an vzw sch rift van Kar ava 3-m aan del ijks tijd nr. 4 ntig ste jaa rga ng Twi 4 201 er emb dec rt 96 okt obe r – nov emb er – v.u. Ger d Ver tom men Gee rde gem vaa pen X wer ifte kan too r 209 9 Ant 280 0 Mec hel en Afg
thema:
Duurzaam reizen
Respect
Zonder grenzen?
Interview met ervaren reisbegeleiders
Reizen is geen evidentie
Reisverhaal in beeld
Maleisië
Inhoud + Colofon
Voorwoord Reisfoto Oorlogsmonumenten Landencocktail: naar waar trek jij in 2015? Agenda Reizen is geen evidentie Duurzaam reizen / Respect Reisverhaal in beeld / Maleisië Wil je reisbegeleider worden? De moeilijkere landen om heen te reizen The Roadmovie Joker
2
Colofon Cover: Dieter Allaert Samenstelling: Sarah Trappeniers Teksten: Sarah Trappeniers en de vermelde reisbegeleiders van Karavaan Eindredactie: Veronik Lauwereyssens en Veroniek Engelbrecht Lay-out: Sarah Trappeniers Druk: Drukkerij De Bie (Duffel) Papier: cyclusprint, gerecycleerd en chloorvrij
de Karavaan nr. 4
3 4 6 9 10 11 16 20 23 24 27 30
Blijvend onderweg met Bert
(°20/07/1979 - 16/09/2014) Een groepje jonge reizigers vertrok op Joker-reis naar India met Karavaan-reisbegeleider Bert Dechamps. Fantastische 10 dagen hadden ze er: supergroep, supersfeer, superbegeleider. Dinsdag 16/09 voelde Bert zich niet goed en later die dag overleed hij. Wat volgde is voor de nabestaanden, de reizigers, onze collega’s en iedereen die hem kende al heel heftig geweest. We willen hen veel sterkte toewensen en hopen dat ze kracht putten uit elkaar en uit de mooie verhalen die over Bert verteld worden. Bedankt, Bert, om altijd “den Bert ten voeten uit” geweest te zijn.
Tom Van den Borne Voorzitter Karavaan vzw
E
nkele jaren geleden trok ik met vrienden naar Iran, nu nog steeds een land met een twijfelachtige reputatie. Facebook en een hele reeks andere webdiensten waren er niet toegelaten. De doodstraf bestond/bestaat er voor homoseksualiteit, niet onbelangrijk om weten als drie van de vijf reizigers homo zijn. Fotograferen is er op heel veel plaatsen verboden. Er zijn zelfs al toeristen voor opgesloten. Daarenboven staken we de grens over vanuit Turks Koerdistan, de enige plek waar de NAVO grenst aan de atoommacht in wording. Het jaar voordien probeerde ik om vanuit Kirgizië de grens met China over te steken, enkele weken voor de Olympische Spelen in Beijing. Weinig toeristen slaagden erin, maar na vele controles (en steekpenningen) stonden we toch in Kashgar. Communicatie met de buitenwereld was moeilijk en slechts enkele weken voordien waren er nog kleine schermutselingen geweest tussen Oeigoeren en Han-Chinezen. Enkele jaren later botste ik dan weer op de grens van Tibet die onherroepelijk gesloten bleef wegens opstootjes van boeddhistische monniken. Het levert achteraf stoere verhalen op natuurlijk. Maar je kan je er ook terecht een hele reeks vragen rond stellen. Vragen rond veiligheid. Niet onbelangrijk in een wereld in verandering waar nieuwe conflicten zelfs reizen binnen Europa beperken. Maar ook oude conflicten kunnen opflakkeren, zo annuleerde Joker recent nog reizen naar Israël. Maar we moeten ons ook vragen durven stellen die verder gaan. Willen we reizen in een land met een slechte reputatie wat mensenrechten betreft? Een land waar censuur bestaat? Een land waar de doodstraf staat op homoseksualiteit? Een land waar kinderen worden uitgebuit? Een land waar juist het toerisme sterke milieuschade oplevert? Ondertussen heb ik nog steeds, via het tot voor kort verboden Facebook, contact met meerdere Iraniërs. En ze toonden en tonen me nog steeds het Iran dat schuilgaat achter de slechte reputatie. En ja er is een moment geweest dat ze hun foto’s en naam offline haalden, maar elke keer weer komen ze terug. Had ik er niet gereisd, ik had hen en hun verhalen niet gekend… Dus reizen we of blijven we toch maar thuis? Een eenduidig antwoord valt niet zomaar te geven. Essentieel is dat je vragen blijft stellen, enkel zo krijg je inzicht en kan je afgewogen beslissingen nemen.
Onderweg of toch maar thuis?
Vooraf
de Karavaan nr. 4
3
Reisfoto
4
de Karavaan nr. 4
Het Gandenklooster is gesticht in 1409 door Zongkapa en is ĂŠĂŠn van de meest spectaculaire plekken van Tibet. Het klooster ligt op 4500 meter hoogte, 63 kilometer ten oosten van Lhasa. Ganden is de bakermat van de Gelugpa-sekte en is bij het begin van de Culturele Revolutie bijna geheel verwoest. Momenteel wordt het intensief gerestaureerd. Vooral het uitzicht over de Kyichuvallei en de verafgelegen sneeuwbergen is heel bijzonder. De Chinese militairen boven op het dak van het klooster staan daar met een duidelijke boodschap aan de Tibetaanse monniken. Yves Cams
Reisfoto de Karavaan nr. 4
5
Oorlogsmonumenten De Eerste Wereldoorlog is alomtegenwoordig, maar het is niet de enige oorlog die we kenden in onze contreien. Ter nagedachtenis aan deze oorlogen en veldslagen vind je her en der monumenten. Deze bouwwerken laten je even stil staan bij de historische gebeurtenissen. En doordat zo’n monument vaak een echte trekpleister is, is er ook heel wat te doen in de buurt. Plan eens een dagtrip naar een oorlogsmonument, verken de streek en leer wat meer over de geschiedenis. Ga je mee op pad? Een selectie maken is niet simpel. En er zijn zo veel monumenten… We gaan voor de clichés, maar op zich is daar toch niets mis mee?
België Leeuw van Waterloo
Oorlogsmonumenten
De Leeuw van Waterloo herdenkt de Slag bij Waterloo (1815). Het monument is een reusachtige leeuw die op een kunstmatige heuvel 45 meter boven de omringende vlakte uittroont. Elk jaar rond 18 juni herdenkt een duizendtal acteurs de veldslag door middel van gevechten, bivaks en andere didactische activiteiten, uit zuiver respect voor de geschiedenis.
6
De historische kern van de gemeente telt ook enkele belangrijke gebouwen zoals het gemeentehuis en de Saint-Etiennekerk die daags na de veldslag als hospitaal diende. Eigenbrakel omvat de mooie dorpjes Lillois en Ophain BoisSeigneur-Isaac, waar je als bezoeker de charme van het platteland kan opsnuiven.
Menenpoort
De Menenpoort is een herdenkingsmonument in Ieper. De stadspoort werd in 1927 door
de Karavaan nr. 4
de Britten gebouwd aan de oostzijde van de stad, ter nagedachtenis van de ongeveer 55 000 Britse soldaten die in de Eerste Wereldoorlog sneuvelden en niet meer geïdentificeerd of teruggevonden werden. De naam verwijst naar de stad Menen, een stad waar men vanuit Ieper-centrum via de Menenpoort naartoe kan. Elke avond wordt om 20u stipt sinds 1928 de “Last Post” geblazen onder de machtige gewelven van de Menenpoort. Een kippenvelmoment! De vestingroute is de leukste wandeling van de stad Ieper en brengt je langs de Menenpoort, de Rijselpoort en een heel mooie begraafplaats: Ramparts Cemetery (ook aan de Rijselpoort). Als je daar toch bent, kan je ook de Kazematten bezoeken, of de IJskelder, al moet dat wel met een gids. Je kan ook gewoon heel enthousiast over de vestingen lopen. Daar moet je niets voor reserveren. Nog een tip: het Talbot House in Poperinge katapulteert de bezoeker naar de sfeer achter het front tijdens Wereldoorlog I.
Net over de grens… Duitsland - Völkerschlachtdenkmal
Tijdens de herfst van 1813 wordt er in de buurt van Leipzig wereldgeschiedenis geschre-
Leeuw van Waterloo © Flickr
Völkerschlachtdenkmal in Duitsland © Flickr
Menenpoort in Ieper © Flickr
Ossuarium van Douaumont in Frankrijk © Flickr
ven. De legers van Rusland, Pruisen, Oostenrijk en Zweden staan tegenover het leger van Napoleon. Van 16 tot en met 19 oktober vechten een half miljoen soldaten voor het toekomstige politieke lot van Europa. Dagenlang wordt er verbitterd voor de muren van de stad gevochten. Ten slotte trekt Napoleon zich terug en blijven op het slagveld zo’n 110 000 doden en gewonden achter.
Frankrijk - Ossuarium van Douaumont
Na Berlijn is Leipzig de grootste stad van het voormalige Oost-Duitsland. Stilstaan bij het Leipzig van voor 1989 kan door een bezoek te brengen aan de St-Nikolaikirche en het Stazimuseum. De Baumwollspinnerei, een oude katoenfabriek, biedt nu onderdak aan artiesten van divers pluimage. Hier kan je kunst kijken, kopen én maken. En wie wil, kan er zelfs slapen in een van de oude wasplaatsen van de fabriek. Voor een stad met een grijs verleden is Leipzig opvallend groen. De industriële panden aan het Karl-Heine Kanaal werden prachtig gerestaureerd. Op een bootje doe je aan sightseeing.
Verdun is getekend door de Wereldoorlog I. In de periode 1916-1917 werd hier hevig strijd geleverd. Vele monumenten en gebouwen doen je herinneren aan die bloedige jaren. Deze stad aan de Maas heeft vestigingen gehad waarvan nog drie stadspoorten overblijven. Het bezit een kathedraal, een prachtig bisschoppelijk paleis en veel gezellige en pittoreske straatjes. Breng zeker ook een bezoekje aan de ondergrondse citadel, de internationaal vermaarde ‘rode zone’, het knekelhuis (ligt vlakbij de militaire begraafplaats van Douaumont), de legendarische Bajonettenloopgraaf, het Wereld-
Oorlogsmonumenten
de Karavaan nr. 4
7
Het Ossuarium van Douaumont is een monument waarin zich de resten van 130 000 ongeïdentificeerde Franse en Duitse soldaten bevinden. Allen zijn gesneuveld tijdens de slag om Verdun gedurende de Eerste Wereldoorlog. Het eerste ossuarium dateert uit 1919, het huidige monument komt uit 1932.
Nationaal Monument op de Dam in Nederland © Flickr
centrum voor de Vrede en de forten van Vaux en Douaumont. Plek genoeg om als bezoeker om te te bezinnen over deze geschiedenis.
Nederland - Nationaal Monument
Oorlogsmonumenten
Het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam is het belangrijkste monument voor de herdenking van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het monument staat centraal bij de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei, bijgewoond door de koning.
8
Amsterdam bruist en de Dam is het hart van deze bruisende stad. In de stad vind je attracties voor het hele gezin. Ga naar Madame Tussauds voor een ontmoeting met een van je helden. Of ga lekker griezelen in The Amsterdam Dungeon. Een goede combinatie van leren en spelen vind je in het Science Center NEMO, waarnaast het VOC-schip van Het Scheepvaartmuseum is afgemeerd. In Artis brullen de apen je tegemoet. En in verschillende historische gebouwen kun je een rondleiding volgen.
Verenigd Koninkrijk - Graf van de onbekende soldaat (Westminster Abbey) Het Graf van de Onbekende Soldaat (Tomb
de Karavaan nr. 4
Graf van de Onbekende Soldaat in Engeland © Flickr
of the Unknown Warrior) in Londen is een nationaal monument dat zich bevindt in de Westminster Abbey. Na de Eerste Wereldoorlog hebben diverse landen een nationaal monument opgericht met het graf van de onbekende soldaat (uitgezonderd Nederland). Op 11 november 1920 werden het Graf van de Onbekende Soldaat in Londen, de Tombe du Soldat Inconnu in Parijs en de Tomb of the Unknown Soldier in Arlington ingewijd. Eén van de (vele) pluspunten van Londen is dat bijna alle musea gratis te bezoeken zijn. Enkel voor speciale tentoonstellingen dien je in sommige gevallen te betalen, maar bij wereldberoemde musea als The National Gallery, Tate Modern en The Natural History Museum kun je zo naar binnen wandelen. Sommige musea, waaronder The Science Museum en The British Museum, bieden zelfs gratis rondleidingen aan. Wil je een keer iets anders? Bezoek dan het Twinings Tea Museum, het sigarenmuseum of het museum van The Bank of England. En ga gewoon verder op dit elan: bezoek Londen (zo veel mogelijk) gratis, want het is geen goedkope stad. Wie zoekt, die wint!
LANDENCOCKTAIL BEURS OVER DUURZAME EN AVONTUURLIJKE REIZEN
Naar waar trek jij in 2015?
29E EDITIE
EEN ORGANISATIE VAN
GROEPSREIZEN
Ervaren reisbegeleiders geven uitleg face-to-face tijdens reisvoorstellingen
V.U. Karavaan vzw – Gerd Vertommen – Geerdegemvaart 96, 2800 Mechelen
ZONDAG
25 JANUARI 2015 Individuele reizen van korte trips om je eigen reis te pimpen tot volledige rondreizen
@ LAMOT
MECHELEN VAN 11 TOT 18U
INKOM: €4
MET DE STEUN VAN:
WWW.LANDENCOCKTAIL.BE
Karavaan-@genda Alle informatie over Karavaan-activiteiten en Minitrips vind je op www.karavaan.be onder ‘Agenda’.
18 oktober 2014
Yoga en Impro (gent)
Dit is een workshop rond bewustzijn, rond speelsheid, rond observatie, maar vooral een workshop rond EXPLORATIE. Voorkennis hoef je niet mee te brengen, een nieuwsgierige geest wel! Kostprijs: € 18 leden, € 23 niet-leden. Voor wie: alle jongeren tussen 18 en 31 jaar
6 december 2014
Karavaan loopt de Urban Trail (mechelen)
Verken Mechelen op een originele manier dankzij de Urban Trail. Deze vindt voor de eerste keer plaats in de stad van de Maneblussers. Op het parcours van 10 kilometer verken je nachtelijk Mechelen en loop je dóór een reeks historische gebouwen! Een unieke ervaring. Haal die loopschoenen uit de kast en doe mee! Kostprijs: € 25. De € 5 voor het goede doel (project van plan België) betaalt Karavaan in jouw plaats.
16 november 2014
Vegetarisch koken op 4 continenten (Antwerpen)
Proef een stukje Azië, Afrika, Latijns-Amerika en Europa! Ga op trot met onze begeleiders en proef de wereld! We kiezen niet zomaar voor het meest gekende streekgerecht maar wel voor het (h)eerlijkste vegetarische gerecht. Kom en geniet... Kostprijs: € 15 leden, € 20 niet-leden. Voor wie: deelnemers zijn maximum 30 jaar
25 januari 2015
Landencocktail (mechelen)
Beurs over duurzame en avontuurlijke reizen Op zondag 25 januari 2015 vindt de 29ste editie plaats van de Landencocktail. Ervaren Karavaan-reisbegeleiders geven je face-to-face reisinfo over de groepsreizen van Joker. Daarnaast zijn er ook heel wat reisvoorstellingen die focussen op een bepaalde bestemming.
Karavaan-agenda
Meer info: www.joker.be/landencocktail Waar? Lamot (Mechelen) van 11u00 tot 18u00.
10
Inkom: € 4. Karavaan-leden krijgen gratis toegang.
de Karavaan nr. 4
Reizen is geen evidentie
Tekst: Gudrun De Coninck
Congo Š Dries Embrechts
de Karavaan nr. 4
Interview
Reizen met Joker staat voor ontmoetingen en grenzen verleggen, het is een uitstekende manier om je blik op de wereld te verruimen. Het brengt je naar prachtige gebieden, maar soms ook naar plaatsen waar je met onrecht wordt geconfronteerd. Reizen door landen waar mensenrechten niet gerespecteerd worden en je geconfronteerd wordt met armoede, discriminatie en corruptie, is per definitie minder evident. We laten Tom Van den Borne, Willy Aerts en Karl Van Staeyen aan het woord, ervaren reisbegeleiders bij Joker en Karavaan die hun ervaringen willen delen.
11
China © Marc Toussaint
Tibet © Tom Van den Borne
Voor vertrek Bij de zoektocht naar een nieuwe reisbestemming houdt de reiziger rekening met een heleboel factoren. Staan jullie ook stil bij de situatie van de mensenrechten in een land?
Interview
Tom: Ik heb de reis naar Tibet voor Joker uitgewerkt en dat was een dubbel verhaal. Je hebt de Chinese provincie Qinghai, waar grotendeels Tibetanen leven en waar je vrij kan reizen. Een prachtig gebied, waar toch amper toeristen komen. In de autonome regio Tibet, de streek rond Lhasa, kan je niet vrij reizen, maar de meeste toeristen willen Lhasa wel gezien hebben. Daarom combineert Joker beide gebieden.
12
Willy: Klopt. In de autonome regio Tibet moet je altijd in groep reizen, moet je een permit kopen en heb je altijd een gids mee, die onder controle van de Chinese overheid staat. Tom: Je mag ook geen gebruik maken van openbaar vervoer, waardoor je heel strak vast-
de Karavaan nr. 4
zit in dat keurslijf. Je wordt geconfronteerd met schendingen van mensenrechten en waar trek je de grens dan: wil je gaan of wil je niet gaan? Willy: Ik vind persoonlijk dat je wel kan gaan. Zo kom je in de situatie terecht waar de mensen ter plaatse ook in verzeild zitten en kan je achteraf ook aan de buitenwereld vertellen hoe het daar echt in elkaar zit. Tom: De doorslag bij Joker om de reis naar Tibet wel te organiseren, is het gegeven dat de Tibetaanse regering in ballingschap zelf oproept om wel te gaan. Ze zeggen: “Ga en oordeel zelf”. Het blijft wel moeilijk, want je kan niet reizen zonder controle en zonder de Chinese overheid te betalen. Ook dat is een belangrijke factor: gaat je geld vooral naar de lokale bevolking of naar de overheid die onderdrukt? Zo proberen wij vooral met kleine toeristenbureaus en met Tibetanen zelf te werken. Het voordeel van de verplichte gids is dat ze meestal goed Engels spreken, een voorwaarde om gids te worden.
Nepal © Kathleen Hermans
Indonesië © Heleen De Wulf
En mijn ervaring is dat ze met westerlingen tot op een zeker niveau erg open spreken.
Eens ter plaatse Je beslist om te gaan, hoe kan je van betekenis zijn voor de lokale bevolking? Tom: Als je maar drie weken door een land trekt, kan je natuurlijk niet veel veranderen. Ik zal steeds gebruik maken van lokaal transport, lokale hotels, diensten van de lokale bevolking,… in de hoop dat dit de lokale mensen ten goede komt. Volgens mij is dat ongeveer het enige dat je daar ter plekke kan doen.
Willy: Absoluut. Je bent een soort venster op de wereld voor hen. Ze kunnen eens een babbel doen zonder een risico te lopen, want jij bent een buitenstaander en dat maakt meteen een verschil.
Kunnen er ook negatieve gevolgen zijn van jouw aanwezigheid? Willy: Toen ik in Indonesië de vulkaan Kelimutu wou bezoeken, hadden we een minibusje geboekt dat ons tot daar heeft gebracht. Achteraf bleek dat die dag de openbare bus niet reed, omdat die met toeristen op weg was naar Kelimutu. Dan denk je: waar zijn we mee bezig? Karl: Het is altijd belangrijk om oog te hebben voor dit soort zaken. Sommige reizigers willen dit niet zien of denken er niet over na.
de Karavaan nr. 4
Interview
Karl: De globale situatie van een land of een regio kan je niet beïnvloeden. Dat is een illusie. Naast het economische aspect kan je aanwezigheid alleen al een verrijking zijn, voor jezelf en voor de lokale bevolking. Als je met mensen praat over hun land en hun levenssituatie, kan dat veel voor hen betekenen. Ze voelen zich gehoord en hun verhaal wordt meegenomen naar
het buitenland. Daarnaast krijgen ze ook eens een ander perspectief te horen, want dikwijls zijn ze zelf ook niet volledig geïnformeerd.
13
Congo © Jan Neyrinck
Nepal © Elien Descan
Durven nadenken over de dingen die rondom jou gebeuren en die dingen ook in vraag durven stellen, is dus belangrijk?
Interview
Tom: Zeker. Een van de meest aangrijpende dingen die ik ooit meegemaakt heb op reis vond plaats in Nepal. Ik heb in een tempel in Patan een ontmoeting gehad met een Kumari, een jong meisje van wie men gelooft dat een godin in haar lichaam verblijft. In Nepal worden meisjes van 3 jaar getest op hun moed en de winnaar mag de Kumari worden, een grote eer voor de familie. Het uitverkoren meisje wordt weggehaald van haar ouders en woont in de tempel tot ze menstrueert, want dan verlaat de Kumari haar lichaam. Het was voor mij echt een bevreemdende situatie toen ik daar bij dat meisje zat en zag hoe zij haar dagen doorbracht. Ik had er achteraf echt spijt van dat ik dat gedaan had.
14
Karl: Het heeft te maken met waarden en normen. Wij kijken met onze westerse bril naar zaken, maar we moeten oppassen met oordelen op het eerste zicht. Er zit waarschijnlijk veel
de Karavaan nr. 4
meer achter dan wij ooit kunnen begrijpen. Wij kunnen de dingen enkel maar in vraag stellen. Willy: Als toerist zie je eigenlijk veel dingen waar je je vragen bij kan stellen. Soms kan dat achteraf een verrijking zijn voor jezelf, omdat je dan stilstaat bij wat dat met jou gedaan heeft. Tom: Voor mij blijft er toch een verschil tussen weten dat iets bestaat en er zelf aan meedoen… Karl: Het is inderdaad een gevaarlijke grens: vanaf wanneer word je zelf medeplichtig aan het in stand houden van een bepaalde situatie? Tom: Je moet er blijven bij stilstaan en je niet enkel laten leiden door die drang om een uniek evenement gezien te hebben. Karl: Voor mij zijn de mooiste momenten op reis toch steeds de onverwachte ontmoetingen, zoals een spontane uitnodiging voor een trouwfeest. Niets unieks aan, maar een dierbare herinnering.
Oeganda © Tine Carels
Congo © Katleen De Backer
Vaak gaan onderdrukking en corruptie hand in hand, hoe gaan jullie daarmee om?
Karl: In Congo zijn er natuurlijk gebieden die je als reiziger beter vermijdt, maar je moet je van tevoren gewoon goed informeren. Tom: Je hebt ook nog andere zaken, neem nu bijvoorbeeld Oeganda, een land met zeer strenge wetgeving tegenover homoseksuelen. Wil je nog een land bezoeken dat op zo’n manier met mensen omgaat? De problematiek van mensenrechten kan voor sommige reizigers plots heel dichtbij komen… Of om het eens anders te bekijken: de meeste mensen willen Oeganda bezoeken voor de gorilla’s. Je kan jezelf de vraag stellen: zou je nog naar Oeganda gaan als daar zo slecht zou worden omgegaan met gorilla’s?
Zijn er ook landen waar jullie sowieso niet naartoe zouden gaan?
Hebben jullie nog een tip voor toekomstige avonturiers?
Alle drie: Veiligheid is de norm. We checken het reisadvies en houden hier rekening mee. Er zijn genoeg plekken om naartoe te reizen en zo’n risico lopen is het niet waard.
Willy: Jezelf open stellen, alles absorberen en veel praten met mensen. Zo voel je wat er leeft. Tom: En je van tevoren goed informeren en je er ook naar gedragen.
de Karavaan nr. 4
Interview
Karl: Ik heb een tijdje in Congo gewerkt. Als je daar rondtrekt en bijvoorbeeld een dorp of een haven passeert zal een lokale ambtenaar die de plek bewaakt en al jaren geen loon ontvangen heeft van de overheid, verwachten dat jij hem iets geeft, want jij bent in zijn ogen rijk. Ze zien dit niet als corruptie, maar als een soort loon dat rechtstreeks van jou komt in plaats van de overheid. Dus bepalen wat corrupt is en wat niet, waar de grens ligt en welk spel je nu aan het spelen bent: dat is aartsmoeilijk. Je moet eigenlijk geval per geval bekijken en vooral met de mensen praten.
15
MongoliÍ Š Glenn Brosens
Duurzaam reizen
R-E-S-P-E-C-T... Sh
16
Duurzaam reizen is zo veel meer dan het ecologische aspect. Het gaat ook over mensen, over respect en rekening houden met de ander. Duurzaam reizen houdt in dat je naast respect voor het milieu (planet) en de economische belangen (profit), ook rekening houdt met de sociaal-culturele belangen (people). Dat houdt onder andere in: aandacht voor kwetsbare groepen zoals vrouwen, kinderen, inheemse volkeren en religieuze minderheden. Hoe pak je dat dan aan op reis? Daar proberen we je een beetje bij te helpen. de Karavaan nr. 4
Ethiopië © Stefan Cruysberghs
Ethiopië © Danny Colman
Show a little respect! Internationale organisaties pleiten ervoor om de culturele diversiteit en het culturele erfgoed van landen zoveel mogelijk te beschermen. Het gaat zowel om het tastbare als niet-tastbare erfgoed: bijvoorbeeld monumenten en voorwerpen die tot een cultuur behoren, maar ook levensovertuigingen, rituelen, talen en kennis van de natuurlijke omgeving. Dit alles behoort tot het culturele erfgoed van een cultuur. In 2001 kwam de VN met de Universele Verklaring van Culturele Diversiteit. In deze verklaring is er veel aandacht voor inheemse volken.
Inheemse volken zijn de oorspronkelijke inwoners van een gebied, dat later door anderen werd veroverd of gekoloniseerd. Het gaat bijna altijd om arme bevolkingsroepen die nog op
Het is allerminst vanzelfsprekend dat de inheemse volken ook van het toerisme profiteren, het tegendeel is eerder waar. Veel leefgebieden van inheemse volken zijn onteigend voor de ontwikkeling van toeristische faciliteiten. Daardoor wordt hun bewegingsruimte steeds beperkter. Denk bijvoorbeeld aan de Aboriginals in Australië of de Masaï in Afrika.
de Karavaan nr. 4
Duurzaam reizen
Op bezoek bij een inheemse stam
traditionele wijze leven. Zij vertegenwoordigen een enorme culturele diversiteit en leven van oorsprong in uitzonderlijke balans met hun natuurlijke omgeving. Hun leefgebieden en traditionele bestaanswijze staan vaak onder zware druk van buitenaf. In eigen land bevinden de inheemse volken zich meestal in een marginale positie, met weinig invloed van betekenis op de landspolitiek.
17
Namibië © Gwen Jennes
Duurzaam reizen
Hoe pak je een bezoek bij een inheemse stam het best aan?
18
Plan je bezoek met een lokale gids, liefst iemand die deel uitmaakt van de stam. Kies voor een betrouwbare organisatie als je een bezoek plant aan een inheemse stam. Zoek inlichtingen over verschillende organisatie en ga niet over een nacht ijs. Sta open voor andere levenswijzen en opvattingen. Informeer je daarom vooraf over de achtergrond van het volk dat je gaat bezoeken. Probeer het leven van een volk zo veel mogelijk in historische en culturele context te zien. Het gaat over zo veel meer dan uiterlijkheden. Bezoek niet op eigen houtje een authentiek dorp. Aan zo’n bliksembezoek heeft de bevolking niets. Zorg er voor dat het geen eenzijdig bezoek wordt, maar stimuleer een uitwisseling van culturen. Het wordt niet altijd begrepen of gewaardeerd als je fotografeert of rondloopt zonder overleg. Vraag dus toestemming.
de Karavaan nr. 4
Australië © Karola Imbrechts
Respect voor cultuur en religie Wie verder reist dan Europa komt in aanraking met een andere cultuur en andere levenswijze. Het zou voor zich moeten spreken dat toeristen in het gastland rekening houden met de daar geldende normen en waarden, maar dat gebeurt niet altijd vanzelf. Meestal komt dit voort uit onwetendheid, omdat reizigers niet voldoende inzicht hebben in de cultuur van het land. Ken jij bijvoorbeeld het verhaal over Uluru, beter bekend als Ayers Rock? Deze reusachtige rotsformatie ligt ongeveer in het midden van Australië en staat op grond van de Aboriginals. Maar de grond waarop de rots staat, wordt verhuurd aan de Australische overheid. Uluru Rock is heilig voor de Aboriginals. Toch kunnen de Aboriginals de toeristen niet verbieden om deze rots te beklimmen. Wel worden er borden geplaatst om de rots niet te betreden uit respect voor hun cultuur en religie. Jammer genoeg kent dit verhaal geen grote bekendheid onder
Australië © Karolien Frederickx
Australië © Fernand Van Gansbeke
Hoe toon je respect voor een andere cultuur of religie? de toeristen. Zij zien er dan ook geen kwaad in: er wordt immers geen schade aan de rots toegebracht door deze te beklimmen. Maar voor de Aboriginals is het erg storend en zelfs kwetsend dat er dagelijks honderden toeristen deze religieuze plaats betreden.
de Karavaan nr. 4
Duurzaam reizen
Aanstootgevend gedrag wordt vaak getolereerd vanuit de toeristische industrie. Dat kan de indruk wekken dat toeristen nergens rekening mee hoeven te houden. Maar een religie of levensovertuiging kan soms bepaalde kleding voorschrijven en uit respect mag men van gasten verwachten dat ze daarin meegaan. Fout gedrag komt vaak voort uit onwetendheid. Informeer je dus goed over de lokale gebruiken. Lokale gidsen kunnen je inzicht laten krijgen in gedragsregels en andere voorschriften. Zo gelden in sommige landen voor vrouwen strengere kledingvoorschriften ten opzichte van onze westerse maatschappij.
Het getuigt van respect als je als bezoeker in het gastland rekening houdt met lokale normen en waarden. Respecteer de specifieke kledingvoorschriften. Weet dat ze kunnen verschillen van plaats tot plaats. Maak daarbij een onderscheid tussen wenselijke en noodzakelijke voorschriften, en voorschriften voor mannen en vrouwen. Laat je niet misleiden door het kleedgedrag van andere toeristen, want het is niet gezegd dat deze de geaccepteerde normen en waarden weerspiegelt. Zorg dat je op de hoogte bent van de gedragsregels van een bepaalde bestemming, eetgewoontes, begroetingsomgang en het contact tussen personen van het andere geslacht of van een andere status. Maak gebruik van lokale gidsen om inzicht te krijgen in gedragsregels en andere voorschriften.
19
S
elamat Datang in the land below the wind... De Go-26-reis naar Maleisië is er eentje boordevol (natuur)pret. Starten doen we in Kuala Lumpur waar we met de monorail de stad verkennen. Twee dagen later worden we verwacht in Kaiduan Valley. Hier maken we echt kennis met de lokale Maleisische cultuur. Ver weg van internet en bereikbaarheid, verharde wegen, drukke steden, winkels, wekkers, … De volgende stop is Mount Kinabalu. Deze heilige berg wordt de work-out van onze reis. De 4092 meter hoge top is ons doel en na een dag en nacht klimmen, bereiken we de top. Het uitzicht en de zonsopgang is adembenemend! Na deze beklimming trekken we richting Sandakan. Hier hebben we een afspraak met de Orang Utans in het Sepilok Orangutan Rehabilitation Centre. In het Kabili-Sepilok Forest Reserve neemt Jimmy, onze gids, ons mee doorheen de jungle en het mangrovewoud. We trekken opnieuw landinwaarts naar de Kinabatang river waar Kampung Sukau onze uitvalbasis wordt voor de rivercruises. In kleine bootjes vanop het water dieren spotten. Heerlijk! Tot nu toe zaten we in de heuvels, boven de wolken, aan zee, op rivieren, in de jungle, in mangrovewoud, … Dus de laatste stop is er eentje onder water. Op Pulau Sibuan gaan we met de hele groep een dagje duiken. Wat een fantastische ervaring! Zwemmen tussen de vissen was een vuurdoop voor de meeste deelnemers. De laatste dag varen we verder de archipel in en gaan we een dagje snorkelen op Kapalai en Pulau Mabul. Hoe kunnen we beter onze reis afsluiten dan zwemmen tussen de schildpadden en relaxen op hagelwitte stranden?
Reisverhaal in beeld Tekst en foto’s: Katrine Dheere
Reisverhaal in beeld
Maleisië G
20
de Karavaan nr. 4
Hier halen we de dagelijkse portie rambutans
Lekker wandelen
Lokale delicatesse: de sago worm
Selfiejagers
Rijst planten
Mount Kinabalu
Mount Kinabalu - Summit Trail
Mount Kinabalu - zonsopgang
Mount Kinabalu - afdaling
Sepilok - Jungle trekking
Go-26
de Karavaan nr. 4
Reisverhaal in beeld
Kuala Lumpur
21
Reisverhaal in beeld
22
Sepilok - Canopy walk: vogels spotten
Sepilok - Orang-Oetang
Sepilok - Orang-Oetangs
Sukau - rivercruise Š Olivier Borginon
Sukau - dutch monkey
Sukau - rivercruise
Sukau - vissen
Sukau - wachten op de bus
Sukau - zonnen
Pulau Mabul - relaxen
Pulau Sibuan - groep en duikinstructeurs
Pulau Sibuan - duiken Š Olivier Borginon
de Karavaan nr. 4
Wil je reisbegeleider worden? Meld je dan nu aan voor het Selectieweekend!
Om je kandidaat te stellen voor de opleiding reisbegeleider, neem je deel aan het Selectieweekend. Aanmelden kan t.e.m. zondag 19 oktober 2014 via onze website: www.karavaan.be
Deelnemers van een infomoment krijgen voorrang. Indien alle plaatsen volzet zijn, wordt er een reservelijst aangelegd. Enkele dagen na het Selectieweekend laten we jou weten of je met de opleiding kan starten.
de Karavaan nr. 4
Word reisbegeleider
Iedereen die zich aangemeld heeft, ontvangt een uitnodiging om zich definitief in te schrijven. De gelukkigen ontvangen een mail met de bevestiging dat ze kunnen deelnemen aan het Selectieweekend zodra de betaling in orde is gebracht.
Deelnemen aan het Selectieweekend kost 70 EUR (+ 15 EUR voor een Karavaan-lidkaart, deze is geldig tot 31/12/2015).
23
Bhutan
Turkmenistan is een van de meest wereldvreemde landen op onze planeet. Buitenlanders worden in Turkmenistan nauwlettend in het oog gehouden. Reizen in Turkmenistan vereist vooral veel administratieve handelingen: zowel bij aankomst, vertrek als verplaatsingen in het binnenland. Turkmenistan is geen toeristische bestemming, de faciliteiten zijn dan ook eerder beperkt buiten de hoofdstad. Daarom is het aangeraden om een beroep te doen op een reisagentschap (georganiseerde en/of begeleide reis) om naar en in Turkmenistan te reizen.
moeilijkere
e D
Turkmenistan
De moeilijkere landen om heen te reizen
Als je Bhutan wil bezoeken ben je verplicht om een beroep te doen op een internationale of Bhutanese erkende touroperator. De tarieven schommelen tussen 200 en 290 dollar per dag, afhankelijk van het aantal personen en het hoog- of laagseizoen. Daarvoor krijg je vervoer, maaltijden, onderdak en 24 op 24 een gids aan je zijde. Bhutan dankt hieraan zijn reputatie van dure bestemming. In Bhutan staat alles in het teken van geluk: ze geloven dat deze manier van werken toeristen gelukkiger maakt.
24
Nauru
Dit kleine landje is het minst bezochte land ter wereld. Buitenlandse zaken beschikt zelfs niet over reisadvies. Om het land binnen te komen heb je een visum nodig en dat kan je alleen aanvragen bij het consulaat van Nauru in Melbourne (Australië). Homoseksualiteit is trouwens strafbaar op Nauru en dit geldt ook voor buitenlanders. Daarnaast wordt het afgeraden op Nauru te gaan wandelen als de zon al onder is, omdat veel eigenaren van honden hun dieren dan aanvalstrainingen geven.
de Karavaan nr. 4
land
Syrië
Op dit moment is het zo goed als onmogelijk Syrië binnen te komen. Los van het feit dat je het op dit moment waarschijnlijk ook niet wil. Vanwege het extreme geweld in het land is het niet echt een populaire bestemming. Buitenlandse zaken raadt dan ook af om naar Syrië te reizen omdat er geen veilige gebieden meer zijn. Omwille van het conflict in het land zijn er geen betrouwbare communicatiemiddelen. Gsmnetwerken worden regelmatig afgesloten waardoor contact met de buitenwereld erg bemoeilijkt wordt.
Somalië
Somalië is het op één na minst bezochte land ter wereld. Het krijgen van een visum voor dit land is enorm lastig, de infrastructuur is er niet al te best en veilig is het er ook niet. Heel het land wordt als gevaarlijk beschouwd, onder andere door de burgeroorlog die er gaande is en de islamitische extremisten die er de plak zwaaien. Reizen naar Somalië wordt volkomen afgeraden door Buitenlandse Zaken. Zo is er momenteel ook een verhoogd risico op ontvoering van Belgen.
Saoedi-Arabië
Saoedi-Arabië bevindt zich in een onstabiele regio. Conflicten in de buurlanden hebben een invloed op de interne veiligheidssituatie. Extra voorzichtig ben je best op plaatsen waar gewoonlijk veel buitenlanders samenkomen, omdat die een doelwit kunnen vormen voor eventuele terroristische acties. Vrouwen zijn er zeer beperkt in hun bewegingsvrijheid: ze mogen niet zonder begeleiding van een mannelijk familielid de straat op en ze kunnen zelfs geen rijbewijs aanvragen.
Equatoriaal-Guinea
Dit land wordt bestuurd door de dictator Teodoro Obiang Nguema Mbasogo. Deze dictator neemt het niet zo heel nauw met de mensenrechten en hij zit niet zo te wachten op pottenkijkers in zijn land. Het is daarom vrijwel onmogelijk het land te betreden omdat vergunningen voor de toeristische trekpleisters moeilijk te verkrijgen zijn. Het gebruik van camera’s en fototoestellen wordt hier ook afgeraden. Je neemt trouwens best geen verrekijker mee in je bagage, hoe klein die ook mag zijn.
Angola
Een visum voor Angola wordt zelden gegeven. Dit komt mede doordat het land wil voorkomen dat er werkloze Europeanen in het land komen werken. Het land bezit een grote hoeveelheid olie en dit is een grote inkomstenbron. Angola, en meer bepaald de hoofdstad Luanda, lijdt onder gewelddadige criminaliteit. Daarom verplaats je je best niet te voet in Luanda, zelfs niet overdag. De slechte staat van het wegennet en het hoge risico op geweldplegingen of mijnen dragen bij tot de onveiligheid op de Angolese wegen.
de Karavaan nr. 4
De moeilijkere landen om heen te reizen
den om
heen t reize e n
25
The Roadmovie
The Road G
26
Joker Go-26, Karavaan en BILL stuurden deze zomer Joachim & Maarten op roadtrip naar Rusland, Portugal en Marokko! Met hun camera en GoPro op zak filmden en fotografeerden ze alles om nadien een roadmovie aan jullie voor te schotelen. We geven jullie alvast een klein voorsmaakje van hun avontuur. Tekst en foto’s: Joachim Wasteels en Maarten Verstraete
de Karavaan nr. 4
Part 1: Van Brussel naar Moskou
We zijn er mee weg! Vandaag rijden we tot Kopenhagen!
dmovie Go-26
Vandaag voetbal gespeeld: België Noorwegen! Met enkele prachtige reddingen van Jan Frans en een doelpunt van diepe spits Joachim!
“En Katrien, wat is jouw favoriete moment tot nu toe?” Here we go! 4 dagen onbereikbaar, wij gaan met de kano’s het Saimaameer onveilig maken! Ons eerste avontuur zit er bijna op. Bedankt voor deze onvergetelijke reis doorheen Scandinavië en Rusland
The Roadmovie de Karavaan nr. 4
27
Part 2: Portugal-Zuid Deze boys wisten niet waar eerst gekeken in Lissabon!
Ready for take off! Vandaag voor de eerste keer de Atlantische Oceaan verkend met onze surfplanken!
The Roadmovie
De laatste avond beginnen in stijl! Portugal, u was fantastisch!
28
30 kilometer downhill mountainbiking achter de rug! Topsnelheid: 65 km/uur.
de Karavaan nr. 4
Part 3: Marokko Vandaag alvast onze eerste, maar zeker niet onze laatste ĂŠchte Marokkaanse thee gedronken!
Off we go! Op naar de 36 graden, het Atlasgebergte en de Sahara! Onze driedaagse trektocht afgesloten met een klim van 1000 meter. Een uitdaging en uitzicht om niet snel te vergeten! (Foto genomen op 2900m hoogte)
Gedurende vier dagen trokken we door de VallÊe des Roses en de prachtige Dadèsvallei! Om het kort samen te vatten: smalle kloven, rotsbeklimmingen, watervallen, groene akkers en heel veel zon.
The Roadmovie
We trokken de bloedhete Sahara in. Twee nachten doorgebracht in een tentenkamp, eindeloze zandvlaktes, een ritje op een kameel, prachtige zonsondergangen en slapen onder de sterrenhemel hoorden daar allemaal bij!
de Karavaan nr. 4
29
Rijstvelden, berggorilla’s en een oorlogsverleden
Joker
Tekst: Leen Persoons
30
In België is de oorlog van ’14-’18 weer overal aanwezig, al is het dan binnen de veilige grenzen van het culturele erfgoed. De geschiedenis van veel landen die we met Joker bereizen, kent ook heel wat bloedvergieten. Dan gaat het meestal om een recenter conflict, waarvan de huidige generaties nog doordrongen zijn. Met Joker reizen we altijd dicht bij de lokale bevolking en willen we een bestemming écht leren kennen. In een land met een oorlogsverleden gaan we de confrontatie hiermee dan ook niet uit de weg . Speciaal voor De Karavaan verzamelden we getuigenissen van reizigers en reisbegeleiders over aangrijpende plaatsen en situaties die een onuitwisbare indruk achterlieten.
de Karavaan nr. 4
Reisbegeleiders onder de indruk Willem De Poorter – Zuid Korea “Op Joker-reis is al op de vertrekvergadering het oorlogsverleden een hot topic. Bij het bezoek aan de De Militarized Zone (DMZ) aan de grens met Zuid-Korea kom je er het meest mee in contact. Je realiseert je dat aan de andere kant een bevolking leeft die volledig is afgesloten van de buitenwereld en moet overleven onder het juk van een verschrikkelijke tiran.”
Anne Bogaerts – Sri Lanka “In Sri Lanka praten de mensen niet meer over de oorlog. Opgeluchte gevoelens omdat de gruwel ten einde is overheersen. Je merkt er vooral de heropleving. Sporen van de oorlog worden gewist, wegen worden heraangelegd. Je voelt de oorlog nog het sterkst door de afwezigheid van een hele generatie mannen.”
Stef Cools – Jerusalem & Palestina “Een getuigenis van enkele jaren geleden uit een gebied
dat helaas weer in een oorlogssituatie verzeild raakte: “In Jerusalem gingen we iets drinken in een gezellig cafeetje, waar we prompt gefouilleerd werden door een gewapende bewaker. Het bleek dat tijdens de Intifada iemand zichzelf had opgeblazen in het café, met vele doden en gewonden als gevolg. ‘Je leert er wel mee leven hoor’, was zijn commentaar.”
Willem De Poorter – Cambodja “Het oorlogsverleden van Cambodja loopt als een rode draad doorheen het land. Een bezoek aan de vroegere gevangenis Tuol Sleng van de Rode Khmer is aangrijpend. Daarna maak je een rit naar de beruchte Killing Fields, net zoals de ter dood veroordeelde gevangenen van toen. Hen werd de keel overgesneden met palmbladeren om kogels te sparen. Baby’s werden voor de ogen van hun ouders doodgeslagen tegen een boom. Een bezoek aan deze horrorplek blijft je nog lang achtervolgen.”
Wat onze Facebookvrienden onthielden We vroegen op Facebook naar de meest aangrijpende plaatsen die onze vrienden al bezochten:
waren of zijn. Dat het land dit verleden nog altijd meedraagt, werd me pijnlijk duidelijk toen onze lokale gids zei dat 50% van de bevolking jonger is dan 25 jaar.”
Sofie De Deyne:
An Cornelissen:
“Tijdens onze rondreis in Rwanda bezochten wij het Genocide Memorial Center in Kigali, het met kogelgaten doorzeefde gebouwtje waar 10 Belgische para’s vermoord werden en het Murambi Genocide Memorial. Dit memorial is gevestigd in een schooltje waar meer dan 1000 tutsi’s vluchtten in de hoop hier veilig te zijn. Maar tevergeefs... Gruwelijk! Beklijvend! Hopelijk nooit meer...”
“In 2009 bezochten wij met onze Joker-groep Quneitra op
de Golan-hoogvlakte in Syrië. Dat was toen al heel indrukwekkend met al die platgebombardeerde gebouwen. Maar om nu te denken dat het hele land er zo uitziet, dat is pas verschrikkelijk.”
Stijn Raepsaet (Joker-reisbegeleider): “De Tuol Sleng gevangenis en de Killing Fields in Cambodja waren hallucinant. Echt schokkend om te zien dat mensen tot zoiets in staat
Rwanda © Marc Lucas
Joker
Cambodja © Raf Van Kuyck
de Karavaan nr. 4
31
JOKER SNEEUW VERLEGT JE GRENZEN
Joker Sneeuw, dat zijn korte, avontuurlijke sneeuwprogramma’s in de ongerepte winterlandschappen van Finland, Zweden en Turkije.
Op tocht zoals de locals met de hondenslee, sneeuwscooter of op sneeuwschoenen, onderweg rendieren spotten, ijsvissen voor de lunch, cross-country skiën, proeven van lokale winterkost en opwarmen in de sauna of hamam. Voor iedereen toegankelijk!
Bekijk het winterse aanbod op www.joker.be/sneeuw
Blijf op de hoogte via Facebook, Twitter en de Joker-Reisblog facebook.com/jokerreizen •
@jokerreizen • www.joker.be/reisblog
Lic. 1679