interview
interview
Maarten Houben (43) is nu
26
twee jaar burgemeester van Nuenen. De CDA’er, die opgroeide in een burgemeestersgezin, kwam geenszins in een gespreid bedje terecht. Politiek-bestuurlijk zit Nuenen in behoorlijk zwaar weer. Niettemin heeft hij geen moment spijt ge-
-
Maarten Houben tekst: Eddy Jansen foto’s: Gerard van Hal
had van zijn overstap van Hoe kijkt u terug op uw eerste jaren burge-
het raadswerk in Eindhoven naar het eerste ambt in Nuenen. Houben is onverminderd ambitieus, en ziet zichzelf nog wel eens burgemeester van een grotere gemeente worden. Of dat Eindhoven is, laat hij graag
meesterschap?
„Mijn leven veranderde van het ene op het andere moment nogal ingrijpend. Op 8 november 2011 vergaderde de gemeenteraad van Nuenen over de nieuwe burgemeester. De vertrouwenscommissie had z’n werk gedaan, en de raad ging akkoord. Eerst kreeg ik die avond een telefoontje met de eerste felicitaties en een half uur later stond er een afvaardiging van de gemeenteraad op de stoep. Dan verandert je leven op slag. Ik heb vol enthousiasme en overtuiging gesolliciteerd, maar had te midden van 25 kandidaten nooit gedacht dat ik het zou worden.” Had u ingeschat dat uw leven ingrijpend zou
in het midden.
veranderen? U komt tenslotte uit een burgemeestersgezin. Uw moeder Henny was tussen 1991 en 2007 burgemeester van Eersel.
„Nee, niet op die manier. Niet op de manier als ik het de afgelopen jaren heb ervaren. Dat het burgemeestersambt zo’n ingrijpende wijziging van je persoonlijke leven betekent, dat had ik niet verwacht. Terwijl mijn moeder toch zestien jaar burgemeester is geweest; als kind heb ik het in elk geval nooit zo ervaren. Misschien vond ik het vroeger logisch, dat dingen gingen zoals ze gingen.” Wat veranderde er dan concreet uw leven?
„In het begin word je meegezogen in alle publiciteit: kranten, omroep, telefoon, Twitter, iedereen vind het bere-interessant. Ik was natuurlijk ook raadslid in Eindhoven, waar
036
niemand ook maar iets wist. Zelfs niet binnen de CDA-fractie. Het was echt voor iedereen een verrassing. Ook voor thuis was het een enorme verandering. Mijn dochters Emma en Floor hebben het allemaal aangezien en moeten toch gedacht hebben dat ‘pappa toch een leuke baan had en waarom alles nu veranderde’. Vervolgens krijg je je inwerkperiode, en dan word je als het ware geleefd in je nieuwe baan, zeker nadat je drie maanden later officieel benoemd bent.” En dan ben je ineens burgemeester...
„Precies, en toen alle officiele plichtplegingen achter de rug waren, het serviesgoed van het diner was opgeruimd, kun je dus ook ineens gebeld worden in verband met een ramp in je gemeente. Want je bent in functie én bevoegd gezag. Vanaf dat moment ben je dus 24 uur per dag burgemeester, waar je nooit een cursus voor hebt gevolgd. Niemand heeft je verteld hoe het moet. Er bestaat geen cursus ‘Hoe word ik burgemeester?’ Je bent door allerlei mensen uitgekozen en heel geschikt bevonden..., tja..., snap je wat ik bedoel?” Hoe heeft u die leemte in kennis en ervaring ondervangen?
„Je moet het ambt leren door kans te krijgen jezelf te ontwikkelen. Ik heb veel gehad aan collega’s. Oud-burgemeesters en huidige collega’s uit een van de twintig overige gemeenten in de regio. Ik had in de eerste paar weken de neiging om bij ieder wissewasje mijn inmiddels 67-jarige moeder te bellen. ‘Hoe
037
interview
zou jij dat doen; hoe deed jij dat destijds?’ Zij weet een hoop, en ik heb haar heel lang, heel vaak gebeld, alhoewel ik vind dat gesprekken tussen moeder en zoon over gezellige of verdrietige dingen moeten gaan, in plaats van over burgemeestersdingen. Maar zij was mijn eerste vraagbaak. Later ben ik haar daarover minder gaan bellen en heb ik veel steun gehad aan de burgemeesterskring, de regelmatige bijeenkomsten van de 21 burgemeesters in de regio. En dan klikt het met bepaalde collega’s heel goed. Maar ik heb ook een heel goed contact met de burgemeester van Leiderdorp, Laila Driessen, en die bel ik regelmatig met vragen als: ‘Hoe zou jij dat aanpakken?’ Collega’s vinden elkaar op die manier. Wij ontmoeten elkaar jaarlijks ook. Dat helpt enorm. Je bent ook ineens overal voorzitter van en in vergaderingen kijken die mensen je dan aan met zo’n blik van: ‘Zeg het maar’.”
interview
Als CDA-raadslid had u altijd oog voor het Eindhovense belang. Nu is Nuenen belangrijk. Was dat een grote stap?
„Ja en nee. Maar er was een andere stap, die veel groter was. Mijn politieke rol tot eind 2011 was die van fractievoorzitter en lijsttrekker voor het CDA, en wij zaten sinds 2010 in de oppositie. Wij moesten daar onze positie veroveren. Ik streed met het PvdA-VVDmachtsblok in Eindhoven. De rol politicus of bestuurder is echt 180 graden anders. Als burgemeester ben je ab-so-luut geen politicus, en dat heb ik wel moeten afleren. Daarvoor hebben mensen mij wel eens een tik op de vingers gegeven, zachtjes, netjes. Omdat ik teveel mijn gekleurde mening gaf. Ik was gewend om zo prominent mogelijk aanwezig te zijn, en een zo stevig mogelijke mening te hebben. Dat moet je dus als burgemeester helemaal niet hebben, tenzij het de hele gemeenschap van de gemeente Nuenen c.a. aangaat.”
Voelde u zich vanaf dat moment ook burgervader?
Wat voor soort burgemeester bent u? Om-
„Ja, wel degelijk. Je bent niet alleen burgemeester, maar ik voelde mij ook meteen burgervader van de 23.000 inwoners van deze gemeenschap. Maar ook dat is een proces, want voordat ik ze alle 23.000 een keer gezien heb, of zij mij, gaat er ook weer een half jaar voorbij. Die burgervaderrol groeit ook naarmate je meer met de mensen meemaakt.”
schrijft u zichzelf eens?
038
(Denkt even na, neemt extra hapje van de soep...) „Je kunt burgemeester zijn, burgervader, verbinder, initiator en zo heeft een burgemeester op papier een aantal rollen, en in de praktijk nog veel meer. Wat voor burgemeester ik ben, moet je maar aan anderen vragen, maar wat ik wil zijn, of hoop te zijn, is een burgemeester die er vooral voor zorgt dat
het met Nuenen en de Nuenenaren goed gaat, of beter gaat. Dat er niemand buiten de boot valt, dat mensen zich gehoord voelen, dat het met de organisatie van het gemeentelijk apparaat goed gaat. En dat daar ook met trots naar gekeken wordt. Dat mensen trots zijn op hun gemeente en alles wat daarin is. Ook hoop ik mijn bijdrage te kunnen leveren aan de kansen die de gemeente en ook de regio heeft. Ik wil benaderbaar en bereikbaar zijn. Ik vind dat ik dat wel ben, ja. Mijn deur staat open voor iedere Nuenenaar. Alhoewel ik ook wel eens uitnodigingen of verzoeken voor een gesprek afwijs, maar wel met een reden. Je moet als burgemeester namelijk altijd onafhankelijk blijven.”
nen?
U zei net ‘burgemeestertje’. Dat klonk een
„Dat had ik inderdaad verwacht. Ik heb ruim achttien jaar gewerkt als zelfstandig ondernemer, of gewerkt bij instanties waar geld verdienen het primaire doel was. Die organisaties zijn hiërarchisch zo ingericht dat er een baas is. En dat werkt vaak ook heel efficiënt en snel. De democratie in Nederland – en daar moeten we trots op zijn – is zo ingericht dat je gewoon naar de stembus kunt en je gemeenteraad kunt kiezen, en dan komt er een heel traject aan je voorbij voordat er straks besluiten kunnen worden genomen. Je bent veel meer bezig samen plannen te ontwikkelen, zonder dat er een baas is.”
beetje badinerend haast. Voelt u dat ook zo?
Bent u dan meer een people‘s manager?
Hoe verbindend is uw rol regionaal? Qua groot-
„Of een procesbegeleider. Een burgemeester kan er wel voor zorgen dat er op de juiste momenten de juiste mensen bij elkaar aan tafel zitten. Zonder daar een specifieke mening over te hebben. Maar ik kan als burgemeester ergens heel enthousiast over zijn. Neem de ontwikkeling van natuurgebied Gulbergen. Dat zou kunnen uitgroeien tot een soort Central Park in Brainport. Dan kun je als burgemeestertje van Nuenen wel heel verbindend zijn. Maar dezelfde dag hoor ik dat het aantal klanten van de voedselbank weer groeit. Dáár kan ik ook een rol in spelen.”
stedelijke problematiek, herindeling, schaal-
Dat u maar een klein radertje in het grote ge-
kan daar overigens heel goed met hem over praten. Net zo goed als ik dat kan met collega Elly Blanksma van Helmond.”
heel bent?
„Ik zeg dat natuurlijk wel bewust, dat ‘tje’, maar dan doel ik meer op de belangrijke rol die het ambt heeft, maar de kleine rol die de persoon heeft. Je moet wel je plek weten. Ik ben slechts een van de 400 burgemeesters in Nederland, maar tegelijk ben ik dé burgemeester van 23.000 Nuenenaren die allemaal even veel recht op aandacht hebben. Je moet als burgemeester die verbindende rol zo weten in te vullen dat je ook weet dat het ambt z’n beperkingen heeft.”
vergroting?
„Ik hoop daar een positieve rol in te kunnen spelen...” Staf Depla, wethouder in Eindhoven, plaagde recentelijk dat ze in Nuenen de laatste gemeenteraadsverkiezingen hebben gehad! „Dat zei Staf, ja. En ook de mening van burgemeester Rob van Gijzel is bekend. Maar ik ben benieuwd naar de mening van de gemeenteraad van Eindhoven wanneer het gaat om Groot Eindhoven! Die ligt heel wat genuanceerder dan de mening van Van Gijzel. Ik
Maar heeft Depla gelijk? Waren het in maart de laatste gemeenteraadsverkiezingen in en voor de gemeente Nuenen c.a.?
„Ik kan niet in de toekomst kijken...” (staart naar het plafond, en neemt ruim de tijd om een goed antwoord te formuleren) „Ehhmm..., ik weet het echt niet! Op het moment dat wij hier praten zijn de coalitieonderhandelingen in Nuenen volop aan de gang. Een van de onderwerpen is de bestuurlijke toekomst van de gemeente. En als die coalitieonderhandelingen opleveren dat er in 2018 een herindeling heeft plaatsgevonden, dan heeft Staf Depla gelijk. En als de coalitieonderhandelingen iets anders opleveren, dan heeft Staf Depla ongelijk.” Maar kunt u zich voorstellen dat het in het belang van Nuenen zou kunnen zijn dat Nuenen opgaat in een groter bestuurlijk geheel? „Dat is op dit moment niet relevant. Je mag je best afvragen of de aanwezigheid van een gemeentehuis nu zo cruciaal is voor de toekomst van een gemeente? Daar mag je best een discussie over voeren.” Is de aanval dan niet de beste verdediging:
Is het burgemeestersambt u op bepaalde punten tegengevallen?
„Ja. Wat velen denken, is dat een burgemeester de baas is, heel veel te vertellen heeft, een auto met chauffeur heeft, schathemeltje rijk is. Dát beeld, daar is dus helemaal niets van waar. En dat zit toch op de een of andere manier in mensen hun hoofd. Als een burgemeester iets niet is, dan is het wel de baas. De gemeenteraad, daarna het college en de ambtelijke top zijn eerder de baas dan de burgemeester. Dat is mij wel een beetje tegengevallen.” U had verwacht als burgemeester meer macht te hebben, meer invloed te kunnen uitoefe-
039
interview
interview
steun zoeken bij de omliggende gemeenten?
„Nee, zeker niet. Want er is geen aanval en ook geen verdediging. De samenwerking met Geldrop-Mierlo en Son en Breugel is ontstaan uit inhoud. Omdat wij als relatief kleine gemeente het best lastig vinden om allerlei taken helemaal alleen te doen. Dan heb ik het over bedrijfsvoering, ICT, personeelszaken en zo. Omdat het allemaal wat efficiënter kan dan wanneer je het allemaal alleen moet doen.”
was, had ik hier wel een mening over. En die uitte ik ook. Maar ik ben nu burgemeester van Nuenen. Laten we duidelijk zijn: hoe hard ze in Den Bosch ook roepen dat ze het gebied rond Eindhoven willen herindelen: als onze raad – en ook die van Eindhoven – de komende vier jaar het onderwerp herindeling links laat liggen, gebeurt er in vier jaar niks. Hoe hard de minister van Binnenlandse Zaken bij wijze van spreken ook roept dat het wel moet gebeuren.”
Die inhoudelijke samenwerking heeft u wel
“Ik ben benieuwd naar de mening van de gemeenteraad van Eindhoven als het gaat om een Groot Eindhoven! Die ligt heel wat genuanceerder dan de mening van Rob van Gijzel. “ 040
met Son en Breugel en Geldrop-Mierlo, maar
Maar er zijn ook ondernemers die het roepen.
niet met Eindhoven gezocht. Voelde dat met-
Binnen Brainport bijvoorbeeld.
een als zichzelf uitleveren?
„Ja, klopt. En dan ga ik met die ondernemers praten, en dan vraag ik hen wat ze belangrijk vinden: dat wij hier in de regio samen moeten kijken of we veel werkgelegenheid hierheen kunnen halen of dat het belangrijk is dat het gemeentehuis van Nuenen voortaan op het Stadhuisplein in Eindhoven staat? Oftewel: gaat het om de strategie of over de structuur?”
„Dat vind ik een leuke vraag! Er gaan al twee jaar geruchten, dat ik hier door Rob van Gijzel ben neergezet om Nuenen naar Eindhoven te halen! Fantastisch!! Alsof we dat met z’n tweeën zouden kunnen regelen? Vervolgens komt er iemand uit Helmond in het Nuenense college, en die zou dan in opdracht van Helmond Nuenen komen halen! Kom op zeg! Dat kan toch allemaal niet. De gemeenteraden bepalen wat er gaat gebeuren. Verder niemand. Daarnaast zoekt het college – en ik dus ook – steeds naar samenwerking die goed is voor de gemeente Nuenen en haar inwoners. Ook met Eindhoven. En heel veel met Helmond.” Maar ga er nu eens vanuit dat u als gemeente Nuenen in de toekomst niet zelfstandig kunt blijven. Wat heeft dan uw voorkeur: een grote gemeente met of zonder Eindhoven?
(Weer een lange stilte) „Het is te vroeg om daar iets over te zeggen. Het is trouwens aan de gemeenteraad om daar iets van te vinden. Wat ik hiervan vind, is niet relevant. Want ik werk altijd in opdracht van de raad. Toen ik fractievoorzitter van het CDA in Eindhoven
Maar het is toch veel beter om als vierde of zelfs derde gemeente van Nederland met Den Haag te onderhandelen om dingen voor deze regio voor elkaar te krijgen?
„Dat laatste is zeker belangrijk. Dat mensen hier aan het werk zijn en goed voor elkaar kunnen zorgen. En dat we onze kansen pakken en onszelf ontwikkelen. In Nederwetten wonen 600 mensen. De opkomst bij de verkiezingen was 64 procent! Hoe kleiner de gemeenschap, hoe hoger de opkomst. Daarmee wil ik zeggen: de grootte van een gemeente hoeft niet altijd beter te zijn. Maar ook: we staan nu op de Hannover Messe. Niet als Nuenen, maar als samenwerkende gemeenten in Zuidoost-Brabant.”
Wat is uw ambitie? Los van een mogelijke herindeling: hoe lang wilt u burgemeester van Nuenen blijven ? Zoudt u dit langer dan twee termijnen willen doen?
„Haha..., je hebt een jaar nodig om het ambt te leren, je hebt twee jaar nodig om een gemeente, de dossiers, de mensen en de omgeving goed te leren kennen. En om dingen te bereiken, heb je die termijn van zes jaar echt wel nodig. Die wisseling zou je niet sneller moeten willen. Twaalf jaar klinkt erg lang. Dat moet je mij over drie jaar nog maar eens vragen. Ik denk dat iedere organisatie er na verloop van tijd bij gebaat is dat er een frisse wind waait. En dat geldt ook voor mijzelf.” Waar ligt uw persoonlijke ambitie? Na twee termijnen Nuenen bent u 55 jaar. Da’s een mooie leeftijd om nog burgemeester van Eindhoven te worden...
„Ik zou heel graag nog heel lang burgemeester in deze regio willen zijn. Ik heb jarenlang met heel veel plezier in de Randstad gewerkt, in Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, maar ik was al tijd o zo blij als ik op de snelweg het bord ‘s-Hertogenbosch weer zag. Dat kan ik niet uitleggen. Dat is mijn gevoel bij deze regio. Ik kan nu echt niet gaan roepen dat ik burgemeester van Eindhoven zou willen worden. Om te beginnen zit er een uitstekende burgemeester, en ben ik druk genoeg in Nuenen. Het ambt van burgemeester is heel mooi en het wordt met de dag alleen maar mooier. Daarom wil ik het nog graag heel lang blijven, misschien in een wat grotere gemeente. En bij voorkeur in deze regio!”
041