Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej 3/2012 - lekcja 2 by Christ Media Sp. z o.o.

Pierwszy i drugi list apostoła Pawła do Tesaloniczan

„Zachowując więzi” Sobotnie Studium Biblijne Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego

LEKCJA DRUGA ASBSG-SE-3Q-02-2012 ASBSG-TE-3Q-02-2012

Wydawnictwo Christ Media® NADARZYN 2012 www.christmedia.pl ISBN 978-83-63668-01-3

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

NA PODSTAWIE OPRACOWANIA

Jon Paulien (i inni) TYTUŁ ORYGINAŁU

Adult Sabbath School Bible Study Guide (Standard & Teachers Edition) 3/2012: 1 and 2 Thessalonians TŁUMACZYŁ I UZUPEŁNIENIAMI OPATRZYŁ

Walter Kaczorowski TŁUMACZENIE I OPRACOWANIE BIBLIJNYCH TEKSTÓW ORYGINALNYCH

Adam Gołębiewski KOREKTA

Klaudia Głowacka-Walaszczyk REDAKCJA

Arkadiusz Piętka PRZEKŁAD POLSKI ZA ZGODĄ

Seventh-day Adventist Church Office of Adult Bible Study Guide

Na podstawie Przewodnika Szkoły Sobotniej przygotowanego przez Biuro Generalnej Konferencji Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, jako standardowy podręcznik dla wszystkich ogólnoświatowych Szkół Sobotnich Lekcji Biblijnych. Opublikowany tekst odzwierciedla wkład zespołowej pracy specjalnego Komitetu Weryfikacji Manuskryptów, a zatem nie musi wyłącznie odzwierciedlać intencji autora (-ów). Cytaty biblijne na podstawie przekładów:

Biblii Warszawskiej (BW) – Towarzystwo Biblijne w Polsce: 2004 r., Biblii Tysiąclecia (BT), wyd. V – Wydawnictwo „Pallottinum”: 2005 r., Biblii Warszawsko-Praskiej (BWP) – „Gaudium” Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej: 2001 r., Biblii Gdańskiej (BG) – Towarzystwo Biblijne w Polsce: 1989 r. (1632), Septuaginty (LXX), Textus Receptus (TR). Sobotnie Studium Biblijne zawiera uzupełniające materiały do studiowania, zaznaczone przypisem. W opracowaniu wykorzystano program e-Biblia dla cytatów biblijnych oraz grafikę Larsa Justinena. Wszelkie uwagi do tego opracowania prosimy zgłaszać pod: lbss@christmedia.pl.

Niniejszy przekład (public domain) można publikować i rozpowszechniać bezpłatnie, pod warunkiem podania źródła pochodzenia, np. www.christmedia.pl.

Strona |2|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Skróty nazw ksiąg biblijnych Rdz Wj Kpł Lb Pwt Joz Sdz Rt 1 Sm 2 Sm 1 Krl 2 Krl 1 Krn 2 Krn Ezd Ne Est Hi Ps Prz Koh Pnp Iz Jr Lm Ez Dn Oz Jl Am Ab Jon Mi Na Ha So Ag Za Ml

Księga Rodzaju1 Księga Wyjścia2 3 Księga Kapłańska 4 Księga Liczb 5 Księga Powtórzonego Prawa Księga Jozuego Księga Sędziów Księga Rut 1 Księga Samuela 2 Księga Samuela 1 Księga Królewska 2 Księga Królewska 1 Księga Kronik 2 Księga Kronik Księga Ezdrasza Księga Nehemiasza Księga Estery Księga Hioba6 Księga Psalmów Księga Przysłów7 Księga Koheleta (Eklezjastesa)8 Pieśń nad Pieśniami Księga Izajasza Księga Jeremiasza Lamentacje9 Księga Ezechiela Księga Daniela Księga Ozeasza Księga Joela Księga Amosa Księga Abdiasza Księga Jonasza Księga Micheasza Księga Nahuma Księga Habakuka Księga Sofoniasza Księga Aggeusza Księga Zachariasza Księga Malachiasza

Także: 1 Księga Mojżeszowa. Także: 2 Księga Mojżeszowa. 3 Także: 3 Księga Mojżeszowa. 4 Także: 4 Księga Mojżeszowa. 5 Także: 5 Księga Mojżeszowa. 6 Także: Księga Joba. 7 Także: Przypowieści Salomona. 8 Także: Księga Kaznodziei Salomona. 9 Także: Treny. 10 Także: List św. Pawła do Galacjan. 11 Także: Objawienie św. Jana. 2

Strona |3|

Mt Mk Łk J Dz Rz 1 Kor 2 Kor Ga Ef Flp Kol 1 Tes 2 Tes 1 Tm 2 Tm Tt Flm Hbr Jk 1P 2P 1J 2J 3J Jud Ap

Ewangelia według św. Mateusza Ewangelia według św. Marka Ewangelia według św. Łukasza Ewangelia według św. Jana Dzieje Apostolskie List do Rzymian Św. Pawła 1 List do Koryntian Św. Pawła 2 List do Koryntian Św. Pawła List do Galatów10 Św. Pawła List do Efezjan Św. Pawła List do Filipian Św. Pawła List do Kolosan Św. Pawła 1 List do Tesaloniczan Św. Pawła 2 List do Tesaloniczan Św. Pawła 1 List do Tymoteusza Św. Pawła 2 List do Tymoteusza Św. Pawła List do Tytusa Św. Pawła List do Filemona List do Hebrajczyków List św. Jakuba 1 List św. Piotra 2 List św. Piotra 1 List św. Jana 2 List św. Jana 3 List św. Jana List św. Judy Apokalipsa św. Jana11

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

SPIS TREŚCI: Skróty nazw ksiąg biblijnych – Wielkie dziękczynienie za… Szabatowe popołudnie – Niedziela – Poniedziałek – Wtorek – Środa – Czwartek – Piątek – Uwagi dla nauczyciela– Życiorys apostoła Pawła –

dodatek 7 lipca 8 lipca 9 lipca 10 lipca 11 lipca 12 lipca 13 lipca dodatek dodatek

3 4 7 9 18 27 31 43 52 54 62

Wielkie dziękczynienie za Ewangelię...12 Wiersz pamięciowy z tego tego tygodnia opiera się na 1 Tes 2,19-20, które to wersety są ze sobą powiązane i stanowią zwieńczenie 1 Tes 2,17-20, stanowiąc komentarz wyjaśniający motywy pozostające u podstaw pragnienia apostoła, aby zobaczyć Tesaloniczan. Dowiadujemy się o tym, co go umotywowało, aby uczynić wszystko w celu przybycia do Tesaloniki i odwiedzenia wspólnoty, którą założył, a mianowicie chodziło o nadzieję na dzień paruzji, jaką czerpał z przebywania z nimi. Chrześcijanie tesaloniccy, dzięki przykładnej i gorliwej postawie, stają się rękojmią, zadatkiem i podstawą eschatologicznego triumfu Pawła. Nie znaczy to jednak, że apostoł przenosi myśli wyłącznie ku przyszłości. Eschatologia13 jest u niego zawsze sprzęgnięta z teraźniejszością, w niej osadzona i jej bliska. Ale nie spogląda tylko wstecz, lecz także w przyszłość. Myśląc o Tesaloniczanach patrzy na nich jako na dzieło, które jest nadzieją, radością i powodem do dumy, nie tylko w czasie obecnym, ale także i nade wszystko w odniesieniu do przyszłości, kiedy przyjdzie Pan. Pojawia się tutaj myśl, którą rozwinie w liście do wspólnoty korynckiej: „W dzień Pana naszego Jezusa ja będę waszą chlubą, tak jak i wy moją” (2 Kor 1,14 BT). Kontekst wiersza 19, czyli skoncentrowanie na apostolskiej działalności, wskazuje na znaczenie słowa nadzieja oraz wyjaśnia, dlaczego Paweł zestawia je z radością. Wie, 12

Rozdział, którego nie ma w oryginalnej wersji podręcznika, został opracowany na podstawie: Michał Bednarz, Nowy Komenatrz Biblijny: 1-2 list do Tesaloniczan, Edycja Świętego Pawła, 2005, s. 216-224 (przyp. red.). 13 Z greckiego έσχατος (eschatos – ostatni) oraz λόγος (logos – słowo, nauka) – nauka o rzeczach ostatecznych człowieka, jak i świata (śmierci, końca świata). Do wydarzeń eschatologicznych zaliczamy paruzję, czyli powtórne przyjście Jezusa Chrystusa na ziemię przy końcu czasów. Grecki wyraz parousia (przyjście) pochodzi od czasownika pareimi, który oznacza: być obecnym albo przyjść lub przybyć (przyp. red.).

Strona |4|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

za co będzie kiedyś – w owym dniu – sądzony: za powierzone mu zadanie, a także za to, że stał się zdolnym, aby innym przekazać wartość zbawczą Ewangelii, której jest świadkiem. Ale wie także, że częścią jego misji jest przyjęcie przez adresatów treści nauczania. Kiedy obydwa warunki się realizują, wypełnia się dzieło zbawcze Ojca, wspólnota wzrasta; wzrasta na miarę Chrystusa, ku któremu zmierza, i dlatego apostoł może dziękować Ojcu, radując się z tego, że Bóg upodobał sobie w wierności swego sługi. Nowo powstała wspólnota jest dla Pawła przyczyną nadziei, dzięki której oczekuje zapłaty zbawienia (por. 1 Tes 1,3.6; 5,8) w czasie paruzji. Pojawia się tutaj myśl, która wystąpiła już w 1 Tes 1,2-3, a do której apostoł powróci jeszcze w 1 Tes 3,9-13. Obecnie wyraża radość z powodu wiary, która jest odpowiedzią Tesaloniczan, a która stanowi przyczynę jego osobistej nadziei. Wcześniej (1 Tes 1,6) Paweł zaznaczył, że radość jest darem Ducha Świętego wśród utrapień związanych z działalnością apostolską. Tutaj radość ma z faktu, że z sukcesem zostało wypełnione dzieło Boga. Według Rz 14,17 obok sprawiedliwości i pokoju będzie także radość w mocy Ducha Świętego. Jest ona w jakimś stopniu pokrewna z nadzieją (por. Rz 12,12; 15,13). Określenie „korona chwały” (BW), czy też „wieniec będący chlubą” (BT) kieruje wyraźnie ku przyszłości. W literaturze grecko-rzymskiej z tego okresu korony i wieńce oznaczały czasem nagrodę. Nie chodzi tu o koronę królewską, ale o wieniec zwycięzcy. Słowo wieniec oznacza zatem akt chwały, czyli czynność, przez którą ktoś zostaje otoczony chwałą i przez co przynosi chwałę. Paweł stosuje tu terminologię sportową. W tym przypadku chodzi o podkreślenie wytrwałości ze względu na cel, ku któremu się zmierza. Metaforyczne znaczenie słowa wieniec jest znane ze Starego Testamentu (por. Ez 16,12; 23,42; Iz 28,5; 61,3; 62,3; Prz 16,31). Równie ważne jest także w Nowym Testamencie, gdzie łączy się z darmi Ducha Świętego (por. 1 Kor 1,14). W 2 Kor 9,2-3 wieńcem, z którego Paweł jest dumny, są wierzący, ewangelizowani przez niego. Ten sam rodzaj chluby pojawia się w 1 Kor 9,15-16, gdzie apostoł pisze o wyrzeczeniu się praw, aby pomóc chrześcijanom we wzroście wiary (por. 1 Kor 9,25; 2 Tm 4,8; Jk 1,12; 1 P 5,4; Ap 2,10; 3,11; 14,4.10; a także Ap 12,3; 13,1; 19,12). Wieniec w 1 Kor 9,25 wskazuje na niezniszczalną koronę zaproponowaną przez apostoła chrześcijanom, aby zaangażowali się w marszu ku paruzji. Natomiast w Flp 4,1, podobnie jak w naszym tekście, pojawia się perspektywa oczekiwania Zbawiciela Jezusa Chrystusa. Paweł zatem oczekiwał eschatologicznego ukoronowania wieńcem przynoszącym chlubę (por. 1 Kor 4,1-8; 2 Tm 2,8). Obydwa terminy używane są przez Pawła w kontekście czasów końca. Nowo nawróceni z Tesaloniki ze swej strony przynoszą chwałę apostołowi (por. Flp 4,1; por. także 1 Kor 15,17; 2 Kor 1,12; 11,10-17), a zarazem zbór ten będzie dla niego chlubą, za którą Bóg da mu nagrodę i upragnioną chwałę (por. Flp 2,16). Nie oczekuje jednak chwały, która byłaby nagrodą za czyny. Nie przypisuje ich sobie, gdyż wie, że są dziełem Chrystusa dokonanym przez niego (por. Rz 15,17-18; 1 Kor 15,10). Dlatego od Niego oczekuje chwały (por. 1 Kor 9,15-18). Z tego względu dodaje: „przed obliczem Pana naszego Jezusa Chrystusa w chwili jego przyjścia” (por. 1 Tes 1,3). Strona |5|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Słowa „Pana naszego Jezusa Chrystusa” są charakterystyczne dla chrystologii Pawłowej. Palestyńscy Żydzi z ostatnich wieków przed narodzeniem Jezusa, władający językiem hebrajskim, aramejskim lub greckim, nazywali swego Boga Panem w sensie absolutnym (Ps 114,7; Hi 34,12). Hebrajskie ādôn tłumaczyli greckim Kyrios. Był to również tytuł cesarzy rzymskich (Dz 25,26). Chociaż podkreślał przede wszystkim polityczną i prawną, suwerenną władzę cesarza (cezara), to jednak zawierał także element religijny i akcentował boskość (działo się tak przede wszystkim we wschodniej części świata śródziemnomorskiego). Paweł przejął ten tytuł od palestyńskiej wspólnoty judeochrześcijańskiej z Jerozolimy, gdzie Hebrajczycy i helleniści (Dz 6,16) posługiwali się zwrotem Panem jest Jezus (1 Kor 12,3; Rz 10,9) i prawdopodobnie uczynili z niego nawet proklamację. Świadczy o tym przede wszystkim hymn, prawdopodobnie napisany przez chrześcijan wywodzących się z Żydów, a wykorzystany w Flp 2,6-11 (Jezus Chrystus jest PANEM) oraz aramejska aklamacja liturgiczna Marana tha (Przyjdź, Panie nasz!), zachowana przez Pawła w liście skierowanym do wspólnoty mówiącej po grecku (1 Kor 16,22). Apostoł przejął od pierwszej judeochrześcijańskiej wspólnoty w Jerozolimie tytuł Pan na określenie zmartwychwstałego Chrystusa. Określa bowiem panowanie zmartwychwstałego i wywyższonego Jezusa nad ludźmi (por. Rz 14,9) oraz kosmosem (por. Kol 2,15). Oznacza, że wywyższony Chrystus (Flp 2,9) godzien jest takiej samej chwały, jaka otacza Boga (por. aluzja do Iz 45,23 w Flp 2,30). Tytuł Kyrios sam w sobie nie oznacza Boga ani nie stwierdza boskości Chrystusa. Jednak fakt, że Paweł (i pierwsi chrześcijanie pochodzenia żydowskiego przed nim) używali w odniesieniu do zmartwychwstałego Chrystusa tytułu, który palestyńscy Żydzi stosowali na określenie Boga, wskazuje, że umieszcza się Go na tej samej płaszczyźnie, co Boga Izraela, implikując Jego przedwieczność. Dlatego apostoł stosuje to określenie zwłaszcza we fragmentach, w których cytuje lub wyjaśnia starotestamentowe teksty (1 Tes 4,6; Rz 4,8; 9,28.29; 11,3.34; 12,19; 15,11; 1 Kor 2,16; 3,20; 10,26; 14,21). Wiersz 20 to syntetyczne ujęcie i podsumowanie wiersza 19. Wskazuje na to słowo „zaiste” (BW) lub „rzeczywiście” (BT) łączące go z tym, co jest wcześniej. Już aktualnie Paweł odczuwa satysfakcję z dzieła dokonanego w Tesalonice i z tego powodu może czuć się szczęśliwym. Słowo chwała oznacza tutaj honor, zadowolenie i dumę, którą sprawiają mu nowo nawróceni (podobny niuans: Łk 14,10; Rz 9,4; 1 Kor 11,15; 2 Kor 6,8). Apostoł podkreśla zatem, że już obecnie towarzyszy mu radość z pracy apostolskiej, o której pisał raptem wiersz wcześniej. Według Pawła dwa pierwsze okresy historii zbawienia (od Adama do Mojżesza i od Mojżesza do Chrystusa) dobiegły już końca i dlatego chrześcijanie żyją w ostatnim okresie dziejów. Chociaż eschaton już się rozpoczął, to z innego punktu widzenia koniec jeszcze nie nastąpił (por. 1 Kor 15,24). Chrystus, Pan kosmosu (wszechświata), nie objął jeszcze najwyższego panowania; nie przekazał jeszcze królestwa swemu Ojcu. Stanie się to dopiero podczas paruzji Pana (por. 1 Tes 3,13; 4,15; 5,23). Ale przyszłość zostanie zbudowana na tym, co aktualne, a to, co aktualne, będzie rozświetlone w przyszłości. Strona |6|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

LEKCJA 2: 7 lipca – 13 lipca*

ZACHOWUJĄC WIĘZI Popołudnie szabatowe

STUDIUM BIEŻĄCEGO TYGODNIA: Dz 17,5-9.10-15.16-34; 1 Kor 1,18–2,2; 1 Tes 2,17–3,10 TEKST PAMIĘCIOWY: „Bo któż jest naszą nadzieją albo radością, albo koroną chwały przed obliczem Pana naszego Jezusa Chrystusa w chwili jego przyjścia? Czy nie wy? Zaiste, wy jesteście chwałą naszą i radością” (1 Tes 2,19-20 BW) BT

Ale jakaż jest nasza nadzieja albo radość, albo wieniec chwały – czyż nie wy również przed Panem naszym, Jezusem Chrystusem, w chwili Jego przyjścia? Wy bowiem jesteście naszą chwałą i radością. BWP Bo któż może być naszą nadzieją, radością albo chlubą? Czyż nie wy będziecie dla nas tym wszystkim przed obliczem Pana naszego Jezusa w dzień Jego przyjścia? Tak, to wy [już] jesteście dla nas źródłem i chwały, i radości. BG Albowiem któraż jest nadzieja nasza, albo radość, albo korona chluby? Izali nie wy przed oblicznością Pana naszego, Jezusa Chrystusa w przyjście jego? Wy zaiste jesteście chwałą naszą i radością. TR14 τις KTO γαρ BOWIEM ημων NASZĄ ελπις NADZIEJĄ η ALBO χαρα RADOŚCIĄ η ALBO στεφανος WIEŃCEM ZWYCIĘSTWA καυχησεως PRZECHWALANIA SIĘ η ALBO ουχι NIE και I υμεις WY εμπροσθεν PRZED του κυριου PANEM ημων NASZYM ιησου JEZUSEM χριστου NAMASZCZONYM εν W τη αυτου JEGO παρουσια PRZYBYCIU υμεις WY γαρ BOWIEM εστε JESTEŚCIE η δοξα CHWAŁĄ ημων NASZĄ και I η χαρα RADOŚCIĄ

MYŚL PRZEWODNIA: Prawdziwa ewangelizacja prowadzi do więzi, które mogą przetrwać próbę czasu i trwać wiecznie.

Nowotestamentowy tekst grecki oparto o Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ z 1957 r. z aparatem krytycznym ze szczególnym uwzględnieniem zapisu Textus Receptus (przyp. tłum.).

Strona |7|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Tesalonice Paweł przeprowadził trzytygodniowy cykl spotkań ewangelizacyjnych15. Była to bardzo pasjonująca seria wykładów, ale wzbudziła sprzeciw wśród lokalnych przywódców religijnych, a także wśród przestępczego miejskiego półświatka. Ostatecznie rada miasta wyrzuciła Pawła i usilnie starała się nie dopuścić do jego powrotu. Bieżąca lekcja opisuje efekty wysiłków, jakie Paweł wkładał w ewangelizowanie Tesaloniki. Po takim doświadczeniu mógłby łatwo skoncentrować się na opozycji i trudnościach, które napotkał. On jednak skupiał się głównie na wzajemnych relacjach, jakie łączyły go z członkami nowej wspólnoty chrześcijańskiej w Tesalonice. Apostoł był niepocieszony, ponieważ nie mógł spędzić z wierzącymi więcej czasu. Wiedział, że ten krótki okres, który mógł im poświęcić, nie wystarczy, aby uodpornili się na zniechęcenia i negatywne wpływy. Ponieważ nie mógł być wśród nich osobiście, Duch Święty zainspirował go, aby napisał do nich listy. Weszły one do kanonu Nowego Testamentu jako 1 i 2 list do Tesaloniczan. * – Przestudiuj w bieżącym tygodniu wszystkie lekcje, aby przygotować się na szabat, 14 lipca.

Z listów wynika, że Paweł i jego towarzysze, Sylas i Tymoteusz musieli jakiś czas nauczać, skoro pozostawili zbór umocniony w wierze, a to wymaga dłuższego pobytu niż czas poświęcony na świadczeniu w trzy kolejne szabaty. Świadczy o tym także dwukrotne wsparcie, jakie apostoł otrzymał od wierzących wspólnoty (por. Flp 4,16). Ponadto wzmianka z 1 Tes 2,9, podkreślająca, że pracował tam dzień i noc, aby dla nikogo nie być ciężarem, wskazuje na dłuższy pobyt. Ponadto Paweł chwali wiarę i postawę Tesaloniczan, które stały się sławne nie tylko w Macedonii i Achai (1 Tes 1,7.8). Oznacza to, że ta wspólnota była w rozkwicie i ustabilizowana, co nie mogło trwać krótko. Również gwałtowna reakcja wspólnoty żydowskiej każe się domyślać, że nienawiść wzrastała powoli, proporcjonalnie do wzrostu grupy chrześcijan (przyp. red. pochodzi z ASBSG-SE-3Q-01-2012).

Strona |8|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Niedziela – 8 lipca

OPOZYCJA W TESALONIKACH

rzeczytaj Dz 17,5-9. Co – według tego fragmentu – było główną motywacją dla opozycji wobec głoszonego przez Pawła Słowa Bożego? W jaki sposób jego przeciwnicy przekonali władze miasta, aby zainteresowały się aktywnością Pawła? Jak w tej sytuacji zareagowali przedstawiciele władzy? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________

Dz 17,5 BW

Ale Żydzi, powodowani zazdrością, dobrawszy sobie z pospólstwa różnych niegodziwych ludzi, wywołali zbiegowisko i wzburzyli miasto, a naszedłszy dom Jazona, usiłowali stawić ich przed ludem; BT Wtedy zazdrośni Żydzi, dobrawszy sobie jakieś szumowiny z rynku, wywołali zbiegowisko, podburzyli miasto, naszli dom Jazona i szukali ich, aby stawić przed ludem. BWP Lecz wtedy zawistni Żydzi pozbierali na rynku ludzi o bardzo złej sławie, zorganizowali sztuczne zbiegowisko, podburzyli całe miasto, prowadząc wielki tłum do domu Jazona, u którego poczęto szukać (apostołów), aby ich następnie oddać w ręce ludu. BG Ale Żydowie, którzy nie uwierzyli, zdjęci zazdrością, przywziąwszy do siebie niektórych lekkomyślnych i złych mężów, a zebrawszy kupę uczynili rozruch w mieście, a naszedłszy na dom Jazona, szukali ich, aby ich wywiedli przed lud. TR ζηλωσαντες ZAZDROŚCIWSZY δε WIĘC οι απειθουντες NIEPRZEKONANI ιουδαιοι ŻYDZI και I προσλαβομενοι WZIĄWSZY PONADTO των αγοραιων (4) PRÓŻNIACZY RYNKOWYCH τινας (1) JAKICHŚ ανδρας (3) MĘŻCZYZN πονηρους (2) ZŁYCH και I οχλοποιησαντες UCZYNIWSZY TŁUM16 εθορυβουν ROBILI ZAMIESZANIE την πολιν MIASTU επισταντες ZBLIŻYWSZY SIĘ τε τη οικια DO DOMU ιασονος JASONA εζητουν SZUKALI αυτους ICH αγαγειν ABY PRZYPROWADZIĆ εις DO τον δημον LUDU

Dz 17,6 BW

Gdy zaś ich nie znaleźli, zawlekli Jazona i niektórych braci przed przełożonych miasta, krzycząc: Ci, co uczynili zamęt w całym świecie, przybyli i tutaj,

W rozumieniu: „wszcząwszy rozruchy” (przyp. tłum.).

Strona |9|

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BT

Nie znaleźli ich jednak. Wlekli więc Jazona i niektórych braci przed politarchów, krzycząc: Ludzie, którzy podburzają cały świat, przyszli też tutaj, BWP Ponieważ ich jednak nie znaleźli, wywlekli samego Jazona i niektórych braci przed politarchów, wołając: Oto ludzie, którzy sieją zamęt w całym świecie. Przyszli też i tutaj, BG A nie znalazłszy ich, ciągnęli Jazona i niektórych braci do przełożonych miasta, wołając: Oto ci, którzy wszystek świat wzruszyli i tu też przyszli; TR μη NIE ευροντες ZNALAZŁSZY δε A αυτους ICH εσυρον GWAŁTEM CIĄGNĘLI τον ιασονα JASONA και I τινας NIEKTÓRYCH αδελφους BRACI επι DO τους πολιταρχας URZĘDNIKÓW MIASTA βοωντες KRZYCZĄC οτι ŻE οι CI την οικουμενην ZIEMIĘ ZAMIESZKANĄ αναστατωσαντες MĄCIWSZY ουτοι ONI και I ενθαδε TUTAJ παρεισιν SĄ

Dz 17,7 BW

A Jazon ich przyjął; wszyscy oni postępują wbrew postanowieniom cesarza, głosząc, że jest inny król, Jezus. BT a Jazon ich przyjął. Oni wszyscy występują przeciwko rozkazom cezara, głosząc, że jest inny król, Jezus. BWP a Jazon udzielił im schronienia. Wszyscy występują przeciwko zarządzeniom cesarza, twierdząc, że jest inny król i że nazywa się Jezus. BG Które przyjął Jazon; a ci wszyscy czynią przeciwko dekretom cesarskim, powiadając, iż jest inszy król, Jezus. TR ους TYCH υποδεδεκται NADAL GOŚCI U SIEBIE ιασων JASON και I ουτοι CI παντες WSZYSCY απεναντι WBREW των δογματων DEKRETOM καισαρος CESARZA πραττουσιν DZIAŁAJĄ βασιλεα (3) KRÓLU λεγοντες (1) MÓWIĄC ετερον (2) O INNYM ειναι BYĆ17 ιησουν JEZUS

Dz 17,8 BW BT BWP BG TR

A lud i przełożeni miasta, gdy to usłyszeli, zaniepokoili się, Podburzyli tłum i politarchów, którzy tego słuchali, W ten sposób zdołali podburzyć tłum i politarchów, którzy tego słuchali. A tak wzburzyli pospólstwo i przełożonych miasta, którzy to słyszeli. εταραξαν ZANIEPOKOILI δε WIĘC τον οχλον TŁUM και I τους πολιταρχας URZĘDNIKÓW MIASTA ακουοντας SŁUCHAJĄCYCH ταυτα TEGO

Dz 17,9 BW

Lecz otrzymawszy od Jazona i pozostałych odpowiednie zabezpieczenie, zwolnili ich. BT ale po wzięciu poręki od Jazona i innych, zwolnili ich. BWP Puścili jednak wszystkich, ograniczywszy się jedynie do wzięcia poręki od Jazona. BG Ale oni wziąwszy słuszną sprawę od Jazona i od innych, puścili je. TR και I λαβοντες WZIĄWSZY το ικανον KAUCJĘ παρα OD του ιασονος JASONA και I των λοιπων OD POZOSTAŁYCH απελυσαν UWOLNILI αυτους ICH

Kiedy ktoś głosi nowe nauki, a ludzie przyjmują je z entuzjazmem, przywódcy i nauczyciele innych grup religijnych mogą stać się zazdrośni. Nabożna uwaga, niegdyś skierowana na nich, zostaje teraz przeniesiona na innego mówcę. W rezultacie za17

W rozumieniu: „że jest nim Jezus” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 10 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

zdrość może doprowadzić ich do irracjonalnego zachowania i podjęcia różnego rodzaju prób zmniejszenia wpływu nowego nauczyciela. Według rzymskiego historyka Swetoniusza, na krótko przed wydarzeniami opisanymi w siedemnastym rozdziale Dziejów Apostolskich, wśród Żydów z Rzymu powstał konflikt dotyczący człowieka, którego Swetoniusz nazywał „Chrestusem”. Termin ten prawdopodobnie odzwierciedla niezrozumienie Rzymian w kwestii nazewnictwa i pojęcia żydowskiej koncepcji Mesjasza lub w języku greckim – słowa „Chrystus”. Najwidoczniej głoszenie Ewangelii podzieliło społeczność żydowską w Rzymie. Dla rzymskich urzędników cesarza debata na temat Mesjasza brzmiała jak przygotowania do ustanowienia na tronie Rzymu nowego króla (por. Dz 17,7). Prawdopodobnie z tego powodu cesarz wygnał ze stolicy wszystkich Żydów (Dz 18,2). Dz 18,2 BW

Tam natknął się na pewnego Żyda, imieniem Akwila, rodem z Pontu, który świeżo przybył z Italii, i na Pryscyllę, żonę jego, dlatego że Klaudiusz zarządził, aby wszyscy Żydzi opuścili Rzym, i zbliżył się do nich; BT Znalazł tam pewnego Żyda, imieniem Akwila, rodem z Pontu, który z żoną Pryscyllą przybył niedawno z Italii, ponieważ Klaudiusz wysiedlił z Rzymu wszystkich Żydów. Przyszedł do nich, BWP gdzie spotkał pewnego Żyda, imieniem Akwila. Pochodził on z Pontu i razem ze swą małżonką Pryscyllą przybył niedawno z Italii, ponieważ cesarz Klaudiusz wypędził z Rzymu wszystkich Żydów. Odwiedził ich kiedyś Paweł, BG A znalazłszy niektórego Żyda, imieniem Akwilas, rodem z Pontu, który był świeżo z Włoch przyszedł z Pryscyllą, żoną swą, (dlatego, iż był Klaudyjusz postanowił, aby wszyscy Żydowie z Rzymu wyszli), przyszedł do nich; TR και I ευρων ZNALAZŁSZY τινα PEWNEGO ιουδαιον ŻYDA ονοματι IMIENIEM ακυλαν AKWILA ποντικον PONTYJSKIEGO τω γενει POCHODZENIA προσφατως NIEDAWNO εληλυθοτα PRZYBYŁEGO απο Z της ιταλιας ITALII και I πρισκιλλαν PRYSCYLLĘ γυναικα KOBIETĘ18 αυτου JEGO δια PRZEZ το διατεταχεναι WYDANE ZARZĄDZENIE19 κλαυδιον KLAUDIUSZA χωριζεσθαι ABY ODESZLI20 παντας WSZYSCY τους ιουδαιους ŻYDZI εκ Z της ρωμης RZYMU προσηλθεν POSZEDŁ DO αυτοις NICH

Niektórzy z zesłańców zamieszkali albo po prostu przeszli przez Tesaloniki, przynosząc do miasta wiedzę o tych wydarzeniach. Ponieważ głoszenie Ewangelii w Rzymie przewróciło żydowski świat do góry nogami, przywódcy religijni w Tesalonice postanowili nie dopuścić, aby coś podobnego stało się w ich mieście. Tesaloniki były zarządzane przez radę miejską – w jej skład wchodziło pięciu lub sześciu „burmistrzów”, którzy wspólnie podejmowali decyzję. Takie rozwiązanie pozwoliło na znaczną dozę niezależności od Rzymu, z której Tesaloniczanie nie chcieli zrezygnować. 18

Także: „żona” (przyp. tłum.). Dosłownie: „wydać zarządzenie, zarządzić” (przyp. tłum.). 20 Dosłownie: „być oddalonym” (przyp. tłum.). 19

S t r o n a | 11 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Tak więc zachowanie urzędników miejskich w tej sytuacji było imponujące, biorąc pod uwagę okoliczności, które wymuszały na wszystkich miastach pełną zależność od Rzymu. Podobieństwo do niedawnych wydarzeń w Rzymie mogło doprowadzić do ciężkiej kary dla nowych chrześcijan w postaci więzienia, a nawet śmierci. Zamiast tego władze miasta zareagowały w tej sytuacji zupełnie niezależnie i swobodnie (Dz 16,22-40). Zebrały od nowych chrześcijan znaczną kwotę pieniędzy jako gwarancję tego, że działalność Pawła i Sylasa nie stanie się przyczyną żadnych niepokojów społecznych. Następnie przywódcy pozwolili każdemu z nich swobodnie opuścić miasto. Dz 16,22 BW

Wraz z nimi wystąpił też przeciwko nim tłum, a pretorzy, zdarłszy z nich szaty, kazali ich siec rózgami; BT Zbiegł się tłum przeciwko nim, a pretorzy kazali zedrzeć z nich szaty i siec ich rózgami.. BWP Zaraz też zbiegł się tłum wyraźnie im nieżyczliwy, a pretorzy kazali zedrzeć z nich szaty i wychłostać ich rózgami. BG I powstało pospólstwo przeciwko nim, a hetmani rozdarłszy szaty ich, kazali je siec rózgami. TR και I συνεπεστη RZUCIŁ SIĘ ο οχλος TŁUM κατ NA αυτων NICH και I οι στρατηγοι DOWÓDCY WOJSKA περιρρηξαντες ROZDARŁSZY αυτων ICH τα ιματια SZATY εκελευον ROZKAZALI ραβδιζειν CHŁOSTAĆ

Dz 16,23 BW

A gdy im wiele razów zadali, wrzucili ich do więzienia i nakazali stróżowi więziennemu, aby ich bacznie strzegł. BT Po wymierzeniu wielu razów wtrącili ich do więzienia, przykazując strażnikowi więzienia, aby ich dobrze pilnował. BWP Po wielu uderzeniach wtrącono ich do więzienia, nakazując strażnikowi, żeby ich dobrze pilnował. BG A gdy im wiele plag zadali, wrzucili je do więzienia przykazawszy stróżowi więzienia, aby ich dobrze opatrzył. TR πολλας WIELE τε επιθεντες WYMIERZYWSZY αυτοις IM πληγας UDERZEŃ εβαλον WRZUCILI εις DO φυλακην WIĘZIENIA παραγγειλαντες POLECIWSZY τω δεσμοφυλακι STRAŻNIKOWI WIĘZIENNEMU ασφαλως PEWNIE τηρειν PILNOWAĆ αυτους ICH

Dz 16,24 BW

Ten, otrzymawszy taki rozkaz, wtrącił ich do wewnętrznego lochu, a nogi ich zakuł w dyby. BT Ten, otrzymawszy taki rozkaz, wtrącił ich do wewnętrznego lochu i dla bezpieczeństwa zakuł im nogi w dyby. BWP Otrzymawszy taki rozkaz [strażnik] wtrącił ich do lochu w samym środku więzienia, a nadto, dla większego bezpieczeństwa, zakuł ich w dyby. BG Który wziąwszy takie rozkazanie, wsadził je do najgłębszego więzienia, a nogi ich zamknął w kłodę. TR ος KTÓRY παραγγελιαν POLECENIE τοιαυτην TAKIE ειληφως OTRZYMAWSZY εβαλεν WRZUCIŁ αυτους ICH εις DO την εσωτεραν WEWNĘTRZNEGO φυλακην

S t r o n a | 12 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca WIĘZIENIA και I τους ποδας NOGI αυτων ICH ησφαλισατο ZABEZPIECZYŁ εις W το ξυλον DREWNIE

Dz 16,25 BW

A około północy Paweł i Sylas modlili się i śpiewem wielbili Boga, więźniowie zaś przysłuchiwali się im. BT O północy Paweł i Sylas modlili się, śpiewając hymny Bogu. A więźniowie im się przysłuchiwali. BWP Około północy, gdy Paweł i Sylas modlili się i śpiewali Bogu na chwałę, a wszyscy więźniowie słuchali ich pilnie, BG A o północy Paweł i Sylas modląc się, chwalili Boga pieśniami, tak że je słyszeli więźniowie. TR κατα W δε ZAŚ το μεσονυκτιον ŚRODKU NOCY παυλος PAWEŁ και I σιλας SYLAS προσευχομενοι MODLĄC SIĘ υμνουν ŚPIEWALI NA CHWAŁĘ τον θεον BOGU επηκροωντο SŁUCHALI δε ZAŚ αυτων ICH οι δεσμιοι UWIĘZIENI

Dz 16,26 BW

Nagle powstało wielkie trzęsienie ziemi, tak że się zachwiały fundamenty więzienia i natychmiast otworzyły się wszystkie drzwi, a więzy wszystkich się rozwiązały. BT Nagle powstało silne trzęsienie ziemi, tak że zachwiały się fundamenty więzienia. Natychmiast otwarły się wszystkie drzwi i ze wszystkich opadły kajdany. BWP powstało nagle silne trzęsienie ziemi, tak że całe więzienie zachwiało się aż do fundamentów. Otwarły się też wszystkie drzwi i z wszystkich opadły kajdany. BG I powstało z prędka wielkie trzęsienie ziemi, że się poruszyły grunty więzienia, i zarazem się otworzyły wszystkie drzwi, i wszystkich się związki rozwiązały. TR αφνω NAGLE δε ZAŚ σεισμος TRZĘSIENIE εγενετο POWSTAŁO μεγας WIELKIE ωστε TAK ŻEBY σαλευθηναι WSTRZĄSNĄĆ τα θεμελια FUNDAMENTAMI του δεσμωτηριου WIĘZIENIA ανεωχθησαν ZOSTAŁY OTWARTE τε παραχρημα NATYCHMIAST αι θυραι DRZWI πασαι WSZYSTKIE και I παντων WSZYSTKIE τα δεσμα WIĘZY ανεθη ZOSTAŁY ROZLUŹNIONE

Dz 16,27 BW

A gdy się przebudził stróż więzienny i ujrzał otwarte drzwi więzienia, dobył miecza i chciał się zabić, sądząc, że więźniowie uciekli. BT Gdy strażnik więzienia zerwał się ze snu i zobaczył drzwi więzienia otwarte, dobył miecza i chciał się zabić, sądząc, że więźniowie uciekli. BWP A strażnik, gdy się przebudził i zobaczył, że drzwi więzienia były otwarte, dobył miecza, żeby się zabić; był bowiem przekonany, że więźniowie zbiegli. BG A ocuciwszy się stróż więzienia i ujrzawszy otworzone drzwi u więzienia, dobył miecza, chcąc się sam zabić, mniemając, iż więźniowie pouciekali. TR εξυπνος ZBUDZONYM δε ZAŚ γενομενος STAWSZY SIĘ ο δεσμοφυλαξ STRAŻNIK WIĘZIENNY και I ιδων UJRZAWSZY ανεωγμενας OTWARTE τας θυρας DRZWI της φυλακης WIĘZIENIA σπασαμενος WYCIĄGNĄWSZY μαχαιραν MIECZ εμελλεν ZAMIERZAŁ εαυτον SIEBIE αναιρειν ZABIĆ νομιζων SĄDZĄC, ŻE εκπεφευγεναι NADAL UCIEKAJĄ21 τους δεσμιους UWIĘZIENI

Dosłownie: „uciekać” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 13 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Dz 16,28 BW

Lecz Paweł odezwał się donośnym głosem, mówiąc: Nie czyń sobie nic złego, bo jesteśmy tu wszyscy. BT Nie czyń sobie nic złego, bo jesteśmy tu wszyscy! – krzyknął Paweł na cały głos. BWP Ale Paweł zawołał na cały głos: Nie czyń sobie nic złego, bo jesteśmy tu wszyscy! BG Lecz Paweł zawołał głosem wielkim, mówiąc: Nie czyń sobie nic złego: bo jesteśmy sami wszyscy. TR εφωνησεν ODEZWAŁ SIĘ δε ZAŚ φωνη GŁOSEM μεγαλη WIELKIM ο παυλος PAWEŁ λεγων MÓWIĄC μηδεν NICZEGO πραξης NIE RÓB22 σεαυτω SOBIE κακον ZŁEGO απαντες WSZYSCY γαρ BOWIEM εσμεν JESTEŚMY ενθαδε TUTAJ

Dz 16,29 BW

Zażądał wtedy światła, wbiegł do środka i drżąc cały, przypadł do nóg Pawła i Sylasa, BT Wtedy [tamten] zażądał światła, wskoczył do [lochu] i przypadł drżący do stóp Pawła i Sylasa. BWP Wtedy [strażnik] zażądał światła, wskoczył [do lochu] i drżąc cały upadł do nóg Pawłowi i Sylasowi. BG A kazawszy zaświecić, wpadł tam, a drżąc przypadł do nóg Pawłowi i Syli: TR αιτησας PROSZĄC δε ZAŚ φωτα O ŚWIATŁA εισεπηδησεν WPADŁ και I εντρομος TRZĘSĄCYM SIĘ γενομενος STAWSZY SIĘ προσεπεσεν PRZYPADŁ τω παυλω DO PAWŁA και I τω σιλα DO SYLASA

Dz 16,30 BW

I wyprowadziwszy ich na zewnątrz, rzekł: Panowie, co mam czynić, abym był zbawiony? BT A wyprowadziwszy ich na zewnątrz, rzekł: Panowie, co mam czynić, aby się zbawić? BWP A potem, wyprowadziwszy ich na zewnątrz, zapytał: Panowie, co mam czynić, żeby się zbawić? BG A wywiódłszy je z więzienia, rzekł: Panowie! co mam czynić, abym był zbawiony? TR και I προαγαγων WYPROWADZIWSZY αυτους ICH εξω NA ZEWNĄTRZ εφη POWIEDZIAŁ κυριοι PANOWIE τι CO με MNIE δει TRZEBA ποιειν CZYNIĆ ινα σωθω ABYM ZOSTAŁ OCALONY

Dz 16,31 BW BT BWP BG TR

A oni rzekli: Uwierz w Pana Jezusa, a będziesz zbawiony, ty i twój dom. Uwierz w Pana Jezusa – odpowiedzieli mu – a zbawisz siebie i swój dom. I odpowiedzieli mu: Uwierz w Pana Jezusa, a zbawisz siebie i cały twój dom. A oni rzekli: Wierz w Pana Jezusa Chrystusa, a będziesz zbawiony, ty i dom twój. οι CI δε ZAŚ ειπον POWIEDZIELI πιστευσον POLEGAJ επι NA τον κυριον PANU ιησουν JEZUSIE χριστον NAMASZCZONYM και I σωθηση OCALONY BĘDZIESZ συ TY και I ο οικος DOM σου TWÓJ Dz 16,32

BW BT 22

I głosili Słowo Pańskie jemu i wszystkim, którzy byli w jego domu. Opowiedzieli więc naukę Pana jemu i wszystkim jego domownikom.

Dosłownie: „robiłbyś” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 14 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP Przedstawili więc naukę o Panu jemu i wszystkim jego domownikom. BG I opowiadali mu słowo Pańskie i wszystkim, którzy byli w domu jego. TR και I ελαλησαν OPOWIEDZIELI αυτω MU τον λογον SŁOWO του κυριου PANA και I πασιν WSZYSTKIM τοις TYM εν W τη οικια DOMU αυτου JEGO

Dz 16,33 BW

Tejże godziny w nocy zabrał ich ze sobą, obmył ich rany, i zaraz został ochrzczony on i wszyscy jego domownicy. BT Tej samej godziny w nocy wziął ich ze sobą, obmył rany i natychmiast przyjął chrzest wraz z całym swym domem. BWP A on tej samej godziny jeszcze wziął ich w nocy do siebie, opatrzył im rany i przyjął chrzest z całym swoim domem. BG A wziąwszy je onejże godziny w nocy, omył rany ich i ochrzcił się zaraz, on i wszyscy domownicy jego. TR και I παραλαβων WZIĄWSZY αυτους ICH εν W εκεινη TEJ τη ωρα GODZINIE της νυκτος NOCY ελουσεν WYKĄPAŁ απο OD των πληγων UDERZEŃ23 και I εβαπτισθη ZOSTAŁ ZANURZONY αυτος ON και I οι CI αυτου JEGO παντες WSZYSCY παραχρημα NATYCHMIAST

Dz 16,34 BW

I wprowadził ich do swego domu, zastawił stół i weselił się wraz z całym swoim domem, że uwierzył w Boga. BT Wprowadził ich też do swego mieszkania, zastawił stół i razem z całym domem cieszył się bardzo, że uwierzył Bogu. BWP Potem wprowadził ich do swego mieszkania, posadził przy obficie zastawionym stole i razem z całym swoim domem radował się bardzo, że uwierzył Bogu. BG A wprowadziwszy je do domu swego, nagotował im stół i weselił się ze wszystkim domem swoim, uwierzywszy Bogu. TR αναγαγων WPROWADZIWSZY τε αυτους ICH εις DO τον οικον DOMU αυτου JEGO παρεθηκεν POSTAWIŁ OBOK τραπεζαν STÓŁ24 και I ηγαλλιασατο RADOWAŁ SIĘ25 πανοικι Z CAŁYM DOMEM πεπιστευκως NADAL WIERZĄC τω θεω BOGU

Dz 16,35 BW

A gdy nastał dzień, posłali pretorzy pachołków, mówiąc: Zwolnij tych ludzi. BT Kiedy nastał dzień, pretorzy posłali liktorów z rozkazem: Zwolnij tych ludzi! BWP Kiedy zaś nastał dzień, pretorzy posłali do więzienia liktorów z rozkazem: Zwolnij tych ludzi. BG A gdy był dzień, posłali hetmani sługi miejskie, mówiąc: Wypuść one ludzie. TR ημερας ZA DNIA δε ZAŚ γενομενης STAJĄCEGO SIĘ απεστειλαν WYSŁALI οι στρατηγοι DOWÓDCY WOJSKA τους ραβδουχους MAJĄCYCH RÓZGI26 λεγοντες MÓWIĄCY απολυσον UWOLNIJ τους ανθρωπους LUDZI εκεινους TYCH

Także: „ran” (przyp. tłum.). Także: „potrawy na stole, jedzenie” (przyp. tłum.). 25 Dosłownie: „skakał ponad miarę”; od αγαν – „(na)zbyt, nadmiernie” oraz αλλομαι – „skakać, tańczyć” (przyp. tłum.). 26 Chodzi zapewne o liktorów rzymskich, którzy nosili opartą na lewym ramieniu wiązkę rózg (tzw. fasces) powiązanych ze sobą czerwonym rzemieniem z wetkniętym w nie toporem (symbol władzy nad życiem). Fasces były symbolem władzy. Stąd też pochodzi słowo faszyzm (przyp. tłum.) 24

S t r o n a | 15 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Dz 16,36 BW

Stróż więzienny zaś oznajmił te słowa Pawłowi: Pretorzy przysłali polecenie, że macie być zwolnieni; przeto wyjdźcie teraz i idźcie w pokoju. BT Strażnik więzienia oznajmił Pawłowi ten rozkaz: Pretorzy przysłali, aby was wypuścić. BWP Strażnik więzienia natychmiast oznajmił ten rozkaz Pawłowi, mówiąc: Pretorzy przysłali polecenie, żeby was wypuścić. BG I oznajmił stróż więzienia te słowa Pawłowi, iż hetmani posłali, abyście byli wypuszczeni: teraz tedy wyszedłszy, idźcie w pokoju. TR απηγγειλεν DONIÓSŁ δε ZAŚ ο δεσμοφυλαξ STRAŻNIK WIĘZIENNY τους λογους SŁOWA τουτους TE προς DO τον παυλον PAWŁA οτι ŻE απεσταλκασιν WYSYŁAJĄ οι στρατηγοι DOWÓDCY WOJSKA ινα απολυθητε ABYŚCIE ZOSTALI UWOLNIENI νυν TERAZ ουν ZATEM εξελθοντες WYSZEDŁSZY πορευεσθε WYRUSZAJCIE εν W ειρηνη POKOJU

Dz 16,37 BW

Paweł zaś rzekł do nich: Wychłostawszy nas, obywateli rzymskich, publicznie bez sądu, wrzucili nas do więzienia; teraz zaś potajemnie nas wypędzają? Nie, niech raczej sami przyjdą i wyprowadzą nas. BT Wyjdźcie więc teraz i idźcie w pokoju! Ale Paweł powiedział do nich: Publicznie, bez sądu, ubiczowali nas, obywateli rzymskich, i wtrącili do więzienia, a teraz cichaczem nas wyrzucają? O, nie! Niech tu sami przyjdą i wyprowadzą nas! BWP Wyjdźcie więc z więzienia i idźcie sobie spokojnie. Lecz Paweł rzekł na to: Na oczach wszystkich i bez żadnego sądu biczowali nas, obywateli rzymskich, potem wtrącili nas do więzienia, a teraz cichaczem chcą się nas pozbyć? O, nie! Niech przyjdą tu sami i wyprowadzą nas. BG Ale im Paweł rzekł: Usiekłszy nas jawnie rózgami nie przekonanych, gdyżeśmy są ludzie Rzymianie, wrzucili do więzienia; a teraz nas potajemnie wyganiają? Nic z tego; ale sami niech przyjdą i wyprowadzą nas. TR ο δε ZAŚ παυλος PAWEŁ εφη POWIEDZIAŁ προς DO αυτους NICH δειραντες OBIWSZY ημας NAS δημοσια PUBLICZNIE ακατακριτους NIE OSĄDZONYCH ανθρωπους LUDZI ρωμαιους RZYMIANAMI υπαρχοντας BĘDĄCYCH εβαλον WRZUCILI εις DO φυλακην WIĘZIENIA και I νυν TERAZ λαθρα UKRADKIEM ημας NAS εκβαλλουσιν WYPĘDZAJĄ ου NIE γαρ BOWIEM αλλα ALE ελθοντες PRZYSZEDŁSZY αυτοι ONI ημας NAS εξαγαγετωσαν NIECH WYPROWADZĄ

Dz 16,38 BW

Pachołkowie zaś donieśli pretorom te słowa. A ci gdy usłyszeli, że są Rzymianami, zlękli się. BT Liktorzy oznajmili te słowa pretorom. Ci przestraszyli się, usłyszawszy, że [tamci] są Rzymianami. BWP Skoro tylko liktorzy powtórzyli te słowa pretorom, ci przerazili się na wiadomość, że mają do czynienia z obywatelami rzymskimi. BG Tedy powiedzieli hetmanom słudzy miejscy te słowa. I zlękli się, usłyszawszy, że byli Rzymianie, TR ανηγγειλαν DONIEŚLI δε ZATEM τοις στρατηγοις DOWÓDCOM WOJSKA οι ραβδουχοι MAJĄCYCH RÓZGI τα ρηματα SŁOWA ταυτα TE και I εφοβηθησαν PRZESTRASZYLI SIĘ ακουσαντες USŁYSZAWSZY οτι ŻE ρωμαιοι RZYMIANAMI εισιν SĄ

S t r o n a | 16 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Dz 16,39 BW

I przyszedłszy, przeprosili ich, wyprowadzili i prosili, żeby opuścili miasto. BT Przyszli, przeprosili ich i wyprowadziwszy, prosili, aby opuścili miasto. BWP Sami, bracia, wiecie dobrze, że nie na próżno przybyliśmy do was. BG Przyszli więc co prędzej, przeprosili ich i wyprowadziwszy z więzienia wzywali, aby co rychlej opuścili miasto. TR και I ελθοντες PRZYSZEDŁSZY παρεκαλεσαν PROSILI αυτους ICH και I εξαγαγοντες WYPROWADZIWSZY ηρωτων PROSILI εξελθειν ABY WYSZLI27 της πολεως Z MIASTA

Dz 16,40 BW

Gdy zaś wyszli z więzienia, wstąpili do Lidii, a ujrzawszy braci, dodali im otuchy i odeszli. BT Oni zaś, wyszedłszy z więzienia, wstąpili do Lidii, zobaczyli się z braćmi, pocieszyli ich i odeszli. BWP Wtedy oni, wyszedłszy z więzienia, wstąpili jeszcze do Lidii, zobaczyli się z braćmi i podniósłszy ich na duchu, odeszli. BG Wyszedłszy tedy z więzienia, weszli do Lidyi, a ujrzawszy braci pocieszyli je i odeszli. TR εξελθοντες WYSZEDŁSZY δε ZAŚ εκ Z της φυλακης WIĘZIENIA εισηλθον PRZYSZLI εις DO την λυδιαν LIDII και I ιδοντες UJRZAWSZY τους αδελφους BRACI παρεκαλεσαν POCIESZYLI αυτους ICH και I εξηλθον WYSZLI

Zazdrość i zawiść mogą nas zniszczyć. Czego możemy się nauczyć z życia i nauczania Jezusa, abyśmy potrafili odnieść zwycięstwo nad tymi śmiercionośnymi uczuciami?

Dosłownie: „wyjść” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 17 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Poniedziałek – 9 lipca

ZDARZENIE W BEREI

rześladowanie może być dwukierunkowe. Często jest prowokowane przez złośliwe oszczerstwa przeciwko tym, którzy nie zrobili nic złego (skąd my to znamy?). Może jednak być także spowodowane przez niewłaściwe działania ze strony wierzących (1 P 3,13-16; 4,12-16).

1 P 3,13 BW

I któż wyrządzi wam co złego, jeżeli będziecie gorliwymi rzecznikami dobrego? BT Kto zaś wam zaszkodzi, jeżeli gorliwi będziecie w czynieniu dobra? BWP Zresztą któż wam będzie przeszkadzał w gorliwym spełnianiu dobrych uczynków? BG I któż jest, co by wam złe uczynił, jeźlibyście dobrego naśladowcami byli? TR και I τις KTO ο κακωσων CHCĄCY SKRZYWDZIĆ28 υμας WAS εαν JEŚLI του αγαθου DOBRA μιμηται NAŚLADOWCAMI γενησθε STALIŚCIE SIĘ

1 P 3,14 BW

Ale chociażbyście nawet mieli cierpieć dla sprawiedliwości, błogosławieni jesteście. Nie lękajcie się więc gróźb ich i nie trwóżcie się. BT Ale jeżelibyście nawet coś wycierpieli dla sprawiedliwości, błogosławieni jesteście. Nie obawiajcie się zaś ich groźby i nie dajcie się zaniepokoić! BWP A nawet gdybyście z powodu waszej sprawiedliwości musieli cierpieć – to błogosławieni jesteście. Tylko nie obawiajcie się ich gróźb i nie dajcie się zastraszyć. BG Ale chociażbyście też cierpieli dla sprawiedliwości, błogosławieni jesteście, a strachu ich nie lękajcie się, ani trwożcie sobą, ale Pana Boga poświęcajcie w sercach waszych. TR αλλ ALE ει και πασχοιτε I MOŻECIE CIERPIEĆ δια PRZEZ δικαιοσυνην SPRAWIEDLIWOŚĆ μακαριοι SZCZĘŚLIWI τον δε ZAŚ φοβον LĘKU αυτων ICH μη NIE φοβηθητε LĘKAJCIE SIĘ μηδε ANI NIE ταραχθητε BYŚCIE ZANIEPOKOJENI BYLI

1 P 3,15 BW

Lecz Chrystusa Pana poświęcajcie w sercach waszych, zawsze gotowi do obrony przed każdym, domagającym się od was wytłumaczenia się z nadziei waszej, BT Pana zaś Chrystusa uznajcie w sercach waszych za Świętego i bądźcie zawsze gotowi do obrony wobec każdego, kto domaga się od was uzasadnienia tej nadziei, która w was jest. BWP Chrystusa zaś czcijcie w sercach waszych jak waszego Pana i zawsze bądźcie gotowi udzielić odpowiedzi tym, którzy pragnęliby wyjaśnień co do ożywiającej was nadziei.

W rozumieniu: „będzie chciał skrzywdzić”; dosłownie: „będzie krzywdzący” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 18 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BG

Bądźcie zawsze gotowi ku daniu odpowiedzi każdemu domagającemu się od was rachunku o tej nadziei, która w was jest, z cichością i z bojaźnią, mając sumienie dobre; κυριον PANA δε ZAŚ τον θεον BOGA αγιασατε POŚWIĘCAJCIE εν W ταις καρδιαις SERCACH υμων WASZYCH ετοιμοι PRZYGOTOWANI δε ZAŚ αει ZAWSZE προς απολογιαν NA OBRONĘ παντι KAŻDEMU τω αιτουντι PROSZĄCEMU O υμας WAS λογον SŁOWO περι O της εν WŚRÓD υμιν WAS ελπιδος NADZIEI μετα Z πραυτητος ŁAGODNOŚCIĄ και I φοβου LĘKIEM

1 P 3,16 BW

Lecz czyńcie to z łagodnością i szacunkiem. Miejcie sumienie czyste, aby ci, którzy zniesławiają dobre chrześcijańskie życie wasze, zostali zawstydzeni, że was spotwarzali. BT A z łagodnością i bojaźnią [Bożą] zachowujcie czyste sumienie, ażeby ci, którzy oczerniają wasze dobre postępowanie w Chrystusie, doznali zawstydzenia właśnie przez to, co wam oszczerczo zarzucają. BWP Czyńcie to jednak z całą skromnością, łagodnie, z zachowaniem pełnego spokoju sumienia, a wówczas ci, którzy wypowiadają się źle o waszym postępowaniu w Chrystusie, zostaną zawstydzeni z powodu rzucanych na was oszczerstw. BG Aby w tem, w czem was pomawiają jako złoczyńców, zawstydzili się ci, którzy naganę dawają waszemu dobremu obcowaniu w Chrystusie. TR συνειδησιν SUMIENIE εχοντες MAJĄC αγαθην DOBRE ινα ABY εν W ω CZYM καταλαλωσιν OCZERNIALIBY υμων WAS ως JAK κακοποιων ZŁO WYRZĄDZAJĄCY καταισχυνθωσιν ZOSTALI ZAWSTYDZENI οι CI επηρεαζοντες UBLIŻAJĄCY υμων WAM την αγαθην DOBREMU εν W χριστω NAMASZCZONYM αναστροφην OBRACANIU SIĘ

1 P 4,12 BW

Najmilsi! Nie dziwcie się, jakby was coś niezwykłego spotkało, gdy was pali ogień, który służy doświadczeniu waszemu, BT Umiłowani! Temu żarowi, który pośrodku was trwa dla waszego doświadczenia, nie dziwcie się, jakby was spotykało coś niezwykłego, BWP Nie dziwcie się, najmilsi, jakoby spotkało was coś niezwykłego, ponieważ został rozpalony wśród was potężny ogień, i to w tym celu, żeby was wypróbować. BG Najmilsi! niech wam nie będzie rzeczą dziwną ten ogień, który na was przychodzi ku doświadczeniu waszemu, jakoby co obcego na was przychodziło; TR αγαπητοι UMIŁOWANI MIŁOŚCIĄ AGAPE μη NIE ξενιζεσθε BĄDŹCIE ZASKOCZENI τη εν W υμιν WAS πυρωσει PALENIU προς KU πειρασμον PRÓBIE υμιν WAM γινομενη STAJĄCEMU SIĘ ως JAK ξενου NIEZWYKŁEGO υμιν WAM συμβαινοντος PRZYTRAFIAJĄCEGO SIĘ

1 P 4,13 BW

Ale w tej mierze, jak jesteście uczestnikami cierpień Chrystusowych, radujcie się, abyście i podczas objawienia chwały jego radowali się i weselili. BT ale cieszcie się, im bardziej jesteście uczestnikami cierpień Chrystusowych, abyście się cieszyli i radowali przy objawieniu się Jego chwały. BWP Przeciwnie, powinniście się raczej radować, bo w ten sposób stajecie się uczestnikami cierpień Chrystusa i dzięki temu właśnie będziecie się radować i weselić, gdy się objawi pełnia Jego chwały.

S t r o n a | 19 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BG TR

Ale radujcie się z tego, żeście uczestnikami ucierpienia Chrystusowego, abyście się i w objawienie chwały jego z radością weselili. αλλα ALE καθο O ILE κοινωνειτε JESTEŚCIE UCZESTNIKAMI τοις του χριστου NAMASZCZONEGO παθημασιν CIERPIEŃ χαιρετε CIESZCIE SIĘ ινα ABYŚCIE και I εν W τη αποκαλυψει ODSŁONIĘCIU της δοξης CHWAŁY αυτου JEGO χαρητε CIESZYLI SIĘ αγαλλιωμενοι RADUJĄC SIĘ29

1 P 4,14 BW

Błogosławieni jesteście, jeśli was znieważają dla imienia Chrystusowego, gdyż Duch chwały, Duch Boży, spoczywa na was. BT Błogosławieni [jesteście], jeżeli złorzeczą wam z powodu imienia Chrystusa, albowiem Duch chwały, Boży Duch na was spoczywa. BWP Błogosławieni jesteście, gdy złorzeczą wam z powodu imienia Chrystusa, albowiem spoczywa na nas Duch chwały [to jest] Duch Boży. BG Jeźli was lżą dla imienia Chrystusowego, błogosławieni jesteście, gdyż on Duch chwały a Duch Boży odpoczywa na was, który względem nich bywa bluźniony, ale względem was bywa uwielbiony. TR ει JEŻELI ονειδιζεσθε JESTEŚCIE PRZEDMIOTEM OBELG εν W ονοματι IMIENIU χριστου NAMASZCZONEGO μακαριοι SZCZĘŚLIWI οτι BOWIEM το TEN της δοξης CHWAŁY και I το TEN του θεου BOGA πνευμα DUCH εφ NA υμας WAS αναπαυεται ODPOCZYWA κατα WŚRÓD μεν αυτους NICH βλασφημειται JEST PROFANOWANY κατα WŚRÓD δε ZAŚ υμας WAS δοξαζεται JEST CHWALONY

1 P 4,15 BW

A niech nikt z was nie cierpi jako zabójca albo złodziej, albo złoczyńca, albo jako człowiek, który się wtrąca do cudzych spraw. BT Nikt jednak z was niech nie cierpi jako zabójca albo złodziej, albo złoczyńca, albo jako [niepowołany] nadzorca obcych dóbr. BWP Oby tylko nikt z was nie cierpiał dlatego, że jest na przykład mordercą, złodziejem, złoczyńcą lub tym, który zajmuje się [w sposób niewłaściwy] cudzymi sprawami. BG A żaden z was niech nie cierpi jako mężobójca, albo złodziej, albo złoczyńca, albo jako w cudzy urząd się wtrącający. TR μη NIE γαρ BOWIEM τις KTOŚ υμων Z WAS πασχετω NIECH CIERPI30 ως JAK φονευς ZABÓJCA η LUB κλεπτης ZŁODZIEJ η LUB κακοποιος ZŁO WYRZĄDZAJĄCY η LUB ως JAK αλλοτριοεπισκοπος NADZORUJĄCY CUDZE

1 P 4,16 BW

Wszakże jeśli cierpi jako chrześcijanin, niech tego nie uważa za hańbę, niech raczej tym imieniem wielbi Boga. BT Jeżeli zaś [cierpi] jako chrześcijanin, niech się nie wstydzi, ale niech wychwala Boga w tym imieniu. BWP Natomiast jeśli ktoś cierpi dlatego, że jest chrześcijaninem, niech się tego nie wstydzi, ale niech raczej dziękuje Bogu za to, że dane mu jest nosić tak zaszczytne imię. BG Lecz jeźli cierpi jako chrześcijanin, niech się nie wstydzi, owszem niech chwali Boga w tej mierze.

Dosłownie: „skacząc(y) ponad miarę”; od αγαν – „(na)zbyt, nadmiernie” oraz αλλομαι – „skakać, tańczyć” (przyp. tłum.). 30 W rozumieniu: „niech nikt z was nie cierpi” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 20 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca TR

ει JEŻELI δε ZAŚ ως JAK χριστιανος NAŚLADOWCA NAMASZCZONEGO μη αισχυνεσθω NIECH NIE WSTYDZI SIĘ δοξαζετω NIECH CHWALI δε ALE τον θεον BOGA εν W τω μερει DOLI31 τουτω TEJ

Jest bardzo prawdopodobne, że zamieszanie w Tesalonikach zostało zainispirowane nie tylko przez zazdrosnych przeciwników Pawła, ale również przez nieprawidłowe działania nowych wierzących. Z obydwu listów do Tesaloniczan wynika, że Paweł poważnie obawiał się o brak odpowiedniego zachowania niektórych wiernych w Kościele. Paweł wzywa chrześcijan w Tesalonikach, aby prowadzili ciche i spokojne życie, zachowując się poprawnie wśród swoich pogańskich sąsiadów (1 Tes 4,11.12). 1 Tes 4,11 BW

I gorliwie się starali prowadzić żywot cichy, pełnić swe obowiązki i pracować własnymi rękami, jak wam przykazaliśmy, BT Zachęcam was jedynie, bracia, abyście coraz bardziej się doskonalili i starali zachować spokój, spełniać własne obowiązki i pracować swoimi rękami, jak to wam przykazaliśmy, BWP Starajcie się zachować spokój, wypełniać wasze obowiązki i pracować własnymi rękami zgodnie z naszymi uprzednimi zaleceniami. BG I pilnie się starali, abyście spokojnymi byli i rzeczy swoich pilnowali, i pracowali własnymi rękami swemi, jakośmy wam przykazali; TR και I φιλοτιμεισθαι STARAĆ SIĘ ησυχαζειν ŻYĆ W POKOJU και I πρασσειν ZAŁATWIAĆ τα ιδια SWOJE SPRAWY και I εργαζεσθαι PRACOWAĆ ταις ιδιαις SWOIMI χερσιν RĘKAMI υμων WASZYMI καθως JAK υμιν WAM παρηγγειλαμεν NAKAZALIŚMY 1 Tes 4,12 BW

Tak abyście wobec tych, którzy są poza zborem, uczciwie postępowali i na niczyją pomoc nie byli zdani. BT żebyście wobec tych, którzy pozostają na zewnątrz, postępowali szlachetnie, a nie będziecie potrzebować nikogo. BWP Zachowujcie się też godnie wobec tych, którzy nie należą do społeczności chrześcijańskiej, i nie bądźcie dla nikogo ciężarem. BG Abyście uczciwie chodzili przed obcymi, a w niczem abyście nie mieli niedostatku. TR ινα ABYŚCIE περιπατητε ZACHOWYWALI SIĘ ευσχημονως PRZYZWOICIE προς CO DO τους TYCH εξω NA ZEWNĄTRZ και I μηδενος χρειαν εχητε NIE ODCZUWALI ŻADNEGO BRAKU32

Karci także niesfornych spośród nich (1 Tes 5,14). 1 Tes 5,14 BW

Wzywamy was też, bracia, napominajcie niesfornych, pocieszajcie bojaźliwych, podtrzymujcie słabych, bądźcie wielkoduszni wobec wszystkich.

Także: „roli, części, losie, udziale” (przyp. tłum.). Ciąg dalszy myśli „ινα ABYŚCIE”. Dosłownie: „μηδενος ŻADNEJ χρειαν POTRZEBY εχητε MIELI” (przyp. tłum.). 32

S t r o n a | 21 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BT

Prosimy was, bracia, upominajcie niekarnych, pocieszajcie małodusznych, przygarniajcie słabych, a dla wszystkich bądźcie cierpliwi. BWP Prosimy was też, bracia, abyście zachęcali do pracy opieszałych, dodawali otuchy małodusznym, otaczali opieką słabych, a dla wszystkich byli cierpliwi. BG A prosimy was, bracia! napominajcie tych, którzy nie stoją w rzędzie, cieszcie bojaźliwych, znaszajcie słabych, nieskwapliwymi bądźcie przeciwko wszystkim; TR παρακαλουμεν PROSIMY δε ZAŚ υμας WAS αδελφοι BRACIA νουθετειτε PRZEMAWIAJCIE DO ROZUMU33 τους ατακτους NIE USTAWIONYM W SZYKU BOJOWYM34 παραμυθεισθε POCIESZAJCIE35 τους ολιγοψυχους TRWOŻLIWYCH αντεχεσθε TRZYMAJCIE SIĘ των ασθενων SŁABYCH μακροθυμειτε BĄDŹCIE CIERPLIWYMI προς DLA παντας WSZYSTKICH

W swoich listach Paweł nakazuje także unikać tych członków społeczności, którzy nie podporządkowują się ustalonemu porządkowi (2 Tes 3,6.7). 2 Tes 3,6 BW

Nakazujemy wam, bracia, w imieniu Pana Jezusa Chrystusa, abyście stronili od każdego brata, który żyje nieporządnie, a nie według nauki, którą otrzymaliście od nas. BT Nakazujemy wam, bracia, w imię Pana naszego, Jezusa Chrystusa, abyście stronili od każdego brata, który postępuje wbrew porządkowi, a nie zgodnie z tradycją, którą przejęliście od nas. BWP Nakazujemy wam, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście stronili od każdego brata, który gnuśnieje bezczynnie i lekceważy sobie pouczenia, jakie otrzymaliście od nas. BG A rozkazujemy wam, bracia! w imieniu Pana naszego, Jezusa Chrystusa, abyście się odłączyli od każdego brata nieporządnie chodzącego, a nie według podanej nauki, którą wziął od nas. TR παραγγελλομεν NAKAZUJEMY δε ZAŚ υμιν WAM αδελφοι BRACIA εν W ονοματι IMIENIU του κυριου PANA ημων NASZEGO ιησου JEZUSA χριστου NAMASZCZONEGO στελλεσθαι POWSTRZYMYWAĆ SIĘ36 υμας WY απο OD παντος KAŻDEGO αδελφου BRATA ατακτως NIEZDYSCYPLINOWANIE37 περιπατουντος ZACHOWUJĄCEGO SIĘ38 και I μη NIE κατα WEDŁUG την παραδοσιν PRZEKAZU ην KTÓRY παρελαβεν DOSTALI παρ OD ημων NAS

2 Tes 3,7 BW

Sami bowiem wiecie, jak nas należy naśladować, ponieważ nie żyliśmy między wami nieporządnie BT Sami bowiem wiecie, jak należy nas naśladować, bo nie wzbudzaliśmy wśród was niepokoju BWP Wiecie przecież, jak powinniście żyć, by można było powiedzieć, że nas naśladujecie: nie byliśmy wśród was bezczynni, BG Albowiem sami wiecie, jako nas potrzeba naśladować, ponieważeśmy nie żyli między wami nieporządnie; 33

Także: „napominajcie, ostrzegajcie”; od „νους” – rozum (przyp. tłum.). Także: „niezdyscyplinowanym, bezładnym”; od „τασσω” – ustawiać w szyku bojowym, na stanowisku, na pozycji (przyp. tłum.). 35 Także: „zachęcajcie” (przyp. tłum.). 36 W rozumieniu: „abyście unikali, powstrzymywali się” (przyp. tłum.). 37 Dosłownie: „nie ustawiony w szyku bojowym”, stąd także: „w sposób niezdyscyplinowany, bezładny” (przyp. tłum.). 38 Także: „żyjącego” (przyp. tłum.). 34

S t r o n a | 22 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca TR

αυτοι SAMI γαρ BOWIEM οιδατε WIECIE πως JAK δει TRZEBA μιμεισθαι NAŚLADOWAĆ ημας NAS οτι PONIEWAŻ ουκ NIE ητακτησαμεν PROWADZILIŚMY NIEPORZĄDNEGO TRYBU ŻYCIA39 εν WŚRÓD υμιν WAS

Nie bez znaczenia jest wskazany przez Pawła fakt, że niektórzy członkowie Kościoła nie tylko są nieuporządkowani i bezczynni w działaniu na rzecz zboru, ale stali się „fermentem” tej społeczności (2 Tes 3,11). Z tego powodu stali się kłopotliwi zarówno dla Kościoła, jak i dla ogółu społeczeństwa znajdującego się w tym mieście. Prześladowania w Tesalonice, jakie spadły na chrześcijan, były bardzo dotkliwe, ale winić za taki stan rzeczy można było również niektórych nowych chrześcijan z miejscowego zboru. 2 Tes 3,11 BW

Albowiem dochodzą nas słuchy, że niektórzy pomiędzy wami postępują nieporządnie: nic nie robią, a zajmują się tylko niepotrzebnymi rzeczami. BT Słyszymy bowiem, że niektórzy wśród was postępują wbrew porządkowi: wcale nie pracują, lecz zajmują się rzeczami niepotrzebnymi. BWP Tymczasem słyszymy, że niektórzy spośród was nie liczą się wcale z ustalonym porządkiem: nie pracują w ogóle, lecz zajmują się ciągle niepotrzebnymi sprawami. BG Bo słyszymy, iż niektórzy między wami nieporządnie chodzą, nic nie robiąc, ale się niepotrzebnemi rzeczami bawiąc. TR ακουομεν SŁYSZYMY, ŻE γαρ BOWIEM τινας NIEKTÓRZY περιπατουντας ZACHOWUJĄCY SIĘ40 εν WŚRÓD υμιν WAS ατακτως NIEZDYSCYPLINOWANIE41 μηδεν NICZYM εργαζομενους ZAJMUJĄCY SIĘ42 αλλα ALE περιεργαζομενους TRUDZĄCY SIĘ NIEPOTRZEBNIE

Berejczycy chcieli wiedzieć coś więcej o Bogu i lepiej zrozumieć Biblię. Nie tylko więc z wielką otwartością słuchali Słowa Bożego, ale również sprawdzali wszystko to, co słyszeli od apostołów na podstawie własnego studium Starego Testamentu. Jest to przykład dla nas. Możemy być otwarci na nowe kierunki interpretacji, ale zawsze musimy przetestować je w świetle nauk biblijnych. Wiele rzeczy musimy się jeszcze nauczyć, ale wiele także należy porzucić. Jednocześnie, musimy być zawsze ostrożni, aby uniknąć błędów, które mogłyby odprowadzić nas od prawdy. Chociaż wichrzyciele z Tesaloniki wkrótce wtrącili się w sytuację panującą w Berei, Żydzi nie odrzucili Słowa Bożego i nie zamknęli się na przyjęcie nowej Ewangelii, a nawet „wielu Żydów uwierzyło” (w. 12). Paweł uznał, że powinien udać się do 39

Dosłownie: „byliśmy nie ustawieni w szyku bojowym”, stąd także: „w sposób niezdyscyplinowany, bezładny” (przyp. tłum.). 40 W rozumieniu: „zachowują się” (przyp. tłum.). 41 Dosłownie: „byliśmy nie ustawieni w szyku bojowym”, stąd także: „w sposób niezdyscyplinowany, bezładny” (przyp. tłum.). 42 Także: „zarabiający, pracujący” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 23 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Aten, jednak Sylasowi i Tymoteuszowi pozwolono pozostać w Berei w celu wzmocnienia nowych wierzących i zachęcenia ich do wiary w Chrystusa.  Jak doświadczenie Pawła w Berei różni się od tego w Tesalonikach (Dz 17,10-16)? Na czym polega różnica w tych dwóch przypadkach?  Jakie znasz przykłady wyraźnie i ewidentnie złego postępowania Kościoła chrześcijańskiego?  Jakie wnioski i nauki możemy wyciągnąć na podstawie tych błędów? Podziel się swoimi odpowiedziami w klasie szkoły sobotniej.

Dz 17,10 BW

Bracia zaś wyprawili zaraz w nocy Pawła i Sylasa do Berei; ci, gdy tam przybyli, udali się do synagogi Żydów, BT Natychmiast w nocy bracia wysłali Pawła i Sylasa do Berei. Kiedy tam przybyli, poszli do synagogi Żydów. BWP Jeszcze tej samej nocy wysłali bracia Pawła i Sylasa do Berei. Skoro tylko tam przybyli, udali się do synagogi żydowskiej. BG A bracia wnet w nocy wysłali i Pawła, i Sylę do Berei; którzy tam przyszedłszy weszli do bóżnicy żydowskiej. TR οι δε ZAŚ αδελφοι BRACIA ευθεως NATYCHMIAST δια PRZEZ της νυκτος NOC εξεπεμψαν WYSŁALI τον τε παυλον PAWŁA και I τον σιλαν SYLASA εις DO βεροιαν BEREI οιτινες KTÓRZY παραγενομενοι PRZYBYWSZY εις KU την συναγωγην MIEJSCU ZGROMADZEŃ των ιουδαιων ŻYDÓW απηεσαν CHODZILI43

Dz 17,11 BW

Którzy byli szlachetniejszego usposobienia niż owi w Tesalonice; przyjęli oni Słowo z całą gotowością i codziennie badali Pisma, czy tak się rzeczy mają. BT Ci byli szlachetniejsi od Tesaloniczan, przyjęli naukę z całą gorliwością i codziennie badali Pisma, czy istotnie tak jest. BWP Tamtejsi Żydzi byli życzliwsi od Tesaloniczan: okazali całą gotowość przyjęcia głoszonej im nauki i sami codziennie badali Pismo, pragnąc znaleźć potwierdzenie dla słów apostołów. BG A cić byli zacniejsi nad one, co byli w Tesalonice, którzy przyjęli słowo Boże ze wszystką ochotą, na każdy dzień rozsądzając Pisma, jeźliby się tak miało. TR ουτοι KTÓRZY δε ZAŚ ησαν BYLI ευγενεστεροι SZLACHETNIEJSI44 των OD TYCH εν W θεσσαλονικη TESALONICE οιτινες CI εδεξαντο PRZYJĘLI τον λογον SŁOWO μετα Z πασης CAŁĄ προθυμιας CHĘCIĄ το καθ CO ημεραν DZIEŃ ανακρινοντες BADAJĄC τας γραφας PISMA ει CZY εχοι PRZEDSTAWIA SIĘ45 ταυτα TO ουτως W TEN SPOSÓB Dz 17,12 BW

Wielu też z nich uwierzyło, również niemało wybitnych greckich niewiast i mężów.

Dosłownie: „powracali” lub „odchodzili” (przyp. tłum.). Dosłownie: „dobrze urodzony” (przyp. tłum.). 45 Dosłownie: „przedstawiałoby się” (przyp. tłum.). 44

S t r o n a | 24 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BT

Wielu też z nich uwierzyło, a także wiele wpływowych Greczynek i niemało mężczyzn. BWP Uwierzyło też wkrótce nie tylko wielu spośród owych Żydów, lecz także niemało co znaczniejszych kobiet greckich i mężczyzn. BG Przetoż wiele ich z nich uwierzyło, i Greckich niewiast uczciwych, i mężów niemało. TR πολλοι WIELU μεν ουν WIĘC εξ Z αυτων NICH επιστευσαν UWIERZYŁO και I των ελληνιδων GRECKICH46 γυναικων KOBIET των ευσχημονων ZNAKOMITYCH και I ανδρων MĘŻCZYZN ουκ NIE ολιγοι MAŁO

Dz 17,13 BW

A gdy się dowiedzieli Żydzi z Tesaloniki, że i w Berei Paweł głosi Słowo Boże, udali się tam, judząc i podburzając pospólstwo. BT Gdy Żydzi z Tesaloniki dowiedzieli się, że również w Berei Paweł głosi słowo Boże, przyszli tam, podburzając tłumy i wzniecając rozruchy. BWP Lecz kiedy Żydzi z Tesaloniki dowiedzieli się, że Paweł głosi słowo Boże w Berei, przybyli tam co prędzej i podburzywszy tłumy, znów doprowadzili do zamieszania. BG A gdy się dowiedzieli oni, co byli z Tesaloniki Żydowie, że i w Berei opowiadane było słowo Boże od Pawła, przyszli i tam, podburzając pospólstwo. TR ως GDY δε ZAŚ εγνωσαν POZNALI οι CI απο Z της θεσσαλονικης TESALONIKI ιουδαιοι ŻYDZI οτι ŻE και I εν W τη βεροια BEREI κατηγγελη ZWIASTOWANE BYŁO υπο PRZEZ του παυλου PAWŁA ο λογος SŁOWO του θεου BOGA ηλθον PRZYSZLI κακει I TAM σαλευοντες PODBURZAJĄC τους οχλους TŁUMY

Dz 17,14 BW

Lecz wtedy bracia wyprawili zaraz Pawła w drogę ku morzu, Sylas i Tymoteusz zaś tam pozostali. BT Wtedy bracia natychmiast wysłali Pawła, aby szedł aż do morza. Sylas i Tymoteusz pozostali tam. BWP Wtedy bracia wyprawili Pawła w dalszą drogę, w kierunku morza, a tam pozostał tylko Sylas i Tymoteusz. BG Ale bracia wnet wysłali Pawła, aby szedł jakoby do morza; a Sylas i Tymoteusz tam zostali. TR ευθεως NATYCHMIAST δε ZAŚ τοτε WTEDY τον παυλον PAWŁA εξαπεστειλαν WYSŁALI οι αδελφοι BRACIA πορευεσθαι BY SZEDŁ47 ως επι W KIERUNKU την θαλασσαν MORZA υπεμενον POZOSTAWALI δε ZAŚ ο τε σιλας SYLAS και I ο τιμοθεος TYMOTEUSZ εκει I TAM

Dz 17,15 BW

Towarzysze zaprowadzili Pawła aż do Aten, a wziąwszy polecenie dla Sylasa i Tymoteusza, aby czym prędzej przyszli do niego, zawrócili. BT Ci, którzy towarzyszyli Pawłowi, zaprowadzili go aż do Aten i odjechali, otrzymawszy polecenie dla Sylasa i Tymoteusza, aby czym prędzej przybyli do niego. BWP Ci zaś, którzy towarzyszyli Pawłowi, odprowadzili go aż do Aten i sami powrócili. Przez nich też Sylas i Tymoteusz otrzymali polecenie, aby czym prędzej przybyli do Pawła. BG A ci, którzy prowadzili Pawła, doprowadzili go aż do Aten, a wziąwszy rozkazanie do Syli i do Tymoteusza, żeby co najrychlej przyszli do niego, odeszli.

46 47

Jest to kontynuacja myśli: εξ Z αυτων NICH (przyp. tłum.). Dosłownie: „iść” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 25 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca TR

οι δε ZAŚ καθιστωντες PRZEPROWADZAJĄCY τον παυλον PAWŁA ηγαγον DOPROWADZILI αυτον GO εως AŻ DO αθηνων ATEN και I λαβοντες OTRZYMAWSZY εντολην POLECENIE προς DO τον σιλαν SYLASA και I τιμοθεον TYMOTEUSZA ινα ABY ως JAK ταχιστα NAJSZYBCIEJ ελθωσιν PRZYSZLI48 προς DO αυτον NIEGO εξηεσαν WYRUSZYLI

Dz 17,16 BW

Czekając na nich w Atenach, obruszał się Paweł w duchu swoim na widok miasta oddanego bałwochwalstwu. BT Czekając na nich w Atenach, Paweł burzył się wewnętrznie na widok miasta pełnego bożków. BWP Czekając na nich w Atenach, był Paweł wewnętrznie wzburzony, gdy przypatrywał się miastu pełnemu pogańskich bożków. BG A gdy ich Paweł w Atenach czekał, poruszał się w nim duch jego, widząc ono miasto poddane bałwochwalstwu. TR εν W δε ZAŚ ταις αθηναις ATENACH εκδεχομενου WYCZEKUJĄCEGO αυτους ICH του παυλου PAWŁA παρωξυνετο POBUDZAŁ το πνευμα DUCH αυτου JEGO εν W αυτω NIM θεωρουντι OGLĄDAJĄCY κατειδωλον (3) PEŁNE POSĄGÓW BÓSTW ουσαν (2) BĘDĄCE την πολιν (1) MIASTO

Dosłownie: „przyszliby” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 26 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Wtorek – 10 lipca

PRZERWA W ATENACH

godnie z Dz 17,14-16 Sylas i Tymoteusz pozostali w Berei, podczas gdy Paweł został odprowadzony do Aten. Paweł polecił swoim towarzyszom, aby Sylas z Tymoteuszem dołączyli do niego w Atenach, ale nie ma żadnej wzmianki o tym, że tak właśnie się stało. Z drugiej strony w 1 Tes 3,1.2 czytamy, że Paweł wysłał Tymoteusza z Aten z powrotem do Tesalonik. Wydaje się więc, że Tymoteusz, przynajmniej na krótki czas, dołączył tam do niego. 1 Tes 3,1 BW

Przeto, nie mogąc tego dłużej znieść, postanowiliśmy pozostać sami w Atenach, BT Nie mogąc przeto dłużej tego znosić, postanowiliśmy sami pozostać w Atenach, BWP Nie mogąc już dłużej przeciągać tego oczekiwania, postanowiliśmy sami pozostać [co prawda] w Atenach, BG Przeto nie mogąc dłużej znosić, upodobało się nam, abyśmy sami w Atenach zostali. TR διο TOTEŻ μηκετι JUŻ DŁUŻEJ NIE στεγοντες WYTRZYMUJĄC ευδοκησαμεν BARDZO SIĘ NAM SPODOBAŁO καταλειφθηναι BYĆ POZOSTAWIONYMI εν W αθηναις ATENACH μονοι SAMI

1 Tes 3,2 BW

I wysłaliśmy Tymoteusza, brata naszego i współpracownika Bożego w zwiastowaniu ewangelii Chrystusowej, aby was utwierdził w waszej wierze i dodał wam otuchy, BT a Tymoteusza, brata naszego i sługę Bożego w głoszeniu Ewangelii Chrystusa, wysłaliśmy, ażeby was utwierdził i umocnił w waszej wierze, BWP [ale] Tymoteusza, brata naszego i sługę w głoszeniu Ewangelii Chrystusa, wysłaliśmy do was, aby was podniósł na duchu i umocnił w wierze, BG I posłaliśmy Tymoteusza, brata naszego i sługę Bożego, i pomocnika naszego w Ewangielii Chrystusowej, aby was utwierdził i napominał z strony wiary waszej. TR και I επεμψαμεν POSŁALIŚMY τιμοθεον TYMOTEUSZA τον αδελφον BRATA ημων NASZEGO και I διακονον SŁUGĘ49 του θεου BOGA και I συνεργον WSPÓŁPRACOWNIKA ημων NASZEGO εν W τω ευαγγελιω DOBREJ NOWINIE του χριστου NAMASZCZONEGO εις KU το στηριξαι WZMOCNIENIU50 υμας WAS και I παρακαλεσαι POCIESZENIU51 υμας WAS περι WZGLĘDEM της πιστεως WIARY υμων WASZEJ

Także: „posłańca” (przyp. tłum.). Dosłownie: „wzmocnić” (przyp. tłum.). 51 Dosłownie: „pocieszyć” (przyp. tłum.). 50

S t r o n a | 27 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Kiedy Paweł przemawia do Żydów (Dz 17,2.3), rozwija temat Mesjasza, zaczynając od Starego Testamentu. Od czego rozpoczyna swoje przemówienie do pogańskich filozofów w Atenach (Dz 17,16-34)? Czego możemy nauczyć się na podstawie tych dwóch różnych podejść? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Paweł nie przyszedł tak po prostu do Aten i nie pomaszerował od razu na Areopag (znany również jako Wzgórze Marsowe52), gdzie mógłby zaczepić tamtejszych filozofów i wszcząć z nimi dyskusję o Bogu. Zaczął od spędzenia trochę czasu na przechadzaniu się po mieście i rozglądaniu się dokoła, aby podjąć właściwe kroki. Brał także aktywny udział w życiu ateńskiej synagogi, gdzie spotkał wielu Żydów i trochę Greków. Podczas ewangelizacji, jaką zazwyczaj prowadził w synagodze (zob. Dz 17,2.3), zajął się także poznawaniem dominującej w Atenach kultury. Pierwszym krokiem w każdym misyjnym działaniu jest słuchanie i uczenie się o wierze i światopoglądzie osób, do których staramy się dotrzeć. Dz 17,2 BW

Paweł zaś, według zwyczaju swego, poszedł do nich i przez trzy sabaty rozprawiał z nimi na podstawie Pism, BT Paweł według swego zwyczaju wszedł do nich i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi, wychodząc od Pism; BWP Zgodnie z utartym już zwyczajem przez trzy szabaty przychodził Paweł do owej synagogi i rozprawiał z Żydami. Opierając się na Piśmie BG Tedy Paweł według zwyczaju swego wszedł do nich, a przez trzy sabaty kazał im z Pisma. TR κατα δε το ειωθος I WEDŁUG ZWYCZAJU τω παυλω PAWŁA εισηλθεν WSZEDŁ προς DO αυτους NICH και I επι PODCZAS σαββατα SABATÓW τρια TRZECH διελεγετο WYKŁADAŁ αυτοις IM απο Z των γραφων PISM

Dz 17,3 BW

Inacz. Wzgórze Aresa (przyp. tłum.).

S t r o n a | 28 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca TR

διανοιγων WYJAŚNIAJĄC και I παρατιθεμενος OBJAŚNIAJĄC οτι ŻE τον χριστον NAMASZCZONY εδει BYŁO KONIECZNE παθειν CIERPIEĆ και I αναστηναι POWSTAĆ εκ Z νεκρων UMARŁYCH και I οτι ŻE ουτος ON εστιν JEST ο χριστος NAMASZCZONY ιησους JEZUS ον KTÓREGO εγω JA καταγγελλω GŁOSZĘ υμιν WAM

Paweł spędził również wiele czasu na rynku w Atenach (który znajdował się u stóp Areopagu), gdzie zaczepiał każdego, kto chciał z nim porozmawiać o istocie Boga. W ten sposób pobudzał ciekawość niektórych epikurejczyków i stoików, którzy zaprosili go do dyskusji w tradycyjnym miejscu przeznaczonym do prowadzenia tego rodzaju dysput (tenże Areopag). Swoje przemówienie do ateńskich intelektualistów rozpoczął uwagami na temat ich miasta i religii. Teologiczny punkt wyjścia stanowiła kwestia stworzenia, którą byli zainteresowani zarówno on, jak i jego rozmówcy. W przeciwieństwie do podejścia, jakie stosował w synagodze, nie uzasadniał swojego stanowiska tekstami Pisma Świętego, ale pismami, z którymi Ateńczycy byli zaznajomieni (tekst z Dz 17,27.28 zawiera echa pism i cytaty greckich pisarzy). Kiedy jednak dyskusja weszła na obszary wykraczające poza granice ich intelektualnej wygody, filozofowie nagle zakończyli rozmowę. Kilka osób postanowiło jednak nadal rozmawiać z Pawłem i z biegiem czasu stali się wierzącymi. Dz 17,27 BW

Żeby szukały Boga, czy go może nie wyczują i nie znajdą, bo przecież nie jest On daleko od każdego z nas. BT aby szukali Boga; może dotkną Go i znajdą niejako po omacku. Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. BWP a wszystko po to, aby Go ciągle szukali i usiłowali wejść z Nim w bezpośredni kontakt. W rzeczy samej zaś jest On niedaleko od każdego z nas. BG Aby szukali Pana, owaby go snać namacali i znaleźli, aczkolwiek od każdego z nas nie jest daleko. TR ζητειν ABY SZUKAŁ53 τον κυριον PANA ει OBY αρα54 γε55 ψηλαφησειαν DOŚWIADCZYLI56 αυτον GO και I ευροιεν ZNALEŹLI καιτοιγε JEDNAKŻE ου μακραν (2) NIEDALEKO απο (3) OD ενος (5) JEDNEGO εκαστου (4) KAŻDEGO ημων (6) Z NAS57 υπαρχοντα (1) BĘDĄCEGO Dz 17,28 BW

Albowiem w nim żyjemy i poruszamy się, i jesteśmy, jak to i niektórzy z waszych poetów powiedzieli: Z jego bowiem rodu jesteśmy. BT W Nim bowiem żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak to powiedzieli niektórzy z waszych poetów: Jesteśmy bowiem z jego rodu. BWP W Nim bowiem żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak to już zresztą zauważyli niektórzy z waszych poetów mówiąc: Jesteśmy bowiem z Jego rodu. 53

Jest to kontynuacja myśli z Dz 17,26 „παν εθνος ανθρωπων” – cały naród ludzi; dosłownie: „szukać” (przyp. tłum.). 54 Partykuła enklityczna wyrażająca wzmocnienie albo wyrazu albo całego wyrażenia (przyp. tłum.). 55 Partykuła enklityczna wyrażająca wzmocnienie albo wyrazu albo całego wyrażenia (przyp. tłum.). 56 Dosłownie: „(ob)mac(yw)ali, dotykali” (przyp. tłum.). 57 Dosłownie: „naszych” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 29 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BG TR

Albowiem w nim żyjemy i ruszamy się, i jesteśmy, jako i niektórzy z waszych poetów powiedzieli: Żeśmy i my rodziną jego. εν W αυτω NIM γαρ BOWIEM ζωμεν ŻYJEMY και I κινουμεθα PORUSZAMY SIĘ και I εσμεν JESTEŚMY ως JAK και I τινες JACYŚ των TYCH καθ WŚRÓD υμας WASZYCH ποιητων POETÓW58 ειρηκασιν NADAL POWIADAJĄ του γαρ και γενος εσμεν JEGO BOWIEM POTOMSTWEM JESTEŚMY59

Jak dobrze rozumiemy światopoglądy i religie otaczających nas grup i osób? Dlaczego ważne jest, abyśmy mieli przynajmniej pobieżną wiedzę na ten temat, gdy próbujemy wydawać świadectwo?

Dosłownie: „twórców” (przyp. tłum.). Jest to cytat z poematu astronomicznego Aratosa z Soloj pt. Phaenomena – O znakach niebieskich (przyp. tłum.). 59

S t r o n a | 30 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Środa – 11 lipca

PRZYBYCIE DO KORYNTU

zieje 18,1-18 poruszają dwa ważne wątki z historii świeckiej. Pierwszym z nich jest wyrzucenie Żydów z Rzymu za panowania Klaudiusza (Dz 18,2). Informacje pochodzące ze źródeł pozabiblijnych lokalizują to zdarzenie w 49 roku n.e. Drugi ważny wątek stanowi wzmianka o prokonsulu Gallionie (Dz 18,12). Ponieważ prokonsul był powoływany w Koryncie na jedną kadencję, informacje zawarte w inskrypcjach i innych źródłach dokładnie wyznaczaja czas urzędowania Galliona (Gallio) na lata 50-51 n.e. Uczeni często wątpią w prawdziwość faktów historycznych opisanych w księdze Dziejów Apostolskich, ale istnieje wiele przypadków nawiązań, takich jak te powyżej, które potwierdzają obraz historii ukazany w tej księdze. Zapewne Tymoteusz podróżował z Tesalonik do Berei razem z Pawłem i Sylasem (Dz 17,10.14.15) po tym, jak zostali wyrzuceni z Tesaloniki. Potem na krótko dołączył do Pawła w Atenach, a stamtąd został wysłany ponownie do Tesalonik (1 Tes 3,1.2). Tam dołączył do Sylasa (Dz 18,5) i ostatecznie wyruszył na spotkanie z Pawłem w Koryncie. Pierwszy List do Tesaloniczan musiał być napisany z Koryntu wkrótce po przybyciu Tymoteusza. Paweł wiedział, co ludzie myśleli w Achai, gdzie znajdował się Korynt (1 Tes 1,7.8), dlatego w 1 Liście do Tesaloniczan zareagował na informacje przekazane mu przez Tymoteusza (1Tes 3,5.6). Dz 18,1 BW BT BWP BG TR

Potem opuścił Ateny i przyszedł do Koryntu. Potem opuścił Ateny i przybył do Koryntu. Potem opuścił [Paweł] Ateny i przybył do Koryntu, Potem Paweł odszedłszy z Aten, przyszedł do Koryntu; μετα δε ταυτα ZAŚ ZARAZ POTEM60 χωρισθεις ODSZEDŁSZY ο παυλος PAWEŁ εκ Z των αθηνων ATEN ηλθεν POSZEDŁ εις DO κορινθον KORYNTU

Dz 18,2 BW

Dosłownie: „zaraz zaś po tych” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 31 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP gdzie spotkał pewnego Żyda, imieniem Akwila. Pochodził on z Pontu i razem ze swą małżonką Pryscyllą przybył niedawno z Italii, ponieważ cesarz Klaudiusz wypędził z Rzymu wszystkich Żydów. Odwiedził ich kiedyś Paweł, BG A znalazłszy niektórego Żyda, imieniem Akwilas, rodem z Pontu, który był świeżo z Włoch przyszedł z Pryscyllą, żoną swą, (dlatego, iż był Klaudyjusz postanowił, aby wszyscy Żydowie z Rzymu wyszli), przyszedł do nich; TR και I ευρων ZNALAZŁSZY τινα PEWNEGO ιουδαιον ŻYDA ονοματι IMIENIEM ακυλαν AKWILA ποντικον PONTYJSKIEGO τω γενει POCHODZENIA προσφατως NIEDAWNO εληλυθοτα PRZYBYŁEGO απο Z της ιταλιας ITALII και I πρισκιλλαν PRYSCYLLĘ γυναικα KOBIETĘ61 αυτου JEGO δια PRZEZ το διατεταχεναι WYDANE ZARZĄDZENIE62 κλαυδιον KLAUDIUSZA χωριζεσθαι ABY ODESZLI63 παντας WSZYSCY τους ιουδαιους ŻYDZI εκ Z της ρωμης RZYMU προσηλθεν POSZEDŁ DO αυτοις NICH

Dz 18,3 BW

A ponieważ uprawiał to samo rzemiosło, zamieszkał u nich i pracowali razem; byli bowiem z zawodu wytwórcami namiotów. BT a ponieważ znał to samo rzemiosło, zamieszkał u nich i pracował; zajmowali się wyrobem namiotów. BWP a ponieważ nieobce mu było rzemiosło, z którego oni żyli – zajmowali się wyrobem namiotów – zamieszkał u nich i razem pracowali. BG A iż był tegoż rzemiosła, mieszkał u nich i robił; albowiem rzemiosło ich było robić namioty. TR και I δια το DLATEGO ŻE ομοτεχνον UPRAWIAJĄCYM TO SAMO RZEMIOSŁO ειναι BYŁ64 εμενεν POZOSTAWAŁ παρ U αυτοις NICH και I ειργαζετο WYKONYWAŁ65 ησαν BYLI γαρ BOWIEM σκηνοποιοι την τεχνην BIEGLI W WYTWARZANIU NAMIOTÓW66

Dz 18,4 BW

A w każdy sabat rozprawiał w synagodze i starał się przekonać zarówno Żydów, jak i Greków. BT A co szabat rozprawiał w synagodze i przekonywał tak Żydów, jak i Greków. BWP A w każdy szabat udawał się [Paweł] na dysputy do synagogi i starał się przekonać o słuszności swojej nauki tak Żydów, jak i Greków. BG Tedy miewał rozmowę w bóżnicy na każdy sabat i pozyskiwał i Żydy, i Greki. TR διελεγετο WYKŁADAŁ67 δε ZAŚ εν W τη συναγωγη MIEJSCU ZGROMADZEŃ κατα W παν KAŻDY σαββατον SABAT επειθεν PRZEKONYWAŁ τε ιουδαιους ŻYDÓW και I ελληνας GREKÓW

Dz 18,5 BW

Kiedy jednak Sylas i Tymoteusz przyszli z Macedonii, Paweł oddał się całkowicie słowu, przedkładając Żydom świadectwa, że Jezus jest Chrystusem.

Także: „żona” (przyp. tłum.). Dosłownie: „wydać zarządzenie, zarządzić” (przyp. tłum.). 63 Dosłownie: „być oddalonym” (przyp. tłum.). 64 Dosłownie: „być” (przyp. tłum.). 65 Także: „pracował” (przyp. tłum.). 66 Dosłownie: „wytwarzającymi namioty rzemiosła” (przyp. tłum.). 67 Także: „rozmawiał, dyskutował” (przyp. tłum.). 62

S t r o n a | 32 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BT

Kiedy Sylas i Tymoteusz przybyli z Macedonii, Paweł oddał się wyłącznie nauczaniu i udowadniał Żydom, że Jezus jest Mesjaszem. BWP Kiedy zaś Sylas i Tymoteusz przybyli z Macedonii, Paweł poświęcił się już wyłącznie nauczaniu, wykazując Żydom, że Jezus jest Mesjaszem. BG A gdy przyszli z Macedonii Sylas i Tymoteusz, ściśniony był w duchu Paweł, oświadczając Żydom, że Jezus jest Chrystusem. TR ως JAK δε ZAŚ κατηλθον PRZYSZLI68 απο Z της μακεδονιας MACEDONII ο τε σιλας SYLAS και I ο τιμοθεος TYMOTEUSZ συνειχετο BYŁ UCISKANY PRZEZ τω πνευματι DUCHA ο παυλος PAWEŁ διαμαρτυρομενος DAJĄC ŚWIADECTWO τοις ιουδαιοις ŻYDOM τον χριστον O NAMASZCZONYM ιησουν JEZUSIE

Dz 18,6 BW

Lecz gdy mu się sprzeciwiali i bluźnili, otrząsnąwszy szaty, rzekł do nich: Krew wasza na głowę waszą, ja jestem czysty, od tej chwili pójdę do pogan. BT A kiedy się sprzeciwiali i bluźnili, otrząsnął swe szaty i powiedział do nich: Krew wasza na wasze głowy, ja nie jestem winien. Od tej chwili pójdę do pogan. BWP Ponieważ jednak ciągle odrzucali jego naukę i bluźnili, otrząsnął swoje szaty i powiedział do nich: Krew wasza na wasze głowy. Ja nie odpowiadam za to. Od tej chwili idę do pogan. BG Lecz gdy się oni sprzeciwiali i bluźnili, otrząsnąwszy proch z szat, rzekł do nich: Krew wasza na głowę waszę; jam jest czysty, od tego czasu pójdę do pogan. TR αντιτασσομενων SPRZECIWIAJĄCYCH SIĘ δε ZAŚ αυτων ICH και I βλασφημουντων BLUŹNIĄCYCH εκτιναξαμενος WYTRZĄSNĄWSZY τα ιματια SZATY ειπεν POWIEDZIAŁ προς DO αυτους NICH το αιμα KREW υμων WASZA επι NA την κεφαλην GŁOWĘ υμων WASZĄ καθαρος WOLNY OD WINY εγω JA απο OD του νυν TERAZ εις KU τα εθνη NARODOM πορευσομαι PÓJDĘ

Dz 18,7 BW

I odszedłszy stamtąd, udał się do domu pewnego człowieka, imieniem Tycjusz Justus, bojącego się Boga, którego dom sąsiadował z synagogą. BT Odszedł stamtąd i poszedł do domu czciciela Boga, niejakiego Tycjusza Justusa. Dom ten przylegał do synagogi. BWP I odszedł stamtąd, udając się do domu pewnego bogobojnego, imieniem Tycjusz Justus, którego dom znajdował się tuż obok synagogi. BG A odszedłszy stamtąd wszedł do domu niejakiego człowieka, imieniem Justus, służącego Bogu, którego dom był podle samej bóżnicy. TR και I μεταβας εκειθεν PRZESZEDŁSZY STAMTĄD69 ηλθεν POSZEDŁ εις DO οικιαν DOMU τινος PEWNEGO ονοματι IMIENIEM ιουστου JUSTUSA σεβομενου τον θεον BOJĄCEGO SIĘ BOGA ου KTÓREGO η οικια DOM ην BYŁ συνομορουσα PRZYLEGAJĄCY DO τη συναγωγη MIEJSCA ZGROMADZEŃ

Dz 18,8 BW

68 69

A Kryspus, przełożony synagogi, uwierzył w Pana wraz z całym swoim domem, także wielu z Koryntian, którzy słuchali, uwierzyło i przyjmowało chrzest. Przełożony synagogi, Kryspus, uwierzył w Pana z całym swym domem, wielu też słuchaczy korynckich uwierzyło i przyjmowało wiarę i chrzest.

Także: „wrócili” (przyp. tłum.). W rozumieniu: „zmieniwszy tam miejsce” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 33 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP Przełożony synagogi, Kryspus, wraz z całym swoim domem uwierzył w Pana, wielu również spośród tych, którzy słuchali Pawła w Koryncie, przyjęło wiarę i chrzest. BG Lecz Kryspus, przełożony bóżnicy, uwierzył Panu ze wszystkim domem swoim, i wiele z Koryntczyków słuchając, uwierzyli i ochrzczeni są. TR κρισπος KRYSPUS δε ZAŚ ο αρχισυναγωγος PRZEŁOŻONY MIEJSCU ZGROMADZEŃ επιστευσεν UWIERZYŁ τω κυριω PANU συν WRAZ Z ολω CAŁYM τω οικω DOMEM αυτου JEGO και I πολλοι WIELU των κορινθιων KORYNTIAN ακουοντες SŁUCHAJĄC επιστευον WIERZYŁO και I εβαπτιζοντο BYLI ZANURZANI

Dz 18,9 BW

I rzekł Pan do Pawła w nocnym widzeniu: Nie bój się, lecz mów i nie milcz, BT W nocy Pan przemówił do Pawła w widzeniu: Przestań się lękać, a przemawiaj i nie milcz, BWP A w nocy miał Paweł widzenie Pana, który mu tak powiedział: Przestań się już lękać, nauczaj dalej, nie milknij. BG Zatem Pan rzekł Pawłowi w nocy w widzeniu: Nie bój się, ale mów, a nie milcz. TR ειπεν POWIEDZIAŁ δε ZAŚ ο κυριος PAN δι PRZEZ οραματος WIDZENIE εν W νυκτι NOCY τω παυλω PAWŁOWI μη NIE φοβου LĘKAJ SIĘ αλλα ALE λαλει MÓW και I μη σιωπησης ABYŚ NIE UMILKŁ70

Dz 18,10 BW

Bo Ja jestem z tobą i nikt się nie targnie na ciebie, aby ci uczynić coś złego; mam bowiem wiele ludu w tym mieście. BT bo Ja jestem z tobą i nikt nie targnie się na ciebie, aby cię skrzywdzić, dlatego że wiele Ludu mam w tym mieście. BWP Ja jestem z tobą i nikt nie podniesie na ciebie ręki, żeby cię skrzywdzić. Mam bowiem wielu swoich w tym mieście. BG Bom ja jest z tobą, a żaden się na cię nie targnie, abyć miał co złego uczynić; albowiem ja wielki lud mam w tem mieście. TR διοτι PONIEWAŻ εγω JA ειμι JESTEM μετα Z σου TOBĄ και I ουδεις NIKT επιθησεται NIE NAPADNIE NA71 σοι CIEBIE του κακωσαι ABY SKRZYWDZIĆ σε CIĘ διοτι PONIEWAŻ λαος LUD εστιν JEST μοι MNIE πολυς WIELKI72 εν W τη πολει MIEŚCIE ταυτη TYM

Dz 18,11 BW

I przebywał tam rok i sześć miesięcy, nauczając wśród nich Słowa Bożego. BT Pozostał więc i głosił im słowo Boże przez rok i sześć miesięcy. BWP Pozostał tedy [Paweł] i głosił im słowo Boże przez rok i sześć miesięcy. BG I mieszkał tam rok i sześć miesięcy, nauczając u nich słowa Bożego. TR εκαθισεν PRZEBYWAŁ73 τε ενιαυτον ROK και I μηνας MIESIĘCY εξ SZEŚĆ διδασκων NAUCZAJĄC εν WŚRÓD αυτοις NICH τον λογον SŁOWA του θεου BOGA

Dosłownie: „nie umilkłbyś” (przyp. tłum.). Dosłownie: „napadnie na” (przyp. tłum.). 72 W rozumieniu: „liczny” (przyp. tłum.). 73 Dosłownie: „zasiadł” (przyp. tłum.). 71

S t r o n a | 34 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Dz 18,12 BW

A gdy Gallion był prokonsulem Achai, powstali jednomyślnie Żydzi przeciwko Pawłowi i stawili go przed sądem, BT Kiedy Gallio został prokonsulem Achai, Żydzi jednomyślnie wystąpili przeciw Pawłowi i przyprowadzili go przed sąd. BWP Kiedy zaś Gallio został prokonsulem Achai, zmówili się Żydzi przeciw Pawłowi i przyprowadzili go przed sąd. BG A gdy Galijo był starostą w Achai, powstali jednomyślnie Żydowie przeciwko Pawłowi i przywiedli go do sądu, mówiąc: TR γαλλιωνος GALLIO δε ZAŚ ανθυπατευοντος BĘDĄC PROKONSULEM της αχαιας ACHAI κατεπεστησαν (1) POWSTALI PRZECIWKO ομοθυμαδον (3) JEDNOMYŚLNIE οι ιουδαιοι (4) ŻYDZI τω παυλω (2) PAWŁOWI και I ηγαγον PRZYPROWADZILI αυτον GO επι το βημα NA TRYBUNĘ74

Dz 18,13 BW

Mówiąc: Człowiek ten namawia ludzi, aby oddawali cześć Bogu niezgodnie z zakonem. BT Powiedzieli: Ten namawia ludzi, aby czcili Boga niezgodnie z Prawem. BWP I powiedzieli: Człowiek ten namawia wszystkich, żeby czcili Boga niezgodnie z Prawem. BG Ten namawia ludzi, aby przeciwko zakonowi Boga chwalili. TR λεγοντες MÓWIĄC οτι ŻE παρα WBREW τον νομον PRAWU ουτος TEN αναπειθει NAMAWIA τους ανθρωπους LUDZI σεβεσθαι ABY BALI SIĘ75 τον θεον BOGA

Dz 18,14 BW

A gdy Paweł miał już usta otworzyć, rzekł Gallion do Żydów: Gdyby chodziło o jakie bezprawie albo niegodziwy czyn, ująłbym się, rzecz zrozumiała, za wami, Żydzi; BT Gdy Paweł miał już otworzyć usta, Gallio przemówił do Żydów: Gdyby tu chodziło o jakieś przestępstwo albo zły czyn, zająłbym się wami, Żydzi, jak należy, BWP Gdy Paweł miał już rozpocząć swoje przemówienie, Gallio zwrócił się do Żydów w te słowa: Gdyby tu chodziło o jakieś przestępstwo albo wykroczenie, z pewnością zająłbym się wami, Żydzi, jak należy. BG A gdy Paweł miał usta otworzyć, rzekł Galijo do Żydów: O Żydowie! gdyby się wam było jakie bezprawie stało, albo jaka krzywda, słusznie bym was znosił; TR μελλοντος ZAMIERZAJĄCEGO76 δε ZAŚ του παυλου PAWŁA ανοιγειν OTWORZYĆ το στομα USTA ειπεν POWIEDZIAŁ ο γαλλιων GALLIO προς DO τους ιουδαιους ŻYDÓW ει JEŚLI μεν ουν NIE ην BYŁO αδικημα WYSTĘPKU τι JAKIEGOŚ η LUB ραδιουργημα ZŁEGO CZYNU πονηρον NIEGODZIWEGO ω O ιουδαιοι ŻYDZI κατα CO DO λογον SŁOWA αν ηνεσχομην ZNIÓSŁBYM77 υμων WAS

Dz 18,15 BW

Skoro jednak spór dotyczy słów, nazw i waszego własnego zakonu, sami się tym zajmijcie; ja nie chcę być sędzią w tych sprawach.

W rozumieniu: „do sądu” (przyp. tłum.). Także: „aby oddawali cześć”; dosłownie: „bać się, oddawać cześć” (przyp. tłum.). 76 W rozumieniu: „kiedy Paweł chciał coś powiedzieć (otworzyć usta)” (przyp. tłum.). 77 Także: „wytrzymałbym, ścierpiałbym” (przyp. tłum.). 75

S t r o n a | 35 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BT

ale gdy spór toczy się o słowa i nazwy, i o wasze Prawo, rozpatrzcie to sami. Ja nie chcę być sędzią w tych sprawach. BWP Ponieważ jednak toczy się tu spór o słowa i nazwy oraz o wasze Prawo, sami rozpatrzcie sobie tę sprawę. Ja nie chcę być w tym waszym sędzią. BG Lecz jeźli jest jaka gadka o słowach i o imionach i o zakonie waszym, sami tego patrzcie; albowiem ja tego sędzią być nie chcę. TR ει JEŻELI δε ZAŚ ζητημα PRZEDMIOTEM DOCIEKAŃ78 εστιν JEST περι WALKA O λογου SŁOWO και I ονοματων WYRAŻENIA και I νομου PRAWO του καθ WŚRÓD υμας WAS οψεσθε αυτοι SAMI ROZPOZNACIE κριτης SĘDZIĄ γαρ BOWIEM εγω JA τουτων TYCH ου NIE βουλομαι CHCĘ ειναι BYĆ

Dz 18,16 BW BT BWP BG TR

I przepędził ich z sądu. I wypędził ich z sądu. I wypędził ich z sądu. I odegnał je od sądowej stolicy. και I απηλασεν WYGNAŁ αυτους ICH απο του βηματος Z TRYBUNY79

Dz 18,17 BW

Wszyscy zaś pochwyciwszy Sostena, przełożonego synagogi, bili go przed krzesłem sędziowskim, lecz Gallion wcale na to nie zważał. BT A wszyscy <Grecy>, schwyciwszy przełożonego synagogi, Sostenesa, bili go przed sądem, lecz Galliona nic to nie obchodziło. BWP Wtedy wszyscy pochwycili Sostenesa, przełożonego synagogi, i poczęli znieważać go na oczach sądu. Lecz Gallio wcale im tego nie zabraniał. BG Tedy porwawszy wszyscy Grekowie Sostena, przełożonego bóżnicy, bili go przed sądową stolicą, a Galijo na to nic nie dbał. TR επιλαβομενοι (4) NAPADŁSZY NA δε (1) ZAŚ παντες (2) WSZYSCY οι ελληνες (3) GRECY σωσθενην (5) SOSTENESA τον αρχισυναγωγον PRZEŁOŻONEGO MIEJSCA ZGROMADZEŃ ετυπτον BILI εμπροσθεν PRZED του βηματος TRYBUNĄ80 και I ουδεν NIKT τουτων Z TYCH τω γαλλιωνι GALLIONA εμελεν NIE MARTWIŁ81

Dz 18,18 BW

A Paweł przebywał tam jeszcze dłuższy czas, po czym pożegnawszy się z braćmi, odpłynął do Syrii, a wraz z nim Pryscylla i Akwila; w Kenchreach dał ostrzyc głowę, bo uczynił ślub. BT Paweł pozostał jeszcze przez dłuższy czas, potem pożegnał się z braćmi i popłynął do Syrii, a z nim Pryscylla i Akwila. W Kenchrach ostrzygł głowę, bo złożył ślub. BWP A Paweł, pozostawszy jeszcze przez dłuższy czas [w Koryncie], pożegnał się potem z braćmi i popłynął do Syrii. Odpłynęli z nim również Pryscylla i Akwila. W Kenchrach [Paweł] ostrzygł sobie głowę, zgodnie ze złożonym ślubem. BG A Paweł pomieszkawszy tam jeszcze przez niemało dni, pożegnawszy się z braćmi, płynął do Syryi, a z nim Pryscylla i Akwilas, ogoliwszy głowę w Kienchreach: bo był uczynił ślub. TR ο δε ZAŚ παυλος PAWEŁ ετι JESZCZE προσμεινας POZOSTAWSZY ημερας DNI ικανας DUŻO τοις αδελφοις (2) BRAĆMI αποταξαμενος (1) POŻEGNAWSZY SIĘ Z 78

Także: „poszukiwanie” (przyp. tłum.). W rozumieniu: „z sądu” (przyp. tłum.). 80 Także: „sądem” (przyp. tłum.). 81 Dosłownie: „martwił” (przyp. tłum.). 79

S t r o n a | 36 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca εξεπλει ODPŁYWAŁ εις DO την συριαν SYRII και I συν WRAZ Z αυτω NIM πρισκιλλα PRYSCYLLA και I ακυλας AKWILA κειραμενος OSTRZYGŁSZY την κεφαλην GŁOWĘ εν W κεγχρεαις KENCHRACH ειχεν MIAŁ γαρ BOWIEM ευχην ŚLUB

Przeczytaj 1 Kor 1,18-2,2. Jakie jest główne przesłanie Pawła w tym fragmencie? Czego możemy nauczyć się z tych wersetów na temat strategii misyjnej Pawła w Atenach i Koryncie? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

1 Kor 1,18 BW

Albowiem mowa o krzyżu jest głupstwem dla tych, którzy giną, natomiast dla nas, którzy dostępujemy zbawienia, jest mocą Bożą. BT Nauka bowiem krzyża głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia. BWP Nauka bowiem krzyża głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia. BG Albowiem mowa o krzyżu tym, którzy giną, jest głupstwem; ale nam, którzy bywamy zbawieni, jest mocą Bożą. TR ο λογος SŁOWO γαρ BOWIEM ο του σταυρου KRZYŻA τοις μεν απολλυμενοις GINĄCYM μωρια GŁUPOTĄ εστιν JEST τοις δε ZAŚ σωζομενοις OCALANYM ημιν NAM δυναμις POTĘGĄ θεου BOGA εστιν JEST

1 Kor 1,19 BW

Napisano bowiem: Wniwecz obrócę mądrość mądrych, a roztropność roztropnych odrzucę. BT Napisane jest bowiem: Wytracę mądrość mędrców, a przebiegłość przebiegłych zniweczę. BWP Napisane jest bowiem: Wytracę mądrość mędrców, a przebiegłość przebiegłych zniweczę. BG Bo napisano: Wniwecz obrócę mądrość mądrych, a rozum rozumnych odrzucę. TR γεγραπται NAPISANE γαρ BOWIEM απολω WYGUBIĘ82 την σοφιαν MĄDROŚĆ των σοφων MĄDRYCH και I την συνεσιν ROZUM των συνετων ROZUMNYCH αθετησω ODRZUCĘ

1 Kor 1,20 BW BT

Gdzie jest mądry? Gdzie uczony? Gdzie badacz wieku tego? Czyż Bóg nie obrócił w głupstwo mądrości świata? Gdzie jest mędrzec? Gdzie uczony? Gdzie badacz tego świata? Czyż nie uczynił Bóg mądrości świata głupstwem?

Najprawdopodobniej nawiązanie do: „απολλυμενοις GINĄCYM” z 1 Kor 1,18. Nawiązanie do Iz 29,14: „απολω WYGUBIĘ την σοφιαν MĄDROŚĆ των σοφων MĄDRYCH και I την συνεσιν ROZUM των συνετων ROZUMNYCH κρυψω PRZYKRYJĘ” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 37 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP Gdzie jest mędrzec? Gdzie uczony? Gdzie badacz tego świata? Czyż nie uczynił Bóg mądrości świata głupstwem? BG Gdzież jest mądry? Gdzież jest uczony w Piśmie? Gdzież badacz wieku tego? Izali w głupstwo nie obrócił Bóg mądrości świata tego? TR που GDZIE σοφος MĄDRY που GDZIE γραμματευς UCZONY W PIŚMIE που GDZIE συζητητης WSPÓLNIE BADAJĄCY του αιωνος WIEKU τουτου TEGO ουχι CZY NIE εμωρανεν UCZYNIŁ GŁUPIEJ ο θεος BÓG την σοφιαν MĄDROŚCI του κοσμου ŚWIATA τουτου TEGO

1 Kor 1,21 BW

Skoro bowiem świat przez mądrość swoją nie poznał Boga w jego Bożej mądrości, przeto upodobało się Bogu zbawić wierzących przez głupie zwiastowanie. BT Skoro bowiem świat przez mądrość nie poznał Boga w mądrości Bożej, spodobało się Bogu przez głupstwo głoszenia słowa zbawiać wierzących. BWP Skoro bowiem świat przez mądrość nie poznał Boga w mądrości Bożej, spodobało się Bogu przez głupstwo głoszenia słowa zbawiać wierzących. BG Albowiem ponieważ w mądrości Bożej świat nie poznał Boga przez mądrość, upodobało się Bogu przez głupie kazanie zbawić wierzących, TR επειδη SKORO γαρ BOWIEM εν W τη σοφια MĄDROŚCI του θεου BOGA ουκ NIE εγνω POZNAŁ ο κοσμος ŚWIAT δια PRZEZ της σοφιας MĄDROŚĆ τον θεον BOGA ευδοκησεν BARDZO SIĘ SPODOBAŁO83 ο θεος BOGU δια PRZEZ της μωριας GŁUPOTĘ του κηρυγματος OGŁASZANIA σωσαι OCALIĆ τους πιστευοντας WIERZĄCYCH

1 Kor 1,22 BW BT BWP BG TR

Podczas gdy Żydzi znaków się domagają, a Grecy mądrości poszukują, Tak więc, gdy Żydzi żądają znaków, a Grecy szukają mądrości, Tak więc, gdy Żydzi żądają znaków, a Grecy szukają mądrości, Gdyż i Żydowie się cudów domagają, a Grekowie mądrości szukają. επειδη SKORO και I ιουδαιοι ŻYDZI σημειον (2) ZNAKI αιτουσιν (1) PROSZĄ O και A ελληνες GRECY σοφιαν MĄDROŚCI ζητουσιν SZUKAJĄ

1 Kor 1,23 BW

My zwiastujemy Chrystusa ukrzyżowanego, dla Żydów wprawdzie zgorszenie, a dla pogan głupstwo, BT my głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan, BWP my głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan; BG Ale my każemy Chrystusa ukrzyżowanego, Żydom wprawdzie zgorszenie, a Grekom głupstwo; TR ημεις MY δε ZAŚ κηρυσσομεν OGŁASZAMY χριστον NAMASZCZONEGO εσταυρωμενον UKRZYŻOWANEGO ιουδαιοις ŻYDOM μεν σκανδαλον ZGORSZENIE ελλησιν GREKOM δε ZAŚ μωριαν GŁUPOTĘ

Także: „postanowił” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 38 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca 1 Kor 1,24 BW

Natomiast dla powołanych - i Żydów, i Greków, zwiastujemy Chrystusa, który jest mocą Bożą i mądrością Bożą. BT dla tych zaś, którzy są powołani, tak spośród Żydów, jak i spośród Greków – Chrystusem, mocą Bożą i mądrością Bożą. BWP dla tych zaś, którzy są powołani, tak spośród Żydów, jak i spośród Greków – Chrystusem, mocą i mądrością Bożą. BG Lecz samym powołanym i Żydom, i Grekom każemy Chrystusa, który jest mocą Bożą i mądrością Bożą. TR αυτοις SAMYM δε ZAŚ τοις κλητοις POWOŁANYM ιουδαιοις ŻYDOM τε και I ελλησιν GREKOM χριστον NAMASZCZONEGO θεου BOGA84 δυναμιν POTĘGĘ και I θεου BOGA σοφιαν MĄDROŚĆ

1 Kor 1,25 BW

Bo głupstwo Boże jest mędrsze niż ludzie, a słabość Boża mocniejsza niż ludzie. BT To bowiem, co jest głupstwem u Boga, przewyższa mądrością ludzi, a co jest słabe u Boga, przewyższa mocą ludzi. BWP To bowiem, co jest głupstwem u Boga, przewyższa mądrością ludzi, a co jest słabe u Boga, przewyższa mocą ludzi. BG Albowiem głupstwo Boże jest mędrsze niż ludzie; a mdłość Boża jest mocniejsza niż ludzie. TR οτι PONIEWAŻ το μωρον GŁUPOTA του θεου BOGA σοφωτερον MĄDRZEJSZA OD των ανθρωπων LUDZI εστιν JEST και I το ασθενες SŁABOŚĆ του θεου BOGA ισχυροτερον SILNIEJSZA OD των ανθρωπων LUDZI εστιν JEST

1 Kor 1,26 BW

Przypatrzcie się zatem sobie, bracia, kim jesteście według powołania waszego, że niewielu jest między wami mądrych według ciała, niewielu możnych, niewielu wysokiego rodu, BT Przeto przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu! Według oceny ludzkiej niewielu [tam] mędrców, niewielu możnych, niewielu szlachetnie urodzonych. BWP Przeto przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu! Według oceny ludzkiej niewielu tam mędrców, niewielu możnych, niewielu szlachetnie urodzonych. BG Widzicie zaiste powołanie wasze, bracia! iż niewiele mądrych według ciała, niewiele możnych, niewiele zacnego rodu; TR βλεπετε WIDZICIE85 γαρ BOWIEM την κλησιν POWOŁANIE υμων WASZE αδελφοι BRACIA οτι GDYŻ ου NIE πολλοι WIELU σοφοι MĄDRYCH κατα WEDŁUG σαρκα CIAŁA ου NIE πολλοι WIELU δυνατοι POTĘŻNYCH ου NIE πολλοι WIELU ευγενεις SZLACHETNYCH86

1 Kor 1,27 BW BT

Ale to, co u świata głupiego, wybrał Bóg, aby zawstydzić mądrych, i to, co u świata słabego, wybrał Bóg, aby zawstydzić to, co mocne, Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić mędrców, wybrał, co niemocne, aby mocnych poniżyć;

Dopełniacz (przyp. tłum.). Taka sama forma dla wołacza: „spójrzcie na” (przyp. tłum.). 86 Dosłownie: „dobrze urodzonych” (przyp. tłum.). 85

S t r o n a | 39 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić mędrców; upodobał sobie w tym, co niemocne, aby mocnych poniżyć, BG Ale co głupiego jest u świata tego, to wybrał Bóg, aby zawstydził mądrych, a co mdłego u świata, wybrał Bóg, aby zawstydził mocnych. TR αλλα ALE τα μωρα GŁUPOTY του κοσμου ŚWIATA εξελεξατο WYBRAŁ SOBIE ο θεος BÓG ινα ABY τους σοφους MĄDRYCH καταισχυνη ZAWSTYDZIŁ και I τα ασθενη SŁABOŚCI του κοσμου ŚWIATA εξελεξατο WYBRAŁ SOBIE ο θεος BÓG ινα ABY καταισχυνη ZAWSTYDZIŁ τα ισχυρα SIŁY

1 Kor 1,28 BW

I to, co jest niskiego rodu u świata i co wzgardzone, wybrał Bóg, w ogóle to, co jest niczym, aby to, co jest czymś, unicestwić, BT i to, co nieszlachetnie urodzone według świata oraz wzgardzone, i to, co [w ogóle] nie jest, wyróżnił Bóg, by to, co jest, unicestwić, BWP i to, co nie jest szlachetnie urodzone według świata i wzgardzone, i to, co [w ogóle] nie jest, wyróżnił Bóg, by to, co jest, unicestwić, BG A podłego rodu u świata i wzgardzone wybrał Bóg, owszem te rzeczy, których nie masz, aby te, które są, zniszczył. TR και I τα αγενη NISKO URODZONYCH87 του κοσμου ŚWIATA και I τα εξουθενημενα LEKCEWAŻONYCH εξελεξατο WYBRAŁ SOBIE ο θεος BÓG και I τα μη NIE οντα BĘDĄCYCH ινα ABY τα οντα BĘDĄCYCH καταργηση OBRÓCIŁ W NIWECZ

1 Kor 1,29 BW BT BWP BG TR

Aby żaden człowiek nie chełpił się przed obliczem Bożym. tak by się żadne stworzenie nie chełpiło wobec Boga. tak by się żadne stworzenie nie chełpiło wobec Boga. Aby się nie chlubiło żadne ciało przed obliczem jego. οπως μη ABY NIE καυχησηται PRZECHWALAŁO SIĘ πασα KAŻDE σαρξ CIAŁO ενωπιον αυτου PRZED NIM88

1 Kor 1,30 BW

Ale wy dzięki niemu jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i poświęceniem, i odkupieniem, BT Przez Niego bowiem jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, BWP Przez Niego bowiem jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, BG Lecz z niego wy jesteście w Chrystusie Jezusie, który się nam stał mądrością od Boga i sprawiedliwością, i poświęceniem, i odkupieniem, TR εξ Z αυτου NIEGO δε ZAŚ υμεις WY εστε JESTEŚCIE εν W χριστω NAMASZCZONYM ιησου JEZUSIE ος KTÓRY εγενηθη STAŁ SIĘ ημιν NAM σοφια MĄDROŚCIĄ απο OD θεου BOGA δικαιοσυνη SPRAWIEDLIWOŚCIĄ τε και I αγιασμος UŚWIĘCENIEM και I απολυτρωσις ODKUPIENIEM

Najprawdopodobniej nawiązanie do: „ευγενεις SZLACHETNYCH” z 1 Kor 1,26. Dosłownie: „nie urodzeni, nieznanego pochodzenia, podli” (przyp. tłum.). 88 Dosłownie: „wobec niego”.

S t r o n a | 40 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca 1 Kor 1,31 BW BT BWP BG TR

Aby, jak napisano: Kto się chlubi, w Panu się chlubił. aby jak to jest napisane, w Panu się chlubił ten, kto się chlubi. aby jak to jest napisane, w Panu się chlubił ten, kto się chlubi. Aby, jako napisano: Kto się chlubi, w Panu się chlubił. ινα ABY καθως JAK γεγραπται NAPISANE ο καυχωμενος PRZECHWALAJĄCY SIĘ89 εν W κυριω PANU καυχασθω NIECH SIĘ PRZECHWALA

1 Kor 2,1 BW

Również ja, gdy przyszedłem do was, bracia, nie przyszedłem z wyniosłością mowy lub mądrości, głosząc wam świadectwo Boże. BT Tak też i ja, przyszedłszy do was, bracia, nie przybyłem, aby błyszcząc słowem i mądrością, głosić wam świadectwo Boże. BWP Tak też i ja przyszedłszy do was, bracia, nie przybyłem, by błyszcząc słowem i mądrością dawać wam świadectwo Boże. BG A ja gdym przyszedł do was, bracia! nie przyszedłem z wyniosłością mowy albo mądrości, opowiadając wam świadectwo Boże. TR καγω I JA ελθων PRZYSZEDŁSZY προς DO υμας WAS αδελφοι BRACIA ηλθον PRZYSZEDŁEM ου NIE καθ Z υπεροχην WYŻSZOŚCI λογου SŁOWA η LUB σοφιας MĄDROŚCI καταγγελλων GŁOSZĄC υμιν WAM το μαρτυριον ŚWIADECTWO του θεου BOGA

1 Kor 2,2 BW

Albowiem uznałem za właściwe nic innego nie umieć między wami, jak tylko Jezusa Chrystusa i to ukrzyżowanego. BT Postanowiłem bowiem, będąc wśród was, nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego. BWP Postanowiłem bowiem, będąc wśród was, nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego. BG Albowiem nie osądziłem za rzecz potrzebną, co inszego umieć między wami, tylko Jezusa Chrystusa, i to onego ukrzyżowanego. TR ου NIE γαρ BOWIEM εκρινα UWAŻAŁEM ZA STOSOWNE του ειδεναι WIEDZIEĆ τι COŚ εν WŚRÓD υμιν WAS ει μη CHYBA ŻE ιησουν JEZUSA χριστον NAMASZCZONEGO και I τουτον TEGO εσταυρωμενον KRZYŻOWANEGO

Zapewne Paweł nie był zadowolony z wyniku spotkania z filozofami z Aten, dlatego w Koryncie zdecydował się na bardziej bezpośrednie działanie na greckie umysły. Nie oznacza to, że odrzuca ideę spotkań z ludźmi tam, gdzie oni się znajdują, gdyż w tym samym liście wyraźnie popiera takie podejście (1 Kor 9,19-23). To, co Paweł pokazał w Atenach i Koryncie świadczy o tym, że proces spotkań z ludźmi tam, gdzie się znajdują, nie jest nauką ścisłą, ale wymaga ciągłego uczenia się i dostosowania do aktulanych warunków. Paweł nie stosował tego samego podejścia do głoszenia Ewangelii w każdym mieście. Szybko dostosowywał się do okoliczności, ponieważ był bardzo wrażliwy na zmieniające się czasy i lokalną kulturę.

Parafraza Jr 9,23-24 (inne przekłady Jr 9,22-23) (przyp. tłum.).

S t r o n a | 41 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Przeczytaj jeszcze raz fragmenty na dzisiaj. W jaki sposób ich główne przesłanie jest istotne również dla nas w obecnym czasie, gdy „mądrość” tego świata tak często zderza się z „głupstwem” krzyża?

S t r o n a | 42 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Czwartek – 12 lipca

PAWEŁ OBJAWIA SWOJE SERCE

rzeczytaj 1 Tes 2,17-3,10. Co ten fragment mówi nam o przywiązaniu Pawła i emocjonalnym stosunku do wierzących? Czego możemy nauczyć się od niego w tej kwestii i w jaki sposób powinniśmy odnosić się do tych, którym głosimy Słowo Boże? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

1 Tes 2,17 BW

My zaś, bracia, odłączeni od was na jakiś czas ciałem, lecz bynajmniej nie sercem, z tym większym pragnieniem staraliśmy się ujrzeć wasze oblicze. BT My zaś, bracia, rozłączeni z wami na krótki czas, nie sercem, ale tylko niemożnością oglądania was, bardzo gorąco pragnęliśmy ujrzeć was osobiście. BWP Tymczasem my, bracia, rozłączeni z wami na krótko – nie sercem, rzecz jasna, ale niemożnością oglądania was wprost – tak bardzo pragnęliśmy was zobaczyć! BG Lecz my, bracia! będąc pozbawieni was na chwileczkę obliczem, nie sercem, tem pilniejśmy się starali oglądać oblicze wasze z wielką żądnością. TR ημεις MY δε ZAŚ αδελφοι BRACIA απορφανισθεντες OSIEROCENI90 αφ OD υμων WAS προς NA καιρον CZAS ωρας PORY91 προσωπω OBLICZEM92 ου NIE καρδια SERCEM93 περισσοτερως W WIĘKSZYM STOPNIU εσπουδασαμεν STARALIŚMY SIĘ το προσωπον TWARZ υμων WASZĄ ιδειν UJRZEĆ εν W πολλη WIELKIM επιθυμια PRAGNIENIU

1 Tes 2,18 BW

Dlatego chcieliśmy przyjść do was, ja, Paweł, i raz i drugi, ale przeszkodził nam szatan. BT Dlatego chcieliśmy przybyć do was, zwłaszcza ja, Paweł, jeden raz i drugi, lecz przeszkodził nam szatan. BWP Mieliśmy zamiar raz i drugi – zwłaszcza ja, Paweł – przybyć do was, ale przeszkodził nam szatan. BG Dlategośmy chcieli przyjść do was (zwłaszcza ja Paweł) i raz, i drugi; ale nam przekaził szatan. 90

Także: „odłączeni”. Także: „roku, godziny”. 92 Zastosowano tu tzw. dativus modi; dosłownie: „obliczu”. 93 Zastosowano tu tzw. dativus modi; dosłownie: „sercu”. 91

S t r o n a | 43 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca TR

διο TOTEŻ ηθελησαμεν CHCIELIŚMY ελθειν PRZYJŚĆ προς DO υμας WAS εγω JA μεν παυλος PAWEŁ και I απαξ RAZ και I δις DWA RAZY και I ενεκοψεν ZATRZYMAŁ94 ημας NAS ο σατανας SZATAN

1 Tes 2,19 BW

Bo któż jest naszą nadzieją albo radością, albo koroną chwały przed obliczem Pana naszego Jezusa Chrystusa w chwili jego przyjścia? Czy nie wy? BT Ale jakaż jest nasza nadzieja albo radość, albo wieniec chwały – czyż nie wy również przed Panem naszym, Jezusem Chrystusem, w chwili Jego przyjścia? BWP Bo któż może być naszą nadzieją, radością albo chlubą? Czyż nie wy będziecie dla nas tym wszystkim przed obliczem Pana naszego Jezusa w dzień Jego przyjścia? BG Albowiem któraż jest nadzieja nasza, albo radość, albo korona chluby? Izali nie wy przed oblicznością Pana naszego, Jezusa Chrystusa w przyjście jego? TR τις KTO γαρ BOWIEM ημων NASZĄ ελπις NADZIEJĄ η ALBO χαρα RADOŚCIĄ η ALBO στεφανος WIEŃCEM ZWYCIĘSTWA καυχησεως PRZECHWALANIA SIĘ η ALBO ουχι NIE και I υμεις WY εμπροσθεν PRZED του κυριου PANEM ημων NASZYM ιησου JEZUSEM χριστου NAMASZCZONYM εν W τη αυτου JEGO παρουσια PRZYBYCIU

1 Tes 2,20 BW BT BWP BG TR

Zaiste, wy jesteście chwałą naszą i radością. Wy bowiem jesteście naszą chwałą i radością. Tak, to wy [już] jesteście dla nas źródłem i chwały, i radości. Wy zaiste jesteście chwałą naszą i radością. υμεις WY γαρ BOWIEM εστε JESTEŚCIE η δοξα CHWAŁĄ ημων NASZĄ και I η χαρα RADOŚCIĄ

1 Tes 3,1 BW

1 Tes 3,2 BW

Także: „przeszkodził”.

S t r o n a | 44 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BG TR

I posłaliśmy Tymoteusza, brata naszego i sługę Bożego, i pomocnika naszego w Ewangielii Chrystusowej, aby was utwierdził i napominał z strony wiary waszej. και I επεμψαμεν POSŁALIŚMY τιμοθεον TYMOTEUSZA τον αδελφον BRATA ημων NASZEGO και I διακονον SŁUGĘ95 του θεου BOGA και I συνεργον WSPÓŁPRACOWNIKA ημων NASZEGO εν W τω ευαγγελιω DOBREJ NOWINIE του χριστου NAMASZCZONEGO εις KU το στηριξαι WZMOCNIENIU96 υμας WAS και I παρακαλεσαι POCIESZENIU97 υμας WAS περι WZGLĘDEM της πιστεως WIARY υμων WASZEJ

1 Tes 3,3 BW

Żeby się nikt nie chwiał w tych uciskach. Sami bowiem wiecie, że takie jest nasze przeznaczenie. BT tak aby nikt się nie chwiał pośród tych ucisków. Po to bowiem, jak wiecie, zostaliśmy ustanowieni. BWP żeby się ktoś czasem nie załamał wśród tych ucisków. Taki jest przecież, jak wiecie, cel naszego posłannictwa. BG Aby się żaden nie poruszał w tych uciskach; gdyż sami wiecie, żeśmy na to wystawieni. TR τω μηδενα σαινεσθαι98 ABY NIKT PRZEZ TO BYŁ URADOWANY εν W ταις θλιψεσιν UCISKACH ταυταις TYCH αυτοι SAMI γαρ BOWIEM οιδατε NADAL WIECIE οτι ŻE εις KU τουτο TEMU κειμεθα JESTEŚMY USTANOWIENI99

1 Tes 3,4 BW

Albowiem gdy byliśmy u was, przepowiadaliśmy wam, że będziemy uciskani, co się też stało, jak wiecie. BT Albowiem gdyśmy pośród was przebywali, zapowiadaliśmy wam, że będziemy cierpieć ucisk, co też, jak wiecie, się stało. BWP Zresztą przypomnieć wypada, że kiedyśmy byli u was, mówiliśmy, że będziemy znosić prześladowanie, co też – jak wiecie – stało się wkrótce potem. BG Albowiem gdyśmy byli u was, opowiadaliśmy wam, żeśmy mieli być uciśnieni, jakoż się też to stało, i wiecie o tem. TR και I γαρ BOWIEM οτε KIEDY προς U υμας WAS ημεν BYLIŚMY προελεγομεν ZAPOWIADALIŚMY100 υμιν WAM οτι ŻE μελλομεν θλιβεσθαι MAMY BYĆ UCISKANI καθως TAK JAK και I εγενετο STAŁO SIĘ και I οιδατε NADAL WIDZICIE101

1 Tes 3,5 BW

Dlatego i ja, nie mogąc tego dłużej znieść, wysłałem go, aby się dowiedzieć o wierze waszej, czy aby czasem nie zwiódł was kusiciel, a praca nasza nie poszła na marne. BT Dlatego i ja, nie mogąc tego dłużej znosić, posłałem [go], aby zbadał wiarę waszą, czy przypadkiem nie zwiódł was kusiciel, bo wtedy nasz trud okazałby się daremny. BWP Dlatego też, nie mogąc już dłużej trwać w niepewności, posłałem [Tymoteusza], żeby się przyjrzał na miejscu waszej wierze, żeby stwierdził, czy przypadkiem nie uwiódł was kusiciel i czy nasze trudy wskutek tego nie poszły na marne. 95

Także: „posłańca”. Dosłownie: „wzmocnić”. 97 Dosłownie: „pocieszyć”. 98 Także: „łasić się, machać ogonem, przymilać się, rozweselać”. 99 Także: „jesteśmy położeni, znajdujemy się”. 100 Także: „ostrzegaliśmy, przepowiadaliśmy, mówiliśmy przedtem”. 101 Także: „nadal wiecie”. 96

S t r o n a | 45 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BG

Dlatego i ja, nie mogąc tego dłużej znosić, posłałem go, abym się dowiedział o wierze waszej, by was snać nie kusił ten, co kusi, a nie była daremna praca nasza. δια PRZEZ τουτο TO καγω I JA μηκετι JUŻ DŁUŻEJ NIE στεγων WYTRZYMUJĄC επεμψα POSŁAŁEM εις KU το γνωναι POZNANIU102 την πιστιν WIARY υμων WASZEJ μηπως CZY ABY NIE επειρασεν PRÓBOWAŁ υμας WAS ο πειραζων PRÓBUJĄCY και I εις κενον NA PRÓŻNO γενηται STAŁA SIĘ103 ο κοπος CIĘŻKA PRACA104 ημων NASZA

1 Tes 3,6 BW

Lecz teraz od was przyszedł do nas Tymoteusz i przyniósł nam dobrą nowinę o wierze i miłości waszej, i o tym, że zachowujecie nas zawsze w dobrej pamięci i że pragniecie nas ujrzeć, tak jak i my was. BT Teraz – kiedy Tymoteusz od was wrócił do nas i kiedy przyniósł nam radosną wieść o wierze i miłości waszej, a i o tym, że zawsze zachowujecie o nas dobrą pamięć i że bardzo pragniecie nas zobaczyć, podobnie jak my was – BWP Lecz teraz – kiedy już Tymoteusz wrócił od was i przyniósł nam wieści radosne o waszej wierze i miłości, gdy nas zapewniał o tym, że dobrze nas wspominacie i że pragniecie nas zobaczyć, tak jak my was – BG Lecz teraz Tymoteusz od was do nas przyszedł i zwiastował nam wesołą nowinę o wierze i miłości waszej, a iż nas zawsze dobrze wspominacie, żądając nas widzieć, tak jako i my was. TR αρτι TERAZ δε ZAŚ ελθοντος GDY PRZYSZEDŁ105 τιμοθεου TYMOTEUSZ προς DO ημας NAS αφ OD υμων WAS και I ευαγγελισαμενου GDY ZWIASTOWAŁ DOBRĄ NOWINĘ106 ημιν NAM την πιστιν WIARY και I την αγαπην MIŁOŚCI υμων WASZEJ και I οτι ŻE εχετε MACIE μνειαν PAMIĘĆ O ημων NAS αγαθην DOBRĄ παντοτε ZAWSZE επιποθουντες PRAGNĄC ημας NAS ιδειν UJRZEĆ καθαπερ TAK JAK και I ημεις MY υμας WAS

1 Tes 3,7 BW

Stąd doznaliśmy przez was, bracia, w wielkiej potrzebie i ucisku naszym pociechy dzięki waszej wierze, BT doznaliśmy dzięki wam, bracia, pociechy: przez wiarę waszą we wszelkiej potrzebie i w naszym ucisku. BWP doznaliśmy, dzięki wam, bracia, prawdziwej pociechy głównie z powodu wiary, w której trwacie mimo waszych niedostatków i naszego ucisku. BG Dlatego pocieszeni jesteśmy, bracia! z was w każdym utrapieniu i potrzebie naszej przez wiarę waszę; TR δια PRZEZ τουτο TO παρεκληθημεν ZOSTALIŚMY POCIESZENI αδελφοι BRACIA εφ ZE WZGLĘDU NA υμιν WAS επι ZE WZGLĘDU NA παση WSZELKI τη θλιψει UCISK και I αναγκη CIERPIENIE ημων NASZE δια PRZEZ της υμων WASZĄ πιστεως WIARĘ

1 Tes 3,8 BW BT

Bo żyjemy teraz, skoro wy trwacie w Panu. Teraz bowiem ożyliśmy, gdy wy trwacie w Panu.

102

Dosłownie: „poznać”. Kontynuacja myśli: „μηπως CZY ABY NIE”. 104 Także: „trud, strudzenie, zmęczenie, cierpienie, ból”. 105 Genitivus absolutus. 106 Genitivus absolutus. 103

S t r o n a | 46 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP Teraz bowiem – gdyśmy się dowiedzieli, że jesteście wierni Panu i w nas wstąpił nowy duch. BG Bo teraz my żyjemy, jeźli wy stoicie w Panu. TR οτι PONIEWAŻ νυν TERAZ ζωμεν ŻYJEMY εαν JEŻELI υμεις WY στηκητε STOICIE εν W κυριω PANU

1 Tes 3,9 BW

Albowiem jakże możemy dość dziękować Bogu za was, za całą radość, jakiej z powodu was doznajemy przed Bogiem naszym? BT Jakież bowiem podziękowanie możemy za was złożyć Bogu za radość, którą odczuwamy z waszego powodu przed Bogiem naszym? BWP Już nawet nie wiemy, jak mamy dziękować Bogu za ową radość, którą przeżywamy z powodu was przed Bogiem. BG Albowiem jakież dziękowanie możemy Bogu oddać za was za wszelkie wesele, którem się weselimy dla was przed Bogiem naszym? TR τινα JAKIE γαρ BOWIEM ευχαριστιαν DZIĘKCZYNIENIE δυναμεθα MOŻEMY τω θεω BOGU ανταποδουναι ODPŁACIĆ περι ZA υμων WAS επι ZE WZGLĘDU NA παση WSZELKĄ τη χαρα RADOŚĆ η KTÓRĄ χαιρομεν CIESZYMY SIĘ δι PRZEZ υμας WAS εμπροσθεν PRZED του θεου BOGIEM ημων NASZYM

1 Tes 3,10 BW

We dnie i w nocy modlimy się bardzo gorliwie o to, aby nam dane było oglądać wasze oblicze i dopełnić tego, czego brak waszej wierze. BT Gorąco modlimy się we dnie i w nocy, abyśmy mogli osobiście was zobaczyć i dopełnić tego, czego brak waszej wierze. BWP Nadal modlimy się gorąco we dnie i w nocy, abyśmy mogli wreszcie zobaczyć was osobiście i uzupełnić to, czego jeszcze niedostaje waszej wierze. BG W nocy i we dnie bardzo się gorliwie modląc, abyśmy oglądali oblicze wasze i dopełnili niedostatków wiary waszej. TR νυκτος NOCĄ και I ημερας DNIEM υπερ εκπερισσου Z NADMIERNYM NACISKIEM107 δεομενοι PROSZĄC εις KU το ιδειν UJRZENIU108 υμων WASZEJ το προσωπον TWARZY και I καταρτισαι NAPRAWIENIU109 τα υστερηματα POTRZEBY110 της πιστεως WIARY υμων WASZEJ

Głębia myśli Pawła i ton konfrontacji, jaki czasami prezentuje w swoich mowach (zob. Ga 1,6.7; 3,1-4; 4,9-11), mogą czasami sprawiać wrażenie, że lekceważy uczucia innych, a osobiste relacje z ludźmi nie mają dla niego żadnego znaczenia. Ale ten wspaniały przerywnik (wtrącenie) w 1 Liście do Tesaloniczan pokazuje, że w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Paweł był ewangelistą działającym zgodnie z zasadami wielkiego ewangelicznego zlecenia Chrystusa, kładącego główny nacisk na czynienie ludzi uczniami (Mt 28,19.20).

107

Także: „ponad miarę”. Dosłownie: „ujrzeć”. 109 Kontynuacja myśli: „δεομενοι PROSZĄC εις KU”. 110 Także: „braku, biedy, niedostatku”. 108

S t r o n a | 47 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Ga 1,6 BW

Dziwię się, że tak prędko dajecie się odwieść od tego, który was powołał w łasce Chrystusowej do innej ewangelii, BT Nadziwić się nie mogę, że od Tego, który was łaską Chrystusa powołał, tak szybko chcecie przejść do innej Ewangelii. BWP Dziwię się, że od tego, który, powołał was za łaską Chrystusa odchodzicie tak szybko ku innej ewangelii. BG Dziwuję się, iż tak prędko dacie się przenosić od tego, który was powołał ku łasce Chrystusowej, do inszej Ewangielii; TR θαυμαζω DZIWIĘ SIĘ οτι ŻE ουτως TAK ταχεως SZYBKO μετατιθεσθε PRZECHODZICIE απο OD του καλεσαντος TEGO, KTÓRY POWOŁAŁ υμας WAS εν χαριτι Z WDZIĘCZNOŚCIĄ111 χριστου NAMASZCZONEGO εις KU ετερον INNEJ ευαγγελιον DOBREJ NOWINIE

Ga 1,7 BW

Chociaż innej nie ma; są tylko pewni ludzie, którzy was niepokoją i chcą przekręcić ewangelię Chrystusową. BT Innej jednak Ewangelii nie ma: są tylko jacyś ludzie, którzy sieją wśród was zamęt i którzy chcieliby przekręcić Ewangelię Chrystusową. BWP Tymczasem nie ma innej ewangelii; są tylko ludzie, którzy siejąc wśród was zamęt, chcieliby odmienić Ewangelię Chrystusa. BG Która nie jest inszą; tylko niektórzy są, co was turbują i chcą wywrócić Ewangieliję Chrystusową. TR ο KTÓRA ουκ NIE εστιν JEST αλλο INNĄ ει μη CHYBA ŻE τινες NIEKTÓRZY εισιν SĄ οι ταρασσοντες NIEPOKOJĄCY υμας WAS και I θελοντες CHCĄCY μεταστρεψαι ODWRÓCIĆ112 το ευαγγελιον DOBRĄ NOWINĘ του χριστου NAMASZCZONEGO

Ga 3,1 BW

O nierozumni Galacjanie! Któż was omamił, was, przed których oczami został wymalowany obraz Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego? BT O, nierozumni Galaci! Któż was urzekł, was, przed których oczami nakreślono obraz Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego? BWP O nierozumni Galaci! A któż was tak omamił, was, przed których oczyma ukazano przecież obraz Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego? BG O głupi Galatowie! Któż was omamił, abyście prawdzie nie byli posłuszni, którym przed oczyma Jezus Chrystus przedtem był wymalowany, i między wami ukrzyżowany? TR ω O ανοητοι NIEROZUMIEJĄCY γαλαται GALACI τις KTO υμας WAS εβασκανεν ZACZAROWAŁ τη αληθεια PRAWDZIE μη NIE πειθεσθαι UFAĆ οις KTÓRYM κατ οφθαλμους PRZED OCZAMI ιησους JEZUS χριστος NAMASZCZONY προεγραφη OGŁOSZONY NA WSTĘPIE εν WŚRÓD υμιν WAS εσταυρωμενος KRZYŻOWANY

Ga 3,2 BW BT

111 112

Chcę dowiedzieć się od was tego jednego: Czy przez uczynki zakonu otrzymaliście Ducha, czy przez słuchanie z wiarą? Tego jednego chciałbym się od was dowiedzieć, czy Ducha otrzymaliście dzięki uczynkom wymaganym przez Prawo, czy z powodu posłuszeństwa wierze?

Dosłownie: „w łasce” (przyp. tłum.). Także: „przedstawić w złym, niewłaściwym świetle” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 48 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca BWP Chciałbym, żebyście mi odpowiedzieli tylko na jedno: W jaki to sposób otrzymaliście Ducha [Bożego]: przez wypełnianie nakazów Prawa czy przez to, że daliście posłuch wierze? BG Tego tylko rad bym się nauczył od was: Z uczynkówli zakonu wzięliście Ducha, czyli z słuchania wiary? TR τουτο TO μονον JEDYNIE θελω CHCĘ μαθειν DOWIEDZIEĆ SIĘ αφ OD υμων WAS εξ Z εργων CZYNÓW νομου PRAWA το πνευμα DUCHA ελαβετε OTRZYMALIŚCIE η CZY εξ Z ακοης POSŁUSZEŃSTWA πιστεως WIERZE

Ga 3,3 BW

Czy aż tak nierozumni jesteście? Rozpoczęliście w duchu, a teraz na ciele kończycie? BT Czyż jesteście aż tak nierozumni, że zacząwszy duchem, chcecie teraz kończyć ciałem? BWP Czy jesteście aż tak nierozumni, że rozpocząwszy już [nowe życie] przez Ducha Bożego, chcecie teraz kończyć [je] poleganiem na własnym ciele? BG Takeście głupi? począwszy duchem, teraz ciałem dokonywacie? TR ουτως TAK ανοητοι NIEROZUMIEJĄCY εστε JESTEŚCIE εναρξαμενοι ZACZĄWSZY πνευματι DUCHEM νυν TERAZ σαρκι CIAŁEM επιτελεισθε KOŃCZYCIE

Ga 3,4 BW

Czy daremne były tak liczne wasze doznania? Rzeczywiście, byłyby daremne. BT Czyż tak wielkich rzeczy doznaliście na próżno? A byłoby to rzeczywiście na próżno. BWP Czy wszystko to zostało wam dane na próżno? A byłoby rzeczywiście na próżno [gdybyście znów do ciała wrócili]. BG Takeście wiele cierpieli darmo, jeźli tylko i darmo? TR τοσαυτα TAK WIELE επαθετε WYCIERPIELIŚCIE εικη NA PRÓŻNO ειγε JEŚLI RZECZYWIŚCIE και I εικη NA PRÓŻNO

Ga 4,9 BW

Teraz jednak, kiedy poznaliście Boga, a raczej, kiedy zostaliście przez Boga poznani, czemuż znowu zawracacie do słabych i nędznych żywiołów, którym ponownie, jak dawniej służyć chcecie? BT Teraz jednak, gdyście Boga poznali i, co więcej, Bóg was poznał, jakże możecie powracać do tych bezsilnych i nędznych żywiołów, pod których niewolę znowu chcecie się poddać? BWP Ale teraz, kiedy już znacie Boga – lub raczej : kiedy Bóg już poznał was – to jakże możecie znów powracać do tych bezsilnych i nędznych żywiołów, żeby na nowo popaść w ich niewolę? BG A teraz poznawszy Boga, owszem i poznani będąc od Boga, jakoż się zaś nazad wracacie ku żywiołom mdłym i mizernym, którym zasię znowu służyć chcecie? TR νυν TERAZ δε ZAŚ γνοντες POZNAWSZY θεον BOGA μαλλον BARDZIEJ δε ALE γνγνωσθεντες POZNANI υπο PRZEZ θεου BOGA πως JAK επιστρεφετε NAWRACACIE παλιν PONOWNIE επι DO τα ασθενη SŁABYCH και I πτωχα UBOGICH στοιχεια ŻYWIOŁÓW113 οις KTÓRYM παλιν PONOWNIE ανωθεν OD POCZĄTKU δουλευειν BYĆ NIEWOLNIKAMI θελετε CHCECIE

113

Także: „elementów, początków” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 49 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Ga 4,10 BW Zachowujecie dni i miesiące, i pory roku, i lata! BT Zachowujecie dni, święta nowiu i lata! BWP Przywiązujecie tak wielką wagę do niektórych dni, miesięcy, pewnych pór roku lub całych lat. BG Przestrzegacie dni i miesiące, i czasy, i lata. TR ημερας DNI παρατηρεισθε PILNUJECIE DLA SIEBIE114 και I μηνας MIESIĄCE και I καιρους CZASY και I ενιαυτους LATA

Ga 4,11 BW BT BWP BG TR

Boję się, że może nadaremnie mozoliłem się nad wami. Obawiam się o was, czy się dla was nie trudziłem na próżno. Obawiam się, czy aby nie na próżno trudziłem się dla was. Boję się o was, bym snać darmo nie pracował około was. φοβουμαι OBAWIAM SIĘ O υμας WAS μηπως εικη κεκοπιακα εις υμας BYM PRZYPADKIEM NA PRÓŻNO NADAL NIE TRUDZIŁ SIĘ DLA WAS115

Mt 28,19 BW

Idźcie tedy i czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, BT Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. BWP Idąc tedy nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, BG Idąc tedy, nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego; TR πορευθεντες IDĄC116 ουν ZATEM μαθητευσατε POUCZAJCIE117 παντα WSZYSTKIE τα εθνη NARODY βαπτιζοντες ZANURZAJĄC118 αυτους JE εις KU το ονομα IMIENIU του πατρος OJCA και I του υιου SYNA και I του αγιου ŚWIĘTEGO πνευματος DUCHA

Mt 28,20 BW

Ucząc je przestrzegać wszystkiego, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni aż do skończenia świata. BT Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata. BWP ucząc je przy tym zachowywać wszystko to, co wam przykazałem. A Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata. BG Ucząc je przestrzegać wszystkiego, com wam przykazał. A oto Jam jest z wami po wszystkie dni, aż do skończenia świata. Amen. TR διδασκοντες NAUCZAJĄC αυτους JE τηρειν ZACHOWYWAĆ παντα WSZYSTKO οσα JAK WIELE ενετειλαμην NAKAZAŁEM υμιν WAM και I ιδου OTO εγω JA μεθ Z υμων

114

Także: „zachowujecie, przestrzegacie dla siebie” (przyp. tłum.). Dosłownie: „μηπως NIE JAK εικη NA PRÓŻNO κεκοπιακα NADAL TRUDZĘ SIĘ εις DLA υμας WAS” (przyp. tłum.). 116 Dosłownie: „wyruszywszy”; w rozumieniu: „ci, którzy wyruszyli” (przyp. tłum.). 117 Wyraz μαθητευω pochodzi od μαθητης – „uczeń”, które pochodzi od μανθανω – „rozumieć, dowiedzieć się, nauczyć się” (przyp. tłum.). 118 Dosłownie: „zanurzający”; w rozumieniu: „którzy zanurzają” (przyp. tłum.). 115

S t r o n a | 50 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca WAMI ειμι JESTEM πασας WSZYSTKIE τας ημερας DNI εως AŻ DO της συντελειας KOŃCA του αιωνος WIEKU αμην ZAPRAWDĘ119

W powyższym fragmencie Paweł ujawnia swoje wewnętrzne emocje. Intensywnie tęskni za wierzącymi w Tesalonikach. Kiedy przyjdzie Jezus, Paweł zamierza przedstawić wierzących w Tesalonikach jako przykład efektów swojej służby. Apostołowi nie wystarcza to, że sam zostanie uratowany w czasie końca; pragnie dowodów na to, że jego życie i służba wycisną na świecie trwałe piętno Królestwa Bożego. Kiedy Paweł nie mógł dłużej znieść tej intensywnej tęsknoty za Tesaloniczanami, wysłał swojego przyjaciela, aby dowiedzieć się, jak dają sobie radę. Apostoł obawiał się, że szatan w jakiś sposób może ich przywabić i odwieść od pierwotnych przekonań, jakie niedawno przyjęli. Kiedy jednak Tymoteusz poinformował go, że Tesaloniczanie mocno trwają w wierze, Paweł doznał ogromnej pociechy. W 1 Tes 3,6 zawarta została ciekawa wskazówka dotycząca głębszej emocjonalnej dynamiki. Paweł cieszy się ze sprawozdania Tymoteusza, że Tesaloniczanie mają o nim dobrą opinię i że tak samo jak on tęsknią za tym, aby się z nim zobaczyć. Wyjazd apostoła z Tesalonik był nagły, więc miał on pewne wątpliwości co do tego, jak widzą i oceniają go wierzący i jak odczuwają jego brak. Wierność Tesaloniczan dodała mu wiele otuchy. Jego poczucie własnej wartości być może było do pewnego stopnia związane z sukcesem jego misji. Był przecież tylko człowiekiem. Raport Tymoteusza przyniósł Pawłowi ogromną radość, którą wyrażał w swoich modlitwach do Boga. Ale ta radość nie stłumia jego intensywnego pragnienia zobaczenia ich twarzą w twarz i uzupełnienia ich edukacji w zakresie życia chrześcijańkiego. Ponieważ jednak nie mógł być osobiście wśród nich, najpierw wysłał swojego emisariusza, Tymoteusza, a następnie napisał do nich listy, które stały się częścią kanonu Nowego Testamentu.

119

W rozumieniu: „niech tak się stanie”; od hebr. ‫( אמן‬wym. amen) – „zaprawdę, prawdziwie, amen” (przyp. tłum.).

S t r o n a | 51 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Piątek – 13 lipca

DO DALSZEGO STUDIUM

„J

eśli ukorzymy się przed Bogiem i będziemy mili, uprzejmi, wrażliwi i miłosierni, wówczas będzie stu nawróconych do prawdy tam, gdzie teraz jest jeden. Jednak, choć twierdzimy, że jesteśmy nawróceni, niesiemy ze sobą bagaż egoizmu, który uważamy za zbyt cenny, aby się go pozbyć. Naszym przywilejem jest złożyć ten ciężar u stóp Chrystusa, a w to miejsce przyjąć Jego charakter i podobieństwo do Niego. Zbawiciel oczekuje tego od nas”120. „W czasie swojej publicznej działalności Jezus stale uświadamiał uczniom fakt, że mają być jedno z Nim w Jego dziele ratowania świata z niewoli grzechu (...). Przygotowywał uczniów do indywidualnej pracy. Wraz ze wzrostem liczby pracowników miał się poszerzać teren ich działalności – aż po krańce ziemi”121. Pytania: 1. W Testimonies for the Church (Świadectwa dla Zboru) Ellen White identyfikuje nasze egoistyczne ja jako przeszkodę w skutecznej ewangelizacji i nawracaniu zgubionych. W jaki sposób nasze ja przejawia się i manifestuje w naszym życiu? Jak możemy nauczyć się umierać dla egoizmu? W jaki jedyny sposób jest to możliwe? 2. Centralnym punktem wielkiego zlecenia ewangelicznego (Mt 28,19.20), jest czynienie ludzi uczniami. Podziel się własnymi doświadczeniami związanymi z byciem uczniem, a także czynieniem innych uczniami Jezusa. Do jakiego stopnia twój zbór jest nakierowany na czynienie ludzi uczniami Jezusa? W jaki sposób może się takim stać? 3. W jaki sposób można wyjaśnić komuś „głupstwo” krzyża? Jak myślisz, dlaczego Paweł użył takiej terminologii? Co mówi nam to na temat tego, jak ograniczone jest nasze rozumienie rzeczywistości, skoro tak wielu ludzi postrzega najważniejszą ze wszystkich naszych prawd jako „głupstwo”? 120

Ellen G. White, Testimonies for the Church, t. IX, s. 189-190 (9T 189.4-190.1): „If we would humble ourselves before God, and be kind and courteous and tenderhearted and pitiful, there would be one hundred conversions to the truth where now there is only one. But, though professing to be converted, we carry around with us a bundle of self that we regard as altogether too precious to be given up. It is our privilege to lay this burden at the feet of Christ and in its place take the character and similitude of Christ. The Saviour is waiting for us to do this.” 121 Ellen G. White, Działalność apostołów, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa, s. 20 (AA 32.1).

S t r o n a | 52 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Podsumowanie: W ciągu zaledwie trzech tygodni Paweł niezwykle mocno związał się z nowymi wierzącymi w Tesalonikach. Nie mogąc wrócić do nich, najpierw wysłał tam Tymoteusza. Będąc pod wpływem Ducha Świętego, otworzył przed nimi swoje serce w dwóch skierowanych do nich listach. Prawdziwa ewangelizacja nie może zadowolić się jedynie mierną i słabą akceptacją wiary chrześcijańskiej. W wiarę chrześcijańską powinno być zaangażowane całe życie we wszystkich swoich aspektach: fizycznym, psychicznym i emocjonalnym. Omów swoją odpowiedź na ostatnie pytanie z lekcji poniedziałkowej. W jaki sposób możemy uniknąć tego rodzaju błędów? Czy w niektórych przypadkach popełniamy je również teraz?

S t r o n a | 53 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Uwagi dla nauczyciela122

LEKCJA W SKRÓCIE Kluczowy tekst: 1 Tes 2,17-3,10123 Student powinien: Wiedzieć: Rozumieć, że prawdziwa ewangelizacja polega na budowaniu bliskich i opiekuńczych relacji z ludźmi, którym ewangelista usługuje. Doświadczyć: Poczuć konieczność inwestowania nie tylko czasu, ale także części własnego życia w taki sposób, aby wywierać duchowy wpływ na rozwój tych osób dla Chrystusa. Wykonać: Spraw, aby ludzie, którym usługuje ewangelista byli dla niego najważniejsi – aby jego głównym celem nie był sam akt posługi. Schemat nauczania: I. WIEM: Wzajemne więzi stanowią kwintesencję całego usługiwania A. Paweł zawsze utrzymywał bliskie relacje z ludźmi, których ewangelizował. Dlaczego osobiste więzi są tak ważne dla tych, którzy prowadzą innych do Jezusa? B. Jakich różnych metafor używał apostoł Paweł w 1 Liście do Tesaloniczan 2,7-11, aby opisać charakter jego relacji z Tesaloniczanami? II. DOŚWIADCZAM: Autentycznej troski o innych A. Przestudiuj słowa, których używa Paweł w odniesieniu do słowa ty we fragmencie z 1 Listu do Tesaloniczan 2,17-3,5. Na podstawie tej terminologii opisz uczucia Pawła wobec wierzących w Tesalonikach. B. Dlaczego jest tak ważne, aby wyrażać prawdziwą troskę o ludzi, do których chcemy dotrzeć? C. Kto najbardziej wpłynął na twój rozwój duchowy? Opisz charakter, jaki nosiły wasze wzajemne stosunki i wyjaśnij, dlaczego są one dla ciebie tak ważne.

122

Opracowano na podstawie Adult Sabbath School Bible Study Guide (Teachers Edition) 3/2012: 1 and 2 Thessalonians autorstwa Jona Paulien’a (sygnatura ABSG-TE-3Q-02-2012). Materiały wydania dla nauczycieli, w sekcjach „Lekcja w skrócie” i „Cykl nauki”, zostały napisane przez Carla P. Cosaert'a, adiunkta Nowego Testamentu i Wczesnego Chrześcijaństwa, na wydziale teologii Uniwersytetu Walla Walla w College Place w Waszyngtonie w USA (przyp. tłum.). 123 Pełny tekst biblijny znajdziesz w lekcji na czwartek, 12 lipca.

S t r o n a | 54 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

III. WYKONUJĘ: Inwestowanie w innych Kim są osoby, które Bóg stawia na drodze twojego duchowego wpływu? Jakie kroki możesz podjąć, aby wzmocnić swoje osobiste relacje z nimi? Podsumowanie: Budowanie bliskich relacji z osobami, którym usługujemy, jest wynikiem prawdziwej ewangelizacji.

CYKL NAUKI Krok 1:

MOTYWACJA Kluczowe pojęcie dla duchowego wzrostu: Delikatna i stała troska Pawła o wierzących w Tesalonikach stanowi przykład opiekuńczych relacji, które Bóg pragnie rozwijać w nas wobec ludzi, którym służymy. Dla nauczyciela: Dla wielu ludzi jedynym celem ewangelizacyjnym jest doprowadzenie do chrztu. Chociaż chrzest jest ważny, czasami zaraz po nim zapominamy o nowo nawróconych, co często prowadzi do tego, że w niedługim czasie odchodzą oni z Kościoła. Bieżąca lekcja przypomina, że prawdziwa ewangelizacja powinna prowadzić do powstawania nowych i bliskich relacji, które przetrwają na zawsze. To się dzieje przez cały czas w wielu Kościołach. W wyniku ewangelizacyjnych serii spotkań pojawiają się nowo nawróceni, którzy z wielką pompą są przyjmowani do Kościoła, a chwilę później znikają przez tylne drzwi. Najczęstszy problem nie polega na tym, że nowi wierzący przestali wierzyć, ale na tym, że nigdy tak naprawdę nie czuli się częścią Kościoła. Mogli oni dołączyć do niego intelektualnie, ale nie znaleźli w nim prawdziwych personalnych relacji. Mogą być otwarci i chętni, aby rozwijać wzajemne kontakty z ewangelistą lub pastorem, ale po zakończeniu spotkań z nimi, kiedy zwyczajne kościelne życie w wraca do normy, osoby te czują się wyobcowane i nie mogą znaleźć swego miejsca w tej muzycznej orkiestrze. Bez bliskich związków z duchowymi men-

S t r o n a | 55 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

torami nie potrafią nawiązać innych osobistych więzi, które mogłyby utwierdzić ich w podjętej decyzji. Rozważ aktywność: Po udostępnieniu klasie przedstawionego powyżej scenariusza zaproś poszczególnych członków klasy, którzy nie byli od urodzenia wychowywani w Kościele, aby opisali, w jaki sposób do niego dołączyli. Następnie poproś ich, aby wyjaśnili, co wpłynęło na to, że zostali w Kościele, gdy tak wielu nawróconych odeszło. Pamiętaj, aby podkreślić wagę kształtowania więzi z nowo nawróconymi jako bardzo istotny element, który z pewnością pojawi się w ich opowieści. Przedyskutuj: Dlaczego budowa osobistych relacji z nowo nawróconymi odgrywa tak ważną rolę w ewangelizacji?

Krok 2:

BADANIE Komentarz biblijny I. Nowo nawróceni w Tesalonikach

(Przestudiuj w klasie Dz 17,1-4) Dz 17,1 BW

A gdy przeszli Amfipolis i Apolonię, przybyli do Tesaloniki, gdzie była synagoga żydowska. BT Przeszli przez Amfipolis i Apolonię i przybyli do Tesaloniki, gdzie Żydzi mieli synagogę. BWP Przeszli przez Amfipolis i Apolonię i dotarli do Tesaloniki, gdzie była synagoga żydowska. BG A przeszedłszy Amfipolim i Apoloniję przyszli do Tesaloniki, gdzie była bóżnica żydowska. TR διοδευσαντες PRZESZEDŁSZY δε A την αμφιπολιν AMFIPOLIS και I απολλωνιαν APOLONIĘ ηλθον PRZYSZLI εις DO θεσσαλονικην TESALONIKI οπου GDZIE ην BYŁO η συναγωγη MIEJSCE ZGROMADZEŃ των ιουδαιων ŻYDÓW

S t r o n a | 56 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca Dz 17,2 BW

Dz 17,3 BW

Wywodząc i wykazując, że Chrystus musiał cierpieć i zmartwychwstać. Tym Chrystusem, mówił, jest Jezus, którego ja wam głoszę. BT objaśniał i wykładał: Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać. Jezus, którego wam głoszę, jest tym Mesjaszem. BWP usiłował im wyjaśnić i przekonać ich, że Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać i że Jezus, którego on im głosił, był właśnie owym Mesjaszem. BG Wywodząc i pokazując to, że Chrystus miał cierpieć i powstać od umarłych, a iż ten Jezus jest Chrystusem, którego ja wam opowiadam. TR διανοιγων WYJAŚNIAJĄC και I παρατιθεμενος OBJAŚNIAJĄC οτι ŻE τον χριστον NAMASZCZONEMU εδει BYŁO KONIECZNE παθειν CIERPIEĆ και I αναστηναι POWSTAĆ εκ Z νεκρων UMARŁYCH και I οτι ŻE ουτος ON εστιν JEST ο χριστος NAMASZCZONY ιησους JEZUS ον KTÓREGO εγω JA καταγγελλω GŁOSZĘ υμιν WAM

Dz 17,4 BW

I dali się niektórzy z nich przekonać i przyłączyli się do Pawła i Sylasa, również wielka liczba spośród pobożnych Greków i niemało znamienitych niewiast. BT Niektórzy z nich, a także pokaźna liczba pobożnych Greków i niemało znamienitych kobiet, uwierzyli i przyłączyli się do Pawła i Sylasa. BWP Po pewnym czasie uwierzyło i przyłączyło się do Pawła i Sylasa trochę Żydów, dość duża liczba pobożnych Greków tudzież niemało co znaczniejszych kobiet. BG I uwierzyli niektórzy z nich, a przyłączyli się do Pawła i do Syli, i wielkie mnóstwo nabożnych Greków, i niewiast przedniejszych niemało. TR και I τινες NIEKTÓRZY εξ Z αυτων NICH επεισθησαν ZOSTALI PRZEKONANI και I προσεκληρωθησαν PRZYWIĄZALI SIĘ τω παυλω DO PAWŁA και I τω σιλα DO SYLASA των τε σεβομενων BOJĄCYCH SIĘ BOGA124 ελληνων GREKÓW πολυ WIELKA πληθος ILOŚĆ γυναικων KOBIET τε των πρωτων NAJZNAKOMITSZYCH ουκ NIE ολιγαι MAŁO

aweł musiał być bardzo szczęśliwy z powodu pozytywnej reakcji na jego pierwsze głoszenie ewangelii w Tesalonikach, szczególnie po tym, jak on i Sylas zostali pobici w Filippi (Dz 16,22-24). Nie tylko część Żydów przekonała religijna perswazja Pawła, ale również duża liczba pobożnych pogan, w tym kilka znanych ko124

Jest to kontynuacja myśli: τινες NIEKTÓRZY εξ Z αυτων NICH; także: „oddających cześć (Bogu)”.

S t r o n a | 57 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

biet, postanowiła stać się członkami nowo zorganizowanego domowego kościoła, który założył Paweł. Nie należy zapominać, w jaki sposób zostali opisani ci nowo nawróceni. Łukasz w swoim opisie jest ostrożny i podkreśla, że chrześcijańskie orędzie nie było rodzajem religijnej farsy zaprojektowanej po to, aby wykorzystać łatwowierność nowych wierzących; argumentacja Pawła była dobrze uzasadnioną prezentacją, która apelowała do inteligencji Żydów i pogan, i to nie tylko do mężczyzn, ale także do kobiet wysoko postawionych w hierarchi tego społeczeństwa. Uważna lektura Dziejów Apostolskich ujawnia także nazwiska i kilka szczegółów na temat trzech nowych wierzących w Tesalonikach. Pierwszą osobą, którą spotykamy, jest Jazon, gospodarz Pawła. Prawdopodobnie jest to mówiący po grecku Żyd, ponieważ imię, które nosił, było popularne wśród żydowskich mężczyzn, którzy tak jak Paweł, dorastali poza Palestyną (Izraelem). Musiał posiadać duże możliwości, gdyż jego dom był wystarczająco duży, aby gościć Pawła i służyć wierzącym jako kościół domowy. Dzieje Apostolskie wymieniają także dwie kolejne osoby: Arystarcha i Sekundusa. Według Dz 20,4 byli oni z Tesaloniki i zostali powołani do podróży z Pawłem do Jerozolimy. Ich zadanie polegało na przekazaniu daru finansowego, który miał świadczyć o dobrej woli i jedności zborów chrześcijańskich, składających się w większości z nawróconych pogan z ich żydowskimi współwyznawcami w Jerozolimie. Sekundus był chrześcijaninem wywodzącym się z pogan (jego romańskie imię oznacza „drugi syn swojego ojca”). Z kolei Arystarch był Żydem (Kol 4,10.11), który stał się szczególnie bliskim przyjacielem Pawła. To on towarzyszył Pawłowi w jego podróżach, a nawet razem z nim trafił do więzienia (Dz 19,29; 27,2 i Fil 24). Rozważ: Ewangelizacyjny sukces Pawła zaowocował nie tylko tworzeniem długotrwałych przyjaźni, ale również pojawieniem się wrogów. Czy zawsze tak się dzieje? Dlaczego tak lub dlaczego nie?

II. Kłopot w Tesalonikach

(Przestudiuj w klasie Dz 17,5-9)125

edług Dz 17,5 sukces Pawła w Tesalonikach rozwścieczył dużą część Żydów, których nie przekonało jego poselstwo. Zazdrośni o sukces Pawła wśród pogan i niezbyt zadowoleni z tego, że niektórzy z ich rodaków także do niego dołączyli, zdecydowali się skorzystać z pomocy „kilku złych ludzi z gminu”, 125

Pełny tekst biblijny znajdziesz w lekcji na niedzielę, 8 lipca.

S t r o n a | 58 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

aby wywołać zamieszanie. W języku greckim wyrażenie „źli ludzie z gminu” oznacza dosłownie „ludzie z rynku”. Odnosi się ono do grupy osób, bezrobotnych łotrów, którzy szwędają się po rynku, szukając jakiejś pracy. Jakiż to kontrast w porównaniu do ludzi, którzy odpowiedzieli na ewangelię Pawła. Według Łukasza chuligani wtargnęli do domu Jazona, wywlekli stamtąd Pawła i przekazali go tłumowi (Dz 17,5). Greckie słowo tłumaczone jako „ludzie” albo „tłum” (demos) może również odnosić się do publicznego zgromadzenia obywateli, którzy mogli rozstrzygać w lokalnych kwestiach prawnych. Nie mogli pojmać Pawła, postanowili więc – zamiast niego – postawić przed lokalnymi sędziami Jazona i innych. Kiedy przybyli, oskarżyli Pawła o to, że: (1) był wędrownym wichrzycielem z kryminalną przeszłością, który powodował problemy w innych miastach, (2) był winny buntu, twierdząc, że to Jezus, a nie cesarz, jest królem. Zaniepokojeni tymi oskarżeniami sędziowie zakazali Pawłowi i Sylasowi dalszego pobytu w ich mieście i zażądali od Jazona gwarancji finansowej w celu zapewnienia, że obaj mężczyźni nie wrócą.

III. Troska Pawła o nowonawróconych

(Przestudiuj w klasie 1 Tes 2,17-3,10)126

agłe odejście Pawła z Tesaloniki pozostawiło go w obawie o duchowy dobrobyt swoich nowych nawróconych. Co się z nimi stanie? Czy pozostaną wierni? Czy zachowają wiarę w czasie prześladowań?

Po tygodniach podróży z jednego miasta do drugiego i żyjąc w ciągłej obawie o los wierzących, których tak nagle opuścił, Paweł był emocjonalnie wyczerpany. W odstępie zaledwie kilku wersetów w 1 Tes 2,17-3,10, apostoł wielokrotnie mówi o swoim pragnieniu, aby zobaczyć wierzących i dwukrotnie wspomina o niezdolności do niesienia tego ciężaru dłużej. Innym ciekawym spojrzeniem na stan umysłu Pawła jest sposób, w jaki opisuje swoje nagłe odejście z Tesaloniki (1 Tes 2,17). Określenie „oderwany” pochodzi od greckiego słowa aporphaniz i oznacza, że ktoś „został osierocony”. Innymi słowy, Paweł przyrównuje swoje głębokie cierpienie do stanu emocjonalnego rodziców pozbawionych dziecka. W takim stanie umysłu, Paweł na pewno musiał się zastanawiać, czy 126

Pełny tekst biblijny znajdziesz w lekcji na czwartek, 12 lipca.

S t r o n a | 59 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

on i jego współpracownicy zostali naprawdę wezwani do Macedonii przez Boga, czy też nie (Dz 16,9.10). Przeciwności, które zagroziły Pawłowi i Sylasowi, zostały pokonane przez pozytywny raport Tymoteusza o sytuacji w Tesalonikach. Fakt, że ewangelia zapuściła korzenie w Tesalonice, mimo przeciwności i prześladowań, odnowił ich zaufanie w Boże powołanie do służby w Macedonii. Rozważ: Troska Pawła o nowych wierzących w Tesalonikach wykraczała daleko poza jego kampanię ewangelizacyjną. Czego możemy nauczyć się na jego przykładzie na temat trwałych więzi, które powinny towarzyszyć ewangelizacji?

Krok 3:

ZASTOSUJ Do przemyślenia: 1. Paweł nie mówi, w jaki sposób szatan utrudniał mu powrót do Tesaloniki (1 Tes 2,18). Jak zareagował na tę sytuację? Jaką naukę na temat wytrzymałości i odporności możemy wyciągnąć z reakcji Pawła na trudy i przeszkody, na jakie był narażony? 2. Jak mówi lekcja, w 1 Tes 2,17-3,10, Paweł otwiera przezd Tesaloniczanami swoje serce. Jak ważne jest dla nas, aby dzielić się naszymi uczuciami i obawami z tymi, wobec których pełnimy służbę? Pytania do zastosowania: 1. Ewangelizacja była z pewnością najwyższym priorytetem w umyśle Pawła. Jak bardzo ewangelizacyjny jest twój zbór? Jakie jest twoje nastawienie do ewangelizacji? Co możesz zrobić, aby poprawić sytuację w twoim zborze, a także zwiększyć swoje zaangażowanie? 2. Paweł stale martwił się o losy duchowej stabilności nowych wierzących w Tesalonikach i podjął osobiste działania, aby nie tylko zobaczyć, jak sobie radzą, ale też zachęcić ich do ciągłej pracy na rzecz stabilizacji wiary. W jaki sposób ty lub twój Kościół staracie się zachęcić nowych członków waszego zboru? S t r o n a | 60 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

3. Paweł mówił, że jego własna nadzieja, radość i korona chwały, którą otrzyma podczas drugiego przyjścia Jezusa, nie są dla niego tak istotne jak to, że w tym dniu spotka się z nowo nawróconymi. Co nam, chrześcijanom, takie postępowanie mówi o tym, jakie powinny być nasze priorytety?

Krok 4:

TWORZENIE Do wykonania: Jak zobaczyliśmy w lekcji z tego tygodnia, prawdziwa ewangelizacja powinna wytworzyć na tyle bliską więź pomiędzy członkami Kościoła, aby trwała ona wiecznie. 1. W klasie napiszcie wspólnie listę nowych wierzących, którzy zarejestrowali swoje członkostwo w zborze w ciągu ostatniego roku. 2. Podejmijcie decyzję, aby znaleźć trochę czasu na wspólną modlitwę za tych ludzi. W nadchodzącym tygodniu klasy powinny stworzyć plan, który pomoże im dotrzeć do tych nowych członków tak, że będą się czuli kochani i wspierani przez kościelną rodzinę.

S t r o n a | 61 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Paweł z Tarsu, Paweł Apostoł, Apostoł Narodów 127 Wykształcony w Jerozolimie faryzeusz; początkowo prześladowca chrześcijan. Pod wpływem wydarzenia w drodze do Damaszku, które miało miejsce około 35-36 roku n.e, nawrócił się (otrzymał łaskę) i przyjął chrzest. Po krótkim pobycie w Arabii rozpoczął działalność w Damaszku. Później, po wizycie u przełożonych gminy w Jerozolimie, wrócił do rodzinnej Cylicji. Za sprawą Barnaby pracował w Antiochii. Odbył trzy podróże misyjne. W czasie pierwszej (ok. 45-49 r.) odwiedził Cypr oraz środkową część Azji Mniejszej. Po powrocie wziął udział w soborze jerozolimskim, gdzie rozstrzygnięto kwestię przyjmowania przez pochodzących z pogan chrześcijan przepisów prawa Mojżeszowego. W czasie drugiej podróży misyjnej (50-52 r.) działał na terenie Azji Mniejszej, Macedonii i Grecji, natomiast głównym terenem działalności w czasie trzeciej podróży (53-58 r.) był Efez. Aresztowany w Jerozolimie w 58 roku, przez dwa lata przebywał w więzieniu w Cezarei. W czasie procesu jako obywatel rzymski odwołał się do cesarza. Do Rzymu wyruszył jesienią 60 roku. Po trzy miesięcznym pobycie na Malcie dotarł do stolicy Cesarstwa, gdzie do 63 roku przebywał w areszcie domowym. Później został przypuszczalnie uwolniony i kontynuował działalność misyjną w Hiszpanii, Efezie i Macedonii. Uwięziony w czasie prześladowania chrześcijan, rozpętanego po pożarze Rzymu (64 r.), został skazany na śmierć i ścięty w Rzymie prawdopodobnie w 64 lub 67 roku. Przypisuje mu się autorstwo 13 listów wchodzących w skład Nowego Testamentu, z czego autorstwo siedmiu uchodzi za pewne, zaś pozostałych sześciu za dyskusyjne. Paweł wywarł wielki wpływ na doktrynę wczesnochrześcijańską, będąc zwolennikiem rozszerzenia misji i docierania z Ewangelią także do pogan. Z tego względu nazwany został przez tradycję Apostołem Narodów. Podstawowym źródłem informacji o losach Pawła z Tarsu – oprócz jego Listów – są Dzieje Apostolskie.

Młodość apostoła Pawła i nawrócenie do Jezusa Chrystusa Urodził się jako Szaweł (Saul) w Tarsie (obecnie Tarsus) w Cylicji, w rodzinie żydowskiej, posiadającej obywatelstwo rzymskie. Był synem faryzeusza128 z pokolenia Be127

Zestawienie opracowane na podstawie różnych źródeł, m.in. Joahim Gnilka, Teologia Nowego Testamentu, Alfons Weiser, Teologia Nowego Testamentu oraz informacji z Wikipedii (przyp. tłum.). 128 Faryzeusze – w ostatnich dwóch wiekach p.n.e. i do ok. 70 r. n.e., jedno z żydowskich stronnictw religijnopolitycznych (obok saduceuszy, esseńczyków, zelotów i nazarejczyków). Nazwa pochodzi od hebrajskiego słowa „peruszim” – czyli oddzieleni lub odłączeni, a bezpośrednio z greckiego: φαρισαῖοι (pharisaioi). Sami faryzeusze nazywali siebie „chawerim” tzn. równi sobie lub współtowarzysze. Faryzeusze byli w zasadzie stronnictwem ludzi świeckich, będącym opozycją wobec kapłańskiej arystokracji saduceuszów, starającym się jednak w swoim postępowaniu przestrzegać świątynnych reguł czystości. Zyskali sobie reputację ekspertów w dziedzinie interpretacji Pisma. Faryzeuszy czasem określa się mianem uczeni w Piśmie. W dzisiejszych czasach mianem faryzeusza określa się człowieka fałszywego i obłudnego.

S t r o n a | 62 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

niamina. Według Hieronima ze Strydonu jego rodzice pochodzili z Giskali (współczesny Jish) w Galilei. Dokładna data urodzenia Szawła nie jest znana. Określa się ją na lata między 5 a 10 rokiem, niektórzy badacze podają tylko, że urodził się przed rokiem 10. Dwie przesłanki co do daty urodzenia, na których opierają się badacze to: 



fragment Dziejów Apostolskich, który mówi, że w momencie śmierci Szczepana, Szaweł był „młodzieńcem” (gr. neanias), mógł mieć najwyżej dwadzieścia kilka lat. wypowiedź Pawła z Listu do Filemona , w której nazywa siebie „presbytes”, czyli „stary"; w ten sposób określano wówczas ludzi po 50-tym roku życia.

Został obrzezany ósmego dnia po narodzeniu (zgodnie z prawami Mojżeszowymi). Wychowywał się w środowisku diaspory żydowskiej, która w tym rejonie stykała się z kulturą hellenistyczną. Znał język aramejski i grecki. Jako młody faryzeusz, niezależnie od swojej pozycji społecznej, musiał nauczyć się jakiegoś rzemiosła – w przypadku Szawła była to umiejętność tkania płacht namiotowych. Między 18 a 20 rokiem życia (około 28-30 roku) przybył do Jerozolimy, gdzie studiował Torę w szkole Gamaliela Starszego. Jako młody faryzeusz był przeciwnikiem chrześcijan. Około 35 roku był przy ukamienowaniu Szczepana, jednego z siedmiu diakonów. Później osobiście zaangażował się w prześladowanie chrześcijan w Jerozolimie. Również około 35 roku, wyposażony w listy polecające od Sanhedrynu, udał się do Damaszku z nakazem aresztowania zwolenników „nowej drogi”. W Nowym Testamencie znajdują się trzy różne opisy dziwnego wydarzenia podczas tej podróży. W Dz 9,3-7 ludzie, którzy mu towarzyszyli, słyszeli głos, lecz nikogo nie widzieli. W Dz 22,9 Paweł opowiadał, że jego towarzysze nie słyszeli rozmawiającego z nim głosu, ale widzieli światło. Komentatorzy biblijni tłumaczą, że towarzysze Pawła słyszeli głos, ale nie słyszeli artykułowanej mowy. Kolejny opis tego wydarzenia, który znajdujemy w Dz 26,13-18, przedstawił Paweł, relacjonując zdarzenie przed Herodem Agryppą II, królem żydowskim. Niektórzy teolodzy zwracają uwagę, że określanie wizji w drodze do Damaszku mianem nawrócenia nie jest najszczęśliwsze. Wskazują na to, że Paweł nie przechodził drogi od obojętności religijnej do gorliwości bądź od niewiary w Boga do wiary, lecz z gorliwej służby Bożej, z której zawsze był dumny, do życia w łasce, do poznania Jezusa Chrystusa i służenia bez podziału Jego Ewangelii.

S t r o n a | 63 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Początek Pawłowej działalności głoszenia Ewangelii W Damaszku został ochrzczony przez Ananiasza129. Powróciwszy do Damaszku, Paweł przez trzy lata głosił w synagogach, że Jezus Chrystus jest Mesjaszem. Gdy niektórzy Żydzi postanowili go zgładzić – na początku 37 roku albo około 39 roku – sytuacja stała się zbyt niebezpieczna. Namiestnik króla nabatejskiego, Aretasa IV, rozkazał pilnować miasta, chcąc pojmać Pawła, lecz apostołowi udało się zbiec. Uczniowie spuścili go nocą w koszu z okna przez mur, a on udał się do Jerozolimy, gdzie przebywał przez piętnaście dni. Chrześcijanie, którzy pamiętali go jako prześladowcę, traktowali go z nieufnością. Dopiero dzięki Barnabie udało mu się poznać dwóch apostołów: Piotra i Jakuba, „brata Pańskiego”. Gdy Pawłowi zaczęło grozić niebezpieczeństwo, udał się przez Cezareę do rodzinnego Tarsu. W Cylicji i Syrii spędził kilka lat, dopóki nie zjawił się Barnaba, który ściągnął go do Antiochii nad Orontesem. Miało to miejsce w 43 albo około 44 roku. Pierwsza podróż misyjna Pawła (45-48 r.) Pierwszą podróż misyjną Pawła z Tarsu datuje się na lata 45-48. Barnaba i Paweł zostali wysłani przez działających w Antiochii chrześcijańskich nauczycieli i proroków do Seleucji (Seleucja Izauryjska). Stamtąd skierowali się na Cypr; w podróży towarzyszył im Jan Marek130. W Pafos zostali wezwani przez rzymskiego prokonsula, Sergiusza Pawła (Paulusa). Przed jego obliczem starli się z Elimasem Bar Jezusem131, „fałszywym prorokiem żydowskim”. Obawiał się on, że jeśli Sergiusz Paweł przejdzie na chrześcijaństwo, jego wpływ na niego zostanie ograniczony. Paweł, oburzony postępowaniem Elimasa, zesłał na niego czasową ślepotę. Po opuszczeniu Pafos udali się drogą morską do Perge. Tam Jan Marek podjął decyzję o powrocie do Jerozolimy, z kolei Paweł i Barnaba udali się do Antiochii Pizydyjskiej, aby po kilku tygodniach pójść do Ikonium (miasto w dzisiejszej Turcji), gdzie nauczali w tamtejszych synagogach. Gdy jednak w Ikonium część Żydów podburzyła przeciwko nim znaczniejszych obywateli, zagrożeni ukamienowaniem misjonarze uciekli do Listry. Gdy Paweł uzdrowił człowieka cierpiącego na bezwład nóg, został ogłoszony przez tłum wciele129

Tradycja twierdzi, że był uczniem Jezusa, i zalicza go do siedemdziesięciu dwóch uczniów, których misja została opisana w 10 rozdziale Ewangelii Łukasza. On także był człowiekiem, który – jak podaje Biblia – został posłany przez Boga aby uzdrowić Świętego Pawła ze ślepoty i przyłączyć go do Kościoła. Według greckiej tradycji Ananiasz głosił dobrą nowinę w Damaszku a ostatecznie także w Eleutheropolis, gdzie zginął śmiercią męczeńską. Po chrzcie apostoł Paweł udał się na krótko do Arabii (kraina zazwyczaj utożsamiana z Półwyspem Arabskim, lecz początkowo obejmująca obszar Azji leżący na południowy zachód od Mezopotamii, obejmując poza półwyspem również część Lewantu (wł. levante – wschód). 130 Inaczej Marek Ewangelista, apostoł, według tradycji autor Ewangelii Marka uważanej za najstarszą i jednocześnie najkrótszą spośród Ewangelii, kuzyn Barnaby, towarzysz apostoła Pawła, a później apostoła Piotra. Zgodnie z relacją Papiasza wiernie spisał głoszone przez Piotra nauki. Według tradycji Marek zmarł męczeńską śmiercią ok. 68 roku. 131 Postać biblijna z Dz 13,6-12. Jego imię wywodzi się z języka greckiego (gr. Bariesous) natomiast słowo Elymos jest przydomkiem oznaczającym magika.

S t r o n a | 64 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

niem Hermesa, zaś Barnaba – Zeusa. Z trudem udało im się powstrzymać ludzi od złożenia im ofiar. Do Listry dotarli jednak przeciwnicy nauczania Pawła z Antiochii Pizydyjskiej i Ikonium, którzy podburzyli tłum przeciwko Apostołowi Narodów. Wywlekli go za miasto i ukamienowali, jednak apostoł przeżył i powrócił do miasta, a następnego dnia wraz Barnabą odszedł do Derbe. W drodze powrotnej ponownie odwiedzili Listrę, Ikonium i Antiochię Pizydyjską, by wreszcie z portu w Attalii odpłynąć do Antiochii Syryjskiej, gdzie zdali relację ze swojej podróży misyjnej. W tym czasie poważniej zarysował się konflikt między żydowskimi chrześcijanami a nawróconymi poganami. Pierwsi uważali, że aby zostać chrześcijaninem najpierw należy przyjąć zasady prawa Mojżeszowego; przeciwnicy uważali, że nie jest to wymagane. Do drugiej grupy zaliczał się m.in. Paweł. Z tą kwestią związany jest tzw. konflikt antiocheński, opisany przez Pawła w Liście do Galatów: Piotr spożywał w Antiochii posiłki razem z poganami, dopóki nie zjawili się judeochrześcijanie132, którzy spowodowali odsunięcie się Piotra (a nawet Barnaby) od chrześcijan nie-Żydów. Wywołało to ostrą reakcję Pawła, który zarzucał Piotrowi niekonsekwencję. W celu rozwiązania sporu Paweł i Barnaba udali się do Jerozolimy na tzw. sobór jerozolimski. Potwierdzono tam stanowisko Pawła; postanowiono, że jedyne przepisy prawa, których mają przestrzegać poganie to: powstrzymywanie się od ofiar składanych bożkom, od krwi, od tego co uduszone, od nierządu oraz pamięć o ubogich. Paweł i Barnaba powrócili do Antiochii z dekretem wydanym przez apostołów i starszych odnośnie spornej kwestii. Sobór jerozolimski (sobór apostolski) Pierwsze zebranie Kościoła odbyło się około 49 r. w Jerozolimie. Rozstrzygnięto na nim kwestię konieczności przestrzegania zwyczajów żydowskich przez nawróconych pogan. Wydarzenie zostało opisane w 15 rozdziale Dziejów Apostolskich, który jednak nie nazywa tej narady apostołów i starszych soborem. Przyczyną zwołania spotkania było żądanie judeochrześcijan z Jerozolimy, aby obrzezywać chrześcijan pochodzenia pogańskiego. By rozstrzygnąć sprawę, Kościół (zbór) antiocheński wysłał swoich przedstawicieli, w tym Pawła i Barnabę, do Jerozolimy. Tam przedstawiciele 132

Grupa istniejąca we wczesnej historii chrześcijaństwa (tuż po śmierci Jezusa z Nazaretu) tworząca Kościół jerozolimski. Jej członkowie przyjmowali nauki Jezusa jako poszerzenie Prawa Mojżeszowego (w przeciwieństwie do poganochrześcijan, którzy nie byli zobligowani do przestrzegania Tory). Judeochrześcijaninem był między innymi Jakub, brat Pański, jeden z twórców Kościoła jerozolimskiego (Jakub Sprawiedliwy [zm. ok. 62] – brat rodzony, przyrodni, stryjeczny lub cioteczny – żadna z identyfikacji nie jest pewna) Jezusa Chrystusa, najważniejszy z tzw. braci Pańskich, stał na czele Kościoła w Jerozolimie. Jest czasem identyfikowany z Jakubem synem Alfeusza, należącym do grona dwunastu apostołów. Jako krewny Chrystusa nie od razu uwierzył w misję swego brata (ciotecznego) Jezusa, a stało się to po zmartwychwstaniu. Choć nie był jednym z dwunastu, jest uznawany za apostoła z racji pozycji zajmowanej w Kościele w Jerozolimie. Uważa się go za autora Listu św. Jakuba. Początkowo judeochrześcijanie stanowili większość wyznawców Jezusa, włącznie z jego rodziną i wszystkimi apostołami, jednak (przez kolejne wieki) wzrost liczby wyznawców stronnictwa apostoła Pawła stopniowo, spychając ich do mniejszości, powodował ich asymilację lub przejście do odrębnych sekt.

S t r o n a | 65 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Kościoła jerozolimskiego, będący nawróconymi faryzeuszami, ponowili swój postulat. Podczas narady apostołów i starszych Piotr opowiedział się przeciwko nakładaniu nadmiernych obciążeń na pogan, a Paweł i Barnaba opowiedzieli o swych sukcesach misyjnych. Ostatecznie Jakub Mniejszy zaproponował, by nie nakładać na pogan obciążeń Prawa Mojżeszowego, z wyjątkiem czterech starotestamentowych przepisów o czystości, które dotyczyły także cudzoziemców. Propozycja spotkała się z powszechną akceptacją. Apostołowie i starsi utrzymali zakaz spożywania krwi, mięsa zawierającego krew oraz mięsa zwierząt, których ubój nie był zgodny z zasadami koszerności. To postanowienie rozesłano do Kościołów (zborów) w Cylicji i Syrii. Zawarte w nim decyzje znacząco wpłynęły na rozwój chrześcijaństwa w środowisku pogańskim i na jego wyodrębnienie się z judaizmu. Druga podróż misyjna (50-52 r.) Drugą podróż misyjną Pawła z Tarsu datuje się na lata 50-52. Paweł zamierzał wraz z Barnabą odwiedzić gminy chrześcijańskie, w których działali w czasie pierwszej podróży misyjnej. Barnaba chciał zabrać ze sobą Jana Marka, czemu sprzeciwiał się Paweł, pamiętając, że opuścił ich on w Pamfilii. W efekcie Barnaba zabrał Marka i udał się z nim na Cypr, natomiast Paweł w drugą podróż misyjną wyruszył w towarzystwie Sylasa (Sylwana). Przez Syrię i Cylicję dotarli do Derbe. Następnie odwiedzili Listrę, gdzie dołączył do nich Tymoteusz. Później przeszli Frygię, Galację i Myzję. Zrezygnowawszy z planów odwiedzenia Bitynii, zjawili się w porcie w Troadzie. Przypuszcza się, że tam dołączył do nich Łukasz, gdyż od tego momentu relacja w Dziejach Apostolskich utrzymana jest w pierwszej osobie liczby mnogiej. Z Troady popłynęli do Samotraki, a już następnego dnia do Neapolu (obecna Kavala). W Filippi spędzili kilka dni; wtedy Paweł ochrzcił Lidię, handlarkę purpury z Tiatyry. Tam też uzdrowił opętaną niewolnicę. Ściągnął tym na siebie gniew jej właścicieli (dziewczyna zarabiała jako wróżka), którzy oskarżyli jego i Sylasa przed pretorami. Ci kazali zbić rózgami misjonarzy, a następnie wtrącić ich do więzienia, jednak nocne trzęsienie ziemi przyniosło Pawłowi i Sylasowi wolność; następnego dnia zostali uwolnieni przez pretorów. Przez Amfipolis i Apolonię dotarli do Tessaloniki, gdzie Paweł – zgodnie ze swoim zwyczajem – rozpoczął od wystąpień w synagodze. Po trzech tygodniach zdołał pozyskać dla chrześcijaństwa grupkę Żydów, a także Greków. Część gminy żydowskiej otwarcie wystąpiła przeciwko Pawłowi i Sylasowi; w takiej sytuacji skierowali się do Berei. Pozostawiwszy tam Sylasa i Tymoteusza, Paweł udał się do Aten, gdzie przemawiał z Aeropagu. Tam udało się mu nawrócić nielicznych, m.in. Dionizego Areopagitę i Damaris. Z Aten udał się do Koryntu, gdzie przebywał przez mniej więcej półtora roku. W Koryncie do Pawła dołączyli Pryscylla i Akwila. Do miasta przybyli także Sylas i Tymoteusz. Pawłowi udało się nawrócić m.in. Kryspusa, przełożonego synagogi, jednak nieprzychylna mu część Żydów oskarżyła go przed nowym prokonsulem Achai – Gallionem. Ten uznał jednak, że spór ma charakter wyłącznie

S t r o n a | 66 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

religijny i pozostawił go do rozwiązania samym Żydom. Paweł, opuściwszy Korynt w towarzystwie małżeństwa Akwili i Pryscylli, popłynął w stronę Syrii. W Kenchrach, zgodnie z wcześniej złożonym ślubowaniem (nazireat133), ogolił głowę. Następnie zatrzymał się w Efezie, gdzie zostawił Akwilę i Pryscyllę. Sam nie chciał pozostać dłużej w mieście, ale zapewniał, że postara się jeszcze tam wrócić. Wrócił do Antiochii, lecz nie zatrzymał się tam zbyt długo. Trzecia podróż misyjna (53-58 r.) Trzecią podróż misyjną Pawła z Tarsu datuje się na lata 53-58. Po krótkim pobycie w Antiochii Paweł odwiedził gminy chrześcijańskie w Galacji i Frygii, skąd skierował się do Efezu. W Efezie przebywał przez dwa lata. Najpierw udało mu się pozyskać zwolenników Apollosa z Aleksandrii134. Przez trzy miesiące nauczał w synagodze, jednak wobec sprzeciwu części Żydów przeniósł się do szkoły Tyrannosa. Zaniepokojony sytuacją w gminie w Koryncie skierował do niej list (tzw. przedkanoniczny list do Koryntian), który się nie zachował. Dalsze wieści o sporach wśród chrześcijan w Koryncie sprawiły, że wiosną 55 roku Paweł napisał 1 List do Koryntian. Wreszcie Apostoł Narodów sam udał się do Koryntu, ale nic tam nie osiągnął. Znieważony przez jednego z tamtejszych starszych, powrócił z końcem 57 roku do Efezu, skąd wysłał kolejny list do Koryntian (niezachowany). Przypuszcza się, że w tym czasie napisał także List do Filipian. Planował udać się do Rzymu i w celu przygotowania podróży wysłał do Macedonii swoich dwóch pomocników – Tymoteusza i Erasta. Wtedy w Efezie doszło do poważnych rozruchów. Sukcesy misyjne Pawła spowodowały drastyczny spadek kupna srebrnych świątynek Artemidy Efeskiej. Na czele niezadowolonych stanął kupiec Demetriusz. Sytuację zdołał uspokoić miejscowy sekretarz, a Paweł wyruszył do Macedonii. W czasie pobytu w Macedonii, pod koniec 57 roku, napisał 2 List do Koryntian. Z Macedonii udał się do Grecji, gdzie przebywał przez trzy miesiące. Następnie chciał drogą morską udać się do Syrii. Paweł dowiedział się, że niektórzy Żydzi planowali przy tej okazji pozbawić go życia, dlatego wybrał drogę lądową. W drodze do Azji Mniejszej, która wiodła przez Macedonię, towarzyszyli mu Sopater, Arystarch, 133

Nazireat (hebr. ‫נזיר‬, nazir, poświęcenie) – opisany w Biblii i oparty na prawie Mojżesza, czasowy lub wieczysty ślub pełnego poświęcenia się Bogu Jahwe. Osoba składająca śluby, czyli nazirejczyk (nazyrejczyk), zobowiązywała się na cały czas trwania ślubów do: abstynencji od wszelkich napojów i pokarmów przygotowywanych z winogron (Lb 6,3), niestrzyżenia włosów i brody (Lb 6,5), niezbliżania się do zwłok (Lb 6,7). W przypadku naruszenia zasad nazireatu musiał on zostać przerwany i unieważniony. Po złożeniu odpowiedniej ofiary i oczyszczeniu, ślub nazireatu mógł zostać złożony na nowo. 134 Apollos (gr. Απολλως; skrót od Apollonius, gr. Απολλώνιος) – wczesny judeochrześcijanin, wymieniony parokrotnie w Nowym Testamencie. Był Żydem, urodzonym w Aleksandrii. Był prawdopodobnie uczniem Jana Chrzciciela – według relacji biblijnej znał tylko chrzest Janowy. Po raz pierwszy pojawia się w Dz 18,24-19,1, gdy przybył do Efezu i zaczął nauczać w synagodze. Według Dziejów Apostolskich odznaczał się znajomością greckiej retoryki i wiedział już dużo o Jezusie. Zwrócił na siebie uwagę chrześcijan, a Pryscylla i Akwila, przyjaciele Pawła udzielili mu dalszych pouczeń o wierze chrześcijańskiej. Z Efezu wyruszył do Koryntu, gdzie przemawiał do Żydów, mówiąc im na podstawie Biblii (dosł. Pism) o Jezusie jako Mesjaszu, zbijał też ich argumenty. W Koryncie poznał też apostoła Pawła. Krótka wzmianka o Apollosie znajduje się jeszcze w Tt 3,13. Według tradycji Apollos miał później wrócić do Koryntu i zostać tam biskupem czyli starszym zboru.

S t r o n a | 67 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Sekundus, Gajus z Derbe, Tymoteusz, Tychik, Trofim i Łukasz. Po drodze Paweł zatrzymał się w Troadzie. Gdy przemawiał do wiernych do późnych godzin nocnych, zmorzony snem młodzieniec imieniem Eutych spadł z trzeciego piętra i zabił się. Pawłowi udało się przywrócić go do życia. Apostoł udał się pieszo do Assos, skąd skierował się prosto do Miletu. Ominął Efez, ponieważ chciał zdążyć do Jerozolimy na Święto Pięćdziesiątnicy. Wezwał do Miletu starszych z Efezu i wygłosił do nich mowę pożegnalną. Zasmucił zebranych, mówiąc, że więcej go nie zobaczą. Uwięzienie Pawła Przez Kos, Rodos, Patarę, Tyr i Ptolemaidę Paweł z grupką współpracowników dotarł do Cezarei, gdzie zatrzymał się u diakona Filipa. W czasie pobytu w Cezarei prorok Agabos135 przepowiedział Pawłowi, że w Jerozolimie zostanie uwięziony przez Żydów i wydany w ręce pogan. Mimo zaklinań ze strony uczniów, Apostoł Narodów zdecydował się kontynuować podróż. Wiosną 58 roku Paweł dotarł do Jerozolimy, gdzie spotkał się z Jakubem i innymi starszymi z gminy jerozolimskiej oraz zdał szczegółową relację ze swojej działalności misyjnej. Po kilku dniach pobytu Paweł został rozpoznany przez wrogich mu Żydów z Azji na terenie świątyni jerozolimskiej. Ponieważ widziano go wcześniej w mieście w towarzystwie Trofima z Efezu, sądzono, że wprowadził go (nie-Żyda) do świątyni. Żydzi próbowali dokonać samosądu, zostali jednak rozpędzeni przez rzymskich żołnierzy pod wodzą trybuna Klaudiusza Lizjasza. Ten kazał skuć apostoła łańcuchami, biorąc go za Egipcjanina, który niedawno wszczął rozruchy w Judei. Kiedy wyjaśniono mu, kim jest Paweł, rzymski trybun kazał przesłuchać go Sanhedrynowi pod przewodnictwem arcykapłana Ananiasza, syna Nebedeusza. Paweł stwierdził, że jedyną przyczyną, dla której staje przed sądem, leży w tym, że jest faryzeuszem. W efekcie faryzeusze żądali uwolnienia Pawła, natomiast saduceusze zajęli stanowisko przeciwne. Do kolejnego przesłuchania Pawła przez Sanhedryn nie doszło, ponieważ grupka Żydów planowała zabić go przy tej okazji. W tej sytuacji Lizjasz pod eskortą odesłał Apostoła Narodów do Cezarei. Kilka dni później arcykapłan Ananiasz wraz z kilkoma starszymi i retorem Tertullosem oskarżył Pawła przed rzymskim prokuratorem Antoniuszem Feliksem. Ten odroczył proces i przetrzymywał go przez dwa lata w więzieniu, licząc na łapówkę. W 60 roku Feliks został odwołany, a kolejnym prokuratorem Judei został Porcjusz Festus. Niemal natychmiast wyżsi kapłani oskarżyli Pawła przed nowym namiestnikiem. Paweł, widząc, że Festus ustępuje przywódcom żydowskim i obawiając się kolejnego pobytu w Jerozolimie, jako obywatel rzymski odwołał się do cesarza. Jeszcze przed wyjazdem miał 135

Inaczej: Agabus – postać biblijna z Nowego Testamentu. Prorok Chrześcijański z Jerozolimy, który przepowiedział Kościołowi w Antiochii, że nadchodzi wielki głód. Później ostrzegł apostoła Pawła, że jeśli uda się on do Jerozolimy, zostanie uwięziony. Pojawia się w Dz 11,27-30; 21,7-14.

S t r o n a | 68 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

okazję wygłosić mowę przed Herodem Agryppą II i jego siostrą Bereniką. Wywarł na słuchaczach spore wrażenie. Agryppa II skomentował jego przemowę: Niewiele brakuje, a przekonałbyś mnie i zrobił ze mnie chrześcijanina. Jesienią 60 roku Paweł wraz z innymi więźniami wyruszył drogą morską w kierunku Rzymu. Z uczniów towarzyszyli mu Arystach i Łukasz. Statek, którym podróżowali, rozbił się w czasie burzy morskiej u wybrzeży Malty. Wszyscy rozbitkowie ocaleli; ze względu na martwy sezon w żegludze śródziemnomorskiej zarówno Paweł, jak i pozostali podróżujący, musieli przez trzy miesiące pozostać na wyspie. W czasie pobytu na Malcie uzdrowił ojca Publiusza, namiestnika wyspy. Po przybyciu do Rzymu Paweł został osadzony w areszcie domowym, ale w łagodnych warunkach. Mógł swobodnie przyjmować gości i prowadzić korespondencję. Ostatnie lata Pawła i męczeńska śmierć Dzieje Apostolskie, stanowiące główne źródło dziejów Pawła, urywają się na roku 63. Przypuszcza się, że w tym roku apostił został uwolniony. Wskazują na to informacje z listów do Tymoteusza (1 i 2 List do Tymoteusza) i Tytusa (List do Tytusa), czyli z tzw. listów pasterskich, które wspominają o późniejszej działalności misyjnej Pawła, jednak ich autentyczność bywa kwestionowana. O takiej działalności donoszą jednak Klemens Rzymski w swoim Liście do Koryntian oraz pochodzący z II wieku Kanon Muratoriego136. Po uwolnieniu Paweł, jak wskazują źródła, odwiedził Hiszpanię. Klemens podaje, że „dotarł do kresu Zachodu”, co u rzymskich autorów zazwyczaj oznaczało Hiszpanię; Kanon Muratoriego wprost podaje, że Paweł odwiedził Hiszpanię. Sam apostoł w Liście do Rzymian wspominał o tym, że planuje taką podróż. Z tzw. listów pasterskich wynika, że później odwiedził Kretę, Efez, Macedonię, Nikopolis w Epirze, Korynt, Milet i Troadę. Gdy latem 64 roku Rzym nawiedził pożar, opinia publiczna winą za jego spowodowanie obarczyła Nerona. Ten, chcąc uwolnić się od oskarżeń, jako winnych wskazał chrześcijan. Tradycja jednogłośnie stwierdza, że Paweł zginął w Rzymie właśnie za panowania Nerona, jest jednak wątpliwe, czy jego męczeństwo można łączyć bezpośrednio z prześladowaniami rzymskich chrześcijan po pożarze Rzymu w 64 roku. Z treści 2 Listu do Tymoteusza wynika, że Paweł został aresztowany w Azji Mniejszej (prawdopodobnie w Efezie lub Troadzie) na skutek zatargu z brązownikiem Aleksandrem, o którym Paweł wspomina, że wyrządził mi wiele zła: odda mu Pan według jego uczynków (2 Tm 4,14). 136

Prywatny spis ksiąg Nowego Testamentu, napisany po łacinie i powstały w Rzymie ok. 180 r. To najstarszy katalog Nowego Testamentu. Nie ma w nim pism takich jak: List do Hebrajczyków, List Jakuba, dwa Listy Piotra i Trzeci List Jana; uwzględniono natomiast niekanoniczne apokryfy: Apokalipsę św. Piotra, Mądrości Salomona i hermasowego Pasterza. Ten pergaminowy dokument – liczący zaledwie 85 wierszy, uszkodzony (brak początku i końca), stanowiący część kodeksu składającego się z 76 kart pergaminowych o wymiarach 27 na 17 cm, napisany marną łaciną, pełen błędów ortograficznych – odkrył przypadkowo bibliotekarz Biblioteki Ambrozjańskiej w Mediolanie, Ludovico Antonio Muratori, w 1740 r. Datuje się go na lata 142/143-155 n.e.

S t r o n a | 69 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Według Klemensa Rzymskiego Paweł został „wskutek zazdrości” uwięziony i skazany na śmierć. Podczas pierwszej rozprawy Paweł zdołał poprowadzić obronę w taki sposób, że udało mu się uniknąć skazania. W oczekiwaniu na drugą rozprawę apostoł miał napisać 2 List do Tymoteusza – chociaż jego autentyczność bywa kwestionowana, nawet krytyczni badacze są zgodni, że zawiera reminescencję prawdziwych wydarzeń. Z listu wynika, że – oprócz Łukasza – opuścili go wszyscy uczniowie. Wspomina jednak, że odwiedził go w więzieniu Onezyfor z Efezu, którego w tym liście pozdrowił. W wyniku drugiej rozprawy Paweł został skazany na śmierć i ścięty (taki rodzaj egzekucji przysługiwał mu ze względu na rzymskie obywatelstwo). Data i miejsce śmierci Pawła nie są pewne. Jeśli chodzi o datę, wiadomo, że nastąpiła ona jeszcze za panowania cesarza Nerona, który zmarł w 68 roku. Zwykle wyznacza się ją na rok 66 lub 67 (niektórzy podają datę na 64 rok). Data ustalona przez apokryficzne (wtórnokanoniczne) „Dzieje Piotra i Pawła” na 29 czerwca 67 roku – nie ma wartości historycznej.

S t r o n a | 70 |

Lekcje Biblijne Szkoły Sobotniej – III kwartał 2012 Lekcja 2 – Zachowując więzi: 7 lipca – 13 lipca

Nowe opracowanie książki „Życie Jezusa”, wpisujące się w ogólnoświatowy trend ponownego przekładu dzieł pisarki na współczesne języki narodowe.

PREMIERA WE WRZEŚNIU 2012 S t r o n a | 71 |