geografisch denken en doen
iNperspectieF een uitgave van Esri Nederland nr. 022011
‘ruIMTElIjk DENkEN NoDIG oM TE ovErlEvEN’ Ik WIl THuIS ook WAT! vErHAlEN vErTEllEN, MET kAArTEN?!
EFFiCiËNTEr wErKEN MET
giS
ColoFon
In Perspectief is een uitgave van Esri Nederland. Het magazine brengt actuele ontwikkelingen op het gebied van geografische informatie in Nederland. De focus ligt op praktijkvoorbeelden, trends en ontwikkelingen. CoNTACT E: redactie@in-perspectief.nl T: +31 (0)10 217 07 00 I : www.in-perspectief.nl rEDACTIE Carmen Boertjes, Harmen van Doorn, Corine Meppelink. Naast de redactie en auteurs werkten mee aan deze uitgave: Karen Stultiens, Bert Vermeij en Ron Noordhuis.
giS voor...
primaire werkproces 16 20 24
42
Interview
GEMEENTEN
‘Ruimtelijk denken nodig om
GeoBasis ontzorgt gemeenten
te overleven’
IEDEREEN
49
Mijn Perspectief
Ik wil thuis ook wat!
Efficiënt en transparant beheren, het
GEMEENTEN
kan!
NiEuwS
VERZEKERINGEN Ruimtelijk inzicht stelt Achmea in
6
IEDEREEN
6
Verhalen vertellen, met kaarten?!
40
voor WebGIS
WATERSCHAPPEN
6
ArcGIS voor thuis
7
Waternet ontvangt Special
GEMEENTEN
Achievement award 7
liteit terug in gemeente Tilburg
giS vErBiNdT!
Satellietbank schatkamer voor appbouwers in topsectoren
7
Word nu certified ArcGIS-gebruiker!
8
Meer inschrijvingen hoger onderwijs
8
Nederland vanuit een ander
Besparen op onderhoudskosten
software 18
Gemeente Den Haag onderscheiden
GIS onmisbaar voor waterschappen Veiligheidsdashboard dringt crimina-
9
Een nieuw blijvertje: tijdelijke licenties voor ArcGIS Server
staat klanten beter te ontzorgen
36
CovEr De foto op de omslag van dit magazine is genomen in Amsterdam. De Amsterdamse grachten zijn onderdeel van het verzorgingsgebied van Waternet. Vanaf pagina 12 leest u het artikel over deze organisatie.
Column Frisje???
zien 26
oPlAGE 4.000 exemplaren
DISClAIMEr Esri Nederland besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in In Perspectief. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit In Perspectief mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Esri Nederland.
39
Met GIS door de bomen het bos weer
30
ADvErTErEN Esri Nederland biedt partners en relaties de mogelijkheid zich te profileren in In Perspectief. Vraag naar de advertentiemogelijkheden (voorwaarden, tarieven en aanleverspecificaties) via: adverteren@in-perspectief.nl.
UTILITIES Efficiënter werken met gis in het
vorMGEvING EN Druk LENS! communicatie (www.lenscommunicatie.nl) ‘t Papierenhuys
AboNNEMENTEN Organisaties met een onderhoudscontract van Esri Nederland krijgen In Perspectief kosteloos toegestuurd. Zonder onderhoudscontract is het ook mogelijk om In Perspectief te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl. btw). Voor verzending naar buitenland gelden aanvullende porto- en administratiekosten.
Column Taak erbij, maar wel terecht!
12
oNTWErP Karen Stultiens foToGrAfIE LENS! fotografie > Marcel Krijger (tenzij anders vermeld)
21
perspectief 8
Kijk ook mee naar Nederland, vanuit
Esri Nederland officiële partner Geocom
een ander perspectief 22
ovErig
Geofort: kijken met geografische ogen
42 48
Iedereen zijn eigen geo-app
5
Voorwoord
Neem deel aan de online GIS-
34
GIS Conferentie-special
community!
50
Agenda
advErTENTiES
oPiNiE 10
Kadaster wil geo-informatie, kennis
4
Geometius
en ervaring delen; voor welvaart en
38
Esri Nederland
welzijn
in perspectief, nummer twee, tweeduizend elf
INhoudsopgave
verhalen
iedereen zijn
vertellen, met
eigen geo-app
kaarten?!
44
30 “Zonder GIS 10 procent meer fte’s nodig.”
36 achmea
geoBasis
ontzorgt
ontzorgt
klanten
gemeenten
16
26
3
GNSS ontvanger met Trimble Floodlight satelliet schaduw reductie technologie.
GeoExplorer 6000
Nauwkeurig in steden en onder bomen... Meer info? Âť geometius.nl/6000 geometius.nl
+31(0)88 4366 300
Voorwoord
Beste lezer, Het mobieltje van nu kan al lang veel meer dan bellen en sms’en. Het zijn i-devices geworden, verbonden met het internet, gevoed door data en apps. Om het geografische voordeel uit uw mobiel te halen heeft Esri Nederland het AppLab in het leven geroepen. Het AppLab is nu voor iedereen kosteloos toegankelijk en bedoeld als een platform. Hier vinden onze klanten, partners, studenten en zzp’ers elkaar om samen te werken. De kracht van co-creatie is ongekend! Het AppLab zet, met technologische toegankelijkheid, ook de deur wijd open om niet-GIS’ers in onze inspirerende wereld van kaarten te verwelkomen. Vanaf pagina 42 leest u meer over het AppLab.
“Deze app vindt een boom voor me, om te knuffelen.”
Voor mij geldt dat een succesvolle app voldoet aan de kenmerken fun, fast & simple. Met andere woorden, de app moet intuïtief zijn en in één behoefte voorzien en praktisch of leuk. Een ludieke app met een voorbeeldfunctie van allerlei mogelijkheden is de Tree Hugging-app. Een app waarmee je locaties kunt vinden om te knuffelen met een boom op basis van gegevens uit de gemeentelijke basiskaarten. Een boom die qua diameter bij jou past, inclusief een veilige wandelroute om er te komen. Tree Hugging: de app die kinderen veilig in aanraking brengt met de natuur. Naast apps maken, kun je ook je eigen geo-portaal in de Cloud inrichten. Met ArcGIS Online for Organizations kun je data in de Cloud opslaan en via gebruikersrollen beschikbaar te stellen. Hiermee wordt het heel eenvoudig om data voor een breed publiek beschikbaar en open te maken. Vanaf pagina 30 vindt u uitgebreide informatie over ArcGIS Online. Maak ook gebruik van de mogelijkheden om meer open te worden. Ik wens u veel leesplezier in deze editie van In Perspectief!
Frits van der Schaaf directeur business development Esri Nederland fvanderschaaf@esri.nl 5
Een nieuw blijvertje: tijdelijke licenties voor ArcGIS Server
ArcGIS voor thuis
Er zijn regelmatig situaties waarin
dagen. ‘ArcGIS for Server Term li-
Wilt u thuis ook werken met ArcGIS?
extra inzet van ArcGIS for Server no-
censes’ zijn beschikbaar voor vrijwel
ArcGIS-vaardigheden verbeteren in
dig is. Bijvoorbeeld voor een tijde-
alle edities en varianten waaronder
uw eigen tijd? Iedereen kan nu met
lijk project, een testperiode of een
Basic, Standard en Advanced. Voor
GIS werken via ArcGIS for Home Use
aanpassing in uw ICT-architectuur.
Standard en Advanced zijn ook ‘Sta-
– voor eigen gebruik (niet-commer-
Er zijn al goede oplossingen moge-
ging’ (test) licenties mogelijk.
cieel). Dit is een speciale licentie van
lijk met bijvoorbeeld virtualisatie,
Een tijdelijke licentie kunt u inzet-
ArcView en alle bijbehorende ex-
uitbreiding van het aantal cores en
ten op uw eigen servers, voor vir-
tensies. En dat voor slechts 100 euro
uiteraard biedt de Enterprise Licen-
tualisatie en in de cloud. Ze worden
(incl. btw). Dit product is gelanceerd
se Agreement (ELA) een maximale
allemaal geleverd inclusief support
op de jaarlijkse GIS Conferentie.
flexibiliteit.
en onderhoud.
Sinds kort is het ook mogelijk om
Bestel ArcGIS for Home Use via
een tijdelijke licentie ArcGIS for
E-mail voor meer informatie naar
Server in te zetten. Deze licenties
contact@esri.nl
esri.nl.
bieden de volledige functies voor
Lees meer over ArcGIS for Home Use
een vaste periode van 30, 90 of 365
op pagina 23.
Gemeente Den Haag onderscheiden voor WebGIS ving. Ook zij zien
moet de waarde van geo-informatie
de toegevoegde
worden gebruikt.”
waarde van GIS.
Wethouder Rabin Baldewsingh van
Ed
Volksgezondheid,
van
Ingen,
Duurzaamheid,
directeur
Esri
ICT, Media en Organisatie nam de
Nederland,
ver-
award in ontvangst: “Mensen wil-
telde tijdens de
len verbonden zijn. Ze hebben be-
uitreiking dat de
hoefte aan contact met ons als ge-
gemeente
Den
meente. Wij willen dat zo makkelijk
Haag in 2009 is
mogelijk maken. Dát is dienstver-
begonnen
met
lening. De verwachtingen van de
De gemeente Den Haag heeft tij-
de bouw van een nieuw framework
mondige burger zijn hoog. Zonder
dens de GIS Conferentie de ‘Enter-
aan de hand van GeoWeb. “ De uit-
goedwerkende ICT is dienstverle-
prise GIS Award’ uitgereikt gekre-
daging is om met het framework 17
ning op niveau onmogelijk.”
gen. Eén van de redenen dat de
verschillende GIS-viewers te migre-
gemeente deze award ontvangt
ren naar het WebGIS. Het mooie van
E-mail voor meer informatie naar
is dat er veel aandacht vanuit het
de gemeente Den Haag is dat ze er
gemeenten@esri.nl
stadsbestuur is voor de ICT-omge-
geen gras over laten groeien: overal
Foto: Sabine Put
6
GISnieuws Waternet ontvangt Special Achievement award
Word nu certified ArcGIS-gebruiker!
uit die speciale aandacht verdienen.
Esri biedt een certificeringsprogram-
Dit jaar viel het Nederlandse bedrijf
ma aan. Dit geeft u als gebruiker
Waternet in de ‘prijzen’.
van Esri-software de mogelijkheid
Jan Williams, teamleider van de
om aan te tonen dat u gedegen ken-
afdeling Geo-informatie Waternet
nis heeft van de Esri-software. Op
nam de award in Rotterdam in ont-
dit moment is het mogelijk om u te
Tijdens de GIS Conferentie 2011
vangst. Williams: “We hebben het
laten certificeren voor ArcGIS Desk-
heeft Waternet de Special Achie-
met z’n allen gedaan, het is een
top, Web Application Developer, En-
vement in GIS Award (SAG) in ont-
echte teamprestatie”.
terprise Geodatabase Management
Bron: Waternet
vangst genomen. Elk jaar kiest Jack
en Enterprise Administration.
Dangermond, directeur en oprichter
Lees meer over Waternet vanaf pa-
Er zijn twee niveaus beschikbaar:
van Esri, hoogstpersoonlijk bedrijven
gina 12.
‘associate’ en ‘professional’. Het programma is opgericht om gebruikers
Satellietbank schatkamer voor appbouwers in topsectoren
van GIS nog succesvoller te maken
Er komt een Nationale Satellietda-
lands Space Office. “Ook Esri Ne-
Met behulp van deze certificering
tabank met gratis satellietbeelden
derland ondersteunt dit initiatief
bent u in staat:
waarmee het bedrijfsleven nieuwe
en heeft hier ook met een steun-
• Uw kennis en vaardigheden aan
producten en diensten kan ontwik-
verklaring op gereageerd.” Marcel
de hand van de hoogste normen
kelen. Dit moet leiden tot efficiency
de Rink van Esri Nederland: “We
te toetsen.
in de geo-informatievoorziening
stellen ook iemand ter beschikking
• U te onderscheiden binnen een
en ervoor zorgen dat applicatie-
om energie en tijd te steken in het
competitieve markt.
ontwikkeling versnelt. Het idee is
slagen van de satellietbank.” Het
• Uw persoonlijke en organisatie-
dat het benutten van satellietdata
initiatief biedt veel nieuwe moge-
doelstellingen te behalen.
in deze processen leidt tot meer
lijkheden, geeft hij aan. “Data is
Esri Nederland Opleidingen biedt op-
werkgelegenheid en verhoging van
cruciaal in het efficiënter maken
leidingen aan om u te ondersteunen
concurrentiekracht op juist voor
van bijvoorbeeld de landbouwsec-
bij het behalen van een certificaat.
Nederland sterke sectoren (topsec-
tor. Het doel is om via software
toren).
meer nut uit de gegevens te ha-
E-mail voor meer informatie hier-
Voor dit initiatief stelt de overheid
len.”
over naar opleidingen@esri.nl
4 miljoen euro beschikbaar. “De
Een goede samenspraak tussen alle
overheid heeft de kennissector en
partijen is een belangrijke rand-
mische bedrijvigheid en daarmee
bedrijfsleven gevraagd naar de
voorwaarde voor succes. Van Ben-
hoogwaardige werkgelegenheid in
investeringsbereidheid als er een
them: “Wij juichen het toe dat vele
Nederland.”
satellietbank komt”, zegt Marlène
vooraanstaande GEO-ICT bedrij-
van Benthem, Coordinator Appli-
ven, zoals Esri, de visie delen dat dit
E-mail voor meer informatie naar
cations and GMES van het Nether-
proces zal leiden tot meer econo-
mderink@esri.nl
en hen samen te brengen in een community.
7
gis nieuws
Meer inschrijvingen hoger onderwijs
Nederland vanuit een ander perspectief
Het gaat voorspoedig met de in-
een gezamenlijk totaal van ruim 70.
schrijvingen voor de geo-opleidin-
Opvallend is ook de belangstelling
gen aan het hbo en de universitei-
voor de algemene GIS-colleges bij de
ten. In september 2010 vertoonde
Rijksuniversiteit Groningen, Univer-
het aantal inschrijvingen een duide-
siteit Utrecht, Vrije Universiteit Am-
lijk herstel, na enkele jaren van te-
sterdam en Wageningen University,
rugloop. Ook voor 2011 zet de trend
gericht op studenten van uiteenlo-
positief door. Uitschieter is opnieuw
pende disciplines. Aan elk van deze
de hbo-bacheloropleiding Geodesie
colleges nemen zo’n 100-200 studen-
/ Geo-Informatie aan de Hogeschool
ten deel. Deze deelnemers zijn later
Utrecht. De instroom bij zowel de
voor de hand liggende gegadigden
“Nederland van Boven is een ver-
voltijds- als bij de duale opleiding
voor de geo-minor die de samen-
rassend interactief project dat onze
bereikte precies de eigen targets:
werkende universiteiten vanaf 2012
kijk op maakbaar Nederland ingrij-
respectievelijk 30 en 20 nieuwe in-
samen zullen gaan aanbieden.
pend zal veranderen.” Het VPROprogramma Nederland van Boven
schrijvingen. Het aantal inschrijvingen voor de
universitaire master-
Beeld: VPRO
Bron: Stichting Arbeidsmarkt Geo
visualiseert databestanden en vertelt het bijbehorende verhaal.
opleidingen (Wageningen, TU Delft, Unigis en de Nederlandse deelne-
E-mail voor meer informatie naar
mers aan GIMA) is toegenomen tot
secr@arbeidsmarktgeo.nl
Lees meer op pagina 18.
Esri Nederland officiële partner Geocom het beheer en onderhoud van hun
GIS-informatie kunnen bedrijven
ondergrondse infrastructuren.
dus efficiënter plannen en bijvoorbeeld een kostenanalyse maken
Esri
Nederland
werkt
daarvoor
voor een noodzakelijke sanering.
nu officieel samen met Geocom. GEONIS is onder meer beschikbaar
De steden Den Haag en Arnhem
voor het beheer en onderhoud van
passen op het gebied van beheer
verlichtingsnetten
riolerings-
van openbare verlichting GEONIS al
stelsels. Ook is er een GEONIS voor
met succes toe. Een bewijs dat de
het beheer van industrieterreinen.
oplossingen van GEONIS waarde
Gemeenten en bedrijven uit de
Met de GEONIS rioleringsoplos-
toevoegen voor de Nederlandse
industrie
Foto: Sabine Put
kunnen
sing kunnen bijvoorbeeld inspec-
markt. Geocom heeft in de indus-
gebruik maken van de oplossing
tievideo’s worden gekoppeld aan
trie goede referenties in Duitsland,
GEONIS,
soft-
de locatie van de te onderhouden
zoals BP en Wacker.
warebedrijf Geocom. Deze applica-
objecten die in het GIS weergege-
tie op ArcGIS Desktop helpt orga-
ven en geanalyseerd worden. In
E-mail voor meer informatie naar
nisaties efficiënter om te gaan met
combinatie met andere relevante
contact@esri.nl
8
in
Nederland
en
ontwikkeld
door
Foto’s: Eric Laycock
Besparen op onderhoudskosten software
Gis verbindt!
Steeds meer medewerkers krijgen in organisaties toegang tot geo-informatie. Een begrijpelijke ontwikkeling, omdat op veel meer werkterreinen locatiegebonden informatie wordt gevraagd. Een gevolg is vaak het uitbreiden van het aantal licenties. Om de kosten binnen de perken te houden kunnen organisaties een Enterprise License Agreement afsluiten bij Esri. Tegen een vast tarief kan onbeperkt gebruik worden gemaakt van het Esri-platform. Eén van de organisaties die onlangs
eenvoudig gebruik laten maken
procesketen brengen. De ruime
met Esri Nederland een Enterprise
van GIS voor ondersteuning van
mogelijkheden en functies die het
License Agreement (ELA) heeft af-
hun specifieke taken en beleids-
Esri-platform biedt is voor de ge-
gesloten is Waterschap Hunze en
velden. Dit gaat om hydrologen,
meente Zwolle de voornaamste
Aa’s. Zij kozen als eerste water-
planologen en kunnen ingrijpen
reden om te kiezen voor Esri-pro-
schap in Nederland voor zo’n or-
bij calamiteiten. Naast het finan-
ducten.
ganisatiebrede licentievorm. Door
ciële voordeel kan het waterschap
deze overeenkomst kan het water-
nu ook eenvoudig tijdelijk of lang-
Duidelijker, eenvoudiger
schap de komende 3 jaar alle Arc-
durig extra werkplekken inrichten
De ELA maakt de licentiering voor
GIS-software van Esri onbeperkt
met ArcGIS Desktop en andere pro-
overheden en bedrijven veel dui-
gebruiken. Deze afspraak omvat
ducten van Esri.
delijker, eenvoudiger en makkelijker om geo-informatie binnen de
licenties, het beheer en onderhoud van het totale platform. Voor opti-
Volledig ‘geo-enabled’
organisatie die plek te geven die
maal gebruik van de Esri-software
Ook de gemeenten Apeldoorn en
het verdient. De vrije toegang tot
is er regelmatig afstemming met
Zwolle hebben enige tijd geleden
software helpt bovendien om het
betrekking tot architectuur, pro-
een Enterprise License Agreement
GIS-niveau te ontwikkelen. Kleine
cessen en management voor de
(ELA) afgesloten met Esri Neder-
investeringen in kennis leveren al
ontwikkeling van nieuwe functies.
land: de Gemeentebrede GIS Licen-
gauw een veel hoger niveau op..
tie. De gemeenten Zwolle en Apel-
GIS voor meer medewerkers
doorn werken ook structureel met
Wanneer GIS in alle facetten van
Esri samen om de inzet van GIS in
bepaalde werkprocessen een be-
Waterschap Hunze en Aa’s heeft
hun gemeentelijke bedrijfsvoering
langrijkere en centralere rol speelt
een duidelijke visie met betrekking
verder te bevorderen. “Wij zien het
kan een Enterprise License Agree-
tot het gebruik van GIS. Zij willen
gebruik verschuiven van CAD naar
ment met Esri een flinke besparing
waterschapsspecifieke
informatie
GIS. Van data opbouwen naar data
en groot gemak opleveren.
ontsluiten voor onder meer zuive-
zinvol gebruiken. Hier is steeds
ringsgegevens,
legger-beheerge-
meer GIS bij nodig”, aldus Mark
gevens, vergunning en handhaving
Hardeman, senior geo-ict adviseur
informatie. Door ArcGIS Server te
van de gemeente Apeldoorn.
AUTEUR: Harmen van Doorn E-MAIL: contact@esri.nl
gebruiken is het makkelijker om de informatie via internet, intranet of
De gemeente Zwolle heeft een vi-
mobiel gebruik te ontsluiten voor
sie met betrekking tot het gebruik
meerdere medewerkers. Dat sluit
van GIS vastgelegd in een plan. De
aan op een tweede doelstelling van
gemeente moet in 2015 volledig
het waterschap: meer medewerkers
‘geo-enabled’ zijn: geo in de hele 9
opinie
Kadaster wil geo-informatie, kennis en ervaring delen; voor welvaart en welzijn
Godfried Barnasconi van het Nederlandse Kadaster sprak afgelopen zomer
moderne democratie hun ideeën
op de Esri International User Conference in San Diego. Zijn toespraak kreeg
en
de titel ‘Geospatial Revolution: the Dutch experience’ mee. In Perspectief
beeld John Locke: ‘overheidstaken
geeft in dit artikel een samenvatting weer van de woorden die hij sprak.
moeten worden beperkt tot het be-
gedachten
kenbaar.
Bijvoor-
schermen van het leven, vrijheid en onroerend goed’. In de Nederlandse grondwet van 1815 werd het eigenaarschap al beschermd. Deze verankering vertelt ons dat de rol van land- en de daaraan gerelateerde objecten, zoals gebouwen voor het sociaal welbevinden en de economie van elke natie van groot belang zijn. Zonder rechten op het land kan er nauwelijks economische of sociale ontwikkeling plaatsvinden. Veel landen komen voor studie en advies op bezoek bij onze organisatie. Afgelopen jaren kwamen ze vooral van centraal en Oost-Europa en Latijns Amerika. Nu is dat vooral centraal Azië, China en Afrika. Waar economieën ontwikkelen, waar land en gebouwen waarde krijgen in de Foto: Eric Laycock
economie, waar landrechten van mensen beschermd moeten worden,
Laatst raakte ik met mijn gezin in
waarde van geografische infrastruc-
daar zijn kadastrale informatie en
gesprek over de huidige ontwikke-
turen kan. Geografische informatie
een ruimtelijke infrastructuur die dat
lingen in de geo-wereld. We kwa-
versnelt en versterkt deze ontwik-
ondersteunt, onmisbaar.
men tot de conclusie dat deze in
kelingen.
Geo is normaal
nauw verband staan met de historische en sociologische basis die ons
Onmisbaar
De ontwikkelingen in de geo-wereld
land kent. En in de rest wereld is ook
De oorsprong van landregistratie en
gaan hard. Databestanden worden
zichtbaar dat de ontwikkeling van
kadastrale activiteiten in Nederland
vaker geografisch georiënteerd op-
democratie,
armoedebestrijding,
gaan terug tot het begin van de Ne-
gebouwd. De Nederlandse overheid
burgerschap
en
markteconomie
gentiende eeuw. In de eeuw ervoor
heeft vastgesteld dat dit gaat om zo’n
niet meer zonder de toegevoegde
maakten de founding fathers van
30.000 tot 50.000 databestanden.
10
Veel wordt geïnvesteerd in het stan-
het ‘perceel’ als een kernelement in
schakel tussen gravers en beheerders
daardiseren en in interoperabiliteit.
het Europese INSPIRE-initiatief. In
voor de uitwisseling van informatie
Databestanden kunnen daardoor
Europa doen we steeds meer erva-
over de locatie van kabels en leidin-
makkelijker aan elkaar worden ge-
ring op met de integratie van onze
gen tot informatieverstrekking over
koppeld
kadastrale informatie, met andere
eigenaarschap en landelijke gebieds-
waarde gegenereerd wordt.
geografische componenten.
ontwikkeling. Centraal blijft staan
Daarmee bed je geografische infor-
De professie die de eerste noeste
ten van de burgers door registratie
matie in alle sectoren van de maat-
stappen heeft gezet tot digitalise-
en informatieverstrekking.
schappij in. Daarnaast is er de sterke
ring in Nederland in het afgelopen
opkomst van sociale media. Bij de
decennia komt op leeftijd. Zo ook bij
Ik zie het Kadaster van morgen als
opbouw van kadasters zal meer dan
het Kadaster, waar de gemiddelde
mede-verantwoordelijke voor het
ooit direct gebruik kunnen worden
leeftijd van medewerkers ongeveer
creëren van een netwerk van organi-
gemaakt van crowd sourcing. Meer
50 is. Over een paar jaar gaat deze
saties en communities, in Nederland
dan de founding fathers van de mo-
generatie, die ons heeft voorbereid
en daarbuiten. Samen met bestaan-
derne democratie hebben geweten,
op het bouwen van de digitale geo-
de en nieuwe stakeholders zullen we
ontstaan er nieuwe mogelijkheden
data infrastructuur, met pensioen.
verantwoordelijkheid dragen voor
voor versterking van de relatie tus-
Er zijn zorgen over opvolging. Het
interoperabele processen die de ba-
sen overheid en burger.
kadaster is met anderen de GoGeo-
sis vormen voor een succesvolle e-
campagne gestart, met als doel inte-
government.
waardoor
toegevoegde
de bescherming van eigendomsrech-
Geografische informatie is volkomen
resse voor een studie en baan in de
normaal geworden. Elke smartpho-
geo-wereld te stimuleren.
ne – hoe klein ook – is voorzien van
In Nederland zetten we fors in op het delen en distribueren van geo-
geo-apps. Ze helpen ons een leuk
We moeten er voor waken dat we
grafische informatie. Het Neder-
restaurant te vinden en de dichtst-
teveel focussen op technologie en
landse Kadaster heeft de ambitie
bijzijnde bushalte. In de landbouw
te weinig op de beschikbaarheid van
deze ontwikkelingen actief vorm te
wordt GPS voor precisielandbouw
goede mensen. De ontwikkelingen
geven door kennis en ervaringen te
gebruikt en de instanties voor nood-
vereisen een totaal vernieuwende
delen met als doelstelling welvaart
hulp verkleinen de reactietijd door
blik van het werkveld en het onder-
en welzijn op brede schaal binnen
middel van geo-technologie. En
wijs. In het relatief kleine Nederland
Nederland en daarbuiten, te verbe-
ook de meest bezochte websites en
zou het mogelijk moeten zijn om dit
teren. Maar dat doen we niet alleen;
gebruikte apps hebben een geïnte-
met elkaar te regelen.
dat doen we samen met u.
greerde locatie-component.
Netwerken creëren Sterke basis
De wereld verandert. Het Neder-
AUTEUR: Godfried Barnasconi
In de nabije toekomst zullen organi-
landse Kadaster verandert ook. Van
E-MAIL: godfried.barnasconi@
saties als het Kadaster een sterke ba-
traditionele
sis leggen voor het integreren en ver-
voor belastingheffing, naar een au-
binden van geografische informatie.
toriteit op het gebied van vele soor-
De toespraak is samengevat door:
Een voorbeeld is het integreren van
ten geografische informatie. En van
Harmen van Doorn
gegevensleverancier
kadaster.nl
11
Gis voor utilities
EfficiĂŤnter werken met GIS in het primaire werkproces Waternet legt focus voor hele waterketen op data en gebruikerswensen. Steeds meer organisaties vinden dat geografisch georiĂŤnteerde informatie onderdeel uit moet maken van de organisatiebrede informatievoorziening. Waternet deelt deze gedachte en heeft dat uitgewerkt in een visiedocument. Concrete invulling daarvan vormt de implementatie van een viewer voor het hele bedrijf: GeoWeb. Waternet verdiende, met met haar unieke organisatiekarakter en een vooruitstrevende visie op GIS, de SAG-award van Esri. 13
Elk jaar kiest Jack Dangermond,
Aan dit hele proces hangt geogra-
houden en opslaan is natuurlijk niet
directeur en oprichter van Esri,
fisch georiënteerde informatie. Voor-
nodig en bovendien niet handig.”
hoogstpersoonlijk bedrijven uit die
heen was deze geo-informatie en het
speciale aandacht verdienen. Zij
gebruik van GIS decentraal georgani-
De meeste informatie die nu in een
krijgen de Special Achievement in
seerd; elke sector werkte met ‘eigen’
GIS wordt opgeslagen, is de infor-
GIS (SAG) award. Dit jaar viel ook
systemen en gegevens. Nu richt Wa-
matie van de waterschapstak van
het Nederlandse bedrijf Waternet
ternet de (geo-)informatievoorzie-
het bedrijf. De bedoeling is dat uit-
in de ‘prijzen’…
ning in op basis van de werkelijke
eindelijk alle geografische informa-
behoeften van de bedrijfsvoering en
tie – voor beheer, onderhoud, cala-
Het waterbedrijf valt in eerste in-
klantverwachting, integraal en op
miteiten en storingen – via een GIS
stantie op, omdat ze zich als enige
een kosteneffectieve wijze.
wordt ontsloten.
de hele waterketen. Waternet zui-
Nieuwe afdeling
Uitdaging
vert afvalwater, maakt drinkwater
Om efficiënter om te kunnen gaan
Ook voor Waternet is het realise-
en houdt het oppervlaktewater op
met de beschikbare data in de or-
ren
peil en schoon. Dat laatste doet het
ganisatie, is de afdeling Geo-Infor-
de komende jaren een uitdaging.
Amsterdamse bedrijf in opdracht
matie opgericht. De afdeling moet
Zo houdt Waternet de tarieven zo
van Waterschap Amstel, Gooi en
ervoor zorgen dat alle geografische
laag mogelijk. “Duurzaamheid en
Vecht en de gemeente Amster-
informatie in de hele organisatie
dienstverlening staan bij ons hoog
dam. Waternet levert aan 1,2 mil-
bereikbaar is en in één toekomst-
in het vaandel. Het is dus noodza-
joen mensen in een groot deel van
vaste database wordt opgeslagen.
kelijk om continu te zoeken naar
de provincies Noord-Holland en
Jan Williams, teamleider van de af-
efficiencyverbeteringen en kosten-
Utrecht schoon en veilig (drink)wa-
deling, geeft aan dat er in de hui-
reducties door slimmer (samen) te
ter. Ook zorgen ze voor het beheer
dige decentrale situatie veel overlap
werken, gericht op gemeenschap-
van de rivieren, plassen en meren
is. “Die willen we zichtbaar maken.
pelijke oplossingen en het verlagen
in die regio’s.
Informatie dubbel registreren, bij-
van de kosten.”
organisatie in Nederland richt op
van
efficiencydoelstellingen
“We zien een verdere versmelting van statische en dynamische data.” 14
Geo-informatie, als onderdeel van
bekend zijn. Dan doe je het meteen
gen en -behoeften. Hij krijgt al veel
de
informatievoorzie-
goed.” Voor het eenvoudig delen
wensen vanuit de organisatie. “Aan
ning, wordt nu in het perspectief
van data met andere belangheb-
de ene kant zijn dit technische vra-
geplaatst van bedrijfsbrede toe-
benden is het van belang dat het
gen, wat leidt tot een lijst gewenste
passingen. GIS kan worden ingezet
aan alle standaarden voldoet.
features en functions. En aan de
integrale
als data-integratieplatform binnen
andere kant ontstaan er ook infor-
de gehele watercyclus. Het onder-
Eerste stap
matiebehoeften die via het combi-
steunt hiermee de bedrijfsprocessen
Waternet streeft ernaar om GIS in te
neren van data is te achterhalen. Er
vanaf integrale planvorming tot en
bedden in primaire werkprocessen.
wordt zo meegedacht in het maxi-
met beheer, onderhoud, storings-
Een eerste stap in het centraliseren
malieren van de mogelijkheden.”
afhandeling, analysedoeleinden en
van de data, is de GeoWeb-viewer
in- en externe (web)ontsluiting van
die vanuit de verschillende bronnen
Trots
belangrijke informatie.
informatie ontsluit. Williams: “Dit
Vanuit de waterschapskant werkt
verbindende element moet ervoor
Waternet al jaren met Esri-software.
Focus op data
zorgen dat informatie bereikbaar is
“We hebben er goede ervaringen
Om dit te bereiken focust Waternet
voor iedereen in de organisatie. Het
mee, dus geen reden om er vanaf te
zich op de data. “Door de data los
moet gemeengoed zijn en niet meer
stappen.” Gezien de behoefte aan
te weken van de applicaties kun-
afhankelijk zijn van experts, zoals
features en functions kan hier ook
nen we ons richten op consistentie
voorheen.” Daarnaast moet dit ook
met Esri-software in worden voor-
en integratie; het doel is verschil-
leiden tot samensmelting van ver-
zien.
lende soorten data met elkaar te
schillende bedrijfsonderdelen.
versmelten en integraal te ontslui-
Jan Williams is trots op de onder-
ten. Daarnaast spelen ook Europese
Via het Geo-ICT-programma wor-
scheiding die ze met de SAG-award
richtlijnen, landelijke normen en
den de komende tijd projecten
van Esri hebben gekregen. “Dit is
open standaarden een rol. Ze ma-
opgezet die de visie gaan invullen.
voor het team echt een opsteker;
ken onderdeel uit van de algehele
Naast het centraal opslaan van geo-
een blijk van waardering voor de
architectuur. “De kwaliteit van de
grafische informatie in de nabije
medewerkers die al 10 jaar tijd en
data is erg belangrijk om straks een
toekomst, wil Waternet ook gebruik
energie steken in het op de kaart
bijdrage aan de bedrijfsvoering te
gaan maken van de laatste technie-
zetten van GIS in onze organisatie.
kunnen leveren die echt verschil
ken zoals bijvoorbeeld ‘Cloud-op-
Dat dit zelfs buiten de organisatie
maakt”, licht Jan Williams toe.
lossingen’. “Voor bepaalde werk-
wordt opgemerkt is fantastisch.”
processen kunnen we wellicht via Een concreet voorbeeld waarbij cen-
specifieke tools via internet een op-
trale dataopslag voordelen biedt is
lossing vinden, evenals services voor
AUTEUR: Harmen van Doorn
planvorming. “Als een gebied lang-
data. Uiteraard afhankelijk van de
E-MAIL: utilities@esri.nl
durig op de schop gaat om bijvoor-
behoefte.”
beeld leidingen te leggen, kunnen we dit het beste combineren met
Williams merkt dat het aanbieden
andere werkzaamheden. Die ande-
van informatie via de GeoWeb-vie-
re werkzaamheden moeten dan wel
wer leidt tot nieuwe informatievra15
gis voor
GeoBasis ontzorgt
gemeenten
Binnen veel gemeenten verzamelt, beheert en ontsluit elke afdeling zijn eigen data. Eilandjeswerk. Het gevolg: de hoeveelheid data rijst de pan uit, en het overzicht raakt kwijt. Steeds meer gemeenten maken gebruik van de oplossing die Esri biedt om deze datachaos tegen te gaan: GeoBasis. Zo ook de gemeenten Staphorst en Zeist. “De software van Esri werkt gewoon lekker.” “Zie me als een bakker”, begint vast-
gebied van GeoBasis, dus ook wij
boom
goedcoördinator Gerrit Dankelman
hebben er belang bij dat andere
nent. Een aparte geo-afdeling is
van de gemeente Staphorst. “Ik heb
gemeentes het gaan gebruiken. In-
dan ook niet nodig. Iedereen die
te maken met allerlei ingrediënten
middels ontsluiten we de gegevens
hier bij de gemeente werkt, heeft
– data. Die moet ik zo samenstellen
van de BAG, Ruimtelijke Ordening,
met geo-informatie te maken.”
dat het een broodje wordt. Dat doe
Beheer Openbare Ruimte, luchtfo-
ik met GeoBasis, de pot waar alle
to’s en TOP10NL via GeoBasis.”
heeft
een
locatiecompo-
Uitbreiden Erik Jan Bleijerveld, de coördinator
ingrediënten in gaan. Via ArcGIS kan ik het klaarzetten om te laten
Dankelman vindt het een goede
van geo-informatie van de gemeen-
viewen door GeoWeb of andere
ontwikkeling dat de datasets cen-
te Zeist, rondt momenteel met zijn
webdiensten. GeoBasis zorgt voor
traal beschikbaar komen en op lo-
team de laatste fase rondom de
de juiste ‘opmaak’.” De gemeente
catie worden geconverteerd. “Als
implementatie van GeoBasis af. De
moet samenwerken met provincies,
we een webserver aanroepen die
keuze voor GeoBasis lag voor de
waterschappen, andere gemeentes
extern wordt gehost, en die werkt
hand. “We werkten al heel lang met
en de rijksoverheid. Zij gebruiken
niet goed, dan lopen we vertraging
allerlei losse bestanden, en zochten
allemaal het Esri-platform. ArcGIS
op. Om dat te voorkomen, moeten
naar een geo-omgeving waarin we
van Esri is een wereldstandaard, dus
we de bron kopiëren.”
op een juiste manier de informa-
waarom zouden we iets anders zoe-
Iedereen
gemeente
tie kunnen opslaan en vandaar uit
ken? Als gemeente willen we onze
Staphorst werkt, heeft met GIS
kunnen gebruiken en ontsluiten.
diensten probleemloos kunnen aan-
te maken, meent Gerrit Dankel-
Hiervoor hebben wij GeoBasis aan-
bieden. Een eigen richting kiezen is
man. “GIS is overal. Zelfs elke
geschaft. Deze past precies in het
die
bij
de
dan ook onzin. Bovendien werkt de software van Esri gewoon lekker.”
Wereldstandaarden Zodoende koos de gemeente Staphorst voor GeoBasis, een standaard geografisch
gegevensmagazijn
waarin data van gemeenten (en straks ook waterschappen) wordt opgeslagen,
beheerd,
ontsloten
en gedeeld, conform de landelijke standaarden. Dankelman is tevreden over de implementatie door Esri. “We zijn voorloper op het
Bron: Gemeente Zeist
Bestemmingsplannen van de gemeente Zeist via GeoBasis ontsloten door GeoWeb. 16
gemeenten
Bron: Gemeente Staphorst
Gemeente Staphorst in Kaart: informatie op GeoWeb, ontsloten via GeoBasis.
plaatje over hoe wij over het ge-
registraties zoals bomen, lichtmas-
zien hoeveel mensen in een straat
bruik van geo-informatie denken.
ten etc. We zijn nu bezig met Beheer
wonen; vanaf de viewer ontsluiten
Openbare Ruimte. We willen als af-
we dus demografische gegevens
Bleijerveld vertelt over het imple-
deling geo-informatie beheerder
en dat is voor een gemeente inte-
mentatietraject: “Allereerst heeft
worden van alle geometrie binnen
ressant. Vroeger kon het alleen op
Esri ons het product uitgebreid
de gemeente, waar andere applica-
wijkniveau, via het CBS. Nu kunnen
uitgelegd, en daarbij het plaatje
ties op kunnen aansluiten. Zodat we
we zelf checken hoeveel kinderen
geschetst
de kwaliteit van de gegevens beter
onder de 4 jaar om een speeltuin
kunnen waarborgen.
heen wonen, en of het dus loont
van
de
elektronische
overheid, dus naar de burgers toe. Hierin lieten ze ook zien hoe GeoBa-
om bijvoorbeeld meer wipkippen of
sis inspeelt op alle basisregistraties
Meer wipkippen
juist een hangplek voor jongeren te
en hoe de gemeentelijke registraties
Net als Staphorst denkt ook Zeist
plaatsen. Dat soort vragen kunnen
hierin opgenomen kunnen worden.
na over de nabije toekomst van GIS.
we nu beantwoorden.”
Deze standaardoplossing is ideaal,
“We willen de aanwezige geo-in-
want een relatief kleine gemeente
formatie binnen de gemeente meer
als Zeist met drie GIS-experts kan
naar ons toetrekken, beheren en
Auteur: Wilfred Hermans
hier nooit zelf aan voldoen. Esri
controleren. We zijn trots op onze
E-MAIL: gemeenten@esri.nl
heeft koppelingen gemaakt met
basisregistratie personen die we in
basisregistraties, interne registra-
GeoBasis hebben gezet. We heb-
ties, het Kadaster, topologische
ben een koppeling tussen BAG en
kaarten. Het mooie is dat deze basis
het GBA gerealiseerd. Nu kunnen
Lees meer over GeoBasis op esri.nl/
kan worden uitgebreid met eigen
we via een viewer op huisniveau
producten/geobasis 17
Gis verbindt!
Kijk ook mee naar Nederland, vanuit een ander perspectief
“Nederland van Boven is een verrassend interactief project dat onze kijk op maakbaar Nederland ingrijpend zal veranderen.” Zo kondigt de VPRO het programma Nederland van Boven aan. Het geheim hiervan? Databestanden visualiseren en het bijbehorende verhaal vertellen. Het resultaat is een mooi televisieprogramma; ‘een spectaculaire kijk van bovenaf, waardoor ritmes en patronen van ons dagelijks leven zichtbaar worden’. “Nederland is één van de landen waar heel veel gegevens beschikbaar zijn over de bewegingen in het land”, zegt Jasper Koning, eindredacteur van Nederland van Boven. “Het leek ons interessant om de statistische gegevens te visualiseren en zo te laten zien wat er elke dag in Nederland gebeurt.” Om zover te komen moest
Bron: VPRO
de VPRO-redactie wel de hulp inroepen van verschillende organisaties. Zo werkten het Kadaster en de Unie
Frederik Ruys, datajournalist, werkte hard aan de serie:
van Waterschappen mee aan het programma.
“Aan de data moest af en toe flink gesleuteld worden.” Onder meer hiervoor konden Ruys en Koning terecht
Ook Esri Nederland is betrokken geweest bij het pro-
bij Esri Nederland. “Sommige datasets moesten flink
gramma, om bij te dragen aan de datavisualisatie. “We
worden bijgewerkt. Om datgene te laten zien wat we
hebben een hoop statistische data gekregen van orga-
wilden laten zien. Maar hoe dat moest? Gelukkig had-
nisaties, bijvoorbeeld van de Nederlandse Spoorwegen
den we de luxe om een tijdje mensen om ons heen te
over het treinverkeer en de vaarbewegingen van het
hebben die er verstand van hadden: verschillende spe-
Havenbedrijf Rotterdam. Deze data moest echter deels
cialisten van Esri Nederland.” Het verhaal was leidend.
bewerkt worden, om een beeld te krijgen waar we een
Het verhaal is meteen ook de kern van het concept
verhaal van konden maken dat ademt.”
‘Nederland van Boven’. Koning: “Door in te zoomen op iets in de datavisualisatie gaat het verhaal leven en krijgt het betekenis. Neem bijvoorbeeld de vaarbewegingen van schepen. Een warboel, als je er vanaf de bovenkant naar kijkt. Maar als je de route van één schip volgt, wordt het opeens interessant. Zo proberen we duiding te geven aan de bak met statistische gegevens. Vanuit dit verassende perspectief is er een mooi verhaal te vertellen over de schepen die onze Rotterdamse haven aandoen.” Foto: Sabine Put
Volgens Frederik Ruys moest aan veel van de data gesleuteld worden. Hiervoor riep hij de hulp in van Esri Nederland. 18
Ook is van de BAG gebruik gemaakt. Hiervoor is de groei van de stad Utrecht gesimuleerd. Zichtbaar is dat elke wijk typerend is voor de periode wanneer het is
Bron: VPRO
gebouwd. Het stadscentrum is middeleeuws, de jaren
dezelfde datasets zouden gebruiken. Maar in de
30-huizen net buiten het centrum zijn voor de arbei-
praktijk bleek dat niet te werken. Een animatie op tv
ders en Lunetten heeft alle kenmerken van een bloem-
dwingt je om keuzes te maken om een verhaal helder
koolwijk.
over te brengen. Terwijl we voor de interactieve kaart op zoek moesten naar landsdekkende data die voor
Naast het programma is er ook de website waar kij-
elke regio relevant en interessant is. Dat maakte dat
kers per aflevering parameters opgeven en daarmee
niet elke dataset geschikt was.”
het stukje Nederland onthullen dat voldoet aan hun voorkeuren. Bijvoorbeeld waar veel kans is op het zien van wilde dieren in een omgeving met vrij zicht, zover
AUTEUR: Harmen van Doorn
mogelijk van bebouwd gebied.
E-MAIL: contact@esri.nl
Het verhaal vormde steeds het uitgangspunt. Ruys:
Het concept ‘van boven’ al eens eerder in Engeland en
“De insteek was dat we voor zowel een tv-animatie als
Duitsland vertoond. Dinsdag 6 december start de serie,
voor de bijbehorende interactieve kaart op de website
op Nederland 1.
“Vanuit dit verrassende perspectief is er een mooi verhaal te vertellen.” Bron: VPRO
19
gis voor iedereen
Ik wil thuis ook wat!
ArcGIS for Home Use bevat • ArcView Single Use • ArcGIS 3D Analyst • ArcGIS Geostatistical Analyst • ArcGIS Network Analyst • ArcGIS Publisher • ArcGIS Schematics • ArcGIS Spatial Analyst • ArcGIS Tracking Analyst • ArcGIS Data Interoperability
Met ArcGIS for Home Use is het mogelijk om in uw prive-leven ook te GIS’en.
Een buurtfeest? Teken het in met
van D-Base schreef bijvoorbeeld:
eerste 90 dagen geldt installatiesup-
ArcGIS! Hardlooproutes? Analyseer
“Voor iedereen die thuis iets met
port per telefoon of e-mail. Online
ze met ArcGIS! Tuinieren is uw hob-
kaarten wil doen. Vergeet Goog-
biedt Esri Engelstalige trainingen
by? Leg de vegetatie en ontwikke-
le Maps. Ga voor het echte werk:
aan om snel aan de slag te gaan of
ling vast in ArcGIS! Of misschien wilt
ArcGIS for Home Use.”
om GIS-vaardigheden te verbeteren.
en zo uw GIS-kunsten uitoefenen
ArcGIS for Home Use is door Esri in
Dus: buurfeest, harlopen of tuinie-
en bijhouden. Voor gebruik van GIS
het leven geroepen omdat er zoveel
ren? Of hele andere activiteiten?
thuis heeft Esri ArcGIS for Home Use
mensen behoefte hebben aan het
Met ArcGIS for Home Use wordt het
in het leven geroepen.
visualiseren van informatie - ook
allemaal veel leuker!
u gewoon thuis met wat data spelen
eigen informatie! Iedereen kan nu Er is veel interesse in ArcGIS for
met GIS werken via ArcGIS for Home
Lees meer op esri.nl/arcgis-home-
Home Use. Al snel nadat Esri Neder-
Use – voor eigen gebruik (dus niet-
use.
land het product ArcGIS for Home
commercieel). Het product is een
Use lanceerde op de GIS Conferentie
speciale licentie ArcView met bij-
werd het nieuws door veel mensen
behorende extensies. En dat voor
AUTEUR: Harmen van Doorn
verspreid via Twitter. Remco Dolman
slechts 100 euro (incl. btw). In de
E-MAIL: contact@esri.nl
“Vergeet Google Maps. Ga voor het echte werk.” 20
Taak erbij, maar wel terecht! “Leuk hoor, weer een extra taak erbij”, of: “Laten we eerst wachten dat het wettelijk is”. Dat zijn veel gehoorde uitspraken over de BGT, de nieuwe Grootschalige BasisKaart van Nederland. Dit is een objectgerichte, uniforme en actuele betrouwbare basiskaart die alle overheden verplicht gaan gebruiken. De oude GBKN, enkel een lijnenkaart, kan alleen als achtergrond dienen. De BGT is juist een basisbestand waaraan alle overheden of afdelingen eigen gegevens kunnen koppelen en waarmee een centraal koppelvlak voor uitwisseling van informatie ontstaat. Dit is geen technisch probleem, maar een beleidsprobleem. Wie
Column
“Het gaat bij de BGT om samenwerken.”
gaat het parkeervak intekenen en wie gaat de functionele gegevens daaraan koppelen? Wie bepaalt wat in het centrale basisbestand komt en welke informatie afdelingsspecifiek is? Wachten tot dit een wettelijke plicht wordt, is geen optie. We zijn als beheerders van de Openbare Ruimte al te lang ieder ons eigen ding aan het doen. Alsof de speeltuin een eiland is, waarbij de bomen ‘niet van onze afdeling’ zijn en de parkeervakken ‘niet ons probleem’ zijn. We praten wel over de wijkgerichte aanpak, maar bedoelen dan vaak de sociale afdelingen en niet de harde technische beheerafdelingen! Bovendien zijn delen uitbesteed aan diverse bedrijven. Naast veldwerk geldt dat veel beheerders een registratie opbouwen en bijhouden, en waar nodig van andere registraties gegevens kopieert of overtekent. Dat moet stoppen. In het kader van bezuinigingen, maar ook in het kader van het streven naar efficiënt beheer. Het gaat nu om samenwerken. Niet alleen binnenshuis met de afdeling Groenbeheer of Wegbeheer, maar ook met andere bronbeheerders die in hetzelfde gebied bezig zijn: Rijkswaterstaat, provincie, waterschap, defensie, noem maar op. En daar is het project BGT een prachtige aanleiding voor. Beheerders kunnen zich weer focussen op de kwaliteit van de Openbare Ruimte door actief samen te werken met de andere beheerders, binnen en buiten de organisatie. En landmeters of tekenaars kunnen een compleet basisbestand maken van alle objecten in de buitenruimte. Dus die extra taak is misschien niet erg leuk, wel heel nuttig.
AUTEUR: Barend Sneller E-MAIL: bsneller@esri.nl 21
gis verbindt!
GeoFort: kijken met geografische ogen
Bron: GeoFort
22
Bepaal zelf eens het klimaat op aar-
Stichting en VSB Fonds. Esri Neder-
de thermostaat en zie op een groot
de, draai aan de knoppen. Wat ge-
land heeft, als XXL-sponsor, een
scherm wat er gebeurt als de tem-
beurt er als de temperatuur stijgt of
vergaderzaal op het fort.
peratuur stijgt of juist daalt. Zoom
juist daalt? Hoe kunnen wij mensen
in op China en zie hoe de woestijn
dan nog de oerang-oetangs redden
Spaceship Earth is een van de 4 za-
daar oprukt; zoom in op Nederland
met geografische data? Op het Geo-
len waarin straks gespeeld kan wor-
en zie hoe kwetsbaar we zijn bij een
Fort kijkt iedereen op een toegan-
den met geo-informatie. Gesimu-
zeespiegel; zoom in op Groenland
kelijke manier en met geografische
leerd stap je in een ruimteschip en
en zie de ijskappen smelten.
ogen naar de wereld. Kinderen en
kijk je neer op de aarde. Allereerst
volwassenen.
neem je plaats op het Flight Deck en
Zomaar twee voorbeelden van wat
kies je welke reis je wilt maken: wil
in het GeoFort straks is te vinden.
Nou ja, vanaf het voorjaar 2012 kan
je het ontstaan van het heelal zien,
Het biedt een indrukwekkende,
dat. Tot die tijd ondergaat het fort
een reis naar de maan of wil je door
ontspannende en leerzame erva-
een ingrijpende renovatie. Deze
de dampkring vliegen?
ring voor jong en oud. Prive en za-
vordert snel en levert na jarenlange
kelijk.
planvorming eindelijk zichtbaar re-
Genoten van het uitzicht? Dan is het
sultaat. Hierop wordt positief ge-
nu tijd om zelf aan de knoppen te
reageerd, aldus het fort. Ook zorgt
gaan draaien op het Control Deck.
AUTEUR: Caroline Mönking
het voor het aanhaken van nieu-
Verander zelf het klimaat op aarde.
E-MAIL: caroline@geofort.nl
we partijen, zoals de Mondriaan
In de klimaatsimulatie draai je aan
Esri Nederland steunt GeoFort!
Er worden ook verschillende activiteiten, zoals team-building events
Esri Nederland is vanaf het allereer-
belicht wordt, is het ook voor men-
en vergaderingen op GeoFort geor-
ste begin al sponsor van GeoFort.
sen die kennismaken met ons vak-
ganiseerd. Het is immers een unie-
Ed van Ingen, directeur van Esri
gebied een waardevol instrument.
ke locatie en hét platform voor de
Nederland: “GeoFort draagt iets
Elkaar kunnen ontmoeten in een
geo-sector!”
wezenlijks bij. Het is allereerst be-
ontspannen en inspirerende om-
langrijk dat de geo-sector hiermee
geving biedt voor de sector en ons
Simon van Leeuwen: “Ik vind het
de handen ineen slaat om al spelen-
veel waarde. Denk bijvoorbeeld aan
leuk om te zien hoe Esri invulling
der wijs jonge kinderen bewust te
de innovatie die hieruit ontstaat.”
geeft aan hun sponsorschap en hoe
maken van geo-informatie en hier-
we gezamenlijk leuke projecten re-
voor interesse te wekken. Goede
Esri steunt GeoFort niet alleen fi-
aliseren. Esri is een partij die kennis,
geo-informatie, gedegen analyses
nancieel. Willemijn Simon van Leeu-
ervaring en software beschikbaar
en innovatieve ruimtelijke oplos-
wen, directeur GeoFort: “Ook door
stelt: een prachtige basis voor de
singen zijn cruciaal voor heden en
de inzet van man-uren en het be-
ontwikkeling van uitdagende geo-
toekomst. Doordat dit op een toe-
schikbaar stellen van software le-
games die op het fort gespeeld kun-
gankelijke manier in het GeoFort
veren zij een inhoudelijk bijdrage.
nen worden.”
23
gis voor gemeenten
Met GIS door de bomen het bos weer zien
Integratie TSD BoomBeheer in ArcGIS en ArcPad geeft meerwaarde bij inspecties. TSD Automatisering is een brede ICT-leverancier en dienstverlener, gespecialiseerd in oplossingen voor de groene (en voor een deel ‘grijze’) sector. Eén van de specialismen bestaat uit de levering en implementatie van dedicated boombeheersystemen. De opzet van een administratief boombeheersysteem begint normaal gesproken met een inventarisatie, eventueel gekoppeld met een inspectie van de opstand. Dit proces vereist een gedegen voorbereiding, de juiste hard- en software en eveneens vakkennis. Er zijn beheersystemen met- en zonder kaartkoppeling beschikbaar. De voordelen van de toepassing van een gekoppelde GIS-kaart zijn echter groter. de bomen volledig digitaal te kunnen beheren. Hiervoor zijn alle aanwezige gegevens met behulp van ArcGIS geverifieerd en waar nodig aangepast. Met de inspecties in gedachten, is gekomen tot een logische indeling van wijken en straten, die aansluit bij een vlotte inspectie; Er is dus al rekening gehouden met mogelijke looproutes door de buurten en vooral straten, die buiten als zichtbare grenzen fungeren. In de praktijk bespaart dat veel tijd, is de ervaring. Sjoerd de Boer van de gemeente Doetinchem: “Als de kaartlagen goed zijn opgezet, kan de systematiek ook voor andere mobiele inspecties en voor toezichthouders worden toegepast”. Het kan bijvoorbeeld voor zowel bomen, Foto: TSD
groen, speeltoestellen en andere inspecties gebruikt worden. Door
Voordat een beheerder boomin-
re in, dat er eenduidigheid is in de
deze basisgegevens structureel als
specties intern of extern kan uitbe-
opzet van straatnamen, gebouwen,
een sjabloon vervolgens als stan-
steden, is het van belang om eerst
wegen en kavels. Dit geldt voor de
daard op te nemen in de inspectie-
de juiste gegevens voor te bereiden.
administratieve data, alsook het
apparatuur, maakt het de voorbe-
Een optimaal samengestelde data-
kaartmateriaal waarin deze onder-
reidingstijd van een inventarisatie
set maakt de inventarisatie en ie-
delen verwerkt zijn.
of inspectie aanzienlijk korter.
baar voor zowel de opdrachtgever
Vlotte inspectie
Efficiëntie
als de inspecteur. Het optimaliseren
De gemeente Doetinchem heeft
Het TSD-beheersysteem heeft hier-
van de gegevens houdt onder ande-
destijds een project opgestart om
voor een functie om de te exporteren
dere inspectiebeurt beter beheers-
24
In ArcPad komen bij het inzoomen de boomnummers in zicht. Op de PDA kunnen de inspectiegegevens en de acties tegelijk worden beheerd. Bron: TSD
administratieve data, in dit geval de
overgezet zodat de inspecteur voor
per straat te nummeren.
boomgegevens, te laten vergezel-
een week of langer, of korter ge-
Eenmaal op de juiste locatie zorgt
len door een dbf-bestand waarin
gevens heeft. Uiteraard wordt ook
het er namelijk voor dat er geen
de ruimtelijke data zit. Het dbf-be-
extern het logboek automatisch
afhankelijkheid is van de GPS; sim-
stand wordt door de applicatie ge-
bijgehouden en bij de import in het
pelweg langs de bomen lopen is
converteerd naar een shapefile. Het
hoofdsysteem verwerkt.
voldoende, op volgorde van num-
voordeel is dat de gebruiker zonder
mering. De basiskaart help hier dan
dat hij het merkt de gegevens en
Snelheid en efficiëntie
bij de oriëntatie en is efficiënter dan
de juiste objecten geladen heeft in
Doetinchem heeft voor de boomin-
een GPS-signaal. Voor enkele bo-
ArcPad. De gemeente Doetinchem
specties PDA’s ingezet met camera
men is die aanpassing prima buiten
heeft voor de inspectie de basis-
en GPS. Door de logische opbouw
te doen, maar voor het grootschalig
kaart op de inspectieapparatuur
van de TSD-software en de speci-
doorvoeren daarvan heeft Sjoerd
gezet. Het gebruiksklaar maken
ale toolbars binnen ArdPad, had
de Boer de bomendatabase met be-
van een bomeninspectie is op deze
elke inspecteur het werken met
hulp van ArcGIS hierop aangepast.
wijze snel geregeld, er hoeft nog
mobiele software zo onder de knie.
De inspecteurs profiteren daar weer
maar één administratieve ‘datalaag’
Inspecties verlopen vlot, mede door
van, want het aantal bomen dat na-
met bomengegevens toegevoegd
groepsfuncties. Gecontroleerde bo-
gelopen kan worden per dag ligt
te worden, deze komt met een ‘pas-
men worden automatisch in ArcPad
flink hoger.
poort’ uit het TSD Boombeheersys-
op de kaart met een afwijkende
teem.
kleur gemarkeerd, zodat er altijd
Voor een ander soort inspectie kan
overzicht is in welke bomen al ge-
AUTEUR: Hans Gageler | TSD
dat bijvoorbeeld de kaartlaag met
controleerd zijn. Het bleek in de
E-MAIL: h.gageler@TSD.NL
speelobjecten uit TSD SpeelBeheer
praktijk veel effectiever om bomen
zijn. Door bovendien een selectie te maken van alleen de benodigde gegevens
tijdens
een
inspectie,
voorkom je ballast en onnodige informatievelden die moeten worden doorlopen. Het exporteren van gegevens gaat overigens supereenvoudig door de inspectieapparatuur te koppelen aan de pc en de geselecteerde boomgegevens over te zetten. In theorie is het mogelijk om dit via een internetverbinding te regelen, maar dataoverdracht met een kabel is sneller, voordeliger en betrouwbaarder dan dataoverdracht in het veld. Er kunnen meerdere beurten worden
Bron: TSD
ArcGIS verrijkt met de TSD Toolbars kan op basis van de administratieve database de weergave sturen van levende en gekapte bomen met geslacht of kroondiameter. Daarnaast kunnen ook openstaande acties voor onderhoud met één druk op de knop in een kaart worden weergeven.
25
Gis voor verzekeringen
Ruimtelijk inzicht stelt Achmea in staat klanten beter te ontzorgen
Achmea ontzorgt. Dat wil het bedrijf niet alleen naar de buitenwereld communiceren, maar ook intern. In dat kader is in 2009 gestart met de introductie van GIS. Alles met ĂŠĂŠn doel: de meest vertrouwde verzekeraar te zijn, waar de klant zich goed verzekerd weet. 26
De verzekeringsmarkt is geen echte
Oriëntatiefase
Dat biedt onze binnen- en buiten-
groeimarkt. Mensen hebben zich-
Bovenstaande ontwikkelingen wa-
diensten alleen maar kansen om
zelf en hun bezittingen meestal al
ren reden voor Achmea zich te ori-
bijna real-time en overal informatie
verzekerd. Het gaat er vooral om
ënteren op de mogelijkheden van
te kunnen raadplegen en te delen,
nieuwe klanten te trekken en be-
het gebruik van geo-informatie. Bert
ook met klanten, waarbij we merken
staande klanten te binden met dien-
van Rest, Geo Consultant en Rob
dat visuele informatie het wint van
sten en producten die nóg beter op
Bakker, Specialist Verzekeringstech-
de tekstuele.”
hun wensen zijn afgestemd.
niek bij Achmea zagen beiden de toegevoegde waarde van GIS in de
Van Rest: “Als partner hebben we
Weten waar klanten zijn
verzekeringsprocessen. Zij brachten
gekozen voor Esri Nederland; zij zijn
Door nieuwe wet- en regelgeving,
dat onder de aandacht van het ma-
niet alleen wereldmarktleider op het
zoals de verkorte loopduur van
nagement, wat uiteindelijk leidde
gebied van GIS. En ook omdat ze al
contracten, gewijzigde belonings-
tot een investering in GIS.
SAP en Microsoft-partner zijn, een
structuur en versterkte zorgplicht
pré voor Achmea IT.” Achmea koos
voor verzekeraars, zullen mensen
Bert van Rest is al jaren verantwoor-
voor de implementatie van een GIS-
zich eerder op producten bij andere
delijk voor de inkoop en onder-
basisvoorziening. Hieraan worden
verzekeraars oriënteren. Als verze-
steuning van IT-diensten, zoals de
maatwerkapplicaties
keraar is het mede daarom zaak te
Cyclomedia Globespotter. Deze tool
Van Rest: “We moeten nog veel le-
weten waar je klanten zich bevin-
wordt gebruikt bij deskresearch. Rob
ren en dan is het prettig om een
den, wat ze verzekerd hebben en
Bakker kwam met het idee over een
partner met ervaring aan je zijde
hoe je je met een interessant verze-
verdere ‘positiebepaling’ van klan-
te hebben. We zijn dan ook zeer te
keringsaanbod kunt onderscheiden.
ten. Niet alleen waar ze gevestigd
spreken over de dienstverlening van
Dit alles op een zo efficiënt moge-
zijn is belangrijk, maar ook wat hun
Esri. Als er een specialist nodig is,
lijke manier.
omgevingsrisico’s zijn. Bert trekt in-
wordt deze direct ingezet. Op deze
middels de kar van het Achmea
manier wordt onze businesskennis
Bovendien is de verzekeringsbran-
IT-GEO Competence Centre (Geo
optimaal gecombineerd met GIS-
che gebonden aan de Europese
CC). Rob heeft vanuit zijn verzeke-
kennis.”
Solvency II-wetgeving. Die schrijft
rings-specialisme een coördinerende
onder meer voor dat verzekeraars
rol en ondersteunt de Achmea-ver-
moeten garanderen dat ze voldoen-
zekeraars met het opzetten van hun
Verzekeringnemers in kaart
de reserves hebben om mogelijke
GIS-projecten.
Onder de paraplu van Achmea val-
toegevoegd.
len onder meer Centraal Beheer
grootschalige schadeclaims uit te kunnen betalen. Voor Achmea is het
De juiste kennis in huis halen
Achmea, FBTO, Interpolis, Avéro
daarom belangrijk om te weten wat
Bakker: “Door de snelle ontwikkeling
Achmea, Zilveren Kruis en Agis Zorg-
het totale (gecumuleerde) risico is
van zowel de IT-techniek als de ont-
verzekeraar. Een mix aan verzeke-
op specifieke locaties, zeker als daar
sluiting van gegevens door overhe-
ringsmaatschappijen die elk hun
verschillende polishouders dicht bij
den – denk bijvoorbeeld aan de Ba-
eigen aanbod kennen en door de
elkaar wonen en werken. Zoals in
sisregistratie Adressen en Gebouwen
jaren heen onder de paraplu van
een winkelcentrum of op een bedrij-
(BAG) - wordt geo-data steeds volle-
Achmea zijn gekomen. Gevolg is
venterrein.
diger, juister en sneller beschikbaar.
een veelvoud aan klanten die bij de 27
Gis voor verzekeringen
“Door GIS kunnen we nieuwe producten ontwikkelen en kosten besparen.”
diverse labels verzekeringen hebben
beeld zegt in dit geval immers meer
worden gekoppeld. Dit alles kan
afgesloten. De gemene deler in de
dan een tabel met postcodes.”
in één visueel beeld inzichtelijk ge-
vele databases met klant- en polisin-
maakt worden. De meerwaarde zit dan in het beter adviseren op het ge-
voldoende voor een compleet ruim-
Geografisch inzicht biedt grote meerwaarde
telijk beeld?
Luchtfotografie speelt een belang-
beteren van de dienstverlening met
Bakker: “Als gevolg van de samen-
rijke rol bij het in kaart brengen van
de juiste producten. Verzekeringsad-
voeging van de diverse schadever-
verzekerde locaties en daarmee ook
viezen kunnen zo veel gerichter toe-
zekeraars is het lastig om een totaal-
de risico’s. Bakker: “Met GIS kun-
gespitst worden, omdat de situatie
beeld van onze verzekeringnemers
nen we, aan de in beeld gebrachte
van de klant vooraf beter bekend is.
te krijgen. Een postcode voldoet
objecten allerlei data toevoegen.
Door vanuit het gemeenschappelijke
deels om de locatie te bepalen, maar
Bijvoorbeeld de omgevingsfactoren.
verrijkte beeld te werken, wordt de
is niet afdoende. In een winkelcen-
Te denken valt aan bedrijven met
efficiëntie van medewerkers ver-
trum komen bijvoorbeeld diverse
brandgevaarlijke processen of vuur-
hoogd en daardoor worden kosten
postcodes voor, waardoor het lijkt
werkopslag in de directe omgeving,
bespaard. Dat is weer in het voor-
of deze verzekerden niet bij elkaar in
maar ook aan een brandweerkazer-
deel van onze klanten, want niet ge-
de buurt zitten. Blijkt bij een calami-
ne of preventieve maatregelen zoals
maakte kosten hoeven immers niet
teit – zoals brand – dat wel zo te zijn,
bewaking op bedrijventerreinen.”
te worden doorbelast.”
dan ontstaat een opeenstapeling
Ook
van schade. Om dit risico af te top-
kunnen worden meegenomen, zoals
Toekomst vol kansen
pen is het soms noodzakelijk om het
de kans op waterophoping op grote
Van Rest: “Ik ben er van overtuigd
te herverzekeren. Met GIS zijn we in
platte daken of blikseminslag.
dat het aantal GIS-toepassingen bij
formatie is de postcode. Maar is dit
meteorologische
bied van schadepreventie en het ver-
invloeden
Achmea snel zal toenemen. Door GIS
staat om letterlijk in één oogopslag inzichtelijk te krijgen wie waar zit en
Aan elk object kunnen de lopende
kunnen we namelijk nieuwe produc-
wat er is verzekerd. Een geografisch
verzekeringen en geclaimde schaden
ten ontwikkelen, kosten besparen en meer klantgericht werken, alleen is niet iedereen zich daar al van bewust.” Bakker: “Daar is voor Bert en mij een uitdagende rol weggelegd, want waar overheden al ruime ervaring hebben met GIS, staat Achmea aan het begin van de ontwikkelingen. Wel kunnen we stellen dat deze ontwikkeling ons voorsprong en onderscheidend vermogen geeft.”
AUTEUR: Karen Bos E-MAIL: contact@esri.nl 28
Impuls voor verzekeraars “Verzekeraars hebben te maken met toenemende concurrentie, dalende groei in de markt en meer verplichtingen uit wet- en regelgeving. Als gevolg van deze ontwikkelingen moeten verzekeraars efficiënter werken en hun inzicht in risico’s en kansen verbeteren. Ze worden gedwongen tot verdere verbetering van processen, verlaging van kosten en verhoging van klanttevredenheid. Tegelijkertijd maken nieuwe ontwikkelingen zoals webservices, mobiele toepassingen, de BAG en hoogwaardige kaart-, beeld- en fotomateriaal het mogelijk om meer informatie met een hogere kwaliteit toe te passen in bestaande processen. Dat betekent dat bestaande systemen en processen nog beter tot hun recht kunnen komen door ze te verrijken met geografische informatie. Geografische informatiesystemen helpen verzekeraars onder meer bij het vaststellen van de locaties van risico, invloed van de omgeving, het analyseren van cumulatie (het samenkomen van risico’s op een polis of locatie), het vereenvoudigen van inspecties en calculaties, optimaliseren van marketing, handhaven van kwaliteitsnormen en werken met objecten zonder bezoekadres. Hierdoor dalen de kosten en verbeteren de operationele prestaties. GIS van Esri geeft antwoord op vragen als ‘wat is waar?’, ‘waarom is het daar?’ en ‘wat is de relatie met de omgeving en mijn bedrijfsvoering?’. Tientallen verzekeraars maken dagelijks gebruik van oplossingen van Esri. Naast Achmea zijn dat bijvoorbeeld Royal Sun Alliance (RSA), Swiss Re, Munich Re en Norwich Union. Esri Nederland ondersteunt verzekeraars en hun relaties met software, diensten en opleidingen.”
Meer informatie? E-mail naar Miloš van Leeuwen via mvanleeuwen@esri.nl.
GIS helpt verzekeraar beter presteren. 29
Gis voor iedereen
Verhalen vertellen, met kaarten?! Open data voor iedereen...?
Kaarten helpen ons beter te begrij-
gedeeld worden. Maar het gaat
willen graag overal snel en gemak-
pen wat er om ons heen gebeurt
verder. Iedereen kan daarmee weer
kelijk informatie tot zich nemen.
en wat we daarmee kunnen doen.
andere kaarten maken, de kaartin-
Die informatie wordt toegankelijk
Kaarten vertellen ons een verhaal.
formatie beheren en deze delen
via services, webmaps en apps. Dat
ArcGIS Online maakt het mogelijk
met anderen.
dit daarna bruikbaar en inzetbaar
om heel eenvoudig kaarten te ma-
is voor iedereen, dat is heel ge-
ken en te delen met anderen, he-
Makkelijk
lemaal online. Hartstikke handig,
Jeroen Aarts, business consultant
maar ook eenvoudig en leuk! Vertelt
bij Esri Nederland, is erg enthou-
Praktisch
u al met kaarten? En uw buurman?
siast over de mogelijkheden van
Op ArcGIS Online komen verschil-
ArcGIS Online is er voor iedereen!
ArcGIS Online. “Het portaal biedt
lende gebruikers bij elkaar: de
een
GIS-professional
fantastische
bruiksvriendelijk”
infrastructuur
die
zijn
werk
Het YouTube voor geografische
voor het laagdrempelig werken
toegankelijk wil maken, een be-
informatie. Zo zou je ArcGIS On-
met geografische informatie.” Het
leidsmedewerker die gegevens uit
line kunnen typeren. Via ArcGIS.
belangrijkste kenmerk van online
zijn spreadsheets wil visualiseren
com kan ruimtelijke informatie
werken is vooral dat het makke-
en analyseren en iemand die ge-
vastgelegd worden en vervolgens
lijk is, geeft Aarts aan. “Mensen
woon even een kaart wil maken en
30
deze wil delen. Aarts: “ArcGIS Online bevordert deze samenwerking en het delen van informatie. Binnen ArcGIS Online zijn veel basiskaarten en datasets gratis beschikbaar gesteld door Esri, maar ook door GIS-professionals en de gebruikers over de hele wereld.” Een gemaakte webkaart is meteen beschikbaar en vindbaar in de online catalogus. Gebruikers kunnen het werk privé
Bron: Esri
houden, maar ook delen met anderen in groepen of de kaart voor iedereen openstellen. Delen kan via
tilt geografische informatie naar
open. Organisaties stellen er data
e-mail en social media.
een hoger niveau door kaarten en
beschikbaar en de data is meteen
analysefuncties te verbinden: ‘in-
bruikbaar. Dit is dan ook de ideale
Fun
telligent web maps’. Of, in goed
plek voor open data.”
Naast dat het werken met ArcGIS
Nederlands: ‘slimme webkaarten’.
Online makkelijk en praktisch is,
Toegankelijk op elk apparaat. Of je
Voor organisaties
moet het ook vooral leuk zijn, geeft
nu op een desktop werkt en via Ar-
Esri werkt continu aan uitbrei-
Aarts aan. “Als het zo makkelijk is
cGIS Online een service aanroept,
ding van ArcGIS Online. Het por-
om een kaartje te maken, dan is dat
ergens mobiel in het veld werkt,
taal wordt een compleet online
ook geweldig om te doen. Zeker als
een webapplicatie gebruikt of één
GIS-systeem. ArcGIS Online biedt
je het resultaat ziet. Met relatief
met je smartphone of iPad. ArcGIS
straks (vanaf begin december in
weinig inspanningen kun je een
Online verbindt mensen via de
bèta) de mogelijkheid om data te
mooie en informatieve kaart ma-
‘slimme webkaarten’ met nuttige
uploaden en beschikbaar te stel-
ken. Dus: ArcGIS Online is bedoeld
informatiebronnen.
len als services. Aarts: “Dit stelt kleine organisaties in staat om
voor nuttig werk, maar maakt het
Open data
ook met GIS aan de slag te gaan
ArcGIS.com is een portaal waar ie-
en data voor iedereen beschikbaar
Slimme kaarten
dereen toegang toe heeft. Aarts:
te stellen. Ook voor grote organi-
Geografische informatie van ieder-
“Delen is het centrale kenmerk van
saties geeft dit de mogelijkheid
een, voor iedereen, in de cloud. Het
ArcGIS Online. Het maakt data dus
om hosted services beschikbaar
ook veel leuker!”
“ArcGIS Online de ideale plek voor open data.” 31
Gis voor iedereen
“ArcGIS Online maakt het werk leuker.”
te stellen via een centraal be-
nen met een kaartje op de website;
pij, en het verbindt mensen steeds
heerde
Or-
de toepassingen van ArcGIS Online
meer, steeds sterker.
ganisaties kunnen binnen enkele
zijn talrijk. Ook de wijze waarop
maanden een deel van ArcGIS
plannen worden gemaakt voor de
Online voor alleen hun eigen or-
inrichting van stad & land veran-
AUTEUR: Harmen van Doorn
ganisatie beschikbaar stellen. De
deren. Het is niet meer de profes-
E-MAIL: contact@esri.nl
interface en de functies van het
sional of bestuurder die een plan
organisatiedeel is helemaal naar
maakt en via inspraakprocessen de
Voorbeelden over het gebruik van
eigen smaak in te richten, met een
mening van betrokkenen tot zich
ArcGIS Online:
ArcGIS Online voor uw organisatie!
neemt. Via co-creatie kunnen men-
esri.com/software/arcgis/arcgison-
sen al veel eerder de plannen stu-
line/videos.html
geo-infrastructuur.”
Toepassing
ren. Dus: eerst vragen wat mensen
GIS verbindt en visualiseert infor-
willen en daarna een plan maken.
matie, dit leidt tot waardevolle inzichten. Beslissingen nemen en
GIS is overal
de achtergrond hiervan commu-
Overal is geo-informatie. En geo-
niceren is met kaarten stukken
informatie kan door middel van
eenvoudiger.
die
ArcGIS Online op een eenvoudige
waar dan ook meer zicht willen op
manier ook overal aanwezig zijn.
bedrijfsinformatie, of dat de web-
Geo wordt steeds meer, steeds
master het nieuws wil ondersteu-
dieper verweven in maatschap-
Of
managers
Bron: Esri
Bron: Esri
Geografische informatie van iedereen, voor iedereen, in de
Op ArcGIS Online vindt u naast basiskaarten en content ook
cloud.
tools en apps.
32
‘Staat uw data al op ArcGIS Online?’ De Global Topographic Community Basemap is een wereldwijd dekkende topografische basiskaart op ArcGIS.com. Hij is opgebouwd uit twintig schaalniveaus, met de best beschikbare topografische data die schaalafhankelijk wordt weergegeven. Alleen daarom al een beter alternatief ten opzichte van Google Maps en Bing Maps. Deze basiskaart is beschikbaar voor zowel het grote publiek, organisaties waar geo-informatie op projectbasis wordt gebruikt en uiteraard voor de GIS-professionals die grote waarde hechten aan betrouwbare data. Staat uw data eigenlijk al wel op ArcGIS Online? En waar kunt u deze data straks makkelijk vinden? Joris Bak, product consultant en curator van ArcGIS Online: “Steeds meer gebruikers delen geo-informatie via ArcGIS Online. Om u te helpen de juiste Nederlandse gegevens terug te vinden gaat Esri ArcGIS Online lokaliseren. Er komt een Nederlands ArcGIS Online-portaal en daarbinnen maak ik voor u verwijzingen naar Nederlandse initiatieven, basemaps en apps. U kunt ook eigen kaarten en apps registreren op ArcGIS Online. De mooiste en veelgebruikte kaarten plaatsen wij dan op de homepage of in de galerijen. Zo wordt het nog eenvoudiger voor gebruikers om deze informatie te vinden en te gaan gebruiken. Dat is wat ik voor ogen heb met het beschikbaar stellen van een Nederlands ArcGIS Online-portaal. Naast het portaal maakt en beheert Esri ook diverse basiskaarten die u kunt gaan gebruiken als ondergrond. Voor de Global Topographic Community Basemap gebeurt dat op basis van data die organisaties specifiek voor deze basiskaart beschikbaar stellen. Ook u kunt hier aan bijdragen.” Werk mee aan de basemap van Nederland! Wilt u ook uw data plaatsen op ArcGIS Online en heeft u daar vragen over? Neem contact op met Joris Bak, via +31 (0)10 217 07 00 of jbak@esri.nl.
“Uw data nog beter vindbaar, dat is wat ik voor ogen heb.” 33
Gis
GIS Conferentie
verbindt!
Trimble verbindt GIS De GIS Conferentie 2011 kreeg het thema ‘GIS verbindt’ mee. Ook bij de nieuwste GIS-hardware van Trimble is dit thema kenmerkend. Voor veel bezoekers van de conferentie was een bezoek aan onze stand de eerste kennismaking met de Trimble GeoExplorer 6000-serie, een bijzonder nauwkeurig handheld GPS-systeem voor GIS-inventarisaties. Dankzij de draadloze communicatietechniek van de GeoExplorer staat de veldmedewerker in verbinding met medewerkers op kantoor en online gegevens. Denk hierbij aan een verbinding met ArcGIS Server voor het real-time opvragen van kaarten en data, die gebruikt kunnen worden voor mutaties in het veld. Dit gecombineerd met de nieuwste en meest nauwkeurige GPS-technologie, zorgt voor de ideale handheld als het gaat om het verrichten van nauwkeurige plaatsbepaling onder alle omstandigheden. Kijk voor meer informatie of een demonstratie op www.geometius.nl
AUTEUR: Emiel Verdel E-MAIL: e.verdel@geometius.nl
Veldmedewerker in verbinding met kantoor en online gegevens. 34
Tensing’s Map Driven Asset Management
Grip op software en data kwaliteit
Belangrijke trends binnen de netbeheerdersmarkt stel-
Realworld Systems biedt met het 360° Quality Frame-
len nieuwe eisen aan operationele bedrijfsvoering en
work een gestructureerde aanpak voor een blijvende
informatiemanagement. Wat zijn de gevolgen en hoe
kwaliteitsverbetering van software en geo-data in een
spelen netbeheerders hier op in?
organisatie.
Naast veiligheid en kwaliteit voegen innovatie, markt-
Vraag tien software specialisten naar de definitie van
werking en regulering een nieuwe pijler toe aan de be-
softwarekwaliteit en u krijgt tien verschillende ant-
drijfsvoering van netbeheerders: efficiency. Efficiency in
woorden. Om in deze dynamiek grip op kwaliteit te
operatie, informatiemanagement en communicatie.
krijgen, ontwikkelde Realworld Systems het 360° Quality Framework. Toepassing leidt tot een onafhankelijke
De integratie van datasets, applicaties en processen
kwaliteitsrapportage die ook de ontwikkeling in de tijd
is een vereiste voor een efficiënte inrichting van deze
zichtbaar maakt. Een prachtig middel om softwarekwa-
processen. In Tensing’s visie hierop staan locatie en tijd
liteit gedurende een outsourcing-proces te monitoren.
centraal. De afbeelding geeft een kwaliteitsrapportage weer. De Op basis van locatie (GIS) wordt informatie uit verschil-
donkere vlek geeft aan dat de applicatie hoog gescoord
lende bronnen ontsloten en gecombineerd. Typische
heeft op usability (links). Op beveiliging (boven) is de
netwerkgegevens, maar ook gegevens als gepland on-
score laag: een potentieel risico dat aandacht verdient.
derhoud, bodeminformatie, objecthistorie en inciden-
Soortgelijke toepassingen zijn voor geodata be
ten. Tensing optimaliseert een grote verscheidenheid
schikaar.
aan processen binnen utilities, variërend van incident management tot het opnemen van eenvoudige inspec-
Kijk voor meer informatie op www.realworld-systems.com
tierapporten. De interactie tussen administratie- en ruimtelijke gegevens staat centraal bij alle toepassingen. AUTEUR: Martijn Nanninga Kijk voor meer informatie op www.tensing.com
E-MAIL: martijn.nanninga@realworld-systems.com
AUTEUR: Sophie Verbeek E-MAIL: sverbeek@tensing.com
Integratie van datasets, applicaties en processen leidt tot efficiency.
Prachtig middel om softwarekwaliteit te monitoren. 35
GIS onmisbaar voor waterschappen
Gis voor Waterschappen
Het waterschap Reest en Wieden kan niet zonder GIS. Op verschillende gebieden is geo-informatie niet meer weg te denken en het waterschap zoekt voortdurend naar nieuwe mogelijkheden om GIS in te zetten. Want waarom alles zelf doen als het sneller, beter en gemakkelijker kan? “Een waterschap is altijd met ruimtelijke informatie bezig, en al die aspecten worden met GIS samengebracht.” Bron: Waterschap Reest en Wieden
Het Waterschap Reest en Wieden is
en waterkering. Zijn collega Wol-
GIS, zoals Vergunningverlening en
een groot waterschap in de provin-
fram Schmidt is Beleidsadviseur Be-
Handhaving. Schmidt: “Bij Handha-
cies Drenthe en Overijssel. In 2000
drijfsinformatie met als hoofdtaak
ving hebben we één keer per jaar
werd het waterschap geboren uit
alles wat met geo-informatie te
een schouw, dan kijken we of de
een fusie van de waterschappen
maken heeft. “Ons gebruik van GIS
sloten voldoende zijn onderhou-
Meppelerdiep en Wold en Wieden.
varieert van beperkt gebruik via
den. Dat – en alle correspondentie
GeoWeb tot ArcGIS al dan niet ge-
daar omheen – is via GIS volledig
Geautomatiseerd
koppeld aan het waterschapsbrede
geautomatiseerd.”
Luberto Kruidhof is coördinator
informatiesysteem IRIS.”
Scenario’s
van het cluster Meten en houdt zich bezig met de waterkwaliteit,
Reest en Wieden gebruikt GIS fei-
Kruidhof: “Het uitbaggeren van
biochemie, fysische gegevens en
telijk voor hun vier hoofdtaken:
sloten is ook een goed voorbeeld.
het
vaarwegbeheer, waterkering, wa-
Alle gebruikers van de grond die
beheert
terzuivering en waterkwantiteit.
aan het water ligt, worden mas-
het cluster de GIS–componenten
Daarnaast zijn er veel processen en
saal aangeschreven. Hydrologen
weg- en waterbeheer en de weg
afdelingen die gebruikmaken van
gebruiken een aantal basiskaarten
beheren
teitstanden.
36
van
waterkwanti-
Daarnaast
“Zonder GIS 10 procent meer fte’s nodig.” – bodemkaart, grondwatertrap-
hebben. Wanneer bijvoorbeeld een
wat de verwachte opbrengsten zijn,
penkaart, Actueel Hoogtebestand
schouw volledig met de hand zou
en of een investering dus loont.
Nederland – om te bepalen wat
gebeuren en iedereen apart zou
Kwantitatieve opbrengsten zijn snel
het optimale peil is in een bepaald
worden aangeschreven, dan ben je
te meten, kwalitatieve opbrengsten
gebied. Bij natuur zal dat gebied
een week bezig. Met GIS een kwar-
– zoals geautomatiseerd de water-
natter zijn, dan wanneer het ge-
tier.”
toevoer in een gebied monitoren en
bied een
Het huidige systeem is ook veel
besturen, wat de opbrengst voor de
krantvriendelijker, oppert Kruidhof.
landbouw verhoogt – zijn lastiger fi-
“Ik heb nog meegemaakt dat er een
nancieel inzichtelijk te maken.”
landbouwbestemming
heeft is.” “Verder gebruiken we GIS om een
plakkaat aan de boom werd gehan-
gebied in een model te stoppen.
gen: ‘Het Waterschap komt dit na-
Waterschap Reest en Wieden ziet
Momenteel zijn we bezig met het
jaar baggeren’. Nu kun je met GIS
de toekomst met GIS positief tege-
implementeren van een Beslissing
kadastrale percelen selecteren en
moet. Schmidt somt op: “Meer met
Ondersteunend Systeem (BOS) voor
even later ligt er bij de betreffende
webapplicaties via internet werken,
het peilbeheer. We willen daarmee
eigenaren een persoonlijke brief op
net zo verweven als een office pak-
scenario’s kunnen uitvoeren, om
de mat – geheel geautomatiseerd.”
ket op elke pc. Daarnaast komt er
te zien wat de gevolgen zijn van
steeds meer data beschikbaar; alle
Smartphones
overheden laten straks een paar
neerslag in 24 uur. De GIS-applicatie
Kortom, de toegevoegde waarde
keer per jaar luchtfoto’s maken. Die
geeft ruimtelijk weer wat er dan ge-
van GIS is voor een waterschap
stellen wij permanent aan iedereen
beurt in dat gebied.”
onmisbaar. “Een waterschap is al-
beschikbaar. Bovendien worden de
tijd met ruimtelijke informatie be-
hoogtecijfers steeds nauwkeuriger,
Besparing fte’s
zig en al die aspecten worden met
en
Schmidt, aanvullend: “Als je een
GIS samengebracht”, concludeert
gaan via een webserver – veel ac-
dam wilt neerleggen in een sloot
Schmidt. Zijn collega Kruidhof mij-
tueler dan nu – grotendeels via GIS
met een duiker – een ondergrondse
mert over uitdagingen voor de toe-
naar alle medewerkers.”
buis onder een wegdek waar water
komst. “We zijn nu bezig GIS mobiel
doorheen stroomt – dan berekenen
te maken, dus GIS bij de medewer-
Toekomstmuziek? “Ik durf in deze
wij via GIS wat de eventuele opstu-
kers in het veld brengen via bijvoor-
markt niet verder dan 3 jaar voor-
wing zal zijn van de duiker en hoe
beeld smartphones. Onze mensen
uit te kijken; ik had 4 jaar geleden
groot die moet zijn.” Schmidt heeft
die op tractors rijden of het peil
niet voorzien dat de smartphone zo
een jaar of vijf geleden geprobeerd
beheren, werken daar al mee; de
wijdverbreid en functioneel zou zijn
uit te rekenen wat het waterschap
muskusrattenbestrijders en vergun-
als nu, inclusief GIS-oplossingen.
met GIS aan fte’s bespaart. “Toen
ninghandhavers straks ook.”
Maar 1 januari 2015 moet dit alles
bijvoorbeeld
honderd
millimeter
concludeerde ik dat we 10 procent
alle
basisregistratiegegevens
geïmplementeerd zijn.”
meer medewerkers zouden moe-
Verweven
ten hebben om dezelfde informatie
Schmidt geeft aan dat de investerin-
te verzamelen. We zouden op een
gen duidelijk moeten worden ver-
AUTEUR: Wilfred Hermans
aantal terreinen – zoals de teken-
antwoord: “De laatste jaren moeten
E-MAIL: waterschappen@esri.nl
kamer – er vijf mensen bij moeten
we richting ons bestuur aangeven 37
Esri Certificerings Programma cErtificErEN? Voor u • Toetst uw ArcGIS-kennis en ervaring • Onderscheidt u op de arbeidsmarkt • Verzekert dat u álles uit ArcGIS kunt halen • Geeft vorm aan uw eigen groei en ambitie
Voor uw organisatie • Maximaliseert het rendement van uw ArcGIS-producten • Maakt opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden voor medewerkers helder • Toont de kennis en ervaring binnen uw organisatie op basis van standaarden • Doelgericht investeren in uw medewerkers
Esri Nederland biedt • Skills Review Trainingen • Leerpaden • Individuele en/of groepsbegeleiding • Advies
38 esri.nl/opleidingen
Het examen wordt afgenomen door een onafhankelijk certificeringsinstituut
waarom
Frisje??? Ik ben op ontdekkingsreis. Samen met Esri. We verkennen elkaars wereld, omdat er veel mogelijkheden zijn. Loopt u een stukje mee? Wij, Datlinq, ondersteunen fabrikanten van levensmiddelen (bijvoorbeeld Red Bull) en grossiers (bijvoorbeeld Sligro) om effectiever en efficiënter te werken. Dagelijks maken verkoop- en marketingprofessionals uit de foodservice- en retailmarkt gebruik van onze diensten. Om nieuwe klanten te vinden, klanten succesvoller te maken of meer bezoeken per dag te realiseren. We hebben een schat aan informatie: een online database met 230.000 verkooppunten. Alle restaurants, scholen en ziekenhui-
Column
“Google Maps voldeed niet. Het gaat om méér dan stippen.”
zen waar je een frisdrankje, een ijsje of een exquise diner kunt kopen, zitten in deze unieke database. Dankzij deze database kunt u altijd en overal uw favoriete drankje kopen. In de foodservice-markt, waar de strijd om de klant tussen merken op het scherpst van de snede gevoerd wordt, moeten de bedrijven altijd slimmer dan de concurrent te werk gaan. Slimmer betekent: effectiever en efficiënter dan de concurrent en gericht op de klant. Daar hebben wij allerlei oplossingen voor, zoals een specifiek CRM-systeem en data-analysemethoden. Maar food outlets hebben ook allemaal een locatie, dus iets met kaarten doen was ook voor ons een open deur. Na experimenten met Google Maps ondervonden we dat het om méér gaat dan wat stippen op een kaart. Zo ontdekte Datlinq samen met Esri waar de echte kracht van geografische informatie ligt: in de analyses. De mooiste ervaring was die van een grote frisdrankenfabrikant. Zij zochten een oplossing voor het optimaliseren van de salesrayons. ‘Hoe bezoekt een vertegenwoordiger zo slim mogelijk zijn klanten?’, gerubriceerd naar de meest waardevolle klanten (goud, zilver en brons) met zo min mogelijk kilometers en reistijd. Reistijd is immers geld, reistijd is geen salestijd en boven alles telt ook ons imago: ‘go green’, dus minimaliseer CO2-uitstoot! Waar onze ontdekkingsreis eindigt weten we nog niet, maar de reis is verfrissend en het einddoel veelbelovend. Zoveel is duidelijk. Frisje? Eerst een GIS’je! AUTEUR: Jim van der Jagt | Datlinq E-MAIL: vanderjagt@datlinq.nl 39
gis voor gemeenten
Veiligheidsdashboard dringt criminaliteit terug in gemeente Tilburg (Stads- en regioscan, 2010). Over deze criminele structuren is in de loop van de tijd veel data verzameld, maar analyse van deze data is nodig om de vaak wisselende structuren te doorgronden.
GIS + BI = GBI In heel veel gemeenten, en dus ook in Tilburg, zien we dat de ene groep medewerkers zich bezighoudt met GIS en weer anderen zich bezig houden met Business Intelligence. Over het algemeen zijn dit redelijk gescheiden werelden, terwijl er op managementniveau Foto: Sabine Put
een sterke behoefte bestaat om deze kennis te combineren en te
Criminaliteitsbestrijding is voor veel gemeenten een hot issue. Het is moeilijk
integreren. Enerzijds om met meer
om grip te krijgen op de misdaad. Met het ontwikkelde veiligheidsdashboard
dimensies te kunnen analyseren en
wordt dit een stuk vereenvoudigd. Beschikbare statistische data wordt ge-
anderzijds om ook gemakkelijker,
combineerd en geanalyseerd: Geospatial Business Intelligence. Zo wordt een
wanneer gewenst, nieuwe dimen-
goed beeld verkregen over waar de probleemgebieden zich bevinden, en
sies toe te voegen.
kan worden bepaald hoe de politie het meest effectief kan worden ingezet. In 2010 zijn het de Criminele GeHet was 2001 toen we E-mergo
idealen als Dashboard Veiligheid...
legenheids Structuren die een be-
oprichtten. Uiteraard hadden we
Via Esri Nederland kwamen wij in
langrijke rol spelen, in 2012 is er
daarbij onze idealen. We zouden
2010 in contact met de gemeente
misschien weer een ander verkla-
met onze Business Intelligence-
Tilburg om hen te helpen met hun
rend aspect. We moeten dus op
kennis de wereld gaan verbeteren,
‘Dashboard
meerdere
samenwerking tussen afdelingen
meente Tilburg heeft te maken met
Door
optimaliseren, informatiestromen
een hoge positie op de landelijke
analysemogelijkheden toe te voe-
effectief en efficiënt inrichten et
lijst met GVI-scores, de Gemeente-
gen aan Business Intelligence. Ook
cetera, et cetera, et cetera. Overal
lijke Veiligheids Index. Deze hoge
wel Geospatial Business Intelligen-
waar we zouden worden inge-
positie blijkt voornamelijk terug te
ce genoemd.
huurd, zouden de kosten dalen
voeren op diefstal, woninginbraak
en de winst omhoog schieten. Ui-
en geweld. De criminele structuren
Alleen GIS
teraard hebben we vele projecten
waardoor deze delicten ontstaan,
Natuurlijk kunnen we met alléén
succesvol afgerond, maar zelden
zijn voor een deel de motor ach-
GIS ook analyseren, echter dan
hadden deze zulke hoogstaande
ter de registratie van de aangiften
moet ik toch even aan mijn zoontje
40
Veiligheid’.
De
ge-
manieren
bijvoorbeeld
analyseren. geografische
aan te treffen. Anton Mureau, afdeling
Onder de motorkap
staf veiligheid van de gemeente Tilburg:
In Tilburg wordt gewerkt
“Een beeld zegt meer dan 1000 woor-
met IBM Cognos voor repor-
den of 20 staafdiagrammen. Met SpotOn
ting. IBM SPSS is gebruikt
gaan we de ‘wat’-vraag zeer effectief in-
om risicogebieden te voor-
tegreren met de ‘waar’-vraag. Als eerste
spellen. Cendris heeft de-
gaan we ons richten op de problematiek
mografische data beschik-
rondom de Hennepteelt.”
baar gesteld om te kunnen zoeken
Bron: Gemeente Tilburg
naar
verklarende
De juiste aanpak
variabelen voor criminali-
De kracht van het ontwikkelde dash-
teit. ArcGIS wordt gebruikt
board is dat aan veel knoppen gedraaid
voor het nodige kaartmate-
kan worden, net zolang tot er voldoende
riaal. En ‘last but not least’,
detail is om de juiste beslissing te nemen.
de brug tussen GIS en BI
Het feit dat Tilburg een hoge GVI-index
wordt gelegd door SpotOn.
heeft, geeft nog geen houvast om de col-
SpotOn maakt het mogelijk
lega’s van de politie efficiënt in te zetten.
om geografische selecties te
Pas als je ontdekt welke Criminele Gele-
maken in een IBM Cognos-
genheidsStructuur (CGS) actief is in een
omgeving, waarna de selec-
bepaalde wijk, kan je veel effectiever je
tie doorwerkt in alle andere
middelen inzetten.
grafieken, crosstabs, lijstjes, ...etc.
denken die met een hamer een schroef in
De ene groepering staat meer bekend
het hout mept. Het kan wel maar het is
om hun drugsproblematiek, terwijl een
niet optimaal. BI bewijst zijn meerwaar-
andere groep juist weer aangepakt moet
de - zonder te denken dat dit de comple-
worden op het gebied van vermogensde-
te lijst is - op het gebied van de statistiek,
licten. Door in het juiste gebied op het
het kunnen exploreren naar verbanden
juiste moment de meest geschikte aan-
die je van te voren niet weet en het mul-
pak te kiezen, zijn we in staat om de GVI-
tidimensionele karakter.
score te verbeteren.
Het moet mogelijk zijn informatie tegen
We kijken terug op een project waar we
allerlei dimensies af te zetten, waaronder
inderdaad de wereld in Tilburg verbeteren
geografische gebieden. Hier raken we de
en de samenwerking tussen afdelingen op-
kern van de oplossing ‘Dasboard Veilig-
timaliseren. Op naar de volgende gemeen-
heid’, met al zijn mogelijkheden om de
te met criminaliteitsproblematiek!
GVI-index omlaag te brengen. Bijvoorbeeld door heel gericht meer blauw op straat in te zetten in die gebieden waar
AUTEUR: Jaco Geluk | Directeur E-mergo
we verwachten de meeste criminaliteit
E-MAIL: jaco.geluk@e-mergo.nl 41
Gis verbindt!
Iedereen zijn “Het AppLab biedt klanten, partners, studenten en medewerkers van Esri Nederland de mogelijkheid om op een laagdrempelige manier kennis op te doen van kaarten en apps. Maar niet alleen onze bekende GIS-mensen, maar ook de voor ons onbekende appbouwers. Het is een plek om samen technische innovaties met het ArcGIS-platform te realiseren.” Aan het woord is Marco Wagemakers, dé man achter het AppLab. Waarom het AppLab? “GIS wordt steeds breder ingezet en het wordt voor iedereen toegankelijk binnen én buiten organisaties. Het komt binnen het bereik van een hele nieuwe gebruikersgroep met hele nieuwe wensen. Dat betekent dat we nieuwe gebruikers verwelkomen in ‘onze’ GIS wereld.” De ontwikkelingen van ArcGIS Online en de open API’s van ArcGIS voor internet, smartphones en tablets dragen hier enorm aan bij. “ArcGIS Online biedt functies om webmaps te configureren en deze eenvoudig op te nemen in een website of mobiele app. Daarnaast kan de ontwikkelaar deze webmap gebruiken in een te ontwikkelen app. Marco vervolgt: “Met deze functies is het mogelijk om snel nieuwe ideeën, concepten en prototypes uit te werken tot apps. Met het AppLab zijn we uitstekend in staat om hierop in te spelen. Naast het faciliteren van een AppLab in onze vestiging in Rotterdam, gaan we ook het land in met door events en meet-ups als ‘geo-app in a day’.” Bezoekers van de GIS Conferentie konden als eerste kennismaken met het AppLab. Naast Marco was hier ook Antoon Uijtdehaag van Esri Nederland aan het werk. “Het ontwikkelen van apps is een groot plezier; we hadden dan ook veel lol. In het werk van deze twee
Veel organisaties bieden inmiddels al een app aan. De
dagen op de conferentie merkte ik hoeveel inspiratie
app-stores van de diverse telefoonplatforms bulken al
er was om geo-apps te configureren en te ontwikkelen
uit. Toch blijft er behoefte aan nuttige én leuke apps. Esri
Ik zie bij onze klanten en partners hier veel talent voor.
Nederland heeft daarom het AppLab gelanceerd op de
Het feit dat zij hier bij elkaar komen in het AppLab
GIS Conferentie. Hier ontwikkelt u uw geo-app.
doet frisse ideeën en leuke apps ontstaan.”
42
eigen geo-app Antoon vervolgt: “Met de API’s en beschikbare services is het ontwikkelen van een app enorm simpel. Mijn doelstelling is om mensen te helpen op een eenvoudige manier het maximale uit het ArcGIS-platform te halen. In dit geval doe ik dat met geo-apps.” De bezoekers gingen de uitdaging aan op GIS Conferentie 2011 om een aantal innovatieve, mooie en bruikbare apps te ontwikkelen voor smartphones en tablets. Esri Nederland bouwt in de komende tijd verder aan het AppLab; in het land worden de eerste evenemenFoto: Sabine Put
ten georganiseerd. Elke organisatie krijgt hierdoor de kans om kennis te maken met de ‘nieuwe’ geo-wereld.
AUTEUR: Harmen van Doorn E-MAIL: contact@esri.nl Bent u of kent u een ontwikkelaar die graag in één van de teams een idee wil uitwerken? Meld u aan via applab@esri.nl.
Foto: Sabine Put
Serieus aan het werk met kaarten in apps In Perspectief sprak met een ontwikkelaar die zich tijdens
als ontwikkelaar zorgen moet maken over de conversie
de GIS Conferentie in het AppLab bevond: Uul Haanstra
naar de juiste projectiegegevens. De standaard kaarten-
van Gr8Apps. Uul is nieuw in de GIS-wereld en erg en-
API van iOS laat ik dan ook voorlopig met rust.”
thousiast over het lab. “Ik wilde graag ontwikkelaars ontmoeten die het Esri-platform gebruiken. Dat is gelukt,
De uitgebreide mogelijkheden van de ArcGIS-API zijn
want ik heb veel enthousiaste mensen gesproken.”
voor Uul erg handig. “Als app-producent kan ik daardoor meer dan een variant van Google Maps aan mijn
Haanstra maakt met plezier gebruik van de ArcGIS-API’s.
klanten beschikbaar stellen. Het is relatief makkelijk om
“De standaard iOS-API voor het werken met kaarten is
groepen mensen met elkaar geografische gegevens te
simpel, maar erg beperkt. Met ArcGIS kan ik wel echt
laten delen, zonder bijvoorbeeld Facebook, Foursquare
serieus gegevens uit andere bronnen aan een bestaande
of Twitter te gebruiken. Dat maakt het ook voor profes-
of zelfs een eigen kaart toevoegen, zonder dat ik me
sioneel gebruik interessant.” 43
44
interview
‘Ruimtelijk denken nodig om te overleven’ Prof. dr. ir. Arnold Bregt is hoogleraar aan de Wageningen Universiteit. Hij praat graag over datgene waar hij verstand van heeft: geo-informatiekunde. Bijzonder is dat hij – ondanks zijn reeks titels – op begrijpelijke wijze blijft praten. In Perspectief gaat een boeiend gesprek aan over de ontwikkelingen van geo-informatie, gezien vanuit Arnold Bregt. “Voor het oplossen van veel problemen in de wereld is ontwikkeling van ruimtelijke denken essentieel.” 45
interview
Bij aankomst stelt hij enthousiast
eeuw gebruikt werden. Via een lo-
Nederlandse sector is waar geo-in-
voor om een rondleiding te geven
kaal waar eerstejaars achter com-
formatie niet wordt gebruikt.”
in de wereld waarin hij werkt: het
puters een inleiding geo-informa-
centrum voor geo-informatie van
tiekunde volgen en allerlei gangen
Trends
de Wageningen UR. “We zijn een
met oude en nieuwe geo-gerela-
Op de vraag waar Bregt aan denkt
combinatie van universiteit en on-
teerde kaarten aan de wand arrive-
bij de term ‘Ruimtelijk denken’
derzoeksinstituut. Geo-informatie-
ren we bij Bregts kantoor.
gooit hij een pakketje visitekaartjes mijn kant op. “Nu denk jij ook
kunde is een eigen opleiding. Als centrum geven we onderwijs en
“In de afgelopen 25 jaar dat ik in
ruimtelijk. Jij detecteerde het pak-
voeren we fundamentele en toe-
mijn vakgebied werk was de dyna-
ketje, je dacht ‘Verrek, hij komt
passingsgerichte onderzoeksprojec-
miek erg groot”, geeft Bregt aan.
naar mij toe’, schatte in waar het
ten uit. Ons centrale thema is ‘Spa-
“Toen ik begon, was GIS op de uni-
ging landen en stak je arm uit. Als
tial competences for a sustainable
versiteit een niche-activiteit. Later
wij mensen níet ruimtelijk denken,
world’, dus: ruimtelijke competen-
gingen grote organisaties zoals het
overleven we niet. Je hebt het no-
ties voor een duurzame wereld.”
Kadaster en ministeries ermee wer-
dig om je te kunnen verdedigen. Je
ken; daarna provincies, gemeenten
voet niet in een hondendrol zetten,
Grote dynamiek
en waterschappen, en sinds kort
maar ernaast is ook ruimtelijk den-
De rondleiding gaat langs vitrines
ook de burger zelf. Uit een recent
ken. Als baby leer je al ruimtelijk
met materialen die al sinds het be-
onderzoek door GeoBusiness Ne-
denken, om bijvoorbeeld voorwer-
gin van de universiteit begin vorige
derland bleek dat er geen enkele
pen te kunnen pakken.”
46
Ruimtelijke denken is niet alleen voor je per-
Bijvoorbeeld als het gaat om de burgerpartici-
soonlijke leven onmisbaar, geeft Bregt aan.
patie, die ontstond uit een soort underground
“Het speelt ook een cruciale rol bij tal van
beweging.”
maatschappelijke vraagstukken, zoals waterbeheer, landbouw, stedelijke ontwikkeling.
Geo-apps
Vooral de mogelijkheid om allerlei ruimtelijke
Bregt neemt met grote interesse waar hoe
relaties te verkennen en te onderkennen en
geo-informatie
volgens ‘wijs beleid’ te ontwikkelen vraagt
wordt. “Vroeger was geo-informatie ‘voor
om ruimtelijk denken. Het gebruik van GIS is
professionals, door professionals’, terwijl de
hierbij essentieel om structuren zichtbaar te
laatste 5 jaar ook de consument met geo
maken en het denken te ondersteunen. Hier-
werkt. Aanvankelijk vooral met Google Maps
voor moeten de ruimtelijke gegevens wel een-
en navigatiesystemen, maar de smartphones
voudig beschikbaar zijn. En dat gaat de laatste
barsten nu ook van de geo-apps.”
voor
iedereen
relevant
jaren gelukkig steeds beter!” De leukste app? “Layar, een augmented re-
ArcGIS Online
ality-tool. Je staat voor een huis dat te koop
Het ‘super simpele’ ArcGIS Online voorziet
is, richt je telefoon erop en vervolgens haalt
daarin, meent de hoogleraar. Het is een fan-
Layar uit een de Funda-database alle informa-
tastisch product. Je bekijkt informatie niet
tie. Dat de burger zelf geo-informatie creëert
alleen, je combineert het ook. Je kunt Bing
– bijvoorbeeld door klachten over zijn omge-
Maps integreren voor de basiskaart of satel-
ving of updates via het navigatiesysteem door
lietfoto’s, maar ook eigen informatie zoals
te geven – is echt nieuw. Rondom Schiphol
bestemmingsplannen toevoegen, of je maakt
hebben burgers een groep opgericht om ge-
eigen wandelroute via GPS. Dat is echt een
luidsoverlast te meten en zij zijn hiermee naar
nieuwe stap.”
de overheid gestapt. Ik verwacht veel van dit soort ontwikkelingen.”
Esri sluit dus goed aan op de ontwikkelingen, aldus Bregt. “Esri pikt nieuwe trends snel op en komt met passende producten. Zij reage-
AUTEUR: Wilfred Hermans
ren goed op de trends en adopteren deze.
E-MAIL: contact@esri.nl
“ArcGIS Online is echt een nieuwe stap.” 47
Gis verbindt!
Neem deel aan de online GIS-community!
GIS Verbindt! Ook op Social Media brengt GIS mensen
Nederland te vinden. Hier staan demo’s op, maar ook
met elkaar in verbinding. We vinden elkaar op sociale
interviews en andere filmpjes. Vindt u Esri helemaal
netwerken van bijvoorbeeld Esri Nederland om te dis-
geweldig? Dan wordt u fan van Esri Nederland op Face-
cussiëren, GIS-ontwikkelingen te (kunnen) delen, en het
book. Door op ‘vind ik leuk’ te klikken krijgt u ook met-
netwerk uit te breiden. Waar ligt uw interesse? Om het
een updates over gebeurtenissen áchter de organisatie.
u wat makkelijker te maken biedt In Perspectief u een
Denk aan de maatschappelijke bijdrage, sportieve activi-
overzicht van de Social Media van Esri.
teiten met klanten en interviews met medewerkers.
Op LinkedIn is een ArcGIS in Nederland-groep actief.
En ook u kunt bijdragen leveren, door bijvoorbeeld het
Hierop vinden GIS-gerelateerde discussies plaats. De
delen van (luchtige) GIS-informatie. Graag tot ziens op
groep heeft bijna 1000 leden. Ook voor u is er ruimte!
één of meerdere van deze Esri-netwerken!
Houdt u liever real-time de ontwikkelingen van GIS en Esri Nederland bij, dan is Twitter wat voor u. Door Esri Nederland te volgen blijft u via tweets op de hoogte.
AUTEUR: Harmen van Doorn
Kijkt u graag naar beelden? Ook op YouTube is Esri
E-MAIL: contact@esri.nl
48
Efficiënt en transparant beheren, het kan!
MIJN PerSPECTIEF
Voor velen een onbekend fenomeen: Bosgroepen. Met
partijen buiten de werkorganisatie. In eerste instantie
zo’n 1.200 leden die in totaal zo’n 400.000 hectare bos-
wordt hierbij gedacht aan de leden van de Bosgroepen
en natuurterreinen vertegenwoordigen, zijn de Bos-
en partijen waarmee wordt samengewerkt, zoals ge-
groepen één van de grote terreinbeheerders in Neder-
meenten en provincies. Daarnaast wordt al voorzichtig
land. Binnen de Bosgroepen spreken we over leden en niet over klanten, want Bosgroepen zijn coöperatieve verenigingen: van en voor de leden. Belangrijk uitgangspunt hierbij is het efficiënt ondersteunen van de leden bij het beheer van bos- en natuurterreinen. GIS is hierbij al vele jaren een onmisbare schakel. Aan uitdagingen is voor de Bosgroepen de komende jaren geen gebrek. De vragen zijn diverser, wat ertoe leidt dat het beheer complexer wordt. Ook neemt de maatschappelijke betrokkenheid bij het beheer van de bos- en natuurterreinen van de leden van de Bosgroepen zichtbaar toe. Ten slotte zijn forse bezuinigingen aangekondigd voor het beheer van bos- en natuurterreinen. Om invulling te geven aan deze uitdagingen is een sleutelrol weggelegd voor het ArcGIS-platform. In de loop van 2011 is in voorbereiding daarop een traject in gang gezet met als uitgangspunt de geo-informatie die voorhanden is op een laagdrempelige manier beschikbaar te maken voor iedereen binnen de werkorganisatie. Dit om bestaande
nagedacht over interactieve manieren om de bezoekers
werkprocessen verder te stroomlijnen. Medewerkers
van bos- en natuurterreinen beter te informeren en te
van de Bosgroepen besteden een belangrijk deel van
betrekken bij het beheer. Door informatie slim te delen
hun tijd in het veld, dus de inzet en het gebruik van mo-
wordt het uiteindelijke doel bereikt: mooie bos- en na-
biel GIS geniet bijzondere aandacht binnen het traject.
tuurterreinen met een efficiënt en transparant beheer.
Hoewel het huidige traject nog niet is afgerond, zijn er al toekomstplannen in de maak. Een voor de hand lig-
AUTEUR: Tom Bos
gende gedachte is om de informatie ook te delen met
E-MAIL: t.bos@bosgroepen.nl 49
AGGN GIS-trip
5-6 januari 2012
GEODESIGN SUMMIT
geodesignsummit.com
Redlands, VS
1 november 2011 Den Haag, Nederland aggn.nl
Esri Partner Conference
Palm Springs, VS
24-27 maart 2012
GIS Day 16 november 2011
17 april 2012
GIS TECH
esri.com/events/devsummit
Palm Springs, VS
26-29 maart 2012
Esri Developer Summit
esri.com/events/bpc
Wereldwijd gisday.com
European Lidar Mapping Forum 29-30 november 2011 Salzburg, Oostenrijk lidarmap.org
Geo-Info Xchange
gistech.nl
Rotterdam, Nederland
30 november – 1 december 2011 Utrecht, Nederland
esri.com/events/uc
San Diego, VS
23-27 juli 2012
Esri International User Conference
geoinfoxchange.nl
KNAG onderwijsdag 8 december 2011 Amsterdam, Nederland knag.nl
GoGeo seminar 14 december 2011 Wageningen, Nederland arbeidsmarktgeo.nl
Agenda wie, wat en waar