Samen Opleiden
‘Kwaliteitsontwikkeling moet spannend blijven. Je moet het gesprek blijven voeren en niet als eerste aan een instrument denken.’
7 verschillende workshops Lees onder andere over de stuurkracht en kwaliteit binnen Samen Opleiden, de nieuwe scholenmarkt, rondetafelgesprek over kwaliteitsontwikkeling, een reflectie over de samenwerking tussen PO en HBO, nieuwe routines en veel meer >>
welkom Inleiding
Samen Opleiden doet een groot beroep op afstemming. Daarom is er ieder jaar een mini-conferentie. Ook dit jaar kon iedereen inspiratie opdoen en informatie ophalen om de gezamenlijke opleidingspraktijk van de scholen en de HAN Pabo te verbeteren. Vorig studiejaar stond de onderzoekscultuur centraal. Dit jaar lag de focus op kwaliteitsontwikkeling van Samen Opleiden binnen het partnerschap. We hebben gezamenlijk verkend wat de kwaliteit van Samen Opleiden inhoudt en waarom stuurkracht van (toekomstige) leraren en lerarenopleiders daarbij van belang is. Vanuit verschillende perspectieven is gesproken over en ervaren op welke manieren we de kwaliteit verder kunnen ontwikkelen. Kwaliteit in het opleiden van studenten, in de manier waarop we met elkaar samenwerken ĂŠn onze eigen kwaliteit als onderwijsprofessionals. Lees verder >>
01
Inhoudsopgave
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
Inhoudsopgave
Workshop 2
Workshop 5
Rondetafelgesprek kwaliteitsontwikkeling Samen Opleiden.
Meer impact met het praktijkprogramma voor het leren van studenten.
Keynote
Workshop 3
Workshop 6
Stuurkracht en kwaliteit binnen Samen Opleiden.
Reflectie op de samenwerking PO en HBO rondom het lerarentekort.
Nieuwe routines en meer ruimte voor Samen Opleiden met de activiteitenkalender.
Workshop 1 Meer stuurkracht op een nieuwe scholenmarkt Samen Opleiden.
Workshop 4 Meer ruimte voor profilering met een onderzoekswerkplaats.
Workshop 7 Hoe kun je recht doen aan verschillen als je leren en lesgeven met ICT inzet?
02 Keynote
Stuurkracht en kwaliteit binnen Samen Opleiden Keynote door Dr. Helma Oolbekkink
Meer dan ooit hebben scholen, studenten, mentoren, instituutsopleiders en leidinggevenden, te maken met een bewegend onderwijsveld. Hoe zorg je er in zo’n dynamisch werkveld voor dat je bijdraagt aan de kwaliteit en stuurkracht van (toekomstige) professionals? Hoe zet je door samenwerking en gezamenlijke visie de student en de leraar in zijn of haar kracht? En hoe realiseer je samen het beste onderwijs?
‘De lerende, degene die stappen wil gaan zetten, is het uitgangspunt.’
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
Het hart van Helma Oolbekkink, lector Kenniscentrum Kwaliteit van Leren, ligt al langere tijd bij kenniskwaliteit en leren. In haar keynote duikt ze dieper in de essentie van het beroep leraar en hoe Samen Opleiden kan bijdragen aan de kwaliteit en stuurkracht van toekomstige professionals. Met deze keynote opent Oolbekkink de miniconferentie Samen Opleiden op woensdag 10 april 2019.
Omgaan met diversiteit “Scholen krijgen steeds meer te maken met veranderingen. Het gaat tegenwoordig allemaal om het omgaan met diversiteit. Diversiteit als het gaat om achtergronden, leerlingen met verschillende capaciteiten, het gebruiken en benutten van nieuwe middelen, het inzetten van ICT, maar ook het anders organiseren van onderwijs. Dat zijn veranderingen waar je als school, bestuurder en leraar mee om moet gaan. Dat vraagt om professionals en dat zijn leraren.” Leraren leveren ten slotte een essentiële bijdrage aan onze maatschappij en bereiden kinderen voor op een leven lang leren. “Zij zoeken met elkaar naar het verwerven van nieuwe kennis over het leren.” Druk De laatste tijd staat het beroep onder druk door alles wat er op hen afkomt. Er wordt gesproken over constrained professionals. Maar draai het om. Leraren zijn geen slachtoffer van systemen, maar zoeken naar nieuwe manieren om met verandering om te gaan. “Daarom moeten we op zoek naar professionele ruimte,” oppert Oolbekkink.
Stuurkracht voor iedereen Dit is waar het thema stuurkracht wordt geïntroduceerd. “Stuurkracht is volgens mij het bewust uitoefenen van invloed, keuzes maken of een houding aannemen in een specifieke situatie die invloed heeft op het werk van leraren binnen de school of daarbuiten en/of op hun professionele identiteit.” Daarmee doelt de lector op het feit dat we leraren en (toekomstige) professionals de ruimte moeten geven om impact te kunnen hebben op collega’s, studenten, leerlingen en misschien zelfs op mensen buiten de school. Stuurkracht vraagt om een stukje intrinsieke motivatie vanuit de professional, maar ook zeker motivatie vanuit de omgeving. Literatuur bevestigt dat het leren kennen van omstandigheden daarin beter zicht geeft op wat er mogelijk is. Hoe meer ervaring in een bepaalde schoolsituatie, hoe sneller de leerkracht mogelijkheden ziet tot verbetering of verandering. “Als jij een bepaalde drive hebt om iets te doen maar je collega’s gaan daar niet in mee, dan is het lastig om ermee door te gaan. Stuurkracht ontstaat omdat je zelf iets inbrengt in een samenspel.”
02 Keynote
Stuurkracht en kwaliteit binnen Samen Opleiden Keynote door Dr. Helma Oolbekkink
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
In nieuwe leerlijnen besteedt men al veel meer aandacht aan: ‘Weten studenten wie ze zijn?’ en ‘Weten zij waar hun talenten liggen?’. We passen al veel ingrediënten rondom ontwikkeling van professionele identiteit, praktijkprogramma’s en gebruik maken van expertise, toe.
Samen Opleiden Oolbekkink: “Maar wat heeft dit te maken met Samen Opleiden? Samen Opleiden draait om het verbinden van theorie en praktijk. Samen opleiden wordt steeds breder opgevat. Het gaat niet enkel om de studenten/leerlingen, de lerende, degene die stappen wil gaan zetten, is het uitgangspunt. Daar horen wij ook bij.” De genoemde thema’s: stuurkracht, ruimte, reflectie hebben allemaal invloed op het versterken van alle lagen van het partnerschap Samen Opleiden.
‘Als we iets construeren moeten we dat vakgebied blijven betrekken. We zijn samen verantwoordelijk om die kennis te waarborgen.’ Helma geeft de aanwezigen tot slot enkele statements mee die iets zeggen over de kwaliteit van de bijdrage van Samen Opleiden. “Samen Opleiden heeft kwaliteit als we: vanuit een gedeelde visie op leren en opleiden handelen; een coherent praktijkprogramma vormgeven, praktijk en theorie integreren; beogen om het ontwikkelen en leren van leerlingen te versterken; bijdragen aan de professionele (identiteits)ontwikkeling van studenten, en het gezamenlijk (onderzoekend) leren van studenten, mentoren, instituutsopleiders en leidinggevenden bevorderen. Wat roept dit op? Helma’s keynote is helder en geeft stof tot nadenken. Dat blijkt ook uit de reacties en
vragen aan het einde van deze opening. ‘Wat verwachten we van onze studenten, wat verwachten we van onze leerkrachten en hoe leren we zelf? Ik denk dat we dat in een school helder moeten hebben en daar als team nog wat dieper over kunnen spreken,’ is een van de reacties uit het publiek. Een aanvulling daarop is dat we voor ogen moeten houden waarom we het doen. ‘Het gesprek over wat iemand drijft, is cruciaal. Een structuur opbouwen moet niet ten kosten gaan van waarom we het doen. We moeten niet gaan hangen in protocollen, procedures en invulvragenlijstjes.’ “Kwaliteitsontwikkeling moet spannend blijven. Je moet het gesprek blijven voeren en niet als eerste aan een instrument denken,” aldus Helma Oolbekkink. Met dit gedachtegoed verdelen de aanwezigen zich over zeven lokalen. In ieder lokaal duikt een groep dieper in een thema dat past binnen het partnerschap Samen Opleiden. Denk aan gepersonaliseerd leren met behulp van ICT, onderzoekswerkplaatsen, stuurkracht op een nieuwe scholenmarkt en impact met het praktijkprogramma voor het leren van studenten.
Jenny Frederix ‘Mijn doel vandaag is om te delen, te brengen en te halen. Ik vind het belangrijk om de praktijk in de opleiding te krijgen. Ik ben al dertien jaar schoolopleider en merk dat ik steeds meer op zoek ga naar het stukje ‘samen’. Wat is samen opleiden? En wat hebben we daar aan beide kanten voor nodig om er het beste uit te halen? Dat blijft in ontwikkeling en blijft mijn zoektocht.’
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
03
Meer stuurkracht op een nieuwe scholenmarkt Samen Opleiden Workshop door Antoinette Schomaker en Susanne van Lent
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
Het is de bedoeling dat HAN Pabo uiteindelijk alle toekomstige leraren opleiden binnen het concept van Samen Opleiden. Dat heeft ook invloed op het plaatsingsbeleid binnen de nieuwe scholenmarkt. Waar moeten opleidingsbesturen zich dan op richten? Antoinette Schomaker, coördinator stagebureau HAN Pabo, en Susanne van Lent, docent op de HAN Pabo, verkennen in hun workshop dat wat nodig is voor de nieuwe scholenmarkt. Daarvoor werpen ze onder andere een blik op een veranderende rol van school- en praktijkopleider, directeur en studiecoach. “HAN Pabo heeft een nieuw plaatsingsbeleid, waarbij we er de komende jaren naar streven om 100% van onze studenten in opleidingsscholen opgeleid te krijgen,” vertelt Antoinette. “De student krijgt meer stuurkracht.”
Op basis van de voorkeur van de student wordt een school gekozen. Het is hierbij van belang dat de student van tevoren goed geïnformeerd wordt, zodat hij/zij een weloverwegen keuze kan maken. “De student wordt door de opleidingsbesturen goed geïnformeerd. Op basis van ontwikkelwensen gaat de student in gesprek met scholen. Hij/zij kiest vijf scholen uit en geeft deze aan het stagebureau door. HAN Pabo houdt vervolgens rekening met deze voorkeuren, maar ook met de afspraken die met onze opleidingsscholen gemaakt zijn.” Studenten hebben hierdoor veel meer keuze. Gedurende de stage wordt samen met de school- of praktijkopleider gekeken wat de student nodig heeft om zich zo goed mogelijk te kunnen ontwikkelen. Er klinken positieve reacties vanuit de deelnemers van deze workshop. Het creëert volgens hen meer gelijke kansen voor de
studenten. Of die juiste match op deze manier wel gevonden kan worden, is iets wat de deelnemers nog wel spannend vinden. Antoinette en Susanne nemen de zorg van de schoolopleiders mee. Antoinette: “Het is mijn taak om de studenten goed voor te bereiden op deze nieuwe markt, hen van goede informatie te voorzien, studiecoaches te informeren en online tools in te zetten. Ik ben blij met het mooie gesprek dat we tijdens de workshop hebben gevoerd. Het helpt om zorgen te delen en samen kansen te zien om het plaatsingsbeleid verder door te ontwikkelen.”
04
Rondetafelgesprek kwaliteitsontwikkeling Samen Opleiden
Workshop door Helma Oolbekkink
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
In het rondetafelgesprek gaat Helma Oolbekkink dieper in op de kwaliteitsontwikkeling waar zij in het laatste deel van de keynote over sprak. Deelnemers herkennen en erkennen het belang van professionele identiteitsontwikkeling, het leren van leerlingen en gezamenlijk leren. Ook benadrukken zij de integratie van theorie en praktijk. Wat gebeurt er al in de praktijk rondom kwaliteitsontwikkeling op deze aspecten? En wat wordt er nog gemist? Dit en veel meer bespreken zij tijdens het rondetafelgesprek.
De aanwezigen, onder hen opleiders, docenten, schoolopleiders, bestuurders en kwaliteitszorgmedewerkers, starten de workshop met het delen van voorbeelden uit de praktijk waarin kwaliteit van Samen
Opleiden zichtbaar is. Eerst in tweetallen, daarna inventariseert de groep aan welke kenmerken deze voorbeelden gekoppeld kunnen worden. ‘Studenten komen vaak naar stagemarkten waar zij bij scholen langs kunnen gaan om te kijken bij welke school ze stage willen lopen. Soms kom je studenten tegen waarvan je als schoolopleider niet zeker weet of zij wel zo geschikt zijn. Met Samen Opleiden proberen we hier als schoolleiders doorheen te kijken. Hoe kunnen we deze persoon toch iets bieden om stappen verder te komen? Verder kijken dan het eerste voorkomen is een vorm van kwaliteit.’ Dit is slechts één van de voorbeelden. Alle uitgangspunten met betrekking tot kwaliteit, worden op papier nog eens uitgedeeld. Op gele post-its schrijven de deelnemers de herkenbare elementen van kwaliteit op en met behulp van roze postits maakt de groep inzichtelijk wat zij hierin nog missen. Zo wordt duidelijk dat het één stap is om goede uitgangspunten op papier te zetten, maar een andere stap om het ook daadwerkelijk vorm te geven in de dagelijkse praktijk. Het leren van elkaar, als studenten maar ook als leraren en als mentoren, is een voorbeeld daarvan. Dit komt volgens aanwezigen niet altijd even goed uit de verf.
De lerende cultuur de school inbrengen is nog niet zo makkelijk. “Een ander sterk punt vind ik de opmerking over de gedeelde visie. Een gedeelde visie is mooi, maar het is toch juist ook mooi dat verschillende scholen verschillende visies hebben? Hoe verhoudt zich dat nu? Wat is er gedeeld en wat mag er verschillen?” De workshop zit vol inhoudelijke discussies, en er is zelfs te weinig tijd om alle onderwerpen te behandelen. “Het is goed om dit gesprek op niveau te voeren en afstand te nemen van de dagelijkse praktijk. Het is een proces dat je moet blijven herhalen om het betekenis te geven,” aldus Helma. De komende tijd zal zij binnen Samen Opleiden vanuit haar onderzoeksrol adviseren hoe we de kwaliteit samen verder kunnen vormgeven.
Sonja Broerse “Ik schoof vandaag aan bij het rondetafelgesprek. Fijn om het gesprek over kwaliteit te voeren met mensen met verschillende functies en van verschillende besturen. Het is goed om verschillende perspectieven te horen en vanuit een theoretisch kader te kijken. Daardoor kun je weer even boven je onderwijspraktijk uit stijgen. Dit moet je vaker doen, dat neem ik na vandaag mee.�
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
05
Reflectie op de samenwerking PO en HBO rondom het lerarentekort Workshop door Martine Derks
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
De workshop van Martine Derks, programmaleider Samen Opleiden HAN Pabo, geeft ruimte om met elkaar te spreken over het lerarentekort. Er is immers een zekere terughoudendheid bij directeuren over de inzet van zij-instromers binnen het onderwijs. Snel wordt duidelijk dat het toerusten van zij-instromers voor de klas een gedeelde verantwoordelijkheid is van werkgevers en de lerarenopleiding. In de workshop wordt geschetst op welke wijze dat nu verloopt tot en met het geschiktheidsonderzoek. Dat geeft al veel vertrouwen. Met de inrichting van de samenwerking daarna wordt echter duidelijk dat het om “Samen Opleiden” gaat. Niet alleen voor studenten, maar ook voor de zij-instromer is een praktijkprogramma en een goede mentor noodzakelijk. Alleen dan kan men gebruik maken van effectieve professionaliseringsmethodieken die passend
zijn voor de toekomstige leraar en de praktijk waarin hij zich kan ontwikkelen. Kenmerken van een praktijkprogramma: • Er is een mentor die de zij-instromer in de school kan begeleiden en gebruik maakt van observatie, feedback en dissonantie. • Er zijn groepsactiviteiten waarin zij- instromers onder leiding van lerarenopleiders uit de beroepspraktijk en/of de opleiding reflecteren op hun vraagstukken binnen de praktijk. • Er is ruimte voor de zij-instromer om zijn eigen leerproces te sturen en zich binnen verschillende scholen te ontwikkelen. • Er is ruimte binnen de opleiding en school, zodat de zij-instromer gericht gebruik kan maken van opleidings activiteiten en schoolontwikkeling om zijn bekwaamheid aan te tonen.
06
Meer ruimte voor profilering met een onderzoekswerkplaats
Dit schooljaar startte de onderzoeks werkplaats ‘Gepersonaliseerd leren met ICT’ in het primair onderwijs. Binnen deze werkplaats werken negen basisscholen van CLC Arnhem en CLC Nijmegen, de HAN Pabo, het iXperium/Centre of Expertise Leren met ICT en de Open Universiteit intensief samen. Gezamenlijk doen zij onderzoek naar gepersonaliseerd leren met ICT. Anne-Marieke van Loon behandelt de mogelijkheden van gepersonaliseerd leren met behulp van digitale tools en gaat in op de betekenis van het concept.
Workshop door Anne-Marieke van Loon
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
“Je wilt als leraar zoveel mogelijk inspelen op de onderwijsbehoeften van iedere leerling en het mogelijk maken dat zij inbreng hebben in hun leerproces.” Dan kan ICT een mooi
hulpmiddel zijn. Er is namelijk zoveel mogelijk. “Je kunt bijvoorbeeld bijdragen door adaptieve programma’s in te zetten. Of je gebruikt ICToplossingen in de vorm van een dashboard dat de leerling zicht geeft op zijn/haar eigen leerproces en waar ouders ook een beroep op kunnen doen. Ook kan het dienen als digitaal planbord of communicatiemiddel.” Wie denkt dat leren met behulp van ICT betekent dat iedere leerling achter een eigen device zit, heeft het mis. “Het mooie is dat je het ook in relatie met anderen kunt doen. Je kun leerlingen in groepjes achter een device zetten, maar ook in de fysieke leeromgeving gezamenlijk aan producten laten werken.” Om de deelnemers te laten ervaren hoe makkelijk je digitale middelen kunt inzetten in een les of programma, laat Anne-Marieke ze meedoen aan het spel iXpeditie Maatwerk. “Het doel van het spel is vanuit verschillende perspectieven tot gezamenlijke oplossingen komen. Mensen spelen in viertallen vanuit een eigen gekozen rol namens een spelkarakter. Dit kan een leerling zijn, maar ook een docent, ouder of een schooldirecteur. Op basis van een specifieke casus wordt een filmpje getoond. Kun jij het hele onderwijs veranderen? Wat is daarvoor nodig vanuit het perspectief van jouw rol? Het is de bedoeling dat je als team
oplossingen aandraagt. Daarna gaan de teams met elkaar in gesprek over die oplossingen. Ze kijken of er tegenstrijdigheden in zitten en mogen uiteindelijk stemmen op de beste oplossing. Degene met de meeste stemmen wint. Het teamspel biedt handvatten voor verdere schoolontwikkeling.” Om het concept van de werkplaats nog wat meer body te geven legt de directeur van basisschool De Mariënborn uit wat hun ambities zijn met deze werkplaats en welke vraagstukken er op hun school spelen. AnneMarieke: “Deze school vindt het belangrijk om alle talenten tot bloei te laten komen. De school bevindt zich in een wijk met leerlingen die brede interesses hebben. Zij denken daarom nu na hoe ze daarop in kunnen spelen. Hoe zij veel beter kunnen aansluiten op de leervragen van ieder kind.” De deelnemers zijn enthousiast en zien de relevantie van het inzetten van ICT waarmee je kunt personaliseren dan ook meer in. Ook geven enkelen van hen aan al bezig te zijn met soortgelijk maakonderwijs en initiatieven. De pilot van de onderzoekswerkplaats zal de komende 2,5 jaar gemonitord worden door Anne-Marieke en haar collega’s.
Tinie Rozema “Vandaag roept veel vragen op waar ik met de schoolopleider over door wil gaan. Bijvoorbeeld: ‘Hoe kun je als leerkracht in een opleidingsschool beter zicht krijgen op wat de Pabo-student echt moet doen? Geef je mij een pakket van 90 pagina’s, dan is dat nogal een kluif. Hoe kunnen we dat zo praktisch en toegankelijk mogelijk maken? Ook de visie van het team vind ik belangrijk om nog eens aan te kaarten. Wij zijn een opleidingsschool, wat vinden we daar eigenlijk van? Wat zijn onze verwachtingen als opleidingsschool? Het is belangrijk om dat gesprek te voeren.”
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
07
Meer impact met het praktijkprogramma voor het leren van studenten
Workshop door Nicolle van Geenen, Gabriëlla de Jong en Jan Martens
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
“Met een praktijkprogramma zetten scholen en de HAN Pabo samen in op meer samenhang tussen de 40% opleidingstijd binnen de beroepspraktijk en de 60% opleidingstijd binnen het instituut. Kwaliteitsontwikkeling van Samen Opleiden zet stevig in op het coherent en congruent opleiden. Bij een praktijkprogramma gaat het niet alleen om het leren uitvoeren van opdrachten en het participeren binnen werkprocessen in een school. Het gaat er juist om dat de student binnen die activiteiten zijn eigen handelen steeds beter leert verantwoorden vanuit expertise en opvattingen over dat wat pedagogisch of onderwijskundig wenselijk is. De begeleiding op deze ontwikkeling vindt zowel binnen de beroepspraktijk als het instituut plaats én moet elkaar aanvullen en versterken. Om te onderzoeken hoe we in het komend studiejaar in kunnen zetten op het versterken van die samenhang, verdeelt de groep zich over drie tafels. Aan iedere tafel wordt een ander aspect van het praktijkprogramma besproken.
Samenhang in beoordelen Zo praat Jan Martens met een groep over toetsing binnen een praktijkprogramma. Hij heeft met collega’s uit het leergebied Kunsten de ambitie om met een toetsmatrijs meer zicht te krijgen op de ondergrens die studenten aan moeten kunnen tonen. “Er zijn immers veel mogelijkheden binnen scholen om als student bij te dragen aan de creativiteitsontwikkeling van leerlingen en de benodigde vaardigheden daarvoor te ontwikkelen. Toch maken studenten daar op dit moment daar voor hun eigen ontwikkeling te weinig gebruik van.” Er ontstaat een boeiend gesprek over de ondergrens voor dit leergebied.
Moet een student zelf kunnen zingen, dansen, tekenen om leerlingen te kunnen begeleiden in de ontwikkeling van creativiteit? Dit soort gesprekken levert al veel op voor de samenwerking tussen schoolopleiders en dit leergebied. Daar moeten we binnen een praktijkprogramma op blijven investeren. Samenhang in het geven van feedback op de professionele ontwikkeling Gabriëlla de Jong bekijkt met haar groep verschillende kijkwijzers. Volgens de groep is het belangrijk om kijkwijzers in de toekomst beter te benutten voor de bewijslast die een student op zijn digitaal portfolio moet zetten. Met het verzamelen van feedback via kijkwijzers worden studenten beter opgeleid in de beroepspraktijk. Het beoordelen van de stage en de landelijke kennisbases voor dit leergebied zijn dan geen twee aparte werelden meer. De groep formuleert een heldere wens voor het praktijkprogramma.: “We willen graag dat een student samen met zijn mentor bijvoorbeeld een les beeldende vormgeving gaat voorbereiden en uitvoeren.
07
Meer impact met het praktijkprogramma voor het leren van studenten
Workshop door Nicolle van Geenen, GabriĂŤlla de Jong en Jan Martens
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
Hoe fijn zou het zijn als zowel de studenten als de mentoren aan het leren zijn met het gebruik van kijkwijzers binnen Samen Opleiden?�
beroepspraktijk. Een praktijkprogramma leidt studenten immers op tot kritische leraren met stuurkracht.
Een doorlopende leerlijn Met Nicolle van Geenen gaat de derde groep aan de slag met de doorontwikkeling van het praktijkprogramma in het algemeen. Een ding is zeker, de ontwikkeling van een goed praktijkprogramma heeft tijd nodig. Als schoolopleider en studiecoach moet je goed weten wat er binnen de scholen gebeurt en hoe dat benut kan worden voor het opleiden van studenten binnen de beroepspraktijk en het instituut. Niet alleen in het leren toepassen van kennis, maar ook in het vormen van eigen opvattingen over het (eigen) handelen in de
Een inzicht kwam in alle groepen naar voren. Voor een goed werkend praktijkprogramma is het noodzakelijk dat leraren en lerarenopleiders in staat zijn om zich te verplaatsen in de student die de verbinding moet maken tussen zijn persoonlijke ontwikkeling, het leren van leerlingen en de eindkwalificaties van de opleiding. Pas dan leiden we samen op tot kritische en zelfbewuste onderwijsprofessionals.
08
Nieuwe routines en meer ruimte voor Samen Opleiden met de activiteitenkalender Workshop door Jedidjah Luimes, Koen Steeman, Teun de Wilt
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
In de workshop ‘Nieuwe routines en ruimte voor Samen Opleiden met de activiteitenkalender’ gaan Jedidjah Luimes, Koen Steeman en Teun de Wilt dieper in op de rol die de activiteitenkalender kan hebben in de samenwerking tussen HAN Pabo en het werkveld. De heren beginnen, na een korte voorstelronde, met uitleg over hoe masterclasses en studentals-partner-activiteiten momenteel op de Pabo worden verzorgd en aangeboden. Nu is het zo dat de activiteitenkalender ingezet wordt als platform voor studenten om zich in te schrijven voor masterclasses en SaP-activiteiten (Student als Partner). De kalender biedt een overzicht met allerlei informatie over de masterclassen en SaP-activiteiten die op dit moment beschikbaar zijn. Gezamenlijk brengen aanwezigen tijdens de workshop de huidige functie van de activiteitenkalender in beeld en beschrijven zij welke mogelijkheden er in de toekomst zullen zijn.
Huidige situatie • HAN Pabo, specialisten kenniscentrum en het werkveld zijn aanbieder van masterclasses. • Masterclasses vinden plaats op de HAN. • Studenten zijn momenteel grootafnemer van masterclasses. • SaP-activiteiten worden vooral aangedragen vanuit de HAN Pabo. Toekomst • Werkveld en HAN Pabo zijn aanbieder van masterclasses. • Masterclasses vinden plaats op verschillende locaties. • Studenten, lerarenopleiders en leerkrachten uit het werkveld zijn afnemer van masterclasses. • Educatieve partners hebben kennis van de mogelijkheden van SaP-activiteiten. Deze uiteenzetting vormt de basis voor de brainstormsessie die hierop volgt. In de brainstormsessie ligt de aandacht op vragen als: Hoe kan jouw organisatie bijdragen aan
(vrije) masterclasses of SaP-activiteiten (als aanbieder)? Wat kunnen masterclasses en SaPactiviteiten bijdragen aan jouw organisatie (als afnemer)? Ook denkt de groep na over de betekenis van de uitkomsten van de brainstormsessie over de activiteitenkalender. Wat betekenen de uitkomsten voor de brainstormsessie voor de organisatie van de masterclasses en SaP-activiteiten? En wat betekenen deze uitkomsten voor de communicatie tussen HAN Pabo en het werkveld? De deelnemers willen het aanbod graag verzorgen vanuit de kenmerken van hun school en beschouwen het als een verrijking voor het scholingsaanbod. Ze zijn enthousiast over de mogelijkheden van de activiteitenkalender in de toekomst en zien hier echt een plek in waar de HAN Pabo en het werkveld elkaar kunnen vinden. Het is een tool die prima ingezet kan worden om Samen Opleiden meer vorm te geven. Maar zoals in de uiteenzetting naar voren komt is er nog wel werk te verzetten.
09
Hoe kun je recht doen aan verschillen als je leren en lesgeven met ICT inzet? Workshop door Ron Does en Petran Meertens
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
ICT integreren in je lessen hoeft niet zo ingewikkeld te zijn, zo blijkt uit de workshop rondom lesgeven met ICT van Ron Does, mentor media educatie, en Petran Meertens, programmacoördinator iXperium. Ze laten de aanwezigen kennis maken met verschillende ICT-werkvormen en -materialen en demonstreren daarmee hoe je op een laagdrempelige manier ICT met lesgeven kunt combineren. Vaak zien studenten en leraren het gebruik van ICT-tools als een grote stap. ‘Dat kan niet’ is een veel voorkomend antwoord volgens schoolopleiders. Maar ‘het kan wel’ volgens Ron. “Op het moment dat studenten een opdracht krijgen, kunnen ze hun vragen bij het iXperium neerleggen.” Zowel studenten als leerkrachten weten vaak niet welke mogelijkheden er zijn en hoe ze ICT kunnen inzetten. Daardoor is het misschien niet gek dat ICT als iets complex beschouwd wordt. Tuurlijk zijn er tools, denk aan Mindstorms, waar zelfs universiteiten maandenlang voor zitten. Maar het hoeft niet zo ingewikkeld, blijkt in deze workshop. Ron: “Het is de taak van ons als iXperium om ICT-mogelijkheden te vertalen naar de werkvloer. Je kunt je leerlingen een
verhaal laten bedenken en tekenen, maar kunt ze dit ook laten programmeren met behulp van poppetjes en vormen. Zijn sprookjes een thema binnen jouw school, dan zet je ze aan het werk met het programmeren van een sprookje. Het ligt eigenlijk dichterbij de activiteiten die leraren op dit moment al uitvoeren dan ze bij voorbaat denken.” In de workshop maakt de groep kennis met verschillende ICT-werkvormen en -werkmaterialen in het iXperium. Zo demonstreren Ron en Petran onder andere Osmo, een ICT-middel waarmee je op een iPad kunt leren programmeren, rekenoefeningen doet en nog veel meer. Een relatief eenvoudig middel dat geschikt is voor alle groepen van een basisschool. Ook dagen de heren de aanwezigen uit om met minimale uitleg zelf aan de slag te gaan met een ICT-tool. Aan hen de taak om in een digitale omgeving te komen, een video te kijken en tegelijkertijd vragen te beantwoorden. Als leerkracht hoef je niet per se verstand van ICT en technologie te hebben. Je moet kunnen beoordelen of de inhoud aansluit op je les en of de antwoorden juist zijn. “Het is net als de atlas,” stelt Ron. De atlas is een middel om je aardrijkskundelessen te verrijken en geen doel op zich.
“We willen vooral laten zien dat lesgeven met ICT niet betekent dat ieder kind een laptop onder zijn of haar neus krijgt. Als leraar is het belangrijk dat jij kunt inschatten wat bij de inhoud van je les én de kinderen past. Het draait om de belevingswereld van kinderen waar je op in moet spelen in je les. Wij, als iXperium, proberen huidige leerkrachten en aankomende leerkrachten richting te geven en te informeren over makkelijke tools die je kunt inzetten.” Aan het einde van de workshop is er nog even tijd om te reflecteren op de sessie. De aanwezigen zijn enthousiast over de grote hoeveelheid mogelijkheden. De inzetbaarheid wordt hierbij in het bijzonder gemeld. Hoe kan ik dit met studenten doen? Het wekt nieuwsgierigheid op en maakt hen er hopelijk van bewust dat zij altijd bij het iXperium terecht kunnen met vragen en ideeën.
Inge Rijnders ‘Mijn doel deze dag is om mensen te ontmoeten, elkaar op een informelere manier te leren kennen. Daardoor benader je elkaar ook makkelijker. Vandaag zijn de veranderingen op de stagemarkt en de behoefte achter deze veranderingen voor mij duidelijker geworden. Ik zie daar veel kansen en mogelijkheden. Daar waar ik eerst dacht: ‘hoe ga ik dat organiseren’, denk ik nu: ‘we gaan het organiseren, we evalueren het en beoordelen hoe het volgend jaar beter kan.’
01 inhoudsopgave
04 workshop 2
07 workshop 5
02 keynote
05 workshop 3
08 workshop 6
03 workshop 1
06 workshop 4
09 workshop 7
Opdrachtgever:
Stuurgroep Samen Opleiden DeBasisFluvius Delta Scholengroep Liemers Novum Innerwaard Schilderspoort Conexus Stichting Primair Onderwijs Groesbeek SPO Condor Stichting Sint Josephscholen SPOM Maas en Waal Oeverwal Kans en Kleur Stichting Invitare SKOV onderwijs Optimus primair onderwijs De Peppels Peelraam Lijn 83 po Vormgeving: Visuele Notulen