B6G8>C C6E>ŚG@DLH@> 8W_[\IVQM ]UIZðaKP 0Q[\WZQI XIUQMKQ ! ¨
ย ย ย ย ย ย ย ย ร ย ย ย ย ย ย ย วก Powstanie umarร ych. Historia pamiยธci อ อกอ อ ย โ อ อ อ อ ย ย ย ย ย ย ย อ อ อ อ ย ย ย ย ย ย ย ย ฬน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ร ย ย ย ย ย ย ย วก อ อ อ อ ย ย ย ย ย ย ย ย ฬน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อ อ อ อ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
อ อ อ วฆอ อ วฆอ อ อ อ อ วฆอ อ วฆอ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ อ อ ศ ย ย ย ย ย ย ย อ อ อ อ
POSTMODERNISTYCZNE POWSTANIE? POWSTANIE WARSZAWSKIE A PRZEMYSŁ PAMIĘCI Po roku 2004 upolitycznienie pamięci o powstaniu warszawskim, będące kluczowym zjawiskiem w poprzednich dekadach, stopniowo musi dzielić się polem z nowym fenomenem, jakim jest poddanie pamięci zbiorowej mechanizmom rynku. Nie chodzi tu wyłącznie o „zarabianie na powstaniu”, lecz raczej o to, że dziś kontakt znacznej części społeczeństwa z pamięcią zbiorową dokonuje się za pośrednictwem repertuaru praktyk i nośników wyznaczanych nie przez politykę, lecz przez rynkowe reguły neoliberalnego kapitalizmu. Coraz częściej powstanie funkcjonuje więc jako swego rodzaju „marka” czy „franczyza”, udzielając różnym przedmiotom swego „logo”; pojawiając się w przestrzeni publicznej za pośrednictwem nalepek czy koszulek itp., ustępuje pola ich komercjalizacji. Te nowe praktyki rynkowe czasem korzystają z dawnych, politycznych form wyrazu (na przykład podkreślając związek między powstaniem a młodzieńczym buntem), czasem zaś radykalnie je odwracają (na przykład zmniejszając znaczenie pierwiastka martyrologicznego na rzecz heroizacji).
W
ä© ¦ ¦ ¦ ä Ï Ƿ ¸ dzǤ Ï Ï × ¸ ǡ × Ï Ï ¸ Ï ǡ ¸ä ǡ ¸ä ä ×Ï ϐ Ǧ ¦ Ï ä Ǥ Ï ä ǡ ¸ Ǧ Ñ Ï ǡ × ǡ Ǥ ¸© ¸ Ǥ Ï Ǧ ϐ ä Ï Ă Ǧ ǡ Ă ¸ä Ǥ ͕͘͘͝ Ï ä ǡ × ϐ ä Ï ¸ × Ǧ × Ï Ǥ ¦ ǡ ǡ ¦ ¸ Ǧ Ǥ
CZĘŚĆ V 354
¸ Ă Ï ¸ Ï ĂǤ ǡ Ï ǡ © ¦ Ǥ ¦ ǡ Ă Ï ¸ Ï Ǧ ǡ ǡ Ă × Ï × ǡ Ă Ǧ ä Ï ä Ǥ ¦ ¸ Ï ¦ ǡ ǡ × Ǧ ä ¸ Ǥ Ï ¦Ă Ï © ¸ Ǧ ¸ Ï Ï ¸ ¸ǡ ¸ ͖͔͔͘Ǥ Ǧ ä ǡ Ă Ï × Ï Ǧ Ǥ ¦ Ǥ ¸ ǡ Ă ×Ï ͕ ¸ Ă ǡ × Ï ä ¸ Ǥ ¦ ¦ ¦Ă ¸ǡ WÏadza wyobraĀniǡ ä ¸ Ï ǡ ¸ × ¸ Ƿ Ă Ǧ dz Ƿ dzǤ æ Ï ǡ ǡ ¦ ¦ ԝȂ ǡ × ǡ ¸ ¸ Ǧ ¸ ǡ ¦ Ă Ǥ Ǧ ¦ Ï ¦ Ă ¦ ä × ǡ × Ƿ ¦ ¸ ¸ ¦dzǤ ¦ ¸ǡ Ă Ï Ƿ Ă × dz Ƿ × dz × Ă ¦ Ï ¸ ¸ ¸ ¦ ϐ ¦ ¦Ǥ × Ñ WÏadzy wyobraĀni Ï Ă ǡ Ă ×Ï ä ¸ ×Ă Ǧ ǡ Ƿ × dzǡ × ǡ ¦Ǥ × Ǧ ¦ǡ Ă Ƿ Ă × dz ¸ Ǥ ¸ Ă Ă © ä ǡ ¦ǡ ǡ Ă ȋ ǫȌ Ǥ Ǧ Ï × ǡ ä ¦ Ï Ǥ ¸ Ă Ă ä© × ǡ ×Ǧ ¦ Ï ä ¦ © ¸ Ă ¦Ǥ
355 RELIKWIE I TOWARY
Ï ¸ ¸ Ǧ ǡ Ǥ Ï× Ï Ï Ï Ǥ Ï ǡ Ă × Ï ¸ Ǧ ¦ ǡ ¦© ¸ ϐ Ǥ Ï × Ï ǡ Ï ϐ ¸ Ï ¦ ¦Ǥ ×Ï ä ǡ ¸ ǡ Ă Ǧ ä Ǥ ×Ă ¦ × Ǧ Ă © × ǡ ¦ Ï ¦ ¦ ¸ ¸ Ă Ă ×Ǧ × Ǥ ǡ Ă ×Ï ¸ Ñǡ Ă Ā© ¦ ¸ Ǧ ǡ Ï Ï ǡ ϐ ä© Ï Ǥ ¸ Ï ǡ Ñ ȋ ¸ Ȍ ԝȂ ԝȂ Ï Ǧ ¦ ¸Ǥ ¦ ¸ Ï Ï Ǥ ¸ ä ä Ǧ ǡ science ϔictionǡ Ă Ï¸ Ǥ ¸ä ¦ Ă ǡ × × © Ǧ Ǥ ϐ ¦ ¸ ǡ ϐ Ï Ă Ā ¸ Ǧ ¦ Ǧ ¦ ¸ ǡ × Ï ¸ǡ × Ñ ¸ ȋ Ȍ Ǧ ¦ Ǥ Ƿ ¦ dz ¸ ¦ ¸ Ï× ϐ ǡ ϸǡ Ă ԝȂ Ă ԝȂ ä ¦ ¸ Ǧ ¦ ¦ ¸Ǥ ¸ Ă ä Ǧ ¦ Ï Ǥ ä ×Ă Ă ¦ ¸ ¸ Ǧ ϐ ¦ ǡ ǡ Ă ä ¦ Ǥ ¸ ¦ ǡ Ă ¦ ¸
CZĘŚĆ V 356
ǡ × ¦ ¸ ǡ Ă ǡ ¸ Ǥ ¸ Ï ¸ ͽǤ Ï ¦Ă ¸ ¸ ×Ă ¸ ǡ ¦Ă ¦ ¸ǡ × Ǧ Ă ¸ ǡ Ă ä ǡ ¸ǡ Ă ¦ Ï ¦ ¸Ǥ
1
Ƿ Ï ¸ dz Ǥǣ ǡ O pojawieniu si¸ pami¸ci w dyskursie historycznymǡ ÏǤ Ñ ǡ Ƿ Ǥ dz ͖͔͔͗ǡ ͗Ȃ͘ ȋ͖͚͖Ȃ͖͚͗Ȍǡ Ǥ ͖͘Ȃ͙͚Ǣ Ǥ ǡ A Looming Crash or a Soft Landing? Forecasting the Future of the Memory „Industry ”ǡ Ƿ dz ͖͔͔͝ǡ Ǥ ͕͜ǡ Ǥ ͕ǡ Ǥ ͕͖͖Ȃ͕͙͜Ǥ Ǥ Ă ǣ Ǥ ǡ Przedsi¸biorstwo Holokaustǡ ϐ Ǧ ǡ ͖͔͔͕ǡ Ǥ ͖͔͖Ǥ
FANTAZMATYCZNE PODRÓŻE W CZASIE JAKO SPOSÓB UCZESTNICTWA W NOWEJ KULTURZE PAMIĘCI Wraz z rozwojem nowych form i technik opowiadania o przeszłości, których najważniejszym symbolem jest dziś w Polsce Muzeum Powstania Warszawskiego, fakty i postaci historyczne w coraz większym stopniu stają się tworzywem dla popkulturowych odczytań. Przyglądając się zaskakującym nierzadko relacjom, jakie odwiedzający muzeum, grający w gry czy czytający komiksy nawiązują z powstańcami, można dowiedzieć się wiele o funkcjonowaniu współczesnej pamięci popularnej i jej bohaterów. Analiza wypowiedzi odwiedzających muzeum pozwala w niektórych przypadkach mówić wręcz o rodzaju f a n t a z m a t y c z n y c h p o d ró ż y w c z a s i e, odbywanych „za pośrednictwem” lub „z wykorzystaniem” określonych przedmiotów czy relikwii. Modelu dla zrozumienia tego niezwykłego zjawiska dostarczą nam teorie postpamięci i fałszywych wspomnień.
H
Ï Ƿ dzǡ ǡ × Ï ä × Ï ǡ Ï Ǥ Ǥ Ǥ ä ϐ Ï ¸ Ǧ ǡ ¦ ¸ ¦ × Ǥ ¦ Ï× Ï ǡ ϐ Ï ¸ ¦ ¦ǡ ¦ ¸ ¦ ¦ ¦ ǣ Ï äǡ Ï Ǥ Ï äǡ Ï © Ǥ Ï Ă Ǥ Ǩ ¸ ©Ǥ ¸ ¸ ǡ ¦ Ǥ Ï Ƿ dz Ǥ ȏǤǤǤȐ Ǧ Ï ǡ Ǥ Ï ¦ Ǧ Ǥ ǡ × © ¸ Ǥ Ï ä Ï ¦Ǥ Ï © Ï ǡ ×Ǧ Ï Ă Ă Ï Ǥ ȏǤǤǤȐ Ï Ï¦ ǡ Ă Ï ǡ Ï Ǥ Ï äǤ Ï ¸ Ï Ǧ ¦ ϐ ¦ǡ
CZĘŚĆ V 358
© ¦ ¦ × Ǥ ¦Ă ÏǤ Ï ԝȂ Ƿ Ă Ǩ ǤǤǤdzǤ ¸ Ƿ dzǡ Ǥ Ǧ ¦ Ï Ǥ Ƿ Ă ǤǤǤdz ¸ Ï Ǥ Ǥ Ă ¸Ǥ Ï Ï Ǥ ¸ ǡ ÏǤ ¸ © ¸ Ï Ï Ñ ǡ Ă © ¸ ¦© ¸ǡ Ă ¸ Ï Ǥ ä ä Ǥ ä Ǥ;
Ï × Ǥ Ï Ă Ă ǡ ǡ ä ¦ Ǥ Ă ¸ǡ Ă × Ï × × Ǥ Ï Ƿ dz Ï ä©ǡ ϸǡ ×Ï ¸ ä ä Ǥ ä ä© ×Ă Ǧ Ā ä Ï Ñ ǡ ¦ ¦ ǡ Ă ¸ ä ©ǡ ¦Ă Ñ ǤǤǤ ä Ă ǡ Ǧ ǡ ¦ ¸ ǡ Ă Ă ×Ï Ǥ ä ä Ǧ ǡ ϐ × Ǥ ǡ Ǧ ¦ ǡ ¸ Ï ä© Ï¦ ¦ ¦ǡ ϐ © ¸ ä Ǧ ÑǤ ¸ ¦ äǦ ¦ Ă ¦ Ā© Ă Ǥ Ă × Ï Ï Ï ǡ ¦ W poszukiwaniu straconego czasu Ǧ × Ñ ǫ ǡ ¦ ¸ ǡ × ¸ǡ Ï ǡ Ï ¦ ¸ Ǧ ¦ǣ Ƿ ×Ădz Ñ Ǥ Ă Ǧ © Ā × Ï ¦ Ï Ǥ ä ¦ ¦ǡ Ï ¸ ϐ ǡ ä × Ā × Ï ǡ Ï Ƿ ×Ă dz Ñ ǡ ¸ Ï Ƿ Ǧ dzǤ Ƿ ×Ădz ¦ ¦ Ϧ Ǥ
2
¸ ¦ ԝȂ ǣ http://slowin.blog.interia.pl/?id=395497 (dost÷p 14 grudnia 2013)Ǥ × Ǥ
¦ ¸ Ǥ ǡ Ă ä Ï Ǧ Ñ Ƿ ¦dz ¦ ¦ǡ Ǧ ϐ ¦Ǥ Ƿ Ă dz Ā × Ï ϐ ǡ ä Ǧ Ï ǡ Ă ©Ǥ O © ä© Ǧ ǡ ¦ ¦ Ƿ ¦dzǡ Ă ¸ Ƿ ¦dzǤ ä ǡ Ï ¸ Ǧ ¦ ¸ ¦ ǡ Ā × Ï ¦ © ¦ Ï ä ¸ ¸ǡ ¦ ǡ × Ï ä × Ǥ ¸ ǡ ä ä Ǥ ¸ ǡ Ă Ǧ ä Ǧ ¦ǡ Ă Ƿ ¸dz ä© ¦ Ǧ ¦ Ǥ ä ¦ Ă × Ǥ ǡ Ï ǡ Ƿ dzǡ Ƿ dz ä Ï Ă ǡ Ï Ï Ă ǡ ǣ Ă ǡ Ă ǡ ¦ ¦ ǡ Ï ¦ ¸ ǡ ¦ ¸ǡ × ¸ Ï Ǥ ¸äǦ Ï × ǣ Ï Ƿ dzǡ Ï ǡ Ï Ƿ dzǤ Ï ä Ï Ă ǡ Ă Ǥ Ǧ ¸ Ăǡ Ă Ñ ǡ ¸ä ¦ ǡ ¸ä Ǧ ϐ × ǡ ¦ ä ¸ × ǤͿ
Ñ Ï × ä Ï Ă Ǥ Ï ¦ ¸ Ă × Ǧ ǡ × Ǧ
3
O Ā ǡ Film, który si¸ spodobaÏǡ Ƿ dz ͖͔͔͛ǡ ͖͝Ǥ
359 RELIKWIE I TOWARY
¸ ä ͖͔͔͚ ͖͔͔͛ Ǥ Ï Ă Ǥ ǡ Ï ¸ Ǥ
CZĘŚĆ V 360
ǡ ¦ Ƿ dz ä Ǧ Ā ¸ ǡ Ï Ă ԝȂ ǡ role playing Ǥ Ï ǡ Ă ǡ Ǧ ¦ǣ Ï Ñ ¦ Ǧ Ǥ ä Ā ǡ Ƿ × ¦ © ä © ä Ǥ ¦Ǥ ¸ dzǤ Ƿ dz × Ă ©ǡ ¸ ©Ǥ ä © ¸ Ă ǡ Ă Ï ǡ ×Ǧ Ï ϐ ǡ © ¸ Ā ǡ ¸ ¸ ¦ ä ä ǫ Ă ä Ï © ǡ ¦Ǧ ä ¦ ×Ï Ǧ ¸ ǡ ä Ǥ Ï ¦ Ǧ ä© Ï ȋǷ ¸ Ïdzǡ Ƿ Ï ÏdzȌǡ ä Ï Ǧ Ă Ï ¦ ä© Ǧ ä ǡ ¦ ԝȂ ¦ ä ¸ ԝȂ Ï Ñ Ǥ ä ¦ ¸ Ï © ϐ Ǥ Ǧ ¦ Ǥ Ñ ¦ ¸ Ï ä ¦ ä ¦ ¸ ȋ ä Ï × ä ȌǢ × ä ¦ © ¸ǡ × Ï ¦ Ï Ă × O Ǥ © ¸ Ǥ ¸© ǡ Ǧ ǡ ǡ Ï Ā Ǧ ¸ ǡ × Ï× Ǥ Ă × Ǧ ¦ǡ Ă ä ¦ ¸ Ï ä ¦ Ā Ǧ ä ¦ǡ ¸ ¦ ǡ Ï ¦ ¸
4 5
Ă Ǥ ǡ Theatres of Memoryǡ Ǥ Ǥ
¦ ¸ä ¦Ă Ï ǡ Ă ¸Ǧ ǡ ¦ ͖͔͔͘ǡ ¸ ¸ ǡ × Ǥ Ǧ ×Ă ¸ ϐ ¦ ǡ ¸ ¸ ¦ Ā ¦ǡ ä ¦ Ï× Ă ¦ ¸ Ƿ ¦ dz ¸ Ǥ
6
Ǥ Ǥ Ǥǣ Ǧ ǡ Z badaÑ nad opowieäci¦ wspomnieniow¦ǡ Ƿ dz ͕͚͛͝ǡ ͘Ȃ͙ǡ Ǥ ͖͖Ȃ͖͘Ǣ Ăǡ Temat äpi¦cego wojska w folklorze polskim. Próba typologiiǡ Ă Ï Ǥ Ǧ Ñ × c ¦ ǡ ͕͔͜͝Ǣ ǡ Opowieäci z Ăycia. Z badaÑ nad folklorem wspóÏczesnymǡ c ¦ ǡ ͕͙͜͝Ǣ Ǧ Ǧ ǡ Wst¸pǡ ȏ ǣȐ Nie wszystko bajka. Polskie ludowe podania historyczneǡ ×Ï Ǧ ǡ ͕͚͜͝Ǣ Jak starka swego Zeϔlika na powstanie wysÏaÏa. Ludowe opowieäci powstaÑczeǡ Ǥ Ǧ ǡ Ñ ǡ c ¦ ǡ ͕͜͝͝Ǣ Ï ǡ O modelowaniu historii w folklorzeǡ ȏ ǣȐ Nowe konteksty badaÑ folklorystycznychǡ Ǥ Ǧ ǡ Ñ ǡ ǡ Ï ͖͔͕͕Ǥ
361 RELIKWIE I TOWARY
Ǥ ¦ ä ǡ Ă ×Ï Ǧ Ï Ā Ï ä × Ǧ Ǥ ǡ ǡ ¸ Ϧ ¸ Ǥ ¸ ǡ × ϐ ¸ ¦ Ă ¸ ä ϐ ǡ × Ǥ Ǧ ä Ï ä ǡ Ă Ă Ƿ dz Ǥ Ï ä Ï Ă © ǡ ¦ Ï × Ƿ ǡ Ǧ ϸ dzǤ ¦ Ǧ ×Ă Ǥ Ï ¸ ¸ ä© ×Ï ×Ă ǡ Ï Ï Ǥ Ǧ ǡ × ä ϐ × ¸ ä Ï ǡ ÏǦ ǡ ¸ × Ă Ă © ǡ © ¦ ϐ ¸ǡ © ¸ ¸ Ñ Ǥ
CZĘŚĆ V 362
¦ ¸ǡ Ă ä ¸ ä Ǧ ×Ă × Ă Ă © ¸ ¸ ȋ Ǥ postmemoryȌǤ ¸ Ǥ ¸ǡ × Ă Ï ¦ ȋ Ȍ ä ä ǡ ¸ ¦ ϐ × × Ǥ © Ï Ǧ ǡ Ƿ dz ¸ ¸ Ǥ Ǧ Ï ǡ ¦ ä ǡ ¦ ǡ Ă × ǡ ¸ ¸Ǧ ǡ ä© ¦ × ǡ × ¦ Ï ä Ǥ × Ǧ ä × ԝȂ © ԝȂ Ï Ǥ Ă Ï ¸© Ǧ ¦ Ï ä Maus. Ǧ ϐ ä ϐ Ï ¸ Ï ä ¦ Ǥ Mausǡ × ¦ ¸ ä Ï ǡ ¸ ǡ ¦ Ǥ Ǧ × © © ä Ǥ ¦ ¸ǡ Ă Ï ǡ © ¦ ¸Ǧ ԝȂ ǡ × ä ǡ ǡ × ä Ǧ ԝȂ ǡ Ă ×Ă ǡ Ă ×Ǧ Ă ǡ × Ǧ Ï ä ¦Ǥ Ï ¦ ¦ ¸ ¦ ¦ ¸ ǡ ¦ Ă Ï ä Ñ ԝȂ ǡ ǡ Ï ¦© Ï Ǥ ¦ ¦ ¸ ×Ă ԝȂ Ă Ă ¸ ǡ ¸Ă ǡ ¦ ¸ ä Ǧ × Ï Ǥ ¸ Ï ǡ × ǡ ȋ Ǧ æ ȌǤ ×Ă Ï
7
ǡ Mausǡ ǡ ÏǤ ǡ ǡ × ͖͔͕͕Ǥ
¸ǡ Ă ¸©ǡ ¦ Ï ä©ǡ × ǡ × Ƿ Ï Ǧ Ñdzǡ ¦ Ï ä Ǥ Ă
ǡ ǡ We Would Not Have Come Without You: Generations of Nostalgiaǡ Ƿ dz ͖͔͔͖ǡ Ǥ ͙͝ǡ Ǥ ͗ǡ Ǥ ͖͙͗Ȃ͖͚͛Ǥ 9 ǡ Family Frames: Photography, Narrative and Postmemoryǡ Ǧ ǡ ȋ Ȍ ͕͛͝͝Ǥ 8
363 RELIKWIE I TOWARY
ǡ Ă ¦ ¸ǡ ¦ ¦ Ï äǦ ¦ǡ ¦ ¦΄Ǥ ǡ ¦ Ï Ă Ǧ ä Ǥ ¸ ǡ Ă ¸ Ï Ï ¸ ×Ï ä Ï Ï¦Ā ǡ × ¦ Ă ä © Ƿ ×Ă dz ȋ Ǥ return journeysȌǤ Ă ԝȂ ä Ǧ ×Ă Ǥ ¸ ¦ ¸ ǡ Ă ä Ƿ ×Ă dz ǡ × Ǧ ä ä Ï ä ǡ ä × ǡ × Ƿ ¸ Ñ dz ¦ ä ǡ ¦Ă ǡ ϐ Ǧ × ¸ × Ǥ ¸ ¦ © ¸ ×Ă ǡ ä ¦ ä ¦ Ñ Ǥ × ǡ Ǧ ä ǡ × ¸ ǡ ¸ ¦ Ƿ dzǡ ¦ Ǧ ϐ Ǥ Ï ¦ ¸ ¸ ¦ ϐ ¦ ×Ă Ñ Ï ä ǡ ¦ ¸ Ă ԝȂ ä ԝȂ Ï× Ǧ ¸ ×Ă ΅Ǥ Ï ä Ă © ä Ï Ï Ƿ dzǫ ¸ ä ¸ Ǧ ä ¦ ¦ǡ Ă ¦ © Ï Ǥ ¸ ǡ Ă Ñ ¸ ¦ Ƿ ×Ă dz Ï ¦ Ǧ ϐ Ǥ
CZĘŚĆ V 364
Ï ǡ Ñ ȋ Ï Ñ Ȍ ¸ Ǧ ä Ï ȋ Ï × ȌǤ Ă ǡ × ä ä ä ǡ ¸Ǧ ǡ ¸ ¦ × Ǧ ¸ × ͽͼǤ ǡ ǡ × Ǧ ä ǡ ¦ ä Ǧ × Ă ¦ ä Ƿ ¸ ©dz ǡ ¸ Ǧ Ï Ǥ Ï ä ǡ Ǥ ǡ ǡ Ï ǡ Ï ¸ ǡ Ï ¸© Ǥ Ǧ ¸ Ï Ï Ï ä Ǥ ×Ā ǡ ǡ Ï × ǡ Ï ¦Ă Ï Ă Ƿ Ǧ ¸ ©dz © Ǥ Ï Ǧ ǡ Ă ¸ ǡ Ï Ă Ǥ ä© Ï ¸ ×Ï ǡ × Ƿ Ï dzǡ ¦ ¦ ǡ ¸Ă ǡ × Ïǡ ¦ × Ǧ × Ǥ Ï Ï ¸ ǡ Ă Ï ä ǡ Ï ǡ Ï Ï¸ ¦ä ¸ Ǥ Ƿ ¸ǫ ä Ï ǡ Ă ¸Ǧ dz ԝȂ Ï Ï Ï ͽͽǤ Ï ¦ © × ϐ ¦ ǡ Ï× ԝȂ Ƿ Ï dz Ā ¸ ¦ ϐ science ϔictionͽ;Ǥ Ï ǡ Ǧ ¦ ǡ × Ï Ï × ǡ
Ǥǣ Ǥ ǡ Remembering without Experiencing: Memory for Reported Eventsǡ ȏ ǣȐ ǡ ǡ Remembering Reconsidered: Ecological and Traditional Approaches to the Study of Memoryǡ ǡ Ȃ ͕͜͜͝Ǥ 11 ǡ ǡ The Myth of Repressed Memoryǡ Ǥ ǯ ϐ ǡ ͕͘͝͝Ǥ 12 Ǥǣ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Abducted by Aliens. Spurious Memories of Interplanetary Masochismǡ ȏ ǣȐ ǡ Ǥ ǡ Truth in Memoryǡ
ǡ Ȃ ͕͜͝͝ǡ Ǥ ͖͘͜Ȃ͔͗͗ 10
ǡ Remembering Satanǡ ǡ ͕͘͝͝Ǥ ǡ PrzeszÏoä© to obcy krajǡ Ǥ Ǥ 15 ǡ Fantasies of Witnessingǡ ǡ ͖͔͔͘Ǥ Ǥ Ă ǣ Ǥ ǡ Using and Abusing the Holocaustǡ ǡ Ǧ ȋ Ȍ ͖͔͔͚Ǣ ǡ Crises of Memory and the Second World Warǡ ǡ ȋ Ȍ ͖͔͔͚Ǥ 13 14
365 RELIKWIE I TOWARY
¦ ×Ï Ñ ǡ Ï ¸ × ȋ ȌǤ Ǧ ǡ × Ï Ï Ă ǯ Remembering Satan ȋ ¸ ¦ Ȍǡ ¸ ǡ Ï Ă Ï × ǡ Ï Ï Ñ © ǡ ×Ï Ǥ Ï Ǧ ¦ ¦ ¦ ¸ͽͿǤ Ï ¸ä Ǧ ¦ Ă ×Ï Ï ¸ ǡ Ă ¦ ¸ Ā ä ¦ Ï äǦ ¦Ǥ Ï ¸ ǡ × Ï ä Ǧ ǡ ä Ï Ǧ ¦ ¦ ä© ä©Ǥ Ï ǡ ä Ǧ ¸ ¸ ä© Ï ¸ǡ Ă Ï Ï ä Ǩͽ Ă ϐ ǡ ǡ ¦ Ï ×ÏǦ ǡ ¦Ă Fantasies of Witnessing ȋ ä Ȍ Ï Ǧ ¸ × ¦ × Ï ǣ ¦ Ï ä ȋ ǡ Ă ÑȌǡ Ǧ × ǡ Lista Schindleraǡ Ñ ¦ ä ԝȂ Ï ϐ ¸ Ǧ ǡ × Ï Ƿ Ï ¦ Ă ä©dz ͽǤ Ă ©ǡ Ă Ă Ï Ƿ dz ¦ ¸ Ƿ dz ǡ Ă ¦ǡ ×Ă ¦ Ā ä ä© ¸Ǧ Ƿ ¦dz Ƿ ä dzǤ ¸ Ā ǡ ¦ © ǫ
ย ย ย ฯ ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อ อ อ อ Fot. Marcin Napiรณrkowski, zbiory wฤ asne autora
ä Ï Ǥ Ï ǡ ͕͜ ͖͔͕͚ Fot. Tomasz Pietrzyk / Agencja Gazeta
Ñ Ï ͝Ǥ ä × Ï ȋ × ǡ Ă Ȍ × Ƿ dzǡ × ͕͕͛͘Ǥ ͕͕ ȋ ͗ ȌǤ c × ä ×Ï ǡ ǡ ͕͘͘͝ Fot. Eugeniusz Lokajski „Brok ”, zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego
Ñ Ï Ă ͕͕ǡ × Ï ͕͖͘Ȁ͕͖͜ ȋ Ñ Ƿ dzȌǤ ǣ Ƿ ädzǡ ǡ Ƿ Ă dzǡ × Ǥ ǡ ͕͘͘͝ Fot. Eugeniusz Lokajski „Brok ”, zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego
SPIS RZECZY
W S T Ę P © ¸ ǫ ¸© ¸ ¦ ǤǤǤ ¸ ϐ ¸ Ǥ Ƿ ¸ ädz Ƿ ¸ ädz ¸ ǡ ¸ ¸ Ñ
CZĘ Ś Ć I ä ä ä© Ă Ï Ƿ ¸ Ï Ï dz × ԝȂ Ï Ï Ï ԝȂ ¦ Ï
5 7 9 16 25 28 33 35 41 51 60
Ï
76 83 88 100
× Ï Ï
110
ϐ ¸ Ï ¦ Ï Ï
Ǥ Ă ¸ Ï Ƿ ä dz ԝȂ ¦Ă ¸
120 126
SPIS RZECZY 470
CZĘŚĆ I I Ñ ¸© ¸ Ǥ Ï ¸ ¸
133
ԝȂ ¸
135 141 150 160 169 174 181
CZĘŚĆ I I I
193
ä ¸ Ƿ Ï dz × ¸© Ñ ¸ ×Ï ×
Ƿ ¸ dz ¸ ¦ ȋͧͥ͟͢Ȃͧͦ͟͢Ȍ Ƿ dz ¸ ¦ ȋͧͧ͟͢Ȃͧͣ͟͢Ȍ Ă ȋͧͣ͟͢Ȃͧͣͥ͟Ȍ Ƿ dz ԝȂ Ă Ƿ dz ԝȂ ¸ Ă Ƿ ä dz Ƿ dz Ï ä© ä Ï × Ă PopióÏ i diament ԝȂ ×
CZĘŚĆ I V Ï
195 200 212 221 228 234 245 249 257 265
¸ ϐ ¸
267
Ǥ c Ï × Ǧ ¸ ϐ
270
ԝȂ Ƿ dz ¸ ͧͦ͟͢ ԝȂ ϐ ¸ ¸ ¦ ¦ ϐ ¦ ϐ ¸ ×Ï Ñ ¸ Ă ä
288 304 309
¸
315 326 334
Ï ä Ǥ Ƿ × dz Ƿ dz
346
¦ ͢͠͞͞
351
ǫ Ï ¸
353
×Ă × ¸
357
ԝȂ ¸
382
ZAKOŃ C ZE N I E ¦ ä© ä ¸ ×Ï ¸
399 401 407 411 422 427 431
PODZIĘKOWANIA
437
ϐ
439
461
471 SPIS RZECZY
CZĘŚ Ć V
ǡ ǣ ǣ
ǣ Ñ Ï ǣ ȁ Ǥ Ǥ ¸ Ï ǣ Ȁ ᩹ȁ Ǧ Ǥ Ï ϐ ǡ Ï ǣ᩹ ǣ ǡ Ǥ ͗͜ǡ O× Ā Ǥ ͕͚ǡ
Ǥ ͔͔Ǧ͖͗͛ ̷ Ǥ Ǥ Ǥ ¦Ă ¸ ¦ ȋ Ǥ ͕͚ǡ Ȍǡ c × ä ȋ ͙͗ǡ Ñ Ȍǡ c ȋ Ǥ ͕Ȍ ¸ Ԝմ ¸ Ï Ǥ մ wydawnictwo.krytykapolityczna.pl