Alles in orde! “Hoe kan een verzameling kunst worden?” scriptie conceptversie 1 19 april 2012
Kelly Nederlof ‘The everyday life collector’ Lifestyle & Design 0805463 academiejaar 2011/2012 Scriptiebegeleider Drs. Cornée Jacobs
beeld op voorzijde: expositie Douglas Blau ‘The Naturalist Gathers Installation/Index’, 1992 – 1997 2
Vraagstelling en inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Leeswijzer Maatschappelijke relevantie HOOFDVRAAG ‘Hoe kan een verzameling kunst worden?’ 1. DEELVRAAG Waarom verzamelen we? 1.1 1.2 1.3
Ontstaansgeschiedenis van verzamelen ‘Wat is de drijfveer achter het verzamelen van objecten?’ ‘Hoe biedt het verzamelen van objecten ons houvast en perspectief ?’
2. DEELVRAAG Welke rol spelen indexeren en categoriseren in verzamelingen in de hedendaagse kunst? 2.1 2.2
‘Waar ligt de oorsprong van indexeren en categoriseren in de hedendaagse kunst?’ ‘Voorbeelden van indexeren en categoriseren in de hedendaagse kunst’
3. DEELVRAAG Hoe helpt een verzameling ons terug te blikken op het verleden?’ 3.1 3.2 3.3
‘Wat is de herinneringswaarde van een verzameling?’ ‘Kan de verzameling de verzamelaar overleven?’ ‘Wat is het verschil tussen verzamelen en archiveren?’
Conclusie Reflectie 3
Inleiding korte introductie
“Voor mij zit er iets religieus in bewaren: ik wil iets bewaren omdat ik denk dat het iets heel waardevols in de kosmos is.” 1 - Jaap Kruithof (1929 - 2009 Vlaams vrijzinnig filosoof, publicist en opiniemaker) Het archetype van De Verzamelaar wordt vaak gezien als “een voortgedrevene, die door de goden geen rust wordt gegund.” 1 Een mooie, inspirerend beschrijving die voor mij de fascinatie voor de verzamelaar goed verwoord. Verzamelen is in onze samenleving verweven en maakt daarmee stevig deel uit van onze volkscultuur. “De keuze van de objecten die we verzamelen en de ordening van onze collecties, vertellen ons over onze tijd, over onze kijk op de wereld en over onszelf. Het is een dynamisch, maatschappelijk verschijnsel.” 2 Ter illustratie van mijn motivatie voor dit onderwerp haal ik graag het volgende aan: mijn onderzoek voor stylingplan I bracht me bij het werk ‘Time Capsules’ van Andy Warhol, hij verzamelde 30 jaar lang spullen die hij belangrijk genoeg vond om te behouden voor de toekomst. Deze honderden dozen met tastbare herinneringen zijn uiteindelijk schatten voor nu, terwijl de bewaarde materialen op het eerste gezicht vrij willekeurig gekozen items zijn, die ook makkelijk in de prullenbak hadden kunnen belanden. Deze scriptie is opgebouwd uit één hoofdvraag en drie overkoepelende deelvragen die deze hoofdvraag helpen beantwoorden. Deze drie deelvragen zijn tevens opgesplitst in kleinere vraagstukken. Om mijn hoofdvraag te kunnen beantwoorden doe ik allereerst onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis van verzamelen, middels de eerste deelvraag ‘Waarom verzamelen we?’ Hierin worden het rariteitenkabinet en de evolutie van het verzamelen behandeld. Verder analyseer ik hoe dit fenomeen zich heeft door vertaald van het aanleggen van persoonlijke collecties tot exposities in de openbare ruimte, waarna ik bekijk hoe indexering en categorisering zich manifesteren in de moderne kunst, door de deelvraag ‘Welke rol spelen indexeren en categoriseren in verzamelingen in de hedendaagse kunst?’ te beantwoorden. Aansluitend behandel in de herinneringswaarde van verzamelingen en de manier waarop musea collecties kunnen behouden en ten toon stellen.
4
afb. x Het Timecapsule project (detail) door Andy Warhol
Met hulp van de drie vakgebieden, de kunstgeschiedenis, kunstsociologie en de psychologie, hoop ik het onderwerp ‘verzamelen’ te ontleden, om er een zo veelzijdig mogelijk zicht op te krijgen. Mijn doel is hierbij mijn hoofdvraag ‘Hoe kan een verzameling kunst worden?’ volledig te beantwoorden en inzicht te krijgen in de beweegredenen achter het verzamelen en te ontdekken hoe kunstenaars tot de keus zijn gekomen om de archiveringsmethode toe te passen in hun werk. Is deze vorm van indexeren toepasbaar in museale vormgeving en is verzamelen een tijdloos begrip? In mijn conclusie vertel ik over de waarde van verzamelingen als systematische manier van erfgoed aanleggen.
5