Ħarġa 8 ta' Lulju 2012

www.kullhadd.com

eSKluSSIVA

INTerVISTA mAl-PreFeTT TAl-BIBlJOTeKA VATIKANA

Il-Óadd 8 ta’ Lulju, 2012 Óar©a Nru 991

Prezz ›0.80

Ara pa©ni 8 sa 10

u-TurN OÓrA TA’ gONzIPN

WARA LI NEFAQ €200 MILJUN F’POWER STATION LI TAÓDEM B’ÛEJT LI JÓAMMEÌ ÓAFNA

ISSA Se Jmur gÓAll-gASS

F’U-turn straordinarja o˙ra, il-Gvern ta’ GonziPN kmieni din il-©img˙a ˙are© sej˙a pubblika biex isir studju dwar il-fattibbiltà (feasibility study) u analiΩi tar-riskji biex il-power station ta’ Delimara ma tibqax tit˙addem bil-Heavy Fuel Oil (HFO), imma tibda titta˙dem bil-gass (Natural Gas Firing).

Dan qieg˙ed isir wara saga twila li kaxkret snin s˙a˙ u li matulha l-Gvern ta’ Lawrence Gonzi g˙aΩel li jinjora kemm il-pariri tal-OppoΩizzjoni Laburista, kif ukoll dawk tal-esperti, li ssu©©erew alternattivi li j˙amm©u inqas mill-HFO. Kontra kull evidenza teknika, GonziPN kien baqa’ jinsisti li l-HFO kien g˙aΩla

tajba li ma tag˙milx ˙sara lill-ambjent u s-sa˙˙a.

IΩda issa Lawrence Gonzi jidher li qed jippova jer©a’ jmur lura minn dak li qal u wettaq, fejn wara li nefaq iktar minn €200 miljun fl-estensjoni tal-power station ta’ Delimara, u wara li sa˙ansitra biddel il-li©ijiet talpajjiΩ biex ikun jista’ jag˙Ωel l-offerta tal-BWSC g˙al power station li topera bl-HFO, g˙al xi ra©uni issa qed jikkunsidra, jew jag˙ti l-impressjoni li qed jikkunsidra, il-possibbiltà tal-gass b˙ala alternattiva g˙allHeavy Fuel Oil. Ara pa©ni 4 u 5

Il-ÌlIed INTerN FIl-lIVellI KOllhA TAl-PN mhux BISS FIl-gruPP PArlAmeNTArI

JirriΩenjaw Tliet Segretarji ta’ Kumitati Sezzjonali tal-PN It-tqattig˙ u l-©lied intern fil-Partit Nazzjonalista ma jinsabx biss fil-livell tattmexxija u fil-Grupp Parlamentari, imma huwa mifrux anki fl-g˙eruq u f’g˙add ta’ kumitati sezzjonali tal-Partit Nazzjonalista.

Fil-©ranet li g˙addew tal-inqas tliet segretarji ta’ kumitati sezzjonali tal-PN irriΩenjaw mill-kariga tag˙hom, u kien hemm segretarju ta’ kumitat sezzjonali ie˙or li kien qieg˙ed jikkonsidra serjament li jag˙mel l-istess.

Dawn ir-riΩenji jkomplu jixhdu l-istat li jinsab fih il-Partit Nazzjonalista ta˙t ittmexxija ta’ Lawrence Gonzi u tasSegretarju Ìenerali, Pawlu Borg Olivier.

Fost dawk li rriΩenjaw hemm Mary Cachia, li kienet Segretarja tal-Kumitat Sezzjonali Nazzjonalista tal-Mosta.

Cachia hija l-mara tal- handyman li

kellu l-PN fil-Kunsill tal-Mosta fi Ωmien is-Sindku Joe Demartino. Hija rriΩenjat minn segretarja gimg˙a wara l-elezzjoni lokali f’Marzu li g˙adda.

Minflokha ©ie ma˙tur Neville Sammut, li ftit tal-©ranet ilu kien qieg˙ed jikkunsidra li jirriΩenja wkoll.

Tiziana Grima, li kienet Segretarja talKumitat Sezzjonali Nazzjonalista tanNaxxar, irriΩenjat ©imag˙tejn ilu min˙abba diΩgwid li hemm fil-Kumitat.

Min-na˙a tieg˙u, Joseph Vella rriΩenja minn Segretarju tal-Kumitat Sezzjonali ta’ San Pawl il-Ba˙ar ftit tal-©ranet ilu, min˙abba diΩgwid li hemm bejn il-kunsillieri tal-PN fil-Kunsill Lokali ta’ San Pawl il-Ba˙ar, bejn Graziella Galea u lkunsillieri l-©odda u anki bejn idDeputati Nazzjonalisti Çensu Galea u Michael Gonzi.

Mary Cachia

Neville Sammut

Tiziana Grima

Joseph Vella

02

08.07.2012

A˙barijiet

Il-MEPA tapprova permess g˙al carwash barra Ω-Ωona tal-iΩvilupp L-Awtorità Maltija g˙allAmbjent u l-Ippjanar ilMEPA, ˙ar©et permess biex isir carwash barra Ω-Ωona taliΩvilupp. IΩ-Ωona tinsab biswit roundabout fit-triq li tag˙ti g˙all-Isptar Mater Dei. JirriΩulta li din l-art li fuqha se jsir dan l-iΩvilupp, kienet proposta biex fuqha ssir Ωona ta’ rikreazzjoni.

Sorsi qrib din il-gazzetta qalu li l-permess g˙all- carwash in˙are© wara li allegatament xi uffiçjali fi ˙dan Transport Malta taw korrispondenza lill-perit tal-applikant, liema korrispondenza ma kinitx uffiçjali. IΩda minkejja li ma kinitx uffiçjali, xorta ntuΩat waqt il-laqg˙a tal-bord tad-DCC tal-MEPA. Din il-korrispondenza, allegatament kienet tg˙id li ma kien hemm l-ebda o©©ezzjoni rigward dan liΩvilupp min-na˙a ta’ Transport Malta.

L-istess sorsi allegaw li lpersuna li ˙ar©et din il-korrispondenza kien DeputyChairperson tal-bord tadDCC, iΩda dan naqas milli jiddikjara kunflitt ta’ nteress waqt is-smieg˙ tal-kaΩ u vvota favur dan l-iΩvilupp. Ûiedu jg˙idu li wara li luffiçjali ta’ Transport Malta ndunaw li kienet in˙ar©et korrispondenza mhux uffiçjali u li kienu nqabΩu filproçess, kitbu lill-MEPA fejn infurmawha li dik il-korrispondenza ma kinitx uffiçjali u g˙alhekk ˙add ma kellu dritt juΩaha.

Konsegwentament, wara lid-Direttorat tal-Ippjanar g˙amel l-investigazzjonijiet me˙tie©a, kkonkluda li se jirrakomanda lill-Bord talMEPA biex il-permess ji©i revokat u d-deçiΩjoni mistennija tittie˙ed fil-pubbliku filjiem li ©ejjin.

Mhux ta’ b’xejn qatt ma jikkundannawha!

Li teΩisti rabta qawwija bejn Kastilja, l-Kabinett Nazzjon-alista u l-blogger u l-artikolista Daphne Caruana Galizia, ilna nafu. IΩda issa g˙andna konferma o˙ra ta’ dan, din id-darba ming˙and id-Deputat Nazzjonalista Jeffrey Pullicino Orlando.

Fl-intervista li ta’ nhar ilÓadd li g˙adda lill-©urnal The Sunday Times, Jeffrey Pullicino Orlando, ddikjara li kien proprju Gordon Pisani, l-PRO ta’ Kastilja, li lejliet lelezzjoni ©enerali tal-2008, kien ˙adu d-dar ta’ Daphne Caruana Galizia fil-Bidnija biex din tiktiblu artiklu biex jidher f’ The Times dwar ilkaΩ tad-diskoteka li kellha ssir barra Ω-Ωona l-iΩvilupp fil-Mistra.

Jeffrey Pullicino Orlando rrefera g˙al Daphne Caruana

Galizia b˙ala l-portavuçi ta’ Richard Cachia Caruana u li hija mqabbda biex tattakka lil kull min m’huwiex parti mill-klikka ta’ GonziPN. JPO qal ukoll li ftit wara lelezzjoni ©enerali tal-2008, Richard Cachia Caruana kien qal lil Da p h n e C a r u a n a Galizia biex tag˙mel pressjoni fuqu sabiex hu jirriΩenja mill-Parlament, xi ˙a©a li Da p h n e C a r u a n a Galizia kif u k o l l R i c h a r d Cachia Caruana baqg˙u dejjem jiç˙du.

Dak li qal Jeffrey Pullicino Orlando m ’ h i j i e x l - u n i k a prova li teΩisti tar-rabtiet bejn il-klikka ta’ GonziPN u l-artikolista Nazzjonalista Daph -ne Caruana Galizia.

KaΩ ie˙or li ˙are© biç-çar irrabta li teΩisti bejniethom, se˙˙ fil-bidu tas-sena l-o˙ra

meta korrispondenza bejn ilg a z z e t t a KullÓadd u l Uffiççju tal-Prim Ministru,

spiççat ippubblikata fuq ilblog ta’ Caruana Galizia.

Meta l-Prim Ministru Lawrence Gonzi u l-ministri tieg˙u kienu mitluba minn din il-gazzetta biex jiddistakkaw ru˙hom mill-kitba ta’ Caruana Galizia, wie©eb g˙alihom Gordon Pisani li mhux biss naqas li g˙annom tal-Prim Ministru jiddistakka ru˙u mill-kitbiet tag˙ha, imma r-risposta tieg˙u waslet f’idejn Caruana Galizia, qabel ma ©iet ippubblikata f’din il-gazzetta.

Min-na˙a tag˙ha, Caruana Galizia tefg˙et il-korrispondenza fuq il-blog tag˙ha, iΩda meta ndunat li b’dak li g˙amlet kienet kixfet lil min jg˙addilha l-informazzjoni, g˙aΩlet li tirrikorri g˙allinvenzjonijiet u l-gideb biex tipprova tg˙atti xturha.

Fuq il-blog tag˙ha, Caruana Galizia kienet qalet li l-email ta’ Gordon Pisani bi twe©iba lill-gazzetta KullÓadd kienu g˙addewhielha erba’ Membri Parlamentari differenti li skont hi, kienu rçievew l-istess mistoqsijiet minn din il-gazzetta, minkejja li din il-gazzetta kienet talbet biss il-kumment tal-Prim Ministru, l-Ministri u sSegretarji Parlamentari Nazzjonalisti.

Il-korrispondenza bejn Gordon Pisani u din ilgazzetta, setg˙et ti©i llikjata lil Caruana Galizia jew minn Gordon Pisani nnifsu, inkella minn xi membru tal-Kabinett Nazzjonalista - prova millaktar çara tal-kolluΩjoni u tal-kollaborazzjoni li teΩisti bejn Caruana Galizia, Kastilja u l-Kabinett Nazzjonalista.

08.07.2012

A˙barijiet

03

Caruana Galizia tissindika lil min jaqbilla Fil-jiem li gË™addew, il-blogger Nazzjonalista Daphne Caruana Galizia, reŠgË™et uâ„Śat il-blog tagË™ha biex tirremetti l-Ë™dura fil-konfront ta’ numru ta’ persuni fi Ë™dan il-PL jew inkella li jaË™dmu gË™all-PL. Caruana Galizia akkuâ„Śathom li huma razzisti gË™ax kienu membri fi grupp fuq Facebook li jŠib l-isem ta’ ‘Daqshekk gË™all-Immigrazzjoni Illegali’.

Filwaqt li wie˙ed g˙andu jistmerr il-kontenut tal-paŠna ta’ dan il-grupp fuq Facebook, liema kontenut jippromwovi ideat xenofobiçi u ta’ mibg˙eda lejn persuni ta’ kulur, b’mod partikolari lejn l-immigranti rregolari, Daphne Caruana Galizia ppruvat titfa’ ttajn fuq numru ta’ persuni Laburisti li isimhom kien jidher f’dan il-grupp minkejja li ma kinux huma li ssie˙bu fih.

Jirriℌulta li l-amministratur li jie˙u ˙sieb dan il-grupp, sie˙eb b’mod awtomatiku lil numru ta’ persuni ming˙ajr lapprovazzjoni tag˙hom.

Kif wie˙ed jistenna, Daphne Caruana Galizia, dan ma qalitux u minflok qag˙det tg˙ajjar u titkaℌa bil-Laburisti, li skont hi huma razzisti. In-NET TV ma setax jonqos, ing˙aqad ma’ Caruana Galizia f’dawn lattakki.

Iℌda l-blogger Nazzjonalista li tin˙eba wara l-profili finti jew inkella tqabbad lil min jissindikalha fuq il-Facebook, rat biss lil min jaqbel lilha, basta Laburisti.

Daphne Caruana Galizia fost l-o˙rajn naqset milli tissindika l-profil ta’ Mark Anthony Dimech, wie˙ed mis-suldati tal-Forzi Armati ta’ Malta li qed ikun akkuℌat bil-qtil volontarju tal-immigrant irre-

golari mill-Mali.

Dan g˙aliex fuq il-profil tieg˙u, Mark Anthony Dimech ta’ 44 sena mill-Gℌira u li qieg˙ed ikun akkuℌat li flimkien ma’ suldat ie˙or ta xebg˙a g˙all-mewt lill-immigrant irregolari mill-Mali, jifta˙ar li huwa ammiratur ta’ ˙add ˙lief, il-Kap Nazzjonalista, Lawrence Gonzi.

Iℌda peress li l-Bumbardier Mark Anthony Dimech inzerta Nazzjonalist, Daphne Caruana Galizia, ma ˙asset li g˙andha tg˙id xejn dwaru.

Kaℌ sfaççat b˙al dan ikompli jikxef il-missjoni ta’ ˙aℌen li g˙andha din il-blogger Nazzjonalista, li permezz tal-kitba tag˙ha titfa’ t-tajn fuq ilLaburisti, tigdeb fuqhom u t˙ammŠilhom isimhom, filwaqt li tiskonŠra linNazzjonalisti s˙aba daqs li kieku dawn huma bla tebg˙a.

Wie˙ed mis-suldati akkuΊati bil-qtil ta’ Zoto, Mark Anthony Dimech huwa ammiratur ta’ Lawrence Gonzi.

Imma dwar dan Caruana Galizia ma qalet xejn

Id-diâ„Śonesta ta’ Caruana Galizia bla limitu - akkuâ„Śat b’‘razzismu’ esponenti Laburisti gË™ax isimhom deher fuq sit razzista mingË™ajr il-permess tagË™hom

Xarabanks f’kundizzjoni tajba mibjug˙a bix-xejn Wara li l-Gvern ta ₏2 miljun lillkumpannija Arriva f’sussidji, din issa qed tbieg˙ karozzi tal-linja King Long tal-2003, li g˙adhom f’kundizzjoni tajba, bi prezz baxx ˙afna.

Minn informazzjoni li g˙andha din il-gazzetta, jirriℌulta li u˙ud minn dawn il-karozzi qed jinbieg˙u lil sid ta’ garaxx f’Óal Luqa ˙afna inqas mill-prezz oriŠinali, fejn qed jiŠu midjura biex iktar tard jinbieg˙u bi prezz og˙la lil kumpannija partikolari tat-trasport fl-Ingilterra.

Eks-sid u xufier ta’ xarabank King Long stqarr ma’ din il-gazzetta kif fl-2003 huwa kien ˙areŠ ₏30,000 (Lm13,000) minn butu u ng˙ata ₏74,000 (Lm32,000) sussidju millGvern biex jixtri xarabank Šdida.

LUXURY FAMILY HOLIDAY SALE

â‚Ź549

STARTING FROM

Anywhere / Online

Dan ifisser li disa’ snin ilu ix-xarabank tieg˙u tal-marka King Long kienet tiswa xejn inqas minn ₏105,000 (Lm45,000). Illum din l-istess xarabank, li tinsab f’kundizzjoni tajba ˙afna, Šiet mibjug˙a lill-privat g˙all-prezz ta’ ₏11,500 biss, li jammonta g˙al madwar 10% tal-prezz oriŠinali.

Il-Ministru Austin Gatt kien qal li l-Arriva kienet se â„Śâ„Śomm 64 karozza tal-2003 u tibdel il-magni Euro 3 gË™al dawk Euro 5 li jarmu inqas emissjonijiet. Madankollu m’huwiex çar jekk dawn il-karozzi li qed jinbiegË™u issa lill-garaxxijiet privati, jagË™mlux parti mill-flotta ta’ 64 karozza ‘antika’ li kien gË™amel aççenn gË™aliha l-Ministru.

Din il-gazzetta hija nfurmata li l-

uniku â€˜â„ŚvantaŠŠ’ ta’ dawn il-karozzi huwa l-fatt li huma manwali, u mhux awtomatiçi.

Madankollu issa ˙areŠ çar li dawn kienu iktar b’sa˙˙ithom u adattati g˙at-toroq Maltin mill-karozzi lŠodda. Tant hu hekk li qed jinxtraw minn kumpanniji tat-trasport fl-Ingilterra biex jintuℌaw g˙al xejn inqas minn g˙oxrin sena o˙ra.

F’’kultura’ fejn dejjem kienu lMaltin li xtraw karozzi second-hand ming˙and l-Ingilterra, u mhux bilkontra, jo˙roŠ biç-çar kemm din hija prattika ta’ ˙ela li qed twassal g˙ar-rimi ta’ flus il-poplu.

Hija wkoll prattika li tkompli tqajjem dubji serji kemm tassew kienet g˙aqlija r-riforma u l-privatizzazzjoni tat-trasport pubbliku.

i a b u D

ROCS Price

4 Star Radisson Blu Downtown

â‚Ź889

IURP â‚Ź549

/P

4+ Star Burjuman Suites at Burjuman Mall

â‚Ź949

IURP â‚Ź589

/P

5+ Star Atlantis the Palm

â‚Ź1149

IURP â‚Ź849

/P

5+ Star Jumeirah Zabeel Saray at the Palm

b

IURP â‚Ź789

/P

DUBAI LUXURY WITH ROCS TRAVEL ,QFOXGHV 5HWXUQ ĆŽLJKWV ZLWK (PLUDWHV $LUOLQHV QLJKWV DFFRPPRGDWLRQ GDLO\ EXĆŞHW EUHDNIDVW + all taxes Cheaper than online. Cheaper than anywhere.

Call us on 2015 1515 or email travel@rocsgrp.com www.rocsholidays.com

7HUPV DQG FRQGLWLRQV DSSO\ 5DWHV DUH SHU SHUVRQ DQG LQFOXGH UHWXUQ ĆŽLJKWV LQFOXVLYH RI DOO WD[HV FKDUJHV 2ĆŞHUV DUH YDOLG VXEMHFW WR DYDLODELOLW\ DW WKH WLPH RI ERRNLQJ DQG DUH DSSOLFDEOH RQ VSHFLDO GDWHV 3ULFHV PLJKW YDU\ ZLWKRXW QRWLFH )RU D IXOO OLVW RI WKH 52&6 WUDYHO WHUPV DQG FRQGLWLRQV SOHDVH YLVLW WKH ZHE OLQN KWWS ZZZ URFVJUS FRP WUDYHO WHUPV DQG FRQGLWLRQV

04

08.07.2012

A˙barijiet

U-tUrn mill-kbar HEKK KIF TLESTIET L-ESTENSJONI TAL-POWER STATION TA’ DELIMARA LI TAÓDEM BIL-HEAVY FUEL OIL, WARA L-KONTROVERSJA KBIRA LI KIEN HAWN FIL-PAJJIÛ DWAR DIN L-GÓAÛLA ÛBALJATA TA’ DIN IT-TEKNOLOÌIJA LI TAGÓMEL ÓSARA KBIRA LILL-AMBJENT, FIL-BIDU TA’ DIN IL-ÌIMGÓA, IL-GVERN NAZZJONALISTA ÓAREÌ TENDER BIEX ISIR FEASIBILITY STUDY U RISK ASSESSMENT BIEX DIN IL- POWER STATION MILL-HEAVY FUEL OIL TINQALEB GÓALL-GASS.

F’dan is-servizz RITIANNE AGIUS tag˙ti ˙arsa lejn is-saga twila tal-estensjoni tal-power station ta’ Delimara u dak kollu li din ©abet mag˙ha, mill-periklu serju g˙all-ambjent u s-sa˙˙a, sa wie˙ed mill-ikbar skandli politiçi li qatt ra pajjiΩna.

SNIN SÓAÓ JIPPROVA JMERI S-SEWWA MAGÓRUF Fl-2006 l-Gvern Nazzjonalista wieg˙ed li l-power station ©dida tkun topera bil-gass, u mhux bilfjuwil. G˙alhekk, meta fl-2009 GonziPN ta l-kuntratt tal-power station ta’ Delimara lill-BWSC, mhux biss kien qed imur lura minn kelmtu, iΩda sa˙ansitra kien qed jag˙Ωel wie˙ed milliktar fjuwils li jni©©Ωu.

Ma tridx tkun espert biex tirrealizza li l-Heavy Fuel Oil (HFO) i˙amme©, g˙ax biΩΩejjed tkun taf li dan it-tip ta’ fjuwil huwa rresidwu li jifdal minn fjuwils o˙ra wara li dawn ji©u raffinati.

G˙alhekk, f’tentattiv iddisprat, il-Gvern nefaq g˙exieren ta’ eluf ta’ ewro f’reklamar biex imeri ssewwa mag˙ruf u jipprova jikkonvinçi lill-poplu li l-HFO mhuwiex ta’ periklu g˙all-ambjent u s-sa˙˙a. Sa wasal biex iqabbel power station li nbniet nofs seklu ilu ma’ wa˙da ©dida, bl-argument fjakk li l-power station ta’ Delimara li topera fuq lHFO se tkun t˙amme© inqas minn kemm qed t˙amme© ilpower station tal-Marsa b˙alissa.

IΩda minkejja dawn l-isforzi kollha biex ji©©ustifika l-g˙aΩla tal-HFO, l-esperti ambjentali u dawk tas-sa˙˙a xorta baqg˙u jsostnu bil-kontra ta’ dak li kien qed jg˙id GonziPN. Rapport partikolari tal-esperti huwa dak li kien ©ie kkumissjonat mill-Kunsilli Lokali ta’ BirΩebbu©a, Marsaxlokk u Ω-Ûejtun, fejn fih jo˙ro© biç-çar kemm l-HFO kien wie˙ed mill-ag˙ar g˙aΩliet li setg˙u jsiru, u li lfjuwil alternattiv kellu jkun ilGasoil.

L-ESPERTI AMBJENTALI U TAS-SAÓÓA KONTRA L-HFO Fir-rapport ikkummissjonat millkunsilli lokali biex ji©i evalwat mill-MEPA qabel din tie˙u deçiΩjoni fuq l-operat tal-power station bl-HFO, l-In©inier Arthur Ciantar kien sostna li Ω-Ωmien li fih il-MEPA laqg˙et is-sottomissjonijiet g˙all-konsultazzjoni kien wie˙ed qasir, u g˙alhekk dan ma kienx biΩΩejjed biex wie˙ed ikun jista’ jag˙mel studju dettaljat marbut mal-aspetti kollha tal-estensjoni.

Ciantar qal li l-g˙aΩla bejn l-uΩu

sakemm finalment il-MEPA ˙ar©et permess temporanju biex ilpower station ta’ Delimara tkun tista’ tibda topera b’dan il-fjuwil ma˙mu©, b’detriment g˙all-ambjent u s-sa˙˙a taç-çittadin.

L-ISKANDLU TAL-KUNTRATT BEJN L-ENEMALTA U L-BWSC

ta’ HFO jew Gasoil kienet wa˙da çara, hekk kif l-HFO huwa ppruvat li j˙ammeg iktar, u g˙alhekk imur kontra l-istess Direttiva talMEPA g˙al arja nadifa.

L-espert, il-Prof. Edward Mallia, kien tkellem dwar ir-rapport talCost Benefit Analysis (CBA) im˙ejji minn Cubed Consultants, u kif dan ma jirriflettix verament is-sitwazzjoni reali. Mallia sa˙aq li mhuwiex minnu li l-kontijiet tad-dawl ikollhom jog˙lew bluΩu tal-Gasoil, b˙alma kien qal il-Gvern. Fil-fatt Mallia wera li lispiΩa elettrika tal-power station tal-Marsa, li hi antika u ta˙dem fuq HFO, tirriΩulta iktar g˙olja minn dik tal- power station ta’ Delimara jekk din tkun ta˙dem bil-Gasoil.

Fl-istess rapport, il-konsulent tas-sa˙˙a Dr Jason Bonnici kkon-

ferma r-riskji serji g˙as-sa˙˙a talbniedem marbuta mal-uΩu talHFO, b’mod speçjali g˙al dawk li jabitaw fl-ir˙ula tal-madwar.

F’dawk li huma effetti fl-immedjat, iΩ-Ωieda fil-˙mieg tal-arja kkawΩata mill-HFO ©iet marbuta direttament ma’ rata iktar g˙olja ta’ mwiet. Dan hekk kif ˙afna studji kkonkludew li ma’ kull Ωieda ta’ 10 µg/m3 fit-trab fin talarja ikun hemm Ωieda ta’ bejn 0.5% u 1% kuljum fir-rata talimwiet. Ûieda ta’ 10 µg/m3 fil˙mie© tal-arja, tissarraf ukoll f’iktar problemi fil-qalb u fi problemi tan-nifs.

F’dawk li huma effetti fit-tul, studju partikolari wera li kull 10 µg/m3 ta’ trab fl-arja huwa assoçjat ma’ Ωieda ta’ 4% fir-rata ©enerali tal-imwiet, 6% fir-rata talimwiet minn mard tal-qalb u l-

pulmun, u 8% fir-rata ta’ mwiet minn kançer tal-pulmun.

Bonnici kien spjega kif ˙afna mill-istudji li saru fl-a˙˙ar 10 snin jikkonkludu li anki rati moderati fil-˙mie© tal-arja g˙andhom effetti ˙Ωiena fuq is-sa˙˙a. Fil-fatt lG˙aqda Dinjija g˙as-Sa˙˙a tirrakkomanda livelli iktar baxxi ta’ emissjonijiet fl-arja minn dawk li jaççettaw il-li©ijiet tal-Unjoni Ewropea.

Din hija sitwazzjoni inkwetanti meta wie˙ed iqis li fin-na˙a t’isfel ta’ Malta l-livelli ta’ ˙mie© fl-arja jaqbΩu anki d-direttivi tal-Unjoni Ewropea, li tippermetti livelli pjuttost g˙olja meta mqabbla ma’ dawk rakkomandati mill-G˙aqda Dinjija g˙as-Sa˙˙a (WHO).

Minkejja dawn il-pariri l-Prim Ministru baqa’ jg˙addas rasu firramel u jippersisti li juΩa l-HFO,

Kien id-Deputat Laburista Evarist Bartolo li Ωvela u beda jitkellem dwar l-iskandlu tal-kuntratt bejn l-Enemalta u l-BWSC, kumpannija li kienet involuta fil-korruzzjoni f’diversi pajjiΩi. Ma kienx hemm bΩonn wisq evidenza biex wie˙ed jinduna li kien hemm xi ˙a©a tinten, ©aladarba l-Gvern kien lest ibiddel il-li©ijiet li g˙adda huwa stess biex ikun jista’ jag˙Ωel kumpannija li offriet li tibni power station li ta˙dem b’Ωejt li jni©©eΩ.

Dan l-iskandlu, li ©ie jiswa lillpoplu Malti madwar €220 miljun, imur lura g˙all-2003, meta Joseph Mizzi, rappreΩentant Malti tal-BWSC u eksimpjegat talEnemalta, beda ji©bor l-informazzjoni g˙all-kumpannija DaniΩa peress li kien jaf li l-Enemalta kienet qed tippjana estensjoni talpower station.

Il-laqg˙a uffiçjali bejn l-Enemalta u l-BWSC saret f’Marzu 2009, iΩda xahrejn wara Mizzi bag˙at email lil uffiçjal g˙oli talBWSC fejn tah parir biex idur g˙al sors ie˙or imla˙˙aq fil-politika. Ftit xhur wara, meta Alex Tranter in˙atar Chairman talEnemalta, il-kumpannija fil-konsorzju tal-BWSC inbidlet minn dik ta’ Polidano Brothers g˙al dik ta’ Ûaren Vassallo, li Tranter kien ja˙dem mag˙ha.

F’Jannar 2008 l-Gvern biddel illi©ijiet dwar l-ambjent u t-tni©©iΩ li kien g˙adda fl-2006, biex lofferta tal-BWSC g˙al power station li ta˙dem bl-HFO tkun tista’ tikkwalifika g˙at-tender. F’Diçembru 2008 l-Kumitat tal-Kuntratti approva tliet offerti, fosthom dik tal-BWSC. Óames xhur wara, il-kuntratt bejn l-Enemalta u l-BWSC ©ie ffirmat bil-mo˙bi. MaΩ-Ωmien sar mag˙ruf ukoll li l-Lahmeyer, ilkumpannija ta’ konsultazzjoni li uΩat l-Enemalta u li kienet irrakkomandat lill-BWSC, kienet blacklisted hija stess mill-Bank Dinji min˙abba li kienet involuta fil-korruzzjoni.

08.07.2012

A˙barijiet

nett ta’ GonziPn

DWAR IL-U-TURN BIEX MILL-HFO L-GVERN JIPPROVA JMUR GÓALL-GASS, DIN IL-GAZZETTA TALBET L-OPINJONI TA’ LEO BRINCAT, KELLIEM LABURISTA GÓALL-AMBJENT, U JOE MIZZI, KELLIEM LABURISTA GÓALL-ENERÌIJA U R-RIÛORSI.

“L-impjant ta’ Delimara ˙amme© lil Malta qabel ma biss beda jopera”

“Ming˙ajr il-power station tal-Marsa, ma nistg˙ux nag˙mlu Ωmien twil b’xi partijiet minn Delimara wieqfa, anki jekk l-interconnector ikun beda ja˙dem”

– Evarist Bartolo (Diçembru 2009)

“L-g˙aΩla li saret hija l-a˙jar g˙aΩla g˙al pajjiΩna” – Lawrence Gonzi fuq l-g˙oti tal-kuntratt lill-BWSC (Diçembru 2009)

“Ma rridx nintrabat b’somma dwar kemm ti©i tiswa l-konverΩjoni mill-HFO g˙all-gass” – Lawrence Gonzi (Settembru 2011)

“Gvern Laburista kommess li jimxi g˙all-power station li ta˙dem bil-gass” – Joseph Muscat (Marzu 2012)

– Leo Brincat Wara li fl-1999 Gvern Nazzjonalista kien wieg˙ed illi Malta ser taqleb g˙all-gas naturali, illum, tlettax-il sena wara, il-Gvern ˙are© tender, mhux biex Malta tikseb aççess g˙al dan il-gass, iΩda sabiex isir studju biex naraw jekk hux fattibli illi lpower station ta’ Delimara tibda ta˙dem bil-gass u biex ikunu evalwati s-sogri ta’ pass b˙al dan.

Wie˙ed forsi jiskanta kif Gvern illi hu tant dilettant tal-istudji u l-konsulenzi, ˙alla dan il-pass l-iΩjed baΩiku g˙at-tmiem ta’ din ille©iΩlatura. Sakemm ting˙ata t-tender u jsir l-istudju, wisq probabbli illi l-elezzjoni tkun ©iet u marret.

Biss jekk nirriflettu ftit ma tantx g˙andna g˙alfejn niskantaw. Dan g˙al Ωew© ra©unijiet.

L-ewwel ra©uni hija li GonziPN wera li huwa totalment kommess li jiddependi fuq Ωjut li jni©©Ωu b˙al

fuq dawk di©à minfuqa, barra li jie˙u ˙afna Ωmien. Di©à qeg˙din flinkwiet mal-UE g˙ax bqajna nuΩaw il-power station tal-Marsa meta din suppost g˙alqet kwaΩi sena ilu.

Ming˙ajr il-Marsa ma nistg˙ux nag˙mlu Ωmien twil b’xi partijiet minn Delimara wieqfa, anki jekk linterconnector ikun beda ja˙dem.

Dan sepliçiment g˙ax ma jkollniex biΩΩejjed elettriku biex jil˙aq iddomanda massima. Is-sens komun jg˙id li l-ispeçifikazzjoni tal-magni tal-BWSC kellha tkun li dawn ilmagni nixtruhom dual fuel, ji©ifieri li jistg˙u ja˙dmu kemm b’Ωejt u kemm b’gass.

L-ispiΩa inizjali kienet tkun iΩjed g˙olja, imma konna niffrankaw ˙afna miljuni u problemi meta ni©u biex naqilbu dawn il-magni g˙allgass.

Heavy Fuel Oil. Dan meta flEwropa fl-a˙˙ar snin il-fuel oil kien l-uniku g˙ejjun ta’ energija li naqqas il-konsum tieg˙u sforz kemm ini©©eΩ u sforz l-ispejjeΩ mo˙bija li jirriΩultaw minn dan ittni©©iΩ.

Dan hu gvern li g˙amel kulma seta’ sabiex ma jid˙olx il-gass sakemm idum fil-Gvern, li ma g˙amilx iΩjed minn sforzi trivjali sabiex tiΩdied l-ener©ija alternattiva, u li donnu ˙alef li g˙andna na˙arqu kemm jista’ jkun Ωejt.

It-tieni ra©uni hija li l-Gvern jaf ikollu problema bil-magni talBWSC. Skont ir-rapport ta’ Cubed Consultants ippubblikat mill-MEPA, biex dawn il-magni jinqalbu g˙allgass, iç-çilindri jridu ji©u rebored u jinbidlu l-pistons, barra xog˙lijiet o˙ra. Fuq it-tmien magni, dan hu xog˙ol li jqum bosta miljuni o˙ra

“Prattika tajba kienet titlob li l-istudji jsiru qabel ma tie˙u deçiΩjoni, u mhux wara, b’konsegwenza li jin˙lew il-miljuni ta’ ewro minn flus il-poplu”

– Joe Mizzi Huwa fatt li tul dawn l-a˙˙ar 25 sena, gvernijiet Nazzjonalisti qatt ma kellhom pjan nazzjonali serju g˙all-ener©ija.

Minkejja li kellu pariri sew millOppoΩizzjoni kif ukoll minn esperti indipendenti barranin, il-Gvern baqa’ jg˙addas rasu u g˙aΩel teknolo©ija li mhux ekonomikament vijabbli g˙al pajjiΩna, filwaqt li ser ikompli jΩid it-tni©©iΩ.

Li issa jipproponi studji sabiex

jara jistax jibdel estensjoni ©dida, li lanqas biss g˙adha ©iet ikkummissjonata, mhux biss jiΩvela nuqqas ta’ serjetà, iΩda wkoll jidher çar li din mhi xejn ˙lief gimmick o˙ra elettorali.

Jekk mhuwiex hekk, allura din tista’ biss tkun ammissjoni totali li l-Gvern Nazzjonalista kien jaf li kien fl-iΩball mill-bidu!

Prattika tajba kienet titlob li listudji jsiru qabel ma tie˙u

deçiΩjoni, u mhux wara, b’konsegwenza li jin˙lew il-miljuni ta’ ewro minn flus il-poplu. Però, din hija prattika li issa l-poplu dara bi Gvern Nazzjonalista fil-poter.

Li kieku l-Gvern Nazzjonalista ma webbisx rasu u ta’ kas il-pariri li ng˙ata, l-ispiΩa sabiex Malta taqleb g˙all-gass kienet tkun ferm anqas milli ser ikollna n˙allsu.

05

06

08.07.2012

A˙barijiet

SenA mir-riformA fiT-TrASPorT PuBBLiku

L-Arriva li ma waslitx Minkejja li g˙addiet sena mirriforma fit-trasport pubbliku, ˙afna g˙adhom mhumiex sodisfatti bis-servizz li qed jing˙ata mill-kumpannija Arriva. G˙alkemm l-Arriva issa ilha sena li waslet f’Malta, g˙al dawk li juΩaw dan is-servizz kuljum, l-Arriva spiss ma tasalx u t˙allihom lart.

Wara sena topera f’Malta, lArriva lanqas ma rnexxielha tasal biex trodd dak li wieg˙det u biex tipprovdi servizz li, jekk mhux a˙jar, tal-inqas ma jkunx ag˙ar minn dak li kellna bis-servizz l-antik.

Il-Kelliem Ewlieni Laburista g˙at-Trasport, Joe Sammut, sostna li ç-çittadini ma kinux ing˙ataw dak li ©ew imwieg˙da, filwaqt li elenka 20 punt li l-Ministru Austin Gatt u TM wieg˙du, iΩda li baqg˙u ma mmaterjalizzawx.

Fost dawn il-weg˙di kien hemm dik li ji©i stipulat massimu ta’ ˙in ta’ stennija.

Il-˙in ta’ stennija huwa wie˙ed mill-fatturi li qed jirçievi l-iΩjed kritika kemm ilhom li re©g˙u nbidlu r-rotot g˙al li kienu, fejn anki fuq ilvenda tal-Belt persuni g˙adhom sal-lum jit˙allew jisten-

new sieg˙a s˙i˙a g˙al rotot li suppost jitilqu kull kwarta.

Fil-fatt, Sammut stqarr li likbar inkwiet taç-çittadini li juΩaw it-trasport pubbliku huwa li ma jafux fi x’˙in ˙a jirnexxilhom jaqbdu tal-linja u fi x’˙in ˙a jaslu fid-destinazzjoni tag˙hom.

Sammut sostna li g˙adna wkoll ’il bog˙od milli naraw l-introduzzjoni tas-sistema ta’

informazzjoni permezz talmessa©©i fuq il-mowbajl b˙alma kien ©ie mwieg˙ed ori©inarjament minn TM u lministru responsabbli g˙aliha.

Dwar il-karozzi tal-linja li suppost kellhom ikunu kollha ©odda, Sammut stqarr li diversi vetturi li kienu jintuΩaw mill-Assoçjazzjoni tatTrasport Pubbliku issa qed jintuΩaw mill-Arriva, filwaqt li

l-karozzi li n©iebu minn barra mhumiex kollha Euro 5, kif kien ©ie mwieg˙ed. G˙alhekk, lanqas il-weg˙da ta’ anqas emmissjonijiet fl-arja mhija qed titwettaq.

Fir-rigward tal-weg˙da li jonqsu s-sussidji, Sammut semma Ω-Ωew© miljun ewro li l-Gvern ta lill-kumpannija Arriva meta sar it-tibdil firrotot is-sena l-o˙ra, kif ukoll

g˙all-fatt li l-Gvern mar lura minn kelmtu fuq l-uΩu talPark & Ride, li minkejja li kellu ji©i ffinanzjat mis-sistema tas-CVA, issa sar bil-˙las bil-konsegwenza li ˙afna nies ma baqg˙ux jag˙mlu uΩu minnu.

Tabelli tal-Arriva li dehru f’diversi lokalitajiet matul la˙˙ar ©img˙at qajmu t˙assib ukoll dwar in-nollijiet, fejn fuqhom il-prezz tal-biljetti jidher ˙afna iktar og˙la milli qed jinbieg˙u attwalment.

Il-prezzijiet tal-biljetti mniΩΩla fuq it-tabelli huma ta' €1.71 g˙al gurnata u €12 g˙al sebat ijiem. Dan meta l-prezz attwali g˙aç-çittadini Maltin huwa ta’ €1.50 g˙al biljett ta’ ©urnata u €6.50 g˙al biljett ta’ sebat ijiem.

Meta din il-gazzetta kienet talbet lill-Ministeru ta’ Austin Gatt u lil TM jikkonfermaw li n-nollijiet tal-Arriva ma kinux se jog˙lew fil-futur qarib, ˙add minnhom ma wie©eb.

Dan ikompli jqajjem t˙assib dwar l-iskop ta’ dawn ittabelli. Jekk in-nollijiet verament jog˙lew b’dan il-mod, biljett g˙al sebat ijiem ji©i jiswa kwaΩi d-doppju talprezz ori©inali.

Tifta˙ il-Wirja dwar Dr Pawlu Boffa Fil-foyer taç-Çentru Nazzjonali Laburista qed tittella’ wirja dwar il-˙idma u l-karriera politika taleks-Prim Ministru u eks-Mexxej Laburista, it-Tabib Pawlu Boffa.

Il-wirja qed tittella’ b˙ala parti mill-attivitajiet li qeg˙din isiru biex jitfakkar il-˙amsin anniversarju mill-mewt tieg˙u.

It-Tabib Pawlu Boffa kien Mexxej Laburista g˙al aktar minn g˙oxrin sena u l-ewwel Prim Ministru Laburista ta’ Malta lejn tmiem is-snin erbg˙in.

Kien politiku li b’˙idmietu g˙adu sal-lum ji©i mfakkar b˙ala wie˙ed mill-i©ganti talistorja politika ta’ pajjiΩna, ra©el twajjeb u ˙anin li tul ˙ajtu dejjem kien viçin in-nies. Kien politiku mag˙ruf g˙all-integrità tieg˙u u li g˙aliha baqa’ dejjem bniedem mill-aktar rispettat.

Pawlu Boffa kellu viΩjoni taxxog˙ol li ried iwettaq fl-a˙jar interess tal-poplu Malti u qatt ma qata’ qalbu minkejja li sab oppoΩizzjoni mill-Knisja u anki fi ˙dan il-partit tieghu stess.

Meta tkellem waqt il-ftu˙ ta’ din il-wirja, il-Mexxej Laburista, Joseph Muscat, iddeskriva lil Pawlu Boffa b˙ala parti importanti fl-istorja tal-Partit Laburista, u politiku li jidentifika fih ilMalti moderat.

Id-Deputat Mexxej Laburista, Toni Abela, qal li Pawlu Boffa jibqa’ dejjem ta’ ispirazzjoni kbira u eΩempju ta’ kif politiku g˙andu j©ib ru˙u. Huwa semma kif il-wirja qed tittella’ anki blg˙ajnuna tal-familjari ta’ Pawlu Boffa li grazzi g˙alihom qed ikun esebit g˙all-ewwel darba materjal marbut ma’ ˙ajtu, fos-

Il-Mexxej Laburista Joseph Muscat u d-Deputat Mexxej Laburista Toni Abela jduru l-wirja flimkien ma’ Lara Boffa, in-neputija ta’ Dr Pawlu Boffa, li tat sehemha biex tittella’ din il-wirja.

Jidher ukoll fir-ritratt Fr Marius Zerafa li huwa n-neputi ta’ Pawlu Boffa

Il-familjari ta’ Dr Pawlu Boffa li attendew g˙all-ftu˙ tal-wirja, flimkien ma’ Dr Joseph Muscat

thom dokumenti u korrispondenza, ritratti, il-midalji u linsigna mog˙tija lilu mill-Gvern IngliΩ, u sa˙ansitra l-bagalja tieg˙u.

Din il-wirja se tibqa’ miftu˙a kuljum bejn id-9.00am u t8.00pm sal-24 ta’ Lulju.

Waqt iç-çerimonja tal-inawgurazzjoni tal-wirja, kienet imnedija wkoll verΩjoni bl-IngliΩ talktieb dwar il-˙ajja ta’ Pawlu Boffa, xog˙ol Desmond Zammit Marmarà, li gie tradott g˙allIngliΩ minn Anne Shranz li ti©i n-neputija tal-eks-Mexxej

Laburista Pawlu Boffa.

Intant, il-Partit Laburista sellem lil Pawlu Boffa waqt çerimonja ta’ tqeg˙id ta’ fjuri fuq ilmonument tieg˙u fil-Belt Valletta minn membri talAmministrazzjoni tal-Partit u minn familjari ta’ Pawlu Boffa.

08.07.2012

A˙barijiet

07

Il-WhIstlebloWer Act

GÓAdhA mWAÓÓlA fIl-PArlAment Minkejja l-kliem kollu li ntqal u s-sens t’ur©enza li ng˙ata lill-pubbliku meta l-Prim Ministru stess nieda u tkellem dwar ilWhistleblower Act, sa issa dan l-Att Dwar il-Protezzjoni ta’ Min JiΩvela Informazzjoni li Tkun Protetta g˙adu mwa˙˙al fil-Parlament.

Minkejja l-bΩonn kbir li pajjiΩna g˙andu biex ikollu din il-li©i, s’issa esperjenzajna biss tkaxkir tas-saqajn.

KRISTA CARUANA tat ˙arsa lejn x’inhu l-g˙an ewlieni ta’ din il-li©i u identifikat numru ta’ kaΩijiet li se˙˙ew f’pajjiΩna fejn min˙abba n-nuqqas ta’ din il-li©i, diversi persuni spiççaw batew il-konsegwenzi.

X’inhi l-Whistleblower Act?

bil-kbir meta g˙al darba, darbtejn, tlieta spjega b’mod g˙al kollox Ωbaljat x’suppost ifisser il-kunçett ta’ Whistleblower.

Dakinhar fuq ir-radju, Lawrence Gonzi kien ˙allat il-ligi talWhistleblower mal-proklama li ting˙ata lil wie˙ed kompliçi f’reat biex jikseb limmunità mill-prosekuzz-joni, jispiçça jikser il-patt kriminali u jikxef lil s˙abu kompliçi. Dan ifisser li, skont il-Prim Ministru ta’ Malta, il- whistleblower huwa kkunsidrat b˙ala kriminal kompliçi fir-reat li biex ma jmurx il-˙abs, jikxef lil s˙abu.

“L-Att Dwar il-Protezzjoni ta’ Min JiΩvela Informazzjoni li Tkun Protetta jipprovdi g˙al proçeduri li, bis-sa˙˙a tag˙hom, impjegati kemm fis-settur privat kif ukoll fl-amministrazzjoni pubblika jistg˙u jiΩvelaw informazz-joni dwar prattiçi mhux xierqa mill-prinçipali tag˙hom jew minn impjegati o˙ra flimpjieg tal-prinçipali tag˙hom u biex jipprote©i impjegati illi jag˙mlu dak liΩvelar minn azzjoni ta’ detriment.”

Din il-li©i issa ilna s-snin nitkellmu dwarha u minkejja li g˙andna bΩonnha ˙afna, sal-lum g˙adha qed ti©i diskussa fil-Parlament, u g˙ad m’hemm l-ebda ˙jiel dwar meta se tid˙ol fis-se˙˙.

Is-su©©ett tal-Whistleblower Act lewwel ma kien tqajjem kien millMexxej Laburista Dr Joseph Muscat meta kien sa˙aq li din il-ligi hija kruçjali biex tag˙ti protezzjoni lil min ji©©ieled il-korruzzjoni. Joseph Muscat g˙amel referenza g˙al dak li kien qal il-kandidat Nazzjonalista Frank Portelli, li jkun hawn min jibqa’ lura u ma jikxifx il-korruzzjoni g˙ax f’Malta m’hawnx li©i talWhistleblower biex tipprote©ih.

Fis-snin u x-xhur li g˙addew smajna b’diversi kaΩijiet, fejn persuni kixfu irregolaritajiet li kienu jafu bihom, bil-g˙an li l-awtoritajiet ikkonçernati jie˙du azzjoni biex l-abbuΩ jitwaqqaf.

G˙alkemm, f’dawn il-kaΩijiet, l-intenzjoni ta’ dawn il-persuni kienet wa˙da tajba, min˙abba li ma kienx hemm qafas legali li jipprote©ihom, dawn spiççaw soffrew il-konsegwenzi min˙abba dak li qalu.

Il-gaffe ta’ Lawrence Gonzi

Il-kaΩ tal-Kaptan Mario Grech

Meta nitkellmu dwar din il-li©i, ma nistg˙ux ninsew il- gaffe kbir li kien g˙amel il-Prim Ministru Lawrence Gonzi meta kien tkellem dwarha waqt dibattitu politiku li kien sar fuq l-istazzjon RTK. Lawrence Gonzi kien Ωelaq

Matul l-2010 fe©© il-kaΩ tal-Kaptan talvapuri tal-Gozo Channel, Mario Grech.

Il-Kaptan Grech kien ippreΩenta protest ©udizzjarju kontra l-Gozo Channel fejn fih kien semma bosta nuqqasijiet fuq ilvapuri tal-Gozo Channel, fosthom li ma

Ìarrbu l-konsegwenzi min˙abba nnuqqas ta’ din il-li©i

kienx qieg˙ed jing˙ata ˙in biΩΩejjed biex l-ekwipa©© jit˙arre© f’eΩerçizzji t’emer©enza, impjegati abbord li m’g˙andhomx il-kwalifiki neçessarji biex ja˙dmu fuq il-vapuri tal-Gozo Channel, u kaΩ fejn it-tankijiet tal-ilma tal-vapuri kienu kkontaminati mill-baktirja perikoluΩa tal-Legionella.

Il-Kaptan Grech kien kixef ukoll il-kaΩ t’impjegat tal-Gozo Channel li kien ©ie nga©©at mall-kumpannija wara li ffalsifika dokument. Fil-Qorti kien intqal li limpjegat kien g˙amel dan bl-g˙ajnuna ta’ Joseph Ancilleri, Kap tar-RiΩorsi Umani.

Wara dak li qal, il-Kaptan Grech spiçça sospiΩ mix-xog˙ol tieg˙u wara li l-Gozo Channel akkuΩatu li ma kienx qed ikun produttiv.

Il-kaΩ ta’ Paul Bonello Persuna o˙ra li sofra l-konsegwenzi wara li a©ixxa ta’ whistleblower kien Paul Bonello, li huwa stockbroker. Dan wara li Bonello kien feta˙ g˙ajnejn ilpensjonanti u l-investituri Ωg˙ar li kienu m˙ajra jinvestu flushom fi skemi b˙al La Valette Multi Manager Property Fund, li kien immexxi mill-Bank of Valletta, u liema skemi kienu mmirati lejn investituri t’esperjenza u mhux investuturi Ωg˙ar u bla esperjenza.

Wara li kien ˙are© jitkellem, Bonello kien ©ie infurmat li kienu ser jitti˙dulu l-credit cards bankarji tieg˙u u ta’ martu kif ukoll strumenti finan-zjarji o˙ra li kien juΩa fi ˙dan il-kumpannija ta’ kon-

sulenza finanzjarja li jmexxi.

Il-kaΩ t’Edward Gauci Borda KaΩ ie˙or fejn persuna pattiet qares talli a©ixxiet ta’ whistleblower kien dak taleks-Segretarju Permanenti fil-Ministeru tal-Agrikoltura u Sajd, Edward Gauci Borda, li kien Ωvela li l-Ministeru kien ˙allas is-somma t’aktar minn €85,000 ming˙ajr il-verifika tal-awdituri privati mqabbdin mill-istess Ministeru.

Il-Ministeru kien akkuΩa lil Gauci Borda li ried iqarraq jew inkella ried jitfa’ dawl ikrah fuq xi ˙add partikolari.

Gauci Borda kien spiçça bil-kuntratt tieg˙u mhux im©edded.

Il-kaΩ ta’ J.R. Aquilina KaΩ ie˙or kien dak ta’ J.R. Aquilina li kien l-ekskap eΩekuttiv tal-ETC u li kien irrapporta diversi irregolaritajiet filkaΩ tal-AwΩiljari u sussegwentement kien tne˙˙a mill-kariga li kien jokkupa.

Il-kaΩ tal-Awditur tal-MEPA, Joe Falzon L-Awditur tal-MEPA, Joe Falzon, ukoll kien spiçça fil-mira ta’ diversi attakki sfrenati, inkluΩ tal-Prim Ministru Lawrence Gonzi. Joe Falzon spiçça filmira ta’ dawn l-attakki wara li l-konkluΩjonijiet tieg˙u dwar diversi kwistjonijiet ftit li xejn kienu qed idoqqu g˙al widnejn min imexxi kemm din l-Awtorità kif ukoll il-Gvern.

08

08.07.2012

Esklussiva

Il-Bibljoteka Appostolika Vatikana Il-Bibljoteka Appostolika Vatikana twaqqfet mis-Santa Sede fis-seklu erbatax, eΩattament fil-pontifikat tal-Papa Nicolò V, Tomaso Parentucelli, li kien ˙adem ˙afna sabiex il-Knisja jkollha l-ewwel librerija moderna tag˙ha.

Madankollu kien il-Papa Sistu IV li ddikjara b’mod uffiçjali l-ftu˙ tal-Bibljoteka Appostolika Vatikana permezz tal-Bolla ‘Ad decorem militantis Ecclesiae’, fil-15 ta’ Ìunju 1475.

Tlett ijiem wara, l-istess Papa kien ˙atar lil Bartolomeo Sacchi, mag˙ruf a˙jar b˙ala Platina, b˙ala l-ewwel Prefett ta’ din il-Bibljoteka.

Is-swali li fihom hija ospitata din il-Bibljoteka huma mΩejna bil-©enjalità ta’ pitturi ta’ fama rinaxximentali b˙al Melozzo ta’ Forlì, Antoniazzo Romano, u l-a˙wa çelebri Domenico u David Ghirlandaio, artisti li g˙exu bejn l-1430 u l-1525.

Waqt li kont qieg˙ed nikteb dan l-artiklu, il-Papa ˙abbar in-nomina tal-Arçisqof FrançiΩ Jean Louis Brugues O.P., b˙ala l-Arkivista u lBibljotekarju l-©did tal-Knisja Kattolika. Qabel, dan il-prelat kien iservi fil-Kongregazzjoni tal-Edukazzjoni Kattolika fir-rwol ta’ Segretarju.

Dan se˙˙ wara li l-Papa aççetta r-riΩenja tal-Kardinal Raffaele Farina, SaleΩjan ta’ 79 sena li rriΩenja min˙abba l-età.

Illum FRANK ZAMMIT se jlaqqag˙na mal-Prefett tal-Bibljoteka Appostolika Vatikana, MONSINJUR CESARE PASINI. Saçerdot umli u dejjem bi tbissima fuq fommu. Ejja naraw x’kellu xi jwie©eb g˙all-mistoqsijiet tieg˙i.

Min hu r-Reverendu Monsinjur Cesare Pasini?

jista’ jippretendi li jkollu tant kapaçitajiet…imbag˙ad hemm illaboratorju tar-restawr fotografiku.

Hemm il-katalogazzjoni talmanuskritti u tal-o©©etti stampati, hemm il-muniti. Il-medalji huma realtà varjata g˙all-a˙˙ar u trid issir id-di©italizzazzjoni.

G˙alhekk huma oqsma kompletament differenti li wie˙ed irid jiffaççjahom kull wie˙ed skont l-ambjent tieg˙u, skont irregoli tieg˙u. Nista’ ng˙id li hu xog˙ol ta’ tim iΩda b’xe˙ta milliΩjed umana, ta’ familja, li mbag˙ad jippermettilna li naffrontaw ˙idma b˙al din b’mod seren.

Min hu? Jien saçerdot tadDjoçesi ta’ Milan, ordnat fl-1974.

Studjajt tliet snin f’Ruma, fl-Istitut Pontifiçju, u g˙alhekk im˙ejji biex ng˙allem dwar il-Missirijiet (is-Santi Padri) tal-Knisja.

F’dak iΩ-Ωmien ma kienx hemm istitut apposta. L-Augustinianum kien g˙adu qed jie˙u l-ewwel passi tieg˙u u g˙alhekk jien studjajt hemm. U g˙alhekk ksibt din il-formazzjoni daqsxejn orjentali, tal-Knejjes tal-Lvant. U wara t-tag˙lim tal-Missirijiet talKnisja fis-seminarju l˙aqt Viçi Prefett tal-Libreria Ambrosiana fejn domt sal-25 ta’ Ìunju tal2007.

Liema huma l-miri tieg˙ek?

Kif twieldet il-vokazzjoni saçerdotali tieg˙ek?

Twieldet b’mod sempliçi ˙afna.

B˙al meta jitwieldu xewqat profondi fi ˙dan ˙ajja nisranija normali marbuta ma’ parroçça, marbuta wkoll b’kuntatti ta’ spiss mal-ambjenti tal-assoçjazzjonijiet.

Niftakar li b˙ala tifel, kull filg˙odu fis-seba’, inservi l-quddies fiç-çpar ta’ Milan…Hekk f’˙in minnhom tinbet xi intuwizzjoni.

Tista’ tirrakkonta xi aneddotu taΩ-Ωmien meta kont seminarista?

Anedotti partikolari le, g˙aliex kelli ˙ajja ordnata u regolari ˙afna. Nista’ ng˙id ukoll li kienet kostruttiva, poΩittiva, trankwilla. Mhux hekk?

D˙alt fir-raba’ sena tal©innasju, ji©ifieri kelli erbatax-il sena u dak iΩ-Ωmien, g˙al min ried, is-seminarju kien jibda filprima medja u g˙alhekk tliet snin qabel ma d˙alt jien.

Min kien jid˙ol kienu jg˙idulu novizz. Konna tletin novizz filklassi li mit-terza medja kont titla’ fil-kwarta ©innasju. U g˙alhekk konna mija u sebg˙in student fil-kwarta ©innasju. Meta s˙abi kienu bdew fil-prima medja kienu mitejn. G˙alhekk konna qeg˙din iffullati fis-semi-

l-Qdusija Tieg˙u l-Papa Benedittu XVI akkumpanjat mil-Kardinal Bibljotekarju Raffaele Farina S.D.B. jispezzjona l-Bibljoteka Apostolika Vatikana. narju u g˙addejt il-kwinta ©innasju nofs f’San Pietru u nofs f’post ie˙or. Lanqas ma setg˙u ji©bru klassi flimkien g˙ax kellhom juΩaw l-ispaΩji kemm jistg˙u. Kien Ωmien ta’ vokazzjonijiet qawwi ˙afna.

Kif waslitlek in-nomina ta’ Prefett tal-Bibljoteka Appostolika Vatikana?

Waslitli b’telefonata fejn talbuni n-numru tal-mowbajl g˙aliex isSegretarju tal-Istat ried ikellimni immedjatament. Billi ma kontx nuΩa l-mowbajl ta’ spiss, kienet problema biex jaqbduni. Fil-fatt ma tkellimt ma’ ˙add ˙lief isSegretarju tal-Istat li qalli li kelli appuntament g˙all-21 ta’ Ìunju

fis-Segreterija tal-Istat.

G˙edtlu: “Kollox sew, iΩda g˙aliex?”, “Ma nafux”. Fil-21 ta’ Ìunju sirt naf g˙aliex. Qalli li stajt nil˙aq Prefett tal-Bibljoteka.

Qalli: “Trid tiddeçiedi minnufih g˙ax il-Papa se jΩur il-Bibljoteka fil-25 ta’ Ìunju u jkollu jsemmi n-nomina tieg˙ek. Hekk. Kont g˙adni kemm nixtri iΩjed xkaffi g˙all-kotba g˙ad-dar xi ©img˙a qabel.

Xi jfisser li tkun Prefett talBibljoteka Apostolika Vatikana?

Ifisser li tipprova tmexxi din ilBibljoteka skont it-tradizzjoni tag˙ha, skont is-servizz li tat tul is-sekli, li tat lill-istudjuΩi f’isem il-Knisja. U f’çertu sens, f’isem il-

Papa stess peress li hi lBibjoteka tal-Papa.

Il-kariga titlob li wie˙ed jid˙ol fil-˙afna inizjattivi, mekkaniΩmi u komplessità tag˙ha. Hemm 95 impjegat tal-fiss u o˙rajn li jikkollaboraw, li ja˙dmu filkooperattiva ta’ disinfestazzjoni eççetra u g˙alhekk hi realtà tassew komplessa fejn hemm kollaborazzjoni f’livelli differenti.

Kul˙add ja˙dem b’kapaçità kbira u nista’ ng˙id ukoll b’˙afna dedikazzjoni u g˙aqal.

L-istaff hu mmotivat u kompetenti ˙afna. Dan jippermetti lillPrefett li ma jitg˙affi©x ta˙t il-piΩ ta’ din l-organizzazzjoni kollha li hemm bΩonn b˙ala biblijoteka…mhux b˙ala kapaçità ta’ persuna wa˙da, g˙ax ˙add ma

Na˙seb li g˙andhom ikunu dawk tal-Biblijoteka sa mittwaqqif tag˙ha. Biex infissirhomlok: huma dawk ta’ Bibljoteka li taqdi lill-istudjuΩi u bil-kapaçità li tikkonserva dak kollu li g˙addewli biex in˙arsu, mhux biss dak li hu ©id kulturali iΩda li n˙arsu u ng˙ixu bil-kapaçità u l-g˙odod li g˙andna llum. U g˙alhekk dawk l-aspetti kollha tal-informatika li nista’ nuΩa llum biex ng˙arraf lill-barranin jew biex norganizza s-servizz, iddiversi modi ta’ aççess jew ilmaterjal kompjuterizzat jew mod ie˙or.

Nista’ ng˙id li hu servizz li jipprova jikkonferma dak li hemm fl-ispirtu ta’ din l-istituzzjoni u li tfittex li tirrendih fattibbli blg˙odod l-iΩjed moderni u l-iΩjed elaborati li g˙andna llum.

G˙andna niftakru li din l-istituzzjoni g˙andha nifs universali.

U nifs umanistiku. L-umaniΩmu jg˙id li kull ˙a©a li tag˙mel g˙andha tkun imsejsa fuq ilbniedem, it-tag˙lim, ir-riçerka, fin-nofs dejjem il-bniedem.

Ir-riçerka g˙andha ssir dejjem b’mod xieraq. Ma nfittxux li nag˙mlu xi spott pubbliçitarju jew li nsibu xi ˙a©a li malajr i©©ibek quddiem id-dinja kollha.

Hi ˙idma fit-tul, ta’ sabar, xi kultant ikkontestata, dejjem iççekkjata minn ˙addie˙or. Inti

08.07.2012

Mill-Vatikan

09

Il-Vatikanolo©ista Frank Zammit mal-Prefett tal-Bibljoteka tal-Vatikan, Monsinjur Cesare Pasini tfittex, ifittex ˙addie˙or, u bilmod il-mod ir-riçerka tinfeta˙ g˙al kull˙add g˙aliex hi kultura miftu˙a g˙ad-djalogu u biex tiltaqa’ ma’ kulturi o˙ra.

Imbag˙ad hemm l-universalità tal-oqsma tal-g˙erf u mhux talkultura tal-filosofija jew tarreli©jon tal-KristjaneΩmu.

Hi l-kultura tal-oqsma kollha, tal-istorja, tal-letteratura, talmediçina, tal-dritt, liema oqsma jikkompetu biex jirriçerkaw biççiet mill-verità, Ωerrieg˙a talverità. U mwettqa bi spirtu nisrani ming˙ajr ma nimponih lillmistednin tieg˙i...ifisser li firriçerka dejjem wie˙ed jitqarreb lejn dak il-Logos il-kbir li hi lkelma vera, awtentika u definittiva.

Kull min jirriçerka jersaq lejha, u Pawlu VI kien jg˙id – u Benedettu XVI fl-a˙˙ar messa©© tieg˙u tal-2010 qabel mieg˙u – li kull min jirriçerka g˙andu xi ˙a©a monastika fih. U qal hekk min˙abba d-dixxiplina li titlob minnek ir-riçerka. Ma ti˙ux frott minnufih, trid tiddedika l-˙in, lener©ija u t-tbatija, mhux hekk?

G˙aliex bilkemm wie˙ed jinteba˙ li jkun qed jersaq lejn Alla, jaf jew ma jafx, u ming˙ajr ma dan ikun ifisser xi nuqqas ta’ aççettazzjoni lejn persuni li ©ejjin mnejn ikunu ©ejjin fit-twemmin jew fl-ideolo©ija jew livell soçjali jew ˙a©a o˙ra.

Kif inhi organizzata l-Bibljoteka?

Hi organizzata fi tliet dipartimenti u diversi uffiççji o˙ra billi lbibljoteki antiki g˙andhom ilkotba, iΩda ji©bru wkoll materjal

ie˙or. B˙allikieku l-g˙erf ji©bed lejh aspetti o˙ra tal-g˙erf.

It-tliet dipartimenti huma dak tal-manuskritti, li fi ˙danu fih kemm il-kodiçi manuskritti, u kemm il-manuskritti li huma parti mill-arkivju. U g˙alhekk hemm dawn iΩ-Ωew© oqsma fiddipartiment tal-manuskritti.

Hemm imbag˙ad id-dipartiment tal-materjal stampat, dak li g˙andu l-akbar numru ta’ o©©etti; il-manuskritti huma mija u tmenin elf: tmenin elf il-kodiçi manuskritti u mitt elf ilmanuskritti tal-arkivju.

Fost il-materjal stampat g˙andna miljun u sitt mitt elf o©©ett stampat. In-numru hu kbir. Innumru tal-bibljoteki l-kbar ta’ Pari©i jew ta’ Londra kollha g˙andhom il-©abra tal-Istat u g˙alhekk g˙andhom numru ˙afna akbar, iΩda hi kwistjoni ta’ kwantità u tal-kwalità tal-volumi marbuta ma’ çertu oqsma.

A˙na g˙andna probabbilment il-qasam l-iΩjed importanti taddinja f’volumi marbuta malepoka umanistika rinaxximentali: erba’, ˙ames mitt, sitt mitt elf, kemm b˙ala manuskritti kemm b˙ala stampati.

Id-dipartiment tal-materjal stampat fih l-istampi, l-inçiΩjonijiet, il-mammiet tal-inçiΩjonijiet tal-istampi, id-disinji. G˙andna ©abra sinjura ta’ disinji, dawk talBernini minn tal-ewwel. Bejn stampi u disinji naslu g˙all-mitt elf.

Imbag˙ad hemm it-tielet dipartiment; barra l-manuskritti, lstampati hemm il-medaljieri, ji©ifieri muniti u medalji. Dan ukoll sinjur ˙afna. Biex ng˙id

is-sewwa kienet sinjura ˙afna iΩjed, iΩda mbag˙ad in©arret g˙al Pari©i fi Ωmien Napuljun u fil-fatt ma n©abitx lura…kellha tin©abar. IΩda b˙alissa sinjura ˙afna kemm f’medalji ta’ Ωmien ir-Rumani, kemm f’muniti Rumani kemm f’muniti talPapiet. Meta ©ie Napuljun ˙a biçça minn kollox (Bibljoteka u Arkivju Si©riet) mill-manuskritti, mill-arkivji, mill-volumi stampati.

Sostanzjalment kollox in©ab lura, ˙lief kif g˙edtlek.

G˙al min Biblijoteka?

hi

miftu˙a

l-

Il-Bibljoteka hi miftu˙a g˙allistudjuΩi kollha, appuntu ©ejjin mnejn ikun ©ejjin, ta’ kull twemmin, ta’ kull qasam ta’ riçerka jekk ikunu jistg˙u juru li huma kompetenti u ppreparati.

Ukoll min˙abba li kieku kellu ji©i xi ˙add li mhux ippreparat kif jixraq, ma jkunx jaf kif ja˙dem u kif juΩa l-materjal tag˙na. U g˙alhekk ikun hemm problemi miΩ-Ωew© na˙at. Min ji©i u mhux im˙ejji g˙ar-realtà speçifika ta’ din l-istituzzjoni, iqeg˙idna fir-riskju li nag˙tuh f’idejh materjal delikat li g˙andu ji©i ttrattat b’çertu mod.

G˙alhekk issir verifika tal-karattru kulturali tal-persuna li ti©i, tat-ta˙ri© kulturali. Jekk ikun professur li jg˙allem, kollox sew, jekk ikun student fl-università, li hu l-grad l-iΩjed baxx, ma jistax ji©i jekk mhux g˙ax ikollu jistudja çertu materjal li jkun hawn speçifikament. F’kaΩ b˙al dan, ilprofessur tieg˙u irid jiktbilna biex jag˙mel tajjeb g˙alih.

Sewwa sew x’inhu l-patrimonju li tikkonserva l-Bibljoteka?

Semmejt din il-kwantità ta’ manuskritti, ta’ volumi stampati, inçiΩjonijiet, stampi, muniti, medalji, nista’ ntenni n-numru.

G˙andna tmenin elf manuskritt, mitt elf o©©ett fl-arkivju u miljun u sitt mitt elf volum stampat, li minnhom tmint elef u disa’ mija stampati qabel l-1500, imbag˙ad tliet mitt elf stampa, disinji u xi mija u ˙amsin elf, tliet mitt elf munita-medalja.

InΩid ukoll li fil-Bibljoteka hemm tpin©ija, l-iΩjed ritratti, pereΩempju tal-Kardinali minn nofs is-seklu ˙mistax, li kellhom dan ir-rwol fil-Bibljoteka u g˙alhekk fis-sala pubblika u f’xi w˙ud mhux pubbliçi, g˙andna ssekwenza kollha ta’ dawn ittpin©ijiet u xi o˙rajn filBibljoteka.

Din mhix l-ispeçjalità tag˙na, iΩda hawn dawn ukoll. Qabel Ωmienna l-Biblijoteka kellha wkoll gallerija, l-hekk imsej˙a gallerija tal-Bibljoteka fil-MuΩew tal-Vatikan. U g˙alhekk kellha materjal ie˙or, l-hekk imsejja˙ muΩew sagru u l-muΩew profan li beda jin©abar mis-seklu sittax.

Illum dan kollu g˙adda lillmuΩewijiet u g˙alhekk ilBibljoteka ˙adet karattru aktar ta’ ©id bibljotekarju.

Kif jit˙arr©u dawk li ja˙dmu filBibljoteka?

Na˙seb li ji©u nies li di©à jkollhom it-ta˙ri© partikolari, g˙aliex ˙a©a min ji©i g˙all-laboratorju fotografiku, u o˙ra min ji©i g˙ar-

restawr; ie˙or biex jikkataloga ilvolumi stampati u ie˙or biex jag˙mel katalogu tal-manuskritti, biex nag˙ti eΩempju. L-istess jg˙odd g˙al min ji©i ja˙dem filqasam tal-medalji u l-muniti jew fil-qasam tad-disinji.

Il-Bibljoteka fiha wkoll skola bibljotekarja, li madankollu mhix biex xi ˙add jid˙ol ja˙dem filBibljoteka Vatikana, iΩda hi post fejn jit˙arr©u nies li wara jkunu jistg˙u ja˙dmu fil-bibljoteki u g˙alhekk xi minn daqqiet jista’ ji©ri li fiha jit˙arre© min wara ji©i ja˙dem mag˙na.

Imbag˙ad issir introduzzjoni, fi ˙dan il-Bibljoteka, fid-diversi uffiççji biex wie˙ed isir jaf kif jin˙adem ix-xog˙ol f’dak luffiççju partikolari. Dan Ω©ur iΩjed ma jikber in-numru ta’ nies (li ja˙dmu fil-Bibljoteka) iΩjed isir speçjalizzat.

G˙addejjin minn Ωmien li kul˙add jaf li hemm tfittxija kbira g˙all-impjiegi u g˙alhekk nirçievu numru kbir u varjat ta’ talbiet.

Jiddispjaçini li ma nistg˙ux nilqg˙uhom, ma nistg˙ux nilqg˙uhom mhux biss meta ma jkunx hemm post disponibbli, iΩda ukoll g˙aliex ikollna noqog˙du g˙al çerti kriterji stretti li g˙andhom is-superjuri tag˙na. IΩda lanqas ma nistg˙u nie˙du nies li ma jkunux im˙arr©a speçifikament.

G˙alhekk g˙andu jkollhom preparazzjoni fi studji klassiçi, studji orjentalistiçi, fil-kitba orjentali jew fil-qasam fotografiku jew ta˙ri© partikolari fir-restawr, eçç.

Tkompli f’pa©na 10

10

08.07.2012

Esklussiva

Il-Bibljoteka tal-Papa Tkompli minn pa©na 9 Tista’ ssemmi xi dokumenti importanti li nsibu filBibljoteka tal-Vatikan?

Hemm minn kollox u din dejjem il-mistoqsija l-iΩjed iebsa.

U fost affarijiet o˙ra, qabel ma nwie©eb na˙seb f’xi manuskritti straordinarji. DaΩ©ur hemm ukoll muniti, medalji, disinji.

Qabel semmejt dawk ta’ Bernini, ta’ Botticelli, id-Divina Commedia illustrata minn Botticelli. Fost il-muniti interessanti (g˙andna) munita Ωg˙ira tad-deheb tas-sena tmien mija minn fost dawk li nstabu ˙dejn il-qabar ta’ San Pietru.

Billi mhux il-pellegrini kollha setg˙u joffru munita tad-deheb bilfors kienet ta’ xi ˙add famuΩ. U billi dak ta’ iΩ-Ωmien hemm dokumentazzjoni letterarja li kien ©ie darbtejn Karlu Manju: darba meta nkurunawh imperatur u meta ©ie b˙ala pellegrin u xe˙et munita fuq ilqabar ta’ Pietru, jista’ jkun li kienet dik li xe˙et Karlu Manju biex jonora lil San Pietru.

Jekk in˙arsu lejn il-manuskritti, l-a˙˙ar donazzjoni kbira hi dik tal-benefattur Amerikan Frank J. Hanna li kien xtara mill-Fondazzjoni Bodmer ilpapiru tal-Van©elu skont Luqa u Ìwanni.

G˙al ra©unijiet paleo©rafiçi, jitqies li dan il-papiru nkiteb fis-sena mitejn, mija u tmenin, mitejn u g˙oxrin. G˙alhekk hu papiru li fih it-test ta’ San Ìwann miktub bilkemm mitt sena wara li kien ikkomponieh San Ìwann. G˙ax ikkomponieh madwar is-sena mija jew ftit qabel. Bilkemm mija u tletin sena wara nkiteb ilVan©elu skont San Luqa. Fuq il-papiru. U kellu çertu daqs iΩda ma setg˙ux imorru iΩjed ’l hemm billi l-papiru hu materjal fra©ili u jitfarrak jekk wie˙ed ikebbeb numru kbir wisq ta’ folji.

U g˙alhekk ma setg˙ux iqieg˙du (flimkien) l-erba’ Van©eli li xorta wa˙da kellhom di©à jkunu jeΩistu billi g˙andna wie˙ed wara l-ie˙or lil Luqa u lil Ìwanni, mhux ˙a©a kbira li dik il-komunità kella wkoll ta’ Marku u ta’ Mattew.

G˙alhekk g˙andna dokumentazzjoni fiΩika. G˙andna wkoll folji u g˙alhekk dokumentazzjoni mill-istess Ωmien li tistqarr, fir-renju tal-Papa Ljun, li tg˙id li l-Knisja kienet laqg˙et erba’ Van©eli : Mattew, Marku, Luqa u Ìwanni.

Fost affarijiet o˙ra hu test li kollox ma kollox jiggarantixxi t-test ta’ dik ix-xhieda kbira lo˙ra li g˙andna wkoll, l-hekk imsejja˙ Kodiçi B, kodiçi talVatikan bil-Grieg li fih il-Bibbja bil-Grieg fit-traduzzjoni talAntik Testment mill-Lhudi g˙all-Grieg, dik l-hekk imsej˙a tas-sittin u t-Testment il-Ìdid bil-Grieg ori©inali.

Meta nqabblu l-Van©eli ta’ Luqa u Ìwanni fil-papiru ma’ dawk manuskritti tar-raba’ seklu, ninteb˙u li hemm l-istess xhieda testwali li biha dak tar-raba’ seklu hu ggarantit minn dak tat-tieni seklu li ji©i qablu u g˙alhekk ˙wejje© millakbar.

Hemm manuskritti li jitkellmu dwar kultura universali u

g˙alhekk manuskritti ta’ kulturi mill-iΩjed varjati u jag˙ti xhieda wkoll ta’ ˙wejje© mill-akbar.

PereΩempju Ωew© manuskritti ta’ Vir©ilju, wie˙ed tar-raba’ u l-ie˙or tas-sitt seklu li waslu g˙andna f’parçmina sabi˙a li fiha tpin©ija tal-Illiadi, tpin©ija li l-Iskolastiçi kienu jΩidu biex iΩejnu l-manuskritti u li wie˙ed isibhom ming˙ajr ma jkun qed jistenniehom, min jistudja lil dan l-awtur.

Jew inkella dak il-manuskritt, il-Progiano Messikan 1, li jwasslilna kitba f’l-hekk imsej˙a kitba pittorika, çjoè alfabett li permezz ta’ tpin©ija kkulurita pre-Kolumbjana, ta’ qabel il-wasla ta’ Cristoforo Colombo fl-Amerika, u li minnhom baqa’ ftit li xejn, billi dawk il-kulturi antiki g˙ebu u l-konkwistaturi ma ˙arsux dan il-©id. IΩda f’dan il-kaΩ tibqa’ m˙arsa xhieda prezzjuΩa.

Il-Biblijoteka Apostolika Vatikana twaqqfet minn Nicolò V. Xi rwol imissha taqdi skont ir-rieda tieg˙u?

Nicolò V g˙ex fid-dinja umanistika u kien umanista u g˙alhekk ©ab f’din il-Bibljoteka li waqqaf l-ispirtu tal-umaniΩmu, li hu l-ispirtu tal-ftu˙ talkulturi ta’ dak iΩ-Ωmien.

Hawn jibda approçç maddinja Griega-BiΩantina, dritt wara l-Konçilju ta’ Firenze tal1439 li g˙alih kienu ©ew ilGriegi, iΩda wara ma setg˙ux ikomplu, iΩda li saret bejn ilLvant u l-Punent.

F’dak il-waqt Nicolò V nqeda b’dan l-ewwel approçç biex iΩid l-g˙erf u l-akkwisti ta’ manuskritti, wkoll biex jaqlibhom g˙al-Latin. G˙alhekk hi Bibljoteka mdaqqsa b’perçentwal qawwi ta’ o©©etti Griegi.

U minnufih wara, l-ispirtu ta’ Nicolò V wassal biex jid˙lu manuskritti Lhud u wara ta’ kulturi o˙ra.

L-ispirtu umanistiku ta’ Nicolò V hu dak ta’ min jitlob li ssir riçerka fis-sorsi, li wie˙ed jimxi skont il-bΩonn, li wie˙ed jirriçerka s-sorsi u li jwessa’ l˙arsa lejn il-kulturi u l-oqsma varji tal-kultura.

Hu s-servizz ta’ min jaf il-facultatis li bihom tinbena l-universitas. U jg˙id: dan li g˙andna x’niΩviluppaw! U niΩviluppawh b˙ala servizz Nisrani tasSanta Sede. G˙aliex is-Santa Sede temmen fil-kultura. U taf li kull approçç kulturali hu approçç li japprofondixxi l-valuri tal-bniedem u jressaq il-verità tal-bniedem lejn l-aqwa verità.

Veru li l-Bibljoteka Vatikana qieg˙da tiddi©italizza l-patrimonju tag˙ha?

Veru, u minn ©urnata g˙allo˙ra jitfasslu pro©etti konkreti ˙afna biex tinbena flimkien din il-˙idma kbira. Huma t-tmenin elf manuskritt li qeg˙din na˙sbu fihom b˙alissa.

Il-kotba stampati jista’ jkun li jinstabu band’o˙ra, iΩda lmanuskritti huma xi ˙a©a g˙alihom u g˙alhekk g˙andhom ji©u di©italizzati qabel.

Tmenin elf manuskritt ta’ ˙ames mitt faççata l-wie˙ed ji©u miljuni ta’ folji u jsiru biljuni ta’ byte li jkollna n˙arsu u g˙alhekk hemm kwistjonijiet fundamentali li g˙andna niddeçiedu dwar il-format li g˙andu jintuΩa u mbag˙ad dwar kif g˙andna nuΩawh biex niggarantixxu l-long time conservation.

G˙aliex ma tistax tag˙mel opra b˙al din mill-iΩjed g˙alja u delikata fuq il-manuskritti, nag˙mluha llum u mbag˙ad ng˙idu: “Jiddispjaçini ma ˙admitx, tlifna d-data – ikollna ner©g˙u nag˙mluha!”

Fl-istess waqt, ftit ftit qeg˙din insibu l-g˙ajnuna ta’ istituzzjonijiet li jridu jisponsorjawna

g˙aliex jag˙rfu l-valur kulturali tal-manuskritt b˙ala ©id talumanità. Allura li niddi©italizzaw ifisser li meta nag˙mlu dan il-©id aççessibbli b’dan ilmod, inkunu qedin inwettqu servizz lill-umanità.

Hemm sponsors li jaqsmu mag˙na dan il-˙sieb, il-kapaçitajiet tekniçi tag˙hom, g˙aliex jag˙rfu l-kobor ta’ din l-opra.

B˙alissa qeg˙din f’nofs ta’ ba˙ar. Xi pro©etti bdew, pereΩempju mal-Università ta’ Heidelberg u pro©ett iffinanzjat mill-fondazzjoni Polonski li qeg˙din inmexxu mal-Università ta’ Oxford.

Liema kienu l-Papiet fl-epoka moderna li vvalorizzaw l-iΩjed il-Bibljoteka?

Nistg˙u nibdew minn Ljun XIII fl-a˙˙ar tas-seklu tmintax. Lilu nafu l-ammirazzjoni g˙allBibljoteka b˙ala bibljoteka ta’ konsultazzjoni moderna u g˙alhekk bibljoteka attenta li tiΩviluppa u li tag˙mel aççessibbli l-©abriet ta’ volumi stampati tag˙ha permezz ta’ sala ta’ konsultazzjoni tal-volumi stampati g˙all-istudji u mod ie˙or tal-bqija tal-Bibljoteka.

Kien iΩ-Ωmien tal-Prefett, imbag˙ad, Kardinal Franziskus Ehrle, u warajh ©ie l-Prefett Ratti g˙al biss erba’ jew ˙ames snin, li wara sar Papa Piji XI. Dan ta spinta mill-aqwa flaspett strutturali. Inbena lma˙Ωen tal-volumi stampati, li llum ukoll g˙adu jesa’ sew billi ©ab it-travi mill-Amerika u nieda l-kuntatti ma’ bibljoteki fl-Istati Uniti, u g˙alhekk fissnin tletin beda l-katalogazzjoni moderna tal-volumi stampati.

Is-snin ta’ Piju XI kienu tassew intensi fil-˙idma u flinnovazzjoni tal-Bibljoteka.

B˙ala intrepreti tal-ispirtu talBibljoteka, Pawlu VI ta sehem kbir; bniedem li g˙araf jindika

dawk il-valuri li konna qeg˙din insemmu qabel matul din lintervista.

Il-Papa Benedettu XVI jag˙ti ˙afna attenzjoni g˙allBibljoteka. Nafu li kellu xewqa li jil˙aq bibljotekarju.

Nafu li tul ix-xog˙lijiet li saru, il-Kardinal Bibljotekarju, ilKardinal Farina ntlaqa’ millPapa li l-ewwel mistoqsija tieg˙u kienet tkun: “Kif sejjer ix-xog˙ol?”

Fl-ittra uffiçjali li bag˙at lillKardinal Bibljotekarju u lillimpje©ati kollha meta re©g˙et infet˙et il-Bibljoteka f’Novembru 2010, tkellem dwar ilprinçipji li ta˙dem bihom ilBibljoteka – il-missjoni tag˙ha.

F’mument minnhom jg˙id li lBibljoteka Appostolika Vatikana mhix strument li sSanta Sede tista’ tag˙Ωel li ma t˙addmux, iΩda hu strument li s-Santa Sede trid t˙addmu bilfors fis-servizz Petrin, min˙abba l-valur tag˙ha b˙ala mag˙©una fl-istorja.

B’hekk turi kemm il-ministeru Petrin hu strument tal-istorja u sensibbli g˙aliha. G˙alhekk din fraΩi qawwija ˙afna li tag˙tina dinjità u responsabbiltà wkoll.

Id-dokumenti kkonservati filBibljoteka Appostolika Vatikana, kemm huma ta’ g˙ajnuna g˙all-Knisja biex taffronta problemi attwali?

Nispje©a billi ng˙id b’dak li qal il-Papa Benedettu XVI: FilKnisja ma nimxux b’qabΩiet li j˙allu l-img˙oddi warajhom, iΩda nimxu fi progress kontinwu li jΩomm u jg˙oΩΩ it-tradizzjoni li rçevejna.

Kulma ©ie mill-img˙oddi ma nistg˙ux narmuh meta jkunu g˙addew xi snin. Isservi biex tirfed din l-indikazzjoni fundamentali li hi fir-realtà talKristjaneΩmu u tal-Knisja li tkun tradizzjoni.

08.07.2012

AnaliΩi

Rajt ma rajtx, smajt ma smajtx L-effiçjenza ta’ Transport Malta

Ta˙t il-Ministru tal-effiçjentiΩmu, tal-arja Ωejda, u talprosopopea, Agostino Pio Gatt, li tant g˙andu ˙ila u ener©ija, li max-xog˙ol tal-Ministeru kapaçi jg˙aqqad ukoll ix-xog˙ol tat-tmexxija tal-kampanja elettorali talPN, ta’ Transport Malta ˙adu tlett ijiem s˙a˙ biex dakollu sewwew il-˙sara fit-traffic lights ta’ fejn iç-çimiterju talAddolorata.

Fi Ωmien “id-dlamijiet” tal-Gvern ta’ Alfred Sant ta’ bejn l-1996-1998, il-pro©ett kollu tat-traffic management u taxxog˙lijiet infrastrutturali biex tne˙˙iet ir-roundabout u saru l-kare©©jati li hemm illum, ˙adu ˙mistax-il ©urnata b’kollox.

Matul it-tlett ijiem li damu sakemm sewwew il-˙sarat, il-bravi ta’ Transport Malta, l-awtorità li l-˙in kollu tbejjed u tfaqqas il-korruzzjoni minn ©o fiha, ˙ar©et lil g˙add ta’ ˙addiema f’xemx taqli u anki fis-satra tal-lejl, biex jidderi©u t-traffiku sakemm ji©u rran©ati l-˙sarat fillights.

It-top management ta’ Transport Malta jit˙allas dawk ilbelli liri kollha, biex imbag˙ad isiru frejje© b˙al dawn.

Imxaqqaq il-mit ta’ RCC Ir-riΩenja ta’ Richard Cachia Caruana sfurzata millParlament li vvota favur il-mozzjoni tal-OppoΩizzjoni li ©iet appo©©jata wkoll minn Jeffrey Pullicino Orlando, kienet daqqa ta’ ˙arta kbira g˙al GonziPN, hekk kif safa umiljat l-akbar strate©ista li g˙andu l-Partit Nazzjonalista, li f’dan il-kaΩ tinkludi wkoll li tkun: manipulatur, wheel-

er dealer, Mr Fix It, Mr Know It All, eçç.

L-awra li hu mdawwar biha l-mit ta’ Cachia Caruana, ta’ Mr Fix It li kapaçi jsib soluzzjoni g˙al kull kriΩi u jeg˙leb kull ostaklu, ©ie mxaqqaq mhux ftit meta Cachia Caruana, li jikkonsidra lilu nnifsu b˙ala indispensabbli u untouchable , kien im©ieg˙el idabbar rasu millParlament, proprju dik l-istituzzjoni li ma ©abx rispett g˙aliha u ˙ema minn warajha fl-affari tas-s˙ubija ta’ Malta fil-Partnership for Peace.

Ir-reazzjoni ta’ GonziPN g˙al din ir-riΩenja tant kienet isterika, li ta’ bilfors isiru l-paraguni mar-reazzjoni tal-PN g˙ar-riΩenja ta’ Karm Mifsud Bonnici, meta Franco Debono ma laqqat ebda ‘kundanna’. Anzi, g˙all-kuntrarju, ittellg˙et mill-ewwel g˙ad-diskussjoni l-mozzjoni privata ta’ Debono dwar il-©ustizzja u bdew isiru s-seduti tal-Kumitat Mag˙Ωul tal-Kamra dwar l-abbozz ta’ li©i talistess Debono dwar il-finanzjament tal-partiti.

Imma meta ©ie m©ieg˙el jirriΩenja l-gran alla Richard Cachia Caruana, waqg˙u ssoqfa tas-sema u ©©arrfu l˙itan tad-dinja u beda l-biki u t-theΩΩiΩ tas-snien, bil“kundanni”, “konsegwenzi” u twissijiet minn Dr Gonzi li “mhux se tieqaf hawn”.

Imbag˙ad iridu jbellg˙uhielna li Cachia Caruana huwa biss “biçça” Civil Servant.

Salarju m’g˙ola alla g˙all-gran alla RCC F’demokrazija fully fledged, kif g˙andha tkun, ma jsirx il-log˙ob tan-noli b˙alma jsir hawn Malta biex informazzjoni li g˙andu dritt g˙aliha l-Parlament, issir mag˙rufha u ma tibqax mistura.

Imma l-˙abi u l-omertà huma ngastati fid-demokrazija a la Maltija. Mhux biss f’dak li ©ie Ωvelat minn Wikileaks u dwar min jaf kemm il-˙a©a o˙ra, imma anki dwar issalarju fenomenali ta’ €148,000 u l-perkaççi m’g˙ola alla li kien igawdi l-gran alla RCC. G˙alxejn saru mistoqsijiet parlamentari dwar dan g˙ax Tonio Borg qag˙ad jilg˙ab noli u ˙eba l-pakkett skandaluΩ li kien igawdi Cachia Caruana.

11

minn Invictus

U kien biss wara li l-gazzetta MaltaToday heddet lil Tonio Borg illi jekk mhux se jag˙ti t-tag˙rif mitlub, kienet se tiΩvelah hi, illi l-Viçi Kap ta’ GonziPN iddeçieda li jiççaqlaq.

Tal-mist˙ija l-‘©ustifikazzjoni’ ta’ Lawrence Gonzi g˙al din il-˙niΩrija meta qal illi biex ji©u impjegati tnejn minnies flok Cachia Caruana, se ji©u jiswew aktar milli kien qieg˙ed jiswa RCC g˙all-Kaxxa ta’ Malta.

Ji©ifieri skont Lawrence Gonzi ma jeΩistix f’Malta u possibbilment fil-bqija tad-dinja xi ˙add tajjeb daqsu g˙ax is-‘superman’ gran alla Cachia Caruana jiswa daqs tnejn min-nies f’daqqa.

Ara x’arja ta’ superjorità tboss hi din u b’liema mod jinçensaw u j˙arsu lejn xulxin tal-klikka GonziPN.

Franco Debono kkonfondut Franco Debono qabdu konfondiment kbir meta l-Prim Ministru Gonzi l-Óadd li g˙adda cosy cosy g˙all-arja kundizzjonata tal-penthouse tal-istamperija, imdawwar b’numru ta’ tfajliet sbie˙ u inqas sbie˙, qal illi d-deputati dissidenti jridu jiffaççjaw “il-konsegwenzi” u implika li dawn jistg˙u jitkeççew mill-Partit Nazzjonalista. Óallik imbag˙ad sorsi fi ˙dan il-PN mhux identifikati ©ew ikkwotati mit-Times li dan ma kienx il-kaΩ.

B’reazzjoni g˙al dan Franco Debono g˙amel plejtu kbir u qal li huwa m’g˙amel xejn ˙aΩin li min˙abba fih kien ˙aqqu jitkeçça. Anzi l-PN kien imissu wera gratitudni lejh g˙al dak li g˙amel, u mhux jikkastigah bilkundanni.

Imma ng˙id jien, g˙alfejn dan il-plejtu kollu min-na˙a ta’ Franco Debono, jekk sa ftit tal-©img˙at ilu kien qieg˙ed isostni li ma kienx g ˙ a d u aktar membru tal-PN g˙ax kien irriΩenja g˙al darba, darbtejn.

Óarsa lejn il-©img˙a li g˙addiet tielet dinja. L-MUMN semmiet fost o˙rajn in-nuqqas ta’ infermiera, li maΩ-Ωmien telqu u qatt ma ©ew sostitwiti. L-MUMN qalet ukoll li l-isptar kien mimli ©rieden, u ˙e©©et lill-pubbliku biex ma juΩax dan l-isptar, iΩda biex imur jinqeda fl-Isptar Mater Dei. Filwaqt li l-Ministru g˙al G˙awdex ikkundannat l-istqarrija tal-unjin, madankollu ma ça˙ d i t x l i h e m m nuqqas ta’ staff jew il-preΩenza tal©rieden.

Ra©el jitlef ˙ajtu waqt li kien qed isuq William Bowell ta’ 59 sena tilef ˙ajtu meta kien involut f’inçident tat-traffiku. L-inçident se˙˙ nhar it-Tnejn filg˙axija, meta Bowell kien qed isuq fi Triq Burmarrad, direzzjoni lejn ilMosta. Bowell jidher li tilef il-kontroll tal-karozza meta ˙assu ˙aΩin, bilkonsegwenza li baqa’ die˙el f’karozz a l i k i e n e t ©ejja mid-direzzjoni opposta. G˙alkemm is-sewwieqa talv e t t u r a l - o ˙ r a ma ©arrbet l-ebda ©rie˙i, Bowell ©ie ççertifikat mejjet fuq il-post. L-inkjesta f’dan il-kaΩ tmexxiet mill-Ma©istrat tal-G˙assa Giovanni Grixti.

Esebizzjoni tal-Arti u d-Disinn fl-MCAST Varjetà ta’ skultura u arti b˙alissa tinsab esebita fil-kulle©© tal-MCAST ©ewwa l-Mosta. Din hija l-˙dax-il sena li s-sezzjoni tal-Arti u d-Disinn fl-MCAST qed ittella’ esebizzjoni simili. Ix-xog˙ol esebit huwa kollu talistudenti, u juri wkoll xi xog˙ol li l-

Jidda˙˙lu Malta Ωew© gruppi ta’ immigranti Matul din il-©img˙a dda˙˙lu Malta Ωew© gruppi separati ta’ immigranti.

L - e w w e l g r u pp idda˙˙al nhar lErbg˙a, u kien jikkonsisti biss fi tliet nisa u tarbija, li qalu li kienu misSomalja. In-nisa u t-tarbija kienu fuq dg˙ajsa ma’ numru sostanzjali ta’ immigranti o˙ra, li rrifjutaw l-assistenza g˙ax riedu jibqg˙u jsalpaw lejn l-Italja. It-tieni grupp ta’ immigranti dda˙˙al f’Malta nhar il-Óamis, u kien jikkonsisti f’84 persuna li wkoll qalu li ©ejjin mis-Somalja. Fosthom kien hemm 32 mara u tifla Ωg˙ira. Dan la˙˙ar grupp tella’ l-ammont ta’ immigranti li da˙lu f’Malta din is-sena g˙al iktar minn elf persuna.

L-MUMN tikkundanna t-telqa fl-Isptar t’G˙awdex L-Unjin tal-Infermiera u l-Qwiebel (MUMN) din il-©img˙a kkundannat ittelqa li hemm fl-Isptar Ìenerali t’G˙awdex, filwaqt li ddeskriviet isservizz u l-ambjent b˙ala wie˙ed tat-

istudenti tal-kulle©© g˙amlu g˙al diversi kumpanniji u a©enziji talgvern. Illum hija l-a˙˙ar ©urnata talesebizzjoni, u l-˙inijiet tal-ftu˙ huma bejn it-3.00 ta’ wara nofsinhar u t8.00 ta’ filg˙axija.

Ronan Keating u Gigi d’Alessio f’Malta Din il-©img˙a Ronan Keating u Gigi d’Alessio kienu f’Malta biex jipparteçipaw fil-kunçert annwali tattenur Malti Joseph Calleja. G˙al Keating, artist IrlandiΩ ta’ fama internazzjonali, din ma kinitx l-ewwel darba li ©ie jkanta f’pajjiΩna, hekk kif l-a˙˙ar kunçert tieg˙u fl-2010 jinΩel tajjeb ˙afna mal-udjenza Maltija.

G˙all-istess kunçert ©ie wkoll f’Malta l-artist Taljan Gigi d’Alessio, li d-diski tieg˙u huma wkoll popolari malMaltin.

12

08.07.2012

Kumment

IL-kAÛ TAL-GARdEn oF EdEn

Helena Dalli Kelliem Ewlieni g˙as-Settur Pubbliku u l-Ugwaljanza

Nhar il-Óamis li g˙adda inqatg˙et il-kawΩa li l-Garden of Eden g˙amlu lil Transport Malta u lill-Ministru g˙atTrasport. Il-Qorti ordnat ilkumpens ta’ €50,000 talli Transport Malta u l-Ministru g˙at-Trasport Ωammew lillkumpannija Garden of Eden milli j˙addmu l- open top buses tag˙hom.

Wara s-snin jafu li g˙andhom ra©un u l-Gvern jibqa’ jiddiskrimina kontrihom u spiçça biex ˙adilhom ˙obΩhom, issa fl-a˙˙ar tal-Garden of Eden ing˙ataw ra©un mill-Qorti.

Hija xi ˙a©a tajba li ng˙ataw ra©un, però l-˙sara li saret lil tal-Garden of Eden, lill-impjegati li kellhom, u lill-familji tag˙hom hija irreparabbli, g˙ax sa˙ansitra kellhom ibig˙u parti min- negozju tag˙hom u jibag˙tu lill˙addiema lejn id-dar g˙ax ilGvern in©ustament ma ˙allihomx joperaw.

Diskriminazzjoni sfaççata li ˙add ma jne˙˙ilhom minn mo˙˙hom li saret kontrihom min˙abba t-twemmin politiku tag˙hom.

Din l-istorja ta’ in©ustizzja sfaççata ilha tkaxkar is-snin.

Jien g˙amilt bosta mistoqsijiet parlamentari biex forsi din ilfamilja tiskopri x’hemm wara li l-Gvern kien daqstant ˙erqan

li jtellfilhom ˙obΩhom. Imma qatt ma ng˙atajna twe©ibiet diretti. Dejjem daru mal-punti kruçjali, kif dejjem jag˙mel ilGvern meta ma jkollux ra©un.

Sa˙ansitra l-Kummissjoni g˙all-Kummerç Ìust qatg˙atha li tliet open-top double-deckers tal-Garden of Eden kellhom jing˙ataw liçenzja minn Transport Malta biex joperaw.

Dak iΩ-Ωmien kien hemm bosta li tkellmu fuq it-trattament li ng˙ataw tal-Garden of Eden, fosthom The Times li kienet ippubblikat editorjal fuq il-kaΩ tag˙hom fejn kienet staqsiet x’se jag˙mel il-Gvern fuq din il-kwistjoni u li huwa tal-mist˙ija li jkollok dawn issitwazzjonijiet. U l-Gvern baqa’ m’g˙amel xejn.

Issa nqatg˙et mill-Qorti.

X’se jag˙mel il-Prim Ministru?

X’se jag˙mel il-Ministru Gatt?

X’se tag˙mel Transport Malta?

Min se j©orr ir-responsabbiltà?

Se jintalbu riΩenji? Se ssir investigazzjoni? Hemm bΩonn li ssir inkjesta fi Transport Malta ˙alli jsir mag˙ruf min kienu dawk li g˙amlu din il˙sara kollha g˙al dawn is-snin kollha u li kkawΩaw din lin©ustizzja u tbatija lill-familji dipendenti minn din ilkumpannija.

Barra minn hekk il-©img˙a

l-o˙ra l-Qorti tal-Appell (ippresedut mill-Prim Im˙allef Silvio Camilleri, u l-Im˙allfin Geoffrey Valenzia u Giannino Caruana Demajo), irrifjutat talba ta’ Transport Malta biex tibdel sentenza li kienet ing˙atat mill-Prim’Awla talQorti Çivili fejn Transport Malta nstabet ˙atja li kisret illi©i meta ma ˙ar©itx liçenzja lill-Garden of Eden biex topera tmien open-top doubledecker buses.

Il-Qorti tal-Appell qalet li Transport Malta kienet skorretta u Ωleali meta g˙aΩlet li ma tipproçessax l-applikazzjonijiet tal-Garden of Eden.

It-tliet im˙allfin qalu li ma jemmnux li kienet koinçidenza li direttiva ministerjali – biex Transport Malta ma to˙ro©x liçenzji g˙al open-top doubledecker buses sakemm titfassal politika dwar dan il-qasam – ˙ar©et fl-istess ©urnata li lkumpannija kellha ttella’ l-vetturi tag˙ha g˙all-ispezzjoni ˙alli ji©u rre©istrati.

“Dan ikompli jsa˙˙a˙ l-argument tal-Garden of Eden li Transport Malta mxiet b’mod abbuΩiv fil-konfront tag˙ha stante li fl-istess Ωminijiet kompetituri tag˙ha kienu qeg˙din joperaw b’vetturi identiçi u hi baqg˙et ti©i rinfaççjata b’kull ostaklu possibbli biex tottjeni

l-istess liçenzji.”

Din hija Malta tag˙hom li qeg˙din ng˙ixu fiha, lanqas g˙adna nistg˙u ng˙idulha Malta tag˙na. Jekk tkun Laburist, m’g˙andekx çans tie˙u dak li huwa bi dritt tieg˙ek. Jekk tkun Laburist lesti li joqtlu lilek u lid-dipendenti tieg˙ek bil-©u˙.

Dan huwa apartheid politiku.

Jista mhux ikollok deçiΩjonijiet mill-Kummissjoni g˙all-Kummerç ©ust u mill-Qrati, g˙ax xorta, g˙all-Gvern li jg˙odd jekk intix minn tal-qalba, u jekk m’intix, ma ti˙ux lanqas dak li g˙andek dritt g˙alih.

Oligarkija bil-provi g˙andna, fejn jekk ma tkunx minn talklikka ta’ ©ewwa taç-çirku ta’ GonziPN, jew jekk ma jkollokx xi kuntatt ma dan iç-çirku li jista ‘jaqbeΩ g˙alik’, m’g˙andekx çans. U jaqbeΩ g˙alik nag˙milha f’inverted commas, g˙ax mhux il-kaΩ li xi hadd jaqbeΩ g˙alik, f’soçjetà ©usta m’g˙andekx bΩonn min jaqbeΩ g˙alik biex tie˙u dak li hu bi dritt tieg˙ek.

Tal-Garden of Eden riedu jie˙du dritt mhux pjaçir.

Riedu ©ustizzja mhux preferenzi.

Imma Malta ta’ GonziPN hekk ta˙dem.

Nistennew li ssir inkjesta fi Transport Malta fuq dan il-kaΩ.

REALTAJIET TAL-FAQAR Joe Farrugia joefarrugiafarell@gmail.com

Ftit tax-xhur ilu, preçiΩament qabel u wara l-elezzjonijiet talkunsilli lokali ta’ Marzu li g˙adda, il-Prim Ministru Lawrence Gonzi kien qalilna li kien se jg˙id lid-deputati u lillkandidati biex jag˙mlu b˙alu u jibdew iΩuru lill-familji biex jisimg˙u ming˙andhom x’inhuma l-problemi li qeg˙din i˙abbtu wiççhom mag˙hom.

M’g˙andniex xi ng˙idu, ladarba l-elezzjoni tinsab fil-qrib, g˙ad-deputati u l-kandidati, din ma kinitx xi ˙a©a li kellu g˙alfejn jg˙idielhom Lawrence Gonzi biex jag˙mluha.

Mhumiex wie˙ed jew tnejn dawk id-deputati u kandidati Nazzjonalisti li wara erba’ snin ma tarahomx b’nemes, fl-a˙˙ar sena tarahom i˙abbtu l-bibien.

Qishom il-familji jibdew i˙abbtu wiççhom ma’ problemi ftit xhur qabel l-elezzjoni biss.

Milli jidher mhux id-deputati kollha obdew lil Lawrence Gonzi. Jew jekk obdewh, minflok qeg˙din i˙abbtu lbibien f’Malta, qeg˙din i˙abbtu l-bibien f’xi dinja o˙ra.

Qieg˙ed ng˙id hekk wara li dan l-a˙˙ar smajt lid-Deputat Nazzjonalista Joe Falzon jg˙id

li llum il-faqar qieg˙ed jitkejjel fuq is-safar. Skont hu, jekk familja minflok Ωew© safriet f’sena qieg˙da ssiefer darba biss, allura din il-familja tqis li issa qieg˙da f’riskju ta’ faqar.

Skont dan l-istess deputat Nazzjonalista, jekk familja qabel kienet issiefer darba fissena, u issa, min˙abba l-problemi finanzjarji li t˙abbat wiççha mag˙hom, l-istess familja mhix issiefer darba fissena, allura din il-familja qieg˙da tg˙id li issa qieg˙da tg˙ix fil-faqar.

Dikjarazzjonijiet b˙al dawn juru bl-aktar mod çar kemm in-Nazzjonalisti huma maqtug˙in g˙al kollox min-nies.

Juru bl-aktar mod çar kemm id-deputati Nazzjonalisti jg˙ixu f’dinja o˙ra u ma jimpurtahomx minn dak li g˙addejjin minnu l-familji Maltin u G˙awdxin.

Ir-realtà li ilni niltaqa’ mag˙ha jien, (li ma qg˙adx nistenna l-elezzjoni toqrob biex bdejt indur il-familji), hija ferm u ferm differenti mill-impressjoni li pprova jag˙ti Joe Falzon. U qieg˙ed ng˙id “limpressjoni li pprova jag˙ti Joe Falzon” g˙ax jiena konvint li

ma ltaqa’ ma’ ˙add li qallu li qieg˙ed jg˙ix fil-faqar sempliçiment g˙ax m’g˙adux isiefer mill-inqas darba fissena. U g˙alhekk inqis id-dikjarazzjoni tieg˙u b˙ala insult lill-intelli©enza tal-familji Maltin u G˙awdxin.

FiΩ-Ωjarat lill-familji, ta’ kuljum niltaqa’ ma’ familji li jg˙idulek kemm saret diffiçli g˙alihom biex ila˙˙qu mal˙ajja. U mhux qieg˙ed nitkellem dwar familji fejn g˙andhom lil xi ˙add bla impjieg. Mhux qieg˙ed nitkellem ma’ familji b’xi ˙add jaqla’ biss il-paga minima. Qieg˙ed nitkellem dwar familji fejn ilmissier u l-omm ja˙dmu ttnejn.

Proprju ftit tal-jiem ilu, familja simili qaltli li l-paga tal-mara tmur kollha g˙all-edukazzjoni tat-tfal (din il-familja g˙andha Ωew©t itfal fi skola sekondarja), g˙all-kontijiet tad-dawl u talilma, u g˙al-loan li g˙andhom fuq id-dar. U l-paga tar-ra©el, li g˙andu biss ftit aktar mill-paga minima nazzjonali, lanqas isservihom g˙all-bΩonnijiet lo˙rajn kollha.

Iltqajt ma’ omm mhux miΩΩew©a li toqg˙od mal-familja

tag˙ha. Qaltli li ilha tfittex impjieg xhur s˙a˙, imma g˙alxejn, anke jekk g˙andha livell ta’ edukazzjoni sekondarja. Minbarra li tie˙u ˙sieb ittifel, li g˙ad g˙andu ˙ames snin, trid tag˙ti l-kontribuzzjonijiet tag˙ha g˙all-bΩonnijiet komuni, b˙alma huma l-kera, il-kontijiet tad-dawl u tal-ilma, u l-manutenzjoni tad-dar.

Urietni l-voucher tal-benefiççju tal-ener©ija li bag˙tilha lGvern, voucher ta’ inqas minn Ωew© ewro, u bid-dmug˙ f’g˙ajnejha qaltli: “Dan mhux insult li jibg˙atlek voucher ta’ inqas minn Ωew© ewro!”

Iltqajt ma’ familji li jkunu qeg˙din jistennew bil-˙erqa lftit g˙a©in u ross li jing˙ataw b’xejn kull tant Ωmien bi skema tal-Unjoni Ewropea.

Iltqajt ma’ familji li lanqas il˙wejje© ma jg˙addu biex jiffrankaw ftit dawl.

Dawn huma realtajiet li ilni niltaqa’ mag˙hom snin s˙a˙.

Wara kollox huma r-realtijiet ukoll ta’ dawk li tqabbdu millCaritas biex jag˙mlu studju dwar il-faqar f’pajjiΩna.

Altru minn kwistjoni ta’ safra jew tnejn fis-sena!

08.07.2012

Editorjal

13

www.kullhadd.com Kull˙add, A28B, Industrial Estate, il-Marsa, MRS3000 Editur: 2568 2270 editur@kullhadd.com | Reklami: 2568 2278 sales@kullhadd.com | Accounts: 2090 1518 accounts@kullhadd.com Distribuzzjoni: 2090 1517 | Email ©enerali: editorial@kullhadd.com | Twitter: http://twitter.com/#!/KullHadd

Wara l-qtil brutali ta’ Mamadou Kamara Ωmien, instintivament jista’ jispiçça jiΩvoga l-frustrazzjonijiet tieg˙u fuq min jista’ jidher f’g˙ajnejh li qieg˙ed jheddidlu jew inaqqarlu ˙obΩu.

Fil-verità dawk l-immigranti illegali li g˙andhom id-dritt ja˙dmu f’pajjiΩna, ˙afna minnhom jag˙mlu xog˙ol li ma jridux jag˙mlu l-Maltin. Anki li ma kienx g˙all-fatt li g˙andna bosta ˙addiema millAfrika li jinsabu hawn min˙abba l-immigrazzjoni illegali, xorta wa˙da kien ikollna ˙afna ˙addiema barranin fostna li jag˙mlu xog˙ol li lMaltin jippreferu li ma jag˙mlux. Flok Afrikani ta’ ©ilda skura, kien ikun hawn, b˙alma di©à hawn, ˙afna Bulgari, Rumeni, Slavi, Sirjani, E©izzjani, eçç., li jag˙mlu dan ix-xog˙ol.

Fejn wie˙ed g˙andu veru joqg˙od attent, u huwa proprju d-dmir tat-trejdunjins li jiΩguraw dan, li l-immigranti li jkollhom il-permess ja˙dmu f’Malta, jing˙ataw tal-inqas ilkundizzjonijiet u l-benefiççji li tiggarantixxi l-li©i b˙ala minimu.

G˙ax altrimenti ner©g˙u nispiççaw fi Ωmien l-iskjavi f’pajjiΩna, xi ˙a©a li tkun immorali minnha nnifisha, u b’riΩultat indirett ta’ dan, jitwaqqg˙u u jittieklu l-kundizzjonijiet minimi tax-xog˙ol li jgawdu l-˙addiema Maltin, li kellhom jg˙addu minn kalvarji kbar biex kisbu dawn il-kun-

dizzjonijiet minimi tax-xog˙ol.

L-aktar aspett problematiku tal-kwistjoni tal-immigrazzjoni illegali ©ewwa pajjiΩna huma n-numri, l-g˙add ta’ immigranti illegali li jiΩbarkaw f’Malta, li a proporzjon taddaqs Ωg˙ir ta’ pajjiΩna, huwa relattivament kbir u li min˙abba f’hekk mhux dejjem ikun wie˙ed mani©©jabbli.

Qeg˙din nitkellmu dwar wie˙ed mill-iΩg˙ar pajjiΩi fiddinja, l-iΩg˙ar Stat Membru talUnjoni Ewropea li jismu Malta, bil-fruntieri tieg˙u miftu˙in g˙all-ba˙ar u dak kollu li j©ib mieg˙u, im˙axken kif inhu bejn Ωew© kontinenti.

Malta ˙anina, ˙obΩa u sardina, u Ωgur li qatt mhija se ta˙sel idejha mill-obbligu tassolidarjetà lejn min jinsab f’kundizzjonijiet tant iddisprati li, kwaΩi kwaΩi, ˙aj jew mejjet ma tag˙milx wisq differenza g˙alih; tant hu hekk biex jaqsmu l-ba˙ar bejn kontinent u ie˙or, ta’ spiss ji©u wiçç imb wiçç mal-mewt.

Imma biex inkunu f’qag˙da li nuru s-solidarjetà tag˙na, skont ir-riΩorsi limitati li g˙andna, in-numri jridu jkunu mani©©jabbli.

Huwa meta n-numri ta’ immigranti illegali li jiΩbarkaw f’pajjiΩna jkunu relattivament kbar, b˙alma ©ieli kienu, u dawn ma jibqg˙ux aktar mani©©jabbli, li jibdew jikkumplikaw rwie˙hom il-problemi.

PajjiΩi ferm akbar minna filqalba tal-Ewropa, li ma jinsabux b˙alna fuq il-fruntiera bejn kontinent u ie˙or, bi w˙ud minnhom li g˙andhom storja ta’ imperjaliΩmu u kolonjaliΩmu mill-aktar kiefer, li fi snin img˙oddija g˙amlu ˙erba mill-Afrika u g˙alhekk tinsab fiex tinstab, fi stat ta’ devastazzjoni u karestija, g˙andhom ixammru l-kmiem u jerfg˙u mag˙na biçça sew mill-piΩ tal-problema tal-immigrazzjoni illegali.

Il-problema tan-numri kbar ta’ immigranti illegali li ©ew fostna fis-snin li g˙addew, kellha wkoll il-konsegwenza li l-immigranti li kienu kkonfinati fiç-çentri ta’ detenzjoni, u anki sa çertu punt dawk fiççentri miftu˙a, qeg˙din jg˙ixu f’kundizzjonijiet li qajla jixirqu lid-dinjità tal-bniedem.

Mal-frustrazzjoni tag˙hom li spiççaw maqbuda Malta, flok komplew bil-vja©© li kellhom fil-pjan tag˙hom li jispiççaw fl-Italja, dawn l-immigranti illegali jkomplu jiffrustraw rwie˙hom bl-ambjent deprimenti u degradanti li jkollhom jg˙ixu fih fiç-çentri ta’ detenzjoni u fiç-çentri miftu˙a.

Apparti li ji©u mça˙˙din millibertà tag˙hom, dawn l-immigranti ji©u kkonfinati f’ambjent degradanti ferm aktar minn tal-˙abs fejn jintbag˙tu persuni li jkunu wettqu reati serji, meta l-uniku reat ta’ dawn l-immigranti jkun li

da˙lu illegalment fil-pajjiΩ, meta fil-fatt ma ridux jid˙lu f’dan il-pajjiΩ u, li kien g˙alihom, spiççaw xi mkien ie˙or.

Huma l-forzi tal-ordni, is-suldati, l-uffiçjali taç-çentri ta’ detenzjoni u l-pulizija li qeg˙din ji©u kontinwament wiçç imb wiçç ma’ din irrealtà kiefra, mimlija tensjoni li tista’ tiΩbroffa minn ˙in g˙all-ie˙or, mhux il-Prim Ministru, il-Ministru tal-Intern jew il-Ministru tal-Affarijiet Barranin.

Huma dawn il-˙addiema li jmorru fiç-çentri ta’ detenzjoni biex jaqilg˙u l-˙obΩa ta’ kuljum g˙all-familja, li huma esposti g˙ar-riskji kollha, li jridu jaraw kif jag˙mlu biex iΩommu l-ordni f’sitwazzjoni li minnha nnifisha hija mibnija fuq id-diΩordni.

Il-qtil ©img˙a ilu tal-immigrant mill-Mali, Mamadou Kamara mag˙ruf b˙ala ‘Zoto’, g˙andu j©eg˙ilna nirriflettu mhux ftit dwar x’jista’ jsir biex b˙ala pajjiΩ in©orru l-piΩ li nifil˙u n©orru, dwar x’g˙ajnuna g˙andna nistennew biex il-piΩ kbir li qeg˙din in©orru fuq spallejna b˙ala pajjiΩ, naqsmuh ma’ pajjiΩi li jifil˙u ferm aktar minna, biex innumri jsiru aktar ra©jonevoli u mani©©jabbli u l-immigranti li jkunu fiç-çentri ta’ detenzjoni jew fiç-çentri miftu˙a, nilqg˙uhom b’aktar dinjità u solidarjetà.

“

“

Il-qtil brutali talimmigrant illegali mill-Mali, Mamadou Kamara, qtil li ç-çirkostanzi li wasslu g˙alih bdew meta dan ©ie rrifjutat il-kura medika filPoliklinka tal-Furjana g˙ax ma kellux karta tal-identità, jer©a’ j©ib fil-wiçç, bl-imsiemer u liskaldi kollha tag˙ha, ilkwistjoni kumplessa u ta˙raq tal-immigrazzjoni illegali ©ewwa pajjiΩna.

Fil-qalba tieg˙u, il-poplu Malti, g˙all-grazzja ta’ Alla, mhuwiex wie˙ed razzist u lepisodji ta’ im©iba razzista vera u proprja f’pajjiΩna matul is-snin kienu tassew rari u iΩolati.

Hija minoranza tassew Ωg˙ira fil-popolazzjoni tag˙na li t˙addan fehmiet tabil˙aqq razzisti g˙al ra©unijiet ta’ ideolo©ija jew twemmin, insensati kemm huma insensati.

Hemm imbag˙ad dawk li tendenzjalment jistg˙u isiru ‘razzisti’ mhux b’g˙aΩla ta’ xi twemmin tal-lemin estrem, imma g˙ax ma jafux mod ie˙or fid-diffikultajiet tal-˙ajja li j˙ossuhom qeg˙din jeg˙rqu fihom.

F’g˙ajnejn din il-kategorija ta’ persuni fis-soçjetà tag˙na li j˙ossuhom mg˙aff©a min˙abba ra©unijiet soçjali jew ekonomiçi, l-immigranti illegali jistg˙u jidhru ta’ theddida anki jekk mhumiex.

Min isib ru˙u dahru mal-˙ajt, f’diffikultajiet serji fuq tul ta’

IL-KUNGRESS TAL-PARTIT LABURISTA

Lydia Abela Segretarja tal-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Fl-emendi g˙all-Istatut talPartit Laburista ta’ l-2008, ftit wara li la˙aq mexxej Dr. Joseph Muscat, kien ©ie ma˙sub li l-membri tal-Partit ikollhom vuçi aqwa fit-tfassil tal-politika tal-partit.

Il-Kungress tal-partit, li se jitlaqqa’ aktar tard din is-sena, se jlaqqa’ fih lill-membri talPartit bil-g˙an li jitfasslu linji gwida li fuqhom se jkun bbaΩat il-programm elettorali.

Il-Kungress se jkun proçess miftu˙ li jag˙ti vuçi u spazju g˙al diskussjoni f’mument hekk importanti fil-politika ta’ pajjiΩna.

Tul dawn l-a˙˙ar ©img˙at ilPartit Laburista ˙ejja sensiela ta’ laqg˙at f’kull lokalità b˙ala parti mill-proçess biex eventwalment jitlaqqa’ l-ewwel Kungress tal-Partit.

Laqg˙at li l-protagonisti fihom huma l-membri li se

jwasslu biex aktar tard din issena stess jitlaqqa’ l-Kungress tal-Partit Laburista. B’hekk ilmembri fi ˙dan il-Partit Laburista qed jing˙ataw lopportunità li jag˙tu l-fehma tag˙hom fuq il-˙idma li qed iwettaq il-Partit u fit-tfassil talproposti tieg˙u.

Il-Kungress tal-Partit Laburista se jkun ibbaΩat fuq ilparteçipazzjoni u l-konsultazzjoni. Pro©ett li hu mmirat biex jag˙ti l-ispazju g˙al diskussjoni f’numru ta’ attivitajiet fejn ser ji©u ttrattati diversi temi bil-g˙an li ji©i diskuss kif dan il-pajjiΩ jista’ jing˙ata direzzjoni bi tmexxija bilg˙aqal kif verament jixraqlu.

Il-Kungress tal-Partit se jkun opportunità g˙al diskussjoni miftu˙a li jg˙arbel ˙sibijiet differenti bl-aktar mod wiesa’ possibbli. Il-membri tal-Partit se jkunu qed jing˙ataw spazju

biex isemmg˙u le˙inhom u jag˙tu l-veduti tag˙hom dwar su©©etti li se jkunu qed ji©u diskussi biex b’hekk kull membru jkollu l-opportunità li jsemma’ l-fehma tieg˙u.

Il-Partit Laburista huwa luniku partit li jlaqqa’ lill-membri tieg˙u b’dan il-mod g˙aliex huwa partit li verament jistma l-opinjonijiet u l˙sibijiet tal-membri tieg˙u.

Il-Kungress ta’ din is-sena se jkun l-ewwel esperjenza g˙al partit li qieg˙ed jimbarka fuq dan il-pro©ett. Pro©ett li hu mmirat biex jag˙ti spazju g˙al diskussjoni f’numru ta’ attivitajiet. Kien g˙alhekk li l-Partit g˙amel imbuttatura biex aktar nies jissie˙bu fil-Partit biex eventwalment ikollhom lopportunità li jipparteçipaw f’din l-esperjenza sabi˙a biex flimkien infasslu l-politika li fuqha rridu nibnu pajjiΩ a˙jar.

Id-diffikultajiet li qed i˙abbat wiççu mag˙hom pajjiΩna llum u l-problemi li qed isibu ru˙hom fihom ˙afna familji Maltin huma riΩultat ta’ deçiΩjonijiet ˙Ωiena li ttie˙du mal-medda tal-a˙˙ar xhur u snin mill-Gvern, u minn deçiΩjonijiet li kellhom jittie˙du u ma ttie˙du qatt.

In-nuqqasijiet li se˙˙ew ilbiera˙ irridu nindirizzawhom bil-g˙aqal biex fiΩ-Ωmien li ©ej inkunu nistg˙u nil˙qu l-mira tag˙na li pajjiΩna jimxi ’l quddiem.

Il-Kungress se jkun attività speçjali mmirata biex flimkien mal-membri tal-Partit Laburista n˙ejju r-roadmap g˙all-©ejjieni qarib u aktar fittul, u nfasslu tmexxija bilg˙aqal biex pajjiΩna jkun jista’, bl-aktar mod stabbli, jilqa’ l-isfidi kollha li jrid jiffaççja fil-futur.

14

08.07.2012

Kumment

MINN FUQ IL-WHITEBOARD Toni Friggieri

A˙barijiet poΩittivi Çertifikat ta’ Matrikolazzjoni Dan l-a˙˙ar kellna a˙barijiet pjuttost poΩittivi fejn jid˙lu leΩamijiet lokali. Dan wara li ©ie m˙abbar tibdil fil-kundizzjonijiet biex wie˙ed jikseb iç-çertifikat tal-Matrikolazzjoni li permezz tieg˙u wie˙ed ikun jista’ jibqa’ javvanza fl-istudji tieg˙u.

Il-qofol ta’ dan it-tibdil huwa li fejn qabel biex wie˙ed jikseb dan iç-çertifikat ried jg˙addi mill-eΩami tal-Matsec f’numru ta’ su©©etti f’daqqa, u jekk ma jg˙addix anke f’wie˙ed ried jirrepeti s-su©©etti kollha, anke dak li jkun g˙adda minnhom, issa dak li jkun jista’ jag˙mel biss l-eΩami f’dawk is-su©©etti li ma jkunx g˙adda minnhom. Hemm limitu ta’ ˙ames snin biex wie˙ed jg˙addi mis-su©©etti kollha.

Billi dan iç-çertifikat jifta˙ il-bibien tal-edukazzjoni terzjarja, Ωgur li dan it-tibdil se jg˙in biex aktar studenti jid˙lu flUniversità u istituzzjonijiet o˙ra, u fl-istess ˙in inaqqas listress minn fuq l-istudenti.

G˙ax Ωgur li s-sistema preΩenti to˙loq stress kbir fuq listudenti u taqta’ qalb dawk l-istudenti meta ma jg˙addux minn xi su©©etti u jkollhom jirrepetu dawk l-eΩamijiet li g˙addew minnhom, minflok ma jikkonçentraw biss fuq dawk li ma g˙addewx minnhom. U huwa fatt li numru ta’ studenti ma komplewx l-istudji tag˙hom g˙ax ©ew iffaççjati minn din is-sitwazzjoni.

Klieb ji©©errew barra Sur Editur, Jistg˙u l-awtoritajiet ikkonçernati jie˙du ˙sieb ji©bru lkwantità ta’ klieb li qeg˙din ji©©errew barra t-triq flin˙awi ta’ Forti Rinella, ir-

Rikasoli, il-Kalkara?

Dawn il-klieb jidher li ma huma ta’ ˙add. Ma tistax tmur dawra ˙dejn il-ba˙ar bil-familja g˙ax malajr issib ru˙ek imdawwar b’dawn ilklieb jinb˙u lejk. Jekk taz-

zarda to˙ro© mill-karozza, malajr taqla’ xi ©idma minn dawn il-klieb. Nispera li jin©abru llum qabel g˙ada.

QATTUS, IL-KALKARA

It-termometru ta’ pajjiΩna Sur Editur, Dan l-a˙˙ar il-Prim Ministru u l-akkolti tieg˙u qabdu ritmu ta’ ripetizzjoni fejn jippruvaw ibellg˙u lil kul˙add li kollox miexi sew f’pajjiΩna, g˙ax g˙andna riΩultati tajbin fil-qasam tal-edukazzjoni, tas-sa˙˙a u taxxog˙ol. IΩda dawn huma kollha klixejiet.

Krema kkulurita, li tinbidel minn Ωmien g˙al Ωmien biex ti©bed l-g˙ajn fuq il-kejk, sa ma jinbieg˙.

Rigward l-edukazzjoni g˙adna kemm smajna kemm studenti ma komplewx il-korsijiet li qabdu s-sena l-o˙ra. Allura dan jista’ jitqies b’riΩultat tajjeb g˙al dan il-Gvern?

Is-sa˙˙a: il-Gvern jg˙id li s-servizz tassa˙˙a hu state of the art. IΩda qatt kellu l˙ila jibg˙at rappreΩentant bil-mo˙bi fidDipartiment tal-Emer©enza u jara kemm-il sieg˙a jqattg˙u l-individwi li jirrikorru g˙asservizz tas-sa˙˙a sa ma jinqdew?

Ix-xog˙ol: g˙adna kemm smajna li xxahar li g˙adda n-numru tan-nies qieg˙da

kompla jog˙la. Altru hux kollox miexi fuq ir-rubini g˙al dan il-Gvern.

U jien, ta’ Ωatat li jien, inΩid piΩ ie˙or fuq dan il-Gvern li jinsab fl-afja ta’ ˙ajtu. Il-proprjetà. Min˙abba l-˙afna li©ijiet tal-MEPA, li rriΩulta li qed tiΩboq lill-Gvern u qed tkompli to˙onqu fl-operat tieg˙u, bosta u bosta djar ma jistg˙ux jinbieg˙u. Min g˙al ˙a©a u min g˙al o˙ra.

U jekk dan mhux il-kaΩ, kif jista’ xi ˙add jispjegali li f’gazzetta bl-IngliΩ ta’ nhar ta’ Óadd ikun hemm dawk l-avviΩi kollha g˙all-bejg˙ tal-proprjetà? KwaΩi elf kull ©img˙a?

Jien dejjem smajthom jg˙idu li jekk f’pajjiΩna tieqaf it-tranja tal-proprjetà, ilpajjiΩ ikun miexi b˙all-granç: b’lura. U dan il-fatt ilna narawh, l-aktar mill-kwantità talbonds li l-Gvern qed jo˙ro© minn Ωmien g˙all-ie˙or.

FELICJAN FELICE, BIR MIFTUÓ

Irwejja˙ f’Ta’ Ûwejt Sur Editur, Qieg˙da nikteb f’isem ir-residenti li joqog˙du f’Ta’ Ûwejt rigward l-irwejja˙ li hemm f'dik iΩ-Ωona ta’ San Ìwann.

Sfortunatament ir-ri˙a g˙adha tippersisti. Din il©img˙a stess çempluli ˙afna residenti jilmentaw minn din il-problema; fosthom çemplitli residenta li tbati bilmard fil-pulmun.

Tal-mist˙ija! Lanqas biss

risposta ma rçevejna ming˙and l-awtoritajiet fuq kif se jeliminaw din it-tbatija li dawn in-nies qeg˙din isofru.

Il-Kunsill Lokali din il©img˙a stess re©a’ g˙amel diversi kuntatti mal-awtoritajiet. PerswaΩa li anke r-residenti re©g˙u ressqu dan lilment tal-irwejja˙ insopportabbli lill-awtoritajiet ikkonçernati f’dal-qasam.

IΩda donnu li l-ebda pressjoni ma ççaqlaqhom lil

dawn l-awtoritajiet!

Napprezza li min hu responsabbli li jara minn fejn ©ejja din il-problema, jag˙mel ˙iltu kollha biex jelimina dissitwazzjoni intollerrabli milliktar fis possibbli u darba g˙al dejjem sabiex ir-residenti ÌwanniΩi jkunu jistg˙u jgawdu l-am-bjent ta’ madwarhom kif xieraq.

RITA SALIBA, SAN ÌWANN

Çertifikat Vokazzjonali Il-Mexxej Laburista, Joseph Muscat, meta kien qed jitkellem fil-Mellie˙a nhar l-Imnarja, laqa’ l-bidliet li saru fis-sistema taç-Çertifikat tal-Matrikolazzjoni, u qal li dan kien pass ’il quddiem.

“U ng˙idu li fil-fatt g˙andna morru pass lil hinn minn hekk, irridu nkomplu g˙addejjin ’il quddiem u gvern ©did ikompli ja˙dem fuq programmi biex itejjeb il-Matsec.” Ûied jg˙id li Gvern Laburista mhux biss itejjeb din is-sistema, iΩda jag˙mel ukoll tibdil fl-eΩamijiet vokazzjonali fejn pajjiΩna jixtri sistema barranija, dik tal-BTech.

G˙alkemm din hija sistema tajba, je˙tie© li “b’mod parrallel mag˙ha tidda˙˙al sistema fejn a˙na dawn il-korsijiet u dawn l-eΩamijiet, bl-istess mod ta’ kif da˙al il-Matsec, jidda˙˙lu eΩamijiet lokali u niΩviluppaw korsijiet lokali g˙al dawk listudenti, biex it-tfal, il-©uvintur u t-tfajliet li jkunu jridu jag˙mlu eΩamijiet fil-qasam vokazzjonali ma jkollhomx i˙allsu mijiet ta’ ewro sabiex jag˙mlu dawn l-eΩamijiet. G˙ax dawn huma spejjeΩ fuq il-familji”. Dawk il-familji li wliedhom jersqu g˙all-korsijiet u eΩamijiet tal-BTech qed jonfqu mijiet ta’ ewro fuq dawn l-eΩamijiet.

Muscat qal li filwaqt li l-eΩamijiet tal-BTech jinΩammu, kif ©ara meta dda˙˙al il-Matsec, u llum il-Matsec huwa l-g˙aΩla ewlenija g˙ax huwa g˙aΩla ta’ kwalità, “bl-istess mod, b’mod parrallel niΩvilluppaw eΩamijiet vokazzjonali Maltin, g˙ax ilMaltin huma kapaçi u fil-qafas tal-Unjoni Ewropea dawn leΩamijiet ikunu rikonoxxuti f’pajjiΩi o˙ra u n˙affu l-piΩ minn fuq il-familji u l-istudenti Maltin u G˙awdxin”.

Bla dubju din hija a˙bar tajba g˙al dawk l-eluf ta’ Ωg˙aΩag˙, u anke xi adulti, li jippreferu tag˙lim vokazzjonali milli dak akkademiku, li llum qed isibuha diffiçli biex jie˙du korsijiet vokazzjonali.

Dan billi minn meta g˙alqu l-iskejjel tas-snajja’, korsijiet b˙al dawn huma miftu˙a biss g˙al dawk li temmew il-kors sekondarju tag˙hom, kif ukoll billi s-sistema tal-BTech titlob ˙las sostanzjali biex wie˙ed jag˙mel korsijiet b˙al dawn.

Min˙abba f’hekk g˙adna qed nitilfu numru kbir ta’ Ωg˙aΩag˙ li qed jispiççaw mill-iskejjel ming˙ajr ma jiksbu ebda ˙iliet. M’hemmx dubju li jekk ikollna sistema ta’ tag˙lim vokazzjonali adattat g˙all-gΩejjer tag˙na u eΩamijiet lokali, ikollna anqas studenti li ma jkomplux bl-istudju tag˙hom u jispiççaw mill-iskola ming˙ajr ma jiksbu ebda çertifikazzjoni.

Il-Learning Support Assistants jibqg˙u Fl-istess diskors il-Mexxej Laburista tkellem dwar l-LSAs u lIskejjel Privati: “U la qieg˙ed fuq l-edukazzjoni nixtieq inne˙˙i dubju ie˙or li naf li hemm min qieg˙ed jiΩra’ fl-iskejjel indipendenti.

Fl-iskejjel indipendenti b˙alissa dda˙˙let sistema tajba fejn jimpjegaw Learning Support Assistants biex imbag˙ad l-iskejjel li jimpjegaw lil dawn LSAs jie˙du reimbursment min-na˙a tal-Gvern. U kien hemm xi ru˙ tajba li qed ixxerridha li jekk jitla’ gvern ©did, din is-sistema jne˙˙iha u l-iskejjel indipendenti jispiççaw mill-©did ming˙ajr LSAs. Inserra˙ mo˙˙ liskejjel indipendenti u l-©enituri li jibag˙tu lil uliedhom fliskejjel indipendenti li din is-sistema se tkun qieg˙da tinΩamm.”

08.07.2012

Kumment

15

Radd ta’ ˙ajr lill-Mission Fund

Jg˙id Tieg˙u PATRI MARIO ATTARD OFM CAP

Sur Editur,

Ma jkellimnix!

“Ara ftit ukoll!

Kont miexi g˙allaffari tieg˙i. Rajtu.

Qsamt biex inkellmu u x˙in rani da˙al ji©ri ’l ©ewwa!”

Hija wa˙da millespressjonijiet ta’ w©ig˙ li nisma’ spiss.

F’pajjiΩna teΩisti din il-marda psikolo©ika u spiritwali.

G˙al xejn b’xejn persuna filli tkun likbar ˙abiba tieg˙ek, u filli taf issir l-iktar persuna li ma ©©err˙ekx!

Il-ferita li m©iba b˙al din tikkawΩa hija kbira! Kemm-il darba persuni ji©u jift˙u qalbhom mieg˙i u jg˙iduli li individwi li kienu ˙obΩ u sikkina mag˙hom, f’daqqa wa˙da ntrefg˙u minnhom.

Kemm hi kerha meta din ise˙˙ fil-familji! Imma©ina meta l-bint miΩΩew©a, g˙al xejn b’xejn, ma tkellimx lil ommha.

Imbag˙ad, g˙ax Alla ma ja˙milhiex lis-supervja, it-tnejn li huma jkunu mistednin g˙all-istess tie©. Wa˙da minnhom tippreferi ddur dawra daqsiex basta ma tkellimx lill-o˙ra!

Jiena ©arrabtha. Niftakar li meta kelli dawk il-wie˙ed u g˙oxrin sena, meta d˙alt il-kunvent malajr sibt is-salib jistennieni fuq l-g˙atba tal-bieb! Wie˙ed minn s˙abi ma kienx ikellimni. Rasi riedet tinfaqa’ bl-u©ig˙! Kif? Anki ©o kunvent issib il-kuntrarju? Tiççajta! Ippruvajt inkellmu u nsellimlu kemm-il darba, iΩda ma riedx jaf. Biex ma ntawwalx, ftit snin wara dan il-proxxmu ˙alla l-Ordni.

Fil-˙ajja impossibbli li ma jkollokx xi tg˙id. Anki l-imsaren fiΩ-Ωaqq igergru! Imma ta’ xi w˙ud donnhom g˙andhom sensor li ja˙dem wisq malajr u ja˙asra jasal g˙all-konkluΩjonijiet mg˙a©©la u bla sisien! Irridu nammettu, u dan qieg˙ed ng˙idu g˙alija l-ewwel wie˙ed, li fil-˙ajja mhux kul˙add i˙obbna. JeΩistu çertu nies li, sforz l-insigurtà kbira li hemm fihom, iridu jag˙mluha tas-sidien. L-iktar jekk ikollhom trobbija tat-tbatija fejn xi ˙add mill-©enituri kien alko˙oliku u aggressiv mas-sie˙eb l-ie˙or?!

Meta g˙addejt minn dik l-esperjenza ta’ swied il-qalb tg˙allimt bil-bosta. Kienu ji©u fuqi ©ranet fejn rasi kont in˙ossha se tinfaqa’ bl-u©ig˙. Id-dar jiena trabbejt f’ambjent ta’ m˙abba kbira. U, jekk kien hemm post li kont in˙alli rasi ta˙t mannara li dawn l-affarijiet ma kontx se n˙abbat wiççi mag˙hom kien proprju l-kunvent!

Imma biΩ-Ωmien tg˙allimt li ta˙t dik il-libsa nies tad-demm u l-la˙am hemm! U li min jid˙ol il-kunvent jid˙ol bilpakkett tieg˙u. Li niskanta bil-kbir hu kif il-Mulej jibqa’ jag˙mel uΩu minn nies b˙ali! Mimlija diffetti u dnubiet minn rashom sa’ saqajhom!

Imma l-Mulej jimxi differenti mill-mod kif nimxu a˙na nnies tad-dinja. Dak jara x-xewqa tal-qalb. U l-bqija jmexxi hu! Anzi, g˙alhekk ja˙dem b’nies miΩg˙uda bid-difetti u ddnubiet, inkella kif se jkun Alla fihom?!

Niftakar li meta kont nintasab wa˙di u nistaqsi: “X’g˙amiltilha lil din il-persuna?” dejjem kont in˙oss f’qalbi li g˙andi niffaççjaha wiçç imb wiçç. Dan hu li g˙amilt.

Tkellimt mag˙ha tliet darbiet.

F’dawk iΩ-Ωminijiet ktieb li tani kura©© ta’ sur biex nag˙mel dan il-pass qalbieni, kien dak ta’ John Powell: Will the real me stand up please? Sabi˙a wisq meta l-‘jien’ reali jitla’ fil-wiçç! Is-sinçerità mΩejna bl-g˙aqal u l-prudenza tfejjaq bil-bosta! Óajti mhix ward u Ωahar. Wara dan l-inçident xorta g˙adni niltaqa’ ma’ persuni li jdawru wiççhom in-na˙a l-o˙ra meta jarawni. Jekk jien we©©ajthom allura tkun opportunità taddeheb g˙alija li nitlob skuΩa. Mur ara! B’daqshekk ˙a taqa’ d-dinja!

Kif i˙obb jg˙id tant tajjeb l-evan©elizzatur Edward Spiteri: “Li nkun ra©el jew mara, ifisser li nammetti li Ωbaljajt.” Illum nemmen li ssir iktar ˙sara jekk noqg˙od niddefendi l-fama falza tieg˙i ta’ bniedem qaddis milli ng˙id çar u tond: “Óbieb, a˙fruli g˙aliex g˙axxaqtha!”

Tg˙allimt ukoll li ma’ w˙ud qatt mhu ˙a n©ibha Ωew©.

Nag˙mel x’nag˙mel! G˙al dawn soluzzjoni wa˙da sibt: nitlob g˙alihom u nberikom. U nitlob lill-Mulej li ma nkunx wie˙ed minnhom. X’sa˙ta ta’ attitudni! G˙aliex kull darba li nwettaqha mewta fuqi nnifsi n©ib! Óabib inkellmek. Proprju lilek li ddardarli l-istonku tieg˙i g˙ax tipprova twa˙˙aluli bil-pulit!

Inrodd ˙ajr lill-Mission Fund tal-g˙ajnuna u l-©eneroΩita tag˙hom. Ming˙ajr din lg˙ajnuna finanzjarja, ikun diffiçli ˙afna biex wie˙ed jirnexxilu jΩomm komunità ta’ morda u o˙rajn b’diffikultajiet mentali.

Bi˙siebna nixtru 150 gverta bil-flus li rçevenja peress li fis-sajf ikunu or˙os.

G˙andna f’mo˙˙na wkoll li nixtru xi mediçini g˙ar-residenti li b˙alissa g˙andhom bΩonnhom ˙afna.

Minn qalbna nirringrazzjaw lil kull min

jg˙in lill-Mission Fund finanzjarjament sabiex ikunu jistg˙u jg˙inu komunitajiet b˙al tag˙na. Din l-g˙ajnuna hija ta’ importanza kbira g˙alina. A˙na nwieg˙du t-talb tag˙na.

Min g˙andu xi bolol jew donazzjonijiet jista’ jibg˙athom lil ‘The Mission Fund’, Eureka Court, Blk A/6, Triq il-Kbira, il-Mosta jew jiddepoΩitahom fil-kontijiet tal-HSBC jew BOV. SOR ANNA MARIA SAMMUT, THE SISTERS OF JEANNE ANTIDE, LAHORE, IL-PAKISTAN

Il-bus shelter f ’Ta’ Sannat u ta’ TM f ’G˙awdex Sur Editur, L-ebda Ωviluppi f’Ta’ Sannat rigward it-tne˙˙ija tal- bus shelter min-na˙a ta’ TM. f’G˙awdex. Kemm hu sew meta tinzerta xi wie˙ed talqalba u jkollok lil min jg˙inek fil-˙ajja!

Hawn nies jakkwistaw dak li jkunu jridu bla ma jkollhom dritt g˙alih, imbag˙ad issib nies o˙rajn li jkun jist˙oqqilhom xi ˙a©a bi dritt u ji©u mça˙˙da minnha, forsi min˙abba twemmin politiku.

B˙alma jg˙idu: a˙jar ˙abib fis-suq minn mitt skud fissenduq. Ta˙t amministrazzjoni Nazzjonalista ˙niΩrijiet b˙al dawn ji©ru regolarment fil-konfront ta’ nies, speçjalment bi twemmin Laburista,

imbag˙ad meta tkun qed toqrob l-elezzjoni ©enerali, bla ebda skruplu ta’ xejn, tarahom sejrin i˙abbtulhom il-bibien g˙all-voti.

Trid tkun ma’ tal-PN biex ikollok wiççek imçappas ma nafx biex, biex tmur f’dan irra˙al titkarrab g˙all-voti.

Lokal Ωgur li qatt ma sar xejn ta’ ©id mill-gvern çentrali.

Ftit taΩ-Ωmien ilu ©iet ippubblikata ittra fuq dan il©urnal, b’ritratt mehmuΩ ta’ bus shelter fi Triq Ta’ Çenç, fir-ra˙al Ta’ Sannat, fejn in©ibdet l-attenzjoni talawtoritajiet ta’ TM f’G˙awdex sabiex din titne˙˙a minn fejn qieg˙da u titpo©©a xi mkien ie˙or, fejn ma tkunx ta’ ostaklu g˙al ˙add.

Issa li l-bini li hemm preçiΩ wara din il-bus shelter inbena, kif juri tajjeb ˙afna dan ir-ritratt mehmuΩ, iktar saret ovvja li din g˙andha titne˙˙a malajr kemm jista’ jkun.

Dawk responsabbli, Ωew© irjus kbar fi TM, mag˙rufin sew g˙all-kulur politiku tag˙hom, ©ew jaqg˙u u jqumu minn min qed ibati min˙abba din il-bus shelter g˙ax ma ˙adux azzjoni.

G˙andhom bΩonn dawn issinjuri, issa li bdiet is-s˙ana, ma tantx jg˙a©©lu ˙afna biex ine˙˙uha, li ma jmorrux jie˙du xi çmajra ddoqq l-iskotti u jimirdu, alla˙ares qatt.

MA TNEÓÓIETX, TA’ SANNAT.

L-20 anniversarju tal-KNÛ Sur Editur, Din is-sena timmarka lg˙oxrin anniversarju minn meta ©ie mwaqqaf il-Kunsill Nazzjonali taΩ-Ûg˙aΩag˙ (KNÛ), NGO volontarja u awtonoma. Aktar minn 150

individwu serva fil-Kunsill matul dawn l-g˙oxrin sena. IlKNÛ ser jorganizza avveniment biex jimmarka dan lanniversarju.

G˙al din l-attività ser ji©u mistiedna l-alumni kollha.

G˙alhekk il-KNÛ ©entilment

jistaqsi lil dawk li servew filKunsill biex jag˙mlu kuntatt mag˙na billi jibag˙tu email lil pro@knz.org.mt KARL AGIUS, PRO, KNÛ, IL-FURJANA.

16

08.07.2012

Ta’ Barra

L-eLezzjonijiet presidenzjaLi fiL-Messiku

“se niggverna Ma’ kuLÓadd u gÓaL kuLÓadd” – Enrique Pena Nieto

Il-Óadd l-1 ta’ Lulju l-poplu Messikan ˙are© jivvota fl-elezzjoni presidenzjali. Enrique Pena Nieto reba˙ din l-elezzjoni f’isem il-Partit Rivoluzzjonarju Istituzzjonali (PRI) li ilu 71 sena s˙a˙ fdat bittmexxija tal-Messiku.

KRISTA CARUANA tikteb dwar kif Ωvol©iet din lelezzjoni u x’ser ikunu l-prijoritajiet ewlenin talPresident il-©did Messikan.

Il-kandidati presidenzjali

tela’ minn 44.5% g˙al 46.2%;

Il-Óadd l-1 ta’ Lulju l-poplu Messikan ˙are© jivvota biex jele©©i president ©did biex jie˙u post Felipe Calderon. Flistess ©urnata saru wkoll l-elezzjonijiet g˙all-Kungress, kif ukoll l-elezzjonijiet lokali.

G˙all-elezzjoni presidenzjali kkontestaw erba’ kandidati:

• il-©lieda kontra l-barunijiet tad-droga u l-vjolenza li dawn i©ibu mag˙hom.

Nieto, Obrador u Mota li kienu l-aktar tliet kandidati b’sa˙˙ithom, ilkoll wieg˙du lillelettorat li t-tmexxija tag˙hom tista’ ter©a tqajjem lil dan ilpajjiΩ fuq saqajh. Pena Nieto qal li l-prijorità tieg˙u mhux se tkun li jarresta l-barunijiet taddroga iΩda li jnaqqas ir-rata ta’ qtil, ˙tif ta’ persuni u kull tip ta’ vjolenza o˙ra billi jΩid is-sigurtà permezz ta’ aktar uffiçjali talpulizija u truppi.

Min-na˙a tieg˙u, Lopez Obrador wieg˙ed li kien se jiffoka l-aktar fuq il-©lieda kontra l-korruzzjoni fost l-uffiçjali talGvern, filwaqt li Vazquez Mota qalet li kienet ser ta˙dem biex titnaqqas il-vjolenza assoçjata man-negozju tal-bejg˙ taddroga.

• Enrique Pena Nieto ta’ 45 sena, li kkontesta f‘isem il-Partit Rivoluzzjonarju Istituzzjonali (PRI); • Andrew Manuel Lopez Obrador ta’ 58 sena, li kkontesta f’isem il-Partit Demokratiku Rivoluzzjonarju.

Obrador kien ikkontesta l-elezzjoni presidenzjali tal-2006 u kien tilifha b’ammont mar©inali ta’ voti, li kienu jammontaw g˙al anqas minn 1%;

• Gabriel Quadri de la Torre ta’ 58 sena, li kkontesta f’isem il-Partit tal-Alleanza l-Ìdida (Panal).

• Josefina Vazquez Mota ta’ 51 sena, li kkontestat f’isem ilPartit tal-Azzjoni Nazzjonali (PAN) li huwa l-partit fil-gvern;

L-elezzjonijiet presidenzjali filMessiku kienu missielta abbaΩi ta’ numru ta’ kwistjonijiet politiçi ewlenin li je˙tie© li jibdew ji©u indirizzati bis-serjetà.

Il-kwistjonijiet politiçi ewlenin

Dawn il-kwistjonijiet fost lo˙rajn jinkludu: • l-andament negattiv talekonomija Messikana li hija ttieni l-akbar ekonomija fil-kontinent tal-Amerika Latina; • l-inugwaljanza soçjali li kulma jmur qed tkompli tikber; • il-faqar li bejn l-2008 u l-2010

Il-protesti tal-istudenti Il-kampanja presidenzjali filMessiku kienet ukoll iddominata minn protesti tal-istudenti li waqqfu moviment bl-isem ‘Yo soy 132’ li bl-IngliΩ ifisser ‘I am 32’. Dan il-moviment twaqqaf wara li t-tim ta’ Pena Nieto allega li kien hemm studenti mqabbdin mill-kandidati rivali tieg˙u biex ifixklu Ωjara li g˙amel f’università privata.

Min˙abba f’hekk, grupp ta’ 131 student ing˙aqdu u ˙olqu filmat fuq il-Youtube li fih wasslu messa©© li vot g˙al Pena Nieto kien ifisser li l-pajjiΩ kien se jmur lura fil-passat.

Ir-reb˙a elettorali ta’ Pena Nieto Wara li kienu ng˙addu 99% talvoti mitfug˙a, Pena Nieto ddikjara reb˙a, hekk kif kellu 38.15% tal-voti, filwaqt li Lopez Obrador kellu 31.64% u Vazquez Mota kellha 25.4% talvoti.

Ftit wara li t˙abbru r-riΩultati preliminari, Pena Nieto wieg˙ed li t-tmexxija tieg˙u ser tkun “ma’ kul˙add u g˙al kul˙add,” filwaqt li qal li kien ser joffri l-PRI, stil ta’ tmexxija ©dida, liema tmexxija fi kliemu se tkun wa˙da bbaΩata fuq prinçipji demokratiçi.

Iddikjara wkoll li se jkun qieg˙ed jindirizza l-problema tal-vjolenza ©©enerata millbarunijiet tad-droga li, sa mill2006 ’l hawn, di©à ˙alliet mal55,000 ru˙ mejta, kawΩa tal-

©lied bejn it-truppi u dawk li jmexxu d-droga. Ûied jg˙id li filwaqt li se jsa˙˙a˙ is-sigurtà tal-pajjiΩ, qal li se jkun qed ja˙dem biex ida˙˙al riformi ekonomiçi ©odda li mistennija j©ibu aktar stabbiltà fil-pajjiΩ.

Min-na˙a tieg˙u, l-eks-President tal-Messiku, Felipe Calderon, awgura lil Pena Nieto u wieg˙du li se ja˙dem mieg˙u id f’id sakemm jin˙atar uffiçjalment fil-kariga ta’ president fl-1 ta’ Diçembru li ©ej.

Lopez Obrador ma riedx jikkonçedi reb˙a Intant, min-na˙a tieg˙u, Andres Manuel Lopez Obrador, li ©ie kklassifikat fit-tieni post fl-elezzjoni presidenzjali tal-Messiku, irrifjuta li jikkonçedi reb˙a lillavversarju tieg˙u.

Dan g˙aliex, fi kliemu, Pena Nieto reba˙ wara li kiser irregolamenti elettorali. “Ma nistax naççetta dawn ir-riΩultati qabel ma nkun çert li kull vot kien ©enwin u li ma kienx hemm voti li ©ew iffalsifikati,” sostna Lopez Obrador.

Huwa allega wkoll li l-proçess elettorali la kien ©ust u lanqas nadif u sa˙aq li l-elezzjoni presidenzjali kienet iddominata mill-irregolaritajiet.

Din ma kinitx l-ewwel darba li Lopez Obrador m’aççettax irriΩultat elettorali.

L-istess kien g˙amel fl-2006 meta kien irrifjuta li jirrikonoxxi r-riΩultat u kien sa˙ansitra beda proçess legali kontra Calderon, kif ukoll sejja˙ protesti fit-toroq tal-kapitali tal-Messiku, li ˙oloq kaos kbir g˙al xhur s˙a˙.

08.07.2012

Ta’ Barra

17

“Is-Soçjalisti kienu aktar attenti g˙all-pariri tal-ekonomisti” – il-Prof. Edward Scicluna Wara li ©ie fi tmiemu s-Summit tal-Unjoni Ewropea, g˙all-ewwel darba l-Kançillier ÌermaniΩ, Angela Merkel, jidher li sabet oppoΩizzjoni qawwija biΩΩejjed biex twaqqafha milli timponi iktar miΩuri ta’ awsterità fuq il-pajjiΩi li jinsabu ekonomikament dg˙ajfa.

L-oppoΩizzjoni g˙al Merkel kienet ©ejja prinçipalment mill-President FrançiΩ, Francois Hollande, li kien ta’ sostenn ukoll g˙all-Prim Ministru Spanjol Mariano Rajoy u l-Prim Ministru Taljan Mario Monti biex jer©g˙u jaffermaw il-poΩizzjonijiet tag˙hom. F’dan is-summit Hollande kien imfa˙˙ar anki minn fazzjonijiet tal-lemin li s-soltu jikkritikawh.

RITIANNE AGIUS tkellmet mal-Prof. EDWARD SCICLUNA dwar is-sitwazzjoni ekonomika fl-Unjoni Ewropea u l-politika ta’ Merkel u ta’ Hollande li huma konfli©©enti.

Il-politika ta’ Merkel hija simili g˙al dik ta’ bankier Il-Prof. Scicluna jispjega li lpolitika ta’ Merkel mhi xejn differenti mill-mentalità tipika ta’ bankier. Bankier li jsellfek il-flus u jsib li g˙andek xi problemi biex t˙allsu lura, ikun lest li jg˙inek, però ta˙t kundizzjonijiet stretti. Jekk irra©uni ta’ falliment jew kwaΩi ta’ falliment ©ejjin mill-infiq, il-bank ikun iridek tara minn fejn taqla’ iktar flus u tnaqqas l-ispiΩa.

Il-kumplikazzjoni ta’ pajjiΩ, b˙al negozju, hija li biex tkabbar u tinvesti trid tonfoq.

U hawn hi l-problema. IlÌermanja s’issa insistiet biex isir qtug˙ biss fl-infiq. Dan sarraf fi qtug˙ ta’ pagi u salarji, pensjonijiet, u servizzi tas-sa˙˙a, fost l-o˙rajn, u Ωidiet fit-taxxi.

Dan wassal biex iddg˙ajfet l-ekonomija, li spiççat f’riçessjoni; Ωdied il-qg˙ad, speçjalment taΩ-Ωg˙aΩag˙; u kabbar il-piΩ relattiv tad-dejn. Irrisposta ta’ Merkel kienet li la l-piΩ g˙adu ma waqax, riedet li tiΩdied id-doΩa ta’ awsterità. F’mo˙˙hom hemm biss il-qtug˙ tad-dejn permezz ta’ qtug˙ fl-infiq.

Is-Soçjalisti jridu li l-ewwel no˙or©u mir-riçessjoni, imbag˙ad il-kontrolli fuq linfiq G˙all-kuntrarju tal-politika konservattiva rrappreΩentata minn Merkel, il-Prof. Scicluna jsostni li l-politika Soçjalista kienet iktar attenta g˙al dawk il-pariri minn ekonomisti ewlenin, li filwaqt li jaqblu li g˙andu jkun hemm kontrolli fuq l-infiq g˙allquddiem, illum hemm bΩonn li l-ewwel no˙or©u mill-kriΩi u mir-riçessjoni.

“Konna a˙na, il-Grupp talAlleanza tas-Soçjalisti u Demokratiçi fil-Parlament Ewropew, li filwaqt li konna qeg˙din nidduskutu r-regoli ©odda mag˙rufa b˙ala s-Six Pack, konna nis˙qu fuq ideat ©odda biex tirrisolva l-kriΩi tal-ewro u nag˙tu kas it-tkabbir ekonomiku li ming˙ajru ser nibqg˙u nduru f’˙ofra,”

L-ekonomista l-Prof. Edward Scicluna jilqa’ lill-President tal-Bank Çentrali Ewropew, Mario Draghi, fil-Kumitat Ewropew ECON

jispjega Scicluna.

Fost ir-rimedji hemm l-idea tal-Eurobonds, iktar flessibbiltà fil-politika monetarja m˙addma mill-Bank Çentrali Ewropew, u mod a˙jar kif jit˙addem il-Fond Temporanju Ewropew g˙all-Istabbiltà Finanzjarja, u finalment il-MekkaniΩmu Permanenti Ewropew g˙all-Istabbiltà.

Il-problema tas-Soçjalisti kienet li sa ftit ilu kellhom prodott tajjeb u ma kienx hemm gvern ta’ sa˙˙a li seta’ jbig˙u fil-Kunsill Ewropew.

IΩda bir-reb˙a tal-President Francois Hollande dan ilprodott, li nistg˙u nsej˙ulu lPatt g˙at-Tkabbir Ekonomiku, issa kellu t-tieni l-ikbar pajjiΩ warajh – Franza.

jwie©eb li direttament dan ilpajjiΩ ftit li xejn se jintlaqat.

Il-veru t˙assib tal-mexxejja Ewropej hu li l-kriΩi qed titqies b˙allikieku kienet marda konta©©juΩa, li tittie˙ed Meta l-attenzjoni tmur fuq pajjiΩi b˙al Spanja jew l-Italja, l-img˙ax li bih jissellfu l-flus tant jog˙la li jispiçça biex ifalli lill-pajjiΩ. “Issa kieku kellna nsolvu l-kriΩi tal-ewro, il-piΩ tal-Greçja mhuwiex daqshekk kbir g˙all-Ewropa,” jg˙id Scicluna.

Huwa jkompli jispjega kif ekonomikament il-Greçja tifforma biss 3% tal-©id kollu fiΩ-Ûona, u li b˙alissa min hu mistenni jg˙in, irid lg˙ajnuna hu.

Min hu mistenni jg˙in g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna hu

Il-Ìermanja hija l-iktar b’sa˙˙itha, l-inqas il-Greçja

Mistoqsi kif din id-diver©enza fl-opinjoni politika se taffetwa lill-Greçja, Scicluna

Scicluna jispjega li l-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro tista’ tag˙milhom wara xulxin fi speçi ta’

tara© f’dik li hija stabbiltà. IlÌermanja hi l-iktar b’sa˙˙itha u l-inqas b’sa˙˙itha hi lGreçja. Il-pajjiΩi l-o˙ra, inkluΩ Malta, qeg˙din xi mkien finnofs.

Biex wie˙ed ikun jaf eΩatt, irid i˙ares lejn ir-ratings talpajjiΩ jew lejn l-img˙ax li jintalab i˙allas kull darba li jasal biex jissellef. Iktar mhu g˙oli l-img˙ax li jintalab, ikbar l-instabbiltà.

Hekk, pereΩempju, il-Ìermanja tissellef bi 1.3% g˙al bonds li jimmaturaw f’g˙axar snin. G˙al Malta din ir-rata hi madwar 4.2%. Meta limg˙ax mitlub minn min isellfek jog˙la aktar minn 7%, tista’ tg˙id li l-pajjiΩ ikun riesaq lejn falliment u jaqbillek titlob bailout.

Kien g˙alhekk li l-Prim Ministru tal-Italja, Mario Monti, fl-a˙˙ar summit fi Brussell kiseb reb˙a billi insista li Merkel tibdel irrotta. Dan g˙aliex jekk

pajjiΩu ser jibqa’ ji©i attakkat mis-swieq internazzjonali wara dawk r-riformi kollha li kellu jg˙addi minnhom, dan ikun jirrifletti li l-politika ta’ Merkel hija wa˙da skaduta.

Mill-a˙˙ar summit qed jidher xaqq ta’ dawl Mistoqsi ta’ min hija l-iktar politika sostenibbli bejn dik ta’ Merkel u Hollande, Scicluna wie©eb li wasal iΩΩmien li Ω-Ωew© na˙at joqorbu lejn xulxin u jkollna politika wa˙da Ewropea li to˙ro©na minn dan l-ista©nar, li g˙alkemm beda bil-kriΩi finanzjarja, tkompla bin-nuqqas ta’ g˙aqda, viΩjoni çara u soluzzjonijiet vijabbli.

Minn ©ewwa Brussell kull soluzzjoni li ˙ar©et mis-summits li g˙addew, inkluΩ la˙˙ar wie˙ed, kienu dejjem “too little, too late”. Din iddarba qed jidher xaqq dawl, però g˙adu ’l bog˙od ˙afna.

18

08.07.2012

Mill-Misra˙

Internet bi speed g˙oli minn GO GO issa qieg˙da toffri internet bi speed g˙oli li jippermetti lil dawk kollha li juΩawh biex jag˙mlu x-xog˙ol tag˙hom online malajr kemm jista’ jkun. B˙ala parti mill-pjan vast ta’ investiment g˙all-valur ta’ mitt miljun ewro mifrux fuq bosta snin, GO introduçiet teknolo©ija ©dida biex jiΩdiedu b’mod sinjifikanti l-ispeeds offruti fuq in-netwerk fiss tag˙ha.

Bid-domanda dejjem tiΩdied min-na˙a tal-klijenti li juΩaw applikazzjonijiet li je˙tie©u speeds og˙la tal-upload, GO issa nediet fis-suq lokali prodotti bl-aqwa speeds tal- upload fis-suq lokali. Il-prodotti l-©odda kollha huma ming˙ajr limitu tad-data. L-investiment jiΩgura li l-klijenti – residenzjali u kummerçjali – ikomplu jiksbu l-aqwa livell ta’ servizz fis-suq lokali.

GO issa qed toffri tliet pakketti ta’ internet bi speed g˙oli rran©ati konvenjentament skont lispeed u mmirati lejn klijenti kummerçjali jew residenzjali biex hekk kulma jkun hemm bΩonn hu li l-klijenti sempliçiment jag˙Ωlu l-aqwa pakkett li jaqbel mal-bΩonnijiet tag˙hom. Ilta’ pakkett b’ download/upload speed 35Mbps/5Mbps u data bla limitu jiswa €70.00 wa˙du u €50.99 b˙ala servizz addizzjonali ma’ Home Pack, Duo Pack jew Business Pack filwaqt li l-pakkett b’download/upload speed ta’ 35Mbps/2Mbps u data bla limitu jiswa €60.00 wa˙du u €41.99 b˙ala servizz addizzjonali ma’ Home Pack, Duo Pack u Business Pack.

Dawn iΩ-Ωew© prodotti ser ikunu disponibbli kemm g˙all-klijenti kummerçjali kif ukoll g˙al dawk residenzjali. GO qed toffri wkoll pakkett esklussivament g˙all-klijenti kummerçjali. Ilpakkett b’ download/upload speed ta’ 5Mbps/5Mbps u data bla limitu jinbieg˙ €50 wa˙du. Il-prezzijiet kollha kkwotati hawnhekk huma fuq baΩi ta’ xahar u jinkludu l-VAT. Il-pakketti ©odda ta’ speeds mill-aqwa joffru sa g˙axar darbiet l-ispeed tal-prodott f’livell ta’ d˙ul offrut minn GO bil-vanta©© ta’ data plans bla limitu. Il-pakketti huma adattati g˙al klijenti li je˙tie©u speeds og˙la, speçjalment g˙al uploading ta’ data f’applikazzjonijiet b˙al log˙ob online, uΩu ta’ komunikazzjoni bil-video f’˙in reali, uploading ta’ ritratti u videos g˙al xi sit tan-netwerking soçjali, applikazzjonijiet ta’ negozju, sinkronizzar ta’ kollezzjonijiet ta’ muΩi-

ka/video bejn Ωew© kompjuters jew rinforzar ta’ fajls bl-uΩu ta’ servizzi ta’ backup online.

Il-pakketti tal-internet li qed ji©u offruti huma ideali g˙al teleworkers li jixtiequ jiskambjaw fajls ma’ netwerk remot jew g˙al dawk li jixtiequ jaqsmu konnessjoni tal-internet ma’ diversi apparat.

“GO tikkommetti ru˙ha li tag˙ti lill-klijenti tag˙ha servizz ta’ kwalità bl-og˙la speeds possibbli. A˙na noffru lill-klijenti l-og˙la livelli ta’ konvenjenza billi nag˙tuhom l-opportunità li jag˙Ωlu s-servizz tal-internet tag˙hom imfassal skont il-˙ti©ijiet personali tag˙hom li jistg˙u jvarjaw minn sempliçi ibbrawΩjar, downloading ta’ muΩika u videos, applikazzjonijiet kummerçjali, email, iççettjar u aktar,” qal l-In©. Mark Farrugia, il-Product Mani©er (data) ta’ GO. “Grazzi g˙all-konnessjonijiet ta’ GO ta’ speed g˙oli tal-internet, id-dewmien frustranti waqt li d-data tkun qed ti©i uploaded jew downloaded issa sar ©rajja tal-img˙oddi!

Il-klijenti jakkwistaw ukoll modem b’xejn talWi-Fi b˙ala parti mill-ftehim. Dan flimkien malmobile internet plans li ©ew imnedija dan la˙˙ar, jipprovdu l-a˙jar esperjenza tal-internet offruta f’Malta,” huwa Ωied jg˙id.

G˙al aktar informazzjoni dwar il-pakketti talinternet ta’ speed g˙oli ming˙and GO, il-klijenti jistg˙u jaslu wasla sa wie˙ed mill-˙wienet ta’ GO jew ir- resellers esklussivi f’Malta u f’G˙awdex jew iΩuru l-istand ta’ GO fil-Fiera ta’ Malta fl-MFCC Ta’ Qali (mis-27 ta’ Ìunju sat-8 ta’ Lulju 2012).

Studenti ta’ Computer Domain jipparteçipaw f ’sessjonijiet ta’ ta˙ri© fit-tifi tan-nar Fil-jiem li g˙addew studenti tal-MCAST Foundation li jattendu l-iskola Computer Domain fil-Mosta, attendew u pparteçipaw g˙al sessjonijiet ta’ ta˙ri© fit-tifi tan-nar.

Dawn is-sessjonijiet huma mag˙mula minn ta˙ri© prattiku kif ukoll minn informazzjoni teoretika. Dawn is-sessjonijiet kienu organizzati b˙ala parti mit-tag˙lim li jing˙ataw l-istudenti u saru b’kollaborazzjoni mal-MCAST. Fost l-o˙rajn l-istudenti ng˙ataw tag˙rif importanti dwar ittipi differenti ta’ fire-extinguishers u kif dawn g˙andhom jintuΩaw. Informazzjoni o˙ra interessanti kienet dwar il-fire-blankets u metodi o˙ra ta’ tifi tan-nar li b˙ala baΩi g˙andhom ilfoam. L-istudenti kollha kellhom l-opportunità li jiffamiljarizzaw lilhom infushom ma’ din l-g˙odda importanti fit-tifi tannar.

Janice Ellul u Andrè Damato mill-iskola Computer Domain ikkoordinaw din l-opportunità ta’ ta˙ri© g˙all-istudenti li minna˙a tag˙hom apprezzaw ferm iç-çans li jitg˙allmu dwar kif jistg˙u jikkontrollaw nirien f’kaΩ ta’ inçident.

SMS g˙al çenteΩmu biss ma’ Melita Mobile Melita Mobile g˙adha kif nediet offerta fuq il-messa©©i SMS g˙all-perijodu tas-sajf b˙ala parti mill-kampanja Tentastic. Kull klijenti li jittoppja b’€10 jew aktar jibbenefika minn telefonati lejn kull operatur lokali b’rata ta’ 10ç il-minuta biss u jgawdi wkoll rata speçjali ta’ SMS lejn kull operatur lokali ta’ 1ç biss g˙al tul is-sajf kollu.

Malli tittopja €10 jew aktar, tkun eli©ibbli g˙al din ir-rata speçjali b’mod awtomatiku. Il-kreditu kollu li tittopja jibqa’ tieg˙ek biex tuΩah kif trid u ma g˙andekx bΩonn tixtri pakketti ta’ messa©©i jew minuti.

L-offerta Tentastic SMS hija valida g˙al kull top-up li jsir bejn it-3 ta’ Lulju u t-30 ta’ Settembru 2012.

Melita Mobile tg˙inek iΩomm kuntatt ma’ ˙bieb u qraba blaqwa rati ta’ telefonati u messa©©i f’Malta.

Aktar minn 60,000 klijent di©à ng˙aqdu ma’ Melita Mobile.

Melita hija l-aktar operatur li qed jikber malajr f’Malta u li joffri l-aqwa valur g˙all-flus b’rati li jibdew minn 10ç kull minuta lejn l-operaturi lokali kollha. F’rapporti varji kemm il-Kummissjoni Ewropea u l-Awtorità Maltija tal-Kommunikazzjoni semmew lil Melita Mobile b˙ala r-ra©uni prinçipali g˙al ro˙s fir-rati tat-telefonati lokali.

Bejg˙ ta’ postijiet ta˙t AvviΩ Legali 76 L-Awtorità tad-Djar tavΩa li nhar il-Óamis 5 ta’ Lulju 2012 ippubblikat lista tal-applikazzjonijiet validi u invalidi u r-riΩultat tal-punti li ©abu l-applikanti ta˙t AvviΩ Numru 76 – Darek Façli. Din il-lista ser tkun g˙all-wiri fi 22, Triq Pietro Floriani, il-Furjana u f’G˙awdex f’25, Triq Enrico Mizzi, Victoria, bejn it-8.00 u l-11.30 ta’ filg˙odu, sa nhar il-Erbg˙a 11 ta’ Lulju.

Min ma jaqbilx mal-punti mog˙tija jew ma’ xi deçiΩjoni me˙uda, jista’ jag˙mel o©©ezzjoni fuq formola preskritta miksuba mill-istess uffiççju fi Ωmien ˙amest ijiem ta’ xog˙ol salErbg˙a 11 ta’ Lulju.

Importanti li min ji©i jara dawn il-listi, i©ib mieg˙u n-numru tal-applikazzjoni.

Ma ti©i kkunsidrata l-ebda o©©ezzjoni ta˙t l-ebda çirkustanza wara l-11.30 ta’ fil-g˙odu tal-11 ta’ Lulju.

08.07.2012

Mill-Misra˙

19

It-tmexxija tal-likwidità kien indirizzat f ’seminar sponsorjat mill-HSBC Grupp ta’ esperti mis-settur finanzjarju ta’ Malta mexxew seminar dwar l-a˙˙ar Ωviluppi tad-Direttivi tal-UE u l-proçessi legali g˙all-©bir ta’ dejn, fost aspetti topiçi o˙ra importanti g˙al-likwidità f’kumpanniji Maltin.

Intitolat ‘Turnover is Vanity, Profit is Sanity & Cashflow is Reality’, is-seminar kien organizzat mill-Malta Institute of Accountants (MIA) u l-Malta Association of Credit Management (MACM), b’appo©© mill-HSBC Bank Malta u www.di-ve.com Diversi sidien tan-negozju, diretturi ta’ kumpanniji, kontabilisti u professjonisti o˙ra prominenti mis-setturi tan-negozju f’Malta attendew lavveniment.

Id-diskussjonijiet interattivi bejn l-esperti u l-parteçipanti indirizzaw l-a˙jar prattiçi g˙attmexxija tal-likwidità u tefg˙u dawl fuq ir-rabta bejn id-d˙ul, il-profitt u l-likwidità.

“Il-˙iliet u l-g˙arfien talaccountants jippermettulhom li joffru firxa ta’ servizzi lill-klijenti tag˙hom. L- accountants jistg˙u ja©ixxu b˙ala konsulenti, filwaqt li l-membri talkomunità tan-negozju j˙arsu lejhom b˙ala persuni affidabbli. Dan l-avveniment kien ta’

benefiççju g˙all-professjonisti tal-kontabbiltà u tahom lopportunità li ja©©ornaw ru˙hom mal-Late Payment Directive tal-UE u l-Legal Stages of Debt Collection, kif ukoll tag˙rif dwar l-a˙jar prattiçi g˙at-tmexxija ta’ kreditu,” qalet Catherine Mallia Bonavia, CPE & Relationship Officer talMalta Institute of Accountants.

“Din hi l-ewwel darba li lMIA kkollaborat mal-MACM u a˙na kuntenti ˙afna bissuççess u r-rispons poΩittiv ming˙and il-parteçipanti. LMIA ser ikompli jistinka biex jipprovdi avvenimenti ta’ kwalità g˙olja tas-CPE g˙all-membri tieg˙u,” qalet Catherine Mallia Bonavia.

Josef Busuttil, id-Direttur Ìenerali tal-MACM, qal: “Kien seminar ta’ tag˙rif importanti u fl-istess waqt produttiv g˙allkomunità kummerçjali f’Malta.

Matulu indirizzajna l-aspetti attwali dwar it-tmexxija tal-likwidità u r -receivable accounts . B˙ala riΩultat tal-kelliema esperti li indirizzaw isseminar, il-komunità tannegozju f’Malta u dawk involuti fil-qasam tat-tmexxija talkreditu, kellhom l-opportunità li ja©©ornaw ru˙hom madDirettiva riveduta tal-UE mmirata lejn il-©lieda kontra ˙lasi-

jiet tard fi transazzjonijiet kummerçjali, kif ukoll biex jinftiehmu a˙jar il-proçeduri ©udizzjarji lokali.

“Il-parteçipazzjoni tad-delegati matul is-seminar kienet inkora©©anti. L-MACM ser tkompli tipprovdi l-g˙odod neçessarji u t-tag˙rif xieraq biex tassisti lill-komunità tannegozju f’Malta ˙alli jie˙du deçiΩjonijiet a˙jar u aktar profittabbli dwar il-kreditu,” qal is-Sur Busuttil.

Michel Cordina, il-Kap talCommercial Banking tal-HSBC Bank Malta qal: “L-HSBC ikompli jie˙u rwol ewlieni flappo©© tal-komunità tannegozju f’Malta fil-˙ti©ijiet ta’ kreditu tag˙hom. L-HSBC jifhem li likwidità b’sa˙˙itha hi wa˙da mill-indikaturi ewlenin ta’ prestazzjoni g˙al kull negozju, partikolarment f’dawn iΩ-Ωminijiet diffiçli.

Vincent Borg, Senior Manager Receivables Finance tal-HSBC Bank Malta, jippreΩenta g˙otja lil wie˙ed mill-parteçipanti tas-seminar.

Invoice Finance hu l-prodott ideali biex jassisti lill-kumpanniji fil-©bir puntwali tar-receiv-

ables tag˙hom u fl-istess waqt jag˙ti spinta lill-working capital tag˙hom.”

RF 7th CALL and EIF 9th CALL for PROPOSALS Pre-announcement for open calls for project proposals under Annual Programmes 2012 European Return Fund (RF) and European Fund for the Integration of Third Country Nationals (EIF) The Funds and Programmes Division (OPM) designated as Responsible Authority for the four Funds under the General Programme Solidarity and Management of Migration Flows 2007 – 2013 will be launching a call for project proposals under the European Return Fund and the European Fund for the Integration of Third Country Nationals in July 2012.

European Return Fund (RF) The call for project proposals under AP 2012 will focus on the following Priority Axes: Priority Axis 1 – Support for the Development of a Strategic Approach to Return Management by Member States Priority Axis 3 - Support for Specific Innovative (Inter)-national Tools for Return Management Around ! 567,000.00 (EU 75% co-financing) will be allocated to the call. Beneficiaries need to contribute to 25% of eligible expenditure and any ineligible costs.

The RF is targeted to all third-country nationals who may choose to make use of voluntary return and all other third-county nationals who do not or no longer fulfil the conditions for entry and/or stay in a Member State.

European Fund for the Integration of Third Country Nationals (EIF)

Inglot iniedu s-Summer Look 2012 Inglot Malta g˙al darb’o˙ra ˙ar©u look ©dida; din id-darba proprju g˙al dan il-perijodu tas-sena: is-Summer Look 2012. Din illook hija ispirata minn ritratti u portraits tant mag˙rufa ta’ Marilyn Monroe u tiffoka partikolarment fuq l-g˙anejn u tinkludi lipstick a˙mar vivaçi. Is-summer look hija disponibbli g˙all-klijenti kollha ta’ Inglot. Kulma trid tag˙mel huwa li ççempel u tag˙mel appuntament!

Inglot Malta qed joffru offerti esklussivi li wie˙ed m’g˙andux jitlef! Dawn jinkludu, sett tal-eye shadow b’xejn, li jiswa €15 meta tonfoq €75 g˙and Inglot. Freedom palette ta’ ˙ames kuluri g˙allprezz ta’ €25, minflok il-prezz ta’ €36 u Inglot nail enamel b’xejn li jiswa €11 meta tonfoq €50.

Rachel Vella, Direttur ta’ Inglot Malta stqarret: “Inglot hija tassew çelebrazzjoni ta’ kulur u l-a˙˙ar looks ispirati mill-iΩjed trends prominenti minn madwar id-dinja. Wara ©img˙at ta’ stennija, finalment ninsab tassew onorata li qeg˙din inniedu ©ewwa Malta dan il-look esklussiv. IΩjed tard din is-sena l-istess look se ji©i mniedi fis-suq Libjan. S’issa r-rispons kien tassew poΩittiv u qeg˙din nistennew li sal-a˙˙ar tas-sajf dan il-look sejjer ji©bed lattenzjoni ftit mhux ˙aΩin.”

Biex tgawdi minn din l-offerta speçjali tista’ ΩΩur il-˙anut ta’ Inglot, l-Istrand, Tas-Sliema, jew iççempel 2015 1515. Tista’ wkoll tid˙ol fis-sit elettroniku www.inglotmalta.com jew tibg˙at email lil info@inglotmalta.com g˙al aktar informazzjoni. Tista’ wkoll tag˙mel ‘ like ’ fuq il-pa©na tal-Facebook, INGLOT Malta, u tibbenefika minn offerti o˙rajn.

The call for project proposals under AP 2012 will focus on the following Priority Axes: Priority Axis 1 – Put into practice the Common Basic Principles for immigrant integration policy established within the European Union Priority Axis 3 – Building capacities within policy, coordination and building intercultural knowledge on various levels and governmental departments Priority Axis 4 – Exchange of experience, verified procedures and information in the field of integration among Member States Around ! 510,000.00 (EU 75% co-financing) will be allocated to the call. Beneficiaries need to contribute to 25% of eligible expenditure and any ineligible costs.

The EIF is targeted at third-country nationals who are residing legally on the territory of a third country and who are complying with specific pre-departure measures and/or conditions set out in national law.

Further information on the Actions eligible for funding under these Calls for Proposals is available from the website of the Funds & Programmes Division http://www.ppcd.gov.mt The actual launch of the Calls for Proposals, together with the details of the related Information Session, will be published in the coming weeks. The relevant Application Forms, Guidelines and other pertinent documentation will be made available through the same link once the Calls are launched.

General Programme Solidarity & Management of Migration Flows European Return Fund (RF) European Fund for the Integration of Third Country Nationals (EIF) Co-financing rate: 75% EU Fund; 25% Beneficiary Funds Sustainable Mangement of Migration Flows

20

08.07.2012

Kun Af

ÌRAJJIET MINN HAWN U MINN HEMM

Il-Kanal tal-Panama Il-˙sieb li jsir kanal li jg˙aqqad iΩ-Ωew© oçeani jo˙odna lura fis-seklu sittax. Dan g˙aliex in-negozju tad-deheb fil-Perù, l-Ekwador u l-Asja lejn il-portijiet Spanjoli kien fl-aqwa tieg˙u. Fis-sena 1524, kien sar l-ewwel tentativ biex jit˙affer kanal fl-istimu (art dejqa bejn Ωew© ib˙ra) tal-Panama.

Kien me˙tie© li dan il-kanal isir biex ir-rotta mil-ba˙ar Paçifiku g˙all-Ewropa tiqsar drastikament. Biex bastiment iba˙˙ar bejn il-ba˙ar Atlantiku u l-ba˙ar Paçifiku jew viçiversa, kien ikollu jg˙addi minna˙a tal-Amerika ta’ Isfel u minbarra li jtawwal ir-rotta b’eluf ta’ mili, il-ba˙ar spiss kien ikun imqalleb u perikoluΩ.

Min˙abba l-inkwiet li kien hemm dak iΩ-Ωmien fl-Ewropa, ix-xog˙ol fuq dan il-kanal kien isir ming˙ajr ˙e©©a u spiss kien jieqaf g˙al kollox. IlGvern Spanjol baqa’ dejjem interressat li xi darba l-kanal isir. Fl-1534 re©a’ t˙ajjar li jie˙u x-xog˙ol f’idejh, imma kien re©a’ abbanduna l-pro©ett min˙abba nuqqas kbir ta’ finanzi.

Lesseps jibda x-xog˙ol Fil-bidu tas-seklu dsatax kienu dehru artikli fuq rivisti ÌermaniΩi fuq l-importanza talkanal li qatt ma sar. Fl-1819, g˙al darb’o˙ra l-Gvern Spanjol re©a’ t˙ajjar u fforma kumpannija biex tibni dan il-kanal. Liskoperta tad-deheb f’Kalifornja kompliet Ωiedet l-

interess biex jinbeda x-xog˙ol fuq dan il-kanal ming˙ajr iktar dewmien biex b’hekk jiΩdied il-kummerç lejn l-Ewropa.

Bejn l-1850 u l-1875 sar ˙afna studju minn fejn g˙andha tkun l-a˙jar rotta qabel ma jibda jitqatta’ l-blat.

Kienu saru Ωew© g˙aΩliet, dak li jeΩisti illum ‘tal-Panama’ u ie˙or li jg˙addi minn Nicaragua.

Fl-1876 ©iet iffurmata kumpannija internazzjonali u sentejn wara ing˙atalha l-permess mill-Gvern Kolumbjan biex t˙affer l-istimu.

Din ilkumpannija internazzjonali falliet wara biss erba’ snin. Fl1880 ix-xog˙ol ing˙ata lil kumpannija FrançiΩa mmexxija minn Ferdinand Marie de Lesseps.

Lesseps, g˙alkemm ma kienx in©inier, kien kapaçi jkun responsabbli g˙al biçça xog˙ol b˙al din. Ta’ min jg˙id li g˙axar snin qabel Lessep kien il-mo˙˙ wara lbini tal-Kanal tas-Suez.

Però, din id-darba x-xog˙ol kien ˙afna iktar diffiçli u g˙alhekk il-kumpanniji ta’ qabel kollha qatg˙u qalbhom.

L-iktar intopp kien id-diΩlivell tal-ba˙ar bejn l-g˙adira Gatun (li tag˙mel parti mill-kanal) u iΩ-Ωew© ib˙ra oçeaniçi.

L-intopp l-ie˙or kien innumru kbir tal-˙addiema li kienu jimirdu u jmutu.

Lesseps ma qatax qalbu u kien kunfidenti li jg˙aqqad il-ba˙ar mad-dinja kollha.

B’kollox il-kanal huwa twil 51 mil (82 km). Il-kanal jibda

Saviour Mamo

L-ewwel bastiment, l-SS Ancon, li g˙adda mill-kanal g˙all-ewwel darba fl-1914 mill-Bajja ta’ Limon f’Colon, min-na˙˙a tal-ba˙ar Atlantiku.

F’din il-bajja kellu jsir xog˙ol, f’medda ta’ 7 mili, ta’ t˙ammil f’qieg˙ tal-ba˙ar qabel idda˙la tal-kanal.

L-ewwel parti tal-kanal hija twila 11-il mil u nofs salewwel lock (ilqu˙ b˙al baçir) minn tnejn o˙ra li jinfdu g˙allg˙adira Gatun. Dawn is-sistemi ta’ baçiri jg˙ollu l-livell talba˙ar b’26 metru.

Minn din l-g˙adira ta’ Gatun, trid tba˙˙ar g˙al 32 mil lejn in-Nofsinhar g˙al Gamboa.

Din il-parti tal-kanal kienet liktar parti diffiçli tar-rotta kollha g˙ax biex sar dan il-kanal li jismu Culebra Cut kellu jitqatta’ blat g˙oli 96 metru b’150 metru wisa’ g˙al tul ta’ 8 mili.

Dehra ta’ wie˙ed mil-locks

Fit-tarf ta’ dan il-kanal wie˙ed isib lock ie˙or – Pedro Miguel. Dan il-lock illivell tal-ba˙ar jinΩel b’9.4 m biex ti©i l-istess livell f’g˙adira o˙ra – il-Miraflores. F’din lg˙adira ssib lock ie˙or li jer©a’ jbaxxi l-livell tal-ba˙ar g˙al 16il metru, biex ti©i l-istess livell tal-ba˙ar Paçifiku, f’Panama City.

Ix-xog˙ol fuq il-Kanal talPanama kien maqsum fi tnejn.

L-ewwel xog˙ol sar bejn l1881 u l-1888 mill-kumpannija FrançiΩa ta’ Lesseps, u t-tieni faΩi saret bejn l-1904 u l-1914 mill-Amerikani, b’makkinarju ikbar li ja˙dem bil-fwar.

Il-kuntratt tax-xog˙ol sar fit12 ta’ Marzu 1881 g˙as-somma ta’ 512-il miljun frank FrançiΩ.

Meta x-xog˙ol kien fl-aqwa tieg˙u, il-kumpanija Amerikana kellha mal-43,400 ˙addiem ja˙dmu mag˙ha; bilma©©oranza tag˙hom kienu ta’ ©ilda skura. Kull sena kien jintuΩa mas-27,000 tunnellata ta’ splussiv biex jitqatta’ l-blat.

Wa˙da mill-problemi li lkumpannija tal-iskavar kellha tiffaççja kienet il-valangi talblat u t-tafal. Min˙abba dan, ilqtug˙ fil-blat kellu jitqatta’ b’mod imtarra©.

Dan il-kanal huwa self sufficient. Id-diga li nbniet apposta fl-g˙adira ta’ Gatun, ti©©enera l-elettriku biex jit˙addmu llocks u l-makkinarju li ji©bdu l-bastimenti fil-kanal (imlaqqmin ‘mules’).

Fatti Bejn 12,000 u 15,000 bastiment jg˙addu mill-Kanal talPanama kull sena (madwar 40 kuljum).

Il-Kanal tal-Panama huwa twil 51 mil, u bastiment jie˙u bejn 9 u 12-il sieg˙a biex jg˙addi minn tarf g˙all-ie˙or. ’Il fuq minn 26,000 ˙addiem mietu bil-malarja u inçidenti sakemm tlesta l-kanal.

Bl-uΩu tal-Kanal tal-Panama flok iddur mal-Amerika ta’ Isfel, ir-rotta tiqsar b’7,832 mil.

In-noll biex tuΩa l-kanal jiddependi skont it-tunnella©©.

Fl-1997, il-cruise liner Rhapsody of the Sea ˙allas 153,662 dollaru Amerikan. Dan kien lakbar noll li qatt t˙allas. Çertu Richard Halliburton fl-1928 kien ˙allas 38 çenteΩmu talli g˙am minn tarf sa tarf talkanal.

Il-Kanal ta’ Panama kien uffiçjalment miftu˙ fil-15 ta’ Awwissu 1914. L-SS Ancon kien l-ewwel bastiment li g˙amel uΩu mil-Kanal talPanama.

Fl-1915 massa kbira ta’ tafal iΩerΩqet fil-kanal u g˙alqet ilkanal g˙al numru ta’ xhur.

Il-Kanal tal-Panama qam 380 miljun dollaru Amerikan biex sar.

Illum il-Kanal tal-Panama qed isirulu xi alterazzjonijet biex ikun jista’ jilqa’ bastimenti ta’ tunnella©© akbar u jitnaqqas il-˙in u l-inkonvenjent tal-locks.

08.07.2012

Personalità

21

Komplut u kunfidenti bl-arti marzjali

Ramona Portelli www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

L-arti marzjali ti©bor ta˙tha diversi dixxiplini bi stili diversi li ©ejjin minn partijiet differenti tad-dinja. Ìeneralment din il-fraΩi tirreferi g˙allarti marzjali li ©ejjin millLvant Imbieg˙ed, b˙açÇina, il-Korea jew ilÌappun. Forsi l-aktar popolari huma l-kung fu, il-karate u l-judo. Liskop ewlieni ta’ kull arti marzjali huwa d-difiΩa personali, fejn wie˙ed jitg˙allem kif jiddefendi ru˙u f’sitwazzjonijiet diversi.

Proprju fuq hekk tkellimt mal-personalità tallum, dwar id-difiΩa personali, bl-IngliΩ imsej˙a self-defence. Tkellimt ma’ Mark Spiteri li huwa chief instructor fil-Malta Self-Defence Academy.

Mark g˙andu g˙al qalbu ˙afna l-kultura AΩjatika, partikolarment dik ÇiniΩa. Fil-fatt, ftit snin ilu mar mawra twila fiçÇina sabiex jiskopri aktar dan il-pajjiΩ u lkultura tieg˙u mill-viçin.

Mark g˙andu 39 sena, minn Tas-Sliema, iΩda joqg˙od l-Imsida. Ja˙dem b˙ala mani©er fis-settur bankarju. I˙obb ˙afna ssafar u jsuq il-mutur speçjalment meta jitla’ bih overland, u anke jie˙u gost isegwi xi film tajjeb.

Ilu jinteressa ru˙u fl-arti marzjali minn mindu kien tifel Ωg˙ir. Mistoqsi g˙aliex dan l-interess partikolari fl-arti marzjali, Mark we©ibni, “Minn meta kont Ωg˙ir kienet taffaxxinani l-kultura AΩjatika, forsi g˙ax naraha differenti sew minn dik li ng˙ixu fiha a˙na. Meta bdejt nikber bdejt ninteressa ru˙i aktar fl-arti marzjali partikolarment fi stili diversi tal-kung fu.”

“Kont nitpaxxa nara dawk il-movimenti mag˙mula bi preçiΩjoni kwaΩi qishom parti minn xi Ωifna,” qalli Mark.

IΩda kompla jg˙idli li l-films tal-arti marzjali, speçjalment ta’ Bruce Lee, kienu li affaxxinawh l-aktar. Tant hu hekk li nibbtulu m˙abba ©dida ©o fih lejn l-arti marzjali. Óallejt f’idejh sabiex jirrakkontali fid-dettall. “Fis-sena 1973, mal-mewt ta’ Bruce Lee, il-films tieg˙u saru aktar popolari minn qabel. Ìewwa Malta, dak ΩΩmien konna narawhom kontinwament fuq l-istazzjonijiet televiΩivi Taljani.

Dak iΩ-Ωmien Bruce Lee kien fil-quççata tieg˙u b˙ala popolarità u anki l-mewt tieg˙u ˙olqot ˙afna sensazzjonaliΩmu g˙al diversi snin. Minn meta kont çkejken kont ne˙el mat-televiΩjoni nara dawn ilfilms g˙al diversi drabi, u meta kbirt aktar, mal-ewwel çans li sibt inktibt g˙all-ewwel lezzjoni tieg˙i fl-arti marzjali.”

Il-black belt ikun g˙adu biss il-bidu Meta kien iΩg˙ar, Mark beda jipprattika lkung fu – dragon style. Wara tmien snin ©ie mog˙ti l-livell ta’ black belt. IΩda jsostni li dan kollu kien g˙adu biss ilbidu, g˙all-kontra li ˙afna ja˙sbu li jkunu la˙qu kollox meta jkunu kisbu l- black belt. Óallejt f’idejh sabiex jelabora aktar dwar dan il-fatt. “Meta wie˙ed jibda jipprattika l-arti marzjali, il-black belt jarah b˙ala goal fejn irid jasal. Ladarba wie˙ed jirnexxilu jikseb dan iç-çintorin, ikollu sodisfazzjon kbir. G˙all-artisti marzjali dan huwa turija ta’ snin ta’ ta˙ri© u esperjenza fl-istil tieg˙u. Però, wara ftit, wie˙ed jinduna li dan mhux biΩΩejjed u jibda l-g˙atx biex wie˙ed jitg˙allem iktar.

Fil-kaΩ tieg˙i xtaqt li naqsam ma’ nies o˙ra dak li tg˙allimt, u bdejt nit˙arre© biex nibda ng˙allem. Illum, seba’ snin wara, qieg˙ed nag˙ti klassijiet fl-istil ta’ dragon kung fu u anki self-defence.”

Benefiççji g˙all-˙ajja ta’ kuljum Niddiskuti ma’ Mark dwar il-benefiççji li

wie˙ed jista’ jakkwista permezz tal-arti marzjali. Jg˙idli li hemm ˙afna benefiççji speçjalment g˙all-˙ajja delikata tal-lum.

Ta’ min isemmi l-bullying jew xi tip ta’ vjolenza o˙ra. “Nemmen li dan it-ta˙ri© jag˙ti benefiççji kbar li wie˙ed jisfruttahom matul ˙ajtu. Il-benefiççji li wie˙ed jiggwadanja meta jipprattika l-arti marjzali huma diversi, g˙alkemm l-g˙an prinçipali huwa li jitg˙allem jiddefendi ru˙u, però hemm aktar benefiççji b˙as-sa˙˙a fiΩika, aktar stretching, bilanç u koordinazzjoni fiΩika a˙jar,” beda jispjegali Mark.

Kompla jg˙idli, “Apparti minn dawn ilbenefiççji fiΩiçi, wie˙ed jibbenefika wkoll mil-lat psikolo©iku. Dawk li jit˙arr©u flarti marzjali jkunu aktar kunfidenti fihom infushom u jkollhom aktar self-control u rispett lejn in-nies ta’ madwarhom.

B’hekk wie˙ed jista’ jinduna li dan itta˙ri© joffri bilanç perfett bejn il-lat fiΩiku u dak psikolo©iku tal-©isem tieg˙u. Dwar benefiççji g˙al sitwazzjonijiet li niltaqg˙u mag˙hom fil-˙ajja ta’ kuljum, nemmen li wie˙ed li jkun jipprattika jkollu aktar kontroll fuqu nnifsu jekk jiltaqa’ ma’ sitwazzjoni perikoluΩa u Ωgur ma jeskalax is-sitwazzjoni. Apparti minn hekk, dawn il˙afna kaΩijiet ta’ bullying li nisimg˙u fissoçjetà tag˙na, anki dawn jistg˙u ji©u evitati jekk wie˙ed jit˙arre© f’dan il-qasam.

Dan it-ta˙ri© jag˙tik kunfidenza fik innifsek li tg˙inek tevita dawn is-sitwazzjonijiet. Bla ma tkun taf, it-ta˙ri© jg˙inek iΩΩomm aktar kalm f’dawn is-sitwazzjonijiet u b’hekk tkun aktar ikkonçentrat fl-

azzjonijiet tieg˙ek. B’dan il-mod jirnexxilek to˙ro© mis-sitwazzjoni ming˙ajr ma tiggravaha aktar u bl-inqas inkwiet,” sostna Mark.

Nitkellem mieg˙u dwar l-aktar ˙a©a li jie˙u gost jag˙mel fl-arti marzjali. Jg˙idli li l-aktar li j˙obb jipprattika huma l-kicks varji li hemm fl-istil li jg˙allem hu.

“Narahom effettivi, forsi mhux f’kull sitwazzjoni g˙ax jirnexxilek iΩΩomm laggressur ’il bog˙od minnek.”

B’kurΩita ridt inkun naf g˙al liema ra©uni j˙e©©e© lil dak li jkun sabiex jipprattika l-arti marzjali u mhux xi sport ie˙or. “Nemmen li l-aktar ˙a©a prezzjuΩa li g˙andna huma ˙ajjitna u ©isimna, g˙alhekk nara l-bΩonn li wie˙ed g˙andu jitg˙allem jiddefendi ru˙u biex ikun ippreparat g˙al li jista’ jinqala’.

G˙alkemm Malta hija kkunsidrata b˙ala pajjiΩ sikur ˙afna u l-livell ta’ vjolenza hija wa˙da baxxa, sfortunatament dan l-a˙˙ar Ωdiedu l-kaΩijiet ta’ vjolenza fit-toroq u ddjar tag˙na. G˙alhekk wie˙ed qatt ma jaf meta jista’ jkollu bΩonn jiddefendi ru˙u jew lil ta’ madwaru.” Ûbaljati dawk li ja˙sbu li l-arti marzjali hija perikoluΩa Niddiskuti wkoll ma’ Mark dwar il-fatt li çerti persuni ja˙sbu li l-arti marzjali hija ta’ periklu. “Tisma’ diversi nies li jinkwetaw meta t-tfal tag˙hom jew familjari jit˙ajru jibdew jipprattikaw xi arti marzjali. Dan hu Ωball komuni g˙ax fil-verità meta wie˙ed jittrenja b’attenzjoni u serjetà, lperikli li twe©©a’ huma minimi, anzi nista’ ng˙id li huma simili g˙al dixxiplini sportivi o˙ra b˙all-futbol.

Tajjeb li wie˙ed jg˙id li llum jintuΩaw ˙afna guards li jipprote©u lil dak li jkun waqt t-ta˙ri© tieg˙u.

Fuq kollox, ji©i mill-instructor li jara li tta˙ri© huwa wie˙ed adattat u l-istudenti mhumiex f’periklu li jwe©©g˙u. Hawn nappella lil min jit˙ajjar jipprova xi lezzjoni, biex qabel jibda jara xi lezzjoni u jkellem lill-g˙alliem biex jara x’esperjenza g˙andu u kif jg˙allem.”

Fl-a˙˙ar nett stedint lil Mark jg˙addi messa©© lill-qarrejja ta’ dan il-©urnal. “Ilmessa©© tieg˙i jie˙u l-forma ta’ appell biex ilkoll nag˙rfu kemm huwa importanti li nag˙mlu xi tip ta’ sport fil-˙ajja tag˙na.

Sfortunatament illum imdawrin b’˙afna affarijiet li jtellfulna l-focus fuq l-affarijiet importanti fil-˙ajja u ˙afna drabi ninsew lilna nfusna. Nixtieq ˙afna li nara aktar persuni li jirrealizzaw l-importanza li jitg˙allmu jiddefendu rwie˙hom u jattendu g˙al xi lezzjonijiet fid-difiΩa personali, biex huma wkoll jibbenefikaw minn dan it-tag˙lim, kemm fiΩikament u anki mentalment,” temm jg˙idli Mark.

Aktar informazzjoni tista’ tinkiseb mis-sit elettroniku www.maltaselfdefenceacademy.com

22

Le©©er

08.07.2012

KurΩitajiet Mi©bura minn Charles B. Spiteri

Iqumu mistoqsijiet fuq l-g˙arqa tal-Bismarck Kollezzjoni ta’ ritratti me˙udin minn ba˙ri Ωag˙Ωug˙ waqt it-Tieni Gwerra Dinjija, tidher li tikkontradixxi stejjer uffiçjali fuq l-g˙arqa talbattleship formidabbli ÌermaniΩ – il-Bismarck.

John Spurr minn Morley, f’Yorkshire, ©ibed dawn ir-ritratti minn fuq l-HMS Victorious u, qabel ma miet, g˙addiehom lill-proneputi tieg˙u, Jason Spurr.

Ritratt minnhom juri ajruplan jinqata’ minn fuq aircraft carrier. Fuq in-na˙a ta’ wara talajruplan hemm miktub “Minn hawn g˙al fuq ilBismarck”. Spurr qal li ritratti o˙ra juru lir-Re Ìor© VI fuq l-aircraft carrier.

Xena o˙ra turi ajruplan lest biex jinqata’ minn fuq l- aircraft carrier u, apparentament, ilBismarck jidher ’il bog˙od mill-Victorious, qabel il-battalja finali tieg˙u.

Jason Spurr, minn Sterlingshire, stqarr li nannuh kien qallu li wie˙ed mir-ritratti jaf juri sew il-mument ta’ meta nqered il-Bismarck.

Kienu biss 150 ru˙ minn ekwipa©© ta’ madwar 2,200 li salvaw meta l-bastiment enormi – l-akbar wie˙ed ÌermaniΩ tal-gwerra – g˙ereq fl-1941, waqt wa˙da mill-aktar azzjonijiet navali deçiΩivi tal-gwerra. It-tmun tal-vapur ©arrab ˙sara f’attakk mit-torpedoes. Dan il-fatt

©ieg˙el lill-bastiment jimxi bil-mod, u ppermetta lill-vapuri tal-gwerra tar-Royal Navy jinterçettawh u jg˙arrquh.

Il-Professur Andrew Lambert, storiku navali IngliΩ, mid-Dipartiment tal-Istudji tal-Gwerra f’King’s College, Londra, qal li Spurr g˙andu kollezzjoni mill-aqwa, iΩda hu dubjuΩ jekk dawn jurux il-mumenti finali tal-bastiment ÌermaniΩ.

Skont hu, il-Bismarck kien g˙ereq f’jum imsa˙˙ab, ming˙ajr ma sploda. “F’idejja g˙andi materjal mill-aqwa, u jekk l-HMS Victorious g˙arrqet lill-Bismarck, din il-©rajja twassal biex l-istorja tat-Tieni Gwerra Dinjija jkollha ter©a’ tinkiteb mill-©did.”

Spurr jg˙id li jiftakar lil nannuh jg˙idlu: “Temminx dak li tisma’ fuq il-Bismarck. A˙na konna hemm u g˙ennieh jeg˙req.” Hu Ωied: “Dak ir-ritratt tat-torpedo mill-Victorious jolqot lill-Bismarck, ittie˙ed fil-bidu tal-a˙˙ar battalja u fl-a˙˙ar ©urnata minn fuq il-Victorious, u g˙alhekk jaqbel ma’ dak kollu li kien jg˙id nannuwi. Il-fatt li l-Victorious kien hemm u qatt ma ssemma, i˙alli d-dubju finnies, li jistg˙u jaslu g˙all-konkluΩjonijiet tag˙hom.”

Kompetizzjoni bin-na˙al

Il-Bismarck li tg˙arraq fis-27 ta’ Mejju 1941

Li bniedem joqg˙od wieqaf u jimtela bin-na˙al fuqu hi xi ˙a©a mag˙rufa sa mill-1700, u sa mitt sena ilu, dawk li jipproduçu lg˙asel uΩaw lill-istess nies biex iressqu qribhom lill-klijenti.

IΩda issa bdew de˙lin il-kompetizzjonijiet.

Kull sena, dawk li jrabbu n-na˙al madwar id-dinja, jin©abru f’Aylmer f’Ontario, g˙all-Clovermead Bees and Honey, Bee Beard Competition.

Mhux eΩatt il-konkors li ˙afna nies ji©ru biex jid˙lu g˙alih, iΩda g˙al ra©unijiet ovvji, hemm dawk li jie˙du gost jimtlew b’eluf ta’ na˙al madwar g˙onqhom u li wkoll jiksulhom wiççhom.

L-iskop tal-Bee Beard Competition hu li, madwar u fuq dak li jkun, jin©abar l-akbar numru possibbli ta’ na˙al. Min jie˙u sehem, jintiΩen qabel ma jibda l-kompetizzjoni u wkoll meta jkun mimli bin-na˙al. Min ikollu l-itqal numru ta’ na˙al ji©i ddikjarat rebbie˙.

Pustier jiΩΩewwe© qattusa

Jinstabu meteoriti çkejknin

Pustier ÌermaniΩ minn Bossendorf, iΩΩewwe© b’mod mhux uffiçjali lill-qattusa li tant kien i˙obb, bl-isem ta’ Cecilia.

Il-pustier, Uwe Mitzschdrlich, ta’ 39 sena, qatta’ mumenti prezzjuΩi ma’ Cecilia g˙all-a˙˙ar 12-il sena. Sfortunatament, dan il-ballun kollu suf, issa hi ˙oxna immens u aΩmatika, u l-veterinarji ja˙sbu li ma fadlilhiex wisq aktar ˙ajja.

Peress li kellhom relazzjoni hekk unika u g˙al ˙afna snin, Uwe Mitzschdrlich, qatag˙ha li jiΩΩewwi©ha u talab id Cecilia fiΩΩwie©.

Madankollu, iΩ-Ωwi©ijiet bejn l-umani u l-annimal mhumiex rikonoxxuti fil-Ìermanja u g˙alhekk Uwe kellu j˙allas attriçi biex tmexxi ç-çerimonja hi.

G˙all-bidu ˙asbet li kienet xi çajta, iΩda ma damitx ma rrealizzat li din kienet il-˙olma li saret realtà g˙all-pustier.

G˙all-okkaΩjoni, il-koppja kienet liebsa eleganti ferm. Uwe libes libsa tat-tie© kompluta bit-tomna, waqt li Cecilia tlibbset libsa sabi˙a bajda.

Kienet çerminonja mill-aqwa u Cecilia, ta’ 15-il sena, bdiet ting˙i waqt l-g˙oti tal-voti.

Bçejjeç ta’ meteoriti çkejknin, g˙adhom kif instabu filKarolina ta’ Fuq wara li ballun ©gantesk tan-nar sploda fuq l-Istati Uniti.

Il-bçejjeç tal-©ebel instabu ta˙t il-muntanja Sierra, minn Robert Ward ta’ Prescott, Arizona, li f’dawn l-a˙˙ar 20 sena, xog˙lu kien li jdur mad-dinja, ji©bor bçejjeç minn meteoriti.

Robert, li sab din il-biçça ©ebla dan l-a˙˙ar, bejn g˙alqa tal-baseball u park fixxifer tal-belt ta’ Lotus, millewwel inteba˙ li din kienet meteorita rari, mag˙rufa b˙ala ‘CM’ – carbonaceous chrondite. Fiha hemm l-açtu animo u ta˙lit organiku ta’ ˙tie©a estrema g˙ax-xjenza.

L-esperti jsostnu li l-meteorita, li hi qadima sa mill-formazzjoni tas-sistema solari, tmur lura bejn erba’ u ˙ames biljun sena, u aktarx li da˙let fl-atmosfera tad-dinja b’˙oss enormi. Hi kellha kobor ta’ mini-van.

NiΩlet b’madwar terz tassa˙˙a li niΩlet biha l-bomba atomika fuq Hiroshima fitTieni Gwerra Dinjija, u

ntlem˙et minn Sacramento u Kalifornja sa Las Vegas u partijiet min-Nevada ta’ Fuq. Don Yeoman, kelliem g˙anNASA, qal li ©rajja b˙al din tista’ ti©ri darba fis-sena madwar id-dinja, g˙alkemm ˙afna drabi ©rajjiet simili jse˙˙u fuq l-oçean jew in˙awi mhux abitati. Espert ie˙or qal li l-˙oss qawwi li nstema’ kien ka©un tal-˙effa li bih il-©ebla spazjali da˙let fl-atmosfera.

Il-meteoriti jid˙lu fl-atmosfera ta’ fuq tad-dinja b’˙effa ta’ 44,000 mil fis-sieg˙a – aktar mill-˙effa tal-˙oss innifsu, u hu g˙alhekk li l-˙oss tag˙hom ikun qawwi daqshekk.

“It-ta˙kik li jsir bejn il-©ebla u l-arja hi hekk qawwija, li jekk il-©ebla ma tin˙araqx, tevapora,” qal Tim Spahr, direttur taç-Çentru Minor Planet mill-Università ta’ Harvard.

'( ) * ) + ,-

* 0

# /1

0

" #

.

/ !

! )( $'(( 23 , 3' * 3 0('%!

4 '(%('*(

"#$ !

%

#& '

"

"% (

***$+ , + $ -$-. /

" #

#

"" % ( " ! /

"

" #

)

!0 012

$

% &

#

!! ! !

24

08.07.2012

Ir-Ru˙ u l-Ìisem

Il-gdim tan-nemus Dr Etienne Grech Tabib tal-Familja

F’dawn l-a˙˙ar sentejn ©ie osservat li f’Malta kien hawn gdim tan-nemus li r-reazzjonijiet tag˙hom kienu ferm ag˙ar minn ta’ gdim tas-soltu. Dawn il-kaΩijiet dehru l-aktar fit-tfal, addoloxxenti u adulti Ωg˙ar. Dan kien kollu ka©un ta’ speçi differenti ta’ nemus minn tas-soltu fil-gΩejjer tag˙na, l-Asian tiger mosquito. Ilgdim tan-nemus ag˙ar mis-soltu sar min˙abba reazzjoni lokali li tisseja˙ chemical cellulitis u mhux min˙abba hypersensitivity g˙al din in-nemusa partikolari.

Il-gdim tan-nemus qeg˙din iwasslu g˙al ˙mura madwar ilgidma, ˙akk u nef˙a, fuq il-parti milquta.

F’kaΩijiet gravi fejn ikun hemm numru ta’ gidmiet u fejn ikun hemm nef˙a kbira u ˙afna ˙akk, il-pazjent g˙andu juΩa corticosteroid jew b˙ala cream jew pilloli, dejjem wara li jie˙u parir speçjalizzat mit-tabib tieg˙u.

Kura fil-bidu L-a˙jar li wie˙ed jag˙mel xi ˙a©a kies˙a mal-parti milquta u wara juΩa cream antisettiku b˙al chlorhexidine jew hydrogen peroxide. Wie˙ed g˙andu jie˙u wkoll xi pilloli anti-histamine u g˙andu japplika b’mod frekwenti anti-histamine cream. Wie˙ed m’g˙andux g˙alfejn jie˙u antibijotiçi, hekk kif il-ma©©oranza ta’ dan il-gdim ma jkunx infettat.

Infezzjonijiet Wie˙ed jinduna li l-gdim tan-nemus ikun infettat g˙ax jiΩviluppa w©ig˙ fil-parti milquta, u l-˙mura madwar il-gidma tinfirex iΩjed.

F’dawn il-kaΩijiet, u fuq parir tat-tabib, wie˙ed g˙andu jie˙u lantibijotiçi.

Hawnhekk g˙andek g˙add ta’ pariri li permezz tag˙hom tkun tista’ tevita il-gdim tan-nemus: • It-tiger mosquito tattakka waqt id-dawl tax-xemx. Meta tkun barra, kemm jista’ jkun evita li jkollok partijiet tal-©ilda mikxufa; • Insect repellants b˙all-Permethrin jista’ ji©i applikat fuq il˙wejje©; • L-isprays kontra n-nemus u apparat li jitwa˙˙al mad-dawl jew coils, huma tajbin biex iΩΩomm in-nemus ’il bog˙od minn dak ilpost; • JeΩistu numru ta’ sprays u creams li huma insect repellents li jistg˙u jintuΩaw fuq il-©ilda u b’hekk in-nemus ma jersqux lejk; • In-nets mat-twieqi u l-bibien huma effikaçi ˙afna biex iΩommu n-nemus ’il barra; • In-nemus i˙obb jg˙ix fl-ilma qieg˙ed, g˙alhekk huwa impor-

tanti li tbattal il-plattini tal-qsari minn kull ilma li jkun mi©bur fihom. T˙allix bramel bl-ilma fil-btie˙i jew fuq il-bejt. Jekk g˙andek pet ara li tbiddel l-ilma tieg˙u kull tlett ijiem. L-ilma talg˙asafar g˙andu jinbidel kull ©img˙a; • Il- pools Ωg˙ar tat-tfal li jintnef˙u g˙andhom jinΩammu ming˙ajr ilma u jitpo©©ew fuq il-©enb tag˙hom meta ma jkunux qeg˙din ji©u uΩati; • Il-vaski m’g˙andhomx jit˙allew ming˙ajr ˙ut. Óut b˙al goldfish, gambjuΩa u l-muΩaqq g˙andhom jinΩammu fil-bore holes u l-vaski; • Meta pixxina ma tkunx qieg˙da ti©i uΩata, g˙andha titbattal mill-ilma, speçjalment jekk ma jkollhiex chlorine; • G˙andu jintuΩa insettiçida apposta fi kwalunkwe pixxina jew reçipjent li ma jkunx jista’ jitne˙˙a l-ilma minnu; • In-negozji g˙andhom jg˙attu t-tyres u jerfg˙uhom ©ewwa jew jisprejjaw fuqhom insettiçida, b’hekk ti©i kkontrollata r-riproduzzjoni tan-nemus; • Jekk hemm xi g˙adajjar bl-ilma li jdumu aktar minn tlett ijiem g˙andhom ji©u mnaddfa; • Il-kanali g˙all-ilma tax-xita li nsibu fuq il-bejt g˙andhom ji©u mnaddfa mill-weraq; • Qsari, vaΩuni u xquq o˙ra g˙andhom jitg˙attew bir-ramel jew Ωrar biex b’hekk in-nemus ma jbidx fihom; • Il-©irien g˙andhom ja˙dmu id f’id biex jeliminaw kull post li fih jista’ jbid in-nemus, b˙al skart goff.

Il-Van©elu tal-lum il-Óadd Kemm a˙na disposti biex nilqg˙u, naççettaw, in˙obbu u nimxu wara Sidna Ìesù Kristu fil-˙ajja tag˙na?

Din hija t-tema tal-Litur©ija tal-lum l14-il Óadd matul is-Sena. Fis-silta li g˙andna mill-Van©elu llum, Ìesù jg˙idilna: “Ebda profeta ma hu bla ©ie˙ jekk mhux f’pajjiΩu u fost qrabatu u f’daru stess.”

Jalla dan il-kliem tal-Img˙allem ma jg˙idux g˙alina wkoll! A˙na rridu nkunu dixxipli veri tal-bniedem Alla li tana lilu nnifsu, tana sal-a˙˙ar qatra ta’ demmu biex lilna salvana mill˙akma tax-xitan.

Il-Lhud f’Nazzaret, elfejn sena ilu, semg˙u lil Ìesù jkellimhom, stag˙©bu kemm kien g˙aref, u bdew jistaqsu lil xulxin kif dan il-mastrudaxxa bin Marija kien daqshekk g˙aref.

Dawn il-Lhud kienu jafu lil ommu u lil qrabatu, imma ma fehmu xejn mill-messa©© li tahom. Qag˙du j˙arsu u jiskantaw u g˙amlu kif kienu g˙amlu missirijiethom, li ma kinux jaççettaw lill-Profeti ta’ Ja˙we˙.

U Ìesù baqa’ mistag˙©eb binnuqqas ta’ fidi tag˙hom, u hemm ma fejjaqx il-morda tag˙hom. U telaq minn hemm u mar jg˙allem fi r˙ula o˙ra.

U a˙na b˙al dawn il-Lhud ji©rilna, jekk b˙alhom ma naççettawxh, jekk a˙na n˙obbuh biex jag˙tina, biex jismag˙na hu, imma lilu ma nisimg˙uhx, lilu n˙alluh g˙addej.

Lil Ìesù ma naççetawhx fil-˙ajja tag˙na. Kemm forsi a˙na indiffernti u berdin f’dak li hu tal-Mulej Alla tag˙na? Il-Mulej meta jarana daqshekk berdin ‘jobΩoqna minn ©o

fommu’, u jag˙mel kif g˙amel linnies ta’ Nazzaret u jie˙u ming˙andna ‘r-rigali’ li jkun tana u jiΩrag˙hom fi qlub o˙ra, li jkunu disposti g˙alih!

Imma l-Mulej jibqa’ jag˙tina l-˙in, jibqa’ jistenniena ner©g˙u lura fi ˙danu biex hu jag˙tina l-ma˙fra u lbewsa tal-paçi. Hekk dejjem ˙adem sa mill-bidu taΩ-Ωmien, kif naraw flEwwel Lezzjoni mill-Ktieb tal-Profeta EΩekjel meta Alla jer©a’ jibg˙at lil dan il-Profeta lura g˙and il-poplu u jg˙idlu: “Qieg˙ed nibag˙tek g˙and ulied IΩrael, ©ens ta’ nies rashom iebsa, li rvellaw kontra tieg˙i; dinbu kontra tieg˙i, huma u missirijiethom sal-lum stess. Huma nies wiççhom sfiq u qalbhom iebsa.”

Alla jibqa’ jibg˙at lill-Profeta biex ‘ikunu jafu li hemm profeta f’nof-

shom’! Biex ikunu jafu li Alla huwa mag˙hom.

Alla g˙adu sal-lum jibg˙at lillProfeti tieg˙u biex juruna li huwa qieg˙ed mag˙na, g˙ax hu jimpurtah minna, il-˙lejjaq speçjali tieg˙u.

G˙ax il-Mulej lilna ˙alaqna xbieha tieg˙u. Alla bag˙tilna lil ibnu stess, biex jurina l-im˙abba li g˙andu g˙alina. Imma kemm qeg˙din nag˙tu widen g˙as-sej˙iet tieg˙u?

Imma a˙na nibqg˙u berdin lejn lim˙abba tal-Mulej, g˙ax mo˙˙na fittlellix fierag˙ tad-dinja. Forsi a˙na g˙andna xi allat o˙ra, allat li jbeg˙duna minn Alla li j˙obbna. Forsi a˙na wkoll nissuppervjaw u nag˙mlu lilna nfusna allat.

L-Appostlu tal-Ìnus fit-Tieni Lezzjoni jwissina biex inkunu umli u

minn

ajk lajk

noqog˙du attenti li ma’ na˙sbux li a˙na xi ˙a©a. San Pawl jg˙idilna li fih kellu xewka ‘biex toqg˙od tniggΩu biex ma jissuppervajx.

Jg˙idilna li hu talab lill-Mulej biex ine˙˙ihielu imma l-Mulej qallu: “BiΩΩejjed g˙alik il-grazzja tieg˙i; g˙ax il-qawwa tieg˙i tidher fl-aqwa tag˙ha fejn hemm id-dg˙ajjef.”

Kemm drabi fil-tbatija tag˙na a˙na nitolbuh biex ifejjaqna mit-tbatija, kemm hu a˙jar li meta nag˙mlu t-talb g˙all-fejqan inkomplu: “imma tkun mag˙mula r-rieda tieg˙ek,” u nintelqu f’idejh biex imexxina hu, biex hekk is-salib tag˙na, ikun il-glorifikazzjoni tag˙na. Ìesù wkoll talb lill-Missier biex iwarrab minnu l-kalçi, imma kompla: “imma mhux kif irrid jien, imma kif trid Int.” U g˙ax xorob il-kalçi kollu, u sofra l-passjoni u l-mewt tas-Salib, Ìesù ˙are© rebbie˙, Ìesù bilpassjoni u l-mewt tieg˙u, reba˙ iddinja, reba˙ id-dnub u qam glorjuΩ biex iqajjimna mieg˙u. San Pawl ikompli jg˙idilna biex a˙na wkoll ‘nifta˙ru bid-debbolizzi tag˙na biex il-qawwa ta’ Kristu tg˙ammar fina’.”

U j˙e©©i©na biex ‘bil-qalb kollha nitg˙axxqu bid-debbolizzi tag˙na, bit-tg˙ajjir, bl-g˙aks, bil-persekuzzjonijiet, bid-dwejjaq min˙abba Ìesù Kristu; g˙ax meta nkunu dg˙ajfin, a˙na nkunu qawwija. U Ìesù jo˙ro©na rebbi˙in mieg˙u.

G˙ajnejna lejk, Mulej, int li tg˙ammar fis-smewwiet, ˙enn g˙alina, Mulej, ˙enn g˙alina. Óares lejna Mulej Alla tag˙na, u g˙inna nixorbu l-kalçi tal-morr biex mieg˙ek Mulej, tqajjimna g˙all-˙ajja glorjuΩa.

08.07.2012

Kultura

25

Kitarrist Malti jniedi ktieb li jkopri erba’ snin tag˙lim Il-kitarrist u g˙alliem tal-kitarra Malti, Marc Galea, nieda ktieb ta’ tag˙lim tal-kitarra li jismu A Step by Step Approach for the Modern Guitar Player matul il-Fiera Nazzjonali talMFCC f’Ta’ Qali.

Mqassam fi tletin lezzjoni u sitt kapitli, dan ilktieb huwa uniku min˙abba li ji©bor fih erba’ snin tag˙lim, mill-istadju tal-bidu nett, salistadju ta’ studju avvanzat.

Il-ktieb fih 224 pa©na, kollha bil-kulur, u jinkludi chord shapes, skali, dijagrammi, progressjonijiet u mudelli ritmiçi, licks, warm-ups, teknikalitajiet, mudelli, teorija applikata, u ˙afna aktar.

L-g˙an ta’ dan il-ktieb huwa li jipprovdi f’mod sempliçi u çar dawk il-˙afna affarijiet li normalment wie˙ed isib diffikultajiet fihom.

Kull lezzjoni toffri eΩerçizzji ori©inali li wie˙ed jista’ jisma’ billi jiskennja l-kodiçi QR bi smartphone jew Ipad , u b’hekk wie˙ed m’g˙andux bilfors jisma’ l-eΩerçizzji fuq kompjuter.

L-eΩerçizzji kollha miktubin b’dijagrammi jew TABs, u b’hekk nies li qatt ma tg˙allmu kif idoqqu l-kitarra jistg˙u jifhmu u jitg˙allmu wkoll.

L-E.T. Gina AbercrombieWinstanley, Ambaxxatriçi Amerikana; is-Sur Gerard Winstanley u s-Sinjura Bettina Azzopardi, Manager Embassy Complex

L-Ambaxxatriçi Amerikana ΩΩur Valletta Living History L-Ambaxxatriçi Amerikana, Gina Abercrombie-Winstanley Ωaret il-Belt Valletta nhar l-Erbg˙a 27 ta’ Ìunju flimkien mal-familja tag˙ha u xi ˙bieb li kienu qed iΩuru Malta.

IΩ-Ωjara bdiet b’waqfa f’The Embassy Complex fejn raw Valletta Living History – show ta’ definizzjoni g˙olja u awdjoviΩiv li juri l-istorja, kultura u stil ta’ ˙ajja ta’ Malta u l-Maltin.

Is-Sinjura AbercrombieWinstanley irringrazzjat lillamministrazzjoni g˙all-istedina u kellha kummenti poΩittivi ˙afna dwar il-produzzjoni kif ukoll g˙allkwantità ta’ affarijiet storiçi li wie˙ed jista’ jara fil-Belt Valletta.

Valletta Living History tifta˙ kuljum bi tmien wirjiet li jibdew mill-10.00 bla˙˙ar wa˙da fit-3.15pm.

Aktar informazzjoni tinstab fis-sit www.maltaattraction.com

Is-Sur Galea, li huwa wkoll id-Direttur talInstitute of Music ©ewwa l-Óamrun, ilu jg˙allem il-kitarra aktar minn tlettax-il sena u ilu jiddokumenta l-ist˙arri© tieghu g˙all-aktar minn g˙axar snin. Dan wasslu biex ji©bor f’daqqa l-aqwa tag˙lim tieg˙u u jippubblikah f’dan il-ktieb.

Waqt li kien qed ikellem lil din il-gazzetta, Marc qal li huwa ˙assu iffurtunat ˙afna g˙ax meta ressaq l-idea tieg˙u lil Book Distributors Ltd (BDL), din intlag˙qat b’entuΩjaΩmu kbir. “Óadd qatt ma ppubblika ktieb b˙al dan hawn Malta u allura n˙ossni kburi li qed nag˙mel xi ˙a©a li g˙ada ma saret qatt hawnhekk,” tenna Marc. Il-ktieb dam disa’ xhur biex jitlesta: mill-irrekordjar tal-eΩempji, riçerka, kitba, qari g˙all-iΩbalji, u finalment iddisinn, l-impa©nar u l-istampar.

Il-ktieb A Step by Step Approach for the Modern Guitar Player ©ie rivedut minn kitarristi u g˙alliema tal-kitarra ta’ fama internazzjonali, fosthom Tony Skinner (RGT Director), Phil Hilborne u John Wheatcroft (Tech Schools). Il-ktieb ser ikun g˙all-bejg˙ ming˙and ˙wienet tal-kotba ewlenin u stationeries kif ukoll minn www.bdlbooks.com

26

08.07.2012

Big Screen

MIÇ-ÇINEMA

THE AMAZING SPIDER-MAN

jikteb CARMELO BONNICI

THE BOURNE LEGACY

ICE AGE: CONTINENTAL DRIFT

SNOW WHITE AND THE HUNTSMAN.

FILMS GÓAX-XHUR TAS-SAJF F’dan iΩ-Ωmien tas-sena d-distributuri lokali KRS juru lilna l-kritiçi x’films hemm lesti mill-kumpanniji g˙as-sajf, mis-27 ta’ Ìunju sal-a˙˙ar ta’ Settembru. L-g˙aΩla ta’ diversi ©eneri ta’ films tidher li se tkun mill-aqwa u dan mhux qed jg˙iduh ilKRS biss, iΩda jsostnih il-magaΩin influwenti fil-qasam çinematografiku, EMPIRE. IL-BLOKKBASTERS ABRAHAM LINCOLN: VAMPIRE HUNTER (3D) – Dan is-sittax-il President tal-Istati Uniti jiddikjara gwerra kontra l-vampiri u dawk is-sidien tal-ilsiera li jappo©©jawhom billi jridu ja˙tfu l-pajjiΩ ta˙t idejhom.

THE AMAZING SPIDER-MAN (3D) – Peter Parker fl-a˙˙ar se jkun jaf kif il©enituri tieg˙u sparixxew u je˙odha ma’ g˙adu qawwi.

THE BOURNE LEGACY – F’dan ir-raba’ kapitlu l-interess imur fuq bniedem ie˙or, ukoll ma˙rub, li kien ˙abib ta’ Jason Bourne.

THE DARK KNIGHT RISES – Wara tmien snin, il-belt ta’ Gotham taqa’ ta˙t il-qilla tat-terrorist Bane; dan ikun is-sinjal biex Batman jer©a’ jibda jelimina l-marmalja.

DREDD (3D) – F’belt tal-futur fejn ilpulizija ja©ixxu ta’ m˙allef, ©urija u jag˙tu s-sentenzi g˙all-mewt fejn ikun hemm bΩonn, tim ta’ pulizija j˙abbtuha ma’ gang li g˙andhom drogi perikoluΩi.

THE EXPENDABLES 2 – Mr Church jer©a’ jg˙aqqad flimkien il-grupp ta’ azzjonisti veterani, The Expendables, u jfittxu tpattija meta wie˙ed minn s˙abhom jinqatel.

THE RAID: REDEMPTION – Tim ta’ suldati jinqabdu msakkrin ©o blokk bini kbir u attakkati bla ˙niena minn kap tal-Mafja u l-qattelin tieg˙u.

ROCK OF AGES – Film muΩikali, romantiku dwar Ωg˙aΩag˙ li jfittxu l-˙olma tag˙hom ©o belt kbira.

SHADOW DANCER – Fl-Irlanda ta’ Fuq, fl-aqwa tat-terroriΩmu fis-snin disg˙in, membru tal-IRA jiΩvela xi informazzjoni sigrieta biex jipprote©i lil ibnu.

SNOW WHITE AND THE HUNTSMAN – Din il-˙rafa klassika, mibdula u issa adattata g˙all-kbar ukoll, is-suppost qattiel ta’ Snow White jsir il-protettur tag˙ha.

THE SWEENEY – Ispirat minn serje televiΩiva splussiva u popolari, Ωew© pulizija jaqbΩu l-limiti tad-diçenza biex jikkaççjaw kriminal.

TOTAL RECALL – Fil-futur, Ωew© stati j˙abirku g˙as-supremazija u ˙addiem ta’ fabbrika li ja˙seb li hu spija ma jkunx jaf g˙al liema na˙a g˙andu ji©©ieled.

FILMS ANIMATI U TAL-FAMILJI BRAVE (3D) – Ming˙and Pixar Animation Studio u Walt Disney tasal ˙rafa SkoççiΩa ta’ tfajla, il-Principessa Merida, li tmur kontra dak kollu tradizzjonali u bilkura©© tag˙ha tisfida sa˙ta qawwija.

DIARY OF A WIMPY KID: DOG DAYS – Din id-darba Wimpy Kid iqajjem sfrattu s˙i˙ f’kamp tas-sajf.

DR SEUSS’ THE LORAX (3D) – Tifel ta’ tnax-il sena, biex jirba˙ l-im˙abba ta’ tfajla li dejjem jo˙lom biha, ifittex kreatura stramba iΩda affidabbli li tg˙inu ˙afna.

A FEW BEST MAN – Kummiedja dwar g˙arus u tliet s˙abu li jmorru fid-deΩert Awstraljan g˙al tie©.

ICE AGE: CONTINENTAL DRIFT (3D) – L-annimali preistoriçi ˙bieb tag˙na jer©g˙u jg˙addu minn avventura o˙ra gwappa meta jba˙˙ru fuq blokka sil© u jiltaqg˙u ma’ kreaturi tal-ba˙ar u anki pirati.

MY DOG TULIP – L-istorja mqanqla ta’ ra©el li jrabbi kelb kbir (German shepherd) u kif dawn tassew isiru qishom ˙a©a wa˙da.

PARANORMAN (3D) – Tifel li jitkellem mal-mejtin isib g˙ajnuna minn fatati, Ωombis u adulti li kapaçi je˙ilsu lill-belt tieg˙u minn se˙er antik.

TED – Storja ˙elwa dwar ra©el u t-‘teddy bear’ tieg˙u li jer©a’ jie˙u l-˙ajja wara xewqa ta’ meta kien tifel.

THAT’S MY BOY – Donny, missier, rabba lit-tifel tieg˙u, Todd, wa˙du sakemm kellu tmintax-il sena. Wara li ma rawx lil xulxin g˙al diversi snin, Todd ji©i fi kriΩi kbira.

Ikompli f’˙ar©a o˙ra

Films bit-3D matul l-2012 Il-films di©itali, speçjalment dawk bil-format tat-3D, qed ikunu popolari ˙afna. Mil-lista tal-Aqwa G˙axar Films ta’ dawn l-a˙˙ar sitt xhur, skont id-d˙ul tal-flus, fl-ewwel Ωew© postijiet insibu Marvel Avengers Assemble u Puss In Boots, it-tnejn li huma bit3D. F’Malta hawn sitt teatri biss li jistg˙u juru films di©itali (2D) u dawk bil-proçess tat-3D. S’issa, matul din is-sena, id-distributuri lokali tal-films, KRS, ˙ar©u tmintax-il film bil-format tat-3D. O˙rajn li mistennija jo˙or©u matul il-kumplament tal-2012, huma:

SETTEMBRU

– PARANORMAL, DREDD

OTTUBRU NOVEMBRU

– HOTEL TRANSYLVANIA – RESIDENT EVIL: RETRIBUTION, MADAGASCAR 3: EUROPE’S MOST WANTED FRANKENWEENIE, SILENT HILL: REVELATION

DIÇEMBRU LULJU AWWISSU

– THE AMAZING SPIDER-MAN, ICE AGE: CONTINENTAL DRIFT – DR. SEUSS’ THE LORAX, BRAVE, STEP UP 4: MIAMI HEAT

Kompetizzjoni Empire Cinema

L-AQWA GÓAXAR FILMS bejn is-27 ta’ Ìunju u l-1 ta’ Lulju 2012

Mistoqsija g˙al din il-kompetizzjoni: Semmi Ωew© films li se jkunu qeg˙din jintwerew matul dan is-sajf Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ONE Complex, A28B, Industrial Estate, il-Marsa.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a l-o˙ra: MARIO FORMOSA, 103, Triq it-Torri, il-Mosta.

– RISE OF THE GUARDIAN, HOBBIT: AN UNEXPECTED JOURNEY, LIFE OF PI, TINKERBELL AND THE SECRET OF THE WINGS

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

THE DICTATOR PROMETHEUS MEN IN BLACK 3 MARVEL AVENGERS ASSEMBLE DARK SHADOWS ABRAHAM LINCOLN: VAMPIRE HUNTER ROCK OF AGES WE BOUGHT A ZOO THE COLD LIGHT OF DAY SAFE

08.07.2012

Big Screen

wHat to eXPeCt wHen YoU’re eXPeCtinG

27

Repetut

it-tqala kif tolqot ˙ames koppji differenti

What To Expect When You’re Expecting hija kummiedja romantika soçjali dwar ˙ames koppji minn Atlanta li jg˙addu mill-proçess ferrie˙i, iΩda wkoll ta’ tbatija u skomdu, fit-tqala ta’ marthom jew tas-sie˙ba tag˙hom, sat-twelid tat-tarbija.

Il-film kontinwament jaqleb minn xenarju g˙all-ie˙or biex juri kif din l-avventura materna tmiss lil dawn il-koppji differenti.

Minn dan il-lat, din il-produzzjoni timxi fuq l-istess linji ta’ films b˙al Valentine’s Day (kif diversi koppji, eçç. iqattg˙u jum il-ma˙bubin) u New Year’s Day (din id-darba kif l-a˙˙ar lejl tas-sena jolqot lil diversi individwi).

Dan ix-xog˙ol hu me˙ud mill-ktieb bestseller, gwida dwar it-tqala, ta’ Heidi Murkoff u Sharon Mazel.

Jules (Diaz), li tippreΩenta programm fuq it-TV ta’ Los Angeles, dwar kif g˙andek tie˙u ˙sieb persuntek, tiskopri li hi tqila mis-sie˙eb

Atturi Ewlenin: Cameron Diaz; Jennifer Lopez; Elizabeth Banks; Chace Crawford; Brooklyn Decker; Ben Falcone; Anna Kendrick; Matthew Morrison; Dennis Quaid; Chris Rock; Rodrigo Santoro.

Direttur: Kirk Jones. Óin: 110 min.

Distributur: LIONSGATE U.K. Ma˙ru© mill-KRS. Çert, 14

tag˙ha taΩ-Ωfin, Evan (Morrison).

Sadanittant, f’Atlanta, Wendy (Banks) ˙erqana u eçitata, qed tistenna l-ewwel tarbija ma’ Ωew©ha, Gary (Falcone) li jinsab nervuΩ ˙afna. Rosie u Marco (Kendrick u Crawford), Ωew© bejjieg˙a li jie˙du ˙sieb gabbana/vann, isiru jin˙abbu u Rosie to˙ro© tqila.

Holly (Lopez) u Alex (Santoro) ma jistax ikollhom tfal u jiddeçiedu li jadottaw tarbija sewda. Ramsey (Quaid), li ji©i missier Gary, jg˙idlu li Ω-Ωag˙Ωug˙a martu Skyler (Decker) se jkollha tewmin.

Din l-okkaΩjoni ta’ fer˙ tolqot lil dawn il-koppji

in a better world

b’mod differenti.

What To Expect When You’re Expecting, min˙abba d-diversi xenarji li fih, qatt ma jkollu çans jid˙ol fil-fond fir-relazzjonijiet tal-karattri.

II-ma©©oranza ta’ dawn innisa tqal i˙obbu jikxfu u jippuppaw iΩ-Ωaqq kbira li issa g˙andhom, qisha xi trofew imprezzabbli.

Id-dehra spissa ta’ erbat ir©iel macho li jo˙or©u jduru bil-pram qalb is-si©ar fil-park u jilmentaw min-nuqqas ta’ libertà li issa g˙andhom, ma tantx tinΩel malajr jew titwemmen.

Xi mumenti ta’ umoriΩmu ˙elu ma jonqsux.

tHe aMaZinG SPider-Man (3d) Jiggalvanizzak

Xog˙ol b’intens b’morali qawwi ll-film DaniΩ In A Better World, li reba˙ l-Oscar g˙allAqwa Film Barrani tal-2010, hu xog˙ol pjuttost kumpless, sod u jesibixxi diversi saffi ta’ emozzjoni.

Din il-produzzjoni, li lma©©or parti tag˙ha hi bissotto titoli, tmiss temi ta’ moralità, b˙al jekk jixraqx li tpatti g˙al xi g˙emil ˙aΩin li jag˙mlulek, il-bullying u l-biΩa’ li j©ib mieg˙u, it-talba ta’ rikonçiljazzjoni bejn il-miΩΩew©in meta parti Ωbaljat u issa qed titlob ma˙fra u rrelazzjoni bierda bejn il-©enituri u l-ulied rispettivi tag˙hom.

Il-protagonisti ta’ dan il-film huma kemm il-©enituri kif ukoll tnejn mill-ulied. Anton (Persbrandt), tabib, sikwit jag˙mel xog˙ol volontarju f’kamp tar-refu©jati fl-Afrika.

Hu jinsab f’xifer li martu, Marianne (Dryholm) se tiddivorzjah waqt li binhom, Elias, (Rygaard) qed ikun il-mira talbully tal-iskola.

Tifel ©did li g˙adu ©ej fidDanimarka minn Londra, Christian (Juel Nielsen) jiddefendi lil Elias fl-iskola b’mod vjolenti. Christian jinsab f’forma ta’ ribelljoni ˙arxa ma’ missieru, Claus (Thomsen) u qed iqisu l-kawΩa tal-mewt ta’ ommu.

Dawn iΩ-Ωew©t itfal tant isiru ˙bieb, bi Christian fi stat psikolo©iku akut, li meta Anton ikollu inçident ma’ ra©el abbuΩiv, dawn ilestu vendetta qawwija li se jkollha riperkussjonijiet fuq iΩ-Ωew© familji.

In A Better World g˙andu andament interessanti ˙afna, bil-karattri prinçipali kollha j˙addnu sentimenti diversi – Anton hu missier eΩemplari,

Atturi Ewlenin: Mikael Persbrandt; Trine Dryholm; Ulrich Thomsen; Markus Rygaard; William Johnk Juel Nielsen.

Direttriçi: Susanne Bier. Óin: 118 min.

Distributur: AXIOM FILMS. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. 16

tabib ta’ qalb tajba li darba Ωbalja u martu g˙adha ma ˙afritlux; Elias it-tifel tag˙hom hu xipli u g˙atxan li jkollu ˙abib veru; waqt li Claus hu teneru ΩΩejjed ma’ ibnu Christian, li qed iΩomm f’qalbu mibeg˙da kbira mhux

biss g˙al missieru, iΩda g˙al kull min i˙abbat difru mieg˙u u mal-familja ta’ ˙abibu. Film li jesplora f’dettal il-kumplessitajiet tal-˙ajja bl-emozzjonijiet differenti, ittbatijiet u l-inçertezzi li jissuççiedu.

Fantastiku

Jer©g˙u jibdew l-avventuri tar-ra©el brimba Atturi Ewlenin: Andrew Garfield; Emma Stone; Rhys Ifans; Denis Leary; Campbell Scott; Irrfan Khan; Martin Sheen; Sally Field.

Direttur: Marc Webb. Óin: 136 min.

Distributur: COLUMBIA/SONY. Ma˙ru© mill-KRS. Çert. PG

Wie˙ed mill-aktar karattri famuΩi tal-kotba komiks Ωgur li hu rra©el brimba (Spider-Man). It-trilo©ija ta’ films dwar dan il-karattru da˙˙let is-somma fenomenali ta’ Ωew© biljun dollaru u nofs minn madwar id-dinja. Billi Spider-Man g˙adu su©©ett li jattira lmiljuni, il-Columbia Pictures flimkien ma’ Marvel Entertainment ˙assew li g˙andhom ikomplu jisfruttaw lil din il-˙lieqa, kif ilftira g˙adha s˙una. U qed jag˙mlu hekk billi re©g˙u bdew millbidu b’attur ie˙or fil-parti prinçipali.

The Amazing Spider-Man, li jag˙mel uΩu eççellenti mill-format tat-3D, jippreΩenta kapitlu ©did u storja eçitanti b’episodji o˙rajn, ibbaΩati minn fuq il-ktieb komik Marvel ta’ Stan Lee u Steve Ditko.

L-istorja hawn turi lat differenti mill-˙ajja ta’ Peter Parker (Garfield). Dan it-tfajjel li fl-iskola ma kellux ˙bieb, rabbewh izzijiet tieg˙u, Ben (Sheen) u May (Field). Missieru (Scott) abbandunah meta kien g˙adu tifel u dejjem baqa’ bil-˙sieb li xi darba jiskopri l-g˙aliex. Fl-iskola, iΩolat, ikun il-mira ta’ bully, però jibda jammira lil Gwen Stacy (Stone) li ˙afna jixtiequ li jin©ibdu lejha.

Waqt tfittxija fid-dar isib bagalja Ωg˙ira li kienet ta’ missieru u l-informazzjoni li jikseb tie˙du g˙and id-ditta OsCorp u fil-laboratorju ta’ Dr Curt Connors (Ifans), li kien is-sie˙eb ta’ missieru f’xi riçerki sigrieti. Sadanittant, Peter jingidem minn brimba speçjali li tkun ©enetikament mibdula u jiskopri li g˙andu poteri speçjali u qawwija. Meta jibda juri karatteristiçi tal-brimb, hu jinbidel fi Spider-Man u jag˙mel g˙aΩliet biex juΩa dawn il-poteri ˙alli jsir eroj u jakkwista l-im˙abba ta’ Gwen.

Dr Connors, li g˙andu mankament, jesperimenta fuqu nniffsu u jinbidel f’mostru gremxula (The Lizard). Spider-Man u Connors resqin malajr lejn taqtig˙a ˙arxa.

The Amazing Spider-Man g˙andu andament tassew eΩileranti, hu xog˙ol mexxej ˙afna u pjaçevoli immens. Fil-parti prinçipali, Andrew Garfield jidher li hu aktar intens u newrotiku minn Tobey Maguire (l-attur tat-tliet films l-o˙ra). Il-battalji bejn irra©el brimba u l-mostru gremxula huma tassew fantastiçi, b’effetti speçjali brillanti, li jfakkru f’sekwenzi minn diversi films tal-passat, fosthom The Incredible Hulk, 20 Million Miles To Earth (1957) u Monster On The Campus (1958).

Ta’ min ifa˙˙ar ukoll is-sekwenzi ta’ meta Spider-Man jitg˙allem jitfa’ bi preçiΩjoni l-˙ajta tal-g˙aqbuta, kultant ’il bog˙od ˙afna. Dan ix-xog˙ol ©did jawgura bidu stupend ta’ çiklu ie˙or tassew impressjonanti.

28

08.07.2012

TeleviΩjoni

Illum GAZEBO, ONE, 12.30 Fl-ewwel programm mis-sensiela ©dida Gazebo, ser niltaqg˙u ma’ Ωew© personalitajiet illi Ωgur huma popolari u g˙al qalb ittelespettaturi ta’ ONE. Dawn mhuma ˙add ˙lief Natius Farrugia u Debbie Scerri. Ser jitkellmu fuq il-˙biberija tag˙hom kif ukoll fuq esperjenzi li g˙addew minnhom. L-ewwel dixx illi ser ikunu qed jieklu flimkien u li ta’ kull ©img˙a ser jibda j˙ejji l-executive chef Joe Vella huwa gnocchi l-forn. Matul Gazebo ser ikunu qeg˙din jie˙du sehem wkoll Uncle G kif ukoll Jesmond, il-bartender residenti tal-programm ROSAMUNDE PILCHER – I GIORNI DELL’ESTATE (Canale 5, 16.00) Film ie˙or ta’ din l-awtriçi tant popolari li jirrakkonta l-©rajja ta’ tfajla SkoççiΩa li tmur lura f’art twelidha wara li kienet emigrat flimkien ma’ missierha f’Kalifornja. It-tfajla tiskopri li g˙al snin s˙a˙ missierha kien ˙bielha diversi ittri ming˙and in-nanna tag˙ha.

Matul il-©img˙a TEAM PL, ILTAQA’ MAL-KANDIDAT TIEGÓEK Kuljum fuq ONE, wara l-a˙barijiet Fuq ONE TV bdiet sensiela ©dida ta’ programmi mtella’ mill-Partit Laburista li qed tlaqqa’ lill-elettorat ma’ dawk li se jkunu l-kandidati talPartit Laburista g˙allelezzjoni ©enerali li jmiss.

It-tim ta’ kandidati talPartit Laburista huwa m˙allat b’persuni ta’ esperjenza u o˙rajn ©odda. Ûg˙aΩag˙ li ˙er©in g˙all-ewwel darba u persuni o˙ra li qed imissu mal-politika g˙allewwel darba wara li ng˙aqdu mal-moviment li qed imexxi lPartit Laburista biex jag˙ti lil pajjiΩna soçjetà aktar ©usta.

“G˙alija qed tkun esperjenza ©dida li niltaqg˙u ma’ kull kandidat li g˙andu l-Partit Laburista, esperjenza sabi˙a wkoll g˙aliex jiena qatt qabel ma’ kont involuta f’dan it-tip ta’ programmi politiçi,” qalet Lyona Xuereb li qed iddur fid-djar talkandidati kollha, tiltaqa’ mag˙hom f’isem it-telespettaturi u tintervistahom fuq il-karattru tag˙hom u l-˙sibijiet politiçi tag˙hom.

Dan il-programm jixxandar kuljum wara l-a˙barijiet tal-5.30pm u warajh g˙andu tim ta’ produzzjoni. Il-programm se jibqa’ sejjer sakemm it-telespettaturi se jkunu ltaqg˙u mal-kandidati kollha u l-˙sieb warajh huwa li kul˙add ikun jaf aktar dwar min jista’ jirrappreΩentah fil-le©iΩlatura li jmiss. ÓAJJIET, Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a, ONE, 12.00pm Matul dan is-sajf, ONE, kuljum ser iwassal is-sensiela popolari Óajjiet. Din is-sensiela li kienet tixxandar waqt Kalamita, fuq kitba u produzzjoni ta’ Corazon Mizzi, ser tixxandar kuljum f’12pm. Matul din il-©img˙a dawn il-programmi se jkunu kif ©ej: IT-TNEJN: Neil Diamond IT-TLIETA: Margaret Thatcher L-ERBGÓA: Amy Winehouse IL-ÓAMIS: Lucio Dalla IL-ÌIMGÓA: Andy Warhol

ONE NEWS Pink Panther (R) OnDRoad (R) Folji Attività politika Aroma Kitchen (R) Teleshopping Ìawhra Maltija Malta fuq Kanvas ONE NEWS Country Jamboree TX Teleshopping TeΩori (R) - Looks (R) Ieqaf 20 minuta (R) ONE NEWS Fresh & Funky (R) Emilja (R - ta’ episodju 34) One News EuroTwenty-12 Mad-daqqa t’g˙ajn Amen ONE NEWS

07.00 08.00 08.30 09.30 11.00 12.00 13.00 14.00 14.05 14.20 15.00 15:05 16.30 17.00 18.00 18:10 18.40 19.45 20.30 21.32 23.30

Rai Parlamento - Territori Quark Atlante Tenerezze animali TG 1 - Road Italy Day by Day La Casa delle sette donne - Tg 1 Easy Driver - Tg 1 La casa del guardaboschi - TG1 L.I.S. Linea Verde Orizzonti Estate A sua Immagine Santa Messa A sua immagine Recita dell’Angelus Linea Verde Estate Pole Position - Tg 1 Pole Position F1 GP tal-Ingilterra Pole Position - Tg 1 Film: Il mio amico delfino TF: Il Commissario Rex Reazione a catena TG 1 Techetechete U passo dal cielo

06:00 06:30 07:00 09.00 09.50 09.55 11.00 11.30 13.00 13.30 13.45 14.45 15.45 17.20 18.00 18.05 19.35 20.30 21.05 23.20

06.30 06.45 07.20 08.00 09.35 10.30 12.00 12.20 12.45 13.30 13.40 14.25 15.45 16.00 17.00 17.30 17.35 18.30 19.30 20.10 20.45 21.30 23.15

06:00 06.20 06.22 07:00 07.15 08.20 09.05 09.55 10.30 10.55 11.50 12.00 12.20 13.10 13.40 14.00 15.45 16.35 18.00 18.50 20.00 20.40 21.20

07.00 11.05 12.10 12.20 13.50 14.30 15.30 17.45 18.30 19.00 19.30 21.25 00.25

Cartoni GP di Germania Studio Aperto GP di Germania Fuori giri GP di Germania Film: Save the last dance Tg com TF: Friends Studio Aperto TF: La vita secondo Jim Film: Senchi chi parla adesso Archimede Confessione reporter

18.00 20.50 20.40 21.15 23.00 00.50 01.30

13:45 15:00 15:25 15:50 16:15 16:40 17:05 17:30 18:00

Kitchen Impossible Divine Design Suggs’ Italian Job Behind the Label State of Style: Spring/Summer Collection Reservations Required Giada’s Weekend Getaways Rachael’s Vacation Super Swank

08:30 Tour de France Cycling 09:30 World Series by Renault Motor Racing 10:00 European Championship Athletics 11:00 Tour de France Cycling 12:00 Live: World Superbike Series Motorcycle Racing: 1st Leg: Valencia [Live] 13:00 Live: World Series by Renault Motor Racing: Race 2: Nurburgring [Live] 14:00 Live: Tour de France Cycling: Stage 1: Liege-Seraing [Live] 17:30 Live: European Championship Athletics: Day 5 [Live] 20:00 UEFA Euro 2012 Show 20:30 World Supersport Series 21:15 World Superbike Series Motorcycle Racing 22:00 Wuxi Classic Snooker

CIAO DARWIN 5, It-Tnejn, Canale 5, 21.20 Dan il-programm qieg˙ed jer©a’ jintwera wara s-suççessi kbar li kien kiseb. Immexxi mid-duo Paolo Bonolis u Luca Laurenti, din il-©img˙a se jikkompetu kontra xulxin Ωew© gruppi differenti ta’ nies. Id-divertiment huwa garantit.

06:00 08.00 08.50 11.10 13.00 13.40 16.00

11:00 11:25 11:50 12:40 13:30 14:20 15:10 16:00 16:50 17:40 18:30 19:20 19:45 20:10 21:00 21:50 22:40

Say Yes to the Dress: Bridesmaids Say Yes to the Dress: Bridesmaids What Not to Wear While You Were Out Cake Boss: Next Great Baker Cake Boss Toddlers and Tiaras Sister Wives Lottery Changed My Life World’s Worst Mum Kate Plus 8 Outrageous Kid Parties Outrageous Kid Parties Rich Bride/Poor Bride Lottery Changed My Life New York Ink Family Fat Surgeons

06:00 06:50 07:45 08:35 09:30 10:20 11:10 11:35 12:05 12:55

God’s Wrath 2012 Apocalypse Apocalypse 2012 Revelations Discovery Atlas Unsolved History The True Story The Aviators The Aviators Blue Angels: A Year in the Life The Secret Mediterranean with Trevor McDonald Three Men Go to Venice I Shouldn’t Be Alive I Shouldn’t Be Alive Secrets of the Secret Service

13:50 14:45 15:40 19:10

09:10 09:30 10:00 10:10 10:30 11:00 11:10 12:00 12:10 12:30 13:00 13:30 14:00 14:10 14:30 15:00 15:15 15:30 16:00 16:30 17:00 17:10 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:15 20:30 21:00 21:30 22:00 22:10 22:30 23:00 23:10

NET News Analizi tal-Ahbar (r) Newsroom (r) Teleshopping my VIEW - nitkellmu Teleshopping Simpatici (r) NET News Teleshopping Wheelspin (r) NET News Teleshopping - Ucuh Analizi tal-Ahbar (r) Sport Extra NET News Flusek (r) Forcina NET News Forcina - NET News Forcina - NET News my VIEW - nitkellmu

Cuori Rubati Terza Pagina Cartoon Magic Battle dance 55 Numero 1 GP 2 - tal-Ingilterra Numero 1 Fillm: La nave dei sogni Tg2 giorno Tg 2 motori - Meteo 2 TF: Il commissario Herzog TF: Delitti in Paradiso Film: Omicidi nell’alta societa TF: Due uomini e mezzo Tg 2 Film: La mia amica TF: Il Clown Tg 2 TF: NCIS - TG Ringer La Domenica Sportiva

Prima Pagina Tg 5 Circle of Life - Tg com Film: Amanda Tg 5 Il peccato e la vergogna Film: Rosamunde Pilcher I giorni dell’estate Baciati dall’amore Tg 5 Dopo Tg 5 Film: SMS - Sotto Mentite Spoglie Tg com Fillm: Mari del Sud Tg com Tg 5 Notte Film: Al di la delle nuvole

The Health Show To Be Announced BBC World News World Features Dateline London BBC World News To Be Announced BBC World News World Features Third Eye BBC World News Newsnight BBC World News World Features To Be Announced BBC World News Sport Today Click BBC World News My Country BBC World News To Be Announced BBC World News India Business Report BBC World News Third Eye BBC World News Sport Today Click BBC World News To Be Announced BBC World News World Features My Country BBC World News To Be Announced

07.00 08.00 08.30 09.00 09.50 11.30 12.00 12.05 14.00 14.05 15.00 15.30 16.00 16.10 16.40 17.15 18.00 18.10 19.15 20.00 20.40 23.15

L-G˙odwa t-Tajba Wirt Arti u Kultura Madwarna Il-Quddiesa tal-Óadd Malta u lil hinn minnha Óadd G˙alik L-a˙barijiet Ikompli Óadd G˙alik L-a˙barijiet Ikompli Óadd G˙alik Gadgets (r) TVM Shop L-a˙barijiet TVM Shop Mixage (r) Venere (r) L-A˙barijiet Keeping up Appearances Leli ta’ ÓaΩ-Ûg˙ir A˙barijiet - Sports UEFA 2012 - Finali L-A˙barijiet

06:00 07.50 09.20 10.50 11.40 12.00 12.25 12:55 13.25 14:00 14:30 18.10 19.00 20.00 20.25 21.00 23.15 23.25 23.30

Fuori orario. Cose (mai) viste Film: Torna Film: Totò, Peppino e le fanatiche Agente Pepper Tg4 RegionEuropa Tg 3 TeleCamere Rai educational Passepartout Tg Regione Tour de France TF: I misteri di Murdoch Tg 3 Europastadio Blob Kilimangiaro Tg5 Tg3 Regione Film: Cosmonauta

06:45 07.30 08.30 08.50 09.25 10.00 11.00 11.30 12.00 13.20 14.00 14.45 16.35 18.55 19.35 21.30 23.50

08:10 08:25 08:30 08:35 09:05 09:50 11:00 11:55 12:25 12:55 13:40 14:30 16:50 17:55 18:20 18:50 19:40 20:10 21:00 21:50

06:00 06:25 06:50 07:15 08:10 09:05 09:35 10:00 10:55 11:50 12:45 13:40 14:10 14:35 15:30 16:00 16:25 17:20 18:15 19:10 20:05

10:50 11:15 11:40 12:05 12:30 12:55 13:20 13:45 14:10 14:40 15:05 15:30 15:55 16:20 16:45 17:10 17:35 18:00 18:25 18:50 19:15 19:40 20:30 20:55 21:20 21:45

T.U.F.F. Puppy SpongeBob SquarePants Power Rangers Samurai The Troop Drake and Josh iCarly SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Penguins of Madagascar The Mighty B The Fairly Odd Parents SpongeBob SquarePants iCarly Big Time Rush True Jackson, VP Supah Ninjas SpongeBob SquarePants Fanboy and Chum Chum Power Rangers Samurai The Fairly Odd Parents The Penguins of Madagascar iCarly 20:05 True Jackson, VP Big Time Rush SpongeBob SquarePants Avatar: The Legend of Aang Avatar: The Legend of Aang

21:00 21:55 22:50 23:45

Tg 4 TF: Zorro Ti racconto un libro Slow Tour Correndo per il mondo Santa Messa Pianeta Mare Tg 4 Melaverde Pianeta Mare Donnavventura Film: Strani compagni di letto Film: Si puo fare ... amigo Tg com Tg 4 Film: Colombo Sfilata d’amore e moda Film: Arancia Meccanica

Charlie and Lola Poetry Pie Little Human Planet ’Allo, ’Allo!

The Weakest Link Doctor Who Casualty Shark Therapy ’Allo, ’Allo!

The Weakest Link Great Expectations Doctors Doctor Who Doctor Who Confidential ’Allo, ’Allo!

Monarch of the Glen Shark Therapy Desperate Romantics afterlife Hustle

Fifth Gear How Do They Do It? How Do They Do It? American Chopper: Senior vs Junior: Lee Returns Mythbusters: End with a Bang Destroyed in Seconds Destroyed in Seconds Extreme Engineering: Panama Canal Swamp Loggers: Rainy Days Dirty Jobs: Ice Salvage Crew Swords: Life on the Line: So Close but So Far Auction Hunters: Quadzilla Attacks!

Auction Hunters: Sink or Swim Dealers How Sports are Made I Could Do That Mighty Ships: USCGC Bertholf Deadliest Catch: Alien Abduction River Monsters: Congo Killer Extreme Fishing with Robson Green: North America Hillbilly Handfishin: Kansas Girls do it Better Walking the Amazon: Peru to Brazil Bear’s Wild Weekend with Miranda Alone in the Wild Surviving the Cut: US Army Sniper

07.00 Omnibus Tg La7 10.00 Ti ci porto io 11.40 Film: Totò contro il pirata nero 13.30 Tg La 7 14.05 Film: Salomone e la regina di Saba 16.25 TF: The District 18.00 TF: L’Ispettore Barnaby 20.00 Tg La 7 20.30 Cash Taxi 21.10 Missione e natura 23.15 Tg la 7 23.25 Film: L’incarico 01.45 Film: Perche propio a me?

08.07.2012

Is-Sajf

29

Óarsien mir-ra©©i qawwija tax-xemx minn Charles B. SPITERI

Ûgur li f’dawn l-a˙˙ar snin kul˙add sema’ bil-pubbliçità li ting˙ata kontra li wie˙ed jesponi ru˙u g˙al xemx diretta. Óafna mill-pariri li dehru fil-©urnali kienu indirizzati g˙all-adulti u ladolexxenti – nies li ©eneralment hu ma˙sub li kapaçi jie˙du ˙sieb tag˙hom infushom.

IΩda xi ng˙idu dwar it-trabi u t-tfal Ωg˙ar? X’pariri g˙andhom jimxu fuqhom il-©enituri biex jiΩguraw li jevitaw ˙afna xemx lil uliedhom?

Qabel ma l-©enituri jaraw x’g˙andhom u x’ma g˙andhomx jag˙mlu, hemm bΩonn nifhmu r-ra©unijiet g˙aliex ˙afna xemx mhix tajba g˙alina. G˙al dan irridu nifhmu ftit fiΩika u kimika.

Id-dawl tax-xemx jikkonsisti f’varjetà wiesg˙a u differenti ta’ mew© ta’ radjazzjoni. U˙ud minn dawn in˙ossuhom – is-s˙ana li n˙ossu fid-dawl tax-xemx ti©i mir-radjazzjoni infrared u d-dawl li naraw ji©i mir-radjazzjoni fl-ispektrum viΩibbli.

Hemm mew© ie˙or fid-dawl tax-xemx li ma nistg˙ux narawh, u l-eqqel fost dawn huma dawk fil-grupp tal-ultravjola. Insibu mill-inqas tliet tipi differenti ta’ radjazzjoni ultravjola, u ©eneralment, dawn ikunu riferuti b˙ala l-UVA, il-UVB u l-UVC.

IL-UVC Nibdew b’din tal-a˙˙ar. Insibu li l-UVC fiha l-inqas mew© u aktarx ma jag˙mlux ˙sarat qawwijin lill-©ilda meta mqabblin maΩ-Ωew© tipi l-o˙ra.

IR-RADJAZZJONI UVB Din ir-radjazzjoni hi dik li tikkawΩa ddehra ta’ smurija wara li noqog˙du fixxemx. Tag˙mel dan billi tistimula l-formazzjoni tal-pigment melanin, fil-fond tas-saffi tal-©ilda u tattiva l-moviment fis-saffi ta’ barra. Hawn isservi ta’ antiossidant u protettriçi tal-©ilda – filfatt hi parti mid-difiΩa naturali tag˙na kontra l-˙sara mix-xemx.

Ir-radjazzjoni UVB tikkawΩa wkoll il˙xuna tas-saffi ta’ barra tal-©ilda, u jekk tesponi l-©ilda g˙al xemx eççessiva, tikkawΩa l-˙ruq mix-xemx. Dan g˙andu jkun evitat b’kull mod, partikolarment fit-tfal, g˙ax hu ma˙sub li l-˙ruq taxxemx minn età Ωg˙ira jaf jikka©una kançer tal-©ilda aktar tard fil-˙ajja.

IR-RADJAZZJONI UVA Din ir-radjazzjoni hi l-aktar wa˙da qawwija u l-aktar wa˙da li tag˙mel ˙sara, peress li tippenetra fil-fond tal-

©ilda. Fis-saffi fondi, il-UVA tista’ tikkawΩa ˙sara lid-DNA li tipproduçi lblueprint ta’ kull çellola u tista’ teqred iç-çelloli li mbag˙ad ma jkomplux jirriproduçu sew. G˙alhekk, primarjament, dan ikun il-kawΩa ta’ w˙ud millkançers tal-©ilda, g˙alkemm jafu jg˙addu s-snin, anki g˙oxrinijiet, biex jo˙or©u fid-dieher.

L-UVA jag˙mlu ˙sara wkoll lill-istrutturi li fihom il-collagen u l-elastin, u g˙alhekk huma r-ra©uni g˙all-kawΩi tattikmix u xju˙ija qabel il-waqt, tal-©ilda, li spiss tkun esposta g˙ax-xemx.

PARIR ÌENERALI Il-parir ©enerali mog˙ti lill-adulti li se jkunu esposti g˙ax-xemx jista’ jin©abar fil-messa©© famuΩ Awstraljan ‘ Slip, Slop, Slap – Slip on a shirt, Slop on a hat, Slap on some sun-cream ’ (xidd qmis, ilbes kappell u idlek il-krema g˙al kontra x-xemx).

Kif jidher b’mod çar, dawn it-tliet azzjonijiet huma ma˙suba biex inaqqsu l-qilla tax-xemx u g˙alhekk jimminimizzaw ir-riskji involuti.

Parir aktar qawwi hu li nevitaw li noqog˙du f’xemx diretta meta tkun laktar qawwija – bejn nofsinhar u lerbg˙a. Meta wie˙ed ja˙seb dwar dan, naraw li hu l-˙in tradizzjonali f’bosta pajjiΩi Mediterranji, fejn jittiekel xi ikel u dak li jkun jistrie˙ ftit – dejjem f’xi post ta˙t saqaf. B’hekk jevita l-ag˙ar effetti tax-xemx.

U L-KREMIET? Hawn ng˙idu kelma jew tnejn dwar ilkremiet tax-xemx. Kull screen g˙axxemx g˙andu Fattur tal-Protezzjoni mixXemx (Sun Protection Factor) ©eneralment abbrevjati g˙al SPF. Wara dawn littri, ©eneralment ikun hemm numru, bejn 4 u 25, g˙alkemm xi prodotti jiddikjaraw li jitilg˙u sa SPF 30 jew aktar.

U dan xi jfisser g˙al min juΩah?

B’mod sempliçi, aktar ma jog˙la l-SPF, aktar dak li jkun jista’ joqg˙od fix-xemx ming˙ajr ma jidher li qed jin˙araq.

B˙ala eΩempju: jekk normalment xi ˙add jibda jin˙araq wara kwarta fixxemx meta ma jkunx protett, jekk

jindilek bi krema SPF 8, ikun jista’ joqg˙od g˙al sag˙tejn fl-istess qawwa tax-xemx bla ma jin˙araq. Jekk juΩa Fattur 20, ikun jista’ joqg˙od fix-xemx g˙al ˙ames sig˙at bla ma jin˙araq.

Il-kremiet jing˙ataw il-klassifikazzjoni tag˙hom ta’ SPF skont kemm iΩommu ’l bog˙od lir-radjazzjoni tal-UV u kemm inaqqsu l-effetti tag˙hom fuq il-©ilda.

Peress li hi l-UVB li tikkawΩa l-aktar effetti ˙Ωiena viΩibbli tar-ra©©i taxxemx, ˙afna kremiet kummerçjali jikkonçentraw biss fuq il-filtrazzjoni u qajla jag˙tu kas tar-radjazzjoni UVA. Madankollu, kif spjegat di©à, hi l-UVA li tikkawΩa l-akbar ˙sara aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien, u li g˙alhekk g˙andna nie˙du ˙sieb.

MaΩ-Ωmien deher li l-kremiet li jiffiltraw biss lir-radjazzjoni UVB inkora©©ew lin-nies biex jibqg˙u aktar fixxemx, u b’hekk, bla ma jafu, qed iΩidu drammatikament ir-riskju ta’ kançer tal©ilda li qed nixhdu b˙alissa. Dan jurina li g˙andna nuΩaw biss kremiet li jiffiltraw kemm ir-radjazzjoni UVB, kif ukoll dik UVA. U T-TRABI U T-TFAL? Peress li t-trabi u t-tfal Ωg˙ar g˙andhom ©ilda aktar sensittiva mill-adulti, g˙andna noqog˙du aktar attenti jekk nesponuhom g˙ax-xemx. Óafna awtoritajiet jaqblu li t-trabi m’g˙andhomx ikunu esposti g˙ax-xemx qabel ma almenu jag˙lqu sitt xhur. Wara din letà, u skont it-tip ta’ ©ildiethom, jistg˙u jit˙allew biss g˙al ftit minuti fix-xemx.

Apparti minn dawn il-ftit minuti, ixxemx g˙at-trabi g˙andha tkun ikkontrollata b’attenzjoni kbira u b’xi protezzjoni. B˙al fl-adulti, il-©ilda tag˙hom g˙andha tkun mg˙ottija bil-˙wejje©, g˙alkemm ftakru li r-radjazzjoni ultravjola tista’ tippenetra minn ˙wejje© irqaq u o˙rajn ma˙dumin minn ˙ajt, u kapaçi ta˙raq anki lill-©ilda ta˙t qmis jew bluΩa.

Kun Ωgur li lit-tfal Ωg˙ar u lit-trabi tlibbishom kappell b’faldi wesg˙in il-˙in kollu – a˙jar dawk biΩ-Ωigarella, li jinqaflu ta˙t il-geddum, u uΩalhom krema tax-xemx li tiffiltralhom ir-radjazzjoni UVA u UVB.

30

08.07.2012

Log˙ob SOLUZZJONIJIET TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

MIMDUDIN: 1 Gorilla, 5 Qmejsa, 8 Salvati, 14 Stess, 15 Tnabar, 17 A©itat, 19 Sodda, 20 Sejl, 21 Enne, 23 Pruna, 25 u 28 Akkademja, 29 u 30 ÛemΩem, 31 Zokk, 33 Tlikkitlikki, 39 Qsar, 41 u 42 Twavel, 43 Vavu, 45 Rifsa, 46 Sitta, 47 A©ir, 50 Mitt, 53 u 54 Plural, 56 Werqa, 58 Lajter, 60 UΩanzi, 62 Umani, 64 Robbu, 67 Azzard, 69 Mella˙, 70 ÓobΩa, 72 Mil, 73 Rum, 75 Pass, 77 Bjut, 79 Drapp, 80 Tramm, 82 Iraq, 84 Ara, 85 Ajk, 87 Faxx, 88 Ma˙mu©jinten, 93 Mqit, 94 u 95 Ferita, 96 Lumi, 98 Ber©a, 100 Andar, 101 Pinu, 105 Brim, 108 Tokjo, 109 Mqareb, 110 Evviva, 111 Namur, 112 Sur©ent, 113 Insett, 114 Astaire.

231 Irba˙ €25 fi flus

WEQFIN:

Mimdudin 1 Dmir, impenn, weg˙da li trid twettaqha (7) 5 G˙oli ta’ filliera ©ebel fil-bini (6) 8 Wie˙ed mill-insara (7) hija dik ta’ La Valette 14 Il-Banda tal(5) 15 Kontra tella’ (6) 17 Çekçik, ftietaq, ntietef, ftietel (6) 19 Fl-isem tal-Missier, u tal-Iben u tal-Ispirtu , ammen! (5) s20 Fiha kul˙add jiffoxxna u x’aktarx jit˙anΩer (4) 21 Meta jkun çappa tara swidija biss (4) 23 L-aktar popolari huwa l-futbol (5) jiswa l-flus (5) 25 Ûiemel tat28 Maqg˙ad g˙ar-rikkieb fuq dahar iΩ-Ωiemel (4) 29 u 30 Il-film ©o fih ikun bla pellikola (6) 31 Minn dawn muΩikali hemm sebg˙a (4) 33 Trab, likwidu jew sprej li jiddiΩinfetta (12) u nofsu mimli (4) 39 Nofsu 41 u 42 Ta l-g˙ajnuna lil xi˙add fil-periklu (6) jaqbel, inqabblu (4) 43 45 Mhuwiex iebes, malajr jin˙adem (5) 46 Sa˙an wa˙da sew, irrabja (5) 47 Vaska g˙all-ilma (4) (4) 50 Il-bniedem ma jg˙ix bil-˙obΩ isa isa g˙ax naqtag˙lek libsa r˙isa (3) 53 54 Fra (3) 56 Dari kienu jsajru bih bil-˙atab (5) 58 Annimali kbar tal-˙rejjef (6) 60 Ma ˙alliex lil xi˙add wa˙du, anzi ˙a ˙siebu sew (6) 62 Oqg˙od ˙ares lejja u tpaxxa (5) 64 u 67 Sistema li tibqa’ stabbli u tifla˙ iΩΩomm (11) 69 Barkun uΩat b˙ala pont (6) 70 Din tfisser saram, ta˙wida, bixkla (5) 72 u 73 G˙andu stonku vojt (6) 75 X’tie˙u billi t˙alltu mal-bass? (4) 77 Dak tas-sejjie˙ jinbena ming˙ajr tajn (4) 79 Wa˙da mit-trie˙i (5)

.....

.....

.....

....

.... ...

....

80 u 82 Dan xog˙lu fi stamperija (9) 84 u 85 Din kienet munita ta’ Ωmien l-Ordni (6) 87 I˙allasha min m’g˙andux id-dar tieg˙u (4) 88 Din tfisser xkiel fl-istonku (12) 93 Paul li sar famuΩ bid-“Diana” (4) 94 u 95 Maqtug˙ g˙alih wa˙du ming˙ajr kuntatti (6) ma˙mu©a, qawl (4) 96 Dar b’Ωew© 98 IΩjed minn grad wie˙ed jew iΩjed minn grada wa˙da (5) 100 M’hawn ˙add b˙alha (5) 101 To˙ro©x issuq fih (4) 105 Dan mhuwiex ir-ra©el tal-molla (4) 108 M’hemmx isba˙ minnha biex tistrie˙ (5) ir-rota ddur kollox tajjeb imur (6) 109 110 Allavolja çkienet (6) 111 Il-Griegi kellhom ˙afna fil-Mitolo©ija (6) 112 Ìa˙an kien jag˙mel ˙afna minnhom (7) 113 Mkaxkar sew mal-art (6) 114 Taqbid sportiv ©ej mill-Ìappun (7)

....

......

....

....

Weqfin 2 u 3 Min ixarrbu jieklu (9) 4 JuΩawh ˙afna l-˙ajjata (4) 6 u 7 La jaf jaqra u lanqas jikteb (10) 9 u 10 Óajra lejn xi˙a©a partikulari (8) 11 Jg˙idu li tag˙ha ˙elu manna (5) (7) 12 Malta ˙anina ˙obΩa u 13 Tajba kies˙a u bil-lewΩ morr! (7) 16 X’sar minnu l-Óafi? (5) 18 Minn din is-si©ra miksija bi ˙jut sufi jing˙aΩel it-tajjar (5) u nibkik (5) 22 24 u 26 M’g˙adux ja˙dem (6) 27 M’g˙adux g˙ajjien (5) 32 u 33 Il-belt kapitali tag˙ha hija Bangkok (9) (4) 34 L-alfabett kollu: mill-a saΩ35 Konti, markiΩ jew baruni (6) ma jkollux g˙axja ta’ lejla 36 Fqir (6) 37 L-ewwel Ωerniq qabel jisba˙ (4)

.......

.....

.....

....

......

38 Kontra qosor (3) 40 It-tmien jum wara l-festa (6) 44 S’issa g˙addejna imma lg˙adu ©ej (4) 48 Din qatt ma kienet il-mara tal-ark (4) 49 Tag˙na sabi˙a jekk i˙alluha l-ispekulaturi (8) 51 Lista ta’ ismijiet u s-sej˙a ta’ dawk preΩenti (8) 52 Min isuq fit-toroq tag˙na jkollu ˙afna minnhom (6) 55 Il-medjatur bejn il-bidwi u l-bejjieg˙ (6) 57 Di©à g˙adda mill-idejn (4) 59 Pregjieri, l-aktar fil-knejjes (4) 61 Tubu modern bid-dawl elettriku (4) 63 Warda sabi˙a u isem ta’ mara (4) 65 Mg˙allem fl-arti tal-ma©ija (6) 66 Komponiment twil, kelma IngliΩa li da˙let fil-Malti (4) 68 Rekluta©©, g˙all-pulizija jew suldati ©odda (6) 69 L-img˙oddi (6) miskina, qawl (4) 70 Il-qalb ˙anina 71 Dawn huma n-nies tal-flotta (6) 74 Pitt? (4) l-kantant popolari Taljan (4) 76 Al waqa’ fil-kaΩa (5) 78 Min 79 u 81 Il-belt kapitali tal-Libja (6) l-ilma ba˙ar m’hu xorta (5) 82 83 Saffa jew keçça x-xjaten, g˙ax kien pur (7) 86 Qasma rqiqa u twila fil-©ilda (7) 89 Jekk se tkompli ddejjaqna, il-qamar fil-bir (5) 90 u 91 Çittadin tal-Indja jew tal-West Amerikan (6) 92 Issib gzuz b˙alu fis-Si©©iewi (5) 97 Dan l-g˙asfur imdaqqas g˙andu mill-bieΩ u l-falkun (5) 99 u 100 Il-Kunçizzjoni (10) 102 Iktar minn polza wa˙da (5) 103 Wie˙ed mill-qwas (4) 104 Il-kontinent orjentali (4) 106 u 107 Veru skont in-natura (8)

.... .... .....

2 Oçean, 3 u 4 Insalata, 6 u 7 Marsaskala, 9 u 10 Attivist, 11 Tadam, 12 Assenza, 13 Kadavru, 16 April, 18 Trakk, 22 Mertu, 24 u 26 Nokkli, 27 Çella, 32 Kavjar, 33 u 34 Tariffa, 35 Klamar, 36 Lostru, 37 u 38 Kattiva, 40 Sarima, 44 Vopa, 48 Ìelu, 49 u 51 Kullqalbtrido˙ra, 52 Gwerra, 55 Binhar, 57 Çomb, 59 Toga, 61 Abel, 63 Mamo, 65 Bebbux, 66 Umdu, 68 Doppju, 69 Mist˙i, 70 Ómir, 71 Berquq, 74 Ba˙˙, 76 Qatt, 78 Ta©en, 79 Dam, 81 u 82 Manikata, 83 Sfilati, 86 Ottubru, 89 Arena, 90 u 91 Mi©nun, 92 EΩami, 97 Makku, 99 u 100 Abbonament, 102 Ismar, 103 u 104 Po©©aman, 106 u 107 Rassenja.

KUPUN TISLIBA Ibg˙at it-tisliba tieg˙ek lil: Tisliba KullÓadd, A28B, Marsa Industrial Estate, Marsa. MRS 3000

Isem

Indirizz

.....

Tel No:

Rebbie˙ ta’ €25: RUTH NAVARRO, 39 Rinella Str., Kalkara.

KKR 1236

08.07.2012

Log˙ob

31

Tisliba bin-numri Bi 3 numri

B’4 numri 0005 0471 0572 0611 0867 1069 1929 2226 2673 2944 3120 3807 3895 3897 4186 4624 5156 5237 6199 6738 6739 6761 7280 7327 7445 7479

121 188 236 296 332 399 446 491 529 560 593 645 845 860 910 963

8131 8160 8213 8828 9095 9165 9193 9469 9551 9638 9757 9795

B’5 numri 17261 18415 28428 31489 36572 37571 38440 41274 50971 52912 54974 62213 65125 73923 74046 75545 76888 81885 90254 95878 96549 97400

B’6 numri 576693 655287 772805 862064

Bi 8 numri 02154378 06667276 54666415 85695474

Po©©i n-numri f’posthom

SUDOKU sponsorjata minn WELLA 8

5

4

1

2

8 5

7

1

5 4

4

4 6

9

7

KOMPETIZZJONI WELLA KullÓadd, A28B, Marsa Industrial Estate, Marsa, MRS 3000.

1 9

2 2

Irba˙ Shampoo u Conditioner Wella Aqta’ dan il-log˙ob u ibag˙tu lilna

4

5

Isem: ..........................................................................................

Indirizz.........................................................................................

3

.....................................................................................................

3 8

5

7

Rebbie˙a:

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil KullÓadd, Centro Casalinga, A28B, Marsa Industrial Estate, Marsa. MRS 3000

Isem.......................................................................................................................................

1

Indirizz................................................................................................................................... ................................................................................................................................................

I.D. Card................................................ Tel. .......................................................................

Ir-rebbie˙a tal-ÓADIDA TAL-MOGÓDIJA hija LORRAINE SALIBA, 7, Tinkerbelle, G. Decelis Str., il-Birgu. BRG 2031

32

08.07.2012

AvviΩi

PROPRJETÀ

banju. Çempel 7925 0164.

IL-ÓAMRUN: Appartament flewwel sular servut bil-lift, tliet kmamar tas-sodda, wa˙da minnhom bl-ensuite, kamra tal-banju, open plan bi kçina lesta, bit˙a interna, gallarija. Prezz €135,000.

Garaxx ta’ Ωew© karozzi biddawl u l-ilma. Prezz €20,000.

Tpartit kkunsidrat. Çempel 9985 3031 jew 7946 8469.

IL-MELLIEÓA: Maisonette isfel bi tliet kmamar tas-sodda, bil-bir u garaxx ta’ karozza. Prezz €182,000. Çempel 9811 1966.

IL-KAPPARA: Dar fuq u isfel lesta minn kollox bi tlieta tassodda, ensuite u kamra tal-

MARSASKALA: Bellavista, Appartament fl-ewwel sular komplut bl-aqwa g˙amara, aççessorji, arja kundizzjonata u lest minn kollox. Jikkonsisti fi kçina ©dida bl-appliances kollha built-in, tal-ikel u living, li tag˙ti g˙all-gallarija b’veduta, tliet kmamar tas-sodda u kamra talistudju. Fih Ωew© kmamar tal-

banju lussuΩi, wa˙da minnhom bil-jacuzzi u uΩu tal-bejt. Prezz g˙al bejg˙ malajr €128,000 (Lm55,000). Dirett ming˙and sid il-proprjetà. Çempel 7944 6692.

SANTA VENERA: Offerta imbattibbli. Garaxx b’xejn ma’ appartament ta’ kobor enormi 182 metru kwadru, lest minn kollox fuq stil modern. Tlieta tas-sodda doppji, open plan, tnejn talbanju, washroom u terrazin kbir. Prezz ta’ €94,000 (Lm40,354). Çempel fuq 7965 9777.

TANAYA’S Dev Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. Çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti. ÓAÛ-ÛEBBUÌ: Dar fuq u isfel, kbira u kantuniera b’erbg˙a tassodda, garaxx ta’ tliet karozzi u ©nien kbir fuq quddiem. Quddiemha green area . Prezz ra©onevoli. Çempel 7922 1577.

IL-QAWRA: Appartament bi tnejn tas-sodda. Lest minn kollox u finishes lussuΩi, f’area kwieta. InkluΩ fil-prezz garaxx ta’ Ωew© karozzi.

Prezz €140,000 Çempel 7909 7981.

biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qed tistenna g˙alih. Tiswija bil-garan zija - 110 Triq il-Kungress Ewkaris tiku, Mos ta. Çempel fuq 21 417235 jew 9982 5389.

Injam lest bi prezzijiet ir˙as. Kull tip ta’ chipboard, MDFs, fuljetti ta’ chipboard, melamine , u aktar (varnishes tal-hardener u komuni) u finishing tal- undercoat. Solid oak, ˙xuna varjata. Çempel 9944 6951.

Kçina kompluta bl-appliances ta’ kulur abjad, b’wiçç tal-ir˙am, Carrara. Kompluta b’mejda u erba’ si©©ijiet. Qies 2.97m b’4.84m u 2.97m. U shape, kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €1,500. Çempel 21 416749 jew 9947 7188.

GÓALL-KIRI ÓAL GÓAXAQ: Garaxx fit-triq 76 pied bi 15-il pied g˙oli 12-il filata bit˙a fuq wara. Lest minn kollox, inkluΩ dawl, ilma u drena©©. Tajjeb biex jintuΩa g˙al store jew ˙anut Class 4. Prezz negozjabbli. Çempel 9942 4831 jew 7900 0109.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Fridge bi tliet bibien, tal-bars.

Imwejjed tondi, u si©©ijiet, sinkijiet tar-restoranti tal-istainless steel, hood extraction bil-mutur u control panel. Çempel 9811 0401 jew inkella fuq 2766 2800.

Gazzetti antiki Maltin. Imorru lura sal-1958. Il-Óelsien, The Torch u It-Torça. Qeg˙din bound f’sitt kotba ˙oxnin. Kundizzjoni tajba ˙afna. Jinbieg˙u bi prezz ir˙is. Çempel fuq 7922 1577.

Inbieg˙u kull tip ta’ arlo©©i. Se lezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm di©itali, jew ana logs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko ‘Dugena’ tal-marka Pierre Cardin.

Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija, prezzijiet tajbin. Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn u kif ukoll tal-˙ajt u Grandfather Clocks . Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i

Kçina kompluta bit- top cupboards, bajda. Frame tal-injam mastizz, bibien u top tal-postform ÌermaniΩ. €800 biss. Posapiatti antika, tal-kewba €250. Çempel 7960 4990 jew 2137 2212.

Magna li ta˙dem is-suf tad-ditta Empiral, mag˙mula l-Ìappun.

Tista’ ta˙dem ˙wejje©, kutri, xalel eçç. Fiha metru u nofs tul, ting˙alaq u tin©arr façilment.

Prezz €65. Çempel fuq in-numru 7906 5460.

Salotti ta’ kull stil bi prezzijiet moderati, tpartit aççettat. Ikollna wkoll salotti second hand . Çempel fuq 21 374823 jew 99824139.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wiesa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. Çempel 7961 7945.

Sodda tal-baby f’kundizzjoni perfetta, tinkludi wkoll saqqu ortopediku. Is-sidien hallew Malta.

Prezz €100. Çemplu 21445871 NIXTRU ANTIKITÀ Nixtru kull tip ta’ antikità, inkluΩ arlo©©i, mirja, figurini, pittura, fidda u bosta affarijiet o˙ra.

F’kull kundizzjoni. Prezz-ijiet tajbin ˙afna. Ólas fil-pront. Çempel 9986 9519, 21 237 597 jew 21 2470128.

08.07.2012

Klassifikati KAROZZI Peugeot 306XN 1.4 Manual, petrol tal-1995. Sid wie˙ed u dejjem garaxxjata. G˙andha wkoll electric windows, power steering u central lock.

Qatt ma kienet involuta f’inçident. Liçenzja mhux g˙olja.

Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €1,800. Çempel 7900 6005.

PARTS TAL-KAROZZI Toyota, Honda, Daihatsu, Fun Cargo, Toyota Corsa, Glanza, Starlet, Integra, Civic, Terios, Tercell, Pajero JR, Pajero 2-8, Micra 2001, Polo 1994, Discovery 3 2005, Opel Corsa 2002, Freelander u ˙afna parts o˙ra. Triangle Truck tyres ©odda. Irrikorri g˙and Salvu Cassar G˙awdex. Çempel 21 556674, 9947 5746 jew 9928 8699.

AGR PARTS GÓALL-KAROZZI Inbieg˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches eçç.

Parts ©enwini. Çempel 21 446839 jew 9947 4505. Fax 21470295.

Email a.g.r.autoparts@mail.global.net.m t SERVIZZI DAR GÓALL-ANZJANI Villa Robinich. Dar g˙all-anzjani b’atmosfera familjari filFgura. Noffru kull g˙ajnuna lill-anzjani u dak kollu li jkollhom bΩonn b’dedikazzjoni kbira minn carers professjonali. Ikel jissajjar mill-kçina tag˙na stess u skont il-bΩonn ta’ kull individwu. Çempel fuq 21 666142 jew 79 666142 jew ibg˙at email fuq robinich@go.net.mt DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly , 106 Labour Ave, irRabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care workers 24 sieg˙a.

Prez zi jiet ra©jonevoli li jibdew minn €23 kull persuna.

Naççettaw respite u bed ridden. Çempel fuq in-numri 21454908, 21454858 jew inkella 7945 4908.

DIVERTIMENT Nigret Night Club & Restaurant, 11 Labour Ave, Rabat.

Nipprovdu g˙al kull tip ta’ funzjoni b˙al coffee mornings, high teas, lunches, dinner dances, hens u bachelors parties. Divertiment live kull nhar ta’ Ìimg˙a ma’ Freddie Portelli u DJ Nando. Is-Sibt line dancing, country music u kull tip ta’ muΩika mis-snin sittin ma’ DJ Frans Grech.

Tista’ tag˙Ωel minn à la carte menu , pasta, pizza, grills u light snacks . Çempel fuq 21454858, 21454908 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivii, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpanniji jew negozju.

Nag˙tu xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew www.privateinvestigationmalta.com MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos,

sound mixers u sound cards.

Apparat ta’ DJ, sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ramm, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. Issibilna wkoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim.

Mur Music Link, 262, Fleurde-Lys Rd. B’kara. Çempel fuq 21482796.

NURSING Care and Cure Group Ltd. Infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©a biex iΩommu kumpannija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a. Nikru wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . Çempel 21 376946 jew 9947 0178.

PROPRJETÀ Xiri, bejg˙ u tpartit ta’ proprjetà f’kull Ωona ta’ Malta. Bi prezzijiet ra©onevoli. Çempel 9992 4999.

33

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group noffru servizz ta’ tag˙lim ta’ karozzi, muturi u mini buses. Kif ukoll kiri ta’ karozzi u taxi service.

Prezzijiet jibdew minn €10. Çempel 9942 2422. www.tewmi.com

xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rub be rised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz. Çempel 21488972, 21438326, 9944 5527 jew 99493840.

Id˙ol fis-sit www.wpMalta.com

kisi bil-gibs, frakass u graffiato, fuq il-fil, tibjid, tik˙il, gypsum boards, partitions u coving . Nag˙mel ukoll tqeg˙id ta’ madum tal-˙ajt u tal-art.

Prezzijiet ra©jonevoli. Çempel g˙al stima b’xejn fuq 79960934.

TISWIJIET B’esperjenza u fuq il-post tiswija fuq TV’s LCD’s, plasma, LED’s, microwaves u kull apparat elettroniku ie˙or. Çempel 9944 6918.

XOGÓOL TA’ ALUMINIUM G˙al kull xog˙ol ta’ aluminium shutters, kemm g˙ad-djar jew garaxxijiet. Nag˙mlu bibien g˙all-˙wienet, aperturi, roller shutters, g˙at-twieqi u bibien, roller u ceiling systems.

Issibilna wkoll bibien li jifil˙u n-nar, aluminium b’ thermal insulation biex tnaqqas iss˙ana fis-sajf u l-kes˙a fixxitwa, u ma jag˙mlux condensation. Stimi b’xejn. S. Mifsud, A42 Industrial Estate, il-Marsa.

G˙al aktar informazzjoni çempel 21 226320, 21 227196 jew 9989 1800. horvin@waldonet.net.mt jew www.horvin.eu

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel g˙al aktar informazzjoni lil Jason fuq 21 432352 jew 9947 9167.

VRT TESTING Delmus Garage, iΩ-Ûejtun.

Xog˙ol fuq panel beating, spray painting, mechanic, silencers, u jsiru testijiet talVRT. 24 sieg˙a servizz ta’ irmunkar. Biagio Muscat, Triq T. Zahra, iΩ-Ûejtun. Çempel 21 695326, 2789 5875, 7749 2455, 9949 2455 jew 9942 1354.

WATERPROOF MEMBRANE WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Qormi, jispeçjalizzaw fuq

XOGÓOL TA’ KISI G˙al kull tip ta’ xoghol ta’

XOGÓOL TA’ TOILET SEATS Nag˙mel xog˙ol ta’ toilet seats ©odda li jkunu maqsuma jew li ma ssibx tixtri b˙alhom. Mag˙mulin millinjam tal-pine bil-kuluri li jaqblu u tixtieqhom inti g˙allkamra tal-banju. Kompluti bil- fittings. Çempel fuq 7967 5053 jew 21 675 053.

34

08.07.2012

Almanakk

Ritratt mill-istorja It-Tnejn

It-Tlieta

L-Erbg˙a

HI

35°C

36 °C

37 °C

LO

23 °C

24°C

24 °C

IT-TEMP GÓALL-GÓADA

TWISSIJIET:

Xejn

L-OGÓLA TEMPERATURA: 33 °c L-INQAS TEMPERATURA: 23 °c UV INDEX: 10 SITWAZZJONI ÌENERALI: Pressjoni g˙olja tinsab fuq iç-Çentru tal-Mediterran TEMP: Sabi˙ bi ftit s˙ab kultant

Il-Óamis

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt

RIÓ: Óafif mill-Majjistral li jsir varjabbli BAÓAR: Óafif IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 26°c

HI

36 °C

35 °C

32 °C

LO

24 °C

24°C

25°C

SpiΩeriji li jift˙u llum il-Óadd

Dehra tat-terminal l-antik ta’ Óal Luqa

ÓARÌA MA’ TAL-ÌILJU JUNIOR CLUB

Collis Williams Pharmacy 15, Triq Ir-Repubblika, il-Belt Valletta

Fleming Pharmacy 65, Triq ÓaΩ-Ûabbar, Paola

National Pharmacy 17, Triq Santa Marija, il-Óamrun

Victory Pharmacy 32, Triq il-Vitorja, l-Isla

Brown’s Pharmacy 82, Triq il-Vitorja, Óal Qormi

SpiΩerija San Ìwakkin 1, Triq Sant’ Anna, Marsaskala

The Local Dispensary Triq Kan K. Pirotta, Birkirkara

Brittania Brittannia Pharmacy 5, Triq il-Bajja is-Sabi˙a, BirΩebbu©a

Regional Regional Pharmacy Triq E.H. Furse, l-Imsida

Mqabba Central Pharmacy 5, Triq Santa Katerina, l-Imqabba

Penny Lane Pharmacy Triq is-Sejjie˙, is-Swieqi

Brown’s Pharmacy, 47, Vjal il-Óelsien, ÓaΩ-Ûebbu©

Harley Pharmacy 1,Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema

Nigret Pharmacy, Triq iΩ-Ûahar, ir-Rabat

Misra˙ Kola Pharmacy Triq il-Pitkali, Ó’Attard

Taç-Çawla Pharmacy Triq 7 ta’ Ìunju 1919, ir-Rabat, G˙awdex

St. Joseph Pharmacy 2, Triq iz-Zakak, il-Mosta

John’s Pharmacy 85, Triq l-Indipendenza, ix-Xewkija, G˙awdex

Il-Junior Club fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser jorganizza Ωjara gewwa l-Playmobil Fun Park f’Hal Far g˙at-tfal kollha tal-Imqabba u l-˙bieb tag˙hom. Din l-attività ser issir nhar it-Tlieta 10 ta’ Lulju fejn it-tfal kollha ser ikollhom l-opportunità li jie˙du sehem fl-attivitajiet divertenti u edukattivi li jipprovdi dan il-kumpless. L-attività tinkludi packed lunch. It-trasport jitlaq mill-pjazza ewlenija talImqabba, biswit il-bini l-©did tal-KaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju fl-10:00am. Bookings isiru fuq 99275037 u aktar informazzjoni fuq is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà Muzikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com.

CAR WASH

Qawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Im˙ar, il-Qawra

Dar Patri Leopoldo, hija wa˙da mid-djar tal-Fondazzjoni Suret il-Bniedem, li fiha tilqa’ r©iel u Ωg˙aΩag˙ li min˙abba çirkustanzi diversi fil-˙ajja tag˙hom jispiççaw f'punt fejn ji©u bΩonn ta’ kenn (dar), ta’ affarijiet baΩiçi (b˙al ikel, ˙wejje© u o˙rajn) kif ukoll ta’ sapport, li jinkludi dak soçjali, morali, spiritwali u anki psikolo©iku.

Qeg˙da ti©i organizzata ‘Car Wash’ bil-g˙an li jkunu jistg˙u jin©arbu fondi biex din id-dar tkompli tipprovdi sapport lirresidenti tag˙ha.

Din l-g˙ajnuna hija verament neçessarja biex id-dar tkun tista’ tibqa’ tag˙ti l-g˙ajnuna tag˙ha lil dawk fil-bΩonn. L-g˙an huwa li jin©abru fondi g˙al kawΩa ©usta. Jekk tkun tixtieq aktar informazzjoni, tista’ ççempel fuq in-numri 21324963 jew 99464186.

FESTA TA’ SAN ÌORÌ, IR-RABAT GÓAWDEX

Lottu

65

15

80

19

34

Super 5

04

28

11

29

31

Din il-Ìimg˙a mill-Istorja

Il-Ìimg˙a 13 ta’ Lulju il-Banda Prekursur tax-Xewkija ser tie˙u sehem fil-festa ta' San Ìor© fil-belt Victoria, fejn ser tibda bilmarç minn Triq ir-Repubblika fid-9.30 p.m. sal-Pjazza San Ìor© u wara tesegwixxi programm muΩikali.

BBQ Il-grupp taΩ-Ωg˙aΩag˙ “Passi Wara Kristu” tal-Parroçça San ÌuΩepp tal-Imsida se jorganizza attività soçjali b’risq l-istess grupp.

L-attività hija BBQ li se jsir nhar il-Ìimg˙a, 27 ta’ Lulju fis7.30pm fil-parke©© taç-Çentru Familja Mqaddsa li jinsab fi Triq Johnny Catania, l-Imsida. Ikun hemm ukoll lotterija b’numru ta’ rigali.

Il-prezz g˙al din l-attività huwa ta’ €10.00 g˙all-kbar u €5.00 g˙at-tfal ta˙t l-g˙axar snin. Booking mill-Parroçça tal-Imsida jew fuq in-numri tal-mobajl 79464824/79912990 jew ming˙and il-membri tal-grupp.

08.07.1981 – TVM jaqleb uffiçjalment g˙allkulur 08.07.1982 – Attentat ta’ qtil fuq l-eks President Iraqqin Saddam Hussein.

08.07.2011 – Tmut Mary Fenech Adami, mart leks President Eddie Fenech Adami.

MALTAPOST B’KOLLEZZJONI TA’ BOLLI ‘OLYMPICS 2012’

11.07.2006 - 209 persuna jinqatlu f’sensiela ta’ attakki bil-bombi f’Mumbai, l-Indja.

Fis-27 ta’ Lulju MaltaPost se to˙ro© Ωew© settijiet ta’ bolli li jikkommemoraw il-Log˙ob Olimpiku ta’ Londra ta’ din issena. Il-bolli, b’valur ta’ €0.37 u €2.11, juru l-logo tal-Log˙ob Olimpiku u lil Wenlock – il-maskot tal-Log˙ob. IΩ-Ωew© bolli se jenfasizzaw Ωew© karatteristiçi ferm importanti talOlimpijadi ta’ din is-sena – il-logo u l-maskot. Il-logo jirrappreΩenta n-numru 2012, biç-çrieki tal-Olimpijadi integrati fiΩΩero. Is-sett se jkun g˙all-bejg˙ mis-27 ta’ Lulju mill-ferg˙at kollha tal-MaltaPost. Ordnijiet jistg˙u jsiru online fuq www.maltaphilately.com jew bil-posta mill-Bureau Filateliku.

13.07.1955 – Ruth Ellis tinqatel fl-Ingilterra.

Ellis kienet l-a˙˙ar mara li fuqha ©iet esegwita l-piena kapitali fir-Renju Unit.

14 ta’ Lulju – Il-Jum Nazzjonali FrançiΩ - Jum il-Bastilja.

13.07.1954 – Tmut il-pittriçi Frida Kahlo

08.07.2012

Sports

35

MOTOGP

Casey Stoner jikseb il-pole position f’pista mxarrba Iç-champion dinji Casey Stoner re©a’ wera l-kapaçitajiet tieg˙u fejn kiseb ilpole position minkejja t-toroq perikolu i li xxarbu waqt ix-xita qalila li ˙akmet Sachsenring, ©ewwa l-Ìermanja, matul ittellieqa. L-Awstraljan reba˙ il-pole position fl-a˙˙ar 10 minuti tat-tellieqa li kienu ferm ja˙arqu hekk kif ix-xita bdiet tbatti u s-sewwieqa setg˙u jtellqu b’aktar veloçità kontra xulxin. Din kienet ir-4 pole sta©jonali g˙al Stoner.

Stefan Bradl, Dani Pedrosa, Ben Spies u Cal Crutchlow kollha kellhom l-aktar laps veloçi qabel ma ç-champion dinji ddomina sabiex sab ru˙u fil-pole position. Spies u Pedrosa ©ew it-tieni u ttielet rispettivament segwiti minn Crutchlow fir-raba’ post.

FISEC

FISEC 2012 F’MALTA

Bejn il-5 u 11 ta’ Lulju qeg˙din isiru l-log˙ob tal-FISEC ©ewwa Malta. Din hija l-64 edizzjoni tal-FISEC u l-5 darba li dan l-avveniment qed ji©i organizzat f’Malta.

Il-Kunsill Malti g˙al-log˙ob tal-FISEC qieg˙ed jospita madwar 800 studenti Kattoliçi bejn l-etajiet ta’ 14 u 17-il sena minn 9 pajjizi differenti fosthom Malta.

Malta f’din l-edizzjoni talFISEC, g˙andha kontingent kbir ta’ xi madwar 200 student u kowçis li ser jipparteçipaw f’diversi dixxiplini tal-isports fosthom il-futsal, il-basketball, il-volleyball, it-table tennis, lathletika, l-g˙awm u l-futbol.

Il-ftu˙ tal-avveniment, ilparata tradizzjonali tal-atleti saret ©ewwa l-Park Nazzjonali f’Ta’ Qali. It-tim Malti huwa mexxi miç-Chairman tal-FISEC Malta Bro Martin Borg u sSegretarja-Ìenerali Carmen Carabott.

36

08.07.2012

Sports

FORMULA 1

ALONSO JIKSEB IL-POLE F'SESSJONI KONTROVESJALI TAS-SILVERSTONE BRITISH GP Is-sewwieqa tal-F1 kellhom jieqfu ˙esrem waqt il-provi uffiçjali tasSilverstone Gran Prix min˙abba dulluvju ta’ xita li niΩel l-Ingilterra.

Fil-mumenti fejn kellha tieqaf it-tellieqa, ΩΩew© Ferrari kienu fil-15 u fis-16-il post mentri Button ©ie eliminat filQ1 fl-ewwel sessjoni wara li naqas milli jΩomm ilkontroll tal-vettura tieg˙u fil-kundizzjonijiet ta’ Ωlieq.

It-tieni knock-out ©ie sospiΩ b’6 minuti u 19-il sekonda ‘il bog˙od mit-

tmiem min˙abba l-kundizzjonijiet perikoluΩi tattoroq. Vettel kien l-aktar sewwieq veloçi fl-ewwel sessjoni bil-karozza tieg˙u Red Bull fil-˙in ta’ 1'46"279. Biss però t-tellieqa tkompliet wara sieg˙a u nofs ta’ waqfien.

Fernando Alonso rnexxielu jikseb l-ewwel pole position tieg˙u fi kwaΩi sentejn meta g˙eleb lil Mark Webber ta’ Red Bull fil-British Gran Prix b’0.047 sekonda minkejja illi kien fil-15-il post.

Michael Schumacher ta’

Mercedes spiçça t-tielet b’Sebastian Vettel ta’ Red Bull fir-4 post. Hamilton ikklassifika fit-8 post, mentri Jenson Button ser itellaq illum fit-18-il post.

Felipe Massa ta’ Ferrari spiçça fil-5 post fejn g˙adda lis-sewwieqa ta’ Lotus Kimi Raikkonen u Pastor Maldonado talWilliams.

Din it-tellieqa kienet wa˙da kontroversjali fejn Alonso li huwa c-champion fix-xena tal-F1, salva postu hekk kif ittie˙det id-deçiΩjoni li titwaqqaf it-

tieni sessjoni b’6 minuti biss mit-tmiem.

F’dal-punt tat-tellieqa ΩΩew© sewwieqa talFerrari ma kienux f’poΩizzjoni li jil˙qu l-ewwel 10 postijiet.

Meta s-sessjoni re©g˙et bdiet wara li battiet ix-xita qalila, Alonso bi Ωbrixx g˙adda l-lap finali tieg˙u.

Malli le˙aq l-ewwel 10 sewwieqa, Alonso irnexxielu ukoll jissielet g˙allewwel post ma’ Webber fejn spiçça biex kiseb ilpole g˙all-ewwel darba mill-2010 f’Singapore.

WIMBLEDON

Serena Williams tirba˙ il-5 titlu tas-singles Serena Williams g˙elbet lil Agnieszka Radwanska u kisbet reb˙a bl-iskor ta’ 6-1 5-7 6-2 f’log˙ba ferm kumbattuta sabiex kisbet il-5 titlu tag˙ha fil-Wimbledon singles.

L-Amerikana rebbie˙a fl2002, 2003, 2009 u 2010, reb˙et façilment l-ewwel sett fejn Radwanska rarament uriet li kienet ser tkun ta’ periklu g˙al Williams.

Radwanska ©iet f’tag˙ha wara li l-log˙ba kompliet b’waqfa min˙abba xita qalila fejn irnexxielha tirba˙ it-tieni sett. Biss però ma rnexxilhiex tirba˙ it-tielet u l-a˙˙ar sett u ma ˙allietx impressjoni daqshekk tajba daqs kemm tat fittieni sett.

Fit-tielet sett, kien hemm 2 okkazjonijiet fejn iΩ-Ωew© plejers setg˙u jdawwru l-log˙ba favuriehom u kienet Williams li irnexxielha tag˙mel dan sabiex g˙elbet bil-kbir lil Radwanska.

Dn kien l-14-il titlu Grand Slam g˙al Williams u l-ewwel wie˙ed li kisbet minn mindu sofriet l-injury li kellha f’saqajha u problemi fil-pulmun fl2010-2011.

08.07.2012

Sports

37

FUTBOL OLIMPIKU

L-Inglizi j˙allu lil David Beckham barra mit-tim Olimpiku

Daniel Sturridge ta’ Chelsea jg˙id li g˙andu fidi li jg˙addilu biex ikun jista’ jie˙u sehem f’Londra 2012.

L-attakkant ta’ Chelsea, Daniel Sturridge li qieg˙ed fliskwadra ta’ Team GB g˙allOlimpjadi ta’ Londra 2012, jinsab fiduçjuℌ li jfieq fi ftit jiem mil- viral meningitis li b˙alissa qed ibati minnha.

Il-plejer ta’ 22 sena Ë™assu ma jiflaË™x fi tmiem il-ŠimgË™a li gË™addiet, imma meta tË™abbret il-lista tal-plejers magË™zula tTnejn, xorta kien fost il-plejers mag˙ℌulin. Huwa qal “diŠà qed inË™ossni aË™jar u jien çert li nkun tajjeb biâ„Śâ„Śejjed biex nieË™u sehem fl-Olimpjadiâ€?

It-tim imissu jilg˙ab l-ewwel partita tal-Olimpjadi fis-26 ta’ Lulju kontra s-Senegal, imbag˙ad fid-29 tax-xahar kontra lEmirati G˙arab Mag˙-quda u fl-1 ta’ Awwissu kontra lUrugwaj. Jekk Sturridge ma jg˙addilux fil-˙in, il-kowç Pearce jkun jista’ jag˙ℌel lil xi hadd ie˙or mil-lista ta’ stand by plejers.

Mil-lista ta’ plejers mag˙ℌula diŠà rtira Gareth Bale ta’ Tottenham g˙ax weŠŠa’ dahru.

Hekk kif t˙abbret l-iskwadra tat-tim tal-futbol li se jirrappreℌenta lil Gran Brittanja flOlimpjadi qamet kontroversja s˙i˙a rigward il-fatt li minn din l-iskwadra t˙alla barra lplejer popolari immens David Beckham.

Gary Lineker, l-eks-plejer internazzjonali Ingliℌ u li llum huwa kummentatur tal-futbol, kien wie˙ed minn tal-ewwel li kkritika lil-kowç tat-tim Olimpiku Stuart Pearce g˙al dan in-nuqqas importanti mit-tim.

Lineker ma jaqbilx lanqas li t˙alla barra Jordan Rhodes lattakkant versatili ta’ Huddersfield Town li l-istaŠun li g˙adda skorja 35 gowl.

Pearce, li ˙abbar l-iskwadra nhar it-Tnejn li g˙adda, qal li ˙alla barra lil Beckham biss

g˙al raŠunijiet ta’ futbol u huwa lanqas biss jo˙lom li jag˙ℌel plejer g˙al raŠunijiet sentimentali. Huwa qal li flg˙aℌla ta’ dan it-tim huwa kellu libertà assoluta u ˙add ma nda˙allu.

Lanqas ikkunsidra li Beckham li jkollu xi rwol filkowçing tat-tim minkejja li lKumitat Olimpiku kellu kuntatt mat-tim ta’ Beckham, Los Angeles Galaxy biex ikun jista’ jsir dan.

Pearce qal “AË™na gË™andha biss seba’ postijiet gË™all-istaff ta’ wara l-kwinti u ma kellniex post gË™al Beckhamâ€?. Huwa kompla li l-plejers iridu jkunu ppreparati u jkunu f’forma tajba u dan japplika wkoll filkaâ„Ś ta’ li staff. Dawn ukoll gË™andhom rwol importanti

x’jag˙mlu, kkonkluda Pearce.

Ic- chef de mission Andy Hunt qal li tkun ˙aŠa fantastika kieku Beckham kellu jkun involut f’xi kariga. Hunt jidher determinat li jinvolvi b’xi mod lil Beckham fit-Team GB. Kien antiçipat g˙al ˙afna ℌmien li Beckham se jkun inkluℌ b˙ala wie˙ed mit-tliet plejers li jkunu kbar fl-età u dan min˙abba l-promozzjoni ta’ Londra 2012, li fiha kien imda˙˙al Beckham, imma Pearce ˙asibha differenti.

Fil-fatt il-kowç tat-tim nazzjonali Ingliâ„Ś ta’ taË™t il-21 sena Pearce gË™aâ„Śel bË™ala t-tliet ‘ixju˙’ lil Craig Bellamy, Ryan Giggs u Micah Richards li qal li jaË™seb li jkunu l-aË™jar tlieta li bl-esperjenza tagË™hom jistgË™u jressqu l-possibbilitĂ ta’

midalja g˙all-Gran Brittanja fil-futbol.

Pearce temm billi qal li huwa g˙amilha çara meta ng˙ata l-kariga, li kellu jkollu kontroll assolut fl-g˙aℌla u ma kienx jaççetta li kieku ma ng˙atax din il-kelma.

It-Team GB huwa maghmul minn 13-il Ingliâ„Ś u Ë™ames Welsh; ma hemm ebda Skoççiâ„Ś u Ë™add mill-Irlanda ta’ Fuq. “Issa gË™andi lista ta’ plejers li naË™seb li huma l-aË™jar biex iwettqu dan ix-xogË™ol. Jien ma gË™aâ„Śiltx abbaâ„Śi ta’ personalitĂ , lanqas fuq kemm xi Ë™add kien kapaçi jbiegË™ Londra 2012 u çertament ma gË™aâ„Śilt lil Ë™add fuq in-nazzjonalitĂ tiegË™uâ€? temm jgË™id Stuart Pearce.

Spanja bi skwadra qawwija ghal Londra 2012

BOV P BOV Premier remier L League eague MasterCard M asterCard P Prepaid repaid C Card ard ELECTRONIC USE ONLY

)DJJ SQHC S@FÄŽSH QHF@K HCD@KH SÄŽ@KK@R NMKHMD SHDJNK A@QQ@ IDV SHW SQH LHMFÄŽ@IQ L@ ÄŤÄŤNQ ÄŽ@EM@ )DJJ SQHC S@FÄŽSH QHF@K HCD@KH SÄŽ@KK@R NMKHMD SHDJNK A@QQ@ IDV SHWSQH LHMFÄŽ@IQ L@ ÄŤÄŤNQ ÄŽ@EM@ kkTR JNMS@MSH CHM GHI@ K J@QC FÄŽ@KHJ (MS SHRS@ S@FĎŤDK LHMM jQW@ S@ CDMNLHM@YYINMHIHDS TR JNMS@MSH CHM GHI@ K J@QC FÄŽ@KHJ (MS SHRS@ S@FĎŤDK LHMM jQ W@ S@ CDMNLHM@ YYINMHIHDS T FÄŽ@K ODQINCT KHLHS@S HK !@MJ PDC INÄŽQNÄŤ HK !.5 /QDLHDQ +D@FTD ,@RSDQ"@QC /QDO@HC T F ÄŽ@K ODQINCT KHLHS@S HK !@MJ PDC INÄŽQNÄŤ HK !.5 /QDLHDQ +D@FTD ,@RSDQ"@QC /QDO@HC "@QC S@ Š A CHRHMM DRJKTRRHU S@K !.5 /QDLHDQ +D@FTD )DJJ HMS JNKKDYYINMHRS IDV " @QC S@ Š A CHRHMM DRJKTRRHU S@K !.5 /QDLHDQ +D@FTD )DJJ HMS JNKKDYYINMHRS IDV RR@OONQSDQ S@K ETSANK ,@KSH @JJVHRS@ CHM HK J@QC LHKK EDQFÄŽ@S JNKKG@ S@K !.5 HKKTL @OONQ SDQ S@K ETSANK ,@KSH @JJ VHRS@ CHM HK J@QC LHKK EDQFÄŽ@S JNKKG@ S@K !.5 HKKTL ,,PSHQQ OHMQ LV VXĂŒĂŒHVV WLHJĂ&#x;HN PSHQQ OHMQ LV VXĂŒĂŒHVV WLHJĂ&#x;HN

BOV P BOV PREPAID REPAID CARD CA RD 2131 2 131 2 2020 02 0 I b bov.com ov.com !.5 ! .5

Juan Mata, Jordi Alba u Javi Martinez, tlieta mit-tim rebbie˙ ta’ Spanja fl-Euro 2012 ng˙aℌlu fl-iskwadra Olimpika Spanjola g˙al Londra 2012.

Kemm il-plejer ta’ nofs ilgrawnd ta’ Chelsea Mata, kif ukoll il-plejer Šdid ta’ Barcelona Alba, t-tnejn skurjaw fir-reb˙a ta’ 4-0 fuq lItalja fil-finali.

Il-kowç Luis Milla qal li jkun inŠust li nippretendu minn dan it-tim li jkun fl-istess livell taç-Champions tadDinja u tal-Ewropa. Huwa kompla li dan it-tim g˙andu karattru u filosofija tal-log˙ob simili g˙al dak nazzjonali, imma huwa tim differenti u ta˙t pressjonijiet differenti.

Il-programm tat-tim huwa li fit-13 ta’ Lulju jilgË™ab kontra s-Senegal, fit-18 kontra lMessiku f’ℌewŠ partiti ta’ Ë™biberija fejn imbagË™ad jidË™lu fi Grupp D flimkien mal-ĂŒappun, il-Honduras u l-Marokk.

,@ÄŽQ TÄŤ LHKK !@MJ NE 5@KKDS S@ O K B ,@ÄŽQTÄŤ LHKK !@MJ NE 5@KKDSS@ O K B 3QHP Ä?@JJ@QHI@

3QHP Ä?@J J@QHI@ 5@KKDSS@ +3 ,

,@KS@ @KS@ 5 @KKDS S@ 55+3

3DQLHMH T JTMCHYYINMHIHDS 3 DQLHMH T JTMCHY YINMHIHDS I@OOKHJ@V I@ OOKHJ@V

?AAQeqqqqeqqqqeqqqq qqqq 5449

MONTH/YEAR

VALID THRU

â‚Ź150

qcdTA

38

08.07.2012

Sports

FUTBOL INTERNAZZJONALI

ÇAQLIEQ TA’ PLEJERS WARA L-EURO 2012 L-hekk imsejj˙a tieqa tat-trasferimenti (transfer window) li matul il-perijodu li tkun miftu˙a jkunu jistg˙u jsiru t-trasferimenti tal-plejers minn klabb g˙all-ie˙or, fet˙et uffiçjalment nhar il-Óadd li g˙adda l-1 ta’ Lulju, inçidentalment mal-g˙eluq tal-Euro 2012, minkejja l-fatt li la darba klabb ikun lag˙ab il-log˙ob kompetittiv kollu tal-ista©un ta’ qabel, di©à jkun jista’ jid˙ol f’kuntratti ta’ trasferimenti ta’ plejers. Din it-tieqa issa tag˙laq fil-31 ta’ Awissu.

Manchester United ikkonfermaw li l-plejer ta’ nofs ilgrawnd Paul Pogba, ing˙aqad maç-Champions Taljani Juventus.

Il-plejer ta’ 19-il sena skadielu l-kuntratt f’Old Trafford dan issajf u g˙alhekk kien mistenni li jitlaq peress li ma kienux saru negozjati g˙al kuntratt ©did.

Il-maniger Sir Alex Ferguson qal “Na˙sbu li Progba ffirma ma’ Juve Ωmien ilu u dan g˙alina huwa diΩappuntanti.

Ma’ Juventus Pogba jrid

i˙abbatha ma’ plejers b˙al Marchisio, Pirlo, Krasic, Melo u Pepe g˙al postu f’nofs ilgrawnd tal-Juve. Ferguson kompla li peress li l-plejer xejn ma wera rispett lejn il-klabb, huwa ma tantx iddejjaq li dan iddeçieda li jrid jitlaq.

Pogba kien ing˙aqad ma’ United minn ma’ Le Havre fl2009 imma ftit li xejn lag˙ab mal-United u meta g˙amel dan, kien biss b˙ala sostitut.

L-a˙˙ar darba li da˙al b˙ala sostitut kien f’Marzu ta’ din is-

sena.

Dwar il-plejer Ezekiel Fryers, Ferguson kompla li huma jinsabu fid-dlam dwar dan il-plejer ta’ 19-il sena li wkoll skadielu l-kuntratt mal-klabb: “Ma smajna xejn la ming˙andu u lanqas ming˙and l-a©ent tieg˙u u g˙alhekk qed nistennewh li jibda t-ta˙ri© ta’ qabel l-ista©un mal-kumplament tal-plejers talUnited” It-tewmin BraΩiljani ta’ Manchester United, Fabio u Rafael Da Silva, dan l-ista©un se jinfir-

du. Fabio ing˙aqad ma’ QPR b’self g˙al sta©un, filwaqt li ˙u˙ Rafael se jibqa’ f’Old Trafford u ffirma kuntratt ©did ta’ erba’ snin. IΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ 21 sena ilhom ma’ United mill2008 u kien waslu minn malFluminese.

Gylfi Sigurdsson ing˙aqad ma’ Tottenham ming˙and Hoffenheim meta li Spurs g˙elbu lil Liverpool fit-tellieqa g˙al dan il-plejer internazzjonali IΩlandiΩ, li kien b’self g˙and Swansea City l-ista©un li

Paul Pogba jg˙addi minn ma’ Man Utd g˙al ma’ Juventus

g˙adda.

L-akkwist ta’ dan il-plejer ta’ 22 sena huwa l-ewwel wie˙ed g˙al Tottenham minn meta ing˙aqad mag˙hom il-kowç Andrè Villas-Boas u li huwa rrappurtat li sewa 8 miljun lira sterlina.

Sigurdsson kien issemma li seta’ jmur ma’ Liverpool meta l-kowç ta’ Swansea Brendan Rodgers mar f’Anfield. Sigurdsson kien skorja seba’ gowls f’19-il partita ta˙t Rodgers ma’ Swansea.

Fil-fatt Sigurdsson kien qrib li jibqa’ ma’ Swansea g˙al kollox qabel Rodgers telaq. Issa lkowç ta’ warajh Michael Laudrup, pprova jΩomm lil Sigurdsson imma ma rnexxilux.

A˙bar interessanti wkoll ming˙and Tottenham hija jekk il-plejer ta’ nofs il-grawnd tag˙hom Luka Modric hux se j˙alli l-klabb. Kemm Manchester United kif ukoll Real Madrid huwa mag˙ruf li huma interessati fih. Insegwu lil dan il-plejer aktar tard meta jo˙or©u l-a˙barijiet dwaru.

Gylfi Sigurdsson skorja seba’ gowls f’19-il partita ma’ Swansea

08.07.2012

Sports

39

L-OLIMPJADI

Malta b’tim ta’ tliet ir©iel u Ωew© nisa It-tim Malti li se jirrappreΩentana fl-Olimpjadi ta’ Londra 2012 huwa mag˙mul minn ˙ames Ωg˙aΩag˙ Maltin li spikkaw fi tliet speçjalitajiet sportivi g˙al Malta, ji©ifieri flatletika, l-g˙awm u l-isparar.

Dawn huma William Chetcuti (sparar), Diane Borg (atletika), Andrew Chetcuti (g˙awm), Rachid Chouhal (atletika) u Nikki Muscat (g˙awm).

Filwaqt li William Chetcuti fid- double trap kiseb id-dritt tal-parteçipazzjoni awtomatika mil-Log˙ob ta’ Beijing iç-Çina s-sena l-o˙ra, l-erba’ sportivi lo˙ra kellhom jissieltu ma’ s˙abhom fl-isport tag˙hom biex jg˙addu minn proçess ta’ kwalifikazzjoni.

Min-na˙a tieg˙u l-Kumitat Olimpiku Malti pprova jikseb aktar opportunitajiet g˙al atleti Maltin iΩda ming˙ajr suççess.

Fil-fatt applika g˙al invitation cards (li qabel kienu jissejj˙u wild cards) bl-akbar çans ikun dak fil-judo, iΩda dan it-tentattiv ma rnexxiex.

Mil-lum, minn dawn il-pa©ni, se nibdew niffukaw fuq l-abbiltajiet tar-rappreΩentanti tag˙na g˙all-Olimpjadi ta’ Londra. Se jkollna anki intervisti ma’ w˙ud minnhom. Qed nisperaw li

DIANE BORG (atletika), RACHID CHOUHAL (atletika), WILLIAM CHETCUTI (sparar) u NIKKI MUSCAT (g˙awm).

Nieqes minn dan ir-ritratt huwa l-g˙awwiem ANDREW CHETCUTI.

nΩommukom infurmati fuq dawn l-atleti Maltin, tal-inqas sa ma jibda il-Log˙ob Olimpiku, ji©ifieri f’dawn it-tliet ˙ar©iet

tal-KullÓadd li jmiss.

Nibdew minn din il-˙ar©a b’Ωew© Ωg˙aΩag˙, kunjomhom l-istess, li g˙amlulna unur barra

minn pajjiΩna u li jidher biç-çar li g˙andhom potenzjal kbir anki g˙al dawn l-Olimpjadi minkejja l-livell g˙oli ferm li

dejjem jintla˙aq f’dan il-Log˙ob – William Chetcuti (sparar) u Andrew Chetcuti (g˙awm).

Il-©ojja tag˙na l-Maltin tad-double trap

-

WILLIAM CHETCUTI Ω-Ωg˙aΩug˙ ta’ 27 sena millBidnija li ta’ spiss ikollu lil Maltin kollha mo˙˙hom fih. L-uniku Malti tat-tim li kkwalifika fuq il-mertu tieg˙u stess.

Huwa reba˙ id-dritt li jipparteçipa fl-Olimpjadi ta’ Londra 2012 meta s-sena l-o˙ra f’Beijing iç-Çina eççella biex imbag˙ad kompla matul din is-sena meta kiseb riΩultati eççellenti, fosthom midalja talfidda fil-kampjonati tad-dinja tal-isparar li saru f’Tucson l-Istati Uniti.

Chetcuti, b˙al bqija tat-tim Malti qed jie˙u t-ta˙ri© b’serjetà kbira u g˙adu kif irritorna minn ta˙ri© flIngilterra fir-Royal Artillery Barracks, il-post li proprju fit-2 ta’ Awwissu jkun qed jirrappreΩenta lil Malta fl-Olimpjadi.

Ming˙ajr ebda disrispett lejn l-erba’ membri l-o˙ra tat-tim, li fost il-pubbliku sportiv Malti William Chetcuti huwa l-aktar wie˙ed mag˙ruf peress li huwa di©à kiseb unuri internazzjonali, inkluΩi dawk dinjin u g˙alhekk bilfors li jispikka aktar. Huwa filfatt l-ikbar possibbiltà Maltija li jikseb l-ewwel midalja Olimpika g˙al Malta. Awguri William ittama tag˙na fik!

Ng˙addu issa g˙al ANDREW CHETCUTI (g˙awm). Dan iΩΩg˙aΩug˙ imwieled Malta, iΩda ttie˙ed mill-genituri tieg˙u Dubai meta kellu biss sentejn; illum g˙andu 19-il sena. Ta’ 10 snin Andrew kien ©ieg˙el lil ˙afna nies jitbissmu meta semg˙uh jg˙id quddiem l-iskola fejn kien jattendi f’Dubai li huwa ried jirrappreΩenta lil Malta fil-Log˙ob Olimpiku.

Madankollu t-tifel Malti ma kienx qed jiççajta. Huwa se jara l-˙olma tieg˙u ssir realtà fl-Olimpjadi ta’ Londra 2012 meta se jkun parti mit-tim Malti.

Il-kwalifikazzjoni tieg˙u kienet ikkonfermata fuq ir-riΩultat li kiseb is-sena li g˙addiet fil-Log˙ob tal-PajjiΩi Ω-Ûg˙ar f’Vaduz il-Liechtenstein meta g˙amel il-100 metru freestyle f’51.98 sekondi. IΩda Chetcuti ma kienx infurmat li dan il˙in kien ©ie aççettat b˙ala tajjeb biΩΩejjed biex jie˙u sehem g˙al Malta fl-Olimpjadi ta’ Londra. Qalulu biss lejliet ilLog˙ob tal-PajjiΩi Ω-Ûg˙ar ta’ din is-sena f’Andorra fit-2 u t-3 ta’ Ìunju. Din l-a˙bar tant effettwatu tajjeb li f’dawn ilLog˙ob kiser Ωew© rekords nazzjonali Maltin biex ˙a ddeheb fil-50 metru freestyle f’˙in ta’ 23.60 sekonda u l-fidda fil-100 metru freestyle f’51.85 sekonda.

Huwa ovvjament kien ikkonfermat b˙ala l-aktar g˙awwiem Malti fast fil-100 metru freestyle. Huwa issa g˙andu seba’ rekords Maltin f’ismu. Lilek ukoll Andrew nawgurawlek ˙afna u fik ukoll g˙andha tama kbira li tressaqna lejn midalja Olimpika; nafu li diffiçli imma a˙na warajk.

40

08.07.2012

A˙barijiet

Stejjer joÓloQ Storja fId-dar ÇentralI Il-programm Stejjer li jixxandar ta’ kull nhar ta’ Óadd fuq Net Television, huwa wa˙da mill-istejjer l-iktar diskussi fla˙˙ar ©img˙at fid-Dar Çentrali tal-Partit Nazzjonalista.

Fil-qalba tal-istorja hemm is-Segretarju Ìenerali tal-Partit Nazzjonalista, Paul Borg Olivier. Dan min˙abba l-assoçjazzjoni tal-preΩentatriçi tal-programm Stephanie Chircop mal- boxer Scott Dixon, persuna kontroversjali, li huwa wkoll akkuΩat bl-importazzjoni rekord ta’ nofs tunnellata reΩina tal-kannabis.

Din il-qabda ta’ droga kienet saret f’Jum il-Vitorja ta’ tliet snin ilu. Dixon huwa wkoll boxer ta’ fama internazzjonali, tant li fil-passat kien Champion tal-Commonwealth.

Fil-kurituri g˙olja tad-Dar Çentrali, dawk li ta’ spiss jie˙du l-okkaΩjoni biex jippuntaw subag˙hom lejn Paul Borg Olivier, Ωiedu din id-deçiΩjoni mannuqqasijiet tieg˙u.

JirriΩulta li wara li Stephanie Chircop kellha l-programmi tag˙ha fuq ONE mwaqqfa, marret Net Television bilproposta g˙all-programm tag˙ha.

Konxji mill-assoçjazzjoni tag˙ha ma’ Dixon – tant li fuq Facebook kitbet li qieg˙da f’relazzjoni mieg˙u – uffiçjali g˙olja tal-PN ma ridux li din ting˙ata lprogramm.

IΩda Borg Olivier kellu ˙sibijiet o˙ra.

Sa˙aq li b’Chircop il-Partit Nazzjonalista jkun deher li ˙a preΩentatriçi ming˙and stazzjon kompetitur u, iktar minn hekk, tkun tista’ ‘tintuΩa’ f’kampanja elettorali.

Il-programm beda bl-iskossi hekk kif

joqtol lil dan Dixon. Fil-kaΩ kien implikat l-eks sie˙eb ta’ Chircop.

Intqal li Dixon kien wasallu tag˙rif ming˙and il-Pollakk innifsu, li kien dan li qabbdu biex ji©i Malta u joqtlu.

Minkejja dan jirriΩulta li l-Pollakk, li mid-dehra huwa ˙abib ta’ Chircop, spiçça maqbud fuq sieq wa˙da meta fid-Depot tal-Pulizija kien mitlub jiffaççja lill-persuna li suppost kienet qieg˙da torganizza l-qtil.

Meta quddiemu kellu diversi persuni, il-Pollakk indika li kien iltaqa’ (ming˙ajr ma kien il-kaΩ) ma’ persuna li m’g˙andha x’taqsam xejn mal-kaΩ u li fil-fatt kienet uffiçjal tal-pulizija. Dan wassal biex illum il-Pollakk spiçça ttella’ l-Qorti Maltija b’rabta ma’ dan il-kaΩ.

Imut iΩ-Ωg˙aΩug˙ li n˙araq fil-kamra tan-nar tal-Qrendi ftit ©img˙at qabel l-ewwel edizzjoni, persuna li kienet se tkun s˙ab mag˙ha fl-aspett kummerçjali tal-programm, iddeçidiet li ma riditx li jkollha x’taqsam iktar mieg˙u.

Kien hawn li ttie˙det id-deçiΩjoni li Chircop ting˙ata impjieg part-time ma’ Net Television biex tkompli miexja bilpro©ett Stejjer . DeçiΩjoni li fl-a˙˙ar ©img˙at spiççat t˙abbel mhux ftit mo˙˙ Borg Olivier.

Dan wara Ωew© kaΩi li wkoll kienu jinvolvu lil dan Dixon u b’mod dirett jew indirett lill-istess Chircop. Fl-ewwel

kaΩ jirriΩulta li l-preΩentatriçi kienet filpreΩenza tal-IskoççiΩ f’wa˙da middrabi fejn kien akkuΩat li kiser il-kundizzjoni tal-libertà provviΩorja.

Anke jekk il-pulizija segwew lil Dixon f’˙in li suppost ma kienx barra, il-Qorti ddikjarat li l-kaΩ ma kienx ippruvat.

Mid-dehra din kienet xi ˙a©a li rrabjat ˙afna lill-pulizija, anke g˙ax fil-passat Dixon naqas li jiffirma fl-g˙assa ta’ San Ìiljan g˙al iktar minn 40 darba.

IΩda, l-iktar kaΩ li kien diskuss filkurituri tad-Dar Çentrali kien dak fejn intqal li boxer Pollakk in©ib Malta biex

Joseph Mifsud ta’ 27 sena millQrendi lbiera˙ tilef ˙ajtu wara li f’Mejju li g˙adda kien involut f’inçident fil-kamra tan-nar ta’ Santa Marija fil-Qrendi. Mifsud, li kien mag˙ruf ma’ s˙abu b˙ala ‘id-Dudu’, sofra ©rie˙i gravi meta qabad in-nar waqt li kien qed jag˙mel xi xog˙ol fil-kamra tan-nar ta’ Santa Marija.

Mifsud dam iktar minn xahar filperiklu tal-mewt, sakemm sfortunatament tilef ˙ajtu lbiera˙. Il-Pulizija g˙adha g˙addejja bl-investigazzjonijiet dwar dan il-kaΩ.