In Perspectief nr.012012 by Esri Nederland

geografisch denken en doen

INperspectief

uitgave van Esri Nederland nr. 012012

uitgave van Esri Nederland

nr. 012012

10 JAAR

INPERSPECTIEF J u b i l e u m e d i t i e 1 0 j a a r

ExTR geografisch denken en doen

INPERSPECTIEF uitgave van Esri Nederland

nr. 012012

10 JAAR

JUBILEUM EDITIE

INperspectief J u b i l e u m e d i t i e 1 0 j a a r

JUBILEUM EDITIE

jaar

jubileum editie

geografisch denken en doen

INPERSPECTIEF

INPERSPECTIEF J u b i l e u m e d i t i e 1 0 j a a r

aDIK

Colofon

In Perspectief is een uitgave van Esri Nederland. Het magazine brengt actuele ontwikkelingen op het gebied van geografische informatie in Nederland. De focus ligt op praktijkvoorbeelden, trends en ontwikkelingen. cONtAct E: redactie@in-perspectief.nl T: +31 (0)10 217 07 00 I : www.in-perspectief.nl RedActIe Harmen van Doorn, Corine Meppelink, Ron Noordhuis, Jurgen ten Siethof, René Voogt, Bas Bijtelaar, Frits van der Schaaf, Alexander Molhuysen, Arjen Pluim, Evert Verveer. Naast de redactie en auteurs werkte mee aan deze uitgave: Karen Stultiens.

GIS Voor... 10 20 34

VORMGeVING eN dRUk LENS! communicatie (www.lenscommunicatie.nl) ‘t Papierenhuys

OVERHEID

Het post-geo tijdperk

Kaarten maken communicatie krachtig!

Open geo-data in de praktijk

GEMEENTEN

‘t Moet anders

GeoBasis: actueel, snel en volledig

Dankzij GIS meer tijd over voor ons

OVERHEID

werk

Publieke data op ArcGIS Online 36

NIEUwS

GEMEENTEN BGT: één Nederland, één bron

MAINPORTS

Havenschap moerdijk maakt profes-

ONtWeRP Karen Stultiens FOtOGRAFIe LENS! fotografie > Marcel Krijger (tenzij anders vermeld)

oPINIE

OPLAGe 4.500 exemplaren

ArcGIS Online breekt record na record

sionaliseringsslag met GeoWeb

Lezersactie In Perspectief en GeoFort

GEMEENTEN

Beeldmateriaal vrijgegeven

Automatisch verschillen opheffen

Symposium

tussen bronsystemen

Nederlandse basiskaarten

OVERHEID

Media publiceren ‘social map’

Geo-informatie geeft inzicht op alle

Veel vraag naar ArcGIS for Home Use

niveaus

‘Gezichten van GIS’

OVERHEID

GeoWeb-mijlpalen: 100 e klant en

ABONNeMeNteN Organisaties met een onderhoudscontract van Esri Nederland krijgen In Perspectief kosteloos toegestuurd. Zonder onderhoudscontract is het ook mogelijk om In Perspectief te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl. btw). Voor verzending naar buitenland gelden aanvullende porto- en administratiekosten.

Laat uw kaarten spreken!

Voorwoord

AdVeRteReN Esri Nederland biedt partners en relaties de mogelijkheid zich te profileren in In Perspectief. Vraag naar de advertentiemogelijkheden (voorwaarden, tarieven en aanleverspecificaties) via: adverteren@in-perspectief.nl.

Populair op ArcGIS Online

App in Perspectief: Gebouwenin-

Fotolocaties delen met een kaart

Kennismanagement door betrokken-

Verleg ook op GeoFort je grenzen!

heid

10 jaar in de spotlights

Slim data publiceren, zoeken en

Vruchtbare samenwerking ProRail

dIScLAIMeR Esri Nederland besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in In Perspectief. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaarten beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit In Perspectief mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Esri Nederland. cOVeR De omslag geeft alle covers weer van de In Perspectief-edities die de afgelopen 10 jaar zijn verschenen.

Gestandaardiseerde kaartproductie

versie 4

KrACHT VAN dE KAArT

oVErIG

spectie App

vinden

en Esri Nederland 48

10 JAAr IN PErSPECTIEF 24

‘Een mooie kaart spreekt tot je verbeelding’

AdVErTENTIES

‘Ik zie In Perspectief altijd graag verschijnen’

‘Samen op reis gaan’

GIS Conferentie

Toen & Nu

ArcGIS Online

‘Via In Perspectief leg ik mijn werk

GeoFort

uit aan anderen’ 31

Op de redactie

in perspectief, nummer één, tweeduizend twaalf

INhoudsopgave Kaarten maken

Fotolocaties

communicatie

delen met

krachtig!

een kaart

18 ‘Een mooie kaart spreekt tot je verbeelding’

48 Publieke ‘Samen

data op ArcGIS Online

op reis gaan’

www.gisconferentie.nl

Voorwoord

Beste lezer, De eenvoud om informatie te delen en te communiceren via zogenoemde ‘intelligente’ kaarten heeft met ArcGIS Online een revolutie doorgemaakt. Iedereen kan nu online kaarten maken en publiceren door gebruik te maken van templates en eigen data combineren met kaartlagen (webservices) die online beschikbaar zijn. Er zijn steeds meer open data-bronnen die worden ontsloten via ArcGIS Online. In deze In Perspectief vindt u een artikel over open data. Ook hebben we een concreet voorbeeld beschreven: de nieuwe Noordzeeatlas die via ArcGIS Online wordt ontsloten. Erg enthousiast ben ik over het feit dat deze online functies ook beschikbaar komen binnen Excel via de ‘add-in’ Esri Maps for Office. Daarmee kun je tabellen geografisch visualiseren. Ook de integratie met Business Intelligence is een stap dichterbij gekomen met de komst van Esri Maps for IBM Cognos. Met de onze nieuwe geocoder (zie ArcGIS Actueel) gebaseerd op de basisregistratie adressen en

“Uw data kan in online kaarten enorm krachtig worden.”

gebouwen (BAG) en online kaarten kun je bedrijfsinformatie van een ander perspectief bekijken, geografische verbanden ontdekken die je in een tabellen structuur of grafiek niet kunt zien. Op de website, en in de volgende In Perspectief en ArcGIS Actueel leest u meer over deze nieuwe producten. Deze editie staan we stil bij de kracht van de kaart in bijvoorbeeld communicatie (provincie Noord-Brabant), advies (Kadaster) en data-optimalisatie (gemeente Rhenen). 10 jaar In Perspectief laat u de kracht van de kaart ervaren. In veel artikelen komt ArcGIS Online met nadruk terug. Ik nodig u uit de mogelijkheden te ontdekken door ArcGIS Online zelf te gaan gebruiken en uw resultaten met ons te delen. Uw data kan in online kaarten enorm krachtig worden. Doet u mee?

Frits van der Schaaf directeur business development Esri Nederland fvanderschaaf@esri.nl 5

Lezersactie In Perspectief en GeoFort

ArcGIS Online breekt record na record

Op zondag 24 juni opent GeoFort

In maart 2012 registreerde Esri voor

op één dag 50 miljoen kaarten op-

haar deuren voor het publiek en is

het eerst meer dan 1 miljard base-

gevraagd. Dat schrijft Christophe

de feestelijke opening van de Vleer-

map map requests op ArcGIS Online.

Charpentier, ArcGIS Content Product

muisspeurtuin van Staatsbosbeheer.

In april dit jaar lag het aantal weer

Manager van Esri, op Twitter.

Kom naar GeoFort voor de speur-

hoger. In dezelfde maand werden

Volg ook @Christophe_Esri

tocht, het vleermuizen theater, leer het vleermuizenlied of gewoon lekker knutselen en broodjes bakken. In Perspectief en GeoFort vieren de opening en het jubileum van

Beeldmateriaal Nederland van Boven deels vrijgegeven

In Perspectief door 100 keer 2 toegangsbewijzen voor de GeoExperience weg te geven. Kijk snel op pagina 9 en doe mee met de actie!

Symposium Geochemische Bodematlas van Nederland

Bron: vpro

De afgelopen 10 jaar is er door de

Rectificatie

Universiteit Utrecht, TNO, Deltares,

De luchtopnamen die voor Neder-

Alterra, en het RIVM gewerkt aan

land van Boven werden gemaakt,

de totstandkoming van een Geo-

zijn beschikbaar gesteld. De redac-

In de laatste editie van In Perspectief

chemische bodematlas van Neder-

tie van Nederland van Boven heeft

(nr. 2 2011) werd een artikel gepubli-

land. Nu is het dan zover: de atlas

drie uur ruw materiaal geselec-

ceerd over Nederland van Boven met

is af en wordt op 4 juni gepresen-

teerd, gerangschikt op thema en

de kop ‘Kijk ook mee naar Nederland,

teerd tijdens een symposiummid-

ondergebracht in tien verschillende

vanuit een ander perspectief’. Hierin

dag bij het RIVM.

pakketjes die gratis kunnen worden

werden partijen genoemd die mee-

Het symposium vindt maandagmid-

gedownload. Hiermee is de VPRO

werkten aan het programma, onder

dag 4 juni 2012 van 13.30 tot 17.00

de eerste publieke omroep die op-

meer voor het leveren van data. Er

vindt bij het RIVM in Bilthoven

namen ter beschikking stelt aan het

stond geschreven dat de Neder-

plaats. Deelname aan het sympo-

publiek. Iedereen kan zelf met het

landse Spoorwegen data leverden

sium is gratis. U kunt zich aanmel-

materiaal aan de slag. Nederland

over treinbewegingen op het spoor.

den door een email te sturen naar

van Boven trok per aflevering meer

Dit was onjuist. Het was ProRail die

ler@rivm.nl, onder vermelding van

dan een miljoen kijkers en leidde tot

de data heeft geleverd aan het pro-

naam, bedrijf en e-mailadres.

veel enthousiaste reacties.

gramma Nederland van Boven.

GISnieuws Veel vraag Nieuw op ArcGIS Online: Nederlandse basiskaarten naar ArcGIS for volledige dekking voor heel Neder-

Home Use

land. Een topografische kaart, een

Voor het thuis gebruiken van GIS

lichtgrijze canvas-kaart, en de PDOK

heeft Esri ArcGIS for Home Use in het

BRT-achtergrondkaart. Getailleerde

leven geroepen. Er is veel vraag naar

basiskaarten voor de hele wereld

dit product. ArcGIS for Home Use

waren al enige tijd beschikbaar. Veel

is geschikt voor iedereen die thuis

organisaties werken echter graag

echt aan de slag wil met kaarten.

met een Nederlandstalige basiskaart

Het product is een speciale licen-

die worden aangeboden in het Rijks-

tie van slechts 100 euro (incl. btw)

driehoekstelsel. Dat kan nu.

ArcView met bijbehorende exten-

Voortaan kunt u kaarten, gemaakt

sies.

met ArcGIS, voorzien van Neder-

Lees meer in ArcGIS Actueel (maga-

landse basiskaarten. Er zijn nu drie

zine andere zijde) over de basiskaar-

kaarten kosteloos beschikbaar, met

ten vanaf pagina 8.

Lees meer op esri.nl/arcgis-home-use.

‘Gezichten Media publiceren ‘social map’ van GIS’

Speciaal voor Konin-

Diverse bezoekers van de GIS Tech

ginnedag

werden gefotografeerd met hun pas-

Bevrij-

dingsdag 2012 heeft

sies. Bekijk alle foto’s op gistech.nl.

Esri Nederland ‘social maps’ gemaakt. Het gaat om een kaart met daarop real-time berichten van diverse social media die over deze feestdagen gaan. Zo waren onder meer tweets,

foto’s

van

Flickr en video’s op YouTube meteen zicht-

icoontjes. De social maps zijn door

baar. Op de Koninginnedag-kaart

diverse landelijke media gebruikt

werden ook de vrijmarkten weer-

op hun website bij de berichtge-

gegeven, op de Bevrijdingsdag-

ving over de twee feestdagen. Ze

kaart de plaatsen waar een festival

werden in korte tijd respectievelijk

plaatsvond. Beiden met klikbare

33.000 en 5.000 keer bekeken.

Foto: Karen Stultiens

GISnieuws GeoWeb-mijlpalen: 100e klant en versie 4 Tijdens de GeoWeb Gebruikers-

GeoWeb 4 grootst gepresenteerd.

gankelijk en eenvoudig te gebrui-

dag 2012 zette Marcel Steenis van

In de nieuwe versie is veel beter ge-

ken zijn. Verschillende configuratie

Grontmij de organisatie Rijkswa-

keken wat belangrijk en waardevol

zijn er mogelijk. Gebruikers bepa-

terstaat in het zonnetje. De orga-

is voor de eindgebruiker. Web-GIS

len zelf als beheerder per webvie-

nisatie werd de 100 klant van het

is bedoeld voor iedereen. Het moet

wer de look en feel en functies.

product. Op dezelfde dag werd

dus voor iedereen makkelijk toe-

App in Perspectief: Gebouweninspectie App Wat kan de Gebouweninspectie App?

steeds meer, zonder dat je daar zelf

moest je dat nog programmeren,

veel voor moet doen. Als je een in-

nu is het een kwestie van een vinkje

Marc Hoogerwerf, leading consul-

spectie doet, wil je bijvoorbeeld ook

zetten in de database.”

tant voor Royal Haskoning: “Deze

weten wie die waarnemingen heeft

app maakt het gebouwinspecteurs

gedaan. In de eerste versies van

mogelijk om tijdens een inspectie

deze app konden mensen een naam

Hoe reageren de gebruikers?

aantekeningen te maken op hun

kiezen uit een lijst en dat werd op-

“Eén keer deden we een inspectie

iPad over dat wat ze zien. Verras-

geslagen. Nu zorgt ‘Editor Tracking’

in een gebied waar we geen be-

send genoeg kan zowel oud als

ervoor dat de naam van de inspec-

reik bleken te hebben. Dan baal je.

jong hiermee aan de slag. Het is een

teur en de naam van degene die

Verder heb ik vooral enthousiaste

standaard ArcGIS for IOS-app.”

iets voor het laatst heeft aangepast

reacties gekregen. Vooral omdat er

wordt opgeslagen. Een jaar geleden

soms meer dan twintig procent tijd

Wordt de app veel gebruikt?

bespaard wordt. Een ander voor-

“Binnen Royal Haskoning wordt de

snel beslissen. Als die beslissing een

app inmiddels op diverse plekken

dag later was gevallen, had dat hem

ingezet, niet alleen bij gebouwen-

anderhalve ton gekost. Daar wordt

inspecties, maar ook bij dijken

een klant dus wel blij van. Kunnen

brandinspecties en renovatieprojec-

doorwerken zonder verbinding zou

ten. Er wordt steeds vaker gevraagd

prettig zijn. We hebben overwogen

naar deze app; gisteren heb ik de

daar toch iets voor te programme-

app nog geconfigureerd voor in-

ren, maar we hebben begrepen dat

specties van de flora en fauna langs

dit mogelijk in het najaar al een

de uiterwaarden van de grote rivie-

standaard functie wordt.”

beeld: een klant kon dankzij de app

ren. Er zijn toepassingen genoeg. Dat komt ook door de ontwikkelingen binnen ArcGIS Server en ArcGIS Online. De app kan automatisch 8

AUTEUR: Wilfred Hermans Foto: Royal Haskoning

E-MAIL: contact@esri.nl

Foto’s: Eric Laycock

Verleg ook je grenzen, op GeoFort!

Geofort

Doe mee aan de lezersactie en win kaartjes voor GeoExperience. Esri Nederland is al jaren sponsor van GeoFort. Het initiatief om een fysieke locatie te creëren waar het grote publiek kennis kan maken met de geo-sector, steunt Esri graag. Na jarenlang plannen maken en realiseren is het nu zo ver: GeoFort opent op zondag 24 juni haar deuren voor het publiek! GeoFort is dé educatieve attractie op een

het vinden van de uitgang. Er is namelijk

spannend fort op het gebied van cartogra-

veel meer mogelijk in het doolhof; het ver-

fie en navigatie. Hier kun je zowel oude

vullen van opdrachten, het verbinden met

als nieuwe navigatietechnieken uitprobe-

adventure games. In het doolhof maken we

ren en een kijkje nemen bij de bijzondere

niet alleen gebruik van zintuigen zoals bij-

selectie kaarten met het thema ‘liegen en

voorbeeld de neus, maar ook van hulpmid-

bedriegen met kaarten’. Al met al biedt

delen, sensoren en apps.

GeoFort vele activiteiten voor een verras-

De GeoExperience blijft volop in ontwikke-

send bezoek. In dit artikel een overzicht.

ling. Maar, neem alvast een kijkje hoe mensen al jarenlang liegen en bedriegen met kaarten.

Vleermuisspeurtuin GeoFort heeft een ‘publiek’ deel met de

GeoZalen

Vleermuisspeurtuin

Staatsbosbeheer

Naast een unieke educatieve attractive is

en het 3D Café met ruim terras. In de Vleer-

GeoFort ook voor de zakelijke bezoekers

muisspeurtuin stellen de kinderen hun ori-

een inspirerende locatie voor klantendagen,

ëntatievaardigheden op de proef in het

teambuildingsessies of vergaderingen! Bin-

klimgrid en ervaren in de vleermuizenremi-

nen biedt GeoFort meerdere comfortabele

se hoe deze bijzondere dieren op navigeren

vergaderzalen in het monumentale fortge-

met echo.

bouw en een auditorium tot 150 personen,

van

uiteraard voorzien van alle moderne ver-

Beelden: GeoFort

GeoExperience

gaderfaciliteiten en een passende catering.

Meer informatie

Een entreeticket koop je voor de GeoExpe-

Buiten nodigt het fortterrein uit tot GeoAc-

Volg GeoFort op:

rience waar onder meer ook het intelligent

tiviteiten, workshops en innovatieve sessies.

Facebook:

doolhof is. Dit is geen standaard doolhof

facebook.com/geofort

dat bestaat uit de geijkte hekjes. Er worden

Twitter:

hier verschillende technieken gebruikt om

AUTEUR: Caroline Mönking

het doel te bereiken. Het doel is niet alleen

E-MAIL: caroline@geofort.nl

twitter.com/geofort

Gratis naar GeoFort! Esri Nederland en GeoFort vieren 10 jaar In Perspectief én de opening van het fort met een lezersactie! Maak onderstaande slagzin af, stuur dit naar slagzin@in-perspectief.nl en win voor 2 personen gratis toegang tot de GeoExperience!

De kracht van de kaart betekent voor mij… Stuur uw slagzin vóór 20 juli 2012 naar slagzin@in-perspectief.nl in en win de kaarten! Esri Nederland en GeoFort geven 100 x 2 kaarten weg.

Kaarten maken communicatie krachtig!

gis voor overheid

Communicatieafdeling provincie Noord-Brabant maakt kaarten nu zelf via ArcGIS Online.

Een kaart is een krachtig communi-

geo-informatie, vult aan: “Kaar-

een bezoeker van de site, aldus de

catiemiddel. Het cliché zegt het al:

ten zijn bovendien een integrerend

webmanager. “Vanuit communica-

een beeld (lees: kaart) zegt meer

medium. Je kunt er van alles samen-

tie-oogpunt kon dat wel wat beter,

dan duizend woorden. Gebruikt uw

brengen. De kracht van de kaart is

vond ik.”

communicatieafdeling

heel sterk.”

kaarten

Zelf kaarten maken

om berichten te ondersteunen en te verduidelijken? Bij de provincie

Wensen

De communicatieafdeling wilde heel

Noord-Brabant zijn de eerste stap-

De communicatieafdeling en geo-

erg graag hun berichten ondersteu-

pen gezet. De communicatieafdeling

afdeling zijn geen vreemden van

nen en verduidelijken met kaarten

en geo-afdeling sloegen de handen

elkaar. Martin Noordzij en Herman

die makkelijk te maken en te be-

ineen. Communicatie van de provin-

Voet raakten al zo’n 4 jaar geleden

heren zijn. En makkelijk zijn in ge-

cie wordt nu ook ondersteund door

in gesprek met elkaar over de web-

bruik. “Begin 2011 vroegen we ons

kaarten, gemaakt via ArcGIS Online.

pagina ‘Brabant in Kaart’ op de pro-

af: kunnen wij niet ook zelf kaarten

vinciesite.

maken?” En zo waagde Noordzij zich aan een kaart met actuele in-

Waarom zijn kaarten handig voor Noordzij,

Noordzij: “Het duurde vrij lang om

formatie over de kwaliteit van het

webmanager bij de provincie Noord-

een eenvoudig kaartje te maken. En

zwemwater in de zwemplassen. Met

Brabant: “Het is niet raadzaam om

ik moest zo’n vijf keer klikken voor

Google Maps. “Zo kon het dus, dach-

alles op te schrijven. In communica-

het kaartje weergaf wat ik wilde

ten we toen.”

tie is het goed om het geschreven

zien. Eerst moet je per kaart lagen

woord beeldend maken. Het is dan

openen, dan op een knopje klikken

Voor Noordzij was het avontuur

meteen duidelijk waarom of wat

voor in- of uitzoomen. En dan op

met Google Maps niet wenselijk: “Ik

er wordt bedoeld.” Herman Voet,

een informatie-icoontje om informa-

ben geen geo-specialist en daarom

specialist

tie te tonen.” Te ingewikkeld voor

voelde het niet goed om zomaar

communicatie?

Martin

nieuwe

toepassingen

Tips uit Noord-Brabant Hoe krijgt u ook voor elkaar dat de afdeling communicatie van uw organisatie via ArcGIS Online uw data gaat gebruiken? Martin Noordzij en Herman Voet hebben tips. Martin Noordzij: “Je moet het gewoon gaan doen. Eerst eens bij elkaar gaan zitten, en vervolgens elkaar op blijven zoeken.” Herman Voet: “Geo-informatie is van iedereen; durf bestaande structuren los te laten en vertrouw elkaar.”

wat aan te aan de slag te gaan.

communicatiemiddel naar burgers

Testen,

Bovendien staan we er - als we prak-

worden we nu begeleidend en faci-

worden deze online gebracht. Dit

tisch gezien tegen issues aanlopen –

literend. Ik geloof dat dat ook een

proces duurt ongeveer een week.

alleen voor.”

goede beweging is. Ieder zijn vak!”

Dat geldt overigens ook voor de

Een van de kaarten die nu online

zware viewers. Het voordeel van Ar-

‘Kracht van ArcGIS’

staat gaat over het ‘particulier op-

cGIS Online is dat een communicatie-

Vanuit de GIS-afdeling is Herman

drachtgeverschap’. Een samenwer-

kaart veel sneller online is te bren-

Voet de aanjager van ‘nieuwe toe-

king tussen burgers die hun eigen

gen. Voor alle 3 de typen viewers

passingen’. Herman Voet ging in de

huizen bouwen. Hierbij werd een

geldt dat de afdeling Geo via ArcGIS

zomerperiode op onderzoek uit.

kaart geplaatst met alle projecten

Server de thematische kaarten be-

Onder meer om de mogelijkheden

in voorbereiding: waar het project

schikbaar stelt.”

van het destijds nieuw gelanceerde

ligt, welke naam het heeft, hoeveel

ArcGIS Online te verkennen. “De

huizen het om gaat en waar meer in-

Afwegingskader

kracht van ArcGIS Online ligt onder

formatie is te lezen. Noordzij: “Met

Nu het embedden van ArcGIS On-

meer in het intuïtief kunnen combi-

de kaart kun je op een ander manier

line-kaarten

neren en ontsluiten van informatie.

naar de informatie kijken.”

aan moet gaan nemen is er een af-

Accepteren,

structurele

Productie)

vormen

wegingskader nodig: welke toepas-

Heel laagdrempelig. Ik kwam terug bij de communicatieafdeling met de

Gradaties

singsgebieden hebben welke viewer

boodschap: ‘Zo kan het ook!’.”

Naast de ArcGIS Online-kaarten voor

nodig?

communicatie blijven de andere vieNoordzij en zijn team werden met-

wers van de provincie gewoon in

De volgende stappen die Noordzij

een enthousiast over ArcGIS Online.

bedrijf. Herman Voet legt uit hoe

en Voet willen zetten is de kaarten

“Het maakt gebruik van een aantal

de drie verschillende type viewers

inbedden in een bestaande app,

mooie basemaps. Daarboven kun-

zich tot elkaar verhouden: “Met

bijvoorbeeld de Brabant-app. Ook

nen we bestaande thematische la-

Geocortex worden zware viewer-

voor de onlangs beschikbaar geko-

gen toevoegen en daar bovenop een

toepassingen beschikbaar gesteld;

men Roeken-viewer (op basis van

‘communicatielaag’ maken. Dát was

duidelijk bedoeld voor professionals.

crowdsourcing) vindt het melden en

wat we wilden, dus we zijn helemaal

De beleidsvelden kunnen daar prima

valideren via ArcGIS Online plaats.

om. En de gebruiksvriendelijkheid

mee uit de voeten. Het gaat hier om

maakt het makkelijk om er snel mee

koppelingen met andere bedrijfssys-

Er zijn nog een hoop ideeën en mo-

aan de slag te gaan.”

temen zoals bijvoorbeeld rapporta-

gelijkheden. De toekomst gaan de

gesystemen. De cultuurhistorische

communicatieafdeling en de geo-af-

Integrerend medium

waardenkaart is er een goed voor-

deling samen tegemoet. Om zo in de

Voor Herman Voet is het wel even

beeld van.”

communicatie de kracht van kaarten

wennen. “Ik zie het als een nieuw

zo goed mogelijk te benutten!

perspectief. Het verschuift grenzen;

De themakaarten, ontsloten via de

het maken van kaarten moeten we

Flamingo-viewer,

nu een beetje uit handen gaan ge-

in projecten gebruikt. “De geo-af-

AUTEUR: Harmen van Doorn

ven. Daarmee krijgt onze afdeling

deling ontwerpt deze kaarten zelf.

E-MAIL: overheid@esri.nl

een iets andere rol. In de kaart als

Via de OTAP-straat (Ontwikkelen,

worden

vooral

kracht van de Kaart

Laat uw kaarten spreken!

AppLab helpt organisaties te innoveren met hun geo-informatie. Dat GIS steeds vaker en door steeds meer mensen gebruikt wordt, is geen nieuws. ArcGIS Online en de open API’s van ArcGIS voor internet, smartphones en tablets, geven dit proces nog stevigere grond onder de voeten. Gevolg: we mogen steeds meer nieuwe gebruikers welkom heten in de GIS-wereld. De behoefte aan uitwerking van nieuwe ideeën, concepten en apps neemt hierdoor logischerwijs toe. Op deze manier stoeien met GIS kan nu in het AppLab. Om nieuwe gebruikers wegwijs te maken, reist het

Esri heeft allerlei tools gemaakt om resultaten of ana-

AppLab door het land. Marco Wagemakers, product

lyses mobiel of via het web beschikbaar te maken, ver-

consultant van Esri Nederland, legt uit wat er tijdens een

telt Wagemakers. “Alle kaarten die je via het platform

AppLab-dag gebeurt. “De dag bestaat uit een deel the-

ArcGIS Online beschikbaar maakt, zijn via applicaties

orie over de veranderende wereld, en een stuk context.

deelbaar. Het mooie van zo’n AppLab-dag is dat je niet

Wat betreft de theorie geven we aan dat de geo-wereld

alleen informatie krijgt, maar aan het eind van de dag

continu verandert; waar mensen eerst iets voor zichzelf

heeft de organisatie die de dag bezoekt zelf ook con-

op hun eigen computer deden, is het nu veel gemakke-

crete resultaten in handen.”

lijker om informatie te delen en toegankelijk te maken voor anderen.”

Aan de slag met eigen data Enthousiast vervolgt Wagemakers dat bezoekers tijdens het praktische deel van de dag hun eigen meegenomen data online kunnen zetten. “Daarmee kunnen ze applicaties configureren, aan de hand van de basisprincipes die ze die dag hebben geleerd. Alleen demo’s zien is leuk, maar er zelf mee aan de slag gaan is nog veel leuker. Daarnaast blijft de informatie daardoor beter hangen. Wij bieden zelf allerlei basiskaarten aan die je voor de applicaties kunt gebruiken, zoals topografische data: hoge kwaliteitskaarten van Nederland die je op de ondergrond kunt leggen. Daar voeg je je eigen data aan toe.” Wat maakt zo’n AppLab-dag nu hét middel om GIS breder beschikbaar te maken binnen de organisatie of naar klanten toe? Wagemakers: “Eerst hadden we onze eigen systemen en nu kunnen we het met dezelfde kaart integreren in onze website, mobiele devices, Facebookpagina et cetera. Dat maakt het heel toegankelijk.”

AUTEUR: Wilfred Hermans E-MAIL: contact@esri.nl Wilt u meer weten over het AppLab? Neem contact op met Marco Wagemakers via mwagemakers@esri.nl. 12

Foto: Elvira Visser

Wat vinden deelnemers van het AppLab? Esri Nederland organiseert AppLab-dagen voor een breed scala aan organisaties. In Perspectief vroeg deelnemers van het AppLab dat speciaal gericht was op waterschappen naar hun mening!

Joris van Buul, GIS-consultant bij het waterschapBrabantse Delta

Ignaas Bisdom, GIS-analist bij het waterschap Scheldestromen

Alfred Drenth, GIS-specialist bij Waterschap Noorderzijlvest

U heeft meegewerkt aan het Ap-

Wat is u het meest bijgebleven van

gebleven dat ik met eigen geo-da-

pLab. Wat vond u het meest opval-

die dag?

ta plus services van ArcGIS Online

lend?

“Ik vond het een plezierige dag.

of elders eenvoudig een eigen app

“Het gemak waarmee een app die

Met ArcGIS Online kan een mooie

kan bouwen.”

een bepaald proces ondersteunt,

portal worden gemaakt om de bur-

gemaakt kan worden. Dat past in de

ger te informeren.”

Hoe heeft u de deelname aan het Water AppLab ervaren? “Ik vond het een interessante en leerzame dag. Mij is het meest bij-

Welke plannen heeft u opgepakt

kracht van de kaart: informatie snel inzichtelijk maken. Glashelder!”

naar aanleiding van het AppLab? Wat kunnen we in de toekomst

“We willen als waterschap meer ge-

van uw waterschap verwachten?

bruik gaan maken van mapservices

Wat is voor u de essentie van het

“We willen voor ons waterschap

in onze dagelijkse werkzaamheden

AppLab?

graag een portal ontwikkelen met

met ArcGIS. In de toekomst willen

“Ideeën opdoen en met elkaar

services waarmee we de burgers

we ‘simpele’ apps bouwen die snel

sparren. Zodoende kunnen we nog

kunnen informeren over allerhan-

toepasbaar en vervangbaar zijn voor

betere apps bouwen.”

de zaken.”

processen van ons waterschap.”

Serieus en snel aan de slag?

Na de JumpStart kunt u: • Via het web en mobiele apps toegang bieden tot geo-

Snel uw informatie intern kunnen aanbieden? Met de JumpStart ArcGIS Online & Apps is uw organisatie in korte tijd in staat online kaarten aan te bieden. Esri-medewerkers nemen u tijdens deze JumpStart in een dag mee in de wereld van (mobiele) apps en ArcGIS

informatie. • Een portaal maken waar uw geo-informatie eenvoudig is te benaderen. • Uw organisatie betere beslissingen laten nemen door de toegankelijkheid van actuele geo-informatie.

Online. Een groot deel van de dag werken we samen aan uw eigen geo-app. Aan het einde van de JumpStart hebt

Wilt u meer weten over de JumpStart ArcGIS Online &

u veel kennis opgedaan, bent u geïnspireerd én heeft u

Apps? Neem contact op met Marco Wagemakers via

een werkende app voor uw organisatie.

mwagemakers@esri.nl.

ArcGIS Online ®

Apps

Fun Fast Easy

n e l e D Beheren

Apps

Viewen

Beheren

a E & t s un, Fa

n a a l Ops

geO-INfOrmAtIe VOOr IedereeN!

“Snel en eenvoudig gegevens beschikbaar stellen in het veld en via het internet? Wij doen het met ArcGIS online!”

“Onze webredacteuren gebruiken zelfstandig ArcGIS Online met onze eigen geoinformatie voor laagdrempelige communicatie naar de burgers.”

“Door ArcGIS Online kan ik nu in één oogopslag zien hoe het staat met bijvoorbeeld het aantal Wajong’ers per gemeente.”

Ignaas Bisdom,

Herman Voet,

Lotte Klene,

waterschap Scheldestromen

Provincie Noord-Brabant

Belangenbehartiger

10 jaar in de spotlights:

de gebruiker

een ander PerSPECTIEF

10 jaar In Perspectief. Hét moment om alle jaargangen

Vanaf het eerste nummer is er

De evaluatie van de laatste

weer eens door te bladeren. Nu heb ik verleden jaar, na

in ‘In Perspectief’ aandacht voor

GIS Tech laat zien dat Arc-

de aanschaf van een iPad, me aangemeld voor de digi-

geo-toepassingen in onderwijs

GIS-gebruikers bij de AGGN

tale versie. Alles gaat nu digitaal. Mijn papieren archief,

& onderzoek, de overheid en

betrokken zijn en willen

inclusief oudere In Perspectief-edities, gingen naar het

het bedrijfsleven. De ingrediën-

worden. Als bestuur willen

oud papier. Het gevoel bekruipt me dat ik misschien

ten voor de laatste tijd zo veel

we ook gebruik maken van

wel wat te rigoureus ben geweest. In het vervolg alle

aangehaalde gouden driehoek

deze betrokkenheid. Heb

nieuwe uitgaven van In Perspectief maar in mijn Drop-

blijken uit de verhalen van ge-

je een goed idee voor een

box zetten? Gelukkig lukt het me met Google en 3 keer

bruikers al een decennium in

gebruikersdag, of wil je op

op m’n tablet te tikken nagenoeg alle jaargangen te vin-

Nederland aanwezig te zijn. Het

een hands-on middag meer

den. Ik hoef gelukkig geen digitale hamster te worden.

verbinden van de punten van die

inzicht krijgen in een onder-

driehoek is waar het om draait

deel van ArcGIS, geef het

Het is leerzaam om te lezen waarvoor andere gebruikers

in de GIS-wereld. Daar gaan we

door via info@aggn.nl.

ArcGIS inzetten in hun primaire proces en wat hun inspi-

de komende jaren zeker meer

Wil je een stap verder gaan?

reert. Zo is het leuk om te lezen welke kansen Rob Bakker

voorbeelden van zien.

We stellen het zeker op prijs als je mee wilt helpen om

en Bert van Rest van verzekeraar Achmea zien voor GIS in de verzekeringswereld. Aanstekelijk is het enthousiasme

In In Perspectief komen de

een middag te organiseren.

waarmee beiden hun met hun vak bezig zijn.

ArcGIS-gebruikers, en de (min-

Actief worden via de AGGN-

der) bekende koppen uit het

groep op Linkedin kan na-

geo-wereldje, aan het woord.

tuurlijk ook altijd!

Ook de ArcGIS GebruikersGroep Nederland (AGGN) richt de spotlights op de gebruikers. Dat doen we op de AGGN-gebruikersdagen, maar ook op de GIS Tech waar gebruikers hun successen in de etalage zetten maar ook hun worsteling laten zien om GIS succesvol in te zetten in hun primair proces. En ja, soms gaat het ook wel eens mis. Misschien vervelend om te presenteren, maar voor andere gebruikers des te leerzaam. Ook de recente hands-on middagen bij Esri over Python en ArcGIS Online zijn gezien de opkomst en reacties een succes. En ja, ook de AGGN heeft een lustrum en bestaat volgend jaar 25 jaar. Dat gaan we met alle ArcGIS-gebruikers ouderwets vieren. Want sommige dingen moet je niet virtueel doen.

AUTEUR: Kees Schotten | PBL E-MAIL: kees.schotten@pbl.nl 15

kracht van de Kaart

Populair op ArcGIS Online

Legger en keur

waterschap eisen aan het gebruik

opzichters en een aantal kantonniers

ervan en aan de ruimte er omheen.

een iPad gekregen met de ArcGIS-

Wat wel en niet mag, staat in de

app waarmee ze buiten tijdens in-

Keur. De legger bevat een kaarten-

specties gegevens vatsleggen, voor

boek waarin zones zijn aangegeven

waterbeheer, dijken en wegen. Deze

waar beperkingen gelden voor acti-

oplossing is een stuk goedkoper dan

viteiten die de stabiliteit en het on-

een laptop met randapparatuur,

Ignaas Bisdom, GIS-analist van het

derhoud van de waterkering van de

en bovendien wordt het werken zo

waterschap Scheldestromen: “Deze

dijk zouden kunnen verstoren. Met

voor jong en oud leuker, gemakkelij-

webmap hoort bij het besluit voor

andere woorden: in de legger staat

ker en het levert meer gegevens op.

het vaststellen van de Legger water-

aangeduid waar de regels van de

keringen en het Keur watersysteem

keur precies gelden.

De webmap ‘Legger en keur’ is ruim

2012. Het waterschap zorgt ervoor

ArcGIS Online biedt ons heel veel

5.000 keer bekeken.

dat de waterkeringen in goede staat

mogelijkheden. ArcGIS Online ge-

zijn, zodat we veilig kunnen leven.

bruiken we voor publicatie naar

Duinen en dijken zijn voor Neder-

buiten, en binnen het waterschap.

AUTEUR: Wilfred Hermans

land belangrijk, daarom stelt het

Voor inventarisaties hebben al onze

E-MAIL: contact@esri.nll

In het nieuws

een leuke toevoeging om de berich-

Anke Vellenga, Informatiespecialist

ten die via sociale platformen zijn

bij de NOS: “Kaarten kunnen van

verspreid over de recente aardbeving

toegevoegde waarde zijn bij nieuws-

real-time bij te houden en later terug

berichten om mensen op een inter-

te lezen. De kaart biedt de mogelijk-

actieve manier uit te laten zoeken

heid om op een leuke en interactieve

wat het nieuws voor henzelf bete-

wijze meer informatie te geven.”

kent, doordat ze kunnen zien wat er

De webmap ‘Public Information Map

in hun regio speelt. Daarnaast kan er

Indonesië’ is naar schatting onge-

extra informatie op kaarten worden

veer 10.000 keer bekeken.

gezet die lastig is te omschrijven in nieuwsberichten en/of omdat daar

de aardschokken van de laatste 90

Ozb

weinig ruimte voor is. Uiteraard is het

dagen zichtbaar en geclusterd social

“De onroerendezaakbelasting, de

vaak ook leuker voor lezers om infor-

media-berichten over #earthquake.”

ozb, is dit jaar te hard gestegen. Er

matie uit een kaart te halen dan uit

“De kaart is een toevoeging bij het

was afgesproken dat de ozb, belas-

platte tekst.”

nieuwsbericht, omdat het duidelijk

ting voor huiseigenaren en bedrij-

laat zien waar de aardbeving heeft

ven, maximaal 3,75 procent mocht

plaatsgevonden, hoe het gebied er-

stijgen. Gemeenten die hun ozb-

“Indonesië werd getroffen door een

uit ziet en waar eerdere aardbevin-

tarief meer hadden laten stijgen

zware aardbeving op zo’n 500 kilo-

gen zijn geweest. Ook is duidelijk te

zijn rood gekleurd, in het groen

meter voor de westkust van Atjeh

zien hoe groot de diverse aardbevin-

de gemeenten die binnen de norm

in Noord-Sumatra. Op de kaart zijn

gen zijn geweest. Daarnaast is het

bleven.”

Indonesië

nieuwsbericht. Mensen kunnen zelf

dezaakbelasting te veel laten stij-

hun woonplaats intypen en zo snel

gen.” De webmap ‘Stijging ozb-ta-

zien hoeveel het ozb-tarief in hun

rief 2012’ is ruim 8.500 keer bekeken.

regio is gewijzigd. Daarnaast wordt het nieuws in één oogopslag duide“Voor dit soort onderwerpen is een

lijk gemaakt: meer dan de helft van

AUTEUR: Harmen van Doorn

kaart een mooie toevoeging bij een

de gemeenten hebben de onroeren-

E-MAIL: contact@esri.nl

Canvas-basiskaart

Alleen de belangrijke informatie

ArcGIS for Desktop, ArcGIS for Server

wordt weergegeven om een geo-

en alle ArcGIS-smartphone en tablet-

grafische context te geven. Zo zijn

applicaties. Ontwikkelaars kunnen

gegevens duidelijk zichtbaar. Deze

de basiskaarten gebruiken in combi-

kaart is ontwikkeld door Esri Neder-

natie met ArcGIS Web Mapping API’s

land met behulp van data van Esri en

om maatwerkapplicaties te maken,

open data van de Nederlandse over-

of de map services met eigen tools

heid.

via REST en SOAP aanroepen.

Nederlandse

canvasbasiskaart

vestigt de aandacht op eigen – the-

De basiskaarten kunnen vrij wor-

matische – content dankzij een neu-

den gebruikt voor het inbedden van

trale achtergrond met een minimum

webmaps op een website of blog.

AUTEUR: Joris Bak

aan kleuren, labels en objecten.

De kaarten zijn ook te gebruiken in

E-MAIL: jbak@esri.nl

Populator

gevens in Nederland op verschillende

Met een grafiek ziet u ook direct hoe

momenten (doordeweeks overdag/

het aantal personen op de locatie

nacht en in het weekend overdag/

fluctueert gedurende de 4 verschil-

nacht). Voor gebieden van 500x500

lende momenten in de week. De

meter zijn de gegevens kosteloos op

data van de kaart is gebaseerd op de

te vragen. Dankzij de ‘time-enabled’

Populator, een online data-service

kaart kunt u de bewegingen ook af-

van Bridgis, onder meer beschikbaar

spelen en de gegevens visualiseren

via www.populator.nl.

Benieuwd naar het aantal mensen

over verschillende momenten. De

Op ArcGIS Online zijn diverse servi-

dat aanwezig is op een locatie op een

trek van Nederlanders tijdens werk-

ces beschikbaar.

bepaald moment? Er is via ArcGIS

tijd naar de randstad en industriege-

De Populator is ruim 2.000 keer ge-

Online een service beschikbaar met

bieden is daarmee duidelijk te zien.

raadpleegd.

deze informatie. Bridgis en Esri Ne-

Op de webmap kan ook geklikt

derland hebben samen een webmap

worden voor meer informatie. In

gemaakt, waarmee de samenstelling

de pop-up staat bijvoorbeeld hoe-

AUTEUR: Joris Bak

van mensen op locaties zichtbaar

veel mensen bij benadering aanwe-

E-MAIL: jbak@esri.nl

wordt. De kaart toont populatiege-

zig zijn op een doordeweekse dag. 17

Fotolocaties delen met een kaart

kracht van de Kaart

Tijdens de GIS Tech werden de hele

Daarna is het uitgegroeid tot een se-

locaties specifiek voor fotoshoots.

dag door in het AppLab live web-

rieuze hobby. Op het moment werk

Met kleine aanpassingen is het ook

maps gemaakt op ArcGIS Online.

ik als freelance fotograaf in zeer

Deelnemers namen eigen data mee

uiteenlopende

veldwerknotities.”

en maakte in een halfuur een inte-

mooiste voor mij blijft het documen-

ressante webmap. Bart Zwemmer

teren en experimenteren met een

Wat betekent voor jou de kracht

won. Hij kreeg de ArcGIS Webmap

camera.”

van de kaart?

vakgebieden.

Het

Award. Zijn webmap, de Loca-

gebruiken

voor

bijvoorbeeld

“Het inzichtelijk maken van data.

tieScout, was volgens de jury een

Je won de ArcGIS Webmap Award

Zonder al te veel moeite moet ie-

toegevoegde waarde voor de foto-

tijdens de GIS Tech met de ‘Loca-

mand kunnen begrijpen wat hij ziet

community. In Perspectief wilde er

tieScout’. Wat is het idee achter

en daar conclusies aan kunnen ver-

meer van weten.

deze kaart?

binden. Een kaart voorziet data van

“De LocatieScout is bedoeld voor

een context. Op diezelfde manier

Hoe ziet jouw normale werkdag

fotografen, modellen en MUA’s om

waarop foto’s zorgen voor een con-

eruit?

locaties te delen waar een foto-

text bij een verhaal, kan een kaart

“Vier dagen per week werk ik voor

shoot gehouden zou kunnen wor-

voor context zorgen bij een foto,

T&A Survey in Amsterdam, een bo-

den. Door een foto (al dan niet met

of vult een foto de context van de

demonderzoeksbureau onder meer

GPS-data) op de kaart te plaatsen,

kaart aan.”

gespecialiseerd in explosievenon-

kunnen deze locaties gedeeld wor-

derzoek. Op dit moment maak ik

den. Ook is het mogelijk extra infor-

inventarisatiekaarten met gebeur-

matie, zoals bijvoorbeeld contact-

AUTEUR: Harmen van Doorn

tenissen uit de Tweede Wereldoor-

personen en huur van de locatie,

E-MAIL: contact@esri.nl

log. Deze worden gebruikt om te

eraan toe te voegen.”

beoordelen of er in bepaalde gebieden nog explosieven aangetroffen

Hoe is het idee voor de Locatie-

kunnen worden,die een risico vor-

Scout ontstaan?

men bij werkzaamheden. Dit is een

“Als fotograaf werk ik zonder stu-

onderdeel van een groot landelijke

dio. Daardoor moet vaak goed

project waar we met een aantal col-

zoeken naar een goede locatie. Ze-

lega’s aan werken. Met mij zijn er

ker als de shoot ergens gepland is

nog twee mensen met GIS bezig, die

waar ik niet bekend ben. Op diverse

ik ook ondersteun.”

(foto)fora kwam ik erachter dat ik niet de enige ben met dit probleem.

Welke plaats heeft fotografie in

De gedachte is om de applicatie ook

jouw leven?

te gebruiken op deze fora.”

“Fotograferen is tijdens mijn studie Aardwetenschappen inderdaad als

Wat voor ideeën heb je nog voor

hobby begonnen. Met name tijdens

de LocatieScout?

veldwerk ben ik samen met enkele stu-

“In zijn huidige vorm is de Loca-

dievrienden veel gaan fotograferen.

tieScout gericht op het delen van 19

gis voor gemeenten

GeoBasis: actueel,

Bron: beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat , Simon Warner

Tijdsbesparing is een groot goed. GeoBasis, een standaard geografisch gegevensmagazijn voor de in- en externe informatievoorziening, draagt hieraan bij en zorgt bovendien voor hogere datakwaliteit. Niet vreemd dus dat steeds meer gemeenten, waaronder Den Helder, kiezen voor GeoBasis. We spreken hierover met Hans Pfaff, adviseur ICT, Remco Gaastra en Paul Schippers van de afdeling Geo-informatie van de gemeente Den Helder. “Onze medewerkers zien nu in een oogopslag de benodigde en correcte gegevens.” Wat is voor jullie de toegevoegde

Burgerzaken of Belastingen om

gebruiker

waarde van GeoBasis?

deze adresgegevens op te vragen,

GeoBasis voldeed in alle opzichten

“Met GeoBasis wordt alle data

maar kan dit nu zelf doen, via Geo-

aan onze eisen en wensen met be-

gekoppeld aan de geografische

Web. Gebruikers doen steeds vaker

trekking tot de gebruiksvriendelijk-

component. Hierdoor kunnen ge-

een beroep op GeoWeb in plaats

heid en geautomatiseerde verwer-

bruikers via GeoWeb per locatie

van de afdeling Geo-informatie.”

king van gegevens.”

gebruiker hoeft niet meer alle af-

Waarom hebben jullie gekozen

Processen automatiseren

delingen af te gaan om zijn infor-

voor GeoBasis?

Werken jullie momenteel al met Ge-

matie actueel en volledig te krijgen.

“In het kader van de basisregistra-

oBasis en GeoWeb, en hoe zetten

Wanneer een afdeling brieven wil

ties was het gewenst om alle data

jullie het in?

uitsturen naar meerder adressen,

te koppelen op een centrale plaats.

“Ja, sinds december 2011 is door de

hoeft zij niet meer naar de afdeling

De gemeente Den Helder was al

afdeling Geo-informatie een start

van

het

Esri-systeem.

de beschikbare data bevragen. De

snel en volledig gemaakt met het gebruik van Geo-

gemeente zijn momenteel de eind-

realiseren. Gelet op de verande-

Basis. GeoWeb is beschikbaar voor

gebruikers. In de toekomst zijn dat

rende

alle medewerkers. De afdeling Pu-

mogelijk ook burgers, instellingen,

gemeente een van de eerste por-

bliekszaken/team Belastingen ge-

bedrijven.”

talen wordt, is het de wens van de

bruikt de perceelgegevens, lucht-

maatschappij

waarbij

gebruiker om met zo min mogelijk

foto’s en de BAG om controles op

Eerste portaal

handelingen alle vereiste data en

hun belastingbestand uit te voeren.

Jullie maken gebruik van een gege-

brondocumenten te ontvangen.”

Publiekszaken/team

vensmagazijn inclusief geografie.

Burgerzaken gebruikt Cyclorama,

Hoe positioneren jullie een apart

In hoeverre wil de gemeente Den

perceel- en BAG-gegevens om de

geo-gegevensmagazijn ten behoe-

Helder deze plannen laten aanslui-

huurcontracten te controleren. De

ve van de informatievoorziening?

ten op landelijke ontwikkelingen

afdeling

Grondzaken

“Ja, dat klopt. Hiervan maakt de

en adviezen zoals iNUP, GEMMA,

gebruikt de perceel-, BAG- en WOZ-

gemeente Den Helder al deels ge-

PDOK, et cetera?

gegevens om gemeentelijke eigen-

bruik. De visie is om het geo-ge-

“Een uitgangspunt van de gemeen-

domsgegevens

afdeling

RWO/team

gevensmagazijn centraal te posi-

telijke informatievoorziening is het

gebouwen te checken. De afdeling

tioneren om hiermee een actueel

aansluiten op – wettelijke – lan-

RWO/team Planontwikkeling ge-

en volledig informatiebestand te

delijke ontwikkelingen zoals deze

bruikt Cyclorama’s om de hoogte en

creëren.”

binnen het iNUP zijn geformuleerd.

van

gronden

ligging van gebouwen te verifiëren.

De architectuur baseren we op de

De medewerkers zien in één oogop-

Welke plannen heeft u om uw

standaarden van NORA en GEM-

slag de benodigde gegevens.”

geo-informatievoorzieningen

MA. Hiermee wordt maximale uit-

komende maanden of jaren verder

wisselbaarheid tussen de landelijke

Hoe werkt nu het beheer en wie

te optimaliseren of te professiona-

basisregistraties en onze eigen be-

zijn de eindgebruikers?

liseren?

drijfskritische applicaties bereikt.

“Tot op heden voert de afdeling

“Het doel van geo-informatie is het

De ontwikkelingen in de markt

Geo-informatie het beheer nog gro-

beschikbaar

informeren,

worden uiteraard ook op de voet

tendeels handmatig uit. In de toe-

presenteren, beheren en interactief

gevolgd om hiermee tijdig in te

komst zullen deze processen meer

betrekken van de beschikbare ge-

kunnen spelen op de veranderende

en meer geautomatiseerd gaan

gevens. Dit willen wij als gemeente

behoeftes van zowel intern als ex-

worden. De medewerkers van de

Den Helder in de toekomst graag

tern.”

stellen,

“Organisatie gebruikt GeoWeb steeds vaker.” 21

gis voor gemeenten

“Externe gebruikers bij het gegevensproces betrekken.”

Sail 2013

aankondiging van Sail 2013 op de

volledige

Functioneert de geografische infor-

diverse sociale media, aanrijroutes

te allen tijde beschikbaar en mu-

matievoorziening in de toekomst

en parkeergelegenheden op ArcGIS

teerbaar. Denk bijvoorbeeld aan

als universele component binnen

Online, ligplaatsen en specifieke in-

wegwerkzaamheden, strooiroutes,

de mid office-architectuur?

formatie van of over de boten via

evenementen en parkeervoorzie-

“Jazeker. Bij de meerderheid van de

een app en de aankondiging van de

ningen. De wens om met deze ap-

vragen die wij als gemeente Den

diverse programma’s op Twitter.”

paratuur meldingen door te geven

Helder krijgen, is de ruimtelijke component

‘locatie’

informatie

hiermee

zal in de toekomst meer aandacht

verbonden.

Waar en op welke wijze denkt u dat

krijgen. Zo betrekken we externe

Een heel concreet voorbeeld is het

geo-informatie gebruikt kan wor-

gebruikers bij het gegevensproces.”

aankomende evenement Sail 2013.

den op mobile devices als phones

We zijn nog niet zo ver, maar bij

en tablets?

zulke grootschalige evenementen

“Om de openbare ruimte te be-

AUTEUR: Wilfred Hermans

met veel publieke belangstelling

heren zullen we steeds vaker mo-

E-MAIL: gemeenten@esri.nl

denken we bijvoorbeeld aan de

bile devices gebruiken. Actuele en

10 jaar In Perspectief: gemeente Den Helder In 2007 sprak In Perspectief ook met de gemeente Den

bedrijven. Er was de behoefte om informatie in te zien

Helder. Sindsdien is er veel veranderd bij de gemeen-

aan de hand van locatie. Onder meer welke vergunnin-

te. Hieronder leest u een korte terugblik over waar de

gen nodig zijn voor een gebied en welke beperkingen

gemeente toen stond op het gebied van geografische

erop liggen. De hele aanvraag moet van begin tot eind

informatie.

gemoniteerd kunnen worden en in geval van problemen moeten er direct corrigerende acties uitgezet kun-

Geografische Informatie is belangrijk voor gemeenten.

nen worden. Dat is nu het geval.

Toen al merkte de gemeente dat om deze informatie steeds vaker gevraagd werd, zowel vanuit diverse af-

Het gemeentepersoneel was nog niet echt bekend over

delingen als de burger. De afdelingen kunnen nu veel

wat mogelijk is met een GIS. Over Geoweb, waar per-

beter bediend worden met geo-informatie.

soneelsledengegevens en brondocumenten kunnen raadplegen, zijn de personeelsleden nog steeds heel

De meeste huidige ICT-systemen van de Gemeente Den

enthousiast. De integratie met centrale systemen bin-

Helder waren destijds administratief georiënteerd. Er

nen de Gemeente Den Helder zorgde voor een flinke

was geen of bijna geen koppeling met een GIS. Dat

verandering binnen de huidige werkzaamheden van

kwam tot uiting in bijvoorbeeld het verlenen van ver-

personeelsleden. Taken en functies veranderden deels

schillende vergunningen. Die worden verstrekt door

door het inzetten van geo-informatie. En in een vol-

meerdere afdelingen. De Wet algemene bepalingen

gende stap gaat de burger actief betrokken worden

omgevingsrecht (Wabo) wil één omgevingsvergun-

om z’n eigen geo-informatie te controleren en aan te

ning bij bouw- of verbouwaanvragen voor burgers en

passen.

Het post-geo tijdperk 10 jaar In Perspectief. Een mooi moment om 10 jaar terug, maar vooral om 10 jaar vooruit te kijken. In 10 jaar In Perspectief is de behoefte om kennis te delen een constante factor in GIS-land: of dat nu ‘old school’ verloopt via een magazine als In Perspectief, een bijeenkomst als de GIS Tech of een gebruiksgroep als de AGGN; of juist 21e eeuws via social media als LinkedIn of Twitter. Dat maakt in essentie niet uit. Al ligt de kracht van de social media juist in de interactie die het biedt: #durftevragen!

Column

“De rijkdom aan toepassingen stroomt je tegemoet.”

Een andere constante factor is de potentie van de geo-toepassingen. Sla er 10 jaar In Perspectief op na en de rijkdom aan toepassingen stroomt je tegemoet. Natuurlijk zitten er in de loop der tijden verschuivingen in. Onder invloed van maatschappelijke, economische en politieke ontwikkelingen heeft onder meer openbare orde en veiligheid in de afgelopen jaren meer geo-aandacht gekregen, terwijl de aandacht voor ruimtelijke ordening (overigens dé klassieke geotoepassing) is verminderd. Een verandering die mij enorm aanspreekt is de comeback van de cartografie. Gedreven door kansen die usability biedt op specifieke mogelijkheden van verschillende soorten en maten devices als tablet en smartphones merken webdesigners en cartografen steeds meer dat ze ‘familie’ van elkaar zijn. Beide disciplines zijn immers allemaal bezig met ‘hoe breng ik de boodschap zo effectief of efficiënt over aan mijn publiek’. Daar gaan nog hele mooie dingen uitkomen. Wat vooral verandert is de rol van de geo-afdelingen binnen organisaties. “Geo wordt mainstream”, roepen we al jaren, al ruim meer dan 10 jaar zelfs. Die kreet komt nog te vaak neer op tevreden constateren dat op 80 procent van de PC’s een geoviewer of desktop (Arc)GIS aanwezig was. Geo wordt echter pas werkelijk mainstream als je het niet meer als zodanig herkend. Geo-informatiemanagement bestaat niet, geo is een aspect in generiek informatiemanagement. Dat lijkt op het eerste oog misschien een zwaktebod, maar het is juist een kracht. Het post-geo tijdperk is begonnen! AUTEUR: Gert-Jan van der Weijden | Gemeente Den Haag E-MAIL: gertjan.vanderweijden@denhaag.nl TWITTER: @gisnederland 23

10 jaar in perspectief

‘Ik zie In Perspectief altijd graag verschijnen’

Een 10-jarig jubileum is een mooie mijlpaal, maar een magazine bestaat bij de gratie van lezers. We stellen daarom deze editie 10 vragen aan een aantal lezers over In Perspectief! Lezer Niek van den Berg: “Ik lees het om te lezen hoe GIS wordt gebruikt door professionals in andere vakgebieden en om door die vakgenoten te worden geïnspireerd.” Ruben Bruijning, medewerker geo-

allerlei apps. Een iPhone heeft meer

Dan draai je het blad om en lees je

informatie, Hoogheemraadschap

rekenkracht dan de NASA toen ze

de ArcGIS-Actueel.”

van Schieland en de Krimpener-

een man op de maan zette. Als je

waard:

die kracht weer gebruikt met geo-

Vraag 4: Wat vond je de afgelopen

Vraag 1: Hoe lang lees je In Perspec-

toepassingen, dan zijn we nog maar

10 jaar de interessantste GIS-ont-

tief al?

net begonnen met ontdekken wat

wikkeling?

“Al lang. Sinds wij Esri-software ge-

de mogelijkheden zijn!”

“De groei van GIS-zaken zelf. Door

bruiken. Het is fijn om geïnformeerd

de omarming van de TomTom is er

te worden over de GIS-wereld die

Chantal Melser, projectleider ruim-

méér veranderd dan dat automo-

altijd in beweging is. Wat er voor

telijke statistieken, Centraal Bureau

bilisten niet meer de weg hoeven

mij uitspringt is de uitbereiding qua

voor de Statistiek:

vragen. Ineens wordt het voor ie-

mogelijkheden voor het inwinnen

Vraag 3: Waarom lees je In Perspec-

deréén duidelijk dat de combinatie

van data, zowel qua techniek als

tief?

van computers en plattegronden

toepassingen.”

“Ik lees het magazine sinds 2007,

een goudmijn is. Daardoor wordt

toen ik projectleider Bestand Bo-

het steeds belangrijker om de in-

Vraag 2: Wat gaat volgens jou de

demgebruik werd op het CBS. Ik zie

formatie intuïtief te brengen. Ach-

komende 10 jaar op GIS-gebied een

het altijd graag verschijnen. Ener-

terliggende data en analyses blijven

grote rol spelen?

zijds om te weten wat er in grote

belangrijk, maar daarnaast moet

“Zonder twijfel 3D. De inwinmo-

lijnen speelt, anderzijds om globaal

het eindproduct in één oogopslag

gelijkheden zijn enorm toegeno-

te zien wat er gebruikt wordt in

duidelijk zijn. De kaart op zichzelf

men. Verder verwacht ik een groei

GIS-projecten en hoe dat er in de

blijft het verhaal vertellen.”

in ‘intelligentie’ in de analysemo-

praktijk uitziet. Zo doe ik zelf ook

gelijkheden. Zoals nu al gebruikt

nieuwe ideeën op. Bijzonder vind

Maryse Bücking, adviseur informa-

wordt in mutatiesignalering op

ik dat elk artikel is geschreven, zo-

tiemanagement, Oranjewoud

luchtfoto’s. En mobiel: in tegenstel-

dat ook mensen zonder technische

Vraag 5: Wat vind je van het maga-

ling tot 10 jaar geleden heeft ieder-

GIS-achtergrond

zine In Perspectief?

een nu een of meerdere mobiel-

kunnen volgen. Selecteren hoeft

“Het is een magazine waarbij het

tjes, zijn ze online en gebruiken ze

niet. En wil je het wél technischer?

niet altijd om de praktische toepas-

het

moeiteloos

“De iPhone heeft meer rekenkracht dan de NASA toen ze een man op de maan zette.” Ruben Bruijning 24

singen van GIS gaat, maar ook om de beleidsmatige of procesgerichte aspecten die GIS met zich meebrengt. Ik lees het met name om te zien wat je nog meer met GIS kunt doen dan waar je zelf mee bezig bent.”

“Ik verwacht veel meer webtoepassingen en apps.” Maryse Bücking

Vraag 6: Welke editie of artikel is je bijge-

Tirza Bont, Adviseur GIS, Iv-Infra:

bleven?

Vraag 9: Heb je een favoriete rubriek?

“Een artikel over GIS voor verzekeringen,

“Het geheel is praktijkgericht ingestoken,

juist een zakelijke klant waarvan je niet

waardoor het lekker leest en inzicht geeft

verwacht dat die iets met GIS doet. Ik ver-

wat elders gedaan wordt. De columns zijn

wacht de komende tijd meer nieuwe web-

mijn favoriet. Maar, het artikel ‘De hele

toepassingen en apps.”

stad op je bureau’ uit 2010 is mij het meest bijgebleven van de 5 jaar dat ik het blad

Niek van den Berg, geo-informatiekundi-

lees. Het is een mooi artikel, omdat dit het

ge, BügelHajema Adviseurs:

snelle verloop van de technologie en ook

Vraag 7: Wat vind je bijzonder aan het ma-

het weide gebruik van geografische gege-

gazine In Perspectief?

vens in de huidige samenleving weergeeft.

“Het is voor iedereen leesbaar, ook voor

En ook dat er nog steeds veel nieuwe tech-

niet-techneuten. De kern van veel artike-

nieken bedacht worden.”

len gaat over verandering, omgaan met informatie en over organisaties. De inter-

Vraag 10: Welke verandering blijft je in-

views gaan vooral over de beweegredenen

trigeren?

om met ArcGIS aan de slag te gaan. Verder

“10 jaar geleden kwam ik voor het eerst

ziet het er professioneel uit en leest het

met GIS in aanraking tijdens mijn studie

makkelijk. Ik lees het al acht jaar om te le-

Geodesie aan de TU Delft. Toen was GIS

zen hoe GIS wordt gebruikt door profes-

nog niet toegankelijk voor iedereen en

sionals in andere vakgebieden en om door

was het een specialistisch onderwerp,

die vakgenoten te worden geïnspireerd.”

waar mensen buiten het vakgebied niet veel van konden voorstellen. Nu heeft ie-

Vraag 8: Waar verwacht je meer over te

dereen een navigatiesysteem en kan men

lezen in de komende – zeg – 10 jaar?

niet meer zonder Google Maps. Mensen

“Ik denk dat lokale dataopslag wordt ver-

gaan meer geografisch denken. Ik ver-

vangen door opslag in de cloud. Daarmee

wacht dat GIS nog veel meer gebruikt en

vervalt de laatste grote barrière om GIS-ge-

ingezet gaat worden door iedereen.”

gevens via websites te ontsluiten. Apps die kaarten produceren worden belangrijker op internet. Zo wordt GIS bereikbaar voor

AUTEURS: Harmen van Doorn en

iedereen die websites bouwt of beheert.

Wilfred Hermans

GIS wordt echt onderdeel van internet en

E-MAIL: contact@esri.nl

dat heeft grote impact op het werkveld.”

“GIS gaat meer gebruikt worden.” Tirza Bont 25

10 jaar in perspectief

‘Samen op In Perspectief bestaat 10 jaar. In die periode zijn ruim 30 edities gemaakt. Tijd om eens uitgebreid stil te staan bij dit magazine. We blikken terug met Jan Willem van Eck, directeur strategie bij Esri Nederland. Jan Willem, toen nog manager marketing en communicatie, was erbij toen de eerste editie vorm kreeg. Ze liggen er allemaal. Op de tafel voor ons ligt 10 jaar geschiedenis beschreven in een reeks In Perspectief-edities. “Dit weet ik nog wel ja, de eerste In Perspectief”, zegt Jan Willem. Terwijl hij het eerste exemplaar oppakt twinkelt er iets in zijn ogen. “Het geheel ziet er best goed uit, voor een kleurenprint”, concludeert hij.

Goed nadenken “De eerste uitgave was een experiment. Best een uitdaging voor een GIS-bedrijf. Een blad maken is immers iets heel anders dan we normaal doen.” Maar leuke ideeën waren er genoeg. Zo stonden er in het begin elke keer drie rubrieken op de cover genoemd die respectievelijk begonnen met de letters G, I en S: GIS. “Esri is GIS en GIS is Esri, dat is wat het is.” De behoefte aan een eigen magazine ontstond, omdat Esri Nederland het nieuws op een andere manier wilde communiceren. “Hoe meer activiteiten we deden, hoe meer behoefte we kregen om dat te beschrijven.” En zo bracht Jan Willem 26

reis gaan’ een decennium geleden – samen

advertenties in het blad, soms een

“Ik denk nog wel zeker 5 jaar. Er zijn

met collega’s – In Perspectief tot le-

themanummer en de cover werd

verschillende manieren om mensen

ven. Deze was specifiek gericht op

belangrijker. “Heel indrukwekkend

te ontmoeten en kennis over te dra-

een bijeenkomst voor mensen van

vond ik de keer dat we naar de grot-

gen. Dat kan dus ook in een andere

waterschappen. “We dwongen en

ten onder de Cauberg in Limburg

vorm zijn. Dit is wat het nu is. Ik zie

dwingen onszelf met dit blad ook

gingen. Het is aanlokkelijk om het

het als samen op reis gaan met de

om goed na te denken over wat

verhaal in actie te zien en daardoor

klanten. En de IP is een ‘reisbegelei-

we vinden. Dat moet, als je iets

mochten we het gangenstelsel erva-

der’ of ‘reisdagboek’. Je kunt terug-

opschrijft. Wat we daarna vooral

ren.”

kijken en zien hoe het landschap er

beoogden met het magazine was

in het verleden uit zag en waar we

klanten aan het woord laten, hen

Ontwikkelingen?

de ruimte geven om hun ervaringen

Na de tweede restyle werden ArcGIS

te delen met anderen.”

Actueel Magazine en In Perspectief

naartoe gaan.”

voortaan gecombineerd uitgegeven

AUTEUR: Harmen van Doorn

Veranderingen?

en toch gescheiden gehouden. “De

E-MAIL: contact@esri.nl

We bladeren de edities een voor een

toepassing en techniek in één blad.

door. Wat valt op? “Als ik op hoofd-

Een logische en goede stap, want je

lijnen kijk is er niets veranderd. Niet

kan het niet los zien van elkaar.”

de technologie staat centraal, maar

Jan Willem pakt de meest recente

wat mensen ermee doen. Verder

editie en vergelijkt hem met eentje

blijft inhoudelijk de essentie gelijk.

uit 2004. “Ik denk dat de persoonlij-

GIS is data beheren, analyseren, vi-

ke factoor meer centraal is komen te

sualiseren en communiceren. Wel

staan. Ook al is de rol van technolo-

zijn er nieuwe functies bijgekomen.

gie groter geworden, we staan nog

De manier waarop we nu met infor-

steeds zelf aan het roer: gebruiken

matie omgaan is totaal anders door

we een app, of juist niet. Testen of

bijvoorbeeld de cloud. Ten slotte

technologie bij ons past is in de app-

zijn veel gezichten die je voorbij

wereld wel erg gemakkelijk gewor-

ziet komen ook gebleven. Collega’s,

den. En volhouden dus relatief lastig.

“Persoonlijke factor meer centraal.”

klanten. Ze zien er allemaal nog wat jonger uit.”

Toekomstmuziek

Het magazine is in de tijd twee keer

Jan Willem stopt even met bladeren

van vorm veranderd. “We kozen in

in de editie van 2004 bij een artikel

2005 voor een totaal ander format.

over mobiel GIS. “Haha, het ging

Een kleiner boekje, daardoor ook

toen natuurlijk wel over zo’n koel-

dikker en met op de zijkant tekst.

kast, he. Nu praten we in die con-

Het is elke keer meegegaan met

text over smartphones. Toch wel

de tijd, mooi meegegroeid met de

weer heel anders.”

dingen die klanten, en dus Esri, be-

Volgt er nog een decennium In Per-

langrijk vinden.” Er kwamen ook

spectief? Jan Willem is voorzichtig:

De allereerste editie van In Perspectief. 27

10 jaar in perspectief

Toen & Nu

Wim Evers, adviseur geografische informatie technolo-

Hans Hainje, afdelingshoofd Geo-ICT, MUG Ingenieurs-

gie en management, Geonaut

bureau

“Mijn visie die ik in 2009 in In Perspectief uiteen zette – na-

“Ik heb - in die periode als Esri en AQUAGIS-medewerker

melijk dat geo-informatie steeds dichter bij de consument

- met veel plezier meegewerkt. Ik herinner me vooral het

komt te staan – is nog altijd actueel. GIS wordt ongemerkt

eerste nummer van In Perspectief, een water-themanum-

in steeds meer toepassingen gebruikt. Terugkijkend op de

mer met de nadruk op INTWIS en Waterschappen. In het

afgelopen 3 jaar valt onmiddellijk de exponentiële groei

eerste artikel werd de overgang van INTWIS ArcView 3

van geo-informatiegerelateerde toepassingen op location

naar 8, de koppeling met Business Objects en INTWIS be-

based services, apps en cloud computing.

sproken.

De hoeveelheid GIS-gerelateerde data is sterk toegeno-

Er is in de afgelopen 10 jaar weinig veranderd, vind ik.

men. De betrouwbaarheid is niet altijd gevalideerd en

Veel GIS-onderwerpen van toen zijn nog steeds actueel.

juist daardoor blijven data-integriteit en systeemcom-

Het verlaten van het specifieke GIS-domein, waarbij met

plexiteit technische aandachtspunten. Belangrijk hierbij

mobiel-GIS, web-GIS, een geodatabase en de traditionele

is dat de overheid zowel op nationaal als Europees ni-

desktopomgeving als beheeromgeving een totaal GIS is

veau in hoog tempo haar (geo)datavoorziening op orde

ontstaan en waarbij door basisregistraties en standaar-

brengt, onder meer met basisregistraties en ‘plan4all’:

den het verdergaand inzetten van GIS is versneld.

het harmoniseren van ruimtelijke planningsdata en ver-

Ik verwacht in de toekomst veel van de BGT (Basisregis-

wante metadata volgens de INSPIRE-principes.

tratie Grootschalige topografie), ik hoop dat de energie

De interessantste GIS-ontwikkeling in de afgelopen 10

rond de BGT gaat komen; een enorme kans voor een geo-

jaar vind ik de toegenomen vraag naar geo-informatie

ICT’er.”

voor allerlei (beleids)toepassingen en maatschappelijke vraagstukken, en de nieuwe mogelijkheden die internettechnologie hierbij bood. WebGIS-technologie is de normaalste zaak van de wereld geworden. De geo-informatiesystemen verschuiven steeds meer in de richting van computer-animated kaarten. De komende 10 jaar gaan volgens mij sensoren in combinatie met nanotechnologie een grote rol spelen. Trend hierbij is de toename van de afhankelijkheid van ICT en GIS.”

“Veel GIS-onderwerpen van 10 jaar geleden zijn nog steeds actueel.”

Bas Bijtelaar, business manager, Esri Nederland

Jan Heida, business developer, Esri Nederland

“Het artikel over Staatsbosbeheer ging over in hoeverre

“Ik stond in de eerste In Perspectief. Ik werkte bij Wet-

geografie een rol speelt in het werk van boswachters en

terskip Fryslân en ik denk dat we druk bezig waren met

terreinbeheerders. Zo’n 600 medewerkers van Staatsbos-

het implementeren van INTWIS. Vorig jaar stond ik in

beheer, meer dan de helft, werken met GIS.

een artikel met Noorderzijlvest. Beide artikelen hadden

Er is sindsdien een bredere inzet van GIS: ook handha-

te maken met data, informatie en de afspraken daarom-

vers, boswachters, beheerders, vergunningverleners en

heen. In de processen voor gegevensbeheer is weinig

beleidsmedewerkers werken nu met GIS. De GIS-afdeling

veranderd. Wel is het gebruik van GIS enorm toegeno-

is veelal een onderdeel geworden van de ICT-organisatie.

men, iedere waterschapper heeft ermee te maken. Het

Dat zie je in het algemeen ook gebeuren. Bijna iedereen

leveren en delen van geo-informatie is versneld, door de

gebruikt nu digitale kaarten. Of het nu voor het vinden

verschuiving van analoog naar digitaal. Opeens hebben

van de route of de dichtstbijzijnde supermarkt is, of voor

we een iPad in de bestuurskamer in plaats van een stapel

het verkrijgen van een landbouwsubsidie. GIS is onmis-

papieren. De druk op het beheerproces neemt daarmee

baar geworden.

toe: wat lever je, en kloppen je gegevens? Hoe worden je

Als gevolg van kostenbesparing, complexe vraagstuk-

gegevens gebruikt en ken je de gebruikers van je gege-

ken in de samenleving en toenemende roep om transpa-

vens nog?

rantie, werken overheden en bedrijven steeds vaker sa-

Het digitaal delen van data vind ik de interessantste

men. Dat stelt nieuwe eisen aan de toegankelijkheid van

GIS-ontwikkeling. Daar zit een hele infrastructuur achter

GIS-software voor de toekomst en data. Standaarden

wat het mogelijk maakt. Het werken met andere tech-

zijn cruciaal, maar ook beschikbaarheid. GIS zal vanuit de

nologieën maakt dat Esri een vooraanstaand GIS-bedrijf

cloud beschikbaar komen voor allerlei platforms. Gemak-

is. Deze houding helpt onze klanten ook deze slag te

kelijk, schaalbaar en betrouwbaar.”

maken. Onze basemaps vind ik een schitterende ontwikkeling; in combinatie met ArcGIS Online kunnen we gemakkelijk processen ondersteunen. Daarmee vind ik de

“GIS is onmisbaar geworden.”

GIS-infrastructuur de meest interessante ontwikkeling. Het stelt ons in staat om de juiste informatie op de juiste plek op het juiste moment te leveren. GIS zal ontwikkelingen via kaarten transparant maken. Daarnaast wordt omzetten van ruwe data uit radarbeelden, satellietdata en luchtfoto’s in informatie belangrijk.” 29

10 jaar in perspectief

‘Via In Perspectief leg ik mijn werk uit aan anderen’

Marc Hoogerwerf, consultant geo-

Georegister. We staan aan het be-

wordt, om te beginnen bij het LNV,

solutions, is één van de personen

gin van een nieuwe manier van in-

maar ook bij meerdere organisa-

uit de GIS-wereld die wat vaker in

formatie ontsluiten. En Esri heeft

ties. Hoe is die situatie nu?

In Perspectief verscheen. Met hem

met ArcGIS Online een enorme stap

“Op het gebied van technologie en

blikken wat uitgebreider terug.

gezet om het maken en gebruiken

standaarden groeien werelden naar

van services voor een groter publiek

elkaar toe. Geografie gebruikt ook

toegankelijker te maken.”

steeds vaker standaarden die in de

Wanneer stond je in In Perspectief? “Onder meer met een verhaal over

ICT-wereld gemeengoed zijn. Maar

het Geoloket in 2008 en in 2009

Zullen de ontwikkelingen komende

in het begrijpen van elkaars wereld

over het overbruggen van de kloof

10 jaar sneller gaan dan het afgelo-

valt nog veel te winnen.”

tussen GIS en ICT.”

pen decennium? “Ik denk het wel. Veel organisaties

Welke ontwikkelingen wat betreft

10 jaar In Perspectief; wat is je bij-

stellen hun gegevens beschikbaar,

GIS en Esri hebben je het meest ver-

gebleven?

en daar zijn ze trots op. De komen-

rast?

de jaren zullen we zien dat mensen

“Toen we informatie niet alleen via

kritischer worden op het aanbod:

SOAP-standaarden aan gingen bie-

wat krijg ik, kan ik er wat mee en

den, maar ook via REST, is het ge-

Is In Perspectief relevant voor je

is het relevant? Nu al bepaalt de

bruik van die services en de manier

werkzaamheden bij Royal Hasko-

actualiteit steeds meer het aanbod.

waarop mensen daarmee omgin-

ning?

Je pakt een dataset, je zet het op

gen enorm veranderd. Esri heeft me

“Zeker. Ik vind het prettig dat de

ArcGIS Online en de gegevens zijn

aangenaam verrast met het portaal

verhalen in normale mensentaal

beschikbaar voor de hele wereld.

ArcGIS Online.”

zaken beschrijven waar ik dage-

Met de groeiende hoeveelheid be-

lijks mee bezig ben. Dat maakt het

schikbare zin en onzin wordt het

Bestaat In Perspectief nog over 10 jaar?

voor mij gemakkelijker om mijn

een uitdaging om goede informatie

“Ik hoop het wel. Misschien in

werkzaamheden uit te leggen aan

te destilleren uit een enorme hoe-

een andere vorm, bijvoorbeeld via

collega’s of klanten die niet in het

veelheid gegevens waarvan de kwa-

feeds.”

wereldje zitten. Ik heb dus geregeld

liteit niet altijd even goed is.”

“Het

samenvoegen

van

ArcGIS

Actueel en In Perspectief.”

artikelen eruit gescheurd of een link doorgestuurd.” In 2008 stelde je dat de potentie van webservices nog niet zichtbaar was. Hoe is dat nu? “Dat begint te komen. Provincies hebben nu allemaal een URL waar je toegang hebt tot hun services zodat je beschikking hebt over alle provinciale gegevens, en een gezamenlijke catalogus, het Provinciaal 30

In 2009 nam je waar dat de kloof

AUTEUR: Wilfred Hermans

tussen ICT en GIS steeds kleiner

E-MAIL: contact@esri.nl

Op de redactie

10 jaar in PerSPECTIEF

Hoe wordt In Perspectief gemaakt? Elk halfjaar krijgt u weer een In Perspectief. Op de mat (lees: postvakje) of in uw e-mail

Deze jubileumeditie is ook

inbox. Om steeds weer een mooie editie van het magazine uit te kunnen brengen moet

voor mijzelf een bijzon-

er veel werk worden verricht. Aan elke uitgave werken dan ook een hoop mensen mee.

dere editie. Dit is namelijk

In dit artikel neem ik u in vogelvlucht mee hoe het er bij ons op de redactie aan toe gaat.

alweer de vijftiende keer dat ik In Perspectief maak!

Het begint met een goede planning. Wan-

komen.

Elk

Daarmee heb ik bijna de

neer willen we dat het magazine uitkomt?

artikel wordt

helft van de totale IP’s –

Dan rekenen we terug. Zo’n drie maanden

kritisch

na-

zoals we het magazine in-

van tevoren vindt een redactieoverleg

gelezen

tern noemen – gemaakt.

plaats met diverse mensen uit de organisa-

beoordeeld.

Toch is het elke keer weer

tie. De afdeling Marketing & Communica-

Per

editie

een enorme uitdaging om

tie gaat hierin in gesprek met de business

worden zo’n

u als lezer een interessant

managers van alle markten, opleidingen

25 tot 30 ar-

blad voor te schotelen. Een

en teamleider support en projecten be-

tikelen

enorme bevalling!

trokken bij dit overleg. We bespreken de

schreven.

We nemen u als lezer op

invulling. Wat speelt er? Welke thema’s

Dan

begint

een toegankelijke manier

zijn belangrijk? Welke paralellen kunnen

het

grote

mee in de diversiteit die de

we trekken? Enzovoort.

puzzelwerk. Welke foto’s, beelden of

GIS-wereld te bieden heeft.

Vervolgens ga ik, samen met mijn direc-

screenshots gaan we waar gebruiken?

Het brengt het goede werk

te collega van de afdeling Marketing &

Waar sturen we een fotograaf op af?

van onze klanten en part-

Communicatie, Corine Meppelink (mar-

Hoe moet de foto op de cover eruit zien?

ners onder de aandacht.

ket developer), aan de slag. Dat houdt in

Hebben we alle vaste rubrieken gevuld?

Het eindresultaat is altijd

praten met collega’s om te kijken of de

Waar komt welk artikel in het magazine?

weer de moeite waard.

ideeën die we hebben kunnen worden

Als alles binnen is, goed bevonden is, de

Uiteindelijk kunnen we de

uitgevoerd. We willen een onderwerp be-

geïnterviewden zijn akkoord, gaat het

lezer altijd blij maken met

lichten, maar zit er echt een verhaal in?

vormgevingsbureau Lens Communicatie

mooie verhalen. In Perspec-

We willen meer weten!

de grote uitdaging aan om de tekst van

tief maken we voor de le-

Corine en ik nemen vervolgens samen de

mooie opmaak te voorzien en het beeld-

zer, het is dan ook fijn dat

mogelijke inhoud door met Ron Noord-

materiaal de juiste plek te geven. Hier

uit de lezersonderzoeken

huis, manager marketing en communi-

volgt een correctieronde op om de punt-

die we houden het maga-

catie. We kijken specifiek naar de balans

jes op de spreekwoordelijke ‘i’ te zetten.

zine goed wordt gelezen

tussen de artikelen. Vervolgens gaan we

Het blad kan naar de drukker. Twee we-

de ideeën uitwerken: de organisaties be-

ken later valt het magazine bij u op de

Daar gaat het om!

naderen met de vraag of ze mee willen

mat, of in uw e-mail inbox. U kunt gaan

werken en een briefing opstellen voor

lezen!

ge-

wordt

gewaardeerd.

degene die hen gaat interviewen. Of – als iemand het artikel zelf wil schrijven – een goede instructie geven.

AUTEUR: Harmen van Doorn

In de tijd die volgt doe ik zelf diverse inter-

E-MAIL: avandoorn@esri.nl

views en review ik de teksten die binnen-

TWITTER: @harmen_vandoorn 31

Gis diensten

Vruchtbare samenwerking ProRail en Esri Nederland René den Harder, coördinator van het GIS-applicatiebeheerteam bij ProRail. “We nemen dienstverlening van Esri af, omdat we handen en voeten te kort komen. We zouden via allerlei partijen GIS-mensen kunnen inhuren, maar we hebben bewust voor Esri gekozen. Eerst kwam Erik Kuipers ons helpen. Na twee jaar was hij toe aan verandering binnen Esri en werden zijn werkzaamheden in overleg door Jack overgenomen. Jack doet van alles bij ons: hij denkt mee, adviseert en pleegt onderhoud. Bij nieuwe projecten kijkt hij welke eisen en wensen we hebben. Die vertaalt hij naar het Esri-platform en hij doet wat nodig is om de boel werkend te krijgen. Hij weet welke extensies of licenties we nodig hebben, waar we moeten uitbreiden, waar juist niet en wat we kunnen combineren. Het neerzetten van een gedegen platform en het operationeel zijn daarvan is voor ons essentieel. De meerwaarde van iemand van Esri is voor ProRail overduidelijk; op een gegeven moment moesten we om budgettaire redenen met minder mensen gaan werken. Jack bleef, omdat wij de meerwaarde van zijn werk kunnen aantonen. Een deskundige in huis, schakelt stukken sneller dan wanneer dat via een supportafdeling moet. Bij incidenten is hij als vraagbaak direct aanwezig. We zijn blij met een Esri-man die we niet hoeven in te werken. Het voordeel van het feit dat hij structureel voor ons werkt, is dat hij zeer snel gedegen adviezen geeft. Jack kent het ProRail-proces. Als wij hem vertellen welke richting we op willen, vertelt hij ons wat daarvoor nodig is. We weten dat we nu het juiste pad gekozen hebben, en structureel goed bezig zijn. Esri loopt namelijk voorop in de GIS-ontFoto: Erik Visser

wikkelingen. We hoeven dan ook niet voor verrassingen te komen staan en de hele boel op z’n kop te zetten.

Jack van der Horst is als technisch consultant van Esri bij ProRail ingezet voor structurele dienstverlening in de

We zien Jack als een echte ProRail’er. We laten hem dan

vorm van applicatiebeheer. Hoe kijkt Jack naar zijn werk-

ook niet geïsoleerd zijn kunstje doen. We willen hem juist

zaamheden bij ProRail, en wat vindt ProRail van deze

zoveel mogelijk betrekken bij de organisatie. Hij woont

dienstverlening? “De meerwaarde van Esri Nederland is

vergaderingen dus gewoon bij, zodat hij weet wat er

voor ProRail overduidelijk.”

speelt en zo goed mogelijk advies kan geven.”

“Er zijn medewerkers die denken dat ik drie dagen bij ProRail in dienst ben.” Jack van der Horst, technisch consultant bij Esri Neder-

ProRail is professioneel bezig qua gebruik van GIS: de

land.

organisatie gebruikt steeds meer de kracht van GIS om

“Samengevat probeer ik ProRail als klant zoveel moge-

geografische data te beheren en gebruiken. Ze hebben

lijk te ontzorgen. Ik ondersteun ze, zodat alles wat bij

de stap gezet naar het WebGIS en 3500 werknemers

ProRail met Esri-software te maken heeft goed blijft

toegang gegeven tot geografische data. Dat is een com-

functioneren. Ik assisteer zowel bij het meedenken over

pliment waard. Vroeger bleef het gebruik van geografi-

de beste manier, als bij het inrichten zelf. Soms heeft

sche data vaak beperkt tot een select groepje medewer-

mijn werk hier te maken met nieuwe wetgeving. Als

kers, nu kan iedereen binnen een organisatie er gebruik

ProRail een deadline krijgt opgelegd om voor die tijd

van maken. Het is mooi om een klant te helpen hun soft-

informatie toegankelijk te maken, dan moet daarvoor

ware zo intensief mogelijk te gebruiken. GIS kan ook bij

vaak een GIS-infrastructuur worden aangelegd.

ProRail altijd nóg beter benut worden, en ik help ProRail in dat ‘maximalisatieproces’. Dat is juist het leuke aan dit

Als ik een korte opdracht bij een klant doe en ik ken de

werk. Ik ben niet alleen bezig met op verzoek servers

organisatie niet, dan is goed meedenken en op de actu-

installeren of tabellen registeren in een database, maar

aliteit inspelen veel lastiger dan wanneer ik ergens lan-

ik help de organisatie écht verder.”

gere tijd werk, zoals nu bij ProRail. Als je langer bij een klant werkt, voel je je vanzelf steeds meer betrokken bij de organisatie. Dat is een wisselwerking; er zijn ook me-

AUTEUR: Wilfred Hermans

dewerkers hier die denken dat ik drie dagen bij ProRail

E-MAIL: contact@esri.nl

in dienst ben. ProRail faciliteert en investeert ook in het betrekken van mij bij de organisatie.

“Als wij Jack vertellen welke richting we op willen, vertelt hij ons wat daarvoor nodig is.” ProRail en GIS René den Harder: “Het GIS-werkveld groeit enorm

een viewer bij luchtfoto’s, opnames van treinbeelden

binnen ProRail. Met GIS leggen we alle assets vast en

et cetera. Ook laten we in het GIS-systeem zien welke

meten we alles in: de spoorrails, bovenleiding, wis-

sporen buiten dienst zijn. Daarnaast hebben we sinds

sels, overgangen en stations, maar we zetten GIS ook

kort een applicatie die alle storingen op een kaart

in rondom vergunningen. Verder ontsluiten we via GIS

weergeeft.

informatie voor alle medewerkers. Zo kan iedereen via 33

Gis voor overheid

Publieke data op ArcGIS Online

Nieuwe digitale Noordzeeatlas van Rijkswaterstaat via ArcGIS Online.

Bron: beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat, Joop van Houdt

Boorplatforms, vissen, kabels, lei-

ook met informatie over de Noord-

Er waren verschillende aanleidingen

dingen, wrakken. Het ligt of leeft al-

zee. De Noordzeeatlas bestaat al

voor het vervangen van de oude

lemaal in de Noordzee! Rijkswater-

sinds 1993. Het is ontstaan als na-

atlas. Enerzijds moest de oude Ar-

staat heeft ontzettend veel van dit

slagwerk in papieren vorm en kreeg

cIMS-applicatie vervangen worden

soort gegevens over de Noordzee.

in 2004 ook een digitale variant.

door hedendaagse technologie, an-

De Noordzeeatlas maakt deze infor-

derzijds was ook de gebruikersbe-

matie beschikbaar voor iedereen.

Capaciteit

hoefte uitgebreid. Culp: “De atlas

Om de Noordzee-data toegankelij-

Gerard Poot, opdrachtgever vanuit

is een dynamisch en levend iets, er

ker te maken is gekozen voor ArcGIS

Rijkswaterstaat, en Kirsten Culp,

worden continu nieuwe kaarten aan

Online, hét platform voor het delen

projectleider van Grontmij GIS &

toegevoegd. Rijkswaterstaat wilde

van (publieke) geo-informatie. Rijks-

ICT, zijn trots op het resultaat. Wat

de oude atlas behouden, maar dan

waterstaat is enthousiast.

direct opvalt aan de nieuwe Noord-

in een modern jasje en beschikbaar

zeeatlas is de eigentijdse look and

maken voor een breed publiek via

De overheid heeft in de loop van

feel: de kaarten worden begeleid

pc, smartphone en tablet. Daarom

de jaren informatie verzameld en

door illustrerend beeldmateriaal en

moesten we migreren.”

maakt het als ‘open data’ beschik-

ingeleid door een tekst die uitlegt

baar voor het publiek. Dat gebeurde

wat er in de kaart getoond wordt.

Breed publiek Grontmij GIS & ICT vervult voor Rijkswater-

Noordzeeatlas: de feiten

staat in veel projecten een adviserende rol.

De Noordzeeatlas is ver-

“Ze worden, net als andere klanten over-

vaardigd in opdracht van

laden met technologische mogelijkheden.

het

Het belangrijkste uitgangspunt is: wie en

Directeurenoverleg Noordzee (IDON), een samenwer-

wat wil je bereiken?” Rijkswaterstaat wilde allereerst de beschik-

Interdepartementaal

ArcGIS Online blijft daarbij het portaal voor

kingsverband

het ontsluiten van de Noordzee-kaarten.

teries die een taak op de

bare informatie over de Noordzee delen

van

minis-

Noordzee hebben.

met iedereen. Er is daarom bewust geko-

In het project heeft Grontmij veel hulp ge-

• Huidige atlas:

zen voor ArcGIS Online. Is er wel zoveel

kregen van Esri Nederland. Dat was prettig,

www.noordzeeatlas.nl

belangstelling voor de data van de Noord-

want voor Grontmij was dit het eerste pro-

• Nieuwe atlas: www.rws-

zee? “Er zijn stiekem heel veel mensen

ject met ArcGIS Online. “We hebben steeds

geoweb.nl/Noordzeeatlas

die daarin geïnteresseerd zijn. Denk aan

veel contact gehad met Esri. De flexibiliteit

• In de zomer van dit jaar

natuurliefhebbers”. Zij kunnen hun hart

van product consultant Joris Bak was heel

(2012) vervangt de nieu-

nu ophalen met de 120 services op ArcGIS

erg fijn. Als je druk bezig bent wil je graag

we atlas de bestaande.

Online.

snel antwoord op je vragen krijgen, ook ’s

• Vanaf 2004 is de digitale

avonds.” Projectleider Kirsten Culp: “Het

atlas in gebruik (ArcIMS),

Flexibel

was voor zowel ons als Rijkswaterstaat een

in opdracht van Rijkswa-

Alle data is in het project voor een quick

gewaagd project, maar we zijn enorm trots

terstaat RIKZ.

start geüpload naar ArcGIS Online. In

op het resultaat. De reacties zijn lovend.”

de loop van het jaar worden deze ver-

• 1500 – 2000 unieke bezoekers per jaar.

vangen door eigen webservices, zodat

• 130 Engelse en 130 Neder-

Rijkswaterstaat het beheer direct kan uit-

AUTEUR: Harmen van Doorn

voeren vanuit haar eigen infrastructuur.

E-MAIL: overheid@esri.nl

landse kaarten.

Efficiënt en nauwkeurig De Noordzee-data kent diverse gebruikers. Voor het brede

volledig ondersteund worden in hun werkprocessen.

publiek is er de Noordzeeatlas met kaarten en verhalen.

In de Workflow Manager wordt een aantal standaard ta-

Voor professionele toepassingen kunnen actuele datasets

ken gekoppeld. Zo’n workflow is herhaalbaar en levert

opgevraagd worden bij het Noordzee Loket. Voor het com-

dus veel efficiency op. Verder wordt het plannen een stuk

bineren en analyseren van data zet Rijkswaterstaat Geo-

nauwkeuriger, en de communicatie wordt makkelijker

Web in. De hosting hiervan wordt verzorgd door Gront-

doordat een kaartbeeld gedeeld kan worden met een col-

mij. Voor de locatie van bijvoorbeeld een windmolenpark

lega, of een situatie eenvoudig afgedrukt kan worden in

of afgifte voor een vergunning voor een zandwingebied

een (management)rapportage. Voorheen werd de mede-

gelden bepaalde regels. Dit mag niet te dicht bij de kust-

werker die handig was met ArcGIS for Desktop zwaar be-

lijn of vlakbij broedgebieden worden gepland. De ana-

last. GeoWeb geeft alle medewerkers díe tools in handen

lyses worden bij Rijkswaterstaat met GeoWeb 4 gedaan.

die ze nodig hebben voor het uitvoeren van hun dage-

Via workflows (nieuw in versie 4) kunnen medewerkers

lijkse werkzaamheden. 35

Gis voor

BGT: één Nederland, één bron

gemeenten

De komende jaren heeft de invoering van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) bij alle gemeenten hoge prioriteit. Met de BGT gaat heel Nederland één kaart gebruiken. Zo ook de gemeente Dronten, die een weloverwogen keuze voor een

product maakte

dat hen hierin ondersteunt. “Met de applicaties van Esri kunnen we via diepteanalyses meer informatie uit onze brongegevens halen. Zo kunnen we ons werk nog beter en efficiënter doen.” Aan het woord is Peter Keijzer, coördinator vastgoed en geo-informatie voor de gemeente Dronten. Zijn gemeente heeft een heldere visie op de BGT, een digitaal bestand met actuele gegevens over de inrichting van Nederland. In het verlengde daarvan koos Dronten voor GeoBGT, een applicatie van Esri die voorziet in de opbouw en het beheer van de BGT en de integratie met andere registraties. Keijzer: “De BGT betekent voor de gemeente Dronten dat we een verbeterslag gaan uitvoeren in onze data gegevensomgeving.”

Geo-viewer Geo-informatie wordt al breed in-

Bron: beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat, Bart van Eyck

gezet in de gemeente Dronten, legt Keijzer uit. “We gebruiken

als wij zijn als geo-afdeling aan de

gebruiksvriendelijk, en tegelijker-

het als navigatiesysteem; een kaart

organisatie, hebben we intern bij-

tijd verloopt de interpretatie van

zegt meer dan duizend woorden.

voorbeeld een zogeheten geo-vie-

geo-informatie over het algemeen

Men vraagt steeds vaker informa-

wer geïmplementeerd. Het gebruik

sneller dan die van een lap tekst.

tie op via geo-informatie. Facilitair

daarvan neemt enorm toe. Het is

We willen de kracht van de kaart

“Esri sluit het beste aan bij onze ambitie.” oftewel geo-informatie tonen, en

heden, als ondergrond voor uit-

zelf contact met ons op. Op basis

de behoefte eraan versterken. Me-

eenlopende doelen. Zo wordt het

van een door hen afgenomen in-

dewerkers gebruiken het op steeds

overkoepelende doel van de BGT

terview kwamen ze met het voor-

grotere schaal, want we zien dat

gehaald: de gehele overheid ge-

stel om te participeren in de BGT.

men het lastig vindt als de omge-

bruik laten maken van dezelfde ba-

We vinden dat wij gezien de hui-

ving even niet bereikbaar is. Voor

sisgegevens over de grootschalige

dige kwaliteit van onze gegevens

ons als geo-afdeling is dat een

topografie van Nederland.

een kwaliteitsslag moeten maken;

mooie ontwikkeling.”

alles moet BGT-proof worden. Met

Toch wordt geo-informatie nog

GeoBGT

Esri-software kan dat het snelst

vooral als specialisme gezien, een

GeoBGT is gebaseerd op ArcGIS. In

en meest efficiënt gebeuren. Des

apart soort informatiebron. Keij-

combinatie met ArcGIS kan GeoBGT

te beter en sneller kunnen we de

zer probeert dit met zijn afdeling

de BGT creëren, beheren, integre-

burger van informatie voorzien.

op gelijk niveau te krijgen met bij-

ren en uitwisselen. Keijzer legt uit

En daar doen we het uiteindelijk

voorbeeld GBA-gegevens, die vol-

dat Dronten niet lang aarzelde

voor!”

gens hem net zo belangrijk zijn.

over het inzetten van GeoBGT. “We

“Met geografische informatie kun-

zijn van mening dat we met deze

nen we de verschillende bronnen

applicaties via diepteanalyses meer

AUTEUR: Wilfred Hermans

koppelen, dat is het meest interes-

informatie uit onze brongegevens

E-MAIL: gemeenten@esri.nl

sante aan geo-informatie. Zo pro-

kunnen halen, op een ge-

beren we dat intern ook te vertel-

makkelijker

len: geo-informatie is op zichzelf

kunnen we ons werk nog

niet zo spannend, maar de kracht

beter en efficiënter doen.

ervan is, dat het brongegevens met

Esri sluit hiermee het bes-

elkaar kan verbinden. Het interes-

te aan bij onze ambitie:

sante is dat de BGT de geografische

groeien van een registre-

brongegevens compatible maakt

rende gemeente naar een

om dat koppelen te laten slagen.”

informerende gemeente.”

Als de BGT in 2015 klaar is, is deze

kaart niet alleen bruikbaar voor

Esri verloopt heel goed,

gemeenten, maar voor alle over-

ervaart Keijzer. “Esri nam

manier.

samenwerking

met

“De kracht van geo-informatie is het verbinden van brongegevens met elkaar.” 37

Gis voor mainports

Havenschap Moerdijk maakt professionaliseringsslag met GeoWeb Bron: Havenschap Moerdijk

Intern de zaken op orde krijgen, inzichtelijke communicatie naar de klanten en sneller reageren op calamiteiten. Drie belangrijke slagen die Havenschap Moerdijk wil maken. Dankzij het groeiende gebruik van GIS en GeoWeb is dit mogelijk. We spreken met een drietal werkne-

een tijdje waarom er geen gebruik

Bakker en Smal gingen op cursus

mers namens Havenschap Moerdijk.

gemaakt werd van GIS, aangezien

en begonnen met het maken van

Rogier Fernhout is manager Ont-

veel data moeilijk vindbaar was.”

kaarten. “Jan is hier al 37 jaar de

wikkeling & Beheer, en zijn collega’s

MicroStation-man.

Van

tekenen

Jan Bakker en Erik Smal bemoeien

Van CAD naar GIS

wist hij alles, maar van GIS nog

zich met de GIS-ontwikkeling van

Documenten zoeken zonder inhou-

niet zoveel. Erik is de ICT-man van

het Havenschap dat in 1968 is opge-

delijke betrokkenheid is een hele

het Havenschap. Samen zijn ze met

richt en 23 mensen in dienst heeft.

klus in het hier aanwezige digitaal

GIS bezig, maar dat staat nog in de

Fernhout: “We beheren en ontwik-

documentensysteem,

kinderschoenen; de basis wordt nu

kelen het industrie- en haventerrein

hout. “Er ging een tijd overheen

gelegd.”

Moerdijk, dat 2600 hectare beslaat.

voordat we Esri de opdracht konden

Jan Bakker: “Er zat veel tijd tussen

We hielden onze ondergrond op

geven om GIS hier te implemente-

de cursus en de implementatie. Ik

orde met het CAD-softwarepro-

ren, onder meer omdat onze ser-

heb daarom geopperd om iemand

gramma MicroStation. Ik kwam hier

vers niet capabel genoeg waren.”

in te huren die weer een paar da-

5 jaar geleden in dienst en vroeg na

Afgelopen januari was het zover.

gen met ons meekijkt. We krijgen

vond

Fern-

“Het idee dat iemand voor data de deur uit moet, is achterhaald.” wel wat op het scherm, maar soms

bestellen bij een internetwinkel.

aanzienlijk

zitten we nog met de handen in

Dat kan bijna iedereen, en onze

Onze data is dan beschikbaar voor

het haar.” Fernhout: “De dagen dat

klanten kunnen straks met GeoWeb

het netcentrisch werken bij calami-

productmanager René Colijn van

ongeveer hetzelfde. Een kwestie

teiten.”

Esri Nederland hier was, waren erg

van doorklikken. Fernhout: “We

efficiënt.”

willen straks op een kaart kunnen

Ook voor de organisaties waar-

sneller

beschikbaar.

zien welke klant waar zit, hoe groot

mee het Havenschap samenwerkt,

Portal

zijn perceel is, of hij zijn rekeningen

is deze GIS-ontwikkeling handig.

De aanleiding voor Havenschap

op tijd betaalt, hoeveel havengeld

Fernhout somt op: “Dat zijn onze

Moerdijk om met GIS te gaan wer-

hij genereert et cetera. In Amster-

aandeelhouders

ken, is tweeledig. Fernhout: “Intern

dam en Vlissingen werkt dat al pri-

Moerdijk en de provincie Noord-

willen we daarmee onze zaken op

ma, waarom dan niet bij ons?”

Brabant. Daarnaast Leidingenstraat

orde krijgen, en extern een betere

gemeente

Nederland. Verder enkele havenbe-

service leveren aan onze klanten.

“Daarnaast willen we geografische

drijven, de Regionale MilieuDienst

Zij vragen vergunningen aan en zijn

informatie buiten kunnen vastleg-

en het Kadaster. Met XEIS, een soft-

bezig met fijnstof, geluidsoverlast,

gen; dat iemand die met zijn tablet

warepakket van Arcadis, stellen we

risicocontouren en dergelijke. Infor-

buiten rondloopt en tekeningen re-

onder meer onze beheerbegrotin-

matie hierover is bij de verschillende

viseert, dit voor iedereen inzichtelijk

gen op. Die worden straks via GIS

overheden beschikbaar, maar een-

kan maken. Met die informatie op de

ook inzichtelijk.”

voudige ontsluiting hiervan is voor

tablet kunnen we vervolgens weer

verbetering vatbaar. Ik denk dat wij

aan klanten laten zien hoe de zaken

over een paar jaar voor die bedrij-

ervoor staan. Bovendien is de be-

AUTEUR: Wilfred Hermans

ven een portal zijn om zulke data te

nodigde informatie bij calamiteiten

E-MAIL: contact@esri.nl

vinden.” Havenschap Moerdijk gebruikt GeoWeb intern om alle data beschikbaar te maken voor iedereen, licht Fernhout toe. “Als iemand iets wil hebben, loopt hij bij Jan binnen met de vraag of hij iets kan tekenen. Dat tekenen zal blijven, alleen is het idee dat iemand voor data de deur uit moet achterhaald. De meerwaarde van GeoWeb is dat diegene het straks zelf kan opzoeken.

Tablet Ook extern zal GeoWeb functioneel zijn. Bakker. “Vergelijk het met iets

Bron: Havenschap Moerdijk

kracht van de Kaart

Kennismanagement door betrokkenheid

In 2010 schreef In Perspectief al over ecologisch onderzoeks- en adviesbureau Altenburg & Wymenga. Toen lag de focus op de toepassing van Esri’s producten bij het Friese bureau, maar, zonder kennis kun je niet succesvol gebruik maken van producten. Dus ook niet van ArcGIS. Ook kleinere organisaties zoals Altenburg & Wymenga onderkennen het belang van kennismanagement. “Om onze kennis te waarborgen, zorgen we er voor dat onze kennis altijd met minimaal één collega van de afdeling Geo-informatie gedeeld is.” Altenburg & Wymenga heeft 35 me-

alle geodata verzamelen, controle-

e-mail hebben we iedereen uitge-

dewerkers in dienst waarvan zes GIS-

ren, voorzien van metadata conform

nodigd voor een presentatie van de

specialist zijn. Eén daarvan is Lucien

ISO 19115/ ISO 19119 en gereed ma-

lancering van GeoKijker. Dat werd

Davids. Het werken met GIS heeft

ken voor centrale ontsluiting.”

erg goed ontvangen, en tegelijk

binnen de organisatie de afgelo-

hebben we daarmee de hele organi-

pen jaren een vlucht genomen. Toch

Bedrijfsbreed

satie veel meer bij ons werk betrok-

duurde het even voordat alles liep.

Deze arbeid loont, meent Davids.

ken. Iedereen kan nu gebruik maken

“Onze datasets werden van oudsher

“In 2010 stonden we aan het begin

van GIS en dat wordt inmiddels flink

op projectniveau ingewonnen en

om ArcGIS breed in te zetten in de

gedaan.”

opgeslagen, en nu moet alles cen-

organisatie middels onze eigen Geo-

traal worden ontsloten. We moesten

Kijker op basis van ArcGIS Server-

Als een offerteaanvraag binnen-

het digitale projectarchief door en

technologie. Via een bedrijfsbrede

komt, kan via GeoKijker worden

“Iedereen kan nu gebruik maken van GIS en dat wordt inmiddels flink gedaan.” gekeken of er al eerder een pro-

enorm en maakt het werk uitda-

Kennis delen

ject in de nabije omgeving is uitge-

gend en divers.”

Hoe zorgt Altenburg & Wymenga

voerd, en wat er precies gebeurd is,

Ten tweede hebben we te maken

dat er geen kennisproblemen ont-

legt Davids uit. “Dat is voordelig,

met versnelling. “Je ziet een enorme

staan? Davids: “Omdat GIS voor

omdat we zo een goed overzicht

groei als het gaat om smartphones,

ons werk zo belangrijk is, kunnen

hebben van wat we al hebben en

tablets en cloud computing. We wil-

we ons zes GIS’ers veroorloven. Ie-

wat er nog moet gebeuren. Inhou-

len daarin mee, als het bijdraagt aan

dereen heeft een specialisatie. Om

delijk dynamisch bezig zijn is waar

een efficiënter werkproces. We zijn

onze kennis te waarborgen, zorgen

het bij ons om draait, oftewel ken-

geen specifiek GIS-bedrijf, dus ont-

we dat we onze kennis altijd met

nismanagement. Gedurende een

wikkelingen dienen bedrijfsproces-

minimaal één collega van onze af-

project wordt er ook vaak geo-data

sen te ondersteunen.” Het derde

deling delen.”

ingewonnen die wij verwerken en

punt, kennisgroei, ziet Davids als

ontsluiten via onze centrale ArcGIS-

volgt: “Door de hoeveelheid aan

Het bedrijf Altenburg & Wymenga

omgeving. Aan het eind van een

kennis is het belangrijk om deze

is over de gehele breedte bekend

project kunnen daardoor ook an-

goed te ontsluiten. Toegankelijk-

met geo-informatie. Daar wordt

dere collega’s de projectdata inzien

heid is cruciaal. We hebben een

bewust aan gewerkt, vertelt Da-

en direct gebruiken. Tegenwoordig

centraal CRM-systeem en daarnaast

vids. “We hebben een nieuwsbrief,

is er steeds meer sprake van een di-

sinds de introductie van GeoKijker

De Geograaf, waarin we onze col-

gitale oplevering van de geodata en

een ruimtelijk informatiesysteem.

lega’s op de hoogte brengen van

daar gaan wij ook in mee. Het wer-

De twee informatiebronnen en -sys-

nieuwe ontwikkelingen en nieuwe

ken met OGC-standaarden is een

temen willen we koppelen. Daar is

opgedane kennis. Verder waarbor-

must en hier springt ArcGIS Server

veel nieuwe kennis voor nodig. In

gen we onze kennis bedrijfsbreed

mooi op in.”

onze GeoKijker kan een medewer-

door bijvoorbeeld naar symposia te

ker ruimtelijk zoeken, maar ook op

gaan. Zo gingen we onlangs naar

Complexiteit, versnelling, kennisgroei

onderwerp of op soortniveau. Bij-

de GIS Tech, waar we veel van Ar-

voorbeeld: waar hebben we kievi-

cGIS Online hebben gezien en heb-

Als ecologisch adviesbureau heeft

ten geïnventariseerd? Je zoomt in

ben we zelf kort geleden nog een

Altenburg & Wymenga op het ge-

op een gebied en vervolgens kun

presentatie gegeven op een Pro-

bied van kennismanagement te ma-

je zien welke projecten we in de in

vero-congres. Dat brengt ons op

ken met drie zaken: complexiteit,

deze omgeving hebben gedaan.

ideeën en geeft nieuwe inzichten.

versnelling en kennisgroei. Davids:

Met één druk op de knop zit je ver-

We werken bovendien met z’n al-

“Zo’n 5 jaar geleden had een GIS-

volgens in ons CRM.”

len op één kamer zodat we kennis

afdeling maar op een beperkt aan-

snel kunnen delen en problemen

tal gebieden invloed en waren de

Om de zaken goed te borgen in onze

GIS-specialisaties te overzien. Nu

organisatie houden we de ontwikke-

zijn veel meer mensen bezig met

lingen nauw in de gaten. Indien no-

ruimtelijke vraagstukken door het

dig scholen we ons door middel van

AUTEUR: Wilfred Hermans

gebruik van bijvoorbeeld Google

een cursus en/of opleiding, Davids is

E-MAIL: contact@esri.nl

Maps. De specialisaties met betrek-

momenteel bezig met de afronding

king tot GIS zijn vandaag de dag

van zijn masterstudie GIMA.

snel zijn opgelost.”

opinie

Open geo-data

Open data staat in het middelpunt van de belangstelling. Overheden, bedrijven, burgers en datajournalisten hebben grote verwachtingen van open data en kijken vanuit verschillende perspectieven naar het onderwerp. Open data kan vanuit verschillende drijfveren worden voortgeduwd: juridisch, economisch, technologisch, intern (bijvoorbeeld beleidsmatig) en sociaal-cultureel. Maar ook vanuit een innovatie perspectief kan men naar open data kijken. Overheden wereldwijd nemen open

Positief

die verdubbeling overstijgt de hui-

data-plannen op in het beleid. Als

Ook de Europese Commissie staat

dige inkomsten uit overheidsdata.

doelstellingen worden een toe-

zeer positief tegenover het herge-

In verschillende landen heeft dit

name in transparantie, participatie

bruik van overheidsdata. Zij ziet

geleid tot nationale open data-ini-

en efficiency genoemd. De basisge-

vooral het economische argument:

tiatieven.

dachte: data, die met publieke mid-

door de vrijgave van overheidsda-

delen is verzameld voor een primair

ta, kan de economische activiteit

De Nederlandse overheid staat posi-

proces van de overheid, is wellicht

rondom overheidsdata verdubbe-

tief tegenover open data. Meerdere

waardevol voor anderen.

len. De belastingopbrengsten uit

ministers hebben zich positief over

in de praktijk een onderwerp vaak nog in bewe-

jaarlijks of maandelijks geüpdatet?);

ging. Open data wordt soms in ruw

metadata (een beschrijving van de

formaat ter beschikking gesteld als

dataset zelf); contactpersoon (wie is

puntjes op een kaart of als een Ex-

aanspreekbaar?).

cel-bestand met coördinaten. Soms wordt open geo-data gezien als

ArcGIS Online

een website waarin in het openbaar

Esri is een groot voorstander van

naar digitale kaarten kan worden

open data en ondersteunt de ge-

gekeken, terwijl de data zelf niet

bruikers van Esri-technologie op het

beschikking wordt gesteld.

open data-pad. Esri daagt u uit om na te denken over de betekenis van

Wat Esri betreft omschrijft de vol-

open data voor uw organisatie.

gende definitie open data het best: “Data, die in het publieke domein

Heeft u data die u aan het publieke

is vrijgegeven, en die voor iedereen

domein beschikbaar wilt stellen?

ter beschikking staat.” Het ‘publiek

Kunt u open data goed gebruiken

domein’ betekent dat data vrij is

in uw werk? ArcGIS Online biedt u

van auteursrechten. Hiervoor moet

een aantal nationale basiskaarten,

de uitgever van de data een verkla-

die dankzij open data zijn verrijkt.

ring leveren, die tevens goed bij de

U kunt gemakkelijk uw data toevoe-

data te vinden is.

gen en deze ter beschikking stellen aan anderen.

Waardevolle open data Of open data voor anderen waardevol is, is vaak lastig te boordelen

AUTEUR: Jan Willem van Eck

voor een bronhouder. Zo kan open

E-MAIL: jvaneck@esri.nl

data uitgesproken en de daad bij het

data in analoge vorm ook waarde

TWITTER: @jwvaneck

woord gevoegd: Rijkswaterstaat zag

hebben, zeker als het handgeschre-

een lange wens in vervulling gaan

ven notities van een bestuurder zijn,

Meer weten?

met het vrijgeven van het nationaal

die in de zijlijn van een onderzoeks-

Ga naar esri.nl/opengeodata en

wegenbestand. Het Kadaster heeft

rapport zijn geplaatst.

download de whitepaper.

adressen en gebouwen vrijgegeven.

Bepaalde kernmerken van open

In ArcGIS Actueel (magazine aan

En ook Satellietdataportaal van het

sets kunnen de waarde voor an-

andere zijde) vindt u op pagina 10

Netherlands Space Office biedt de

dere organisaties verhogen. Denk

een korte beschrijving voor een

data als open data aan.

aan kenmerken als kwaliteit (wat

stappenplan om geodata ‘open te

is de kwaliteit van de dataset, aan

maken’.

Foto: Stock

de basisregistraties topografie en

Vrijgegeven

welke voorwaarden voldoet deze?);

Wat is open data? In een relatief

actualiteit (van wanneer is deze da-

nieuwe omgeving is de definitie van

taset?); continuïteit (wordt de data 43

kracht van de Kaart

Automatisch verschillen opheffen tussen bronsystemen

Gemeente Rhenen legt relaties tussen WOZ en BAG.

Wat begon als een vraag van de gemeente Rhenen vanuit de wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) werd een heel ander en leuk traject. De resultaten waren verbluffend en gemeente Rhenen was blij verrast. De visualisatie van informatie op een kaart maakte relaties tussen de systemen in één oogopslag duidelijk. Een mooi praktijkvoorbeeld dat andere gemeenten inspireert. 44

Foto: ‘Pepijntje’

In eerste instantie wilde de ge-

Er zijn natuurlijk meer deelobjec-

Boekschoten vertelt: “Het resultaat

meente de carports en dakkapellen

ten die, net als dakkappellen, on-

van deze analyse bleek verbluf-

vanuit de WOZ op een kaart tonen.

derdeel van een pand zijn en op

fend! Er is nu een heel interessante

Maar dit traject veranderde als

dezelfde manier te positioneren

kaart, die de kwaliteit van de WOZ

snel. Jetteke Boekschoten, WOZ/

zijn. Andere deelobjecten, zoals

én de BAG in een ander daglicht

BAGbeheer en René Weeseman,

parkeerplaatsen en grond, zijn niet

zet. Leek in de BAG een pand uit

ICT adviseur van gemeente Rhe-

direct aan een adres te koppelen.

één object te bestaan, bleken er in

nen leggen het vraagstuk uit dat

Daarvoor is gebruik gemaakt van

de WOZ twee vrij gebouwde schu-

de gemeente had. ”De gemeente

de kadastrale percelen. Het kruisje

ren te zijn. En andersom, bleek er

wilde graag een kaart met daarop

op de kaart wordt dan geplaatst op

in de WOZ geen vrijstaande schuur

aangegeven welke panden volgens

het centrum van het perceel.

te staan, was dat wel zo in de BAG.”

de WOZ-administratie al een dak-

Sneller: “Nu ervaar je de kracht van

kapel of een carport hebben. Daar-

De groep deelobjecten die dan

de kaart! Alleen door een kaart te

mee kunnen we een specialistisch

overblijft zijn de bijgebouwen. Dit

maken zijn dit soort tegenstrijdige

bedrijf op pad sturen om de gege-

zijn panden waar zich geen ver-

relaties in één oogopslag duidelijk

vens van dakkapellen en carports

blijfsobject in bevindt. Op het mo-

te maken.”

te controleren en daar waar nodig

ment dat er slechts één bijgebouw

De gemeente Rhenen werkt nu aan

aan te vullen. Daarvoor hebben wij

bij een WOZ-object bekend was en

de beide gegevensbronnen om de

de hulp ingeschakeld van Esri Ne-

bovendien maar één bij pand van-

overige verschillen op te heffen.

derland.”

uit de BAG op een perceel stond, kan dat pand automatisch gekop-

Barend Sneller, business consultant

peld worden aan het WOZ-deelob-

AUTEUR: Corine Meppelink

van Esri Nederland, vertelt: “Om

ject. In alle andere gevallen waar er

E-MAIL: gemeenten@esri.nl

deze kaart te kunnen maken is het

meer bijgebouwen zijn of meerde-

goed te beseffen dat dakkapel-

re panden op één perceel staan is

Ook voor uw gemeente of organi-

len een deelobject in de WOZ zijn

er geen automatische koppeling te

satie is het mogelijk om verschillen

en daarmee gekoppeld aan een

maken. Het bleek dat 37% van de

tussen bronsystemen op te heffen

WOZ-object. Door het WOZ-adres

bijgebouwen automatisch gekop-

met GIS-analyses. E-mail voor meer

te matchen met het BAG-adres

peld kon worden aan bijpanden in

informatie naar Barend Sneller via

(Wet Basisregistraties Adressen en

de BAG. De rest zal de gemeente

bsneller@esri.nl.

Gebouwen) kan de locatie van de

met de hand moeten koppelen.

dakkapel bepaald worden. Als je de locatie weet kan je een kruisje

Resultaten op een rij

op de kaart zetten waar een dakka-

De gemeente Rhenen boekte de volgende resultaten:

pel in de WOZ bekend is. Het bleek

• 72% van de BAG-panden direct voorzien van WOZ-nummer, deelcode

dat 92% van alle WOZ-adressen van

en deelnummer.

de gemeente Rhenen matchen met

• 92% van de WOZ-adressen direct voorzien van BAG-nummer- en

de BAG. 99% van de dakkappellen

verblijfsobject-identificatie.

zijn direct automatisch te positio-

• 84% van de WOZ-deelobjecten gepositioneerd in de kaart.

neren.”

• < 1000 adressen nog te matchen aan de BAG. 45

kracht van de Kaart

Slim data publiceren,

De behoefte om veel data en servi-

Met een groeiende aantal datasets

den, kunnen de meeste organisaties

ces te ontsluiten groeit overal. Pro-

en services die verspreid zijn door

veel tijd en kosten besparen.

vincies, gemeentes en waterschap-

veel organisaties komt er vaak van-

Om de aanbieders van data en servi-

pen beschikken over veel data. Deze

uit de gebruikers een vraag: ‘hoe

ces en potentiele gebruikers te ver-

data zijn vaak opgeslagen in de in-

kan ik de data of services die ik no-

binden, moet een organisatie die

terne geodatabases. Uit deze data

dig heb vinden?’. De organisaties

de data aanbiedt gebruik maken

zijn er vaak mapservices gemaakt

die deze data of services in huis heb-

van metadata. Dit bevat informa-

die verder gebruikt zijn in verschil-

ben stellen vaak een andere vraag:

tie over de data, zoals titel van de

lende viewers. Hoe kun je hier slim

‘hoe maak ik mijn eigen data vind-

bron, samenvatting van de inhoud,

mee omgaan?

baar?’. Door op één plek een brede

actualiteit, potentieel gebruik, etc.

set van data en services aan te bie-

De gebruikers zoeken binnen de

Implementaties

chitectuur van ons waterschap. Daar-

De provincie Noord-Holland ontsluit

Metadata is voor veel organisaties

naast leunt Geoportal Server op een

sinds 2009 gegevens via de Geoportal

een belangrijk thema. De Geoportal

aantal open source-componenten,

Server. Waar het waterschap Groot

Server zorgt er onder meer voor dat

als

hechten

Salland ervoor koos om het default

de beheerlasten van de metadata

wij hier waarde aan. Het portaal

portaal in de huisstijl te zetten, koos

binnen werkprocessen flink vermin-

bespaart het waterschap niet alleen

de provincie Noord-Holland voor een

dert.

tijd en geld, maar het portaal is ook

compleet nieuw uiterlijk. Beleidsad-

gemaakt vanuit de gedachte dat be-

viseur Arny Plomp legt uit: “Eigenlijk

De provincie Noord-Holland en het

schikbare data vrij beschikbaar moet

willen we geen tijd meer besteden

waterschap Groot Salland kunnen

zijn.” Naast het toepassen van de

aan het leveren van geo-informatie

hierover meepraten. Beide organi-

huisstijl binnen het geoportaal (zie

aan derden, dankzij een geoportaal

saties gebruiken Geoportal Server

afbeelding) heeft het waterschap

kunnen zij die zelf uitzoeken. Dit

om ruimtelijke informatie naar een

ervoor gekozen om het geoportaal

bespaart ons ongeveer 1000 uur per

breder publiek te ontsluiten via in-

met een extra tabblad (‘Meer kaar-

jaar. Als organisatie hebben wij een

ternet. Niet alleen de gedachte om

ten’) uit te breiden. Het geoportaal

eigen uiterlijk door Esri Nederland

hun data met breder publiek te de-

vormt hiermee de toegangspoort

laten ontwikkelen. Uitgangspunten

len speelt hierbij een rol, beide orga-

tot de ruimtelijke informatie van het

hierbij waren het toe kunnen pas-

nisatie geven aan dat zij hiermee ef-

waterschap, zowel voor datasets, als

sen van een ‘winkelmandje’ en de

ficiënter hun geogevens aan externe

voor ‘kant-en-klare kaarten.”

mogelijkheid om externe partijen

overheidsorganisatie

partijen kunnen aanbieden.

een

beveiligde

toegang,

naast

Johan Buitenkamp van waterschap

Groot Salland vertelt over waarom

toegang, te kun-

zij een geoportaal op basis van Geo-

nen bieden voor

portal Server moeten maken. “Dit

de bestanden die

product sluit naadloos aan op de ar-

Een standaard geoportaal

Geoportaal met huisstijl

niet

publiekelijke

openbaar

zoeken en vinden metadata naar data die past binnen

catalogus met metadata waar de

vindbaar gemaakt. Een catalogus

hun kaders. Bij de metadata staat

geïnteresseerde gebruikers op ver-

is een zeer veilige manier om data

ook informatie over hoe de dataset

schillende manieren naar de infor-

beschikbaar te stellen, want de data

gedownload kan worden of hoe de

matie over de beschikbare data en

wordt gepubliceerd zonder de ech-

service kan worden benaderd. Maar

services kunnen zoeken. De bron-

te data, alleen door de beschrijving

hoe tref je de metadata aan?

houders kunnen hun metadata daar

(de metadata).

publiceren. Het publiceren van metadata door

AUTEUR: Harald Görtz en

de bronhouders en het zoeken bin-

Het geoportaal is een centrale cata-

Lucasz Grus

nen metadata door de gebruikers

logus waar metadata van verschil-

E-MAIL: hgortz@esri.nl en

gebeurt in een geoportaal: een

lende bronnen gepubliceerd zijn en

lgrus@esri.nl

zijn. Bijvoorbeeld een externe partij

starter is een aanpasbare set van

die in opdracht van provincie aan de

Wat is Geoportal Server?

slag en daarbij over de kadastrale

De Esri Geoportal Server is een com-

nisatie een eigen GIS-portaal kan

gegevens moet kunnen beschikken.”

plete, open source-oplossing om een

inrichten. De ‘site starter’ voorziet

GIS-portaal op te kunnen zetten. De

in functies voor de ondersteuning

architectuur van de Esri Geoportal

van Spatial Data Infrastructure (SDI)

Server bestaat uit een aantal com-

workflows.

webpagina’s waarmee een orga-

ponenten rond een centrale Catalog Service.

Geoportal Server voorziet ook in een synchronisatie mechanisme met de metadata bronlocatie. De syn-

Winkelmandje,

chronisatie kan handmatig of au-

provincie

tomatisch (bijvoorbeeld dagelijks,

Noord-Holland

wekelijks, maandelijks) uitgevoerd

Via het, dataportaal, zoals de provin-

worden. Daarmee wordt de me-

cie hun geoportaal noemt, kunnen

tadata beheerder zeker dat de actu-

externe partijen hun data ‘bijelkaar

aliteit van metadata in de geoportal

shoppen’ en van elke gewenste da-

Centrale Catalog Service

taset aangeven van welk gebied en

altijd overeenkomt met de actualiteit van de bron metadata. Door de

in welk formaat zij de data willen

De Catalog Service is een webser-

mogelijkheid van de automatische

aanvragen. Vervolgens kunnen zij

vice-component voor het afhande-

synchronisatie worden ook de be-

deze data bestellen. Deze bestelling

len van metadata zoekopdrachten

heerlasten van de metadata binnen

wordt via een geautomatiseerd pro-

(discovery), publiceren, harvesting

de organisatie werkprocessen flink

ces afgehandeld.

en validatie. Het is de motor van het

verminderd.

GIS-portal. Geoportal server voorziet ook in een ‘site starter’. De site

interview

‘Een mooie kaart spreekt tot je verbeelding’ Een goede kaart begint met een goede basiskaart. Het Kadaster is verantwoordelijk voor het leveren van een actuele en betrouwbare basiskaart. De organisatie is het afgelopen jaar ingrijpend veranderd. Dat was nodig om een speler van betekenis te blijven in de dynamische wereld van nu. We spreken met Ulrike Schild-Kamlah, Hoofd Geo-Informatie van het Kadaster, over haar liefde voor kaarten en over het ‘nieuwe’ Kadaster. “Een kaart met de binnenstad van

gewerkt als bibliothecaris en archi-

steeds vaker voorbij komen. Mensen

Deventer erop; het is één van de

varis en gewerkt bij een antiquariaat

vinden het al heel normaal dat bijna

mooiste kaarten die ik gezien heb.

in Deventer. Ik werkte er 7 jaar en

alle informatie plaatsgebonden is.

Braun & Hogenberg maakte in 1572

beschreef de boeken en landkaarten

Dat levert grote voordelen op: het is

de kaart. Het centrum van de stad

die we verkochten. Eens per maand

efficiënter en kostenbesparend. De

ziet er nu nog steeds uit zoals hij het

brachten we een catalogus uit. Daar

afnemers van onze kaarten en data-

heeft getekend. Ik heb als kind in de

stonden ze dan in: de prachtige

bases zijn diverser geworden – waar-

stad Deventer gewoond en ken de

kaarten van Mercator, Braun & Ho-

onder veel meer particulieren.

plekken.

genberg en zelfs de Altas van Blaeu. Er zijn daardoor nieuwe en andere

Een oude kaart heeft iets mystieks.

Ik vind oude kaarten erg bijzonder.

eisen. Een kaart moet bijvoorbeeld

Als ik deze kaart bekijk, stel ik me

Mensen konden zich lopend op één

actueel zijn. Voorheen werd de

voor hoe het leven in die tijd was.

dag 50 kilometer verplaatsen, ze

kaart elke 8 jaar geüpdatet. Nu is dat

Met mijn voorliefde voor geschiede-

kleurden de kaarten met de hand in,

verkort naar elke 2 jaar. De manier

nis, tradities en symbolen vraag ik

en ze wisten niet eens hoe groot de

waarop wij de kaarten maken moest

mij af wat de elementen op de kaart

wereld precies was! Maar met een

hiervoor drastisch veranderen. Im-

allemaal betekenden in het leven

mooie kaart spreken ze tot onze ver-

mers, real-time actualiteit in 3D is

van de mensen. De kracht van de

beelding. Dat is voor mij dan ook de

onze uitdaging!

kaart zit dan ook in de verbeelding.

kracht van de kaart. Op een speciale

Het vertelt een verhaal.

manier personen verbinden met een

Lean

locatie, een activiteit en de tijd.

We hebben in een half jaar onze or-

Prachtige kaarten

ganisatie totaal anders ingericht met

Kaarten roepen bij mij echt een

Actualiteit

de Lean-methodiek en mutatiege-

stukje sentiment naar boven. Ik heb

De kaart zie je in het dagelijks leven

richt werken. De kern hiervan is dat 49

interview

we het proces geen vertraging laten

De jongere generatie slikt veel en

ontwikkelingen kunnen en willen we

oplopen en alle medewerkers ver-

vindt veel normaal. Er kleven dus ook

niet alleen oppakken.’ We zoeken

antwoordelijk maken voor de eigen

gevaren aan onze informatiemaat-

– binnen onze kaders – dus nadruk-

processen. Nederland is verdeeld

schappij. Het is dan belangrijk dat er

kelijk samenwerking als het gaat om

in bladen (vlakken, red.). Per week

organisaties zijn die een kwaliteits-

innovatie.

moeten we er 7 à 8 in een flow ver-

stempel dragen zoals het Kadaster.

werken.

Zo organiseren we ID in a day-events.

Betrokkenheid

Mensen vinden het leuk om met

Samen met Ben Bruns, productma-

Als Kadaster zijn we steeds nadruk-

onze data en eigen data te experi-

nager BRT en het MT Geo-Info zijn

kelijker aanwezig in de maatschap-

menteren. Dit zijn succesvolle activi-

wij het LEAN-traject gestart om dit

pij. Dat is leuk voor ons, want we

teiten. We zien daar een bevestiging

te realiseren. Een kopgroep van seni-

zien ons logo, en dus ons werk, vaker

in van de mooie dingen die we doen.

oren en medewerkers was enthousi-

verschijnen. We vinden het belang-

Dat geeft ons een trots gevoel.

ast en heeft heel veel energie gesto-

rijk om een partij te zijn waar organi-

ken in deze verandering. We hadden

saties in de maatschappij op kunnen

Technologie

dit ook niet kunnen doen als die me-

bouwen en mee kunnen samenwer-

Ook ik blijf graag op de hoogte van

dewerkers niet stonden waar ze nu

ken. Een belangrijk fundament ligt

nieuwe ontwikkelingen. Ik vind het

staan. In de afgelopen 4 jaar vond

in de 180 jaar ervaring die we heb-

altijd inspirerend om deel te nemen

er al een grote cultuurverandering

ben.

aan de Esri International User Conference in de Verenigde Staten. In één

plaats. Intern en extern werden we transparanter en de klant staat nu

Als overheid beseffen we heel goed

week word ik deze zomer weer hele-

veel meer op de eerste plaats.

dat we informatie één keer moeten

maal ondergedompeld in de wereld

inwinnen en dat veelvuldig moeten

van GIS. Met alle informatie en ener-

De ‘Kadaster-stempel’

gebruiken. De brongegevens moe-

gie die ik daar opdoe kan ik weer

Het is mooi dat er zoveel informatie

ten er altijd bij blijven. We ontplooi-

een jaar verder. Prachtig!

beschikbaar is, maar dat is niet al-

en nieuwe activiteiten met partijen

leen goed. Een mens krijgt in onze

zoals de Dienst Landelijk Gebied en

Een kaart maken was vroeger anders

maatschappij per dag meer indruk-

initiatieven als Publieke Dienstverle-

dan nu. Toen alleen besteed aan de

ken en informatie te verwerken dan

ning op de Kaart en het Geo Dien-

professional. Nu kan iedereen via on-

iemand drie eeuwen geleden in zijn

sten Collectief.

line tools een kaartje maken. Er blij-

leven! We kunnen daardoor niet al-

ven wel gradaties; sommige kaarten

les meer beoordelen. Waar komt het

Nieuw

kunnen bijvoorbeeld alleen worden

vandaan? Is het betrouwbaar? Klopt

Meer dan eens word ik verrast door

gemaakt met veel kennis en erva-

het juridisch gezien? Hoe staat het

nieuwe technologie. Ik denk dan:

ring. Maar de rode draad blijft altijd

met de privacy?

‘Kan dat ook al?’ Het is veel bre-

een mooie kaart.”

der dan ik kan verwachten. Onze Ik vind dan ook dat er kritischer ge-

afdeling GIS Maatwerk en Advies

keken mag worden naar informatie.

richt zich hier specifiek op. Dorine

AUTEUR: Harmen van Doorn

Met zo’n informatie-overload ont-

Burmanje, voorzitter van de Raad

E-MAIL: contact@esri.nl

staat snel een laconieke houding.

van Bestuur, zei onlangs: ‘Nieuwe

‘t Moet anders 40 jaar. Prachtige leeftijd. Jong genoeg om nieuwe uitdagingen aan te gaan en oud genoeg om dat weloverwogen te doen. Tijd voor een groot feest met familie en vrienden. Leuk, maar wat een werk! Uitnodigingen, inkopen, extra glazen, tafels, enzovoorts. Op de dag van het feest waren we al vroeg op. Het regende, dus op het laatste moment nog een extra partytent gekocht en opgezet. De slager vergat hapjes te leveren, dus nog even snel zelf naar de winkel. Rond 4 uur – wij liepen inmiddels beiden met een verhit gezicht rond – arriveerden de eerste gasten. De hele avond liepen we rond met in de ene hand een dienblad drankjes

Column

“Bedrijfsprocessen overlaten aan een externe partij.”

en in de andere hand cadeaus en bloemen. Om 2 uur ’s nachts – de laatste gasten waren vertrokken – ploften wij uitgeput neer op de bank met uitzicht op een half verwaaide partytent. Om ons heen lege glazen… “Wat was ook alweer het idee van dit feest?”, mompelde mijn man. “Iets met herinneringen ophalen met goede vrienden? Dat moet volgend jaar echt anders!” Schetst dit beeld hoe u uw bedrijfsprocessen regelt? Het is vaak flink aanpakken om uiteindelijk voor de buitenwereld mooie resultaten te boeken. Een soepel werkend GIS-platform, geen barrières vanuit IT en gegarandeerde beschikbaarheid. Dit zijn maar een paar van de zaken die allemaal moeten worden geregeld. Managed services zijn dan interessant: de verantwoordelijkheid voor (een deel van de) taken overlaten aan een externe partij. De focus blijft dan liggen op uw kerntaken. Simpel, eenvoudig en doeltreffend. Een week na het feest sprak ik Edwin, één van de gasten. Ook hij heeft binnenkort iets te vieren. Bij hem organiseert een bedrijf zijn hele feest. Op basis van zijn gastenlijst kreeg hij een offerte met een vast bedrag en wordt zijn feest tot in de puntjes verzorgd. Wat een verschil! Edwin is 41… Nog een jaar en dan heb ik ook die wijsheid. AUTEUR: Lisette Verzijl E-MAIL: lverzijl@esri.nl Meer lezen over managed services van Esri? Ga naar esri.nl/managed-services 51

gis voor overheid

Geo-informatie geeft Compacte Overheid Een speerpunt van het afgelopen kabinet was de ‘Compacte Overheid’. Ministeries moeten krimpen en meer taken moeten aan de markt worden overgelaten waarbij de overheid regievoerder is. Regievoering kan enkel met juiste (geo-)informatie. Bij uitvoering van projecten aan de Rijkswegen is het belangrijk dat na oplevering de juiste informatie wordt geleverd, met betrekking tot het vastleggen van de nieuwe situatie (van het areaal). Dit kan door fysieke controles, maar in het kader van Compacte Overheid kan deze datacontrole ook automatisch worden uitgevoerd. Het proces wordt daarmee veel efficiënter, wat past bij goed opdrachtgeverschap. Een mooi praktijkvoorbeeld hiervan is de DTB Controle-tool van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat heeft een portaal ontwikkeld waar aannemers hun data in kunnen plaatsen, waar vervolgens de data automatisch gevalideerd kan worden. Het rapport kan vervolgens automatisch naar de aannemer worden gestuurd. De trend Compacte Overheid heeft ook invloed op de organisatie. De kennis over geo-informatie is meer gecentraliseerd. Ten eerste komt dit tot uitdrukking in de oprichting van PDOK (Publieke Dienstverlening op Kaart). De naam doet vermoeden dat de doelgroep vooral het Publiek (burgers) is. PDOK is echter een Competence Center geworden op het gebied van (ontsluiting van) geo-informatie. Data is van nationaal

De huidige economische en politieke crisis heeft grote

belang, INSPIRE-datasets en basisregistraties worden

impact op de Rijkoverheid. Daadkrachtig optreden is cru-

vanuit dit programma ontsloten. Het bieden van een

ciaal, maar kan alleen op basis van juiste informatie. Het

gedegen infrastructuur is dus de doelstelling.

beschikbare geld moet besteed worden aan zaken die de politieke keuzes ondersteunen. En natuurlijk moet de over-

Esri haakt aan bij deze ontwikkeling door gezamenlijk

heid samenwerken – intern en met het bedrijfsleven – om

met Rijkswaterstaat een PDOK-extensie te ontwikkelen

efficiënter te worden en innovatie te stimuleren. Dit artikel

in een open source-project. Met deze extensie voor Ar-

schetst kort de belangrijkste trends die passen binnen het

cMap kan in het NGR (en PDOK) gezocht worden naar

huidige Rijksoverheid-beleid en die grote invloed hebben

data. Deze data kan via services (TMS en WMS) worden

op de geo-informatie voorziening.

gepresenteerd en (via WFS) met één druk op de knop

inzicht op alle niveaus worden gedownload. Deze extensie is zowel beschik-

wordt deze gratis aangeboden, zodat andere partijen

baar voor ArcGIS 9.3 als ArcGIS 10 en is als free open

deze data kunnen gebruiken om verder te kunnen in-

source beschikbaar.

noveren. Innovatie binnen één bedrijf is praktisch onmogelijk en de kracht ligt in het toevoegen van meer-

Meer weten? Ga naar www.gistech.nl en download de

waarde in de keten met andere partners (bedrijven,

presentatie ‘PDOK in de praktijk’.

wetenschap of overheden).

Publiek Private Samenwerking Een ander belangrijk thema is Publiek Private Samen-

Meer weten? Ga naar www.gistech.nl en download de presentatie ‘Open geodata in de praktijk’.

werking: bijvoorbeeld het meedenken en ontwikkelen van een oplossing hoe PDOK succesvol kan worden.

Verantwoording

Samenwerking tussen overheid, wetenschap en be-

Het is lastig om te controleren waar overheden hun

drijfsleven is overigens ook geborgd in de Topsecto-

budget aan besteden en welke doelstellingen dit on-

ren-programma’s. Esri werkt al enige tijd aan een infra-

dersteunt. Er is behoefte om dit verantwoord te zien.

structuur die deze samenwerking kan ondersteunen op

Gezien de versnippering van gelden in diverse bestuur-

ICT-gebied. ArcGIS Online is bijvoorbeeld een ‘global’

slagen is het belangrijk om hierbij onderling goed sa-

infrastructuur waar informatie, tools en applicaties ge-

men te werken en te weten welke projecten in welke

deeld kunnen worden. Zo is er een PDOK-groep waar

gebieden worden uitgevoerd. Denk aan projecten in

alle PDOK-services en tools geregistreerd zijn en daar-

natuur en infrastructuur.

door makkelijk vindbaar en bruikbaar. Bij maatschappelijke vraagstukken kan dit in de groep worden ge-

Esri ziet dat het essentieel is dat financiële en verant-

deeld en actie worden ondernomen.

woordingsinformatie breder ontsloten worden. Een ander actueel onderwerp waar verantwoordingsinfor-

Open Data

matie wordt ontsloten is ontwikkelingshulp bij rampen

De open data-awareness is groot. Het ministerie van

vanuit de Verenigde Naties. Hiermee wordt zichtbaar

Economische zaken, Landbouw & Innovatie stelt dat

of bijvoorbeeld het gedoneerde geld vanuit Nederland

over 3 à 4 jaar satellietdata ter beschikking, het ministe-

efficiënt wordt besteed.

rie van Infrastructuur & Milieu stelt de BasisRegistratie Topografie ter beschikking en provincies en gemeenten

De genoemde ontwikkelingen schetsen een volwas-

houden diverse open data-sessies. Esri heeft ook een

sen geworden positie van geo-informatie. Niet alleen

open data-programma. Een voorbeeld hiervan is het

operationeel wordt geo-informatie ingezet, maar ook

creëren en kosteloos aanbieden van basiskaarten uit

geeft de kaart krachtig inzicht op tactisch en strate-

onder meer PDOK-data (TOP50NL, TOP10NL, DTB) en

gisch vlak. De primaire processen en ondersteuning van

GBKN. Esri verrijkt de data, zodat het als goede onder-

de speerpunten van het Rijksoverheidsbeleid worden

grond kan dienen. Ten tweede wordt een eenvoudig

daarmee gegarandeerd.

framework aangeboden om applicaties te ontwikkelen om (open) data makkelijker te kunnen gebruiken. AUTEUR: Marcel de Rink Het doel van Esri met open data is open innovatie. Esri

E-MAIL: mderink@esri.nl

gebruikt data van derden en verrijkt deze. Vervolgens

TWITTER: @mderink 53

gis voor overheid

Met gestandaardiseerde kaartproductie maakt het PBL snel goede kaarten

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakt veel kaarten om hun strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte te ondersteunen. Een verzorgde en herkenbare stijl in de beleidsrapporten is daarom van groot belang. Om dit te waarborgen en om het cartografisch productieproces te ondersteunen gebruikt het planbureau een speciale applicatie. GeoView, ontwikkeld door adviesbureau ARIS, is een extensie voor ArcGIS waarmee een medewerker op relatief eenvoudige wijze een kaart kan maken. Dit artikel neemt u mee in de wereld van gestandaardiseerde kaartproductie… GeoView begon 15 jaar geleden

metadata van de kaart en de in-

ingesteld. Voor meer complexe in-

als een simpel maar slim program-

stellingen van lay-out elementen

stellingen moet alsnog gebruik ge-

maatje (aml-formaat) zodat mede-

in een boomstructuur (figuur 1).

maakt worden van de standaard-

werkers van het Planbureau voor

Items kunnen worden toegevoegd

ArcMap-functies.

de Leefomgeving (PBL) snel en ef-

(aangevinkt), onzichtbaar gemaakt

ficiënt kaarten konden maken. In

(uitgevinkt) of verwijderd (uitge-

Lay-out en tekst

GeoView wordt het concept van

grijsd). De meeste functies zijn

Bij het maken van kaarten gebruikt

de meta-kaart gebruikt: een schei-

ook instelbaar via diverse ArcMap-

het PBL templatefiles. Deze files

ding tussen wat wordt afgebeeld

menus, maar het voordeel van Ge-

kunnen worden gebruikt als basis-

en hoe het wordt afgebeeld. De

oView is dat deze in het GeoView-

kaart, maar ook toegepast op een

eerste versies waren gebaseerd op

tabblad overzichtelijk bij elkaar

bestaande kaart via de ArcMap-

ArcInfo Workstation en draaiden

staan. Daardoor hoeft er niet tot

functie ‘Change layout’. Door het

alleen onder Unix. Het produceren

in diep liggende menu-niveaus in

toepassen van deze functie wordt

van een kaart werd gedaan vanaf

ArcMap te worden doorgeklikt. De

de locatie van lay-out-elementen

een commandoregel, via het editen

meest voorkomende handelingen

weliswaar overgenomen uit het

van tekstbestanden met info over

voor het opmaken van een kaart

templatefile, maar de inhoud van

metadata en layout.

kunnen via dit tabblad worden

de elementen (bijvoorbeeld titel, subtitel, onderschrift) wordt niet

In de huidige grafische omgeving

overgenomen door ArcMap. Als de

van ArcGIS 10 is het maken van

GeoView-extensie aan staat, kan

kaarten veel gebruiksvriendelijker

gebruik gemaakt worden van een

geworden. De cartografische mo-

andere functie voor het wisselen

gelijkheden van ArcGIS zijn einde-

van de layout. Niet alleen de plaats

loos, maar juist daarin is GeoView

van

voor het PBL nog steeds van grote

overgenomen uit het templatefile,

toegevoegde waarde.

maar ook worden ze automatisch

kaartelementen

wordt

ingevuld met de waarden, zoals ze

Gebruikersgemak

in het GeoView-tabblad staan.

Het huidige GeoView is nog steeds concept, maar het tekstbestand is

Exporteren naar Adobe Illustrator

vervangen door een tabblad. Het

In het kaartproductieproces van

tabblad toont informatie over de

het PBL is het eindproduct meestal

gebaseerd op het oorspronkelijke

een ai-bestand (Adobe Illustrator).

opgemaakt. Bovendien zijn er niet

kaarten kunnen maken. Op een-

Kaarten kunnen eventueel wor-

twee verschillende mxd’s nodig als

voudige wijze kan naar voorgedefi-

den bewerkt en er kunnen alsnog

een kaart zowel voor het web als

nieerde lay-outs gewisseld worden,

afgeleide producten voor boek,

voor druk bestemd is.

waarbij kaartelementen mèt hun

web of presentaties (pdf, jpg, png)

inhoud behouden blijven. Door

gemaakt worden. Om een kaart in

GeoView werkt met een exportmo-

het gebruik van kleurenstylesets

Adobe Illustrator te kunnen bewer-

dule waarbij kleuren via een kruis-

ken moet het bestand vectoren be-

tabel kunnen worden omgezet van

versie tussen RGB en CMYK wordt

vatten. Een bekend probleem is dat

RGB naar CMYK (en eventueel ook

kleurbeheer een stuk eenvoudiger.

grids veelal geëxporteerd worden

andersom). Het resultaat is een

GeoView draagt bij aan een ge-

als image, waarvan kleuren in de

Adobe Illustrator-bestand. Bij de

stroomlijnd proces waarin snel kan

nabewerking niet meer aangepast

conversie wordt gecontroleerd of

worden ingesprongen op de vraag

kunnen worden. GeoView voorziet

alle gebruikte kleuren voorkomen

naar kaarten voor diverse media.

in de mogelijkheid om integer-

in de kruistabel. Als er afwijkende

grids, ten behoeve van de export

kleuren voorkomen gaat de kleur-

naar Adobe Illustrator, automatisch

conversie niet door en bevat de ex-

AUTEURS:

om te zetten naar polygonen (Ras-

port de oorspronkelijke kleurwaar-

Jan de Ruiter

ter to Polygon).

den van de mxd.

RGB of CMYK?

Gestroomlijnd proces

Bij het PBL worden kaarten voor di-

Met behulp van GeoView kan PBL

verse media gemaakt. Afhankelijk

op een gestandaardiseerde manier

van het doel zal bij het maken van

kaarten produceren. Tools voor

een kaart gekozen moeten worden

het opmaken van kaarten staan

voor een RGB-colormodel (printen,

overzichtelijk bij elkaar, waardoor

web, presentaties) of een CMYK-

ook minder ervaren GIS-gebruikers

geautomatiseerde

kleurcon-

Planbureau voor de Leefomgeving Eddy Scheper | ARIS E-MAIL: jan.deruiter@pbl.nl

colormodel (drukwerk). De wens is om altijd met RGB-kleuren te werken bij de kaartopmaak, en pas daarna – indien gewenst – een vertaalslag te maken naar dezelfde kaart in CMYK-opmaak. Een voordeel daarvan is dat de kaart in RGB, zoals die er op het beeldscherm uitziet, gelijk is aan de te exporteren jpg of png. Een tweede voordeel is dat het proces helder en eenduidig is wanneer mxd’s alleen nog maar in RGB hoeven te worden 55

Dankzij GIS meer tijd over voor ons werk

MIJN PerSPECTIEF

Er is in de archeologie altijd behoefte geweest om op-

In de toekomst zal het stoffige imago, dat de archeo-

gravingsgegevens geografisch te kunnen bevragen. Elk

logie geruime tijd kenmerkte, geheel verdwijnen.

archeologisch artefact (voorwerp, red.), elk grondspoor

Archeologisch erfgoed kan op het moment dat het

heeft immers een locatie. Dit ging lange tijd op een nu

wordt herontdekt met behulp van GIS direct digitaal

ondenkbaar ouderwetse manier (met potloodtekenin-

ontsloten en thematisch gevisualiseerd worden. Hier-

gen en papieren administratieve lijsten). Innovaties op

door kunnen de onderzoeksresultaten steeds eenvou-

het gebied van de digitalisering van gegevens werden

diger en op een meer publieksvriendelijke manier, in

langzaam opgepikt.

de vorm van fraaie afbeeldingen en representaties, gedeeld worden met de samenleving.

Inmiddels zijn we in de archeologie, zo ook bij BAAC, gelukkig al verder en is de data flow voor een groot deel geautomatiseerd. In deze automatisering neemt GIS een

AUTEUR: Maarten Leenders

steeds belangrijkere plek in. Het is het ultieme instru-

E-MAIL: m.leenders@baac.nl

ment voor een archeoloog om zijn vragen te kunnen beantwoorden, bij wijze van spreken met één druk op de knop. Met behulp van GIS kunnen we namelijk vondstverspreidingen, structuren en faseringen op het niveau van een opgraving bevragen en weergeven; of op regionaal niveau archeologische verwachtingen of waarderingen vaststellen. Bij het archeologisch veldwerk wordt de opgraving tegenwoordig meestal digitaal ingetekend met een robotic total station. Daarnaast worden de beschrijvingen van de grondsporen direct ingevoerd in een database. Met behulp van GIS kunnen de digitale tekeningen zodoende gekoppeld worden aan de gegevens uit de database. In de nabije toekomst hopen we de opgravingsdatabase en de GIS-data te kunnen integreren in één systeem, zodat we niet met tussenstappen hoeven te werken. Deze ontwikkelingen binnen het archeologisch bedrijf hebben als groot voordeel een tijdwinst in het veld en tijdens de uitwerking van de gegevens. 57

INperspectief

geografisch denken en doen

ARCGISACTUEEL

uitdagend en inspirerend