• Hoenderloo • Loenen
• Otterlo
samen in beweging Nationaal Park De Hoge Veluwe
• Deelen
• Schaarsbergen
• Rheden
• Wolfheze • Velp
• Arnhem
welkom Beste relatie, In alle dynamiek en beweging van ons leven kunnen we snel vergeten om eens terug te kijken. Het is fantastisch om te zien dat er zoveel enthousiasme is en er zoveel goed werk wordt verricht met het ArcGIS-platform. Dat willen we graag met u delen. We hebben daarom de mooiste verhalen voor u gebundeld. Voor Havenbedrijf Rotterdam en de provincie Flevoland geldt bijvoorbeeld dat ze hun hoge ambities kunnen bereiken door ArcGIS als een platform in te zetten. Beide organisaties werken effectiever. Dat geldt ook voor de gemeente Maasdriel. Door de inzet van het integraal asset managementsysteem Castor kan deze gemeente met verschillende afdelingen in hetzelfde systeem hun openbare ruimte beheren. Overheden zijn in beweging om hun data te delen met andere organisaties Ên burgers: de gemeente Zwolle migreerde haar dataportaal naar een ArcGIS Online-omgeving en waterschap Groot Salland richtte een open data-omgeving in. Ook op andere vlakken vinden kaarten hun weg naar mensen voor het communiceren van een boodschap of het nemen van beslissingen. Het WNF gebruikt geo-informatie als ondersteuning voor hun missie om de natuur te beschermen. We zijn er trots op dat u met zoveel passie en visie uw organisatie wilt bewegen en een verschil wilt maken. Dat is tenslotte wat onze samenleving verder brengt. Zo zijn we samen met u en uw collega’s in beweging. Ik hoop dat u veel inspiratie haalt uit de verhalen en samen met ons in beweging blijft. Met vriendelijke groet, Mark Herbold CEO, Esri Nederland
inhoud
ArcGIS-platform zet de mens centraal
06
De kaart ís het antwoord voor Havenbedrijf Rotterdam
12
WNF versterkt natuurbescherming met ArcGIS Online
16
Gemeente Kampen pakt vastgoedbeheer anders aan
18
‘Het is door enthousiasme gelukt’
20
Een integratie die Nederland een beetje veiliger maakt
22
‘Flevoland maakt hoge ambities waar met ArcGIS-platform’
24
Gemeente Zwolle heeft een kaart voor iedereen
26
GIS en nieuwsgierige pubers: een spannende combinatie
30
Samen werken aan GEONIS Blaeu
32
Kaarten vertellen én maken nieuws
34
‘Allemaal toegang tot dezelfde beheerinformatie’
36
4
ArcGIS-platform zet de mens centraal We raken vaak snel gewend aan tools die ons leven gemak-
past bij jou als persoon. Je kunt je eigen kaarten bekijken
kelijker maken: het intuïtieve karakter van de smartphone of
of de kaarten die met jou gedeeld zijn. Met je identiteit
het comfort van een app. Net als het gemak dat veel tools
kunnen anderen jou vinden en kun je door middel van
werken via een platform zoals Facebook. Hoe mooi zou het
een groep binnen je eigen organisatie of met mensen
zijn als we eenzelfde ervaring hebben met de tools die we
van buiten de organisatie samenwerken.”
in ons werk nodig hebben? Kaarten gebruiken die helemaal afgestemd zijn op de persoon.
Specifieke vragen Het resultaat van een geografische analyse is voor
6
Kaart per persoon
een GIS-professional vaak een eindproduct. Het
Technologie verandert steeds sneller. Met de komst van ta-
ArcGIS-platform helpt daarmee om antwoord te ge-
blets en smartphones zijn mensen anders gaan denken over
ven op specifieke vragen: Waar liggen de objecten
applicaties: software is vaker een gefocuste app in plaats van
die ik moet inspecteren? Wat heeft de komende
een product met veel functies. Dankzij deze ontwikkelingen
maand onderhoud nodig? De interactieve kaart die
is de ervaring in het gebruik van kaarten ook veranderd. De
hierbij hoort is taakgericht en geeft een duidelijk
behoefte aan informatie op de kaart verschilt per persoon.
antwoord. Dit noemen we ook wel een informa-
De mens centraal zetten in de informatiebehoefte kan als ze
tieproduct. Het informatieproduct bevat vaak de
‘iemand zijn’; daar heb je een identiteit voor nodig. Zo kun-
resultaten van het werk van de GIS professional.
nen mensen van een organisatie naar dezelfde data kijken,
De rest van de organisatie gebruikt het informa-
maar anders gepresenteerd: dus op een manier die past bij
tieproduct vaak als input voor hun werk. Daar-
zijn of haar taak. Dat is handig, omdat de één geïnteresseerd
mee is het de verbindende schakel tussen de
kan zijn in objecten met een specifieke status en de ander
GIS-professional en de andere mensen van de
juist in een bepaald type.
organisatie. Jeroen van Winden, Chief Tech-
Jeroen van Winden: “De basis van een geo-
nology Officer (CTO): “Binnen het
grafisch informatieproduct is een webmap. In
ArcGIS-platform hebben mensen
een webmap leg je vast hoe iemand de data
een eigen identiteit. De toegang
gebruikt; welke informatie hij krijgt. Door op een
voor elke identiteit wordt gere-
laag analyses, filters of modellen toe te passen,
geld via een persoonlijk account.
creëer je een specifieke webmap. Ook kun je
Als je bent ingelogd, herkent het
de symbologie aanpassen of een andere laag
platform welke geo-informatie
toevoegen.”
7
Een standaard (web)app of
Bert Vermeij, business development
configureren
manager: “Een bestuurder heeft een andere informatiebehoefte dan een
Een informatieproduct bevat vaak naast content (een kaart) een aantal functies. Er
projectmedewerker of beleidsadviseur.
moet bijvoorbeeld gezocht kunnen worden op
Via het ene informatieproduct kan een inspectie worden geregistreerd door een
plaats of op informatie uit de kaartlaag. Esri biedt diverse standaard webapplicaties aan die func-
medewerker ter plekke, via het andere
ties bevatten, bijvoorbeeld de MapTour (een kaart
informatieproduct zijn deze gegevens
met foto-tour), MapJournal (met multimediale blog-
direct zichtbaar voor de projectmede-
functies) en Social Media (een kaart met daarop social
werker op kantoor. Managers zien op hun tablet via een dashboard of
media-posts op basis van zoekwoorden). Het is daarnaast ook mogelijk om een (web)app zelf te configureren met de Web AppBuilder for ArcGIS. Zo kun je het informatiepro-
rapportage andere kaarten met sturingsinformatie. Het gaat om wat de kaart vertelt, in de context van bedrijfsprocessen. Essentieel is dat een goed geografisch informatieproduct in één oogopslag de ruimtelijke dimensie van een vraagstuk inzichtelijk maakt: wat gebeurt waar, en
duct compleet maken.
waarom daar? En dat leidt tot beter onderbouwde beslissingen.” Juul Raemaekers, medewerker
8
projecten: “Een (web)app configu-
Verbinding van basis en apps
reer je met de Web AppBuilder for
Het beheer van de gebruikers en de content (de services en de daarop
ArcGIS in vier stappen. Allereerst
gebaseerde informatieproducten) zijn eenvoudig te regelen in het geo-
kun je de opmaak aanpassen,
grafisch content management systeem. Het ArcGIS-platform bestaat uit
vervolgens de webmap toevoegen
een robuuste onderkant: de infrastructuur die door GIS-professionals
en daarna de gewenste widgets
wordt beheerd en waarin zij met applicaties als ArcMap of ArcGIS Pro
selecteren. Er zijn veel verschillen-
zorgen voor de basis en de analysekracht. De flexibele bovenkant van
de widgets, waaronder: meten,
templates en apps (die iedereen kan gebruiken) maakt van de robuus-
bookmark, basiskaartengallerij en geoprocessing. Ten slotte kun je
te onderkant gebruik dankzij de verbindende factor: het geografisch
via de previewfunctie bekijken hoe je (web)app er uitziet/reageert op
content management systeem. Het is de plek om content, de informa-
verschillende devices.”
tieproducten, te beheren.
Verschijningsvormen
Meteen aan de slag
Een geografisch informatieproduct heeft veel mogelijke verschijnings-
Content is een cruciaal onderdeel van het platform. Het stelt mensen
vormen: er zijn dynamische kaarten te gebruiken in een browser via
in staat om meteen aan de slag te gaan met ruimtelijke analyses. Zon-
verschillende templates en er zijn smartphone- en tablet-apps voor
der data te verzamelen of te beheren kun je direct productief zijn. In
het bewerken, bekijken of analyseren van kaartinformatie. Collega’s, en
de ‘Levende Atlas’ verzamelen we zoveel mogelijk informatie over de
ook mensen van buiten je organisatie, kunnen overal en met elk device
wereld om ons heen. Voor deze atlas, die groeit en up-to-date blijft,
werken met hun informatieproduct.
gebruiken we veel open data.
9
Joris Bak, productconsultant: “De content uit de ‘Levende Atlas’ kan in alle producten van het ArcGIS-platform - ook in ArcMap, ArcGIS Pro en ArcGIS Online - worden gebruikt. Je kunt er meteen mee werken. Esri Nederland investeert sinds 2012 met een contentteam in het beschikbaar stellen van data in het ArcGIS-platform. We vertalen onder meer diverse open datasets – waaronder AHN2, BRT, BAG en Statline-gegevens van het CBS – naar bestandsformaten en webservices, zodat ArcGIS-gebruikers probleemloos met open data kunnen werken.”
3D straks heel normaal De toevoeging open data aan het ArcGIS-platform is cruciaal, omdat het werken in de 3e dimensie toegankelijker maakt. Onze visie is dat 3D straks net zo normaal is als 2D nu: straks werkt iedereen per definitie in 3D. Het werken in 3D biedt, ten opzichte van 2D, aanvullende inzichten, betere communicatie en antwoord op 3D-vragen. Omdat onze wereld in 3D is, sluit een 3D-kijk op een model van onze omgeving beter aan bij onze belevingswereld. Bovendien is het bijvoorbeeld mogelijk om schaduwanalyses te doen of inzicht te krijgen in het
10
zicht vanaf een bepaald punt. 3D staat centraal in de ArcGIS-ontwerpvisie. Niels van der Vaart, productconsultant: “Dankzij recente technologische ontwikkelingen is het mogelijk om 3D-scenes te maken en te bekijken in de browser, zonder dat hier een plug-in voor nodig is. Dit betekent dat iedereen heel eenvoudig kan werken in 3D en met 3D, gewoon in een browser. Het meest krachtige is dat deze webscenes, als integraal onderdeel van het ArcGIS-platform, iedereen in staat stelt om zelf een 3D-informatieproduct te maken en te delen.”
Persoonlijke kaart Door 2D- of 3D-informatieproducten te maken, afgestemd op de persoon, kunnen meer mensen de kracht van geografie gebruiken. Informatieproducten ondersteunen mensen in een organisatie die beleid maken, beslissingen nemen of iemand willen informeren. Met elk device is het informatieproduct te gebruiken. Het ArcGIS-platform maakt het mogelijk om jou en elke collega een persoonlijke kaart aan te bieden. Zo stem je de kaart precies af op de persoon: jij staat centraal.
11
De kaart ís het antwoord voor Havenbedrijf Rotterdam Havenbedrijf Rotterdam wil een haven van wereldklasse zijn en blijven. Een nieuw informatiesysteem was daarom noodzakelijk. Met PortMaps heeft het Havenbedrijf meer dan een systeem: een platform. Erwin Rademaker: “De kaart geeft geen antwoord, de kaart ís het antwoord.”
Inzicht in samenhang Het Havenbedrijf Rotterdam en kaarten horen bij elkaar: alles wat het Havenbedrijf doet, heeft te maken met locatie. Er ligt van alles: spoorlijnen, pijpleidingen, elektriciteitskabels, enzovoorts. Kaarten geven inzicht in de samenhang en dat is nodig om bijvoorbeeld goed onderhoud te kunnen plegen. Bovendien zijn er door de grote oppervlakte, de industrie en het transport van de haven ontzettend veel partijen waar het Havenbedrijf Rotterdam mee te maken heeft.
12
“Geografische informatie speelt een hoofdrol.” Erwin Rademaker, programmamanager van het programma POI (Port Object Information) van Havenbedrijf Rotterdam vertelt dat kaarten het fundament vormen om alles te kunnen begrijpen. “Denk aan de uitdagingen in het begeleiden van het verkeer, het op verantwoorde wijze beheren van het milieu en het bestrijden van incidenten. Om te kunnen groeien binnen de bestaande ruimte, moeten we hier efficiënter en slimmer mee omgaan.”
ArcGIS, de motor van PortMaps Rademaker over zijn keuze voor het ArcGIS-platform: “We waren op zoek naar een systeem om gemakkelijk informatie te kunnen raadplegen, te delen en te analyseren. Het oude systeem RIV, dat bestond uit 40 applicaties, was aan vernieuwing toe. Havenbedrijf Rotterdam wilde bovendien van decentrale gegevensopslag naar een centrale opslag gaan. We zochten een marktleider: we wilden de beste. Maar tegelijk zochten we ook een partner, want je kunt het niet alleen doen.” Zo kwam Rademaker bij Esri terecht. Het ArcGIS-platform van Esri, de motor van PortMaps, brengt alle geografische informatie bij elkaar. “Vervolgens moet de informatie door alle betrokkenen binnen drie muisklikken toegankelijk zijn – op een intuïtieve manier.
13
Het gaat hierbij uiteraard om real-time informatie. Want alleen als de data actueel en correct zijn, kan het management op gefundeerde wijze beslissingen nemen.”
Van systemen naar platform Om voor actuele en correcte data te kunnen zorgen, moest het objectenmodel op de schop. “Een haven is een aanlegplaats voor schepen. Daar is land en water voor nodig, en een scheiding daartussen, die wordt gecreëerd door een kademuur of een glooiing. Dit vormde de basis voor het nieuwe model met tien kernobjecten. “De context is belangrijk. Als we een weg verplaatsen, dan moet de lantaarn immers mee. Die heeft een functie bij die weg: zorgen voor veiligheid.” Geo-informatie dient voor iedere gebruiker een ander doel, legt Rademaker uit. Een bestuurder kijkt anders naar data dan een havenmeester. “Dat is de reden dat we voor een platform en niet voor een systeem hebben gekozen. Het ArcGIS-platform herkent de gebruiker, weet wat de voorkeuren van die gebruiker zijn, weet hoe deze gebruiker de informatie wil ontsluiten en dus hoe de gegevens moeten
14
worden aangeboden. PortMaps past zich met deze flexibiliteit aan de gebruiker aan. Circa 350 medewerkers maken tot nu toe regelmatig gebruik van het ArcGIS-platform. Dat aantal moet in de komende tijd toenemen. De kosten voor het onderhoud zijn gehalveerd.”
bestuurder kijkt anders naar data dan een havenmeester. Dat is de reden dat we voor een platform en niet voor een systeem hebben gekozen.” “Een
Havenbedrijf Rotterdam ontving in 2014 tijdens de Esri International User Conference in San Diego de Special Achievement in GIS Award voor het nieuwe corporate informatiesysteem PortMaps.
15
WNF versterkt natuurbescherming met ArcGIS Online
De meeste veldkantoren van het Wereld Natuur Fonds (WNF) hebben inmiddels toegang tot internet. Het biedt de mogelijkheid om informatie te delen, bijvoorbeeld via ArcGIS Online. Dit helpt het WNF bij haar doelstelling om de natuur te beschermen. De Neder-
Ook is zichtbaar welke regels er gelden, welke organisaties in het gebied werken en welk doel zij hebben. Nijsten: “In de pop-up zien we dat in de Middellandse Zee onder meer de blauwvintonijn wordt bedreigd, welke organisaties er naast het WNF bij betrokken zijn, welke informatie zij hebben en hoe we optimaal kunnen samenwerken.”
landse vestiging van het WNF neemt een voortrekkersrol in de implementatie van ArcGIS Online wereldwijd.
ArcGIS Online gaat internationaal Ludo Nijsten neemt het initiatief om ArcGIS Online ook in het internationale net-
Cruciaal voor monitoring Ludo Nijsten is GIS-coördinator voor de Nederlandse vestiging van het WNF. Daar is men vooral bezig met coördineren en monitoren. “Kaarten zijn daarvoor ontzettend handig, sterker nog: veel van de informatie is cruciaal voor monitoring. Je ziet immers veel beter wat er gebeurt.”
werk uit te rollen. “Het gebruik van GIS is nog erg gefragmenteerd. Alle leading GIS-experts van het WNF zijn daarom naar Nederland afgereisd voor een training ArcGIS Online, specifiek op het samenwerken binnen ArcGIS Online. We werken daarnaast aan onze strategie en maken afspraken over zaken als metadata en datakwaliteit. Door dit op deze manier breed in het internationale netwerk uit te rollen, creëert dat draagvlak. Er is al een aantal wereldwijde projecten gestart waar ArcGIS Online de hoofdmotor is.”
Betere beeldvorming problematiek Omdat steeds meer buitenlandse veldkantoren werken met online tools,
16
Veldwaarnemingen in Collector-app
kan het delen van GIS-data met behulp van ArcGIS Online worden inge-
Het WNF wil het gebruik van ArcGIS nog verder uitbreiden, vertelt Ludo Nijsten.
voerd. Het WNF ziet daarvan de waarde in, weet Nijsten. “Door de kaarten
“In de toekomst willen we meer gaan werken met de nieuwe functies van ‘rollen’
zie je meteen waar zich wat bevindt: ofwel, hoe de natuur er voorstaat in de
in ArcGIS Online. Door bijvoorbeeld ook de communicatie-afdeling te betrekken,
wereld. Met data uit het veld of satellietbeelden van bijvoorbeeld ontbossing
zien we mogelijkheden om voor een breed publiek ons verhaal te kunnen doen met
is te zien of het beter of slechter gaat met bepaalde bosgebieden.”
kaarten en StoryMaps.”
De GIS-data van bijvoorbeeld ontbossing bleef meestal op de computer van
Nijsten: “Verder zien we toekomst in het gebruik van de Collector-app voor het regis-
de specialist staan. Nu is het mogelijk om kaartinformatie online te delen. Data
treren van veldwaarnemingen. Ook gaan we aan de slag met de Web AppBuilder for
is toegankelijker voor collega’s en helpt hen in de beeldvorming van vaak com-
ArcGIS om de standaard StoryMaps in de cloud helemaal te configureren. Die kun-
plexe problemen. Ze kunnen dan gerichter aan de slag en weten wat ze moeten
nen we daardoor aanpassen naar onze wensen en vervolgens opslaan in de cloud.”
doen. Met de tools kunnen de medewerkers informatie delen met andere organisaties, beleidsmakers and last but not least: de donateurs.
Webapp met lagen Ook is ArcGIS Online betrokken bij de wereldwijde oceanen-campagne om de zeeën te beschermen. Op een webapp van ArcGIS Online kun je datalagen opvragen die gaan over deze campagne. Medewerkers zien daarop welke gebieden noodzakelijk beschermd moeten worden en welke al beschermd zijn.
“Door de kaarten zie je meteen hoe de natuur er voorstaat in de wereld.”
17
Gemeente Kampen pakt vastgoedbeheer anders aan Maatschappelijk vastgoed zoals scholen, gymzalen, dorpshuizen en bibliothe-
draait op zowel ArcGIS Online als op ArcGIS for Server en maakt sturing op
ken vormen in toenemende mate een zorg voor gemeenten. Kan je waardevolle
public real estate mogelijk. Het systeem, dat vanuit de praktijk in samen-
maatschappelijke activiteiten adequaat blijven huisvesten, terwijl de kwaliteit en
werking met Esri Nederland is ontwikkeld, ondersteunt ons bij het maken
exploitatie van deze accommodaties zo stevig onder druk staat? De gemeente
van slimme vastgoedkeuzes”, benadrukt Ashouwer. “De keuzes maken
Kampen besloot de handschoen actief op te pakken. Arnoud Ashouwer, teammana-
we gelukkig nog steeds zelf, maar we verrijken de informatie rondom het
ger grondzaken, licht toe: “Door onze professionele aanpak met het dashboard van
vastgoed. Door het dashboard zien we de samenhang tussen gegevens
het bedrijf HEMM kunnen wij de kwaliteit van onze vastgoedportefeuille structureel
over vastgoed enerzijds en informatie over bijvoorbeeld demografie,
op peil te houden op een financieel verantwoorde wijze!”
economie, afstanden, sociale structuur, verkeer en toegankelijkheid. We beperken ons niet tot de gemeentelijke eigendommen, maar kijken
Maatschappelijk vastgoeddilemma
ook naar samenwerking met private aanbieders van ruimten.”
Veroudering van gebouwen, demografische ontwikkelingen en veranderende
18
gebruikseisen vragen om investeringen. Vanwege gemeentebezuinigingen en
Schaarste maakt ruimte
vastgoeduitgaven konden deze uitgaven niet meer gedekt worden via algeme-
De eerste contouren van het accommodatiebeleid tekenen zich
ne middelen. Ook het gemeentelijk grondbedrijf levert minder bijdragen aan de
inmiddels af. “Kampen gaat zich focussen op een beperkt aantal
gemeentekas. “We moesten dus op zoek naar een andere manier van beheer en
zogeheten ‘krachtpanden’: panden die waardevol zijn voor de maat-
exploitatie van ons vastgoed”, aldus Arnoud Ashouwer. De gemeente stelde zichzelf
schappij, die in goede onderhoudsstaat, duurzaam en functioneel
drie vragen: Kunnen we besparen op het gemeentelijk vastgoed met behoud van
zijn, goed bezet en ook nog eens gezond exploitabel. In panden
waardevolle activiteiten? Welke investeringen zijn nodig om de maatschappelijke
die geen krachtpand zijn, gaan we in principe niet meer investeren.
accommodaties op peil te houden? Hoe kan de organisatie zich ontwikkelen van
Deze gaan we zo mogelijk verkopen. “Zoals het zich momenteel
operationeel naar strategisch vastgoedbeheer?
laat aanzien gaan we ongeveer een kwart van ons vastgoedbe-
19
stand op termijn afstoten. Dat zijn circa vijftig panden. Hiervan kan
Verleiden tot slimme vastgoedkeuzes
een groot deel worden verkocht. Uiteraard op gefaseerde wijze,
Beantwoording van deze vragen bleek in de praktijk geen eenvoudige opgave.
omdat niet alle gebouwen direct leeg staan.” Met de verkoopop-
Gegevens rondom vastgoed bleken soms onvolledig en versnipperd in de organisa-
brengsten en de vrijvallende exploitatie denkt de gemeente
tie. Bovendien bleken de werelden van ‘beleid’ en ‘vastgoed’ elkaar niet altijd even
Kampen een groot deel van de benodigde investeringen in het
goed te verstaan. Ashouwer: “We hadden sterk de behoefte aan een instrument
vastgoed voor de komende jaren te kunnen dekken. “Hierdoor
aantal eigendommen
206
dat ons zou helpen deze praktische knelpunten weg te nemen. Via de vastgoedad-
slaan we twee vliegen in één klap. We zijn in staat de kwaliteit
totale omvang bestand
300.000 m²
viseurs van HEMM werden we gewezen op ‘Citabelle’, een digitaal dashboard voor
van de vastgoedstructuur op peil te houden, zodat waardevol-
totale jaarlasten
€ 8,5 miljoen
vastgoedsturing. Hierin staan alle relevante gegevens rondom vastgoed, die ver-
le maatschappelijke activiteiten zijn gewaarborgd. En door de
totale WOZ-waarde
€ 154 miljoen
volgens worden omgezet in stuurbare informatie. Citabelle onderscheidt zich vanuit
reductie in volume hebben we structureel minder middelen nodig
kostprijsdekking
60%
de gedachte ‘less is more’ en is hiermee bijzonder gebruiksvriendelijk. ArcGIS biedt
voor exploitatie, onderhoud en vernieuwing”, aldus een tevreden
bezetting wisselend
de mogelijkheid om het volledig naar eigen behoefte in te richten. Het dashboard
teammanager.
kengetallen vastgoed gemeente Kampen
‘Het is door enthousiasme gelukt’
Waterschap Groot Salland biedt als eerste waterschap datasets aan via ArcGIS
voor iedereen. “We zijn daarmee klantvriendelijker geworden. Er is geen wachttijd
Open Data. Binnen korte tijd stonden alle neuzen van medewerkers uit de
meer om data te ‘halen’. Vraagt een gemeente mij nu nog om een dataset, dan
organisatie dezelfde richting op, zodat de online omgeving kon worden
stuur ik ze een linkje toe naar het portaal, waar ze het zelf vanaf kunnen ‘halen’.”
ingericht. Het ArcGIS-platform biedt het waterschap een antwoord op alles wat te maken heeft met de kwalitatieve informatievoorziening waar zij naar streven: voor de beheerders op kantoor, mensen in het veld, andere organisaties en burgers.
Energie voor andere zaken “Met dit gemak hebben we mensen over de streep getrokken”, zegt Helga de Boer. Net als Henri Boschman is zij informatieadviseur. Ze was nauw betrokken in het proces om de organisatie te overtuigen en de website in te richten. “Van oudsher zijn
Wens
onze registraties op orde. Het is dan fijn als de buitenwereld er iets mee kan. We zijn
De stap naar de online omgeving voor open data is voor waterschap
nu geen tijd meer kwijt aan het opsturen van datasets. Dat betekent dat we energie
Groot Salland heel natuurlijk geweest. Henri Boschman, informatiead-
in andere zaken kunnen steken.” Een mooi gevolg is dat er nieuwe ideeën ontstaan,
viseur van waterschap Groot Salland, zette 2 jaar geleden al samen
die leiden tot relaties die ze voorheen nooit zagen. Als voorbeeld noemt De Boer
met zijn collega Johan Buitenkamp een portaal voor data op. Op de
een fiets- of gps-route gecombineerd met objecten uit het bestand watererfgoed.
website was te vinden welke data het waterschap deelde en hoe
20
vlnr Henri Boschman, Jeroen Waanders, Helga de Boer
de data kon worden aangevraagd. “We hadden de wens om het
Aandacht voor beveiliging
geo-portaal te updaten naar een omgeving waarin je de data kon
Het ArcGIS-platform geeft het waterschap een brede set aan tools en (web)apps,
bekijken, gebruiken en downloaden.” In 2014 ontstond de optie
wat ervoor zorgt dat het applicatielandschap eenvoudig kan blijven. Coördinator
binnen ArcGIS Online om via een vinkje data als open data aan te
Waanders: “ArcGIS Open Data voldoet aan de functionele eisen. Natuurlijk is er
bieden. Het waterschap kon meteen gebruik maken van ArcGIS
ook aandacht voor de beveiliging en werken we binnen de kaders die de afdeling
Open Data.
Informatievoorziening hiervoor stelt.”
Eén project
Schouders eronder
Jeroen Waanders, coördinator van het cluster gegevensbeheer,
De drie medewerkers van waterschap Groot Salland zijn er trots op dat ze het eerste
werkte aan een rapport over procesverbeteringen die moeten
waterschap zijn dat ArcGIS Open Data heeft kunnen inrichten. “Het is door enthou-
zorgen voor datakwaliteit. Tegelijk hoorde hij van de plannen
siasme gelukt”, vindt Helga de Boer. Haar collega Jeroen Waanders bevestigt: “We
om kritisch te kijken naar inrichting van de ICT-architectuur,
hebben er met z’n allen de schouders onder gezet.” De komende tijd gaat water-
van de wens om in het veld met gegevens te kunnen werken
schap Groot Salland nog verder
en tot slot de wensen op het gebied van open data. Hij trok
werken aan de kwaliteit van de
de conclusie dat deze ontwikkelingen beter als één project
data door processen eenvou-
opgepakt konden worden. Waanders: “Iedereen stond al snel
diger te maken met de datare-
achter het plan en we zijn van start gegaan. Dankzij de goede
viewer en gaan ze aan de slag
begeleiding en het werk van Esri Nederland-medewerkers
met het gebruik van data in het
werd vervolgens binnen korte tijd het portaal voor open data
veld via apps. Dat alles dankzij
voor ons ingericht.” Waanders vindt het als gegevensbeheer-
de tools die het ArcGIS-platform
der belangrijk dat data van een publiek orgaan beschikbaar is
hen in handen geeft.
21
Een integratie die Nederland een beetje veiliger maakt Pipeline Control beheert en onderhoudt pijpleidingen voor CO2, gas, olie en wa-
Uitzonderlijke prestatie
ter. Ook met kabelnetten voor elektra en telecommunicatie weet het bedrijf raad.
Een nieuwe samenwerking tussen Esri Nederland en Gemba
Het is noodzakelijk dat een bedrijf zich specifiek op dit werk richt, want een instal-
(reseller van IBM Maximo) was geboren. De oplossing was
latie of netwerk beheren en onderhouden kan niet zonder specialistische kennis
een webbased viewer die data en geo-webservices combineert
en vaardigheden. Een koppeling tussen de belangrijkste informatiesystemen van
van diverse bronnen. ArcGIS geeft direct een signaal af aan IBM
Pipeline Control zorgt ervoor dat veiligheid wordt geborgd.
Maximo bij een KLIC-melding waar Pipeline Control een belang bij heeft. Er wordt een werkorder gecreëerd en gekoppeld aan de
Leidingen en de Nieuwe Warmteweg
ontsloten polygoon, inclusief alle gewenste informatie.
De klantenkring van Pipeline Control is afgelopen jaren gegroeid. Van een ruwe
22
aardolieleiding naar het olieplatform in de Noordzee naast IJmuiden en het be-
De integratie was snel geregeld, vertelt Liakathoesein: “Qua effectie-
heer van het on-shore gedeelte rondom Amsterdam, tot de kerosineleiding van
ve uren is er ongeveer één maand gewerkt, waarbij ook nog een extra
Shell voor Schiphol en een aantal hogedrukleidingen van netbeheerder Liander.
project onder handen is genomen. Voor een totaal nieuw project, waar
Maar bijvoorbeeld ook de Nieuwe Warmteweg van het Warmtebedrijf Rotterdam,
een nieuwe koppeling geconfigureerd moest worden, is dit een uitzon-
die restwarmte vervoert van de Rotterdamse haven naar de rest van de stad, is
derlijke prestatie.”
één van de klanten.
Koppeling informatiesystemen nodig
Flexibeler en eenvoudiger werken “Medewerkers gingen in het verleden zonder kaart op stap en er was altijd
Met zoveel nieuwe klanten en verantwoordelijkheden bleek een betere manier van
wel iemand die zogenaamd zeker wist waar de asset te vinden was,” refe-
werken noodzakelijk om de planning, werkorders en rapportages goed te behe-
reert Liakathoesein. “Maar toch gebeurde het regelmatig dat de landmeter
ren. Vanaf het begin werkt Pipeline Control met IBM Maximo, een veelgebruikt
alsnog moest komen om de goede locatie te achterhalen. Dit is met ons
planning- en beheerplatform. Daarnaast werkte het bedrijf uit Sliedrecht met een
nieuwe systeem verleden tijd. Medewerkers hebben een device tot hun be-
GIS-systeem en het WION-systeem, waarmee KLIC-polygonen bekeken konden
schikking, waardoor zij mobiel hun locatie kunnen bepalen en de GIS-viewer
worden. De behoefte aan een koppeling tussen deze systemen groeide.
en/of Maximo kunnen raadplegen. Hierdoor winnen we tijd. De medewerker
Henk Liakathoesein, medewerker van het eerste uur en GIS-verantwoordelijke bin-
kan in één oogopslag op de kaart zien om welke assets het gaat. Bovendien
nen Pipeline Control, verdiepte zich in de mogelijkheden op de markt. Hij ontdek-
is door de koppeling eerder op de kaart te zien dat er iets aan de hand is. Dat
te welk nieuw perspectief ArcGIS biedt, waaronder de integratiemogelijkheden
is bij calamiteiten veiliger voor zowel de medewerkers als de omwonenden.”
tussen ArcGIS en IBM Maximo. KLIC-werkorders en locaties kunnen zo aan elkaar worden gekoppeld en gevisualiseerd. De integratie helpt medewerkers sneller en
Pipeline Control ontving in 2014 de Maximo Innovation Award 2014 voor
efficiënter te werken.
het koppelen van de informatiesystemen Maximo en ArcGIS.
23
‘Flevoland maakt hoge ambities waar met ArcGIS-platform’ ‘Geo: ruimte verbeeld’. Het is de boodschap die het geo-team van de provincie Flevoland in hun organisatie voortdurend laat
Waar Flevoland met hun portaal voorheen vanuit het aanbod werkte, gaat ze nu uit van de vraag van de gebruiker. “Op de overzichtelijke landingspagina
klinken. Nadat de GIS-omgeving met hulp van Esri werd gemi-
flevoland.nl/geo kan iedereen op een laagdrempelige manier echte informatie-
greerd, is Flevoland nu in staat met het ArcGIS-platform haar
producten vinden en eenvoudig zien wie hij kan benaderen voor een bepaalde
hoge ambities waar te maken. Alex Lucassen, GIS-adviseur
vraag over geografische informatie.”
van de provincie, is de enthousiaste aanjager van de platformvisie.
Configuratie versus maatwerk “Maatwerk is kwetsbaar, want dat veroudert snel. Wij kunnen onze ambitie bijna
Beleidsmedewerkers behoefte aan GIS
24
helemaal met de standaard geconfigureerde ArcGIS-tools waarmaken. Dat is fijn,
Hoe krijg je het voor elkaar om geo-informatie breder in
want dat betekent dat we eenvoudig kunnen migreren naar de laatste versie van
de organisatie gebruikt te krijgen? Alex Lucassen heeft
het platform. Zo kunnen we werken met de meest recente software. Voor ons is
wel zo zijn ideeën. “Ons geo-team bestaat uit zeven
het bijvoorbeeld erg belangrijk dat we data browseronafhankelijk kunnen ont-
mensen en valt onder de afdeling Ruimte en Mobiliteit.
sluiten naar allerlei devices.” In deze tijd moet je overal bij je data kunnen, vindt
Wij zijn verantwoordelijk voor databeheer, -kwaliteit,
Lucassen. “We hebben veel te maken met ministeries, waterschappen, gemeen-
-analyse, -visualisatie en advies. De beleidsmedewer-
ten en veiligheidsregio’s. Als alle partijen dezelfde brondata kunnen raadplegen,
kers hebben de meeste behoefte aan onze hulp.”
ziet iedereen de meest recente situatie. Daarnaast zijn alle door ons verzamelde gegevens potentiële open data. Die willen we graag delen met de samenleving,
Van Broodje Serieus naar informatieproducten
via het ArcGIS-platform.”
“Om als geo-afdeling steeds zichtbaarder te worden,
“Iedereen krijgt op een laagdrempelige manier echte
informatieproducten.”
organiseren we het ‘Broodje Serieus’. We bieden
‘Prachtig partnership met Esri’
onze collega’s een lunch aan en vertellen tijdens
Jack van der Horst van Esri Nederland begeleidde Flevoland bij de laatste ArcGIS-
de lunch wat ze met geo-informatie kunnen. We
migratie. Na een onderzoek en impactanalyse volgde een projectplan, waar ook
willen er naartoe dat zo’n 80 procent van onze
de projectleider Theo Michielse van Esri Nederland aan meewerkte. “Nadat alle
organisatie gebruik maakt van geo-informatie. Een
verwijzingen en connecties waren gemaakt, konden we switchen. Binnen enkele
ruimtelijke visualisatie zegt immers veel meer. Het
weken konden we daadwerkelijk in de nieuwe omgeving werken.”
is dan echt mogelijk een flink deel van de discussie over te slaan. Kaarten kunnen daardoor politieke
Terugkijkend is Alex Lucassen erg te spreken over de waardevolle aanvulling van
processen aanzienlijk versnellen. De gedeputeerde
de Esri-medewerkers. “Ze zijn prettig in de omgang en communiceren duidelijk.
Marc Witteman onderstreepte dat: “Visueel maken
Ze helpen problemen helder te maken en kunnen analyseren wat er nodig is. Ik
van beleid is belangrijk voor de ontwikkeling van
merkte dat we werkten aan een gezamenlijk doel en een gezamenlijk succes:
draagvlak!”
migreren. Het was een prachtig partnership met Esri.”
25
Gemeente Zwolle heeft een kaart voor iedereen Werken met geografische informatie en het gebruik daarvan door de
ArcGIS Online, is de opvolger van GeoPoort. Iedereen kon ken-
hele organisatie staat bij de gemeente Zwolle hoog op de agenda.
nismaken met het kaartenportaal en in de workshops zelf leren
“De zichtbaarheid en adoptie van de informatievoorziening is belang-
kaarten te maken. Ook medewerkers van andere organisaties
rijk voor ons”, vertelt Peter van Capelleveen, Hoofd Onderzoek &
en burgers kunnen nu gebruik maken van de aangeboden
Informatie van de gemeente Zwolle. De aandacht voor geo-informatie
interactieve kaarten en apps van de gemeente Zwolle.
heeft succes, want het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad onderbouwen hun besluitvorming nu met behulp
Interactieve kaarten in een handomdraai
van geo-informatie.
Er werd enthousiast gereageerd op het portaal. Een medewerker zei: “Dit is echt handig! Volgende week
26
Informatieproducten
hebben we een bewonersbijeenkomst. Ik kan nu een
De gemeente Zwolle heeft een ambitieus geo-informatiebeleid en
vlaggetje prikken en aanwijzen waar mensen kunnen
voert dat al jarenlang consequent uit. Dit beleid, ‘Zicht op Ruimte,
parkeren. Bovendien kan ik de kaart zelf aan een
roadmap 2009-2015’, bestaat uit twee pijlers: werken op het ArcGIS-
uitnodiging toevoegen en versturen.”
27
platform en gebruik van het platform door de gehele organisatie. Een deelnemer aan de workshop ‘Kaarten voor De rode draad binnen de geo-informatievoorziening van de gemeen-
gevorderden’ vond het leerzaam en interessant
te Zwolle is het gebruik maken van innovatieve toepassingen. Zo pre-
om te zien hoe met bestaand materiaal in een
senteerde Zwolle in 2005 als eerste gemeente al een echt gemeente-
handomdraai een webapp met interactieve kaar-
breed portaal: GeoPoort. Recent zijn de afdelingen Geo-informatie en
ten kan worden gemaakt.” Over de workshop
Onderzoek & Statistiek samengegaan om integraal onderdeel uit te
‘Zelf kaarten maken’ werd gezegd: “De kaarten
kunnen maken van de informatievoorziening.
zijn nuttig voor mijn projecten. Begin 2015 start een nieuw project dat gevolgen gaat
Zelf kaarten maken
hebben voor veel weggebruikers. De kaar-
Om de adoptie van geo-informatie te vergroten in de organisatie
ten kunnen ingezet worden voor de externe
vindt Zwolle het belangrijk dat medewerkers van de gemeente zelf
communicatie.”
kaarten maken en hiervoor niet meer afhankelijk zijn van de afdeling Onderzoek & Informatie.
Het belang van goede kaarten Ed Anker, wethouder voor Ruimtelijke Orde-
De gemeente organiseerde daarom op de dag van de lancering van
ning, Water, Jeugd en Gezondheid bena-
het nieuwe Geo Informatie Portaal (zwolle.nl/kaarten) een startbijeen-
drukt het belang van goede kaarten. “We
komst voor de medewerkers. Het portaal, dat is geconfigureerd met
doen als gemeente Zwolle zoveel mooie en
goede dingen, we mogen het alleen nog wel wat meer laten zien!”, aldus de wethouder. Daar biedt het nieuwe Geo Informatie Portaal uitkomst voor. “Ik ben onder de indruk van de eenvoud en heb de Explorer for ArcGIS-app al gedownload.” Peter van Capelleveen is trots op wat zijn team heeft bereikt en licht toe: “We zijn nu in de laatste fase van onze roadmap terecht gekomen. De uitdaging is nu om alle beschikbare informatie en mogelijkheden van het Geo Informatie Portaal optimaal binnen onze gemeente te laten gebruiken. Trainingen, instructie op de werkplek, communicatie, intensieve samenwerking met onze collega’s en begeleiding zijn de sleutelwoor-
28
29
den voor het komende jaar.” Esri Nederland kijkt met bewondering naar het werk van de gemeente Zwolle. Directeur Ed van Ingen: “Zwolle loopt duidelijk voorop. Ze is ook één van de eerste gemeenten die de kracht van kaarten gaan inzetten bij besluiten rondom de ontwikkelingen op het sociale domein: de invoering van de participatiewet, de verandering van AWBZ naar de Wmo en de transitie van de jeugdzorg.” De gemeente Zwolle is in 2014 bekroond door Esri met de Nederlandse ‘Enterprise GIS Award’. De award is een erkenning van een bijzondere prestatie op het gebied van geo-informatie.
vlnr Reinoud Holleman en Wilfred Knol (links); Christiaan Wolters, Samir Abdulahad en Harm Russcher (midden); Peter van Capelleveen en Marcel Broekhaar (rechts)
Voldoening
geografische vragen: ‘Wie, wat, waar en waarom daar?’ Mijn leerlin-
Dennis Hunink is aardrijkskundeleraar op het
gen leren bijvoorbeeld waar kerncentrales liggen en waarom precies
DevelsteinCollege, een middelbare school in Zwijn-
daar. Tijdens een les heb ik hen een iPad gegeven met een ArcGIS
drecht. Hij gebruikt geografie om leerlingen te helpen
Online-webmap; aan de hand van die kaart borrelden allerlei vragen
de wereld beter te begrijpen. Topografie is een basison-
bij hen op. Ze ontdekten zélf dat elke kerncentrale in de buurt van
derdeel van aardrijkskunde. De wet schrijft voor dat ie-
water ligt. Vervolgens hadden álle leerlingen bij de toets de vragen
dere scholier de basistopografie van Nederland, Europa
over kerncentrales goed. Waarom? Omdat je iets veel beter onthoudt
en de wereld moet kennen, legt de docent uit. “Tijdens
wanneer je het zelf hebt ontdekt.” De leerlingen vinden leren opeens
mijn studie Sociale Geografie in Utrecht maakte ik voor
veel leuker, merkt Dennis Hunink. “En als leerlingen uit nieuwsgierig-
het eerst kennis met het ArcGIS-platform. Omdat leerlin-
heid met allerlei vragen komen, is lesgeven ook voor mij als docent
gen steeds meer naar internet ‘grijpen’, heb ik onder
nóg leuker.”
meer een online ‘topotrainer’ ontwikkeld om topografie
GIS en nieuwsgierige pubers: een spannende combinatie 30
leren makkelijker te maken. Leerlingen vinden het leuk
Leerlingen op pad met een ArcGIS-app
en het helpt hen verder. Daar haal ik voldoening uit.”
“Leerlingen van de derde klas gaan als onderdeel van het lesprogramma aan het einde van het jaar naar buiten. Normaal gesproken hebben
Meer dan 12.500 downloads
ze een boekje bij zich met een zwart-witkaartje die een onduidelijke
Maandelijks bezoeken meer dan 20.000 unieke be-
route en nummertjes bevat en die vervolgens weer naar vragen elders
Aardrijkskundeleraar Dennis Hunink is de bedenker en ontwerper van de onli-
zoekers zijn website topografieindeklas.nl, en bijna
in dat boekje verwijzen. Zo’n boekje verregent, verkreukt of raakt
ne lesmethode ‘Topografie in de klas’, gemaakt met ArcGIS. Topografie leren
dagelijks maken nieuwe docenten een account aan
kwijt. Ik ben Esri dan ook erg dankbaar dat ze met mij de uitdaging zijn
wordt daarmee voor leerlingen een stuk gemakkelijker. De methode blijkt in
om de prestaties van hun leerlingen te monitoren,
aangegaan om een veldwerk-excursie met de Collector for ArcGIS-app
een behoefte te voorzien: makkelijk en met écht resultaat topografie leren. De enthousiaste docent is niet alleen handig en creatief met software, hij heeft ook een passie voor zijn vak: “Ik wil leerlingen nieuwsgierig maken naar de
vertelt Hunink. Sinds de lancering van de gratis lesmethode in januari 2013, werden er meer dan
uit te voeren. De app heeft een prachtige offline-modus, dus het was geen aanslag op de databundel van deze pubers. En eind van de dag hoefden we niemand uit de polder te halen: een unicum!
12.500 topografieboekjes gedownload.
wereld om hen heen.”
Lesgeven leuker met GIS
Leerlingen nieuwsgieriger maken
De docent wil zijn leerlingen vaardigheden en
Wat werkt en goed is, moet je delen. Daarom mocht ik op de onder-
tools aanreiken om hun nieuwsgierigheid aan
wijsdag van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap
te wakkeren én te bevredigen. Zijn vak leent zich daar uitstekend voor. “Aardrijkskunde gaat over essentiële vragen, waaronder de
“Wat
samen met een aantal Esri-medewerkers dit ‘veldwerk 2.0’ demonstreren aan een groep aardrijkskundedocenten. Samen willen we leerlingen nieuwsgieriger maken dan ze ooit zijn geweest.”
werkt en goed is, moet je delen.”
31
Samen werken aan GEONIS Blaeu
De vijf samenwerkende waterschappen onder de naam Waterkracht in het
waterketen. De module Watersystemen richt zich op de natte infrastructuur. De
stroomgebied Rijn-Oost en Rijn-Midden (Vechtstromen, Rijn en IJssel,
module bestaat uit het vervaardigen, beheren en onderhouden van leggers en
Reest en Wieden, Zuiderzeeland en Groot Salland) hebben na een Europese aanbesteding GEONIS geselecteerd als basis voor een nieuw geografisch informatiesysteem. Er wordt samen met deze waterschappen een configuratie op GEONIS en het ArcGIS-platform ontwikkeld, zodat het naadloos aansluit op wat ze nodig hebben in hun dagelijkse werk. “We kunnen met dit systeem, dat de naam
beheerregisters voor de natte infrastructuur. De module Waterkeringen voorziet in de behoefte van gestandaardiseerde opslag van alle relevante (geo)technische kenmerken van primaire, secundaire en tertiaire waterkeringen. De module Waterketen biedt functionaliteit rondom leidingenregistratie en rioleringsgebieden. Deze module maakt het mogelijk om rioleringsplannen te toetsen en de voortgang van planvorming en maatregelen te bewaken.
GEONIS Blaeu draagt, onze registraties adequaat beheren.”
Samen met elkaar
De infrastructuur van GEONIS Blaeu is ontwikkeld voor én met de waterschap-
Vijf waterschappen en drie leveranciers (Royal HaskoningDHV,
pen Vechtstromen, Rijn en IJssel, Reest en Wieden, Zuiderzeeland en Groot
MUG Ingenieursbureau en Esri Nederland) werkten letterlijk
Salland. Het is hiermee een oplossing voor belangrijke waterschapsprocessen.
samen aan GEONIS Blaeu. Een team, bestaande uit experts
32
Duurzaam en gebruiksvriendelijker
“GEONIS Blaeu is toekomstvast en schaalbaar. Er wordt namelijk niet gepro-
uit alle werkgebieden, waren in de ‘cleanroom’ in Zwolle
grammeerd, maar geconfigureerd. Dit heeft als voordeel dat in korte tijd veel
aan de slag met de ontwikkeling van dit nieuwe informa-
functies klaar zijn; dit gaat veel sneller dan programmeren. Bovendien is het
tiesysteem. Hoe hebben zij dit proces ervaren? “Het was
duurzaam in het volgen van de laatste versies van de software, maar zeker ook
opvallend hoe snel er vertrouwen ontstond tussen de
duurzaam in de zin van ondersteuning. De waterschappen zijn verzekerd van
bouwers en de waterschappers”, zegt een van hen. “We
zowel technische als inhoudelijke ondersteuning. Daarnaast worden complexe
konden snel schakelen, iedereen wist elkaar te vinden
functies, zowel voor binnen- als buitenmedewerkers, gebruiksvriendelijker”,
en problemen werden direct aangepakt: ‘oplossen of
aldus een tevreden Bert Ludikhuize. Hij is gemandateerd opdrachtgever namens
parkeren, niet treuzelen’ was het motto.” Een collega
de waterschappen. “Er is veel draagvlak om dit gezamenlijk aan te pakken. We
vult aan: “Dit vertrouwen zorgde ervoor dat ieder zich
zijn bezig met de ondersteuning voor onze primaire programma: het beheer van
kon concentreren op zijn eigen taken. Ik weet niets van
watersysteem, van de waterkeringen, de persleidingen en de uitvoering van de
systeeminrichting, maar ik weet wél wat ik voor mijn
schouw.”
werk nodig heb. Door de goede voorbereiding en deze hechte samenwerking hebben we in korte tijd
Ook mobiel
een heel concreet resultaat neergezet. Het was echt
De reacties op het nieuwe systeem zijn positief. “Wat een eenvoudige invoer
bijzonder om mee te maken.”
van administratieve gegevens!”, werd gezegd door iemand die ermee gaat werken. Een ander viel op: “Verbazingwekkend dat er in zo’n korte tijd zoveel
Drie modules
functies zijn gemaakt.” Ook werd de naadloze integratie met mobiele devices
GEONIS Blaeu is gemaakt op basis van GEONIS,
opgemerkt: “Mooi dat het ook mobiel en op alle gangbare devices beschikbaar
een wereldwijd gebruikte oplossing voor asset
is, en dus buiten in het veld gebruikt kan worden!” De komende periode gaan
management en beheer openbare ruimte en bestaat
meer gebruikers van de waterschappen Vechtstromen, Rijn en IJssel, Reest en
uit drie modules: watersystemen, waterkeringen en
Wieden en Groot Salland ervaren hoe het is om met GEONIS Blaeu te werken.
33
Kaarten vertellen én maken nieuws
aangegaan rondom de verkiezingen. “Geografische analyses creëren een andere kijk op wat er gebeurt. Als dat wat opmerkelijks oplevert, is dat nieuws. Daar zijn wij buitengewoon in geïnteresseerd.”
Nieuws is datgene wat afwijkt van het normale. Media ontdekken steeds meer dat
Meteen te merken
kaarten hen helpen om het nieuws boven water te krijgen. Het ArcGIS-platform
Ook BNR Nieuwsradio merkt dat hun publiek geïnteresseerd is in de kaarten die het
helpt om het nieuws te visualiseren, bijvoorbeeld de verkiezingsresultaten die
landelijk nieuws over bijvoorbeeld verkiezingen en huizenprijzen dichterbij brengt. Thijs
het ANP verzamelt. Ook wordt door BNR Nieuwsradio nieuws gemaakt met
Baas, webredacteur van BNR Nieuwsradio: “Visualisatie zorgt voor de letterlijke verbeel-
bijvoorbeeld open data. Het gebruik van geografie door journalisten wordt
ding. Mensen denken in plaatjes en dat merken we op onze website. Op het moment
steeds normaler.
dat een kaart op BNR.nl verschijnt waar je de impact van een actueel nieuwsonderwerp kunt bekijken voor je eigen woonplaats, is dat meteen te merken aan het aantal hits.
Uitslagen actueel
34
Met de gemeenteraadsverkiezingen en de verkiezingen voor het Euro-
Open data
pees Parlement begin 2014, werkten ANP en Esri Nederland samen
Esri Nederland en BNR Nieuwsradio trekken gezamenlijk op in het visualiseren van
en boden een live interactieve kaart aan, die media op hun website
demografische gegevens en gebruik van services die betrekking hebben op het weer
konden gebruiken. Tientallen media publiceerden de kaarten. De
en aardbevingen. Maar ook geo-analyses vinden de weg naar de radio en de website.
live kaart is van belang voor media, zegt Mark Westerhoff, Manager
Er wordt onder meer gebruik gemaakt van open data. “De maatschappij is gebaat
Operations van het ANP. “Actueel zijn, en zeker op de avond van
bij geo-ICT”, zei hoofdredacteur Sjors Fröhlich tijdens de Esri GIS Conferentie 2014.
de verkiezingen, is uiterst belangrijk. Daar werkt het ANP met een
“Geo-ICT’ers mogen best ruimhartig zijn met het delen van informatie. Zij ‘zitten’ op
groot aantal mensen aan. Gelukkig is er technologie voor handen
goud: op zoveel informatie.” Fröhlich kent de dilemma’s. Het openbaar maken van
die ervoor zorgt dat de verkiezingsuitslagen meteen verschijnen
gegevens is in sommige gevallen (gevoelsmatig) in strijd met de privacy. Daarnaast
op een klikbare kaart die helemaal af is. Zo kunnen we onze
wordt het soms belangrijk gevonden om data te bezitten. “Maar wij kunnen mooie
mediaklanten completere content aanbieden.”
dingen met de data doen door het te visualiseren en onderzoek te doen. Het kan zaken ophelderen en soms zal de politiek iets moeten ondernemen vanwege een bepaalde
Analyses met een andere kijk
ontwikkeling. De maatschappij wordt als geheel veel beter van data openbaar maken.”
Na de verkiezingen vonden geografische analyses plaats op de uitslagen. Bijvoorbeeld om te kijken in hoeverre er anders
Media en kaarten
werd gestemd in Groningen, vanwege de aardbevingen die in
Kaarten als communicatiemiddel vinden inmiddels bij alle media hun weg. Enerzijds
verband worden gebracht met de oliewinning (verlies PvdA).
om hun verhaal te ondersteunen en het nieuws dichterbij te brengen. Anderzijds om
Of om te zien hoe ouderenpartijen scoren in relatie tot het
met een andere blik te kijken naar data en zo weer nieuws te maken. Kaarten van
aantal ouderen in een gemeente (juist niet). In welk deel van
organisaties zijn soms ook nieuws. BNR.nl besteedde bijvoorbeeld aandacht aan een
het land juist meer of minder opkomst was (Noord-Brabant
subsidiekaart voor diervriendelijke agrarische bedrijven. Zo blijken dus de kaarten,
lager, Bible Belt hoger). Mark Westerhoff ziet veel meerwaar-
die door organisaties via ArcGIS Online worden gedeeld met de buitenwereld, ook
de in de samenwerking met Esri Nederland die het ANP is
nieuwswaardig.
35
‘Allemaal toegang tot dezelfde beheerinformatie’
De gemeente Maasdriel is één van de eerste gebruikers van het nieuwe integrale asset managementsysteem Castor. Deze oplossing is een speciale aanvulling op het ArcGIS-platform voor
park. De afdeling Wegbeheer registreerde dit als asfaltpaadje, maar Groenbeheer noteerde het als veegpad. Zo kwam hetzelfde paadje twee keer voor in het gekoppelde systeem.”
beheerzaken. Wim Peters, specialist Integraal Beheer Openbare Ruimte van de gemeente Maasdriel, vertelt waarom Castor precies op het juiste moment komt. “Het object staat centraal, en van daaruit kunnen de verschillende afdelingen hun werk doen.”
Toegang tot dezelfde informatie “Ook werkten we met verschillende applicaties die met elkaar verbonden moesten worden. Als geïntegreerde toepassing heeft Castor geen koppelvlakken meer nodig. De groenbeheerder, wegbeheerder en rioolbeheerder krijgen met Castor allemaal toegang tot dezelfde
Doordachter beleid “Geo-informatie brengt onze openbare ruimte in kaart. Hiermee vormen we als gemeente ons beleid. Ik
informatie; een daadwerkelijke kopie van de werkelijkheid buiten op straat. Als nu een straat wordt gerenoveerd kunnen we in één oogopslag kijken of er ook leidingen gelegd moeten worden of dat het riool
registreer objecten, zoals bomen en wegen. Al sinds
onderhoud vereist. En als er door een private partij over een halfjaar
2001 gebruiken we daar het ArcGIS-platform voor. De
glasvezel aangelegd gaat worden, kunnen wij door ons overzicht via
beheeroplossing Castor is onze nieuwe toevoeging.”
Castor erop anticiperen. Het resultaat: de straat hoeft maar één keer
“We gaan Castor bijvoorbeeld gebruiken voor Boom
opengebroken te worden.
Veiligheid Inspectie. Als je een boom neerzet, wil
36
je de locatie, grootte en gezondheid ervan weten.
‘Eenvoudig en laagdrempelig’
Vroeger werd dat gecontroleerd door vaklui die
Sinds de Basisregistratie Grootschalige Topografie-wetgeving streven
door de straat reden. Het gevaar daarvan was dat
we naar een basiskaart, waarmee we alle informatie binnen de gemeen-
hele stukken werden vergeten. Met het integraal
te samenbrengen. Castor biedt, in al zijn eenvoud en laagdrempelig-
asset managementsysteem brengen we alles in
heid, precies wat nodig is om het Beheer Openbare Ruimte op een
kaart, van inspecties tot aan het snoeien. Dat leidt
efficiënte en centrale manier uit te voeren. De oplossing kwam voor
tot een veel doordachter beleid. Hetzelfde geldt
ons dus precies op het juiste moment. Onze oude applicaties updaten
voor wegen en riolering. In ArcGIS leggen we
zou overigens duurder zijn dan overstappen op Castor. We krijgen dus
de locatie vast, in Castor houden we bij in welke
precies wat we willen, maar betalen er minder voor.”
staat ze verkeren. Daardoor kunnen we zien wanneer het nodig is om onderhoud te plegen.”
Het object staat centraal “Op termijn kunnen ook burgers gebruik maken van de voordelen
Straat één keer openbreken
van Castor. Ze hoeven dan bijvoorbeeld niet meer te bellen naar de
“Vroeger werden deze objecten door verschillen-
gemeente om te weten waar een ontstoppingsput zit, maar kunnen het
de disciplines los van elkaar geregistreerd. Door
zelf zoeken en vinden via internet. Het is uiteindelijk de bedoeling dat
het ontbreken van een eenduidige registratie
iedereen over hetzelfde object spreekt en één model gebruikt. Het
ontstond vaak miscommunicatie tussen afdelin-
object staat centraal, en van daaruit kunnen de verschillende disciplines
gen. “Een voorbeeld? Neem een paadje in een
werken. Dat is eigenlijk heel logisch!”
37
colofon
38
‘Samen in beweging’ is samengesteld door: Harmen van Doorn, Marieke Hoogeveen, Corine Meppelink, Maria Tunnisen en Rosanne Vernooij. Auteurs ArcGIS-platform zet de mens centraal, door Mark Herbold. De kaart ís het antwoord voor Havenbedrijf Rotterdam, door Harmen van Doorn. WNF versterkt natuurbescherming met ArcGIS Online, door Harmen van Doorn. Gemeente Kampen pakt vastgoedbeheer anders aan, door Corine Meppelink en Martijn Kogelman. ‘Het is door enthousiasme gelukt’, door Harmen van Doorn. Een integratie die Nederland een beetje veiliger maakt, door Maria Tunnisen.‘Flevoland maakt hoge ambities waar met ArcGIS-platform’, door Harmen van Doorn. Gemeente Zwolle heeft een kaart voor iedereen, door Corine Meppelink. GIS en nieuwsgierige pubers: een spannende combinatie, door Wilfred Hermans. Samen werken aan GEONIS Blaeu, door Corine Meppelink. Kaarten vertellen én maken nieuws, door Harmen van Doorn. ‘Allemaal toegang tot dezelfde informatie’, door Iddo Havinga. Met medewerking van Wilfred Hermans. Beeldmateriaal Omslag: kaart gemaakt door Niels van der Vaart met AHN2-data van een deel van Gelderland. Pagina 2: stockfoto. Pagina 3: foto door Kaatje Kiek. Pagina 4: satellietfoto uit 2010 van de gemeente Rotterdam, met CBS-datalaag - combinatie gemaakt door Ernst Eijkelenboom en Harmen van Doorn. Pagina 6: pasfoto door Kaatje Kiek. Pagina 7: foto door Marcel Krijger Fotografie, kaart gemaakt door Niels van der Vaart met AHN2-data van een deel van Limburg. Pagina 8: foto door Marcel Krijger Fotografie, kaart van provincie Noord-Brabant. Pagina 9: pasfoto’s door Kaatje Kiek. Pagina 10: pasfoto door Kaatje Kiek en foto door Tom Nauta Fotografie. Pagina 11: 3D-beeld van Rotterdam gemaakt door Niels van der Vaart. Pagina 13: foto door Rob van der Waal. Pagina 14: foto door Tom Nauta Fotografie. Pagina 15: foto door Gane Kumaraswamy. Pagina 16: foto’s Roger Leguen en Jürgen Freund / WWF-Canon. Pagina 19: foto door Tom Nauta Fotografie. Pagina 20: foto door Tom Nauta Fotografie. Pagina 23: stockfoto. Pagina 24: foto door Marcel Krijger Fotografie. Pagina 27: foto door Programmalijn Sterke Steden. Pagina 29: foto links door Tom Nauta Fotografie, foto rechts door Nummer 12. Pagina 30: foto door Marcel Krijger Fotografie. Pagina 32: foto door Marcel Krijger Fotografie. Pagina 33: foto door Marcel Krijger Fotografie. Pagina 34: foto Ilvy Njiokiktjien. Pagina 35: kaart gemaakt door Esri Nederland van de Gemeenteraadsverkiezingen 2014. Pagina 37: foto door Sandra van Dieten. Pagina 39: kaart gemaakt door Niels van der Vaart met AHN2-data van een deel van Ameland. © 2014 Esri Nederland
39
Groot Handelsgebouw Weena 695 (B2 - 036)
• Driesprong
Rotterdam Koggelaan 33 Zwolle Postbus 29020 3001 GA Rotterdam T: +31 (0)10 217 07 00 F: +31 (0)10 217 07 99 E: info@esri.nl W: www.esri.nl
• Wageningen-Hoog