Kullhadd 08.09.13 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

InTERvIsTA MA’

Il-Ministru konrad Mizzi Il-Óadd 8 ta’ Settembru, 2013 Óar©a Nru 1,052

Ara pa©ni 4 u 5

Prezz ›0.80

ILMA kkOnTAMInAT fL-IsPLAsh & fun

W a r a l i d i v ersi persuni spiççaw l-isptar isofru minn infezzjonijiet wara li Ωaru lk u m p l e s s S p lash and Fun f’Ba˙ar iç-Çag˙aq, sorsi qrib id-Dipartiment tas-Sanità qalu lil din il-gazzetta li, fil-fatt, l-

ilma uΩat minn dan il-kumpless ilu iktar minn xahar ikkontaminat. Dan l-ilma kkontaminat qed jintuΩa kemm fil- pools kif ukoll f’sezzjonijiet o˙ra talkumpless.

Minn informazzjoni li g˙andha din il-gazzetta, jirriΩulta li, fil-bidu ta’ Awwissu, uffiçjali mid-Dipartiment tasSanità Ωaru l-kumpless Splash and Fun fejn saru diversi testijiet fuq kampjuni tal-

ilma. Min n d a w n i t - t e s t i j i e t irriΩulta li l-ilma kien ikkontaminat mill-batterju Escherichia Coli, li normalment jinstab fil-˙mie© tan-nies u lannimali.

WEGÓDA OÓRA MWETTQA MILL-PL

TIDÓOL fIs-sEÓÓ IL-WhIsTLEbLOWER AcT Il-Whistleblower Act, li ©iet approvat mill-Parlament fis-16 ta’ Lulju, ser jid˙ol fis-se˙˙ fil15 ta’ Settembru. Dan l-Att jag˙mel provvediment legali li bih impjegati fissettur privat kif ukoll pubbliku jkunu jistg˙u jikxfu l-kaΩijiet ta’ prattiçi ˙Ωiena ta’ min qieg˙ed jimpegahom, ming˙ajr ir-riskju ta’ riperkussjonijiet g˙ad-dettriment tag˙hom. Fost ir-riformi li hemm f’dan l-Att, hemm tipi differenti ta’

protezzjoni li jistg˙u ji©u offruti lill-whistleblowers. Din il-protezzjoni ser ting˙ata g˙ad-diskrezzjoni talAvukat Ìenerali li jista’ jiddeçiedi jekk il-persuna li kixfet l-informazzjoni g˙andhiex dritt g˙all-immunità, hijiex eli©ibbli g˙al xi tip ta’ piena jew g˙andhiex bΩonn ting˙ata identità ©dida wara konsultazzjoni mal-Kummissarju talPulizija u l-Prim Im˙allef. B’hekk il-Gvern Laburista

qieg˙ed jimplimenta weg˙da elettorali o˙ra, wara li labbozz ta’ li©i dwar ilWhistleblower Act t˙alla fuq lixkaffa g˙al snin twal millgvern preçedenti. L-ur©enza ta’ din ir-riforma n˙asset wara li fe©©ew g˙add ta’ skandli li nvolvew nuqqas ta’ trasparenza fl-amministrazzjoni ta’ fondi pubbliçi matul is-snin li g˙addew. Ara l-Editorjal f’pa©na 13

F’kaΩijiet b˙al dawn hija lprassi li d-Dipartiment tasSa˙˙a jag˙laq il-kumpless sakemm it-testijiet jirriΩultaw li l-ilma jkun ta’ kwalità tajba. Tkompli f’pa©na 3

A˙barijiet

08.09.2013

IL-PARK TAL-FAMILJA F’WIED IL-GÓAJN

TAL-PN GÓALXEJN JIPPRUVAW JGÓATTU DNUBIETHOM Mill-konferenza tal-a˙barijiet li saret ilbiera˙ minn esponenti ewlenin tal-PN quddiem il-Park tal-Familja, Wied il-G˙ajn, ˙are© çar li din kellha l-g˙an li tipprova tg˙atti d-dnubiet talAmministrazzjoni preçedenti u lmod ˙aΩin ta’ kif saru l-affarijiet f’dan il-Park. Fil-kummenti tag˙hom, il-kelliema tal-OppoΩizzjoni ma qalux li l-Gvern g˙alaq temporanjament il-Park tal-Familja b˙ala prekawzjoni g˙al sa˙˙et ilfamilji, malli l-Gvern gie ppreΩentat bil-konkluΩjonijiet tarrapport xjentifiku li sar minn tim tekniku mmexxi mill-espert ilProf Edward A. Mallia. Ma qalux li mal-g˙eluq temporanju tal-Park il-Gvern g˙amel larran©amenti me˙-tie©a malMEPA biex, g˙all-ewwel darba kemm ilu miftu˙ il-Park, ikun hemm monitora©© fit-tul u f’˙in reali tal-emissjonijiet fiΩ-Ωona talPark u tal-impjant biex i˙ares issa˙˙a tan-nies kollha fil-qrib, inkluΩ tar-residenti ta’ Wied ilG˙ajn. Dan il-monitora©© g˙adu g˙addej biex il-Gvern ikun f’qag˙da li joffri ser˙an il-mo˙˙. L-eΩerçizzju ta’ monitora©© fuq medda ta’ Ωmien xieraq, qed juri s’issa li g˙alkemm fl-ebda okkaΩjoni l-medja ta’ emissjonijiet ta’ kubrit ma ©iet qrib il-livell aççettat mill-Unjoni Ewropea,

mir-recordings, l-aktar li telg˙u s’issa dawn l-emissjonijiet kien g˙al 11.4% tal-medja aççettabbli fuq baΩi ta’ kuljum (daily limit value). Dan filwaqt li l-medja tul kemm ilu jsir il-monitora©© s’issa, la˙qet it-3.3% tal-limiti stabbiliti mill-Unjoni Ewropea. Biex isir ezerçizzju b˙al dan bis-serjetà, il-monitora©© ma jistax isir fuq Ωmien qasir. Il-kelliema tal-Oppozizzjoni, inkluΩ id-Deputat Nazzjonalista George Pullicino li kien direttament responsabbli g˙all-Park tal-

Familja u g˙all-Impjant ta’ Sant’Antnin fi Ωmien il-Gvern ta’ qabel, g˙al darb’ohra ˙arbu g˙al kollox milli jwie©bu g˙all-konkluΩjonijiet serji li ˙ar©u mir-rapport. Ta˙t il-Gvern ta’ qabel kien hemm mismanagement serju fittmexxija tal-Park tal-Familja, inkluΩ g˙add ta’ direct orders kbar li skont l-MEU saru b’mod kapriççjuΩ. Mhux biss il-Park tal-Familja nfeta˙ u t˙alla ming˙ajr pjan g˙all-immani©©ar, iΩda ˙are© çar ukoll li l-Gvern tal-PN warrab

kull proposta tal-Management Efficiency Unit (l-MEU) li sa mill2007 kien ippropona qafas ta’ kif kellu jigi m˙ejji pjan g˙allimman-i©©ar tal-park. Qatt ma sar awditjar intern dwar l-infiq li sar fuq il-Park talFamilja. Il-Park tal-Familja t˙alla ming˙ajr çertifikazzjoni u policies dwar sa˙˙a u sigurtà u ebda provvediment g˙an-nies bi bΩonnijiet speçjali. Il-Park infeta˙ ming˙ajr ebda sistema g˙all-immani©©ar talilma, meta dan jiddependi daqs-

tant fuq l-ilma. Meta ftit tal-jiem ilu kien qed jie˙u sehem f’attività politika f’Wied il-G˙ajn, il-Kap talOppoΩizzjoni naqas milli jikkundanna n-nuqqasijiet serji li saru ta˙t il-Gvern preçedenti, kemm fil-Park tal-Familja, kif ukoll filWasteServ. F’dawn iç-çirkustanzi jispikkaw l-arroganza u l-qerq politiku tal-OppoΩizzjoni, kif ukoll is-skiet misterjuΩ tal-Kap talOppoΩizzjoni li g˙aΩel li ja˙sel idejh u jevita g˙al kollox milli jikkummenta dwar il-konkluΩjonijiet serji li jo˙or©u kemm mir-rapport tal-MEU dwar il-Park tal-Familja, kif ukoll minn rapporti o˙ra ta’ konsulenti indipendenti mqab-bdin mill-Gvern dwar l-operat tal-WasteServ u tal-Impjant ta’ Sant’Antnin ta˙t Amministrazz-joni Nazzjonalista. Dawn ir-rapporti waslu g˙allkonkluΩjoni li ta˙t l-Amministrazzjoni Nazzjonalista ma kien hemm ebda strutturi ta’ good governance u ta’ tmexxija serja, g˙aqlija u trasparenti, la fil-Park tal-Familja u lanqas fil-WasteServ innifisha. Di©à g˙addej il-proçess biex dawn in-nuqqasijiet kollha ji©u indirizzati ming˙ajr ebda tkaxkir tas-saqajn u dan biex, g˙allewwel darba mit-twaqqif tieg˙u, il-Park tal-Familja jit˙addem f’mod sostenibbli.

10 SNIN SÓUBIJA TA’ MALTA FL-UE

DISKORS PUBBLIKU TA’ ALFRED SANT ‘Malta fil-qafas tal-Unjoni Ewropea u tal-ewro’, huwa diskors li Alfred Sant se jag˙ti nhar is-Sibt 14 ta’ Settembru fl-10.15am fil-bini tal-G.W.U. fil-Workers Memorial Building, il-Belt Valletta. Din it-ta˙dita qed tkun organizzata mill-Fondazzjoni Reggie Miller u se titmexxa minn Chris Cutajar. G˙axar snin wara li Malta ssie˙bet fl-Unjoni Ewropea, qed isir analiΩi ta’ x’©ara matul l-a˙˙ar snin fl-ekonomija u s-soçjetà ta’ Malta matul dawn is-snin. Matul il-lekçer Alfred Sant jitkellem dwar l-ekonomija Maltija u kif Ωviluppat hi u t˙addem ir-regoli

tas-Suq Komuni Ewropew, bilvanta©©i u l-iΩvanta©©i tag˙hom. Sant se jag˙ti ˙arsa wkoll lejn kif wara li Malta da˙˙let l-ewro b˙ala l-munita tag˙ha fis-sena 2008, ©iet affettwata mill-kriΩi ta’ din il-munita, li llum jidher li battiet sew. Fl-a˙˙ar Sant mistenni jistaqsi x’inhuma l-oqsma ewlenin li fuqhom pajjiΩna g˙andu jiffoka fis-snin li ©ejjin fit-twettiq tal-politika Ewropea tieg˙u. Il-lekçer mistenni jdum 45 minuta u warajh se jkun hemm ˙in g˙all-mistoqsijiet. Fl-a˙˙ar ikun hemm ukoll bibita Ωg˙ira. Kul˙add mistieden.

A˙barijiet

08.09.2013

jason azzopardi jfittex il-pubbliÇitÀ gÓalih innifsu Bosta qeg˙din jistaqsu x’hemm wara l-konferenzi stampa u listqarrijiet frekwenti li qieg˙ed jag˙mel kwaΩi ta’ kull tmiem il©img˙a Jason Azzopardi, ilKelliem Nazzjonalista g˙all-Intern. L-interventi pubbliçi ta’ Jason Azzopardi ˙afna drabi jag˙tu limpressjoni li qeg˙din isiru biex ikunu saru, g˙ax il-kontenut tag˙hom qieg˙ed ikun im©ebbed u esa©erat, u ma˙suba biex jimpressjonaw lil min hu façilment impressjonabbli. Jason Azzopardi qieg˙ed jipprova li b’©ebla wa˙da jolqot Ωew© g˙asafar. Fl-isfond tat-tmexxija ta’ Simon Busuttil, li qed titqies li hija pjuttost fjakka u ftit li xejn t˙alli impatt, Jason Azzopardi qieg˙ed juΩa l-konferenzi stampa tal-

weekend, g˙all-gazzetti tal-Óadd li g˙andhom çirkolazzjoni aktar wieg˙sa, biex jag˙ti l-impressjoni li huwa joffri oppoΩizzjoni aktar ˙arxa lill-Gvern Laburista. Imma hemm aspett ie˙or li jispjega l-interventi frekwenti ta’ Jason Azzopardi fil-medja. Azzopardi qieg˙ed ifittex il-pubbliçità min˙abba li wara li spiçça minn ministru, qieg˙ed isibha diffiçli li jer©a’ jibni l-klijentela taluffiççju tieg˙u bil-kompetizzjoni kbira li hawn. Tant hu hekk, skont sorsi ta’ min jorbot fuqhom, fil-kaΩ tal-plejer Gianluca Calabretta li tne˙˙ietlu s-sospensjoni mill-MFA wara li ma nstabx ˙ati ta’ match fixing, Jason Azzopardi insista li ismu jidher fl-istqarrija tal-MFA b˙ala l-avukat ta’ Calabretta.

Óames testijiet poÛittivi gÓall-preÛenza tal-e. Coli

aktar miÛuri li se jsarrfu biex il-pazjent ikun moqdi aÓjar

Il-Ministeru g˙as-Sa˙˙a jinsab f’˙idma kontinwa biex jara li lpazjenti u l-familji tag˙hom ikollhom servizz dehen u f’waqtu. Il-˙idma g˙al dan il-

g˙an hija mifruxa f’kull livell fis-settur tas-sa˙˙a. Fil-©img˙at li ©ejjin se jibda kors ta’ ta˙ri© intensiv g˙allphlebotomists , li eventwal-

ment jiΩdiedu mal-health care profesionals. Xog˙ol il-phlebotomist huwa dak li jie˙du kampjun ta’ demm minghand pazjenti li jkollhom bΩonn, biex eventwalment isiru t-testijiet me˙tie©a fuqu. Il-kors huwa mifrux fuq diversi ©img˙at filwaqt li dawk li jattendu mistennija jiggradwaw f’Diçembru. B’hekk il-kors se jwassal biex ikun hemm Ωieda ta’ phlebotomists biex jag˙tu s-servizz tag˙hom fl-Isptar Mater Dei u, b’mod partikolari, fiç-Çentri tas-Sa˙˙a, u hekk ikun qed jissa˙˙a˙ dan is-servizz li jing˙ata lill-pazjent li ji©i bΩonnu. Din il-miΩura twassal ukoll biex ji©i indirizzat in-nuqqas ta’ infermiera, g˙aliex dawn ji©u utilizzati fi dmirijiet o˙ra aktar speçjalizzati ta’ nursing.

Tkompli minn pa©na 1 IΩda g˙al xi ra©uni jidher li f’dan il-kaΩ id-Direttorat tasSa˙˙a Ambjentali ma addottax l-istess miΩuri u, filwaqt li Ωamm il-kaΩ mistur, ˙alla lkumpless miftu˙ b’periklu serju g˙all-pubbliku. Uffiçjali mid-Dipartiment tas-Sanità baqg˙u jΩuru dan il-kumpless u jag˙mlu t-testijiet fuq l-ilma matul Awwissu u l-e w w e l © i m g ˙ a t a ’ Settembru, fejn il-˙ames testi-

jiet li saru kollha rriΩultaw poΩittivi g˙all-preΩenza talbatterju E.Coli. L-a˙˙ar test li sar kien prop-rju nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, fejn ©ie kkonfermat li l-ilma g˙adu kkontaminat. Il-kontaminazzjoni tal-ilma ta’ swimming pool pubbliku b˙alma huwa dak tal-Isplash and Fun, tista’ sse˙˙ g˙ax ma jkunx qieg˙ed isir filtra©© sew tal-ilma u l-ilma ma jkunx qieg˙ed jinbidel ta’ spiss kif suppost.

FOND MONUMENT DOM MINTOFF kull min jixtieq jag˙ti donazzjoni g˙all-fond monument dom mintoff jista’ jag˙mel dan fil-bov account no. 40021850419 Apparat li jintuΩa g˙at-testijiet mid-Direttorat g˙as-Sa˙˙a Ambjentali

3 WEEK MASSIVE SALE Booking window from September 1st - September 21st Valid for all departures from September 1st - December 14th

* Fares quoted above are inclusive of return flights, fuel surcharge, taxes & charges. In the case of North America travel period is from 1st November to 22nd March 2014.

Call us on 2015 1515 or email travel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com

Europe Middle East India Africa Far East North America China Indian Ocean South Africa South America Australia

€75 from €569 from €634 from €648 from €654 from €659 from €752 from €788 from €791 from €893 from €1187 from

Terms and conditions apply. * Fares quoted above are inclusive of return ﬂights, fuel surcharge, taxes & charges. In the case of North America travel period is from 1st November to 22nd March 2014. In the case of North America travel period is from 1st November to 22nd March 2014. Offers valid subject to availability in the appropriate classes. For a full list of the ROCS travel terms and conditions visit http://www.rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions

Intervista

08.09.2013

il-ftehim Bejn malta u l-liBja dwar il-fjuwil

“B’dak li se niffrankaw se Konrad Mizzi huwa l-ewwel Ministru Malti li huwa inkarigat speçifikament mill-ener©ija u l-konservazzjoni tal-ilma. Wie˙ed mill-ikbar pro©etti li qed jie˙u ˙sieb huwa bla dubju dak b’rabta mal-power station – pro©ett li g˙andu jwassal g˙al ro˙s ta’ madwar 25% fil-kontijiet tad-dawl. Sa din il-©img˙a stess il-Ministru Mizzi ffirma ftehim mal-Libja li permezz tieg˙u dan il-pro©ett se jsir iktar vijabbli. RITIANNE AGIUS iltaqg˙et mal-Ministru KONRAD MIZZI fl-uffiççju tieg˙u fil-Ber©a ta’ Kastilja, fejn tkellem dwar il-vanta©©i g˙al Malta bi ftehim ta’ din ix-xorta mal-Libja, ir-riformi fl-ARMS u l-prezzijiet taç-çilindri tal-gass, kif ukoll dwar pro©etti g˙all-konservazzjoni tal-ilma.

Malta tixtri Ω-Ωejt bi prezz vanta©©juΩ u ma t˙allasx img˙axijiet Il-Ministru Konrad Mizzi jispjega kif wara l-elezzjoni kellu laqg˙a mal-Prim Ministru Libjan u d-delegazzjoni tieg˙u. Waqt din il-laqg˙a kien ©ie diskuss kif iΩ-Ωew© pajjiΩi jistg˙u jikkollaboraw bejniethom, fost o˙rajn fis-settur talener©ija. Jg˙id li eventwalment ilGvern wasal biex g˙amel ftehim mal-Libja li permezz tieg˙u Malta tkun tista’ tixtri Ω-Ωejt bi prezz vanta©©juΩ, u li permezz tieg˙u l-Libja tkun tista’ tag˙tina wkoll kundizzjonijiet iktar favorevoli biex in˙allsu, ji©ifieri n˙allsu ming˙ajr img˙axijiet. “B’dak li se niffrankaw jibbenefika kul˙add,” jg˙id ilMinistru. “Se nixtru diversi prodotti mil-Libja, u l-˙sieb tag˙na hu li nixtru l-petrol bla çomb g˙all-pompi (petrol stations), id-diΩil, il-jet fuel g˙allajruplani, il-fjuwil g˙all-power station , kif ukoll il-gass taççilindri. Dawn huma l-g˙aΩliet li ˙arisna lejhom.” Isemmi wkoll il-possibbiltà li,

jekk il-Libja ma tkunx f’poΩizzjoni li tipprovdi dawn ilprodotti lil Malta, xorta tkun tista’ tag˙tina Ω-Ωejt mhux raffinat – dak li jg˙idulu crude oil. L-Enemalta, imbag˙ad, tkun tista’ tpartat dan il-crude oil ma’ negozjanti li jag˙tuna lura lprodott raffinat, u hemmhekk lEnemalta xorta tkun qed tiffranka l-flus. Jg˙id li b˙alissa l-Libja qieg˙da fi stadju fejn il-produzzjoni taΩ-Ωejt mhix g˙olja ˙afna, iΩda l-˙sieb tal-Gvern Libjan huwa li sa l-a˙˙ar tassena l-produzzjoni ter©a’ til˙aq livelli aççettabbli u g˙aldaqstant, meta l-produzzjoni tag˙hom til˙aq dak il-livell, ikunu jistg˙u jipprovdu Ω-Ωejt lil Malta. Industrija ©dida g˙al Malta b˙ala pont bejn il-Libja u lEwropa Mistoqsi kemm hija fattibbli lviΩjoni li Malta ssir pont g˙allener©ija bejn il-Libja u lEwropa, il-Ministru jg˙id li din hija fattibbli ˙afna. “Matul iΩΩmien Malta dejjem kienet pont g˙al diversi çivilizzazzjonijiet. Il-poΩizzjoni ta’ Malta hija

vanta©©juΩa ˙afna, jg˙addu ˙afna vapuri tal-gass u taΩ-Ωejt minn Malta, u g˙aldaqstant hawn potenzjal qawwi biex no˙olqu industrija f’Malta,” jis˙aq il-Ministru. Jg˙id li di©à kien hemm persuni li ˙ar©u bl-opinjoni tag˙hom fuq din il-materja, fosthom Anthony Diacono millMedserv. Jispjega li f’pajjiΩna di©à g˙andna façilitajiet ta’ ˙aΩna fejn jista’ jin˙aΩen ilfjuwil, u dawn nistg˙u noffruhom lill-Gvern Libjan. “Irridu nesploraw kif nistg˙u ng˙inu lil-Libja twassal lener©ija tag˙ha lill-Ewropa.” IlMinistru Mizzi jΩid jg˙id li b’dan il-mod Malta tkun qed to˙loq xog˙ol ta’ valur g˙allMaltin u l-G˙awdxin, u tkun tista’ wkoll tiggwadanja l-flus minn dan it-tip ta’ negozju. “Inkunu ˙loqna industrija g˙all-pajjiΩ. Ner©g˙u nibdew no˙oqlu x-xog˙ol g˙al tekniçi Maltin u nies li ja˙dmu fis-settur tal-ener©ija.” L-interessi ta’ Malta se jibqg˙u salvagwardjati fittiftix taΩ-Ωejt Mistoqsi dwar it-territorju tal-

ba˙ar Malti f’dak li huwa tiftix taΩ-Ωejt, il-Ministru g˙allEner©ija jg˙id li kellu diskussjonijiet twal malMinistru Joe Mizzi fuq din ilmaterja, fejn dan tal-a˙˙ar ilu ˙afna involut f’dan is-settur. Il-Ministru g˙all-Ener©ija jikkjarifika li t-tim tal-MRA responsabbli mit-tiftix taΩ-Ωejt issa jaqa’ ta˙t il-Ministru Joe Mizzi. Meta mistqosi dwar il-ftehim il-©did mal-Libja b’rabta ma’ Ωoni li fuqhom hemm konflitt territorjali, il-Ministru Konrad Mizzi jg˙id li Ω-Ωew© gvernijiet qablu fuq il-prinçipju li jaslu g˙all-qbil biex ifittxu g˙aΩ-Ωejt b’inizjattivi kon©unti. “Dawn jistg˙u jie˙du forom differenti,” jg˙id Dr Mizzi. “Tista’ tkun esplorazzjoni taΩΩejt flimkien, inkella nifthiemu kif se tinqasam dik iΩ-Ωona ming˙ajr ma nçedu l-ebda dritt.” Jis˙aq li f’dan kollu l-interessi ta’ Malta se jibqg˙u salvagwardjati, iΩda jg˙id li ma nistg˙ux nag˙mlu xi g˙axar snin o˙ra nargumentaw fi qrati barranin u ma naslu mkien. “A˙na kkommettejna ru˙na li lesti nesploraw u no˙olqu pjan mal-Gvern Libjan.

Il-˙sieb huwa li mis-sena ddie˙la na˙dmu fuq dan il-pjan, imbag˙ad meta jkun hemm qbil fuqu nkunu nistg˙u nimplimentawh pass pass u niΩviluppaw ir-relazzjoni tag˙na mal-Gvern Libjan.” Jg˙id li vanta©© g˙al Malta huwa li b˙ala pajjiΩ no˙olqu strutturi biex inkunu nistg˙u nimmani©©jaw dan it-tip ta’ pro©etti kkumplikati, li b˙alissa m’g˙andniex ir-riΩorsi umani biex nag˙mluhom. G˙al darb’o˙ra dan ukoll jo˙loq opportunità ta’ xog˙ol g˙all-Maltin u l-G˙awdxin. Minn Marzu s’issa l- ismart meters Ωdiedu bi 38,000 Mistoqsi dwar ir-riforma flARMS Ltd, il-Ministru jg˙id li din hija entità li l-Gvern wiret frakass biha. “Kellna sitwazzjoni fejn 60,000 persuna kien ilu ma jo˙or©ilhom kont g˙al sena u nofs, u kellek kontijiet li ji©u lura min˙abba indirizz ˙aΩin, u ˙add ma jag˙mel xejn fuqhom. Dawn huma affarijiet tal-biki,” jis˙aq il-Ministru. Jg˙id li biex dawn il-problemi jissolvew, in˙oloq tim li qieg˙ed idur id-data fl-Arms

Intervista

08.09.2013

jiBBenefika kulÓadd”

Ritratt: JOE CAMENZULI

Il-Ministru Konrad Mizzi

˙alli sa Marzu l-kontijiet ikunu qed jo˙or©u kif suppost. Jg˙id ukoll li mill-famuΩi smart meters , dan il-Gvern sab li 44,000 biss kienu qed ja˙dmu. Fi ftit xhur dan il-Gvern irnexxielu kwaΩi jirdoppja dan l-ammont, biex sax-xahar li g˙adda kien hemm 82,000 smart meter li qed ja˙dmu u li l-ARMS qed to˙ro© il-kontijiet abbaΩi tag˙hom. “Qeg˙din ukoll ni©bru iktar flus,” jg˙id il-Ministru. “Fl-a˙˙ar xahar ©barna €5 miljun iktar milli ©barna s-sena ta’ qabel, li huwa titjib kbir. Qed in˙ejju skemi biex il-konsumatur u nnegozji j˙allsu ming˙ajr ma jaffetwalhom ˙afna l- cashflow tag˙hom. Qed nag˙mlu distinzjoni bejn min ma jistax i˙allas u min ma jridx i˙allas. Na˙seb li qed infasslu sistema ta’ kif nitrattaw kaΩijiet soçjali, fejn nindirizzawhom bid-dinjità kollha me˙tie©a.” Jg˙id li madanakollu l-periklu

g˙all-Enemalta g˙adu m’g˙addiex, g˙ax din l-entità g˙ad g˙andha dejn ta’ €840 miljun. Isostni li permezz talpro©ett tal-gass l-Enemalta g˙andha ter©a’ tibda tag˙mel profitt, u g˙alhekk tkun tista’ tra˙˙as it-tariffi. Fl-istess waqt, però, din g˙andha bΩonn ta’ iktar investiment fis-settur tad-distribuzzjoni, li qed jaqa’ biççiet. “Is-sub stations huma antiki ˙afna, il-cables mimlijin ©onot u qed jinqatg˙u, u qed ikollna ˙afna qtug˙ ta’ dawl min˙abba s-sistema tad-distribuzzjoni. Dan je˙tie© l-investiment u a˙na qed inniedu pjan biex, mhux biss ikollna arja iktar nadifa u power station li ma ta˙lix fjuwil, imma wkoll li nirran©aw is-sistema tad-distribuzzjoni.” Jispjega li t-ti©did tas-sistema tad-distribuzzjoni se jibda malpro©ett tal-power station, però se jie˙u iktar Ωmien u jrid isir fuq medda ta’ snin peress li ma

tistax taqla’ kullimkien f’daqqa. L-operatur qed jilqa’ xxewqa tal-Gvern fuq ilprezzijiet tal-gass Dwar it-tibdil fis-sistema li biha ji©u determinati l-prezzijiet taççilindri tal-gass, il-Ministru Mizzi jg˙id li l-Gvern huwa kommess li sa Diçembru jkollna mekkaniΩmu ta’ kif ji©i determinat il-prezz tal-gass li joffri iktar stabbiltà fil-prezz fuq medda ta’ xhur, bl-iskop li lkonsumatur ikun jista’ jippjana a˙jar. “A˙na bdejna eΩerçizzju malMRA, li qed iΩommuna infurmati bil-progress,” jispjega lMinistru. “Irrid ng˙id ukoll li lkumpannija Liquigas kienu proattivi ˙afna, u ©ew huma u offrew li jifformulaw proposti g˙all-istabbiltà, li hija xi ˙a©a tajba li l-operatur qed jilqa’ xxewqa tal-Gvern. A˙na lesti na˙dmu mag˙hom sabiex

nil˙qu l-o©©ettiv li jkollna stabbiltà fil-prezz g˙all-benefiççju ta’ kul˙add.” Dwar il-konservazzjoni talilma l-Ministru Mizzi jsemmi lpolitika nazzjonali fuq l-ilma bl-iskop li titnaqqas il-˙ela. “Qed in˙arsu lejn diversi pro©etti biex nikkonservaw lilma, li jinkludu l-edukazzjoni u l-uΩu ta’ dak li huwa mag˙ruf b˙ala ilma tat-tieni klassi.

Li se nag˙mlu huwa li minflok nittrattaw l-ilma taddrena©© u narmuh il-ba˙ar, se nittrattawh biex inkunu nistg˙u nuΩawh g˙all-agrikoltura u lindustrija. Dan il-pro©ett g˙addej b’ritmu mg˙a©©el u se jkun iffinanzjat minn fondi tal-UE. Se jirnxxilu jibdel il-pajsa©© talilma ©ewwa pajjiΩna,” itemm jg˙id il-Ministru Mizzi.

Ir-Regatta

08.09.2013

L-EWWEL REGATTA WARA T-TIE Illum, f’Jum il-Vitorja, fil-Port il-Kbir issir ir-Regatta tal-Vitorja li b˙ala tradizzjoni tmur lura mijiet ta’ snin fl-istorja, interrotta biss g˙al xi snin fi Ωmien ta’ gwerra. F’din il-kitba koordinata minn CHARLES B. SPITERI me˙udha mill-ktieb ‘L-istorja tat-ti©rija tal-Vitorja’ ta’ JOSEPH SERRACINO, naraw proprju x’kien se˙˙ meta saret l-ewwel Regatta wara t-Tieni Gwerra Dinjija. F’taqsimiet o˙ra ta’ dan is-servizz, naraw kif din is-sena ©iet inawgurata r-Regatta, ir-rebbie˙a matul is-snin, u l-poloz kif telg˙u g˙al dawk li huma korsiji g˙al kull ti©rija.

Kif intemmet it-Tieni Gwerra Dinjija, g˙add ©mielu ta’ barklori u dilettanti tat-ti©rijiet tad-dg˙ajjes, li kienu jabitaw fl-ibliet u fl-ir˙ula li xtuthom idawru Ω-Ωew© portijiet, kienu avviçinaw lillKollettur tad-Dwana u talbuh biex mill-©did jorganizza tTi©rija tal-Vitorja. G˙all-barklori u nieshom, din it-ti©rija minn dejjem kellha tifsira speçjali. G˙al xi w˙ud minnhom, din it-ti©rija kienet sempliçiment avveniment li jsir kull sena fil-Port il-Kbir nhar ilFesta tal-Vitorja, b˙ala tifkira ˙ajja tar-reb˙a kbira li missirijietna g˙amlu fuq it-Torok fl-Assedju l-Kbir tal-1565. O˙rajn, peress li din itti©rija kienet issir b˙ala parti mill-festi esterni li kienu ji©u ççelebrati fil-Jum Nazzjonali u li g˙aliha kienu jinΩlu eluf kbar ta’ nies minn kull rokna ta’ Malta, saru j˙obbuha u jg˙oΩΩuha daqslikieku kienet il-festa ta’ belthom jew tar-

ra˙al tag˙hom. IΩda g˙all-parti l-kbira minnhom din it-ti©rija kienet tfisser ˙afna aktar minn sempliçi attività kommemorattiva. Dawn kienu j˙arsu lejha b˙ala drawwa antika li g˙addiet minn ©enerazzjoni g˙all-o˙ra, u li meta waslet fi Ωmienhom di©à kienet ilha ssir mijiet ta’ snin bejn ilbarklori taΩ-Ωew© portijiet. Skop komuni Çertament li kull tifsira g˙andha l-ispjegazzjoni tag˙ha u din tista’ tvarja ˙afna minn individwu g˙allie˙or, iΩda l-iskop ewlieni tal-barklori kollha taΩ-Ωew© portijiet kien wie˙ed komuni u fl-istess waqt kollettiv. G˙alkemm f’qalbhom kienet g˙adha tkebbes il-˙e©©a tal-kontestazzjoni u d-determinazzjoni qawwija, li na˙a jirnexxilha teg˙leb lin-na˙a lo˙ra u tissuperaha kompletament, huma mhux biss kienu

jemmnu li t-ti©rija tal-Vitorja kienet il-festa tag˙hom, iΩda ˙alfu li lil din it-tradizzjoni jibqg˙u j˙arsuha u jg˙adduha lil ta’ warajhom, kif ta’ qabilhom g˙addewha lilhom. Huma bdew jit˙assbu li lwaqfien tat-ti©rija matul ilGwerra l-Kbira (1939-1945) mhux biss seta’ b’xi mod jipperikola l-eΩistenza ta’ din id-drawwa antika, iΩda wkoll li ter©a’ tibda ssir mill-©did flistess post u jum. Karmenu Saliba, qaddief anzjan minn Tas-Sliema u li qabel il-Gwerra kien jaqdef ma’ Marsamxett, kien qal lil Joseph Serracino li xi w˙ud mill-barklori li kienu kellmu lill-Kollettur tad-Dwana kienu qaddiefa b˙alu, u jiftakarhom jaqdfu f’diversi opri mad-distretti tal-Port il-Kbir. Hu Ωied li xi w˙ud minnhom kienu ˙adu sehem f’ti©rijiet li baqg˙u msemmijin sal-lum g˙all-kontestazzjoni kbira tag˙hom.

Ir-reb˙ g˙all-palju Xi w˙ud minn dawn il-qaddiefa, li g˙alkemm kienu kibru fl-età kienu g˙adhom tajbin biex itellqu, ing˙aqdu ma’ o˙rajn iΩg˙ar minnhom fit-talba tag˙hom biex jer©g˙u jsiru t-ti©rijiet tradizzjonali. Huma kienu jafu li bit-ti©did tag˙ha kienu se jer©g˙u jiltaqg˙u mal-barklori tad-distretti l-o˙ra, u kontra tag˙hom jer©g˙u jibdew mill-©did jikkontestaw kull korsa g˙arreb˙ tal-palju tag˙ha. Jing˙ad li fil-laqg˙a li lKollettur tad-Dwana kellu mal-barklori, qaddiefa u xi dilettanti tat-ti©rijiet taddg˙ajjes, mill-ewwel g˙amilhielhom çara li l-awtoritajiet çivili Ωgur ma kinux se jilqg˙u t-talba tag˙hom qabel ma jer©a’ jitnaddaf il-Port. IΩda l-aktar ˙a©a li dejqet u inkwetat lid-dilettanti ta’ dawn it-ti©rijiet, ma kinux ilfdalijiet ta’ ajruplani u vapuri mkissrin jew mg˙arrqin li

kienu mifru-xin mal-medda tal-Port, iΩda kien biss ilvapur merkantili Norve©iΩ MV Talabot. Dan il-vapur kien tg˙arraq fis-26 ta’ Marzu tal-1942, eΩattament f’nofs il-kanal, fejn tradizzjonalment kienet u g˙adha ssir it-Ti©rija talVitorja. G˙alihom, dan il-vapur kien qed jostakola l-korsa u qabel ma jittella’ ma kienx hemm liçken çans li jibdew isiru tti©rijiet mill-©did. Tnaddaf il-Port Wara sitt snin ta’ xog˙ol iebes u perikoluΩ, fl-1951, il-Port tnaddaf mill-©did. Kif tlesta x-xog˙ol, l-awtoritajiet ˙abbru li minn dik issena stess, proprju f’nhar ilFesta tal-Vitorja, kienu se jorganizzaw mill-©did it-ti©rijiet tad-dg˙ajjes fil-Port il-Kbir bi premjijiet ta’ flus. Tkompli f’pa©na 7

FTUÓ IKKULURIT TAR-REGATTA WATER FESTIVAL Il-Óadd li g˙adda sar il-ftu˙ uffiçjali tar-Regatta Water Festival b’mod differenti minn kif kien isir fil-passat. Dan il-ftu˙ kien jinvolvi l-In Guardia li g˙amlet spettaklu minn fuq id-dg˙ajjes tal-pass li telqu mill-Birgu u spiççaw l-Isla. Fi tmiem dan it-tra©itt huma g˙amlu spettaklu kkulurit li ©ibed il-kurΩità ta’ bosta persuni li g˙andhom g˙al qalbhom din it-tradizzjoni. Din hija l-ewwel sena fejn sar dan l-ispettaklu, li jorbot sewwa mat-tradizzjoni tar-Regatta peress li din taf il-bidu tag˙ha minn Ωmien il-Kavallieri. F’din iç-çerimonja saret preΩentazzjoni qasira li matulha s-Segretarju Parlamentari g˙all-Isport, Stefan Buontempo, ippreΩenta tifkira lir-rappreΩentanti tas-seba’ klabbs tar-Regatta.

tal-Vitorja

08.09.2013

ni gweRRa Dinjija Tkompli minn pa©na 8 L-a˙bar ©riet b˙al berqa flibliet u fl-ir˙ula li jdawru ΩΩew© portijiet. Il-gazzetti kollha ta’ dak iΩ-Ωmien tawha pubbliçità kbira lil din l-a˙bar. F’kull distrett, b’mod speçjali fl-Isla, il-Marsa u l-Birgu, bdew isiru t-t˙ejjijiet me˙tie©a biex il-qaddiefa tag˙hom jit˙ejjew tajjeb g˙al dan l-avveniment. Barra li f’kull distrett in˙atru kumitati ©odda minn fost ilbar-klori u d-dilettanti, xi qaddiefa bdew jippruvaw ifittxu xi sidien ta’ opri ©odda, biex dawn jag˙tuhom permess itellqu bihom fit-ti©rija. Huma kienu determinati li lil dan l-avveniment tradizzjonali mhux biss jer©g˙u jag˙tuh il-˙ajja, iΩda ji©i kkontestat bl-istess spirtu sportiv, b˙alma kien qabel il-gwerra. Kienu saru ˙afna appelli u l-gazzetti kollha ta’ dak iΩΩmien ukoll taw sehemhom. Fost it-tliet distretti li semmejt ’il quddiem, l-Isla biss kien g˙ad fadlilha xi opri tat-ti©rija, iΩda b’dankollu lkumitat Senglean xorta wa˙da kellu jissellef xi opri (frejgatini) ming˙and xi sidien individwali. L-opri kollha li kellhom, kemm il-Marsa kif ukoll ilBirgu, kienu tkissrulhom filgwerra, u g˙alhekk iΩ-Ωew© kumitati kellhom biçça xog˙ol iebsa biex jakkwistaw opri biΩΩejjed biex ikunu jistg˙u jie˙du sehem bihom f’kull korsa.

ti©rijiet ta’ g˙ada se jkunu fuq l-istess livell b˙al ta’ qabel il-gwerra.” Sa lejlet it-ti©rija, l-ekwipa©©i kollha komplew jit˙arr©u fil-Kanal, u ˙adu ttriq kemm-il darba. Fi programm qasir dwar it-Ti©rija Nazzjonali jew ir-Regatta, kif bdiet tissejja˙ dak iΩΩmien, ing˙ataw medalji talfidda mhux biss lil kull ekwipa©© rebbie˙, iΩda wkoll liΩ-Ωew© tmuniera taΩΩew© korsi tal-frejgatini. Dawn il-medalji suppost kellhom jing˙ataw fit-ti©rija tal-1939, iΩda peress li f’dik is-sena ma saritx, il-Kumitat Organizzattiv tat-8 ta’ Settembru ddeçieda li jing˙ataw f’dik is-sena (1951). Il-Moll ta’ Santa TereΩa Id-distretti ta’ Marsamxett u Bormla messithom l-istess xorti. Il-bombi kienu g˙amlu ˙er b a k b i r a m i l l im˙aΩen tag˙hom u g˙alhekk il-kumitati taΩΩew© distretti sabu ma’ wiççhom diffikultajiet kbar. Barra minn hekk, il-kumitat BormliΩ kellu kwistjoni o˙ra ta˙raq u din kienet fuq il-Moll ta’ Santa TereΩa. IΩda finalment ikkonfermaw li kienu se jie˙du sehem. Il-Kalkara, li qabel il-gwerra kienet tie˙u sehem limitat fit-ti©rija talVitorja, ipparteçipat ukoll f’xi korsi. IΩda l-akbar sorpriΩa g˙addistretti l-o˙ra kif ukoll g˙all-Kumitat Organizzattiv ©iet minn Ra˙al Ìdid, meta dan, g˙all-ewwel darba fl-

istorja, irre©istra xi opri biex jie˙du sehem f’ismu filkorsa tal-Frejgatini Klassi B. Xi xahar u nofs qabel ilVitorja, l-ekwipa©©i mag˙Ωula ta’ kull distrett bdew jit˙arr©u fl-opri. L-ewwel provi saru quddiem attendenza sabi˙a ta’ dilettanti fil-viçinanza tal-im˙aΩen rispettivi tag˙hom, g˙alkemm il-qaddiefa BormliΩi, min-˙abba li ma setg˙ux juΩaw il-Moll ta’ Santa TereΩa, kellhom imorru jit˙arr©u l-Kalkara. Kull min segwa tajjeb ilprovi mill-ewwel inteba˙ li r-rivalità fost xi qaddiefa kienet g˙adha ˙ajja, anke jekk fil-fatt il-parteçipazzjoni tad-distretti, meta wie˙ed jipparagunaha ma’ dik ta’ qabel il-gwerra, kienet fqira ˙afna.

POLOZ KIF TELGÓU GÓAT-TIÌRIJIET TAL-LUM WARANOFSINHAR Lane 1 R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10

Lane 2

Lane 3

Lane 4

Lane 5

Lane 6

M’Mxett Bormla B’Bu©a il-Birgu l-Isla il-Kalkara il-Kalkara l-Isla Bormla il-Birgu M’Mxett B’Bu©a M’Mxett il-Kalkara B’Bu©a Bormla il-Marsa il-Birgu l-Isla Bormla il-Kalkara il-Birgu B’Bu©a M’Mxett Bormla il-Marsa il-Birgu il-Kalkara M’Mxett B’Bu©a B’Bu©a Bormla l-Isla M’Mxett il-Kalkara il-Marsa il-Birgu il-Kalkara M’Mxett B’Bu©a l-Isla Bormla il-Kalkara il-Marsa l-Isla Bormla M’Mxett B’Bu©a il-Kalkara l-Isla M’Mxett il-Birgu B’Bu©a Bormla Bormla M’Mxett il-Birgu l-Isla il-Marsa il-Kalkara

Lane 7 il-Marsa il-Marsa l-Isla il-Marsa l-Isla il-Birgu il-Marsa il-Birgu il-Marsa B’Bu©a

Rebbie˙a tax-Shield tar-Regatta tal-Vitorja L-Isla – 23 darba, Bormla – 15-il darba, Il-Marsa – 9 darbiet, Il-Kalkara – 7 darbiet, Marsamxett – 2 darbiet, Il-Birgu – darba

Moral g˙oli

Il-Ìostra mill-©did

Çertament li n-nuqqas ta’ sehem s˙i˙ minn xi distretti dg˙ajjef ˙afna l-organizzazz-joni, iΩda l-moral talqaddiefa kien g˙oli ferm. L-a˙˙ar provi fil-Kanal ©ew segwiti mhux biss minn g˙add kbir ta’ barklori u dilettanti, iΩda qajjem interess kbir ukoll fost xi korrispondenti sportivi ta’ xi gazzetti, li mill-inqas f’Ωew© okkaΩjonijiet ©abru ritratti sbie˙ ta’ dg˙ajjes waqt ilprovi. Ta˙t ritratt sabi˙, li kien jirrappreΩenta d-dg˙ajsa ta’ b’erbg˙a tal-Birgu waqt itta˙ri© ta˙t it-Toqba, inkiteb hekk: “Ir-Regatta tat-8 ta’ Settembru din is-sena se ter©a’ ssir wara li kienet ilha ma ssir mill-1939. Milli jidher, it-

Il-Kumitat Organizzattiv iddeçieda wkoll li wara li tintemm l-a˙˙ar korsa tatti©rija, ter©a’ ssir il-Ìostra bil-premju. Qabel il-gwerra, il-Ìostra kienet dejjem issir qrib idDwana. G˙aliha kienu jattendu ˙afna nies. Il-Kumitat ˙ass li bl-introduzzjoni tag˙ha mill-©did fit-ti©rija, din mhux biss kienet se tkompli ΩΩid il-briju fost ilpoplu, iΩda wkoll kienu se jippreservaw tradizzjoni o˙ra antika. It-ti©rija tal-1951 bdiet fl4pm u fiha saru seba’ korsi, li kull wa˙da ©iet ikkontestata fuq baΩi individwali, g˙alkemm kull opra li ˙adet sehem ©iet irre©istrata ma’ xi distrett parteçipant.

Tag˙rif

08.09.2013

Il-FrOtt tAl-ÓIDmA tAl-GverN Fl-AÓÓAr JIem AmbJeNt U DrIttIJIet tAl-ANNImAlI •

Sar xog˙ol ta’ tindif kbir fil-Bajja ta’ San Blas f’G˙awdex u xog˙ol ta’ tisbi˙ fil-bajja tar-Rinella fil-Kalkara.

•

Ìie deçiΩ li nofs il-Bajja tal-G˙adira tkun irritornata linnies, u azzjonijiet simili se jittie˙du fil-futur fil-kaΩ tal-bajjiet ta’ Kemmuna, Paradise Bay, l-Armier u Little Armier.

•

T˙abbru ta˙didiet dwar il-Kwalità tal-Arja bejn il-Gvern Malti u l-espert ÌermaniΩ fil-qasam tal-arja, Karl Ludwig Huttner.

•

Óames bajjiet f’Malta u G˙awdex ©ew iddikjarati b˙ala Ωoni tal-g˙awm g˙all-klieb.

•

Ìew introdotti regolamenti ©odda g˙all-protezzjoni tal-annimali fil-pet shops.

eNerÌIJA

eDUKAZZJONI

•

Wara biss tlett xhur mit-tnedija tal-iskema g˙all-pannelli fotovoltajçi, di©à da˙lu 4,546 applikazzjoni.

•

G˙addej xog˙ol fuq bini fl-MCAST u xog˙ol ie˙or huwa programmat g˙aΩ-Ωmien li ©ej.

•

Il-kumpannija Genel se tibda t˙affer g˙aΩ-Ωejt fit-territorju Malti fl-ewwel kwart tas-sena d-die˙la.

•

Il-Gvern jiddikjara li kumpanniji ©odda qed juru interess fit-tiftix g˙aΩ-Ωejt fit-territorju Malti prattikament kull ©img˙a.

Ìie deçiΩ li studenti G˙awdxin li qed jistudjaw Malta u studenti Maltin li qed isegwu xi korsijiet f’G˙awdex ikunu ssussidjati g˙all-prezz tal-vapur, liema sussidju jit˙allas kull tliet xhur.

•

Ing˙ataw scholarships fl-arti lil 11-il student.

•

In-numru ta’ kumpanniji li qeg˙din ikunu kkunsidrati biex jibnu power station bil-gass niΩel g˙al sitta. Dan ifisser li lGvern jinsab on track fuq il-pjan tal-energija.

ÌUStIZZJA, INterN U GverN lOKAlI

SAÓÓA, ANZJANI U PerSUNI b’DIÛAbbIlItÀ

•

Ìiet ordnata inkjesta fuq ix-xiri tal-post tal-Kunsill Lokali ta’ San Ìwann.

•

Infet˙et klinika g˙al individwi Down Syndrome fiç-Çentru tas-Sa˙˙a ta’ Birkirkara.

•

Irtirat kuntratt irregolari ta’ 13-il miljun mill-Kunsill Lokali ta’ San Ìiljan lil kumpannija ta’ Ûaren Vassallo.

•

Il-Gvern Laburista ddeçieda li jsa˙˙a˙ is-servizzi mog˙tija mit-42 Ber©a li hawn f’pajjiΩna.

•

Qed tit˙ejja riforma fuq il-gwardjani lokali biex dawn ma jibqg˙ux hemm biss g˙aç-citazzjonijiet fuq traffiku, imma se jkunu nvoluti wkoll f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-ambjent u mal-bini, fejn jekk hemm ostaklu, dawn jintervjenu u jaraw jekk kollox hux qed isir skont il-permessi.

•

Ìie deçiΩ li ji©u mpjegati 140 infermier ©did mill-Gvern flisptar Mater Dei sabiex ikompli jitjieb is-servizz g˙all-pazjenti.

•

Tnieda t-tender sabiex ikun ipprovdut is-servizz tal-IVF ©ewwa l-isptar Mater Dei.

tUrIÛmU U KUltUrA •

Ìiet re©istrata Ωieda ta’ 10.6% fl-g˙add ta’ Maltin li siefru matul ix-xahar ta’ Ìunju meta paragunat ma’ Ìunju tas-sena l-o˙ra.

•

Il-kumpannija nazzjonali tal-ajru Air Malta ˙ar©et uniformijiet ©odda g˙all-istaff u menus ˙afna aktar varjati g˙allpassi©©ieri.

•

relAZZJONIJIet mA’ PAJJIÛI bArrANIN

Il-Gvern wieg˙ed l-appo©© tieg˙u sabiex ji©u rran©ati lArkivji Notarili, li ta˙t Gvern Nazzjonalista t˙allew f’telqa u abbandun.

FINANZI U INFrAStrUttUrA •

Il-Gvern Laburista ˙abbar li l-prijoritajiet tieg˙u g˙all-ba©it li se jkun ippreΩen tati aktar tard din is-sena se jkunu: id-diversifikazzjoni fis-settur tat-turizmu, irro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma, l-uΩu tal-ener©ija rinovabbli, it-titjib fil-kundizzjonijiet u l-kwalità tax-xog˙ol, id-d˙ul tat-tielet pilastru fil-pensjonijiet, u ttkattir tax-xoghol f’G˙awdex.

•

F’Ottubru li ©ej se jibda x-xog˙ol ta’ kostruzzjoni ta’ pont bejn Bormla u lIsla.

•

G˙addej xog˙ol ta’ tisbi˙ fil-Óeliport li hemm fl-in˙awi ta’ Lambert fixXewkija, G˙awdex.

•

Iffirmat ftehim importanti mal-Libja li permezz tieg˙u Malta ser tkun qed tie˙u prodotti taΩ-Ωejt b’rati favorevoli. Ìie miftiehem ukoll bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi li jkun hemm l-esplorazzjoni kon©unta f’Ωoni fejn hemm nuqqas ta’ qbil dwarhom.

•

Malta u l-Ukrajna jiffirmaw ftehim dwar it-Tne˙˙ija tat-Taxxa Doppja, liema ftehim kien iffirmat waqt Ωjara li l-Prim Ministru Joseph Muscat g˙amel fl-Ukrajna, fejn iltaqa’ malPresident Victor Yanukovych u l-Prim Ministru Mykola Azarov.

A˙barijiet

08.09.2013

L-AKBAR MOVIMENT TA’ TURISTI FL-ISTORJA TA’ PAJJIÛNA L-ekonomija ta’ pajjiΩna qieg˙da turi sinjali ta’ irpiljar u l-Gvern huwa kommess li jwassal g˙al tkabbir ekonomiku li jil˙aq lil kul˙add. Waqt laqg˙a mal-FORUM Unions Maltin, il-Prim Ministru Joseph Muscat fis-ser kif, sa mill-bidu tas-sajf, sar xog˙ol qawwi fuq il-qasam tat-turiΩmu u l-ewwel statistika tindika l-akbar moviment ta’ turisti fl-istorja ta’ pajjiΩna. Dan ir-riΩultat poΩittiv inkiseb bil-˙idma kon©unta tat-trejdunjins u ta’ min i˙addem . Sinjali poΩittivi o˙ra huma x-xejra ’l isfel flg˙oli tal-˙ajja u l-indikazzjoni li pajjiΩna se jirnexxilu jinΩel ta˙t it-tlieta fil-mija b˙ala livell ta’ defiçit. Dr Muscat qal li t-tkabbir ekonomiku huwa kruçjali biex il-Gvern jag˙ti sostenn finanzjarju fejn hemm bΩonn. Fost o˙rajn, fil-©lieda kontra x-xog˙ol prekarju fejn ilGvern di©à implimenta standards ©odda li jfissru aktar flus iΩda wkoll aktar g˙odda biex ti©i mi©©ielda din ilproblema. Il-Prim Ministru qal li lGvern se joqg˙od b’seba’ g˙ajnejn g˙al ftit employers li mhux qed jimxu b’responsabbiltà u wissa li mhu se jkun aççettat ebda tip ta’ log˙ob li

jaffettwa l-kundizz-jonijiet tal˙addiema. Il-Prim Ministru qal li l-ba©it g˙as-sena d-die˙la se jippreΩenta l-ewwel parti talprogramm tal-Gvern g˙allqasam tax-xog˙ol. L-g˙an huwa li aktar nies, speçjalment in-nisa, jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol.

Semma wkoll il-qasam tassa˙˙a u l-bΩonn li tissa˙˙a˙ is-sistema tal-mediçini, filwaqt li tenna l-impenn politiku li s-servizz jibqa’ jing˙ata b’xejn g˙al kul˙add. Qal li se tkun ta’ prijorità li ma jiΩdidux il-piΩijiet li ©ejjin mill-Gvern stess. Kien hawnhekk li semma l-

Memorandum of Understanding li ©ie ffirmat din il©img˙a u li jelenka lprinçipju li meta l-Libja ttella’ l-produzzjoni taΩ-Ωejt g˙al-livell normali tag˙ha, tibda tissuplixxi lil Malta bi prodotti taΩ-Ωejt, fosthom petrol, diΩil u gass taç-çilindri, b’rati tajbin ˙afna u bi credit terms

ferm vanta©©juΩi. B’dan il-ftehim, il-Gvern ikun f’poΩizzjoni li jtaffi middaqqiet fuq il-familji u nnegozji kull meta l-prezzijiet internazzjonali jirre©istraw Ωieda. Il-Prim Ministru qal li din hija parti minn strate©ija biex il-korporazzjoni Enemalta, minn maΩra b’dejn ta’ 800 miljun ewro, titpo©©a fuq sisien sodi. Min-na˙a tieg˙u l-President tal-FORUM Unions Malta, Paul Pace, fera˙ lill-Gvern g˙all-iffirmar ta’ dan il-ftehim u fissru b˙ala pass poΩittiv ˙afna g˙all-poplu Malti u G˙awdxi. Paul Pace semma l˙tie©a li titkompla l-©lieda kontra x-xog˙ol prekarju u l˙olqien ta’ aktar xog˙ol ta’ kwalità. Tkellem ukoll dwar il-mod li bih jitmexxa s-settur pubbliku u qal li s-sistema hija wa˙da antika li ntirtet wara snin twal u li qed taffettwa lftehim kollettiv ta’ ˙addiema f’çertu oqsma. Il-Prim Ministru wie©eb li qed jie˙u nota ta’ din l-osservazzjoni u qal li l-kwistjoni g˙andha ti©i eΩa-minata b˙ala parti mir-riforma kostituzzjonali biex ikun stabbilit ir-rwol modern talKummissjoni tas-Servizz Pubbliku.

REVIÛJONI TAR-REÌISTRU ELETTORALI GÓALL-ELEZZJONI ÌENERALI Il-Kummissjonarju Elettorali Prinçipali jg˙arraf illi d-data tal-g˙eluq g˙ar-Re©istru Elettorali g˙all-Elezzjoni Ìenerali, rivedut, li jmissu jkun ippubblikat f’Ottubru hija t30 ta’ Settembru, 2013. Il-persuni kollha ta’ nazzjonalità Maltija li g˙andhom 18-il sena u fuqhom u li isimhom ma jidhirx firRe©istru Elettorali ppubblikat f’April 2013, u li g˙adhom ma applikawx g˙ar-re©istrazzjoni b˙ala votanti, g˙andhom japplikaw kemmil darba jkollhom il-kwalifiki neçessarji. Formoli tal-applikazzjoni jinkisbu mill-G˙ases talPulizija, mill-Uffiççji tal-kunsilli lokali u mill-Uffiççju Elettorali. Dawn il-formoli jistg˙u jitniΩΩlu wkoll mis-sit www.electoral.gov.mt Huwa fl-interess tal-votanti rre©istrati li jivverifikaw li lpartikolaritajiet personali tag˙hom kif jidhru firRe©istru Elettorali ta’ April 2013 huma korretti. G˙andhom ukoll jaraw li lisem jew in-numru tad-dar, lisem tat-triq kif ukoll innumru tal-karta tal-identità tag˙hom jidhru sewwa flimsemmi Re©istru. Il-votanti rre©istrati g˙andhom jg˙arrfu lill-Uffiççju Elettorali b’kull tibdil/korrezzjoni li jkunu me˙tie©a. G˙all-konvenjenza ta’ dawk li jixtiequ japplikaw g˙arre©istrazzjoni b˙ala votanti jew g˙al tibdil/korrezzjoni fir-Re©istru Elettorali, lUffiççju Elettorali jkun miftu˙ g˙all-pubbliku mit-Tnejn sal-

Ìimg˙a, mis-7.30am sas2.00pm; l-Erbg˙a, mit-3.00pm sas-6.00pm; u s-Sibt, mis7.30am sal-10.30am. L-istess façilitajiet jing˙ataw fl-Uffiççju tal-Karta tal-Identità

fi 28A, Pjazza San Fran©isk, ir-Rabat, G˙awdex. L-applikazzjonijiet kollha jistg˙u jittie˙du fl-Uffiççju talKummissjoni Elettorali li qieg˙ed f’Evans Building,

Triq il-Merkanti, il-Belt Valletta, fl-Uffiççju tal-Karta tal-Identità, 28A, Pjazza San Fran©isk, ir-Rabat, G˙awdex, jew jing˙ataw lil uffiçjal talPulizija f’xi wa˙da mill-

G˙ases tal-Pulizija f’Malta u f’G˙awdex jew jintbag˙tu lillKummissjonarju Elettorali Prinçipali bil-posta, biex jaslu mhux aktar tard mit-30 ta’ Settembru, 2013.

Kunsilli Lokali

08.09.2013

iD f’iD mAÇ-ÇittADin

Stil tA’ AmminiStrAzzjoni b’DifferenzA Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL email keaneo@onvol.net

Ûew© stili differenti ta’ tmexxija Fil-jiem li g˙addew, fost ˙wejje© o˙ra, kien hemm Ωew© episodji fl-a˙barijiet. Beda jiltaqa’ lKumitat tal-Kontijiet Pubbliçi (ilPAC) u kien hemm ukoll kuntratt li ng˙ata fil-Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-Ba˙ar. Minn dan ˙ar©u ˙afna punti interessanti li tajjeb wie˙ed isemmihom ˙alli mbag˙ad nag˙mlu paragun u mhux biss, inqabblu wkoll iç-çifri li hemm involuti fiΩ-Ωew© kaΩijiet, x’g˙amlu dawk involuti u kif irrea©ixxew iΩ-Ωew© amministrazzjonijiet kompetenti. Bejn li tostor… Waqt wa˙da mill-laqg˙at talPAC, sar mag˙ruf bl-aktar mod çar li tul xhur s˙a˙ bejn l-2008 u l-2011, ing˙ataw b’kemm jiswew €820,000 f’ direct orders lillkumpannija Island Bunker Oils Limited, li kienet immexxija minn Francis Portelli u Anthony Cassar u li fiha kellhom sehem ukoll l-eks-Chairman talEnemalta Tancred Tabone, u Frankie Sammut. L-erba’ li huma jinsabu g˙addejjin bi proçeduri kontra tag˙hom fil-Qorti b’rabta maliskandlu tax-xiri taΩ-Ωejt ta’ qabel is-sena 2008. Dan ifisser eluf ta’ ewro fix-xahar ming˙ajr ma n˙ar©et sej˙a g˙all-offerti. G˙al tliet snin s˙a˙ baqg˙et issir estensjoni tal-kuntratt kontra kull proçedura, kif anke indika l-istess rapport tal-Awditur Ìenerali. Ir-rapport jitkellem bl-aktar mod çar li l-affarijiet ma sarux sew u min kellu jara li dawn laffariiet ma jse˙˙ux, ˙alla kollox g˙addej. L-istess rapport jag˙mel referenza g˙all-fatt li l-Awditur u luffiççju tieg˙u m’g˙andhomx spjegazzjoni kif l-istess kumpannija da˙let fl-istorja. L-a©©ettivi uΩati fir-rapport talAwditur huma qawwija biΩΩejjed biex wie˙ed jinteba˙ kemm tabil˙aqq l-affarijiet saru mbaΩwra mill-bidu sat-tmiem. Punt interessanti ie˙or kien kif minkejja li ma n˙ar©u l-ebda sej˙iet g˙all-offerti, anke wara lewwel sena, saru tibdiliet filkundizzjonijiet tal-˙las favur ilkumpannija bla ma kien hemm l-ebda tibdil fl-obbligi jew f’dak li l-kumpannija kellha tag˙ti lura g˙al din iΩ-Ωieda. It-tibdil sar biss fir-rata tal-

ammonti tal-flus li kienet qed tirçievi l-kumpannija. Ìie stabbilit li l-kumpanniji li riedu jitfg˙u l-offerti tag˙hom g˙ax-xiri taΩ-Ωejt kellhom jibag˙tuhom lill-Enemalta u luniku mod ta’ aççess g˙al dawn l-offerti kien permezz ta’ password apposta li l-kumitat tax-xiri taΩ-Ωejt kellu jitlob lill-MITA filbidu ta’ kull laqg˙a li matulha kien ser ikun hemm xi tip ta’ a©©udikazzjoni ta’ tender. Fir-rapport jidher çar li fl-2011, f’erbg˙a minn seba’ okkaΩjonijiet ma kienx hemm talba g˙al password meta kienet qed issir il-laqg˙a u dan minkejja li xorta wa˙da t-tender ©ie a©©udikat wara li nfet˙u l-offerti. F’okkaΩjoni partikolari l-password intalbet tlett ijiem qabel inbdiet illaqg˙a li fiha ©ie mog˙ti t-tender. Tul l-istess laqg˙a tal-PAC, lAwditur ©ie mistoqsi bl-aktar mod çar kif infet˙u l-offerti ladarba ma kienx hemm talba g˙all- password . “Ma nafx inwie©eb. Ma nistax inwie©bek. Mhux f’poΩizzjoni li nwie©ebek,” kienet it-twe©iba tieg˙u. Dakinhar li ntef˙u l-offerti bla ma ©iet mitluba l-password, ittender ing˙ata lill-kumpannija li l-a©ent Malti tag˙ha huwa George Farrugia u li f’sentejn reb˙et disg˙a minn ˙dax-il kuntratt, anke meta ma kellhiex la˙jar offerta. L-istess kumpannija kienet reb˙et il-kuntratt tax-xiri taΩ-Ωejt f’Lulju tal-2011 minkejja li dakinhar ma kinitx intalbet il-password kif suppost kellu jsir. Dan sar kontra kull proçedura li suppost kellha ti©i segwita. Anke kien hemm kaΩ fejn offerta partikolari tal-istess kumpannija li tag˙ha George Farrugia kien a©ent, ©iet ippreΩentanta meta kien di©à skada Ω-Ωmien li l-offerti setg˙u ji©u aççettati. Dan anke meta ng˙ad li l-offerta da˙let f’account privat. …u bejn trasparenza

timxi

€17,000 fis-sena. Ferm differenti minn €820,000, jew a˙jar kwaΩi €50,000 fix-xahar. Il-li©i tal-kunsilli lokali tg˙idlek li l-ebda kunsillier jew impjegat ta’ kunsill lokali ma jista’ jitfa’ offerta g˙al xi servizz li jkun se jing˙ata fil-kunsill tieg˙u u li hu jag˙mel parti minnu. La hu u lanqas kumpannija fejn hu sehem maggoritarju fiha. Dan ifisser li l-Kunsillier Jason Camilleri strettament ma setax jitfa’ l-offerta tieg˙u. Jason Camilleri g˙amel dan bi qbil minn qabel li jekk hu jirba˙ il-kuntratt, jirriΩenja b’mod immedjat minn kunsillier fl-istess Kunsill. Kien ming˙alih li ladarba ma ji˙ux sehem fiddiskussjoni dwar il-kuntratt u jiddikjara li g˙andu interess pekuljari, allura jkun qed jimxi malli©i. Dan g˙amlu wkoll fuq preçedent li kien in˙oloq snin qabel meta kunsillier fl-istess lokal kien talab direzzjoni midDipartiment tal-Gvern Lokali jekk hu, b˙ala kunsillier, setax jitfa’ l-offerta tieg˙u meta lKunsill Lokali ta’ dak iΩ-Ωmien kien qed jikkonsidra li jikri bini minn fejn jopera. Dak iΩ-Ωmien it-twe©iba li ng˙atat kienet li ladarba l-kunsillier jiddikjara l-interess tieg˙u u ma ji˙ux sehem fid-dis-kussjoni, allura jkun qed ja©ixxi b’mod tajjeb. Din l-email mid-Dipartiment intbg˙atet fit-2 ta’ Marzu 2010 fid-09.20 lis-Segretarju EΩekuttiv tal-Kunsill ta’ dak iΩ-Ωmien, Rose Camilleri. JirriΩulta wkoll li fl-istess Kunsill, kunsillier ie˙or kien tefa’ offerta u reba˙ kuntratt u anke baqa’ kunsillier. Jason Camilleri u s˙abu kienu Ωgwidati f’diversi aspetti. Irrid inΩid li dak iΩ-Ωmien li qed nag˙mel referenza g˙alih, ilKunsill Lokali ta’ San Pawl ilBa˙ar kien immexxi minn l-istess persuna li fuq il-kaΩ talKunsillier Camilleri dehrilha li kellha tikteb ittra ta’ protesta u anke kkwotat il-li©i. Jien lil din il-persuna nixtieq nag˙mlilha dawn id-domandi: •

Meta int kont Sindku,

kont tafha l-li©i bl-istess mod li kkwotajtha fl-ittra ta’ protesta tieg˙ek ftit tal-jiem ilu? • Jekk kont tafha, allura g˙aliex dak iΩ-Ωmien intalbet direzzjoni mis-Segretarju EΩekuttiv tieg˙ek lid-Dipartiment? • Jekk kont taf il-li©i kif ikkwotajtha, g˙aliex ˙allejt li jsir l-iΩball u tkellimt wara? • Dan ifisser li kont taf illi©i u apposta ˙allejt lil min jiΩbalja jew ma kontx tafha u ©ibdulek l-attenzjoni wara? • Jekk kont taf xi tg˙id il-li©i kif ikkwotajtha, ma jidhirlekx li kont kompliçi fl-iΩball li sar? Pjuttost kellek tort ikbar g˙ax kont taf li ser tinkiser il-li©i u ma waqqaftx milli jsir dan…Ma ta˙sibx?! Kif ivvutajt fid-deçiΩjoni tal-Kunsill? Ivvutajt favur, kontra jew astienejt? Minkejja l-ispjega li tajt hawn fuq, il-Kunsill Lokali xorta wa˙da talab direzzjoni lidDipartiment, anke jekk wara li ˙a deçiΩjoni fuq it-tender. Meta ra dan, il-Kunsillier Jason Camilleri, f’©ie˙ il-korrettezza u t-trasparenza kien pront mhux biss offra r-riΩenja tieg˙u, iΩda wkoll irtira l-offerta tieg˙u qabel ma biss waslet it-twe©iba midDipartiment. Dan ifisser li meta dDipartiment wie©eb billi talab li ti©i revokata d-deçiΩjoni talKunsill min˙abba ksur ta’ paragrafu 39 ta’ Kap. 363, ilKunsillier Camilleri kien di©à rtira l-offerta tieg˙u minn jeddu qabel ma xi ˙add ©ag˙lu jag˙mel dan. Id-differenza bejn l-Ammi-nistrazzjoni ta’ GonziPN u dik ta’ b˙alissa, qishom ix-xita u nnida. Filwaqt li GonziPN ˙alla proçess tant importanti g˙al pajjiΩna – ix-xiri taΩ-Ωejt – jitmexxa b’mod li l-minuti talkumitat tieg˙u ikunu t˙aΩΩiΩ billapes, Gvern Laburista ma ˙arisx lejn il-kulur tal-Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-Ba˙ar u fejn deherlu li l-affarijiet setg˙u saru a˙jar, talab li d-deçiΩjoni ti©i revokata f’©ie˙ it-trasparenza. Waqt li l-Gvern Nazzjonalista kien isib il-kuntratturi minn fuq il-Yellow Pages, Gvern Laburista ˙a l-passi neçessarji biex il-flus tal-pubbliku jintef-qu bl-a˙jar mod u bl-aktar mod trasparenti.

Lura g˙al Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-Ba˙ar. F’dan il-Kunsill, ilKunsillier Jason Camilleri xe˙et l-offerta tieg˙u biex ji©i kkunsidrat sabiex possibbilment jirba˙ il-kuntratt ta’ superviΩjoni fuq çertu xog˙lijiet. Kuntratt li jiswa madwar

IΩ-Ωejt litteralment tiela’ f’wiçç l-ilma

Kummenti

08.09.2013

bajjiet aKtar NodFa, aÇÇessibbli u siguri Issa li s-sajf riesaq lejn tmiemu, ikun Ωmien tajjeb biex in˙arsu lura lejn l-inizjattivi li ˙a lGvern sabiex jassigura li lMaltin u t-turisti li jΩuru pajjiΩna jkollhom aççess g˙al bajjiet nodfa, aççessibbli u siguri. Rekord ta’ Bnadar Blu PajjiΩna din is-sena kellu ammont rekord ta’ bajjiet li ng˙ataw l-istatus ta’ Blue Flag. Dan il-premju presti©juΩ jing˙ata mill-Foundation for Environmental Education (FEE) li hija stabbilita fid-Danimarka. Il-kriterji prinçipali ta’ dan irrikonoxximent huma l-kwalità tal-ilma, is-sigurtà u s-servizzi offruti, l-amministrazzjoni talambjent fil-bajja u l-informazzjoni ambjentali u edukattiva pprovduta. Matul dawn l-a˙˙ar xhur lAwtorità Maltija g˙at-TuriΩmu (MTA) kompliet bil-˙idma tag˙ha biex tassigura li l-bajjiet illi jaqg˙u ta˙t l-awtorità tag˙hom ikunu ta’ kwalità xierqa g˙an-nies li jΩuruhom. Barra t-tmien bajjiet amministrati direttament mill-MTA, ilmonitora©©, finanzjament u ssapport kompla wkoll fil-bajjiet amministrati mill-Gaia Foundation u dik privata talParadise Bay Hotel. Il-bajjiet li ng˙ataw ilbandiera l-blu din is-sena kienu il-Bajja ta’ San Ìor©, il-perched beach ta’ Bu©ibba, il-Bajja talMellie˙a, Qawra Point, Fond G˙adir, il-Bajja t’G˙ajn Tuffie˙a, ir-Ramla l-Óamra f’G˙awdex u il-bajja privata talParadise Bay Hotel.

Barra minn hekk ing˙ata wkoll it-titlu ta’ ‘Bajja ta’ Kwalità’ lil Golden Bay. Ing˙ata bidu wkoll g˙al pro©ett pilota fil-Bajja s-Sabi˙a, BirΩebbu©a, u ©ew iffinanzjati servizzi ta’ lifeguards kemm fuq l-art u kemm fuq il-ba˙ar filBlue Lagoon ta’ Kemmuna. Matul ix-xhur li g˙addew dan is-servizz ©ie wkoll estiΩ g˙allBajja ta’ Marsalforn f’G˙awdex; inizjattiva li qieg˙da ti©i ffinanzjata mill-Ministeru g˙al G˙awdex. B’hekk, illum il©urnata dan is-servizz essenzjali jinsab fi tnax-il-bajja madwar ilGΩejjer Maltin. Il-bajjiet jing˙ataw lura lill-pubbliku Barra minn hekk, l-Awtorità

Maltija g˙at-TuriΩmu kkoordinat numru ta’ entitajiet governattivi f’inizjattiva li wasslet sabiex ikun hemm restrizzjonijiet fin-numru ta’ sunbeds u umbrelel li jistg˙u jitpo©©ew fuq il-Bajja talG˙adira minn operaturi privati. Dawn in-negozji issa g˙andhom Ωoni allokati apposta g˙alihom sabiex il-pubbliku jkollu aççess liberu u bla ˙las g˙al madwar nofs il-bajja. Il-Gvern qieg˙ed ukoll jeΩamina l-possibbiltà li dan l-eΩerçizz-ju ji©i estiΩ g˙al bajjiet o˙rajn ’il quddiem. Minkejja l-fatt li l-inizjattiva li saret l-G˙adira setg˙et issir permezz tad-Dipartiment talArtijiet, biex dan ise˙˙ f’bajjiet o˙ra trid issir le©iΩlaz-

zjoni adegwata li to˙loq normi ©odda. Madankollu, fejn u meta ser jittie˙du dawn il-miΩuri ma jistax ji©i kkonfermat f’dan l-istadju, g˙aliex kull bajja toffri sfidi differenti, anke ta’ natura legali, li jridu ji©u eΩaminati b’mod individwali. Bajjiet dog friendly L-inizjattivi tal-Gvern ma llimitawx ru˙hom g˙aΩ-Ωieda fl-aççessibbiltà tal-bajjiet g˙an-nies biss. F’Awwissu sSegretarju Parlamentari g˙adDrittijiet tal-Annimali Roderick Galdes ˙abbar ˙ames Ωoni tal-g˙awm g˙allklieb. Dawn iΩ-Ωoni huma Da˙let ix-Xmajjar fil-Mellie˙a, il-

kosta ta’ wara l-kumpless Splash and Fun f’Ba˙ar içÇag˙aq, Tigné Point f’TasSliema, Xatt is-Sajjieda f’Marsaxlokk, u ma©enb ilBajja tax-Xwejni fiΩ-Ûebbu©, G˙awdex. L-g˙an a˙˙ari ta’ din l-inizjattiva hija li l-Gvern ida˙˙al kultura fejn in-nies ikunu jistg˙u jie˙du l-kelb mag˙hom meta jo˙or©u malfamilja. Din il-politika favur il˙olqien ta’ bajjiet iktar nodfa, aççessibbli u siguri se tkompli matul is-snin li ©ejjin sabiex il-Gvern iwettaq ilweg˙da elettorali li ti©i implimentata politika dwar limmani©©jar a˙jar taΩ-Ωoni turistiçi li g˙andna f’pajjiΩna.

NiNgÓaqdu KoNtra l-Faqar… bl-arti u l-Kultura

Il-kampanja kontra l-faqar bdiet fl-a˙˙ar ta’ Ìunju fejn, f’konferenza tal-a˙barijiet, il-Ministru tal-Familja u Solidarjetà Soçjali Marie-Louise Coleiro Preca spjegat li sa tmiem din is-sena lGvern ser ikun qed ifassal strate©ija kontra l-faqar. It-tfassil ta’ din l-istrate©ija qed ti©i kkoordinata minn Dr Yana Bland Mintoff. Matul Lulju, f’lokalitajiet madwar Malta u G˙awdex, saru sen-

siela ta’ laqg˙at ta’ konsultazzjoni pubblika. Fihom numru ta’ esperti fil-komunitajiet tag˙na, flimkien ma’ g˙aqdiet mhux governattivi, tkellmu u g˙addew il-˙sibijiet tag˙hom. Sa tmiem din is-sena se tkun varata l-istrate©ija kontra lfaqar wara li tkun ippreΩentata flMCESD. Wirja b’differenza Mid-9 sal-14 ta’ Settembru l-

Ministeru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali se jkun qed jorganizza ©img˙a ta’ attivitajiet marbutin ma’ din l-inizjattiva ©ewwa l-Ministeru u quddiem ilbini stess, fuq it-tara© tat-Teatru Rjal, bit-tema ‘Ning˙aqdu Kontra l-Faqar…bl-arti u l-kultura’. Matul din il-©img˙a ser ikun hemm wirja tal-arti mtellg˙a millWot Art, skola tal-arti f’Óal Qormi. Il-wirja tal-arti se tinfeta˙ uffiçjalment mill-Ministru Coleiro Preca t-Tnejn 9 ta’ Settembru fid5pm, eΩatt qabel il-prog-ramm tal-attivitajiet. Il-wirja tibqa’ miftu˙a g˙all-pubbliku sas-Sibt fil-11.30pm. MitTnejn sal-Ìimg˙a l-wirja tkun miftu˙a mid-9am sas-7pm. Kuljum, matul dan il-prog-ramm ta’ attivitajiet, ser ikun hemm tema marbuta mal-faqar. L-ewwel wa˙da tkun ‘Il-Faqar u l-Edukazzjoni’ li se tkun dik ta’ nhar it-Tnejn, segwita mit-temi ‘IlFaqar u x-Xog˙ol’, ‘Il-Faqar u lVulnerabbli’, ‘Il-Faqar u s-Sa˙˙a u ‘Il-Faqar u l-Ugwaljanza’ fil-jiem ta’ wara. Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a mill-5pm sas-7pm se jkun hemm programm ta’ attivitajiet fil-postijiet imsemmija, fosthom live bands, drama mill-grupp Free Spirit u diskussjoni marbuta mat-tema tal©urnata. Fid-diskussjoni l-protagonisti mhux ser ikunu l-politiçi imma n-

nies u l-g˙aqdiet li se jaqsmu lopinjonijiet tag˙hom dwar dawn it-temi. Attivitajiet g˙at-tfal Fl-istess ˙in il-Ministeru qieg˙ed jistieden lit-tfal ji©u mal-©enituri tag˙hom kuljum bejn il-5pm u s7pm il-Belt u jie˙du sehem f’kompetizzjoni tal-arti. Fost l-o˙rajn dawn ikunu jistg˙u jag˙mluh mat-tara© tatTeatru Rjal billi jesprimu l-˙sibijiet tag˙hom marbuta mal-faqar permezz tat-tpin©ija fejn il-karti u kuluri se jkunu pprovduti, grazzi g˙al Faber Castell. Mit-tpin©ijiet kollha tat-tfal se jintg˙aΩlu tnax-il wa˙da minn ©urija apposta sabiex imbag˙ad isir kalendarju. Kull tifel u tifla li jipparteçipa se jing˙ata çertifikat. Is-Sibt filg˙odu ser ikun jum ittfal. Waqt li l-©urija tkun qed tag˙Ωel it-tnax-il tpin©ija rebbie˙a, ser ikun hemm g˙add ta’ tfal jiddiskutu u jaqsmu l˙sibi-jiet tag˙hom fuq it-tema talfaqar. Fit-tmien ta’ din id-diskussjoni jit˙abbru r-riΩultati tat-tpin©ijiet mag˙Ωula g˙all-kalendarju. Il-Ministeru g˙all-Familja u Soliderjetà Soçjali j˙e©©e© lin-nies biex jid˙lu fil-pa©na ta’ Facebook tag˙hom ‘Ning˙aqdu Kontra lFaqar’ u jag˙fsu ‘Like’ g˙al iktar informazzjoni fuq din l-attività.

Itaffu l-problema tal-faqar permezz tal-arti F’kummenti mog˙tija lil din ilgazzetta minn Ryan Galea, wie˙ed mill-fundaturi ta’ Wot Art, qalilna li f’din l-inizjattiva listudenti tal-iskola tal-arti se jkunu qeg˙din jg˙inu tfal o˙ra li se ji©u biex ipen©u matul din il©img˙a. Barra minn hekk, semma li Wot Art kellu rwol importanti sabiex bands b˙al Alles Klar, Karen and Harvey, No Snow No Alps, Msleads, Infinite Loop u o˙rajn ji©u involuti f’dan il-pro©ett. G˙al din l-okkaΩjoni Wot Art ˙adu ˙sieb ukoll li jiktbu u jtellg˙u numru ta’ plays qosra flimkien ma’ Free Spirit Acting. “L-arti huwa mezz biex tg˙in lil dawn it-tfal li jbatu l-faqar biex jirrilassaw u j˙ossuhom iktar motivati,” sostna s-Sur Galea. Huwa qal ukoll li, b’metodi diversi, it-tfal ser ji©u mistednin ipingu xi jfisser il-faqar g˙alihom u kif jemmnu li tista’ ti©i meg˙luba din il-pjaga soçjali “Abbinajna artisti minn aspetti differenti biex ning˙aqdu kontra il-faqar,” qalilna Galea. “Kul˙add jifhem li din hija problema soçjali li taffettwa lillpoplu kollu, u permezz tal-arti u l-kultura tkun qed tipprovdi mezz differenti kif tista’ ttaffi ilproblema.”

Opinjoni

08.09.2013

Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx Bejn Ωew© banketti L-istrate©ija politika ta’ Simon Busuttil, jekk tista’ ssej˙ilha hekk, qieg˙da tispiçça taqa’ bejn iΩ-Ωew© banketti proverbjali, kif tg˙id l-espressjoni bil-lingwa IngliΩa. Min-na˙a tal-OppoΩizzjoni ta’ spiss qeg˙din isiru attakki irresponsabbli, immaturi u politikament animati minn hangover qawwija g˙ax l-a˙˙ar elezzjoni, u l-poter li kien imur mag˙ha, intilfet bil-mod kif intilfet. Mill-banda l-o˙ra, l-OppoΩizzjoni Nazzjonalista konxja tal-kritika li qieg˙da ssirilha, li qieg˙da tkun negattiva ΩΩejjed, g˙andha ˙abta tid˙ol fi stat ta’ ibernazzjoni. Mifnija kif inhi bil-problemi finanzjarji interni, l-OppoΩizzjoni g˙andha ˙abta taqa’ fil-muta g˙al ©ranet twal, g˙ajr g˙al xi stqarrija bombastika g˙all-istampa kif jaf jag˙mel Jason Azzopardi. G˙alkemm Busuttil u s˙abu jridu jag˙tu x’jifhmu li jridu jkunu aktar kostruttivi u poΩittivi fil-kritika tag˙hom, fl-a˙˙ar tal-©urnata n-negattiviΩmu u lg˙eneb qares qeg˙din jipprevalu. Il-Partit Nazzjonalista g˙adu ma sabx saqajh g˙ax qieg˙ed jispiçça jaqlag˙ha minn kull na˙a: minn dawk li ja˙sbu li l-istrate©ija politika tal-PN qieg˙da tkun wisq negattiva u li fil-qofol tag˙ha hemm ˙ruq kbir; u anke min-na˙a ta’ dawk li jsostnu li Busuttil u s˙abu qeg˙din ikunu najxi ΩΩejjed u li je˙tie© li jqumu mir-raqda u jieqfu mit-teatrini li qeg˙din jag˙mlu bl-attendenza tag˙hom fil-festi tal-ir˙ula. SkiΩofrenija politika Ir-reazzjoni tan-Nazzjonalisti g˙all-ftehim li ffirma ilGvern Laburista mal-Gvern Libjan dwar bejg˙ ta’ Ωejt lil Malta b’rati preferenzjali kienet wa˙da klassika, g˙ax kienet ti©bor fiha l-iskiΩofrenija politika li qieg˙da ta˙kem lil Simon Busuttil u l-kumpannija. Hekk kif ©ie ffirmat dan il-ftehim, in-Nazzjonalisti ˙ar©u stqarrija fejn esprimew is-sodisfazzjon tag˙hom g˙all-fatt li ntla˙aq dan il-ftehim. Fl-istess waqt ippruvaw jie˙du xi ftit mill-kredtu g˙al dan il-ftehim, meta qalu li dan kien intla˙aq b’riΩultat tal-fatt li jeΩistu relazzjonijiet eççellenti bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi b’effett tal-g˙ajnuna li tat Malta lil-Libja fi Ωmien il-gwerra. Mill-banda l-o˙ra l-medja Nazzjonalista ppruvat ixxejjen l-effetti poΩittivi kbar li jo˙or©u minn dan ilftehim, meta enfasizzat id-diffikultajiet li g˙adu j˙abbat wiççu mag˙hom il-Gvern Libjan biex il-produzzjoni ta’ Ωejt f’dak il-pajjiΩ tg˙addi g˙an-norma-lità. In-Nazzjonalisti jixtiequ jew ma jixtiqux li l-Libja tg˙addi g˙an-normalità? Jixtiequ jew ma jixtiqux li

minn Invictus

tieg˙u wara l-vaganzi tas-sajf, ˙are© b’wa˙da millgaffes soliti tieg˙u meta qal illi x-xahar ta’ Settembru huwa tal-Partit Nazzjonalista. B’hekk kompla fit-tradizzjoni tieg˙u ta’ lingwa©© diviΩiv u polarizzat, jekk mhux ukoll pwerili. B˙al dak li qallu fix-xahar ta’ Settembru ma jsir xejn f’Malta g˙ajr il-kjosks bil-˙obΩ biΩ-Ωejt u l-bi-gilla li jarmaw in-Nazzjonalisti fuq il-Fosos. Biex wie˙ed jie˙u idea ta’ kemm isiru affarijiet f’Malta fix-xahar ta’ Settembru u mhux biss it-teatrini li jsiru fuq il-Fosos, din li ©ejja hija lista mhux komprensiva tal-attivitajiet li jsiru matul dan ix-xahar:

Wara l-ibernazzjoni jkomplu l-gaffes

• 1-2 ta’ Settembru: Il-Fjakkolata Tradizzjonali taxXlendi; • 1-8 Ta’ Settembru: Victory Day Regatta Water Festival, Il-Port il-Kbir; • 5 ta’ Settembru: Xlendi Open Air Film Screening – 2001: A Space Odyssey (1968); • 6-8 ta’ Settembru: Swieqi Fest 2013; • 7 ta’ Settembru: Children Cinema Day; • 8 ta’ Settembru: Jum nazzjonali: Jum il-Vitorja; • 8 ta’ Settembru: Il-festa tal-Bambina fin-Naxxar, ilMellie˙a, l-Isla,u ix-Xag˙ra G˙awdex; • 8 ta’ Settembru: Ir-Regatta, il-Port il-Kbir; • 14 ta’ Settembru: Rockestra,MFCC, Ta’ Qali; • 12-15 ta’ Settembru: Maritime Senglea International Festival 2013; • 14 ta’ Settembru: Notte a Casal Paola – Storja, Arti, MuΩika – Ra˙al Ìdid; • 15 ta’ Settembru: Óal Safi Agricultural & Fruit Festival; • 15 ta’ Settembru: Festa Agrikola Ûebbu©ija, ÓaΩÛebbu©; • 15 ta’ Settembru: Il-festa tal-Madonna tal-Grazzja, ÓaΩ-Ûabbar; • 19 ta’ Settembru: Xlendi Open Air Film Screening – Annie (1982); • 19-22 ta’ Settembru: Qala International Folk Festival; • 20-21 ta’ Settembru: Festa tal-ÓobΩ – Lejl f’Casal Fornaro, Óal Qormi; • 22 ta’ Settembru: ALARME Historic re-enactment parata militari, Il-Birgu; • 26-29 ta’ Settembru: The BOV Boat Show, l-Isla • 27 ta’ Settembru: Science in the City, il- Belt Valletta; • 28-29 ta’ Settembru: Malta International Air Show, Malta International Airport; • 29 ta’ Settembru: In Guardia parade, il-Birgu.

Simon Busuttil, wara perijodu ta’ ftit ©img˙at mhux ˙aΩin fi stat ibernazzjoni, fl-ewwel dehra pubblika

U Simon Busuttil ja˙seb li Malta u l-bqija tad-dinja jduru madwaru, ©ej b’Settembru tag˙hom!

minn din in-normalità u stabbiltà, ladarba jintla˙qu, igawdi mhux biss il-poplu Libjan, imma anke dak Malti? Neqsin mis-sens ta’ Stat Fiç-çelebrazzjonijiet tal-festi tal-Indipendenza, inNazzjonalisti dejjem taw preçedenza g˙aç-çelebrazzjonijiet tal-Istat fuq dawk tal-Partit. Naturalment fi Ωmien li kienu huma fil-Gvern, dan qajla kien jag˙mel differenza, g˙ax kienu jkunu l-mexxejja Nazzjonalisti li jiddominaw iΩ-Ωew© çelebrazzjonijiet. Imma g˙all-ewwel darba wara ˙afna snin, inNazzjonalisti ddeçidew li l- mass-meeting talIndipendenza, flok isir lejlet il-21 ta’ Settembru, din issena se jsir dakinhar tal-21 ta’ Settembru. Dan sintendi se jkun qieg˙ed isir f’tentattiv biex filjum tal-Indipendenza jiddominaw iç-çelebrazz-jonijiet parti©©jani flok dawk statali. Anke f’dan ir-rigward tkompli l-iskiΩofrenija Nazzjonalista. Minn banda jridu li l-21 ta’ Settembru jkun il-jum nazzjonali per eççellenza. Mill-banda lo˙ra, g˙ax jafu li l-Prim Ministru Joseph Muscat irid jittratta din il-kwistjoni b’mod miftu˙ u jiççelebra Jum l-Indipendenza bl-istess dinjità u stima daqs jiem nazzjonali o˙ra li huma sinonimi mal-istorja tal-PL, tal-PN issa jridu jag˙tu preçedenza liç-çelebrazz-jonijiet parti©©jani tag˙hom.

Il-ftehIm bejn malta u l-lIbja Alex Muscat

It-t˙abbir tal-ftehim bilaterali li sar din il-©img˙a bejn Malta u l-Libja, b˙alma kien mistenni, kienet a˙bar li ntlaqg˙et b’mod poΩittiv. Il-Prim Ministru sejja˙ dan ilqbil b˙ala wie˙ed storiku u li minnu pajjiΩna g˙andu ˙afna x’jigwadanja. Il-ftehim jipprovdi arran©ament preferenzjali g˙al Malta fix-xiri taΩ-Ωejt, fjuwil u gass. Dakinhar stess anke l-Partit Nazzjonalista ˙are© iffa˙˙ar dan il-qbil, u bilkemm ma riedx jie˙u l-mertu billi Ωied jg˙id li dan il-qbil seta’ jsir biss min˙abba l-g˙ajnuna li Malta pprovvdiet lil-Libja waqt ilgwerra çivili tal-2011. Però, b˙al dejjem, se ssib lil min ifittex xi sufa ma xiex jaqbad, u allura rajna kif çertu medja u l-opinjonisti tas-soltu ˙ar©u jg˙idu li dan il-qbil prattikament sar g˙al-xejn, min˙abba l-fatt li l-Libja b˙alissa mhux qieg˙da tipp-roduçi ˙afna Ωejt. Sfortunatament, ma n˙ossni xejn sorpriΩ b’dan latte©©jament, li sempliçiment kompla jikkonferma xi stil ta’

politika bi˙siebu jimxi biha lpartit fl-oppoΩizzjoni u min jimbotta l-interessi tieg˙u. Waqt il-konferenza tal-a˙barjiet li taw flimkien il-Prim Minstru Malti u dak Libjan, intqal b’mod çar li dan larran©ament speçjali ser jid˙ol fis-se˙˙ hekk kif il-Libja ter©a’ tibda tipproduçi l-livelli ta’ Ωejt ta’ qabel il-gwerra. Madankollu, ma jitne˙˙a xejn mill-mertu u l-importanza ta’ dan il-ftehim, fejn bl-istil ©did ta’ politika li adotta, ilGvern Malti rnexxielu jasal fi ftehim li ser ikollu impatt poΩittiv g˙all-familji, it-turiΩmu, l-industrija, it-tkattir taxxog˙ol u oqsma o˙ra flekonomija tag˙na. Jekk wie˙ed jara x’fih dan ilftehim, naraw li l-Libjani ntrabtu li jag˙tu prezz u termini ta’ ˙las preferenzjali lil Malta g˙all-prodotti li ©ejjin miΩ-Ωejt, fosthom iΩ-Ωejt irfi-nut u mhux, l-LPG u fjuwil g˙allavjazzjoni. B’dan il-ftehim ser inkunu f’poΩizzjoni ferm a˙jar li nipprote©u lill-ekonomija tag˙na minn skossi li jkunu frott ta’

çaqliq fil-prezz internazzjo-nali taΩ-Ωejt. Din hija sitwazz-joni li rajnieha ti©ri spiss tul dawn la˙˙ar snin, fejn il-prezzijiet talfjuwil kienu qed jiççaqalqu kontinwament, iΩda lAmministrazzjoni pre-çedenti g˙amlet ftit li xejn biex tilqa’ g˙aliha. Tant li f’kummenti li ta, ilPrim Ministru ddikjara li dak li sar f’˙ames xhur mal-Libjani, ma sarx mill-Gvern l-antik f’25 sena. Il-Gvern ©did, g˙all-kuntrarju ta’ dak li kien ji©ri fil-passat, g˙andu pjan çar g˙all-ener©ija f’pajjizna. Dan huwa qbil li ser jg˙in ukoll proprju fit-twettieq ta’ dan il-pjan. Ser jg˙in ukoll biex titjieb ilqag˙da finanzjarja xejn tajba tal-Enemalta, li t˙alliet tiΩvina g˙al snin s˙a˙ min˙abba nuqqas ta’ kontabbiltà u rieda politika. Parti minn dan il-ftehim jindirizza wkoll il-kwistjoni antika bejn Malta u l-Libja, li possibbilment l-ebda gvern Malti g˙adu qatt ma sab tarfa, jew almenu sa issa, li hija dik tattfittix g˙aΩ-Ωejt fiΩ-Ωoni kontes-

tati. Il-ftehim jistipula li ΩΩew© pajjiΩi jaqblu fil-prinçipju li g˙andha ti©i kkunsidrata lpossibbiltà li t-tfittix g˙aΩ-Ωejt fl-ib˙ra ta’ bejnietna jibda jsir b’mod kon©unt. Minkejja r-relazzjonijiet ferm tajbin li pajjiΩna bena mal-Libja fis-sebg˙inijiet u t-tmeninijat, it-tfittix g˙aΩ-Ωejt f’çertu Ωoni dejjem kienet kwistjoni delikata. Huwa g˙alhekk li dan ilqbil jista’ possibbilment iwassal g˙al Ωblokk storiku. Nara dan kollu, ma nistax ma n˙ossx li dan il-pajjiΩ qabad triq ©dida, li ser twassalna g˙al ekonomija aktar stabbli u b’sa˙˙itha. Gvern ©did g˙andu politika çara u proattiva, g˙all-kuntrarju ta’ min sostna li l-Partit Laburista m’g˙andux pjan biex imexxi. Il-qbil li ntla˙aq din il©img˙a juri biç-çar li dan huwa gvern li qed ja˙dem bisserjetà biex jindirizza l-isfidi li wiret u jo˙loq opportunitajiet ©odda, waqt li jsa˙˙a˙ il˙biberija mal-©irien tag˙na biex naslu g˙al aktar kooperazzjoni fir-re©jun.

Editorjal

08.09.2013

www.kullhadd.com KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End IL-Óamrun Editur: 2090 1409 editur@kullhadd.com | Reklami: 2090 1520 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

BEJNfATTIUKLIEM

“

Kitba ta’

Wenzu Mintoff wmintoff @gmail.com

Fi ftit tal-jiem o˙ra, fil-15 ta’ Settembru biex inkun eΩatt, se jid˙ol fis-se˙˙ l-Att dwar ilProtezzjoni tal-Whistleblower. Att li ©ie mg˙oddi mill-Parlament f’temp ta’ ftit xhur minn kemm ilha li bdiet itterraq lAmministrazzjoni l-©dida. Imma aktar importanti minn hekk, dan l-Att se jkun da˙al fis-se˙˙ f’inqas minn sitt xhur wara l-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, li jixhed kemm il-Gvern ta’ Joseph Muscat ˙a bis-serjetà miΩura b˙al din li hija fundamentali g˙al tmexxija korretta u serja tal-pajjiΩ. G˙ax ta’ min jg˙id li biex li©i tid˙ol fis-se˙˙ mhux biss trid tkun ©iet approvata millParlament, imma mbag˙ad ilGvern tal-©urnata jrid jiddeçiedi li jibda jimplimentaha permezz ta’ AvviΩ Legali. U mhux l-ewwel darba, ta˙t il-Gvern ta’ qabel, li lParlament ikun approva xi li©i partikolari, u bl-iskuΩa li jridu jitwaqqfu l-istrutturi u l-proçeduri amministrattivi neçessarji, il-Gvern imbag˙ad joqg˙od jittituba u ©ieli g˙addew xhur twal jekk mhux snin sakemm jiddeçiedi li jimplimenta l-li©i. Ta˙t il-Gvern Nazzjonalista ©ieli kellek White Papers li mietu fuq ommhom, b˙allWhite Paper ‘Il-Bidla Tkompli’ li kienet ippubblikata fl-1994 u li kienet tipproponi riforma fissistema elettorali u qafas le©iΩlattiv g˙all-finanzjament tal-partiti.

Kien in˙ela ˙afna ˙in u ener©ija fil-Kummissjoni Gonzi u fil-Kummissjoni Galdes, li kienu ddiskutew estensivament dawn il-materji, biex imbag˙ad l-affarijiet baqg˙u sta©nati kif kienu. Biex ma ng˙idx ukoll li dan l-eΩerçizzju kien kontroproduçenti, g˙ax l-ewwel ˙olqu lilluΩjoni li l-affarijiet kienu se jinbidlu…‘Il-Bidla Tkompli’, imma fl-a˙˙ar tal-©urnata kollox baqa’ kif kien. Ìieli kellek ukoll abbozzi ta’ li©ijiet li ©ew ippreΩentati filParlament imma li baqg˙u mdendlin, b˙all-abbozzi ta’ li©ijiet dwar il-Whistleblower u dwar il-finanzjament tal-partiti, li kienu ©ew ippreΩentati fiΩΩminijiet l-aktar turbolenti tala˙˙ar Amministrazzjoni Gonzi. U ©ieli kellek ukoll li©ijiet li, g˙add li kienu g˙addew millproçedura parlamentari kollha kemm hi, xorta wa˙da kellhom jg˙addu s-snin biex idda˙˙lu fis-se˙˙. Huwa f’mumenti b˙al dawn li ting˙araf l-Amministrazzjoni tal-Prim Ministru Joseph Muscat minn dik ta’ qabilha. Minn Ωmien daqshekk bikri lGvern ta’ Dr Muscat qieg˙ed juri rieda soda li jsa˙˙a˙ ilqafas istituzz-jonali u anke ddrittijiet taç-çittadin biex flamministrazzjoni tal-pajjiΩ ikun hawn aktar kontabbiltà, trasparenza u serjetà. Ma rridux ninsew ukoll li f’dan iΩ-Ωmien qasir li g˙adda mill-a˙˙ar elezzjoni, saret bidla

importanti o˙ra fil-qafas istituzzjonali: it-tne˙˙ija talpreskrizzjoni g˙ar-rigward ta’ atti ta’ korruzzjoni tal-politiçi, kemm fuq livell nazzjonali u anke lokali. Huma dawn it-tip ta’ miΩuri li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar g˙andhom l-effett ta’ detterent effettiv, li jΩommu lill-politiku fuq ponot subg˙ajh, konxju tal-fatt li jg˙addi kemm jg˙addi Ωmien minn fuq dak li jag˙mel jew ma jag˙milx, mhux se jkun jista’ jin˙eba aktar wara l-paraventu tal-preskrizzjoni. Insensittività Proprju fix-xahar ta’ Settembru, ix-xahar li skont Simon Busuttil huwa tal-Partit Nazzjonalista, ˙ar©et l-a˙bar li l-˙addiema talIstamperija, ossija dawk li fadal minnhom, qeg˙din jintalbu jag˙mlu s-sagrifiççju estrem li jirrinunzjaw g˙all-paga ta’ xahrejn, f’tentattiv biex isSegretarju Ìenerali l-©did, Chris Said, ikun jista’ jg˙id li lPartit Nazzjonalista re©a’ jinsab fit-triq tal-vijabbiltà finanzjarja. Illum jidher ferm imbieg˙ed dak iΩ-Ωmien meta n-Nazzjonalisti kienu jg˙idu li “qalbna hija mal-˙addiema”. Jekk qalbhom qatt xi darba kienet mal˙addiema, illum Ωgur mhijiex, biex qeg˙din jippretendu li l˙addiema tag˙hom ma jkollhomx biex irejqu lill-familja g˙al xahrejn biex jag˙mlu tajjeb g˙all-amministrazzjoni finanzjarja ˙aΩina ta’ Paul Borg

Olivier, Joe Saliba, Peter Darmanin, Antoine Borg u Boris Xerri. Min qieg˙ed imexxi lill-Partit Nazzjonalista llum, meta jipproponi xi ˙a©a indiçenti b˙al din, ming˙ajr ma jaf qieg˙ed juri kemm hu maqtug˙ mirrealtà ta’ dawk il-familji li jaqilg˙uha u jikluha, ji©ifieri lma©©oranza tal-familji Maltin u G˙awdxin. Biex waslu li qeg˙din jippretendu li missirijiet u ommijiet ta’ familji li ˙admu xahrejn s˙a˙ ta’ xog˙ol, u ma jie˙du lura xejn mag˙hom id-dar g˙all-bΩonnijiet ta’ wliedhom, allura dawk li attwalment suppost qeg˙din imexxu lill-PN, veru qeg˙din jg˙ixu f’dinja g˙alihom. Li Chris Said jg˙id li huwa wkoll qieg˙ed jirrinunzja g˙assalarju ta’ xahrejn ta’ Segretarju Ìenerali, u l-istess qieg˙ed jag˙mel il-Kap Simon Busuttil, hija da˙ka kbira fil-wiçç. G˙ax jekk dawn qeghdin jirrinuzjaw g˙as-salarju tal-Partit, xorta g˙andhom fuqiex jaqg˙u: is-salarju tag˙hom ta’ deputati u ta’ Kap tal-OppoΩizzjoni filkaΩ ta’ Busuttil, apparti d˙ul ie˙or mill-professjoni. Mentri ˙afna mill-˙addiema tal-Istamperija li ntalbu jag˙mlu dan is-sagrifiççju estrem, m’g˙andhom ebda d˙ul ie˙or fuqiex jaqg˙u u proprju hawnhekk tispikka linsensittività talmexxejja l-©odda talPN.

”

L-ISTRATEÌIJATAL-GVERNKONTRA L-POVERTÀMHUXREATTIVAIÛDAPROATTIVA

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Il-Gvern Laburista huwa konxju li l-faqar f’pajjiΩna huwa realtà u g˙alhekk lest li ji©©ieled kontra l-faqar sistematikament. Kif inserrhu mo˙˙na li m’hawnx faqar fil-pajjiΩ, il-faqar jiΩdied. Biex tassew nindirizzaw il-problema tal-faqar f’pajjiΩna, g˙andu jsir aktar monitora©© u evalwazzjoni bis-serjetà ta’ pjanijiet biex jikkumbattu l-faqar u leskluΩjoni soçjali. L-edukazzjoni, il-welfare u xxog˙ol huma tliet oqsma partikolari marbutin mal-problema tal-faqar. L-edukazzjoni hija g˙odda importanti biex trawwem fit-tfal minn çkunithom çerti ˙iliet li ’l quddiem jg˙inuhom jevitaw li jaqg˙u filfaqar. Huwa xokkanti l-fatt li f’Malta g˙andna numru kbir ta’ familji Maltin li ma jifil˙ux i˙allsu biex isa˙˙nu d-djar tag˙hom jew li sa˙ansitra m’g˙andhomx akkomodazzjoni adegwata. Fejn jid˙ol ix-xog˙ol hemm

diversi fatturi li jridu ji©u indirizzati bis-serjetà. Il-˙olqien taxxog˙ol huwa importanti biex ji©i evitat il-faqar imma dan mhux biΩΩejjed. Il-˙olqien taxxog˙ol irid ikun marbut ma’ ˙idma biex jitjiebu l-˙iliet tal˙addiema u ta’ min jixtieq ja˙dem, biex jiΩdied l-aççess, speçjalment g˙al nies b’diΩabbiltà u nisa, biex tonqos iddiskriminazzjoni u biex jitjiebu lkundizzjonijiet tax-xog˙ol. Qabel l-elezzjoni ta’ Marzu li g˙adda, il-Partit Laburista wieg˙ed l-impenn tieg˙u li jag˙raf il-˙ti©ijiet tal-poplu, i˙oss il-polz tieg˙u u t-tbatijiet li g˙addej minnhom biex jassigura li kull çittadin ikun verament qieg˙ed jg˙ix ˙ajja ta’ kwalità tajba kif jixraqlu. Din il-©img˙a ©ie m˙abbar ilpro©ett LEAP. Pro©ett li se ji©i ffinanzjat mill-Fond Soçjali Ewropew li huwa bbaΩat fuq tliet pilastri ewlenin: l-g˙oti ta’ servizzi tal-komunità, tis˙i˙ lill-

g˙aqdiet mhux governattivi biex ikunu jistg˙u jindirizzaw sitwazzjonijiet ta’ povertà b’mod aktar effettiv, u aktar g˙ajnuna lillpersuni biex jo˙or©u min-nassa tal-faqar. L-g˙an tal-Gvern hu li juri illi lfaqar qed i˙allas g˙alih il-poplu u huwa g˙alhekk importanti li neqirdu dan il-fenomenu missoçjetà Maltija. B˙alissa l-Gvern qieg˙ed jikkorrispondi ma’ tliet pajjiΩi: ilPortugall, l-Irlanda u l-Ìermanja, bil-g˙an li ji©u analizzati lmudelli tag˙hom kontra l-faqar. Matul dan il-pro©ett se jkunu qed jintg˙aΩlu 200 persuna li jag˙mlu uΩu mill-benefiççji soçjali u li se jkunu qed jing˙ataw g˙ajnuna g˙al riabilitazzjoni soçjali flimkien ma’ g˙odod biex itejbu s-self esteem tag˙hom. Bi preparazzjoni g˙all-istrategija tal-Gvern kontra l-faqar, saru numru ta’ laqg˙at ta’ konsultazzjoni ma’ entitajiet ikkonçernati mal-faqar, fosthom g˙aqdiet

nongovernattivi, social workers u psikologi. L-istrate©ija talGvern kontra l-faqar se tinkludi wkoll il-ftu˙ ta’ ˙ames çentri ta’ riΩorsi g˙all-familja (Family Resource Centres) biex b’hekk se tkun twettqet weg˙da o˙ra elettorali minn Gvern Laburista g˙all-©id tal-familji Maltin u G˙awdxin. Minbarra l-˙ames çentri, wie˙ed f’kull re©jun, se jift˙u wkoll tnax-il uffiççju re©jonali bil-g˙an li dawn joffru servizzi ta’ prevenzjoni bi professjonisti li jkunu lesti li jg˙inu lil kull min jirrikorri g˙all-g˙ajnuna rigward kwistjonijiet jew problemi dwar il-familja, fosthom kwistjonijiet ta’ trobbija u anke vjolenza domestika. Il-pro©ett LEAP huwa programm li se jsir biex iressaq isservizzi tal-familja fil-komunità; pro©ett li se jibqa’ g˙addej sassena 2015. L-istrate©ija tal-Gvern kontra l-faqar se tkun finalizzata sal-a˙˙ar ta’ din is-sena

Ittri

08.09.2013

RISPOSTA

PARKEÌÌ RESIDENZJALI FIN-NAXXAR Sur Editur, Sakemm il-Kunsill Lokali tan-Naxxar ma jispjegax dwar kif kien se j˙addem is-sistema tal-parke©© residenzjali, u liema toroq fillokal li kienu se jid˙lu fliskema, kien pass verament g˙aqli li 1-Ministru tat-Trasport issospenda din 1-istess skema. U x’rekwisiti jrid ikollhom l-istess residenti sabiex jibbenefikaw minn din is-sistema? G˙ax jekk laffarijiet kellhom jimxu blistess mod kif imxew fi Triq il-Kappella talLunzjata fis-Salina nNaxxar, allura din l-iskema tkun tfisser diΩastru g˙allokal tan-Naxxar. Il-Kunsill Lokali tanNaxxar donnu nesa li din it-triq teΩisti. L-ilmenti tarresidenti ta’ din it-triq fil-

Sur Editur, Nirreferi g˙all-ilment tal-klijent tal-ARMS li l-©img˙a li g˙addiet sostna li ilu ma jirçievi kont minn Frar li g˙adda u li, minkejja ttelefonati li g˙amel, baqa’ ma n˙ari©lux kont a©©ornat. Wara audit fuq is-sistemi u l-proçessi li sar dan l-a˙˙ar, ARMS qed ta˙dem bla heda biex is-sitwazzjoni tal-˙ru© tal-kontijiet tkun indirizzata fl-iqsar Ωmien possibbli. Sadanittant, is-sinjur u o˙rajn li g˙andhom din it-tip ta’ problema, huma ©entilment mistiedna jag˙mlu kuntatt mag˙na b’email lil: customercare@arms.com.mt jew içemplu freephone: 8007 2222. SEAN BARBARA, COMMERCIAL AND BUSINESS DEVELOPMENT, ARMS LTD

konfront tal-Kunsill Lokali Naxxari, dejjem waqg˙u fuq widnejn li ma jisimg˙ux, g˙ajnejn li ma jarawx u fuq fomm li ma jitkellimx. F’din it-triq imsemmija ftit li xejn isir parke©© minn min mhux residenti filpost, u tista’ tg˙id li lparke©© fit-triq isir minnnom biss. Biss hawn teΩisti problema kbira ta’ parke©©, g˙ax barra li huwa wie˙ed limitat, xi residenti irresponsabbli jag˙mluhielek impossibbli li ssib tipparkja. U dan billi qeg˙din jimblokkaw il-parke©© tal-post kollu, billi barra li jag˙mlu parke©© g˙all-vettura li jkunu qed juΩaw huma stess, g˙andhom vetturi o˙ra mitluqa li ma jintuΩawx bi skuΩa li g˙andhom il-liçenzja m˙allsa.

Dan barra li jie˙du parke©© ie˙or b’xi mutur, inkella wkoll b’xi jet ski tal-ba˙ar bil-karru b’kollox. Barra minn hekk ma tistax tipparkja quddiem garaxxijiet residenzjali li darba kienu garaxxijiet g˙all-karozzi u baqg˙u billinji sofor quddiemhom, u allura qed juΩawhom b˙ala parke©© g˙alihom. Sewwa, mela min qed jag˙mel uΩu minn spazju ta’ xi erba’ parke©©i, u min lanqas isib parke©© wie˙ed wara li ji©i mix-xog˙ol jew minn xi xirja. Kemm hu konxju allura lKunsill Lokali Naxxari minn dan kollu? Jew fuq kollox dan irid li 1-iskema tal-parke©©i tkun biss politiçizzata? RESIDENTI, IN-NAXXAR

FORUM ÛGÓAÛAGÓ LABURISTI

EMPOWER US : NIDDISKUTU U NIDDEÇIEDU FLIMKIEN Tikteb VERONICA BARBARA

IΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha g˙andhom l-abbiltajiet tag˙hom, abbiltajiet li jissarrfu fi Ωvilupp kemm personali kif ukoll g˙all-pajjiΩ. G˙alhekk kul˙add g˙andu jkollu l-opportunità li jiΩviluppa l-potenzjal tieg˙u u jg˙ix ˙ajja mimlija esperjenzi, ˙ajja ta’ suççess. Dan minkejja d-diffikultajiet li wie˙ed jista’ jiltaqa’ mag˙hom, inkluΩa d-diΩabbiltà. Id-diΩabbiltà li persuna jista’ jkollha m’g˙andhiex tit˙alla ΩΩommha lura milli tipparteçipa f’kull aspett tal-˙ajja, kemm fejn tid˙ol l-edukazzjoni, ixxog˙ol, ir-rikreazzjoni u l-politika. Bilanç bejn dawn l-aspetti jwassal g˙al ˙ajja indipendenti, l-iΩjed fattur li jg˙in fl-iΩvilupp tal-persuna. B˙ala EΩekuttiv ©did talForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti, ˙sibna li hemm bΩonn li nag˙tu iΩjed importanza lil dawn il-˙sibijiet u g˙alhekk ©ie ffurmat working group li qieg˙ed jiffoka speçifikament fuq il-˙ti©ijiet ta’ persuni b’xi tip jew livell ta’ diΩabbiltà, tim

li huwa ffurmat minn persuni li jistg˙u jitkellmu b’mod dirett dwar is-sitwazzjonijiet li jiltaqg˙u mag˙hom. Dan il-working group fassal kampanja ©dida bl-isem ta’ Empower Us. L-isem Empower Us huwa mmirat li jwassal messa©© çar: kull persuna g˙andha l-abbiltajiet tag˙ha u kulma g˙andha bΩonn biex tiΩviluppahom huwa li jkollha l-opportunità titg˙allem, ta˙dem u tg˙ix ma’ ˙addie˙or. G˙alhekk huwa importanti li ma n˙allux kwistjonijiet ta’ nuqqas ta’ aççessibbiltà u mentalità Ωbaljata jxekklu l-iΩvilupp ta’ persuni b’diΩabbiltà, speçjalment Ωg˙aΩag˙, biex dawn jemmnu fihom innifishom, jiksbu sens ta’ empowerment, u jg˙ixu ˙ajja indipendenti b˙al kull persuna o˙ra fis-soçjetà. Il-kampanja hija mmirata mhux biss biex iΩΩid il-kuxjenza fuq is-settur, imma wkoll biex ti©bor l-ideat u ˙sibijiet ta’ persuni differenti biex b’hekk il-politika tal-FÛL u l-proposti li jitressqu f’dan ir-rigward ikunu jirriflettu l-˙ti©ijiet reali tas-settur. Aspett importanti ie˙or huwa l-fatt li b’mod konkret din ilkampanja qed turi kif persuni b’diΩabbiltà jistg˙u jipparteçipaw fil-proçess ta’ tfassil ta’ proposti u jkollhom involviment ˙olistiku fit-te˙id taddeçiΩjonijiet. Il-˙idma g˙al iΩjed empowerement tibda proprju minn hawn: persuni b’diΩabbiltà m’g˙andhomx g˙alfejn jiddiskutu biss fi ˙dan l-NGOs rispettivi li jkunu jiffurmaw

parti minnhom, imma ddiskussjoni g˙andha timra˙ iΩjed, fejn naraw NGOs differenti jiddiskutu flimkien malistess mejda, id f’id mal-Gvern u ma’ istituzzjonijiet o˙ra importanti. Finalment id-diskussjoni mhux se tkun qed iddur biss madwar diffikultajiet, imma wkoll madwar stejjer ta’ suççess, g˙ax dan huwa l-isba˙ mod kif wie˙ed jifhem li bosta drabi l-limitazzjonijiet ta’ persuna ji©u imposti fuqha minnha stess jew minn ta’ madwarha, meta dawn ma jag˙rfux jaraw l-abbiltà minflok id-

diΩabbiltà. G˙alhekk ir-rwol tal-istituzzjonijiet edukattivi dejjem kien importanti ˙afna, fejn mhux biss ikunu aççessibbli l-istrutturi u l-korsijiet varji imma anke ti©i traΩmessa l-idea li kul˙add jista’ jg˙ix flimkien u jkollu l-istess opportunitajiet, jekk kul˙add ji©i kkunsidrat importanti u ta’ potenzjal. Óabib tieg˙i, membru talworking group Empower Us, dejjem jg˙id li kul˙add g˙andu xi forma ta’ diΩabbiltà. L-importanti huwa li ma t˙allix din iddiΩabbiltà tg˙atti l-˙iliet kbar li xi waqtiet ikunu mo˙bija

©ewwa l-persuna. Dan il-kliem fih ˙afna x’tixtarr u nittamaw li din il-kampanja ©dida talForum Ûg˙aΩag˙ Laburisti jirnexxilha twassal proprju dan il-messa©© ewlieni. L-ewwel attività pubblika talkampanja Empower Us se ssir nhar il-Ìimg˙a, 13 ta’ Settembru, fis-7.00pm, f’Ta’ Xbiex Yatch Marina Parking Area. Kul˙add huwa mistieden jing˙aqad mag˙na. Jekk tinteressak din il-kampanja jew tixtieq tag˙ti l-kontribut tieg˙ek tista’ tikkuntattjana permezz tal- email v.c.barbara@gmail.com

Ittri

08.09.2013

Bdiet tidher il-mistĂ&#x201C;ija Ir-riâ&#x201E;Śultati miksuba fl-eâ&#x201E;Śamijiet tal-Malti, fejn 26 fil-mija tal-istudenti ma gË&#x2122;addewx mis-suÂŠÂŠett, juruna fâ&#x20AC;&#x2122;liema qagË&#x2122;da miskina, prekarja u taâ&#x20AC;&#x2122; mistË&#x2122;ija ninsabu bË&#x2122;ala poplu. Riâ&#x201E;Śultati li juru fâ&#x20AC;&#x2122;liema telqa tË&#x2122;alla lsienna tul dawn l-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar snin. Qed jidher sew li kemm ilmod li bih qed jiÂŠi mgË&#x2122;allem il-Malti miktub fl-iskejjel Maltin, kif ukoll il-fatt li lmaÂŠÂŠoranza tal-gË&#x2122;alliema, fosthom dawk li jgË&#x2122;allmu lMalti, mhumiex taâ&#x20AC;&#x2122; kalibru gË&#x2122;al dan is-suÂŠÂŠett. Ma nafx kif spiĂ§Ă§ajna li anke l-messaÂŠÂŠi li jibagË&#x2122;tu lgË&#x2122;alliema lill-ÂŠenituri jkunu miktubin bl-Ingliâ&#x201E;Ś. Ir-raÂŠuni hi sempliĂ§i: ma jafux jiktbu bil-Malti u jistË&#x2122;u juru dan mal-ÂŠenituri li jafuh! InË&#x2122;oss ukoll li l-Malti qed jitË&#x2122;alla gË&#x2122;al riË&#x2122;u. Jidher li limportanti hu li nË&#x2122;alluh jintuâ&#x201E;Śa bË&#x2122;ala lsien mitkellem biss. Dan hu dnub sagrilegu kbir! Irridu nirrealizzaw li lsienna miktub gË&#x2122;andu issa wkoll sfida enormi quddiemu blinfluss qawwi taâ&#x20AC;&#x2122; immigranti irregolari li qed jaslu fâ&#x20AC;&#x2122;pajjiâ&#x201E;Śna, bi wliedhom Ă§kejknin. Minn xi snin â&#x20AC;&#x2122;l hawn inË&#x2122;oloq ukoll il-post taâ&#x20AC;&#x2122; Kummissarju tat-Tfal. GË&#x2122;al liema tfal? GË&#x2122;at-tfal Maltin, jew gË&#x2122;at-tfal internazzjonali? NgË&#x2122;id gË&#x2122;alija gË&#x2122;adni qatt ma smajt xi stqarrija jew diskors taâ&#x20AC;&#x2122; din ilKummissarju bâ&#x20AC;&#x2122;risq it-tfal Maltin, almenu fl-etĂ tal-istudenti primarji. Issa hu l-waqt li, min ilu rieqed, iqum mirraqda! Bâ&#x20AC;&#x2122;riâ&#x201E;Śultat stampat taâ&#x20AC;&#x2122; 26 filmija tal-istudenti ma jgË&#x2122;addux mill-eâ&#x201E;Śami tal-Malti, nemmen bis-sË&#x2122;iË&#x2122; li lKummissarju tat-Tfal gË&#x2122;andha tfittex biex issib hi wkoll

ir-raÂŠuni gË&#x2122;al dan kollu. U biex ngË&#x2122;inha se nagË&#x2122;tiha xi Ë&#x2122;jiel. Taf il-Kummissarju tat-Tfal li bosta u bosta gË&#x2122;alliema â&#x20AC;&#x201C; u sâ&#x20AC;&#x2122;issa bâ&#x20AC;&#x2122;mod speĂ§jali fl-inË&#x2122;awi taâ&#x20AC;&#x2122; San Pawl il-BaË&#x2122;ar â&#x20AC;&#x201C; mal-istudenti primarji Maltin, qed ikollhom numru sostanzjali taâ&#x20AC;&#x2122; tfal barranin li la jafu Malti, la jafu Ingliâ&#x201E;Ś, la jafu Taljan u lanqas FranĂ§iâ&#x201E;Ś? U meta qed naraw u nixhdu dan kollu, min finalment qed ibati? Mhux it-tfal Maltin, li qed jitË&#x2122;allew jaqgË&#x2122;u lura fis-suÂŠÂŠetti kollha? Jaf ikun hemm xi Ë&#x2122;add bravu li jissuÂŠÂŠerixxi xi tagË&#x2122;lim bil-lingwa tas-sinjali, biex jifhimha kulË&#x2122;add! GË&#x2122;ax bË&#x2122;al dak li qallu, mhux diÂŠĂ baâ&#x201E;Śwarna â&#x20AC;&#x2122;l-Malti bi kliem bË&#x2122;al xopsteward, rawndebawt, erkondixin, eĂ§Ă§. Xâ&#x20AC;&#x2122;jonqos li jgË&#x2122;addi aktar minn dan l-ilsien prostitut tagË&#x2122;na? Mhux taâ&#x20AC;&#x2122; bâ&#x20AC;&#x2122;xejn li deĂ§ennji taâ&#x20AC;&#x2122; snin ilu konna ntennu â&#x20AC;&#x153;GË&#x2122;aliex tarmih lilsien li tatek ommok?â&#x20AC;? Jien mâ&#x20AC;&#x2122;jienx kapaĂ§i nwieÂŠeb. Nitlob li t-tweÂŠiba jagË&#x2122;tuha l-awtoritajiet, fosthom il-Kummissarju tat-Tfal, li l-kariga tagË&#x2122;ha tagË&#x2122;milha lgË&#x2122;elm gË&#x2122;all-futur tal-istess tfal li suppost tirrappreâ&#x201E;Śenta. Nemmen li kapaĂ§i tagË&#x2122;mel dan. Iâ&#x201E;Śda jekk Ë&#x2122;add ma jitkellem, jekk Ë&#x2122;add ma jagË&#x2122;ti sehmu, gË&#x2122;ad nisimgË&#x2122;u lavviâ&#x201E;Ś: â&#x20AC;&#x153;Fost l-aË&#x2122;wa li Ë&#x2122;abbejna u mâ&#x20AC;&#x2122;gË&#x2122;adhomx magË&#x2122;na, insellmu lill-ILSIEN MALTI.â&#x20AC;? Xâ&#x20AC;&#x2122;jiswa li nippruvaw nagË&#x2122;mluh lingwa magË&#x2122;rufa internazzjonalment u mË&#x2122;ares, jekk l-istess Maltin ma jirsistux biex iâ&#x201E;Śommuha â&#x20AC;&#x2122;l fuq mill-mewÂŠ li qed jgË&#x2122;arraqha? Forsi rridu nagË&#x2122;mlu minn ilsienna monument fuq qabar pajjiâ&#x201E;Śna?!

Festa KBira Fil-mosta

Sur Editur, Taâ&#x20AC;&#x2122; kull sena nhar il-15 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu, il-Knisja madwar iddinja tiĂ§Ă§elebra 1-festa solenni tat-tlugË&#x2122; fis-sema tal-VerÂŠni Marija bir-ruË&#x2122; u l-ÂŠisem. Fil-Gâ&#x201E;Śejjer Maltin din il-festa tiÂŠi Ă§Ă§elebrata ukoll fâ&#x20AC;&#x2122;diversi parroĂ§Ă§i fosthom fil-lokalitĂ tal-Mosta. GË&#x2122;al darba oË&#x2122;ra, ilfesta taâ&#x20AC;&#x2122; Santa Marija fil-parroĂ§Ă§a tagË&#x2122;na tal-Mosta kienet taâ&#x20AC;&#x2122; suĂ§Ă§ess kbir, kemm mil-lat spiritwali kif ukoll kulturali. GË&#x2122;al dan is-suĂ§Ă§ess Ë&#x2122;admu Ë&#x2122;afna persuni u dan bâ&#x20AC;&#x2122;mod volontarju. Prosit lill-ArĂ§ipriet Dun Albert Buhagiar, lill-kleru u

lill-Grupp tal-Festa. Prosit lill-Kaâ&#x201E;Śin Banda NicolĂ˛ Isouard u lill-Kaâ&#x201E;Śin Santa Marija gË&#x2122;as-sehem tagË&#x2122;hom matul il-festa. Prosit lis-SoĂ§jetĂ Piroteknika 15 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu u 1-GË&#x2122;aqda tan-Nar Santa Marija gË&#x2122;axxogË&#x2122;ol pirotekniku li Ë&#x2122;admu. Prosit lill-membri tal-Grupp tal-Armar, li â&#x201E;Śejnu lir-raË&#x2122;al tagË&#x2122;na bl-isbaË&#x2122; armar. Fil-jiem tal-festa fraË&#x2122;na maâ&#x20AC;&#x2122; Dun Charlon Muscat flokkaâ&#x201E;Śjoni tal-ewwel quddiesa tiegË&#x2122;u u maâ&#x20AC;&#x2122; Dun Paul Scibberas u Dun Edgar Vella fâ&#x20AC;&#x2122;gË&#x2122;eluq il-25 sena bË&#x2122;ala saĂ§erdoti. Kellna fostna lill-Isqof Mons.

Ă&#x152;orÂŠ Frendo OP, lill-Isqof Mons. Kujur mill-Indja u lillIsqof Mons. Charles Scicluna li mexxa l-quddiesa solenni taâ&#x20AC;&#x2122; jum il-festa, fejn is-saĂ§erdot Mosti u ArĂ§ipriet talBirgu, il-Kan. Joseph Cilia, niseÂŠ paniÂŠierku mill-isbaË&#x2122; f ÂŠieË&#x2122; l-Assunta. GË&#x2122;al darba oË&#x2122;ra l-komunitĂ tal-Mosta kienet taâ&#x20AC;&#x2122; eâ&#x201E;Śempju taâ&#x20AC;&#x2122; kif gË&#x2122;andhom jiÂŠu Ă§Ă§elebrati l-festi tagË&#x2122;na bâ&#x20AC;&#x2122;mod millaktar solenni, iâ&#x201E;Śda fuq kollox bâ&#x20AC;&#x2122;devozzjoni sinĂ§iera lejn Alla u l-qaddisin patruni tagË&#x2122;na. IVAN SCERRI, IL-MOSTA

ikunu AÄ§na nemmnu li Ĺź-ĹźgÄ§aĹźagÄ§ gÄ§andhom ik unu fiÄ&#x2039;-Ä&#x2039;entru fiÄ&#x2039;Ä&#x2039;entru tad-deÄ&#x2039;iĹźjonijiet tad-deÄ&#x2039;iĹźjonijiet li jittieÄ§du fis-soÄ&#x2039;jetĂ . Nemmnu li Ĺź-ĹźgÄ§aĹźagÄ§ jistgÄ§u jistgÄ§u jagÄ§tu kontribut kontribut importanti permezz tal-politikaa u importanti Ä§afna per mezz tal-politik tal-parteÄ&#x2039;ipazzjoni tal-parteÄ&#x2039;ipazzjoni tagÄ§hom fil-Ä§ajja pubblika. pubblika.

CHARLES B. SPITERI, BIRKIRKARA

GÄ§alhekk qed norganizzaw programm taâ&#x20AC;&#x2122; taÄ§riÄĄ immirat gÄ§al ĹźgÄ§aĹźagÄ§ interessati li jagÄ§tu servizz lil pajjiĹźna permezz tal-politika. YOU-Progress Y OU-Progress se jagÄ§ti taÄ§riÄĄ taÄ§riÄĄ baĹźiku baĹźiku lil dawn dawn iĹź-ĹźgÄ§aĹźagÄ§ fâ&#x20AC;&#x2122;dawn f â&#x20AC;&#x2122;dawn l-oqsma: l-oqsma: -

IIt-Teorija t-Teorija P Politika olitika P ublic P olicyy olic Public Policy IIl-Politika l-Politika tas-S tas-SoÄ&#x2039;jal oÄ&#x2039;jal D DemokratiÄ&#x2039;i emokratiÄ&#x2039;i IIl-Kunsilli l-Kunsilli LLokali okali K Kif if jaÄ§dem il-P il-Parlament arlament ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; M Malta alta Is-Sist Is-Sistema ema E Elettorali lettorali M Maltija altija IIl-LiÄĄijiet l-LiÄĄijiet tal-Unjoni E Ewropea wropea IIl-ÄŚidma l-ÄŚidma ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; Istituzzjonijiet E Ewropej wropej Id-Diplomazija IIl-Politika l-Politika Bar Barranija ranija

LL-etika -etika fil-P fil-Politika olitika Is-S oÄ&#x2039;joloÄĄija u l-P olitika Is-SoÄ&#x2039;joloÄĄija l-Politika Or Organizzazzjoni ganizzazzjoni ta taâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; K Kampanja ampanja P Politika olitika R Relazzjonijiet elazzjonijiet P PubbliÄ&#x2039;i ubbliÄ&#x2039;i LL-UĹźu -UĹźu tal-Internet tal-Internet biex T Twassal wassal MessaÄĄÄĄ Politiku M essaÄĄÄĄ P olitiku - P Public ublic Speak Speaking ing - ÄŚ ÄŚiliet iliet fit fit-Tmexxija -Tmexxija TaÄ§riÄĄ Prattiku fil-Mezzi tax-Xandir - T aÄ§riÄĄ P rattiku fil-M ezzi tax -Xandir

YOU-Progress se jibda OIBS M &SCHĂŹB UBh 0UUVCSV OIBS M &SCHĂŹB UBh 0UUVCSV li ÄĄej u llezzjonijiet se jibdew jingÄ§ataw filgÄ§axija matul il-ÄĄimgÄ§a (ĂŹBM BLUBS JOGPSNB[[KPOJ JCHĂŹBUJMOB FNBJM GVR JOGP!JEFBU PSH NU "QQMJLB[[KPOJKJFU TF KJOUMBRHĂŹV TBM JOGP!JEFBU PSH NU "QQMJLB[[KPOJKJFU TF KJOUMBRHĂŹV TBM Ć&#x161;JNHĂŹB Ć&#x161;JNHĂŹB UBh 0UUVCSV UBh 0UUVCSV Ä&#x160;entru Ä&#x160;entru Nazzjonali Laburista, Laburista, Triq Triq Mile Mile End, End, ÄŚamrun HMR1717 T 00356 2124 9900 F 00356 2124 4204 E info&ideat.org.mt info&ideat.or inf o&ideat.org.mt

www.ideat.org.mt w ww.ideat.org.mt

Sur Editur,

Ta’ Barra

08.09.2013

L-eLezzjoni ÌeneraLi fiL-Ìermanja fit-22 ta’ dan ix-xahar

Lejn koaLizzjoni bejn iL-partiti L-kbar Angela Merkel qieg˙da tfittex l-appo©© tal-poplu ÌermaniΩ g˙at-tielet darba fl-elezzjoni parlamentari tat-22 ta’ Settembru. Din l-elezzjoni ©iet fi Ωmien delikat g˙all-Kançillier tal-Ìermanja hekk kif il-pajjiΩ mhux qieg˙ed jiffaççja biss il-kriΩi ekonomika globali, imma wkoll il-gwerra çivili Sirjana li qed tpo©©i pressjoni kbira fuq il-Gvern ÌermaniΩ biex jie˙u poΩizzjoni çara dwar din it-tra©edja umana. LIAM GAUCI jag˙ti iktar dettalji.

Il-Ìermanja, g˙ad-differenza ta’ ˙afna mill-©irien tag˙ha, rnexxielha ΩΩomm l-ekonomija f’qag˙da tajba biΩΩejjed biex tirreΩisti l-impatt negattiv tar-riçessjoni li qieg˙da tesperjenza d-dinja b˙alissa. Fil-fatt, l-ekonomija ÌermaniΩa baqg˙et b’sa˙˙itha u kompetittiva tant li l-pajjiΩ fela˙ jag˙ti l-appo©© lillpajjiΩi memb ri tal-Unjoni Ewropea b˙all-Greçja u Spanja li kienu fit-tarf ta’ kollass finanzjarju. Dibatittu Amikevoli Dan is-suççess wassal biex Merkel tid˙ol g˙all-kampanja elettorali b’ottimiΩmu kbir fejn g˙add ta’ sonda©©i juru li qieg˙da tgawdi vanta©© komdu fuq l-avversarji politiçi tag˙ha. Madankollu, il-popolarità tag˙ha ma tidhirx li ser tkun biΩΩejjed biex tassiguralha ma©©oranza fil-Parlament hekk kif g˙andha biss 40% tal-elettorat GermaniΩ warajha. Ag˙ar minn hekk, l-alleat prinçipali tag˙ha, il-Partit Liberali (FDP), tilef ˙afna mill-popolarità tieg˙u matul din il-le©iΩlatura. G˙alhekk, b’6% biss tal-elettorat warajhom, mhux ser ikunu b’sa˙˙ithom biΩΩejjed biex jiffurmaw gvern sod madDemokristjani ta’ Merkel. Sitwazzjoni b˙al din kienet façilment twassal g˙al stat ta’ kriΩi f’bosta pajjiΩi filPunent, imma mhux fil-Ìermanja. Dan g˙aliex f’dan ilpajjiΩ hija normali li partit ifittex l-alleati anke lil hinn mill-fruntiera ideolo©ika tieg˙u. Fil-fatt, matul l-ewwel le©iΩlatura ta’ Merkel, il-partit tag˙ha fforma koalizzjoni mal-Partit Soçjal-Demokratiku ÌermaniΩ sabiex jassigura tmexxija stabbli matul l-le©iΩlatura kollha. Din ir-relazzjoni poΩittiva bejn l-akbar Ωew© partiti talÌermanja, ˙ar©et b’mod çar din il-©img˙a fid-dibattitu televiΩiv li kien hemm bejn Merkel u l-mexxej SoçjalDemokratiku Peer Steinbrueck. Matul dan id-dibattitu Ω-Ωew© mexxejja qag˙du lura milli jattakkaw lil xulxin b’mod iebes u llimitaw

ru˙hom g˙al xi tingiΩa ’l hemm u ’l hawn. Fil-fatt, dan id-dibattitu kien tant amikevoli li filmedja ÌermaniΩa ma ddominax il-kontenut tal-kummenti tag˙hom, imma l-©iΩirana bil-kuluri nazzjonali tal-Ìermanja li libset Merkel b’turija tal-ispirtu patrijottiku tag˙ha. B’dan is-simbolu çkejken, Merkel ip p r u v a t t a g ˙ t i messa©© ç a r l i l l - p o p l u tag˙ha li minkejja l-fatt illi hija kemm-il darba uΩat irriΩorsi ekonomiçi ta’ pajjiΩha biex tg˙in lill-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea li kienu f’sitwazzjoni ta’ kriΩi, dejjem po©©iet l-interessi tal-Ìermanja fuq quddiem. KriΩi Ewropea Minkejja l-eΩistenza ta’ dan lelement patrijottiku, jekk Merkel ti© i e l e t t a g ˙ a l darb’o˙ra, ser tkun mistennija li tie˙u wkoll poΩizzjoni iktar çara dwar il-futur talUnjoni Ewropea. Dan

g˙aliex ˙afna mill-Istati Membri g˙adhom qeg˙din isibuha diffiçli biex jo˙or©u mill-kriΩi; sitwazzjoni li ˙afna eletturi j˙ossu li Ωviluppat min˙abba l-fatt li r-rwol tal-Unjoni Ewropea g˙adu mhux çar. Filwaqt li ˙afna Ewropej stennew li jkun hemm g˙aqda politika u ekonomika bejn l-Istati Membri wara l-avvanzi li saru matul dawn l-a˙˙ar snin, illum insibu ru˙na f’sitwazzjoni fejn numru ta’ pajjiΩi b˙all-Greçja u Spanja kienu qed jikkunsidraw serjament li jo˙ro©u miΩ-Ûona Ewro. Iktar gravi minn hekk, firRenju Unit tant hemm elet-

turi ewroxettiçi li l-Gvern kellu bilfors i˙ejji t-triq g˙al refe-rendum fejn il-pajjiΩ jista’ jag˙Ωel li jitlaq l-Unjoni Ewropea g˙al kollox. Il-preΩenza qawwija ta’ dawn il-kurrenti ewroxettiçi madwar il-kontinent, qieg˙da tisforza lill-Ìermanja illi tie˙u poΩizzjoni iktar prominenti fil-©lieda biex iΩΩomm l-Unjoni mag˙quda f’dan iΩΩmien ta’ kriΩi. F’din il-battalja Merkel taf issib ru˙ha ming˙ajr l-alleati tradizzjonali tag˙ha, Franza u l-Italja, li b˙alissa di©à g˙andhom triq g˙at-telg˙a biex iΩΩommu lil pajjiΩhom stess mag˙qud f’dawn iΩΩminijiet diffiçli.

Il-politika ekonomika ta’ Merkel wasslet biex il-manifattura ÌermaniΩa ter©a’ tibda tirranka matul dawn l-a˙˙ar xhur.

Kalkoli politiçi Fuq l-g˙atba tal-Unjoni Ewropea hemm ukoll il-kriΩi Sirjana fejn mijiet ta’ eluf ˙allew ˙ajjithom f’konflitt imdemmi li ilu g˙addej g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn. Hawnhekk ukoll, Merkel sabet ru˙ha kkritikata b’mod iebes min˙abba l-fatt li l-Ìermanja kienet assenti kwaΩi g˙al kollox mid-dibattitu illi qam dwar kif u meta g˙andha tintervieni l-Ewropa fil-konflitt. F’dan il-kaΩ ˙afna osservaturi kkritikaw lil Merkel g˙aliex bl-im©ieba tag˙ha qed tag˙ti x’tifhem li ma tridx tid˙ol fil-kontroversja Sirjana qabel ma tg˙addi l-elezzjoni. Min˙abba f’hekk, s’issa Merkel g˙aΩlet li tillimita ru˙ha biss li teskludi l-possibbiltà ta’ intervent militari min-na˙a tal-Ìermanja ming˙ajr riΩoluzzjoni tal-Ìnus Mag˙quda. Hija qalet ukoll li tixtieq tara l-konkluΩjonijiet tal-osservaturi li ntbag˙tu minn din l-organizzazzjoni biex tivverifika lori©ini tal-attakk kimiku li sar riçentement qabel ma tie˙u poΩizzjoni çara dwar ilkwistjoni. Is-sinçerità, jew le, tal-galbu tag˙ha malajr ser jo˙ro© hekk kif ir-rapport tal-Ìnus Mag˙quda huwa mistenni li ji©i ppubblikat fil-jiem li ©ejjin u b’hekk inkunu nafu jekk Merkel hix lesta li tkun protagonista ta’ dibattitu daqshekk delikat f’nofs kampanja elettorali. Ji©ri x’ji©ri fl-elezzjoni tat-22 ta’ Settembru, l-Ewropa kollha, u mhux biss il-Ìermanja, g˙andha bΩonn li ji©i elett mexxej bi gvern stabbli warajh jekk il-kontinent irid ikompli jimxi lejn it-triq li g˙andha twassal g˙at-tmiem tal-isfidi ekonomiçi u politiçi li g˙andu quddiemu b˙alissa. G˙al dan il-mexxej, l-elezzjoni taf tkun l-e˙fef sfida li ser ikollu jiffaççja matul is-snin li ©ejjin.

Ta’ Barra

08.09.2013

Parolin minflok bertone fil-quÇÇata tal-Vatikan

Se jirnexxilu jÌib il-bidla mixtieqa?

Din il-©img˙a l-Papa Fran©isku ˙atar lill-Arçisqof Pietro Parolin ta’ 58 sena b˙ala s-Segretarju tal-Istat tal-Vatikan. Parolin, li huwa n-Nunzju Appostoliku g˙all-Venezwela, se jie˙u post Tarcisio Bertone, li ppreΩenta ittra ta’ riΩenja mill-kariga f’Ìunju. RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn l-isfond li fih qed ji©i ma˙tur isSegretarju tal-Istat il-©did tal-Vatikan.

Minn figura diviΩiva g˙al diplomatiku

la˙aq il-limitu tal-età g˙al din il-kariga.

Il-kariga ta’ Segretarju tal-Istat fil-Vatikan hija l-iktar wa˙da importanti wara dik tal-Papa, bis-Segretarju tal-Istat li jkollu poteri simili g˙al dawk ta’ Prim Ministru f’pajjiΩi Ewropej; bid-differenza li dan ji©i mag˙Ωul mill-Papa u mhux permezz ta’ proçess demokratiku. Ir-riΩenja ta’ Bertone, li llum jg˙odd 78 sena, ©iet meqjusa minn ˙afna b˙ala pass fiddirezzjoni t-tajba biex isiru rriformi neçessarji fil-Vatikan, bl-iskop li l-Knisja Kattolika ter©a’ ti©bor is-segwaçi li tilfet fl-a˙˙ar snin, b’mod speçjali fil-pajjiΩi tal-Punent. Fil-fatt, il-fattur ewlieni fla˙bar tal-g˙aΩla tas-Segretarju tal-Istat kien li l-Papa g˙aΩel diplomatiku biex jie˙u post ilfigura diviΩiva ta’ Bertone, g˙ax il-fatt li Bertone qed jirriΩenja mhix a˙bar fiha nnifisha. Dan hekk kif hija prattika komuni li s-Segretarju tal-Istat jinbidel mal-bidla talPapa. Ta’ min jg˙id ukoll li, skont il-li©i kanonika, Bertone kien

Skandli li tefg˙u lill-Knisja lura Il-Knisja Kattolika ˙adet daqqa ta’ ˙arta bil-kaΩijiet ta’ pedofelija u abbuΩi o˙ra fuq it-tfal minn ekkleΩjastiçi, kemm flEwropa u l-Amerika, u anke b’xi kaΩijiet fl-Awstralja. Ìie allegat li Bertone, li kien Segretarju tal-Istat tal-Vatikan g˙al dawn l-a˙˙ar seba’ snin, kien parzjalment responsabbli biex jinΩammu mistura diversi kaΩijiet ta’ abbuΩ. Daqqa ta’ ˙arta o˙ra g˙allKnisja Kattolika kienet dik b’rabta mal-bank tal-Vatikan, bl-iskandli li ilhom g˙addejjin sa mis-snin sebg˙in. Fost l-iktar kaΩijiet mag˙rufa kien hemm dak tal-Banco Ambrosiano li falla fl-1982, u li l-bank tal-Vatikan, imsejja˙ l-Istitut g˙ax-Xog˙lijiet Reli©juΩi, kellu sehem minnu. L-aktar kaΩ riçenti kien dak li faqqa’ fl-2009, meta sar mag˙ruf li l-bank tal-Vatikan kien qed ji©i investigat millawtoritajiet Taljani b’rabta ma’ ˙asil ta’ flus, bis-somma

msemmija tkun ta’ madwar €180 miljun. Iktar kmieni din is-sena ©ie arrestat Mons. Nunzio Scarano, u rriΩenjaw id-direttur tal-bank u d-deputat tieg˙u. Fl-2010 l-Papa Benedittu XVI kien g˙amel tentattiv biex jer©a’ ji©bor il-kredibbiltà talbank tal-Vatikan, u kien appunta awtorità finanzjarja biex tag˙mel monitora©© taloperat tal-bank. Madankollu, mhuwiex çar kemm din l-awtorità kienet effettiva, u jekk l-iskandli sarux minkejja l-awtorità, jew inkella ©ew Ωvelati permezz tag˙ha. Benedittu XVI kien baqa’ jiddefendi lil Bertone

snin? Fl-1958 il-Papa Ìwanni XXIII g˙aΩel Segretarju talIstat dakinhar stess li ©ie elett, iΩda dak iΩ-Ωmien il-kariga kienet ilha vojta sa mill-1944. Fl-1963 il-Papa Pawlu IV Ωamm l-istess Segretarju talIstat tal-predeçessur tieg˙u. Il-Papiet Ìwanni Pawlu I u Ìwanni Pawlu II, it-tnejn Ωammew lill-Kardinal FrançiΩ Jean Villot, g˙alkemm il-Papa Pollakk Ìwanni Pawlu II kien qal li Papa b˙alu, li mhuwiex Taljan, g˙andu bΩonn Segretarju tal-Istat li jkun Taljan. Villot huwa l-uniku Segretarju tal-Istat li serva ta˙t tliet Papiet. Huwa miet fl1979, u postu ttie˙ed minn Agostino Casaroli. Min huwa Pietro Parolin?

Issa, il-Papa Fran©isku jidher li qed jimxi fil-passi ta’ riforma ta’ Benedittu XVI, iΩda b’mod kemxejn iktar drastiku. Benedittu kien g˙aΩel lil Bertone b˙ala Segretarju talIstat sena wara li ©ie ordnat Papa, u baqa’ jiddefendih sala˙˙ar minkejja diversi pariri minn ta’ madwaru biex jibdlu. IΩda min kienu s-Segretarji tal-Istat fl-a˙˙ar g˙exieren ta’

Parolin se jie˙u postu b˙ala Segretarju tal-Istat minn Ottubru, meta Bertone jçedi postu uffiçjalment. Parolin twieled fi Schiavon, provinçja ta’ Vicenza, f’Jannar tal-1955. Kien bidu umli g˙al Parolin b˙ala tifel fost g˙axar a˙wa, b’missier li jmexxi ˙anut taΩ–Ωebg˙a u ommu g˙alliema tal-Primarja. Tilef lil missieru

f’inçident meta kien g˙ad kellu g˙axar snin. Wara li ©ie ordnat saçerdot fl-1980 kompla bl-istudji tieg˙u fil-li©i kanonika, u flistess waqt segwa kors ie˙or fid-diplomazija f’Università separata. Da˙al fil-korp diplomatiku tal-Vatikan fl-1986, u serva b˙ala diplomatiku g˙al 20 sena. Serva fost o˙rajn finNi©erja u l-Messiku, u rrappreΩenta lill-Vatikan fi Ωjarat importanti b˙al dawk fil-Korea ta’ Fuq u l-Vjetnam. Parolin huwa l-ewwel Taljan mill-Grigal li sar il-kollaboratur mill-qrib tal-Papa f’iktar minn tliet sekli. L-a˙˙ar wie˙ed kien Giambattista Rubini, imwieled f’Venezja fl1642 u Segretarju tal-Istat mill1689 sal-1691. Rubini kien ukoll Isqof ta’ Vicenza, iddjoçesi li minnu ori©ina Parolin. G˙alkemm Parolin jidher li huwa kandidat bi kredenzjali tajbin biex, flimkien mal-Papa Fran©isku, jag˙mel ir-riformi neçessarji fil-Knisja, f’dan listadju wie˙ed jista’ biss jg˙id li Ω-Ωmien g˙ad irid jag˙ti parir.

Mill-Misra˙

08.09.2013

gianni onorato maÓtur ceo Ìdid tal-msc cruises pierfrancesco Vago isir chairman eÛekuttiV Gianni Onorato huwa l-Kap EΩekuttiv il-©did tal-MSC Cruises. Onorato g˙andu 30 sena esperjenza fil-cruise business. G˙al dawn l-a˙˙ar disa’ snin kien President tal-Costa Crociere. Onorato ggradwa mill-Istituto Orientale ta’ Napli u speçjalizza fl-amministrazzjoni tannegozju f’Milan u Fontainebleau. “Ninsab eçitat li ng˙atajt dan ir-rwol u issa se mmur Ìinevra fil-Kwartieri tal-MSC Cruises,” qal Onorato. “Se nag˙mel ˙ilti kollha biex inΩid il-valur talkumpannija u biex timmas-

simizza l-poΩizzjoni tag˙ha f’din l-industrija. Qed in˙ares ’il quddiem biex nibda na˙dem mal-MSC Cruises f’dan il-mument sinjifikanti talizvilupp tal-kumpannija. Pierfrancesco Vago se jkompli jmexxi MSC Cruises firrwol ta’ Chairman EΩekuttiv u se jiffoka fuq il-kumpanniji lo˙ra tal-grupp MSC li g˙andhom rilevanza strate©ika fissettur turistiku. L-MSC Cruises g˙addiet minn perijodu ta’ espansjoni mg˙a©©la, b’10 cruise liners ©odda f’anqas minn 10 snin, b’45 uffiççju madwar id-dinja.

Ninsab kunfidenti li l-˙atra ta’ Gianni Onorato tikkonsolida listruttura tat-tmexxija tag˙na, inkomplu nibnu fuq is-sa˙˙a tag˙na u nkabbru l-pjanijiet ta’ Ωvilupp li g˙andna quddiemna.” Vago ilu jmexxi l-MSC Cruises mill-2004, meta kien tnieda investiment ta’ sitt biljun ewro li ttrasforma l-MSC Cruises fit-tielet l-akbar opertur ta’ cruise liners fid-dinja. Onorato se jkun ibbaΩat f’Ìinevra fil-kwartieri tal-MSC Cruises u se jirrapporta lillBord tad-Diretturi u Chairman EΩekuttiv tal-MSC Cruises.

michael attard ltd, l-importaturi l-Ìodda tas-citroen Michael Attars Ltd g˙adhom kif ©ew appuntati l-importaturi l-©odda tal-karozzi Citroen f’Malta. Huma ©ew imqabbda wkoll sabiex ibig˙u l-ispare parts u s-servizz talafter sales. Muscat’s Motors se jibqg˙u jie˙du ˙sieb is- services u ttiswijiet. Il-grupp Michael Attard Ltd twaqqaf mis-Sur Michael Attard, il-missier, fl-1938. Huma sinonimi mal-importazzjoni tal-karozzi Peugeot sa mill-1949 u huma wa˙da millaqwa kumpanniji fis-settur tal-

karozzi. Il-karozzi Citroen kienu ©ew inawgurati f’Pari©i, eΩattament ta˙t it-Torri Eiffel, 90 sena ilu. Fl-2010 fe©©ew il-mudelli DS li kienu ikoni fis-snin tal-passat. Illum id-DS jinkludu dDS3, DS3 Cabrio, DS4 u DS5. Is-Citroen huma sinonimi mat-tlielaq tal-karozzi u ˙adu sehem f’diversi kategoriji, speçjalment dawk Rally. Is-Citroen g˙andhom 10,000 post minn fejn jinbieg˙u u huma preΩenti f’90 pajjiΩ, inkluΩ Malta. Matul l-2012 bieg˙u 1,265,000 vettura.

VandaliÛmu fuq monument fit-tunnara tal-mellieÓa Il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a kkundanna bla ebda riΩerva lvandaliΩmu li sar fuq monument fit-Tunnara tal-Mellie˙a matul il-lejl ta’ bejn l-1 u t-2 ta’ Settembru. Dan il-vandaliΩmu sar fuq wirt storiku li jinsab qrib ˙afna tal-Batterija ta’ Westreme. Il-Batterija ta’ Westreme, li tinsab proprju f’dan il-post, kienet ©iet restawrata millKunsill Lokali tal-Mellie˙a bejn l-2007 u l-2008, u ©iet trasformata f’MuΩew tatTunnara. Minn dakinhar sal-lum bdew jie˙du ˙sieb dan il-post lG˙aqda Melle˙ija Art Club 2000, li taw is-sehem tag˙hom ukoll fir-restawr ta’ din ilbinja. Il-Kunsill Lokali appella lil dawk kollha li g˙andhom xi informazzjoni sabiex javviçinaw lill-Pulizija biex min wettaq dan l-att vandalu ikollu jirrispondi g˙al g˙emilu. Dawn l-atti vandali g˙andhom jinqatg˙u sabiex inkunu nistg˙u napprezzaw ferm aktar il-wirt storiku li ˙allewlna missirijietna u ng˙adduh lil

dawk li ©ejjin warajna. Il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a jibqa’ kommess li j˙ares il-wirt storiku lokali, u qieg˙ed anke jorganizza laqg˙at ta’ tag˙rif sabiex ikabbar l-g˙arfien dwar il-wirt storiku fil-Mellie˙a. Ir-ritratt ta’ hawn fuq ©ie mg˙oddi lill-Kunsill minn membri tal-Art Club 2000, li jie˙du ˙sieb jift˙u l-MuΩew tat-Tunnara g˙all-pubbliku fuq baΩi regolari ˙afna.

Mill-MisraË&#x2122;

08.09.2013

IL-KUmmIssARJU EwROpEw GĂ&#x201C;AR-RIĂ§ERKA, L-INNOVAZZJONI U x-xJENZA GEOGhEGAN-QUINN sE Ă&#x203A;Ă&#x203A;UR mALTA Il-Kummissarju Ewropew gË&#x2122;arRiĂ§erka, l-Innovazzjoni u xXjenza, Geoghegan-Quinn, se â&#x201E;Śâ&#x201E;Śur Malta biex tniedi l-programm taâ&#x20AC;&#x2122; fondi Orizzont 2020: programm li huwa mmirat biex jimplimenta Unjoni talInnovazzjoni sas-sena 2020, li permezz tagË&#x2122;ha l-Unjoni Ewropea tikseb kompetittivitĂ globali. Dan tË&#x2122;abbar mis-Segretarju Parlamentari gË&#x2122;ar-RiĂ§erka u lInnovazzjoni, Stefan Buontempo, meta attenda gË&#x2122;allpreâ&#x201E;Śentazzjoni taâ&#x20AC;&#x2122; proÂŠett li parti minnu se jiÂŠi ffinanzjat mill-Kunsill Malti gË&#x2122;ax-Xjenza u t-TeknoloÂŠija. Is-Segretarju Parlamentari Buontempo qal li â&#x201E;Ś-â&#x201E;Śjara talKummissarju Ewropew tikkonferma l-impenn taâ&#x20AC;&#x2122; Malta li rriĂ§erka u l-innovazzjoni jkunu minquxa fl-istrateÂŠija ekonomika taâ&#x20AC;&#x2122; pajjiâ&#x201E;Śna. Dr Buontempo qal li aktar investiment fâ&#x20AC;&#x2122;dawn l-oqsma u aktar kollaborazzjoni bejn lentitajiet ikkonĂ§ernati, iwasslu biex pajjiâ&#x201E;Śna jkollu futur bâ&#x20AC;&#x2122;saË&#x2122;Ë&#x2122;tu. Fâ&#x20AC;&#x2122;dan il-kuntest, il-Gvern se jkompli bl-impenn tiegË&#x2122;u biex isostni dan l-investiment filprogramm taâ&#x20AC;&#x2122; fondi Ewropew. â&#x20AC;&#x153;AË&#x2122;na se nassiguraw li riĂ§erkaturi lokali u negozji innovattivi jkunu ppreparati tajjeb gË&#x2122;allOrizzont 2020.â&#x20AC;?

IĂ§-Chairman tal-Kunsill Malti gË&#x2122;ax-Xjenza u t-TeknoloÂŠija (MCST) Jeffrey Pullicino Orlando spjega l-programmi li l-MCST qed tissuÂŠerixxi biex loqsma tar-RiĂ§erka u lInnovazzjoni jkunu pilastri ewlenin fl-ekonomija lokali. Dawn jinkludu Competence Tandem Centre, programm taâ&#x20AC;&#x2122; Technology Transfer, R & I Voucher Programme u Venture Capital Fund. Dan il-fond jippermetti li investituri lokali jinvestu fi proÂŠetti taâ&#x20AC;&#x2122; riĂ§erka u innovazzjoni li jkunu qed isiru lokalment u jibbenefikaw minn profitt fuq l-investiment li jkunu gË&#x2122;amlu. Id-â&#x20AC;&#x2DC;Kummissarju Ewropew gË&#x2122;ar-RiĂ§erka, l-Innovazzjoni u x-Xjenza, GeogheganQuinn(MCST), twettaq biex ixejjen il-preokkupazzjoni li teâ&#x201E;Śisti dwar l-uâ&#x201E;Śu taâ&#x20AC;&#x2122; enerÂŠija rinnovabbli, billi jiÂŠi sfruttat ilpotenzjal offshore tal-enerÂŠija mir-riË&#x2122;. L-gË&#x2122;an ewlieni tal-proÂŠett huwa li jsir studju taâ&#x20AC;&#x2122; vijabbiltĂ taâ&#x20AC;&#x2122; wind farm kbir â&#x201E;Śviluppat lokalment. GË&#x2122;al dan il-gË&#x2122;an ÂŠiet â&#x201E;Śviluppata metodoloÂŠija ÂŠdida biex jiÂŠi stabbilit xi struttura hemm bâ&#x201E;Śonn li tissodisfa fond li jvarja bejn 50-70 metru u l-kundizzjonijiet tat-temp li se tiÂŠi esposta gË&#x2122;alih din listruttura.

EDUKAZZJONI FAVUR TEKNOLOĂ&#x152;IJA GĂ&#x201C;AL ARJA AKTAR NADIFA Meta kien qiegË&#x2122;ed jintwera sistema ÂŠdida taâ&#x20AC;&#x2122; monitoraÂŠÂŠ tal-kwalitĂ tal-arja fl-Istitut tax-Xjenza Applikata flMCAST, il-Ministru gË&#x2122;allIâ&#x201E;Śvilupp Sostenibbli u lAmbjent, Leo Brincat, qal li inizjattivi bË&#x2122;al dawn filqasam edukattiv favur teknoloÂŠija nadifa jwasslu gË&#x2122;al arja aktar nadifa. Qal li kejl bË&#x2122;al dan iË&#x2122;affef il-proĂ§ess biex il-monitoraÂŠÂŠ tal-arja jkun aË&#x2122;jar u kontinwu fâ&#x20AC;&#x2122;gË&#x2122;add taâ&#x20AC;&#x2122; postijiet. Din is-sistema ÂŠdida taâ&#x20AC;&#x2122; monitoraÂŠÂŠ tal-arja se tintuâ&#x201E;Śa l-aktar mill-istudenti li jsegwu korsijiet fix-xjenza ambjentali biex jiksbu esperjenza prattika dwar kif isir il-monitoraÂŠÂŠ tal-arja u l-Istitut se jkun jistaâ&#x20AC;&#x2122; jkejjel il-kwalitĂ tal-arja fil-kampus talMCAST. Il-Ministru Brincat qal li

pajjiâ&#x201E;Śna jrid jaË&#x2122;dem biex ikollu aktar sistemi taâ&#x20AC;&#x2122; monitoraÂŠÂŠ tal-arja fâ&#x20AC;&#x2122;Ë&#x2122;in reali u li jkunu mifruxa aktar Ë&#x2122;alli nnies ikollhom aĂ§Ă§ess akbar gË&#x2122;al kejl simili. Filwaqt li faË&#x2122;Ë&#x2122;ar l-inizjattiva li daË&#x2122;al gË&#x2122;aliha dan l-Istitut li jaqaâ&#x20AC;&#x2122; taË&#x2122;t il-Ministeru talEdukazzjoni u x-XogË&#x2122;ol, ilMinistru Brincat Ë&#x2122;abbar li ntlaË&#x2122;aq ftehim fil-prinĂ§ipju mal-Ministeru gË&#x2122;all-Ambjent biex fl-iqsar â&#x201E;Śmien possibbli jibdew korsijiet taâ&#x20AC;&#x2122; taË&#x2122;riÂŠ fuq iâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śbir tas-siÂŠar. Qal li dan huwa pass importanti mhux biss biex insaË&#x2122;Ë&#x2122;u l-preservazzjoni tassiÂŠar, iâ&#x201E;Śda wkoll bË&#x2122;ala gË&#x2122;odda importanti fil-mixja lejn arja aktar nadifa fil-bliet u rË&#x2122;ula taâ&#x20AC;&#x2122; pajjiâ&#x201E;Śna, minË&#x2122;abba li s-siÂŠar itejbu lkwalitĂ tal-arja u l-kwalitĂ tal-Ë&#x2122;ajja.

SEGRETARJAT PARLAMENTARI *Ă&#x201A;$// $*5,.8/785$ ,6 6$-' 8 '5,77,-,(7 7$/ $11,0$/,

Xlokk! a s r Ma

IS-SIBT 14 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru Xatt is-Sajjieda | mismis-7:00pm 7:00pm 7 00pm â&#x20AC;&#x2122;l quddiem - ESEBIZZJONI TAS-SAJD U L-AKWAKULTURA - BEJGH TAâ&#x20AC;&#x2122; HUT FRISK - INFORMAZZJONI DWAR IL-HUT LOKALI - FIERA TAL-HUT - TOMBLA - LOGHOB GHAT-TFAL - DIVERTIMENT MUZIKALI

MARSAXLOKK LC

3URJUDPP WDO ,Ĺ§YLOXSS 5XUDOL JÄ˘DO 0DOWD Â˛

FFederation ederation of M Malta alta Aquaculture Producers Aquaculture P roducers

/($'(5 3URÄ&#x203A;HWW SDU]MDOPHQW LI ILQDQ]MDW PLOO 8QMRQL (ZURSHD 3URÄ&#x203A;HWW SDU]MDOPHQW LIILQDQ]MDW PLOO 8QMRQL (ZURSHD ,O )RQG $JULNROX (ZURSHZ JÄ˘DOO ,Ĺ§YLOXSS 5XUDOL ,O )RQG $JULNROX (ZURSHZ JÄ˘DOO ,Ĺ§YLOXSS 5XUDOL 5DWD WDŇ&#x2039; .R ILQDQ]MDPHQW 8QMRQL (ZURSHD *YHUQ WDŇ&#x2039; 0DOWD / (ZURSD 7LQYHVWL IŇ&#x2039;ĹŚRQL 5XUDOL / (ZURSD 7LQYHVWL IŇ&#x2039;ĹŚRQL 5XUDOL

Kun Af

08.09.2013

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

Saviour Mamo

GALILEO GALILEI fil-15 ta’ Frar, 1564, u ˙a ledukazzjoni tieg˙u f’wie˙ed mill-monasteri fl-istess belt. Fil- bidu ta’ ˙ajtu, Galileo xtaq li jaqbad il-˙ajja reli©juΩa u jid˙ol f’xi ordni tal-Knisja. Imma l-ambizzjoni ta’ missieru Vincenzo Galilei, li kien g˙alliem tal-muΩika, u ommu Guilia Ammannati, kienet differenti. Dawn xtaqtu li binhom isir tabib. Meta kien l-università, Galileo kellu passjoni u interess kbir fil-matematika u g˙alhekk xtaq li jkompli jistudja dan is-su©©ett. L-g˙an tieg˙u kien la˙qu g˙ax sar professur tal-matematika fl-Università ta’ Padova u Pisa. Teorija Ωbaljta

Kienu jsibuh b˙ala missier lastronomija moderna, missier il-fiΩika moderna, missier ilfilosofija u missier ix-xjenza.

Galileo kien g˙amel rivoluzzjoni s˙i˙a fix-xjenza. L-invenzjonijiet tieg˙u g˙al dak iΩ-Ωmien kienu ta’ impor-

tanza kbira, kemm fil-matematika kif ukoll fl-iskoperti flUnivers. Galileo twieled f’Pisa, l-Italja,

B˙ala professur Galileo kien spiss jargumenta dwar it-teoriji tradizzjonali fl-astronomija u fil-fiΩika, fosthom it-teorija ta’ Aristotli dwar il-gravità taddinja. Aristotli kien jg˙id li aktar ma jkun tqil l-o©©ett, aktar jaqa’ b’veloçità lejn l-art, u iktar ma jkun ˙afif, aktar idum ma jaqa’. Galileo kien kontra din it-teorija u qal li kull o©©ett, ikun kif ikun, kbir jew Ωg˙ir, tqil jew ˙afif, dawn dejjem jinΩlu bl-istess veloçità, basta ming˙ajr interferenza, dik tal-arja. Galileo kien ta prova ta’ dan billi tela’ fuq it-Torri ta’ Pisa u minn hemm fuq tefa’ Ωew© o©©etti ta’ g˙amla u toqol differenti. Kien qal ukoll li l-interferenza tal-arja tbiddel il-veloçità tal-o©©ett huwa u nieΩel. Kieku l-esperiment isir f’post ming˙ajr arja, kieku kollox jinΩel bl-istess rata ta’ veloçità. Kien bl-g˙ajnuna tat-teleskopju li vvinta Galileo fl-1610 li sa˙˙a˙ it-teorija ta’ Nicholas Copernicus li l-pjaneti jduru max-xemx, mhux b˙at-teorija kontroversjali ta’ Aristotli li tg˙id li d-dinja hija n-nukleu tal-univers, ji©ifieri li kollox idur mad-dinja. Dan it-tele-

skopju li bena Galileo kien kapaçi jkabbar 20 darba ddaqs naturali. Bis-sa˙˙a ta’ din l-invenzjoni, Galileo kien kapaçi jistudja lmappa tal-qamar kif ukoll g˙amel ˙afna skoperti o˙ra fl-Univers. Kien skopra wkoll l-erba’ qmura tal-pjaneta Jupiter u l-faççati tal-pjaneta Venus. Kundanna mill-Knisja Peress li Galileo baqa’ jwebbes rasu li t-teorija ta’ Nicholas Copernicus hija dik korretta, il-Knisja Kattolika Rumana ˙aditha kontrih. Fil-Bibbja hemm ˙afna passa©©i li jag˙tu wie˙ed x’jifhem li x-xemx iddur maddinja. Il-Papa Urban VIII, li kien il-kap tal-Knisja dak iΩΩmien u kien jifhem sew lil Galileo, kien bag˙tu quddiem l-InkwiΩizzjoni – qorti mwaqqfa mill-Knisja fil-Medjuevu – biex teqred l-ereΩija u xi abbuΩi o˙ra kontra r-reli©jon, biex qabel ma jippubblika lktieb Djalogu dwar Ûew© Sistemi Prinçipali jsiru xi korrezzjonijiet. Il-ktieb ©ie ppubblikat fl1632. Galileo baqa’ jinsisti li tteorija ta’ Nicholas Copernicus hija dik vera. Galileo ©ie arrestat fil-villa tieg˙u f’Arcetri, barra Firenze, fl-Italja fl-1633. Ma kienx ittie˙ed il-˙abs min˙abba l-età avvanzata li kellhu u g˙ax sa˙˙tu kienet dg˙ajfa. Fl-a˙˙ar Ωmien li qatta’ d-dar, kiteb wie˙ed millaktar kotba famuΩi Two New Sciences li ji©bor l-40 sena ta’ studju tieg˙u. Galileo baqa’ sejjer lura u tilef id-dawl g˙al kollox, kif ukoll spiçça pupletiku. Galileo miet fit-8 ta’ Jannar fl-1642 u baqa’ jissemma g˙allistudju profond tal-Univers. Min˙abba li kellu kwistjoni mal-Knisja, Galileo ma kienx indifen fil-baΩilika imma fil©enb tag˙ha. Fl-1737 kien inqala’ u ndifen ©ewwa il-baΩilka. Kien sar monument g˙al unuru.

Personalità

08.09.2013

L-attriÇi Li tgÓid Li L-fiduÇja hija L-baÛi ta’ koLLox gÓaLiha

ramona Portelli www.ramonaportelli.com

Il-personalità li intervistajt illum qatt ma kont iltqajt mag˙ha qabel u wisq anqas kont naf dwarha, ˙lief li hija attriçi Maltija. Li nista’ ng˙id huwa li, appena ltqajna g˙al din l-intervista, mal-ewwel qbilna u malajr sirt nafha mill-viçin ukoll. Qed nirreferi g˙al JACKIE VASSALLO BIANCHI. Jackie g˙andha tmienja u erbg˙in sena, toqg˙od Pembroke, miΩΩew©a u g˙andha Ωew©t itfal bniet. Minbarra d-drama, t˙obb is-safar u tikkunsidra l-irqad b˙ala wie˙ed mill-passatempi tag˙ha wkoll. “Fil-˙ajja ma jkiddni xejn. G˙alxejn persuna toqg˙od tinkwieta. Inutli ΩΩid it-tikmix. Nikkunsidra lili nnifsi b˙ala persuna fortunata, u nemmen li kul˙add huwa ffortunat, però trid tag˙raf tid˙qilha lill-fortuna.”

ramonaportelli@hotmail.com

Kompliet tg˙idli li l-karattru tag˙ha huwa tipikament talistilla Aries. Jackie nzertat taqa’ ta˙t din l-istess stilla. “Jien persuna li nikkunsidrani b˙ala nar tat-tiben, assertiva u jekk inxomm xaqq ta’ gideb f’persuna, ser inwarrab mal-ewwel. G˙alija l-fiduçja hija l-baΩi ta’ kollox. Inqis ru˙i b˙ala perfezzjonista wkoll. Óa©a rrid nag˙milha sew, inkella ma nag˙mel xejn mal-ewwel.” Minn ta’ erba’ snin, Jackie kienet involuta fid-drama. BaΩikament din in-namra ©ietha naturali. Ridt inkun naf jekk meta tkun qed titkellem ma’ xi ˙add u tkun trid telabora u ΩΩewwaq listorja, ti©ix naturali fiha li dda˙˙al xi element ta’ reçtar fiha l-˙a©a. Fil-pront we©bitni: “F’sitwazzjonijiet simili nda˙˙al reçtar biex inda˙˙aq, imma mhux biex nigdeb. Jien ilgost tieg˙i nara lil ˙addiehor jid˙aq, u allura mhux lewwel darba li nivvinta xi çajt fuqi, voldieri teatrin hekk nag˙mel,” tbissmet tg˙idli Jackie. G˙al xi snin Jackie kienet timmudella, iΩda indunat li rreçtar aktar kienet il-linja naturali tag˙ha, u b’hekk bdiet tattendi g˙al xi korsijiet tarreçtar. L-immudellar u r-reçtar inzertaw it-tnejn li huma mhumiex xi karrieri sodi g˙al hawn Malta. Fil-fatt, atturi o˙ra b˙al Jackie, kif ukoll hi stess, ikollhom ix-xog˙ol proprju tag˙hom g˙all-g˙ajxien primarju tag˙hom. B’hekk staqsejtha kemm jibqa’ purament vijabbli li tqatta’ ˙inijiet twal ta’ recordings wara ©urnata twila xog˙ol. “Nag˙milha g˙ax veru n˙obb nag˙mel dan. Personalment nippreferi na˙dem fit-teatru milli televiΩjoni biss.” Sagrifiççji kbar g˙addrama Fil-preΩent konna qed naraw lil Jackie ta˙dem fi drama lokali bl-isem ta’ Ma Tinbidel Qatt . Fil-fatt, infurmatni li ser tkompli g˙addejja anke s-sena d-die˙la, fejn ser tkun

tag˙hom”, ikkonfermatli determinata minn dak li kienet qed tg˙id. Akkanita tal-futbol u ssegwi kull log˙ba tat-tim li tissaportja

qed tqatta’ dan is-sajf tirrekordja xi partijiet bi lbies tax-xitwa waqt is-s˙ana tassajf. Sirt naf li Jackie taf titkellem diversi lingwi, fosthom il-FrançiΩ, Taljan, IngliΩ u Malti. Taf ukoll xi kliem baΩiku bil-ÌermaniΩ u lIspanjol. Kienet fil-fatt ukoll ta˙dem b˙ala gwida tat-turisti lliçenzjata, iΩda waqfet seba’ snin ilu. KurΩità poΩittiva dwar Jackie hija li g˙alkemm t˙obb issajjar, hija konxja dwar tisjir g˙al sa˙˙a a˙jar.

“Jien in˙obb ˙afna platti bitti©ie© u anke insalati. Fixxitwa n˙obb nag˙mel ˙afna sopop. Nevita ˙afna l-qali, Ωjut u l-la˙am ahmar,” infurmatni Jackie. Tkellimt mag˙ha dwar issafar li tant huwa g˙al qalbha, u skoprejt li meta ΩΩur xi pajjiΩ ©did tippreferi tara l-muΩewijiet u xi siti storiçi tieg˙u. Ir-ra©uni wara dan hija naturali ˙afna g˙aliha peress li t˙obb tkun taf dwar l-istorja tal-pajjiΩi. “Meta kont na˙dem ta’ gwida kont ukoll

inqabbel xi sit storiku barrani ma’ dak lokali. Ninduna kemm it-turisti li jkolli mieg˙i japprezzaw aktar u jkunu jistg˙u anke jqabblu tag˙hom ma’ tag˙na,” spjegatli Jackie dwar il-mottiv ta’ dan l-inte-ress personali tag˙ha. Ridt inkun naf xi jbeΩΩag˙ha mill-˙ajja. Fil-fatt, Jackie we©bitni: “Jien persuna li la nibΩa’ mill-mewt u lanqas mill-mejtin. IbeΩΩg˙uni n-nies ˙ajjin tal-madwar, speçjalment ittg˙anniq u l-bews Ωejjed

KurΩità ˙elwa o˙ra dwar Jackie hija li t˙obb il-futbol u fil-fatt ΩΩomm mat-tim talJuventus. Barra minn hekk ma titlifx log˙ba wa˙da. Mhux soltu mara tkun daqstant akkanita. B’hekk iddiskutejt mag˙ha dan id-delizzju u anke staqsejtha kif bdiet tinteressa ru˙ha daqshekk, u jekk qattx marret tara xi log˙ba barra minn Malta. “Missieri kien jilg˙ab il-futbol u kien g˙al Ωmien twil fil-kumitat tal-futbol talklabb tal-Furjana, u meta konna Ωg˙ar konna mmorru naraw il-log˙ob l- istadium tal-GΩira. IΩda missieri jΩomm malIngliΩi. Jien inΩomm matTaljani, g˙ax meta kont Ωg˙ira, ˙abib kbir tal-familja tag˙na kien iΩomm malJuventus, u darba waqt log˙ba tal-Juve, il-plejer Bettega kien waqa’ u we©©a’ u jien bdejt ng˙idilhom Bettega g˙andu “Mimmi Ωaqqu,” u tant da˙ku li kif jarani dan il-˙abib ta’ missieri kien jg˙idli “Int Juventina Ωg˙ira,” u bqajt in˙obb dan it-tim. Qatt ma mort nara log˙ba tag˙hom barra minn Malta, imma dik hija xewqa kbira tieg˙i u llum jew g˙ada g˙ad inwettaqha. Fil-fatt, anke jiena membru ta’ wie˙ed mill-klabbs tal-Juve ta’ Malta u spiss immur nara xi log˙ba hemmhekk,” tbissmet tg˙idli Jackie. Tlabtha wkoll opinjoni personali dwar jekk taqbilx li g˙andu jkun hawn imqar bajja wa˙da f’Malta g˙annudisti. “Iva naqbel, imbasta ma tkunx aççessibbli ghattfal,” sostniet Jackie. Fl-a˙˙ar nett Jackie xtaqet twassal messa©© lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd: “Il-˙ajja qasira u ˙uduha kif tigi. Inutli tinkwetaw. La bl-inkwiet ma ssolvi xejn, ilparir tieg˙i huwa: tinkwetax,” temmet tg˙id Jackie.

KurΩitajiet

08.09.2013

kalejdoskopju

Mi©bura minn Charles B. Spiteri

Xenarju inGliÛ fl-afrika t’isfel kelb isalva ieÓor Membri tal-Istitut tan-Nisa li ˙admu villa©© Ωg˙ir bis-suf, g˙at-tfal morda, baqg˙u skantati meta ntqalilhom li ma setg˙ux jag˙tuhulhom min˙abba li s-suf jirrappreΩenta riskju g˙as-sa˙˙a u s-sigurtà tat-tfal. In-nisa, minn Sidford f’Devon, qattg˙u sena s˙i˙a jo˙olqu x-xenarju f’kobor ta’ sitt piedi b’erbg˙a, mimli b’persuna©©i çkejknin, djar, annimali, fjuri, razzett u knisja. Dan ix-xog˙ol soltu jing˙ata lill-isptarijiet tat-tfal, ospizji u nurseries , biex it-

tfal foqra jkollhom biex jilag˙bu, iΩda din id-darba ma kienx aççettat min˙abba l-biΩa’ li s-suf jista’ ma jkunx sterilizzat. G˙alhekk, in-nisa ˙ar©u diΩappuntati g˙all-a˙˙ar. Wa˙da mill-anzjani qalet li kienu xebg˙u sal-ponta ta’ mne˙irhom li kull sena ja˙dmu x-xalpi, u g˙alhekk qatg˙uha li jag˙mlu xi ˙a©a differenti u fuq skala kbira. Ilkoll involvew ru˙hom f’dan ix-xog˙ol u ˙adu gost ja˙dmu xi ˙a©a mhix tassoltu mis-suf. Huma fittxew li jkollhom

materjal li hu sigur g˙attfal. Meta ng˙ataw din l-a˙bar – li qatg˙ethom xi ftit minn ©ewwa – in-nisa esibew ˙idmiethom f’wirja talortikultura, fejn laqat lg˙ajn ta’ voluntier tal-karità. Dan qalilhom li orfanatrofju fl-Arika t’Isfel jie˙u gost jaççettah g˙at-tfal orfni tieg˙u. G˙alhekk, in-nisa ppakkjawh f’taqsimiet u bag˙tuhulhom bil-posta. G˙ax, kif ng˙idu bil-Malti: min hu mejjet fis-sakra, u min hu mejjet g˙al qatra! Il-kangarù jaf jidher annimal ˙elu, iΩda ma kisibx il-fama ta’ boxer g˙alxejn. Dan jista’ jkun mixhud minn filmat li n©ibed dan l-a˙˙ar u li juri ©lieda bejn kangarù u kelb li ma kienx jaf li l-opponent tieg˙u kien boxer. Fil-video li ttella’ fuq You Tube minn Anthony Gill, jidher il-kelb ta’ lewn iswed, Max, tar-razza Great Dane, jg˙um f’g˙adira Awstraljana, ming˙ajr ma jirrealizza li ftit wara se jinΩel ‘l-opponent’ tieg˙u biex jie˙u g˙awma. G˙all-kelb, jaf g˙addielu minn mo˙˙u li se jilag˙bu. IΩda immedjatament, il-kangarù jmur fuq id-difensiva – listess kif jag˙mlu l-boxers, u

jersaq lejn il-kelb. Max imur in-na˙a l-o˙ra u jitla’ fuq l-art niexfa. Meta jikseb il-kunfidenza, jer©a’ jersaq aktar lejn l-annimal ©gantesk. Hawnhekk, il-kangarù jag˙ti daqqa lill-kelb, jix˙tu fl-ilma u jipprova jg˙errqu billi jg˙oddsu u jibqa’ jΩommu bla ma jie˙u nifs. Kelb ie˙or, ˙abib ta’ Max, jasal fil-post u jibda jinba˙ b’mod frenetiku tant li l©lieda tieqaf u Max jirnexxilu jer©a’ jitla’ fuq ix-xatt. Din id-darba, il-kelb ma jer©ax jersaq lejn il-kangarù, iΩda jmur g˙ar-refu©ju ta’ sidu.

kalkulatur primittiv GÓaddasa ta’ Óila mal-klieb il-baÓar GÓall-bejGÓ Kalkulatur ‘tal-but’, rari u eççezzjonali, li jmur lura g˙as-seklu sbatax, mistenni li jinbieg˙ fi rkant g˙al xejn inqas minn €117,315. Il-magna tal-aritmetika hi wa˙da mill-ewwel apparati tal-kalkulazzjoni li g˙adha teΩisti u hi meqjusa b˙ala wa˙da li ©©orrha façilment. Dan il-pocket calculator se jkun irkantat minn Christie, f’Ottubru li ©ej u hu wie˙ed minn erbg˙a li baqa’ fiddinja. Kien sar minn Renè Grille de Roven, arlu©©ar u bniedem mekkaniku Pari©in, g˙ar-Re Lui©i XIV. Minn dak li jirriΩulta, ilmagna, li hi tal-injam, fiha qies ta’ 15-il çentimetru wisa’ bi 32 çentimetru tul, u n˙admet fl-1673.

Nistg˙u façilment ng˙idu li s-seklu sbatax ra l-ewwel invenzjonijiet ta’ g˙odod ta’ kapaçità biex jg˙inu filkalkulazzjonijiet aritmetiçi, u kienu bbaΩati fuq il-logaritmika ta’ Napier. IntuΩaw ferm mix-xjenzjati ta’ dak iΩ-Ωmien, biex jimmultiplikaw u jiddividu. Dan l-apparat tal-kalkulazzjoni, li se jkun irkantat, jinsab f’kaxxa tal-injam tal©ewΩ u fih 24 arlo©©, imqeg˙din fi tliet ringieli ta’ tmienja kull wa˙da, malg˙atu tieg˙u. Mit-tliet eΩemplari l-o˙ra ta’ dan il-kalkulatur, tnejn jinsabu fil-Musée des Arts et Métiers f’Pari©i u l-ie˙or filkollezzjonijiet tal-IBM fi New York.

G˙addasa prima, li hi mag˙rufa g˙all-˙ila tag˙ha mal-klieb il-ba˙ar, dan l-a˙˙ar in©ibdilha filmat, tqieg˙ed idha f’˙alq din il-˙uta, biex taqlg˙alha sunnara li we˙litilha fil-fond ta’ gar©iha. Hekk kif il-klieb il-ba˙ar bdew iduru ma’ ˙abibithom u ma’ g˙addasa o˙ra li niΩlu mag˙ha fil-ba˙ar blu u çar talBa˙amas, it-Taljana Cristina Zenato, ming˙ajr biΩa’ ta’ xejn, tidher idda˙˙al idha f’˙alq ilpredatur u tne˙˙ilha s-sunnara g˙alkollox. Il-filmat juri wkoll lil din il˙uta feroci tikkwieta fil-

preΩenza ta’ Cristina, u hekk kif din idda˙˙lilha idha filfond ta’ ˙alqha, lanqas tipprova tigdimha. Jing˙ad, madankollu, li ta˙t il- wetsuit tag˙ha, Cristina kellha libsa tal-azzar, ikkatinata rqiq. Hi rnexxielha traqqad lill-˙uta billi tog˙rkilha l-partijiet mag˙rufa b˙ala l-ampullae ta’ Lorenzini, li huma mijiet ta’ pori madwar imne˙irha u ˙alqha. B’riΩultat ta’ dan, il-˙uta tipparalizza ru˙ha sa madwar kwarta, u tidher rieqda f’idejn Cristina, li ilha twettaq dan ixxog˙ol g˙al kwaΩi 20 sena,

iΩda xorta wa˙da, dejjem tilbes l-ilbies protettiv biex tilqa’ g˙al xi gidma mhix mistennija. It-talenti ta’ Cristina wassluha biex tkun mag˙rufa u mitluba g˙al xog˙ol mill-produtturi ta’ filmati u dokumentarji televiΩivi u s’issa ˙admet maddinja kollha, fosthom ma’ organizzazzjonijiet b˙all-BBC, Discovery, Nat Geo, ABC, Science and Nature. Hi wkoll il-mexxejja ta’ tim ta’ g˙addasa tas-Soçjetà ta’ Esploraturi ta’ ta˙t il-Ba˙ar (UNEXSO) fil-GΩira Grand Bahama.

Ir-Ru˙ u l-Ìisem

08.09.2013

Ikel g˙ar-ru˙

minn

Patri Mario Attard

m’gÓandeKx gÓalfejn tÓallas! Is-safar in˙obbu g˙aliex sabi˙ li ma ng˙idlekx. Issafar kultura mhux kapriçç. Kultura g˙aliex ilaqqag˙ni ma’ nies ta’ kulturi o˙ra. Wara kollox jeΩistu g˙add ta’ modi biex nasal g˙all-istess ˙a©a. Veru? Dan is-sajf l-Img˙allem tani grazzja nsiefer. Is-soltu nuΩa l-kumpannija nazzjonali u presti©juΩa tag˙na biex insiefer. Imma din id-darba l-pellegrina©© li mort ©ag˙lni nsiefer ma’ kumpannija tallow cost. Ng˙id is-sewwa qatt ma kont naf xi tfisser li tivvja©©a ma’ dawn it-tip ta’ kumpanniji. G˙alhekk g˙alija kienet avventura. Imma Ωgur li ma kinitx l-istess b˙al dik li ssoltu kien ikolli meta nivvja©©a ma’ xi kumpannija nazzjonali ta’ xi pajjiΩ, inkluΩ tag˙na! L-iktar ˙a©a li bqajt miblug˙ biha kienet kemm fihom restrizzjonijiet! Mela lbagalja tal-id trid tkun fiha daqshekk tul, wisa’ u fond. Inkella t˙allas! Imbag˙ad biex tie˙u bagalja o˙ra trid t˙allas g˙all-piΩ biex

tg˙abbiha fuq l-ajruplan. U jekk teççedi l-piΩ trid t˙allas mill-©did. U jekk itella’ affarijiet b˙al laptop trid t˙allas. Tafu kif ˙assejtni? Demel! Ó a s s e j t n i q i s n i Indiana Jones li fl-avventura tieg˙u biex ja˙fen it-teΩor ried jara fejn se jimxi. G˙ax mal-ewwel Ωball ara xi lanza, ˙abel jew x i © e b l a © e j j i n g˙al rasu! Miskin! Kemm ried jimxi bil-g˙aqal! Issa f’din il-biçça tallow cost intba˙t li madwari kelli xebg˙a mostri jissej˙u hidden charges jew a˙jar spejjeΩ li ma jidhrux! U dawn, b˙al sangisugi, dejjem lesti biex jitilg ˙ u m i e g ˙ i ˙ a jerdg˙uli n-naqra ewro li lMulej ipprovdieli. Il-˙sieb b i s s m a r r a d n i ! Taqqalni! G˙aliex nippreferi li n-naqra f l u s l i l - M u l e j ipprovdieli nonfoqhom biex nixtri ftit affarijiet lin-nies biex jie˙du k u r a © © , m i l l i nag˙tihom lil kumpannija li ©©orni. Qalbi qsamtha! Madankollu, wara l-paniku li qabadni bdejt ninteba˙ li f’din l-istorja kollha hemm biçça g˙erf mill-kbar nett!

Kif qaltli wa˙da mara li daret id-dinja fis-safar, dawn il-kumpanniji mhux b’hekk iridu jag˙mlu l-flus? Minna˙a l-o˙ra meta g˙amilt eΩami personali tal-kuxjenza tieg˙i, intba˙t ukoll li hemm diversi affarijiet li nista’ ng˙addi ming˙ajrhom biex insiefer. Fi ftit kliem il-mostri msej˙a hidden charges jew spejjeΩ mo˙bija a la Maltija, g˙allmuni wkoll kemm filbagalji ©ieli nitfa’ affarijiet li mhumiex me˙tie©a. U mbag˙ad er˙ini nitqanΩa˙ in©orr! It-tag˙bija Ωejda mhi tajba g˙al ˙add. A˙seb u ara g˙al ru˙na! Min jaf kemm hawn min hu mg˙obbi b’piΩ filkuxjenza li mhux tieg˙u! U ˙a ng˙idilkom ˙bieb…hemm prezz tassew kiefer g˙al min il-kuxjenza tieg˙u tqila! BiΩΩejjed wie˙ed jag˙ti daqqa t’g˙ajn lejn lespressjoni tal-wiçç. U˙ud i˙obbu jilag˙buha tal- cool ! Bla emozzjonijiet. Jilag˙buha tat-tough guys! Imma ˙ej, ittbatija li jkunu qeg˙din i©orru fihom hija infernali! G˙aliex il-Mulej mhux

g˙alhekk ˙alqilna qalb biex in˙obbu? Madankollu, u˙ud, u ©ieli sibt lili nnifsi stess wie˙ed minnhom, jippreferu joqog˙du jbatu basta jΩommu l-imbierek punt! U x’punt punt! Ejja ˙a nne˙˙u dik it-tag˙bija li g˙andna ˙a nistrie˙u! Ìieli nispiçça nibki jkolli nqarben persuni li ma jridu ja˙fru b’xejn. Jibqg˙u iebsa stanga! Ma jag˙mlux pass! U fil-preΩenza tag˙hom t˙oss toqol tal-biΩa! Mhux ta’ b’xejn dejjem i˙allsu! U biex i˙allsu? Óeqq, bid-dwejjaq u l-indanazzjoni li hemm ti©ri fil-vini tag˙hom. Bir-rabja li g˙andhom li ma t˙allihomx jit˙addtu fil-paçi imma jridu jibilg˙u lil kul˙add. Li jinb˙u g˙al kull ˙a©a ta’ xejn. U wiççhom dejjem imqarras. Ajma ˙ej, xi prezz g˙oli u kiefer dak! U g˙aliex dan? G˙ax iriduha tg˙addi tag˙hom ikella nag˙mel fattija. Naqla’ l-inkwiet. Nhedded. Ninfama. Ni˙dar! Tg˙idlix li ma jmarrdukx? Mela biex nitla’ fuq l-ajruplan li se jo˙odni l-©enna, l-

g˙ira, il-mibeg˙da, il-˙dura, il-vendikazzjoni, il-paroli filvojt, iΩ-Ωina, l-infedeltà, insomma l-˙aΩen kollu, dak ta’ min jarmih. M’g˙andix x’nambih fil-bagalja ta’ ru˙i! Imma l-ma˙fra, il-˙lewwa, ir-raΩan, l-g˙aqal, is-sabar u l-bqija, i˙affu bil-bosta lbagalja ta’ ru˙i. U int g˙ax ma t˙affifhiex bi qrara tajba ˙alli la titla’ quddiem ilMulej jg˙idlek: “M’g˙andekx g˙alfejn t˙allas”?

Kif ittejjeb l-immunitÀ Dr RENALD BLUNDELL ser jispjega kif nistg˙u nipprevienu l-mard sta©jonali tax-xitwa billi nΩidu l-immunità.

DR RENALD BLUNDELL renald@naturalremedies.com.mt www.naturalremedies.com.mt

Óafna drabi nisimg˙u kemm huwa importanti li jkollna immunità tajba. Biex eΩattament ibatu nies li g˙andhom immunità baxxa? X’inhuma l-aktar affarijiet komuni li jbatu bihom nies li jbatu minn din il-problema? Dawn huma infezzjonijiet regolari li jissej˙u infezzjonijiet kroniçi kif ukoll anke xi tip ta’ kançer. Hemm diversi fatturi li wie˙ed b’mod façli jista’ jag˙ti spinta jew iΩid limmunità tieg˙u. Filwaqt li hemm ukoll diversi fatturi li jnaqqsu limmunità fosthom tipjip, ikel f’˙inijiet irregolari, konsum eççessiv ta’ zokkor u karboidrati, piΩ Ωejjed, konsum ta’ alko˙ol Ωejjed, nuqqas ta’ rqad u nuqqas ta’ moviment. Min-na˙a l-o˙ra hemm modi façli u naturali ta’ kif dak li jkun jista’ jΩid l-immunità tieg˙u permezz ta’ xi ˙xejjex mediçinali u supplimenti o˙ra u b’hekk bla ebda effetti kollaterali. Nibda biex insemmi sSolgar Ester C Plus li tikkonsisti primarjament millVitamina C. Din il-Vitamina C hija komponent importanti ˙afna g˙all-immunità. Din tg˙in billi tag˙ti supplimenti u tg˙in lill-funzjoni tatThymus Gland. Hemm diversi studji li juru li lVitamina C tnaqqas it-tul u sseverità tal-irji˙at kif ukoll tnaqqas ir-riskju tal-persuna li tie˙u ri˙. Fost funzjonijiet o˙ra li lVitamina C g˙andha hija li

tg˙in billi ΩΩid iç-çelloli bojod u tag˙ti spinta lill-funzjonijiet tag˙hom, il-produzzjoni tal- interferon kif ukoll iΩΩid l-attività tal-antibodies. B’hekk il-persuna jkollha aktar difiΩa b’sa˙˙itha g˙allforeign bodies fosthom batteri u viruses li jinsabu kullimkien madwarna. Komponent ie˙or importanti biex iΩΩid l-immunità huwa

Ω-Ωingu. IΩ-Ωingu, b˙all-vitamina C, g˙andu effetti poΩittivi fuq it-Thymus Gland, kif ukoll isa˙˙a˙ il-funzjoni taççelloli bojod. Sors tajjeb taΩΩingu jinstab fis-Solgar Zinc Picolinate. Il-Vitamina A hija wkoll komponent importanti biex isostni l-immunità billi sa˙˙a˙ il-membranes taç-çelloli u b’hekk tipprevieni

˙afna infezzjonijiet. Kif it-temp jiksa˙, il-©isem tag˙na jew l-abbiltà ta’ ©isimna li jutilizza l-Vitamina A tonqos, b’hekk ˙afna minna iktar nimirdu fix-xitwa milli fis-sajf. Ûew© ˙xejjex mediçinali li huma importanti biex iΩidu limmunità kif ukoll inaqqsu rriskju ta’ mard u jg˙inu f’kaΩ ta’ infezzjoni huma l-Echinacea u Rhadiola. Fil-fatt, f’kaΩ li persuna tixtieq ittejjeb l-immunità tag˙ha, din tista tie˙u lEchinacea. Dawn jinsabu filforma ta’ kapsoli li jisimhom Solgar Echinacea, jew ukoll f’ta˙litiet ma’ tejiet o˙ra; laktar popolari fosthom huma B i j a Lemon/Ginger/Echinacea. L-Echinacea g˙andha dawn il-funzjoniet u proprjetajiet: tistimola l-immunità, l-antibatteri, l-antivirali u l-antifungali, l-antiinflammatori, u tfejjaq il-©ilda. Nirringrazjakom tal-g˙add kbir ta’ ittri u emails li rçevejt u nweg˙idkom li ser inwie©eb kull wa˙da minnhom. Grazzi wkoll tal-inkora©©iment li rçevejt rigward din il-pa©na. Kull min g˙andu xi domanda jew xi su©©eriment li jixtieq jistaqsi jew jiddiskuti ma’ Dr Blundell, jista’ jag˙mel dan billi jew jibg˙at email lil renald@naturalremedies.com. mt jew jibg˙at ittra fl-indirizz: Natural Remedies, 69, Triq K. Galea, Birkirkara. (Tel: 2766 9969 jew 9925 5637).

Kultura

08.09.2013

KunÇert muÛiKali jesplora d-djalogu bejn muÛiKa u teKnoloÌija Il-kunçert Djalogu bejn MuΩika u Teknolo©ija se juri kif kompoΩituri jittrasformaw il-˙oss talpjanu permezz ta’ medium elettroniku. Se jintwerew metodi u tekniki differenti li huma juΩaw. Dan il-kunçert-djalogu g˙andu l-˙sieb li jiggwida lill-udjenza matul vja©© ta’ muΩika u xjenza b’kull silta muΩikali. Il-pjanista Tricia Dawn Williams se tippreΩenta g˙aΩla ta’ siltiet muΩikali g˙all-pjanu u muΩika elettronika bil-kollaborazzjoni ta’ Giorgio Nottoli, muΩicist li jispeçjalizza fil-muΩika elettronika live u in©inier tal˙oss mill-konservatorju tal-muΩika ta’ Santa Cecilia f’Ruma. Il-programm ser jinkludi lkompoΩizzjoni elettronika ta’ Giorgio Nottoli bl-isem Risonante Notturno, kompoΩizzjoni ta’ Steve Antosca g˙allpjanu u awdjo pproçessat bilkompjuter bl-isem ta’ Traces of Spirit Whispers, u muΩika elettronika live Half (Way) ta’ Domenico De Simone u Aitsi ta’ Giacinto Scelsi. Din il-preΩentazzjoni ser issir fil-Kamra tal-MuΩika, fiç-Çentru g˙all-Kreattività fil-Kavallier ta’

San Ìakbu matul it-tieni edizzjoni ta’ Xjenza fil-Belt, nhar ilÌimg˙a 27 ta’ Settembru fis7.00pm, fit-8.30pm u fl-10.00pm. Id-d˙ul huwa b’xejn. ‘Djalogu bejn MuΩika u Teknolo©ija’ hi wa˙da mill-attivitajiet ta’ interess li ser issir waqt il-festival Xjenza fil-Belt. Dan il-festival qed isir b˙ala parti mill-attività mifruxa mal-Unjoni Ewropea bl-isem Lejlet ir-Riçerkaturi (Researchers’ Night) li g˙andha l-g˙an li ttejjeb ir-rikonoxximent pubbliku g˙ar-riçerkaturi u xxog˙ol tag˙hom. Nhar is-27 ta’ Settembru, il-Belt Valletta ser tkun mimlija b’attivitajiet artistiçi u ta’ divertiment, ilkoll ispirati mix-xjenza, fosthom stallazzjonijiet artistiçi fittoroq, graffiti tal-arti, kunçerti muΩikali, wirjiet, shows g˙at-tfal, esperimenti live, ta˙ditiet, teknolo©ija, u ˙afna aktar. Din se tkun lejla memorabbli, pjaçevoli, interattiva, u fuq kollox ming˙ajr ˙las. Il-festival Xjenza fil-Belt g˙andu l-appo©© tal-Programm EU FP7 u l-Malta Arts Fund. L-avveniment hu kkoordinat mill-Università ta’ Malta bi s˙ab

Il-pjanista Tricia Dawn Williams maç-Chamber of Scientists, isSegretarju Parlamentari g˙arRiçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sport, il-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta, il-Meusac, il-Kunsill Malti g˙ax-Xjenza u tTeknolo©ija, il-Kunsill Malti g˙all-Kultura u l-Arti, il-PBS,

Where’s Everybody, ilFondazzjoni Valletta 2018, Notte Bianca, iCreatemotion, Microsoft Innovation Centre, Vodafone, ilKavallier ta’ San Ìakbu – Çentru ta’ Kreattività, u l-RIDT. Is-sit elettroniku ta’ Xjenza fil-Belt: www.scien-

Il-kompoΩitur Giorgio Nottoli ceinthecity.org.mt se tkun a©©ornata bil-programm s˙i˙ dalwaqt. Wie˙ed jista’ jsegwi lprogramm tal-Festival fuq Facebook g˙all-a©©ornamenti b’mod regolari: www.facebook.com/ScienceInTh eCityMalta

KunÇert gala fl-oKKaÛjoni tal-200 anniversarju ta’ verdi u Wagner Malta Art Events se jkunu qed itellg˙u kunçert biex jikkommemora l-200 anniversarju mit-twelid ta’ Verdi u Wagner permezz ta’ kunçert gala fil-Grand Masters Suite gewwa l-lukanda Hilton, Portomaso, nhar is-27 ta’ Settembru fit-8 ta’ filg˙axija.

Il-kunçert jinkludi s-sehem talOrkestra Filarmonika ta’ Malta, kif ukoll solisti Maltin u internazzjonali ta˙t id-direzzjoni ta’ Maestro Damiano Binetti. Il-kunçert hu tislima lil dawn iΩΩew© kompoΩituri kbar tal-opra tas-seklu dsatax, figuri ikoniçi fil-

pajjiΩi rispettivi tag˙hom li g˙exu fi Ωminijiet iebsa u li kienu ferm differenti minn xulxin. Madankollu, it-tnejn li huma rnexxielhom juΩaw it-teatru u lmuΩika biex jg˙aqqdu s-soçjetà flimkien. Il-programm jinkludi siltiet mill-

aktar popolari fosthom La Vergine degli Angeli minn La Forza del Destino (1862) imwassla minn Adriana Yordanova u n-New Choral Singers. Mir-Rigoletto (1851) nassistu g˙al Cortigiani Vil Razza Dannata bis-sehem tal-baritonu Andrij Shkurhan; La Donna e Mobile mit-tenur Giacomo Patti; Quartet: Un Di’, Seben Rammentomi – Bella Figlia… bis-sehem tat-tenur Giacomo Patti, May Caruana (Alto), il-baritono Andrij Shkurhan u s-sopran Claudia Tabone. Minn Lohengrin (1850) jitwasslu mbag˙ad Prelude (l-ewwel att) u Wedding Chorus. Il-programm ikompli b’sinfonija minn I Vespri Siciliani (1855). Ikun imiss wara Der Fliegende Hollaender (1843) permezz tassiltiet Overture u Senta’s Ballad bis-sehem tas-sopran Adriana Yordanova.

Minn Don Carlos (1867) titwassal Ella Giannai M’Amo minn Albert Buttigieg (baxx). Dan il-kunçert jinkludi wkoll siltiet minn Nabucco (1842), fosthom is-Sinfonia u l-Coro degli Ebrei: Va, pensiero, sull’ali dorate. Yordanova u Caruana mbag˙ad iwasslu l-arja Tacea La Notte Placida minn Il Trovatore (1853), kif ukoll Stride la Vampa (Caruana), waqt li Andrij Shkurhan jinterpreta Il Balen del Suo Sorriso. Is-serata tibda tersaq lejn ittmiem bil- Brindisi minn La Traviata (1853) bis-sehem ta’ Claudia Tabone, Giacomo Patti u l-kor; biex imbag˙ad fl-encore jitwassal Lohengrin (Prelude Act II), u l-març trijonfali minn Aida. G˙al aktar informazzjoni wie˙ed jista’ jikkuntattja lil www.ticketline.com.mt

Kultura

08.09.2013

MID-DJARJU TAL-PRIM MINISTRU

Il-PM Joseph Muscat u l-PM Libjan Ali Zeidan f’ta˙ditiet li wasslu g˙al ftehim biex Malta tixtri Ωejt bi prezzijiet preferenzjali

Dr Muscat din il-©img˙a g˙amel Ωjara uffiçjali fi Kiev l-Ukraina, b’riΩultat li ©ie ffirmat ftehim g˙at-tne˙˙ija ta’ taxxa doppja bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi

Il-Prim Ministru Muscat qassam boroΩ ta’ studju post-graduate fl-Arti u l-MuΩika

Il-Prim Ministru f’laqg˙a mal-Kumitat EΩekuttiv tal-MHRA

Ritratti: DOI

DÓul b’xejn f’ÛewÌ muÛewijiet ta’ Heritage malta f’jum il-Vitorja Heritage Malta se tifta˙ Ωew© muΩewijiet b’xejn g˙all-pubbliku f’Jum il-Vitorja filwaqt li Ωew© siti o˙ra se jkunu miftu˙a b’nofs prezz. Il-MuΩew Nazzjonali talGwerra u l-MuΩew Marittimu ta’ Malta se jkunu miftu˙a b’xejn bejn id-9am u l-5pm, bl-a˙˙ar entratura fl-4.30pm; filwaqt li d-d˙ul fl-Armerija tal-Palazz u s-Swali Statali se jkun b’nofs prezz, ji©ifieri bidd˙ul fiΩ-Ωew© siti jkun €5 g˙all-adulti, €3.50 g˙all-istudenti, Ωag˙Ωag˙ u anzjani, u €2.50 g˙at-tfal. Il-MuΩew Nazzjonali talGwerra fin-na˙a t’isfel talForti Sant’Iermu jirrakkonta listorja ta’ dak illi wassal g˙aΩΩew© gwerer, l-iΩvilupp tag˙hom u l-azzjonijiet prinçipali kif ukoll il-konsegwenzi tag˙hom kemm lokalment kif ukoll barra. Il-MuΩew jag˙ti attenzjoni speçjali lir-rwol ta’ Malta filgwerra u l-kontribuzzjoni talpopolazzjoni Maltija speçjalment fil-kundizzjonijiet estremament diffiçli tal-1942. Il-MuΩew Marittimu ta’ Malta jirrakkonta l-istorja marittima fil-kuntest Mediterranju filwaqt li juri b’mod çar dak kollu li g˙andu x’jaqsam mattba˙˙ir u l-effett tieg˙u fuq issoçjetà. Fil-muΩew wie˙ed jista’ jsib numru kbir ta’

o©©etti minn epoki differenti. L-Armerija tal-Palazz hija wa˙da mill-ikbar kollezzjonijiet li jinstabu fil-binja ori©inali tag˙hom u hi meqjusa b˙ala wa˙da mill-monumenti storiçi l-iktar importanti tal-kultura Ewro-pea. Fl-Armerija g˙adna nsibu ammont kbir ta’ armi imprezzabbli Taljani, ÌermaniΩi, FrançiΩi u Spanjoli ma˙duma miç-çentri ta’ produzzjoni prinçipali u mill-iktar nies tas-seng˙a mag˙rufa filqasam. Is-Swali Statali huma ©awhra tal-Palazz Presidenzjali u ikona fiç-çentru tal-Belt Valletta li huwa sit ta’ wirt dinji. Mibni biex iservi b˙ala r-residenza uffiçjali talGranmastri, illum il-Palazz huwa s-sede tal-Uffiççju talPresident tar-Repubblika u lParlament. Din hi l-inizjatttiva l-aktar riçenti ta’ Heritage Malta li g˙al dawn l-a˙˙ar snin ilha torganizza attivitajiet simili filwaqt li tkompli tag˙mel il-wirt kulturali tal-gΩejjer tag˙na aççessibbli g˙al kul˙add. G˙al iktar informazzjoni dwar din l-inizzjattiva u o˙rajn simili fix-xhur li ©ejjin, wie˙ed jista’ jΩur is-sit elettroniku ta’ Heritage Malta www.heritagemalta.org jew isegwi l-pa©na uffiçjali fuq Facebook.

Çinema

08.09.2013

MIÇ-ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

PERCY JACKSON: SEA OF MONSTERS. (3D)

ADEGWAT

AKTAR AVVENTURI MITOLOÌIÇI GÓAL TFAJJEL MODERN Atturi Ewlenin: Logan Lerman, Brandon T. Jackson, Alexandra Daddario, Jake Abel, Nathan Fillion. Direttur: Thor Freudenthal. Óin: 107 min. Distributur: 20th CENTURY FOX. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. PG. Rick Riordan hu l-awtur ta’ ˙ames kotba dwar Percy Jackson, Ωag˙Ωug˙ modern li jsir jaf li hu t-tifel tal-alla Grieg tal-ba˙ar, Poseidon. Dan il-kittieb, g˙al ˙afna snin, kien jg˙allem il-Mitolo©ija Griega fi skejjel f’Kalifornja u Texas. Wara li kontra qalbu Percy Jackson (Lerman) sar eroj f’ Percy Jackson and The Lightning Thief u anke salva lid-dinja, issa qed ja˙seb li din kienet kumbinazzjoni u qed jirrealiza li wie˙ed ikun it-tifel ta’ alla Grieg mhix xi ˙a©a li tag˙tih gost. Waqt li jkun qieg˙ed jimma©ina dan kollu u jixtarru sewwa, il-konfini ma©içi ta’ Camp Half-Blood, fejn jg˙ixu hu u s˙abu kollha tfal b˙alu nofshom umani u nofshom allat, ji©u minfuda u çorma mostri mitiçi jimminaççjaw biss˙i˙ il-paçi u l-kenn ta’ dan illokal. G˙alhekk f’Percy Jackson: Sea Of Monsters li hu bit-3D, dan lantieroj irid jer©a’ jrabbi lkura©© biex iwaqqaf dan labbuΩ serju.

Percy, flimkien ma’ ˙biebu, Annabeth Chase (Daddario) u Tyson (Jackson), u o˙rajn, imorru fuq vja©© lejn Washington DC, sal-kosta ta’ Florida biex isalpaw f’ib˙ra misterjuΩi u perikoluΩi mag˙rufa b˙ala Sea of Monsters (u g˙alina The Bermuda Triangle) biex isibu dak is-Suf Ma©iku tad-Deheb ta’ nag˙©a, li g˙andu s-setg˙a li jfejjaq u anke jirxoxta mill-mewt (The Golden Fleece). Fost il-mostri li jattakkaw Camp Half-Blood insibu barn kbir mekkaniku li minn ˙alqu jtajjar in-nar, u waqt il-vja©© flib˙ra jattakkawhom kreaturi talba˙ar li jbeΩΩg˙u, ©gant b’sa˙˙tu b’g˙ajn wa˙da (Cyclop) u o˙rajn nofshom allat b˙alhom li jridu jwaqqfuhom. Percy Jackson: Sea Of Monsters g˙andu andament mexxej u sempliçi li jg˙addi tajjeb mal©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a. L-azzjoni li fih, xi kultant furjuΩa, qatt mhi vjolenti jew brutali u tit˙allat anke ma sekwenzi li j©ibu tbissim. Film g˙at-tfal imfarfrin.

Çinema

08.09.2013

PAIN ANd GAIN

ENFATIKU

AZZJONI FURJUÛA: FOTOGRAFIJA FLASHY U MOVIMENTI ENERÌETIÇI

Atturi Ewlenin: Mark Wahlberg, Dwayne Johnson, Anthony Mackie, Tony Shalhoub, Rob Corddry, Rebel Wilson, Ed Harris. Direttur: Michael Bay. Óin: 129 min. Distributur: PARAMOUNT. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 18.

Mill-andament furjuΩ ta’ Pain and Gain, ma˙dum apposta bi stil eççessiv, fotografija flashy, azzjoni qawwija, movimenti kontinwi, xi drabi bisslow motion u l-˙tie©a ˙erqana li jippompja fik l-adrenalina, wie˙ed ma je˙odhiex bi kbira meta jsir jaf li d-direttur hu Michael Bay. Dan hu l-bniedem responsabbli ta’ films bla brejkijiet b˙al Bad Boys, Armageddon, The Rock, Pearl Harbor, The Trasformers u o˙rajn; kollha bl-istess stil mg˙a©©el, g˙alkemm ma jitwemminx, Pain And Gain hu bbaΩat fuq storja li ©rat veru msejsa fuq serje ta’ artikli li dehru filMiami New Times fl-1999, miktubin minn Pete Collins. It-tema hi dwar gang ta’ tlieta min-nies li ja˙tfu xi persuni biex jirrikattawhom

g˙all-flus. Dan ix-xog˙ol ambjentat kollu f’Miami jse˙˙ laktar gewwa il- gymnasium , Sun Gym. Daniel Lugo (Wahlberg),

bniedem immuskolat li jag˙ti t-ta˙ri© fis-Sun Gym fejn hu lmani©er, hu mdejjaq kif qed tiΩviluppa ˙ajtu. Biex ivarja, jipperswadi tnejn mill-˙addiema tieg˙u biex ja˙tfu lil wie˙ed klijent sinjur, Victor Kershaw (Shalhoub), paçpaçi u li j˙obb jifta˙ar, biex jisol˙ulu flusu. Dawn huma Adrian Doorbal (Mackie) u Paul Doyle

Kompetizzjoni Empire Cinema

(Johnson), eks˙absi, ©ellied gwapp iΩda ta’ intelli©enza limitata. Lil Kershaw jorbtuh, jg˙ammduh biex ma jag˙rafhomx u jippruvaw i©eg˙luh jiffirma kuntratt li se jçedi lflus. Naturalment, dan il-pjan ifalli. Kenshaw jqabbad ditektiv, Ed Dubois (Harris) biex isus warajhom, waqt li huma tefg˙u g˙ajnejhom fuq par-

ruççan ie˙or. Pain And Gain hu film elaborat, bombastiku, ˙afna drabi li aktar i©ib tbissima. Din il-produzzjoni tesponi ˙ajja ta’ pjaçiri, nieqsa millvaluri, b’xalar kwaΩi kontinwu u tfajliet ˙dejn il-pixxini, ma˙ruqin bix-xemx lebsin biss bikini. Film li mhux se jolqot ilgosti ta’ kul˙add l-istess.

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn it-28 ta’ Awwissu u t-2 ta’ Settembru

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: X’jismu l-attur, mag˙ruf ukoll b˙ala The Rock? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: MARIE CLAIRE GATT 42, Triq San Mikiel, ir-Rabat, RBT 2442

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

One Direction: This Is Us Grown Up 2 The Smurfs Planes Elysium Now You See Me Epic Fast And Furious 6 The Conjuring The Wolverine

TeleviΩjoni

08.09.2013

IKONI, llum fis-18.45 fuq ONE F'xandira diretta mill-Isla, ONE, permezz tal-programm IKONI, ser iwassal dak kollu li jkun qed ise˙˙ fil-qofol tal-festa ta’ Marija Bambina. B'diversi intervisti u filmati diretti, Brian Bonnici, Etienne Schembri, Tanya Borg u Jose Borg, iwasslu l-kummentarju u l-intervisti ma’ g˙add ta’ personalitajiet.

PERSON OF INTEREST, it-Tlieta fid-21.10 fuq ITALIA 1 Harold Finch u John Reese qed ja˙dmu fuq kaΩ ta’ Dr Richard Nelson, tabib rinomat. Huwa g˙andu ˙ajtu fil-periklu; ©ie vvalenat u jista’ jmut fiΩ-Ωmien 24 sieg˙a.

07.15 08.30 08.45 09.00 10.10 10.40 11.25 12.30 12.40 13.45 15.00 17.30 17.40 18.40

G˙aΩliet (R) ONE NEWS Telebejg˙ Folji Sheriff’s Grill (R) Fish On (R) Il-Komiçi (R) ONE NEWS Mad-daqqa t’g˙ajn Telebejg˙ Miss Malta (R) ONE NEWS Sajf Ma’ Gaffiero Ikoni (Mill-festa ta’ Marija Bambina, Isla) 19.30 ONE NEWS 20.15 Ikoni (Mill-festa ta’ Marija Bambina, Isla) 23.30 ONE NEWS

07.00 07.30 08.00 10.00 13.00 14.00 14.05 15.00 15.05 15.30 17.00 18.00 18.10 18.40 19.45 20.30 21.30 21.35 23.00

NET NEWS Iswed fuq l-Abjad (r) Missjoni Telebejg˙ Indifest (r) NET NEWS (ikompli) Indifest (r) NET NEWS Trott u Galopp Minn Festa g˙al O˙ra (r) Mister Fisherman (r) NET NEWS Flusek (r) Premier NET NEWS Skoperti NET News Minn Festa g˙al O˙ra (r) NET NEWS

07.00 08.30 09.00 09.15 09.45 10.30 12.00 12.10 14.00 14.05 15.05 16.00 16.05 16.55 17.40 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40 22.10 22.50

L-G˙odwa t-Tajba Extreme Animals Madwarna Mill-Im˙aΩen tal-Festi Is-Sajf ma’ Salv (R) Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet X Factor A˙barijiet Teleshopping World’s Worst Disasters A˙barijiet Merlin Sinbad Madwarna A˙barijiet Mixage Atlantis A˙barijiet Film: United ‘93 Ripper Street A˙barijiet

07:00 07:05 08:00 08:20 09:00 09:05 09:55 10:30 10:55 12.00 12:20 13:10 14:00 16.00 16.55 17.05 18:50 20:00 20.40 21.10

Tg1 14° Distretto Tg1 Quark Atlante Tg1 Dreams Road Paesi Che Vai A Sua Immagine Santa Messa Recita Dell’Angelus Linea Verde Estate Pole Position Gran Premio D’Italia Di F1 Pole Position Che Tempo Fa Film: È Tempo DI Sognare Reazione A Catena Telegiornale Affari Tuoi Un Caso Di Coscienza

06.30 09.35 10.00 10.45 11:30 13:00 13:45

18.10 19:35 20:30 21:10 23.15

Real School New Art Attack Voyager Factory Il Nostro Amico Charly Film: La Nave Dei Sogni TG2 Film: Il Ragazzo Della Porta Accanto Film: Tenuta In Ostaggio FIlm: Marcie, Una Detective Fuori Controllo 90° Minuto Serie B Squadra Speciale Cobra TG2 Pechino Express La Domenica Sportiva

08.00 09.30 11.15 12.00 12.25 12.55 13.25 14.00 14.30 16.25 18.10 19.00 20.00 20.20 21.05 23.35

Film: Te Sto Aspetanno Film: Gli Eroi Del Doppio Gioco New York, New York Tg3 Telecamere Salute Prima Della Prima Passportout Tg Regione Film: Io La Conoscevo Bene Film: Il Conte Di Montecristo Squadra Speciale Vienna Tg3 BLob The Defenders Film: Le Vite Degli Altri Tg3

07:00 07:40 08.05 08.35 10.35 12:25 13.00 13.40 15.30 17.40 18.30 19.00 19.15 21.25

Quelli dell' Intervallo V Tutto In Famiglia A Tutto Ritmo Film: Frank Quà La Zampa Film: Beethoven Studio Aperto Sport Mediaset XXL Film: Le Avvennture Del Topino Desperaux Film: Karate Kid III La Vita Secondo Jim Studio Aperto Così Fan Tutte 2 Film: The Time Machine Mistero Adam Kadmon

08:00 08.50 09:10 11:15 12:00 13:00 13:40 14:00 16:10 18.00 20.00 20:40 21.10

Tg5 Tgcom Elisa Di Rivombrosa Il Rinocertone Nero Melaverde Tg5 L' Arca di Noè Il Falco e La Colomba Film: La Clinica Tra I Monti Film: Rendez Vous A Parigi Tg5 Paperissima Sprint Io Canto

08.15 09:20 10:00 11:00 11:30 12:00 13:00 14:00 14:40 15:50 18:50 19:35 21:30 23:10

Vita Da Strega Le Storie di Viaggio a... Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Slow Tour Tg4 Donnavventura Film: Il Colosso di Rodi Tg4 Il Comandante Florent Tempesta d'Amore Film: Out Of Sight

07.55 09.40 11.40 12.00 13.00 14.40 16.30 18.15 20.00 20.30 23.00

Omnibus Fantomas 70 La7 Doc Film: Jane Doe Tg La7 Film: Tre Uomi In Fuga The District Film: La Libreria Del Mistero Tg La7 Grey’s Anatomy Saving Hope

08:05 08:30 09:00 09:25 09:50 10:15 11:10

The Sweet Truth Offbeat America My Yard Goes Disney Selling New York Million Dollar Rooms The White Room Challenge State of Style: 2013 Spring/Summer Collection Masters of Luxury Platinum Weddings Reservations Required Extreme Homes of Exotic Islands Offbeat America Million Dollar Rooms Selling New York Suggs’ Italian Job My Yard Goes Disney State of Style: 2013 Spring/Summer Collection Million Dollar Rooms World’s Most Extreme Homes

06:00 07:40 09:20 11:00 11:50

Jenny Morris Cooks Morocco Extra Virgin Symon’s Suppers Amazing Wedding Cakes Barefoot Contessa: Back to Basics The Big Cheese Amazing Wedding Cakes Charly’s Cake Angels Iron Chef America Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars Tastiest Places to Chowdown Chopped Amazing Wedding Cakes Diners, Drive-Ins and Dives Food Wars

15.15 16:50

THE MENTALIST, l-Erbg˙a fid-21.10 fuq RETE 4 Patrick Jane qed jiprova jinterroga lil Lorelai biex jiskopri n-natura tar-rabta tag˙ha ma’ John. Sadanittant is-CBI qed ikollhom jalleaw ru˙hom mal-FBI biex isibu tarf tal-qtil ta’ ˙addiem ta’ lukanda.

11:35 12:00 12:25 12:55 13:45 14:10 14:35 15:00 15:25 15:50 16:15 16:40

06:00 06:25 07:15 08:10 09:05 09:30 10:00 10:55 11:50 16:25 17:20 18:15 19:10 20:05 21:00 21:55 22:50 23:45

Meerkat Manor Cats 101 Most Extreme Austin Stevens: Most Dangerous... Escape to Chimp Eden Dick ’N’ Dom Go Wild Most Extreme Wildest Latin America Too Cute! America’s Cutest Pets Call of the Wildman Austin Stevens Adventures O’Shea’s Big Adventure Great White Shark: Uncaged The Animals’ Guide to Survival The Lion Man Untamed and Uncut O’Shea’s Big Adventure

08:10 Mythbusters: Duct Tape Plane 09:05 Through the Wormhole with Morgan Freeman: Are We Alone? 09:55 How the Universe Works 10:50 Ultimate Warfare: Hue: Vietnam’s Bloodiest Battle 11:40 Ultimate Warfare: Khe Sanh: Marines Under Siege 12:35 Auction Kings: Elvis Cadillac 13:05 Auction Kings: Awesome 80s 13:30 Baggage Battles 14:25 Auction Hunters: Beantown Bidders 14:55 Auction Hunters: The Smoking Ton 15:20 Dual Survival: Rocky Mountain High 16:15 Born Survivor: Bear Grylls: Sumatra, Ring of Fire 17:10 Born Survivor: Bear Grylls: Borneo Jungle 18:05 Fast N’ Loud: Stung

13:05 13:55 15:25 16:25 17:15 18:30 19:20 20:10 21:00 22:40 23:30

08:00 08:15 08:30 09:15 09:45 10:15 11:45 14:15 15:00 17:35 18:25 20:00 20:30 21:00 21:50 23:30

Bobinogs Gigglebiz Robin Hood Last of the Summer Wine My Family BBC Proms Hustle Robin Hood Doctors Doctor Who BBC Proms Last of the Summer Wine My Family Hustle Silent Witness Michael McIntyre’s Comedy Roadshow

08.09.2013

TeleviΩjoni

ILLUM

GÓADA

IT-TLIETA

8 TA’ SETTEMBRU

9 TA’ SETTEMBRU

10 TA’ SETTEMBRU

THE TIME MACINE

KUNG FU PANDA 2

ITALJA V REPUBLIKA ÇEKA

ITALIA 1, 19.35

ITALIA 1, 21.10

RAI UNO, 20.30

FILM - AVVENTURA

FILM - ANIMZZJONI

FUTBOL

Film ibbaΩat fuq in-novella klassika ta’ H.G Wells. Xjentist u inventur, Alexan d e r Hartdegem, huwa determinat sabiex juri evidenza li l-ivja©©ar fil-˙in huwa possibbli. Id-determinazzjoni tieg˙u tinbidel f’disperazzjoni meta t-tfajla li jkun i˙obb tmut. Din ittra©edja li se˙˙et, i©©eg˙lu jkun irid imur lura biex ibiddel il-passat. Jipprova t-teoriji tieg˙u. Il-magna taΩ-Ωmien tie˙du 800,000 sena fil-futur. Hu jiskopri li ddinja tkun inbidlet kompletament. Minflok luman ikun il-kaççatur, isir is-su©©ett g˙allkaçça.

Po, il-panda li ˙add qatt ma stenna li kien ser ikun hu li jsalva l-villa©©, qed jg˙ix il-˙olma tieg˙u. Flimkien mal-eroj ˙bieb tieg˙u mag˙rufin b˙ala Furious Five, qed jiprote©u lisqaq tal-paçi. Po u l-kumplament tat-tim isiru jafu li Lord Shen ta’ Gongman City qed jhedded l-art b’arma ©dida li tista’ tfisser it-tmiem tal-kung fu. Huma jippruvaw iwaqqfuh, iΩda Po qed ikun imfixkel minn memorji tal-passat li huma marbuta ma’ dan il-karattru kattiv. Po irid jitg˙allem dwar il-passat tieg˙u sabiex b’hekk ikun jista’ jsib il-paçi fih innifsu u jkun kapaçi ji©©ieled lil Lord Shen.

Fil-kwalifikazzjoni tal-log˙ob tat-Tazza tadDinja, it-tim nazzjonali Taljan ta˙t id-direzzjoni ta’ Cesare Prandelli jilag˙ab kontra t-tim tarRepubblika Çeka. Din il-log˙ba hija l-ewwel wa˙da li ser tintlag˙ab fil-grawnd tal-Juventus Stadium f’Turin, terren mag˙ruf sew maç-champions Juventini li jilg˙abu man-nazzjonal b˙ad-difensur çentrali Giorgio Chellini

L-ERBGÓA

IL-ÓAMIS

IL-ÌIMGÓA

11 TA’ SETTEMBRU

12 TA’ SETTEMBRU

13 TA’ SETTEMBRU

FAST FIVE

ZODIAC

EAGLE EYE

ITALIA 1, 21.10

CINEMA ENERGY, 21.15

ITALIA 1, 21.10

FILM - AZZJONI

FILM - TRILLER

FILM - AZZJONI

Fast Five huwa l-˙ames film mis-sensiela ta’ Fast and Furious. L-eks pulizija Brian O’Connor jing˙aqad mal-eks ˙absi Dom Torrento, it-tnejn li huma mfittxija millawtoritajiet BrΩiljani, wara li O’Connor flimkien mattfajla tieg˙u Mia Torrento (o˙t Dom) i˙arbu lil Torrento waqt li jkun fi triqtu lejn il-˙abs. L-istorja sse˙˙ f’Rio de Janiero. O’Connor u Torrento jitqabdu sabiex jag˙mlu biçça xog˙ol, iΩda jindunaw li min inkarigahom biex jag˙mlu din il-biçça xog˙ol, qieg˙ed jittradihom. It-tnejn jiddeçiedu sabiex imorru jfittxuh, imma sabiex jag˙mlu dan, ikollhom bΩonn lg˙ajnuna ta’ s˙abhom. Sadanittant a©ent tal-Gvern Amerikan Luke Hobbs, ikun qieg˙ed il-BraΩil, jipprova jaqbad lil Torrento u lil s˙abu. F'dan il-film l-azzjonijiet mhux daqs tant reali ma jonqsux, speçjalment dawk bil-karozzi.

Qattiel li g˙adu ma nqabadx f’San Francisco jibg˙at ittri u messa©©i lill-pulizija. IΩda lpulizija xorta ma jkollomx idea min hu. Robert Graysmith huwa karikaturist li ja˙dem mas-San Fransico Chronicle u Paul Avery, ©urnalist, li g˙adu problema tax-xorb. It-tnejn ja˙dmu flimkien u g˙andhom interess komuni: l-qattiel mag˙ruf b˙ala Zodiac. Graysmith isir ossessjonat bil-kaΩ tal-qattiel li g˙adu ma nqabadx. Hu jabbanduna xog˙olu, lil martu u lil uliedu sabiex jara kif jag˙mel sabiex jidentifika u jaqbad lill-qattiel.

Wara l-mewt ta’ huh it-tewmi, Jerry Shaw jibda ji©rilu affarijiet strambi. Somma flus tiΩdiedlu fil-kont tal-bank. Armi kkonsenjati fil-appartament tieg˙u, u vuçi permezz ta’ telefonata tg˙idlu li l-pulizija huma fi triqithom lejn l-appartament tieg˙u. Jerry isegwi l-istruzzjonijiet li ttih il-vuçi, hu jiltaqa’ wkoll ma’ mara li qatt ma ra qabel. Ittnejn jsibu ruhhom fil-Pentagon, bl-FBI ji©ru warajhom. Il-mara hija Rachel Holloman, omm, li ˙ajjet it-tifel tag˙ha taf tkun fil-periklu tal-mewt jekk hi ma tikkoperax. Il-vuçi donnha taf kollox. Min hu wara lvuçi, x’hemm fil-pjan, u g˙ala Jerry u Rachel minn daqs tant nies?

Log˙ob

08.09.2013

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Trakoma, 5 Skjavi, 8 Stopkok, 14 Babel, 15 Terrur, 17 Sassla, 19 Rabbi, 20 Tort, 21 Ltim, 23 Óalfa, 25 u 28 Awtografu, 29 u 30 Poteri, 31 Gass, 33 Vivasanfilep, 39 Ûvog, 41 u 42 Mqaret, 43 Kera, 45 Galbu, 46 Saqwi, 47 Tqil, 50 Ross, 53 u 54 Bormla, 56 Feta˙, 58 Avukat, 60 Dingli, 62 Si©ra, 64 Lema˙, 67 UΩurpa, 69 Slaten, 70 Dahru, 72 u 73 Malinn, 75 Opri, 77 Fer˙, 79 Milan, 80 Skoss, 82 QbiΩ, 84 Rai, 85 Uno, 87 Nanu, 88 Mejjetbil©u˙, 93 IΩda, 94 u 95 Grigal, 96 Wa˙x, 98 Keffa, 100 Sofia, 101 Arja, 105 Vara, 108 Nitfa, 109 Kattiv, 110 Rikatt, 111 Armel, 112 MbaΩwar, 113 Dragun, 114 Inganni.

279 Irba˙ €25 fi flus

WEQFIN:

Mimdudin 1 5 8 14 15 17 19 20 21 25 29 31 33 39 41 43 45 46 47 50 53 54 56 58 60 62 64 67 69 70 72 75 77 80

Il-wejter l-aktar li ja˙dem bih (7) Wa˙da mill-ixkafef (6) L-aktar ˙uta mfittxa f’pajjiΩna (7) Marlu l-..... u ma riedx jiekol (5) Jilbsuh f’rashom il-Mawmettani (6) ...... ilsienek g˙ax issa dejjaqtni (6) Ir-rock opera fuq Eva Peron (5) Kelli .... fl-elettriku u nqata’ kollox (4) u 23 Ûuffjettata fuq il-palk fil-©ranet tal-Milied (9) u 28 Is-sultan assolut tal-imperu (9) u 30 Rabat hija l-kapitali tieg˙u, imma mhuwiex G˙awdex (6) Mhux ’il quddiem (4) L-isptar tag˙na g˙all-mard tal-mo˙˙ (5,7) Daqqa ta’ sieq lill-ballun (4) u 42 Illum insej˙ulhom blejds (6) Sog˙ob u niΩΩel id-dmug˙ (4) Nixorbu minnhom (5) Ta xi˙a©a biex tintraddlu lura (5) Darbtejn insiru ....! (4) T˙allatx il-.... mal-˙ass! (4) Lewn is-sema (3) Aktar wisa’ fl-Amerka? (3) Fejn kien hemm l-g˙ajn tal-˙asselin (5) Kienet il-kappell tal-ir©iel (6) Dan l-annimal Ωg˙ir iniggΩek jekk tmissu (6) Din hija l-kundizzjoni tal-ajru (5) Dan l-uΩin illum sar 800 gramma (5) ..... Gwenn jew ...... Purdom, kienu artisti ta’ Hollywood (6) Warrab, telaq ji©ri (6) Din mimlija bil-˙ut tal-ilma ˙elu (5) u 73 Xi mara qalbha tajba (6) Twettaq, attwa ru˙u (4) u 79 Dawn bramel bil-g˙atu (9) u 82 Óuta tropikali selva©©a, bi snien

li jaqtg˙u (9) 84 u 85 Bilfors li huwa Marlon (6) 87 Óadd ma j©ibulek .... (4) 88 Ng˙iduha lil xi˙add biex nuruh li huwa uniku (1’5, 6) 93 Ra˙al f’G˙awdex (4) 94 u 95 Óalq l-g˙asafar (6) 96 L-opra li j˙alluk issaffarha? (4) 98 Óe©©a li ma b˙alha (5) 100 u 101 Aggressur, ©ellied, li jibda lattakk (9) 105 Il-©nien sabi˙ tal-Furjana (4) 108 Ix-xag˙ar li jitla’ fil-wiçç (5) 109 T˙awwad u kkonfonda (6) 110 Il-famuΩ kompoΩitur Strauss tal-Blue Danube (6) 111 Dan l-istess b˙al antenna (5) 112 Óabsi, pri©unier (7) 113 Naqtug˙a mis-si©ra u nikluha (6) 114 Il-benjamina tal-familja (7) Weqfin 2 Isem Buttigieg il-poeta u President (5) 3 Kelma li titpo©©a qabel o˙ra biex tfisser kontra (4) 4 Iddur, iddur, iddur (4) 6 u 7 Fiha jinΩammu l-flus u ˙wejje© prezzjuΩi (10) 9 Kemm .... sbie˙ min jaf jarana! (4) 10 u 11 Skadut, Ωmienu g˙alaq (9) 12 Dan ma jmejjilx lil ie˙or (7) 13 Xi ˙merija minn ta’ Ìa˙an (7) 16 Karattru li Sylvester Stallone interpretah erba’ darbiet (5) 18 Xi ra©el irqiq u pulit (5) 22 M’hijiex g˙olja (5) 24 u 26 Mi©jub fit-tmiem (6) 27 Il-kelma pulita flok Ωibel (5) 32 Kollox miexi perfett, fuq ir-...... (6) 33 u 34 Ra©el mibni, mibrum, mag˙qud

(7) Xi log˙ba bil-kliem (6) Qarreb xi˙a©a lejn xi ˙a©’o˙ra (6) L f’nofs sellem (4) u 40 Ippakkjati bin-nies (9) Óavana l-kapitali tag˙ha (4) Aktar minn farka wa˙da (4) u 51 Qawl Malti ta’ min insegwuh (4,4,4,1’3) 52 Din tfisser ri˙ fl-g˙adam (6) 55 Ir-ra˙al tal-Granmastru Hompesch (6) 57 Dik tal-Maddalena tajba ˙afna (4) 59 Kontra tmiem (4) 61 Óare© minn mo˙˙om (4) 63 Minflokha da˙˙alna l-ewro (4) 65 Dan ifisser knisja jew maqdes (6) 66 Immexxi minn i....u, minn ta˙t geddumu (4) 68 Skeçç jew abbozz, tpin©ija (6) 69 Ra©el mill-aktar d˙uli (6) 70 Tifel çkejken (4) 71 L-ikbar deΩert fid-dinja (6) 74 .... lil min hu bil-©u˙! (4) 76 EΩami bil-fomm, f’nofs il-morali (4) 78 Dan je˙tie© li jinqata’ (5) 79 u 81 Almenu, g˙allanqas (6) 82 Il-’bibbja’ ta’ Mawmettu (5) 83 Dan isir biex ifixkel (7) 86 Jag˙ti fuq l-irjus tal-imsiemer (7) 89 M©iba bil-˙atfa, bil-qilla (5) 90 u 91 Dan çertifikat biex wie˙ed iwettaq xi professjoni (6) 92 Skarta minn xi˙a©a f’Nevada? (5) 97 Din kontra ˙ar©a (5) 99 u 100 Dan huwa t-tmexxija tal-flotot tal-ba˙ar (10) 102 G˙amel kollox bl-iswed fuq l-..... (5) 103 u 104 Xi˙add li jobg˙od lil razza o˙ra (8) 106 u 107 Dan ifisser ˙ajra, 35 36 37 38 44 48 49

2 Rabti, 3 u Kalamita, 6 Korta, 7 Vista, 9 u 10 Trasport, 11 Ombra, 12 Obbligu, 13 Kirurgu, 16 Rjali, 18 Stone, 22 Komma, 24 u 26 Frawli, 27 Dritt, 32 Sikket, 33 Vag, 34 Velu, 35 Skurat, 36 Fessud, 37 Luqa, 38 u 40 Privile©©, 44 Reb˙, 48 Qras, 49 u 51 Araniulatmissnix, 52 Tfajla, 55 Qarmuç, 57 Alla, 59 Kajr, 61 Nuna, 63 Ilma, 65 Midfun, 66 Ómir, 68 Aronne, 69 Spissi, 70 Dnub, 71 HeΩΩeΩ, 74 Gloj, 76 Borg, 78 Órara, 79 u 81 Mimsu˙, 82 Qoran, 83 Ingwent, 86 Fadallu, 89 Elett, 90 Jaf, 91 Leo, 92 Uqija, 97 Óatab, 99 u 100 Avversarju, 102 Rumen, 103 u 104 BarΩakka, 106 u 107 Stanjata.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun.

Isem

Indirizz

Tel No: Rebbie˙ ta’ €25: STEFAN MUSCAT 11, Triq l-Artillieri Marsaskala

Log˙ob

08.09.2013

B’4 numri 0066 0268 0533 0545 0712 0916 1554 1778 1861 2369 2418 2449 2627 3200 3422 3473 3786 3840 3893 4231 4544 5182 5282 6397 6407 6478 6871 6953 7166 7209 7505 7558

8548 8785 8896 9040 9204 9455

B’5 numri

B’6 numri

03321 08931 13566 13981 15443 18396 21831 23559 24388 25321 28236 41294 42233 42554 48026 49297 51874 66501 83936 84068 84817 97180

240248 292432 503639 872838

Bi 8 numri 54223553 63968586 69403318 76123532

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: .......................................................................................... Indirizz......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a: DORIS MALLIA, Block 8 No.17, Triq il-Barri, Bormla.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lill-KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem.......................................................................................................................................

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................ I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

AvviΩi

08.09.2013

PROPRJETÀ

ÇENTRU LABURISTA ÓAL LUQA Iç-Çentru Laburista ta Óal-Luqa qieg˙ed jilqa’ lofferti g˙al-kiri tal-bar. L-applikazzjonijiet jift˙u nhar il-Ìimg˙a 6 ta’ Settembru u jag˙lqu fis-17 ta’ Settembru fis-7.00pm. L-applikazzjonijiet jinkisbu miç-çentru stess, ming˙and il-President, Segretarju jew il-Kordinatur politiku. Kull min jippreΩenta l-applikazzjoni irid ikollu wkoll il-kondotta nadifa. Kull offerta tista’ ti©i rrifjutata anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa.

QAWRA: Appartament ˙dejn ilknisja tal-Qawra. Kbir ˙afna. Fih entratura, salott bil-gallarija, kçina, shower, kamra tal-banju, Ωew©t ikmamar tas-sodda u o˙ra kbira bil-gallarija. Çempel lis-sid fuq 79050999 ÓAL TARXIEN: Blokka kbira ta’ 120 pied tul, li tikkonsisti f’garaxxijiet semi-basement, maisonette, Ωew© appartamenti u penthouse. Bil-komun u l-lift lesti minn kollox. Ta’ min wie˙ed jarahom g˙ax mibnija

kbar. Çempel sabiex tikseb aktar dettalji fuq 9982 6927. TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 99924999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok. SAN PAWL IL-BAÓAR: Appartament f’xifer il-ba˙ar. Bejn il-Veccia u l-Baracudas ASC. Veduti mill-isba˙ tal-bajja tax-Xemxija, GΩejjer ta’ San Pawl. It-tielet sular bil-lift. 3 kmamar tas-sodda eçç. Çempel lil Ian fuq 79452887 SAN PAWL: Masionette isfel livell mat-triq, b’Ωew© kmamar tas-sodda kbar li jistg˙u jinqasmu u ji©u bi 3 tas-sodda. Fih kçina, living room, kamra talbanju. Bit˙a fuq wara, garaxx u kamra mieg˙u. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 79286998 ÛEJTUN: Masionette bi 3 kmamar tas-sodda, kamra tal-banju, ensuite, kçina, kamra tal-ikel, salott, washroom. Bejt kollu, inkluΩa l-arja lest minn kollox. €147.000 (Lm63,000) Çempel sabiex tinghata aktar informazzjoni fuq 79441775 PROPRJETÀ GÓALL-KIRI ÓAÛ-ÛEBBUÌ: Garaxx basement fih 50x40 pied. Fih iddawl u qieg˙ed f’Mdina Road. Jista’ jintuΩ g˙all store, uffiççju jew gymnasium. Çempel fuq 79211659 KAROZZI GÓALL-BEJGÓ Mercedes E Class, magna 270

dijΩil tas-sena 2004. Semi automatic, 4 bibien, fiha 70,000 mil, impurtata mill-Ingilterra. Full extras. Mercedes Benz Saloon tal-1987. IΩ-Ωew© karozzi huma f’kundizzjoni tajba u miΩmuma fil-garaxx. Çempel fuq 99615083 jew 27461496 AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Kçina griΩa 11 pied bil-hob, cooker, sink u mixer €650. Kolonna bajda u sewda bilbuqar, wall unit bil-kexxun €100. Corner ta’ Fino ©dida 3 piedi, Ωew© side boards u wall unit kbir b’4 bibien mejda b’6 si©©ijiet €300. PoΩa umbrella antika €70. Twaletta ta’ Joinwell €233. Fridge freezer b’4 kxaxen €233. Fridge Ωg˙ira €40. Side board tal-kewkba mastizz b’4 bibien u kexxun fin-nofs. Libsa tat-tie© milbusa darba ming˙and Alamango €500. Çempel 99276898 jew 21495072 Forn built in, iswed mixtri sentejn ilu €190 kundizzjoni perfetta. Erba’ si©©ijiet moderni talkçina jew uΩu ie˙or, €80 kollha. Çempel fuq 79 66 39 06 jew 21 66 39 06 Lada Samara kundizzjoni tajba, magna, body u tapizzerija, fiha radio, ˙afna spare parts, ftit mhux uΩati, u 32 000 mil. €700 jew l-eqreb offerta. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 79296530 Inbieg˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezz joni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko ‘Du gena’ talmarka Pierre Car din. Var jetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija, prezzijiet tajbin. Nag˙m lu wkoll tiswijiet t’arlo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks. Nag˙-mlu wkoll testing bil-pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip t’arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garanzija - 110 Triq il-Kungress Ew ka ris tiku, Mos ta. Çempel fuq 21417235 jew 9982 5389. Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand. Çempel 21 374823 jew inkella 99824139. Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel fuq 7961 7945.

Wallunit ta’ 12-il pied fi tliet biççiet ta’ 4 piedi l-wa˙da talkewba. Tajba b˙ala librerija. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 21486 683. Washing machine twin tab tadditta ‘Binateh’ uΩata tlett darbiet biss. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21651274 jew 79650396. Pjanu fuq il-˙adid, g˙andu bΩonn tuning, €500. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 27634001 jew 9811 3588

AvviΩi

08.09.2013

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç. Parts ©enwini. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq: 21 446839 jew 9947 4505. Fax: 21470295. Email: alex@agrautoparts.com

sabiex ting˙ata aktar dettalji fuq dawn in-numri: 21454908, 21454858 jew 7945 4908.

SERVIZZI

KISI TIBJID U TIKÓIL

WP Ltd toffri bejg˙ lill-kuntratturi u suppliers ta’ waterproofing membrane u liquid membrane bi prezzijiet ir˙as ˙afna u prodott tajjeb. Toffri wkoll xog˙ol ta’ membrane g˙al fuq il-bjut. Çemplu fuq 99445527 jew 79812784. Email: williamm@go.net.mt

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 21 805 811.

PARTS TAL-KAROZZI DAR GÓALL-ANZJANI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel fuq 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699

Villa Robinich - dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari filFgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel sabiex ting˙ata aktar informazzjoni fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet talECDL prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter €50. Çempel g˙al aktar dettalji fuq 21 662241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com PRIVAT IngliΩ, Taljan, FrançiΩ fl-Olevel, A-level, Intermediate u Conversation. TELT Mont bd g˙all-begineers. Mr. C. Dowling (Qual. Tech.) Çempel fuq 99283974 u 21335032. Dati huma: 15, 22, 29 ta’ Settembru u 5 t’Ottubru. TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al-lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ikoll automatic. Cab service u karozzi g˙al kiri bi

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 7959 0000 jew www.privateinvestigationmalta.com MUSIC LINK

DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat. Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties . Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech. Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks. Çempel biex tirriserva post fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908.

WATERPROOF MEMBRANE

XOGÓOL TA’ TISWIJIET

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq waterproof xog˙ol ta’ membra ne , damp proofing u rub be rised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 21488972, 21 438326, 9944 5527 jew 99493840. jew id˙ol fis-sitelettroniku: www.wpMalta.com

Nag˙mlu xog˙ol ta’ tiswijiet ta’ flushings u fuq viti talilma. Fil-lokal ta’ Óal Luqa. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 79273732.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM INVESTIGAZZJONI PRIVATA

Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib wkoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Fleur-de-Lys Rd. B’Kara. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21 482 796.

TBATTIL TA’ FOSOS

Vin Aluminium, jag˙mlu bibien, twieqi, insect screens eçç. Nag˙mlu wkoll xog˙ol ta’ tiswijiet. Çempel sabiex tikseb aktar informazzjoni fuq 2189 8999 jew 99465666. XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems. Issibilna bibien li jifil˙u nnar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas iss˙ana fis-sajf u l-kes˙a fixxitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. Horvin Ltd., A42 Industrial Estate, il-Marsa. Çempel fuq 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. Email: horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

XOGÓOL TA’ KISI, MADUM U ALUMINIUM G˙al kull tip ta’ xog˙ol ta’ kisi bil-©ibs, frakass u graffiato fuq il-fil, tibjid, tik˙il, ftu˙ ta’ bibien u twieqi, gypsum boards, suffetti, partitions, coving u bulkheads. Xog˙ol fuq aluminium b˙al twieqi, bibien, po©©amani u nets. Nag˙mel ukoll tqeg˙id ta’ madum tal-art u tal-˙ajt kif ukoll kmamar tal-banju. G˙al stima b’xejn çempel fuq 79960934 jew 77354586 DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet etç. Membrane jew liquid membrane. Mela ipprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn fuq 79058883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com WATERPROOFING U MEMBRANE

G˙al kull xog˙ol ta’ alterazzjonijiet fuq bini ©did u antik, ftu˙ ta’ bibien, bdil ta’ soqfa, kisi u tibjid u bdil tat-travi tal˙adid. Çempel lil Pawlu fuq 99171817.

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 79729967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.co m

XOGÓOL TAL-ÌEBEL

ÛFIN

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason biex tikseb aktar informazzjoni fuq 21 432352 jew 9947 7167

Korsijiet tal-ballroom dancing u line sequence dancing. G˙axar lezzjonijiet ta’ 90 minuta kull wa˙da. Prezz ta’ €25. Jibdew minn Ottubru. Çempel lil Joe u Melita fuq 79618862 jew 27618862

XO GÓO L ZJONIJIET

TA’

AL TER AZ-

DAR GÓALL-ANZJANI

Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €23 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

G˙al tbattil ta’ fosos u bjar, tindif u spezzjonijiet ta’ pajpijiet tad-drena©© permezz ta’ çertu cameras, tindif ta’ kanali tax-xita u kif ukoll tbattil u tindif ta’ grease traps çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 21 651029, 9942 1954 jew inkella fuq 9949 9714.

- €3.50

- €14

- €30

- €56

- €93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun. ÓMR 1717

Almanakk

08.09.2013

Ritratt mill-antik IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn L-OGÓLA TEMPERATURA: 30 °c L-INQAS TEMPERATURA: 21 °c UV INDEX: 8

29°C

30°C

22°C

24°C

22°C

TEMP: Sabi˙, li jsir ftit imsa˙˙ab kultant VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Óafif u varjabbli BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn

29°C

26°C

22°C

21°C

20°C

Il-knisja l-antika tal-Isla armata g˙all-festa tal-Bambina

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°c

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-Óamrun Anici Pharmacy, Triq Anici, Óal Qormi The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta, Birkirkara St. Luke's Pharmacy, Triq San Luqa, Tal-Pietà Potter Chemists Ltd, Triq Wilga, Paçeville Chemimart Ltd. 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema Iklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, l-Iklin Brown's Chemists, Triq San Pawl, in-Naxxar Promenade Pharmacy, Triq il-Korp tal-Pijunieri, Bu©ibba St. Monica Pharmacy, 157, Triq Santa Monika, Paola Kalkara Pharmacy, 8, Misra˙ l-Arçisqof Gonzi, il-Kalkara St. James Pharmacy, Misra˙ San Ìakbu, ÓaΩ-Ûabbar St. Catherine Pharmacy, Plot 3, Triq il-Qadi, iΩ-Ûejtun Bronja Pharmacy, Sonata, Triq il-Bronja, iΩ-Ûurrieq SpiΩerija Óal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, ÓaΩ-Ûebbu© Santa Marija Pharmacy, Misra˙ Frenç Abela, Óad-Dingli

G˙al-lejla bBOOKjati KUL, bil-kollaborazzjoni ta' Sierra Book Distributors u l-gKUL, u l-g˙ajnuna tal-A©enzija Ûg˙aΩag˙ u l-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb, se jtellg˙u l-attività ‘g˙al-lejla bBOOKkjati’. F’din l-attività se jiltaqg˙u flimkien g˙all-ewwel darba r-rebbie˙a tal-Konkors Rumanzi g˙allAdolexxenti mill-2009 sal-lum! Il-pubbliku mistieden sabiex jibBOOKja lÌimg˙a 13 ta’ Settembru, mis-7:30pm 'il quddiem, il-HQ tal-A©enzija Ûg˙aΩag˙, Santa Venera. Min ji©i se jkun jista’ jiltaqa’ mal-awturi nfushom huma u jaqraw xi siltiet minn kitbiethom. Se jkun hemm ukoll il-kantanta Ylenia Vella, kif ukoll ikel u xorb. Il-kotba li se jkun hemm g˙all-bejg˙ g˙andhom jinteressaw kemm lill-adolexxenti, kemm liΩ-Ωg˙aΩag˙, kif ukoll lill-©enituri u 'lg˙alliema. Id-d˙ul huwa b’xejn.

G˙awdex

Jum it-Talkies Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, Victoria G˙awdex Nadur Pharmacy, Pjazza it-28 t’April 1688, in-Nadur G˙awdex

Lottu

09 83 46 24

70 64 35

Super 5

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Biex tfakkar is-86 anniversarju mill-wiri tal-ewwel film mitkellem The Jazz Singer li kien intwera fis6 ta’ Ottubru 1927, fi New York, il-Ferg˙a Maltija tas-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson bejn l-1 u t13 ta’ Ottubru 2013 ser ittella’ wirja dwar dan ilfilm. Is-Soçjetà Internazzjonali Al Jolson tqis is-6 ta’ Ottubru b˙ala 'Jum it-Talkies.' Il-wirja ser tittella’ fl-intrata tal-Kumpless taçÇinema u Çentru tal-Ówienet li jinsab fi Triq ÓaΩÛabbar, il-Fgura. L-wirja tinkludi diversi ritratti u tag˙rif interessanti u tkun miftu˙a l-©urnata kollha. Id-d˙ul hu bla ˙las. L-g˙aqda filantropika Talent Mosti

11.09.2001 - Ise˙˙u attakki terroristiçi mill-grupp Al-Qaeda f’New York u Washington, fl-Istati Uniti tal-Amerika

13.09.2008 – Serje ta’ spluΩjonijiet f’Delhi Indja, j˙allu 30 mejta u 130 midruba

14.09.1971 - Jit˙abbar li Gvern Laburista ne˙˙a l-pieni tal-mewt mill-Kodiçi Kriminali Malti. 15.09.1980 - Ji©i ffirmat il-ftehim bejn Malta u l-Italja li kien jiggarantixxi n-newtralità ta’ Malta, kif ukoll ©ie ffirmat l-ewwel Protokoll Finanzjarju Taljan

Ser titella’ serata ta’ tifkira awdjoviΩiva f’©ie˙ lawtur u edukatur Mosti Joseph John Camilleri (1928-2012) u t-tenur Malti ta’ fama internazzjonali Oreste Kirkop (1923-1998) Lejn it-tmiem se ssir l-inawgurazzjoni uffiçjali tal-bustijiet rispettivi tag˙hom bis-sehem ta’ Matilde Balzan Cordina u Theresa Gauci Din is-serata sejra ssir fiç-Çentru tal-Kultura Nazzjonali, fir-Razzett tal-MarkiΩ Mallia Tabone Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta, nhar il-Ìimg˙a 20 ta’ Settembru fis-7.30 pm G˙al aktar tag˙rif id˙ol fuq: www.talentmosti.com

Sports

il-Kendo

Seminar internazzjonali tal-Kendo f’malta G˙alkemm dan l-avveniment kbir internazzjonali ilu jsir g˙al dawn l-a˙˙ar 28 sena, din hija biss it-tielet darba li qed jinΩamm hawn Malta. Is-seminar se jibda nhar ilÓamis li ©ej 12 ta’ Settembru u jibqa sejjer sas-16 taxxahar. Dan l-avveniment ji©bed lej˙ atleti minn pajjiΩi mbieg˙da b˙all-Ìappun, lIΩvezja, l-IΩvizzera, Franza, lItaja, il-Greçja, l-Irlanda, lUkraina, il-Bulgarija u anki mill-Ingilterra. Ilkoll flimkien mal-atleti Maltin, dawn l-atleti se jie˙du sehem f’dawn l-attivitajiet ta’ dan l-isport tradizzjonali tal-kultura ÌappuniΩa. Fl-ewwel jum ta’ dan lavveniment ikun hemm ilftuh b’attività speçjali ta’ kumbattiment li se jsir fuq irramel G˙ajn Tuffie˙a. Dawn l-atleti se jkunu libsin l-armatura kompluta u se jikkumbattu kontra xulxin b’teknika tradizzjonali tasSamurai. L-attivittà fit-tieni jum issir fil-Kumpless Nazzjonali talUniversità ta’ Malta u se tkun immexxijja mill-aqwa g˙alliem tal-Kendo li hawn b˙alissa fid-dinja, bl-og˙la grad ta’ 8 Dan (Hanshi Hachidan) Master Masatake Sumi Sensei, li se jkun hawn Malta apposta g˙al dan lavveniment. Sumi Sensei se jkun assistit minn g˙alliema o˙ra ÌappuniΩi u g˙alliema IngliΩi li huma wkoll ta’ grad g˙oli ˙afna. Imbag˙ad fit-tielet jum ikun hemm wirja tal-Arti talKendo bi xwabel ta’ veru mill-g˙alliema ÌappuniΩi. Wara ssir çerimonja tradizzjonali ÌappuniΩa tat-tè. G˙al din iç-çerimonja se jattendu mistiedna distinti, u se tkun ukoll miftu˙a g˙al pubbliku. Id-d˙ul ikun b’xejn. Finalment nhar il-Óadd 16 ta’ Settembru, l-a˙˙ar jum ta’ The 3rd Malta Open mixed individuals Taikai jintemm b’kompetizzjoni tal-Kendo mill-atleti ta’ kull livell. Din il-kompetizzjoni qed tigi sponsorjata minn Nine Circles. G˙al aktar informazzjoni Ωur s-sit www.kendomalta.org

08.09.2013

Sports

08.09.2013

futbol mil-libJa

Jirritorna l-kampJonat tal-futbol fil-libJa... imma wara bibien magĂ&#x201C;luqa

Formazzjoni riĂ§enti tat-tim nazzjonali tal-Libja

Id-dilettanti tal-futbol fil-pajjiâ&#x201E;Ś ÂŠar tagË&#x2122;na l-Libja xâ&#x20AC;&#x2122;aktarx se jtemmu l-istennija kbira li gË&#x2122;andhom biex ikomplu jaraw futbol kompetittiv fâ&#x20AC;&#x2122;pajjiâ&#x201E;Śhom. Dan gË&#x2122;ax wara 31 xahar bilfutbol wieqaf minË&#x2122;abba s-sitwazzjoni politika fil-pajjiâ&#x201E;Ś, issa jidher li l-istaÂŠun tal-Premier 2013/14 se jibda nhar il-Ă&#x152;imgË&#x2122;a 13 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru, anki bâ&#x20AC;&#x2122;format ÂŠdid li wieË&#x2122;ed jispera li jdaË&#x2122;Ë&#x2122;al interess ÂŠdid fl-isport li kien qiegË&#x2122;ed jagË&#x2122;ti Ë&#x2122;afna lil-Libjani gË&#x2122;alfejn jifirË&#x2122;u. Il-kampjonat li l-ewwel kellu jkun sospiâ&#x201E;Ś u aktar tard

PROGRAMM OPERATTIV II - 32/,7,.$Âś 7$Âś .2(ÄŠ-21, -2013

6(-ĆŞ$ *ĆŞ$/ 3523267, 7$Âś 352Ć¤(77, ,16$ĆŞĆŞ8 ĆŞ,/,71$ *ĆŞ$/ $.7$5 ,03-,(*, 8 .:$/,7Ă&#x2C6; 7$C ĆŞ$--$ $ĆŞ-$5 L-$ZWRULWDÂś WDÂś Ć¤HVWMRQL IÂś0DOWD JĆŤDOO-3ROLWLNDÂś WDÂś .RHÄŞMRQL -2013, id-'LYLÄŞMRQL JĆŤDOO-Ippjanar u l-Koordinazzjoni tal-3ULMRULWDMLHW 33&' IL ĆŤGDQ LV-Segretarjat Parlamentari JĆŤDOO-Presidenza tal-UE 2017 u Fondi Ewropej, Ministeru JĆŤDOO-Affarjiet Ewropej u Twettiq tal-0DQLIHVW (OHWWRUDOL WL[WLHT WJĆŤDUUDI li qHG WQLHGL VHMĆŤD JĆŤDOO-SURSRVWL WDÂś SURĆĽHWWL taht il-)RQG 6RĆ&#x203A;MDOL (ZURSHZ )6( -2013. $SSOLNDQWL HOLĆĽLEEOL KXPD PLVWLHGQD MLEDJĆŤWX O-DSSOLND]]MRQLMLHW WDJĆŤKRP JĆŤDO SURĆĽHWWL OL MDTJĆŤX WDĆŤW l-$VVL WDÂˇ 3ULMRULWj ,QVDĆŹĆŹX O-.DSDĆ&#x153;LWj Istituzzjonali u Amministrattiva JĆŤDO GDZQ LV-Setturi: x

7,6ĆŤ,ĆŤ 7$5-RIFORMA FIS-SETTUR PUBBLIKU

7$*ĆŤ/,0 78/ ,/-ĆŤ$--$ *ĆŤ$6-SETTUR PUBBLIKU

7,6ĆŤ,ĆŤ 7$/-KWALITĂ&#x20AC; TAS-SERVIZZI TAL-IMPJIEGI

imË&#x2122;assar gË&#x2122;al kollox minË&#x2122;abba l-ÂŠlied fil-pajjiâ&#x201E;Ś, issa se jerÂŠaâ&#x20AC;&#x2122; jibda. Iâ&#x201E;Śda gË&#x2122;al raÂŠunijiet taâ&#x20AC;&#x2122; sigurtĂ â&#x20AC;&#x201C; u dan jistaâ&#x20AC;&#x2122; jkun taâ&#x20AC;&#x2122; diâ&#x201E;Śappunt kbir gË&#x2122;al partitarji â&#x20AC;&#x201C; gË&#x2122;al dan l-istaÂŠun biss (2013/14), il-partiti kollha se jintlagË&#x2122;bu bil-bibien magË&#x2122;luqa, jiÂŠifieri mingË&#x2122;ajr ma jkun hemm partitarji jaraw il-logË&#x2122;ob. Il-kampjonat il-ÂŠdid se jkun fih 16-il tim, maqsuma fâ&#x20AC;&#x2122;â&#x201E;ŚewÂŠ gruppi taâ&#x20AC;&#x2122; tmienja -il wieË&#x2122;ed. Fil-Grupp A se jkun hemm AlHilaal, Al-Akhdhar, Khaleej Sirt, Swaihily, Al-Madinah, Tersanah, Nasr u Ahly Tripli. Fil-Grupp B t-timijiet se jkunu, Darnes, Tahaddy, Najmah, Al-Olomby, Al-Wehda, Shatt,Ahly Benghazi, Al-Ittihad. Fâ&#x20AC;&#x2122;kull grupp it-timijiet jiltaqgË&#x2122;u darbtejn, home u away (14-IL partita). Fi tmiem lewwel rawnd, jiÂŠifieri wara sebaâ&#x20AC;&#x2122; partiti, t-tim li jkun lewwel fi Grupp A jirrappreâ&#x201E;Śenta lil-Libja fit-Tazza talKonfederazzjonijiet tal-2014, filwaqt li min ikun fl-ewwel post fi Grupp B fi tmiem l-ewwel rawnd jieË&#x2122;u sehem fiĂ§Champions League. Meta jintemm il-logË&#x2122;ob talgrupp, l-ewwel tlieta fâ&#x20AC;&#x2122;kull grupp jieË&#x2122;du sehem fâ&#x20AC;&#x2122;mini league bâ&#x20AC;&#x2122;â&#x201E;ŚewÂŠ rawnds, bir-rebbieË&#x2122; ikun dikjarat champion.

Id-decider kontra l-Kamerun Biex inkomplu ftit fuq il-futbol fil-Libja, taâ&#x20AC;&#x2122; min wieË&#x2122;ed isemmi li proprju llum t-tim nazzjonali

tal-Libja gË&#x2122;andu mpenn importanti Ë&#x2122;afna minn Grupp I tatTazza tad-Dinja Braâ&#x201E;Śil 2014. Dan huwa d-decider fâ&#x20AC;&#x2122;Yaoundeâ&#x20AC;&#x2122;, kontra l-Kamerun. L-ewwel rawnd kien intlagË&#x2122;ab fi grawnd newtrali fit-Tuneâ&#x201E;Śija u l-Libja kienu rebË&#x2122;u 1-0. RebË&#x2122;a biss tistaâ&#x20AC;&#x2122; tikkwalifika lil-Libja peress li bi draw jikkwalifikaw il-Kamerun. Ir-rebbieË&#x2122; tal-grupp biss jikkwalifika gË&#x2122;at-tielet rawnd tal-logË&#x2122;ob preliminari li l-poloz taâ&#x20AC;&#x2122; dan l-istadju jitilgË&#x2122;u fil-Kajr fis-16 taâ&#x20AC;&#x2122; Settembru. Fâ&#x20AC;&#x2122;dan l-istadju gË&#x2122;andu jkun hemm 14-il tim li erbaâ&#x20AC;&#x2122; minnhom diÂŠĂ kkwalifikaw â&#x20AC;&#x201C; lAlÂŠerija, l-EÂŠittu, t-Tuneâ&#x201E;Śija u lKosta tal-Ivorju. Issa jonqos irrebbieË&#x2122;a tal-10 gruppi taâ&#x201E;Ś-â&#x201E;Śona Afrikana li l-Grupp tal-Libja huwa wieË&#x2122;ed minnhom. It-tim nazzjonali Libjan ilu li beda bâ&#x20AC;&#x2122;taË&#x2122;riÂŠ intensiv gË&#x2122;al din il-partita mill-20 taâ&#x20AC;&#x2122; Awwissu u kellu diversi partiti taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;biberija kif ukoll training camp fitTuneâ&#x201E;Śija. BË&#x2122;alissa t-tim qed jitmexxa minn tim taâ&#x20AC;&#x2122; kowĂ§is minË&#x2122;abba li l-kowĂ§ nazzjonali Abdulhafeedh Arbeesh kellu jË&#x2122;alli liskwadra minË&#x2122;abba luttu gË&#x2122;allmewt taâ&#x20AC;&#x2122; Ë&#x2122;uË&#x2122;. It-tim nazzjonali Libjan mar tajjeb ferm aktar milli wieË&#x2122;ed kien jistenna wara li gË&#x2122;amel 32 xahar jilgË&#x2122;ab il-logË&#x2122;ob home tiegË&#x2122;u barra l-pajjiâ&#x201E;Ś fuq grawnds newtrali minË&#x2122;abba li lpajjiâ&#x201E;Ś ma kienx meqjus sigur biâ&#x201E;Śâ&#x201E;Śejjed minË&#x2122;abba l-ÂŠlied.

7RWDO LQGLNDWWLY WDÂˇ finanzjament Â˝5.5 miljun (bil-SRVVLELOLWj OL MLÄŞGLHG VNRQW O-DPPRQWL OL PD MNXQX[ ĆĽHZ DOORNDWL

Din is-VHMĆŤD KLMD PLIWXĆŤD ELVV JĆŤDO HQWLWDMLHW X RUJDQL]]D]MRQLMLHW SXEEOLĆ&#x203A;L IS-6(-ĆŤ$ 7$*ĆŤ/$4 1+$5 LO-ĆĽ,0*ĆŤ$ 8 WDÂˇ OTTUBRU )Âˇ12)6,1+$5 KUV

$SSOLNDQWL SURVSHWWLYL KXPD PJĆŤDUUID OL O-Programm Operattiv, il-Formola tal-Applikazzjoni u n-Noti Gwida kif ukoll LQIRUPD]]MRQL RĆŤUD MLVWJĆŤX MLQNLVEX PLOO-sit elettroniku www.ppcd.gov.mt/calls_all. Applikazzjonijiet jintlaqgĆŤu fluffiĆ&#x203A;Ć&#x203A;ju tal-PPCD Triq il-Kukkanja, Santa Venera, SVR 1411

6(66-21, 7$Âˇ ,1)250$==-21, *ĆŤDO DNWDU LQIRUPD]]MRQL DSSOLNDQWL SURVSHWWLYL KXPD PĆŤHĆĽĆĽD OL MDWWHQGX V-6HVVMRQL WDÂś ,QIRUPD]]MRQL OL VH VVLU QKDU it-7QHMQ WDÂˇ 6HWWHPEUX PLQ-12:30 Â˛ sal-5:00 pm. Dawk interessati jLVWJĆŤX MLUUHĆĽLVWUDZ RQODMQ IXT www.ppcd.gov.mt/calls_all sa mhux aktar tard minn QRIVLQKDU WDÂˇ nhar il-ĆŤDPLV WDÂˇ 6HWWHPEUX 2013. Il-SRVWLMLHW KXPD OLPLWDWL X JĆŤDOGDTVWDQW VH MNXQX ULÄŞHUYDWL VNRQW PLQQ japplika l-ewwel. In-QXPUX WDÂś SDUWHĆ&#x203A;LSDQWL PLQQ NXOO RUJDQLÄŞÄŞD]]MRQL MLVWDÂś MNXQ ULVWUHWW VNRQW LO-EÄŞRQQ

Azzjoni minn waË&#x2122;da mill-aË&#x2122;Ë&#x2122;ar partiti li ntlagË&#x2122;bu fil-kampjonat Libjan fâ&#x20AC;&#x2122;Jannar 2011 bejn Ittihad u Al-Ahli

KIF JINSABU 6DGDQLWWDQW DNWDU LQIRUPD]]MRQL X GRNXPHQWD]]MRQL ĆĽHQHUDOL MLVWJĆŤX MLQNLVEX PLQQ IXT LV-sit elettroniku tal-PPCD: www.ppcd.gov.mt MHZ ELOOL WLQWEDJĆŤDW email fuq info.ppcd@gov.mt.

Programm Operattiv II Âą 3ROLWLND WDÂś .RHÄŞMRQL -2013 Âľ,QVDĆŤĆŤX ĆŞLOLWQD JĆŤDOO $NWDU ,PSMLHJL X .ZDOLWi WDC ĆŞDMMD $ĆŤMDU 6HMĆŤD kofinanzjata mill-Unjoni Ewropea )RQG 6RĆ&#x203A;MDOL (ZURSHZ )6(

5DWL WDÂś kofinanzjament: 85% Fondi mill-UE; 15% Fondi Nazzjonali Ninvestu fil-IXWXU WLHJĆŤHN

GRUPP 1 PAJJIĂ&#x203A;

K PTI

KAMERUN

LIBJA

DR KONGO

TOGO

Sports

08.09.2013

WOTERPOlO

IN-NEPTUNES CHAMPIONS GÓAT-22 DARBA

In-Neptunes Emirates reb˙u lkampjonat tal-waterpolo g˙ar-raba’ sena konsekuttiva u t-22 darba fl-istorja talklabb. Dan meta fl-a˙˙ar partita, li kienet decider, g˙elbu lill-©irien San Ìiljan Sir Alex bl-iskor ta’ 9-7. Tliet ijiem qabel din il-partita, Ωammew it-tamiet tag˙hom ˙ajjin wara li g˙elbu lill-istess San Ìiljan, dik iddarba bl-iskor ta’ 9-8. Il-kampjonat tas-sajf din issena kien wie˙ed pjuttost kwiet u kien biss fil-partiti tala˙˙ar li donnu qam entuΩjaΩmu kbir fost il-partitarji. Ra©unijiet g˙al dan jista’ jkun hemm ˙afna, iΩda forsi wa˙da ewlenija tista’ tkun li l©lieda kienet bejn Ωew© timijiet biss. Fost il-˙amsa li pparteçipaw fil-Premier kienu biss Neptunes u San Ìiljan li kienu denji li jissiltu g˙arreb˙ tal-kampjonat. Sirens u Exiles tista’ tg˙id li ma kienu b’sa˙˙ithom xejn u s-Sliema, g˙alkemm forsi bi ftit aktar sforz setg˙u kienu ta’ theddida g˙at-tnejn il-kbar. Kieku wie˙ed kellu jimxi fuq it-tradizzjoni, kien ikollu jda˙˙al lis-Sliema bilfors, imma din mhix kwistjoni ta’ hekk. Jirba˙ min ikun l-a˙jar u hekk ©ara din id-darba. Id-decider, li g˙alih attendiet folla kbira, kien mill-isba˙, iΩda spiçça fuq nota negattiva wara li r-referee Stefano Riccitelli intlaqat f’wiççu minn o©©ett li ntefa’ minn-na˙a talpartitarji ta’ San Ìiljan u kien pront abbanduna l-log˙ba 0.9 sekondi minn tmiemha. San Ìiljan kellhom lil Karl Galea nieqes wara li ©ie sospiΩ Ωew© log˙biet. InNeptunes kienu ftit a˙jar millavversarji u qatt ma kienu minn ta˙t, b’San Ìiljan i©ibu d-draw kemm-il darba. Mal-a˙˙ar gowl tan-Neptunes, li skurjah Steve Camilleri, bdew jintefg˙u o©©etti min-na˙a ta’ San Ìiljan bir-referee Rictelli jintlaqat f’wiççu u ssospenda l-partita minnufih. Wara, ltaqa’ b’ur©enza lEΩekuttiv tal-ASA, u kien deçiΩ li jinΩamm ir-riΩultat biex in-Neptunes ©ew inkurunati champions tal-ista©un 2013 fost fer˙ u kant kbir hekk kif il-captain Niki Lanzon kien ippreΩentat bittrofew tar-reb˙ tal-kampjonat.

Sports

08.09.2013

USAIN BOLT MISTENNI JIRTIRA FL-2016 L-aktar persuna veloçi taddinja, Usain Bolt, qed jippjana li jirba˙ iktar medalji tad-deheb u jikseb rekords mondjali qabel ma jirtira flOlimpjadi tal-2016, f’Rio de Janeiro. Matul din il-©img˙a, Bolt qal li huwa jixtieq jirba˙ iddeheb f’Rio, jikser rekord ie˙or fil-200 metru u jirba˙ medalja tad-deheb fil-log˙ob tal-Commonwealth. Ix-xahar li g˙adda, f’Moscow reba˙ tliet medalji taddeheb u b’hekk sar l-iktar

atleta li qatt reba˙ medalji flistorja tal-kampjonat mondjali. Bolt reba˙ b’kollox tmien medalji tad-deheb u tnejn talfidda. Barra minn hekk, reba˙ ukoll sitt medalji taddeheb fl-Olimpjadi. “Irrid nibqa’ niddomina sakemm ni©i biex nirtira, b˙alma kienu Muhammad Ali u Pele”. Hekk sostna Bolt b’ton determinanti. Bolt reba˙ il-100 metru, il200 metru u l-4x100 relay flOlimpjadi li saru f’Beijing u Londra. L-istess g˙amel fil-

kampjont ta’ din is-sena u dak li sar f’Moscow, fl-2009. Mill-g˙add ta’ rekords, huwa qed jiddomina l-©irja tal-100 metru b’˙in ta’ 9.58 sekondi u l-mitejn metru b’˙in ta’ 19.19 sekondi. Barra minn hekk, huwa qed jaqsam ir-rekord ma’ s˙abu lÌamajkani fejn tid˙ol irrelay. Bolt jemmen li g˙alkemm huwa ftit diffiçli li jtejjeb ir-rekord li g˙amel fittellieqa tal-100 metru, i˙oss li jista’ jtejjeb il-˙in tal-200 metru.

“Jekk ma nsofri l-ebda injuries, g˙andi çans tajjeb li nikseb dan ir-rekord. B˙ala Ìamajkan, Bolt jista’ jikkompeti fil-log˙ob talCommonwealth. Dan se jkun qed issir is-sena li ©ejja fi Glasgow, l-Iskozja. Isem: Usain St. Leo Bolt Nazzjonalità: Ìamajkan Età: 27 sena (21.08.1986) Tul: 1.95 metri PiΩ: 94 kg

L-INTER CLUB MALTA JIÇÇELEBRAW IL-35 ANNIVERSARJU Nhar it-18 t’ Awwissu li g˙adda, l-Inter Club Malta g˙alaq 35 sena mit-twelid tieg˙u. G˙aldaqstant ilkumitat fassal programm s˙i˙ ta’ sena attivitajiet fejn diversi personalitajiet tasSoçjetà Internazionale F.C. kif ukoll tat-tim nerazzurro se jΩuru Malta fix-xhur li ©ejjin. l-ewwel attività saret nhar il-Ìimg˙a 30 t’ Awwissu b’festin li sar ©ewwa l-klabb f’Sta. Venera, fejn gew mistiedna eks membri tal-kumitati passati, benefatturi kif ukoll supporters’ clubs o˙ra. Il-mistieden ta’ l-unur kien il-player Malti ta’ B’Kara, Paul Fenech, li mhux biss huwa Interista kbir, iΩda ©ie onorat ukoll g˙ax reba˙ il-

“Footballer of the Year” talista©un 2012/13 tal-Malta Football Association. F’din l-okkaΩjoni, b˙al kull sena, ing˙ata wkoll l-unur tal-a˙jar membru tas-sena fejn ir-rebbie˙ ta’ din is-sena kien Charles Vassallo. Is-Sur Vassallo, barra li huwa lfotografu tal-klabb, iddistingwa ru˙u g˙all-g˙ajnuna li dejjem lest jag˙ti lill-kumitat u dejjem jattendi l-attivitajiet bis-solita kamera tar-ritratti. Il-President tal-klabb, isSur John Zammit g˙amel ukoll kelmtejn tal-okkaΩjoni fejn fakkar u sellem lil dawk li waqqfu l-Inter Club Malta speçjalment lis-Sinjuri Joe Bugelli u Lawrence Cutajar. Huwa wkoll sellem lil dawk kollha li xi darba

g˙amlu parti mill-kumitati passati u rringrazzja lil dawk il-membri li xi darba f’dawn

l-a˙˙ar 35 sena kienu membri fil-klabb. Is-Sur Zammit qal li ma huwiex façli

tmexxi klabb, a˙seb u ara biex t˙allih ikampa g˙al 35 sena. Huwa qal li kemm hu u kemm it-teΩorier is-Sur Lawrence Cutajar ilhom g˙al dawn l-a˙˙ar 19-il sena filkumitat u komplew fejn ˙alla l-predeçessur ta’ qabel is-Sur Joe Bugelli, li kien dam President g˙al 16-il sena s˙a˙. Huwa awgura li l-klabb ikompli g˙addej g˙al ˙afna snin o˙ra u ˙e©©e© biex kull Interist li hawn fil-gΩejjer Maltin jissie˙eb fil-familja kbira tal-Inter Club Malta. Fl-a˙˙ar tal-festin ©ew ippremjati diversi mistiedna u ©ie wkoll maqsum kejk kbir u sabi˙ mag˙mul g˙allokkaΩjoni mill-viçi-president Paul Fenech il-Percius.

INNOVATIVE FINANCING INSTRUMENTS COHESION POLICY &FINANCIAL ENGINEERING INSTRUMENTS ASSESSING OPPORTUNITIES FOR THE 2014 – 2020 PROGRAMMING PERIOD A conference organised by the Planning and Priorities Coordination Division, within the Parliamentary Secretariat for the EU Presidency 2017 and EU Funds. Part of the European Commission and Committee of the Regions’ OPEN DAYS 2013.

Limited seats available. The registration form, together with further information can be found on www.ppcd.gov.mt/news_and_events

Date: 19th September 2013 Time: 08:30 – 17:00 Venue: Fortifications Interpretation Centre, St. Mark Street, Valletta VLT1360

Sports

08.09.2013

Ritratt: STEPHEN GATT

MALTA TFALLI gÓAL FTIT F’TA’ QALI

Nistg˙u ng˙idu bla tlaqlieq li Malta kienet sfortunata li tal-inqas ma ˙aditx punt mill-partita ta’ kwalifikazzjoni g˙at-Tazza tad-Dinja tal-BraΩil 2014 kontra d-Danimarka. Din mhix xi skuΩa biex ng˙attu xi wirja medjokri tat-tim tag˙na. Hija sempliçiment il-verità. Il-gowl minn freekick bellezza tal-plejer Malti Clayton Failla u daqqa ta’ ras tal-captain Malti Michael Mifsud ta˙bat mallasta, kienu biss Ωew© episodji minn din il-partita peress li t-tim ta’ Pietro Ghedin hedded serjament is-sa˙˙a, li fuq il-karta hija ovvja tat-tim DaniΩ. Din il-gazzetta talbet xi kummenti ming˙and il-President tal-MFA dwar il-partita u huwa beda biex qal li l-wirja kienet wa˙da poΩittiva u fa˙˙ar it-tmexxija ta’ Ghedin u l-impenn tal-plejers. “Aktar ma jmur” qal Darmanin Demajo “it-tim Malti qed jirba˙ ir-rispett tal-avversarji. Wara l-partita l-President tal-futbol tad-Danimarka fa˙˙ar il-prestazzjoni tal-Maltin”. Il-President tal-futbol Malti sa˙aq li l-pubbliku sportiv Malti g˙andu jag˙raf l-isforzi li qed jag˙mel it-tim Malti u jinΩel il-grawnd biex jag˙ti s-sapport. “L-attendenza kontra d-Dannimarka kienet fqira”. Meta mistoqsi dwar il-fatt li Mifsud g˙adu captain meta g˙ad m’g˙andux klabb, Darmanin Demajo sostna li din ma tag˙milx differenza “g˙aliex diment li g˙andu l-kwalitajiet me˙tie©a, ˙aqqu jilbes il-faxxa ta’ captain”. A˙na minn hawn nixtiequ nsellmu mill-qalb lil plejers kollha, imma b’mod speçjali rridu nsemmu lil Andrè Schembri, Roderick Briffa, Justin Haber u naturalment Michael Mifsud li wie˙ed irid jg˙id li minkejja li kien marsus bejn Ωew© ©ganti – Agger u Kjaer – il-captain Malti xorta kien xewka kontinwa g˙ad-difiΩa DaniΩa. Çertament li din il-wirja tajba Maltija g˙andha tqawwi qalb il-kowç u l-plejers li g˙al nhar it-Tlieta kontra l-Bulgarija jkollhom moral g˙oli u b’mo˙˙hom li jfittxu l-punti. B’dan it-tim anki barra minn Malta qed inkunu mhux ˙aΩin, allura wisq aktar f’Ta’ Qali. G˙alhekk awguri mill-qalb lil Malta g˙al nhar it-Tlieta. Futbol tan-nisa Log˙ob g˙al g˙ada: B’Kara vs Pembroke A fit-20.15 fiç-Charles Abela Stadium; M©arr U vs Gozo fis-18.00 fl-Im©arr, Hibs vs Kirkop U fit-20.15 fl-Im©arr

FORMULA 1

SEBASTIAN VETTEL JIBDA MILL-EWWEL POÛIZZJONI FL-ITALJA

Vettel jibda fl-ewwel poΩizzjoni Sebastian Vettel g˙eleb lil sie˙bu tat-tim tieg˙u Mark Webber fil-provi uffiçjali talbiera˙, biex illum se jibda flewwel poΩizzjoni fil-Grand Prix tal-Italja. Illum Vettel se jkun qed ifittex it-tielet reb˙a fl-Autodromo Nazionale. Vettel kiseb ˙in ta’ minuta u 23.755 sekondi, fil-

waqt li Webber kiseb ˙in ta’ minuta u 23.968 sekondi. Huma kienu l-uniçi xufiera li ma qabΩux il-minuta u l-24 sekonda. Is-sewwieq ÌermaniΩ ta’ Sauber, Nico Hulkenberg, b’mod sorprendenti kiseb ittielet poΩizzjoni. Is-sewwieq ta’ Ferrari Fernando Alonso kellu

jikkuntenta bil-˙ames poΩizzjoni. Qablu da˙al sie˙bu Felipe Massa. Is-sewwieq talMercedes, Lewis Hamilton spiçça fit-12-il poΩizzjoni u warajh spiçça is-sewwieq talLotus, Kimi Raikkonen. Lewis Hamilton, li fl-a˙˙ar erba’ provi uffiçjali dejjem kiseb l-a˙jar ˙inijiet, ammetta li fil-provi uffiçjali tal-biera˙ saq ˙aΩin ˙afna. Daniel Ricardo, iΩ-Ωag˙Ωug˙ Awstraljan, li se jkun is-suççessur ta’ Webber mar-Red Bull flista©un li ©ej, spiçça fis-seba’ poΩizzjoni qabel iΩ-Ωew© sewwieqa tal-McLaren, ilMessikan Sergio Perez u lBrittaniku Jenson Button, li kisbu it-tmien u d-disa’ poΩizzjoni rispettivament. KLASSIFIKA TAL-EWWEL 5 SEWWIEQA: Vettel

197 punt

Alonso

151 punt

Hamilton

139 punt

Raikkonen

134 punt

Webber

115 punt

ÇENTRU LABURISTA ÓAL QORMI Il-Kumitat Laburista ta' Óal Qormi, jixtieq javΩa li qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-Bar taç-Çentru Laburista ta' Óal Qormi bejn id-09ta' Settembru 2013 mid-09.00 ta' filghodu u 20 ta' Settembru 2013 sa 06.00 ta' filghaxija. G˙al formoli ikkuntatjaw lill-President is-Sur Renald Falzon mob 99034422 jew minn xi membru ie˙or ta' l-istess Kumitat. Il-Kumitat flimkien mal-Partit Laburista iΩomm id-dritt li jirrifjuta kull offerta anke l-aktar vanta©©juΩa.

A˙barijiet

08.09.2013

KritiKa interna qawwija Kontra Busuttil Matul din il-©img˙a Simon Busuttil kien fil-mira ta’ kritika interna qawwija minn diversi bnadi fi ˙dan il-Partit Nazzjonalista. Meta nhar it-Tlieta tkellem waqt attività pubblika f’Wied il-G˙ajn, proprju fir-ra˙al fejn joqg˙od l-eks- Prim Ministru Gonzi, Simon Busuttil urta mhux ftit lil dawk l-attivisti li ˙admu mill-qrib g˙al snin twal ma’ Gonzi, meta qal li fix-xhur li g˙addew hu kien g˙addej b’˙idma biex jibni mill-©did lill-Partit Nazzjonalista. Bosta kienu dawk il-partitarji tal-PN li qiesu li dan iddiskors ta’ Busuttil ma kienx meqjus biΩΩejjed, g˙ax kien jimplika li Lawrence Gonzi ˙alla warajh partit imfarrak, tant li, skont Busuttil, kien me˙tie© li l-Partit jer©a’ jinbena mill-©id. Il-kritika interna li qieg˙ed jiffaççja Busuttil tkompli ssostni li l-Kap Nazzjonalista attwali qajla jinsab f’poΩizzjoni li jipponta subg˙u g˙arrigward tal-istat imfarrak li jinsab fih il-PN, il-g˙aliex Busuttil, g˙ad li kien deputat parlamentari Ewropew, kemm fl-elezzjoni ©enerali tal-2008 u aktar u aktar fla˙˙ar wa˙da b˙ala Viçi Kap, ir-rwol tieg˙u kien fuq quddiem nett, b˙ala front-liner tat-tmexxija tal-kampanja elettorali u b˙ala de-legat

speçjali tal-istess Lawrence Gonzi. Simon Busuttil qieg˙ed ji©i kkritikat ukoll b’çerta qawwa minn ©o ˙dan il-PN stess, g˙ax politikament qieg˙ed ikun ineffe t t i v , j i t b a n d a l minn estrem g˙all-ie˙or – mumenti fejn ikun negattiv u distruttiv fil-poΩizzjonijiet li jie˙u dwar il-politika talGvern, g˙al mumenti fejn ikun kompletament assenti g˙al ˙in twil u jaqa’ fil-muta. G˙ad li i s s a i l u k w aΩ i

˙ames xhur fil-kariga, Busuttil qieg˙ed ji©i kkritikat ukoll li qisu g˙adu ma sabx saqajh. Qieg˙ed jidher skomdu fid-dehriet pubbliçi tieg˙u. Qieg˙ed jidher mhux konvint milli jg˙id u minn dak li qieg˙ed jag˙mel u g˙alhekk qajla jista’ jikkonvinçi u jg˙olli l-moral talpartitarji tieg˙u. Tant li dawn tal-a˙˙ar qeg˙din jinfexxu f’interventi fuq ir-radju bil-frustrazzjoni kbira tag˙hom, fejn jippru-

vaw ipin©u xenarji apokaliptiçi ta˙t il-Gvern il-©did u qeg˙din ida˙˙ku lin-nies blesa©erazzjonijiet tag˙hom. Simon Busuttil g˙adu ma rnexxilux jikseb dik l-istatura politika li normalment wie˙ed jistenna minn Kap tal-OppoΩizzjoni. Dan l-aktar min˙abba limmaturità u l-insensittività li qieg˙ed juri f’çerti deçiΩjonijiet li qieg˙ed jie˙u u anke fl-interventi pubbliçi tieg˙u. TeΩisti rabja kbira fi ˙dan

il-Partit Nazzjonalista g˙allmod kif it-tmexxija tal-PN qieg˙da tipprova tirran©a lqag˙da finanzjarja tal-Partit, bis-sensji ta’ madwar 200 impjegat full-time u parttime, kif ukoll bil-proposta insensata li l-madwar 80 impjegat li fadal jirruftaw xahrejn paga. Chris Said u Simon Busuttil taparsi ppruvaw jag˙tu leΩempju meta qalu li huma wkoll mhux se jie˙du ssalarju li jmur mal-kariga li g˙andhom fil-Partit. Imma anke dan jixhed linsensittività tag˙hom lejn dak li qeg˙din jg˙addu minnu dawk il-˙addiema li, mhux b˙alhom, g˙andhom sors wie˙ed ta’ d˙ul, u m’g˙andhomx fuqiex jaqg˙u fiΩ-Ωmien li se jag˙mlu ming˙ajr paga. Matul din il-©img˙a wkoll, Simon Busuttil Ωelaq finniexef fil-konfront talKummissarju tal-Pulizija Peter Paul Zammit. Busuttil allega li Zammit qieg˙ed ikun parti©©jan fit-tmexxija tal-Korp tal-Pulizija, g˙ax f’xi Ωmien kien attiv fi ˙dan ilPartit Laburista. Min-na˙a tieg˙u l-Kummissarju ça˙ad li qatt kien attiv f’xi partit politiku, u quddiem din iç-ça˙da skejtta ta’ Peter Paul Zammit, Simon Busuttil baqa’ g˙al kollox sieket.