BRUZZ - editie 1784

#1784

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

26 | 01 | 2022

+ BRUZZ CULTURE RAMSEY NASR “ALLES CANCELEN IS TE MAKKELIJK”

STEPHAN STREKER LES FANTÔMES DE L’AFFAIRE WESPHAEL

STIEGLITZ 19 PHOTOGRAPHY ON FIRE

IJSJES VOOR HONDEN EN ANDERE START-UPS

ˇBRUSSEL BLIJFT DÉ PLEK OM TE ONDERNEMENˇ Franc Bogovic, vice-CEO van Finance & Invest Brussels

10>13.02.2022

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

VLEUGELS Het klinkt in deze coronatijden misschien vreemd, maar toch kunnen we deze week positief economisch nieuws in het voetlicht zetten.

De Gewestelijke Investeringsmaatschappij Brussel draaide jaren vierkant, maar sinds het investeringsvehikel van de Brusselse overheid vervelde, lijkt die zijn draai te vinden. Finance&Invest Brussels (FIB) heet het nu. Engels inderdaad, want sinds Good Move en de Heritage days weten we dat dat binnen de Brusselse regering de voertaal is. Mais passons, wat dan weer Frans is voor “laten we overgaan naar de kern van de zaak”. 450 miljoen euro is de pot waarover FIB beschikt, vier keer meer dan voor de verandering. Dat is geld dat in de Brusselse economie wordt gepompt en dan vooral ten goede komt van beginnende ondernemingen. Soms met succes zoals u in dit magazine kan lezen, soms met minder succes. Maar dat is meer dan ooit het risico van het vak. Belangrijk is dat een overheid blijft investeren, zeker in economisch moeilijke tijden als vandaag.

Misschien is dat tussen de lijnen door wel de boodschap van het gesprek in dit magazine. Wanneer de coronafactuur op de tafels van onze regeringen ligt, zal die betaald moeten worden. Het zou zonde zijn om dan naar een investeringsfonds te kijken dat net jonge en beginnende ondernemingen vleugels kan geven.

Lees het interview en de portretten op p. 12-19 NL

SPREEKTIJD

“Als agent heb je een grote maatschappelijke rol” Olivier Slosse, de nieuwe korpschef van zone Brussel Noord 8

REPORTAGE

“Laat ons toch gewoon met rust” Vrouwen getuigen over hoe ze worden lastiggevallen in de trein 22

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Franc Bogovic, vice-CEO van Finance&Invest Brussels 14, Twee start-ups getuigen 17, CHOU DE BRUXELLES Djenk Ejup 20, ERFGOED Passage Chambon in Laken 26, BIG CITY Kan Brussel overstromen? 27, COLUMN Nick Trachet 54

BRUZZ CULTURE “Jezelf bloemlezen, zien dat niet alles altijd even goed was, is een harde les, hoor” Ramsey Nasr viert weer Gedichtendag 32 EN Stieglitz 19 29, FR Stephan Streker 38, FR BruxellesVies Astrid Haerens 40, EN Vidal Alexe 41, NL Stace 42, EN Cavacha 44, FR Thi-mai Nguyen 46, EN Eat & Drink Joseph Restaurant 49, NL/FR/EN Select: film 50, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 52

MEER BRUZZ HIP HOP 100 Van 31 januari tot 6 februari viert BRUZZ de Belgische muziek met een week vol Belgische hiphop op BRUZZ radio (98.8 FM). We draaien een hele week lang hiphop van eigen bodem, doorspekt met jouw favoriete nummers.

Kies daarom nu jouw favoriete Belgische hiphop, r&B, soul en funky grooves en bepaal mee wie er op één staat in onze nu al legendarische Hip Hop 100!

Stemmen kan op BRUZZ.be/belgischehiphop

DES AILES Cela peut paraître étrange en ces temps de covid, mais on peut quand même citer des nouvelles économiques positives cette semaine. La Société Régionale d’Investissement de Bruxelles ne tourne pas rond depuis des années, mais depuis que l’instrument d’investissement du gouvernement bruxellois a mué, il semble avoir trouvé sa place. Il s’appelle désormais Finance&Invest Brussels (FIB). En anglais, n’est-ce pas, car depuis Good Move et les Heritage Days, nous savons que c’est la langue véhiculaire du gouvernement bruxellois. Mais passons, comme on dit en français, pour entrer dans le vif du sujet. 450 millions d’euros, c’est la somme dont dispose le FIB, soit quatre fois plus qu’avant le changement de nom. Il s’agit d’argent injecté dans l’économie bruxelloise, principalement au profit des jeunes entreprises. Parfois avec succès, comme vous pouvez le lire dans ce magazine, parfois avec moins de succès. Mais c’est plus que jamais les risques du métier. Il est important que les pouvoirs publics continuent à investir, surtout en période de difficultés économiques comme à l’heure actuelle. C’est peut-être le message à lire entre les lignes dans ce magazine. Lorsque la facture covid sera sur la table de nos gouvernements, il faudra la payer. Ce serait dommage de s’en prendre à un fonds d’investissement qui peut justement donner des ailes aux jeunes entreprises débutantes. Lisez l’interview et les portraits en p. 12-19 FR

WINGS It may surprise you in these times of Covid but this week, we do have some positive financial news. For years, the Brussels Regional Investment Company struggled, but the Brussels government’s investment vehicle changed skin and since then, it seems to be finding its feet. The new name is Finance&Invest Brussels (FIB). English, in other words, because Good Move and Heritage Days showed us that this is now the language of the Brussels government. Mais passons – good old French for “let’s turn to the core of the matter”. Four hundred and fifty million euro is the sum of money available to FIB. That is four times more than before the change, and money that is pumped into the Brussels economy, mainly to benefit start-ups. Sometimes with great success, as you can read in this magazine, and sometimes with less success. But that is, now more than ever, the name of the game. It is important that a government continues to invest, certainly in economically difficult times like these. Perhaps that is the message to take from the conversation in this magazine. Once the Covid invoice lands on our governments’ tables, it will have to be paid. It would be a shame then to think about cutting funding for an investment fund that provides capital for young companies and start-ups.

Read the interview and the portraits of start-ups on p. 12-19 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 26 JANUARI 2022

I

3

De week

VANAF DE ZOMER IS DE ROUTE NAAR DOCKS EN KANAAL EEN STUK KORTER

NMBS trekt tunnel onder station Schaarbeek door richting kanaal De NMBS is begonnen met het openen van de onderdoorgang van het station van Schaarbeek richting kanaal. Tegen de zomer zouden reizigers, maar ook (andere) Schaarbekenaars, van een veel kortere weg richting winkelcentrum Docks Bruxsel en kanaal moeten kunnen genieten. — SARA DE SLOOVER

BRUZZ | DE WEEK

Graafmachines hebben in de afgelopen twee weken de muur aan het einde van de onderdoorgang onder de sporen van het station van Schaarbeek opengebroken, en zijn nu bezig met verstevigingswerken. “De werken aan de buitenkant van de tunnel waren afgelopen zomer al van start gegaan,” zegt NMBS-woordvoerder Dimitri Temmerman.

De spoorwegmaatschappij had de opening al opgenomen in de prioriteitenlijst van haar meerjareninvesteringsplan 2018-2022. Dat kwam omdat winkelcentrum Docks in 2016 de deuren opende aan het kanaal, net nog in Brussel-Stad, maar op

een steenworp van het Schaarbeekse station.

Toch moesten treinreizigers nog flink stappen om Docks te bereiken. De tunnel onder de perrons eindigt nu immers op een blinde muur richting Vilvoordselaan. Wie vanuit de stationsbuurt te voet Docks, maar ook het kanaal of pakweg de Groene Wandeling langs het koninklijk domein wil bereiken, moet tot nu toe omlopen langs de drukke Van Praetlaan/brug.

Het station van Schaarbeek werd daardoor de afgelopen jaren een hotspot voor spoorlopers, die vanaf de perrons het winkelcomplex vlakbij konden zien liggen. Met de verboden spooroversteek wilden ze

Vrachtwagen over Fontainasplein

4

I

26 JANUARI 2022

© JAN VAN DEN BOGAERT

Een vrachtwagen rijdt donderdag dwars over het Fontainasplein, in een zone die sinds de heraanleg enkel voor voetgangers en fietsers is bestemd. De Stad plaatst daarop bloembakken om auto- en vrachtwagenverkeer op het plein te weren, maar die worden twee dagen later alweer weggenomen. Volgens burgemeester Philippe Close (PS) is dat nodig om de brandweer indien nodig goed te laten passeren.

hun traject naar Docks inkorten, meldde Infrabel in 2019.

SLECHTS ENKELE STAPPEN Hoewel de NMBS zelf op haar website reclame maakt voor een treinticket om Docks – “een Brussels winkelcomplex slechts enkele stappen verwijderd van het station van Schaarbeek” – te bezoeken, strookt dat momenteel dus niet met de realiteit.

Zodra shoppers via de onderdoorgang de sporen veilig kunnen kruisen, zal de wandelroute naar Docks vanaf het station inderdaad stevig ingekort worden. De afstand zal van ongeveer 1,1 kilometer naar zowat 350 à 400 meter dalen, het

14

In Sint-Jans-Molenbeek moeten gezinnen die in aanmerking komen voor een sociale huurwoning gemiddeld 14 jaar wachten.

Ook blijkt dat er in 2018, 2019, 2020 en 2021 in totaal maar vier nieuwe sociale verhuurwoningen bijgekomen zijn in de gemeente.

wandeltraject wordt meer dan gehalveerd. Daardoor wordt de trein een aantrekkelijker alternatief. Fietsers moeten in de tunnel onder de perrons zoals in elk station afstappen en de fiets aan de hand houden.

De werkzaamheden zouden oorspronkelijk in 2019 beginnen en anderhalf à twee jaar duren, maar door onder meer de jarenlange onduidelijkheid over de federale investeringen voor het spoor liepen ze een stevige vertraging op.

Om het verlengen van de tunnel mogelijk te maken, moesten de verste sporen vanaf het station eerst door spoorinfrastructuurbeheerder Infrabel buiten werking worden gesteld. Het gaat om twee goederensporen die deel uitmaakten van de verplicht afgebroken spoorlijn 26A. Dat gebeurde midden 2020 al, de sporen werden toen ook afgebroken. Daarmee was de weg vrij voor het doortrekken van de onderdoorgang.

Goederentreinen rijden nu

Stromae in het Jubelpark De triomfboog aan het Jubelpark was dit weekend hermetisch afgesloten met nadarhekken en zwarte doeken.

Het gaat om de opnames van een nieuwe videoclip van Stromae. Zaterdag is de politie talrijk aanwezig, onder meer met een drone, om nieuwsgierige omstanders weg te houden.

Eerder deze maand hield een dansschool uit Sint-Lambrechts-Woluwe audities voor figuranten en dansers voor een clip van Stromae.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

Het einde van de spoortunnel in Schaarbeek is niet langer een blinde muur. De werken om de onderdoorgang open te breken, zijn begonnen. © BRUZZ

via spoorknooppunt Zennebrug en de perrons van het station van Schaarbeek.

De opengemaakte voetgangerstunnel onder de perrons van Schaarbeek moet na de werken uitkomen op de Vilvoordselaan, in de buurt van het gewestelijke containerpark. Dankzij de tunnel moeten begin deze zomer de treinperrons (en museum Train World) voortaan rechtstreeks te bereiken zijn voor alle voetgangers vanaf het kanaal.

WAUTER

Winkeluitbaters gezocht

Toch mis ik de Brusselse lappendeken. Wonen in Brussel zit vol hindernissen, maar de mensen gaan daar flexibel mee om VRT-journaliste YASMINA EL MESSAOUDI wou groter wonen en verhuisde daarom naar Mechelen (in ‘De Morgen’)

De stad Brussel wil nieuw commercieel bloed in de Bortiergalerij, een vergeten parel nabij het Centraal Station, die loopt van de Sint-Jansstraat naar de Magdalenasteenweg.

Daarom lanceert het stadsbestuur een projectoproep voor twee panden. De stad is uit op kandidaturen voor een tijdelijke invulling, die de galerij kunnen ‘diversifiëren’ en doen opleven – tussen de huidige boekhandelaren in.

1988

Maar liefst 1.988 burgers hebben bij gewestdienst Perspective. brussels een bezwaar of opmerking ingediend tegen de gewestelijke bouwplannen op de Josaphatsite, de ruigte op een oud spoorwegrangeerterrein op de grens van Schaarbeek en Evere. Het openbaar onderzoek waarmee burgers hun mening konden geven, liep van eind september tot 25 november.

26 JANUARI 2022

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

BRUSSEL IS HET BEU NL/ Brussel kreunt

onder de aanhoudende betogingen én de daaropvolgende rellen.

Op sociale media stellen hoe langer hoe meer mensen de vraag hoeveel weekends we nog zullen gegijzeld worden in onze eigen 6

I

26 JANUARI 2022

BRUXELLES EN A RAS LE BOL stad. En bij Leefmilieu Brussel zien ze met lede ogen aan hoe die relschoppers steeds opnieuw in hun parken worden gedreven. Of hoe er stilaan wordt nagedacht over een mars ter bescherming van de Brusselse parken.

FR/ Bruxelles est sans cesse envahie par des manifestations et les émeutes qui s’ensuivent.

Sur les réseaux sociaux, de plus en plus de personnes se demandent combien de week-ends nous allons encore être pris en otage dans notre

propre ville. Et Bruxelles Environnement constate à regret que ces émeutiers sont souvent repoussés dans les parcs.

Ou comment on commence à envisager une marche pour la protection des parcs bruxellois.

BRUSSELS IS FED UP EN/ Brussels is groaning under the many demonstrations and the subsequent riots. On social media, more and more people are asking how many more weekends we will be held hostage in our own city. Also, Leefmilieu

Bijgedachte

REDACTEUR BRAM VAN RENTERGHEM neemt het nieuws op de korrel

© BELGA

Brussel/Bruxelles Environnement has to suffer as the rioters time and time again are pushed into its parks. In response, ideas around a march for the protection of the Brussels parks are gradually taking form.

Je zal maar de organisator van de vijfde coronabetoging zijn. Want terwijl 50.000 burgers vreedzaam protesteren tegen de coronamaatregelen, is er maar één beeld dat de publieke opinie bijblijft: dat van de agent die aan de ingang van metrohalte Merode een hek op zijn hoofd geworpen krijgt, en als een lappenpop de trap af valt.

Ze worden antifa genoemd, black bloc, relschoppers, hooligans of tuig van de richel.

Mensen in het zwart die gelijk welke manifestatie te baat nemen om agenten aan te vallen en vernielingen aan te brengen.

En dat al voor de vijfde keer in amper twee maanden tijd. Sommige Brusselaars hebben het zo gehad met die gang van zaken, dat ze alle betogingen naar de Heizel willen verbannen. “Noem Parking C de ‘vlakte van de democratie’ en klaar is Kees,” schrijft iemand op Twitter.

Dat zou geen goede zaak zijn. De bedoeling van een betoging is net om in het openbaar je standpunt te uiten en te laten zien hoezeer dat standpunt leeft. Dat openbare is belangrijk. Dat het niet ergens in een afgelegen hoekje moet, maar daar waar de machthebbers de onvrede – het liefst live – kunnen horen.

In dat opzicht is de neutrale zone rond ons federale parlement een internationale uitzondering. In de meeste andere hoofdsteden – Londen, Parijs, Washington DC – kun je tot net voor het parlement komen. Bij ons staan daar Friese ruiters en agenten in gevechtskledij, waarvan ook de politie toegeeft dat ze werken als een rode lap op een stier.

Kan het zonder? Of worden de relschoppers dan helemaal onvoorspelbaar? Dat is natuurlijk de vraag.

Maar los nog van het geweld en vandalisme, storen heel wat Brusselaars zich ook aan de ‘gewone’ (verkeers)hinder die de duizend manifestaties per jaar met zich meebrengen.

“Toch móét een betoging een beetje storen,” zegt een beroepsactivist. “Als een betoging zo

geruisloos mogelijk moet passeren, holt dat het recht op betogen uit.”

Het is in dat opzicht al erg genoeg dat betogingen niet meer dwars door het centrum kunnen. De centrale lanen zijn nu een verzameling perkjes en bankjes waar geen stoet ontevredenen nog door kan. Maar door manifestaties de kleine Ring op te laten draaien richting lege Europese Wijk, verliezen ze een stuk van hun zichtbaarheid. Én wordt de stad weer een stuk saaier. Dát lot onderging het Beursplein jaren geleden al, toen manifestaties op de trappen van de Beurs verboden werden. Tot dan was er elke week, wat zeg ik, elke dag wel een vlag te vinden waarachter een kleine menigte zich wist te scharen. Nu valt er helemaal niks meer te beleven.

Filosoof Lieven De Cauter schreef daarover dat “de meest publieke ruimte van Brussel, een waar amfitheater van het politieke en sociale leven in ons land, ons werd afgenomen”. Volgens hem willen beleidsmakers de stad vrijwaren van al dat kabaal, “en moet de binnenstad een vredig themapark zijn voor toeristen en één grote shoppingmall voor de dagjesmensen”.

Betogingen weren wegens dat kabaal is al een slecht idee. Dat doen wegens het vandalisme en het geweld evenzeer. Het geweld moet je isoleren en aanpakken, niet de

BRUZZ | DE WEEK

Speakers’ Corner

“Verbant men betogingen naar de Heizel, dan wordt parking C een reservaat voor vrije meningsuiting aan de rand van een stad” duizenden mensen errond. Je straft ook geen hele school omdat twee jongens achterin de klas baldadig zijn. Verbant men betogingen toch, dan wordt parking C een reservaat voor vrije meningsuiting, aan de rand van een stad, die alleen nog maar gericht is op wonen, werken en winkelen. Een stad die kortom dodelijk saai is.

Lees meer over de betoging van afgelopen zondag via BRUZZ.be 26 JANUARI 2022

I 7

Spreektijd

OLIVIER SLOSSE IS DE NIEUWE KORPSCHEF VAN DE POLITIEZONE BRUSSEL NOORD

BRUZZ | SPREEKTIJD

‘Er zit nu veel ruis op de relatie tussen burger en politie’

8

I

26 JANUARI 2022

BRUZZ | SPREEKTIJD

Olivier Slosse

▼

Geboren op 12 augustus 1971 in Etterbeek Studeerde experimentele psychologie aan de VUB Bestuurder gemeenschapscentrum De Rinck in Anderlecht van 1992 tot 2019 In 1994: jeugdanimator/ opbouwwerker in de Peterboswijk Werd in 1995 inspecteur bij de gemeentepolitie van Brussel Klimt in 26 jaar op tot het officierenkader van de lokale zone politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene Lid van directieteam en woordvoerder van de zone Polbru, interimdirecteur Strategie en Beleid (2017) Wordt op 13 januari 2022 korpschef van de politiezone Brussel-Noord (Schaarbeek, Sint-Joost, Evere) Getrouwd en twee kinderen

26 JANUARI 2022

I 9

OLIVIER SLOSSE IS NIEUWE KORPSCHEF VAN POLITIEZONE BRUSSEL NOORD

De nieuwe korpschef van de zone Brussel Noord schildert in zijn vrije tijd, groeide op zonder auto in Anderlecht, was even sociaal werker, en maakt van het contact met de burgers een speerpunt van zijn beleid. “Als je een goede relatie hebt met de burgers, krijg je van hen de informatie die je nodig hebt om je werk te doen. Bovendien kun je erop vertrouwen dat mensen je ook ‘geloven’ als je dwang hebt moeten aanwenden.”

— SARA DE SLOOVER, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

O

BRUZZ | SPREEKTIJD

livier Slosse (50) was jarenlang een van de vaste aanspreekpunten voor de pers van de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene (Polbru), maar in november raakte bekend dat de Anderlechtenaar gekozen was als nieuwe korpschef voor de zone Brussel Noord (Schaarbeek, Sint-Joost en Evere). Frédéric Dauphin, de vorige, ‘atypische’ korpschef die een aantal belangrijke vernieuwingen had doorgevoerd, vertrok naar de Algemene Inspectie. Twee weken geleden stapte Slosse voor het eerst het hoofdcommissariaat in Evere, waar we hem spreken, binnen als korpschef.

Waarom hebt u voor deze job gesolliciteerd?

OLIVIER SLOSSE: De laatste jaren was ik bij Polbru bezig met ongeveer dezelfde projecten als de zone Brussel Noord. Daarvoor fascineerde de zone me ook al, in de zin dat ze voorloper was: als het gaat over interne diversiteit, een openheid naar de academische wereld (op vraag van Dauphin volgde een onderzoekster twee jaar lang de interventies in de zone, red.), experimenteren met innovaties zoals lokagenten voor straatintimidatie, of de bestuurlijke inbeslagnames van auto’s van hardrijders.

Als je de kranten openslaat, zie je dat er nog genoeg doden en gewonden in het verkeer vallen, maar op de een of andere manier lijkt dat maatschappelijk geaccepteerd. Die kijk evolueert stilaan, en dan worden acties zoals die inbeslagnames mogelijk.

Natuurlijk is het een serieuze sprong die ik maak, ook privé. Maar ik heb met plezier alle stadia bij de politie doorlopen, ik wil het ook op dit ultieme niveau bij de lokale politie proberen, in een omgeving die daarvoor openstaat.

Ook de vergevorderde bestuurlijke decentralisatie in deze politiezone trekt me heel erg aan, omdat dat strookt met mijn visie op hoe een dienstverlenende organisatie georganiseerd moet worden. Vijf vrij autonome commissariaten moeten antwoorden bedenken die passen bij de 10

I

26 JANUARI 2022

lokale problemen. Zo’n model vereist een vorm van leiderschap die gericht is op ontwikkelen van competenties, mogelijk maken, tools aanbieden.

Ook dat is iets dat mij van nature meer ligt dan centraal op te leggen wat er moet gebeuren.

U heeft psychologie gestudeerd, hoe bent u bij de politie terechtgekomen?

SLOSSE: Ik ben experimenteel psycholoog. Wat ik

daarvan heb meegenomen is de wetenschappelijke kijk op mensen. Verder gaan dan intuïtie, voorgenomen ideeën, proberen zo objectief mogelijk te kijken en te beseffen dat je bepaalde dingen niet weet.

Ik werkte eerst als jeugdanimator/opbouwwerker in de Peterboswijk in Anderlecht. Ik merkte dat ik het plezant vond om met mensen in contact te staan, en dat dat niet tijdens klassieke kantooruren hoefde. Die sector heeft ook wel als eigenschap dat de subsidiëring onzeker is. Soms werk je aan iets en krijg je te horen dat het in een week zelfbedruipend moet zijn.

Vanaf een jaar of 16-17 was ik bezig met de jeugdraad en het gemeenschapscentrum in Anderlecht. Ik heb heel lang in de raad van bestuur van GC De Rinck gezeten. Ik hield me er bezig met gemeenschapsvorming.

Die twee aspecten kwamen samen bij de politie. Je hebt een grote maatschappelijke rol.

Wat ik altijd plezant en belonend heb gevonden, is het rechtstreekse contact met burgers of vertegenwoordigers van gemeenschappen buiten de politie. Onze bijdrage is veiligheid en de toegang tot justitie. Je kunt bij ons een klacht indienen. Bijkomend ben ik heel nieuwsgierig. Bij de politie kom je ooit wel eens met elke organisatie of instelling in contact, dus dat bevredigde mijn behoefte om nieuwe dingen te ontdekken.

In een eerder interview met BRUZZ noemde u als drijfveer het ontginnen van het ‘dark number’, een stem geven aan de ongehoorde slachtoffers van haatmisdrijven, racisme of seksuele misdrijven.

Waar komt dat vandaan?

SLOSSE: Een vraag voor rechtvaardigheid. Het

klinkt misschien paternalistisch, maar de zwakkeren beschermen, dat is voor mij de rol van de politie. En er zijn veel dingen die we niet weten, wat ik vaak verontrustend vind. De signalen komen niet tot bij ons.

Als we het ‘dark number’ verminderen, betekent dat dat er meer mensen toegang hebben tot een vorm van rechtvaardigheid en herstel.

U speelde ook een rol in het proefproject in Brussel van een Zorgcentrum na Seksueel Geweld.

SLOSSE: De toenmalige staatssecretaris voor

“Ik werkte eerst als opbouwwerker in de Peterboswijk.

Ik merkte dat ik het plezant vond om met mensen in contact te staan”

BRUZZ | SPREEKTIJD

Gelijke Kansen schreef de zone aan, met de vraag of ze geïnteresseerd was om in te stappen in dat project, waarin politie, parket en ziekenhuis samenwerken. Zo ben ik projectverantwoordelijke geworden voor het politiedeel. Dat project heeft voor mij veel betekend. Niet alleen qua verwezenlijking, maar ook qua bewustwor-

OLIVIER SLOSSE Korpschef zone Noord

▼

xxx

ding over wat er mogelijk is, bijvoorbeeld de drempels voor slachtoffers verlagen.

Toen we kandidaat-zedeninspecteurs spraken, konden die bijna altijd heel helder uitleggen wat er nodig zou zijn om slachtoffers zoveel mogelijk op hun gemak te stellen. Maar dan zeiden ze ook altijd dat de omstandigheden dat momenteel niet mogelijk maken.

Door een wachtrol te creëren, waardoor er 24/7 een inspecteur beschikbaar is die over een aparte, rustige ruimte kan beschikken waar hij het slachtoffer kan aanhoren, maak je het werk mogelijk. Opleidingen helpen, zeker, maar alleen als er ook iets in de organisatie verandert.

Anders is die opleiding een maat voor niets.

We merkten in de opleiding dat je mensen moest leren om open naar het verhaal te luisteren, misschien wel voor het eerst, en dan pas toe te werken naar heel concrete vragen. De kwaliteit van het eerste contact verbetert. Ik zei al tegen de zedeninspecteurs: we weten dat niet alle daders worden gevonden en veroordeeld, maar de winst zit al in wat we doen op het moment dat we naar het slachtoffer luisteren. Je zit daar in uniform, als vertegenwoordiger van de overheid. Hoe je reageert op hun verhaal, 26 JANUARI 2022

I 11

▼

OLIVIER SLOSSE IS NIEUWE KORPSCHEF VAN POLITIEZONE BRUSSEL NOORD

heeft een grote invloed. Als je zegt: ‘Wat je mij vertelt, staat in het strafwetboek als een misdrijf’, dan is dat al een vorm van erkenning. Dat is natuurlijk lang niet genoeg, maar daar gaan we soms aan voorbij.

Dat moeten we ook uitbreiden buiten die netwerken van gespecialiseerde inspecteurs. Je ziet dat zedeninspecteurs ook anders luisteren als iemand de diefstal van een gsm komt aangeven.

Wat mij zeer geraakt heeft, was een ex-deelneemster aan The Voice van Vlaanderen die op sociale media had gepost dat ze het beu was dat er in twee maanden tijd drie keer in haar auto ingebroken was. Ze was telkens naar de politie gegaan, die gereageerd had met: ‘Wat wil je, dit is Brussel. Criminaliteit hoort erbij.’

Als de politie daar anders geluisterd zou hebben, zou ze een heel ander contact hebben gehad. Veiligheid is niet alleen wat er objectief gebeurt, maar ook het gevoel dat je hebt dat je op iemand kan rekenen, de manier waarop politie en omstanders ermee omgaan. En natuurlijk, als politie moet je die veiligheid bieden, daar kijkt de burger naar ons voor.

De politiezone Brussel Noord Omvat de gemeenten Schaarbeek, Sint-Joost en Evere Telt 820 agenten In deze zone liggen onder meer het Josaphatpark, De Noord- en de Brabantwijk en de stationsbuurten rond de stations van Schaarbeek en Brussel-Noord

BRUZZ | SPREEKTIJD

Uw Twitterhandle begint met de zin: ‘Soon our only differences will be in personality.’ Waarom?

SLOSSE: Dat is een citaat, ik weet niet meer juist

van wie (het blijkt Louis Armstrong te zijn, red.).

Dat heeft te maken met mijn streven naar rechtvaardigheid. Gelijkheid en inclusie zijn belangrijk voor mij. Verschillen zijn niet altijd makkelijk, maar als we die kunnen overschrijden, kunnen we echt impact hebben.

Daarna staat de meest bekende van de ‘policing principles’ van de negentiende-eeuwse Brit Robert Peel, die de Metropolitan Police oprichtte: ‘The police are the public and the public are the police.’ Je bent als politieagent burger onder de burgers. Peel had heel interessante principes die nog altijd even hedendaags zijn. Bijvoorbeeld: de echte maat van de efficiëntie van de politie is niet de zichtbaarheid van haar activiteit, maar de afwezigheid van conflicten.

U weet dat er zeker de laatste jaren veel conflicten zijn geweest. Net als uw voorganger bent u duidelijk begaan met de band tussen politie en burger. Waarom?

is er bij burgers wel de reflex om naar de politie te stappen. Maar als ze pakweg met een vraag over iets zitten, als er familiaal geweld in hun gezin is, of als hen iets opvalt in de buurt, zullen ze dat alleen melden als ze een goede verstandhouding hebben met de politie.

Anders is er de vrees dat de autoriteiten dat banaliseren, belachelijk maken of juist helemaal niets doen. Dan komen ze niet en dan blijven ze ermee zitten, dat is mijn grootste angst.

Het heeft in tweede instantie ook te maken met legitimiteit. Als je die goede relatie onderhoudt, heb je ook iets om op terug te vallen wanneer je dingen moet doen die minder prettig zijn, zoals dwang aanwenden. Dan kun je daarop vertrouwen dat je dat zal kunnen uitleggen, dat mensen dat dan ook zullen ‘geloven’... Er is nu veel ruis op de relatie tussen burger en politie, onder meer op de sociale media.

SLOSSE: Die vertrouwensrelatie is een noodzakelij-

ke voorwaarde om de juiste signalen te capteren, dat sluit aan op wat ik eerder zei over dat ‘dark number’. Als de ruit van hun auto is ingeslagen,

Voorvallen zoals die met het zwarte Duitse Europarlementslid Pierrette Herzberger-Fofana leiden misschien niet tot dat vertrouwen. Ze nam

“Het succes van de fietsbrigade in politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene is de aanspreekbaarheid en ook de zichtbaarheid op sociale media, niet altijd op het terrein” OLIVIER SLOSSE Korpschef zone Noord 12

I

26 JANUARI 2022

vorig jaar foto’s van een politiecontrole aan Brussel-Noord en werd daarvoor tegen een muur geduwd. Haar telefoon werd in beslag genomen, haar handtas en portefeuille doorzocht. Ze heeft een klacht ingediend wegens ‘politiegeweld met een racistische inslag’.

SLOSSE: Ik weet niet hoe het staat met dat specifieke onderzoek, dat zit bij het Comité P. Ik hoop dat er op een objectieve manier naar de feiten wordt gekeken, los van de indrukken en uitspraken op sociale media. Daarnaast moeten we dus werken aan de manier waarop identiteitscontroles worden verricht, zonder standpunt te nemen in die specifieke zaak.

Daar was zone Brussel Noord al mee bezig.

Samen met Gent, Antwerpen en Mechelen hebben ze een handelingskader ontwikkeld voor professioneel profileren en identiteit controleren, waarin we onze agenten opleiden.

We bekijken wat de stappen zijn die je doorloopt voor, tijdens en na een identiteitscontrole.

Antwerpen werkt met virtualrealitybrillen, onze zone test die nu, om zo situaties te kunnen oefenen.

Uit onderzoek in het buitenland blijkt het vooral de reflectie achteraf – het zichtbaar en bespreekbaar maken van de elementen die geleid hebben tot de keuze om iemands identiteit te controleren – die maken dat je er alsmaar beter in wordt. Zoniet is de valkuil dat er stereotypen of vooringenomenheden aan de basis liggen bij de keuze van wie je de identiteit controleert.

Bij de politie is de beweging bezig om dat binnen alle zones in te voeren. Het project is aan minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V, red.) voorgesteld toen ze

als ik met iemand afspreek, denk ik aan fiets of openbaar vervoer, of een combinatie, en pas in allerlaatste instantie aan de auto.

De nieuwe fietsbrigade in de zone Brussel Noord, die nu anderhalf jaar aan de slag is, zou zichtbaarder kunnen zijn. Wat zijn uw plannen daarmee?

SLOSSE: Een fietsbrigade is belangrijk, denk ik –

dat was toch het gevoel dat ik had bij Polbru – voor een stuk identificatie. Fietsers het gevoel geven dat bij de politie iemand zit die hun werkelijkheid deelt. Maar het succes van de fietsbrigade in Polbru is de aanspreekbaarheid en ook de zichtbaarheid op sociale media, niet altijd op het terrein.

U bedoelt: er is geen David Stevens – de bekende fietsflik van de zone Polbru – bij de zone Noord.

SLOSSE: (Gaat onverstoorbaar verder) Ze zijn ook

afgelopen juni bij de zone Brussel Noord op bezoek was. Vroeg of laat wordt dat omgezet in een omzendbrief.

Wat zijn uw verdere prioriteiten voor de zone?

SLOSSE: De prioriteiten van ons huidige veiligheidsplan, verkeer en veiligheid op wijkniveau, blijven dat. Wat mijn accenten daarbovenop zullen zijn, is die kwaliteit van het eerste contact, en multidisciplinaire samenwerkingen. De invloed van dat eerste contact speelt overal: in het verkeer, aan het onthaal, bij een patrouille die iemand aanspreekt.

Verder wil ik de deur openzetten voor samenwerkingen met andere organisaties.

Hoe wil u omgaan met de prostitutiebuurt rond het Noordstation, bijzonder in het nieuws vanwege de onveiligheid de afgelopen maanden?

SLOSSE: Het is een mooi voorbeeld van wat ik net

zei: als je daar een impact wil hebben, moet je samenzitten met de gemeenten, en alle lokale verenigingen en belangenorganisaties. Die helpen om de vertrouwensbanden op te bouwen, waardoor je signalen capteert. Zo kan je de juiste acties kiezen, met de beschikbare capaciteit, zodat je zoveel mogelijk impact hebt en het evenwicht in de wijk hersteld kan worden. Hoe de stad vorm krijgt, is een politieke beslissing. Het is niet aan de politie om te beslissen wat er in die wijk moet verdwijnen.

Uw ouders hebben mee de Fietsersbond opgericht.

Komt u met de fiets naar het werk?

SLOSSE: (Lacht) Nog niet elke dag, maar ik neem geregeld de elektrische fiets, ja. Misschien stap ik later ook over op de gewone fiets. Dat van mijn ouders klopt. Ik ben opgevoed zonder wagen, dus

zeer transparant in wat ze doen, je kunt het allemaal volgen. En ze faciliteren ook: soms contacteren ze de gemeente over ontbrekende signalisatie bij een werf bijvoorbeeld.

Dat zijn dingen die je misschien nog niet in de zone Brussel Noord ziet. De voorbije jaren is er wel geïnvesteerd in middelen en mensen voor de fietsbrigade, maar nu zullen we aan de zichtbaarheid, transparantie en aanspreekbaarheid werken.

Soms is het ook keuzes maken. Je kan overal een beetje aanwezig zijn, of je kan je inspanningen concentreren op één punt tot we daar effectief een gedragsverandering zien.

De komende dagen en weken zal ik met mensen uit de vijf commissariaten het terrein opgaan om knelpunten en prioriteiten in hun wijk te leren kennen. Hetzelfde met verkeer. Ik ga samen met de fietsbrigade per fiets de baan op.

Wat ook op het programma staat dit jaar is de bevraging over veiligheidsfenomenen bij de bevolking. Er bestaat een nationale monitoring, maar deze zone heeft ook een lokale. Dit jaar zal het een thematische bevraging zijn over verkeer.

Dat geeft daarna ook legitimiteit aan onze acties.

In 2018 exposeerde u een aantal van uw schilderijen. Blijft er nu nog tijd voor de schilderkunst?

SLOSSE: (Lacht) Ik probeer het te blijven doen.

Omdat ik daar het geluk van de hyperconcentratie in vind. De afspraak is dat als het Zorgcentrum na Seksueel Geweld dit jaar uitbreidt, ik daar een aantal schilderijen mag hangen.

Wat mij nogal fascineert, is licht en donker. Hoe licht werkt tussen bomen, of weerkaatsingen op oppervlakten. Door te schilderen heb ik anders leren kijken. Als je écht kijkt, ontdek je dingen waar je iets moois mee kan doen. En dat verenigt de schilderkunst en het menselijke aspect van politiewerk.

Dit interview vond plaats voor de coronabetoging.

Slosse reageert liever niet op de rellen, omdat die betoging plaatsvond op het grondgebied van Polbru.

Slachtoffers van seksueel geweld kunnen voor hulp en informatie terecht op www.seksueelgeweld.be

UN NOUVEAU CHEF DE CORPS POUR BRUXELLES NORD Olivier Slosse (50 ans) est le nouveau chef de corps de la zone de police Bruxelles Nord, qui comprend les communes de Schaerbeek, SaintJosse et Evere. Dans son temps libre, il peint. Il a grandi sans voiture à Anderlecht, a quelque temps été assistant social, a aidé à créer le Centre de Prise en Charge des Violences Sexuelles de Bruxelles et fait du contact avec le citoyen le cheval de bataille de sa politique. « Si on a une bonne relation avec les citoyens, ils vous donnent les informations qui vous permettent de faire votre travail correctement. Et en outre, les gens nous ‘croiront’ si nous avons dû recourir à la force. » Dans d’autres domaines, il perpétue la politique de son prédécesseur. La brigade cycliste, assez récente, doit devenir plus visible et plus accessible, selon le chef de corps, et la zone est en train d’entreprendre des tests avec des lunettes de réalité virtuelle pour s’entraîner au profilage lors de contrôles d’identité.

FR

NEW CHIEF OF POLICE FOR BRUSSELS NORTH Olivier Slosse (50) is the new Chief of Police for Brussels North, which includes Schaarbeek, Sint-Joost and Evere. In his spare time, he paints, and having grown up in Anderlecht in a family without a car, he was for a time a social worker and helped found the Brussels Centre for Care after Sexual Violence. He wants to make the relationship with citizens a spearhead of his policy. “If you have a good rapport with the public, they supply you with the information you need to do your job. It also means that you can trust that people will ‘trust’ you if you have had to use coercion.” In other areas, he aims to continue his predecessor’s policies. The new bicycle brigade must become more visible and approachable, says the Chief of Police, and the local police force is testing virtual reality glasses to practise profiling in identity checks.

EN

26 JANUARI 2022

I 13

Economie FINANCE&INVEST BRUSSELS ( EX-GIMB ) MAAKT GROEISPURT

‘We hebben erg mooie bedrijven in Brussel’

14

I

26 JANUARI 2022

De afgelopen jaren kreeg de Gewestelijke Investeringsmaatschappij Brussel (GIMB) noodgedwongen een complete make-over en ook een nieuwe naam: Finance & Invest Brussels. Sinds de metamorfose kende het investeringsvehikel een opmerkelijke groei. “Brussel is nog altijd dé ondernemersstad van België,” zegt vice-CEO Franc Bogovic (35). — BETTINA HUBO, BRUZZ | ECONOMIE

FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H

et was de vorige minister van Economie, Didier Gosuin (Défi), die de hele veranderingsoperatie in gang zette. Hij liet vijf jaar geleden een audit uitvoeren waaruit bleek dat de GIMB niet altijd even efficiënt en transparant werkte, dat er geen duidelijke investeringsstrategie was en dat er een en ander schortte aan de governance.

Toen ook aan het licht kwam dat de vier topmannen van de GIMB samen 1,3 miljoen euro per jaar verdienden, kon de Brusselse regering niet anders dan ingrijpen: de vier toplui werden een voor een naar de exit geleid, de lonen van hun opvolgers werden flink teruggeschroefd, de GIMB werd omgedoopt tot Finance&Invest Brussels (FIB) en er werd een nieuwe leiding gezocht om schoon schip te maken.

In de zomer van 2018 trad transformatiemanager Pierre Hermant aan als nieuwe (Franstalige) CEO. Begin 2020 kreeg hij het gezelschap van een (Nederlandstalige) vice-CEO, Franc Bogovic, die tot die tijd actief was als ondernemer, op een ▼

Vanuit het nieuwe gebouw heeft Franc Bogovic uitzicht op het Justitiepaleis: “Vroeger had ik een groter kantoor, maar zat ik te ver weg van de analisten.”

26 JANUARI 2022

I 15

▼

FINANCE&INVEST BRUSSELS ( EX-GIMB ) MAAKT GROEISPURT

BRUZZ | ECONOMIE

kortstondige passage in het Vlaams Parlement (Open VLD) na.

“Pierre Hermant heeft de veranderingen in gang getrapt. Sinds ik erbij ben, drukken we samen op het gaspedaal,” zegt Bogovic terwijl hij een rondleiding geeft door de kersverse kantoren van FIB. Enkele maanden geleden verhuisde de organisatie namelijk van de Stassartstraat naar het gloednieuwe Tweed-gebouw in de Wolstraat, dat uitkijkt op het Justitiepaleis.

Tegen de muur van de ontvangstlobby hangt een snoezige schapenkop met het onderschrift Welcome to Woolstreet, een knipoog naar het nieuwe adres, maar ook naar ’s werelds beroemdste financiële straat. “Een knipoog, want wij pakken het hier toch lichtjes anders aan,” zegt Bogovic. “Een klassiek investeringsfonds wil rendement en risico in balans brengen. Bij ons komt er nog een derde element bij: impact. Wij financieren vooral beloftevolle bedrijven die ook een positieve sociale of milieu-impact hebben. Of die toch zeker bereid zijn om daaraan te werken.”

De nieuwe kantoorruimte bedraagt nog een derde van de vroegere werkoppervlakte, en is dus goedkoper. Bogovic heeft een klein, maar naar eigen zeggen heel efficiënt bureau. Het aanpalende bureau van CEO Hermant is precies hetzelfde.

“In de Stassartstraat had ik een paleis, maar ik zat veel te ver van de analisten, heel onhandig.”

Andere verandering: de CEO en de vice-CEO zitten niet meer in de raad van bestuur, die omgevormd werd tot een raad van toezicht, met een beperkt aantal leden. Voorheen was de raad van bestuur een groot en disfunctioneel orgaan, dat zijn controletaken onvoldoende uitoefende. Zo kon het onder meer gebeuren dat de investeringsmaatschappij een flinke participatie nam in de Luikse verzekeraar Intégrale, die in grote geldnood kwam, waardoor FIB onlangs tien miljoen euro moest afschrijven.

“Wij financieren vooral beloftevolle bedrijven die ook een positieve sociale of milieu-impact hebben,” zegt Franc Bogovic.

teerders als Ethias en Solvay hebben de rest van de aandelen. Huidig staatssecretaris voor Economische Transitie Barbara Trachte (Ecolo) deed er eind 2020 een flinke schep bij en ook de privé volgde. Resultaat is dat FIB vandaag over een kapitaal van 450 miljoen euro beschikt, ruim vier keer meer dan in 2017. “In dat jaar investeerde de GIMB zo’n acht miljoen euro in negentig bedrijven. Vorig jaar konden we honderd miljoen steken in zeshonderd ondernemingen. Daar zaten, voor alle duidelijkheid, ook flink wat coronaleningen bij waarvoor we extra financiering hadden gekregen.”

Wie kan gebruikmaken van de enorme pot geld waarover FIB beschikt? “Onze kernactiviteit is groeikapitaal verstrekken aan start-ups en ook

“We hebben dit jaar een paar heel mooie verkopen kunnen doen, waarbij we onze inleg maal tien hebben terugverdiend” FRANC BOGOVIC Vice-CEO Finance&Invest Brussels

“Vroeger werd te veel beslist door een of twee personen. Door de nieuwe manier van governance zijn er veel meer checks and balances,” zegt Bogovic. “Dat was absoluut nodig, ook al omdat we in vier jaar tijd enorm gegroeid zijn.”

ZESHONDERD ONDERNEMINGEN Die spectaculaire groei is te danken aan een flinke kapitaalverhoging. De investeringsmaatschappij, een nv, is traditioneel voor zeventig procent in handen van het Gewest, privé-inves16

I

26 JANUARI 2022

aan wat meer mature bedrijven. Wij geven hen nooit het volledige bedrag dat ze zoeken, maximaal de helft. We zien onszelf eerder als hefboom om banken en andere investeerders te overtuigen om ook mee te doen.”

FIB werkt bij voorkeur met ondernemingen die passen in zijn nieuwe investeringsstrategie. “We hebben vijf thema’s geselecteerd: good food en stadslandbouw, urban wellbeing, innovaties op het vlak van burgerparticipatie, de creatieve industrie en fintech. We denken dat Brussel daar

een verschil kan maken. Wat niet betekent dat ondernemingen die niet precies in die categorieën passen, per definitie uit de boot vallen.”

Het geld wordt altijd gegeven in de vorm van een lening of als participatie. De leningen zijn zonder waarborg en zijn achtergesteld. Als het fout gaat, wordt FIB pas na de banken terugbetaald.

Een participatie, oftewel aandelen, in de start-up kopen, is nog risicovoller, erkent Bogovic.

“We investeren zelfs in piepjonge bedrijven, die nog niets verkocht hebben en die nog de laatste hand moeten leggen aan hun product. Dat maakt ook deel uit van ons werk. Soms pakt dat heel goed uit. We hebben dit jaar een paar heel mooie verkopen kunnen doen, waarbij we onze inleg maal tien hebben terugverdiend, recentelijk nog bij AppTweak. Ja, we hebben heel schone bedrijven in Brussel.”

Soms loopt het niet goed af. “Dat is de realiteit.

Als je investeert, weet je dat het fout kan gaan.”

Bogovic verwijst naar het miljoen euro dat FIB onlangs verloor na het faillissement van Bcheck, een bedrijfje gespecialiseerd in de controle van verwarmingsketels. Ook bij de herstructurering van nieuwszender LN24 moest FIB 300.000 euro afschrijven.

Een mislukking betekent niet dat de ondernemer achteraf geen nieuw dossier kan indienen.

“In ons land nemen investeerders meestal meteen afstand als het fout gaat, zonder te kijken wat er is gebeurd. Bij ons krijgen mensen een tweede kans, tenminste als ze hun verantwoordelijkheid hebben opgenomen en een nieuw, goed plan voorleggen,” zegt Bogovic, die zelf als ondernemer zowel successen als tegenslagen kende en beseft hoe belangrijk het voor een jong bedrijf is om over voldoende kapitaal te beschikken. “Als je impact wil hebben, wat de meeste ondernemers willen, heb je geld nodig om te groeien.”

Een deel van de pot van FIB gaat ook naar investeringsfondsen. “Wij zijn generalisten, geen specialisten. Daarom investeren wij bijvoorbeeld niet in blockchain of crypto en ook niet in biotech.

Maar we steken wel geld in gespecialiseerde fondsen. Zo kunnen we Brusselse bedrijven die daarrond werken toch steunen.”

Met al zijn activiteiten – leningen, participaties en fondsen – probeert FIB winst te maken en dat is het afgelopen jaar, voor het eerst in acht jaar, gelukt.

Bogovic meent dat het ondernemingsklimaat in Brussel niet fundamenteel aangetast is door de pandemie. “Integendeel, veel Brusselaars zijn zich tijdens de lockdown gaan bezinnen over hun werk en kregen zin in een eigen bedrijf. Brussel blijft dé ondernemingsstad van België.”

Hij hoopt alleen dat er voortaan ook meer Vlaamse ondernemers aankloppen bij FIB. “Die zijn er zeker, maar ze zochten in het verleden vaak elders hun heil, bij de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) bijvoorbeeld. Dat kwam ook omdat hier lang alleen Franstalige analisten werkten. Maar dat is nu veranderd.”

‘Het doel? Europa veroveren met onze hondenijsjes’

IJslolly’s voor honden.

Zes jaar geleden kwamen Molenbekenaren Tineke Bracke en David Molenberghs op het idee toen ze, met het oog op de komst van hun hondje Bacchus, een uitzet bijeenzochten.

B

racke: “Bleek dat er grappige speelgoedjes, mooi ontworpen harnasjes en andere vrolijke hondenspulletjes bestonden, maar dat er op het vlak van eten heel weinig leuks was, geen leuke snacks bijvoorbeeld. In het schap van de dierenwinkel vonden we alleen grote, doorschijnende zakken met gedroogd vlees,” vertelt ze, gezeten aan de lange houten tafel van hun appartement aan de Leopold IIlaan.

Bracke, die lang werkte als productontwikkelaar in de praline- en beautysector, en Molenberghs, een 3D-designer, zagen meteen een gat in de markt.

Ze richtten een bedrijfje op, Pawesome, met de bedoeling een zoete snack te creëren. Nadat ze eerst andere lekkernijen, zoals een koekjesmix, hadden uitgeprobeerd, besloten ze te gaan voor ijsjes. Geen bevroren ijs, dat leek hen een logistieke nachtmerrie, maar een poedermix om zelf thuis waterijsjes te maken.

Het duo ging aan de slag met

▼

START-UP PAWESOME

BRUZZ | ECONOMIE

David Molenberghs en Tineke Bracke kwamen op het idee toen ze hun eigen hondje Bacchus verwelkomden.

26 JANUARI 2022

I 17

▼

FINANCE&INVEST BRUSSELS ( EX-GIMB ) MAAKT GROEISPURT

BRUZZ | ECONOMIE

fruitpoeders, natuurlijke kleurstoffen en fructose en ontwikkelde Smoofl, waterijs in zeven ‘hondensmaken’, variërend van aardbei en watermeloen tot pindakaas. Ze ontwierpen voorts een eetbaar stokje, de bijbehorende ijsvormpjes en een speelse, Ben & Jerry’s-achtige verpakking.

Hondenbezitters hoeven het poeder thuis alleen op te lossen in water, in een vormpje te gieten en een nacht in de vriezer te zetten.

“Voor hen is dit een stukje beleving,” zegt Molenberghs. En beleving is belangrijk. Bracke: “De meeste andere treats neemt de hond mee naar zijn mand om ze daar rustig op te eten. Hier is het de bedoeling dat het baasje het stokje vasthoudt. Zo heb je een mooi bondingmomentje met je hond.”

Of het ijs ook lekker smaakt, kan vandaag niet getest worden.

Bacchus, een Brusselse griffon, is wat ziekjes en draait zijn snuitje weg als zijn baasjes hem een roze ijslolly voorhouden. “Normaal is ie dol op Smoofl,” zeggen ze.

DUIZEND VERKOOPPUNTEN De eerste poeders mixten Molenberghs en Bracke eigenhandig aan de lange houten tafel in hun living.

Inmiddels hebben ze die activiteit uitbesteed aan een externe

onderneming, terwijl een Vlaams maatwerkbedrijf het inpakken voor zijn rekening neemt. Molenberghs: “Ook de marketing en verkoop deden we tot vorig jaar met zijn tweeën, ondertussen hebben we toch enkele medewerkers.”

Smoofl-ijs ligt vandaag in meer dan duizend verkooppunten in elf Europese landen. Bracke: “We zijn begonnen via Instagram. Al snel vroeg Maxi Zoo of ze onze ijsjes mochten verkopen, daarna volgden andere dierenspeciaalzaken.

Tijdens de lockdown, toen alles stilviel, maakten we een webshop.

Die loopt als een trein. En sinds kort staan we ook op Amazon.

Ons doel is: heel Europa veroveren.”

Groeien kost natuurlijk geld.

Bracke: “We werkten eerst met ons spaargeld, een paar duizend euro.

Dat bleek al gauw veel te weinig want onze omzet verdubbelde jaarlijks. Omdat de bank net niet mee wou, zijn we bij Finance&Invest Brussels gaan aankloppen.

Wat we merken: een lening bij hen geeft ons weer meer credibiliteit bij de banken.”

Volgens haar wordt de ijsjeshype elke zomer groter. “We zijn op het juiste moment in de petsector gestapt. Het is booming business.

De hond is het nieuwe kind.”

Normaal is Bacchus dol op Smoofl, maar vandaag is hij jammer genoeg een beetje ziekjes.

18

I

26 JANUARI 2022

START-UP FOODIZ

‘Gelukkig kreeg ik tweede kans na faillissement’

“Vijf ondernemingen heb ik opgericht.

Twee ervan zijn gelukt, de andere drie mislukt,” vertelt Quentin Walravens, oud-hockeyer bij de Red Lions, die net met de fiets vanuit zijn woonplaats Beersel is komen aanrijden. Zijn jongste start-up, Foodiz, is gevestigd in Greenbizz in Laken.

N

a zijn sportcarrière en een eerste ondernemerservaring lanceerde hij de onlinereserveringssite voor restaurants Thefork in België. Met succes: de app werd al gauw overgekocht door Tripadvisor.

Kort daarna richtte Walravens, zelf een fervent sportvisser, Fishtripr op, een avontuur dat niet zo goed zou aflopen. Fishtripr was een onlineplatform dat organisatoren van visreizen wereldwijd in contact bracht met hengelaars. “Maar de markt was er niet klaar voor, de organisatoren noch de klanten.

Corona gaf de nekslag,” legt Walravens uit.

In de lente van 2020 moest Fishtripr de boeken neerleggen. “In

Quentin Walravens richtte met Foodiz een ‘virtuele’ kantine op. “Ik wil mensen ‘s middags goedkoop én gezond laten eten.”

L’INCROYABLE ASCENSION DE FINANCE&INVEST BRUSSELS Ces dernières années, la Société d’Investissement Régionale de Bruxelles (SRIB) a été totalement mise à jour et dotée d’un nouveau nom : Finance&Invest Brussels (FIB). Depuis, ce véhicule pour l’investissement a connu une croissance remarquable. « Aujourd’hui, le FIB dispose d’un capital de 450 millions d’euros, soit plus de quatre fois plus qu’en 2017 », explique le vice-président Franc Bogovic. Ce que fait le FIB de tout cet argent ? « Notre activité principale est d’octroyer du capital de croissance aux start-up prometteuses ainsi qu’à des entreprises un peu plus matures », dit Bogovic. Parmi ces jeunes entreprises: Pawesome, une start-up molenbeekoise de glaces à l’eau pour chiens. Le FIB octroie l’argent sous la forme d’un emprunt subordonné ou d’une participation.

Deux formes assez risquées, reconnaît Bogovic. Mais l’échec ne signifie pas que la porte du FIB vous est fermée à jamais. L’entrepreneur Quentin Walravens a, par exemple, reçu une deuxième chance du FIB avec sa start-up Foodiz.

FR

België is failliet gaan nog altijd een ramp, je krijgt meteen een stempel opgeplakt. In mijn geval betekende het dat het gros van de investeerders weigerde om nog met mij te spreken.

Akkoord, ze hebben misschien een som geld verloren, maar dat hoort bij ondernemen. Ondernemen is durven. In de VS zou ik bewonderd worden, hier word je uitgespuwd.”

Nog voor het faillissement was uitgesproken, was Walravens, die constant nieuwe concepten en ideeën uittest, al bezig met zijn nieuwe bedrijf, Foodiz. Ditmaal was het de bedoeling om de werknemers van de vele Brusselse bedrijven de mogelijkheid te geven ’s middags gezond en toch redelijk goedkoop te eten. “Dat is namelijk niet simpel.”

Hij richtte een virtuele kantine op, waar werknemers de keuze hebben tussen verschillende ‘restaurants’. Zo is er een broodjeszaak, een soepbar en kunnen er verder ook wraps, ramen, salades en bowls besteld worden. Alle maaltijden worden bereid in een dark kitchen, een keuken in een hangar van Greenbizz.

Om zijn zaak te kunnen uitbouwen had Walravens geld nodig. “Je hebt voldoende middelen nodig omdat arbeid heel duur is in ons land. Maar ook omdat deze markt heel competitief is. Je moet dus opvallen. Wij proberen ons te onderscheiden door topkwaliteit te leveren. Daarom heb ik een echte chef aangetrokken. Dat kost natuurlijk geld.”

BANKEN WAREN NIET SCHEUTIG Bij de banken kon hij moeilijk terecht. “Die helpen je vooral graag als het goed gaat met je business.

Bij een start-up die veel kosten heeft en nog geen winst maakt, zijn ze veel minder scheutig om geld te lenen. Behalve als het iets fysieks is, de financiering van een gebouw of een voertuig die meteen verkocht kunnen worden als het misgaat. In virtuele projecten investeren ze niet.”

Gelukkig had Walravens al zijn krediet nog niet verspeeld bij Finance&Invest Brussels, dat eerder nochtans geld gestoken had in Fishtripr en 150.000 euro moest

afschrijven. “Toch zagen ze potentieel in mij.”

Vandaag probeert Walravens Foodiz zo goed en zo kwaad als het kan door de coronacrisis te loodsen.

“Je moet nu heel flexibel zijn. We leveren maaltijden aan werknemers die weer op kantoor zijn, maar bezorgen, op vraag van bedrijven, ook lunches aan medewerkers die bijvoorbeeld een vergadering van huis uit volgen.”

In de keuken is het ’s ochtends een drukte van belang. De chef roert in een enorme pan wortelsoep en bakt tegelijkertijd de gnocchi aan, terwijl een keukenmedewerkster op het aanrecht salades en bowls maakt en ook een grote vacuümzak balletjes-in-tomatensaus opwarmt voor de dagschotel. “Alles is fait maison,” zegt Walravens.

Over een uurtje moeten de maaltijden de deur uit. Vandaag zijn het er meer dan tweehonderd, waarvan de helft broodjes. De maximumcapaciteit is duizend, maar daar zitten ze door Covid nog niet aan. “We stijgen elke dag. Over drie maanden moeten we de vijfhonderd halen.”

THE INCREDIBLE RISE OF FINANCE&INVEST BRUSSELS In recent years, the Brussels Regional Investment Company (GIMB) has had to undergo a complete makeover which has included a new name: Finance&Invest Brussels (FIB). The investment vehicle has experienced remarkable growth since its metamorphosis. “FIB today has a capital of €450 million, more than four times higher than in 2017,” says deputy CEO Franc Bogovic. What does FIB do with this huge pot of money?

“Our core business is providing growth capital to promising startups as well as to more mature companies,” Bogovic says. One of those young companies is Pawesome, a start-up from Molenbeek that has launched ice lollies for dogs. FIB provides the money in the form of a subordinated loan or a shareholding. Both are quite risky, Bogovic acknowledges. Sometimes it works out very well, sometimes it goes belly-up. The latter does not mean that FIB’s door will remain closed forever.

For example, Quentin Walravens, the entrepreneur behind the start-up Foodiz, was given a second chance.

EN

26 JANUARI 2022

I 19

Chou de Bruxelles

‘Ik kan een voorbeeld zijn voor mijn eigen studenten’ Vijf jaar: zoveel tijd zat er tussen de eerste les Nederlands van Djenk Ejup, en zijn bachelordiploma als leerkracht in het secundair onderwijs.

Nog eens een jaar later is hij zelf leerkracht NT2 in het Centrum voor volwassenenonderwijs (CVO) Lethas, waar hij vroeger student was. Het onwaarschijnlijke verhaal van een talenknobbel met doorzettingsvermogen. — MICHAËL BELLON, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | PORTRET

Djenk Ejup is afkomstig uit Noord-Macedonië. In juni 2015 kwam hij als vluchteling naar België omdat hij vanwege zijn geaardheid te maken kreeg met geweld. Maar Ejup wil het met ons over zijn liefde voor taal hebben, en over de manier waarop hij in recordtempo leerkracht NT2 is geworden bij CVO Lethas Brussel.

Dat straffe taalverhaal begon al in zijn thuisland, al kreeg Ejup pas in België in de gaten dat hij daar iets mee kon aanvangen. “In Macedonië wordt er niet zo opgekeken van meertaligheid, want iedereen spreekt

mensen uit Oost-Europa die Slavische talen spreken de uitspraak van het Nederlands natuurlijker is dan die van het Frans.”

Al in oktober 2015 begon Ejup met de eerste module NT2. “Ik wilde alles zo snel mogelijk doen.

De asielaanvraag is in vier maanden behandeld door het CommissariaatGeneraal. Daardoor had ik in september mijn documenten, wat toen nog nodig was om aan de lessen te kunnen beginnen. Ik merkte in die eerste module dat het snel ging, dus heb ik voor het snelste traject gekozen. Een

"Ik zei tegen iedereen die ik leerde kennen dat ze geen Engels met me mochten praten" er minimaal twee talen. Ik sprak Macedonisch en Albanees, kende Servisch van op het werk, en Engels en Spaans via de televisie. Maar toen ik in België kwam, leerde ik ook snel Nederlands en Frans, zodat mensen zeiden dat ik een ‘talenknobbel’ had.

Ik wist eerst niet wat dat betekende, maar besefte daarna dat ze misschien gelijk hadden.”

ZO SNEL MOGELIJK Ejup wilde met zijn talenknobbel aan de slag en koos voor Nederlands.

“Frans vond ik moeilijker, en ik heb een persoonlijke theorie dat voor 20

I

26 JANUARI 2022

normaal traject duurde toen twee jaar en drie maanden. Ik was klaar na een jaar en zeven maanden, zodat ik in september 2017 klaar was voor stap twee: aan de Erasmushogeschool de bachelor secundair onderwijs volgen om leerkracht te kunnen worden.” Drie en een half jaar later was ook dat bachelordiploma binnen.

Ejup, die inmiddels ook Belg is, staat erop België te bedanken voor de kansen, en CVO Lethas voor het kwaliteitsvolle onderwijs en de inspanningen voor de cursisten.

Maar zijn parcours was vast niet

mogelijk geweest zonder doorzettingsvermogen. “Statistieken over de afstudeertermijn van anderstaligen in het hoger onderwijs in België hadden het over minimaal vijf jaar. Het was mijn ambitie om dat patroon te doorbreken. Velen dachten dat het mij niet zou lukken, maar naar hen heb ik nooit geluisterd. De maatschappelijk werkster die me begeleidde bij het OCMW heeft me ondersteund, en de CVO-leerkrachten Joke en Mieke hielpen me door telkens mijn fouten te verbeteren. In het begin van het eerste jaar als oudere student op Erasmushogeschool had ik zelf twijfels. Het waren dikke cursussen in academische taal, en door mijn onzekerheid stotterde ik ook een beetje, wat natuurlijk niet goed overkomt. Die eerste zomer heb ik geen vakantie gehad omdat ik voor vijf van de twintig vakken herexamens had.

Toen ik in het begin van het tweede jaar in het klaslokaal kwam, dachten sommigen dat ik me vergist had omdat ze niet geloofden dat ik geslaagd was.

Maar ik had dag en nacht gewerkt.”

LIDWOORDEN EN WOORDVOLGORDE Ejup deed zijn hobby’s in het Nederlands, dwong zichzelf in het Nederlands na te denken, en zei tegen iedereen die hij leerde kennen dat ze hem niet in het Engels mochten aanspreken. Vanwaar die

drive, en de wil om uiteindelijk zelf leerkracht te worden? “Ik wil me bewijzen aan iedereen die niet in mij gelooft en de kansen grijpen die ik wél krijg. Leerkracht worden wilde ik al in mijn jeugd, omdat de leerkrachten in Macedonië als tweede ouders voor mij waren. Mijn eigen ouders geloofden niet in mij en het onderwijs vonden ze ondergewaardeerd en onderbetaald.

Daardoor moest ik rechten studeren, wat totaal mijn ding niet was. Omdat ik in België al zoveel bezig was geweest met vluchtelingen en asielzoekers, als begeleider en sociale tolk, dacht ik dat het fijn zou zijn om les te kunnen geven in de school waar ik zelf was begonnen. Eerst gaf ik nog Engels en Geschiedenis in het Koninklijk Atheneum van Etterbeek, tot ik vorig jaar na de paasvakantie de kans kreeg om bij CVO Lethas te beginnen.”

Dat zijn parcours niet evident is, beseft Ejup heel goed. “Mijn Nederlands is nog altijd niet perfect.

Het is een uitdagende taal met veel uitzonderingen. De lidwoorden blijven moeilijk, net als de woordvolgorde, of taalveranderingen zoals van ‘hen’ naar ‘hun’. Het is een guilty pleasure om daar met mijn coach en collega’s over te blijven discussiëren. Maar ondertussen kan ik ook een voorbeeld zijn voor mijn eigen studenten wanneer ze eens ontmoedigd raken of vinden dat ze wat traag vorderen.”

DE RÉFUGIÉ À ENSEIGNANT, EN UN TEMPS RECORD

FROM REFUGEE TO TEACHER IN RECORD TIME

Djenk Ejup est originaire de Macédoine du Nord. En juin 2015, il arrivait en Belgique en tant que réfugié. La même année, il suivait son premier cours du soir de néerlandais. Il obtenait ensuite son diplôme pour enseigner dans l’enseignement secondaire et l’année passée, il commençait à enseigner le néerlandais au centre Lethas, le centre où il a lui-même étudié. Voici l’histoire incroyable d’un homme persévérant et doué pour les langues.

Djenk Ejup hails from northern Macedonia. He came to Belgium as a refugee in June 2015. Later that year, he had his first lesson in Dutch in adult education. Following that, he graduated with a bachelor’s degree in secondary education. Last year, he started teaching Dutch in the adult education centre Lethas where he used to be a student. The unlikely story of a language nerd with perseverance.

FR

EN

Djenk Ejup Geboren in Noord-Macedonië Gevlucht naar België in 2015 Behaalt hier zijn bachelordiploma Geeft nu Nederlands aan anderstaligen

26 JANUARI 2022

I 21

B R U Z Z | R E P O R TA G E

BANG IN DE TREIN: BRUSSELSE VROUWEN GETUIGEN

‘Al op het perron scan ik welke wagon ik best neem’ Een getuigenis van een Brusselse vrouw die werd geïntimideerd in de trein, krijgt op sociale media heel wat bijval. Zeker in de late treinen voelen vrouwen zich onveilig en alleen. “Conducteurs komen ‘s avonds vaak niet meer langs, maar net dan is het nodig.” Vier vrouwen getuigen over hun ervaringen, en wat de NMBS eraan kan doen.

— BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

e post op sociale media gaat over een incident van vorige week woensdag, tussen 22 en 23 uur. Romi Verhaeghe, een Nederlandstalige Brusselse vrouw van 25, beleidsondersteuner in een lagere school, was op de terugweg van Diest. “In de eerste wagon waar ik opstapte, waren er mannen aan het roken: de tabak lag op tafel, heel de wagon hing vol rook en de mannen waren dronken. Toen ik hen passeerde, riepen ze iets onverstaanbaars naar mij. In de volgende

22

I

26 JANUARI 2022

wagon zat er een louche type ineengezakt, met bloedvlekken op zijn tafeltje. Ik zocht naar een vrouw bij wie ik kon gaan zitten, maar vond die niet, en heb me dan bij een mannelijke leeftijdsgenoot gezet die er in mijn ogen ‘betrouwbaar’ uitzag; niet omdat hij blank was, maar omdat hij gewoon een boek zat te lezen in plaats van te roken of bloeden.”

“Toen die jongeman in Aarschot afstapte, kwam er plots een van de louche mannen die ik eerder voorbijstak, naar me toe. Hij kwam

meteen bij mij zitten en stelde me heel wat vragen: waar woon je, hoe heet je, waar moet je naartoe, hoe oud ben je, heb je een vriendje, mag ik je socialemedia-account hebben ... Ik was vriendelijk, maar liet uitschijnen dat ik geen interesse had. Hij bleef zitten en vroeg me of ik bang was voor hem en of ik wou dat hij wegging.

Ik zei ja, maar hij lachte en bleef gewoon zitten.

Hij vroeg me of ik ook in Brussel-Centraal zou uitstappen en toen ik aarzelend bevestigde, had ik daar meteen spijt van.”

“Na een tijdje zei ik dat hij zijn mondmasker moest opzetten. Toen werd hij plots heel agressief. Hij zei dat iedereen recht had om de trein te nemen, van welke nationaliteit dan ook.

‘Jij bent een racist,’ zei hij. ‘Ik kom hier gewoon wat babbelen en jij wijst mij af en zegt me dat ik een masker moet dragen.’ Aangekomen in Brussel-Noord zwaaide hij naar een man op het perron die opstapte en ook bij mij kwam zitten.

Voor de rest was er niemand in de wagon. Ik ging de conducteur zoeken, die nog geen enkele keer

gepasseerd was. Hij zat in eerste klasse. Ik begon meteen te huilen, van ontlading – ik had me bijna een uur lang onveilig gevoeld.”

DEUREN GESLOTEN “De conducteur was heel vriendelijk en vroeg of er iemand iets gedaan had. Ik gaf aan dat ik me heel onveilig voelde en dat de mannen zeer opdringerig waren. Uiteindelijk heeft hij ervoor gezorgd dat de deuren van de trein dicht waren in BrusselCentraal toen ik afstapte, zodat ik alleen de

roltrap naar boven kon nemen. Ik was echt bang dat de mannen mij zouden volgen en ik moest nog de metro nemen. Gelukkig heb ik de mannen daarna niet meer gezien.”

Verhaeghe vindt het belangrijk om haar getuigenis te delen. “Ook omdat ik in de war ben en me afvraag of ik niet overgereageerd heb. Maar als ik er goed over nadenk, denk ik dat elke jonge vrouw zich onveilig had gevoeld in deze situatie,” schrijft ze verder. “Ik zou zo graag de trein willen nemen ‘s avonds laat, mijn koptelefoon opzetten 26 JANUARI 2022

▼

Véronique Mertens, Kato Dalle en Romi Verhaeghe komen met hun verhalen naar buiten. “Wij passen ons gedrag aan, maar eigenlijk is er een mentaliteitswijziging nodig bij die mannen. Laat ons gewoon met rust.”

I 23

▼

BANG IN DE TREIN: BRUSSELSE VROUWEN GETUIGEN

de laatste trein naar huis neem, zijn er bepaalde mannen in de trein, waardoor ik niet meer rustig een boek kan lezen. Net als Romi durf ik er geen gsm of laptop bij te nemen. Begin december gebeurde het in de laatste trein van Gent naar Brussel. Ik had ze al zien staan op het perron, met blikjes bier, aan het rondkijken. Dan zoek ik al meteen uit welke wagon ik moet nemen om me toch veilig te voelen, iets wat ik nu standaard toe. De trein kwam aan, en jawel, ze kwamen rond mij in de wagon zitten. Ook al zeiden ze niks, toch was het al heel intimiderend – het kan soms echt in houdingen of in bepaalde blikken zitten.”

“Omdat ik dit al zoveel meegemaakt heb, ben ik bijna meteen rechtgestaan, nog voor ze iets konden zeggen, en in eerste klasse gaan zitten.

Toen de conducteur langskwam, had ik gehoopt op begrip, maar dat had hij totaal niet. Hij was heel arrogant, en neerbuigend snauwde hij naar mij dat ik in het vervolg maar meteen een ticketje voor eerste klasse moest kopen. Hij wandelde weg, ik voelde me heel klein toen, een onnozele trien, en net als Romi had ik het gevoel dat ik overreageerde.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

“Wanneer ik jonge meisjes ineen zie krimpen als ze lastiggevallen worden, ga ik altijd naast hen zitten”

BEPERKT

KATIA WARNY Werd zelf ook lastiggevallen

en in slaap vallen tegen het raam, of voor school werken op mijn laptop. Ik denk dat velen kunnen bevestigen dat dat als vrouw gewoon geen optie is, want ik ben bang dat ze die zouden stelen.”

GEEN BEGRIP VAN CONDUCTEUR Verhaeghe is niet alleen met haar getuigenis. Op sociale media krijgt ze heel wat bijval, vooral van vrouwen die zich herkennen in de situatie. Zo ook Kato Dalle (26) uit Sint-Gillis. “Ik heb zoiets al vaak meegemaakt,” zegt ze. “Bijna altijd als ik

Katia Warny (43) maakte dit soort taferelen ook al mee, al dateren haar ervaringen van wat langer geleden. “Een jaar of vijf, zes geleden ging ik ‘s morgens na een nachtje stappen in Brussel naar huis, in Leuven. Een groepje van vier of vijf mannen, twintigers, stapte ook op in een andere wagon. Een van hen kwam vervolgens bij me zitten en stelde allerlei vragen: ‘Waar ga je naartoe, heb je een vriend, wat is je telefoonnummer?’ Toen ik zei dat ik geen telefoonnummer wilde geven, reageerde hij heel agressief. ‘Ben ik niet goed genoeg misschien? Racist.’”

“Er was al die tijd geen conducteur te zien, maar wat moest ik doen als hij mee zou uitstappen? Ik ben toch uitgestapt en de lift ingesprongen, het is dus goed afgelopen. Maar dit soort voorvallen houdt me steeds meer tegen om nog alleen naar huis te gaan. Het begint me te beperken, en ik ben al 43, wat moet dat niet zijn voor een meisje van 19? Daarom ga ik altijd naast die meisjes zitten als ik hen ineen zie krimpen wanneer ze lastiggevallen worden. Ik vraag hen of die man hen stoort. Een keer vroeg een man waar ik me mee bemoeide. Ik antwoordde dat hij

haar ook niet bepaald gevraagd had of ze een babbel wilde doen.”

BLIJVEN SLAPEN Ook Véronique Mertens (28) kan helaas terugblikken op nare treinervaringen. “Zeker één keer per maand gebeurt er zoiets,” zegt ze. “En ook ik pas er mijn gedrag voor aan. Als ik bijvoorbeeld een vriendin in Gent ga bezoeken, blijf ik slapen, omdat ik weet dat er na 22 uur rare mensen in de trein zitten. Maar ook in het station voel ik me onveilig. Zo had ik na een weekendje Ardennen mijn aansluiting in Brussel-Zuid gemist, en moest ik een uur wachten. Het was al na 22 uur en toen Sam’s Café (nu Prêt à Manger, red.) dichtging, was ik echt bang. Mijn ouders zijn me toen komen halen, en toen ik via Horta naar buiten liep, zag ik al die blikken van mensen die gedronken hadden ... ik voelde me echt een prooi.”

Mertens heeft er vaak last van, naar eigen zeggen omdat ze klein, fragiel en blond is. “Ze hebben de indruk dat ik een Barbie ben die er wel voor open zal staan. Het begint altijd heel vriendelijk en ik heb ook effectief moeite om te zeggen dat ze weg moeten. Als je er niet op ingaat, worden ze sowieso agressief. Daarom doe ik nu alsof ik geen Nederlands, Frans of Engels versta, en het probleem is opgelost. Mijn Balkan-trekken geven die claim blijkbaar wat geloofwaardigheid (lacht).”

“We hebben een mentaliteitswijziging bij de mensen zelf nodig,” stelt Mertens. “Laat ons gewoon met rust. De NMBS zou de controles mogen opvoeren. In de stations zie ik vooral overdag politie, dan voel ik me wel echt veiliger.”

Dalle kijkt in het bijzonder naar Securail, de veiligheidsdienst van de NMBS. “Ik begrijp dat de conducteur ‘s avonds laat niet meer langs wil komen om zelf bepaalde confrontaties niet aan te moeten gaan. Twee conducteurs per trein zou daarom al helpen, net als een beetje begrip van hen – áls er dan zoiets voorvalt.”

Ook Verhaeghe wil dat de NMBS haar verantwoordelijkheid neemt. “Ik begrijp dat ze niet altijd iets willen zeggen over mondmaskers die reizigers fout dragen, maar als je ziet dat er een jong meisje opstapt, terwijl er verderop gasten opvallen in negatieve zin en sigaretten roken in de wagon, lijkt het me toch wel nuttig om eens langs te gaan. En ja, twee conducteurs in een trein lijkt me ook voor hen een meerwaarde.”

ELLES TÉMOIGNENT DU HARCÈLEMENT DANS LE TRAIN Le témoignage d’une Bruxelloise qui a été harcelée dans le train a reçu beaucoup de soutien sur les réseaux sociaux. C’est surtout dans les trains qui roulent tard que les femmes se sentent seules et en danger. Les quatre femmes avec lesquelles BRUZZ s’est entretenu font principalement état de conversations forcées, qui deviennent agressives si la femme en FR

24

I

26 JANUARI 2022

question veut mettre fin à la discussion.

Tout cela engendre une anxiété quand il faut descendre – va-t-il me suivre ? – ainsi qu’au moment d’embarquer : « Je pense déjà sur le quai à la voiture que je vais prendre pour me sentir en sécurité », expliquent-elles. Le chef de train est le grand absent de ces témoignages, et ce n’est pas un hasard selon le syndicat des cheminots SIC. « Ils sont désormais

WOMEN TESTIFY ABOUT souvent seuls dans le train, ce qui les rend moins enclins à intervenir dans les conflits, car ils risquent eux-mêmes d’en devenir la victime », déclare Joachim Permentier. « Ils doivent alors appeler des renforts, mais après 22 heures, il n’y en a souvent plus. » Selon lui, il faudrait déployer plus de personnel sur le terrain si la SNCB veut offrir à ses voyageurs la même sécurité de jour comme de nuit.

A testimony from a woman from Brussels who was harassed on the train is gaining a lot of support on social media. Women feel particularly unsafe and alone on the night-time trains. The four women that BRUZZ could speak to mainly talk about intrusive confrontations which turn aggressive if the woman in question wants to stop talking. All EN

‘Conducteurs hebben heel wat taken’ BART CROLS Woordvoerder NMBS

De NMBS laat weten dat op de langere treinen er sowieso twee conducteurs zijn. “Die conducteurs hebben heel wat taken op de trein, en zijn daarom niet altijd in de wagon,” zegt woordvoerder Bart Crols. “Als iemand dringend nood heeft aan hulp, kan hij of zij die conducteur altijd zelf opzoeken. Of het noodnummer van Securail bellen (0800/30.230), dat 24/7 beschikbaar is.”

Dat conducteurs ‘s avonds niet meer zouden controleren om confrontaties te vermijden, ontkent Crols. “Onze mensen controleren wanneer ze dienst hebben.” Klopt de indruk dat het oogluikend wordt toegestaan dat conducteurs ‘s avonds laat niet meer controleren? “Absoluut niet.

Ook zij kunnen trouwens Securail bellen als ze dat nodig achten.”

Die veiligheidsdienst van de Belgische spoorwegen patrouilleert sowieso op sommige lijnen, ook ‘s avonds. “Al kunnen zij, met 3.800 treinen per dag, niet overal aanwezig zijn.”

BESPARINGEN De Onafhankelijke Vakbond Spoorwegpersoneel (OVS) ziet dat helemaal anders. “Door de grote besparingen die al decennia duren, is er is veel te weinig personeel op het terrein,” zegt Joachim Permentier, woordvoerder van de OVS. “Dat er op langere treinen standaard twee treinbegeleiders

zouden zijn, is helemaal niet waar.

Dat was vroeger zo. Nu zijn ze met minder, waardoor ze bij ontvlambare situaties zelf vaker het slachtoffer van agressie dreigen te worden, en tussenbeide komen bij conflicten veel moeilijker is. Dan wordt van hen verwacht dat ze hulp inroepen, maar die is er niet.

Aan heel wat haltes is er helemaal geen equipe van Securail. In grotere steden wel, maar zelfs daar niet meer na 22 uur.”

De situatie verontrust het personeel zelf, niet alleen voor de eigen veiligheid, maar ook om de veiligheid die het nu maar beperkt aan de reizigers kan bieden. “Het is erg herkenbaar wat Romi zegt,” besluit Permentier. “Onze spoorwegmensen voelen zich daar heel slecht bij. Het raakt hen hard.”

GEEN PRECIEZE CIJFERS Of er een evolutie zit in het aantal incidenten? Dat is moeilijk te zeggen omdat er heel vaak geen aangifte wordt gedaan, en de categorie waaronder zo’n gedrag valt niet altijd duidelijk is. Wel wordt bijgehouden hoe vaak Securail gebeld wordt. In 2018 was dat 8.008 keer, in 2019 7.032 en in 2020 nog maar 5.497, al was dat het eerste coronajaar. “Dat gaat over heel wat zaken, daar vallen ook overlast, diefstal en agressie onder.”

HARASSMENT ON TRAINS this leads to fear when disembarking – “is he getting off too?” – and when getting on the train. “Even before I board, I start thinking about which carriage I should pick so I can feel safe,” they say.

The conductor is what is most obviously missing from these testimonies, which is no coincidence, according to the railway union OVS. “They are now often alone on the train, which makes

them less inclined to intervene when there is trouble because they themselves risk becoming the victim,” says OVS representative Joachim Permentier. “Then they have to call for help, but after 10 p.m. there often isn’t any.” According to him, there needs to be more staff in the field if NMBS/ SNCB wants to offer its travellers the same safety at night as during the day.

© PHOTONEWS

DE NMBS EN DE VAKBOND REAGEREN

Erfgoed

RENOVATIE ZIT IN HET SUKKELSTRAATJE

Nog geen licht aan einde tunnel Chambon De verdoken voetgangerspassage Alban Chambon aan de kerk van Laken is een architecturaal pareltje. Of wás, want de renovatie van de beschermde, maar verwaarloosde tunnel zit in het sukkelstraatje. Gesprekken de komende weken moeten het dossier deblokkeren.

BRUZZ | ERFGOED

— MICHAËL BELLON

26

Passage Chambon is de voetgangerstunnel onder de spoorweg aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken. Ter hoogte van de Hubert Stiernetstraat verbindt hij twee zijarmen van de Koninginnelaan met elkaar, van de stripmuur van De Vliegenkoning aan de ene kant, tot aan die van Tiny aan de andere kant. Deze doorsteek van de wijk onder het Koninklijk Park naar de rest van Laken zit nogal verstopt en is dus niet zo bekend. Maar het is een mooi stukje erfgoed dat werd ingehuldigd in 1913, en werd ontworpen door de Frans-Belgische architect Alban Chambon, die we ook kennen van Hotel Métropole en het voormalige ASLK-gebouw aan de Wolvengracht. De passage met blauwe steen, smeedwerk, mooie lantaarns, een charmante zuilenrij en bijzondere cassettes van keramiek in het plafond is beschermd sinds 2007, maar in zeer slechte staat. Diverse ornamenten zijn beschadigd of zelfs afgebroken, een stuk balustrade is vervangen door nadarhekken, straatstenen komen los, onkruid, graffiti en sluikafval vervolledigen het plaatje.

Zowat iedereen is het er al een tijdje over eens dat een renovatie zich opdringt. De Vrienden van het Voorplein van de Kerk van Laken, heemkundige kring Laca, en buurtbewoners die met een petitie starten en via gemeenteraadslid van de oppositie David Weytsman (MR) I

26 JANUARI 2022

Passage Chambon is de voetgangerstunnel onder de spoorweg aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken. © ARCHIEVEN NMBS

het dossier op de agenda van de Stad en het Gewest willen houden. Dat laatste is ook niet echt het probleem, want ook staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Pascal Smet en schepen van Stedenbouw en Openbare Ruimte Brussel Ans Persoons (beiden One.brussels/ Vooruit) zijn mee. Smet liet begin oktober vorig jaar een proces-verbaal van de toestand opstellen om de stad aan te manen de site zo snel mogelijk te herstellen, en ook Persoons wil dat al jaren graag doen.

In het kader van het Wijkcontract Bockstael was zelfs al in geld voorzien. Alleen staan tussen droom en daad enkele bezwaren. Er is een vochtigheidsprobleem onder de brug waarover de experten van de stad en van spoorwegbeheerder Infrabel van mening verschillen. Het geld in het Wijkcontract is al besteed. En om een nieuw budget rond te krijgen is het misschien nodig dat de passage … van eigenaar verandert.

TE VEEL VOCHT

“Om te weten wie zal betalen, was het belangrijk om te uit te maken van wie Passage Chambon nu eigenlijk is” ANS PERSOONS Schepen van Stedenbouw

Ans Persoons licht ons even bij. “We zijn ons heel erg bewust van de erfgoedwaarde van Passage Chambon, en willen vermijden dat de huidige situatie aansleept. Om die reden heb ik de renovatie tijdens de vorige legislatuur al in het ijkcontract laten zetten om er middelen voor te kunnen vrijmaken.

Toen al is dat vastgelopen in discussies over vochtigheid. En

Big BigCity City

Big City

Er valt heel wat te vertellen over het weer in België. Dat STEL ZELF JE VRAAG besefte ook astronoom en EN STEM OP BRUZZ.BE Sint-Pieters- en We zullen ons allemaal statisticus Adolphe STEL ZELF JE VRAAG OpOp hethet eerste gezicht lijkt eerste gezicht lijkt Sint-Lambrechts-Wolude beelden blijven Quetelet.

Al voor het EN STEM OPZELF JE VRAAG ditdit een absurde vraag.

Het een absurde vraag.

Het we, Schaarbeek, Elsene, herinneren van de STEL ontstaan van ons land, in STEL ZELF JE VRAAG woord ‘steenweg’ is voor woord ‘steenweg’ is voor maar ook Ganshoren. overstromingsramp in BRUZZ.BE 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE deze smalle straat al al Vorige zomer deze smalle straat Belangrijk om hierbij te Wallonië.

Willem I der Nederlanden overschat, laat staan datdat er er en overschat, laat staan vermelden, is dat het over traden de rivieren ervan om een Sterrenwacht opop deze plek ruimte zou deze plek ruimte voorspellingen gaat. beken er zou door hevige te bouwen ineen Sint-Joost. zijn voor stadspaleis. zijn voor een stadspaleis.

Zulke kaarten worden regenval uit hun oevers, HetEn werd een Observatoritoch.

Brussel En toch.

Brussel zou opgesteld als een soort metzou dodelijke slachtofum Brussel voor Sterrenkunde, niet zijn, mochten Brussel niet zijn, mochten van waarschuwing om in fers tot gevolg en EL MOIZ UIT BRUSSEL-STAD maar er werden ook er er hier enen daar geen hier daar geen vernielde die gebieden in genoeg ontelbare verdoken architecturale dagelijks meteorologische verdoken architecturale beschermingsmaatregehuizen. Met de klimaatparels zijn, precies opop diedie waarnemingen gehouden, parels zijn, precies len te voorzien. opwarming zal dat Big City plek waar je ze hethet minst zoals onder meer temperaplek waar jevermoedelijk ze minst steeds Hoewel de belangrij— BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM verwacht. tuurmetingen. mat verwacht. Quetelet ke wateren het Brusselse vaker gebeuren.

Kan — JULIAN In In de Vlaamsesteenweg — JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE de Vlaamsesteenweg en noteerde vier keer perdit soort rampen Big City grondgebied getekend Brussel Big City wacht die verrassing wacht die verrassing dag hoe warm het was. Dat hebben, zijn ze vaak niet vermijden? dede gevel van achter gevel van wasachter voor die tijd ongebruimeer te zien aan de Er zit heel wat water toen nog landelijke en Er valt heel wat tewaar vertellen nummer 46, waar hethet 46, kelijk.nummer Daardoor behoren de oppervlakte.

De meeste onzeDat Brusselse hoger gelegen Ukkel. In over het weer inin België.

Huis voor Podiumkunsten STEL ZELF JE VRAAG Huis voor Podiumkunsten instantie besefte ook astronoom en riviereneerste die door dewerden stad de ondergrond.

Meer zelfs, Brusselse temperatuurEN STEM OP BRUZZ.BE LaLa Bellone te te vinden is.is. metingen zowel in statisticus Adolphe Bellone vinden stroomden, zijn door de Brussel is niet alleen Zes maanden nana haar OpOp hethet eerste gezicht lijkt waarnemingen tot de Zes maanden haar eerste gezicht lijkt Sint-Joost als in Ukkel Quetelet.

Al voor het Langs straatkant straalt met dede graaf beviel ditde een absurde vraag.

Het Langs de straatkant straalt huwelijk met graaf beviel dit een absurde vraag.

Het jarenhuwelijk heen grotendeels gebouwd aan de oevers STEL ZELF JEJE VRAAG oudste ter wereld en was uitgevoerd.

Zo kon ook het ontstaan van ons land, in STEL ZELF VRAAG 1938: een overstroming in de Sint-Annadreef. ze ze al al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor hethet gebouw weinig van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor gebouw weinig verschil in temperatuur 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE overkapt en stromen nu van de Zenne, de grond EN STEM OP BRUZZ.BE Zien we zulke beelden binnenkort meer?

Vermoedelijk was haar man deze smalle straat al al België een van de eerste Vermoedelijk was haar man deze smalle straat bijzonders een binnen envan buiten de stad Willem I deruit: Nederlanden bijzonders uit: eendat niet dede vader hethet kind, overschat, laat staan er ermoerassig. De © PHOTONEWS niet vader van kind, overschat, staan dat ondergronds.

Sommige islaat hier ook landen die degevel meteorologie worden Maar ervan om een Sterrenwacht maar wel debestudeerd.

Zonnekoning opop deze plek ruimte zou kleurloze met maar wel de Zonnekoning deze plek ruimte zou kleurloze gevel met kleinere beekjes stromen stadsnaam afgeleid van toen de activiteiten zo goed te bouwen in Sint-Joost. zelve.

Ze was een van zijn zijn voor een stadspaleis. uitgebreid bestudeerden. zelve. Ze was een van zijn zijn voor een stadspaleis. weliswaar een mooie weliswaar een mooie als volledig werden HetEn werd een Observatorienen werd door toch.

Brussel zou zelfs maîtresses rechtstreeks het ‘Broekzele’ betekent maîtresses werd door En toch.

Brussel zou Quetelet was sterk omkadering rond de overgenomen intot Ukkel, um Brussel voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd niet zijn, mochten hem zelfs benoemd tot Brussel niet zijn, mochten omkadering rond de de nederzetting riool in. letterlijk: raakte het oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, de hoogste er hier en daar geen overtuigd van verregaande eerste hofdame, de hoogste er hier en daar geen voordeur.

Achter diedie voordeur.

Achter positie aan het verdoken architecturale van de Sterrenwacht in dagelijks meteorologische Dat brengt ons bij nog eenvrouwelijke ander overstroaan het moeras. Je zou kunnen stellen dat een vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale samenwerking tussen voordeur ligt een nauwe Franse hof. parels zijn, precies opnauwe diedie Sint-Joost in verval. Op het waarnemingen gehouden, voordeur ligt een Franse hof. parels zijn, precies op mingsgevaar.

In de Brusselse riolen stroomt moerassige ondergrond het water sneller Steeg hethet allemaal plek waar jedie ze het minst plateau inhaar Ukkel daarentezoals onder meer temperaverschillende landen.

Dan gang, en wie neemt, Steeg haar allemaal plek waar je die ze het minst gang, en wie neemt, — BART SINT-AGATHA-BERCHEM naar hethet hoofd?

Misschien verwacht. jammer genoeg nog te veel zuiver water.

Dat absorbeert.

Maar aangezien onze stad UIT sterk gen kon de Sterrenwacht tuurmetingen. mat naar hoofd?

Misschien verwacht. Quetelet ziet het ‘Bellonahuis’ konden immers gegevens —— JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want ze raakte In de Vlaamsesteenweg ziet het ‘Bellonahuis’ JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want zeze raakte In devier Vlaamsesteenweg uitbreiden en in 1913 en noteerde keer per geeft extra druk op de riolen verwikkeld wanneer bij gebetonneerd is, gaat die stelling niet meer op. verschillende wacht diedie verrassing verschijnen.

Het valt te verwikkeld verschillende wacht verrassing worden en dete splitste in dein organisatie in daguitgewisseld hoe warm het was.

Dat verschijnen.

Het valt hevige regenval veel water te verwerken krijgen.

Behalve de Zenne creëerden belangrijke moordschandalen.

ZeZe werd achter de gevel van moordschandalen. werd achter gevel van twee: de Koninklijke was voor diede tijd ongebruibestempelen als een veranderingen in de bestempelen als een niet enkel verdacht van de nummer 46, waar het enkel van de 46, waar hetdezoals de Maalbeek, de Molenbeek en Gelukkig heeft Brussel een totniet nu toe verdacht goed wateren Sterrenwacht en het kelijk.nummer Daardoor behoren moord opop haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten verborgen parel, maar hethet moord haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten atmosfeer voorspeld. verborgen parel, maar Koninklijk MeteorologiBrusselse temperatuurwerkend systeem van overlopen.

Als de riool Woluwe, valleien in de stad. Hieraan heeft maar ook van diedie opop andere LaLa Bellone tede vinden is.is. maar ook van Bellone te vinden is ook een stedenbouwsche Instituut, het andere KMI. waarnemingen tot de is ook een stedenbouwDankzij de inspanningen maîtresses van Lodewijk Langs dede straatkant straalt maîtresses van Lodewijk Langs straatkant overstelpt raakt met water, stroomt die over in Brussel zijn grote hoogteverschillen te De dagelijkse temperaoudste ter wereld en werd was straalt flater.

Er XIV. ZeZe werd verbannen van hethet gebouw weinig XIV. werd verbannen van weinig kundige flater.

Er werd vankundige Quetelet had België in tuurmetingen in Ukkel België eengebouw van de eerste het kanaal en in de Zenne.

Daardoor is Brussel danken.

Die vormen een eerste uitdaging het Franse hof en kwam in inzijn bijzonders uit: een het Franse hof en kwam bijzonders uit:rond een immers volledig immers volledig rond nog terecht. altijd deEerst referentie landen die degevel meteorologie 1876 al weerbulletins.

Brussel zou kleurloze met Brussel terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met tot nu gespaard gebleven van grote overstrowanneer voor België.

Omdat die al uitgebreid bestudeerden. gebouwd, waardoor hethet stevig regent. Het water vloeit ze ze een tijdje in in het kasteel weliswaar een mooie gebouwd, waardoor een tijdje het kasteel weliswaar een mooie het Naarmate dewas jaren mingsrampen, maar het is wel heel nefast voor van hoger gelegen delen van de stad naar die zo lang vanaf dat plateau Quetelet sterk van Tervuren gewoond omkadering rond de vrijwel onzichtbaar is.is. van Tervuren gewoond omkadering rond de vrijwel onzichtbaar gebeuren, zal daar niet overtuigd vanAchter verregaande vorderden, werden die hebben, zeook hethet voordeur. diedie Voor de verstedelijking er was, de waterkwaliteit van het kanaal enmaar deomdat natuurlijvalleien. hebben, maar omdat ze voordeur.

Achter Dat Bellonahuis had netnet snel verandering in komen, tussen ook daar te te bont maakte, voordeur ligtligt een nauwe Dat Bellonahuis had ook daar bont maakte, voordeur een nauwe steedssamenwerking accurater, ook omdat ke waterlopen, zoals de Zenne. stroomde het water weer de rivier in, maar want dat zou de nauwkeuverschillende landen.

Dan werd ze ze verplaatst naar hethet gang, enen wie die neemt, zozo goed op de Grote Markt werd verplaatst naar gang, wie die neemt, goed op de Grote Markt er altijd meer samenwerBellonahuis.

Daar ziet het ‘Bellonahuis’ righeid dewoonde langeterkonden immers gegevens Een systeem vinden waardoor de van stad hevige door de betonnen straten en voetpaden werd Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ kunnen staan, want kunnen staan, want ze ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt te mijnstudies in het gedrang worden uitgewisseld en dete een paar jaar. verschijnen.

Het valt kingarchitect was tussen landen. regenval verwerkt krijgt zonder de natuurlijke de grond op veel plekken ondoorlatend. De Na haar volgden bestempelen een JanJan Cosijn kunnen brengen. veranderingen inals de Na haar volgden Tempebestempelen als een De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. architect Cosijn welgestelde bewoners verborgen parel, maar het wateren fel te belasten, zou bijgevolg ideaal zijn. lager gelegen delen zijn de gebieden in Quetelet beperkte zich ratuurmetingen zijn atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, maar het tekende ook het Bakkers© PHOTONEWS tekende ook het Bakkerselkaar op.op.

Inprecisiewerk.

1913 lietliet is ook een stedenbouwelkaar In 1913 is tot ook een stedenbouwimmers Dankzij de inspanningen De natuurlijke bronnen naar de bovengrond Brussel die potentieel getroffen kunnen echter niet de meteorohuis, waar nu het café LeLe burgemeester Karel Buls flater.

Erhet werd Het Bellonahuis dateert uituit de de late zeventiende eeuw. burgemeester Karel Buls kundige flnu ater.

Er werd huis, waar café Vandaag de vankundige Quetelet had België in late zeventiende eeuw.gebeuren halen dateert en ontharding van onze bodem, staan worden door grote hoeveelheden afdalend Het Bellonahuis hethet huis opkopen dede immers volledig rond logie, hij verrichtte ook huis opkopen door immers volledig rondin Roy d’Espagne wordt metingen metdoor automati1876 al weerbulletins. © BELGA Roy d’Espagne wordt © BELGA stad Brussel.

De politie gebouwd, waardoor het stad Brussel.

De politie gebouwd, waardoor het hierbij voorop. water. thermometers,Ook maar de Naarmate de jaren bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen. steeds meer.

Ook de wijken heeftsche uitgebaat.

Het Bellonahuis er een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar is.is. uitgebaat.

Het Bellonahuis heeft er een bureau vrijwel onzichtbaar elkeen dag, stipt omgehad, acht uur vorderden, werden die Behalve ondergelopen kelders tunnels dede kostuums van dede en Dat Bellonahuis had netnet statistiek om bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij de temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die ontwierp hij voor Nicolaas kostuums van Dat Bellonahuis had ’s morgens, wandelt er nog steeds accurater, ook omdat ontwierp hij voor Nicolaas zijnslikt, er er bewaard zozo goed opop de Grote Markt RISICO-INSCHATTING Ommegang bewaard goed de Grote Markt eenaan riooldedie het water af toeOmmegang niet meer isvanaccuraat. De iemand hetzijn grasveld er altijd meer samenwercriminaliteit, huwelijks- en kansberekening en waren minder toen SchaarbeekseBally, vermoedelijk een enen hethet was ook een kunnen staan, want Bally, vermoedelijk was ook een kunnen staan, want een het KMI op, naar een van kingarchitect was tussen landen.

Brussel dus aan grote waterrampen kunnen Op een interactieve kaart van Leefmilieu Brussel bezienswaardigheid tijdens Jan Cosijn weer symbool voor de centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia inKMIkaart tehier gefotografeerd statistiek, diebeperkte totJandan toe dichte bebouwing hield – poort raakten dichter De site vanpoort. het inEr Ukkel, inlag, de jaren 1920. voor bezienswaardigheid tijdens architect Cosijn weer symbool de centrale zijn wapenhandelaar.

Dat zou zelfmoordcijfers zijn opvolgster: Olympia de58. witte houten bakken, Quetelet zich Expo In In de jaren 1980 tekende ook hethet Bakkers© PHOTONEWS ontsnappen.

Maar toen de hemelsluizen vorige worden die zonesbrengen. duidelijk weergegeven.

Met Expo 58. de jaren 1980 tekende ook Bakkersopoffering. nog andere indicaties naar een verklaring zijn Mancini, een bekend maar vooral werden gebruikt in toen – de warmte vast bebouwd.

De eerste om opeen eenal kwikthermomeechter niet tot dekunnen meteoroopoffering. nog andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maaren werd het huis voor huis, waar nu het café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor huis, waar nu het café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. zomer wagenwijd openstonden, hield men ook kleurschakeringen wordt het risico aangegeven terdat te observeren in welke logie, hij verrichtte ookde in het oorlogsen het voor de verschillende podiumkunsten.

De ruimte Roy d’Espagne wordt vooral berucht fi guur aan © BELGA de astronomie, toe in beïnvloedde de straatverlichting maakte podiumkunsten.

De ruimte Roy d’Espagne wordt © BELGA het oorlogsen het voor de verschillende vooral berucht fi guur aan stemming dehuis temperatuur bestuderen en andere domeinen pioniersbestuderen.

OokDE de steeds Ook de MINNARES wijken tussen het oude enen hethet uitgebaat.

Het Bellonahuis in Brussel even de adem het Riolenmusevoor overstromingen ingebruikte een bepaald gebied: een VAN tussen het oude huis uitgebaat.

Het Bellonahuis jachtleven te vinden in meer. de verwijzingen die in dede het Franse hof, in in de tijdtijd VERHUIZING MINNARES VAN DE in. In sociale wetenschappen.

Hij statistiek waarnemingen.

De het voor temperatuurmetingen het instituut jachtleven de verwijzingen die in het Franse hof, de ons diehuis dag zaleen brengen. om bijvoorbeeld te vinden werk.

Zo paste hij deNicolaas rond dein Sterrenwacht, die nieuwe huis werd ontwierp hijhij voor nieuwe werd een ontwierp voor Nicolaas um vertelden ze ons dat ze het van water nog maar keer om de 100, 50 of huwelijks10 jaar.

De zones waar ZONNEKONING maar evengoed verscholen zitten.

Zonnekoning ZONNEKONING Het oude gebouw van deLodecriminaliteit, en kansberekening envan waren accuraat. De overdekte toen aan de Schaarbeeksebinnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een maar evengoed gevel verscholen zitten. van Zonnekoning Lodeoverdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een ZoZo wougevel de variabelen Sterrenwacht verhuisde moeilijker omminder de sterren Infaçade, defaçade, negentiende eeuw weer symbool voor de culturele instelling Laer dede centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia zelden zo hoog hadden staan.

Water vindt Sterrenwacht staat in kaart te dakpoort statistiek, die tot dan toe dichte bebouwing hieldzien – lag, raakten dichter het overstromingsgevaar het grootst is, lopen weer symbool voor de culturele instelling La centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zou zelfmoordcijfers zijn opvolgster: Olympia staat er op het een prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze ze Het is niet duidelijk welke staat er op het dak een het beeld van wijk XIV. Daar kwam Het is niet duidelijk welke socialeprijkt fenomenen daarom in 1890 naar het goed waar te nemen en te verstedelijkte Brussel opoffering.

Bellone nu geregeld nog andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maar trouwens nog altijd, het vooraleen werden gebruikt in zijn brengen. toen al – de warmte vast enjuiste bebouwd. eerste altijd zijn opoffering.

Bellone nu geregeld nogtracés andere indicaties naargrote verklaring kunnen Mancini, een bekend maar weg, het naar de plekken doen duidelijk langshetde waar de bekenDeen standbeeld van een Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally optredens, ontmoetingen oorlogsen het voor de verschillende vooral berucht fi guur aan standbeeld van straatverlichting een Bellona, deverschillende Romeinse toen ze trouwde met Nicolaas Bally optredens, ligtterecht aan het naar de stichter de astronomie, toe in de dat beïnvloedde de aan maakteversieringen ontmoetingen het oorlogsen het voor de vooral berucht figuur MINNARES DE stromen isFranse dus de boodschap. rivieren de valleien hebben afgetekend.

Dathet is VAN enen culturele activiteiten jachtleven te te vinden in dedestaathet verwijzingen diedie in in dede het Franse hof, inwelke de tijdtijd VERHUIZING MINNARES VAN DE pelikaan.

Die dan godin van dede oorlog, boven genoemde Queteletplein, sociale wetenschappen.

Hij de graaf Eugène dede Savoie. liet aanbrengen en waarnemingen.

De voor culturele activiteiten jachtleven vinden in verwijzingen het hof, in de pelikaan.

Die staat dan instituut godin van oorlog, boven de graaf Eugène Savoie. liet aanbrengen en welke ZONNEKONING organiseert.

De schoonheid façade, maar evengoed gevel verscholen zitten.

Zo van Zonnekoning LodeZONNEKONING organiseert.

De schoonheid maar evengoed gevel verscholen van Zonnekoning Lodein de schaduw van de wou de variabelen vanzitten. Zo In Sterrenwacht verhuisde om de sterren defaçade, negentiende eeuw — LUANA bijvoorbeeld het geval voor bepaalde moeilijker delen van DIFFICILE mag dan wel verdoken zijn, staat er op het dak een prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke

Waarom wordt Kan Brussel de gemiddelde temperatuur Wat is het verhaal Wat is het verhaal overstromen? van onsde land gemeten achter achter deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

omdat in een wijkcontract strikte deadlines gelden, hebben we het geld toen voor een ander project moeten inzetten. Maar met mijn petje van Stedenbouw heb ik het dossier weer opgenomen. Ook al omdat het aansluit bij de aanpak van de omgeving rond het gerenoveerde station van Laken.”

Alleen is de discussie over vochtigheid met Infrabel nog niet beslecht. Infrabel vernieuwde de spoorwegbedding op het dak al in 2010, stelde sindsdien geen infiltraties meer vast, en spreekt over condensatie. Persoons: “Volgens studies van onze erfgoeddienst is er in ieder geval nog altijd te veel vocht, zodat een dure renovatie binnen de kortste keren zou worden tenietgedaan. Nieuwe testen zijn nodig.”

Daarnaast is er de financiering.

Persoons: “Om te weten wie zal betalen, was het belangrijk om te uit te maken van wie Passage Chambon nu eigenlijk is. Onze diensten hebben uitgeklaard dat dat niet de Stad is, maar wel Infrabel.” Probleem: als de Stad een renovatiedossier voor een beschermd monument indient, kan het voor tachtig procent subsidies aanvragen bij het Gewest, maar voor Infrabel geldt dat niet. Voor de discussies over de vochtigheid, de financiering en het eigenaarschap staan daarom de komende weken vergaderingen op het programma tussen Stad, Infrabel én Gewest.

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

De passage, met onder meer een charmante zuilenrij, is beschermd sinds 2007, maar in zeer slechte staat. © SASKIA VANDERSTICHELE

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van ons land gemeten achter achterde deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

het beeld van socialeprijkt fenomenen

Bellona, dede Romeinse Bellona, Romeinse godin van dede oorlog, boven godin van oorlog, boven

staat er opBrussel het dak een verstedelijkte

standbeeld van een standbeeld van een pelikaan.

DieDie staat dan pelikaan. staat dan

Hetwaar is niet welke goed teduidelijk nemen en te

versieringen Nicolaas Bally versieringen Nicolaas Bally lietliet aanbrengen enen welke aanbrengen welke

Lees en bekijk de

wijk XIV.inDaar kwam daarom 1890 naarze het terecht toen ze ze trouwde met terecht toen trouwde met dede graaf Eugène dede Savoie. graaf Eugène Savoie.

Lees en k bekij Lees en bekij de k de en bekijk de Check ook onze antwoorden Lees enen bekij kLees de Check ook onze Instagrampagina, Lees Check ook onze Instagrampagina, Lees antwoorden en bekij kbekij de k de antwoorden Check ook onze Instagrampagina, antwoorden antwoorden Instagrampagina, elke Luana Check ook onze Instagrampagina, antwoorden opop dede Big-Cityvragen via Check ook onze Instagrampagina, antwoorden Check ookdonderdagnamiddag onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt elke vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana op deBig-Cityvragen Big-Cityvragen viavia via op deop Big-Cityvragen via elke donderdagnamiddag vertelt Luana de Big-Cityvragen elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana de op Big-Cityvragen viaBig-Cityvragen op de via donderdagnamiddag vertelt bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity Difficile een nieuw Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity Difficile een nieuw Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity Luana Difficile een nieuw Big 2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

City verhaal

mag danTower. wel verdoken zijn, Astro er er wordt gelukkig wel nog wordt gelukkig wel nog altijd mee uitgepakt. altijd mee uitgepakt.

VOLGENDE VOLGENDE VOLGENDE KEER WEEKKEER VOLGENDE WEEK Waarom wordt dede Waarom wordt Wat gebeurt er als er onder gemiddelde temperatuur Wie bracht de gemiddelde temperatuur mij n huis een metrolij n van ons land gemeten in in van ons land gemeten eerste Brusselse wordt gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

hiphopplaat uit?

26 JANUARI 2022

I 27

Z h ze V n m ze m h ee vr Fr

n w ve m n m m m X h B ze va h oo w B ze

w el bu h st h de O en be E w po tu n ov de B op en or m er al

Culture.

NL | FR | EN

© REN HANG

THE RENOWNED ANTWERP GALLERY COMES TO THE CAPITAL

Stieglitz 19 sets Brussels alight 29

BRUZZ

| INTERIVEW

Culture. Photography

Dries Roelens and Marie Papazoglou in the intimate space of Stieglitz 19’s Brussels satellite: “The space is small, but I work with artists that produce small pieces anyway. It’s the quality of the work that matters, not the size of the images.” © SASKIA VANDERSTICHELE

EN

30

As lovers of photography know, FOMU is not the only essential stop-off when visiting Antwerp.

Stieglitz 19 is also worth checking out. The vibrant gallery is now launching a Brussels space with a debut show that promises to set the tone: a dialogue between the late Ren Hang and 223, two key figures of the young Chinese photography scene. — SOPHIE SOUKIAS

L

aunched in Antwerp in 2008 by Dries Roelens, Stieglitz 19 (named after the US photographer Alfred Stieglitz, who contributed to the recognition of photography as an art form in the early twentieth century) has continuously promoted photography that is full of vitality, lust for life, and elation, which dances to the rhythm of a younger generation that is both indomitable and hypersensitive.

With a global outlook, the space includes artists based in New York, Johannesburg, São Paulo, London, and Berlin. The gallery represents such undisputed stars as Anders Petersen from Sweden and Daido Moriyama from Japan, but it also acts as a unique showcase of contemporary Chinese photography with artists such as Ren Hang, Lin Zhipeng (aka 223), and Liang Xiu. Furthermore, particular attention is paid to talented Belgian artists, such as Lara Gasparotto, Thomas Vandenberghe, and Vincent Delbrouck (who currently has a solo show at Stieglitz 19’s Antwerp space).

Featured in the biggest international fairs and festivals, the extended family of Stieglitz 19 photographers have appeared all over the world and will shine in Brussels starting on 27 January this year. Excellent news for the gallery’s fan

club and for all lovers of contemporary photography.

BRUSSELS, THE OBVIOUS CHOICE Dries Roelens had been mulling the idea over for a while of opening a branch of his gallery in the capital. “I studied in Brussels, I got my first job in Brussels. I often go to Brussels for exhibitions, and I have met very interesting collectors there.

In Brussels, there’s a different mentality, it’s more cosmopolitan. The collectors and the public do not allow themselves to be limited by linguistic barriers, and their tastes are more international. So, I said to myself: why not?”

And he would not be discouraged by the interminable pandemic, quite the opposite. “The successive lockdowns resulted in an unexpected phenomenon for us gallerists. People began visiting our spaces more than they used to.

Wandering from one place to another because there was not a huge amount of other cultural activities that were permitted. It had the effect of broadening my public and I am far from alone in that.”

So, when the opportunity to establish himself in Brussels presented itself out of the blue a few months ago, Dries Roelens did not hesitate for a

For this new adventure in Brussels, Dries Roelens took care to enlist some local talent: the curator and cultural planner Marie Papazoglou.

Having run the exhibition programme at the Botanique for a long time, she handed in her notice in late 2018 to make the move into independent curation. “Marie is an exceptional curator with excellent knowledge of the photography scene who is capable of speaking about it with an enthusiasm that is very rare,” says Dries Roelens.

Marie Papazoglou is a long-time adherent of the Stieglitz 19 approach. “I visit the gallery practically every time I am in Antwerp. I share an affinity with Dries in terms of photographic aesthetic. I also appreciate how much attention he pays to the young Belgian scene. It’s something that has always drawn me to the gallery. I would have included the artists that Dries represents in my own programmes.”

Invited to curate the group exhibition “A Tree” in May 2020 at Stieglitz 19 in Antwerp, Marie Papazoglou had already collaborated with Dries Roelens in 2017, curating Lara Gasparotto’s show “Come Down to Us” at the Botanique.

“I love Lara’s energy and the way her work has developed over the years. There is something quite intimate and joyous in the way she documents the people she knows,” she says.

Dries Roelens spotted the young Lara Gasparotto at the Biennale de Photographie en Condroz in Marchin in 2009 and saw her as an obvious choice for his gallery. “I didn’t know her at all, the prints of her work were extremely bad and yet the quality of her work was blindingly obvious,” recalls the gallerist. “What Lara Gasparotto in Belgium, 223 in China, and Chad Moore in New York all have in common is an immediate and intuitive way of working.

Sometimes disordered, too. But that’s just it: it doesn’t always have to be perfect. It is bursting with lust for life, incredible energy and real freedom.” But that youthful perspective is not always in proportion to the age of the artists.

“Today, Anders Petersen is 77 and Daido Moriyama is 83, but they could easily be 20.

Their images speak a universal language that is instantly recognisable.”

REN AND LIN Among those naturally gifted artists are the Chinese artists Ren Hang and Lin Zhipeng (aka 223), chosen to launch Stieglitz 19 in Brussels.

The decision came naturally, because the gallery’s history is intimately connected to the emerging Chinese photography scene. “I debuted the gallery in Antwerp with 223,” says Dries Roelens. “And it was through 223 that I encountered Ren Hang. It’s very simple: these

“The acid colours used by Ren Hang are like a visual punch in the face,” says Marie Papazoglou.

“The work of both Ren Hang and 223 was created in extremely difficult conditions. They take enormous risks to show their generation in a different way, to show another kind of sexuality,” says Dries Roelens. “The risks they take, they take in the name of art. I find it extremely refreshing to meet artists who are not preoccupied with money. I remember I even had to explain to Ren Hang that he could not sell a print for just €100, and that that wasn’t how the world of contemporary art worked.”

Another equally influential figure of Chinese photography, made famous by social media like Instagram, is Lin Zhipeng (who calls himself “223”). Also known for portraits of his friends, he has become a standard-bearer for a generation that wants to live by its own rules. “The way

“What all our photographers have in common is that they make work that is bursting with lust for life, incredible energy and real freedom” DRIES ROELENS owner of Stieglitz 19

artists were producing a type of portrait that I had never seen before, and I was immediately blown away. Many people believe that 223 was influenced by Ren Hang, but it’s actually the other way round. That’s what I want to show.”

A voice of the young Chinese photography scene, exhibited in the most popular international spaces (such as MEP in Paris) and published in the most fashionable publications (such as Taschen), Ren Hang took the artistic world by surprise in 2017 by jumping from the top of a building a few days before his thirtieth birthday.

The young artist left behind a breathtaking body of work: intensely vibrant and colourful, full of desire, playfulness, and fearless eroticism. Free and stripped-back portraits of his friends and people he knew, which more than once led to their being harassed by the Chinese authorities.

he creates poetic openings towards melancholy really speaks to me,” says Marie Papazoglou. “I am particularly touched by the thirst for freedom that endures in a climate of repression.”

As for following exhibitions to be presented at the Brussels satellite of Stieglitz 19, the two collaborators remain evasive. “That will all be decided in due course. The space could help us to launch some of our artists and show works in progress by others. The programme might be more experimental than in Antwerp.” One thing is certain, the spaces will each have a distinct character. “What matters at this stage is that we were able to establish this presence in Brussels; we’re not worrying too much about the rest.”

| INTERIVEW

IN GOOD COMPANY

Vitality is not the only trait that is shared by the artists of the Stieglitz 19 family. “Many of them do not work by theme, that’s important,” says Dries Roelens. “Photography is their means of expression; it could just as easily have been drawing. They work intuitively and yet their work is very consistent. There are many self-taught artists at Stieglitz 19, and that’s no coincidence.”

BRUZZ

second. “The decision was made impulsively, but I do not regret it at all.” At Sint-Jorisstraat/Rue Saint-Georges 24, between Louizalaan/Avenue Louise and Vleurgatsesteenweg/Chaussée de Vleurgat, which is teeming with art galleries, Stieglitz 19 is an intimate space on the ground floor of an unassuming little building. “The space is definitely small, but I work with artists that produce small pieces anyway. Ren Hang’s photographs, for example, are less than a metre across. The space is not important to me. I have visited mini-galleries in other countries where the space worked extremely well. I remember one very well-known gallery in Japan that was the size of a bedroom. It’s the quality of the work that matters, not the size of the images,” says Dries Roelens.

REN HANG – 223 27/1 > 19/3, Stieglitz 19, www.stieglitz19.be

WELKOM, STIEGLITZ 19

BIENVENUE, STIEGLITZ 19

Goed nieuws! De belangrijke Antwerpse galerie Stieglitz 19 komt naar Brussel met een eerste tentoonstelling die meteen de toon zet: een dialoog tussen de betreurde Ren Hang en 223, twee prominente namen uit de jonge Chinese fotografiescene. “In Brussel blijven verzamelaars en het publiek niet aan hun eigen kant van de taalgrens, en ze hebben ook een meer internationale smaak,” zegt Dries Roelens. Bij zijn komst naar de hoofdstad heeft de man achter Stieglitz 19 een lokaal talent aan boord: curator Marie Papazoglou. De galerie met internationale faam, die in 2008 in Antwerpen openging, staat voor een fotografische identiteit vol vuur, kracht en opwinding, op het ritme van een ongebreidelde levenslust en gevoeligheid.

“Deze kunstenaars werken vanuit hun intuïtie, en met een tomeloze energie.”

Bonne nouvelle, l’incontournable galerie anversoise Stieglitz 19 débarque à Bruxelles avec une première exposition qui donne le ton : un dialogue incandescent entre feu Ren Hang et 223, deux grandes figures de la jeune photographie chinoise. « À Bruxelles, les collectionneurs et le public ne se limitent pas à la frontière linguistique et leurs goûts sont plus internationaux, » dit Dries Roelens. Pour son implantation dans la capitale, l’homme derrière Stieglitz 19 a pris soin de s’entourer d’un talent local : la curatrice Marie Papazoglou. Inaugurée à Anvers en 2008, la galerie au rayonnement international n’a cessé de revendiquer une identité photographique ardente, entre pulsion de vie et exaltation, battant au rythme d’une jeunesse indomptable et à fleur de peau. « Ces artistes ont en commun de travailler à l’intuition. Leur énergie est incroyable. »

NL

FR

31

Culture. Literatuur

RAMSEY NASR RAAKT WEER ONDER DE BETOVERING VAN DE POËZIE

‘Het leven leek mooier, met dat verschil dat het leven ontbrak’ Een vonkje ter grootte van een lockdown was genoeg om het schrijverschap weer in lichterlaaie te zetten. Met het uit isolement en verontwaardiging gepuurde essay De fundamenten, de bloemlezing uit eigen oeuvre Nasr compacter en het Poëziegeschenk Wij waren onder de betovering keert Ramsey Nasr na negen jaar en een triomftocht langs podia en het kleine scherm terug naar het schrijven. Meteen door de grote deur van Gedichtendag en de tienjarige Poëzieweek. — KURT SNOEKX

M

“

32

et Nasr compacter wil mijn uitgever een nieuw lezerspubliek aanspreken, mensen die helemaal niet wisten dat ik ook dichter was. Ben,” vertelt Ramsey Nasr langs een Zoom-link vanuit Amsterdam. Was, ben: de twijfel is schijn. Negen jaar na Mi have een droom, de bundeling van de gedichten die hij tussen 2009 en 2013 schreef als Nederlands Dichter des Vaderlands, raapte Ramsey Nasr het stuurse draadje van zijn schrijverschap weer op. Alsof het nooit zoek was geraakt tussen het podium en het kleine scherm, waar hij als acteur met de ene prijs na de andere werd bedacht. Twee Louis d’Ors – voor zijn hoofdrollen in Ivo van Hoves bewerkingen van The fountainhead van Ayn Rand en Een klein leven van Hanya Yanagihara voor Internationaal Theater Amsterdam – en een Gouden Kalf – voor zijn vertolking van Ischa Meijer in I.M., de televisieadaptatie van Connie Palmens succesroman – hielden zich de voorbije twee jaar netjes in stilte bezig terwijl hun baasje ter vertering van de opeenvolgende lockdowns de pen weer ter hand nam.

Dat leidde in eerste instantie tot De fundamenten, een even urgente als ontluisterende dissectie van een gevoel, een land, een volk en het zelf, te midden van een pandemie die twijfelde tussen omen en belofte. Het soort boek waarvan je hoopt dat het zich nacht en dag als een vlammend manifest laaft aan de schenen van beleidsvoerders, die het algemeen belang hebben verpatst aan de vrije markt. Verbazing om wat daar aan ontwrichtend protest uit voortvloeit, kan je alleen veinzen.

Die verontwaardiging is in het oeuvre van schrijver en dichter Ramsey Nasr thuis. De zoon van een Nederlandse moeder en een Palestijnse vader put er in het vloeibare gebied waar identiteit en vrijheid aanhoudend rondwaren, botsen en struikelen, brandstof uit. Het is niet voor niets dat Nasr compacter – de bloemlezing die na het succes van De fundamenten nieuwe lezers op weg moet zetten naar de dichter naast de acteur – opent met ‘Ik wou dat ik twee burgers was (dan kon ik samenleven)’. Met dat verschroeiende gedicht deed Ramsey Nasr in 2009 auditie voor de protocollaire functie van Dichter

des Vaderlands. Om na de aanstelling vurig te waken over “dit volk dat zijn volk mist” in “een vaderland” als een “woestijn van oneindige vrijheid.”

DAS KABINETT DES DR. NASR Een kleine 300 pagina’s verder sluit Nasr compacter af met ‘De dag kan komen’, in 2019 geschreven naar aanleiding van het 75-jarige bestaan van uitgeverij De Bezige Bij, in de Tweede Wereldoorlog opgericht door het Nederlandse verzet. Met als laatste woorden: “Alleen hier, in weerloosheid zijn wij vrij.” Het is die reikwijdte die Ramsey Nasr tekent. In de breedte en de diepte, mee wankelend met de kunst. Niets ontziend, messcherp, maar met mededogen.

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, luidt het spreekwoord. Ramsey Nasr is niet dat soort dokter. Liever pulkt hij in het brekende hart en de pulserende wonde die een mens verteren en een gemeenschap versplinteren. Onderwijl legt hij verbanden en giet hij de fundamenten waarop een samenleving weer overeind kan krabbelen.

▼

NL

© KELLY-ANN VAN STEVENINCK

BRUZZ | INTERVIEW

De voorbije jaren acteerde Ramsey Nasr de pannen van het dak voor Ivo Van Hove en zijn Internationaal Theater Amsterdam.

Na negen jaar, twee Louis d’Ors en een Gouden Kalf, nam hij de pen weer ter hand.

33

▼

© KELLY-ANN VAN STEVENINCK

RAMSEY NASR RAAKT WEER ONDER DE BETOVERING VAN DE POËZIE

Dat wordt zelfs zichtbaar op Doctor Nasrs Wunderkammer, het Instagram-account dat je sinds 2017 vult met wonderlijke objecten: van fossielen en eerste boekedities over stereoglasplaten tot voorchristelijke keramiek en zelfs een opgezette purperglansspreeuw.

BRUZZ

| INTERVIEW

RAMSEY NASR: Of dit. (Toont een brievenhouder) Mij

gaat het niet om het hebben. Ik verzamel geen nieuwe spullen die over twee jaar weer aan vervanging toe zijn. Sommige objecten hier houden het al tientallen, honderden, soms miljoenen jaren uit. Net die geschiedenis die ze in zich dragen, interesseert me. Deze brievenhouder komt hoogstwaarschijnlijk uit het Congo van de jaren 1930. Hij is gemaakt van malachiet, dat nog steeds wordt gedolven door de Congolezen.

Een overblijfsel van koloniale tijden, hier zit letterlijk bloed, zweet en tranen in. Moet je dit verstoppen? Weggooien, omdat het niet meer bij ons hoort? Of moet je het bewaren? Om wat het is: gebruiksvoorwerp én geschiedenis, een verband tussen het verleden en het heden. En zo is het voor al deze spullen. Van de daguerreotypieën die ik als misschien wel enige overblijfselen van een leven koester tot de boeken en muziek die ik al van jongs af verzamel. Alles gaat in de constellatie van mijn leven een verband aan met elkaar, het ene gaat naar het andere verwijzen.

Dat is ook het procedé van de schrijver. In De fundamenten is het de verzameling van vaak al gekende feiten die je maag doet keren.

NASR: Precies, al die feiten zijn door andere, slimmere geesten genoteerd en bevestigd. Maar soms kan het verzamelen van die feiten iets nieuws opleveren. Ik ben nu de biografie van (de in 1769 geboren Pruisische natuurvorser en ontdekkingsreiziger, red.) Alexander von Humboldt aan het lezen. Zijn instelling was revolutionair in een tijd waarin meten, categoriseren, verzamelen en archiveren en vogue waren: hij bracht de feiten in verband met verbeeldingskracht. Dat uitte zich in de natuurbeschrijvingen die hij terugbracht van zijn reizen en die niet alleen een feitelijke weergave waren van wat hij zag, maar ook zo lyrisch waren dat ze anderen in vervoering brachten. Charles Darwin dweepte met Von Humboldt. Zonder hem had hij nooit zijn eigen theorieën over een levende, veranderende natuur, waar alles met elkaar in verband staat en alles elkaar beïnvloedt, kunnen bedenken.

En mij intrigeerde dat ook. Ik was graag de wetenschappen in gegaan, bioloog geworden, neerlandicus of classicus. Mijn vader had me graag eerst die piste zien verkennen. Maar soms is het goed om niet te volgen waar je goed in bent, maar wat je gelukkig maakt. Zo kies je dan toch voor toneel. (Lacht)

WANKELEN MET DE KUNST “Waarom ik wilde gaan acteren? Heel simpel en niet zo idyllisch: ik wilde rijk en beroemd worden,” lacht Ramsey Nasr over zijn weg naar 34

Ramsey Nasr Geboren in 1974 in Rotterdam als zoon van een Nederlandse moeder en een Palestijnse vader Wil acteur worden en trekt naar Studio Herman Teirlinck Vervoegt na zijn studies Het Zuidelijk Toneel Debuteert in 2000 als dichter met 27 gedichten & Geen lied, wordt in 2005 een jaar Stadsdichter van Antwerpen en tussen 2009 en 2013 Nederlands Dichter des Vaderlands Focust zich op zijn acteerwerk en wint twee Louis d’Ors (voor zijn hoofdrollen in The fountainhead en Hanya Yanagihara’s Een klein leven voor Ivo Van Hove/ Internationaal Theater Amsterdam) en een Gouden Kalf (voor zijn rol in de tv-serie I.M.) Neemt na negen jaar de pen weer op, met het essay De fundamenten, de bloemlezing Nasr compacter en Poëziegeschenk Wij waren onder de betovering

Ramsey Nasr bloemleesde zichzelf voor Nasr compacter: “Als twintiger schaam je je niet om grote woorden uit te spreken. Vandaag zijn mijn woorden compacter, maar breder geschakeerd.”

Studio Herman Teirlinck in Antwerpen. “Ik herinner me nog dat ik Jan Decleir zag staan, die net artistiek leider was geworden, en ik dacht: ‘Oh, leuke man, even een praatje mee maken.’

Tot afgrijzen van de vierdejaars. Ik had nog maar twee toneelstukken gezien in mijn leven, had geen idee wie Fellini en Pasolini waren. Thuis hadden we wel het filmkanaal, dus ik zag Eddie Murphy in 48 hours, Stallone in First blood, en ik dacht: ik weet wat ik moet weten. Op naar Hollywood! Nou, twee weken op de toneelschool en je beseft dat je in een heel andere wereld bent gestapt, die niks te maken heeft met al je dromen.”

“Pas op de Studio heb ik ervaren wat toneelspelen is. Dat is dus niet: rijk en beroemd worden. (Lacht) Ook mijn liefde voor de klassieke muziek heeft zich daar ontwikkeld. We kregen

klassiekemuziekonderwijs, piano, gitaar van Wannes Van de Velde. Ik was een onbeschreven blad wat kunst en cultuur betreft. Maar het doet je beseffen dat dingen je soms ook aangereikt moeten worden. Dat het goed is dat die tienstrippenkaart voor studenten, waarmee je goedkoop naar de bioscoop kan gaan, ook als entreetje voor een balletvoorstelling of een museumbezoek kan worden gebruikt. Laten we eens gek doen en naar het Scheepvaartmuseum gaan. Of naar het ballet.

Misschien verandert dat je leven.”

Daar ligt het potentieel van kunst, zoals je het in De fundamenten beschrijft, om je aan het wankelen te brengen, je uit de logische loop van je leven te halen.

NASR: Inderdaad. Kunst is er niet om je te bevestigen in wat je al weet en hebt en kent. Kunst opent

Het schept een gevoeligheid die de deur kan openzetten voor het toeval, voor mogelijkheden?

NASR: Dat is de reden waarom ik voorstander ben van klassiek onderwijs. Niet uit elitaire overwegingen – het zou niets te maken mogen hebben met hoge cijfers of IQ. Maar omdat je er iets aangereikt krijgt wat je verbeelding en je gedachtegang aanstuwt, wat duidelijk maakt dat er nog veel meer op de wereld is dan je vermoedt.

Ik heb niks tegen religieus onderwijs an sich, maar daar gaat het om een waarheid. Dat absolute zit soms ook in het poëzieonderwijs.

Geestdodend vind ik het wanneer een docent vertelt wat een dichter of dichteres met een gedicht heeft willen zeggen. Omarmend rijm, metrum, goed, dat is allemaal heel interessant, maar dat zijn maar de feitjes. Eigenlijk gaat het om het aanreiken van verbanden. Leg ze zelf.

Vraag: waar gaat dit gedicht voor jou over?

Waarom raakt het je? Anders neem je een vorm van aanraking of ontroering af. En laat het toeval spelen. Goede bevlogen docenten kunnen je dingen aanreiken die jaren later als motto over je werk hangen. Ik heb een docent Nederlands

gehad die me Van Oudshoorn aanraadde: “Dat wordt niet veel gelezen, maar ik denk dat het iets voor jou is.” Fenomenaal! Of een docent Engels die wist dat ik acteur wilde worden en me toestond om toneelstukken op mijn leeslijst te zetten. Ging ik Pinter lezen. Lekker dunne boekjes, dat mocht. Terwijl de anderen op Dickens zaten te ploeteren. Zo schep je uit wat mensen je toevallig aanreiken een persoonlijk universum.

GROTE WOORDEN Voor Nasr compacter mocht Ramsey Nasr in het persoonlijke universum van zijn vroegere dichtende ik duiken. “Dat was behoorlijk moeilijk,” vertelt hij. “Je denkt: ‘Twee middagen selecteren, en die bloemlezing ligt er.’ Weken en weken ben ik ermee bezig geweest! Door zo’n bloemlezing samen te stellen, krijg je medezeggenschap in wat overleeft. En dan wil je daar wel gebruik van maken. Maar het stelt je voor keuzes.

Wat doe ik met een cyclus van zes gedichten waarvan ik er maar twee nog interessant vind? Of met gedichten die ik als Dichter des Vaderlands schreef en die vasthangen aan een bepaalde aanleiding, terwijl andere gedichten eenzelfde thema behandelen, maar wat meer losgezongen van de concrete werkelijkheid? En wat als je twijfelt? Dit was een harde les, hoor, een confrontatie met het feit dat het niet allemaal even goed was wat je schreef.”

Dat kleine falen kan toch ook mooi zijn. Het ligt net zo goed op de weg die je heeft gebracht waar je nu staat.

NASR: Tuurlijk. En er is nog iets anders. Die

bloemlezing maak ik in de eerste plaats voor mezelf, ik bedoel: vind ik het nog goed? Maar niet alleen. Soms krijg je dan iemand die op de leeftijd zit waarop ik mijn eerste bundel schreef, een jonge twintiger, die het jammer vindt dat dat ene gedicht niet in de bundel zit omdat hij of zij dat je mooiste gedicht vindt. En ik schrap het juist uit

“Vandaag groeien mensen op die zich afvragen wie Gerrit Komrij is. Dat vind ik onverteerbaar. De sterfelijkheid, de vergankelijkheid van alles”

mijn ‘canon’. Als ik zelf nog een jonge twintiger was, zou ik nog wel met die grote thematieken bezig zijn geweest: genre Les fleurs du mal, de dood, het leven, de liefde, het lijden. Op die leeftijd vind je het fijn om dingen te groot aan te pakken, schaam je je minder om grote woorden uit te spreken. Elk verdriet is het grootste verdriet. Dat heb ik er nu vaker uit gelaten.

Nasr compacter zou je ook in die zin kunnen lezen: minder grote woorden, kleiner, intiemer omdat de poëzie door het leven naar de aarde is getrokken.

NASR: (Denkt even na) Ja, dat is mooi omschreven.

Misschien minder grote woorden, maar wel een bredere vocabulaire. Een groter compendium waaruit je kan putten. Breder geschakeerd. Je hebt niet alleen de eerste liefde meegemaakt, maar ook de tweede en de vierde. Ik heb als Dichter des Vaderlands verschillende in memoriams geschreven. Voor vrienden, bevriende dichters, voor Wannes Van de Velde… Als je jong bent, dan ben je onsterfelijk, en dan is je omgeving onsterfelijk. Vandaag groeien mensen op die zich afvragen wie Gerrit Komrij is. Dat vind ik onverteerbaar. De sterfelijkheid, de vergankelijkheid van alles.

Je hebt in de loop van het leven een breder compendium verzameld om dingen als verlies te kunnen duiden, een groter reservoir aan uitdrukkingsmogelijkheden. Dat gaat ten koste van iets, en dat is het grote gevoel. Het extatische is steeds moeilijker te benaderen. Omdat je meer referenties hebt.

| INTERVIEW

NASR: Ik denk dat dat al eerder was, in de opleiding klassieke talen, in de middelbare school. Bij die twee dode talen, die geen functie meer hebben, geen nut, komt tegelijk een hele filosofie kijken, een raamwerk van denken, van verhalen, van mythologie. Dat, gecombineerd met een vak als oude geschiedenis, waarbij je over Hammurabi en Nebukadnezar leerde, over al die vergeten koningen en doodverklaarde goden, plaatst je in een context van onzekerheid. Van besef dat dingen tijdig zijn, eindig zijn, niet absoluut. Dat er hele beschavingen zijn geweest die hebben geleefd met Leda en de zwaan, Oedipus, het Argonauten-schip, en dat dat fantasie bleek. Die gekke ouwe Grieken, denk je dan, terwijl je tezelfdertijd beseft dat die verhalen kennelijk ooit een waarheid boden. Dat wankelen geeft juist houvast.

BRUZZ

Was het ook op Studio Herman Teirlinck dat jij besefte dat kunst je de onzekerheid bood die je nodig had?

“Fellini en Pasolini? Geen idee. Maar op het filmkanaal zag ik wel Eddie Murphy in 48 hours, Stallone in First blood, en ik dacht: ik weet wat ik moet weten. Op naar Hollywood!”

Het is een beetje als de theorie die grote woorden kan genereren en de praktijk van het leven die ze onmogelijk maakt. Het heeft wat weg van de paradox die je beschrijft in De fundamenten: hoe je tijdens de stilte van de eerste lockdown de gemeenschap kon ervaren op het moment dat die er niet was. Misschien waren we met z’n allen de gemeenschap in theorie aan het belijden, tot de praktijk het weer overnam.

NASR: Ja, dat is het. Het leven leek mooier, met dat verschil dat het leven ontbrak. Daarom was het ook een tijd voor reflectie en vond ik het zo belangrijk om het er op dat moment over te hebben. En dan niet alleen over hoe komen we hier nu uit? Nee, hoe gaan we hierna verder?

Maar stilaan sijpelde de ruis weer het leven in.

Zijn wijzelf niet die ruis?

NASR: Tuurlijk, wij zijn degenen die het verknallen. Dan schrijf je als oude Griek een maatschappelijk manifest – ‘en zó gaan we de polis ▼

een wereld en een waarheid die complexer, meerlagiger zijn dan dat. Daarom is ze ook zo’n enorm gevaar voor populisten, want die willen je juist bevestigen in de onderbuikgevoelens die je hebt, die we allemaal hebben.

35

▼

RAMSEY NASR RAAKT WEER ONDER DE BETOVERING VAN DE POËZIE

inrichten’ – maar dan blijken er helaas ook nog mensen te zijn. (Lacht) Da’s net zoals mensen zeggen: “Ah Italië, wat een prachtig land! Jammer van de Italianen.” Je kan dat net zo goed over Nederland of België zeggen. Wij zijn de ruis, de praktijk verpest het.

BRUZZ

| INTERVIEW

▼

Te midden van die ruis ben je ook nieuwe poëzie gaan maken. Een nieuwe bundel is in aantocht, en tot die tijd kunnen we ons al warmen aan het Poëziegeschenk dat je schreef voor de tiende editie van de Poëzieweek. Waarom koos je voor een terugkeer langs de woorden van een ander: de intieme brieven van Vincent van Gogh?

NASR: Nou, niet als een soort opstapje naar het echte werk of omdat ik koudwatervrees had. Het is gewoon een procedé dat ik al eerder heb gebruikt. Ik was op dat moment al bezig met een gedicht op basis van de brieven van Vincent van Gogh en kon daaruit putten om een cyclus van tien gedichten te maken. Ik put graag uit wat er al is. Zoals in ‘Mi have een droom’, waarvoor ik op basis van straattaal een eigen taal maakte.

‘Dichter liefde’ is dan weer gebaseerd op

Door van die ‘maar’ een ‘en’ te maken, van de tegenstelling een nevenschikking, leg je de fundamenten bloot, wat een gemeenschap nodig heeft om te kunnen functioneren.

NASR: Precies. En daarom wilde ik in dit boek de scheiding bevragen tussen de culturele sector, kunstenaars, ‘de Grachtengordel’ zoals dat dan genoemd wordt en de PVV’er, Forum voor

“Tuurlijk, wij zijn de ruis. Dan schrijf je als oude Griek een maatschappelijk manifest – ‘en zó gaan we de polis inrichten’ – maar dan blijken er helaas ook nog mensen te zijn” ‘Dichterliebe’, een cyclus van Heinrich Heine. Dat is de manier waarop ik graag werk. Niet om te parasiteren op andermans werk, maar om gebruik te maken van wat al bestaat. Dat is de humus.

Ik zie dat echt als een soort fundament van het leven. Je kan niet elke keer een nieuwe revolutie starten. Nederland is daar een beetje aan verslaafd, ook in de literatuur. De Tachtigers die de predikantenpoëzie van de negentiende eeuw kapotmaken via de tactiek van de verschroeide aarde, het heeft waanzinnige literatuur opgeleverd, maar wat daarvoor kwam is niet noodzakelijk het ultieme kwaad. Er zijn prachtige gedichten van Nicolaas Beets, Willem Bilderdijk, Potgieter… Je moet zoeken, maar dat moet je altijd. Alles altijd overboord gooien, dat is the easy way out. Vandaag ook: het eenvoudigst en het populairst is alles cancelen en opnieuw beginnen.

Ja, we moeten opnieuw beginnen, maar je gaat niet opnieuw het vuur uitvinden. Dat zou zonde zijn, en erg onpraktisch.

Ik snap dat je de Gouden Eeuw niet meer zo wilt noemen, omdat ze gebaseerd is op slavernij, op de Vereenigde Oostindische Compagnie. Maar het heeft ook geen zin om het de Zwarte Eeuw te gaan noemen, omdat ze de Nederlanden eenvoudigweg enorm veel voorspoed heeft

36

gebracht. Door die voorspoed kregen schilders als Rembrandt en Vermeer en Frans Hals enorme opdrachten. Je kan tegelijk erkennen: dat is onze rijkdom en dit is de schilderkunst waar we trots op zijn, én dat alles in een ander daglicht zetten: mooie schilderijen, maar deze man… nou, misschien niet eens ‘maar’. Mooi schilderij én deze man was een van de grootste slavenhouders in zijn tijd. En hij heeft zijn rijkdom en dus ook dit portret verkregen via de slavenhandel. Kan je daarmee nog van het schilderij zelf genieten?

Jazeker. Maar je kan het niet meer doen vanuit een soort magisch denken dat onze rijkdom en onze liefde voor kunst uit het niks kwamen. En daar is dit (toont de brievenhouder) een uiting van.

Democratie, de boerensector, mensen die het liefst alle cultuursubsidies afschaffen. Ik kon niet mezelf buiten de vergelijking houden. En je kan ook niet blijven zeggen: “Ja maar dat zijn onderontwikkelde mensen. Naar PVV’ers hoeven we niet te luisteren, die haten sowieso al dat wij bestaan.” Ja, ze willen de cultuursubsidies afschaffen. Maar wat doen we met de ongemakkelijke gedachte dat de mankementen die zij in onze democratie, in ons systeem constateren weleens overeenkomsten zouden kunnen vertonen met de mankementen die wij zien?

Iedereen bekijkt het vanuit zijn eigen belang, vertrekt van zijn eigen smaak, ontwikkeling en taalgebruik. En we maken andere analyses en reiken andere oplossingen aan. Maar wat als onze onvrede over hoe we geregeerd worden nu eens dezelfde is? Wat als blijkt dat we elkaar weleens zouden kunnen begrijpen in onze noden en wensen? De voortdurende tegenstelling, de antagonisten die in praatprogramma’s altijd tegenover elkaar worden gezet, dat is juist waar Nederland aan kapotgaat. Alsof je altijd alleen maar de keuze hebt uit twee smaken. Dan vind ik de nevenschikking interessanter.

GEDICHTENDAG 27/1, 20.00, Beurscafé, www.passaporta.be

RAMSEY NASR, ENTRE SCÈNE ET POÉSIE Pendant neuf ans, Ramsey Nasr n’a pas décollé de la scène et du petit écran. En tant qu’acteur, l’ancien étudiant du Studio Herman Teirlinck a enchaîné les récompenses : deux Louis d’Or – pour son rôle principal dans les adaptations par Ivo van Hove de The Fountainhead d’Ayn Rand et A Little Life d’Hanya Yanagihara pour l’International Theatre Amsterdam – et un Veau d’Or – pour son interprétation d’Ischa Meijer dans I.M., l’adaptation télévisée du roman à succès éponyme de la Néerlandaise Connie Palmen. La parenthèse du confinement a ranimé la plume de l’ancien poète de la ville d’Anvers (2005) et Dichter des Vaderlands ou poète lauréat néerlandais (20092013). En résultent l’essai entre isolement et indignation De Fundamenten, l’anthologie de sa propre œuvre Nasr compacter et un « Poëziegeschenk » Wij waren onder de betovering (« Nous étions sous le charme »), écrit en résonance avec Vincent van Gogh, à l’occasion du dixième anniversaire de la Semaine de la poésie ou Poëzieweek. « À 20 ans, on aime voir grand, on n’a pas honte d’utiliser de grands mots. Chaque chagrin est le plus grand des chagrins. Aujourd’hui, ayant connu non seulement le premier amour, mais aussi le deuxième et le quatrième, mes mots sont plus compacts, mais plus riches. » FR

RAMSEY NASR, ARTIST BETWEEN STAGE AND POETRY For nine years, Ramsey Nasr seemed to be everywhere on stage and the small screen.

As an actor, the Studio Herman Teirlinck graduate was showered with prize after prize: two Louis d’Ors – for his leading roles in Ivo van Hove’s adaptations of Ayn Rand’s The Fountainhead and A Litte Life by Hanya Yanagihara for Internationaal Theater Amsterdam – and a Golden Calf for his portrayal of Ischa Meijer in I.M., the television adaptation of the successful novel of the same name by Dutch author Connie Palmen. But a lockdown proved to be enough of a spark to make the former Antwerp City Poet (2005) and Dutch Poet Laureate (2009-2013) bring pen to paper again.

This resulted in the essay De fundamenten (“The Foundations”), chiselled out of isolation and indignation, the anthology of Nasr’s own poetic oeuvre Nasr compacter, and the Poëziegeschenk Wij waren onder de betovering (“We Were Under the Spell”), which he wrote based on letters by Vincent van Gogh on the occasion of the tenth anniversary of the yearly Dutch-language Poetry Week. “When you are in your twenties, you like to do things big and you are less afraid of using big words. Every sorrow is the greatest sorrow. These days, having experienced not only the first love, but also the second and fourth, my words are more compact but also more richly textured.”

EN

I. Expo

C

magazine

II. III. IV.

Elke week verrassende reportages, fijne cultuurtips, en mooie beelden uit de stad.

#1756

#1752

#1760

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

NL FR

021 02 | 06 | 2

FR

021 30 | 06 | 2

EN

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

NL FR

021 05 | 05 | 2

EN

TIPS

|

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

NL

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

EN

TIPS

|

INTERVIE

READY FOR THE CULTURAL SUMMER WALVIS IN HET

DE RING ROND

A N A LY S E

S

|

TIPS

BRUSSEL

EREN VEEL GELD HOE VLAAND EN KAN BESPAR

KANAAL

WALTER WERKPLAATS GAAT VAN WAL

LISATIO FESTIVAL CONGO

150 BRONNEN

IN DE STAD

DIT WATER NODIG ‘WE HEBBEN RE WERELD’ IN EEN DROGE

N

SEUTIN ALESANDRA CORPS NOIR EXPLORE LE

BRASSERIE DE

|

WS

RUE DE MANCH

ESTER

ESTIVALE LA LA DESTINATION DES BRUXELLOIS PLUS PRISÉE

L’ERMITAGE

THE LOOKING TO G FUTURE OF BREWIN

IZEN CULTUURHU IST VU MAKEN EEN OPENLUCHTZWE

KLE INE REVOLTE

MBAD FLOW

K SPRI NGPLAN VOOR DE NI EUWE STAD

CABIN FEVER

REN EXTREEM LUISTE AMEEL MET BRECHT

CHASSOL

LES UN CHOU À BRUXEL

ICHRAF NASRI

II POLITICAL BODY

#1724

#1744

+ BRUZZ CULTURE

+ BRUZZ CULTURE

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

+BRUZ Z

FR

SELE CT DEFINITELY TO DO BEST THINGS IN BRUSSELS

INTERVIE

WS

|

FR

NL FR

021 28 | 04 | 2

EN

TIPS

|

S A N A LY S E

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

NL

020 30 | 09 | 2

THE

EN

021 10 | 03 | 2

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING N THE LOCKDOW

#1751

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

NL

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

TIPS

|

S

EN

INTERVIE

+ BRUZZ CULTURE JACQUELINE

WS

|

A N A LY S E

S

TIPS

|

DE JONG

VOUS TOUT CE QUE AURIEZ TOUJOURS DÛ (SA)VOIR

D IN NA DE BRAN RLECHT

ANDE DE ‘DE HELFT VAN GEN BRUSSELSE WONIN AAN VOLDOET NIET DE NORMEN’

E T BRUS SELS BOKS EN HOUD RECH T JONG EREN

PATRICK CKX MANGHELIN VAN VAN HET HUIS DS HET NEDERLAN ?

‘MIJN DROOM S ALLE BRUSSELAAR DRIETALIG’

Vechten voor de toekomst DE STILSTAND

VAN HET SEKS

© Photo : Luc Gees | Design : Pierre Smeets (PLMD)



WERK

UTIE MET PROSTIT EN KOOP JE GE ’

DOCU DRIEDELIGE DE KIJKER ZET ARNO IN

N EK FOUNDATIO UE THE LOKAL FOTOT Y OUVRENT BOUTIQ FRANKY ET JOHNN HEYVAERT IER DANS LE QUART

EUROPESE WIJK LOOPT LEEG

‘Waar zijn al die mensen?’

elf, ‘Leven met mez ik ben dat nog aan het leren’

KATHERINE LONGLY PHOTOGRAPHIE BLIEKE ET NICOLE

r au Grand amou Camping Kitsch

+ BRUZZ CULTURE DIKKE

SWAG LIMBURGSE PLAGE OP BRUSSELSE

JENNY AMBUK ODE URBAIN

IYENYI ONYA

E À LA SAPE

VINCEN BEECK “PHOTOGRAPH

MAN

Y IS LIFE”

#1750

#1740 WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

020 10 | 02 | 2

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

#1730

NL

+BRU ZZ

FR

SELE CT

EN

WS INTERVIE

|

A N A LY S E

S

|

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING THE LOCKDOWN

TIPS

WEEKBLAD E HEBDOMADAIR WEEKLY VAN EEN UITGAVE SELSE VLAAMS-BRUS VZW MEDIA 18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY ES 1050 ELSENE/IXELL OR AFGIFTEKANTO X ANTWERPEN P303153

20 11 | 11 | 20

NL FR

021 21 | 04 | 2

EN

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

NL FR EN

TIPS

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

TIPS

A JONGEREN IN

LOCKDOWN

D ‘O NZ E JE UG S’ ON TG LI PT ON

DE ZES TIPS OM R CORONAWINTE EN DOOR TE KOM

A.J. LODE JANSSENS A BALLOON HOME TOT 27.03.22

BRUSSELAAR EGYPTISCHE WINT GOUDEN SAMEH ALAA FILM BESTE KORT PALM VOOR

REEKS

STA D VAN MST DE TOE KO RDAM WIJZE N

BRUSS EL EN AMSTE ELKAA R DE WEG

NEEM EEN ABONNEMENT EN MIS GEEN ENKEL NUMMER!

GA SNEL NAAR BRUZZ.BE/ABONNEMENT www.civa.brussels www.facebook.com/civabrussels www.instagram.com/civabrussels Rue de l’Ermitage 55 Kluisstraat Ixelles 1050 Elsene

Een abonnement op BRUZZ magazine is gratis voor wie in het Brussels Gewest woont. Woon je buiten het Brussels Gewest? Voor slechts € 25 krijg je BRUZZ magazine een jaar lang in je bus!

BORD AAN COCA-COLA MOET WEG DE BROUCKÈRE T HET LAATSTE RESTAN ‘ZO VERDWIJNT ZIEL’ VAN DE JAZZY

Culture. Cinéma

‘Ostende a été inventé pour que les couples aillent s’y disputer’

BRUZZ | INTERVIEW

FR

Entre le doute raisonnable et l’intime conviction, comment savoir ? C’est ce que se demande le Bruxellois Stephan Streker dans son nouveau film L’Ennemi, basé sur la houleuse affaire Wesphael. Avec en têtes d’affiche : Jérémie Renier et Alma Jodorowsky. — GILLES BECHET, PHOTO IVAN PUT

Après Michael Blanco, Le monde nous appartient et Noces, Stephan Streker s’inspire librement de l’affaire Bernard Wesphael dans L’Ennemi.

Dans une ville d’Ostende nocturne et fantomatique, Louis Durieux, un politicien francophone (Jérémie Renier) vit avec sa femme Maeva (Alma Jodorowski) la fin d’une relation d’amour intense et passionnée. La mort vient conclure une nuit

tumultueuse et alcoolisée. Louis a-t-il tué Maeva ou s’est-elle suicidée ? Stephan Streker emmène le spectateur dans un jeu de miroirs et de faux-semblants pour le laisser tirer ses propres réponses.

À quel moment de l’affaire Wesphael vous êtes-vous dit, il y a là matière pour un film ? Un élément a-t-il fait déclic ?

« Vis-à-vis du cinéma, le public a une exigence qu’il n’a pas avec le foot ni dans la vie, c’est la vraisemblance »

STEPHAN STREKER : Je trouvais que

c’était une affaire intéressante, mais sans plus. Puis, il y a eu un déclic le jour où deux personnes que j’aime et que je respecte beaucoup m’ont tenu des discours opposés sur cette affaire. L’une était persuadée qu’il était coupable et l’autre qu’il était innocent. Ce que j’ai entendu était plein de bon sens et même d’intelligence et en disait plus sur la personne qui s’exprimait que sur l’affaire. Et je trouvais ça intéressant.

C’est un film où ce qu’on ne sait pas est aussi important que ce qu’on sait.

STREKER : C’est l’histoire de quelqu’un

à propos de qui les certitudes viennent de l’extérieur. Il est cerné de gens qui savent mieux que lui ce qu’il

sait. Et, on ne sait pas non plus s’il est sincère quand il dit qu’il ne se souvient pas de ce qui s’est passé.

C’est comme dans la vie. Je suis persuadé que le doute est plus intéressant que les certitudes, que la question est plus intéressante que la réponse, ne fut-ce que parce que la question ouvre, là où la réponse ferme.

Dans votre film, la forme s’adapte au fond, les images objectives se mêlent au subjectives, le réalisme au réalisme magique.

STREKER : Il est très important d’utiliser tout le cinéma, c’est ce qui m’excitait. En incorporant par exemple des images de caméra de surveillance, c’est une façon d’installer le doute au-delà de leur objectivité apparente. Ou le fait même de jouer sur le souvenir de l’un et de l’autre. Est-ce que Louis Durieux est arrivé totalement paniqué, catastrophé en disant « Appelez une ambulance, ma femme est en train de mourir » ? Ou est-ce qu’il est arrivé totalement effondré, de façon quasiment atone, en train de dire « Appelez la police, ma femme est morte » quelle était la réalité par rapport à ça ?

Vous avez pris beaucoup de libertés par rapport aux faits, mais votre personnage reste un homme politique ?

STREKER : C’est un élément fondamental. Si tout le monde a un point de vue dessus, c’est parce que c’est un homme public. Sinon, ça intéresserait moins de monde. Ce qui est aussi intéressant, c’est le contexte belge qui fait que c’est un homme public connu de la moitié du pays et pas de l’autre. Par son statut de député, il aurait pu bénéficier de son immunité diplomatique. Et il n’a pas songé à la demander. Ce qui aurait tout changé, il serait rentré chez lui.

J’aime bien distiller des éléments qui plaident plutôt pour son innocence, ce qui est le cas ici, et d’autres qui plaident pour sa culpabilité.

C’est aussi un film sur Ostende.

Dans L’Ennemi, inspiré de l’affaire Wesphael, Louis Durieux, un politicien francophone (Jérémie Renier) vit avec sa femme Maeva (Alma Jodorowski) la fin d’une relation d’amour intense.

38

STREKER : J’adore Ostende, c’est une ville éminemment cinématographique. C’est une ville de folie, il y a quelque chose qu’on ne trouve pas ailleurs, je ne sais pas si c’est le vent, si c’est son architecture. Il y a cet hôtel extraordinaire le Thermae Palace où les vrais événements n’ont

libérer. Ça signifie que si vous faites autre chose, très bien. Si c’est mieux, je prends ; si c’est moins bien, il faut pouvoir y retourner tout de suite.

Une grande partie du public vous connaît d’abord comme consultant foot pour les matches des Diables Rouges à la RTBF. Pourrait-on vous voir cumuler vos deux passions avec un film sur le monde du foot ?

1964, naît à Bruxelles Etudie le journalisme à l’ULB 1990, publie Gainsbourg, portrait d’un artiste en trompe l’œil, adapté de son mémoire de fin d’étude 1993, réalise son premier court-métrage Shadow Boxing 2004, réalise Michael Blanco, premier long métrage tourné à Los Angeles 2013, réalise Le monde nous appartient 2014, intègre l’équipe de La Tribune comme consultant pour les matches des Diables Rouges à la RTBF 2017, réalise Noces 2022, réalise L’Ennemi

Voyez-vous des porosités entre ces deux activités ?

STREKER : L’une nourrit l’autre et l’une repose de l’autre. J’adore aller au stade beaucoup plus que de regarder un match à la télé. Pour moi, ça n’a rien à voir et quand je suis au stade, il n’y a que ça qui existe. C’est inouï comme je ne suis que dedans. Je pense même qu’une bombe pourrait exploser, je ne m’en rendrais pas compte tant je suis dedans. Quand c’est fini, j’en sors tout de suite, mais à l’instant où ça se passe, ça me vide dans un sens très positif, quasiment méditatif.

BRUZZ | INTERVIEW

Stephan Streker

STREKER : Je ne pense pas parce que pour moi la dramaturgie d’un match de foot est toujours supérieure au scénario qu’on pourrait en écrire.

Tout simplement parce que vis-à-vis du cinéma, le public a une exigence qu’il n’a pas avec le foot ni dans la vie, c’est la vraisemblance. On exige du cinéma qu’il soit vraisemblable.

On ne le demande pas à un match de foot. Les matches vraisemblables, ça nous ennuie.

L’ENNEMI Sortie: 26/1

Passionné du septième art, le Bruxellois Stephan Streker a d’abord été critique cinéma avant de se lancer dans l’aventure de la réalisation. Il s’est aussi fait un nom en tant que consultant football pour la RTBF.

pas eu lieu, d’ailleurs. Pourquoi se refuser de faire un film à Ostende quand on a la possibilité de tourner dans un endroit pareil, c’est un cadeau absolu pour un cinéaste. Il y a James Ensor, la folie, les masques et en plus j’ai l’impression qu’Ostende a été inventé pour que les couples aillent s’y disputer.

C’est le quatrième film où vous êtes réalisateur et scénariste, est-ce essentiel pour vous ?

STREKER : Pendant qu’on tourne, je dis à tout le monde qu’il y a une

personne qui n’a pas voix au chapitre, qui a juste le droit de se taire et qu’on a le droit de mépriser et de trahir, c’est le scénariste. Et il y a quelqu’un qu’il faut célébrer, c’est le réalisateur. Ce n’est pas si innocent en fait. Je crois qu’il faut trahir un scénario. Il se re-nourrit du présent et de tout ce qui est en train de se passer. Il faut s’ouvrir le plus possible. Avant le tournage, je dis toujours à mes acteurs, j’exige, et c’est la seule fois que j’utilise un mot aussi dur, que vous connaissiez le texte mais vous pouvez vous en

MYSTERIE À LA STREKER

MYSTERY À LA STREKER

Voor zijn vierde film L’ennemi baseerde de Brusselse regisseur Stephan Streker zich losjes op de zaak-Bernard Wesphael.

In een godverlaten Oostende beleven de Franstalige politicus Louis Durieux (Jérémie Renier) en zijn vrouw Maeva (Alma Jodorowsky) het einde van een intense liefdesrelatie. Een tumultueuze, in alcohol gedrenkte nacht eindigt in de dood. Stephan Streker neemt de kijker mee in een schaduwspel waar niets is wat het lijkt, en waaraan hij geen conclusies vastknoopt. “De twijfel is interessanter dan zekerheden.”

For his fourth film, L’Ennemi, Brussels director Stephan Streker loosely based himself on the Bernard Wesphael case. In a godforsaken Ostend, the French-speaking politician Louis Durieux (Jérémie Renier) and his wife Maeva (Alma Jodorowsky) live through the end of an intense love affair. A tumultuous night soaked in alcohol ends in death. Stephan Streker takes the viewer with him in a play of shadows where nothing is what it seems and where nothing is conclusive. “Doubt is more interesting than certainty.”

NL

EN

39

BruxellesVies Storyboard WIDE VERCNOCKE

Innocence

Pendant trois semaines, un.e artiste bruxellois.e partage sa vision du monde. ASTRID HAERENS est autrice de prose et de poésie.

En 2017, paraissait son roman Stadspanters. La sortie de son recueil de poésie Oerhert est prévue pour la fin mars chez Atlas Contact. www.astridhaerens.be

Meten is weten, dat beseft ook Meetsysteem, de band rond de weemoedige Amsterdamse nederpopproducer en Spinvis-erfgenaam Ricky Cherim.

MEETSYSTEEM 28/1, 19.30, Botanique, www.botanique.be 40

FR/ « Perce plus fort, utilise toutes tes forces ! », me lance Hadi. C’est mon voisin et il est passionné par le jardin d’Elzenhof, à deux pas de chez moi. Je suis debout, une perceuse dans une main, un biscuit dans l’autre. Nous sommes en train de fabriquer vingt bacs potagers où les habitants du quartier pourront bientôt cultiver des légumes et des herbes aromatiques. Pendant une pause, je fouille de mes mains la terre de la parcelle encore nue. Je pense aux mains de ma mère : noueuses, aux veines épaisses et souvent salies par le jardin où elle aime passer son temps.

Quand je vais la voir, elle me fait visiter les lieux : là, ce sont les roses trémières, ici les jacinthes et tu vois les premiers muguets pousser ? Le dévouement avec lequel elle s’occupe de ses « êtres plus qu’humains » est formidable.

L’été dernier, j’étais à Berlin. J’ai visité une exposition de l’artiste et activiste écologiste chinois Zheng Bo au Gropius Bau. Les salles étaient remplies de fragiles dessins de plantes et d’arbres, réalisés au crayon et à l’encre. L’attention avec laquelle il avait dessiné la nature qui l’entoure était impressionnante. L’artiste s’interroge : comment les plantes, surtout en ces temps de changement climatique accéléré, peuvent devenir un concept politique et nous aider à mettre de côté nos visions anthropocentrées de la liberté ? Pendant l’exposition, il invitait le public à effectuer des rituels dans le jardin du musée, afin de renforcer ensemble notre sensibilité envers notre système écologique.

Après l’exposition, j’ai traversé seule à vélo le Großer Tiergarten, le parc le plus ancien et le plus grand de la ville. La pluie était tombée à torrents ce jour-là, les arbres et les plantes d’un vert intense, le parfum humide et frais du parc emplissant mes narines. Je me suis arrêtée sur un petit pont au-dessus d’un étang et je me suis mise à pleurer. Plus tard dans la journée, j’ai googlé pour la énième fois : écoanxiété, colère face à l’urgence climatique, dette climatique, solastalgie.

Que faire des émotions que je ressens ?

J’ai demandé conseil à un ami qui a fait de la sauvegarde du climat son métier. Il m’a dit : « Trouve des personnes partageant les mêmes idées grâce à de petits projets dans ton coin. Guérilla jardinière, bénévolat. Cela ne sauvera pas le monde, le problème est systémique, mais ça donne un peu d’espoir et ça soulage la douleur. » Et c’est ainsi qu’un samedi après-midi, je me retrouve à retourner de mes mains avec le voisin la terre froide et sombre d’un jardin qui bourgeonne lentement. C’est ainsi que j’aide mon infatigable voisine à réaliser un nouveau projet : la végétalisation d’une partie de notre rue Malibran. La discussion a eu lieu il y a un mois autour d’un vin chaud et d’une harira lors de notre apéro de quartier semi-clandestin.

Maintenant, nous rassemblons des voix et des mains secourables.

Et c’est ainsi qu’en une soirée glaçante de janvier, assise dans mon canapé, je me délecte une fois de plus de la façon magistrale dont Annie Dillard décrit la vallée de la rivière Tinker Creek. Et je relis la poésie des écopoètes. Le thème de la semaine de la Poëzieweek qui débute ce jeudi est la nature. J’ouvre un recueil de Judith Herzberg et je lis : Liedje van verlangen (« Chant nostalgique ») Ce matin, un merle m’a réveillée / qui chantait son chant innocent avec une telle insouciance / qu’il m’a fait penser à la petite enfance / quand je n’avais pas de réponses / mais tant de choses à demander.

Ah, si seulement j’étais un merle, / je chanterais le monde avec innocence.

Relire l’entièreté de la série ?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like VIDAL ALEXE

Vidal Alexe is living the dream: shooting a short film in lockdown, without a budget and no experience and seeing it promoted on a billboard on Place De Brouckère.

make science fiction. History has never fascinated me, but the future intrigues me precisely because we do not yet know what will happen. I have always felt that I was born too early.” In the end, it took seven months to finish his screenplay and start casting, and in total around 150 people worked on his short film.

‘I am presenting a potential future to the viewer’ EN

No one is better suited to this category than Vidal Alexe.

His short film Déconnecté, a futuristic science fiction story about an insecure young man who gives his life meaning in a virtual fake world, takes our like-fixated society to task.

— TOM PEETERS

It is difficult to believe, but Vidal Alexe was 19 before he had a smartphone. The 25-year-old Instagram, TikTok and YouTube phenomenon drops this nugget as the final word in an interview where he talked to us about the feat he has managed to pull off in the past 18 months: shooting a short film in full lockdown, without a budget and no experience. “My mother, herself a director, had told me beforehand that it would be impossible. But I had just finished my master’s in publicity at IHECS when the pandemic struck and I wanted to do something. When she advised me to look for a director of photography, I didn’t even know what that was. Me thinking that I could shoot a film with a dozen people shows how naive I was. (Laughs) All I knew was that I wanted to

The Brussels native, whose parents fled Romania in the 1980s, has always been a creative person, whether drawing, playing the clarinet or making videos. But he had never taken a course on film.

Us telling him that Déconnecté, which he funded with 7,000 euro in savings, barely shows it makes him happy. “I could only pay my cast and crew travel expenses. That is what the adverts said too.

We had sponsors who provided catering in exchange for online marketing. Fortunately, the pandemic turned out to be a blessing as well as a curse. If they had stayed at home, my staff would have sat around doing nothing anyway and I was given the keys to Chez Ginette, the former You Night Club that had closed down, for a week.” In the short film, the nightclub is the ideal location for (the avatar of) the main character Jimmy to collect likes and boost his image. “When casting, I chose to show Jimmy as frail, insecure, especially when around girls, and real, the exact opposite of his avatar, who was supposed to be somewhat fake and overconfident.”

Clue of the story: Jimmy thinks he can boost his self-esteem by pleasing others and putting up a fake version of himself in the virtual world, but finally realises that this will not help him get rid of his inferiority complex in the real world. The newly-minted director does not hide his influences. “Christopher Nolan’s Interstellar and the Black Mirror series are inspirations. Did you know that Facebook announced its Metaverse at almost exactly the same time as I launched my short film? I too am presenting the viewer with a potential future.”

Before embarking on his next film project – about a dystopian society where people are reduced to their profitability – Déconnecté, which is exclusively available on YouTube, in addition to offering a possible glimpse of what is to come, broadcasts a crucial message into the world: “Dare to throw yourself into life, even if you make mistakes and what you want to achieve seems impossible. If you then succeed, that is much more rewarding than all those likes.”

BRUZZ | PORTRAIT

MORE THAN LIKES

DÉCONNECTÉ Available on YouTube 41

Culture. Pop

‘Jezelf blootgeven maakt je kwetsbaar’ NL

Ze is een goedbewaard geheim uit de Brusselse neosoulscene, maar voor hoe lang nog? Stace, de alias van de in Frankrijk geboren Stacy Claire, staat op het punt om helemaal door te breken. — TOM ZONDERMAN

Stace Geboren in 1994 als Stacy Claire, groeit op in Frankrijk Studeert antropologie, verdiept zich in theater en fotografie Wordt gitariste in Rumpus, een Franse bigband uit Toulouse die haar muzikale leerschool vormt Verhuist zeven jaar geleden naar Brussel om er film te studeren aan INRACI Wordt resident in Volta, met haar gloednieuwe trio treedt ze onder meer op op GATE en het AMOK-festival in Brugge

© AGNESSKA

Debuteert in 2022 met de ep Green onyx, een verwijzing naar de kleur van haar ogen en de invloeden die in haar muziek samenkomen

42

Stace: “Eigenlijk lijken Martinique en België wel op elkaar: Martinikanen zijn het ook gewoon om over het muurtje te kijken en invloeden te laten binnensijpelen.“

F

ever got to me,” zingt Stace op haar vier songs tellende visitekaartje, Green onyx. Ze heeft het in het desbetreffende liedje, ‘Busy’, niet over een of ander virus dat klaarblijkelijk de ronde doet, maar over de liefde, die onuitputtelijke brandstof voor artistieke gedrevenheid. “Als je verliefd bent, geef je je helemaal bloot,” knikt de Frans-Brusselse zangeres, wier gloedvolle stem in ‘Busy’ een weg zoekt tussen troost en tristesse. “Die onvoorwaardelijkheid is mooi, maar maakt je ook kwetsbaar. Jezelf aan de andere overgeven, is jezelf loslaten. Maar als die dan de deur dichtslaat terwijl je in de opening staat, doet dat pijn.”

Stace werd geboren in de buurt van Parijs, groeide goeddeels op in Lyon, maar vond zeven jaar geleden een nieuwe thuis in Brussel.

“Brussel is de shit, hé. (Lacht) Ik ben naar hier gekomen om film te studeren. In Lyon deed ik antropologie, maar dat was alleen maar goed om een paar interne vraagstukken op te lossen. Ik had al fotografie en theater gedaan, maar uiteindelijk dacht ik dat film mij het meest zou uitdagen. Het is anders uitgedraaid.”

Film werd dus niets, maar Brussel wel. “Ik was sowieso toe aan een nieuwe plek, en Brussel was gewoon anders, er hangt hier een unieke vibe. Een paar weken geleden zat ik in een taxi ter hoogte van Louiza door het raam te turen met de tintelende pianoklanken van de Armeense pianist Tigran Hamasyan in mijn oortjes. Zo’n typisch filmmoment, zeg maar. (Lacht) Ik dacht: ‘Oh my God, I fucking love this city.’ Hoe langer ik hier woon, hoe meer ik van de stad hou.”

DE MARTINIKANEN KOMEN! Brussel is ook de plek waar Stace zich uiteindelijk helemaal overgaf aan de muziek. Het zaadje werd nochtans al vroeg geplant. Stace’ vader is een muzikant uit Martinique, samen met haar moeder en haar oom vormde hij een tijdje een band. “Ze zijn beiden op jonge leeftijd naar Frankrijk getrokken om daar te gaan studeren en werken, het klassieke verhaal voor jonge mensen uit Martinique.”

Haar ouders zijn intussen gescheiden, haar vader woont in Frans-Guyana. “Elke zomer ging ik ernaartoe. Toen vond ik dat niet leuk, want ik wilde in Frankrijk

blijven bij mijn vrienden. Hij wilde dat ik en mijn broer ook muziek zouden leren spelen. Dat is een mes dat langs twee kanten snijdt: als je goed bent is het leuk, maar het kan ook zo verstikkend zijn dat je het beu wordt. Muziek moest voor mij vooral fun zijn.”

Op haar elfde kocht haar vader haar een gitaar. “Hij dacht dat ik er meteen mee weg zou zijn, maar ik was op dat moment meer geïnteresseerd in gamen en chatten. Toen ik een jaar later bij hem terugkeerde, had ik niets geleerd. Die zomer legde hij de zweep erover. (Lacht) Ik moest Braziliaanse muziek met moeilijke akkoorden leren spelen, zoals ‘Chega

Martinikanen de pretenties van het continentale denken achter zich gelaten. Ze stellen zich open voor andere dingen, en dat levert alleen maar rijkdom op.”

Dat ze uiteindelijk film ging studeren, was eigenlijk een vlucht.

“Er zijn zoveel mensen in mijn familie die het probeerden te maken in de muziek en mislukten. Ik vond dat beangstigend, ik dacht: misschien ben ik degene die eens iets anders moet doen. (Lacht) Muziek is iets heel persoonlijks voor mij, waardoor ik lang vond dat het geen job mocht zijn. Ik speelde een tijd in Rumpus, een bigband waar ik één optreden per jaar mee deed. Dat was

“Muziek is voor mij iets heel persoonlijks, ik was lang van oordeel dat het geen job mocht zijn” de saudade’ van João Gilberto. Ik heb mezelf tot het uiterste gedreven, tot tranen toe, om het te kunnen spelen.

En uiteindelijk lukte het en raakte ik er toch aan verslingerd. Terug thuis sloot ik mij de hele tijd op op het toilet, omdat de akoestiek daar beter was, tot ongenoegen van mijn huisgenoten.” (Lacht) Martinique is niet meteen in haar muziek te horen, maar Stace is wel trots op haar roots. “Het is zo’n klein eiland, maar het bulkt van het talent. Kijk alleen al naar de muziekstijlen, zoals zouk, biguine en bélé, die er zijn ontstaan.” Ze roemt Chassol, de Franse muzikale vrijbuiter met Martinikaanse roots, en verwijst ook naar Nala Sinephro, de Brussels-Caraïbische jazzmuzikante die vorig jaar hoge ogen gooide met haar debuut.

“Als je goed om je heen kijkt, besef je: Martinikanen zijn overal.

(Lacht) Eigenlijk lijken Martinique en België wel op elkaar: Martinikanen zijn het gewoon om over het muurtje te kijken, en invloeden van buitenaf te laten binnensijpelen.

Terwijl Fransen genoeg hebben aan zichzelf. Maar zo’n houding zet je niet aan om te vernieuwen. De Martinikaanse auteur Édouard Glissant verwoordde dat heel mooi: als eilandbewoners hebben

voor mij voldoende.”

Rumpus, een Frans collectief, speelde niettemin een belangrijke rol voor Stace. “Het was mijn school, ik leerde er componeren en arrangeren. De muzikanten waren geweldig, ze gaven me het vertrouwen om dingen te proberen.”

Corona was uiteindelijk de vonk die ze nodig had om het hier in Brussel solo te proberen. “Tijdens de eerste lockdown had ik plots zeeën van tijd. Tot dan had ik enkel covers gespeeld, in mijn eentje, met een looppedaal en zo. Ik wilde ook mijn eigen nummers brengen en

begon te schrijven. Ik kocht materiaal om dingen zelf op te nemen, en leerde Logic Pro via tutorials op YouTube. Dat idee dat ik daar op mijn kamertje een hele ep bij elkaar kon spelen en producen, vond ik geweldig.”

D’ANGELO OP ÉÉN Als uk had Stace veel naar Caraïbische jazz geluisterd, haar broer stuwde haar richting r&b. Neosoul echoot vandaag het sterkst door in haar muziek. De songs op haar ep Green onyx schurken dicht aan tegen het werk van Erykah Badu en Lianne La Havas. “Elk jaar staat D’Angelo bovenaan bij mijn Spotify Wrapped van meest gestreamde artiesten, niemand kan hem onttronen.”

Stace’ songs zijn voorlopig veelal sober, waardoor ze haar zachte, lichthese stem mooi kan uitspelen.

De laatste track, ‘Moon’, waarin ze samenwerkt met de Belgisch-Zambiaans-Tanzaniaanse rapper Kriticos, trekt haar wat meer in de elektronica. Het is de richting die ze wil uitgaan, zegt ze. “Ik heb veel plezier beleefd aan het maken, maar het is vooral ook de meest positieve song op de plaat. Ik ben een tweeling, ik ben nogal een twijfelaar.

Ik heb nooit veel in mezelf geloofd, maar Kriticos heeft me geleerd om mezelf af en toe een ruiker bloemen te schenken. Toen ik onlangs mijn ep opnieuw beluisterde, dacht ik: ‘Wow, dat heb je allemaal zelf gedaan. Proficiat! Je mag veeleisend zijn voor jezelf, maar je moet ook trots kunnen zijn.”

STACE De ep Green onyx verschijnt op 28/1 Live: 2/2, 20.00, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

LE MAGNÉTISME DE L’ONYX

UNDER THE SPELL OF THE ONYX

Stace est le pseudonyme de Stacy Claire, une chanteuse neo soul née en France d’origine martiniquaise. Il y a sept ans, elle débarquait à Bruxelles pour étudier le cinéma, mais son amour pour la musique a fini par l’emporter. Lors du premier confinement, la chanteuse guitariste a commencé à écrire et à enregistrer ellemême ses chansons, ce qui a donné lieu à l’EP Green Onyx. « J’ai longtemps manqué de confiance en moi, mais grâce à cet EP, je peux enfin dire : ‘Beau travail, bravo!’ »

Stace is the alias of Stacy Claire, a neo-soul singer born in France but with roots in Martinique. Seven years ago, she arrived in Brussels to study film but her love for music eventually took over.

During the first lockdown two years ago, the guitarist and singer started writing and recording songs herself and that has now resulted in the EP Green Onyx. “I have struggled with self-confidence and pride for a long time, but thanks to this EP I can finally say: ‘Congratulations, you did it!’”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

“

EN

43

Culture. Music

Chooka-chooka cavacha

BRUZZ | BACKGROUND STORY

EN

44

In 1971, during a train ride between Congo-Brazzaville and Pointe-Noire, a drummer was so fascinated by the repetitive pattern of the wheels that he later reproduced the rhythm in a studio in Kinshasa. The resulting cavacha became a new current in modern Congolese rumba. A concert in Bozar focuses on the sound of the pioneers. — TOM PEETERS It is no secret that the Brussels-Congolese guitarist Dizzy Mandjeku played the chorus on Stromae’s hit “Papaoutai”. Just focus on that infectious riff, which draws on his decades-long experiences with rumba rhythms. For a long time, Mandjeku toured with Zap Mama, who also are not averse to a bit of Congolese schwung. But Baloji and French-Congolese rappers like Maître Gims and Dadju also found their way into it.

According to Klay Mawungu, these contemporary acts each take the Congolese rumba legacy, which since 14 December 2021 is UNESCO World Heritage, and do their own thing with it. For years, Mawungu has been one of the greatest advocates of modern Congolese rumba in Belgium. He put together the 18-piece orchestra Mythique Rumba Congolaise Internationale (MRCI) soon to play the “Generation Cavacha” concert at Bozar. A few of them are in their thirties, but most have passed the sixty-mark. Like singer and musician Malage de Lugendo, who used to play with Meridjo Belobi (1952-2020), or Meridjo for short, the drummer on the train who developed the typical cavacha sound.

“I grew up with the cavacha style,” says Malage. “As a child in Kinshasa, it was everywhere. Later on, I was in several orchestras and from 1989 to 1995, I was in Zaïko Langa Langa, the band that since 1971 had been developing the cavacha and was led by Jossart Nyoka Longo. Meridjo was still there at that time, and of course he told me about the trip from Brazzaville to Pointe-Noire. It was Zaïko Langa

Langa’s first trip abroad. He told me that those old types of trains made a lot of noise. (Laughs) So they are nothing like the trains we know here now! The orchestra members, it seems, could not sit still when hearing the rattling, syncopated sound of the driving wheels.

Once they arrived back in their rehearsal room in Kinshasa, Meridjo reproduced that rhythm on his drum and the cavacha was born.”

HIP MUSCLES “Since 1953, there have been three major trends in Congolese rumba,” Klay Mawungu briefly outlines his favourite musical style. “That was the year in which singer and bandleader Joseph Kabasele Tshamala, better known as Kallé Jeff (or Le Grand Kallé, ed.), created African Jazz. Many see that orchestra as the first modern Congolese rumba orchestra and the band played for the politicians at the famous Belgo-Congolese Round Table in Brussels.” Their “Independence Cha Cha”, played for the first time on 27 January 1960 at the Plaza Hotel in Brussels, would soon become the ultimate independence song and one of the first Pan-African hits.

“That first movement, in the

wake of Kallé Jazz, its guitarist Nico Kasanda and many others is known as ‘fiesta’,” Mawungu continues his history lesson. “But from 1956, it faced competition from a second movement: odemba. The face of this style was Franco Luambo Makiadi, or Franco for short, with his orchestra Oké Jazz (later TPOK Jazz). If the fiesta style was melodious and more refined in its arrangements, then the more rhythmic odemba looked back at its Congolese roots and made you want to dance.” TPOK Jazz did not stand for

Tout Puissant Orchestre Kinois de Jazz for nothing. The two currents continued to define modern Congolese rumba until the end of the 1960s, when a younger, somewhat more rebellious generation of musicians arrived under the leadership of Zaïko Langa Langa.

“They borrowed elements both from the fiesta and from the odemba movement but added that typical fast and swinging rhythm. Earlier orchestras had had drums already, but now they became crucial.” This undeniably had its effect on the hip

WORLD HERITAGE MRCI’s concert in the same concert temple is in several ways special. It comes two months after UNESCO recognised Congolese rumba as an intangible cultural world heritage. A

current edition of the Europalia cultural festival.

“We bring the original cavacha sound,” concludes Mawungu. “The orchestra includes musicians who were part of Zaïko during different eras and/or later included the rhythm in their own bands and solo careers. There are original composers on stage, like Nyboma or Wuta Mayi, but we also play tracks by the founders of rumba, like Franco or Tabu Ley Rochereau.”

“When I meet my brothers at the café, we still play those songs and cavacha rhythms. I take every opportunity to perform them” MALAGE DE LUGENDA

special moment for many Congolese, because back then this style of music was a way of fighting against colonial rule and Belgian oppression. The MRCI project was launched in the wake of the submission of the UNESCO application by the representatives of the Democratic Republic of Congo (Congo-Kinshasa) and Congo-Brazzaville, the two neighbouring countries directly involved in the creation of the cavacha. The concert also takes place almost 18 months since the death of Meridjo, who died in Liège in August 2020 after a long illness, and fits in perfectly with the Trains & Tracks theme of the

This performance is an another opportunity for Malage to present his culture. “More than that, it is what I love doing the most. When I meet my Congolese brothers at the café, we still play those songs and cavacha rhythms. I take advantage of every opportunity to perform them. The timing may not be ideal with Covid going on and as we cannot play in front of a full house.

It will be a bit less grand, but that won’t stop us from doing what we do best.”

BRUZZ | BACKGROUND STORY

while, the pioneers keep on working.

To mark Zaïko Langa Langa’s 50th birthday, the orchestra’s last configuration was invited to Bozar in February 2020, just before the pandemic struck.

GENERATION CAVACHA 17.00 & 20.30, Bozar, www.bozar.be, www.europalia.eu

Heroes of Congolese rumba! Clockwise from top-left: Franco, Zaïko Langa Langa, Tabu Ley Rochereau, Malage de Lugendo, and Le Grand Kallé.

muscles of young people in the then new state of Zaire.

DIASPORA But it was not only the local discotheques that were enraptured by the hyper-inflammatory mix of rumba and funk. Cavacha was soon making waves in the diaspora. “In the 1980s, the cavacha was an important inspiration for zouk, with Kassav’ as its biggest international showcase,” says Malage, who since 1995 has called Brussels home.

“More recently, there has been

rapper Maître Gims, now Gims, in France,” Mawungu says, before he starts singing the chorus of Gims’ hit “Sapés comme jamais”. “Do you hear it? That rhythm, the very base of it, goes back to the rumba, even if he adds other instruments.

Everything that wants to be hip today recasts that cavacha style in a contemporary outfit.”

“I admire Stromae and Baloji,” Malage adds. “Instead of just rehashing the genre, they are creative about it, with intelligence and great sophistication.” Mean-

CHOOKA-CHOOKA CAVACHA

CHOOKA-CHOOKA CAVACHA

In 1971 was een drummer tijdens een treinrit tussen Congo-Brazzaville en Pointe-Noire zo gefascineerd door het repetitieve patroon van de wielen op de sporen dat hij het ritme later in een studio in Kinshasa reproduceerde. De toen uitgevonden cavacha, een nieuwe stroming binnen de moderne Congolese rumba, laat ook in de diaspora zijn sporen na. Een achttienkoppig orkest brengt straks in Bozar het geluid van de pioniers weer tot leven.

En 1971, lors d’un voyage en train entre Brazzaville et Pointe-Noire, un batteur aurait été tellement fasciné par le bruit répétitif des roues sur les rails qu’il a reproduit ce rythme dans un studio de Kinshasa. Ainsi naissait le cavacha.

Nouveau courant de la rumba congolaise moderne, il a marqué aussi la diaspora. Un orchestre de 18 musiciens fera bientôt revivre le son des pionniers à Bozar.

NL

FR

45

Under the skin

QU’EST-CE QUI REMUE L’ÂME ARTISTIQUE DE THI-MAI NGUYEN ?

‘Quand on crée, on perd une partie de soi’

BRUZZ | PORTRAIT

FR

Dans le cadre du D Festival, Thi-mai Nguyen présente son spectacle Prémisse, une plongée dans le cerveau post-traumatique d’une femme confrontée à ses souvenirs. Une histoire d’intimité et de transgression dans laquelle la chorégraphe explore les limites de ce qui fait de nous des humains. — GILLES BECHET, PHOTO IVAN PUT Quand elle parle, la chorégraphe Thi-mai Nguyen dégage une simplicité et une douceur naturelle, mais son début est rythmé de pauses fréquentes comme si son esprit vagabondait dans une grande maison où elle cherche le propos à partager avec son interlocuteur. « Je suis gentille avec les gens mais à l’intérieur de moi ça bouillonne », sourit-elle. « La création c’est une combustion assez violente. » Ce bouillonnement, il a jailli avec Etna,

émerge malgré moi. » Thi-mai Nguyen n’aime pas la danse tiède, pour peu que cela existe. Elle a besoin d’incarner des personnages.

ÉLOGE DE LA FOLIE « J’aime bien l’idée de transformation, j’aime bien sur scène être différente de ce que je suis et que ce personnage ait une transgression.

Quand on est sur scène et acteur, on est obligé d’être un peu fou. On joue avec les limites. » Dans Prémisse, son

« De cinq à quinze ans, j’ai eu une prof de danse qui était violente et qui était aussi un peu folle » sa première création solo, où vêtue d’oripeaux d’une princesse déchue au milieu de cartons fanés, elle danse entre raison et égarement au son de souvenirs du passé égrenés par un magnétophone à cassettes éraillé.

Ce spectacle est né de l’empathie qu’elle a éprouvée en croisant les SDF qui hantent les trottoirs de la ville. « Je voyais des gens, ça me touchait et j’ai eu envie de comprendre, par ce que je sais faire, par la scène, par le corps, par la mise en scène. Je me nourris beaucoup de la vie qui m’entoure, j’observe beaucoup le monde qui m’entoure et l’effet miroir qu’il a sur moi et je développe les choses. C’est très instinctif, je ne suis jamais en train d’analyser. Je pose des choses, des éléments et petit à petit je les développe et finalement, peut-être deux semaines avant le spectacle tout se met en place et il y a un sens qui 46

deuxième spectacle, les limites sont celles d’une femme égarée entre ses souvenirs, le bien et le mal, l’humain et l’animal.

Le spectacle est né d’une tête en cire repérée parmi des accessoires de théâtre inutilisés. Au fil d’improvisations avec cet objet magnétique, elle a tiré un fil rouge sang. « On ne sait pas ce qui s’est passé mais cette femme a un mort dans son lit.

Chacun se raconte ce qu’il veut. Moi, je n’ai même pas envie de me dire qu’elle a tué quelqu’un. C’est peut-être juste un fantasme de ce qu’elle aurait voulu faire. » Très jeune, Thi-mai Nguyen a été plongée dans la danse. Elle a vu et senti grandir son corps au fil de ses apprentissages chorégraphiques qui n’ont pas été toujours très heureux. « De cinq à quinze ans, j’ai eu une prof de danse qui était violente et qui était aussi un peu folle, d’où

peut-être mon attirance pour les personnages borderline. C’était très intense et c’est devenu ma vie. J’ai pu continuer dans le déni en abordant cette violence et surtout grâce aux belles choses qui se sont produites après et aux belles personnes que j’ai rencontrées avec qui j’ai pu développer cet art. » À 21 ans , elle passe une audition pour la compagnie Ultima Vez de Wim Vandekeybus. À sa grande surprise elle a été prise. Ce fut une expérience exigeante et enrichissante. Ensuite elle collabore avec Michèle Anne De Mey pour la reprise de Sinfonia Eroica. « Après l’univers très masculin de Wim, c’était un univers très léger, très beau et romantique et une façon de bouger qui est plus proche de chez Rosas. »

DANS UN COCON

suis vivante, et je questionne. En créant, je prends toute l’essence de ce que j’ai vécu avec les autres. » Ce qui relie toutes ses créations c’est sans doute l’intimité, le rapport intime d’un personnage soit avec un objet soit avec d’autres gens. « On offre quelque chose de précieux au public, et pour ça, j’essaie d’être au plus vrai de mon sujet. » Parallèlement à la reprise de Prémisse, Thi-mai Nguyen travaille sur son prochain spectacle Stand By. Elle sera sur scène avec le danseur Mehdi Baki et deux enfants. C’est l’histoire d’un couple qui retraverse corporellement sa vie de l’embryon qu’il a été, jusqu’à la poussière qu’il est redevenu. Après la dureté de ses deux premiers spectacles, elle aspire à quelque chose de plus lumineux. « Je veux privilégier les moments intimes et les rapports de douceur entre les gens. Et puis la fusion d’un couple. Je veux parler aussi de vie, de mort, de corps inertes avec ce lit qui représente pour moi l’origine des choses. Ce sera toujours aussi dense et tendu, mais j’ai envie que ça se termine de façon lumineuse, avec l’amour qui rend tout possible. C’est ensemble qu’on peut y arriver. »

Ensuite, elle va collaborer avec James Thierrée avec qui elle va explorer des improvisations chorégraphiques. Elle a attendu assez longtemps pour développer ses propres créations. « J’ai besoin d’être en secret dans un cocon pour sentir le sujet. Quand on crée, on perd une partie de soi, c’est parfois douloureux, mais ça doit naître d’un besoin. Quand je collabore avec quelqu’un, j’aime bien choisir des personnalités complètement différentes. Ça me bouscule en tant qu’artiste et j’aime ça parce que ça me conforte dans l’idée que je

D FESTIVAL : PRÉMISSE 4 & 5/2, 20.00, Théâtre Marni, www.theatremarni.com STAND BY 8 > 12/3, 20.30, Théâtre la Balsamine, www.balsamine.be

DE METAMORFOSES VAN THI-MAI NGUYEN

THE METAMORPHOSES OF THI-MAI NGUYEN

In het kader van het D Festival stelt danseres Thi-mai Nguyen Prémisse voor, een duik in de posttraumatische ziel van een vrouw die geconfronteerd wordt met haar herinneringen. Een verhaal van intimiteit en transgressie waarin ze de grenzen van onze menselijkheid opzoekt. De choreografe houdt niet van dans die de middenweg opzoekt – als je dat al dans kan noemen. Ze wil personages gestalte geven. “Ik sta graag op de scène als iemand anders dan mezelf,” zegt ze. “Wanneer je creëert, raak je een deel van jezelf kwijt. Dat is soms pijnlijk, maar heel noodzakelijk.”

As part of the D Festival, Thi-mai Nguyen presents her show Prémisse, a dive into the post-traumatic brain of a woman who is confronted with her memories. A story of intimacy and transgression in which she explores the limits of our humanity. The choreographer does not like lukewarm dance, if such a thing exists. She needs to embody characters. “I like to be different from that which I am on stage,” she says. “When you create, you lose a part of yourself. That is sometimes painful, but inevitable. Creating has to come from a need.”

NL

EN

BRUZZ | INTERVIEW

Thi-mai Nguyen 1980, naît à Paris 1995 à 1999, étudie au Conservatoire national supérieur de danse de Paris 2000 à 2002, étudie à P.A.R.T.S 2002 – 2012, collabore avec Ultima Vez 2010, collabore avec Michèle Anne De Mey 2012, est modèle BD pour La Douce de François Schuiten 2013, collabore avec James Thiérrée 2018, crée Etna, premier solo (Prix de la Critique du Meilleur Spectacle de Danse) 2021, présente Prémisse 2022, présente Stand By

J N J IN

S I ON ZON

Les Halles de Schaerbeek | 22a, rue Royale Sainte-Marie - 1030 Bruxelles | reservation@halles.be | 02 218 21 07 Les Halles de Schaerbeek | 22a, rue Royale Sainte-Marie - 1030 Bruxelles reservation@halles.be | 02 218 21 07

BRUZZ Select. Eat & Drink

The dishes on the menu bridge the gap between fresh and comforting.

Walking the tightrope EN

Brasseries (bars-cum-restaurants) have been trying to reinvent themselves for a while. Joseph on Kasteleinsplein/Place du Châtelain offers delightfully fresh and light fare. 100% on trend. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE

JOSEPH ••••

Kasteleinsplein 47 place du Châtelain, Elsene/Ixelles, 02-468.07.64, www.joseph-resto.com, ma/lu/Mo > za/sa/Sa 12 > 14.30 & 19 > 23.00

A staple of the restaurant world, the brasserie has stood the test of time…after a fashion. Places that fall within category have been under enormous pressure for several decades. They are caught between their strict adherence to an outdated model, and the need to attract a clientele that is in tune with current trends. This great challenge has drawn a line between restaurants that have taken the bull by the horns and those that are foundering little by little as their clientele slowly dwindles. It is not easy for them, trying to please everyone, to walk this tightrope, balancing two contradictory aspirations.

We will leave you in suspense no longer: Joseph walks this gastronomic tightrope with a skip in his step. To start with, we love the decor; it is a chic and beautifully decorated eatery with an art deco 2.0 aesthetic throughout. The long space in blue and yellow tones is traditionally styled with felted benches and a small alcove containing a round table, the perfect place for an intimate celebration with a small group (6 people max). A utility duct, cleverly wrapped in black, crosses the space leading from the beautiful open kitchen in which the chef Fela Herzog presides.

The crammed but cultivated menu

– tartare, ribs, burgers, half-chicken – is the work of Alex Joseph, the chef from Rouge Tomate. The Californian chef creates dishes that bridge the gap between fresh and comforting. This is especially true of the “In your dreams portobello” burger (€14), an invention that reflects the current trend towards vegetarianism. We were blown away by the sizeable grilled mushroom in place of meat. It was enhanced by the addition of pesto, scamorza cheese, and, best of all, sweet peppers, creating a dish with great depth of flavour.

To accompany this dish, we ordered “the beetroot” (€12), a colourful and slightly acidic combination of vegan blue cheese, pea shoots, rocket, and cooked beetroot, with coulis and pickles. The only drawback is that the wine list is far too conventional (a range priced from €30 to €85 that follows the AOC format); the masterful dishes called for some natural wines for intense and exciting pairings.

49

BRUZZ Select. Cinema

FILM VAN DE WEEK

Nonkel Joaquin is de allerbeste NL

Zo uitzinnig als Joaquin Phoenix was in Joker, zo ingetogen en gevoelig speelt hij in C’mon c’mon, een zachte zwart-witfilm over een tijdelijk ouderschap.

— NIELS RUËLL C’MON C’MON

•••

US, dir.: Mike Mills, act.: Joaquin Phoenix, Woody Norman, Gaby Hoffmann

Neem Joaquin Phoenix weg uit Joker en die antifilm grijpt naast de Gouden Leeuw. Neem hem weg uit C’mon c’mon en er blijft niets van over. Dat is geen kritiek. Het tedere C’mon c’mon moet het niet hebben van een plot en zelfs niet van een spectaculaire slotsom of belangrijke boodschap, maar van naturel. De film viert de kleine dingen des levens.

Zodra een scène onnatuurlijk of de emotie aangezet overkomt, is er niets meer aan.

Zelfs met goede acteurs begin je daar beter niet aan. Je hebt er hele goede nodig. Zoals Joaquin Phoenix. Dat hij tot de grootsten van zijn generatie behoort, kan na Joker, The master, You were never really here, Two lovers of Walk the line amper nog worden betwist. De verrassing van

Joaquin Phoenix speelt een wat eenzame man wiens leven overhoop wordt gegooid doordat hij plots moet zorgen voor het zoontje van zijn zus.

C’mon c’mon is dat zijn jonge tegenspeler, Woody Norman, perfect overeind blijft. Scène na scène, hotel na hotel, stad na stad, ruzie na moment van samenhorigheid.

Phoenix speelt Johnny, een journalist die voor een radiodocumentaire de Verenigde Staten doorkruist

om jongeren uit alle mogelijke milieus te laten vertellen over hun vreugdes en bezorgdheden en hun visie op de toekomst. Phoenix trok ook echt de boer op om die interviews af te nemen. De film is doorspekt met fragmenten. Ze duiden de denkwereld van de radiojournalist, schragen het realisme en verraden de fascinatie van regisseur Mike Mills voor de volwassenen van morgen.

OPVOEDEN, AFTASTEN

Regisseur Mike Mills viert in C’mon c’mon de kleine dingen des levens.

50

Johnny’s eenzame, wat afgevlakte bestaan wordt doorkruist door een telefoontje van een zus met wie hij maar stroef communiceert sinds het overlijden van hun moeder. Of hij enkele dagen voor haar zoon Jesse (Woody Norman) kan zorgen terwijl zij haar man met een psychiatrische aandoening bijstaat. De dagen worden weken. Jesse is, zoals elk kind, bijzonder. In casu: vroegrijp, rusteloos, geestdriftig, intelligent, praatziek, wisselvallig en eigenaardig.

Maar nog altijd een kind. Van zijn kant heeft Johnny geen

ervaring met ouderschap.

Neemt hij tijdelijk de vaderrol over of toch vooral de moederrol? Het is aftasten.

Opvoeden, met andere woorden. Het is soms vermoeiend, regelmatig ingewikkeld en onmogelijk perfect uit te voeren, maar uiteindelijk wel een voorrecht.

Mike Mills probeert juist en empathisch te zijn en zo zacht als kan. Hij verdient zijn brood soms ook met muziekvideo’s voor Air, Blonde Redhead en The National, en dat verklaart wellicht waarom de broers Dessner (van The National) hem aan filmmuziek hielpen.

Achter de camera kon hij rekenen op Robbie Ryan, een vertrouweling van Ken Loach, Yorgos Lanthimos en Andrea Arnold. Zijn nooit opdringerige, rustgevende zwart-witfotografie helpt de film aan authenticiteit. Aan 20th century women met Annette Bening, Elle Fanning en Greta Gerwig hield Mills een Oscar-nominatie voor beste scenario over.

Het valt niet uit te sluiten dat er deze keer opnieuw enkele nominaties in zitten.

FOCUS

MORE FILM

L’homme à la Bolex FR

Il y a cent ans naissait Jonas Mekas, le parrain du cinéma underground américain, connu pour ses images surexposées. Flagey ne compte pas le laisser sous-exposé. — NIELS RUËLL

On a longtemps raconté que le Lituanien Jonas Mekas (1922 - 2019) s’était échappé d’un camp de travail nazi près de Hambourg pendant la Seconde Guerre mondiale avec son frère Adolfas et s’était caché dans une ferme près du Danemark avant de se retrouver dans un camp de réfugiés de la SDN pour ensuite s’installer à New York en 1949. C’est bien le cas, mais depuis le temps, certains se demandent pourquoi Mekas n’a jamais dit un mot sur les massacres de familles juives perpétrés par les nazis, avec l’aide de Lituaniens, dans sa ville natale de Biržai.

En tout cas, à Brooklyn, il est devenu l’un des plus importants cinéastes d’avantgarde des États-Unis et un ardent défenseur du cinéma

SCENES FROM THE LIFE OF ANDY WARHOL ET ZEFIRO TORNA OR SCENES FROM THE LIFE OF GEORGE MACIUNAS

indépendant. Il a fondé un magazine de cinéma, une société de distribution de films expérimentaux et un projet pionnier de préservation de ce cinéma : la prestigieuse Anthology Film Archives.

Au cours de sa première année à Brooklyn, il possède déjà une caméra Bolex et commence à filmer la beauté fugace, les surprises et les impressions que chaque jour lui offre. Ce qu’il fera tout au long de sa vie. Avec ce matériau impressionniste, il monte, parfois des années plus tard, des journaux filmés instinctifs à partir d’images surexposées. Flagey reprend son premier journal filmé le plus célèbre: Walden. Ne soyez pas surpris de reconnaître ses amis Allen Ginsberg, Andy Warhol et John Lennon. Ou

encore Susan Sontag, Lou Reed, Jacqueline Kennedy ou Joseph Beuys. En 1980, il passe à la vidéo et, au XXIe siècle, il s’adonne aux installations artistiques.

Flagey projette également Scenes from the Life of Andy Warhol et Zefiro Torna or Scenes from the Life of George Maciunas. Maciunas est le fondateur du mouvement Fluxus. This Side of Paradise présente des scènes d’été avec Jackie Kennedy et ses enfants dans la maison de vacances d’Andy Warhol après l’assassinat du président Kennedy. Le matériel de base de Happy birthday to John a été tourné lors d’une fête d’anniversaire pour John Lennon.

JONAS MEKAS 29/1 > 24/2, Flagey, www.flagey.be

1

Compartment No.6 ••• FI, dir.: Juho Kuosmanen, act.: Seidi Haarla, Yuriy Borisov

NL/ The general met Buster Keaton, La bête humaine

met Jean Gabin, Hitchcocks Strangers on a train: dat er al (héél) mooie treinfilms bestaan, hield de Fin Juho Kuosmanen niet tegen er zelf een te draaien. Hij won er in Cannes de Grand Prix mee. De Finse Laura wil van Moskou naar Moermansk treinen om er ten noorden van de poolcirkel prehistorische petrogliefen te bewonderen.

Ze heeft liefdeschagrijn én moet haar compartiment delen met een boertige Rus die in alles haar tegenbeeld lijkt. De afkeer is wederzijds, maar Kuosmanen filmt met humor en weemoed hoe ze ontdooien naarmate de Noordpool nadert. Het lijkt wel een roman. (NR)

2

Les Promesses FR, dir.: Thomas Kruithof, act.: Isabelle Huppert, Reda Kateb, Naidra Ayadi

FR/ Un thriller politique solide mais parfois un peu chaotique : telle était l’opinion générale de la presse cinématographique après la première mondiale au Festival de Venise. À gauche et à droite, on a fait la comparaison avec les séries télévisées politiques comme la danoise Borgen ou l’américaine Veep. Isabelle Huppert joue le rôle d’une maire qui a promis aux électeurs ainsi qu’à elle-même d’être éthiquement irréprochable. Mais la perspective d’un poste ministériel et un combat acharné pour obtenir de l’argent pour rénover une cité dans la tourmente l’obligent à improviser. Choisir Huppert n’est jamais une mauvaise idée. (NR)

3

...And City for All? 28/1 > 20/2, Cinema Nova

EN/ For a quarter of a century, Cinema Nova has been enriching the Brussels cinema scene with its singularity, commitment and disobedience. Looking at the first film programme since that 25th anniversary, this is not about to change. “...And City for All” deals with gentrification. On the agenda are four films with a unique look at the phenomenon – where original inhabitants are pushed out by richer people – in Washington, Portland, and the imaginary city of Checkford. Stalingrad avec ou sans nous? is a film by and with the people who live between Brussels South and Rouppeplein, where excavators and cranes are preparing the new Toots Thielemans metro station. To whose benefit? (NR) 51

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL DE DANSE

THEATRE & DANCE

Les gestes qui sauvent FR/ Pour sa dixième édition, le D Festival, festival bruxellois de danse contemporaine, vient réchauffer les frimas de l’hiver distillant ses propositions en différents lieux de Ixelles à Schaerbeek. Au programme, trois créations, une reprise, un workshop et une reprise.

Dans Audrey Lucie, Oriane Varak et la Notch Company se demandent ce qui restera de notre corps lorsqu’on aura téléchargé sa conscience dans une intelligence artificielle. Comment rester humain quand les promesses du numérique des pythies transhumanistes ont décidé de l’obsolescence du corps ? C’est un adieu aux corps comme une dernière possibilité de convoquer la mémoire des sens pour peut-être rester perceptible dans le monde virtuel.

Pour créer Warm, Fanny Brouyaux s’est inspirée de son expérience dans différents services pédiatriques des hôpitaux bruxellois comme de la grammaire des gestes de premiers secours. Dans ces gestes très divers, en rythme et en nature, qui peuvent être doux comme brusques se lisent des relations de vulnérabilité et d’entraide. En trio, la danseuse

WARM

LE DISPUTE

et chorégraphe décompose le pouvoir curateur du mouvement et ce qu’il dit de l’interdépendance humaine et de la recherche de chaleur physique, réelle ou fantasmée.

Dans Formless Mirror (she who reveals), Agostina d’Alessandro s’inspire librement de l’œuvre d’Andreï Tarkovski pour questionner la place du masculin dans un patriarcat en mal de certitudes. La réponse se trouve en partie dans l’acceptation de la fragilité et de la vulnérabilité que révèlent les mouvements des danseurs.

Ceux-ci seront accompagnés sur scène par la rencontre entre la musique baroque et électronique de Michaël Grébil Liberg.

Avec J’en pris les oiseaux/Criiez Oracle, Jason Respilieux présentera le résultat de deux semaines de workshop où les danseurs sont invités à être en réception avec leur environnement dans ce que le chorégraphe appelle une permaculture de la danse qui traduit les motifs naturels et qui croît à la vitesse des plantes. (GB) D FESTIVAL 27/1 > 10/2, divers lieux, www.theatremarni.com

1

Kinderen over hun ouders

NL/ De Franse regisseur Mohamed El Khatib (Stadium, Gardien party) staat met beide voeten in de werkelijkheid en maakt documentair werk dat wordt vergeleken met dat van Milo Rau, Jérôme Bel en Berlin.

La dispute moest een theaterstuk voor kinderen worden, maar hij maakte het gewoon mét kinderen. Maandenlang praatte El Khatib in lagere scholen met maar liefst honderd achtjarigen. In zijn (en hun) nieuwe voorstelling vertellen zij welke vraag ze graag aan hun ouders zouden willen stellen. (MB) MOHAMED EL KHATIB: LA DISPUTE 29 & 30/1, Kaaitheater, www.kaaitheater.be

2

Apparitions de la vierge

FR/ Dans les montagnes du nord de Lezhë et de Shkodër en Albanie, et dans les régions de Pejë, Gjakovë au Kosovo, certaines populations se soumettent encore au code coutumier du Kanun. Pour échapper à la domination patriarcale, des jeunes filles ont choisi de vivre en homme. Elles prêtent alors le serment de « vierge jurée » qui les contraint au célibat et à la virginité. L’artiste performeuse et musicienne slovène, Nataša Živkovic a enquêté sur cette pratique qui l’a toujours fascinée. En transformant son corps et en brouillant les genres, elle s’affranchit des traditions et idéologies construites par et pour les hommes, pour explorer une nouvelle identité. (GB)

NATASA ZIVKOVIC: SONNY 1 & 2/2, Théâtre 140, www.le140.be

3

Door, room, floor EN/ The celebrated dance theatre company

Peeping Tom likes to put on trilogies. Following Le Jardin, Le Salon and Le Sous Sol, and after Vader, Moeder and Kind, they are now performing the triptych of short creations The Missing Door, The Lost Room and The Hidden Floor. Once more, Gabriela Carrizo and Franck Chartier will ensure visual surprises, alienating hyper-realism, virtuoso acrobatics and destabilised characters in dire circumstances. (MB) TRIPTYCH: THE MISSING DOOR, THE LOST ROOM AND THE HIDDEN FLOOR 1 > 5/2, Théâtre National, www.theatrenational.be

52

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

KUNA MAZE

1

Reis naar de maan NL/ Waarom eens niet je midlifecrisis bekampen

met Midlife Music, een Antwerps label dat sinds 2015 elektronische muziek uitbrengt van onder meer Golin, Buga en Dntel. Midlife Music is het geesteskind van Gavin Vanaelst, aka Kassett, alias DJ Charme. Samen met Jente Waerzeggers – fotograaf, videokunstenaar, schrijver en gitarist bij De Nooit Moede, de onnavolgbare band van de veelarmige Brusselaar Victor De Roo – gaat Vanaelst nu muziek bedenken bij A voyage into the moon, de tentoonstelling van Mira Sanders en Cédric Noël in het museum van de Botanique. Een opname van het concert zal uitgebracht worden op cassette via Midlife Music. Midlife, hoezo? (TZ)

LIVE AT MUSEUM: GAVIN VANAELST & JENTE WAERZEGGERS 28/1, 18.00, Botanique, www.botanique.be

2

Attention, jeunes loups !

FR/ Kuna Maze est le pseudonyme du producteur, DJ et multi-instrumentiste français Edouard Gilbert, qui s’est fixé à Bruxelles. C’est aussi le nom de son groupe, dans lequel il combine son amour du jazz à celui de la musique électronique, avec le claviériste Dorian Dumont d’Echt !, entre autres. Gilbert, qui a découvert la trompette à l’âge de sept ans et s’est formé dans les académies de Lyon et de Chambéry, sera cette semaine au VK dans le cadre du Brussels Jazz Alert, la nouvelle plateforme du Brussels Jazz Weekend qui met chaque mois un groupe sous les projecteurs à travers des podcasts, des interviews et des concerts. Attention, jeunes loups ! (TZ)

BRUSSELS JAZZ ALERT: KUNA MAZE 1/2, 20.00, De Vaartkapoen, www.vaartkapoen.be

3

Where troubadours meet EN/ Baul Meets Saz is the unique project of

the Belgian-Turkish singer and saz player Emre Gültekin and the Baul singer Malabika Brahma and her colleague, dubki and dotara player Sanjay Khyapa. The Baul are nomadic musicians from Bangladesh and the Indian state of West Bengal who are known for their spiritual, mystical music. Emre Gültekin, on the other hand, has developed a repertoire in the spirit of the asıks, Anatolian troubadours who travelled with their songs from village to village. Two different worlds that find common ground in their way of life and in their music. (TZ) BAUL MEETS SAZ 29/1, 20.00, Muziekpublique, www.muziekpublique.be

ÉMERGENCES.FR

1

Paris arrive... à Bruxelles NL/ Al jaren vangen we geluiden op dat nergens

meer Franse topkunstenaars te vinden zijn dan in Brussel. Is Emergences.fr dan een promotour of een prospectieronde? Wat er ook van zij, Bozar grijpt het Franse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie deze eerste helft van 2022 aan om de schijnwerpers te richten op de Franse kunst- en designopleidingen. Een hele rist voormalige studenten van onder meer de École nationale supérieure des Beaux-Arts de Paris, Le Fresnoy - Studio national des arts contemporains, de École nationale supérieure de la Photographie en ENSCI - les Ateliers komen hun esthetische en poëtische experimenten voorstellen in misschien wel hun toekomstige habitat.

Soyez le bienvenu! (KS)

ÉMERGENCES.FR 29/1 > 10/4, Bozar, www.bozar.be

2

10x2 tickets, Beursschouwburg, 5/2

NL/ De Antwerpse band Condor Gruppe staat voor mystieke gitaarrock met een hoek af. De vijf muzikanten zijn ook hevige fans van cultfilms en zetten dus met plezier hun tanden in Daughters of darkness, de vampierfilm van Harry Kümel die even befaamd is om zijn lesbisch naakt als om de surreële soundtrack van François de Roubaix.

Mail ‘condor‘

Maison de contacts

FR/ Le bonheur se trouve parfois dans les recoins. Ce qui est valable aussi pour l’art. La réputation de Bruxelles en tant que plateforme artistique ne se résume pas aux programmations des temples imposants de la culture ; l’image de la ville se joue également au quotidien dans des endroits plus intimes.

On connaît Alice De Visscher et Anne-Sophie de Visscher – pas de lien de parenté, mais des âmes sœurs – grâce à une exposition poétique et émouvante au MAGA en 2017. Cette fois-ci, elles occupent avec sept autres artistes – Sylvie Pichrist, An Debie, Eglantine Chaumont, Maria João Flôxo, Hernán Arambarri, Béatrice Didier et Florence Cats – une maison vide pour l’emplir de contacts éphémères. (KS)

VISÉ 8 29/1 > 6/2, avenue de Visé 8, Watermael-Boitsfort

3

CONDOR GRUPPE PLAYS ‘DAUGHTERS OF DARKNESS’

CONCERT AU CHOIX

5 bons (d’une valeur de 30 euros), Ancienne Belgique

FR/ Le mois dernier était d’un calme assourdissant

à l’AB, mais à partir de février, les choses vont changer. Utilisez notre bon pour réserver des places pour Black Flower (16/2), It It Anita (22/2), MEYY (12/3) ou Frenetik (13/3). Envoyez « Bon AB »

Conversing with Cusk EN/ Covid almost put a stop to it a second time,

but now the British-Canadian writer Rachel Cusk really is coming to Brussels. Cusk is the observant, analytical, sensitive, clever and consequently feminist writer of, among other things, the successful trilogy Outline, Transit and Kudos, the essay collection Coventry and the recent Booker Prize-nominated novel Second Place. The reason for her appearance is the French translation of A Life’s Work: On Becoming a Mother, which twenty years ago caused a stir. Cusk will talk about motherhood with the French writer Julia Kerninon. (MB) MEET THE AUTHOR: RACHEL CUSK 26/1, 20.00, Kaaitheater, www.passaporta.be

FILMS OF YOUR CHOICE

5x2 tickets, UGC De Brouckère & Toison d’Or

EN/ Film lovers can’t complain about the current cinema offer. At UGC, your possible choices include Licorice Pizza, Nightmare Alley, Herr Bachmann und seine Klasse, L’Ennemi, or our film of the week: C’mon C’mon. Email “UGC” 53

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Even de koloniale keuken opzij, er is nog een groot feest te vieren.

Op 1 februari is het Chinees Nieuwjaar. Ik denk niet dat er dit jaar een optocht zal zijn, het is nog altijd coronatijd. Eigenlijk heet dat gebeuren in de literatuur het Lentemaanfeest (of het maanlentefeest, ‘Lunar Spring Festival’), maar de rest van de wereld, onder wie veel Chinezen zelf, vinden de term Chinees Nieuwjaar niet eens zo’n slecht alternatief.

Chinees Nieuwjaar duurt ongeveer veertien dagen, heb ik geleerd. Het begint met het ‘Nieuwjaar’, dit jaar op 1 februari dus, maar duurt tot het lampionfeest van 15 februari. Sommigen beweren dat dit laatste feest de échte Sint-Valentijn is, want in vroeger tijden kwamen meisjes en vrouwen niet vaak buiten.

Op 15 februari van dit jaar moet je met zijn allen buitenkomen, elkaar ontmoeten en naar de maan en de sterren staren.

Maar goed, terug naar het begin. Net zoals in andere culturen op aarde gaan Chinese feesten vooral langs de keuken. Inzicht krijgen is niet makkelijk. Ik ben geen Chinees en kan mij moeilijk verplaatsen in de diepere betekenis van dit feest. Er zijn dozijnen recepten die op zijn plaats zijn in deze feestelijke periode. Maar ik wou toch een van de vele uitingen ervan belichten, omdat dit fenomeen best grappig is en makkelijk thuis te doen.

Ik ontdekte een gebruik dat even origineel is als fondue bourguignonne tijdens ‘ons’ oudejaar, maar

NICK TRACHET

54

CULI NAI R

Yusheng

© SHUTTERSTOCK

“Alle gasten mengen al die ingrediënten door ze hoog op te gooien.

Hoe hoger, hoe meer geluk en geld er zal zijn in het volgende jaar”

het stinkt minder en duurt ook niet zo lang. Men noemt het Yusheng (Yee Sang in een andere schrijfwijze).

Die bizarre traditie is niet eens zo oud, maar wordt steeds enthousiaster gevierd. Oorspronkelijk ging het om een koude salade van vis en kleurige rauwkost die als inzet van het feestmaal werd

voorgezet. Men spreekt van een ‘voorspoedmengsalade’.

Een paar ervaren Chinese chefs uit Singapore hebben deze nieuwe vorm uitgedacht waar iedereen samen elkaar wensen Nick Trachet toeroept, staande en Nick Trachet mengend.

Maak een saus door sesamolie te roeren met pruimensaus en wat water.

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

Neem kleurige groente zoals witte kool, komkommer, rode kool, oranje wortel (of andere kleuren) en daikon … Rasp die. Men voegt ook wel geraspte taro toe, maar die moet dan eerst gekookt of gefrituurd worden en vaak gekleurd.

Schik op een bonte en grote schotel de hoopjes kleurrijke groente rond een stapel fijngesneden zalm, gemarineerd of gerookt.

Vergeet geen hoopje ingelegde gemberschijfjes!

Ontdoe een pomelo van zijn dikke huid en van de taaie velletjes rond de partjes en voeg die ook toe aan de dis.

Strooi hierover fry crackers.

Die kan je zelf maken, maar ze zijn in de Chinese winkel ook te krijgen in zakjes zoals chips. Er staat eigenlijk geen maat op welke ingrediënten er gebruikt worden, maar ze moeten wel fijn zijn en kleurrijk. O ja, nog wat geroosterde pinda’s bijvoorbeeld. Besprenkel met de saus op het moment dat het feest gaat beginnen.

Nu staan alle gasten recht rond de schotel en met hun eetstokjes mengen ze gezamenlijk al die ingrediënten door ze hoog op te gooien. Hoe hoger, hoe meer er geluk en geld zal zijn in het volgende jaar.

Bij elke ingrediënt dat je vastgrijpt, hoort een bepaalde Chinese uitroep en wens, maar als je met overtuiging ‘Gelukkig Nieuwjaar’ gilt (hoe luider, hoe beter) is dat ook een goed voorteken. Ten slotte roep je tijdens het opgooien ook ‘Lo Hei’.

Al dat hoog opgooien zorgt voor een hoop rommel op tafel en op de vloer, maar dat deert niet, het is feest. Smakelijk.

Harde kip Pistolets

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650 10 81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

COLOFON COLOFON BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN? Marthe ADVERTEREN? Paklons, 02-650 10 61 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een moet je er al een hele hoop tegelijk slachten! forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Persberichten kunnen via Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding hele BrusselaarDe diedede stad reeks woog 45 gram, en bolrond metanderhalf een diameter van redactie@bruzz.be Brusselaar die stad toe, watnalezen? pepertjes look. Na uur was endedewereld wereldculinair culinair en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, Voer uw evenement in op BRUZZ.be/trachet ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden Encodez votre événement sur krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een Mathias Declercq CULTUUR & UIT on wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al Enter your event vederlicht wit Geen Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of www.agenda.brussels Gerd Hendrickx REDACTIE

Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. nieuws Nutella kleinere potten op de markt Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een brengt. Voor prijs als de vroegere Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet om niet de nu geworden En de mensen overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen van prijsverhoging, dus doen ze het via volumedie te oud zijn volgens de normen van de verkleining.

Ik deed er wat waterpuur bij om het stoven zonnebloempitten: gladde korst. rustig Het broodje verder latendat lopen. ik al kip met is zotegroot je erNu niethad onmiddellijk inajuin kunt (het rook daarvoor écht naar is kiphet in te dehoog. keuken), maarhet ik had bijten, Je moet in hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen of lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken agussi?

Agussi – ookeen bekend alsinegusi, agushi of kent een pistolet snede de bovenkant. egushi – wordtisvoornamelijk gebruiktvan in het deeg in Technisch dat om het zwellen West-Afrika.

Het de zadenMaar van een de hete oven opzijn te vangen. eenmeloenleraar soort, of van veleop pompoensoorten, en geschiedenis rust vertelde mijgepeld lang geleden dat

Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE

Nieuwe biografie

Joseph Diongre

Leven en werk van Brussels architect Joseph Diongre

Momenteel ligt de gloednieuwe biografie van Brussels architect Joseph Diongre (1878 - 1963) in de boekhandel. Nog nooit verscheen een zo volledig en gedetailleerd werk over architect Diongre, waarvan de tientallen bouwwerken een onuitwisbare stempel hebben gedrukt op het uitzicht van de openbare ruimte in de hoofdstad.

1878 1963

Naast monumenten en kerken, tientallen burgerwoningen en sociale wooneenheden, scholen, het gemeentehuis van Sint-Lambrechts-Woluwe en een tuinwijk is deze onvermoeibare vakman vooral bekend geworden door de bouw van het emblematische NIR-gebouw aan het Flageyplein te Elsene. Zijn bouwstijl werd doorheen de tijd steeds persoonlijker en hij combineerde klassieke en moderne stijlelementen zonder het harmonisch geheel van zijn projecten uit het oog te verliezen.

Het stijlvolle en tweetalige boekwerk met meer dan 100 foto’s, plannen en tekeningen geeft een uniek beeld van het oeuvre van de bouwheer. Auteurs Axel De Backer en Herman Mennekens werkten 7 jaar aan het boek. Het werd vormgegeven door Hannah Basiliades, met foto's van Werner Lerooy.

Axel De Backer Herman Mennekens

Dit boek kwam tot stand vanuit het Willemsfonds en werd uitgegeven door Bitbook, met steun van Urban.Brussels.

Het telt 124 pagina's, kost 30 euro en is te koop in de boekhandel en via internet (bitbook.be of bol.com)

DB620397H9

DB623070I9

GO! SCHOLENGROEP BRUSSEL In 31 kinderdagverblijven verspreid over het Brussels Gewest geven we onze kleinste ketjes een warme tweede thuis. We helpen hen bij hun eerste stapjes om later grotere sprongen te maken en verder te groeien tot échte wereldburgers.

HEB JIJ EEN HART VOOR KINDEREN EN WIL JE MEE BOUWEN AAN HUN TOEKOMST? Stuur dan je CV en motivatiebrief naar Sabine Winters, directeur kinderdagverblijven - sabine.winters@sgrbrussel.be

SURF NAAR WWW.VDAB.BE VOOR DE VACATURES DB744352L1

Tips en tricks voor je carrière?

Lees het op

regiotalent.be/carrieretips