzi li g adhom kif waslu Malta Assi 2 - villup ta' indikaturi u metodolo iji ta' evalwazzjoni g all-valutazzjoni ta’ progress, a politika u mi uri u fa ilitazzjoni ta’ koordinazzjoni ta' tag lim komparattiv

stament u ta’

Azzjoni 5: olqien u implimentazzjoni tas-sistemi dedikati g all- bir u anali ita’ informazzjoni dwar il- ti jiiet ta' kategoriji differenti ta' ittadini ta’ pajji iterzi Assi 3 - vilupp ta’ kapa itajiet fil-politika, koordinazzjoni u g arfien interkulturali kemm fuq livelli varji u kif ukoll f’dipartimenti governattivi Azzjoni 6: Ta ri fuq tag rif interkulturali, tis i fil-kapa itajiet u fuq estjoni ta’ diversità g al persuni responsabbli mit-tfassil tal-politika, impjegati fi - ivil u persuni o ra li ja dmu fl-oqsma pertinenti g all-g anijiet tal-FI Azzjoni 7: olqien u titjib tas-sistemi g all-kooperazzjoni, koordinazzjoni u - amma ta' relazzjonijiet bejn istituzzjonijiet kompetenti u partijiet o ra interessati Assi 4 - Skambju ta' esperjenza, pro eduri u

tiau informazzjoni fil-qasam ta’ l-integrazzjoni bejn l- Istati Membri

Azzjoni 8: Seminars, workshops u konferenzi biex jaqsmu l-a jarpratti ifuq livell internazzjonali Madwar !360,999 (ko-finanzjament UE 75%) ser ji u allokati g al din is-sej a. Il-benefi jarji g andhom jikkontribwixxu g al 25% tan-nefqa eli ibbli u kwalunkwe spejje ineli ibbli. Il-FI huwa mmirat g al ittadini ta' pajji i terzi li jkunu residenti legalment fit-territorju ta' pajji terz u li jikkonformaw ma' mi uri u/jew kundizzjonijiet ta’ residenza stipulati fil-li i nazzjonali. Se ti i organizzata sessjoni ta’ informazzjoninhar il- Erbg a,id-9 ta’ Ottubru, 2013 sabiex l-applikanti ji u meg juna fil-preparazzjoni tal-proposti tag hom. Dawkinteressati g andhom jibag tu-formola l ta’ re istrazzjoni lil: (fpd.meaim@gov.mt) sa it-Tnejn, 7 ta’ Ottubru, 2013. Il-formola ta’ re istrazzjoni tista’ titni el mis -sit elettroniku tad-Divi joni tal-Fondi u l-Programmi (www.fpd.gov.mt). Aktar informazzjoni dwar din is-sej a hija disponibbli mill-istess sit elettroniku. Il-formola tal-applikazzjoni, linji gwida u dokumentazzjoni pertintenti o ra jistg u jitni lu mill -istess sit. Id-data tal-g eluq g as-sottomissjoni tal-proposti lid- Divi joni talFondi u l-Programmi, Triq il-Kukkanja, Santa Venera SVR 1411 hija l- img a, 25 ta’ Ottubru, 2013 f’nofsinhar.

Programm enerali Solidarjetà u estjoni ta’ Migrazzjoni (2007–2013) Fond Ewropew g all-Integrazzjoni ta’ ittadini ta’ Pajji i Terzi (FI) Rata ta’ kofinanzjament: 75% Fondi UE: 25% Fondi mill-Benefi arju estjoni Sostenibbli ta’ Migrazzjoni

ve ram en t

"Jien dejjem inpo©©i lili nnifsi t-tieni – nie˙u gost nikkuntenta lill-o˙rajn. Kull fejn lag˙abt - irba˙t disa’ kampjonati fl-a˙˙ar 10 sta©uni ma’ ˙ames klabbs. Imma in˙ossni sodisfatt biss jekk s˙abi tat-Tim, il-partitarji u kul˙add ikun kuntent. G˙andi qalb kbira.” Ibrahimovic twieled f’Ottubru tal-1981 f’Malmo lIsvezja u lag˙ab ma’ Malmo, Ajax, Juventus, Inter, Barçelona, Milan u b˙alissa qieg˙ed ma’ Paris StGermain. Huwa lag˙ab g˙al pajjiΩu 93 darba u skorja 45 gowl. Ibra jiç˙ad li huwa diffiçli g˙al mani©ers li jkollu. Huwa jg˙id li din hija storja li ti©ri warajh kull fejn imur. Jekk wie˙ed jistaqsi lil kowçis li kien ta˙thom, Ωgur li ˙add minnhom ma jikkonferma li hu diffiçli ˙lief forsi Pep Guardiola. Ibrahimovic g˙adu kif ippubblika ktieb dwaru – I AM Zlatan – li fih jitkellem onestament dwaru nnifsu. Kif minn tifel fqir farfar minn fuqu d-diskriminazzjoni u sar wie˙ed mill-aqwa plejers tal-futbol tad-dinja, captain tal-Isvezja u miljunarju. Il-plejer ta’ 31 sena, li g˙andu Ωew© ulied subien, jiddiskuti f’dan il-ktieb il˙ajja tieg˙u mill-aspetti kollha possibbli. Huwa jg˙id li parti mir-ra©uni ta’ din irreputazzjoni li g˙andu ©ejja mill-im©ieba tieg˙u ta’ meta kien g˙adu Ωg˙aΩug˙. Ibra huwa t-tifel ta’ omm Kroata u missier Bosnjan, trabba f’ ghetto f’Rosengard, Malmo, l-Isvezja. Il-©enituri tieg˙u infirdu meta hu kien g˙ad g˙andu sentejn biss. Qatta’ tfulitu jisraq roti, ˙elu, karozzi, u minn kollox. “Meta kien ikollna bΩonn xi

˙a©a, konna mmorru fil˙wienet u nisirquha” Huwa jg˙id li ˙abb il-futbol minn eta’ Ωg˙ira ˙afna. Jg˙id li qatt ma kien joqg˙od jara lit-tim nazzjonali Svediz imma biss lil dak BraΩiljan. Kien iffissat fuq il-BraΩil u kien i˙obb joqg˙od jimita l-plejers kbar b˙al Ronaldo u Ronaldinhio sakemm kien jirnexxilu jag˙mel id-dribbles li kienu jag˙mlu huma. Meta j˙ares lura Ibra jg˙id li dak iΩ-Ωmien ma kienx jg˙addilu minn mo˙˙u li seta’ jsir plejer kbir. Jg˙id li meta g˙alaq it-18-il sena donnu li xi ˙a©a nbidlet fih u beda jirrealizza li seta’ jag˙mel karriera mill-futbol. Dak iΩ-Ωmien ˙add ma kien jimma©ina li hu seta’ jsir il- captain tat-tim nazzjonali SvediΩ, li kien se jikser ir-rekords ta’ gowl skurjati. Huwa jg˙id li hu ma kienx ikkunsidrat b˙ala li kellu xi talent kbir fil-futbol. Ibra qal li “Qabel, ir-rabja kienet tikkontrollani. Issa jien nikkontrollha”. Huwa jg˙id g˙alfejn kien irrabjat meta f’Novembru li g˙adda niΩel fil-grawnd kontra lIngilterra. “Kont irrabjat g˙al medja IngliΩa min˙abba li kienet tistaqsi g˙aliex jien qatt ma nilg˙ab tajjeb kontra l-IngliΩi”. Imbag˙ad “skurjajt gowl, tnejn u anki tlieta, imma l-gowl li g˙a©©eb lil kul˙add kien ir-raba’ wie˙ed”. F’dan il-gowl famuΩ li kien deskritt b’˙afna a©©ettivi b˙al wonder goal , l - a q w a g o w l , u affarijiet hekk, Ibrahimovic g˙ola u xxuttja fl-arja l- clearance tal-gowler IngliΩ Joe Hart minn 30 jarda bog˙od, dritt g˙al ©ox-xibka – gowl li huwa meqjus wie˙ed millaqwa gowls li qatt ©ew skurjati. Gowl li g˙a©©eb liddinja tal-futbol.

Sports

il-bundesliga

RIÛULTATI

Tnejn fiT-Tieni Taqsima biżżejjed gÓal bayern munich Bayern Muni ch, f’darhom, kisbu reb˙a tajba kontra Hannover bl-iskor ta’ 2-0. IΩΩew© gowls waslu fit-tieni taqsima. Mario Mandzukic, fil51 minuta log˙ob niΩΩel ismu fuq il-lista tal-iskorers. 13-il minuta wara, Franck Ribery, laqwa plejer tal-Ewropa g˙allista©un 2012/2013, kabbar ilvanta©© g˙all-Bayern Munich. Bayern Munich irritornaw lura g˙ar-reb˙ wara li fl-a˙˙ar partita ©ew miΩmuma f’parità g˙and Freiburg. Bayer Leverkusen, wara ΩΩelqa kontra Schalke, irritornaw g˙ar-reb˙ ukoll wara li f’darhom g˙elbu lil Wolfsburg bl-iskor ta’ 3-1. Wara 24 minuta log˙ob, Sidney Sam feta˙ liskor g˙al Leverkusen. Fl-40 minuta log˙ob Wolfsburg irrispondew permezz ta’ Ivica Olic, biex iΩ-Ωew© timijiet

da˙lu jistrie˙u f’parità. 20 minuta mill-bidu tat-tieni taqsima, Kiessling po©©a fil-vanta©© lil Leverkusen. Óames minuti mit-tmiem, Wolfsburg spi aw jilag˙bu b’10 plejers wara li Gustavo dabbar it-tieni karta

safra. Leverkusen sfruttaw minn dan il-vanta©© ta’ ra©el iΩjed u Ωew© minuti fuq il-˙in regolari, Kiessling issi©illa rreb˙a bl-iskor finali ta’ 3-1 g˙al Leverkusen. Augsburg g˙elbu lil Freiburg

bl-iskor ta’ 2-1. Kienu Freiburg li marru fil-vanta©© fl-46 minuta log˙ob. Augsburg irrispondew permezz ta’ Altintop u Werner. Mainz tilfu f’darhom bl-iskor minimu ta’ 1-0 kontra Schalke. Boateng l-eroj g˙al Schalke wara li skurja l-unika gowl fl34 minuta log˙ob. Werder Bremen dabbru doçça kies˙a wara li tilfu bl-iskor ta’ 3-0 kontra Frankfurt. Borussia Dortmund kellhom reb˙ a kbira ta’ 6-2 fuq Hamburg. Il-gowls talBorussia waslu tnejn minn Lewandowski (73 u 81), tnejn minn Aubameyang (19 u 65) u wie˙ ed kull wie˙ ed minn Reus (74) u Mkhitaryan (22). Dawk ta’ Hamburg kienu skurjati minn Lam fis-26 minuta u Westermann fid-49 minuta.

serie a

moTo gp

marc marqueż b’rekord draw f’san siro Ìdid f’misano Is-sewwieq li qed jiddomina lklassifika tal-muturi, Marc Marquez, apparti li kiseb la˙jar ˙in fil-provi uffiçjali biex b’hekk illum jibda mill-ewwel poΩizzjoni, kiseb rekord ©did f’Misano. Is-sewwieq t’g˙oxrin sena kiseb ˙in ta’ minuta u 39.915 sekondi. Dan il-˙in g˙eleb l-a˙˙ar rekord li kien sar f’Misano minn Casey Stoner. Jorge Lorenzo, li jinsab fittielet poΩizzjoni se jibda mittieni poΩizzjoni fil-Grand Prim ta’ San Marino. Mit-tielet poΩizzjoni se jkun qed jibda Valentino Rossi u s-sewwieq tar-Renju Unit se jkun qed jibda mill-˙ames poΩizzjoni. Ilkollega ta’ Marquez, Dani Pedrosa se jkun qed jibda mirraba’ poΩizzjoni, filwaqt li Aleix Espargaro assigura s-sitt poΩizzjoni. Marquez qed jaspira li jkun lewwel Amerikan rebbie˙ talkampjonat tal-muturi sa minn meta ntreba˙ minn Kenny

15.09.2013

Roberts fl-1978. Tul il-provi, Marquez kien konsisteni u kien l-aktar veloçi fost is-sewwieqa. Sadanittant, ir-rebbie˙ talkamjonat tal-muturi tas-sena li g˙addiet, u li rtira s-sena li g˙addiet stess, iddeçieda li jieqaf ukoll mit-tlielaq talkarozzi fi tmiem ta’ dan l-

ista©un. Il-Klassifika tas-sewwieqa talmuturi s’issa: Maruqez 233 punt Pedrosa 203 punt Lorenzo 194 punt V.Rossi 156 punt Crutchlow 136 punt

Inter u Juventus çedew irrekord li kellhom ta’ mija filmija reb˙ qabel din il-partita bi draw ta’ 1-1 bejniethom f’San Siro. F’Ωew© minuti tal-©enn fittieni taqsima l-Inter marru fil-vanta©© fit-73 minuta minn Mauro Icardi biex ftit sekondi biss wara Arturo Vidal kiseb mill-ewwel iddraw g˙al Juventini. Fl-ewwel taqsima kien hemm ftit çansis ta’ gowls, g˙alkemm Pogba kellu japprofitta a˙jar minn pass fittul ta’ Pirlo. L-attakki taΩΩew© timijiet ma kienux daqstant perikoluΩi u donnu beda jidher li t-timijiet kienu qed jirrispettaw wisq issa˙˙a ta’ xulxin. Juventus setg˙u ˙adu t-tliet punti meta fl-a˙˙ar tal-partita, Isla seta xxuttja a˙jar lballun ippançjat tal-gowler Handanovic wara li kien g˙adu kif laqa’ tajjeb daqqa ta’ ras ta’ Vidal.

Augsburg v Freiburg Bayer L v Wolfsburg Bayern M v Hannover 96 Mainz 05 v Schalke 04 Werder B v E Frankfurt Borussia D v HSV

2 3 2 0 0 6

1 1 0 1 3 2

FIXTURES g˙al-lum Hoffenheim v Borussia M 15.30 Braunschweig v Nurnberg 17.30

KLASSIFIKA BUNDESLIGA Borussia D Bayern Munich Bayer L Hannover 96 Mainz 05 Augsburg Hertha Berlin Schalke 04 VfB Stuttgart Borussia M Wolfsburg Eintracht F Werder Bremen Hoffenheim Hamburger SV Nurnberg Freiburg Braunschweig

L 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 5 4 5 4 5 4

R 5 4 4 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 1 1 0 0 0

D 0 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 2 1 2 2 0

T 0 0 1 2 2 2 2 2 3 2 3 3 3 1 3 2 3 4

F 15 9 11 8 8 5 9 7 10 10 7 7 3 12 10 4 7 1

K 4 2 6 7 8 7 6 9 8 8 7 9 8 12 15 7 11 9

P 15 13 12 9 9 9 7 7 6 6 6 6 6 5 4 2 2 0

RIÛULTATI Inter v Juventus Napoli v Atalanta Torin v Milan

1-1 Tard Tard

FIXTURES g˙al-lum Fiorentina v Cagliari Verona v Sassuolo Lazio v Chievo Livorno v Catania Udinese v Bologna Sampdoria v Genoa

12.30 15.00 15.00 15.00 15.00 20.45

FIXTURES g˙al-ghada Parma v Roma

20.45

KLASSIFIKA SERIE A Inter Juventus Napoli Roma Fiorentina AC Milan Livorno Udinese Atalanta Torino Cagliari Lazio Hellas Verona Sampdoria ChievoVerona Parma Bologna Catania Genoa Sassuolo

L 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

R 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0

D 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0

T 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2

F 6 6 7 5 7 4 4 4 3 2 3 3 2 2 2 1 2 1 2 1

K 1 2 2 0 3 3 3 3 2 2 4 5 4 3 4 3 5 5 7 6

P 7 7 6 6 6 3 3 3 3 3 3 3 3 1 1 1 1 0 0 0

fuTbol mill-libja

il-bidu Tal-kampjonaT Tal-fuTbol fil-libja jerÌa posposT u n-nażżjonal barra miT-Tażża Tad-dinja braÛil 2014 Wara aktar minn 30 xahar bla futbol kompetittiv - mill-21 ta’ Frar 2011 - fil-Libja, l-partitarji kienu QED jistennew bil-˙erqa li jibda l-kampjonat nhar ILÌimg˙a li g˙addiet imma issa lFederazzjoni tal-Futbol Libjan ˙abbret li se tipposponi l-bidu tal-ista©un 2013/14 g˙al aktar tard. Wara li tlestew IL-preparamenti kollha tal-kampjonat, beda jkun hemm t˙assib dwar sigurtà, partikularment f’Benghazi, fejn kienu rrapurtati diversi inçidenti serji, l-Federazzjoni iddeçidiet li

tipposponi l-bidu tal-kampjonat. G˙alhekk IL-partitarji li kienu ilhom jistennew bil-˙erqa biex jaraw it-timijiet favoriti tag˙hom fl-azzjoni f’kompetizzjoni lokali issa jridu jistennew tal-inqas ©img˙a o˙ra. RappreΩentanti ta’ 16-IL Tim mil-Kampjonat Premier g˙andhom jiltaqg˙u mal-President talFederazzjoni biex jiddeçiedu fuq data meta jibda l-kampjonat. Jekk is-sitwazzjoni ma titjiebx hemm IL-possibilita’ li l-bidu talkampjonat jintefa’ aktar lura minn ©img˙a.

Libja tiprotesta mal-FIFA Wara t-telfa ta’ 1-0 li Libja ©arrbu kontra Kamerun nhar IL-Óadd li g˙adda, l-Federazzjoni deherilha li g˙andha tag˙mel protest malFIFA dwar l-eli©ibilita’ ta’ XI plejers li uΩaw IL-Kamerun. Dan ifisser li l-Libja g˙ad fadlilha ftit tama li g˙ad tista’ tkun fil-poloz li jmiss tat-Tazza tad-Dinja, BraΩil 2014. Il-kaΩ li ppreΩentat ILFederazzjoni Libjana lil FIFA huwa dwar Alex Song u EricMaxim Choupo-Moting li dawn di©a’ rrappreΩentaw lil Franza u l-

Ìermanja rispettivament fit-timijiet nazzjonali taΩ-Ωg˙aΩag˙. IlLibja QED tispera li l-FIFA taqleb ir-riΩultat favur tag˙hom, peress li QED targumenta li dawn IL-plejers ma setg˙ux jirrppreΩentaw lil Kamerun skond ir-regoli tal-FIFA. Forsi d-dilettanti lokali ja˙sbu li din hija deçiΩjoni difficli biex tittie˙ed, madanakollu tajjeb li wie˙ed ji©bed l-attenzjoni taddilettanti Maltin li as Dan l-istadju kmieni tat-Tazza tad-Dinja di©a’ intmissu disa’ riΩultati, l-a˙˙ar wie˙ed ikun dak tal-kaΩ ta’ Kapo Verde li kellhom ir-reb˙a

tag˙hom ta’ 2-0 kontra t-TuneΩija tal-©img˙a l-o˙ra mibdula g˙al reb˙a ta’ 3-0 g˙at-TuneΩija biex kien Dan IL-pajjiΩ li kkwalifika minflok Kapo Verde. Permezz ta’ telephone conference, IL-kumitat tad-dixxiplina tal-FIFA aççetta lprotest tat-TuneΩija dwar plejer ineli©ibbli u qaleb ir-riΩultat u anki t-Tim li kellu jikkwalifika minn Dan IL-grupp. Il-plejer involut kien Fernando Varela li ing˙ad li kien g˙adu sospiΩ. Ilpoloz g˙at-tielet rawnd ta’ kwalifikazzjoni taΩ-Ωona Afrikana g˙andhom isiru g˙ada.

Sports

15.09.2013

PReMIeR INGLIÛ

L-ewweL teLfa taÇ-CheLsea

Il-gowl bir-ras ta’ STEVEN NAISMITH g˙al Everton kien biΩΩejjed bied jg˙ati l-ewwel reb˙a lil kowç il-©did tag˙hom Roberto Martinez u l-ewwel telfa lil Chelsea u Jose’ Mourinho. Ilgowl ta’ Naismith wasal eΩatt qabel tmiem l-ewwel taqsima, fil-45 minuta, b’daqqa ta’ ras minn pass ta’ Jelavic. Baines laqat il-lasta tard fil-partita. AARON RAMSEY skorja darbtejn fis-67 u s-76 minuti biex g˙en lil Arsenal jg˙elbu lil Sunderland bl-iskor ta’ 3-1 barra minn darhom. Ir-reb˙a talGunners ma kinitx façli daqs kemm juri l-iskor min˙abba, dak li qed ikun ikkunsidrat

b˙ala Ωball tar- referee meta ˙assar gowl ta’ Jozy Altidore meta ma applikax ir-regola talvanta©©. Arsenal bdew b’gowl kmieni wara 11-il minuta log˙ob meta minn pass taddebuttant Mesut Ozil, OLIVIER GIROUD feta˙ l-iskor. Appena bdiet it-tieni taqsima CRAIG Gardner fit-48 minuta kiseb iddraw g˙al Sunderland minn penalty . Imbag˙ad wara lewwel gowl ta’ Ramsey wasal linçident tal-iΩball tar-referee biex Ramsey g˙alaq il-partita bil-gowl l-ie˙or tieg˙u u ta reb˙a tajba lill-Arsenal barra minn darhom. Penalty skurjat minn ROBIN

VAN PERSIE g˙en liçChampions IngliΩi, Manchester United biex jg˙elbu lil Crystal Palace u jg˙ati l-Mani©er David Moyes l-ewwel reb˙a tieg˙u f’Old Trafford minn meta ˙a ttim f’idejh.Van Persie skorja mill-11-il metru fil-45 minuta wara li fawl ta’ Kagisho Dikgacoi fuq Ashley Cole kien i©©udikat li sar fil-kaxxa mir-referee. Dikgacoi tkeçça g˙al dan il-fawl u l-plejers tal-Palace ipprotestaw g˙ax sa˙qu li l-fawl sar barra l-kaxxa. Marouane Fellaini dda˙˙al jilg˙ab fit-62 minuta biex g˙amel id-debutt tieg˙u mal-klabb filwaqt li lejn it-tmiem, fil-81 minuta WAYNE ROONEY li lag˙ab il-partita kollha minkejja li kien g˙adu b’rasu maqsuma skorja dirett minn freekick biex United serr˙u rashom mit-tliet punti. Stoke City ˙lew diversi çansis tajbin kontra t-tim ta’ Manchester City li l-biera˙ çertament li ma kienx fl-aqwa forma tieg˙u. Man City kellhom pussess mhux ˙aΩin speçjalment fl-ewwel taqsima imma llimitaw ru˙hom g˙al xuttijiet mil-bog˙od biss. Stoke li kienu qed jisperaw g˙at-tielet reb˙a tag˙hom minn erba’ partiti lag˙abu b’˙afna aktar entuΩjaΩmu. Gowl f’kull taqsima ta’ GYLFI SIGURDSSON ta lil Tottenham reb˙a ta’ 2-0 fuq Norwich City f’White Hart Lane u l-ewwel post tal-klassifika Premier flimkien mat-tim l-ie˙or tal-

RIÛULTATI

Londra, Arsenal. Id-DaniΩ Christian Eriksen g˙amel iddebutt tieg˙u ma’ li Spurs u kien hu li ˙adem l-ewwel gowl b’Sigurdsson jiskorja. L-IslandiΩ skorja l-gowl l-ie˙or minn pass ta’ Paulinho, biex il-gowler ta’ Norwich, John Ruddy ça˙˙ad darbtejn li Tottenham jiskurjaw it-tielet gowl fuq xuttijiet tal-istess Sigurdsson u Townsend. Il-plejer ta’ nofs il-grawnd ilFraniçiΩ HATEM BEN ARFA skorja gowl u ˙adem ie˙or biex Newcastle United irnexxielhom jg˙elbu lil Aston Villa f’Villa Park. CHRISTIAN BENTEKE kiseb id-draw g˙al Villa fis-67 minuta wara korner ta’ Ashley Westwood. Il-gowl tar-reb˙a kisbu YOAN GOUFFRAN fit-73 minuta meta kien hu li rrea©ixxa l-ewwel wara li lgowler tal-Villa, Brad Guzan seta’ biss jippançja x-xutt milbog˙od ta’ Ben Arfa. West Brom skurjaw l-ewwel gowl tag˙hom tal-ista©un permezz ta’ GARETH MCaULEY li bil-gowl tieg˙u fl-injury time ta punt lil West Brom fi draw ta’ 1-1 kontra Fulham fi Craven Cottage. Il-plejer ta’ nofs ilgrawnd ta’ Fulham STEVE SIDWELL feta˙ li skor b’xutt biddawra minn korner fit-22 minuta. Il-gowl ta’ PETER WHITTINGHAM g˙al Cardiff City fid-59 minuta ssarraf f’punt g˙at tim tieg˙u kontra Hull City fi draw ta’ 1-1, f’din il-©lieda bejn Ωew© timijiet li g˙adhom kif telg˙u fil-

Il-ŒADD, 15

WATERFRONT BAND AREA Sta Maria Accordion Band Police Musical Group MACINA TRADITIONAL AREA Aurora Folk Group L-Gœannejja

2 1 1 1 0 1 2 1

0 2 1 1 0 3 0 0

FIXTURES g˙al-lum Southampton v West H 17.00

FIXTURES g˙al-g˙ada Swansea v Liverpool

21.00

KLASSIFIKA Arsenal Tottenham H Liverpool Manchester City Manchester U Chelsea Stoke City Newcastle U Everton Cardiff City West Ham U Southampton Fulham Norwich City Hull City Aston Villa Crystal Palace Swansea City West Brom Sunderland

L 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 3 3 4 4 4 4 4 3 4 4

R 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0

D 0 0 0 1 1 1 1 1 3 2 1 1 1 1 1 0 0 0 2 1

T 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 2 2 2 3 3 2 2 3

F 8 4 3 8 6 4 3 3 3 4 2 2 3 3 2 5 4 3 1 3

K 5 1 0 3 2 2 2 5 2 5 1 2 5 5 5 6 6 5 4 8

P 9 9 9 7 7 7 7 7 6 5 4 4 4 4 4 3 3 3 2 1

Premier League. Qabel ma’ CURTIS DAVIES fl-40 minuta ta l-vanta©© lil Hull, Danny Graham tilef çans tad-deheb g˙al Hull li jifta˙ li skor. Davies skorja b’daqqa ta’ ras minn kross ta’ Tom Huddlestone.

MARITIME DANCE AREA Lithuania Line Step Liksme Latvian Dancers

IX-XATT TAL-ISLA mis-7.00 a.m. sal-10.00 p.m. Kompetizzjoni Nazzjonali tas-Sajd Victory Kitchen Kontra l-Œbit mill-Ajru Vjaææi Madwar il-Port il-Kbir Malta Canoeing Federation Malta Powerboat Association SeaKats Kompetizzjoni tal-Æostr Children’s Come-Along Msida Sea Scouts Tpinæija fuq il-Œajt Malta Fun Train

Man Utd v Crystal P Aston V v Newcastle U Fulham v West Brom Hull C v Cardiff C Stoke v Man City Sunderland v Arsenal Tottenham H v Norwich Everton v Chelsea

WIRJIET - IL-ŒADD 15 10.00 a.m. – 1.00 p.m. / 6.00 p.m. – 9.00 p.m. Shhh! Silenzio

Wirja mill-iskultur Sqalli Cari Privitera fis-Sede tas-Soçjetà Banda La Vincitrice, Misraœ 4 ta’ Settembru

Exodus

Wirja dwar it-Tieni Gwerra Dinjija imtellgœa mis-Senglea Historical Society fis-Sede tal-Azzjoni Kattolika, Misraœ 4 ta’ Settembru

Senglea Regatta Fil-Klabb tar-Regatta tal-Isla, Il-Ponta Gœaqda Dilettanti Sajjieda u Barklori Fil-Klabb fuq ix-Xatt

Sports

15.09.2013

fuTbOl mAlTi

NAxxAR jGÓElbu lil TARxiEN b’10 miN-NiES Naxxar Lions irriturnaw g˙arreb˙ meta g˙elbu lil Tarxien Rainbows minkejja li g˙amlu aktar minn 20 minuta bi plejer inqas meta tkeççilhom Angus Buhagiar fit-68 minuta. It-tim immexxi minn Winston Muscat kellu l-inizjattiva tal-log˙ob f’idej˙ tul id-90 minuta u minkejja li Tarxien kisbu d-draw wara li sfaw minn ta˙t, Naxxar ma damux ma re©g˙u skurjaw. Naxxar marru fil-vanta©© wara kwarta log˙ob. Freekick ta’ Doffo, ballun g˙and Andre’ Rocha da Silva li ra x-xutt tieg˙u salvat iΩda mhux miΩmum mill-gowler tar-Rainbows Vella biex mirribawnd THIAGO LOPES DE SOUZA feta˙ li skor b’daqqa ta’ ras. Il-gowler Naxxari, Azzopardi, fit-22 minuta laqa’ tajjeb konkluΩjoni ta’ Jorge Santos Silva. Tarxien kisbu d-draw fil-45 minuta meta minn kross ta’ Ciantar, JORGE SANTOS SILVA birras u mil-qrib deher li se jibg˙at liΩ-Ωew© timijiet jistrie˙u f’parita’. Madanakollu dan ma kellux ise˙˙ peress li fil-˙in miΩjud Naxxar ing˙ataw penalty g˙al hands fil-kaxxa u mill11-il metru ANDRE’ ROCHA

Ritratti: STEPHEN GATT

DA SILVA malajr re©a’ tefa’ lil-Lions fil-vanta©©. Fit-53 minuta l-gowler tarRainbows Vella g˙amel save stupend fuq xutt minn tarf ilkaxxa ta’ Falzon. Fit-68 min-

uta Naxxar spiççaw b’ra©el inqas meta tkeçça Buhagiar wara li xejjer daqqa lil Mifsud meta ma kienux bilballun. Minkejja dan il-Lions kom-

plew bl-inizjattiva tal-log˙ob f’idejhom u fil-85 minuta skurjaw it-tielet gowl tag˙hom biex g˙alqu l-partita. F’kontra attakk, Ribeiro qassam lil ANDRE’ ROCHA

DA SILVA fuq ix-xellug u dan g˙eleb lil gowler Vella fil-lasta tar-Rainbows. NAXXAR L: Azzopardi, Briffa, Buhagiar, Decesare, Del Negro, Doffo, Falzon (Bellia 84), De Souza, Da Silva (Debono (91), Dos Santos, Zongo (Ribeiro 72). KOWÇ: Winston Muscat TARXIEN R: Vella, Mamo, Caruana (Santos 69), Alcantara, Martinelli, Potezica ( Agius 61), Seara (Pulo 31), Ciantar, Mifsud, Bonnici, Santos Silva. KOWÇ: Clive Mizzi SKURJAW: Thiago Lopes De Souza (N) 15 min, Jorge Santos Silva (T) 45 min, Andre’ Rocha Silva 46 pen, 85 min. PLEJER TAL-LOGÓBA: Andre’ Rocha da Silva Naxxar Lions. REFEREE: Trustin Farrugia Cann. NOTA: Aktar tard intlag˙bet partita o˙ra, bejn Balzan Y u Sliema W li sakemm morna g˙all-istampa Sliema kienu minn fuq b’gowl fid-disa’ minuta tal-iskorer prolifiku tag˙hom u leader tal-lista talaqwa skorers tal-premier Stanley Okawuchi. Sa tmiem l-ewwel taqsima li skor kien g˙adu dak ta’ 1-0.

mifSud jiTlAq illum Il-Ìimg˙a, inewsmalta.com ˙abbret li l-attakkant internazzjonali Malti, Michael Mifsud aktarx li jing˙aqad mat-tim ta’ Melbourne Hart fl-Awstralja. Aktar tard kien ikkonfermat li lcaptain tat-tim Nazzjonali Malti, llum se j˙alli Malta g˙all-

il-PREmiER lEAGuE mAlTi * KLASSIFIKA U L-AQWA SKORERS SAL-LOGÓBA TAS-18.30

l-AqWA SKORERS

KlASSifiKA

Plejer L Hibernians 3 Sliema W. 3 Birkirkara 3 Mosta 3 Valletta 3 Balzan Youths FC 3 Naxxar Lions FC 3 Qormi FC 3 Tarxien Rainbows 3 Vittoriosa Stars 3 Rabat Ajax FC 3 Floriana 3

R 3 2 2 2 2 1 1 1 1 0 0 0

D 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1

T 0 0 0 1 1 1 1 2 2 2 3 2

F 9 7 5 6 7 5 3 7 4 4 1 2

K +/- Pti 4 5 9 1 6 7 3 2 7 2 4 6 4 3 6 4 1 4 4 -1 4 8 -1 3 8 -4 3 9 -5 1 7 -6 0 6 -4 -5

Tim

Awstralja biex jing˙aqad malMelbourne Hart. Fl-Awstralja Mifsud mistenni jiffirma kuntratt ta’ sena. Il-kampjonat flAwstralja jibda f’Ottubru li ©ej bit-tim ikun immexxi mill-eks internazzjonali Awstraljan John Aloisi.

Gowls LOGÓOB GÓAL LUM :

1.Stanley Okawuchi Sliema W 2.Edison Luis dos Santos Hibs 3.Oscar Guerrero Vittorios S 4.Cristian Martins Fernandes 5.Andrea Navarra SliemaW 6.Frank Temile B’Kara 7.Gilmar da Silva Naxxar L 8.D. Rocha dos Santos Valletta 9.Clayton Failla Hibs 10.Alfred Effiong Qormi 11.R. Calheira Seara Tarxien R 12.A. Rocha da Silva Naxxar L 13.Jorge Santos Silva TarxienR

4 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Grawnd Nazzjonali Hibernians vs Rabat Ajax Qormi vs Valletta Grawnd Victor Tedesco Floriana vs Vittoriosa Stars Mosta vs Birkirkara

17.00 19.00 17.00 19.15

Futbol tan-Nisa Log˙ob fil-kampjonat tal-I Div jkompli fl-1/10/13 RiΩultati: Birkirkara vs Pembroke A 3-0 M©arr United vs Gozo 2-4 Hibernians vs Kirkop United 8-0

A˙barijiet

15.09.2013

jitnaqqas id-dewmien gÓall-operazzjonijiet F’mater dei

13 minn 27 konsulent se jibdew jaÓdmu sat-8.00pm Il-Gvern qed jissokkta bil-˙idma intensiva biex itejjeb is-servizz li jing˙ata mill-Isptar Mater Dei. Dipartiment partikolari li fih qed isir titjib sostanzjali huwa dak taloperazzjonijiet. Il-Membru Parlamentari Dr Chris Fearne, li huwa l-A©ent Kap tadDipartiment tal-Kirur©ija, qal lil din il-gazzetta li n-numru ta’ konsulenti li aççettaw li jibdew ja˙dmu sat-8.00pm issa tela’ g˙al 13. Meta n˙atar A©ent Kap tadDipartiment tal-Kirur©ija f’Mejju li g˙adda, Dr Fearne jg˙id li sab madwar 6,000 persuna jistennew biex issirilhom operazzjoni. Dawn minbarra l-operazzjonijiet tal-katarretti u tal- hip u knee replacements li ma jaqg˙ux ta˙t id-dipartiment tieg˙u. Sa˙aq li xi w˙ud mill-pazjenti ilhom madwar tliet snin jistennew, u li dan mhux aççettabbli. Dr Fearne jispjega li fidDipartiment tal-Kirur©ija hemm madwar 50 kirurgu; 27 minnhom konsulenti. “Filma©©oranza l-kbira tag˙hom dawn it-tobba kollha jag˙tu sehemhom u aktar. Fil-fatt, il-

kirurgi Maltin huma msemmijin mad-dinja kollha g˙all-˙ila tag˙hom. Madanakollu, il-pazjent mhux jing˙ata l-kura f’waqtha,” sostna Dr Fearne. Jg˙id li minn dejjem kien hemm lista ta’ stennija g˙alloperazzjonijiet, iΩda f’dawn la˙˙ar 15-il sena l-problema kibret b’mod allarmanti, u dan mhux g˙ax naqas is-servizz, imma g˙ax Ωdiedet id-domanda. Jispjega li g˙andna popolazzjoni dejjem tixjie˙, l-operazzjoni-

jiet qeg˙din dejjem isiru aktar kumplessi u l-aspettattiva tannies dejjem tikber. Biex il-lista ta’ stennija tonqos iridu allura jsiru aktar u aktar operazzjonijiet, u biex dan ise˙˙ hemm bΩonn ta’ aktar riΩorsi. “Imma hemm bΩonn ukoll illi r-riΩorsi li g˙andna nuΩawhom a˙jar. Dan, fil-fatt, hu dak li qed nipprova nag˙mel fid-dipartiment tieg˙i,” jg˙id Dr Fearne. “L-ewwel li g˙amilna kien illi dorna l-kuntratti tal-konsulenti

kollha. Tradizzjonalment it-tobba fl-isptar ja˙dmu sas-2.30 ta’ waranofsinhar. Issa g˙andna 13 minn 27 konsulent illi qablu li f’xi ©ranet ja˙dmu sat-8 ta’ filg˙axija f’Mater Dei; jew fis-sala tal-operazzjonijiet inkella fl-outpatients.” Mistoqsi jekk hemmx periklu li dawn ikunu g˙ajjenin u g˙alhekk forsi ma jkunux ikkonçentrati biΩΩejjed fuq xog˙olhom, Dr Fearne jg˙id li lfatt li jibqg˙u ja˙dmu sat-8.00 ta’ filg˙axija ma jfissirx illi jkunu ilhom joperaw mit-8.00 ta’ filg˙odu, imma jfisser illi s-sig˙at tax-xog˙ol tag˙hom ikunu flessibbli u b’hekk isir uΩu a˙jar mis-swali tal-operazzjonijiet. “Dan iwassal biex inkunu nistg˙u noperaw numru akbar ta’ pazjenti u b’hekk tonqos illista ta’ stennija. Biex dan isse˙˙ g˙andna bΩonn aktar infermiera. Irrid ng˙id illi f’dan l-eΩerçizzju sibt kooperazzjoni kbira kemm mit-tobba kif ukoll mill-infermiera, speçjalment mill-unjin MUMN. Ta’ dan nirringrazzjahom.” Dr Fearne jis˙aq li dan il-

proçess g˙adu fil-bidu tieg˙u. “Sa issa bdejna na˙dmu fuq illisti ta’ stennija tal-vini (varicose veins) u tat-tonsilli (ENT). Fil©img˙at li ©ejjin se nindirizzaw il-listi ta’ stennija tal-ftuq (hernias) u tal-marrara.” IΩid jg˙id li hemm pjanijiet ukoll biex jiΩdied is-servizz ipprovdut fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex. “Issa l-isptar ta’ G˙awdex sar parti mid-dipartiment tag˙na u allura nistg˙u nippjanaw a˙jar. Il-˙sieb hu illi minbarra li nΩidu s-servizzi g˙allG˙awdxin f’G˙awdex stess, f’xi istanzi inkunu nistg˙u nuΩaw ilfaçilitajiet tal-isptar t’G˙awdex g˙all-pazjenti Maltin. B’hekk inqassru mil-listi ta’ stennija ta’ Mater Dei,” jispjega Dr Fearne. Jg˙id li qed ja˙dmu wkoll sabiex is-swali tal-kirur©ija jsiru aktar speçjalizzati. Dan ifisser illi l-pazjenti jing˙ataw kura aktar speçifika. “Hawn ukoll irrid nirringrazzja lill-infermiera u l-paramediçi ghad-dedikazzjoni u ˙e©©a tag˙hom biex jag˙tu servizz professjonali lill-pazjenti tag˙na,” itemm jg˙id Dr Chris Fearne.

tittajjar minn xarabank tal-arriva – Fil-periklu tal-mewt Anzjana ta’ 66 sena spiççat fil-periklu li titlef ˙ajjitha wara li lbiera˙ filg˙odu intlaqtet minn trakk tal-Arriva. L-inçident se˙˙ g˙all-˙abta tas-7.30am fi Triq ixXatt, f’Tal-Pietà. Il-Pulizija qalet li minn st˙arri© preliminari rriΩulta li l-anzjana, residenti TalPietà, g˙al xi ra©uni ntlaqtet minn xarabank tal-Arriva li dak il-˙in kienet qieg˙da ti©i misjuqa minn ra©el ta’ 44 sena residenti l-Mosta.

Fuq il-post issej˙et ambulanza fejn ˙adet lill-mara l-Isptar Mater Dei sabiex ting˙ata l-kura me˙tie©a. Aktar tard hija ©iet iççertifikata li qieg˙da fil-periklu tal-mewt. Fil-˙in tal-inçident kien hemm ukoll xi passi©©ieri fuq l-Arriva, iΩda ˙add minnhom ma we©©a’. Sakemm morna g˙all-istampa, il-Pulizija kienet g˙adha g˙addejja bl-investigazzjonijiet.