Kullhadd 12.01.2014 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

intErviSta Ma’

MaurEEn SaGuna fuQ l-iStESSu Mal-papa

Il-Óadd 12 ta’ Jannar, 2014 Óar©a Nru 1,070

Ara pa©na 7

Prezz ›0.80

kontra Malta Il-Membru Parlamentari Ewropew Nazzjonalista Roberta Metsola kienet involuta fil-kitba ta’ riΩoluzzjoni kontra Malta li se titressaq fil-Parlament Ewropew din il©img˙a. Dan bl-appo©© tal-Kap tal-PN Simon Busuttil. Metsola, flimkien ma’ Busuttil, tant iridu jag˙mlu ˙sara lil Malta, li filwaqt li l-istess riΩoluzzjoni kienet se ssemmi li hemm pajjiΩi o˙ra li g˙andhom programmi ta’ çittadinanza simili, b’insistenza tal-Partit Nazzjonalista, issa se jkun hemm biss referenza g˙al Malta. Sorsi li tkellmu mal-gazzetta KullÓadd qalu li meta Simon Busuttil kien Membru Parlamentari Ewropew ta˙t Gvern Nazzjonalista kien ta’ spiss ikellem MEPs Laburisti biex Malta ma tissemmiex f’riΩoluzzjoni. Issa li hu Kap tal-PN qed jag˙mel bilmaqlub. Dan ikompli jikkonferma lipokresija fl-g˙a©ir ta’ Busuttil g˙al skopijiet parti©©jani. Tkompli f’pa©na 5

WiÇÇ SoÇjali

Mhux f’WaQtu

Gvern Laburista re©a’ ta lura d-dinjità lil eluf ta’ Maltin u G˙awdxin li kien ikollhom joqog˙du fil-kju biex isarrfu l- vouchers tal-kontijiet taddawl. Dan g˙amlu permezz ta’ riforma li biha se tin˙oloq sistema ta’ kreditu li twassal biex jing˙ataw it-tnaqqis direttament fil-kont taddawl. Barra minn hekk il-Gvern assigura lill-poplu li, minkejja l-fatt li minn Marzu li ©ej ser jor˙su l-kontijiet tad-dawl, il-kreditu mog˙ti lill-familji mhuwiex ser jonqos.

Din il-©img˙a qamet kontroversja wara li l-Isqof AwΩiljarju Charles Scicluna qal li l-membri parlamentari Kattoliçi kellhom jivvutaw kontra l-li©i talunjoni çivili. Staqsejna lil studjuΩi u persuni minn reli©jonijiet differenti x’ja˙sbu dwar il-kliem tal-Isqof. Fosthom wie©eb Prof. Dominic Fenech, li sostna li l-kliem tal-Isqof kien barra minn waqtu u eku tad-dnub il-mejjet. Tkellem ukoll Patri Mark Montebello, li sostna li l-unjoni çivili hija kwistjoni çivika u mhux reli©juΩa, u li l-MPs huma obbligati li jie˙du deçiΩjonijiet çiviçi skont il-˙ti©ijiet tal-pajjiΩ.

ara pa©na 5

ErÌajna koppi

ara pa©na 2

Id-Deputat Nazzjonalista Tonio Fenech qal li mhux se jivvota favur il-li©i tal-unjoni çivili. Dan minkejja li l-Partit Nazzjonalista kien inkluda l-unjoni çivili b˙ala parti mill-manifest elettorali tieg˙u. Fenech kien qed jitkellem ilbiera˙ fuq il-programm G˙andi xi Ng˙id. Jiddiskutu kien hemm ukoll id-Deputat Mexxej tal-PL Toni Abela u lMexxej tal-AD Arnold Cassola. Mistoqsi kif se jivvota fuq l-unjoni çivili, Fenech wie©eb hekk: “Bla dubju ma nivvotax favur il-li©i tal-unjoni çivili kif inhi.” Dan jista’ jfisser wie˙ed minn Ωew© affarijiet: jew li l-Partit Nazzjonalista qatt ma kellu l-intenzjoni li jimplimenta l-li©i tal-unjoni çivili jekk jirba˙ l-elezzjoni, inkella li l-PN qed jopponi l-li©i biss g˙al skopijiet parti©©jani.

A˙barijiet

12.01.2014

ReliÌjon fil-PaRlament? Din il-©img˙a qamet kontroversja wara li l-Isqof AwΩiljarju Charles Scicluna kien irrappurtat jg˙id li l-membri parlamentari Kattoliçi kellhom jivvutaw kontra l-abbozz tal-unjoni çivili, peress li dan mhuwiex konformi mat-twemmin reli©juΩ tag˙hom. G˙alkemm Malta suppost li huwa pajjiΩ sekulari, id-distinzjoni bejn il-fidi personali u kwistjonijiet çivili mhux dejjem kienet daqstant çara fl-a˙˙ar snin. EΩempju kien id-dibattitu dwar id-d˙ul tal-li©i tad-divorzju f’Malta, fejn rajna politiçi, fosthom membri talKabinett, li b’mod pubbliku bdew iΩeffnu r-reli©jon personali tag˙hom fi kwistjoni g˙al kollox çivili. Illum re©g˙et qamet din il-kwistjoni madwar l-unjoni çivili. Il-kliem tal-Isqof Scicluna qajjem dibattitu ja˙raq li Ωvol©a madwar mistoqsija ewlenija: id-deçiΩjonijiet tal-membri parlamenatri g˙andhom ikunu bbaΩati fuq ir-reli©jon li j˙addnu? Dwar din il-kwistjoni RITIANNE AGIUS ˙adet il-kummenti tal-Prof. Dominic Fenech, Dr Mark Montebello, Mario Farrugia Borg u Ramon Casha.

“Il-membri parlamentari qeg˙din hemm biex jirrappreΩentaw lill-kostitwenti tag˙hom, u jekk g˙andhom jisimg˙u minn xi ˙add iridu jisimg˙u mill-kostitwenti, mhux mill-Isqof” – Prof. Dominic Fenech, StudjuΩ tal-Istorja u l-Politika “L-Isqof Scicluna tkellem barra minn waqtu. Jekk hu, b˙ala Isqof, g˙andu xi dubju morali dwar l-unjoni çivili, ˙allih ˙a jg˙idha, imma lil dawk il-persuni li qed ja˙sbuha jid˙lux f’unjoni çivili jew le, mhux b’indirizz lejn ilmembri parlamentari. Meta tindirizza lill-fidili tkun qed tindirizza lill-kuxjenza privata tag˙hom. Imma fejn tid˙ol il-le©iΩlazzjoni, il-kuxjenza tal-membru parlamentari hija wa˙da pubblika mhux privata. Meta jindirizza lill-membri parlamentari jkun qed jinda˙al fil-politika b’mod dirett, iΩjed u iΩjed meta l-unjoni çivili kienet miΩura ddikjarata minn qabel fil-programm elettorali tal-Gvern. Barra minn hekk, Scicluna g˙andu wkoll jg˙id li din hija l-fehma tieg˙u personali, u jekk jista’ jkun ma jda˙˙alx lill-Papa fin-nofs, speçjalment billi dak li qallu privatament ˙add ma jista’ jikkonferma jekk hux veru. Jekk xejn, il-Papa qal pubblikament li wasal iΩ-Ωmien li l-knisja te˙les mill-fissazzjoni li g˙andha fuq l-omosesswali u tiffoka fuq su©©etti verament importanti. Stqarrijiet b˙al dik ta’ Scicluna jfakkruk fuq meta hawn Malta l-Arçisqof kien ifajjar id-dnub il-mejjet filwaqt li lVatikan ta˙t Ìwanni XXIII kien qed ja˙dem biex itajjar l-g˙anqbut mill-Knisja Kattolika. Min-na˙a tag˙hom il-membri parlamentari qeg˙din hemm biex jirrappreΩentaw lill-kostitwenti tag˙hom, u jekk g˙andhom jisimg˙u minn xi ˙add iridu jisimg˙u mill-kostitwenti, mhux mill-Isqof.”

“Il-kaΩ tal-unjonijiet çivili jaqa’ fil-qasam tad-deçiΩjonijiet çiviçi, mhux reli©juΩi” – Dr Mark Montebello, Patri u StudjuΩ tal-Filosofija “Kull membru parlamentari jrid jag˙mel distinzjoni bejn deçiΩjonijiet ta’ natura reli©juΩa u o˙rajn ta’ natura çivika. Dawk ta’ natura reli©juΩa jrid je˙odhom skont il-prinçipji tad-duttrina reli©juΩa li j˙addan, g˙ax inkella jkun kontradittorju fit-twemmin tieg˙u. Dawk ta’ natura çivika jrid je˙odhom skont il-˙ti©ijiet tal-pajjiΩ, g˙ax inkella jkun qed jonqos mid-dmirijiet tieg˙u lejn l-elettorat. Il-kaΩ tal-unjonijiet çivili jaqa’ fil-qasam tad-deçiΩjonijiet çiviçi, mhux reli©juΩi.”

“Hemm differenza bejn kif wie˙ed jg˙ix ˙ajtu personali, u kariga ta’ uffiçjal pubbliku jew rappreΩentant” – Ramon Casha, Umanist* “Hemm differenza bejn kif wie˙ed jg˙ix ˙ajtu personali, u kariga ta’ uffiçjal pubbliku jew rappreΩentant. Bniedem jista’ jaççetta, pereΩempju, li ma juΩax kontraçettivi g˙alih imma j˙alli li dawn jinbieg˙u g˙al ˙addie˙or, jew li ma jirrikorrix g˙ad-divorzju, anke jekk ikollu g˙alfejn, filwaqt li jille©iΩla biex id-divorzju jkun disponibbli g˙al min iridu. L-isqof g˙andu kull dritt jag˙ti struzzjonijiet lil persuni omosesswali Kattoliçi biex jg˙ixu ˙ajja çelibi. Dawn g˙andhom dritt li jew jobduh jew le. Però, il-persuni omosesswali g˙andhom dritt ugwali li jkollhom l-istess drittijiet daqs persuni o˙ra – li jkollhom l-unjoni tag˙hom rikonoxxuta mill-Istat bl-istess kundizzjonijiet b˙al persuni ta’ sess oppost. Bl-istess mod, koppja omosesswali g˙andha d-dritt tapplika biex tadotta u din ti©i meqjusa daqs applikazzjoni ta’ koppja ta’ sess oppost. Dan ladarba nafu li tfal imrobbija minn Ωew©t ir©iel jew Ωew© nisa jkollhom trobbija tajba daqs meta jitrabbew minn ra©el u mara. Il-membri parlamentari se jivvotaw skont il-fehmiet tag˙hom, u dawn ikunu influwenzati mill-esperjenzi ta’ ˙ajjithom, it-tag˙lim li ˙adu, eçç; imma dan ma jfissirx li jista’ ji©i isqof jiddetta kif g˙andhom jivvotaw. Ovvjament hemm ukoll il-fatt li l-unjoni çivili kienet fil-manifest elettorali taΩ-Ωew© partiti, u g˙alhekk kull min hemm fil-parlament ©ie elett bil-fehma li dawn se jintroduçu l-unjoni çivili.” *L-Umanisti jemmnu f’etika bbaΩata fuq valuri umani u naturali fl-ispirtu tal-˙sieb. Ma jemmnux f’allat u jiç˙du spjegazzjonijiet sopratnaturali.

“Il-politiçi, g˙alkemm ikollhom morali u valuri li jistg˙u jkunu ggwidati minn twemmin reli©juΩ, m’g˙andhomx jimponu dawk il-morali u l-valuri fuq l-o˙rajn” – Mario Farrugia Borg, Musulman u kandidat politiku “L-ewwel u qabel kollox, jien nemmen fi stat sekulari, fejn il-politiçi, g˙alkemm ikollhom morali u valuri li jistg˙u jkunu ggwidati minn twemmin reli©juΩ, m’g˙andhomx jimponu dawk il-morali u l-valuri fuq lo˙rajn, speçjalment fuq dawk li m’g˙andhomx l-istess twemmin reli©juΩ b˙alhom. G˙andha tkun imperattiva l-libertà li tipprattika r-reli©jon, jew li ma tipprattika l-ebda reli©jon, u d-dritt li tg˙ix kif tixtieq, sakemm ma tirfisx fuq id-drittijiet ta’ ˙addie˙or u l-©id tas-soçjetà ikun salvagwardjat.”

A˙barijiet

12.01.2014

Kollox mIexI KIf Ippjanat F’kummenti li tat lil din ilgazzetta b’rabta mal-andament tat-trasport pubbliku, kelliema g˙all-Ministeru tat-Trasport qalet li s’issa ma ©ew irrapportati l-ebda inçidenti, u kollox jinsab miexi kif ippjanat, business as usual. Minkejja s-sensittività tannegozjati intensivi li saru matul dawn l-a˙˙ar xhur, lArriva ddeçidiet li ma setg˙etx tkompli bl-operat tag˙ha fit-trasport pubbliku Malti. Huwa mifhum li lkumpanija kellha problemi finanzjarji kbar u ma kinitx lesta tinvesti iktar flus biex tag˙mel it-tibdil neçessarju firrotot bl-iskop li jittejjeb isservizz. Kumpanija tal-Gvern g˙al perijodu tranΩitorju Grazzi g˙al ftehim li ntla˙aq bejn l-Arriva u l-Gvern, loperat tat-trasport pubbliku g˙adda f’idejn kumpanija talGvern fil-bidu ta’ Jannar. Tim minn Transport Malta ©ie ssekondat mal-kumpanija ©dida tal-Gvern biex ji©i assigurat li matul il-perijodu tranΩitorju, sakemm jintg˙aΩel operatur ie˙or biex imexxi ttrasport pubbliku f’pajjiΩna, is-servizz jitkompla ming˙ajr skossi, kif fil-fatt qed ji©ri. Dan it-tim di©à jinsab g˙addej bil-˙idma tieg˙u. F’dawn il-©ranet bdew isiru llaqg˙at me˙tie©a bejn dawk li huma involuti f’din it-tranΩizzjoni, biex issir evalwazzjoni tax-xog˙ol li hemm bΩonn isir u jin˙oloq proçess ta’ organiz-

Il-Ministru Joe Mizzi assigura lill-˙addiema tat-trasport pubbliku li l-impjieg tag˙hom se ji©i m˙ares

zazzjoni biex ikun hemm kontroll fuq l-operat tasservizz tat-trasport pubbliku. Il-kumpanija tal-Gvern jisimha Malta Public Transport Services Ltd, u hija ffurmata minn uffijçali mill-Ministeru g˙at-Trasport u lInfrastruttura, mill-Ministeru tal-Finanzi u minn Transport Malta, li se jkunu responsabbli biex jaraw li l-perijodu tranΩitorju jkun wie˙ed blinqas inkonvenjenzi. Sakemm jintg˙aΩel operatur

©did se jibqa’ kollox l-istess, inkluΩ ir-rotot, is-servizz, u l˙inijiet. Fil-©ranet li g˙addew il-Ministru Mizzi ltaqa’ wkoll ma’ g˙add ta’ ˙addiema tattrasport pubbliku, fejn assigurahom li l-impjieg tag˙hom se jkun im˙ares. Daqshekk tariffi diskriminatorji Minn nhar it-Tnejn li g˙adda l-Gvern waqqaf ukoll is-sistema ta’ tariffi diskriminatorji,

li min˙abba fihom ilKummissjoni Ewropea kienet qed tie˙u proçeduri legali kontra Malta. Minkejja diversi twissijiet il-Gvern Nazzjonalista kien baqa’ jwebbes rasu biex iΩomm tariffi diskriminatorji bejn residenti Maltin u turisti. Il-kwistjoni kienet bdiet f’Jannar 2011, meta lKummissjoni Ewropea esprimiet it-t˙assib tag˙ha dwar id-differenza fit-tariffi tat-trasport pubbliku bejn

Maltin u barranin. F’Marzu talistess sena Gatt qal li t-tariffi kienu dda˙˙lu b˙ala parti mir-riforma tat-trasport pubbliku u nsista li ma kinux diskriminatorji g˙ax ma kinux ibbaΩati fuq nazzjonalità imma fuq residenza. L-eksMinistru kien baqa’ jirrifjuta li jindirizza din id-differenza filprezzijiet, minkejja g˙add ta’ lmenti mill-pubbliku. Bejn Mejju u Lulju 2011 saru diversi laqg˙at li fihom Malta ntalbet tipprovdi iΩjed informazzjoni dwar il-proporzonalità ta’ residenti Maltin u dawk mhux Maltin, kif ukoll dwar il-kuntratt mal-Arriva. Sussegwentement il-KE talbet lil Malta biex tikkjarifika linkonsistenzi, iΩda sas-sena ta’ wara l-Gvern Malti kien g˙adu jinsisti li t-tariffi ma kinux diskriminatorji. Finalment, f’Jannar 2013, ilKE bag˙tet Letter of Formal Notice, fejn saret referenza g˙al g˙add ta’ mistoqsijiet parlamentari u lmenti minn çittadini dwar din id-diskriminazzjoni bejn residenti Maltin u dawk mhux residenti. Kellu jkun il-Gvern il-©did li f’Novembru li g˙adda informa lill-KE li se ja˙dem biex jitne˙˙ew it-tariffi diskriminatorji. Dak iΩ-Ωmien il-Gvern kien g˙addej b’negozjati malArriva li kienu jinsabu fi stat avvanzat. Il-Gvern Ωamm ilweg˙da tieg˙u, tant li dawn it-tariffi tne˙˙ew biss ftit tal©img˙at wara. Issa jonqos biss li l-KE tinforma lill-Gvern dwar dak li se ji©ri mill-proçeduri kontra pajjiΩna.

Iva GÓal RefeRendum dwaR Il-KaÇÇa? Ûvilupp interessanti flis˙arri© bl-internet li g˙addej b˙alissa fuq is-sit elettroniku KullÓadd tal-gazzetta www.kullhadd.com, hekk kif sas-Sibt waranofsinhar innumru ta’ voti favur referendum fil-kaçça fir-rebbieg˙a qabΩu lil dawk kontra. B’786 vot sottomess, l-‘Iva’ g˙al referendum la˙qu t-396, jew 50.4%, kontra t-376 ‘Le’, ji©ifieri 47.8%. Dan jikkuntrasta bil-kbir mar-riΩultati inizjali li rrappurtajna ftit tal-

©img˙at ilu fejn il-‘Le’ la˙aq it-86.4% hekk kif kienu vvutaw 184 persuna. Ir-referendum dwar il-kaçça fir-rebbieg˙a qanqal kontroversja kbira hekk kif bosta çittadini huma tal-fehma li dan is-su©©ett ma jimmeritax referendum g˙aliex ˙a jda˙˙al lill-pajjiΩ fi spejjeΩ Ωejda g˙al kwistjoni li mhijiex ta’ interess nazzjonali f’perijodu ekonomiku diffiçli. Barra minn hekk, id-dilettanti ta’ dan il-passatemp jemm-

nu li jekk ti©i implimentata rriforma mitluba jkun qieg˙ed jinkisrilhom id-dritt li jipprattikaw id-delizzju tag˙hom. Madankollu, numru ta’ NGOs ambjentalisti mhumiex tal-istess fehma u j˙ossu li dan il-passatemp qieg˙ed jikser id-dritt ta’ çittadini o˙ra li jgawdu lill-g˙asafar li huma l-mira tal-kaççaturi. Jidher li hemm bosta persuni ta’ din opinjoni f’pajjiΩna hekk kif il-Koalizzjoni g˙allAbolizzjoni tal-Kaçça fir-

Rebbieg˙a ©abret 40,000 firma biex isir ir-referendum. Wie˙ed jistenna u jara hekk kif din is-sitwazzjoni

tkompli tiΩviluppa. Sadanittant, in˙e©©ukom tie˙du sehem fl-ist˙arri© tag˙na!

BETTER B ETTER T THAN HAN EVER EVER B BEFORE EFORE

DISNEYLAND D ISNEYLAND P PARIS ARIS 2 2014 014 7N NIGHTS IGHTS STAY STAY F FROM ROM O ONLY NLY OUP OVER 80 GR E RE UR TU RT PAR DEPA OU Y YO R O FO F S DA DATE TO CHOOSE TO FROM.

€389 € 389PPPP iincluding ncluding Return direct ﬂights to Paris, 7 nights x 4* a accommodation, ccommodation, D aily B reakfast, F REE s huttle tto o tthe he p arks, E xperienced R OCS T ravel Daily Breakfast, FREE shuttle parks, Experienced ROCS Travel ttour our m manager anager a and nd a all ll ttaxes axes a and nd c charges harges

Call us on 2 2015 015 1515 travel@rocsgrp.com or email travel@rocsgrp.com w ww.rocsholidays.com www.rocsholidays.com For F or the the full full terms terms and and conditions conditions p please lease v visit isit w www.rocsgrp.com/term-and-conditions ww.rocsgrp.com/term-and-conditions

A˙barijiet

12.01.2014

Malta Iktar koMpetIttIva fIs-settur turIstIku

Il-Forum Ekonomiku Dinji kkonferma li pajjiΩna miexi fittriq it-tajba fis-settur turistiku hekk kif Malta telg˙et Ωew© postijiet fl-Indiçi talKompetittività fit-turiΩmu ma˙ru© mill-istess organizzazzjoni iktar kmieni din il©img˙a. B’hekk Malta issa qieg˙da fl-24 post minn total ta’ 140 pajjiΩ minn madwar iddinja f’dak li huwa mag˙ruf b˙ala Indiçi tal-Kompetittività u l-Ivja©©ar fit-TuriΩmu g˙as-sena 2013. Ir-rapport, intitolat Reducing Barriers to Economic Growth and Job Creation, kien il-˙ames wie˙ed ta’ din ix-xorta u jin˙adem skont il-kapaçità talpajjiΩi li jiΩviluppaw l-industriji tat-turiΩmu u l-ivvja©©ar. B’indiçi ta’ 4.92, Malta rnexxielha teg˙leb pajjiΩi ferm akbar li huma wkoll membri fl-Unjoni Ewropea fosthom l-Italja, ilGreçja, il-Polonja, il-Bulgarija, Çipru u l-Estonja. L-IΩvizzera u l-Ìermanja baqg˙u jΩommu lewwel Ωew© postijiet rispettivament kif kienu fl-2011, segwiti mill-Awstrija u l-Ingilterra.

Dan ir-riΩultat poΩittiv g˙al Malta fil-qasam tal-kompetittività fit-turiΩmu u l-ivja©©ar isegwi l-andament ferm poΩittiv li rre©istra pajjiΩna fl-a˙˙ar xhur fis-settur tat-turiΩmu, bl-2013 tkun l-aktar sena li fiha qatt waslu turisti f’Malta – çifra ta’ 1,516,807 turist li ntla˙qet sa Novembru 2013. Bejn ix-xhur ta’ Settembru u Novembru, pajjiΩna wkoll irre©istra Ωidiet sostanzjali fuq l-istess perijodu tal-2012. Negozjati li taw il-frott F’kummenti li ˙adna ming˙and kelliem g˙all-Ministeru g˙atTuriΩmu, huwa qalilna li minkejja illi statistika uffiçjali dwar kif marru l-lukandi matul ix-xahar ta’ Diçembru g˙adha qieg˙da tin©abar, l-indikazzjonijiet li jo˙or©u minn st˙arri© ta’ okkupanza li jsir kull xahar mill-Malta Tourism Authority u mill-Malta Hotels & Restaurants Association (MHRA) juru li l-overall hotel matul room occupancy Diçembru 2013 kienet ta’

44.6% – Ωieda ta’ 3.6% fuq Diçembru 2012, filwaqt dik ta’ matul Jannar 2014 se tkun 45.7% – Ωieda ta’ 1.7% meta mqabbel ma’ Jannar 2013. IlMinisteru g˙at-TuriΩmu nnota wkoll li ˙afna lukandi li wie©bu l-ist˙arri© irrappurtaw titjib f’dik li hi okkupanza matul Diçembru li g˙adda meta mqabbel mal-istess xahar fl-2012. L-Awtorità Maltija g˙atTuriΩmu qieg˙da tkompli bilprogramm tag˙ha ta’ marketing fis-swieq kollha biex ti©bed anke swieq ©odda lejn Malta. Fl-istess ˙in g˙adhom g˙addejjin negozjati ma’ numru ta’ linji tal-ajru biex possibbilment jibdew joperaw lejn Malta. Dawn in-negozjati di©à qeg˙din jag˙tu l-frott hekk kif t˙abbar aktar kmieni s-sena li g˙addiet, li mill-a˙˙ar ta’ Marzu se ter©a’ tibda topera lejn Malta l-British Airways. Barra minn hekk, g˙allewwel darba se tkun qieg˙da topera l-linja tal-ajru low cost Transavia minn Nantes, filMajjistral ta’ Franza, permezz

ta’ titjira darba fil-©img˙a milla˙˙ar ta’ April. Kull linja talajru low cost, u o˙rajn li s-sena li g˙addiet bdew l-operat tag˙hom lejn Malta, re©g˙u kkonfermaw li se jkunu qeg˙din ikomplu bl-operat tag˙hom. Sena poΩittiva F’kummenti li tana s-Sur Paul Bugeja, il-President tal-MHRA, huwa qalilna li l-lukandi kellhom sena tajba fejn tid˙ol lokkupazzjoni tal-kmamar, b’numru sostanzjali ta’ riservazzjonijiet jid˙lu tard. Minkejja lfatt li kien hemm numru ta’ kançellazzjonijiet lejn l-a˙˙ar tas-sena, dan in-nuqqas fidd˙ul kien ikkumpensat permezz ta’ persuni li g˙aΩlu li jqattg˙u iktar ˙in fil-lukandi min˙abba l-maltemp. Fejn jid˙lu l-istabbilimenti tal-ikel, Bugeja qalilna li dawk li jinsabu fit-tramuntana ta’ Malta kellhom sena relattivamnent kwieta. Madankollu, stabbilimenti tal-ikel fil-kumplament tal-pajjiΩ raw d˙ul poΩittiv

˙afna. Fl-opinjoni tieg˙u, l-attivitajiet li se˙˙ew fil-Belt Valletta kif ukoll f’G˙awdex ˙allew impatt poΩittiv fuq is-settur turistiku u j˙oss li hemm bΩonn li jsiru iktar minnhom fil-futur biex isa˙˙u l-prodott turistiku ta’ pajjiΩna. Huwa kellu wkoll kliem ta’ tif˙ir g˙al bidliet li lGvern g˙amel fis-sistema tasCVA li, mill-ewwel indikazzjonijiet, jidher li Ωied il-kummerç g˙ar-ristoranti fil-Belt. Kollox ma’ kollox, il-president tal-MHRA j˙oss li pajjiΩna esperjenza sena poΩittiva f’dan is-settur, imma wissa li l-ispejjeΩ g˙al dawn in-negozji qeg˙din jiΩdiedu. Is-Sur Bugeja j˙oss wkoll li hemm iktar modi kif il-Gvern jista’ jkompli jsa˙˙a˙ lil dan is-settur. Fost issu©©erimenti tieg˙u hemm ittnaqqis fil-kontrolli fuq iΩ-Ωoni tal-parke©©, regolazzjoni u flessibbiltà fejn jid˙lu encroachments, pjannar a˙jar fl-g˙eluq tat-toroq, tnaqqis fiΩΩmien li jie˙du xog˙lijiet pubbliçi u l-˙olqien ta’ national quality label.

A˙barijiet

12.01.2014

IÇ-ÇIttadInanza hI l-kompetenza tal-IstatI membrI

Busuttil u Metsola ja˙dmu kontra Malta

Gvern lI JIrrIspetta d-dInJItÀ taÇ-ÇIttadInI Tkompli minn pa©na 1 F’konferenza tal-a˙barijiet li saret ilbiera˙, il-Ministru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali Marie-Louise Coleiro Preca u l-Ministru g˙all-Ener©ija u lKonservazzjoni tal-Ilma Konrad Mizzi ˙abbru li lbenefiççju tal-ener©ija li kien jing˙ata f’forma ta’ voucher , issa se jibda jing˙ata direttament filkont. Permezz ta’ din ir-riforma, il-benefiçjarji li jammontaw g˙al madwar 26,000, m’g˙andhomx g˙alfejn joqog˙du iΩjed fil-kju biex isarrfu dan il- voucher. Flistess konferenza, ilMinistru Coleiro Preca spjegat li din l-inizjattiva se tkun qed tag˙ti lura d-dinjità lil kul˙add u li b’dan ilmod il-Gvern se jkun qieg˙ed jassigura li ssir ©ustizzja soçjali. B’hekk, ilGvern qed ikun ta’ spalla soçjali g˙all-familji Maltin u G˙awdxin. Min-na˙a tieg˙u, ilMinistru g˙all-Ener©ija u lKonservazzjoni tal-Ilma Konrad Mizzi qal li, b’dan il-mod, il-Gvern qieg˙ed juri li l-politika g˙allEner©ija hija hemm ukoll g˙all-familji u li g˙andha wiçç soçjali. Huwa Ωied jg˙id li minn g˙ada, meta jintbag˙tu la˙˙ar vouchers, mhux biss se tinqata’ l-problema ta’ vouchers li jiskadu, iΩda anke ta’ dawk li jibqg˙u ma jissarfux. Spjega kif, b˙ala medja, f’sena jkun hemm mal-€500,000 f’vouchers li jibqg˙u mhux imsarrfa. Din l-inizjattiva tal-Gvern tikkumplimenta r-ro˙s talkontijiet f’Marzu li ©ej u linizjattivi l-o˙ra li qed jie˙u l-Gvern g˙al stabbilità filprezzijiet.

Tkompli minn pa©na 1 Il-Grupp tas-Soçjalisti, flimkien mal-Membri Parlamentari Ewropej Laburisti Maltin, qed ja˙dmu b’mod attiv biex titne˙˙a referenza g˙al Malta. L-argument prinçipali hu li hemm pajjiΩi o˙ra li g˙andhom programmi simili u li mhux qed jissemmew firriΩoluzzjoni. Ir-riΩoluzzjoni mistennija tg˙addi b’ma©©oranza talParlament Ewropew. Madankollu, din ir-riΩoluzzjoni ma torbot lill-ebda pajjiΩ. L-istess riΩoluzzjoni tammetti li ççittadinanza hija kompetenza tal-istat membru. L-iskop ta’ Simon Busuttil u lMEPs tal-PN huwa li jippruvaw jag˙mlu ˙sara lil Malta flEwropa. Minkejja l-pressjoni li l-Partit Nazzjonalista qed jag˙mel, il-Kummissjoni Ewropea di©à qalet diversi drabi li l-kwistjoni ta’ çittadinanza hija materja f’idejn stati membri.

Kollezzjonisti u Dilettanti Maltin

12.01.2014

Jixtieq iÌemma’ kollox

F’din ir-rokna konna qeg˙din niltaqg˙u ma’ persuni li g˙andhom xi kollezzjoni partikolari. IΩda l-persuna li ntervistajna llum mhux biss g˙andha kollezzjoni, imma tiddeskrivi lilha nnifisha b˙ala persuna ffissata fuq il-kollezzjonijiet. “Li kien g˙alija nipprova n©emma’ kollox,” qalilna Keith Azzopardi, Ωag˙Ωug˙ miΩ-Ûejtun. Jispjega li l-ispazju hija l-akbar problema, g˙alkemm il-˙in huwa fattur ukoll. Ma jie˙ux gost li jkollu kollezzjoni li jittraskuraha, u jkun jixtieq li jΩomm kollox ippostjat u ordnat kif suppost. Keith jg˙id li g˙andu diversi kollezzjonijiet, bl-iktar antika fosthom tkun dik tal-bolol, li beda j©emma’ meta kellu 9 snin. Ispirat minn film Illum Keith g˙andu ’l fuq minn 2,400 bolla differenti. Beda j©emmahom meta kien g˙adu Ωg˙ir, wara li ra film fuq tifel tal-età tieg˙u li kien jikkollezzjona l-bolol. Min hemm t˙ajjar jibda kollezzjoni b˙al tieg˙u. Jiftakar li l-ewwel bolla li ©emma’ kienet tal-Awstralja, mibg˙uta miz-zija ta’ ommu b’kartolina tal-Milied. Minn hemm ©ieli kien jixtri pakketti m˙allta ta’ bolol uΩati, iΩda ˙afna drabi l-bolol kien u g˙adu ji©borhom mill-posta li jirçievi. Naturalment, il-qraba u l-˙bieb spiss jag˙tuh daqqa t’id. F’dawk li huma bolol ta’ Malta, Keith g˙andu madwar 500, u lkumplament huma minn madwar id-dinja. L-iktar pajjiΩi li g˙andu bolol tag˙hom huma lIngilterra u l-Ungerija. Dawn tala˙˙ar huma l-iktar bolol g˙allqalbu, g˙aliex mag˙mulin kbar u fihom xeni sbie˙. Jog˙©buh ukoll dawk li juru xeni tal-annimali; dawn ˙afna drabi jkunu ta’ pajjiΩi Afrikani. Mill-bolol g˙all- keychains u t-tazzi Xi sentejn wara li beda lkollezzjoni tal-bolol, beda j©emma’ wkoll il-keychains. “Lidea bdiet wara li nkisritli keychain li kienet g˙all-qalbi ˙afna, u ˙assejt li l- keychains li jog˙©buni iktar kien jaqbilli ndendilhom mal-˙ajt milli maççwievet, g˙ax hekk jibqg˙u

g˙andi u Ωgur ma jinkisrux,” jg˙id Keith. Illum g˙andu mal150 keychain, b’˙afna minnhom minn pajjiΩi differenti. Fl-a˙˙ar snin beda j©emma’ wkoll tazzi ta’ prodotti; l-iktar prodotti tax-xorb. B’kollox g˙andu 50 tazza. Jg˙id li l-iktar li g˙andu huma tazzi tal-Cola, iΩda l-iktar tazzi li jog˙©buh huma ta’ prodott partikolari talbirra u ie˙or tal-Ice Tea. It-tazzi beda j©emmahom biss fl-a˙˙ar snin, iΩda din il-kollezzjoni hija iktar diffiçli biex ikab-

barha, g˙al ra©unijiet ta’ spazju. G˙alhekk normalment jipprova jillimita ru˙u biss g˙at-tazzi li jog˙©buh. Il-karozzi g˙al qalbu wisq L-a˙˙ar u mhux l-inqas, Keith g˙andu wkoll kollezzjoni talmudelli tal-karozzi, filma©©oranza tag˙hom sportivi, kollha tal-iskala 1:43. Il-karozzi minn dejjem kienu g˙all-qalbu ˙afna, u ta’ tifel çkejken kien iqatta’ sieg˙at s˙a˙ jilg˙ab

wa˙du bil-karozzi. Jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala persuna iffissata fuq il-karozzi, u g˙alhekk idum ˙afna jtella’ u jniΩΩel qabel ma jixtri xi mudell. Keith jikkunsidra ˙afna l-gosti tieg˙u, u ma jixtrix mudell jekk ma jkunx verament jog˙©bu. G˙alhekk, biex ikabbar ilkollezzjoni, jie˙u daqsxejn Ωmien mhux ˙aΩin, u sal-lum g˙andu 40 mudell. Keith jispjega li meta kien iΩg˙ar kellu wkoll kollezzjoni ta’ Telecards, li kienu la˙qu

madwar 100. IΩda mbag˙ad, meta l-mowbajls saru popolari u t-telecards kwaΩi nqatg˙u g˙al kollox, ma setax ikompli jkabbar il-kollezzjoni, u allura ma kienetx tag˙mel sens li jibqa’ jΩommhom. Kollezzjonijiet o˙ra li beda meta kien Ωg˙ir jinkludu dawk tal-lanyards u tal-flus antiki, kif ukoll flus barranin. G˙alkemm dawn illum g˙adhom g˙andu g˙ax marbuta ma’ qalbu, iktar qed jikkonçentra biex ikabbar il-kollezzjonijiet l-o˙ra.

A˙barijiet

INtervIStA mA’ mAureeN SAguNA

SteSSu mAL-PAPA minn ALAN SALIBA

Li bniedem idawwar il-kamera tar-ritratti u ji©bed ritratt tieg˙u, selfie – jew bil-Malti, stessu – saret ˙a©a komuni ˙afna, speçjalment maΩ-Ωg˙aΩag˙. Naraw bosta ritratti ta’ dan it-tip, speçjalment bejn individwi jew koppji Ωg˙aΩag˙ fuq diversi siti soçjali b˙al Facebook, Twitter u o˙rajn. Biss, din id-darba qed naraw stessu ma’ persuna li mhux se tie˙u ritratt mieg˙u kif ©ib u la˙aq. Maureen Saguna, omm G˙awdxija li tifforma parti millKor Laudate Pueri, kellha x-xorti li tie˙u dan ir-ritratt mal-Papa Fran©isku f’Ruma.

jitkellem ma’ ˙addie˙or. Ftit ©ranet qabel kienet qed tiççajta ma’ s˙abha, li ssaqsi lillPapa stess g˙al stessu (selfie), kif kienu g˙amlu grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ barranin is-sena li g˙addiet. Ovvjament, Maureen kienet qed tiççajta. “Qatt, f’miljun sena ma bsart li ˙a nkun daqsekk qrib il-Papa, u li se jinΩel daqshekk g˙al-livell tag˙na; l-iΩjed meta tikkunsidra l-livell massimu ta’ sigurtà li jkun hemm madwar il-Papa. Kienet xi ˙a©a li ma tistax timma©ina, li lPapa jkun daqsekk qrib tag˙na g˙al kwaΩi nofs sieg˙a.”

Il-Kor Laudate Pueri

Il-Papa jippoΩa g˙al stessu

Maureen Saguna, omm ta’ Ωew©t ibniet ilha tifforma parti minn dan il-kor g˙al madwar 20 sena. Ta’ età Ωag˙Ωug˙a, hija ssieb˙et ma dan il-kor – din kienet il˙olma tag˙ha, sa minn çkunita. Ir-repertorju muΩikali ta’ dan ilkor huwa wie˙ed vast u impenjat g˙all-a˙˙ar, minkejja li huwa kor ta’ parroçça Ωg˙ira. Dan jolqot tajjeb ferm lil Maureen u jinkora©©iha biex tkompli tifforma parti minn dan il-kor. Dan huwa l-kor tal-BaΩilika ta’ San Ìor© fir-Rabat G˙awdex. Tul is-snin dan il-kor esegwixxa diversi kunçerti vokali u kif ukoll tella’ diversi recordings. Ir-repertorju ta’ dan il-kor ivarja minn siltiet ta’ Palestrina g˙al kompoΩizzjonijiet kontemporanji minn diversi kompoΩituri lokali, speçjalment mis-Surmast G˙awdxi, il-Prof. Joseph Vella. B˙alissa dan il-kor huwa ta˙t iddirezzjoni ta’ Rev. George Frendo, immexxi minn Dr Maria Frendo, li t-tnejn li huma jgawdu l-aqwa rispett tal-membri kollha tal-kor.

Dak il-˙in, il-Papa nnifsu kien qieg˙ed eΩatt ˙dejn Maureen. Hi bdiet tg˙id lil s˙abha, membri tal-kor, biex jie˙du xi ritratti flimkien, bil-Papa Fran©isku flisfond. Fil-pront, il-Papa nnifsu dar lejha waqt li kellha l-mobile phone f’idejha, u b˙al donnu ©ieha kura©© barrani li tistaqsih biex jie˙du ritratt flimkien. M’g˙andniex xi ng˙idu, l-eçitament li kellha fuqha dak il-˙in Maureen, kien indeskrivibbli. Imma l-Papa dar lejha u ma rrifjutax u, bil-kalma kollha, ippoΩa g˙ar-ritratt. Biex ng˙idu l-verità, Maureen ftit tiftakar minn din l-esperjenza, b˙al donnu dak il-˙in bdiet tg˙ix f’˙olma. IΩda s˙abha rrakkuntawlha wara li kienet hi stess li saqsietu g˙al ritratt stessu. Illum t˙ossa verament imbarazzata, iΩda dak il-mument, Ωgur ser jibqa’ frisk f’mo˙˙ha. “Ritratt imur u ji©i, imma l-memorja li kont daqshekk qrib ta’ bniedem qaddis u umli, Ωgur li ma tintesa qatt,” qalet Maureen. Hija t˙oss li qed issir pressjoni Ωejda dwar dan ir-ritratt. Ta’ min jg˙id ukoll li mhux hi biss ˙adet ritratt mal-Papa, iΩda kien hemm ˙addie˙or li wkoll ˙a ritratt, inkluΩ il-kor kollu. Biss, li g˙amel dan ir-ritratt speçjali, kien il-fatt li Maureen kienet hi personali li staqsiet lill-Papa g˙ar-ritratt. Però, hi tis˙aq li n-nies g˙andhom jaraw is-sinjifkat innifsu tarritratt u jΩommu f’mo˙˙hom li kienet is-sitwazzjoni ta’ kif ittie˙ed li g˙amilha daqshekk popolari, tant li anke qed jidher fil-©urnali lokali. Il-fatt li l-Papa sa˙aq ma’ Maureen u s˙abha biex jitolbu g˙alih, jag˙mlu bniedem umli g˙all-a˙˙ar. “Dak li nara meta n˙ares lejn ir-ritratt huwa ra©el li g˙andu wa˙da mill-ikbar responsabbiltajiet li wie˙ed jista’ jkollu. Madankollu, huwa ma j˙ossux xi ˙a©a speçjali li qieg˙ed jippoΩa g˙al ritratt ma’ G˙awdxija eçitata, li ma tistax tiddeskrivi l-eçitament tag˙ha,” qalet Maureen.

Il-vja©© lejn Ruma Dan il-kor ©ie mistieden mill-kor tal-Kappella Sistina, li huwa l-kor personali tal-Papa, biex ikantaw flimkien waqt il-quddies talEpifanija. Ta’ min ng˙idu wkoll li dan huwa l-ewwel kor li qatt ©ie mistiden biex ikanta waqt ilquddies tal-Epifanija. Il-membri tal-kor kellhom udjenza privata, mal-Papa Fran©isku, barra r-residenza privata tieg˙u, fejn hawn kantaw diversi siltiet lokali b˙al Nadurawk ja ˙obΩ tas-sema u lMagnificat. Il-Papa qal lid-direttur tal-kor li ftakar is-silta Nadurawk ja ˙obΩ tas-sema li kien sema’ meta rçieva l-Ewwel Tqarbina. Kien ilPapa stess li talab biex jiltaqa’ mal-©enituri u l-qraba tal-membri tal-kor iΩjed mill-qrib, peress li dawn kienu qed isegwu din ludjenza ftit ’il bog˙od. Il-Papa kien qrib sew ta’ Maureen g˙al ftit ˙in, waqt li kien qed

AnaliΩi

12.01.2014

il-Óidma tal-GvErn Ekonomija, Finanzi u invEStimEnt

SportS

– Il-Gvern aççetta s-sej˙a g˙all-kompromess u nieda bidliet radikali li jassiguraw l-attrazzjoni tal-programm g˙al çittadinanza b’investiment, iΩda li fl-istess waqt jindirizzaw il-punti mressqa mill-partijiet interessati u ç-çittadini Maltin u G˙awdxin.

– Is-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport Stefan Buontempo, f’isem il-Gvern, u l-President tal-Malta Football Association is-Sur Norman Darmanin Demajo, iffirmaw ftehim b’valur ta’ €3 miljun fuq erba’ snin.

– Malta u l-Istati Uniti ffirmaw Foreign Account Tax Compliance Act FATCA), ftehim li kompla jiΩviluppa r-relazzjonijiet bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi fejn jid˙ol l-iskambju ta’ informazzjoni relatata mal-konformità fil-˙las tat-taxxi biex ti©i mi©©ielda l-evaΩjoni fiskali.

– Il-Gvern ippreΩenta assistenza finanzjarja lill-Malta Basketball Association biex tkun tista’ tkompli l-pro©ett tat-tinda l-©dida tal-padiljun ta’ Ta’ Qali.

– Malta u ç-Çina la˙qu ftehim biex jitwaqqaf working group bil-g˙an li jkun hemm iktar kollaborazzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi f’diversi setturi li g˙andhom x’jaqsmu mal-agrikultura u l-akwakultura.

Familja u SolidarjEtÀ SoÇjali – Il-Gvern nieda l-pro©ett LEAP li, fost l-o˙rajn, se jara t-twaqqif ta’ çentri ta’ riΩorsi g˙all-familja li joffru servizzi fil-qalba tal-komunità permezz ta’ public-social partnerships biex jindirizza l-bidliet soçjali u demografiçi li esperjenza pajjiΩna matul dawn l-a˙˙ar snin. – Il-Gvern ˙abbar li rnexxielu jakkwista fondi Ewropej biex jitwaqqaf re©istru ta’ persuni b’diΩabbiltà f’pajjiΩna bl-iskop li jkollu stampa aktar çara tas-settur tad-diΩabbiltà, u jkun jista’ jiΩviluppa a˙jar is-servizzi offruti lil dawn il-persuni.

– T˙abbret l-estensjoni tal-iskema g˙all-kowçis 20/20; skema intiΩa biex l-atleti jkunu aktar professjonali.

Edukazzjoni u SaÓÓa – Il-Gvern nieda lpro©ett pilota One Tablet per Child permezz ta’ espressjoni ta’ interess g˙allparteçipazzjoni tas-settur privat. Din l-iskema mistennija twassal g˙all-introduzzjoni ta’ dan l-apparat informatiku fl-iskejjel primarji Maltin u G˙awdxin, kif kien imwieg˙ed matul il-kampanja elettorali li g˙addiet. – Tnieda private-public partnership g˙at-ta˙ri© flICT Learn IT b’xejn g˙allir˙ula u l-ibliet ta’ madwar il-Port il-Kbir bejn il-Gvern, il-kunsilli lokali u kumpanija tat-ta˙ri© tal-ICT t-TCTC. – Il-Ministeru g˙asSa˙˙a ˙abbar it-twaqqif ta’ sit elettroniku ©did biex jippromovi s-sa˙˙a sesswali permezz ta’ informazzjoni estensiva relatata ma’ din ilmaterja.

tranSport u inFraStruttura – Il-Gvern la˙aq ftehim mal-kumpanija Arriva li salva l-impjiegi tal-˙addiema tag˙ha filwaqt li assigura illi s-sistema tat-trasport pubbliku f’pajjiΩna tibqa’ ta˙dem. – Il-Ministeru g˙all-Infrastruttura u t-Trasport ˙abbar li ç-charging points g˙all-vetturi li ja˙dmu bl-elettriku, li b˙alissa qed jitwa˙˙lu f’diversi lokalitajiet f’Malta u f’G˙awdex, se jkunu ming˙ajr ˙las g˙al perijodu ta’ sena. – Il-Gvern ˙abbar li ressaq l-applikazzjoni quddiem il-MEPA g˙al pro©ett g˙at-tnaqqis tat-traffiku li se jsir filMarsa. Dan il-pro©ett se jinkludi Ωoni pedonali u passa©©i g˙ar-roti b’tul ta’ iΩjed minn 1,200 metru. B’hekk, dawk li jkunu ©ejjin mill-in˙awi ta’ Ra˙al Ìdid, se jkollhom aççess dirett u bla periklu g˙all-façilitajiet sportivi fil-Marsa. – Ìie mniedi l-pro©ett Electromobility Islands li jag˙mel parti minn PORT-PVEV, programm li g˙andu liskop illi juri kif portijiet u Ω-Ωoni tal-madwar jistg˙u jkunu iktar nodfa u juΩaw l-ener©ija b’mod effiçjenti.

AnaliΩi

12.01.2014

AffArijiET BArrAnin – Malta ng˙atat l-unur li tospita l-Commonwealth Heads of Government Meeting (CHOGM) tal-2015. – Malta u l-Kosovo ffirmaw Memorandum of Understanding li mistenni jwassal g˙al kooperazzjoni bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi f’diversi setturi ta’ benefiççju ekonomiku. – PajjiΩna kkontribwixxa €15,000 lejn il-fond speçjali mmexxi mill-Organizzazzjoni g˙all-Projbizzjoni ta’ Armi Kimiçi biex jappo©©ja l-isforzi lejn il-qerda ta’ armamenti kimiçi Sirjani li se jitne˙˙ew mit-territorju tas-Sirja u jinqerdu ©ewwa façilitajiet kummerçjali. – Malta tat donazzjoni ta’ €40,000 biex tg˙in l-isforz umanitarju li sar fil-Filippini wara l-mi©ja tat-Tifun Haiyan li ˙alla eluf ta’ persuni mejtin u mijiet ta’ eluf o˙ra ming˙ajr dar.

TuriÛmu u KulTurA – Il-Ministeru g˙at-TuriΩmu nieda Kumitat Nazzjonali dwar iΩ-Ûoni Turistiçi bil-g˙an li se jassigura li jkun hemm iΩ-Ωamma, il-manutenzjoni, l-infurzar kif ukoll titjib ta’ akwati pubbliçi li jaqg˙u f’Ωoni turistiçi u fl-istess ˙in li jikkoordina wkoll xog˙lijiet li jkun hemm bΩonn isiru fiΩ-Ωona. – Il-Ministeru g˙at-TuriΩmu nieda g˙all-konsultazzjoni pubblika l-abbozz ta’ politika nazzjonali dwar l-avjazzjoni çivili g˙al Malta li g˙andha tkopri l-perijodu mill-2014 sal-2020. – Il-Gvern ˙abbar skema biex jg˙in is-swali taç-çinema jaqilbu g˙al sistema di©itali li g˙aliha ©ew allokati nofs miljun ewro fuq sentejn.

GÓAWDEX – Tnediet l-iskema ta’ tindif ta’ widien u rdumijiet li jinsabu fi stat mitluq f’G˙awdex: inizjattiva li tag˙mel parti mill-viΩjoni li g˙andu l-Ministeru g˙al G˙awdex sabiex jag˙mel lil din il-gΩira post iktar attraenti u nadif g˙all-abitanti tieg˙u u fl-istess ˙in dan ser iΩid ukoll ilkwalità tat-turist li jΩur lil G˙awdex. – Il-Gvern nieda l-iskema G˙ajnuna Sportiv G˙awdxi; skema ta’ assistenza fejn il-klabbs G˙awdxin se jirçievu g˙ajnuna finanzjarja biex ikopru parti mill-ispejjeΩ tal-ivja©©ar meta jkollhom ji©u Malta biex jipparteçipaw f’kompetizzjonijiet sportivi. – Il-Ministeru g˙al G˙awdex la˙aq ftehim mal-paroçça tax-Xag˙ra g˙al g˙ajnuna finanzjarja biex isir restawr fuq iz-zuntier: pro©ett li ser jiswa madwar €106,000.

Opinjoni

12.01.2014

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

L-ewwel u qabel kollox nag˙ti s-sena t-tajba lilkom u lillg˙eΩieΩ tag˙hkom. Kif weg˙edtkom ftit ilu li, ser ner©g˙u nirritornaw bit-TiVi Awards wara li jg˙addu l-festi, illum se nkun qieg˙ed inwassal il-˙sibijiet profondi millqieg˙ ta’ qalbi dwar x’naraw jew rajna fuq it-TV lokali.

Taç-Çaqquf Ma tistax ma’ tfa˙˙arx it-teleserje Iç-Çaqqufa li jidher biççar li huwa l-a˙jar wie˙ed mill-o˙rajn kollha, il-˙lewwa u l-intelli©enza tal-attriçi Ωg˙ira li tinterpreta l-parti ta’ Rose ΩΩomok bilqieg˙da. Infa˙˙ar ukoll lill-attriçi Veronica Farrugia li ta˙dem il-parti ta’ Karla, u lil Paul Caruana li jag˙milha ta’ Ninu, Ωew©ha, li miskin nist˙ajlu l-˙aruf tassagrifiççju.

Tad-da˙k jew tal-biki Xi kultant ti©i f’sitwazzjoni fejn ma tkunx taf x’ser taqbad tag˙mel. Dan wara li tkun rajt xi programm partikolari u x’˙in jispiçça, bejnek u bejn ru˙ek, tistaqsi lilek innifsek jekk g˙andekx tid˙ak jew tibki. Ûew© prog-rammi partikolari li segwejt ftit u li suppost huma tad-da˙k, u li ma nafx min jid˙aq waqt li jkun qed jarahom huma MentriΩdapero (ming˙alija hekk jismu) u Xpla˙ mal-˙ajt. Nibdew b’dan tal-a˙˙ar, li suppost huwa mmirat lejn udjenzi ta’ etajiet Ωg˙ar. Fih naraw Ωew© jew tliet persuni taparsi jda˙˙ku, libsin forma ta’ kostum, u li jippruvaw jg˙allmu jew ida˙˙ku lil uliedna (tridux t˙alluna). Il-kapolavur MentriΩdapero, li ntemm f’Diçembru ( meno male) huwa programm irriçiklat minn ie˙or simili tieg˙u: Min imissu? Dan, g˙al min kellu l-qalb jarah, kien jinkludi g˙add ta’ atturi, ˙afna minnhom bil-parrokka, li jippruvaw ida˙˙kuna billi jimitaw, jg˙aw©u ˙alqhom u tentufiet o˙ra li jqabbduk

˙ija” ma jg˙idux.

Programm ©did

klawstrofobija. Imma issa spiçça (ejja ˙a ndoqqu t-trumbetti) u minfloku, fl-istess ˙in, qeg˙din juruna Bijografiji – bin-narratur Peppi Azzopardi, li le˙nu indera sew. Programm li jist˙oqqlu kull tif˙ir g˙all-kwalità tajba tarriçerka. Ma jaqsmukx bid-da˙q lan-

qas Ìor© u Pawlu. Dawn bdew tajjeb meta kienu g˙amlu xi ftit diski fi Ωmien ilkampanja elettorali, iΩda minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn battew ˙afna. Jien ng˙id g˙alija ma nid˙aqx meta nara Ωew© persuna©©i libsin parrokka u b’mustaççi twal, li wara kull battuta ˙lief “mela ˙ija mela

Segwejt programm li beda jintwera fuq TVM minn din liskeda; qieg˙ed nirreferi g˙al L-Irkant. Minn kif rajt fl-ewwel wie˙ed jidher programm interessanti g˙ax jinkludi intervisti ma’ persuna©©i li huma mid˙la tal-antikità, tar-restawr, kif ukoll fl-irkant ta’ o©©etti antikissimi. Inkredibbli kemm sempliçiment o©©ett Ωg˙ir kapaçi jkollu valur. Dejjaqni xi ftit çerta lingwa©© li jintuΩa b˙al pereΩempju ‘jibbiddja’ bil-Maltija ‘jitfa’ offerta’. Jien segwejt wie˙ed biss, ’il quddiem ma nafx kif ser jiΩvol©i, g˙alhekk ˙sibijiet u kummenti o˙ra nwassalhom aktar ’il quddiem. In˙allikom hawn g˙alissa, kitbiet o˙ra tistg˙u taqrawhom b˙al-lum ©img˙a. Sadanittant bir-remote f’idi u nqalleb minn stazzjon g˙allie˙or.

X’TisfirA dik! Patri Mario Attard

Ìieli nkun miexi g˙all-affari tieg˙i u ˙oss mhux tas-soltu ja˙sadni! G˙all-ewwel nag˙ti titwila bis-serqa lili nnifsi. “Imma jien mhux sewwa liebes? Liebes dublett twil kwaΩi jkaxkar mal-art?!” Imbag˙ad no˙ro© mill-lift u ner©a’ nimxi Ωew© passi o˙ra. Din id-darba l-˙oss, minflok ikun ©ej mill-but ta’ xi qalziet, issa jo˙ro© millhandbag tas-sinjorina jew sinjura! Ner©a’ nid˙ol fija nnifsi. “Imma tg˙id liebes sewwa? Min qieg˙ed jittantani? Safejn naf jien m’g˙andi xejn mikxuf jew issikkat!” Imbag˙ad nara xi iPhone jew mowbajl jinqala’ minn xi mkien jew jin˙are© mill˙afna jdejn u nibda nitbissem. “Mur obsor li çerti mowbajls u iPhones isaffru kull meta tibag˙tilhom messa©©!” Meta ˙sibt ftit fuq dik l-imbierka ta’ tisfira filkmajra tieg˙i tal-kunvent wasalt g˙all-konkluΩjoni kemm min ˙olom b’dik it-tisfira tassew ˙aqqu penz! G˙amel opra! G˙ax dik it-tisfira ma©ika tid˙ol f’g˙admek u, g˙al waqt wie˙ed, id-dinja kollha tiskot u ta˙sibha ddur madwarek! T˙ossok importanti!

Niggustak titbissem int u taqra dawn iΩ-Ωew© versi. Ûgur hux li qieg˙da tiftakar meta, ta’ tfajla li ma kontx tag˙tik iktar minn tmintax-il sena, b’xag˙rek perm u flaqwa tieg˙ek, kont die˙la ma’ ˙abibtek il-Belt. Liebsa tibdila nobis! B’ make-up mag˙mul biΩΩejjed biex anke l-aqwa avventurieri tal-passat tqajjimhom mill-qabar ˙a ji©ru warajk! Imbag˙ad g˙addejt ma’ ˙abibtek, dik li min jaf kemm, ta’ tfal li kontu, ikkuppjajtu l- homework ming˙and xulxin g˙ax ridtu tg˙ixu l-˙olma li tkunu ˙a©a wa˙da! Tlajt mag˙ha naqra sal-Barrakka ˙a tie˙u ftit arja! X’faqg˙a ta’ Ωminijiet kienu dawk hux! Konna nie˙du gost b’kollox! In-naqra ˙ar©a tas-Sibt ma kinitx iddum iktar mit-tmienja u nofs l-iktar g˙aliex mad-disg˙a l-Baxà, ji©ifieri ‘Missieri’, ried isakkar il-bieb ta’ daru ˙alli jkun fiΩΩgur li wliedu, l-aktar ilbniet, kienu lkoll ©ewwa f’daru! Ried jo˙ro© bl-unuri kollha quddiem familtu u s˙abu li l-ebda wa˙da minn uliedu mhi mejda tal-qubbajt! Kienet dik it-tisfira li beg˙ditek minn ˙abibtek u

tefg˙etek f’dirg˙ajn l-aqwa ra©el li l-˙olm mo˙˙ok qatt pin©ielek. Dak in-nitfa Ωag˙Ωug˙, tmintax jew ftit iktar, li g˙alik kien imur imqar sal-a˙˙ar tad-dinja! Basta jpaxxik! U kemm wieg˙dek affarijiet! Tiftakar? Qallek li mhux lest jaççetta dik is-sikkatura li kien jag˙millek il-Baxà. Inkedd mieg˙ek li l-Baxà ma jirra©unax! Hekk sewwa! Mela sal-˙amsa g˙adek ta˙t ix- shower tin˙asel! U sal˙amsa u nofs g˙adek kemm tlesti tibblowja xag˙rek! U sas-sitta neqsin kwart g˙adek kemm tlesti l-a˙˙ar irtokk tal- mak-up quddiem il-mera biex to˙ro©! Imbag˙ad mattokki tat-tmienja u nofs iridek maqfula ©ewwa? Alcatraz! Tiftakar kemm kont tie˙u gost meta Romeo kien jag˙tik ra©un f’kollox? Qatt ma qallek “Le”! Dejjem “Iva”! Tal-©enn hux! U g˙ajnejk dejjem idemmg˙u! Kont tg˙ix f’˙olma! Lanqas til˙aq titolbu xi ˙a©a li ma jg˙idlekx “Iva”! Express! Kemm ridt tiΩΩew©u malajr! Ridtu bl-g˙eruq u xxniexel! Id-dar kontu ©©ibu ru˙kom sewwa! Mela ommi qatt kienet se t˙allini

noqg˙od wa˙di ma’ Romeo, min jisimg˙ek! U tmien snin g˙erusija u bil-post qatt m’g˙amilna xejn tafx! Dejjem ˙dimna g˙al-lasta u qg˙adna bil-g˙aqal! Kieku llum nini nini g˙andna dar daqsiex fejn ninsabu paxxuti! Imma dik it-tisfira li ©ennitni warajh! G˙amlitni omm! Fet˙itli qalbi g˙all-im˙abba. Da˙˙litni fil-fer˙ li nnissel u jkolli l-ulied. G˙allmitni ni©©ieled g˙alihom u n˙ares b˙al tigra lejn min, skonti, kien imaqdarhomli! Imma veru maqdruhomli? Jew ilMulej ˙anin kien qieg˙ed jurini li jekk ma nΩΩommilhomx kienu ˙elu ˙elu qabdu jitgerrbu t-triq tar-rovina? Óeqq…illum lil dawn in-nies li kont ng˙ajjarhom “lg˙ajjurin”, kellhom ra©un biex ibig˙u. G˙ax it-tifla spiççatli b’Ωew©t itrabi minn Ωew©t ir©iel differenti u t-tifel kellu jid˙ol biex jag˙mel programm g˙ax missli maddroga! Dik it-tisfira fiex tefg˙etni! Imma xorta nibqa’ niΩΩi ˙ajr lil Alla li ˙allejtha ssa˙˙arni warajha! G˙aliex li kieku m’iniex il-persuna li jien illum! G˙ax x’jaf min ma ©arrabx? X’tisfira dik!

Opinjoni

12.01.2014

pRogRAmm TA’ FondI – hoRIzon 2020 Dr.Stefan Buontempo Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport

G˙al ˙afna nies li niltaqa’ mag˙hom dak li ji©ri fl-Unjoni Ewropea huwa ’l bog˙od wisq mid-dinja tag˙hom ta’ kuljum. Anke fost xi professjonisti, akkademiçi u sa˙ansitra uffiçjali g˙olja jew mani©erjali jeΩisti nuqqas ta’ g˙arfien dwar xi jkun g˙addej fl-istituzzjonijiet Ewropej. Jekk issemmilhom, pereΩempju, il-programm Horizon 2020, hemm min ja˙seb li din hija sempliçiment xi buzzword o˙ra jew inkella li dan ma japplikax g˙al pajjiΩ Ωg˙ir b˙al tag˙na. Ir-realtà hi li l-Parlament Ewropew g˙adu kif approva, fla˙˙ar tas-sena l-o˙ra, mas-€70 biljun g˙all-programm Horizon 2020: Ωieda ta’ €27 biljun fuq ilprogramm ta’ qablu. Kien hemm dibattitu intens, fejn wara diversi emendi ng˙atat importanza lill-intrapriΩi Ωg˙ar jew kif jissej˙u, l-SMEs. F’Malta l-biçça l-kbira tal-industrija tag˙na hija mag˙mula minn industriji Ωg˙ar ˙afna. Dan ilprogramm huwa intiΩ ukoll biex jattira aktar nies lejn ixxjenza, u kif kul˙add jaf dan huwa wkoll ta’ ˙tie©a g˙al pajjiΩna. Il-programm Horizon 2020 huwa msejjes fuq tliet pilastri

ewlenin. 39% tal-finanzjament ser imorru g˙al pro©etti li g˙andhom x’jaqsmu ma’ titjib soçjali. Dawn jinkludu pro©etti dwar is-sa˙˙a, l-ener©ija, ittrasport, it-tibdil fil-klima u ssigurtà. Terz tal-fondi ser ikunu ddedikati g˙all-eççellenza fixxjenza permezz ta’ grants lil riçerkaturi stabbiliti, ta˙ri© filmetodi ta’ riçerka, u investiment fit-teknolo©iji tal-futur. Ittielet pilastru jixpruna l-industrija avvanzata b’investiment, fost l-o˙rajn, fil-bijoteknolo©ija u teknolo©ija tal-ispazju, filwaqt li jag˙ti spinta fl-aççessibbiltà g˙all-investiment kapitali b’riskju qawwi kif ukoll g˙ajnuna lil SMEs innovattivi. Meta tqabbel il-Horizon 2020 ma’ programmi o˙ra ssib li dan il-programm jag˙milha ferm aktar façli sew biex tapplika kif ukoll biex tipparteçipa filpro©etti. Il-kwalità partikolari ta’ Horizon 2020 hija s-simplifikazzjoni fuq diversi livelli, iΩda bilg˙an wa˙dieni li jag˙mel dan il-qafas tal-programm mill-aktar attraenti g˙all-akbar numru ta’ parteçipanti possibbli, speçjalment fost l-SMEs. Sett wie˙ed ta’ regoli jkopru l-eli©ibbiltà, ilkontabbiltà u l-awditjar, u g˙alhekk dawn ir-regoli ©odda

jg˙inu biex l-industriji, u speçjalment l-SMEs, jipparteçipaw bi ˙©arhom billi jg˙inu b’mod speçjali lil dawk li qed japplikaw g˙all-ewwel darba. Fl-istess waqt il-˙las lura tal-ispejjeΩ tal-pro©ett ser ikun issimplifikat b’mili mill-anqas ta’ karti u awditjar imnaqqas. Naturalment, il-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u t-Tekonoli©ija fi ˙dan is-Segretarjat tieg˙i huwa dejjem lest li joffri gwida u informazzjoni lil kull min hu wa interessat. L-MCST di©à organizza seminars dwar dan is-su©©ett indirizzati sew lejn lindustrija kif ukoll lejn lakkademiçi u r-riçerkaturi lokali. Mill-aspett ta’ edukazzjoni g˙olja dan il-programm ser ikun qed ikopri fih l-Istitut Ewropew g˙all-Innovazzjoni u t-Tekonolija (EIT) kif ukoll ilMarie Sklodowska Curie Actions. L-EIT ipo©©i l-universitajiet fiç-çentru tal-katina talinnovazzjoni billi jlaqqa’ flimkien in-negozju, iç-çentri tar-riçerka u l-awtoritajiet governattivi fi progetti ta’ s˙ubija bejniethom. Il-Marie Curie Acts, b’finanzjament ta’ aktar minn €6 biljun joffri sostenn lir-riçerkaturi sabiex ikunu jistg˙u

ja˙dmu f’pajjiΩi differenti kif ukoll g˙ajnuna finazjarja g˙al dottorati industrijali. Il-Kummissarju Máire Geoghegan-Quinn, meta kienet qed tindirizza l-Parlament Ewropew, qalet çar u tond li lprogramm Horizon 2020 mhuwiex sempliçiment fondi g˙ar-riçerka u l-innovazzjoni, iΩda li dan il-programm huwa meqjuΩ arma ewlenija li biha lpajjiΩi Ewropej jikkumbattu nnuqqas ta’ impiegi u sabiex ikabbru l-ekonomija tag˙hom. Hija kompliet tg˙id li Horizon 2020 ©ie msawwar b’mod sempliçi bi struttura koerenti ˙alli jkun jista’ jwieΩen kull pass, – mil-laboratorju sal-fabbrika, sakemm il-prodott jew servizz jasal fis-suq. Fuq stedina tieg˙i, ilKumissarju Georghegan-Quinn ©ejja Malta g˙at-tnedija tal-programm Horizon 2020 fi Frar li ©ej fejn ser ikollna l-okkaΩjoni ner©g˙u n˙e©©u sew lir-riçerkaturi lokali kif ukoll l-industriji sabiex jag˙mlu uΩu tajjeb minn din l-opportunità li tag˙ti çans lil pajjiΩna jΩid l-investiment firriçerka u l-innovazzjoni, biex permezz ta’ hekk isir aktar kompetittiv u jin˙oloq aktar ©id g˙all-poplu tag˙na.

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

IL-FAQAR- REALTÀ, mhux pERÇEzzjonI

Adrian Dominic Ellul

Fil-bidu ta’ din il-©img˙a, lUffiççju Nazzjonali talIstatistika ˙are© statistika rigward il-faqar u d-deprivazzjoni materjali tal-familji Maltin u G˙awdxin tul is-sena 2012. Personalment, l-iktar statistika inkwetanti u li turi s-sitwazzjoni ekonomika tal-familji Maltin u G˙awdxin hija l-istatistika li 53% tal-familji Maltin i˙ossu li l-ispejjeΩ kollha biex iΩommu d-dar tag˙hom f’kundizzjoni tajba huma piΩ qawwi fuq il-but tag˙hom. Dan jidher çar meta tikkunsidra li ftit inqas minn 3% talfamilji rrispondew li m’g˙andhomx flus biex i˙allsu l-ispejjeΩ li ©©ib mag˙ha karozza, u kwaΩi kwart tal-familji mistoqsija rrispondew li m’g˙andhomx biΩΩejjed flus biex ila˙˙qu mal-ispejjeΩ biex isa˙˙nu d-dar tag˙hom fixxitwa. Meta tibda tara dawn ilperçentwali, li g˙alkemm jidhru Ωg˙ar huma sinjifikanti ˙afna, tibda tirrealizza kemm madwarna g˙adhom jeΩistu familji li ma jla˙˙qux mal-g˙oli tal-˙ajja u xi kultant ma jla˙˙qux ma’ affarijiet li fiddinja tal-lum saru bΩonn ta’ kuljum. F’intervista fuq programm tatteleviΩjoni lokali, il-Ministru talFamilja u Solidarjetà Soçjali, Marie-Louise Coleiro Preca, sa˙qet li hija taf sew b’dawn ilproblemi u li l-Gvern huwa kommess li jeradikahom minn pajjiΩna mill-aktar fis possibbli. Il-Ministru sa˙qet ukoll li mhux biΩΩejjed li dawn il-problemi ssolvihom fl-immedjat ming˙ajr

ma teduka lin-nies biex jevitaw il-faqar. EΩempju çar ta’ din il-bidla fid-direzzjoni tal-amministrazzjoni preΩenti fuq dawn ilkwistjonijiet huwa l-ba©it li ©ie ppreΩentat f’Ottubru li g˙adda. Il-Gvern Laburista Ωamm malweg˙diet elettorali tieg˙u li jnaqqas l-g˙oli tal-˙ajja u b’hekk inaqqas iç-çans li familji jispiççaw f’riskju ta’ faqar. Bla dubju li l-iktar miΩura li se tolqot fil-la˙am il-˙aj lilna ΩΩg˙aΩag˙ hija dik li tg˙in lillkoppji li jiddeçiedu li jibnu familja mas-sie˙eb jew sie˙ba tag˙hom. Óafna Ωg˙aΩag˙ sfortunatament jid˙lu fi djun kbar biex ikunu jistg˙u jixtru u finalment i˙allsu d-dar tag˙hom. Gvern Laburista se jwettaq miΩura li biha se jnaqqas dan il-piΩ lil persuni li jkunu qed jixtru l-ewwel propr-

jetà tag˙hom permezz ta’ eliminazzjoni tat-taxxa fuq proprjetà sa €150,000. B’hekk qed ji©i kkalkulat li koppja Ωag˙Ωug˙a tista’ tiffranka sa €5,000. Gvernijiet suççessivi fil-passat ma g˙arfux il-valur miΩjud li tag˙ti parteçipazzjoni ikbar min-na˙a tan-nisa fid-dinja taxxog˙ol. Min˙abba dan, ftit li xejn kienu jitressqu miΩuri biex iΩidu l-parteçipazzjoni tan-nisa fid-dinja tax-xog˙ol. Gvern Laburista da˙˙al miΩura filba©it ta’ din is-sena fejn fiha joffri childcare b’xejn. Din ilmiΩura mhux talli t˙alli aktar flus fil-but tal-familja iΩda tg˙in biex familja dda˙˙al aktar flus u tkun tista’ tg˙ix ˙ajja komda. Kif semmejt iktar qabel, wa˙da mill-ikbar problemi li g˙andhom il-familji Maltin u G˙awdxin hija li m’g˙andhomx flus biΩΩejjed biex

isa˙˙nu d-dar tag˙hom. Óafna minn dawn il-piΩijiet huma frott miΩura Ωbaljata li kien ˙a Gvern Nazzjonalista fille©iΩlatura passata, li jΩid il-piΩ tal-kontijiet tad-dawl u l-ilma. L-Amministrazzjoni preΩenti Ωiedet miΩura fil-ba©it fejn biha l-familji Maltin u G˙awdxin se jiffrankaw fuq il-kontijiet taddawl u l-ilma medja ta 30%. Kif qed jo˙ro© çar minn dan l-artiklu, Gvern Laburista qieg˙ed tassew jikkumbatti ssitwazzjoni ta’ faqar li g˙andna f’pajjiΩna bil-˙olqien u t-tqassim tal-©id u bidla fil-politika tal-Gvern. IΩ-Ωg˙aΩag˙ i˙arsu ’l quddiem g˙al iΩjed miΩuri simili biex jibdew il-familji tag˙hom b’tama u kura©© g˙all-©ejjieni, kif ukoll biex issoçjetà li ng˙ixu fiha tkun wa˙da fejn il-faqar ji©i indirizzat ming˙ajr telf ta’ Ωmien.

Opinjoni

12.01.2014

riÛoluzzjoNijiet PolitiÇi

Dr Deborah Schembri Kandidat g˙all-Parlament Ewropew

Bdejna sena ©dida, sena ta’ esperjenzi ©odda, sfidi ©odda u tamiet ©odda, u huwa proprju fuq hekk illi xtaqt nikteb illum, f’dan l-ewwel artiklu tieg˙i g˙al din is-sena. Is-sena l-o˙ra, ˙bieb, g˙addejna minn elezzjoni ©enerali fejn rajna bidla fil-gvern u fir-rotta tal-pajjiΩ. Xejn mhu façli illi wie˙ed jid˙ol fiΩ-Ωarbun ta’ min kien qablu, jinduna li mqatta’ fl-istess ˙in li j˙ares ’il fuq u jara triq twila quddiemu. Imma dan il-Gvern huwa gvern ottimist, gvern ˙abrieki u gvern li ma jaqtax qalbu, u g˙aldaqstant flok qag˙ad jibki xortih qabad ja˙dem minnufih. Issa, ˙a ng˙iduha kif inhi, g˙ax ma hawnx isba˙ mill-verità, kull votant ikollu sensiela ta’ aspettattivi u ideat ta’ kif g˙andu jitmexxa l-pajjiΩ u jkun sabi˙ kieku wie˙ed jibda jara li dak li jixtieq hu jse˙˙, però issir elezzjoni proprju g˙aliex ma jistax jiggverna kul˙add. Ilvot huwa sagru g˙aliex bih wie˙ed ikun qieg˙ed i˙alli ttmexxija tal-pajjiΩ f’idejn il-kandidati li l-aktar g˙andu fiduçja fihom. Imma fl-istess ˙in ma nistg˙ux ng˙addu t-tmun f’idejn min g˙andna fiduçja li ser imexxina sal-port, imbag˙ad kul˙add jippretendi li g˙adu kaptan hu. Qieg˙da ng˙id hekk g˙aliex, ovvjament, b˙ala membru parlamentari niltaqa’ ma çertu nies illi jkollhom ˙sibijiet varji dwar aspetti tat-tmexxija tal-pajjiΩ u li jg˙iduli li kieku kienu qeg˙din imexxu huma kienu jie˙du deçiΩjonijiet differenti. Jiena m’g˙andix dubju li dawn il-persuni jkollhom intenzjonijiet tajbin u, li jkunu qeg˙din jg˙idu, jg˙iduh proprju g˙aliex jemmnu fih.

Demokrazija rappreΩentattiva Però, nixtieq illi lkoll nifhmu ftit a˙jar id-differenza bejn demokrazija diretta u demokrazija indiretta sabiex b’hekk nirrealizzaw li s-sistema tag˙na, b˙al dik tal-pajjiΩi demokratiçi o˙ra tal-lum, hija wa˙da indiretta u cjoè rappreΩentattiva, bit-tajjeb u l-˙aΩin tag˙ha. Dan ifisser illi b˙ala poplu nele©©u rapreΩentanti tag˙na biex jie˙du l-a˙jar deçiΩjonijiet g˙alina fl-a˙jar interess tag˙na u ta’ pajjiΩna. In˙ass il-˙tie©a g˙alih dan it-tip ta’ demokrazija g˙aliex illum il©urnata tkun impossibbli li kieku noqog˙du naraw min jaqbel u min ma jaqbilx fuq kull deçiΩjoni, g˙alkemm xi kultant din il-forma aktar antika u diretta tad-demokrazija tintuΩa tramitè l-g˙odda ta’ referendum. L-aktar ˙a©a interessanti li nsib fis-sistema tag˙na hija l-fatt illi, g˙alkemm rappreΩentant tal-poplu, membru parlamentari m’g˙andux biss jitkellem f’isem il-ma©©oranza tan-nies li jirrappreΩenta iΩda wkoll li jie˙u ddeçiΩjonijiet li ja˙seb li huma fla˙jar interess tag˙hom fl-isfond tal-politika u l- policies li j˙addan il-gvern. Il-gvern, galadarba mag˙Ωul, huwa gvern ta’ kul˙add, ta’ dawk li vvutawlu u ta’ dawk li ma vvutawlux, g˙aliex kollha çittadini, u d-deçiΩjonijiet li jrid jie˙u jrid jo˙odhom dejjem f’dan l-isfond. G˙alhekk ilGvern preΩenti tela’ bl-g˙ajta ‘Tag˙na Lkoll’, g˙aliex gvern veru u proprju hekk g˙andu jkun biex ikun qieg˙ed jaqdi dmiru. Issa, persuni partikolari jistg˙u

jkunu milquta b’deçiΩjonijiet illi ma ji˙dux pjaçir bihom g˙aliex l-idea tal-gvern u l-ideat tag˙hom ma jkunux simili, però ma nistg˙ux na˙arbu bl-idea illi g˙aliex il-gvern ma ˙ax deçiΩjoni li tog˙©obhom, dan neçessarjament ifisser li dik hija deçiΩjoni ˙aΩina g˙all-pajjiΩ. Il-gvern qabel xejn ikun qieg˙ed ja©ixxi fuq pjan ma˙sub g˙al ˙ames snin g˙allbenefiççju tal-pajjiΩ in©enerali u g˙aldaqstant huwa in©ust illi lpoplu ji©©udika l-gvern wara ftit xhur ta’ tmexxija fuq pjanijiet personali li ma jie˙du xejn aktar inkonsiderazzjoni ˙lief ilbenessere limitat ta’ dak li jkun u xi kultant a skaptu talbenessere ta’ ˙addie˙or. Mela ma nag˙mlux ˙aΩin jekk in˙allu ftit f’idejn min ele©©ejna biex jie˙u d-deçiΩjonijet li jidhirlu xierqa u ma nippretendux illi tg˙addi dejjem tag˙na. Bla dubju ta’ xejn, ˙add m’g˙andu dritt iΩommna milli nibqg˙u nag˙mlu d-dmir tag˙na li nuru x-xewqat tag˙na lill-politiçi u nΩommuhom kontabbli ta’ g˙emilhom. Din hija fl-essenza d-demokrazija rappreΩentattiva (indiretta) li n˙addnu u li, kif darba ntqal, g˙alkemm mhijiex sistema perfetta, hija l-aktar wa˙da imperfetta fost l-o˙rajn kollha. Jiddispjaçini meta nisma’ lil xi ˙add jitkellem qisu b˙allikieku ser ipattiha lill-gvern g˙al xi ˙a©a li xtaq u ma ng˙atatlux, jew fuq xi deçiΩjoni li ttie˙det illi ma jaqbilx mag˙ha. Inkunu qisna tfal Ωg˙ar jg˙idu li ommhom ma t˙obbhomx u ma jixtiqulhiex ©id g˙ax ma tag˙tihomx jieklu ˙elu l-˙in kollu jew li ma tixtrilhomx kulma jridu. Xi kultant il-gvern, b˙al dik l-omm, ikun qed jara

ftit iktar ’il bog˙od minn xiber imnie˙ru u jkun qieg˙ed ja©ixxi fl-a˙jar interess ta’ wliedu, g˙alkemm mhux dejjem ikun jidher li qed jag˙mel dan. Mela, issa li bdiet sena ©dida u g˙adna kif g˙amilna rriΩoluzzjonijiet, ejja nag˙mlu ftit riΩoluzzjonijiet politiçi. Irridu li fil-©udizzju tag˙na n˙arsu aktar lejn x’inhu ta’ ©id g˙all-pajjiΩ milli g˙alina personali; irridu nag˙tu ftit taΩ-Ωmien qabel ma nibdew ni©©udikaw il-˙idma tal-Gvern g˙aliex pjan tal-gvern jie˙u Ω-Ωmien tieg˙u biex jitwettaq u ma jistax isir f’daqqa u fl-a˙˙ar nett, nafdaw lill-politiçi tag˙na li ser jie˙du l-a˙jar deçiΩjonijiet g˙alina, g˙alkemm dawn ma jkunux neçessarjament l-istess deçiΩjonijiet li kieku konna nie˙du a˙na. L-a˙jar rappreΩentanti Din is-sena jmiss l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Dan ilParlament huwa wkoll immexxi bl-istess demokrazija rappreΩentattiva li jitmexxa biha lpajjiΩ. G˙alhekk huwa d-dmir tag˙na li nikkonkorru bil-vot tag˙na g˙aliex b’hekk inkunu qeg˙din nag˙Ωlu lir-rappreΩentanti li nemmnu fihom, li g˙andhom sens ta’ gudizzju tajjeb biΩΩejjed sabiex meta jie˙du deçiΩjonijiet g˙alina jkollna mo˙˙na mistrie˙ li qed jo˙duhom fl-a˙jar interess talpoplu tag˙na. Id-deçiΩjonijiet li jittie˙du Brussell jinfluwenzaw lil mijiet ta’ eluf ta’ nies, u g˙aldaqstant ma nistg˙ux nabdikaw mir-responsabbiltà. Irridu nid˙lu g˙al din l-isfida b’determinazzjoni li pajjiΩna jkollu la˙jar rappreΩentanti. B’hekk biss inkunu nistg˙u ng˙inu lil pajjiΩna jimxi ’l quddiem.

PN: Partit taN-NugrufuN

Mario Farrugia Borg Kandidat g˙all-Parlament Ewropew

Kieku wie˙ed kellu janalizza l-linja politika preΩenti talPartit Nazzjonalista, ma jistax ma jasalx f’din il-konkluΩjoni. KonkluΩjoni li twassal g˙al dak kollu li hu ikrah, distruttiv, kontra l-©id tan-nazzjon. Kollox sewdieni…nugrufun! Minn Ωmien g˙all-ie˙or dejjem kellna mexxejja politiçi li njettaw il-fiduçja filpoplu fil-˙addiem Malti. Kien idoqq sabi˙ il-kliem ta’ tif˙ir u l-kura©© li kien jaspira l-fiduçja. IΩda f’daqqa wa˙da, mal-bidla fit-tmexxija tal-Partit Nazzjonalista, g˙alih u g˙alih biss, qisha fe©©et l-oskurità, minkejja li s-s˙aba mudlama kien tellag˙ha hu stess fl-a˙˙ar ftit snin tal-˙akma tieg˙u. Niftakru li kien il-PN li introduça x-xog˙ol talprekarjat, sa˙ansitra f’dipartimenti governattivi. Kien ilPN li stradika s-sistema tattrasport pubbliku. Kien il-PN li ˙e©©e© lill-˙addiema jitilqu ˙obΩhom biex jerfg˙u kmieni mix-xog˙ol. U g˙al dan kollu kien jippompja lflus minn fuq it-taxxa tal˙addiema. Kien il-PN li ried joqg˙od fil-g˙oli j˙ejji strate©emmi li jaqbel lilu.

Kien hu n-Neruni g˙as-soçjetà Maltija. Dannu u ˙sara Issa, li nafu li l-folja nqalbet u flok folja dawwarna 37,000, id-deputati Nazzjonalisti, flok tniΩΩlu flart, tniΩΩlu fil-katakombi, u bir-ra©un kollu qed jaraw kollox mudlam. Il-©id bil-ftehim maç-Çina b’risq il-Korporazzjoni Enemalta rawh ˙aΩin. G˙ajruna u, kieku setg˙u, ˙a©©runa. Dawn li bieghu prattikament kull entità Maltija mwaqqfa minn gvernijiet Laburisti ta’ qabel, sabu problema g˙ax inbieg˙u minoranza ta’ ishma fl-Enemalta. L-g˙ada sirna nafu li l-Ingilterra tinsab fi ftehim simili. Altru humiex jg˙ixu l-proverbju Taljan ‘Dalle stelle alle stalle’. Issa giet imnedija l-iskema ta’ çittadinanza b’investiment. X’mhumiex jaqilg˙u? Xi ˙sara mhumiex iwieg˙du li jwettqu? Fejn ma marrux? U dan kollu b’dannu g˙alina l-˙addiema Maltin, bi ˙sara g˙al art twelidna. Qabel ilfesti kienu qed jikkritikaw l-

iskema fil-medja tag˙hom; kull waqt u kull mument. Wara l-festi, il-medja tag˙hom g˙adha g˙addejja bl-istess kantaliena! Mhix prova biΩΩejjed din li huma ddisprati sabiex isibu xi ˙a©a ma’ xiex jaqbdu imma qed isibuha diffiçli ferm? Differenza IΩda l-poplu m’g˙adux beççun. M’g˙adux jibΩa’ mill-istejjer tal-babaw. Tg˙allem mill-esperjenza u feta˙ mo˙˙u. Jaf li jekk ilGvern se jippermetti lil min ikollu ç-çittadinanza Maltija, apparti milli j˙allas g˙aliha prezz tajjeb u jinvesti fi proprjetà u ishma, ikollu jg˙addi minn g˙arbiel ta’ skrutinju qawwi. Barra minn hekk, il-poplu Malti sar jara sew id-differenza bejn Gvern Nazzjonalista u dak Laburista. Jaf jiΩen min laktar li ˙adem b’risq il-©id tal-˙addiem, u min ˙adem biex iberbaqlu l-flus li seta’ rekken bl-g˙araq ta’ ©binu. Gvern Nazzjonalista ta˙t Lawrence Gonzi dejjem sab l-appo©© tal-Mexxej Laburista Joseph Muscat kull

fejn kien hemm l-interess nazzjonali fin-nofs. Anzi, jista’ jing˙ad li Joseph qatt ma ta jew ipprova jag˙ti gambetti lid-deçiΩjonijiet governattivi. Imma issa, bil-bidla fittre©ija tal-Partit, Simon Busuttil qed jag˙mel minn kollox biex ipatti g˙at-telfa krudila li sofra, minkejja lpumpjaturi kollha li kellu mill-magna propagandistika tal-PN. Ma ninsewx li beda biex ˙e©©e© lin-nisa tad-dar jillitikaw fil-˙wienet talmerça, ma’ dawk b’opinjoni kontra tag˙hom. Fired bejn min g˙andu wiçç ta’ Laburist u min ghandu wiçç ta’ Nazzjonalist. G˙ajjar lillGvern preΩenti g˙all-ftehim li rnexxielu jikseb maç-Çina u qed jhedded li jekk xi darba jkun fil-gvern jer©a’ jirtira ç-çittadinanza lil dawk li jkunu kisbuha! Dan hu l-istess bniedem li fassal il-programm elettorali tal-PN biex reba˙ b’1,500 vot u ppretenda li jsikket ilmew©. Issa, b’telfa ta’ 37,000 vot, qed jippretendi wkoll li jiddetta. Mhux ta’ b’xejn li hu jitkellem, u lviçijiet kwieti j˙arsu lejh, b’idejhom marbuta!

Editorjal

12.01.2014

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRnaLiSTi RekLami imPaÌnaR u diSinn

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

ediToRJaL Phoney! “ Ma jistg˙ux inniΩluha li l-iskema ta’ investiment individwali ser tkun ta’ attrazzjoni g˙al aktar minn biljun ewro! Tant kienu draw li jintaxxaw, li ma jistg˙ux jifhmu li hemm modi kif in©ibu l-flus u mhux bilfors dejjem mit-taxxi. G˙alhekk kienet xena patetika tisma’ lil Simon Busuttil jixli lill-Gvern li huwa “fake” fuq il-mod kif qieg˙ed jimxi dwar dan l-investiment minn persuni li huma miljunarji jew biljunarji. Qeg˙din nuΩaw il-kelma blIngliΩ, g˙aliex hekk ©ie rrapportat li qal Simon Busttil mitTimes Of Malta . Il-kelma ‘ fake ’ kul˙add jaf xi tfisser. Na˙sbu li l-eqreb kelma g˙aliha bil-Malti hija ‘falz’. Tiskanta x’tag˙millek li tmur fl-OppoΩizzjoni. Imdawwar bi tliet kwarti tan-nies li sa ftit ilu ©abu lill-Partit Nazzjonalista fi lsien in-nies. Il-Kap talOppoΩizzjoni, Simon, g˙andu lista twila ta’ kliem f’˙alqu li sa ftit ilu lanqas kienu fuq il-ponta ta’ ilsienu: trasparenza, onestà, konsultazzjoni u amministrazzjoni tajba. Ma hemm ebda dubju li anke din l-Amministrazzjoni tridhom u ser ta˙dem g˙al dawn il-prinçipji, mhux bilparoli iΩda bil-fatti kif digà bdiet turi. IΩda hija ˙a©a

stramba ˙afna tismag˙hom ˙er©in minn fomm xi ˙add li sa ftit ilu kien jag˙mel parti importanti minn amministrazzjoni li kliem ta’ din ix-xorta qatt ma kienu parti mid-dizzjunarju politiku tag˙hom. Anzi, meta kienu jisimg˙uhom kienu j©ibu rwie˙hom b˙ax-xitan qieg˙ed ikun milqut mill-ilma mbierek. Trid tassew ikollok memorja qasira biex issejja˙ lillAmministrazzjoni tal-lum “ fake ”. Jista’ jkun li Simon Busuttil qieg˙ed isofri minn amnesija politika selettiva u jiftakar biss dak li jaqbillu. Jekk ifittex fil-garigori ta’ mo˙˙u hemm ˙afna affarijiet fake x’g˙andu jiftakar. Ser infakkruh f’lista li ser tibqa’ f’mo˙˙ kul˙add g˙all-˙afna snin li ©ejjin, u sakemm Simon u w˙ud minn s˙abu jibqg˙u g˙addejjin jipprovaw inessu lin-nies bil-legat ikrah li ˙allew warajhom minflok jerfg˙u r-responsabbiltà ta’ dak li ©ara. Ser ikun diffiçli jitwemmnu, anke fejn g˙andhom ra©un, a˙seb u ara fejn ma g˙andhomx. “ Fake huma dawk is-sensiela ta’ pro©etti li dejjem baqg˙u fuq il-karta u li kienu biss lixka mas-sannura elettorali. Fost dawn il-Corporate Village li, jekk ma tridx, Alan Camilleri, l-eks-Chairman talMalta Enterprise u figatell ta’ Lawrence Gonzi, sa˙ansitra

reba˙ premju g˙alih. Tawh premju li jismu Golden Brick li, by the way, kienet ©ebla miΩbug˙a lewn id-deheb u litteralment fake. Pro©ett ie˙or li kien fake huwa dak talWhite Rocks li, flimkien ma’ dak il-pro©ett l-ie˙or li kellu jsir il-Marsa, tg˙idx kemm webblu sportivi g˙alxejn. U Smart City, li sa fit ilu kienet g˙ada belt tal-fatati meta suppost ilha aktar minn tliet snin timpjega eluf ta’ Ωg˙aΩag˙; dakin-har kienet issemmiet iççifra fake ta’ madwar 5000 Ωag˙Ωug˙! Fake huma dawk il-pro©etti li ©ew iççensurati millAwditur Ìenerali. Fost dawn hemm dak tal-BWSC. Skont l-istess Awditur, it-tender, f’dan il-kaΩ b˙al f’˙afna o˙rajn, kien fake u li kien ikun a˙jar li kieku re©g˙et ˙ar©et o˙ra ©dida. L-aktar li mar tajjeb kien çertu John Mizzi li ˙a commission ta’ €4 miljun – l-unika ˙a©a fl-istorja kollha li ma kinitx fake. Fake huwa it-tbaΩwir li kien qieg˙ed isir fl-Enemalta b’korruzzjoni istituzzjonalizzata bilPrim Ministru u bil-Ministru ta’ dak iΩ-Ωmien (illum çittadin komuni) jiddikjaraw li ma jafu b’xejn meta kien lobbligu tag˙hom li jkunu jafu. Anke f’din l-istorja, lunika ˙a©a li ma kinux fake kienu l-flus li g˙addew minn ta˙t u l-kontijiet li kienu jirçievu n-nies.

Fake kienet iΩ-Ωieda li taw lilhom infushom ta’ €600 fil©img˙a. Anke f’dan il-kaΩ, ©ie ddikjarat mill-Awditur Ìenerali, il-mod kif saru l-affarijiet minn wara dahar il-poplu kien kollu fake . Tant kienu fake li suppost kellhom irodduhom lura. Jekk imbag˙ad irridu nitkellmu dwar xi ˙a©a li tassew hija fake, xi ng˙idu g˙as-sistema tat-trasport li sallbet lil kul˙add. Sistema ta’ trasport li rridikolatna mad-dinja kollha, tant li a˙jar g˙adna nivvja©©aw bilkarettun u l-˙mar g˙ax Ωgur li naslu aktar malajr fejn irridu mmorru. Meta kienet inawgurata, kien jidher çar mill-bidu nett, b’dak d-Don Quixote ta’ Austin Gatt u dak is-Sancho Panza ta’ Manwel Delia jippoΩaw f’wa˙da mill-karozzi, li kien hemm xi ˙a©a li hija fake. Anzi, ta˙raq litteralment, g˙aliex qatt ma kienet fl-istorja tat-trasport Malti li kellna daqstant xarabanks jin˙arqu jew ida˙˙nu fit-toroq tag˙na! Fl-antik stajt tingidem minn xi berg˙ut, iΩda fil-©odda hemm iç-çans li tkun mixwi ˙aj! Il-lista ta’ dak kollu li kien fake ta˙t lhemm Amministrazzjoni ta’ Gonzi u Busuttil ma tispiçça qatt u trid Bibbja biex issemmi kollox. IΩda naqblu fuq ˙a©a wa˙da: li dak il-Gvern ma kienx fake …kien phoney !

qsijiet kollha li kellhom rigward din l-inizjattiva innovattiva. Pro©ett li bih ilGvern se jkun qieg˙ed iwettaq mandat ie˙or: dak li jo˙loq il-prosperità fil-pajjiΩ permezz ta’ ideat ©odda. Gvern li ma jiddejjaq xejn u ma jibΩax ikun innovattiv. LIndividual Investor Programme hija inizjattiva li permezz tag˙ha Malta se tkun qed tag˙ti çittadinanza lil individwi u familji li, wara li jg˙addu minn proçess strett ta’ verifika dwarhom, se jkunu qed jag˙mlu kontribut sinjifikanti g˙all-Fond Nazzjonali g˙all-IΩvilupp imwaqqaf mill-Gvern. Iddmir ta’ dan il-Gvern huwa li jo˙loq il-©id u g˙alhekk limportanza li jkollna investiment ©did b˙al dak li ji©i permezz ta’ din l-iskema taççittadinanza li permezz tag˙ha se n©ibu aktar investiment u nies ta’ kwalità lejn

Malta. Din is-sena se tkun qed titwettaq weg˙da elettorali o˙ra: il-weg˙da li g˙amel ilPartit Laburista dwar ir-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u talilma. Madwar ˙amsin jew sittin ©urnata o˙ra l-familji Maltin u G˙awdxin se jkunu qed jibbenefikaw minn rati ©odda tad-dawl u tal-ilma. It-tnaqqis fil-kontijiet se j˙alli aktar flus fil-but tannies – tnaqqis li bla dubju ta’ xejn se j˙alli impatt qawwi u tajjeb fuq l-ekonomija Maltija. G˙alhekk ejjew in˙arsu ’l quddiem b’ottimiΩmu lejn issena l-©dida li g˙andna quddiemna. Sena li se tag˙ti nifs ©did lill-familji Maltin u G˙awdxin. Nawgura sena mill-isba˙ mimlija ©id, hena u sa˙˙a lill-qarrejja kollha ta’ din ilgazzetta.

Sena Ìdida

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Bdejna sena ©dida. Sena li se tkun is-sena ta’ bosta inizjattivi u pro©etti ©odda li jridu ji©u mwettqa millGvern preΩenti. Pro©etti li huma parti mill-weg˙diet li g˙amel il-Partit Laburista filprogramm elettorali tieg˙u. Din is-sena l-Gvern se jkun qieg˙ed jil˙aq il-miri finanzjarji tieg˙u filwaqt li lekonomija se tkun qieg˙da timxi ’l quddiem b’tali mod li l-Gvern mhux se jkun qed ji©bor il-flus permezz ta’ aktar taxxi, imma l-fondi se jkunu ©ejjin mit-tkabbir ekonomiku. Il-mira tal-Gvern hi dik li jitkabbar il-potenzjal tal-ekonomija biex pajjiΩna jil˙aq rati og˙la ta’ tkabbir ekonomiku li jwasslu sabiex kull Malti u G˙awdxi jkollu livell ta’ g˙ajxien mhux inqas minn dak li jitgawda f’pajjiΩi Ewropej a˙jar minna. Inizjattivi ©odda li se nkunu qed naraw matul din

is-sena jinkludu, fost o˙rajn, hija l-Li©i tal-Finanzjament tal-Partiti, is-sistema talgwardjani lokali, u l-inizjattivi l-©odda fil-qasam tal©udikatura. Se tkun sena li fiha se ji©u m˙abbra u implimentati miΩuri kontra l-faqar biex b’hekk dan il-Gvern ma jkunx gvern li jg˙id biss li lfaqar huwa perçessjoni iΩda ja˙dem bis-s˙i˙ biex itejjeb il-kwalità tal-˙ajja tan-nies. Kull individwu f’dan il-pajjiΩ g˙andu dritt li jibbenefika mit-tkabbir ekonomiku, li jag˙mel progress f’˙ajtu, jimxi ’l quddiem u jg˙ix ˙ajja ta’ kwalità. Matul din il-©img˙a rajna u smajna r-reazzjoni poΩittiva wara l-laqg˙a li kellu l-Prim Ministru mal-MCESD, fejn ©ie diskuss il-Programm ta’ Çittadinanza b’Investiment. Kienet laqg˙a li tat opportunità lill-imsie˙ba soçjali li jpo©©u fuq il-mejda l-misto-

”

Ittri

12.01.2014

Ibg˙at l-ittri tieg˙ek b’email lil editorial@kullhadd.com jew bil-posta tradizzjonali indirizzata lill-Editur, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun

riSPoSti miS-SindKu ta’ marSaSKala Sur Editur, G˙all-a˙˙ar darba, u ser niddikjara dan is-su©©ett mag˙luq g˙ax dalwaqt jasal Milied ie˙or. Issa dak li kellu jwassal l-anonimu fuq il-©urnali kollha g˙amlu u ng˙idlu çar u tond illi jiena m’affetwani xejn u li ©ara ma kienx it-tort tag˙na. Di©à qed jag˙ti x’jifhem li darb’ohra ser inΩejnu g˙ax qalilna hu. Iva ner©a’ ntenni li g˙al dawn l-a˙˙ar tlett snin il-wasteserv kien jie˙u ˙sieb iΩejjen Wied ilG˙jan. X’©ara b’daqshekk? Xi ˙a©a ˙aΩina li l-Kunsill f’dawn la˙˙ar tlett snin franka madwar 18,000 Ewro? Ûball wie˙ed ©ara u Ωgur mhux ser noqg˙od nitg˙ajjar ma kollegi tieg˙i u ser noqg˙od ng˙id ta’ min kien l-iΩball. Iç-Chairman il-©did talWasteserv ma kellux intenzjoni li jag˙mel xi ˙sara lili personali, l-membri tal-Kunsill jew aktar u aktar il-popolin ta’ Marsaskala. Li ©ara kien li avΩani fl-a˙˙ar ta’ Novembru. Issa jekk dan ilbravu ta’ taparsi JS biex ming˙alih jimpressjona kien kapaçi li f’©img˙a jo˙ro© sej˙a, ja©©udika u jΩejjen, kien ikun tajjeb li flok qag˙ad jikteb u jitfa’ t-tajn, ji©i l-Kunsill u jag˙tina l-parir tieg˙u. Sur JS nassigurak li t-tim li hemm fil-Kunsill Lokali mhux ser tkissru inti. L-intenzjoni tag˙na hija wa˙da; dik li nkattru iΩjed ©id fil-komunità. Jekk veru trid tkun ta’ g˙ajnuna ikxef wiççek u ejja bil-proposti konkreti tieg˙ek. Eh bil-˙aqq, peress li fuq ©urnal ie˙or ktibt li a˙na ma nippublikawx il-minuti ner©a’ ng˙idlek li mhux qed tg˙id ilverità. Hemm survey fuq ©urnal ie˙or. Nispera li ma qabiΩlekx u ndunajt li a˙na mhux wie˙ed minn dawk ilKunsilli. Kun af li tmexxija ta’ dan il-Kunsill hija serja u l-g˙an tag˙na mhux li nkissru iΩda li nimxu bl-aktar mod integru u

onest. Grazzi minn qalbi nawguralek dak kollu li tixtieq qalbek u niltaqg˙u fl-a˙˙ar tas-sena 2014 jekk Alla jrid. Nassigurak li din id-darba nkunu fid-dawl talMilied. Risposta Umbrella

g˙al

Stej©

bl-

Nirreferi g˙al-ittra fil-©urnal tieg˙ek pa©na 14 tal-Óadd 5 ta' Jannar 2014 fejn korrispondent ta˙t l-isem Imxarrab G˙asra g˙addielek ritratt ta’ stej© bla saqaf ©ewwa il-Pjazza Dun Tarçis ta’ Wied il-G˙ajn. Nibda biex ng˙idlek grazzi g˙all-g˙ajnuna tieg˙ek li sibt spazju biex forsi mag˙na u marresidenti tag˙na nkomplu ni©bdu l-attenzjoni tal-awtoritajiet konçernati biex fl-a˙˙ar jisimawna u jikkalkulawna. Bla tlaqliq ser ng˙id kif il-kuntrattur ‘FACES’ li minkeja li ˙ataf kemm felah fi Ωminijiet differenti g˙adu hemm sal-©urnata tallum. Li forsi jag˙mel ix-xog˙ol sewwa ma ng˙id xejn iΩda li jit˙allas tal-arroganza Ωgur li le. Óalli nispjega minn xiex qed jg˙addi dan il-Kunsill tag˙na ma dan il-kuntrattur mqabbad mitTM. Çert li ˙afna Sindki ser jaqblu mieg˙i. Nixtieq anzi li nhar il-Óadd li ©ej i©ib Ωew© ritratti o˙ra fuq il©urnali tieg˙ek biex forsi xi darba l-poplu jag˙raf jemmen min qed jisirqu. Mela is-Sajf li g˙adda niftakar li domt aktar minn sitt xhur nibg˙at imejls lit-TM u l-kuntrattur ‘FACES’ dirett biex tinbidel sempliçiment ˙©ie©a ta Bus Shelter ©ewwa San Tumas. Talbiki jew mist˙ija din ©iet mibdula kwaΩi fl-a˙˙ar tas-sajf. Óalli ni©i g˙ar-ritratt li l-©urnal tieg˙ek ippublikat nhar il-Óadd 5 ta` Jannar. Mela dan l-imbierek ta’ xelter kellu saqaf tal-asbestos. Xi ©urnal kien ©ab ritratt tieg˙u li dan kien ta periklu g˙an-nies u

allura a˙na bhas soltu g˙amilna r-riçerki tag˙na u flimkien malMEPA, u TM wasalna biex dan is-saqaf jitne˙˙a minn hemm. Ìie miftihem ukoll li peress li lBus Shelter ma fieh xejn ta’ pre©ju, jitwaqqa u ji©i doppju u modern. X`©ara? Dan is-saqaf tne˙˙a wara xi tlett xhur iΩda issa ilu iΩjed minn sitt xhur biex jinbidel g˙al-wie˙ed ©did. Din hija serjetà? Ûgur li le. Jekk wie˙ed jara kemm il-darba ©bidna l-attenzjoni tat-TM jinduna kemm il-Kunsilli ma humiex ikkalkulati. Din hija lawtonimija? Dan huwa s-servizz li rridu nag˙tu r-residenti? Qed ng˙id dan biex il-poplu jkun jaf minn xiex qed ng˙addu a˙na kuljum. Apparti minn dan hemm Bus Shelter ie˙or ukoll hdejn lukanda ewlinija ©ewwa Triq ilQaliet. Dan biex jinbidel li hemm li hu ming˙ajr bankijiet u mkisser. Tkellimna fis sajf u saret ˙ofra kbira biex jitpo©©a l©did. Dan ilu hekk iΩjed minn 6 xhur. In-nies dan ma jafuhx u dejjem iwa˙˙lu fil-Kunsill. Din il-˙ofra tant kienet ta’ periklu g˙an-nies li kelli minn na˙a tal˙addiema tag˙na indawwarha bil-pallets u kif jg˙id il-malti kerha daqs dawg˙a b`Alla. Nerga nistaqsi jiena, Din serjetà? Xi ˙a©a o˙ra ˙dejn l-inspire. Dan l-a˙˙ar fil-bidu ta` Diçembru vettura da˙let fuq Bus Shelter u da˙nitu. Di©à ilu hekk xahar. Min jaf kemm ser idum? Hemm Bus Shelter ie˙or li jrid jitwa˙˙al il-fuq fi Triq il-Qaliet. Suppost twa˙˙al 6 xhur ilu. Meta ©ej dan? Sur Editur qed ng˙id dan biex forsi dawn li qed jisirqu l-Gvern mit-taxxi tal-poplu jqumu mirraqda u jg˙amlu xog˙lom sewwa u kif suppost. Grazzi MARIO CALLEJA SINDKU MARSASKALA

traduzzjonijiEt ta' Óorrox Borrox tal-uE Sur Editur Kont na˙seb li l-flus kbar li jintefqu biex ikun hemm dokumenti tal-UE li jkollhom livell g˙oli, kienu flejjes minfuqin tajjeb. B'dispjaçir ikolli ng˙id li meta tibda taqra dawn iddokumenti, issib li l-verità talfatti hi bil-wisq imbeg˙da mill˙olm u l-prinçipji g˙olja. Ejja nikkunsidraw b˙ala eΩempju dan id-dokument talParlament Ewropew: Opinjoni tal-Kumitat g˙all-Impjiegi u lAffarijiet Soçjali (10.10.2013) g˙all-Kumitat g˙all-Affarijiet Kostituzzjonali dwar problemi kostituzzjonali ta' governanza b'diversi livelli fl-Unjoni Ewropea (A7-0372/2013 - jekk tag˙mel google search b'dan in-numru ssib id-dokument

s˙i˙). Fost l-aktar Ωbalji skabruΩi, insibu xi ftit li jikxfu dik it-tendenza kerha Maltija li kollox jg˙addi, suq g˙ax seba˙, ejja ˙a mmorru basta ne˙ilsu. "Il-Kumitat g˙all-lmpjiegi u lAffarijiet Soçjali jistieden lillCommittee on Constitutional Affairs,, b˙ala l-kumitat responsabbli". L-isem talKumitat g˙all-Affarijiet Kostituzzjonali t˙alla bl-lngliΩ, u hemm Ωew© virgoli wara lkelma 'affairs'. Hekk g˙andha tkun traduzzjoni ta' livell g˙oli? F'dan id-dokument, il-munita ewro daqqa tissejja˙ ‘ewro’ u daqqa ‘euro’. Daqqa tissemma b˙ala ‘il-euro’ u daqqa b˙ala ‘l-ewro’! G˙aliex ma hemm lebda konsistenza? U mbag˙ad insibu l-verb ‘iddikjara’ miktub b˙ala

‘iddikkjara’. U sa˙ansitra fl-aççenti g˙aff©u! Kitbu ‘le©ittimitá’ minflok ‘le©ittimità’. Fejn hu l-Kunsill tal-Malti? F'dokument ie˙or talParlament Ewropew, jismu RiΩoluzzjoni tal-Parlament Ewropew dwar ilKomunikazzjoni talKummissjoni dwar idDimensjoni Soçjali tal-Unjoni Ekonomika u Monetarja (B-70496/2013), insibu l-uΩu Taljan u FrançiΩ tal-virgola, mentri a˙na nuΩaw il-punt deçimali! Minn meta f'Malta sirna nuΩaw is-sistema Taljana u FrançiΩa? G˙aliex hemm miktub "24,2%" u "17,3%", pereΩempju, minflok "24.2%' u "17.3%"? ROSE GRECH QORMI

"Emigrazzjoni Sfurzata" Sur Editur,

Nirreferi g˙al artiklu interessanti 'KurΩitajiet Minn Hawn u Minn Hemm' miktub min Saviour Mamo fil-˙ar©a talKullÓadd tal-Óadd 5 ta' Jannar 2014, li kien dwar lewwel emigranti Maltin li r˙ewlha lejn l-Awstralja. Kif kiteb l-awtur ta' dan lartiklu "..l-emigrazzjoni kienet vitali g˙al Malta". G˙al ˙afna snin kien jing˙ad u jinkiteb li l-emigrazzjoni g˙al Malta kienet is- safety valve. Dan min˙abba l-problemi ekonomiçi kbar li lpajjiΩ kellu jiffaçça min˙abba n-nuqqas ta' pjanar ekonomiku mill-Gvern Kolonjali. Kien hemm Ωmien meta lemigrazzjoni kienet sfurzata aktar minn Ωmien ie˙or. Dan kien hekk aktar u aktar meta fil-gvern kien hemm il-PN ta˙t il-Kap tieg˙u Ìor© Borg Olivier. Mentri ç-çifri juru li meta kien hemm fil-gvern ilPL imexxi min Dom Mintoff. , u sa˙ansitra meta Malta kienet ta˙t il-˙akma diretta tal-Gvern Kolonjali, lEmigrazzjoni kienet ferm u ferm anqas. Ta˙t il-Gvern Kolonjali IngliΩ fl-1960 emigraw 3,841 u fl-1961 emigraw 3,580. Fi Frar ta' l-1962 bis-sa˙˙a taddnub il-mejjet impost fuq ilPL mill-Kurja Maltija. Il-PN ˙ataf il-gvern anke jekk ma kellhux ma©©oranza Parlamentari mir-riΩultat elettorali. F'Dik is-sena kien hemm 3,641 li emigraw. IΩda sa sena wara l-emigrazzjoni kienet irduppjat g˙al 6,579. Ta˙t il-Gvern Kolonjali fl1961 nies bla xog˙ol kien hemm 4,367. IΩda sa tmiem is-sena 1962 ta˙t il-Gvern Nazzjonalista l-qag˙ad Ωdied g˙al 6,356. Il-Qag˙ad baqa' jiΩdied ta˙t il-Gvern Nazzjonalista g˙at-3 snin ta' wara, ji©ifieri, sa l-1965 meta ç-çifra telg˙at g˙al 7,859. Dan kien ifisser li ç-çifra ta' nies bla xog˙ol kienet ta' 8%. B'danakollu l-emigrazzjoni fl-1964 telg˙et g˙al 8,987, u fis-sena ta' wara baqg˙et flistess level g˙ax kellhom jemigraw 8,090. Dawn iççifri juru çar u tond kemm verament matul iΩ-Ωmien imsemmi kellna emigrazzjoni sfurzata. Tant hu hekk li bejn l-1961 u l-1965 l-popolazzjoni naqset bi kwaΩi 5,000 ru˙. Matul dan iΩ-Ωmien kien inkixef kaΩ ta' korruzzjoni li kien qajjem sensazzjoni filpajjiΩ, fejn partitarju mag˙ruf Nazzjonalista kien jie˙u l-flus biex iqabbeΩ in-nies li kienu fil-lista biex jemigraw. U dan g˙ax il-lista kienet twila ferm peress li eluf ta' familji kienu qatg˙u jieshom li jsibu ja˙dmu ta˙t Gvern Nazzjonalista. Tant ix-xog˙ol kien skars f'Malta matul dan iΩ-Ωmien li Ω-Ûag˙Ωag˙ Óaddiema Nsara kienu g˙amlu kampanja twila li sej˙ulha 'one man one job'.

B'hekk min kien bla xog˙ol forsi kien jag˙mel dak ixxog˙ol part-time li kien qed jag˙mel min kellu xog˙ol ie˙or. IΩda l-Gvern Nazzjonalista ma kien g˙amel assolutaament xejn, ˙lief li bag˙at banda x-xatt tal-belt Valletta minn fejn jitlaq il-vapur blemigrant biex jo˙noq iddieqa tal-firda. Fl-artiklu tieg˙u s-sur Saviour Mamo kiteb li lewwel Maltin li rifsu lAwstralja fl-1810. Kienu ja˙dmu fil-kannamieli b'kundizzjonijiet mill-ag˙ar. Anke fis-snin sittin ˙afna ˙addiema Malta li marru lAwstralja ˙admu fil-kannamiel, fejn kien hemm rapporti li dan ix-xog˙ol kien ferm iebes. Matul dan iΩ-Ωmien Malta kellha l-ag˙ar gvern li qatt kellha mil-1962 sal-lum. Gvern li kien bla ˙ila, bla inizjattiva, bla direzzjoni u ineffiçjenti g˙al a˙˙ar, kemm fl-amministrazzjoni kif ukoll fejn jid˙ol il-qasam ekonomiku u soçjali. Gvern li kien dg˙ajjef g˙all-a˙˙ar quddiem l-arroganza talGvern Kolonjali. G˙alhekk meta anke llum tisimg˙u lin-Nazzjonalisti li jg˙idu li DEJJEM huma ˙olqu x-xog˙ol, ikunu qed jg˙awgu l-verità u l-fatti. Anzi jg˙idu gidba ˙oxna. L-Emigrazzjoni sfurzata ta' eluf ta' familji kienet ta' detriment kbir g˙all-Partit talÓaddiema fl-elezzjoni tal1966. Dan g˙al fatt li lma©©oranza assoluta ta' lemigranti kienet tal-fehma Laburista. Fil-Fatt dan kien wiehed miΩ-Ωew© fatturi g˙alfejn il-PL tilef l-elezzjoni tal-1966. Ta' min ikun jaf li matul la˙˙ar sena ta' Gvern ta' koalizzjoni bejn il-PN imexxi min Ìor© Borg Olivier u dak talMalta Workers Party imexxi min Pawlu Boffa f'nofs issnin ˙amsin tas-seklu li g˙adda, kellhom jemigraw aktar minn 10,000 ru˙. Rekord assolut li g˙adu sallum. F'dan il-gvern ta' koalizzjoni n-Nazzjonalisti kellhom il-ma©©oranza assoluta tal-ministeri. Infatti minn 6 ministri n-Nazzjonalisti kellhom 4. Bejn l-1962 u l-1970, ji©ifieri matul tmien snin ta' Gvern Nazzjonalista kellhom isiefru 43,944. Mentri fi 8 snin ta' Gvern Laburista mmexxi min Dom Mintoff bejn l-1972 u l1980 emigraw 18,259 persuna. Differenza enormi li turi kemm verament ta˙t Gvern Laburista fis-snin sebg˙in Malta kienet g˙amlet progress kbir. Progress ferm u ferm akbar milli kien sar fis-snin sittin. Meta l-paraguni jsiru kif g˙andhom isiru nNazzjonalisti jinqabdu fil-fatt kemm verament jg˙aw©u lfatti u l-verità. ÓADDIEM REPUBBLIKAN RAÓAL ÌDID.

Djarju

12.01.2014

MID-DJARJU TAL-GVERN

Il-Ministru Godfrey Farrugia jitkellem waqt seminar fuq is-sa˙˙a mentali

Il-Ministri Leo Brincat u Evarist Bartolo jattendu g˙al attività tal-istudenti sekondarji b'rabta mal-konsum u s-sostenibbiltà

IppreΩentati fondi lis-Soçjetà Filarmonika Leone b˙ala parti mill-Fond ta’ Ko-Finanzjament.

Is-Segretarju Parlamentari Stefan Buontempo j˙abbar id-dettalji tal-edizzjoni Ìie˙ l-Isport Malti 2013

Ritratti: DOI

Ta’ Barra

12.01.2014

KrIÛI ÌdIdA fL-IrAq Il-Prim Ministru Iraqqin Nouri al-Maliki appella lid-diversi tribujiet residenti fil-provinçja ta’ Anbar biex jirreΩistu l-attakki tal-militanti tal-Islamic State of Iraq and the Levant (ISIL), grupp affiljat ma’ al-Qaeda, li matul il-jiem li g˙addew ˙adu f’idejhom numru ta’ bliet li jinsabu biss g˙exieren ta’ kilometri mill-kapitali Bagdad. Madankollu, jidher li l-gvern çentrali ser ikollu juΩa l-forza biex jer©a’ jikseb kontroll ta’ din iΩ-Ωona.

Il-Prim Ministru tal-Iraq Nouri al-Maliki

AnaliΩi minn LIAM GAUCI Matul is-sena li g˙addiet gruppi terroristiçi b’rabtiet ma’ alQaeda bdew offensivi vjolenti kontra diversi Ωoni miΩmumin mill-Gvern Iraqqin bil-˙sieb li jkomplu jo˙olqu iktar problemi g˙all-amministrazzjoni li g˙adha ma sabitx saqajha wara li l-Amerikani rtiraw lappo©© militari tag˙hom fl2011. It-tluq tal-Amerikani malajr wassal biex dawn il-gruppi, fil-ma©©oranza tag˙hom ta’ fidi Sunnita, jibdew attakki madwar il-pajjiΩ kollu biex jesponu l-fra©ilità tal-Gvern immexxi minn amministrazzjoni Shijjita. Skont dawn ilgruppi, l-amministrazzjoni g˙amlet minn kollox biex twarrab lill-minoranza Sunnita b˙ala vendikazzjoni g˙as-snin twal li ddominat il-pajjiΩ permezz tat-tmexxija dittattorjali ta’ Saddam Hussein. Ener©ija ©dida Il-provinçja ta’ Anbar minn dejjem kienet u©ig˙ ta’ ras g˙all-amministrazzjonijiet Iraqqini li segwew il-waqg˙a tar-re©im ta’ Hussein min˙abba l-fatt li l-ma©©oranza tal-popolazzjoni ta’ din iΩΩona hija mag˙mula minn Sunniti li ftit li xejn g˙andhom simpatija lejn il-gvern çentrali. Is-sitwazzjoni kompliet tidde©enera mill-2011 ’l hawn hekk kif il-bidu tal-gwerra çivili fis-Sirja re©g˙et tat ener©ija ©dida lir-ribelli Sunniti sabiex jing˙aqdu kontra l-gvernijiet Shijjiti fuq iΩΩew© na˙at tal-fruntiera. Dan

l-iΩvilupp wassal biex diversi gruppi affilijati ma’ al-Qaeda jag˙mlu parti mill-moviment ta’ oppoΩizzjoni kontra ttmexxija ta’ Bashar al-Assad. Il-konflitt Sirjan wasal f’˙in tajjeb g˙al al-Qaeda li kellha bΩonn skuΩa tajba biex turi rrilevanza tag˙ha wara li t-telfiet kbar li ©arrbet kontra l-forzi tal-koalizzjoni fl-Afganistan u l-Iraq ©abuha fuq ix-xifer talirrilevanza anke f’postijiet fejn tradizzjonalment kellhom influwenza kbira. Is-sena 2011 wasslet g˙al bidla radikali ta’ din is-sitwazzjoni hekk kif f’temp ta’ ftit xhur fe©© il-konflitt fis-Sirja, segwit mill-irtirar talAmerikani mill-Iraq. Dawn ilfatturi ˙olqu diversi opportunitajiet g˙al gruppi b˙al alQaeda biex jibdew jespandu l-operazzjonijiet tag˙hom mill-©did hekk kif bdew isibu inqas reΩistenza mis-snin ta’ qabel. Idejhom marbutin L-ambizzjonijiet ta’ al-Qaeda qeg˙din jo˙olqu t˙assib kbir g˙all-Gvern Amerikan li matul il-©img˙at li g˙addew beda ja˙dem biex jag˙ti kull appo©© possibbli lill-Gvern Iraqqin sabiex ikun jista’ jirreΩisti din il-mew©a ©dida ta’ vjolenza. Madankollu, ilPresident Amerikan Barack Obama ma tantx g˙andu spazju fejn jimmanuvra min˙abba l-fatt li l-poplu tieg˙u tah x’jifhem b’mod çar li mhuwiex lest li j˙allih jer©a’ jibg˙at iktar truppi lejn ilLvant Nofsani.

Allura l-Gvern Amerikan qieg˙ed jipprova jsib toroq inqas diretti biex jg˙in lillGvern Iraqqin f’dan ilmument ta’ kriΩi. Fost issoluzzjonijiet li qeg˙din ji©u kkunsidrati hemm iΩ-Ωieda filbejg˙ ta’ armi lillAmministrazzjoni Iraqqina biex i˙affu l-immodernizzar tal-Forzi Armati tag˙hom. Barra minn hekk, qieg˙ed ukoll ji©i mfassal pjan biex ji©u m˙arr©a t-truppi Iraqqini ˙alli jkunu ppreparati a˙jar f’kaΩijiet fejn i˙abbtu wiççhom ma’ gruppi terroristiçi tat-tip ta’ al-Qaeda. Din is-soluzzjoni mhijiex daqshekk ˙aΩina g˙all-Prim Ministru al-Maliki, li probabbilment ma kienx ikun lest li jaççetta l-wasla ta’ iktar kontin©enti militari barranin, anke kieku l-Amerikani kienu f’poΩizzjoni li joffruhomlu. G˙ajnuna ta’ dan it-tip setg˙et façilment tpin©i lil al-Maliki b˙ala dg˙ajjef f’g˙ajnejn lIraqqini, jekk mhux sa˙ansitra traditur talli re©a’ ppermetta d-d˙ul ta’ suldati barranin filpajjiΩ wara li saret tant ˙idma biex je˙ilsu minnhom. Al-Maliki jista’ jkollu ˙afna dubji dwar x’ja˙sbu l-Iraqqini fuq kif g˙andhom imorru laffarijiet fil-pajjiΩ, imma dwar l-ostilità lejn it-truppi barranin qatt ma kien hemm argumenti. Kienet din l-istess ostilità li wasslet biex fl-2011 lAmerikani jirtiraw ˙abta u sabta mill-pajjiΩ wara li lGvern Amerikan u dak Iraqqin ma rnexxilhomx jaslu g˙al qbil dwar ir-rwol tattruppi barranin wara t-tmiem

tal-operazzjoni militari li bdiet fl-2003. Determinat li ji©©ieled Minkejja l-fatt li al-Maliki ma jistax jiddependi fuq g˙ajnuna esterna, huwa determinat li jimxi ’l quddiem bi pjan ta’ kontrattakk sabiex jer©a’ jie˙u f’idejh iΩ-Ωoni li waqg˙u ta˙t il-kontroll tal-ISIL. Madankollu, huwa g˙aΩel li jappella lit-tribujiet li jabitaw f’din il-provinçja biex ikeççu lit-terroristi minn rajhom qabel ma jibda l-offensiva militari fuq dawn l-ibliet. Al-Maliki ttama li permezz tal-kooperazzjoni ta’ dawn ittribujiet ikun jista’ jimminimalizza l-imwiet ta’ çittadini innoçenti li jistg˙u jinqabdu f’offensiva militari. Fil-fatt, mill-ewwel deher çar li ˙afna minn dawn it-tribujiet ftit li xejn kellhom simpatija lejn lestremiΩmu tal-ISIL. Madankollu, huma kellhom ibaxxu rashom g˙at-tmexxija tal-estremisti min˙abba l-biΩa’ ta’ vendikazzjonijiet li dawn il-gruppi jistg˙u jag˙mlu kontra nieshom jekk jippruvaw jirreΩistuhom. Is-sitwazzjoni ta’ inçertezza wasslet lil eluf ta’ residenti f’din iΩ-Ωona biex i˙allu djarhom ˙alli ma’ jispiççawx vittmi ta’ konflitt li issa jidher inevitabbli. Din il-biΩa’ tattribujiet ©ieg˙let lill-gvern çentrali jag˙ti bidu lill-operazzjonijiet militari kontra l-ISIL fil-belt ta’ Ramadi li mistennijin jestendu ru˙hom lejn Fallujah, li di©à ©iet imdawra u iΩolata mill-armata.

Futur inçert L-iΩviluppi ta’ dawn il-jiem jidhru li jag˙tu ra©un lil diversi gvernijiet Ewropej, inkluΩ dak Malti, li ppruvaw jirreΩistu t-talba ta’ Franza u r-Renju Unit biex jit˙allew jarmaw lirribelli Sirjani. Fost ir-ra©unijiet wara din l-oppoΩizzjoni kien hemm il-fatt li dawn l-armi setg˙u jaqg˙u fl-idejn il˙Ωiena hekk kif kien mag˙ruf li fi ˙dan l-oppoΩizzjoni Sirjana kien hemm elementi terroristiçi b˙al al-Qaeda. Madankollu, huwa çar ukoll li l-gvernijiet ta’ dawn ilpajjiΩi fi kriΩi ma jistg˙ux iΩommu l-paçi interna ming˙ajr g˙ajnuna esterna. Linstabbiltà ta’ gvernijiet b˙al dawk Sirjani u Iraqqini g˙amluha diffiçli g˙alihom biex iΩommu kontroll fuq diversi provinçji li sabu ru˙hom amministrati minn tribujiet lokali li mhux dejjem ikollhom ir-riΩorsi neçessarji biex jirreΩistu l-infiltrazzjoni tal-gruppi terroristiçi li joperaw fiΩ-Ωona. G˙adu kmieni biex wie˙ed jg˙id jekk il-Gvern Iraqqin huwiex f’poΩizzjoni li jeg˙leb lill-forzi tal-ISIL bl-g˙ajnuna li offriet il-komunità internazzjonali. Li huwa çert hu l-fatt li jekk ma jirnexxilux iraΩΩanhom, hemm possibbiltà kbira li dawn isiru iktar kunfidenti u jespandu l-operazzjonijiet tag˙hom lejn Ωoni o˙ra filLvant Nofsani. Mossa b˙al din tista’ façilment to˙loq tensjonijiet kbar bejn pajjiΩi li di©à g˙andhom relazzjonijiet kumplessi.

Ta’ Barra

12.01.2014

GÓadma iebsa GÓal erdoGan Il-Prim Ministru Tork Tayipp Erdogan b˙alissa qed jiffaççja wie˙ed mill-ikbar skandli li ra pajjiΩu fl-a˙˙ar snin. Tliet ministri mill-Kabinett tieg˙u kellhom jirriΩenjaw wara li wliedhom ©ew arrestati b’rabta ma’ korruzzjoni. Diversi negozjanti u persuni influwenti qrib il-Gvern ukoll qed ji©u investigati. Erdogan qed jg˙id li dan huwa komplott biex il-Kabinett tieg˙u jittajjar min-nofs u l-Gvern jin˙ataf minn fazzjoni o˙ra. Min hi din il-fazzjoni? X’poteri g˙andha? RITIANNE AGIUS tirrapporta. G˙exieren arrestati fuq korruzzjoni L-a˙bar dwar l-iskandlu ta’ korruzzjoni faqqg˙et nhar is-17 ta’ Diçembru. G˙alkemm id-dettalji eΩatti ma n˙ar©ux, huwa ma˙sub li l-iskandlu huwa marbut ma’ tenders pubbliçi fuq pro©etti fil-kostruzzjoni u Ωvilupp, kif ukoll man-negozji fid-deheb bejn it-Turkija u lIran. G˙exieren ta’ negozjanti prominenti u persuni qrib ilGvern ©ew arrestati, fosthom lulied ta’ tliet ministri. Erdogan kien kostrett jag˙mel reshuffle tal-Kabinett wara li dawn ilministri rriΩenjaw. Ìew ukoll arrestati uffiçjali pubbliçi, fosthom dawk li kellhom x’jaqsmu ma’ port f’Izmir u w˙ud minn dawk li kienu ja˙dmu filkumpanija ferrovjarja statali. Erdogan qal li dan kollu kien komplott ©udizzjarju, appo©©jat

minn qawwiet barranin, biex huwa jitne˙˙a mill-poter. Qal li hemm min qed jg˙ir g˙assuççess li g˙amel. Fil-fatt Erdogan, li ilu jiggverna g˙al 11-il sena, kien u g˙adu popolari. Fi Ωmienu tne˙˙iet l-armata mill-politika, kibret l-ekonomija, u l-pajjiΩ kiseb rwol iktar b’sa˙˙tu fil-Lvant Nofsani. Trasferimenti tal-Pulizija u iktar poter fuq il-©udikatura F’mossa ta’ ritaljazzjoni, ilGvern qed jo˙ro© mijiet ta’ tkeççijiet u trasferimenti lillPulizija. Ìie rrappurtat li minn meta nkixef l-iskandlu, ing˙ataw xejn inqas minn 1,700 trasferiment, fejn uffiçjali g˙olja ng˙ataw demozzjonijiet u, fost affarijjiet o˙ra, intbag˙tu jidderie©u t-traffiku. Fost l-uffiçjali g˙olja affettwati kien hemm dawk li jmexxu l-investigazzjonijiet fuq il-krimini finanzjar-

Il-Prim Ministru Tork Tayipp Erdogan ji, il-kuntrabandu, u l-kriminalità organizzata. Din il-©img˙a l-Bord Suprem tal-Im˙allfin u l-Prosekuturi, li ja˙tar uffiçjali g˙olja tal©udikatura, ˙abbar li kien se jinvestiga lill-Prosekuturi Zekeriya Oz, Muammer Akkas, Turan Colakkadi, u l-Kap talPulizija l-©did g˙al Istanbul Selami Altınok. Fl-istess waqt, l-AK Party, ilpartit ta’ Erdogan, ressaq mozzjoni fil-Parlament biex il-Gvern ikollu iktar poter fuq il-˙atra ta’ uffiçjali g˙olja fil-©udikatura. Erdogan qed jinsisti li l©udikatura u l-Pulizija jinsabu ma˙tufa mill-avversarji tieg˙u, u kien g˙alhekk li n˙oloq dan il-komplott kontra l-Gvern tieg˙u.

Il-moviment ta’ Hizmet wara kollox? Óafna qed jistaqsu jekk l-avversarji ta’ Erdogan setg˙ux verament ˙olqu komplott b˙al dan. L-avversarju ewlieni tal-Prim Ministru huwa Fethullah Gumen, li jinsab eΩiljat fl-Istati Uniti. Gumen huwa predikatur IΩlamiku li madwaru n˙oloq moviment mag˙ruf b˙ala Hizmet. G˙alkemm m’hemmx struttura formali, huwa ma˙sub li Gumen g˙andu miljuni ta’ segwaçi. Gumen innifsu qed jiç˙ad li huwa beda dan ilkomplott. Erdogan u Gulen ©ejjin millistess partit, u, fil-fatt, is-segwaçi ta’ Gulen g˙al dawn la˙˙ar snin appo©©jaw lil

Erdogan fl-g˙ajta tieg˙u g˙al rwol ikbar g˙all-IΩlam fitTurkija. IΩda jidher li l-a˙˙ar azzjonijiet tal-Gvern fil-konfront ta’ dimostranti, u l-pjanijiet li jag˙laq numru ta’ skejjel immexxija mill-Hizmet, ma niΩlux tajjeb ma’ dan il-moviment. Din l-instabbiltà politika kellha effetti negattivi fuq lekonomija. L-a©enzija finanzjarja Fitch din il-©img˙a wissiet li jekk is-sitwazzjoni tibqa’ l-istess, il-credit rating tat-Turkija kien se jitbaxxa. L-investituri wkoll jidhru li qed jitnaffru mill-kaos li g˙addej. Il-lira Torka kienet di©à g˙addejja minn Ωmien ˙aΩin, bl-inflazzjoni dejjem tog˙la u t-tkabbir jonqos.

PUnTi eWlenin Ta’ barra Involut f’massakru a0troçi

qerda li ©ab mieg˙u dan il-konflitt.

minn liam GaUCi Taxis ©odda f’Londra

Temperaturi estremi fl-Amerika ta’ Fuq It-temperaturi li niΩlu g˙al livelli rekord fl-Istati Uniti u l-Kanada mistennijin li jirritornaw g˙annormal fil-jiem li ©ejjin. Din hija a˙bar tajba g˙al ˙afna stati Amerikani li matul din il-©img˙a raw temperaturi li sa˙ansitra niΩlu g˙al diversi gradi ta˙t iΩ-Ωero u li f’xi kaΩijiet ˙olqu kaos s˙i˙. Fost dawn hemm l-eΩempju ta’ Indianapolis li ntlaqtet minn tant sil© u borra li r-residenti ©ew ordnati biex ma jo˙or©ux bil-karozzi tag˙hom fit-toroq. F’numru ta’ stati Amerikani diversi power stations waqfu joperaw g˙al kollox u ˙allew Ωoni ming˙ajr elettriku g˙al sig˙at twal. Mir-rapporti li ˙ar©u s’issa jidher li n-numru ta’ mwiet kien baxx minkejja l-fatt li huwa stmat li din il-kes˙a estrema affettwat madwar 240 miljun ru˙ fl-Istati Unit u l-Kanada. JirriΩenja l-Prim Ministru tat-TuneΩija

Ra©el ÌermaniΩ ta’ 88 sena li qieg˙ed ji©i identifikat b˙ala ‘Werner C.’ kien akkuΩat bl-involviment f’atroçità li se˙˙et fi Franza matul it-Tieni Gwerra Dinjija. F’dan il-massakru, li se˙˙ fir-ra˙al ta’ Oradour-sur-Glane, membri tal-SS Panzer Division sakkru mijiet ta’ nisa u tfal ©ewwa knisja u waddbu diversi granati mit-twieqi biex joqtlu kemm jifil˙u minnhom. Mhux kuntenti b’dan l-att viljakk, huma taw in-nar lill-knisja biex jassiguraw ru˙hom li ma jo˙ro© ˙add ˙aj. Barra dan il-massakru kien hemm o˙rajn simili fl-istess villa©© fejn residenti o˙rajn ©ew maqtulin b’mod krudili. Dan il-massakru kien tant a˙rax li qered kwaΩi g˙al kollox lill-popolazzjoni tar-ra˙al. Wara li ntemmet it-Tieni Gwerra Dinjija, il-Gvern FrançiΩ kien g˙aΩel li j˙alli l-villa©© fl-istat li ˙allewh it-truppi tal-SS b˙ala tifkira tal-

Il-Prim Ministru IΩlamist tat-TuneΩija Ali Laarayedh ˙abbar li se jirriΩenja hekk kif il-Gvern qieg˙ed jipprepara biex jg˙addi r-riedni tal-poter f’idejn tmexxija ta’ tranΩizzjoni. Din it-tmexxija l©dida mistennija li tpo©©i l-pedamenti g˙al sistema demokratika stabbli wara r-rivoluzzjoni tal2011 li ©abet fi tmiemha l-presidenza ta’ Ben Ali. Laarayedh ˙a dan il-pass wara li l-oppoΩizzjoni sekolari bdiet tag˙mel pressjoni fuqu biex i˙affef il-proçess ta’ tranΩizzjoni hekk kif beda jin˙ass li r-riformi kienu g˙addejjin b’pass kajman iΩΩejjed. Din il-frustrazzjoni kienet qieg˙da tidher ukoll fost il-poplu li matul dawn ix-xhur beda jo˙ro© fit-toroq biex jipprotesta kontra dan id-dewmien. It-tranΩizzjoni g˙al sistema demokratika mistennija sse˙˙ fix-xhur li ©ejjin hekk kif l-assemblea nazzjonali approvat il-kandidatura tal-membri li ser jag˙mlu parti mill-kummissjoni elettorali.

Il-kumpanija tal-manifattura tal-karozzi Nissan ippreΩentat vettura li fi Ωmien qasir ser tie˙u post numru sostanzjali minn madwar 20,000 taxi li joperaw f’Londra. Din il-bidla kellha sse˙˙ hekk kif bdew ji©u implimentati regoli ©odda g˙all-emissjonijiet mill-vetturi. Madankollu, il-vetturi l-©odda mag˙rufin b˙ala NV200, ma tantx niΩlu tajjeb ma’ ˙afna IngliΩi li kienu rabtu qalbhom mat- taxis tradizzjonali li saru parti integrali mill-imma©ni tal-kapitali tag˙hom. Min˙abba f’hekk in-Nissan re©g˙u ˙ar©u b’disinn ©did biex jippruvaw jikkuntentawhom. Minkejja dawn il-bidliet, ˙afna residenti xorta wa˙da ma kinux sodisfatti u qeg˙din jikkritikaw il-fatt li l-vetturi iktar g˙andhom xe˙ta ta’ van li j©orr il-merkanzija milli ta’ taxi.

Mill-Misra˙

12.01.2014

bow tal-hsbc Malta tQajjeM Kuxjenza dwar Il-KanÇer tas-sIder

(Mix-xellug) Il-President tal-BOW Rita Sammut Buontempo tag˙ti d-donazzjoni f’isem l-assoçjazzjoni lil Gertrude Abela u Rowena Enriquez ta’ Europa Donna Malta

Il-membri tal-BOW waqt diskussjoni dwar il-kançer tas-sider

Banking on Women (BOW) tal-HSBC Malta u lEuropa Donna Malta organizzaw seminar motivazzjonali biex iqajmu aktar kuxjenza dwar il-kançer tassider fost il-membri tal-BOW. Waqt l-avveniment, BOW ippreΩentat donazzjoni lill-Europa Donna Malta. Il-President tal-Europa Donna Malta, Gertrude Abela, indirizzat u ççarat g˙add ta’ ideat Ωbaljati u biΩg˙at ©enwini assoçjati mal-kançer filwaqt li enfasizzat l-importanza tal-awtoeΩaminazzjonijiet u lproçess mediku ta’ screening tas-sider biex problemi potenzjali jkunu identifikati kmieni kemm jista’ jkun.” “Hu stmat li wa˙da f’kull tmien nisa tesperjenza dan

it-tip ta’ kançer matul ˙ajjitha. Li persuna tinduna kmieni bil-kançer tas-sider hi l-a˙jar difiΩa kontra din il-marda,” qalet Gertrude Abela. “BOW toffri l-appo©© tag˙ha kemm permezz ta’ donazzjonijiet kif ukoll permezz ta’ attivitajiet b˙al dawn li jqajmu aktar kuxjenza u g˙arfien tant me˙tie©.” Il-President tal-BOW Rita Sammut Buontempo ppreΩentat id-donazzjoni tal-BOW filwaqt li rringrazzjat ir-rappreΩentati ta’ Europa Donna. “L-Europa Donna qed tinforma u tag˙ti l-appo©© tag˙ha lil ˙afna nies f’Malta u G˙awdex. Il-kompassjoni u linkora©©iment li jipprovdu lill-familji qed tag˙mel dif-

l-alcatel on etouch PoP c5 dIsPonIbblI MInGÓand Go L-Alcatel Onetouch POP C5 issa hu disponibbli ming˙and GO. Bi prezz ta’ €119, l- ismartphone jinsab disponibbli b’xejn ukoll g˙all-klijenti tal-GO li japplikaw mal-Limitless Flex Plan. L-Alcatel Onetouch POP C5 g˙andu skrin ta’ 4.5 pulzier Full Wide Video Graphics Array (FWVGA) li jtejjeb l-esperjenza tal-utent meta jkun qed juΩa l-internet tal-mowbajl, jara film, jew jilg˙ab. Minbarra dual core processor, kamera ta’ 5 mega pixels u veloçità ta’ internet ta’ 21mbps, lismartphone di©à g˙andu g˙add ta’ applikazzjonijiet popolari installati fih. InkluΩi mal- ismartphone hemm numru ta’ g˙odda li jag˙mluha façli g˙all-utenti biex jirran©aw ir-ritratti tag˙hom qabel ma jippubblikawhom fuq il-medja soçjali. Navigazzjoni sempliçi tifforma wkoll parti minn din l-esperjenza ©dida peress li l-utenti jistg˙u jaççessaw façilment il-widgets bi swipe fuq in-na˙a tax-xellug jew fuq in-na˙a tallemin g˙all-applikazzjonijiet. Rupert Perry, Assistent Mani©er – Device Support

ta’ GO, qal, “L-Alcatel Onetouch POP C5 hu mowbajl modern li jwassal esperjenza unika lill-utent. Dan l- ismartphone hu disponibbli ming˙ajr ˙las g˙all-klijenti ta’ GO li huma abbonati mal-Limitless Flex Plan u li permezz ta’ dan ilpjan wie˙ed jista’ jag˙mel telefonati bla limitu fuq innumri tal-mowbajl kollha ta’ GO g˙al €20 biss fix-xahar. Benefiççji addizzjonali jinkludu 300MB tal-internet fuq il-mowbajl u kreditu ta’ € 10 li jista’ jitmexxa minn xahar g˙all-ie˙or.” L-Alcatel Onetouch POP C5 ja˙dem bis-sistema Android, verΩjoni 4.2 (Jelly Bean) bi dual core 1.3GHz processor. G˙andu memorja interna ta’ 4GB, li minnhom 1.89GB huma disponibbli g˙all-utent, 512MB RAM u microSD card slot li tifla˙ cards b’memorja sa 32GB. L-iscreen hu TFT capacitive touch screen b’16-il miljun kulur. Aktar dettalji dwar lAlcatel Onetouch POP C5 u l-Limitless Flex Plan ta’ GO jinkisbu mill-˙wienet kollha ta’ GO, mir-resellers esklussivi, permezz tal-freephone 80072121 jew fuq is-sit www.go.com.mt

ferenza tan©ibbli u qed tg˙in biex ittaffi t-tbatija psikolo©ika u ttejjeb b’mod effettiv il-pronjosi ta’ kançer permezz tal-promozzjoni tas-sejbien bikri u laqwa trattament mediku.” Is-sessjoni inkludiet diskussjoni mmexxija minn Rowena Enriquez, membru tal-Young Survivors Section tal-Europa Donna, li indirizzat ir-realtajiet li j˙abbtu wiççhom mag˙hom individwi affettwati millkançer. BOW hi g˙aqda volontarja ta’ nisa fl-HSBC Bank Malta li t˙e©©e© lin-nisa jiksbu l-g˙anijiet professjonali tag˙hom fil-bank kif ukoll f’oqsma o˙ra tal-˙ajja.

Il-Kors fIl-QarI tal-ProvI bIl-MaltI – offrut f’Malta u f’GÓawdex

Nifir˙u lis-seba’ grupp ta’ studenti li temm il-kors fil-Qari tal-Provi b’suççess

Dan l-a˙˙ar, 35 student kisbu ç-Çertifikat fil-Qari talProvi mill-Università ta’ Malta u x-Xhieda ta’ G˙arfien millKunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti b˙ala Qarrejja tal-Provi tal-Malti, wara li temmew b’suççess il-kors fil-Qari talProvi bil-Malti. Dan il-kors universitarju part-time huwa twil sena u llezzjonijiet tieg˙u jsiru darbtejn fil-©img˙a, filg˙axija. Huwa mfittex ˙afna minn dawk li juΩaw il-

Malti f’xog˙olhom u fil-pubblikazzjonijiet, b˙alma huma l-impjegati taç-Çivil u tas-settur Privat, il-˙addiema talkunsilli lokali u l-parroççi, ix-xandara u l-©urnalisti, ittradutturi, u minn kull min jixtieq jikteb il-Malti bla Ωbalji. Fil-kors, minbarra li tit˙arre© fl-ortografija u lkorrezzjoni tal-kitba bil-Malti, ikollok l-opportunità li tiddiskuti u tifhem a˙jar irregoli tal-Malti. B’kollox, mill-2006 meta

feta˙ il-kors, ikkwalifikaw 252 qarrej tal-provi. Id-disa’ kors se jifta˙ ix-xahar iddie˙el fl-Università ta’ Malta u fiç-Çentru Universitarju ta’ G˙awdex, ix-Xewkija. L-applikazzjonijiet g˙aΩ-Ωew© korsijiet b˙alissa miftu˙a u jibqg˙u jintlaqg˙u sas-17 ta’ Jannar 2014. G˙al tag˙rif ie˙or fuq il-kors ara: www.um.edu.mt/arts/malti/a vvizi/cqp jew ikteb fl-indirizz: kunsilltalmalti@gov.mt

Mill-Misra˙

12.01.2014

il-boV u l-fei Jniedu l-boV sTarT plus l-eWWel fTehim gÓan-negozJi Û-ÛgÓar garanTiT mill-programm gÓall-kompeTiTTiViTÀ u l-innoVazzJoni (cip) Il-BOV Start Plus g˙adu kif ©ie mniedi wara li ntla˙aq ftehim bejn il-Fond Ewropew talInvestiment (FEI) u l-Bank of Valletta. Dan huwa l-ewwel ftehim tax-xorta tieg˙u li hu garantit mill-Programm g˙allKompetittività u l-Innovazzjoni (CIP). Dan il-prodott jindirizza l-finanzjament ta’ start-ups u mikrointrapriΩi fil-GΩejjer Maltin. Il-ftehim kien imniedi fil-preΩenza tal-Prim Ministru Joseph Muscat waqt avveniment li kien organizzat fiç-çentru tal-BOV, f’Santa Venera. Fid-diskors tieg˙u, Alessandro Tappi, il-Kap talGaranziji, Sigurizzazzjoni u Mikrofinanzjament fi ˙dan ilFEI qal: “A˙na sodisfatti li qeg˙din niffirmaw dan lewwel ftehim ta’ garanzija ta˙t il-Programm ta’ Qafas g˙allKompetittività u l-Innovazzjoni mal-Bank of Valletta b’risq ilmikrointrapriΩi f’Malta. Il-Bank of Valletta ilu s˙ab mal-FEI g˙al tul ta’ Ωmien. A˙na qed nantiçipaw li s-self li ser jing˙ata bis-sa˙˙a ta’ dan il-ftehim ser jissarraf fi Ωmien qasir f’finanzjament tant me˙tie© g˙all-intrapriΩi Ωg˙ar.” John Cassar White, Chairman tal-Bank of Valletta, qal: “Permezz tal-BOV Start Plus, ilBank qed jikkonsolida l-poΩiz-

zjoni tieg˙u b˙ala l-istituzzjoni finanzjarja li dejjem tag˙ti lappo©© tag˙ha lis-settur talintrapriΩi Ωg˙ar u medji (SME) u lill-ekonomija Maltija. L-SMEs huma rikonoxxuti b˙ala ssinsla tal-ekonomija fl-Ewropa, u jirrappreΩentaw 94.1% tannegozji Maltin li jimpjegaw inqas minn 10 persuni. Matul is-snin li g˙addew, il-Bank of Valletta kkonsolida l-poΩiz-

zjoni tieg˙u b˙ala l-Bank talSMEs. Aktar minn 592 SME bbenefikaw minn finanzjament permezz tal-BOV Jeremie – skema li tant kienet popolari li ttie˙det kollha g˙axar xhur qabel ma g˙alqet. Is-suççess ta’ din l-iskema wassal biex din ti©i m©edda bi €11-il miljun ftit tax-xhur ilu. Illum, a˙na qed nag˙mlu pass ie˙or fl-impenn tag˙na billi qed

inniedu l-iskema tal-BOV Start Plus.” “Il-ftehim tal-lum huwa avveniment importanti ie˙or mhux biss g˙all-Bank of Valletta, imma wkoll g˙allpajjiΩ. Permezz ta’ dan l-istrument finanzjarju marbut malUE, a˙na ser inkunu qed nindirizzaw id-diffikultajiet li jistg˙u jiltaqg˙u mag˙hom listart-ups u l-intrapriΩi Ωg˙ar

b’mod dirett, u l-aççess g˙allfinanzjament. Fil-fatt, din ilfaçilità hija mmirata biex tiΩgura li til˙aq l-akbar ammont ta’ nies possibbli u tkun aççessibbli mill-komunità tan-negozju, b’mod partikolari l-mikrointrapriΩi u start-ups . Permezz tal-BOV Start Plus, l-aççess g˙all-finanzjament sar aktar façli.” Is-Sur Cassar White kkonkluda d-diskors tieg˙u billi assigura lil dawk preΩenti li l-BOV – b’mod partikolari permezz tadDipartiment ta’ Business Generation & EU Affairs u lUffiççju RappreΩentattiv tieg˙u fi Brussell – ser ikompli jesplora opportunitajiet o˙ra li jkunu ta’ benefiççju g˙all-ekonomija Maltija. Fid-diskors tieg˙u tal-g˙eluq, Dr Joseph Muscat fera˙ lillBank of Valletta g˙all-mod kif biddel il-kunçett ta’ strument finanzjarju tal-UE f’realtà u waqqaf standard g˙al Malta. “Il-Gvern huwa konxju tal-isfidi li qed jiffaççjaw l-SMEs biex jaççessaw finanzjament, u jinkora©©ixxi istituzzjonijiet finanzjarji biex japplikaw g˙al programmi kemm çentralizzati kif ukoll diçentralizzati tal-UE biex jg˙inu lil dan is-settur importanti g˙all-ekonomija Maltija.”

“JirbaÓ is-sens komun,” JgÓid The sense group Tajjeb li jkun innutat ir-riΩultat poΩittiv li ˙are© millfeste©©jamenti marbutin mal-a˙˙ar Ωmien tas-sena li saru madwar Malta kollha, f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-perikli meta jit˙alltu xxorb mas-sewqan. Intlaqg˙et tajjeb ˙afna la˙bar li ma kienx hemm

fatalitajiet jew inçidenti serji marbutin ma’ xorb u sewqan. Ir-riΩultati ta’ mijiet ta’ pulizija li amministraw testijiet tal- breathalyser , li pproduçew ftit kaΩi biss fejn inqabeΩ il-limitu tal-konsum tal-alko˙ol meta eluf u eluf kienu qed jiççelebraw, juri sforz kollettiv qawwi minn

dawk kollha involuti, inkluΩ l-industrija tal-alko˙ol innifisha, li kellu u se jkompli jkollu riΩultati poΩittivi f’dawk li huma ˙ajjiet salvati. Dan juri b’mod çar li laççenn g˙andu jkun kemm fuq kampanji edukattivi li jkunu kredibbli, kif ukoll

fuq infurzar tal-li©ijiet. Dawn it-tnejn flimkien huma l-a˙jar soluzzjoni biex il-pubbliku jifhem u jikkonforma ma’ sett ta’ regoli ta’ sens komun li minnhom kul˙add g˙andu x’jibbenefika. L-eluf ta’ hits fuq l-internet li saru matul is-sena 2013

fuq is-sit tag˙na www.drinkawaremalta.com, u li baqg˙u sejrin sax-xahar li g˙adda, huma prova li linteress tal-pubbliku dejjem qed jiΩdied f’dik li hi moderazzjoni fil-konsum talalko˙ol. A˙na nittamaw li dan jawgura tajjeb ˙afna g˙all-futur.

il-gWu TirbaÓ il-gradi klerikali u aÌÌornamenT gÓall-arm asseT backed securiTies sa maniÌerJali Tal-bank of ValleTTa Il-Bank of Valletta ufficjalment irrikonoxxa lit-Taqsima Professjonisti, Finanzi u Servizzi tal-General Workers’ Union bhala l-unika unjin li kollettivament tirrappreΩenta lill-˙addiema kollha tal-Bank of Valletta. G˙alhekk ilG.W.U. issa tirrappreΩenta wkoll lill-˙addiema fil-gradi mani©erjali u klerikali talBank. Dan ir-rikonoxximent inghata f’ittra mibghuta miçChairman tal-Bank John Cassar White lis-Segretarju tatTaqsima Dr Cory Greenland. Il-Bank ˙a din id-deçiΩjoni wara li ©ie kkonfermat li lma©©oranza assoluta tal˙addiema kienu membri talG.W.U. Il-kwistjoni tar-rikonoxximent kienet fl-a˙barijiet matul is-sena li g˙addiet meta lMalta Union of Bank

Employees (MUBE) kienu kkontestaw il-fatt li ma kienux g˙adhom jirrappreΩentaw ilma©©oranza tal-˙addiema talBank. Fil-fatt, it-Taqsima fla˙˙ar jiem akkuΩat lill-MUBE li Ωgwidat lill-˙addiema u ma aççettatx ir-rieda tal-ma©©oranza tal-˙addiema tal-Bank. Irrikonoxximent mog˙ti millBank issa jag˙ti prova ta’ liema unjin kienet konsistentament tg˙id il-verità lill-haddiema tal-BOV. Dan it-tibdil fir-rikonoxximent jista’ jitqies storiku g˙aliex il-G.W.U. kienet tilfet dan l-g˙arfien bejn is-sena 1992 u s-sena 1994 favur lMUBE u dan wara li kienet kisbet dan l-g˙arfien g˙axar snin qabel. IΩda fl-a˙˙ar xhur mijiet ta’ ˙addiema tal-Bank bidlu l-affiljazzjoni tag˙hom u fdaw lill-G.W.U. fir-rappreΩen-

tazzjoni futura tag˙hom. Il-G.W.U. digà kitbet lillmanagement tal-Bank bil-proposti tag˙ha g˙all-ftehim kollettiv il-©did u n-negozjati bi˙siebhom jibdew fil-futur qrib. It-Taqsima tirringrazzja lillKumitat tal-Impjegati talG.W.U. fil-Bank of Valletta g˙all-˙idma siewja tag˙hom sabiex inkiseb dan irrikonoxximent storiku. Flimkien mall-˙addiema kollha li ma ddejqux jesprimu l-preferenza tag˙hom favur ˙idma. It-Taqsima sejra tkompli blimpenn tag˙ha sabiex tespandi fis-settur tas-servizzi finanzjarji u g˙alhekk tistieden ˙addiema o˙rajn impjegati flindustrija tas-servizzi finanzjarji sabiex ifittxu li jkunu rappreΩentati f’unjin tal-g˙aΩla tag˙hom.

L-Awtorità g˙as-Servizzi Finanzjarji ta’ Malta (MFSA) tixtieq ta©©orna lill-pubbliku rigward l-a˙˙ar Ωviluppi dwar il-prodott finanzjarju ARM Asset Backed Securities SA (ARM). Fl-a˙˙ar a©©ornament lillpubbliku, datat 10 ta’ Diçembru 2013, l-Awtorità infurmat lill-pubbliku li lF i n a nc i a l Services Compensation Scheme (FSCS) tar-Renju Unit kienet qed tikkunsidra jekk Catalyst hijiex responsabbli g˙al parti mit-telf li sofrew xi investituri fl-ARM. L-MFSA qieg˙da f’diskussjoni kontinwa malFSCS biex ji©i deçiΩ jekk investituri Maltin fl-ARM jistg˙ux jag˙mlu talba g˙al kumpens mal-FSCS. Fl-24 ta’ Dicembru 2013, l-

FSCS ˙ar©et stqarrija g˙allmedja u infurmat lill-investituri li kien ser ikun hemm dewmien qabel tibda tilqa’ talbiet g˙al kumpens. L-FSCS ikkonkludiet li g˙andha bΩonn ti©bor iktar informazzjoni qabel jibda l-proçess ta’ talbiet g˙al kumpens. Dan il-proçess issa huwa mistenni li jibda lejn l-a˙˙ar ta’ Frar jew Marzu 2014. L-Awtorità tixtieq tfakkar lill-pubbliku li, f’dan l-istadju, l-FSCS g˙adha ma ddeterminatx jekk l-investituri Maltin fl-ARM humiex eli©ibbli g˙al kumpens. LAwtorità qed ta˙dem malFSCS biex tipprovdi l-informazzjoni mitluba. L-Awtorità se tkompli ta©©orna lillinvestituri Maltin rigward Ωviluppi ©odda.

Kun Af

12.01.2014

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM kitba ta’ SAVIOUR MAMO

HARRY HOUDINI

Kien l-aktar bniedem famuΩ fl-istorja tal-ma©ija. Ismu proprju kien Erik Weisz u twieled fl-24 ta’ Marzu 1874 f’Budapest l-Ungerija. Meta kellu biss erba’ snin, ommu Cecilia u missieru Samuel marru jg˙ixu f’Appleton, Wisconsin, fl-Amerika.

Il-familja Erik kellu erba’ ˙utu subien: Theodore, Leopold, Nathan u William, u o˙tu Carrie. B˙ala a˙wa ta’ spiss kien ikollhom xi jg˙idu u ma tantx kienu jin©iebu bejniethom. Il-mara ta’ ˙uh Nathan kienet iddivorzjat u wara biss ©imag˙tejn iΩΩew©et lil ˙uh l-ie˙or, Leopold. Erik ukoll kellu linkwiet g˙ax kien iΩΩewwe© lil Bess li kienet Kattolika. Erik kien xtaq li wara mewthom dawn jindifnu flistess qabar, imma min˙abba li Erik kien Lhudi, ir-reli©jon Lhudija ma tippermettix nies ta’ twemmin differenti jindifnu f’çimiterjiu Lhudi. Bess kienet indifnet f’Gate of Heaven Cemetry (Hawthorne, NY) Erik kien bniedem qsajjar, b’xag˙ru iswed u goff. Kellu g˙ajnejh griΩi skuri u le˙en irqiq u jg˙ajjat. Kien ta’ spiss i©ieg˙el lil ˙uh Leopold, li kien l-ewwel speçjalista fi New York tal-X-ray, biex joqg˙od jo˙odlu r-ritratti blX-ray. Forsi g˙alhekk Erik ma kellux tfal min˙abba li x’aktarx kien sar sterili blistess magna tal-X-ray. Ûg˙oΩija Wa˙da mill-wirjiet ta’ Houdin, li jin˙all mill-ktajjen

Minn mindu kien tifel, kien i˙obb ˙afna il-ma©ija.

G˙amel xi Ωmien impjegat ma ˙addied li jsewwi is-serraturi u l-katnazzi. Minn hawn Erik beda juri l-interess kif jifta˙ is-sokor ming˙ajr l-uΩu taç-çavetta. Mhux hekk biss, imma anke kien jin˙all mill-˙bula u lmanetti. Kien jivvinta kwalità ta’ sokor li hu biss kien kapaçi jifta˙hom. Fl-1893 beda jag˙ti wirjiet fil-fiera dinjija ta’ Chicago u fiç -çirklu. Beda jsir famuΩ u biddel ismu g˙al Houdini, g˙allilluΩjonista mag˙ruf FrançiΩ Robert Houdini. Fost il-log˙ob li kien jag˙mel, kien hemm dik li jo˙ro© minn xkejjer talposta, kaxxi tal-merkanzija, jin˙all minn irbit imdendel rasu ’l isfel, midfun ©o tebut u jin˙all minn straight jacket (©akketta li biha jorbtu nies perikoluΩi). Wa˙da millaktar esibizzjonijiet perikoluΩi li Harry Houdini kien iwettaq kienet meta jinxte˙et marbut bil-ktajjen ©o xmara u jin˙all ta˙t lilma. Houdini kien tg˙allem kif jikkontrolla n-nifs ta˙t lilma, tant li kien idum ta˙t lilma iktar minn tliet minuti. Kien jisfida u joffri somom ta’ flus lil min jirnexxilu jwettaq il-ma©ija tieg˙u. Attrazzjoni o˙ra li kien jag˙mel u g˙ada tintwera sal-lum hi li jibla’ sebg˙in labra tal-˙jata u biçça ˙ajta u

jer©a’ jo˙ro© il-labar marbutin wara xulxin bl-istess ˙ajta minn ˙alqu. Fl-1918 kien wettaq l-akbar illuΩjoni fuq il-palk fi New York. Kien sparixxa ljunfant ta’ erbat elef u ˙ames mittkilogramma (10,000 libbra). Huwa kien i˙obb ˙afna lajruplani u anke kien itajjar ajruplani ewlenin. Kien ukoll i©emma’ kotba antiki u qodma, jikteb artikli, u jag˙ti lezzjonijiet lil studenti u lillpulizija. Óadem f’xi films silenzjuΩi wkoll. Mewt L-a˙˙ar wirja li kien ta kienet fit-teatru Carrick f’Detroit, Michigan, fl-24 ta’ Ottubru 1926. L-g˙ada kien ittie˙ed il-Grace Hospital ta’ Detroit stess wara li kien ˙ass xi w©ig˙ fl-istonku tieg˙u. Houdini miet ka©un ta’ appendiçite fis-1.26pm fil-31 ta’ Ottubru 1926, fl-età ta’ 52 sena. Rapporti mhux ikkonfermati jg˙idu li hu kien jipprattika daqqiet b’sa˙˙ithom fuq l-istonku. IΩda darba student tah daqqa g˙al g˙arrieda u ma kienx ippreparat g˙aliha. Baqa’ mu©ug˙ g˙al jumejn s˙a˙, u da˙al l-isptar fejn miet wara li sarulu Ωew© operazzjoniet.

KurΩitajiet

12.01.2014

KALEJdOSKOpJU Mi©bura minn ChARLES B. SpITERI

KULTURI U RELIÌJONIJIET LI JBIXKLU S-SOÇJETAJIET F’pajjiΩna g˙ad hawn min jemmen li l-multikulturaliΩmu hu ta’ benefiççju g˙as-soçjetà. Di©à kellna kaΩi li min˙abba fihom twassalna fil-Qrati u we˙ilna multi ˙orox mill-Qrati Ewropej. IΩda ejjew naraw x’©ara dan la˙˙ar fl-Ingilterra u niΩnu ftit fiex nistg˙u nsibu rwie˙na. Omm bla xog˙ol, dan l-a˙˙ar, ing˙atat dar ©dida mill-kunsill wara li lmentat li s-sid ta’ qabilha miet fl-istess post. Hi qalet li dan il-fatt imur kontra l-kultura taΩΩingari. Lisa Bowden, li g˙al dawn la˙˙ar 15-il sena kienet bla xog˙ol u ting˙ata madwar €15,625 f’benefiççji fis-sena, g˙adha kif ing˙atat appartament b’Ωew© kmamar tas-sodda armat minn kollox, xahrejn ilu. Wara li aççettatu u bdiet tg˙ix fih, saret taf li s-sid li kien jg˙ammar fih qabilha miet hemm, u bil-wiçç tost kollu rrappurtat li l-kultura tag˙ha ma tippermettilhiex tg˙ix xi mkien fejn ikun miet xi ˙add. Lisa, ta’ 40 sena, li g˙andha erbat itfal minn Ωew© missirijiet differenti allegat li qed t˙oss lispirtu tar-ra©el mejjet u insistiet li l-Kunsill ta’ Dartford jag˙tiha dar bi tliet kmamar tas-sodda u bil-©nien. Il-©irien laqqmuha s-‘sangisuga’, iΩda issa l-kunsill qabel li jag˙tiha dar ©dida. Din il-barranija, li l-appartament li kienet ing˙atat fil-villa©© ta’ Kent kien mg˙ammar b’kollox, qalet: “Fil-kultura taΩ-Ωingari, meta xi ˙add imut, na˙arqulu lkaravann tieg˙u. Mhux permess lilna li mmorru noqog˙du f’xi post fejn ikun miet xi ˙add, ukoll

˙add, iΩda ma semg˙ux minni u qaluli li jew naççetta l-appartament jew nispiçça fit-triq. Ìar tag˙ha qal: “Xejn mhi grata. It-tallaba m’g˙andhomx jag˙Ωlu. Óadd m’g˙andu jgerger wara li jing˙ata appartament bla ma jo˙ro© sold, anke jekk fih ikun miet xi ˙add. U meta xi ˙add imut, ma jibqax jokkupa lpost fejn ikun jg˙ix qabel.” IΩda Joseph Jones, kelliem g˙all-Kunsill taΩ-Ûingari fil-Gran Brittanja qal li “kul˙add g˙andu jag˙raf it-twemmin reli©juΩ talbarranin!” U biex l-IngliΩi nfushom aktar jinfiskaw, kelliem g˙all-Kunsill ta’ Dartford stqarr: “Iddeçidejna li nag˙tuha dar o˙ra.” Lisa Bowden hi l-a˙˙ar persuna fis-serje ta’ kerrejja li jitolbu li jiççaqilqu mid-djar li jkunu ng˙ataw. L-aktar wa˙da li baqg˙et mag˙rufa hi Heather Frost, omm bla xog˙ol ta’ 11-il tifel u tifla: kienet toqg˙od f’Ωew©t idjar tal-kunsill f’Churchdown, Gloucestershire, iΩda lmentat li kienu Ωg˙ar wisq g˙aliha. Il-kunsill qabel li jibnilha dar ©dida b’sitt kmamar, bl-a˙˙ar tag˙mir ambjentali, biex tkun tista’ ti©bor lill-familja kollha mag˙ha. Heather ©ibdet ir-rabja pubblika meta sar mag˙ruf li kellha Ωiemel li g˙alih tonfoq madwar €240 fix-xahar. Barra minn hekk irriΩulta li kienet qed tuΩa l-flus tal-benefiççji li ting˙ata biex t˙allas g˙al-lezzjonijiet tat-titjir tas-sie˙eb tag˙ha, li wkoll hu bla xog˙ol. F’Ottubru li g˙adda, Cheryl Prudham, omm ta’ disat itfal minn Sittingbourne f’Kent riedet dar ikbar g˙all-familja kollha tag˙ha. Hi u Ωew©ha Robert da˙˙lu aktar minn €60,095 f’benefiççji u xog˙ol part-time li fuqhom ma j˙allsux taxxa, u qalet li ma setg˙ux jieqfu milli jkollhom ittfal, g˙ax ma jaqblux mal-kontraçezzjoni. U s-sajf li g˙adda, Maggie Flisher sa˙qet li jkollha dar ©dida mill-kunsill g˙ax hi fertili g˙alla˙˙ar u hi u Ωew©ha Gavin kellhom sitt itfal. Qalet li ppruvat tuΩa metodi ta’ kontraçezzjoni, iΩda xorta wa˙da baqg˙et tinqabad tqila.

jekk ma jkunx Ωingaru. In˙oss lispirtu tieg˙u u jaqbadni l-bard. “Ma nistax nibqa’ ng˙ix hawn – dejjem nipprova norqod biddawl mixg˙ul u billejl qatt ma noqg˙od wa˙di. Il-kunsill je˙tie© jag˙tini dar ©dida—wa˙da bi ©nien u tliet kmamar tas-sodda, biex binti tkun tista’ ti©i ΩΩurni. Lisa tg˙ix flimkien ma’ binha ta’ disa’ snin, waqt li t-tifla tag˙ha ta’ 15-il sena tg˙ix ma’ missierha, eksΩew©ha. It-tfal l-o˙ra tag˙ha telqu mid-dar. Hi ting˙ata €84 fil-©img˙a b˙ala benefiççju g˙ax bla xog˙ol u €72 fil-©img˙a b˙ala tnaqqis fit-taxxa g˙at-tfal. Barra minn dan tirçievi €96 fix-xahar b˙ala benefiççju tat-tfal u €108 fil©img˙a g˙all-kera, li lkoll jit˙allsu minn dawk li j˙allsu ttaxxa. Fid-dar g˙andha Ωew© televiΩjonijiet flat-screen, PlayStation 3, Nintendo Wii, sufan sodda ©did, microwave ©did, kitla u toaster tal-elettriku. Fil-Milied, lil binha ta’ disa’ snin xtratlu kompjuter laptop. Issa rriΩulta li meta l-kunsill taha l-appartament f’Ottubru li g˙adda, ing˙atat kwaΩi €240 biex tirran©ah, u hi g˙amlet kçina u kamra tal-banju ©dida. Lisa qalet li minn dak iΩ-Ωmien sej˙et qassis biex jeΩorçizza lappartament, iΩda qed tg˙id li fih xorta wa˙da qed ‘ixxomm ir-ri˙a tal-mewt.’ Qalet li l-appartament ‘imsa˙˙ar’ tag˙ha, ©eg˙ilha tbati minn kundizzjoni fil-pulmun u dan l-a˙˙ar kellha tidda˙˙al lisptar min˙abba infezzjoni f’sidirha. Ûiedet: “G˙edtilhom li ma ridtx post fejn ikun miet xi

L-AKBAR TELEVIÛJONI Mir-rebbieg˙a li ©ejja se jkun jista’ jinxtara l-akbar televiΩjoni s’issa. Tkun qisek qed tittawwal minn tieqa u tara kollox quddiemek. Barra minn dan trid ˙ajt imdaqqas ©mielu g˙ax liskrin tieg˙u hu ta’ 110 pulzieri. Dan it-televiΩjoni qed jitqies b˙ala l-ikbar wie˙ed g˙al din il©enerazzjoni. G˙andu definizzjoni ultra qawwija u arezza liema b˙alha. Hu g˙adu kemm kien inawgurat mid-ditta Samsung fil-fiera kummerçjali ta’ Berlin li saret nhar is-Sibt 4

ta’ Jannar, u g˙a©©eb lil kul˙add g˙ax fih erba’ darbiet aktar pixels minn dawk misjuba f’sett ta’ definizzjoni g˙olja ta’ b˙alissa, li jwasslu biex limma©ni jidhru aktar fid-dettall. G˙al min ma jistax jistenna, flIngilterra ˙are© g˙all-bejg˙ itteleviΩjoni ta’ 98 pulzier, verΩjoni S9, g˙all-prezz ta’ €48,154, meta mudelli iΩg˙ar bi skrins ta’ bejn 50 u 60 pulzier jinbieg˙u madwar €6,019. Barry Fox, espert tal-elettronika qal li l-imma©ni fuq is-setti-

jiet il-©odda huma impressivi immens, g˙ax huma superjuri g˙at-3D. Min-na˙a tieg˙u, Michael Zoeller, id-Direttur ta’ Samsung fl-Ewropa, qal li waqt log˙ba futobol, il-plejers jidhru kwaΩi daqs li huma fir-realtà. Il-wisa’ tat-televiΩjoni l-kbir hi ta’ Ωew© metri u nofs u, permezz ta’ nuççalijiet apposta, tnejn min-nies ikunu jistg˙u jsegwu programmi differenti fl-istess ˙in. B’hekk ikun qisek g˙andek Ωew© televiΩjonijiet fid-dar.

TITFAKKAR L-EWWEL TITJIJRA KUMMERÇJALI

Fl-ewwel ta’ din is-sena tfakkru l-ewwel mitt sena tattitjiriet kummerçjali bl-ajru, fejn saret ukoll rikostruzzjoni tal-ewwel vja©© bil-˙las li kien sar. Kien l-1 ta’ Jannar tal-1914 meta l-linja St PetersburgTamba Airboat kienet kapaçi tag˙mel titjira ta’ 23 minuta li taqsam il-Bajja Tampa fi Florida u g˙alhekk, fl-ewwel ta’ din is-sena, saret replika tal-ewwel airboat biex tag˙mel l-istess rotta. It-titjira, li permezz tag˙ha tkoprew 18-il mil, kienet 11-il sieg˙a iqsar milli kieku dak li jkun jivvja©©a bil-ferrovija, u f’dawn it-titjiriet ˙adu sehem 1,200 passi©©ier, f’ajruplan tattip Benoist, mudell XIV b’ma©na ta’ 75hp. Mitt sena ilu s-servizz kellu jintemm f’Marzu tal-1914: tliet xhur biss mill-introduzzjoni tieg˙u, g˙ax la baqa’ jirçievi sussidju minn San Pitruburgu u lanqas kellu d˙ul biΩΩejjed mit-turisti li xtaqu juΩaw isservizz. Ir-rikostruzzjoni tal-ewwel titjira kummerçjali fet˙et issena ta’ çelebrazzjonijiet meg˙juna mill-Assoçjazzjoni tat-Trasport Internazzjonali talAjru.

Willie Walsh, Kap EΩekuttiv tal-IAG, sellem lis-suççess tala˙˙ar mitt sena avjazzjoni. Hu qal: “L-avjazzjoni hi miraklu. Hi ˙a©a tabil˙aqq tal-©enn. Tolqot lil kull bniedem fil˙ajja tieg˙u. Bla dubju, lavjazzjoni fiha ˙afna benefiççji. Hu minnu li rridu nindirizzaw l-ambjent u ntejbu sservizz, iΩda fl-istess waqt ma nistg˙ux niç˙du li din l-industrija hi xi ˙a©a fantastika.” Mitt sena ilu l-ajruplan seta’ j©orr passi©©ier wie˙ed biss, li kien joqg˙od ˙dejn il-pilota. L-ewwel klijent li vvja©©a fih kien A.C. Phiel, is-Sindku ta’ San Pitruburgu, li ˙allas €289 g˙at-titjira, mal-pilota Tony Jannus. Ftit jiem ilu l-IATA ˙ar©et listatistiçi fejn uriet li, b’medja, hemm aktar minn tmien miljun ru˙ li jsiefru kuljum. Issena li g˙addiet in-numru ta’ passi©©ieri kien ta’ 3.1 biljun. Hu ma˙sub li din is-sena dan in-numru ta’ passi©©ieri jitla’ g˙al 3.3 biljuni (ekwivalenti g˙al 44 fil-mija tal-popolazzjoni dinjija). Permezz tal-avjazzjoni n˙olqu aktar minn 57 miljun impjieg fl-industrija, li tikkontribwixxi madwar €405 biljuni u nofs fl-ekonomija dinjija.

SOLUZZJONI GÓAL KOLLOX Mela biex fir-ri˙ u x-xita lumbrelel ma jog˙lewx ’il fuq u jinqasmu, issa sabu rkaptu wkoll. Óar©u b’umbrella forma ta’ elmu, li r-ri˙ ma jistax jaqlibha waqt li tipprote©i lil dak li jkun milli jixxarrab mix-xita. Tawha l-isem ta’ Rainshader Din l-umbrella ©iet ippruvata waqt ri˙ qawwi li kien g˙addej b’madwar 40 mil fis-sieg˙a, u baqg˙et kif kienet. Kienet iddisinjata millUmbrella Hospitality f’Warwickshire, biex la tqattar

fuq nies o˙ra fuq il-bankina u lanqas tolqothom f’wiççhom bilvireg tag˙ha. L-idea g˙aliha ©iet lill-˙awtiel Stephen Collier li ried jo˙ro© b’invenzjoni ideali g˙al min ikun irid isegwi xi ©rajja sportiva qalb mi©emg˙a. B’hekk g˙amel umbrella forma ta’ elmu talmuturi, biex waqt li quddiem ikun hemm vista tajba, il-©nub u wara jg˙attulek spallejk u dahrek. Minn kif qalet ilkumpanija, ir-Rainshader tista’ tintuΩa wkoll kontra x-xemx.

Personalità

12.01.2014

Ilu jgÓIx mIll-maÌIja bIss gÓal dawn l-aÓÓar gÓaxar snIn ramOna POrTEllI tintervista lil BRIAN ROLÈ

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Aktarx kull persuna jkollha passjoni g˙al xi biçça xog˙ol o˙ra, apparti x-xog˙ol primarju tag˙ha. IΩda rari, speçjalment f’Malta, li ssib persuna li l-passjoni tag˙ha tkun l-unika g˙ajxien g˙aliha, speçjalment meta din tkun il-ma©ija. Fost dawn hemm l-illuΩjonista u magician Brian Rolè li f’Marzu tassena 2013 g˙alaq g˙axar snin ja˙dem b˙ala full-time magician professjonali. Brian g˙andu erbg˙in sena, qieg˙ed f’relazzjoni u, g˙alkemm minn Tas-Sliema, joqg˙od San Ìwann. B˙ala passatempi g˙andu l-fotografija u l-elettronika, ji©ifieri jibni affarijiet elettoniçi b˙al gadgets u affarijiet simili. Proprjament Brian twieled G˙awdex, iΩda dejjem g˙ex Malta.

Meta tkellimt mieg˙u, Brian iddeskriva lilu nnifsu b˙ala tip ta’ bniedem li jippersisti ˙afna u jemmen li jrid ja˙dem u jemmen fih innifsu sabiex jasal fejn irid jasal fil-˙ajja. Mistoqsi kif nibtet il-ma©ija fih, Brian sostna li ja˙seb li, b˙al kull artist ©enwin ie˙or, twieled bil-passjoni ta’ din larti fih. “Kull artist g˙andu passjoni lejn arti partikolari u l-arti tieg˙i inzertat il-ma©ija. BiΩ-Ωmien tg˙allimt dak kollu li stajt nitg˙allem fuq dan ilqasam tal-arti, g˙ax vera kelli passjoni g˙aliha, b’hekk biss stajt niddedika ˙ajti lejn ilma©ija.

BRIANROLÈ

L-uniku Malti li qed ja˙dem fuq ma©ija biss S’issa Brian huwa l-uniku Malti li ja˙dem b˙ala magician u illuΩjonista fuq baΩi fulltime. Mistoqsi kif i˙ossu dwar dan il-fatt u kif jirnexxilu jg˙ix minn hekk biss, we©ibni: “B˙al kull ˙a©a o˙ra, qatt mhu façli tg˙ix minn xog˙ol self-employed , u kemm-il darba ti©i darek mal-˙ajt, però dejjem tista’ tirnexxi jekk temmen fik innifsek. Huwa aktar diffiçli b˙ala artist fejn, çerti nies, ˙afna drabi jippretendu li l-artist jag˙ti l-˙in u ddedikazzjoni tieg˙u jew tag˙ha bla ebda kumpens. B˙ala artist xorta trid flus sabiex t˙allas il-kontijiet, tixtri ˙wejje© u ikel biex tg˙ix ˙ajja diçenti u sabiex fl-a˙˙ar milla˙˙ar tidher tajjeb quddiem in-nies.” Minn informazzjoni li g˙addieli qabel kont naf li qabel ma sar magician fuq baΩi full-time kien ja˙dem b˙ala skrivan fejn dam tlettaxil sena. Qabel kellu wkoll ˙afna xog˙lijiet differenti fejn kien deliveryman , issajjar ilpizza, waiter , barman , salesman, isewwi t-televiΩjonijiet u l-kompjuters u ja˙dem ˙afna xog˙lijiet o˙ra fil-qasam talvolontarjat. Iddiskuta mieg˙i lfatt li ma kinitx deçiΩjoni ˙afifa li jitlaq xog˙ol bil-paga tajba li kien jit˙allas kull xahar, imma llum i˙ossu kuntent li bis-sa˙˙a ta’ dawk kollha li emmnu fih irnexxielu jibni karriera fissa fil-qasam tal-arti li tant i˙obb: il-ma©ija. Kemm b˙ala magician u anke b˙ala illuΩjonista, Brian ˙adem kemm-il darba barra minn Malta f’diversi pajjiΩi differenti, fosthom Mallorca fi Spanja g˙al sitt xhur s˙a˙ jag˙ti show ta’ kuljum, fl-

Indja, cruiseliners, u riçentament fiç-Çina. “Meta ta˙dem kuljum, ikollok iç-çans titg˙allem minn Ωbalji li tkun g˙amilt mix- show ta’ qabel, titg˙allem dwar udjenzi differenti u titg˙allem minn nies o˙ra professjonali, b˙alma huma tekniçi, produtturi, stage hands, Ωeffiena u artisti o˙ra. Ódimt f’lukandi ewlenin, f’teatri, theme parks , fieri u festivals, u kull post tani lura esperjenza ©dida fejn tg˙allimt xi ˙a©a ©dida – xi ˙a©a li kieku ma mortx, jew ma g˙amilithiex, ma kontx inkun naf biha. L-g˙aΩla tieg˙i li na˙dem barra minn Malta kienet g˙ax in˙obb nivvja©©a, in˙obb l-avventura, in˙obb nitg˙allem kulturi u tradizzjonijiet differenti, in˙obb niltaqa’ ma’ nies differenti, u n˙obb il-professjonaliΩmu filqasam tax-xog˙ol li nag˙mel.” Fi kliemu stess, Brian dejjem i˙ossu kuntent meta jag˙ti wirja barra minn Malta, mhux biss g˙ax ikun mar hemm jew ta show f’xi post lussuΩ jew

g˙al xi VIPs partikolari, imma g˙ax i˙ossu kburi li g˙aΩlu persuna Maltija minn fost eluf o˙ra minn madwar id-dinja. “PereΩempju, fil-Messiku g˙amilt 35 show fejn f’kuul wa˙da kien hemm madwar 7000 ru˙. Óadd ma kien sema’ b’Malta, imma wara li spiççajt ix- shows kollha, mill-inqas 250,000 ru˙ kienu semg˙u bija; ma’ dawn trid iΩΩid lil dawk kollha li kienu raw xi intervista fuq it-televiΩjoni jew qraw xi artiklu f’gazzetta Messikana. L-istess ©ara dan la˙˙ar f’Beijing, iç-Çina,” spjegali Brian. Lura minn The Beijing International Magic Festival Riçentament, f’Ottubru 2013, Brian u l- partner tieg˙u filma©ija, Lola, kienu mistednin sabiex jing˙aqdu ma’ erbg˙in magician ie˙or sabiex ittellg˙u show f’Beijing fiç-Çina. Din kienet l-ewwel darba li taw show fiç-Çina u b’kollox g˙amlu tmienja u g˙oxrin

show tul sebat ijiem, ji©ifieri erba’ shows kuljum. “Konna qeg˙din nag˙tu l-wirjiet tag˙na f’ theme park kbir u, minbarra Beijing, il-festival kien mifrux ukoll f’erba’ positijiet o˙ra fiç-Çina, fosthom Shangai u Shenzen. L-erbg˙in magician ta’ nazzjonalitajiet differentili kienu mqassmin fuq ˙ames postijiet, ji©ifieri tmien magicians f’kull post. Fosthom kien hemm magicians famuΩi minn Las Vegas b˙al Jeff Mc Bride. B’kollox Lola u jien domna tnax-il ©urnata f’Beijing: jumejn minnhom provi u sebat ijiem shows . Ix- show tag˙na kien twil g˙oxrin minuta u kien ibbaΩat fuq ma©ija talpalk, illuΩjonijiet Ωg˙ar bilparteçipazzjoni tan-nies preΩenti, u akkumpanjament minn muΩika ferrie˙a. G˙amilna att ©did ta’ madwar erba’ minuti, li domna sitt xhur in˙ejju speçjalment g˙al din lokkaΩjoni. In-nies laqg˙una b’entuΩjaΩmu kbir, u tajna shows fuq palkijiet differenti,

madwar it-theme park. Matul l-attività Ωaruna aktar minn 200,000 persuna f’sebat ijiem. Kienet l-ewwel esperjenza tag˙na fiç-Çina u vera ˙adna gost. Kemm il-produtturi taxshow, kif ukoll id-diretturi taltheme park urewna rispett kbir u ttrattawna tajjeb ˙afna tul iΩ-Ωjara tag˙na,” spjegali kuntent Brian. Mitlub jirrakkontali xi esperjenza li g˙adda minnha u li forsi marret ˙aΩin waqt xi show minn tieg˙u, Brian malewwel ftakar f’episodju fejn darba wa˙da, waqt programm fuq it-televiΩjoni li kien qed jixxandar live , kien qed jippreΩenta illuΩjoni fejn kien qed jaqsam lil Lola min-nofs. “Óin minnhom il-kaxxa li kont qed nuΩa ddeçidiet li tinkiser. Kont iffurtunat ˙afna g˙ax irnexxieli na˙bi l-fatt li nqasmet il-kaxxa, u b’xi mod komplejt qisu qatt ma ©ara xejn, avolja kelli xokk kbir fuqi f’dak il-mument.” Nafu li hawn ˙afna magicians Maltin o˙ra, iΩda ˙add minnhom ma g˙andu l-ma©ija b˙ala l-uniku xog˙ol kif g˙andu Brian. B’hekk ridt inkun naf kif i˙ossu dwar dan il-fatt. “Li jien biss b˙alissa qed nag˙mel dan ix-xog˙ol fuq baΩi full-time minn fost ilmagicians Maltin, nista’ ng˙id li n˙ossni xxurtjat u fl-istess ˙in ma nistax ng˙id li n˙ossni xxurtjat, g˙ax in˙oss li ˙dimt ˙afna g˙aliha: emmint fija nnifsi u ssagrifikajt ˙afna affarijiet sabiex nil˙aq il˙olma tieg˙i. Mhux dejjem stajt nag˙mel jew nixtri l-affarijiet li ˙addie˙or jista’ meta jkollu xog˙ol regolari. Lanqas nista’ ng˙id li n˙ossni kburi g˙ax jiena biss, b˙ala magician Malti, na˙dem full-time filqasam tal-ma©ija, g˙ax qatt ma ˙assejt li kont qed nikkompeti ma’ magicians o˙ra. Óassejt biss li kelli niddedika ˙ajti g˙all-ma©ija u lpalk, waqt li fl-istess ˙in forsi nferra˙ jew nispira lil xi ˙add sabiex jag˙mel dak li jirnexxieli nag˙mel jien. Nemmen li xejn mhu impossibbli jekk veru temmen fik innifsek!” kompla jsostni mieg˙i. Fl-a˙˙ar nett Brian ˙e©©e© lil kull min g˙andu konnessjoni mal-qasam tal-arti u l-kultura sabiex jemmnu fihom infushom, g˙ax jekk persuna ma temminx fiha nnifisha, kif jista’ ˙addie˙or jemmen f’dik il-persuna!

Kultura

12.01.2014

Skultura taâ&#x20AC;&#x2122; antOn aGiuS Ă&#x203A;jara kulturali irkantata GĂ&#x201C;al â&#x201A;Ź2700 Bâ&#x20AC;&#x2122;riSQ fâ&#x20AC;&#x2122;Ă&#x201C;al lija u iD-Dar tal-PrOViDEnza Ă&#x201C;al Balzan Il-Ballerina , skultura taâ&#x20AC;&#x2122; Anton Agius dehret li kisbet attenzjoni kbira minn dawk li Ë&#x2122;adu sehem fl-irkant taâ&#x20AC;&#x2122; din issena bË&#x2122;ala parti mill-Festa taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x152;eneroâ&#x201E;ŚitĂ bâ&#x20AC;&#x2122;risq Id-Dar tal-Providenza. Il-Ballerina hija skultura fuq il-bronâ&#x201E;Ś bâ&#x20AC;&#x2122;gË&#x2122;oli taâ&#x20AC;&#x2122; 39 Ă§entimetru u ngË&#x2122;atat gË&#x2122;all-irkant millmara taâ&#x20AC;&#x2122; Anton, is-Sa Mary-Louise Agius. Anton Agius, skultur veteran mir-Rabat li ÂŠej minn ÂŠenerazzjoni taâ&#x20AC;&#x2122; artisti li tnaqqret kwaâ&#x201E;Śi gË&#x2122;al kollox, miet fâ&#x20AC;&#x2122;Ottubru 2008 fl-etĂ taâ&#x20AC;&#x2122; 74 sena. Il-memorja tiegË&#x2122;u tibqaâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;ajja permezz talgË&#x2122;add kbir taâ&#x20AC;&#x2122; xogË&#x2122;lijiet tiegË&#x2122;u kif ukoll mill-artisti u dilettanti tal-arti li kienu ispirati minnu. Anton Agius midd idejh gË&#x2122;al diversi ÂŠeneri tal-arti, fosthom ilbronâ&#x201E;Ś, il-konkrit, il-ÂŠebla Maltija, iĂ§Ă§eramika, l-injam u l- lino-printing . Monumenti pubbliĂ§i li Ë&#x2122;arÂŠu minn taË&#x2122;t idejh huma dak tal-General Workers Union fl-Imsida, il-Monument talĂ&#x201C;elsien fil-Birgu, dawk taâ&#x20AC;&#x2122; Dun Mikiel Xerri u l-Kompatrijotti, tas-Sette Giugno u Manwel Dimech fil-Belt Valletta, kif ukoll il-bust taâ&#x20AC;&#x2122; Mabel Strickland li jinsab fil-lobby taâ&#x20AC;&#x2122; Strickland House, ukoll filBelt Valletta. L-irkant annwali, bl-appoÂŠÂŠ taâ&#x20AC;&#x2122; Obelisk Auctions, kien parti mill-Festa taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x152;eneroâ&#x201E;ŚitĂ bâ&#x20AC;&#x2122;risq Id-Dar tal-Providenza. Lirkant sar bl-internet fuq www.dtpauction.com. Din is-sena kien hemm ftit aktar minn sittin artist lokali li taw xogË&#x2122;lijiet tal-arti tagË&#x2122;hom biex jiÂŠu rkantati. Wara li kienu gË&#x2122;all-wirja gË&#x2122;al xi â&#x201E;Śmien fil-Muâ&#x201E;Śew Wignacourt firRabat, fl-Ewwel tas-Sena dawn ixxogË&#x2122;lijiet ÂŠew esibiti fid-Dar talProvidenza. Hemm ukoll katalgu sË&#x2122;ieË&#x2122; tax-xogË&#x2122;lijiet kollha fuq www.dtpauction.com

It-tielet mis-sensiela taâ&#x20AC;&#x2122; â&#x201E;Śjarat kulturali ser tieË&#x2122;u lill-parteĂ§ipanti biex jaraw diversi siti taâ&#x20AC;&#x2122; interess fl-inË&#x2122;awi taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;al Balzan u Ă&#x201C;al Lija. Fâ&#x20AC;&#x2122;din iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śjara li ser tkun il-Ă&#x201C;add 19 taâ&#x20AC;&#x2122; Jannar tul in-nofstanhar taâ&#x20AC;&#x2122; filgË&#x2122;odu, fost l-oË&#x2122;rajn ser inâ&#x201E;Śuru Villa Bologna. Din inbniet fis-sena 1745 minn Fabrizio Grech bË&#x2122;ala rigal tat-tieÂŠ lil bintu Maria Tereza li â&#x201E;Śâ&#x201E;ŚewÂŠet fâ&#x20AC;&#x2122;April tal-istess sena. Ma jonqsux ukoll waqfiet bi spjegazzjonijiet dettaljati fil-knisja l-antika tas-Salvatur kif ukoll il-muâ&#x201E;Śew tal-parroĂ§Ă§a taâ&#x20AC;&#x2122; Ă&#x201C;al Lija. Dawn iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śjarat kulturali li jsiru kull xahar huma organizzati mill-Kunsill Malti gË&#x2122;allKultura u l-Arti u issa saru parti mill-kalendarju taâ&#x20AC;&#x2122; attivitajiet li bosta jkunu qed jistennew kull sena biex ikabbru ttagË&#x2122;rif tagË&#x2122;hom dwar il-patri-

monju u dak kollu li hu Malti. It-tluq gË&#x2122;al din iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śjara ikun minn Ë&#x2122;dejn lukanda ewlenija fil-Furjana fid-8.45 taâ&#x20AC;&#x2122; filgË&#x2122;odu u l-prezz tal-biljetti hu â&#x201A;Ź12 gË&#x2122;all-kbar u â&#x201A;Ź10 gË&#x2122;all-anzjani u t-tfal. Ir-riservazzjonijiet jagË&#x2122;lqu fâ&#x20AC;&#x2122;nofsinhar taâ&#x20AC;&#x2122; nhar l-ErbgË&#x2122;a 15 taâ&#x20AC;&#x2122; Jannar 2014, jew qabel jekk jilË&#x2122;qu jimtlew il-postijiet kollha. L-uffiĂ§Ă§ju tar-riservazzjonijiet fâ&#x20AC;&#x2122;230 Triq ir-Repubblika lBelt (ftit â&#x20AC;&#x2122;l isfel minn Pjazza San Ă&#x152;orÂŠ) ikun miftuË&#x2122; mitTnejn sal-Ă&#x152;imgË&#x2122;a bejn it8.30am u t-3.30pm. Aktar informazzoni tistaâ&#x20AC;&#x2122; tingË&#x2122;ata permezz tat-telefown billi Ă§Ă§emplu 2123 2515 jew 2124 5168, jew inkella billi tibagË&#x2122;tu email lil noel.damato@maltaculture.com jew iâ&#x201E;Śâ&#x201E;Śuru s-sit elettroniku www.maltaculture.com

Villa Bologna

Applikazzjoni gh-al tariffi residenzjali gh-ar-residenti kollha fâ&#x20AC;&#x2122;Malta Xâ&#x20AC;&#x2122;INHI T-TARIFFA RESIDENZJALI? ,W WDULIIL UHVLGHQ]MDOL KXPD DSSOLNDEEOL IXT GDU ZDĂ&#x203A;GD residenzjali ewlenija. Bâ&#x20AC;&#x2122;din it-tariffa meta l-konsumaturi PD MDTEÂ&#x;X[ LO OLPLWX WDO NRQVXP WLQJĂ&#x203A;DWD HNR ULGX]]MRQL OL WLQĂ&#x203A;DGHP IXT LQ QXPUX WDÂś SHUVXQL IÂśGLN LU UHVLGHQ]D OL MNXQX reÂŠistrati maâ&#x20AC;&#x2122; ARMS Ltd. It-tariffa residenzjali hi applikabbli biss fuq ir-residenza primarja tal-konsumatur. KIF TAPPLIKA GĂ&#x201C;AT-TARIFFA BIR-RATA RESIDENZJALI? 'DZN LO NRQVXPDWXUL OL EĂ&#x203A;DOLVVD PKXPLH[ UHÂ&#x2039;LVWUDWL IO LVNHPD WDW WDULIID UHVLGHQ]MDOL MLÂ&#x2039;LILHUL OL EĂ&#x203A;DOLVVD IXT LO NRQW WDJĂ&#x203A;KRP THG MLGKHU OL JĂ&#x203A;DQGKRP LQ QXPUX WDÂś SHUVXQL Â&#x;HUR JĂ&#x203A;DQGKRP MLPOHZ LO )RUPROD + LG 'LNMDUD]]MRQL JĂ&#x203A;DO 7LEGLO ILQ 1XPUX WDÂś 3HUVXQL OL ELKD VVLU il-bidla fin-numru taâ&#x20AC;&#x2122; persuni. Din il-formola tistaâ&#x20AC;&#x2122; tinkiseb PLQQ *DWWDUG +RXVH ILO %ODWD O %DMGD PLOO NXQVLOOL ORNDOL NROOKD MHZ ELOOL WLWQLÂ&#x;Â&#x;HO PLV VLW HOHWWURQLNX WDO $506 /WG ZZZ VPDUWXWLOLWLHV FRP PW ,O NRQVXPDWXUL MLVWJĂ&#x203A;X ZNROO iĂ§emplu fuq il-Freephone 80072222 fejn kopja tal-formola WNXQ WLVWDÂś WLQWEDJĂ&#x203A;DW ELO SRVWD 0LQEDUUD O )RUPROD + LO NRQVXPDWXUL MULGX MLSSURYGX SURYD WDÂś LGHQWLILND]]MRQL 6NRQW Lo oLUNXVWDQ]L LQGLYLGZDOL IRVWKRP O LVWDW WDO SHUVXQD PLÂ&#x;Â&#x;HZÂ&#x2039;D Hoo MHZ NHPP LQGLYLGZX JĂ&#x203A;DQGX WIDO GLSHQGHQWL PLQQX LO NRQVXPDWXU MLVWDÂś MLQWDODE GRNXPHQWL RĂ&#x203A;UD WDÂś SURYD Mezz taâ&#x20AC;&#x2122; identifikazzjoni aĂ§Ă§ettabbli jinkludu: kopji talNDUWL WDO LGHQWLWj OL MLVSLooDZ EO LWWUL 0 * / + X $ NLI XNROO E-Residence Cards. 'DQ MDSSOLND JĂ&#x203A;DOO NRQVXPDWXUL NROOKD OL MJĂ&#x203A;L[X IÂś0DOWD X IÂś*Ă&#x203A;DZGH[ LUULVSHWWLYDPHQW PLQ QD]]MRQDOLWj WDJĂ&#x203A;KRP *Ă?DO DNWDU LQIRUPD]]MRQL NNXQWDWWMD OLOO Customer Care IXT LO Freephone MHZ EÂŞHPDLO IXT FXVWRPHUFDUH#DUPV FRP PW

Kultura

12.01.2014

NIÇÇAJTAW FTIT mIll-ArkIvJI TA’ CHArlES ClEWS Dibattitu parlamentari “Tutto il mondo è paese,” jg˙idu t-Taljani; fi kliem Malti safi: kullimkien l-istess. Fil-Parlament Taljan, darba kien hemm dibattitu s˙un ferm la Taljana, u membru tal-Parlament lil wie˙ed ie˙or qallu: “Isma’, inti xi trid titkellem, int qabel ©ejt elett kont veterinarju, hux, tikkura l-annimali…” “PreçiΩament. Jaqaw…qed t˙ossok ma tifla˙x? Tridni narak?” L-In©urja Membru parlamentari ta’ partit ra membru tal-partit oppost fit-triq, qasam it-triq u mar fuqu rrabjat: “Int,” qallu, “int. Tifla˙ tg˙id aktar gideb fuqi?” “Irringrazzja ’l Alla,” qallu l-ie˙or, “li ma ng˙idx ilverità!” Ir-ra©uni F’wirja kbira tal-pittura, pittur li kien qieg˙ed xi

SEJÓA ESTIÛA Is-sej˙a g˙al Ta˙ΩiΩ2 g˙assena 2014 ©iet estiΩa sal-24 ta’ Jannar g˙al Ωg˙aΩag˙ bejn it-18 u t-30 sena. Lapplikazzjonijiet ikunu aççettati sa nofsinhar. Il-format se jibqa’ simili g˙al talewwel edizzjoni, ji©ifieri lqofol tieg˙u se jkunu tliet seminars residenzjali, b’pubblikazzjoni u çertifikat li jing˙ataw lejn l-a˙˙ar ta’ din is-sena. G˙alkemm ilparteçipazzjoni hi b’xejn, dawk mag˙Ωula huma mitluba jiddepoΩitaw €50, li jing˙ataw lura ©aladarba jkunu attendew it-tliet seminars. Kull min hu interessat g˙andu jibg˙at email lil info.youthmalta@gov.mt jew lil ghaqdatalmalti@gmail.com. Fl-applikazzjoni tieg˙u wie˙ed g˙andu jda˙˙al iddettalji personali (isem u kunjom, data tat-twelid, indirizz postali u elettroniku, in-nru tat-telefown jew talmowbajl), kif ukoll dawn li ©ejjin: − − − − −

interessi o˙ra min barra l-kitba; ittra ta’ introduzzjoni u motivazzjoni; CV f’forma ta’ storja qasira ta’ 150 kelma; fotokopja tal-karta tal-ID (quddiem u wara); u poeΩija jew storja qasira miktuba riçentament.

L-g˙aΩla finali tal-parteçipanti se tkun fid-diskrezzjoni tal-bord li jevalwa lapplikazzjonijiet. Ta˙ΩiΩ hu pro©ett ta’ kitba kreattiva tal-A©enzija Ûg˙aΩag˙, b’kollaborazzjoni mal-G˙aqda tal-Malti – Università u l-Fondazzjoni AWL.

kwadri g˙all-wiri, iltaqa’ ma’ ˙abib tieg˙u u qallu: “Rajthom il-kwadri tieg˙i?” “Iva”, wie©bu l-˙abib, “anzi tieg˙ek biss rajt.” “Nirringrazzjak,” wie©bu l-pittur. “G˙ax ng˙idlek is-sewwa, il-kwadri tal-o˙rajn kellhom tant nies madwarhom li lanqas stajt nersaq lejhom.” Amerikanata Amerikan, fi Ωjara fl-Awstralja g˙amel ˙abib ma’ Awstraljan. U darba kienu f’˙ar©a flimkien u l-Amerikan staqsieh: “Dak x’inhu?” “Dak Ωiemel,” wie©bu l-Awastraljan. “IΩ-Ωwiemel tag˙na tliet darbiet akbar minn dak,” qallu l-Amerikan. Imxew ftit u, “Dik x’inhi, hemm?” staqsa lAmerikan. “Dik nag˙©a.” “In-nag˙a© tag˙na darbtejn akbar minn dawn.”

Komplew mexjin u lem˙u kangarù, jaqbeΩ. “Dak x’inhu?” issa staqsieh l-Amerikan “Dak ©urat.” Tattika Ra©el li kien imda˙˙al ftit fl-età, ˙a grazzja ma’ mara daqsu fis-snin. U kien ilu jara kif se jid˙lilha biex jiΩΩewwi©ha. U darba ©ietu x-xoqqa f’moxta, meta nzertaw sejrin flimkien bil-private g˙al coffee morning talkappillan. U wara ftit ja˙sibha, dar lejha u qalilha: “Mary, xi tg˙id kieku jien u int nindifnu f’qabar wie˙ed?” Mediçina Tabib: “Óadtha l-mediçina li ktibtlek?” Pazjent: “Iva, tabib. Imma qrajt il-karta li kien hemm mal-flixkun, u sirt naf kemm g˙andi mard ie˙or.”

Çinema

12.01.2014

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

PHILOMENA

KOMMOVENTI

TFITTEX LIL BINHA MEÓUD BIL-FORZA MINNHA Atturi Ewlenin: Judi Dench, Steve Coogan, Michelle Fairley, Barbara Jefford, Mare Winningham. Direttur: Stephen Frears Óin: 98 min. Distributur: PATHE’ FILMS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 12A.

Fis-snin sittin u qabel, irri©idità fir-reli©jon Kattolika, speçjalment fis-settur tas-sorijiet, kienet tirrenja bla ˙niena fir-Repubblika IrlandiΩa. The Magdalene Sisters (2002), film qawwi fuq storja veru taddirettur Peter Mullan, jirrakkonta kif it-tfajliet kienu ja˙dmu qishom ilsiera, bla waqfien, iseftru fil-façendi laktar baxxi. Philomena hu xog˙ol ie˙or, ispirat minn

©rajjiet veru li ©rat fl-Irlanda fejn g˙al darb’o˙ra xi Sorijiet tal-Óniena ma jag˙mlux ©ie˙ lil isimhom. Ilum dawn l-affarijiet jidhru krudili, imma meta wie˙ed i©ib quddiem g˙ajnejh il-klima atmosferika ta’ dak iΩΩmien, dawn kienu affarijiet komuni u normali, aççettati kwaΩi mill-ma©©oranza. Philomena Lee, tfajla bla makakkerija, fl-1952 tinqabad tqila. Il-familja tag˙ha ma

A SEPERATION

MERAVILJUÛ

jaççettawhiex fid-dar u tintbag˙at f’kunvent tas-sorijiet f’ Rocrea, County Tipperary, ta˙dem bla ma tit˙allas fillaundry . It-tifel tag˙ha, Anthony, jittie˙ed minnha u kontra x-xewqa tag˙ha jinbieg˙ g˙al £1000 biex ikun adottat. Óamsin sena wara, lanzjana Philomena (Dench) tiltaqa’ ma’ Martin Sixsmith (Coogan), ©urnalista mkeççi, u tg˙idlu li tixtieq tkun taf x’sar minn binha, issa naturalment adult. F’din l-affari, Martin, li hu ateu, jara l-possibbiltà ta’ storja li tista’ ©©iblu fortuna. Philomena u Martin iduru lIrlanda u wara l-Amerika, jindagaw x’sar minnu. Philomena hu bbaΩat minn fuq il-ktieb ta’ Sixsmith, The Lost Child Of Philomena Lee. Din il-produzzjoni tiΩviluppa b’mod tassew emozzjonanti, xi ftit tra©iku imma spiss b’sens

ta’ umoriΩmu bi djalogu kultant komiku. Il-vja©© ta’ dawn iΩ-Ωew© persuni tassew differenti fl-aspetti tag˙hom jirriΩulta wie˙ed tassew rimarkabbli, b’xi qtig˙ il-qalb ukoll. Ta˙t id-direzzjoni fluwida u soda ta’ Stephen Frears, ilbrava Judi Dench teççella kontinwament f’parti ta’ mara ra©jonevoli, ba˙bu˙a, iΩda ming˙ajr ˙aΩen, li tibqa’ dejjem soda fil-fidi u li ma tafx tag˙mel l-ebda vendikazzjoni. Steve Coogan, f’parti pjuttost serja, mhux b˙al tas-soltu, na˙seb li jag˙ti l-a˙jar interpretazzjoni tal-karriera tieg˙u: iffissat li jg˙in lil dik il-proxxmu mu©ug˙a u ttormentata minn Ωmien twil ilu. Il-final qawwi jlaqqa’ r-radikaliΩmu reli©juΩ u l-ma˙fra fuq in-na˙a l-o˙ra. Film tassew kommoventi li m’g˙andux jintilef.

INSIDIOUS CHAPTER 2

IÓIRSA BIL-GZUZ

DRAMM LI GÓANDU FAMILJA TERÌA’ TKUN JISSORPRENDIK BIL-KBIR ITTORMENTATA MINN APPARIZZJONIJIET Atturi Ewlenin: Leila Hatami, Peyman Moadi, Shabab Hossein, STRAMBI Sareh Bayat, Sarina Farhad. Direttur: Asghar Farhadi. Óin: 123 min. Distributur: ARTIFICIAL EYE FILM CO. Ma˙ru© mill-KRS.

Çert. PG.

TAL-LIRA

ll-film Iranjan, A Separation, li hu bis-sottotitoli, kien wie˙ed millisba˙ films tal-Festival Internazzjonali tal-Films li sar m’ilux. Dan ix-xog˙ol rebbie˙ ta’ diversi festivals hu dramm intelli©enti li j˙allik eçitat b’˙erqa kbira ta’ x’se ji©ri wara. Is-separazzjoni tat-titlu hija bejn Nader (Moadi) u Simin (Hatami) li jmorru quddiem im˙allef biex jiddivorzjaw. Din mhix xi ˙a©a li jixtiquha, imma Simin trid titlaq minn Teheran u mill-Iran u tie˙u mag˙ha lit-tifla tag˙hom ta’ g˙axar snin, Termeh (Farhadi). Waqt li Nader jirsisti li g˙andu jibqa’ hemm jindokra lil missieru li hu marid bid-dimenzja, ma jridx li bintu titlaq. Hu jqabbad lil Razieh (Bayat), mara Ωag˙Ωug˙a biex tie˙u ˙sieb ix-xwejja˙, però

l-affarijiet jikkomplikaw ru˙hom billi Nader ma jafx li Razieh hi tqila u li g˙andha ra©el instabbli, ming˙ajr xog˙ol, li qatt ma taha l-permess biex ta˙dem. Min˙abba f’hekk, Nader isib ru˙u intrigat bil-kbir u mmanipulat f’xibka ta’ gideb u konfrontazzjonijiet kemm mal-pubbliku kif ukoll mal-li©i. A Separation g˙andu skript verament qawwi li jmiss fil-fond temi ta’ moralità, skrupli u kumplikazzjonijiet. Fil-Festival ta’ Berlin il-kast kollu kollettivament reba˙ l-unur ta’ l-Aqwa Attur u Attriçi. Mhux ta’ b’xejn li din ilproduzzjoni ˙adet l-Oscar b˙ala l-Aqwa Film Barrani ta’ dik issena. Óadd m’g˙andu jitlef dan ix-xog˙ol meqjus ta’ livell tassew g˙oli li j˙allik imwa˙˙al massi©©u g˙al sag˙tejn s˙a˙!

Atturi Ewlenin: Patrick Wilson, Rose Byrne, Lin Shaye, Ty Simpkins, Barbara Hershey, Leigh Whannel. Direttur: James Wan. Óin: 105 min. Distributur: E-ONE ENTERTAINMENT FILMS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 15. ld-direttur James Wan u l-kittieb Leigh Whannel kienu responsabbli g˙al u˙ud millaktar films tal-biΩa’ u t-twerwir ta’ dawn l-a˙˙ar g˙axar snin. Is-serje popolari Saw ©abitilhom fama, kif ukoll ir-riçentisThe Conjuring simu rebb˙ilhom kritika tajba. Flimkien ma’ James Blum kienu responsabbli g˙atthriller pskolo©iku tal-biΩa’ tal2011, Insidious , li mar tajjeb ferm fid-d˙ul tal-flus. Insidious Chapter 2 ikompli eΩatt fejn ˙alla l-ie˙or u nkomplu nsegwu l-˙ajja tal-familja Lambert u l-©lieda tag˙hom kontra lispirti malinni li jridu jeqirdulhom ˙ajjithom. Fil-fatt, jirriΩulta li mhux iddar tag˙hom hija msa˙˙ra, imma din is-sa˙ta tinsab fuq xi membru minnhom. Josh Lambert (Wilson), martu Renai (Byrne), u t-tfal tag˙hom, flimkien man-nanna Lorraine (Hershey) komplew jibdlu ddar, iΩda l-orrur ta’ qabel jer©a’ ja˙kimhom mill-©did b’aktar intensità. Lorraine, omm Josh,

tfittex investigatur pskiku biex forsi jsolvilhom dan il-misteru. Hawn, l-andament tal-film jiΩvol©i f’Ωew© tra©itti: dak preΩenti fejn l-apparizzjonijiet qed ikunu iΩjed regolari u vjolenti; u f’limbu jew post tal˙olm, tad-dlamijiet, çpar u aktar dehriet misterjuΩi. Ilfatati f’dan it-tieni kapitlu, li fil-bidu jidhru biss b˙ala dellijiet, jew fil-mera, jew f’xi ˙asda ta’ malajr, isiru aktar regolari, xi ˙a©a li ttellef millbiΩa’ u l-qtajja’ li suppost listorja ti©©enera. Il-psikika Elisa (Shaye) li fla˙˙ar tal-film tal-2011 mietet, issa ter©a’ tidher b˙ala spirtu u se tkompli x-xog˙ol ta’ fejda li bdiet meta kienet ˙ajja biex tkompli tg˙in li xi familja ttormentata minn esseri ta’ wara lmewt. L-epilogu, li m’g˙andu x’jaqsam xejn mal-istorja, juri li se jin˙adem it-tielet kapitlu u li Elise se ter©a’ tkun wa˙da mill-protagonisti. Insidious Chapter 2 hu xoghol eleganti viΩwalment, iΩda konfuΩ flesekuzzjoni tieg˙u.

Çinema

12.01.2014

THE RAILWAY MAN

INTENS

IR-REALTÀ ÓARXA TA’ KAMP TAL-KONÇENTRAMENT ÌAPPUNIÛ Atturi Ewlenin: Colin Firth, Nicole Kidman, Jeremy Irvine, Stellan Skarsgaard, Sam Reid, Hiroyuki Sanada, Tanroh Ishida. Direttur: Jonathan Teplitzsky Óin: 116 min. Distributur: LIONSGATE UK Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 15.

Jidher li l-orrur tal-gwerra, wara kwaΩi sebg˙in sena jew aktar, g˙adu jsib appo©© fuq il-liΩar ilkbir. In-Nazisti kkommettew ˙afna atroçitajiet, iΩda na˙seb li

l-ÌappuniΩi sebquhom. Xi xog˙lijiet tal-passat li wrewna dan, kienu: A Town Like Alice (1956), Merry Christmas Mr Lawrence (1983), Blood Oath

(1990), u o˙rajn. Film ie˙or li jesibixxi kemm kienu ˙orox il-ÌappuniΩi ta˙t il-˙akma tal-imperatur fi Ωmien it-Tieni Gwerra Dinjija hu The Railway Man. Din il-produzzjoni tirrakkonta l-memorji krudili ta’ pri©unier li kien ja˙dem ag˙ar minn ilsier fl-hekk imsej˙a Death Railway fit-Tajlandja. Dawk li bil-˙niena divina rnexxielhom isalvaw minn dan il-kamp infami ta’ konçentrament, wara l-gwerra dejjem baqg˙u siekta. Ir-ra©uni ewlenija hi li l-memorji tal-biΩa’ billejl kienu jnisslu fihom ˙olm millaktar makabru u qilla ta’ tpattija. Wie˙ed li fl-a˙˙ar, wara erbg˙in sena, ma beΩax jikser is-silenzju hu Eric Lomax, li kiteb volum dwar dak kollu li g˙addew minnu hu u s˙abu, li fuqu dan il-film sod u qawwi huwa bbaΩat. Fl-Iskozja, Berwick-upon-Tweed, fl-1982, Eric Lomax (Firth), g˙alliem irtirat bid-dehra ta’ wie˙ed xi ftit

iΩolat u eççentriku, effetti tattorturi u s-swat li dabbar ming˙and il-ÌappuniΩi, jiltaqa’ fuq ferrovija ma’ Patti (Kidman) u dlonk jiΩΩewwi©ha. Eric, sa min mindu kien tifel, kien dejjem affaxxinat bil-ferroviji talistim u spiss kien jg˙addi sig˙at fer˙an jarahom ˙er©in u de˙lin minn Waverley Station, Edinburgh. Min˙abba t-trawma li kellu fuqu, iΩ-Ωwie© tieg˙u kien se jisfratta. Patti ssir taf ir-ra©uni ta’ dan kollu minng˙and ˙abibu, Finlay (Skarsgaard), li dejjem ˙ajru jmur ifittex lil Takashi Nagase (Sanada, li qed narawh ukoll f’47 Ronin), dak li ©abu f’din is-sura tal-biki u jpattihielu. Meta xi ˙a©a serja tolqot lil Finlay, Eric jitlaq lejn itTajlandja b’vendetta spjetata ©o fih, ifittex lill-g˙adu tieg˙u. The Railway Man hu xog˙ol li jda˙˙lek f’qoxortok bil-krudeltà li fih, u wara bidu regolari, ilfilm jissoda ˙afna u jkompli jΩid

fl-intensità emozzjonanti, tant li kwaΩi jsir insapportabbli mil-lat psikolo©iku. Jeremy Irvine filparti ta’ Lomax, Ωag˙Ωug˙, b’personalità dg˙ajfa fid-dehra iΩda soda fir-rieda, pri©unier li jinqabad b’radju mibni minnu stess u jpattiha qares. Huwa film tajjeb ˙afna, imma l-qofol u s-suççess ta’ dan ixxog˙ol jistrie˙ totalment fuq spallejn Colin Firth b˙ala Lomax irtirat, bniedem moralment imkisser. Wara partijiet eççellenti f’A Simple Man (2009) u speçjalment f’ The King’s Speech (2010), Firth jer©a’ juri lversatilità tespjana tieghu. Ixxenarji sabih bil-pontijiet tatTajlandja jfakkar sewwa f’The Bridge On The River Kwaii (1959), li kellu avvenimenti simili, iΩda dan il-blokkbaster aktar ikkonçentra fuq l-ispettaklu milli fuq il-˙ruxija esa©erata talÌappuniΩi. Titilfux dan id-dramm tassew kommoventi.

LAST VEGAS

KOMIKU

L-ANZJANI JINVADU L-BELT TAX-XALAR Atturi Ewlenin: Michael Douglas; Robert De Niro; Morgan Freman; Kevin Kline; Mary Steenburgen; Jerry Ferrera; Romany Malco Direttur: Jon Turletaub Óin: 105 min. Distributur: UNIVERSAL Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 12A

lt-tir ta’ ˙afna nies li jfittxu ddivertiment hu li jqattg˙u xi Ωmien fil-belt ta’ Los Angeles, f’Nevada. L-Amerikani stess iqisu li mawra, imqar darba f’ g˙omorhom, f’dan il-post mimli kasinos, magni tallog˙ob, xalar, wirjiet spettakolari minn kantanti u anke illuΩjonisti, eçç, hi neçessarja anke biex jaqtg˙u xewqithom biss. Il-kwantità kbira ta’ dwal, skont il-kanzunetta ta’ Elvis Presley, Viva Las Vegas, ibiddlu l-lejl f’nhar f’dan il-lokal imdawwar bid-deΩert. Óar©u diversi films ambjentati hawn, l-aktar kummiedji, films muΩikali, kif ukoll xi drammi. F’ Last Vegas insibu li erba’ pensjonanti – kollha qrib, jew aktar minn, sebg˙in sena – se jg˙addu xi ©ranet f’dan ilpost, jitbell˙u u jixxalaw biex jiffeste©©jaw minn qabel irrabta matrimonjali ta’ wie˙ed minnhom ma’ wa˙da li, filwisa’, ti©i sewwa t-tifla tieg˙u. Dawn il-protagonisti kollha, matul il-karriera çinematografika tag˙hom, reb˙u Oscar u anke tnejn, u issa mhu se jag˙mlu xejn ta’ barra minn hawn billi jitbell˙u u jiddefsu ma’ Ωg˙aΩag˙ mo˙˙ irri˙, l-aktar tfajliet filma©©oranza tag˙hom libsin biss bikini. Billy (Douglas), li

g˙andu sebg˙in sena, içempel lill-˙bieb tieg˙u ta’ 58 sena biex jistedinhom g˙al riçeviment spint f’Las Vegas, qabel ma’ jiΩΩewwe© wa˙da inqas minn nofs l-età tieg˙u. Archie (Freeman) li riçentement tatu puplesija ˙afifa, jirnexxilu jiskappa baxx baxx mid-dar fejn qed joqg˙od ma’ ibnu u l-familja. Sam (Kline) jie˙u permess ming˙and martu li tinkora©©ih, jekk jixtieq, jaqbad ma’ xi tfajla waqt li jkun jiddeverti. Paddy (DeNiro) g˙all-ewwel jargumenta ma’ Billy li m’attendiex il-funeral ta’ martu, iΩda wara, kontra qalbu, jaççetta l-istedi-

na tieg˙u. Meta Archie jirba˙ somma flus kbira bil- blackjack , jippjanaw xalar kbir. Sadanittant, Billy u Paddy jinkarmu wara Diana (Steenburgen), kantanta matu-

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min hi l-attriçi Awstraljana li qed tie˙u sehem fil-film The Railway Man? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: REUBEN CUTAJAR, Flat 26, Harmony Crt, Triq 15 ta’ Awwissu, ilMosta

ra li qorbot is-sittin sena. Dawn kollha se jg˙addu minn esperjenzi li jqajmu fihom it-tfulija tal-antik u minn avvenimenti li forsi se jbiddlu ˙ajjithom xi ftit g˙all-

a˙jar. Last Vegas hija kummiedja le©©era, ferrie˙a , divertenti u f’waqtiet mexxejja, li fiha Michael Douglas u s˙abu jidhru li se jkollhom g˙ors.

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn il-25 ta’ Diçembru u d-29 ta’ Diçembru 2013

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Frozen The Hobbit: The Desolation of Smaug 47 Ronin The Secret Life of Walter Mitty The Hunger Games: Catching Fire Homefront Captain Philips Thor: The Dark World Mandela: Long Walk to Freedom Walking With Dinosaurs

TeleviΩjoni

12.01.2014

One Night Stand fuq One fl-21.45 ‘One Night Stand ta' din il-©img˙a, huwa appuntament mistenni immens minn Owen Bonnici, g˙ax wa˙da mill-One Night Stands tieg˙u ma hija ˙add ˙lief il-mudella Kroata ta' fama internazzjonali Nina Moric. Nina ©iet fi gΩiritna g˙al dan lappuntament b'˙erqa kbira. Waqt One Night Stand ser nisimg˙uha tirrakonta, forst l-o˙rajn, dwar l-esperjenzi ta' tfulita fil-gwerra tal-Eks Jugoslavja, tkellmet ukoll dwar irrelazzjoni tag˙ha mat-tifel li kellha mill-eks sie˙eb tag˙ha Fabrizio Corona, kif ukoll dwar iç-çerimonja taΩ-Ωwie© tag˙ha mar-ra©el Massimo Dossi, iktar kmieni fis-sena 2013 ©ewwa lKamboga. G˙al hekk kunu Ωguri li ma titilfux One Night Stand ta' din il-©img˙a.

08:30 10:00 11:20 12:30

20:30 21:30 22:30 23:10 23:30

Breakfast News Weekend Aroma Kitchen (r) Triq Wahda One News & Weather Update Dak li jghodd (r) In D House (r) Pink Panther Saturday Xpress (r) Telebejgh One news update L-Argument One news, One sport, Rapport tat-temp It-Tfal Maskra (r) On D Road (r) Snajja Maltin (r) One news, Rapport tat-temp

06:30 10:00 10:30 10:55 12:00 12:20 13:30 14:00 16:30 16:35 19:00 20:00 20:40 21:30 23:30 00.35 01:00

Unomattina in famiglia QB-All’estero quanto basta A Sua Immagine Santa Messa Angelus Linea Verde TG1 L’Arena TG1 Domenica In L’Eredità TG1 Affari Tuoi Un Matrimonio Speciale TG1 TG1 Milleunlibro - Scrittori in TV

12:35 13:45 14:45 15:25 16:55 17:30 17:40 19:30

06;00 Televendita Media Shopping 06:15 Zack e Cody sul ponte di comando 06:55 My dad says 07:45 Padre in affitto 08:30 Piccolo Grande Eroe 10:15 Piccoli Campioni 12:25 Studio aperto/Meteo.it 13:00 Sport Mediaset 14:00 L’Isola Misteriosa 17:05 Deep Sea: Il Mondo Sommerso 18:10 Tom e Jerry I 18:30 Studio aperto/Meteo.it 19:00 Cosi’ Dan Tutte 2 19:10 Io Vi Dichiaro Marito e ... Marito 21.25 Lucignolo

07:00 07:30 07:55 10:00 10:45 11:00 11:40 13:30 14:00 14:40 16:35 18:10 20:00 20:30 21:10 23:05

Omnibus Tg La7 Omnibus L’Aria che Tira Adventure INC Orro e Mezzo McBride Tg La7 Tg La7 Cronache Murder 101 Due South L'ispettore Barnaby Tg La7 Natale nel Paese delle Meraviglie La Tela Dell’Assassino L’Occhio Gelido Del Testimone

07.00 08.30 11.30 12.00 13.30 14.00 14.05 14.30 16.30 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.30 21.30 21.35 23.15

06:00 06:30 07:00 08:40 09:20 09:50 10:35 11:20 13:00 13:45 15:40 17:05 17:10 18:10 19:35 20:30 21:00 21:45 22:40

06:00 08:00 08:50 10:00 10:05 11:30 12:00 13:00 13:40 14:00 18:50 20:00 20:40 21:10 00:00

06:00 06:20 06:35 07:00 07:10 07:15 07:35 07:50 08:15 08:25 09:10 11:05 11:35 12:05 12:35 13:20 14:10 15:00 17:30

06:00 06:25 07:15 08:05 08:30 09:20 10:10 10:35 11:00 11:25 11:50 12:15 13:05 13:55 14:45 15:35 16:25 16:50 17:40 18:30

Tastiest Places to Chowdown Diners, Drive-Ins and Dives Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Chopped Guy’s Big Bite Healthy Appetite With Ellie Krieger Andy Bates: Street Feasts Unique Sweets Barefoot Contessa Hungry Girl Food Network Challenge Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Guy’s Big Bite Diners, Drive-Ins and Dives Chopped Guy’s Big Bite

06:00 06:50 07:15 09:45 10:35 11:25 13:05 13:55 14:45 16:50 17:40 18:30 19:20 21:00 21:50 22:40

07.00 07:30 08:00 08:30 09:00 09:30 10:00 10:30 12:00 12:10 14:00 14:05 15:30 16:00 16:05 17:10 17:30 18:00 18:10 18:40 19:15 20:00 20.45 23:30

L-G˙odwa t-Tajba Extraordinary Animals Pellikola DOT EU G˙awdex illum Tuffi˙at Migduma Meander Malta u lil hinn minnha News Óadd G˙alik News Óadd G˙alik...ikompli Gadgets News Nisa Straordinarji Malta u lil hinn minnha feature Pellikola News Madwarna Venere Mixage News Film - Chicago Malta u lil hinn minnha (R)

Due Uomini e Mezzo Real School - Il divertinglese Spruzza, sparisci e spara Voyager Factory - Inside the World A Come Avventura Ragazzi c’è Voyager Il Nostro Amico Charly Mezziogiorno in Famiglia TG2 Quelli che aspettano Quelli che il calcio TG2 Stadio Sprint Novantesimo Minuto Squadre Speciale Cobra 11 TG2 NCIS Unità Anticrimine Hawaii Five La Domenica Sportiva

06:00 07:00 07:50 09:55 10:45 11:10 11:30 12:00 12:25 12:55 13:45 14:15 14:30 15:05 19:00 20:00 20:10 22:40 23:30

Fuori orario - Cose (mai) viste La grande vallata FILM Rebecca la prima moglie New York New York TeleCamere TGR Estovest TGR RegionEuropa Tg3 TGR Mediterraneo E' uno di quei giorni che... Timbuctu: i viaggi di Davide TG3 In 1/2 ora Kilimangiaro TG3 Blob Che tempo che fa Report TG3

Prima pagina Tg5 Le frontiere dello spirito Dietro le Quinte di “I Segreti di Brogo Larici” Il Grande Nilo Le Storie di Melaverde Melaverde Tg5 L'arca di Noe Domenica Live Avanti n Altro Tg5 Paperissima Sprint Il segreto Il peccato e la vergogna

07:30 07:50 08:20 09:25 10:00 10:50 11:30 12:00 13:00 13:45 13:50 14:45 16:55 18:55 19:35 20:30 21:20 23:25

TG4 Night News Mediashopping Cado Vianello I Le storie di viaggio a... Santa Messa Pianeta Mare TG4 Pianeta Mare Magnifica Italia ITunes Festival Donnavventura Anime in Delirio Zanna Bianca Alla Riscossa TG4 Il segreto Tempesta d'amore Altrimenti Ci Arrabbiamo! (...) CineFestival

Balamory Charlie and Lola Green Balloon Club 3rd & Bird Poetry Pie Balamory Charlie and Lola Green Balloon Club 3rd & Bird The Weakest Link BBC Proms 2011: Hooray for Hollywood My Family As Time Goes By One Foot in the Grave The Weakest Link The Gatwick Baby: Abandoned at Birth Jamelia: Shame about Single Mums Doctors As Time Goes By

06:00 How It’s Made 06:25 American Chopper: The Jeanette Lee Black Widow Bike 07:15 American Guns: Avalanche Gun; AR10 Grenade Launcher 08:10 MythBusters: Motorcycle Water Ski 09:05 Futurescape: Future Downloads 09:55 Baggage Battles: California Scheming 10:25 Baggage Battles: Grand Theft Auto 10:50 Flip Men 11:40 Storage Hunters 12:35 Auction Kings: Bomb Squad Suit; WWI Binoculars 13:05 Auction Kings: Eric Clapton Replica Guitar; 1952 Andy Pafko Baseball Card 13:30 Baggage Battles: Eye for an Eye - Toronto

Ultimate Shopper Kitchen Boss The Fabulous Baker Brothers Ludo Bites America Breaking Amish: LA Long Island Medium My Big Fat American Gypsy Wedding Kitchen Boss Cake Boss Obese and Pregnant My Teen Is Pregnant and So Am I The Undateables Breaking Amish: LA 20:10 My Big Fat American Gypsy Wedding Something Borrowed, Something New Last Chance Salon Bizarre ER

06:00 Pilates: From the Inside Out 06:50 Yoga for Life 07:40 Drop 5 lbs With Good Housekeeping 08:05 Chasing the Yum 08:30 Rachael’s Vacation 09:00 House Hunters International 09:25 Candice Tells All 09:50 Color Splash 10:15 Color Correction 10:40 Celebrities at Home 11:10 Masters of Luxury 11:35 Giada’s Weekend Getaways 12:00 Easy Entertaining With Michael Chiarello 12:25 House Hunters International 12:50 Extreme Homes 13:45 Million Dollar Rooms 14:10 Candice Tells All 14:35 My Yard Goes Disney 15:00 Hawaii Life 15:25 Bathtastic!

NET NEWS Telebejg˙ Nisga Maltija Accordo (r) Premier (r) NET NEWS (ikompli) Premier Mitqlu Deheb (r) Iswed fuq l-Abjad (r) NET NEWS Flusek (r) Wheelspin (r) NET NEWS Ghalik fl-Ewropa Dokumentarju - Nelson Mandela NET News Replay NET NEWS

TeleviΩjoni

12.01.2014

ILLUM

GÓADA

IT-TLIETA

12 TA’ JANNAR

13 TA’ JANNAR

14 TA’ JANNAR

AROUND THE WORLD IN 80 DAYS

TAKEN

MISSION IMPOSSIBLE 2

Canale 5, fid-21.10

RETE 4, fid-21.10

FILM – AVVENTURA

FILM – THRILLER

FILM – AZZJONI

Stabbilità fl-1872: l-istorja tiffoka fuq Passepartout, ˙alliel Çiniz li seraq o©©etti prezzjuzi, u li sab refu©ju ming˙and Phileas Fogg, li qed jivvja©©aw flimkien. Fogg huwa invetur u esploratur IngliΩ, li jkun g˙adu kemm g˙amel im˙atra ma’ s˙abu. L-im˙atra hija li Fogg irid idur id-dinja fi 80 ©urnata, billi juΩa mezzi ta’ transport b˙al dg˙ajjes, ferroviji, ballun baraxx, iljunfanti, eçç. Tul it-triq, Passepartout juΩa l-arti marzjali sabiex jiddefendi lil Fogg mill-˙afna periklu li jiffaççjaw. Theddida ewlenija fl-avventura tag˙hom hija li jkunu segwiti minn ditektif. G˙aliex dan? EΩattament meta Fogg u Passepartout telqu minn Londra, ikun misruq bank kbir u Fogg ikun suspettat li qed juΩa lavventura around the world b˙ala skuΩa biex ja˙rab. Il-vja©© tag˙hom imur minn Londra g˙al Pari©i, itTurkija, l-Indja, iç-Çina u l-Istati Uniti tal-Amerika.

Kim, tfajla ta’ sbatax-il sena, hija bint Bryan Mills. Bryan huwa a©ent irtirat. Mills telaq mis-CIA sabiex ikun aktar viçin ta’ Kim. Kim tkun qed toqg˙od m’ommha u ma’ missierha tar-rispett. Kim jirnexxilha tikkonvinçi lil missierha sabiex i˙alliha tmur Pari©i flimkien mal-˙abiba tag˙ha Amanda. Meta l-˙bieb jaslu Pari©i, jitilg˙u f’taxi flimkien ma’ passi©ier ie˙or – Peter. Amanda tg˙id lil Peter li hi u Kim qeg˙din wa˙idhom Pari©i. Grupp ta’ traffikanti tal-umani AlbaniΩ juΩa din l-informazzjoni sabiex jisirqu lit-tfajliet. Kim, li bilkemm ikollha çans iççempel lil missierha sabiex tg˙arrfu b’dak li jkun qed ji©ri, ti©i ma˙tufa. Bryan ikollu ç-çans jitkellem ma’ dak li ˙atafha u heddu li jekk ma je˙lisx lil bintu, hu jsibu u joqtlu filwaqy li l-ie˙or jirrispondih: “Good luck.” Bryan imur Pari©i sabiex isib lil bintu.

L-a©ent tal-IMF, Ethan Hunt, ikun mibg˙ut fuq missjoni sabiex jakkwista u jeqred il-provvista ta’ marda ma˙luqa ©enetikament imsej˙a Chimera. Il-Missjoni tieg˙u issir impossibbli min˙abba l-fatt li hu ma jkunx l-unika wie˙ed li jrid kampjun ta’ din il-marda. Hunt ikollu jiffaççja wkoll grupp terroristiku mmexxi minn eksa©ent tal-IMF. Dan l-a©ent ikun di©à kiseb il-kura msej˙a Bellerophon u jkollu bΩonn ukoll il-Chimera sabiex ikompli bil-pjan tieg˙u li jinfetta lill-bqija tad-dinja. Sabiex Hunt isib lit-terroristi jkollu bΩonn lg˙ajnuna ta’ Nyah, ˙alliela internazzjonili, li wara ftit isir i˙obb. Hunt g˙andu ©lieda mal-˙in sabiex jeqred il-Chimera qabel ma jiksbuha t-terroristi; u jsib ukoll il-kura Ballerophon sabiex b’hekk ikun jista’ jsalva lil Nyah, li tkun infettata, mill-mewt.

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA

15 TA’ JANNAR

16 TA’ JANNAR

17 TA’ JANNAR

RESIDENT EVIL: EXCTINCTION

BAD TEACHER

INTRUDERS

Cielo, fid-21.10

Premium Cinema Energy, fid-21.15

FILM – AZZJONI

FILM – KUMMIEDJA

FILM – BIÛA’

Snin wara d-diΩastru tal-Belt ta’ Razzoon, Alice, wa˙idha, konxja li hija responsabbiltà, u li tista’ tipperikola lil dawk ta’ madwarha. Alice tit˙abat sabiex tniΩΩel il-korporazzjoni mmexxija minn Albert Wesker u r-riçerkatur Dr Isaacs. Sadanittant, meta jkunu qed jivja©©aw fid-deΩert ta’ Nevada, u dak li baqa’ minn Las Vegas, Carlos Olivera, L.J., K-Mart, Claire Redfield u Betty jkomplu ji©©ieldu – kontra z-zombies, çawl qattiel u kreaturi orribbli kkreati mir-rizultat tal-virus qattiel li kien qatel miljuni ta’ nies – biex isalvaw millestinzjoni.

Meta l-g˙arus sinjur tag˙ha jiddeçiedi li jtemm irrelazzjoni tag˙hom, Elizabeth Halsey tirritonra lura tg˙allem fi skola. Halsey hija g˙alliema orribbli, iΩda tkun trid i©©emma’ sabiex tag˙mel operazzjoni g˙alkirur©ija plastika. Hi tie˙u aktar interess meta Scott, g˙alliem ©did u sinjur, jibda jg˙allem fl-istess skola. L-g˙alliema ma tibqax turi films u torqod fil-klassi kif kienet tag˙mel meta ssir taf b’bonus li ser jing˙ata lil g˙alliem/a l-aktar li j©ib/i©©ib marki g˙oljin f’eΩami li ser jag˙mlulhom. Il-kompetizzjoni ta’ Hansley, kemm g˙all-attenzjoni ta’ Scott u kif ukoll g˙all-bonus, hija Amy. Amy, li tibda’ tindaga fuq Elizabeth. Tg˙id jirnexxilha Elizabeth takkwista dak li trid?

F’Madrid, tifel bl-isem ta’ Juan, ikun imbeaΩΩa’ mill-mostru Hollowface. Ommu ma’ tkunx tista’ tiprote©ih u g˙alhekk issejja˙ qassis sabiex jezorçità l-mostru minn ˙ajjithom. F’Londra, John Farrow, ra©el li ja˙dem filkostruzzjoni, g˙andu tifla jisimha Mia. Mia tkun qed tqatta’ ©urnata g˙and in-nanniet tag˙ha m’ommha, meta ssib kaxxa mo˙bija f’si©ra u li fiha jkun hemm l-istorja ta’ Hallowface. Mia tibda tara lill-mostru Holloface fil-gwardarobba tal-kamra tas-sodda tag˙ha. John, missierha, jiddefendiha minn dan il-mostru. Meta John u bintu jer©g˙u jkunu attakkati, il-kamera tas-sigurtà ma turi xejn. Tg˙id Mia u John qed jimma©inaw li qed jaraw lill-mostru?

AvviΩi

12.01.2014

OFFERTA SPEÇJALI AGÓMEL AVVIÛ FUQ IL-GAZZETTA KULLÓADD GÓAL ERBA’ ÌIMGÓAT U L-ÓAMES ÌIMGÓA TKUN B’XEJN

JISWA €14 BISS

AVVIÛI KLASSIFIKATI Steering, karru, 4 snin liçenzja m˙allsa u xi affarijiet o˙ra. Çempel 7927 7644.

PROPRJETÀ TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 2137 4823 jew inkella 9982 4139. Sander , kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Ç i n e g grit 6 0 u 1 2 0 b i e x imorru mag˙ha. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7961 7945.

ÓAD-DINGLI: Maisonette modern, bl-g˙amara u lest minn kollox. Bil-parapett privat, salott bil-gallarija, kmamar kbar tas-sodda, shower ensuite , kamra talbanju bil- jacuzzi , living-dining combined b ’ g a l l a r i j a kbira u veduta mill-aqwa. Fih ukoll bir. Liberu u frank, bl-arja tieg˙u. BBQ area . Çentrali ˙afna, qrib g˙all˙wienet, knisja u skola. Dirett mis-sid. Çempel 7980 9001 jew 7980 9002.

Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel dawn in-numri: 2145 908, 2145 4858 jew 7945 4908. KISI, TIBJID U TIKÓIL

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4505. Fax: 2147 0295. Email: alex@agrautoparts.com

IX-XGÓAJRA, ÓAÛ-ÛABBAR: G˙all-bejg˙. Dar faççata talba˙ar, bil-parapett, Ωew© kmamar tas-sodda, washroom u bejt. Lest minn koll o x . €6 0 , 0 0 0 . G ˙ a l a k t a r informazzjoni çemplu 9949 5383.

EUROPEAN JOB FAIR

DAR GÓALL-ANZJANI

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©e tti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module . Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, € 50. G˙al aktar dettalji çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

L-IMSIDA: Blokk ta’ 3 flats mg˙ammrin bl-g˙amara u bil-lift. Boundary tal-Imsida u ta’ Ta’ Xbiex. Çemplu 2131 8328/7946 4761. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Tliet snieter, wie˙ed talkaçça u Ωew© plattini. Kundizzjonati, tajbin ˙afna u bil-bagoll. Çempel 2131 8328/7946 4761.

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Karozza Hyundai Excel 13. petrol. Sid wie˙ed, kundizzjoni tajba ˙afna wkoll. Dg˙ajsa Albatross 13-il pied bil-mutur 9.9 irregistrat.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato . Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel 9945 4235 jew 2180 5811. INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigationmalta.com/privateinves.htm MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

# $

% !

FRIDAY 17TH & SATURDAY 18TH JANUARY 2014 09:00 - 13:00 / 15:00 - 19:00 PHOENICIA HOTEL

& !

* 0 4 ! 5 *

' ( ' ( )'

% #

' ! + 0*" -123

"! & (

+ ,-.+ " !

(

' ! "# $ %

)

677!!!#

& # %#

(8 9,:-#

AvviΩi

12.01.2014

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u nnar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas iss˙ana fis-sajf u l-kes˙a fixxitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. Horvin Ltd, A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel 2122 6320, 2122 7196 jew Email : 9989 1800. horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason g˙al aktar informazzjoni fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167. DAR R EN PROOFING

WAT ER

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet eçç. Membrane jew liquid membrane . M e l a pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit w w w . d a r r e n doitall.com

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel lilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.c om

KORS TA’ CHILDCARE F’LIVELL TA’ MQF LEVEL 4 F’GHAWDEX

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM

Il-Ministeru ghal Ghawdex b’kollaborazzjoni mal-Korporazzjoni tax-Xoghol u t-Tahrig (ETC) ser ikunu qed joffru kors ta’ tahrig f’livell ta’ MQF Level 4 ta’ Childcare gewwa Ghawdex.

Vin Aluminium. Nag˙mlu bibien, twieqi, insect screens, eçç. Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Sabiex tikseb aktar informazzjoni çempel 2189 8999 jew 9946 5666. KUMPANIJA Ra©el ta’ 57 sena mill-Mosta jixtieq jiltaqa’ ma’ mara ta’ età minn 25 sa 50 sena, g˙al ˙biberija u relazzjoni tajba. Kull min huwa interessat içempel 2141 2658 u jistaqsi g˙al Raymond. KLIEB Offerta mhux ta’ min jitlef fuq ©riewi German Shepherd tar-razza Pura. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq 7953 1191.

Kupun AvviΩi Klassifikati

MINISTERU GÓAL GÓAWDEX

KORS TA’ CHILDCARE GEWWA GHAWDEX

Persuni nterressati jistghu jigbru applikazzjoni u jinghataw aktar informazzjoni mill-ufficcju tal-ETC fi Triq Sir Arturo Mercieca, ir-Rabat Ghawdex. L-applikazzjonijiet jaghlqu nhar il-Gimgha 31 ta’ Jannar f’12:00pm CET. SEJHA GHAL SERVIZZI TA’ TAHRIG TA’ CHILDCARE (GHAWDEX) Il-Ministeru ghal Ghawdex b’kollaborazzjoni mal-Korporazzjoni tax-Xoghol u t-Tahrig (ETC) qed jilqghu applikazzjonijiet minghand ghalliema li ghandhom kwalifiki relevanti ghalll-kors ta’ Childcare. Kopja tad-dokument bl-informazzjoni jista’ jitnizzel minn fuq il-websajt tal-ETC (www.etc.gov.mt). Ghal aktar informazzjoni tista’ tintbghat email fuq training.etc@gov.mt. Applikazzjonijiet kompluti bid-dokumenti neċessarji kollha, jistghu jintbaghtu permezz ta’ email fuq training.etc@gov.mt, jew “by hand” f’dan l-indirizz: Korporazzjoni tax-Xoghol u t-Tahrig, Project Leader – Childcare course Sir Arturo Mercieca Street, Victoria, Gozo L-applikazzjonijiet ghandhom jaslu sal-Gimgha 31 ta’ Jannar 2014 sa 12:00pm CET.

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

– €3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

– €14

Offerta 3: 13-il ©img˙a

– €30

Offerta 4: 26 ©img˙a

– €56

Offerta 5: 52 ©img˙a

– €93

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun ÓMR 1717

Almanakk

12.01.2014

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

16°C

15°C

11°C

10°C

11°C

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 18°C

UV INDEX: 2 TEMP: Ftit imsa˙˙ab li jsir il-biçça l-kbira msa˙˙ab bil-possibilita' ta' xi ˙alba xita aktar tard

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt Ritratt: Bay Retro

L-INQAS TEMPERATURA: 10°C

RIÓ: Óafif u varjabbli l-aktar mix-Xlokk BAÓAR: Óafif IMBATT: Baxx mil-Lbiç li jsir baxx mix-Xlokk

16°C

17°C

11°C

13°C

Suldati fi trakk tal-armata fl-1920

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 18°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd

Chemimart Ltd, 14, Triq Sant’Anna, il-Furjana Brown’s Pharmacy, 706, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Fatima Pharmacy, Triq iΩ-Ûonqor, Santa Venera Pharmaplus, Triq Ganu, Birkirkara Pharmaland Dispensers, 5, Tagliaferro Mansions, Triq il-Prinçipessa Margerita, Ta’ Xbiex Marc Pharmacy, 92, Triq il-Mensija, San Ìwann Stella Maris Pharmacy, 34, Millner Street, Tas-Sliema Balzan Pharmacy, 70, Triq San Fran©isk, Óal Balzan St Albert Pharmacy, Triq l-Oratorju, il-G˙arg˙ur Village Pharmacy, Main Street, il-Mellie˙a Brown’s Paola Square Pharmacy, 64/65, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla St James Pharmacy, Misra˙ San Ìakbu, ÓaΩ-Ûabbar St Philip Pharmacy, Triq iç-Çeppun, Óal G˙axaq Qrendi Pharmacy, 6, Triq il-Kbira, il-Qrendi SpiΩerija Óal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, ÓaΩ-Ûebbu© Central Pharmacy, Triq G˙ajn Kajjet, ir-Rabat, Malta

L-Arçikonfraternità ta’ San ÌuΩepp tar-Rabat tal-Imdina se torganizza s-Seba’ Erbg˙at ta’ Devozzjoni f’©ie˙ San ÌuΩepp b˙ala t˙ejjija spiritwali g˙all-festa tieg˙u li se ti©i ççelebrata nhar l-Erbg˙a 19 ta’ Marzu. Dawn l-Erbg˙at se ji©u ççelebrati fir-Rabat, fis-Santwarju Nazzjonali ta’ San ÌuΩepp fil-Knisja ta’ Santa Marija ta’ Gesù tal-Patrijiet Fran©iskani. Matul dawn l-Erbg˙at, kull nhar ta’ Erbg˙a fil-5.30 pm, jibda r-RuΩarju, Talba, u Kurunella lil San ÌuΩepp. Fis-6pm tibda çelebrazzjoni talQuddiesa bil-prietka u wara jsir il-kant talAntifona u Çelebrazzjoni Ewkaristika. Matul lErbg˙at se jippriedka Rev. Dun George Schembri.

G˙awdex

Dawn huma r-rebbie˙a tal-Lotterija tal-Milied organizzata mill-Moviment Kerygma:

Rebbie˙a Lotterija tal-Milied (DPL22/2013)

Lottu

73 25 39 79 27 46 47 04

Grand Lottery

01 00

Super 5

01 08 02 04 02

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

1. Weekend break, B&B, Kempinski Hotel, San Lawrenz, G˙awdex – V.A. Rizzo, Tas-Sliema. 2. €100 voucher g˙al inbejjed ming˙and Attard & Co. Foodstuffs (Wines & Spirits) Ltd – J. Camenzuli, San Ìwann. 3. Ìakketta uffiççjali Ferrari – Sr Salvina Bezzina, Óal Tarxien. 4. Si©ra matura taΩ-Ωebbu© ming˙and Mr Emanuel Ciantar – T. Curmi, Óal Tarxien 5. €50 voucher ming˙and Medina Restaurant, lImdina – Chris Cassar, il-Mosta

Country Night Dinner

12.01.2010 – Terremot fil-Haiti joqtol madwar 316,000 persuna

12.01.1998 – Imut Koto Okubo fl-età ta’ 115 sena

16.01.1906 – Twieled il-poeta RuΩar Briffa 17.01.1907 – Twieled Joseph Flores, Deputat Mexxej Laburista

Organizzat mill-Óbieb tal-G˙aqda SoçjoMuΩikali Anici ta’ Óal Qormi, fil-kaΩin mit8.00pm ’il quddiem, nhar is-Sibt l-1 ta’ Frar 2014, live ma’ Marisa D’Amato. Menù: apetisers; lasanja; main course : majjal, ti©ie© jew ˙ut u ˙xejjex u patata l-forn; deΩerta; tazza nbid jew soft drink. Prezz tal-kbar: €12; u Ωg˙ar ta˙t il11-il sena: €5. Biljetti jinkisbu mill-kaΩin. Importanti li ta˙sbu kmieni ˙alli ma tkunux diΩappuntati. G˙al aktar informazzjoni tista’ ççempel 7970 2874 jew b’ email lil: info@anicibandclub.org

Ktieb

12.01.2014

KOMPETIZZJONI KTIEB Ìabra ta’ Stejjer

PUPU FIL-BAÓAR Pupu Fil-Ba˙ar, Rakkonti u Divertimenti hu ©abra ta’ stejjer ori©inali minn Alfred Sant. Il-ktieb kien ippubblikat fl-2009, ftit wara rumanz ie˙or tal-istess awtur: L-G˙alqa talIskarjota. F’ Pupu fil-Ba˙ar insibu tnax-il rakkont dwar Malta ta’ Ωminijietna, dwar kif innies tg˙ix, t˙obb u tobg˙od, kollha miktuba blistil mirqum g˙all-a˙˙ar li Sant hu mag˙ruf g˙alih. Kif jg˙id it-titlu tal-ktieb, kull rakkont hu ma˙sub biex, mhux biss jg˙id storja tajba, imma wkoll jipprovdi d i v e r t i m e n t . B ˙ a l f ’ LG˙alqa tal-Iskarjota , niltaqg˙u ma’ inçidenti talwa˙x u ma’ o˙rajn li j©eg˙luk tid˙ak bla ma trid: ta’ spiss fl-istess storja. L-ewwel rakkont, li jag˙ti t-titlu tieg˙u lill-ktieb,

i©ibna wiçç imb wiçç ma’ pupu kbir li twaddab filba˙ar ta˙t moll: minn fejn ©ej dan il-pupu? Min waddbu hemm? G˙aliex kull min jinduna bih jag˙tih ˙arsa u jibqa’ g˙addej? Waqt li fir-rakkont ‘Busuf ‘insegwu x’ji©ri f’Malta meta, wara bidla kbira filklima, jibdew jinxterdu mal-ibliet u l-ir˙ula tag˙na rqajja’ kbar ta’ busuf. Rakkonti o˙ra ta’ Sant f’ Pupu fil-Ba˙ar juru wkoll in-na˙a komika tal-˙ajja. EΩ e m p j u f i r - r a k k o n t ‘Blogg’ niltaqg˙u mas-sinjura Melanie, li hi mag˙rufa g˙all-blogs li tikteb fuq linternet; din tqabbad lil didektiv privat biex isegwi l-passi ta’ Ωew©ha, u tiskopri dak li qatt ma stenniet f’mitt sena. It-tnax-il rakkont jew divertiment tal-ktieb ta’

Alfred Sant je˙duna fil-binjiet li nbnew fl-a˙˙ar erbg˙in sena madwar lir˙ula u l-ibliet qodma Maltin, fejn il-familji qed jg˙ixu bi stili ©odda ta’ ˙ajja li m’ilhomx fostna. U dawn l-istili jqajmu biΩg˙at ©odda. Insiru nafu g˙aliex, minkejja l-isforzi kollha li g˙amlet, Tonina baqg˙et sal-a˙˙ar ma qatg˙etx xewqitha biex jag˙mlulha ˙otba g˙at-traffiku ( sleeping policeman) fit-triq quddiem darha. Insegwu liΩ-Ωag˙Ωug˙ Mike fl-ewwel Ωew© ˙ar©iet li jag˙mel ma’ sie˙bu u ma’ missieru fil-karozza ©dida fjamanta li g˙adu kemm xtara. Ninkwetaw bl-avventuri li jg˙addi minnhom, u nid˙ku bih! X’aktarx li meta nag˙mlu hekk, inkunu qed nid˙qu wkoll bina nfusna.

Silta mill-ktieb fuq il-bank. – Hemm pupu kbir fil-ba˙ar, kbir daqs ra©el. Tiela’ u nieΩel ta˙t il-wiçç tal-ilma. Liebes is-surtun u çoff. Min jaf min waddbu hemm… Ix-xi˙a semg˙et dak li kellu xi jg˙id mistag˙©ba. Kliemu Ωgur ma kinux mistennija, g˙ax ilhom dawn is-snin kollha jg˙idu l-istess ˙a©a lil xulxin. Ma kinitx taf x’se twie©bu. Imbag˙ad lem˙et farfett kbir tal-lejl, lewn kannella çar imma kbir, kbir…niΩel lejhom mill-g˙oli, ©win˙ajh iferfru, minn fuq is-saqaf tal-kabina taljott fuq ix-xellug…imma qabel la˙aqhom, bi tferfira kbira o˙ra, g˙ola lejn l-iswed tal-lejl u ntilef fih. Baqg˙et tg˙arrex fid-dlam biex ter©a’ tara tilm˙ux. Kien g˙osfor. Insiet x’kien qal Ωew©ha. Ix-xi˙ ma qatax qalbu. “Hemm pupu kbir filba˙ar, kbir daqs ra©el. Liebes is-surtun u çoff u wiççu qisu maskra. Min jaf min waddbu hemm…” Fl-a˙˙ar il-kurΩità g˙elbitha. Qamet u mxiet bilpass tag˙ha sat-tarf tal-moll. Tassew, kien hemm xi ˙a©a mitluqa fl-ilma. Ìiet lura, wiççha mqarras u po©©iet ˙dejn ix-

xi˙. Wara ftit: Dak mhux pupu, qalet. Dak ra©el mejjet. Ix-xi˙ stag˙©eb bi kliemha; kienet ilha ma turi daqstant ˙e©©a f’li tg˙idlu. “G˙andu wiççu miΩbug˙ ta’ maskarun iswed, qisu ta’ wie˙ed minn dawk il-kantanti ta’ dari fuq it-televixin, ilkantanti bojod u suwed… Farfett il-lejl kbir ie˙or g˙adda minn fuqhom, i˙affef lejn id-dlam tal-belt. Ix-xi˙ qam u mar fittarf tal-moll, i˙ares ’l isfel. Çaqlaq spallejh u ©ie lura lejn il-mara. Kien g˙adu qed jindokra l˙asda tieg˙u. “Immorru d-dar? staqsa. Hi qamet u telqu b’pass tqil lejl it-tarf l-ie˙or tal-moll u t-triq li te˙odhom lura lejn il-qalba talbelt, fejn kienu jg˙ixu. Ma kinux tbieg˙du wisq meta hi qalet: “Kellek ra©un. Dak mhux bniedem mejjet kien, imma pupu.” Ix-xi˙ kien qed ja˙seb: kieku ma kinitx mieg˙i din, kieku kont nibqa’ hawn biex nara x’se ji©ri…u min jaf x’se ji©ri… Mank titlaq darba g˙al dejjem…

“

Wara ftit tal-˙in ix-xi˙ qam u resaq lejn it-tarf tal-moll. Kienet taf x’ser jag˙mel: jifli b’g˙ajn ta’ espert iddg˙ajsa l-kbira ta’ biswithom qisu l-fatt li snin twal ilu kien ba˙˙ar fuq vapuri talmerkanzija, kok, u kien idum xhur s˙a˙ fuq vja©©i mbieg˙da li donnhom ma jispiççaw qatt, qisu dal-fatt tah g˙erf u ˙ila biex jag˙raf jekk iljott ta’ biswithom kienx jiswa flusu. Dritt bilwieqfa ma’ tarf il-moll, iççassa lejn id-dg˙ajsa imma b˙as-soltu, kien qed ja˙seb f’˙a©’o˙ra… …M’hemmx x’tag˙mel! Din se tibqa’ mka˙˙la ma’ djuli g˙al kemm baqa’ minn ˙ajti…u qatt ma ssajjar hi, dejjem jien. Kieku kellha titlaq, ma nsajjar xejn aktar…ng˙addi bil-˙obΩ biΩ-Ωejt…xi pjaçir! IΩda mbag˙ad f’nofs dik l-umdità çassa ˙arstu ΩΩenglet kif rari tag˙mel lejn il-wiçç Ωejtni talba˙ar minflok lejn iç-çini u l-˙bula mdendla millarbli tad-dg˙ajjes. In˙asad. Min jaf jekk ix-xi˙a bilqieg˙da fuq il-bank inteb˙itx bil-˙asda tieg˙u… Baqa’ j˙ares lejn wiçç il-ba˙ar, donnu mhux jemmen lil g˙ajnejh. Wara ftit re©a’ lura

Mistoqsija: Kemm fih rakkonti l-ktieb Pupu fil-Ba˙ar?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb Pupu fil-Ba˙ar, ©entilment ipprovdut minn SKS PUBLISHERS. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 19 ta’ Jannar Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb Miss AbroΩja Pulis Kiftaranipen©ini hija: MARY GRACE BORG, 121, Flat 2, Triq G˙ajn Dwieli, Ra˙al Ìdid, PLA 9052

Log˙ob

12.01.2014

B’4 numri 0251 0331 0859 0933 0957 1691 1844 2186 3526 3604 3630 3941 4825 5481 5685 5759 5807 5855 5924 6066 6537 6599 6637 6835 6872 7442 8106 8193 8359 8707 8863 8997

9122 9290 9614 9749 9869 9898

B’5 numri

B’6 numri

14193 15827 17867 20491 32597 33742 49869 56588 59379 63886 66418 69070 71264 74689 79753 79773 89224 89291 90950 91491 92649 95991

135308 402595 599752 628292

Bi 8 numri 32046441 64969264 67316846 86326817

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a: MARY LIA S.Ortensia Triq A. Cachia San Ìwann SÌN 3080

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Log˙ob

12.01.2014

IRbAÓ €25 fI fLUs

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25

tIsLIbA Mimdudin: 1. Jag˙ti d-dawl (5) 4. Ûgur mhux ˙ieles (4) 7. Eric Bonnici (1,1) 9 u 19. Valur tag˙na ? (6) 10. Friska tajba u mnixxfa wkoll (6) 12. Kalzetta (6) 16. Stati Uniti talAmeirka (1,1,1) 18. Filg˙odu (2) 19. Ara 9 mimduda 20. Jista’ jkun off (5) 21. Ûmien (3) 23. Óru© bl-IngliΩ (4) 24. Jixxenglu ? (5) Weqfin 1. Óuta t˙obb tifta˙ar!

(6) Nag˙ti temporanjament (6) 3. Ara 2 wieqfa 5u6 Tista’ tkun b’tag˙lima (6) 6. Ara 5 wieqfa 8. Tal-˙amiem dawn (9) 11 u 22. Ta’ vera (5) 12. Missier 2) 13. Nabitaw fiha (3) 14. Jiktbu dawn (6) 15. L-erba’ na˙at indaqs (6) 17. Id-dar qabel tinbena (3) 21. G˙andha x’taqsam mal-eletriku (3) 22. Ara 11 wieqfa 2 u 3.

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

GÓAQQAD IL-KULURI G˙aqqad il-kuluri f’pari, il-kaxxi kollha jridu ji©u wΩati u l-linji ma’ jistg˙ux ji©u fuq xulxin. Fil-©enb g˙andek eΩempju ta’ kif trid tin˙adem il-log˙ba.

MIMDUDIN:

WEQFIN:

1 Pakkett, 5 Skadew, 8 Ostaklu, 14 Grupp, 15 Lobbja, 17 Taqqal, 19 Unuri, 20 Noti, 21 Nhar, 23 Qabad, 25 Ndafa, 28 Ìidi, 29 u 30 Kerrah, 31 Ajru, 33 arikaturist, 39 S˙ab, 41 u 42 MaΩuni, 43 Óa©a, 45 Annos, 46 Armar, 47 Nbid, 50 Song, 53 u 54 Garaxx, 56 Tosti, 58 Reçtar, 60 Nassab, 62 Xtarr, 64 Flopp, 67 Pronom, 69 Petrol, 70 Ankra, 72 Rio, 73 Tul, 75 Lpup, 77 Kemm, 79 Qraba, 80 Onest, 82 Fido, 84 u 85 Ìranet, 87 Flus, 88 Superfiçjali, 93 Mose, 94 u 95 Frawla, 96 Effe, 98 Pinta, 100 u 101 Imbeçilli, 105 Mons, 108 Tetnu, 109 Nemnem, 110 Terter, 111 Urtat, 112 Bastjan, 113 Qnatar, 114 Karavan.

2 Akuta, 3 u 4 Kapitali, 6 u 7 Klandestin, 9 u 10 Salvatur, 11 Lhudi, 12 Ûgangat, 13 Midinba, 16 Bxara, 18 Qafas, 22 Temma, 24 Ali, 26 Dar, 27 ÓaΩin, 32 Ra˙˙as, 33 u 34 KΩarina, 35 Kisser, 36 Uragan, 37 u 38 Immatur, 40 Óadida, 44 Ìogi, 48 Baxx, 49 u 51 Irresponsabbiltà, 52 Staffa, 55 Krakar, 57 Tejp, 59 Tron, 61 Swat, 63 Tajn, 65 Oraklu, 66 Prim, 68 Malajr, 69 Papoçç, 70 Alpi, 71 Kimono, 74 Kamp, 76 Nesa, 78 N©arr, 79 u 81 Qastni, 82 Ftila, 83 Offerta, 86 Delitti, 89 u 90 Umilment, 91 Jum, 92 Lment, 97 Fatta, 99 u 100 Amministra, 102 Lotta, 103 u 104 Muntanja, 106 u 107 Armatura.

EÛEmpjU tA’ KIf tRID tInÓADEm IL-LoGÓobA ‘GÓAQQAD IL-KULURI’

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown:

Sports

12.01.2014

Ibburdjar

Il-cruIsIng huwa dIvertentI

Grupp ta’ membri tal-Malta Cruising Club ankrat barra Favignana, Sqallija, l-akbar mit-tliet gΩejjer ewlenin Egadi.

Min jg˙ix fuq gΩira, fejn ilba˙ar huwa prattikament f’distanza bil-mixi minn kwalunkwe post, li jirreferu g˙all-affinità tag˙na g˙allattivitajiet tal-ba˙ar, hija possibbilment l-istess konnotazzjoni dwar meta jirreferu g˙all-˙ut u l-ba˙ar. Insomma, forsi qed nesa©erahom xi ftit bil-paragun tieg˙i iΩda definittivament m’iniex ˙afna ’l bog˙od. Ix-xena sportiva lokali hija mog˙nija sew b’avvenimenti nawtiçi li jgawdu rikonoxximent meqjus ˙afna fuq ilkalendarju internazzjonali. Manifestazzjonijiet li jippreΩentaw kompetizzjoni eçitanti g˙all-parteçipanti, kemm lokali kif ukoll barranin, iΩda fuq kollox jenfasizzaw l-attrazzjonijiet u lfaçilitajiet tag˙na li jirriΩultaw fi promozzjoni fi stampa u televiΩjoni; opportunitajiet siewja li jag˙tu lgΩejjer tag˙na identità fiddinja eleganti tat-turiΩmu sportiv. Wara dawn l-isforzi ta’ suççess hemm grupp iddedikat ta’ dilettanti talibburdjar b˙ala amministraturi li qeg˙din definittivament jikkontribwixxu g˙attitjib tal-isport, jag˙tu opportunitajiet eççellenti lid-dilettanti lokali u jpo©©u lil Malta fis-suq prominenti tal-ibburdjar. Fis-sena 2005 twaqqaf klabb ©did tal-ibburdjar. Din l-inizjattiva ©dida kellha orjentazzjoni speçifika peress li kienet intenzjonata li tkun klabb ta’ cruising biex jilqa’ kemm dilettanti tal-qlug˙ u anke tal-magni. Ìabra entuΩjasta ta’ xi 40 ba˙˙ar wie©bu g˙as-sej˙a g˙allewwel laqg˙a fejn l-introduzzjoni tal-kunçett u l-o©©ettivi proposti, il-preΩentazzjoni tal-istatut tal-klabb, id-d˙ul ta’ dawk preΩenti b˙ala membri, l-elezzjoni ta’ kumitat proviΩorju u l-konferma ta’ isem tal-klabb kienu kollha diskussi u approvati – rispons ferventi li jwassal g˙all-formazzjoni tal-Malta Cruising Club. Il-mo˙˙ wara din l-idea kien il-Professur Anthony de Bono, kirurgu irtirat mill-professjoni u fanatiku bi spirtu kbir g˙all-ibburdjar. Il-lum Prof. de Bono g˙adu jinsab fil-kumitat tal-klabb b˙ala Commodore Onorarju. IΩda g˙aliex twaqqaf klabb ie˙or u x’kien se jag˙mel ilMalta Cruising Club (MCC) li ma kienx di©à qed isir millklabbs tal-ibburdjar stabbiliti l-o˙ra? Ir-ra©unament fiΩ-Ωmien talfondazzjoni kien li ma kienx hemm klabb li speçifikament jindirizza cruising aktar milli ti©rija; u l-MCC huwa uniku f’dan ir-rigward. L-MCC jikkonçentra esklussivament il-kwistjonijiet kollha li g˙andhom x’jaqsmu malcruising, dan jinkludi numru ta’ kruçieri kemm lokali u anke fil-Mediterran çentrali. Hemm avvenimenti biex jg˙inu dawk b’inqas esperjenza ta’ cruising filkumpanija u wkoll kruçieri

flimkien. Dawn l-attivitajiet huma appo©©jati minn sensiela ta’ ta˙ditiet u diskussjonijiet matul is-sena, ta’ importanza prattika g˙all-cruising. Tba˙˙ir sempliçiment g˙attgawdija tat-tba˙˙ir jikkaratterizza l-avvenimenti tal-MCC li huma orjentati b˙ala ˙ar©a g˙all-familja fejn il-parteçipanti b˙ala ekwipa©© ikunu membri tal-familji tag˙hom u ˙bieb. Hemm differenza kbira, kemm g˙all-qlug˙ u kemm g˙all-magni, bejn tlielaq u cruising . Indipendentement mid-differenzi fiΩiçi bejn dg˙ajjes ma˙suba g˙at-tlielaq kompetittivi u dawk g˙allcruising ; hemm differenza fundamentali fil-prospetti. Nies li huma fil- cruising igawdu l-avventura u gost li jivvja©©aw g˙al destinazzjonijiet ©odda ming˙ajr g˙a©la, u li jiffaççjaw il-bosta sfidi tag˙hom kif ukoll ilpremjijiet kbar ta’ sodisfazzjon li dawn i©ibu. Veloçità b˙ala tali ma tid˙olx fiha; pjuttost tba˙˙ir u navigazzjoni bla periklu huma lkriterji. Ming˙ajr dubju, dg˙ajjes tat-tlielaq huma, b’mod ©enerali ˙afna, aktar veloçi; dawn g˙andhom ikunu hekk skont in-natura tag˙hom. Madankollu, dg˙ajjes tal- cruising huma ferm aktar komdi, u g˙alhekk g˙andhom tendenza li jkunu itqal u inqas veloçi. Illum il-kunçett u l-g˙anijiet ori©inali tal-Malta Cruising Club g˙adhom l-istess u g˙adhom osservati. Il-preΩentazzjonijiet illustrati fuq il-cruising hija attività popolari organizzata millMalta Cruising Club fejn ilmembri li kellhom vja©©i eçitanti u mlewna jaqsmu lesperjenza tag˙hom ma’ membri o˙ra tal-klabb. Tnejn mill-preΩentazzjonijiet riçenti li kellhom attendenza tajba kienu dawk mog˙tija minn Alexander d’Agata li ta deskrizzjoni eΩawrenti tal-vja©© tieg˙u f’Sardinia; u dik mog˙tija minn Vladimir Apukov, membru Russu tal-klabb li joqg˙od f’Malta, fejn qasam mumenti ta’ interess, sbu˙ija u rivelazzjoni bil-preΩentazzjoni tieg˙u intitolat ‘Pantelleria minn g˙ajnejn ta’ Russu’. “Avvenimenti ta’ cruising fi grupp huwa mill-aktar popolari mal-membri tag˙na li jipparteçipaw bil-qawwi f’inizjattivi b˙at-tradizzjonali tmiem il-©img˙a tal-G˙id f’Ghawdex, u f’dik ©dida: tmiem il-©img˙a g˙al Pozzallo. Hawnhekk membri tal-klabb, il-familji u ˙bieb tag˙hom japprovaw bil-fer˙ wie˙ed mill-kunçetti u lo©©ettivi ewlenin tal-klabb, ji©ifieri li jkollhom klabb li ja˙seb speçifikament g˙al persuni interessati fil- cruisosserva Roland ing, ” Darmanin Kissaun Commodore tal-Malta Cruising Club. Iva, l-ibburdjar huwa seren u eççitanti iΩda, fuq kollox, il-cruising huwa divertenti.

Sports

12.01.2014

karozzi U MUtUri

illUM jerÌa’ jiftaÓ il-kaMpjonat asMk pasta poiatti 2013/14

Josef Grech f’Ford Fiesta segwit min Jurgen Camilleri f’Opel Corsa

Illum l-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi, ASMK, se tkompli bil-kampjonati ASMK Pasta Poiatti 2013/14. F’din l-attività se jie˙du sehem il-karozzi awtokross fis-sitt attività tal-ista©un. Dawn se jsuqu fuq trakka kontra l-arlo©© waqt li lmuturi motokross se jkunu fit-tieni attività tal-ista©un. Ilprogramm jibda fil-11.00am. Il-klassifika sa tmiem l2013 fil-kampjonat nazzjonali awtokross: 1. Gordon Johnson b’66 punt b’karozza Peugeot 205; 2. Christian Mark Galea b’Fiat Ritmo b’61 punt; 3. Melo Zammit b’Ford Escort b’60 punt; u 4. Matthew Borg b’Vauxhall Nova b’52 punt. Fl-awtokross ta’ G˙awdex, insibu: 1. Domnic Zammit b’Alfa Sud b’36 punt; 2. Joseph Agius b’Ford Fiesta bi 18-il punt; u 3. Joseph

Vella b’Ford Fiesta bi 13-il punt. Fl-awtokross Klassi A bissewwieqa Maltin hemm: 1.Melo Zammit b’Ford Escort; 2. Christian Mark Galea b’Fiat Ritmo; u 3. Gordon Johnson b’Peugeot. Fl-awtokross Klassi B bissewwieqa Maltin g˙andha: 1. Andrew Pisani b’Vauxhall Nova; 2. Josef Grech b’Ford Fiesta; u 3. Josef Abela b’ Vauxhall Nova. Fil-muturi motokross Klassi A fil-quççata nsibu liç-champion p r e Ω e n t i C l a y t o n Camilleri fuq KTM 250cc; warajh Paul Muscat fuq KTM 250cc; u Stefan Dimech fuq Honda 250cc it-tielet. Fil-motokross Klassi B insibu lil Kyle Camilleri fuq Suzuki 85cc, Pierre Jordan fuq KTM 150cc, u Hughston Ciantar fuq Kawasaki 250cc fl-ewwel tliet postijiet.

Man United jiÛbaljaw jekk Ma jiÓdUx lil baines gÓal 25 MiljUn sterlina Jekk hemm xi ˙a©a li saret sinonima mal-futbol modern, Ωgur li hi li l-klabbs jonfqu ˙afna flus biex jakkwistaw ilplejers li jridu. Filwaqt li darba l-figura ta’ mitt miljun sterlina g˙al plejer kienet xi ˙a©a li wie˙ed jiddie˙ak biha, illum hija xi ˙a©a li wie˙ed jistenna li se tkun komuni fil-˙ames snin li ©ejjin. G˙al din ir-ra©uni, fost xi ftit affarijiet o˙ra, li Ωgur ma jag˙milx sens li Manchester United qed jirrifjutaw li j˙allsu dak li qed jing˙ad li hi somma ta’ 25 miljun sterlina g˙al Leighton Baines ta’ Everton. Apparti kwalità u jekk hux adattat, dawn insemmuhom wara, 25 miljun g˙al plejer li g˙andu diversi snin ta’ esperjenza fil-Kampjonat Premier u huwa plejer konsistenti, ftit huma l-mani©ers li kieku kienu fil-qag˙da ta’ David Moyes li jdumu ja˙sbuha. G˙alkemm ˙afna fil-medja probabbli li jindikaw li dan il-plejer issa qed jikber,

imma jibqa’ l-fatt li Baines jidher li g˙ad g˙andu ˙afna x’joffri fil-karriera tieg˙u. Jekk xejn, wie˙ed jista’ j˙ares lura lejn l-a˙˙ar ftit snin biex ikollu indikazzjoni li l-flus jista’ jkun li jesa©eraw il-valur ta’ plejer tal-futbol. F’sitwazzjonijiet fejn plejers li ˙add ma kien jaf xejn fuqhom, b˙al Anderson (xi 24 miljun) u aktar riçenti Fernandinho (qam lil Man City 30 miljun), swew daqstant flus, g˙aliex, wie˙ed jistaqsi, Man Utd mg˙andhomx jaççettaw ilvaluazzjoni ta’ Roberto Martinez g˙al Baines? Dan ma jfissirx li United g˙andhom ji˙duh sempliçiment min˙abba li ˙addie˙or akkwista aktar g˙al inqas flus, imma Ωgur li din ix-xirja m’g˙anhiex titwarrab biss g˙ax Baines ma jiswiex dawn il-flus. G˙al klabb modern tal-futbol tal-lum, partikolarment klabbs tal-presti©ju, kobor u b’numru kbir ta’ partitarji b˙al Man Utd, 25 miljun

fUtbol tan-nisa Log˙ob tan-nisa – l-ewwel diviΩjoni it-Tlieta Kirkop vs Gozo fil-grawnd tal-Luxol fis-18.00 Luxol vs B’Kara fil-grawnd tal-Luxol fit-20.15 Pembroke vs M©arr fil-grawnd ta’ Pembroke fit-20.15 RiΩultati Gozo vs Pembroke

6-0

Hibs vs Luxol

7-0

B’Kara vs Kirkop

3-0

sterlina Ωgur mhux se teffettwa wisq il-qag˙da finanzjarja tal-klabb. Forsi wie˙ed irid jammetti li Baines ma jippromettix daqs xi ˙add b˙al Luke Shaw ta’ Southampton, imma li jista’ joffri huwa çertezza mibnija madwar il-fatt li huwa jilg˙ab l-a˙jar tieg˙u, u dan kull ©img˙a. Din irra©uni g˙andha tkun ilkriterju li Moyes g˙andu jag˙Ωel il-prijoritajiet tieg˙u dax-xahar, jekk irid li jakkwista xi plejers tajbin. Huwa ma jaffordjax li

jag˙mel xi akkwist bi prezz g˙oli ˙afna u li jer©a’ ma jirnexxix. Fir-rigward ta’ jekk Baines ikunx kapaçi jag˙mel impatt f’Old Trafford, l-akbar timbru tieg˙u hu l-kapaçità tieg˙u kemm fl-attakk kif ukoll fiddifiΩa, xi ˙a©a li tista’ ΩΩid fittim preΩenti ta’ Moyes, u wie˙ed irid iqis ukoll li dan il-plejer jinsab fl-aqwa talkarriera tieg˙u u issa hu ççans, jekk xi ˙add irid plejer ta’ kalibru mondjali, li jakkwistah. Óamsa u g˙oxrin miljun

jisg˙u jidhru b˙ala somma kbira g˙al difensur li forsi baqag˙lu erba’ snin o˙ra flaqwa tieg˙u, imma, bis-sitwazzjoni li g˙andu Moyes b˙alissa fit-tim ikun Ωball jekk jirrifjuta lil Baines g˙al ra©unijiet finanzjarji biss. Tradizzjonalment United mhumiex xi klabb li jonfqu bl-addoçç sempliçiment biex isiru a˙jar mill-avversarji diretti tag˙hom, imma bi ftit flus li ma jag˙mlux differenza wisq lill-klabb, Moyes jista’, b’dan il-plejer, jixg˙el il-qawmien tat-tim tieg˙u.

Sports

12.01.2014

premier inGliÛ

futbol inGliÛ

Chelsea

temporanjament fl-ewwel post tal-klassifika

riÛultati Hull City v Chelsea

0-2

Cardiff v West Ham

0-2

Everton v Norwich

2-0

Fulham v Sunderland

1-4

Southampton v West Brom

1-0

Tottenham v Crystal Palace

2-0

Man Ud v Swansea

2-0

loGÓob GÓal-lum Newcastle U v Man City

15:05

Stoke v Liverpool

17:10

loGÓob GÓal-GÓaDa 21:00

Aston Villa v Arsenal

klassifika

Chelsea rnexxielhom jitilg˙u fl-ewwel post tal-Premiership bir-reb˙a ta’ 2-0 li huma kellhom fuq Hull City. Ûew© gowls klassiçi fit-tieni taqsima ta’ Eden Hazard u Fernando Torres taw is-sodisfazzjon lil Jose’ Mourinho li jokkupa l-og˙la post filfutbol IngliΩ. Huwa qal li huwa jistenna li kemm Arsenal kif ukoll Man City bejn illum u g˙ada jer©g˙u jg˙addu lil Chelsea imma huwa sa˙aq li t-tim tieg˙u qed juri sinjali li se jil˙aq l-aqwa tieg˙u dalwaqt. Reb˙a kbira g˙amlu t-tim tal-qieg˙ talklassifika Sunderland ta’ 4-1 fuq Fulham biex irre©istraw it-tieni reb˙a tag˙hom barra minn darhom. Sunderland jafu rreb˙a tag˙hom grazzi g˙al hat trick ta’ Adam Johnson u gowl ie˙or ta’ SungYueng Ki. Il-gowl ta’ Fulham wasal wara li huma kienu 2-0 minn ta˙t minn, Steve Sidwell. West Ham kellhom reb˙a kumbattuta

barra minn darhom meta g˙elbu lil Cardiff 1-0 b’gowl li wasal ftit qabel lewwel taqsima minn Carlton Cole. Din ittelfa ta’ Cardiff ˙assret id-debutt talmani©er il-©did tag˙hom Ole Gunnar Solskjaer. Iç-çampjins renjanti Man Utd f’Old Trafford ippruvaw itemmu l-perjodu ˙aΩin li g˙addejjin minnu b˙alissa u rnexxielhom jg˙elbu lil Swansea bl-iskor ta’ 2-0 biΩ-Ωew© gowls jaslu wara l-mistrie˙. L-ewwel ma skorja kien Luis Antonio Valenzia fis-47 minuta u imbag˙ad issi©©illa r-reb˙a Danny Wellbeck fit-59 minuta. Everton telg˙u fir-raba’ post tal-Premier League meta g˙elbu lil Norwich 2-0 b’gowl f’kull taqsima. Fit-23 minuta skorja Gareth Barry minn 20 jarda bog˙od biex imbag˙ad fid-59 minuta freekick ta’ Kevin Mirallas ukoll minn 20 jarda

bog˙od issi©illa r-reb˙a g˙al Everton. Adam Lallana skorja l-uniku gowl fil-partita Southampton kontra West Brom mirbu˙a minn tal-ewwel, b’din tkun ittieni reb˙a g˙as-Saints fl-a˙˙ar 10 partiti tal-kampjonat. Huma ddominaw f’partita pjuttost ta’ livell baxx. Lallana g˙eleb lil Ben Foster wara pass intelli©enti tas-sostitut Gaston Ramirez. Tottenham g˙elbu lil Crystal Palace 2-0 f’partita li fiha skorja Jermain Defoe biex b’hekk beda jsellem lill-partitarji tieg˙u qabel i˙alli l-klabb fi Frar li ©ej g˙al matToronto fil-kampjonat MLS. Qabel dan ilgowl kien skorja l-ewwel wie˙ed g˙al Tottenham Christian Eriksen. B’hekk Crystal Palace baqg˙u jsofru l-effetti taliΩball tag˙hom meta wara tmien minuti log˙ob huma fallew penalty minn Jason Puncheon. Min jaf kif kienet tkun il-partita kieku dan kien skurjat?

TIM

Chelsea Arsenal Manchester City Everton Tottenham H Liverpool Manchester U Newcastle United Southampton Hull City Aston Villa Stoke City Swansea City West Brom Norwich City Fulham West Ham United Cardiff City Sunderland Crystal Palace

21 20 20 21 21 20 21 20 21 21 20 20 21 21 21 21 21 21 21 21

14 14 14 11 12 12 11 10 8 6 6 5 5 4 5 6 4 4 4 5

4 3 2 8 4 3 4 3 6 5 5 7 6 9 5 1 6 6 5 2

3 3 4 2 5 5 6 7 7 10 9 8 10 8 11 14 11 11 12 14

40 39 57 34 26 46 35 29 27 22 19 19 26 23 17 22 21 15 19 13

19 18 23 19 25 23 24 25 23 27 25 30 30 28 35 46 30 34 34 31

46 45 44 41 40 39 37 33 30 23 23 22 21 21 20 19 18 18 17 17

serie a riÛultati Livorno v Parma

0-3

Bologna v Lazio

Tard

loGÓob GÓal-lum

thomas hitzlsperGer jGÓiD li hu omosesswali

Torino v Fiorentina