Bovatinfo 2016-2 by bovatin

2016 / 2

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Nieuwe voorzitters bij de EUF!

Tilhulpen

voor tegelzetters!

Extreem tegelen bij Codex!

vakblad voor de tegelspecialist

... JOUW VAKMANSCHAP AAN TEVREDEN KLANTEN Alle verpakkingen met een frisse uitstraling

Met Eurocol kies je niet alleen voor het beste product maar ook voor tevreden klanten. Want de combinatie van jouw vakmanschap en onze kennis staat garant voor een goed eindresultaat. Neem nou ons waterdichte tegelwerksysteem. Een perfect systeem met duidelijke instructies in woord en beeld op onze site. En als je nog vragen hebt... We zijn altijd bereikbaar. Via telefoon of Twitter, via fax of Facebook. Dat komt het eindresultaat alleen maar ten goede. Voldoening voor jou en tevredenheid bij je klanten. Verbind je met ons via eurocol.nl

DIVERSEN

AFDICHTEN

VOORSTRIJKEN & VOCHTISOLATIE

LIJMEN

REPARATIE & EGALISATIE

VOEGEN

BETONDESIGN

augustus 2016

Kwartaalagenda

VOORWOORD Beste collega’s,

In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!

Allereerst mijn dank voor het vertrouwen dat jullie in mij gesteld hebben om weer drie jaar voorzitter van deze mooie brancheorganisatie te zijn. De afgelopen zes jaar waren voor het bestuur – en ook voor jullie – turbulente tijden: door de krimpende markt, door de vele problemen waar jullie bedrijven voor stonden, en ook door de vele bedrijfsbeëindigingen (door leeftijd of gedwongen door de omstandigheden). We konden en kunnen u gelukkig als kennisorganisatie terzijde staan: daarbij konden we de kennis en ervaring van onze DB- en HB-leden inzetten, immers veelal mensen met een grote ervaring in hun eigen bedrijf, die weten wat er op de werkvloer speelt. Ook de samenwerking met de geassocieerde leden zorgde ervoor dat we u al die jaren van de beste informatie konden voorzien en bijstaan. En dat moet zo blijven. Het is zó belangrijk dat een bestuur weet wat er in en onder de leden in tegelland gebeurt… In veel organisaties – de goede niet te na gesproken - waar ik als BOVATIN-voorzitter mee te maken

NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!

heb is dat niet het geval. Men gaat te veel van zichzelf uit, men redeneert vanuit Utopia, kortom de afstand tot de leden en de werkvloer is te groot. Een BOVATIN-Jaardag moet tweerichtingsverkeer opleveren. Voor ons is het brengen en halen van informatie, zoals trouwens het hele jaar door. We zijn een dienstverlenende organisatie, dus dat betekent dat we moeten weten waar u, waar uw bedrijf behoefte aan heeft. Daarom was deze jaardag weer een stap in de goede richting: er waren meer leden dan vorig jaar, er waren meer boeiende discussies – ook tijdens de koffie en het diner - en de stemming was absoluut positief. Voor degenen die er niet waren, echt een reden om volgend jaar

8 september, 8 december: hoofdbestuur BOVATIN

die dag vrij te maken: DE dag immers waarop je je collega`s uit het hele land ontmoet, samen nieuwe ideeën

3 september, 29 oktober, 10 december: dagelijks bestuur BOVATIN

beantwoord, vroeg ik hem waarom hij niet op de jaardag was. Hij gaf als antwoord dat zijn gezin na een drukke

opdoet en aangeeft wat je wel en niet zint. terwijl ik dit zat te schrijven, werd ik gebeld door een jonge collega met een vraag. Nadat ik zijn vraag had week in het weekend voorrang heeft. Ik begreep hem, het was een duidelijk en terecht antwoord… Ik heb daar nog geen oplossing voor, maar ik wil het hem tóçh mogelijk maken om er de volgende wél bij te zijn… Want ik

8 december: bijeenkomst geassocieerde leden BOVATIN

realiseer ik mij dat we ook steeds meer jonge leden hebben binnen onze BOVATIN… Gelukkig maar, want jullie borgen de branche voor de toekomst. In de vorige BOVATINfo schreef ik dat de crisis voorbij is. Dat is ook zo, maar de volgende meldt zich al aan: want, hoe kunnen we nu de werken bemensen en hoe gaan we het maken? Er is bijvoorbeeld in Noord-Holland,

12 november: BOVATIN afdeling Oost + Noord

waar mijn bedrijf is gevestigd, geen (goede) tegelzetter meer te krijgen. Aannemers kunnen het tegelwerk niet of met moeite onderbrengen. Ja, dat geldt natuurlijk vooral voor die bedrijven die al die jaren niet aan relatiebeheer hebben gedaan, die altijd gingen voor de laagste prijs… zo zie je maar, als je alleen maar voor ‘de laagste prijs’

7 september, 31 oktober, 14 december: Bestuur Aannemersfederatie

gaat, kom je ándere tijden tegen. Ofwel, we stappen in een nieuwe tijd, waarin we weer wat kunnen verdienen.

31 oktober: Algemene Ledenvergadering Aannemersfederatie

samen met het bestuur ook de lat voor de BOVATIN op het niveau te krijgen waar deze tijd – en u! - om vraagt. Ik

Maar alleen als we de lat voor kwaliteit op het juiste niveau weten te leggen. Hou daar rekening mee... Kortom: een prachtige uitdaging voor u als ondernemer en voor mij als voorzitter om samen met elkaar en heb er zin in.

De regiovergaderingen zijn openbaar. Bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar. Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december. Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl hello@studiouppercase.nl, tel. 06 54 74 48 96

Foto omslag: Imolaceramica - Cooperativa Ceramica D’imola S.c. - Kiko

Gerard Reus, voorzitter

Colofon

Ik wens u goede zaken, een fijne vakantie, een behouden terugkomst en straks weer met ambitie aan het werk!

26-30 september: CERSAIE - Bologna

WIJ HECHTEN WAARDE AAN EENVOUDIGE VERWERKING

augustus 2016

In deze editie 06 KOPSTUKKEN IN DE BOUW: president Confindustria Ceramica Vittorio Borelli: “BOVATIN en wij hebben een gezamenlijke missie!”

55 Column Suzanne den Dulk: ‘Schaarste…’ 57 Bostik official supplier van de Tour: “Voulez-vous coller avec moi?” Informatie voor de professional

13 Twee verhalen en een vervolg – ofwel, het gebeurt in Stolwijk! 1. Henry Baan: tegelzetter wordt veiligheidskundige 2. Tegelzetter met exoskeleton… Sci-Fi of gewoon High-Tech?

19 De showroom op je hoofd...

49 ‘Extreem tegelwerk’ bij Codex! 53 Schlüter-Systems viert 50-jarig bestaan

09 Mee naar CERSAIE? Uw hotelkamer is al betaald…! 1. …Wat is er dit jaar op CERSAIE te zien…? 2. Welke ‘Hollandse meester’ gaat op CERSAIE de strijd aan?

Nieuws uit de branche

nieuws en website

59 Moov: uitgebreide mogelijkheden voor interieurtoepassingen 61 Speciale acties RUBIMIX-9N en 9N Plus

61 Stabiel en verant woord tillen met de RUBI tilhulp! 63 Tegeltechniek Vakdag 2016

23 EUF-conferentie in Luzern: meer dan ‘praten en samenwerken’!

65 Historie: diepgrondering op waterbasis

29 BOVATIN Jaardag 2016: gezellig, dynamisch & nuttig!

69 Ik ben geen tegel zetter, maar…

67 SGAT-nieuws

71 Nieuws van de BOVATIN Verzekeringsdienst

35 Frank Cranenbroek (CUBO): “Tijd voor verandering!”

74 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden

37 De prognoses, de politiek en de afbouw: Wat zijn de keuzes voor de aannemer in tegelwerken? Thema’s & Toekomst 40 ‘Keramische reus’ Deutsche Steinzeug nu ook BOVATIN-geassocieerd! 46 Ontdekken, kennis maken en beleven op de NatuursteenVakdagen

Tekst & foto’s: Remus Aussen / Confindustria

KOPSTUKKEN IN DE BOUW Met de serie “Kopstukken in de bouw” laat BOVATINfo een aantal smaakmakers in de bouw aan het woord over de tegelbranche. Waar doen we het in hun ogen goed, waar liggen kansen? In vorige edities spraken we BNA-voorzitter Willem Hein Schenk, directeur BAM Utiliteitsbouw Henk Bol, Dura-Vermeer CEO Job Dura, BNI-voorzitter Peter Dautzenberg en anderen. Deze keer praten we met één van de absolute kopstukken uit de tegelbranche: Vittorio Borelli, historicus en politicoloog, CEO van Fincibec Spa (producent van de tegelmerken Monocibec, Century en Naxos), en vooral - sinds 2015 president van de Confindustria Ceramica, het samenwerkingsverband van Italiaanse tegelfabrikanten, dat met uitvoeringsorganisatie EDICER de grootste keramiekexpositie ter wereld organiseert: de CERSAIE in Bologna. En u bent uitgenodigd..

President Confindustria Ceramica Vittorio Borelli: “BOVATIN en wij hebben een gezamenlijke missie!”

naar de CERSAIE? Uw hotelkamer wordt u alvast gratis aangeboden. Vittorio Borelli, president van de Confindustria Ceramica en van CERSAIE legt uit waarom hij het belangrijk vindt dat de vakman de beurs bezoekt. En waarom hij de activiteiten van BOVATIN al een tijdje volgt.

BOVATIN heeft leden, geassocieerde leden en sinds kort een eerste ‘deelnemend partner’: de Confindustria Ceramica, een organisatie die hier eigenlijk altijd in één adem genoemd wordt met de CERSAIE in het Italiaanse Bologna. Waarom vindt die beurs plaats in Italië? De Confindustria is daar zelf vrij duidelijk over: “Italië is marktleider op het gebied van tegels. Alle technische, alle esthetische innovaties komen uit Italië, evenals alle nieuwe concepten. Ons aandeel op de wereldmarkt is groot, erg groot. In de meeste Europese landen zijn we marktleider. En het midden-hoge marktsegment bestáát uit Italiaanse tegels!” Maar ook de Italiaanse tegelindustrie begrijpt, véél beter dan tien jaar terug, de cruciale rol van de tegelzetter: met name sinds er zo veel nieuwe en specialistische technieken nodig zijn om al dat nieuws & moois vakkundig te verwerken. En dus ontstonden er ook, via de federatie van tegelbrancheverenigingen EUF (zie elders in dit blad) contacten tussen Confindustria en BOVATIN. Wat dus na de nodige gesprekken leidde tot dit ‘deelnemend partnerschap’. En nodigt de Confindustria u uit: komt u

Wat verwachten Confindustria Ceramica en Edicer, de organisator van Cersaie, precies van de relatie met BOVATIN? “We hebben een gezamenlijke missie: het vergroten van het aandeel tegels als wand- en vloerbekleding! En wij natuurlijk in het bijzonder, dat van de Italiaanse tegels. Uit onze cijfers blijkt dat ons marktaandeel in Nederland ruim boven de 20% is als het gaat om het aantal vierkante meters, en bijna het dubbele in waarde. Dat marktaandeel bereiken we niet louter door innovatie, topklasse producten of reclamecampagnes, maar ook en vooral dankzij de vakman-tegelzetter. Zonder goed opgeleide tegelzetters zou de tegel een onvoltooide object blijven ... zonder het werk van de ervaren tegelzetters worden tegels niet verkocht. Dus we willen investeren in onze relatie met BOVATIN, de organisatie waar men van oudsher de ervaren tegelzetter vindt!

augustus 2016

Welke actiepunten staan er dan op uw programma? Om onze tegels te promoten, willen we referentiebeelden aanreiken, ofwel goede voorbeelden laten zien van wat er voor prachtigs gemaakt kan worden met onze tegels! Wanneer mensen tevreden zijn met het resultaat van uw en ons vakwerk, dan hebben we een belangrijk deel van ons doel bereikt. De meerwaarde van tegels boven alle andere materialen zijn van belang. Ja, we moeten allemaal in staat zijn om al deze voordelen uit ons hoofd op te noemen ...! Bovatin is in Nederland de ‘spin in het web’ als het gaat om tegels. De samenwerking in de sector begint bij uzelf. En onze marktstrategie sluit daar prima op aan…!” ■

Er wordt gesproken over een gezamenlijk initiatief op de ‘Bouwbeurs 2017’ in Utrecht. Waarom is Confindustria geïnteresseerd in deelname aan zo’n evenement?! We willen samenwerken met Bovatin bij opleidingen; we willen ook graag Italiaanse tegels en mozaïek beschikbaar stellen voor jullie trainingen. Bovendien willen wij graag met u samenwerken bij het promoten van tegels in zowel de particuliere als de zakelijke markt. Ja, wij zijn dan wel trendsetters op het gebied van tegels... maar om ons marktaandeel in Nederland te vergroten, zullen we eerst moeten zorgen dat de Nederlandse inkopers, bestekschrijvers en architecten in contact te komen met onze producten. We denken dan ook nadrukkelijk na over een initiatief op de Bouwbeurs, immers de belangrijkste bouwtentoonstelling en -ontmoeting in Nederland. Die beurs, zo denken wij, zou best eens een goed platform voor het bereiken van onze doelen kunnen zijn” Wie zijn uw partners? Naast de importeurs en distributeurs zijn onze partners vooral de medewerkers van uw showrooms, de architecten die die showrooms bezoeken en die in contact komen met degenen die hen de mogelijkheden en voordelen van tegels en tegelwerk laten zien. Maar ook de inkopers en andere beslissers bij organisaties, bij bedrijven, bij woningcorporaties. En de aannemers die samenwerken met de keramiekbranche. We willen graag dichterbij zijn, met hen in contact komen, zodat we een belangrijk gemeenschappelijk doel kunnen bereiken… hoe meer Italiaanse tegels geïnstalleerd, hoe meer kwaliteit gerealiseerd.

Nieuwe collecties minimale inzet maximaal resultaat Mosa.

Mosa Scenes 3 kleurtonen met 3 verschillende texturen, in het flexibele formaat van 15 x 15 cm gemixt in 1 doosje. Hierdoor kunnen de tegels willekeurig en makkelijk verwerkt worden zonder patroon en het resultaat is altijd goed. Doordat er maar 1 doos nodig is, is snijverlies beperkt en het orderproces eenvoudig. Kortom: een efficiĂŤnte ĂŠn kosteneffectieve oplossing voor elke ruimte. Kijk op www.mosahome.nl voor nog meer nieuws of bezoek onze Flagship Store. Mosa Flagship Store Maastricht Meerssenerweg 358 6224 AL Maastricht 043 - 368 88 99 info@mosa.nl

augustus 2016

De CERSAIE vindt plaats van 26-30 september. U bent, met uw partner, van harte uitgenodigd om 27 tot en met 29 (dus drie dagen, twee nachten) de CERSAIE bij te wonen. Ook bent u vanzelfsprekend welkom op een speciale meeting met het bestuur van Confindustria. Uw vlucht is wel voor uw rekening. Graag even een mailtje naar bondsburo@ bovatin.nl dat u meegaat, dan wordt uw kamer gereserveerd! Wacht svp even met het boeken van uw vlucht totdat u onze bevestiging heeft ontvangen!

Mee naar CERSAIE? Uw hotelkamer is al betaald…!

…Wat is er dit jaar op CERSAIE te zien…? De grootformaat- en strokentegels, de dunne keramische tegels van meer dan manshoog formaat, imitaties en zelfs ‘verbeteringen’ van de natuur als het gaat om hout, beton en natuursteen is er – maar doordat de printen andere technieken tóch weer verbeterd zijn, is het altijd een sport om een tegel te spotten voor een redelijke of zelfs relatief lage prijs met een onverwacht hoge kwaliteit… En zo’n jaar wordt het. Daarnaast: het ‘midden van de markt’ blijft zich dan nog wel even met de terra-, grijze en andere natuurtinten bezighouden. Maar, nu vorig jaar het hogere segment de nodige tegels met allerlei drukke en onregelmatige patronen presenteerden,

kun je er natuurlijk de klok op gelijk zetten dat deze nu ook in het midden- en lagere segment verkrijgbaar zullen zijn. Wedden dat ook een merk als Agrob Buchthal op CERSAIE patroontegels presenteert…?

Onze kennis gaat verder dan een tegeltje

Bouwcenter weet hoe een tegelproject werkt en helpt jou het beste resultaat te behalen!  Ruim 2.500 tegels direct leverbaar

 A-merken lijmen en voegmiddelen

 55 tegelshowrooms en 86 vestigingen

 Kennisavonden voor tegelzetters

 Commissiegewijs aanleveren op locatie

 Partner van Bovatin

(tegels,lijm,voegmiddelen en profielen)  Tintgarantie bij aflevering en nalevering mogelijk

energie besparen met tegels

ontwerpen met tegels

gezond wonen met tegels

 Materialen zorgeloos bestellen op onze webshop: www.bouwcenter.nl

www.bouwcenter.nl

augustus 2016

en mozaïek. Dus zie je ook op deze beurs welke vaardigheden je zo snel mogelijk moet bijspijkeren! Sanitairontwerpers kunnen dus hun borst natmaken, de komende tijd: je ziet al dat de wasbak of het bad het steeds meer moet hebben van een sterk afwijkende vorm, kleur of textuur. Anders raken ze geïntegreerd in het tegelwerk. Waar blijft het eerste prefab en betegelde toilet? De eerste betegelde kraan? Gekheid natuurlijk, en ook niet al te praktisch. Maar áls het te zien is, dan heeft CERSAIE de primeur.

Integratie van sanitair en ondergrond Tegelwerk en sanitair ‘kruipt’ steeds dichter naar elkaar toe. Zagen we in 2015 (sinds de jaren ’70) weer de eerste betegelde wasbakken en keukenbladen (al doet het Nederlandse D-tile al jaren niets anders), ook deze trend zet door. En dat opent een duurzame maar bewerkelijke markt voor de tegelzetter: de kunststof douchebak is tot nader aankondiging vervangen door de inloopdouche, maar er verschijnen ook steeds meer prefab bankjes, plankjes en andere objecten die vakkundig tegelwerk vragen. En dat moet je nu als tegelzetter ook kunnen aanbrengen, in de vorm van rond tegelwerk

Welke ‘Hollandse meester’ gaat op CERSAIE de strijd aan? Nog maar een paar jaar geleden werd het ambacht niet eens gedemonstreerd op CERSAIE. We waren er behoorlijk kritisch over in dit blad. De laatste jaren vertoonden in ieder geval de jonge World Skills-winnaars hun kunsten op de bovenverdieping van de Bologna Fiera. En nu? We weten uit betrouwbare bron dat er dit jaar voor het eerst wedstrijden gehouden worden voor meester-tegelzetters. Durft u het aan? En gaat u naar CERSAIE? Laat ons, als u zich aanmeldt, meteen even weten of u mee wilt doen aan deze wedstrijd…! Want, al hanteren we de meestertitel niet, we zouden een goede kans maken…!Even dat mailtje naar bondsburo@bovatin.nl...! We vragen de spelregels en de opdracht op zodra ze bekend zijn!

Terrastegels snijden? In technisch opzicht is er ook het nodige te verwachten. Nu er steeds meer dikke terrastegels op de markt komen, heeft RUBI een snijder ontwikkeld die 2 centimeter dikke tegels kan snijden. De ‘verlengde woonkamer’ is definitief in de mode, dus er zal steeds meer vraag naar vakkundig aangelegde terrassen zijn. En naar tegels en ondergrondsystemen die tegen het Hollandse weer bestand zijn. ■ www.tcki.nl

Graniet - Hardsteen Kalksteen - Leisteen Travertin - Marmer Keramisch - Composiet Lichtgewicht beton

Tekst & foto’s: Remus Aussen

Het begon met een telefoontje van een tegelzetter die zich afvroeg of zijn studie een artikel waard was. Dan blijkt dat hij mogelijk tegen een wel erg interessant hulpmiddel voor de tegelbranche is aangelopen. En waar gebeurt dat allemaal? In een tegelzetbedrijf dat ook nog eens enorm geïnvesteerd heeft in een nieuw bedrijfspand. En Alfred de Bruin, die het bedrijf samen met zijn vader leidt, brengt de dilemma’s zeer helder in kaart waar het gaat om investeren, gezondheid en verantwoordelijkheid. Wat heb je dan? Dan heb je een verhaal. Of drie…! Want voor de volgende editie gaan we nog even terug om de nieuwe showroom te bekijken…! Want die is nu nog een beetje leeg…

Twee verhalen (en een vervolg) – ofwel, het gebeurt in Stolwijk!

1. Henry Baan:

tegelzetter wordt veiligheidskundige Het is duidelijk dat zowel tegelzetters als tegelzetbedrijven zich druk maken over hoe het vak op een gezonde manier uitgeoefend kan worden. Henry Baan van Tegelzetbedrijf De Bruin VOF uit Stolwijk is tegelzetter. En het tegelzettersvak hoeft niet voor het leven te zijn, weet hij: een carrière in het vak zelf is mogelijk, maar de ervaring als tegelzetter kun je ook op een andere manier benutten. Zo ziet hij zijn toekomst in ‘de veiligheid’, en is hij druk bezig zijn studie Middelbaar Veiligheidskundige én Middelbaar Arbeidshygiënist (MVKMAH) af te ronden. Hij deed onderzoek naar het effect van tilhulpmiddelen in zijn eigen branche. En – hij liep tegen een innovatie aan die nog wel eens belangrijk zou kunnen worden voor de tegelbranche. Zorgen Waar zijn scriptie over gaat mag duidelijk zijn: ‘Tilhulpmiddel: hulp of hinder’. Henry (rechts op de foto; links Alfred de Bruin) heeft onder andere een enquête uitgezet onder een groep tegelzetbedrijven. Wat wilde hij op tafel krijgen? Henry: “Er zijn de laatste jaren steeds meer hulpmiddelen op de markt gekomen om de fysieke belasting te verminderen maar in de branche gaat men nauwelijks over op andere werkmethoden. Dit alles maakt dat het de vraag is of het beroep tegelzetter volgens de huidige werkwijze vol te houden is tot het 67e levensjaar. En dat terwijl de tegels al groter en zwaarder worden.” In feite zijn het de werkgevers die hun medewerkers kunnen - en volgens de Arbowetgeving, zelfs MOETEN - verplichten om met een tilhulpmiddel te werken.

BOVATINFO

Uit Baan’s enquête bleek dat er nauwelijks bedrijven zijn die mechanische tilhulpmiddelen gebruiken. De werkgevers die wel een apparaat hebben aangeschaft, zijn volgens hem erg enthousiast. “Men geeft aan minder vermoeid te zijn en de werkproductie is, tegen de verwachting in, niet minder is geworden. Ook zijn de lichamelijke klachten beduidend verminderd. “ Ook zijn eigen ervaringen en die van zijn werkgever zijn zeer positief. “Ook wij waren minder vermoeid en de productie bleek gelijk te blijven. Op de lange termijn denk ik dat er meer efficiency mogelijk is. Je hebt bovendien geen extra pauze meer nodig om even uit te blazen van al dat getil!

De wet (uit: A-blad tegelzetten) (…)voor handmatig verwerken gelden de volgende maximum gewichten: - tegels: 6 kg - tegelpakketten: 18 kg - verpakkingseenheden voor lijm en mortel: 25 kg (…) Baan: “In de praktijk wordt er met zwaardere tegels en verpakkingseenheden gewerkt, omdat er met zijn tweeën getild kan worden. Maar wat doe je als je alleen werkt, of je collega is even van zijn plek?”

En nu…? Henry Baan heeft zijn scriptie af en kan binnenkort zijn diploma afhalen. Is hij tevreden? “Ik vind het belangrijk dat er ook wat met de uitkomsten van mijn onderzoek gebeurt. Mijn advies aan mijn werkgever, maar in feite aan de hele branche is dan ook: denk verder dan de korte termijn. Vergelijk de kosten van aanschaf van een tilhulpmiddel met de financiële voordelen die je hebt als je werknemers, door de vermindering van de fysieke belasting, minder vermoeid zijn, minder uitvallen en minder vaak langdurig ziek zijn (naarmate de leeftijd stijgt zijn tegelzetters niet vaker ziek, maar wel langer of zelfs zeer lang).” De helft van zijn wens is al uitgekomen. “Door mijn onderzoek is mijn werkgever meer bezig met de veiligheid op de werkvloer. Het bedrijf had, zoals heel veel bedrijven, nog niet de verplichte(!) Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E), maar inmiddels wel. Plus - hij is serieus aan het overwegen om een tilhulpmiddel aan te gaan schaffen. Overigens: ik heb een productinformatieblad gemaakt over de nu bestaande tilhulpmiddelen voor het aanbrengen van grootformaat tegels!” Vervolgvraag? Baan heeft overigens een vervolgvraag, en die zou wat hem betreft ook wel eens onderzocht mogen worden: “Mijn stelling: de

combinatie van toegenomen fysieke belasting en verhoogde werkdruk zorgt voor meer ongelukken op de bouw. Waarom? Het is logisch, die twee versterken elkaar. Het is ook mijn persoonlijke ervaring dat je gewoon minder scherp bent als je onder druk werkt, en ook nog eens (te) zwaar werk hebt gedaan. Maar het gaat om cijfers, en het is totaal zinloos om iets te onderzoeken als je niet met een goede en werkbare oplossing komt.” Een deel van deze vraag gaat Henry Baan zelf nog onderzoeken: wil weten wat er al aan cijfers bekend is over de relatie tussen vermoeidheid en ongelukken. Zodat daar vervolgens anderen (“ik wil eerst met mijn nieuwe specialisme aan het werk!”) een verdiepende studie kunnen opzetten naar de relatie tussen fysieke belasting en verhoogde werkdruk enerzijds en ongevallen op de bouw anderzijds. Henry Baan werkt vooralsnog als tegelzetter bij Tegelzetbedrijf De Bruin. En met plezier. “We gaan ‘m missen, Henry is een prima tegelzetter… Maar ik kan niet anders dan zijn carrièrewensen respecteren!”, reageert werkgever Alfred de Bruin sportief. ■

augustus 2016

2. Tegelzetter met exoskeleton…

Sci-Fi of gewoon High-Tech? Wie vroeger de science fictionserie Star Trek volgde, zag ongetwijfeld wel eens Borg of een ander buitenaards wezen rondlopen met een ‘exo-skeleton’: zeg maar een uitwendig mechanisch skelet, vaak voorzien van hulpmotoriek, dat de drager bovenmenselijke krachten gaf. Ook tijdens het BOVATIN-innovatieproject werd hier al in de werkgroep over gesproken. ‘Maar dat is toekomstmuziek’, vonden we toen. Echter – niet alleen bestaan zulke hulpmiddelen inmiddels al, ze worden ook verkocht. In de zorg bijvoorbeeld, waar verplegend personeel vaak zwaar werk heeft bij het tillen of helpen oprichten van patiënten. Tijdens zijn onderzoek liep Henry Baan (zie het vorige artikel) dan ook tegen de ‘Laevo’ aan: een hulpmiddel dat CE 93/42/EEG gecertificeerd is en voldoet aan alle kwaliteitseisen voor een medisch hulpmiddel. De Laevo mag dus ingezet worden bij mensen die rugklachten hebben of die verzuimen. Als til- en houdingshulp kan de Laevo bovendien ingezet worden bij mensen die nog géén klachten hebben, maar wel zwaar werk verrichten en dus een verhoogd risico hierop hebben. En, is het wat…? Voorgeschiedenis Aan tafel in de gloednieuwe keuken (daarover later meer) bij Tegelzetbedrijf De Bruin VOF wordt de machine besproken. Het toestel was ooit aangeraden door ergonomisch adviseur Annet Zwinkels Zwinkels: “In mijn werk gaat het altijd over gezond en efficiënt werken, energie hebben om in je werkomgeving optimaal te presteren. Daardoor krijg je zin in je volgende werkdag, waarbij je voorzien wordt van de juiste materialen. Gewoon praktisch, no no-nonsense. En zo kwamen hier tilhulpmiddelen… ter sprake. En toen bracht ik de Laevo ter sprake. En hebben we een eerste keer met het apparaat geëxperimenteerd. Maar, aangezien de tegelbranche toch een andere ergonomie heeft dan de verpleging, hebben we iemand van laevo voor dit vervolggesprek uitgenodigd.” De Laevo: ‘aantrekken als een jas!’ Laevo’s marketingmanager Duncan Treffers vertelt over de geschiedenis van Laevo. “Het begon in feite met zorgverzekeraar Achmea, die constateerde dat er erg veel verzuim was in de zorg. Verplegers tillen gewoon erg veel, en vaak veel meer dan gezond is. Dus vielen en vallen veel verplegers uit door klachten in de onderrug. Onze missie was dus: maak tillen ‘gewichtloos’!” En zo zag, na het nodige onderzoek en diverse testversies, in 2010 het eerste marktgeschikte prototype het levenslicht. “De Laevo is een borst- en rugsteun die je draagt en zo meeneemt van werkplek naar werkplek. Hij ondersteunt bukken en voorovergebogen werken in allerlei hoeken, terwijl je alle andere bewegingen ook gewoon kan blijven maken: lopen, knielen, zijwaarts roteren en reiken.”, vertelt Treffers. “We weten namelijk twee dingen: zo’n hulpmiddel moet je niet hinderen in je werk, en het moet supermakkelijk in gebruik zijn. Dus geen gedoe voordat je aan het

werk kunt! Dus is deze versie van Laevo we blijven natuurlijk doorontwikkelen! – echt aan te trekken als een jas. Ceintuur vast, borststuk dichtklikken en je kunt aan het werk!” Maar is het instrument sterk genoeg om de omstandigheden op de bouwplaats te trotseren? Duncan Treffers glimlacht. “Daar kan ik kort over zijn: alles kan kapot. Altijd. Maar aan dit apparaat kan eigenlijk niet zo veel stuk… Er zit geen motoriek in, geen batterijen. Eigenlijk alleen wat veermechanismen. Nou ja, in het ergste geval moeten daar wat stofkapjes op, maar eigenlijk… En je moet er niet met een vorkheftruck overheen rijden. Daarnaast: hij is door TNO getest en we kunnen garanderen dat hij 250.000 bukbewegingen meekan. In de praktijk gaat hij vermoedelijk zo’n om 500.000 maal bukken mee… Waar ligt de verantwoordelijkheid? Alfred de Bruin – samen met vader Piet, eigenaar van Tegelzetbedrijf De Bruin - heeft nog wat vraagpunten. “Weet je, als zo’n apparaat € 500,- per stuk zou kosten,

BOVATINFO

zit, maar ik heb – met enkele uitzonderingen - nog niet veel tegelzetters in loondienst gesproken, die, alleen al vanwege de zwaarte van hun beroep, bijvoorbeeld op de sportschool trainen om in conditie te blijven voor hun werk. En er heeft zeer zeker nog geen medewerker, en ook geen inhuurkracht, aan mij verteld dat hij zo’n Laevo wilde aanschaffen. Ofwel, de bal ligt in deze wel weer bij de werkgever/opdrachtgever…!” Advocaat van de duivel of niet, Intussen heeft Tegelzetbedrijf De Bruin wel een – wie kent hem nog? - T-Bo tegeltilmachine in huis. “Flinke investering, maar – ik kon hem voor een redelijke prijs overnemen. Nieuw is zo’n apparaat, compleet met compressor, gewoon erg duur…“, licht Alfred de Bruin zijn rol als werkgever toe. “Maar ik verdien ‘m wel terug, aangezien het de ruggen van mijzelf en mijn medewerkers behoorlijk ontlast als we grote vloeren met grootformaattegels maken. Plus – je maakt flink wat meer meters per persoon. Plus, ik geloof gewoon in goed werkgeverschap. Als werkgever hoor je nu eenmaal te investeren in je bedrijf en in je medewerkers, zowel als het gaat om opleiding als wanneer het gaat om gezondheid.”

dan kocht ik er zó zeven. Maar zeven maal de huidige prijs € 1.699,- - is voor een MKB-bedrijf gewoon een grote investering. Kan een verzekeraar – Schouten Zekerheid, de BOVATIN Verzekeringsdienst bijvoorbeeld – daar niet wat in betekenen? Is er verder, in het kader van ziektepreventie, via UWV niet iets mogelijk? Ik denk niet dat ik de enige ben die zulke vragen heeft, trouwens.” “Je hebt natuurlijk gelijk,”, vindt ook Duncan Treffers, “Maar maak eens een inschatting van wat één of meer langdurig zieke medewerkers met je bedrijfsresultaat doen… En iedere politicus en adviseur zal beamen dat voorkomen beter is dan genezen…” “En iedere medewerker en werkgever is het daar ook mee eens!”, stelt De Bruin vast. “Anderzijds: misschien voert het te ver voor ons onderwerp, maar – waar begint eigenlijk de verantwoordelijkheid van onze medewerkers? Ik heb – even sprekend als advocaat van de duivel – wel eens het idee dat we niet meer moe mogen worden, dan wel dat we niet meer van onze medewerkers mogen verlangen dat ze hard werken. Dat wij het als werkgevers het niet goed doen als blijkt dat onze medewerkers aan het eind van de dag moe zijn… Ik weet niet hoe het met jullie

De test! Maar nu: de test! Henry Baan en Alfred de Bruin laten zich, één voor één, in de demoversie van de Laevo hijsen. Opvallend is dat je het apparaat inderdaad aantrekt als een jas. Het af- en bijstellen valt ook erg mee: de heren zijn zeer verschillend gebouwd, en toch ‘werkt’ hij. “Voor optimaal gebruik zou je de harde onderdelen, de twee stangen aan de zijkant, op maat moeten laten maken. Verder is het apparaat standaard, en de kosten van die twee stangen vallen wel mee (€ 99,-, inlcusief aanmeten, red.). Dus, als een nieuwe medewerker een Laevo overneemt voor permanent gebruik, dan is het apparaat aan te passen,” legt Treffers uit. “Springt even iemand bij, en heeft die ongeveer dezelfde bouw als de oorspronkelijke gebruiker, dan kun je best zijn Laevo lenen… Al moet je natuurlijk wel wennen.

augustus 2016

Het is anders werken, dus ga er niet meteen een hele werkweek tegenaan!” “Krijg je niet de neiging om voortaan gewoon zwaarder te tillen?” Informeert De Bruin. “Rijd jij met een valhelm harder dan zonder?”, vraagt Duncan Treffers op zijn beurt. “In de praktijk til je wat je rug betreft 40% lichter. Je buikspieren blijven, en daar is niks mis mee, normaal belast. Kun je dan zwaarder tillen? Ja. Moet je het doen? Nee, want dan helpt het apparaat je niet bij het in stand houden van je gezondheid. Daarom verzorgen we, na een werkplaatsanalyse per beroepsgroep, ook trainingen. Ook schrijver dezes – die ook weer een andere bouw heeft dan beide heren, kon het niet laten (‘Ik durf het bijna niet te vragen, maar…’) heeft zich het apparaat aangegord. En inderdaad, precies in de houding waar tillen het meest belast, helpt het ‘harnas’. Op een natuurlijke manier, want de Laevo neemt het werk niet over: feitelijk til je met de kracht die je in de gasveren hebt overgedragen toen je je voorover boog. Draaien, lopen, omkijken: alle bewegingen kun je probleemloos uitvoeren. En vooral: het apparaat hindert niet. Al heb ik er natuurlijk geen dag tegelzetwerk mee gedaan. Eerste indruk is echter bijzonder goed. “De apparaten worden wel per beroepsgroep gebouwd. Om er maar één te noemen: Chirurgen ervaren de meeste belasting als ze tussen 0 – 20% voorover staan. Voor jullie is dat tussen 20 – 60%. Dus die zijn niet onderling uitwisselbaar. Kortom… Is de Laevo een aanrader voor de tegelbranche? Duidelijk is dat het apparaat je rug flink ontlast. ‘Aantrekken en niet meer aan denken’ is prima mogelijk. Maar vooraf goed aanmeten is handig, en (bijvoorbeeld in mijn geval) ook echt wel nodig; de beenkappen werkten, maar niet ideaal. Als een medewerker vertrekt die het apparaat aangemeten heeft gekregen, is het ofwel zonder aanpassingen, ofwel met een eenvoudige aanpassing á ca. € 100,weer bruikbaar voor zijn opvolger. Het gevoel is goed. Als ik til, til ik minder. Wat dat betekent voor slijtage op lange termijn? Daar zou natuurlijk een specialist

iets van kunnen vinden, maar, de Laevo bestaat nog niet zo lang. Er zijn dus ook nog geen officiële rapporten over gezondheidsresultaten voor de langere termijn. Al zou een – weliswaar kostbaar - onderzoek door bijvoorbeeld het AMC of het Nederlands Centrum voor beroepsziekten meer duidelijkheid kunnen bieden. Op basis van gezond verstand zeg ik (maar eigenlijk past deze opmerking beter in mijn column achter in het blad ‘ik ben geen tegelzetter’…): “Als je het gevoel hebt dat je minder tilt, het lijkt alsof je minder tilt, en het ziet er uit alsof je minder tilt, dan til je waarschijnlijk minder.” Wel moet je natuurlijk oppassen dat je nu niet ook die nóg zwaardere tegel of zak in je eentje gaat sjouwen… Dat het kan, wil niet zeggen dat het gezond is. De prijs? Best een flink aantal paar meters tegelwerk... Maar als je er in belangrijke mate aan bij kunt dragen dat een medewerker van jou zijn rug langer heel houdt, en dus niet in de WIA terechtkomt? Wat als jou medewerkers nu allemaal rond de 40 zijn, du al zo’n 25 jaar tegelzetter, en je kijkt 10, 15 jaar vooruit? Zoals bekend: een zieke medewerker kan wel eens het verschil zijn tussen een jaar met winst of een jaar met verlies afsluiten. Feit is – iedere ondernemer (of zelfstandig ondernemer) is verantwoordelijk voor zijn eigen horizon, en de ene situatie is de andere niet. Veel wijsheid gewenst! ■ www.debruintegels.nl

Subsidiemogelijkheden Navraag bij de Aannemersfederatie leert dat er een ESF-regeling ‘duurzame inzetbaarheid sectoren’ bestaat: “De subsidie moet door het opleidings- en ontwikkelingsfonds van de bouw worden aangevraagd en is met name gericht op het bevorderen van duurzame inzetbaarheid door inschakeling van een externe deskundige(n) die bedrijven moet begeleiden om activiteiten voor werknemers te ontwikkelen die zich toespitsen op veilig en gezond werken. Openstelling voor subsidie 2017 zal naar verwachting dit najaar zijn. www.agentschapszw.nl/subsidies-en-regelingen/duurzame-inzetbaarheid-esf-2014-2020. Daarnaast heeft staatssecretaris Kleinsma met Europese financiering een fonds opgericht voor bedrijven om hun werknemers langer gezond en inzetbaar te houden. Bedrijven en instellingen konden zich aanmelden met ideeën om hun werknemers gezonder en gelukkiger te maken en houden. Ze kunnen bijvoorbeeld personeel stimuleren te sporten, cursussen opzetten om vakkennis op peil te houden of manieren verzinnen om werkstress te verminderen. Aanvragen konden van vanaf 19 oktober tot 13 november 2015 melden. In 2014 is de subsidie verstrekt aan 2000 bedrijven voor projecten in 2015. Wellicht kunnen ook dit najaar bedrijven zich weer melden om subsidie voor 2017 aan te vragen. Houd dus www.ondernemenmetpersoneel.nl/administreren/ziekteverzuim/375-subsidie-voor-duurzaam-inzetbaar-personeel.html in de gaten!” WORDT VERVOLGD – de vraag is ook uitgezet bij het subsidiebureau dat in opdracht van de Aannemersfederatie (en dus van BOVATIN) werkt. Leuk waar een interview goed voor kan zijn…

: knippen, en plakken van alle vooraanstaande merken : wijzigingen zonder opnieuw te tekenen

: binnen 1 minuut : fotorealistisch beeld : artistieke presentatie : markertekening : panoramaview

: rechtstreeks printen stuk of bestel lijsten : rechtstreeks exporteren naar ERP systemen

-Een makkelijk ontwerppakket voor een eerlijke prijs -Onderscheidend t.o.v. uw concurrentie -Perfecte presentaties in diverse stijlen -Badkamer ontwerp voor uw eigen website

website: PaletteCAD.nl mail: info@palettecad.nl tel: +31 (0)45 565 07 20

augustus 2016

In een showroom kun je je klant door middel van enkele showopstellingen meer laten zien dan met uitsluitend losse tegels. Maar om met een tekening je klant écht al in de ban van jouw ontwerp te brengen is lastig. Sinds de digitale revolutie met allerlei mogelijkheden kwam om je klant zijn toekomstige bad- of woonkamer op een levensgroot beeldscherm te laten bekijken, is dat echter een stuk eenvoudiger geworden. Later was er ook de mogelijkheid om hem of haar het ontwerp nog eens rustig thuis op zijn/haar computer, tablet of telefoon te laten bekijken… Maar realistischer was de illusie niet te maken. Tot dit moment…! Liliana Colen van PaletteCAD legt uit dat er nu écht de mogelijkheid is om jouw klant door zijn nieuwe bad- of woonkamer te laten rond kijken…

De showroom op je hoofd…!

De complete 3D-ervaring “We konden al heel veel met onze software. Hoe werkt het: je voert de maten van de ruimte die je gaat afwerken in PaletteCAD in, en je hebt de ruimte. Kies eventueel je bad, wastafel, zelfs je favoriete kranen, en je kunt starten met het tegelwerk. Zowat alle merken, kleuren en typen staan in onze database! Voer je legpatroon in, de afwerking, eventueel je accessoires , en je klant kan op een levensgroot scherm of op IPad de nieuwe badkamer bekijken. Je kon al met de gratis PaletteMOVE-App, op je telefoon of tablet, rondkijken in je nieuwe badkamer!”

Maar er moest meer mogelijk zijn… Dus haalde PaletteCAD een techniek van stal die eigenlijk al zo oud is als de fotografie zelf: de stereoscopie. Ken je ze nog, de Viewmaster, en, nog ouder, de stereoscoop (zie foto, met links de VR-bril met telefoon)? “PaletteCAD ging een stapje verder, en combineerde de techniek met de mobiele telefoon. Het resultaat: in een bril van net 25,- kun je vrijwel iedere smartphone plaatsen, en als je PaletteMOVE opstart en het ‘bril’-icoontje

aantikt, dan kan je klant écht zijn nieuwe badkamer beleven...!” Test! Dat moest ik natuurlijk zien. Dus ik installeer PaletteMOVE. Rechts op de menubalk staat het brilletje, en dat klik ik aan. Er verschijnt een beeld dat ik ken van de oude stereokijkers: twee op het oog identieke foto’s, maar dan meebewegend met mijn bewegingen. Ik schuif mijn smartphone in de lade van de bril

| SCHÖNOX Q-familie

»U wilt een tegellijm, die 100 % bij u past?«

MIX

VARIABLE

100 %

»Wij ook.«

P E RFO

Bouwfysikalisch getest – voor alle toepassingen veilig!

| www.schoenox.nl |

NIEUW

augustus 2016

en zet hem op. Met de bril op sta ik inderdaad in een andere wereld…! Achter me zit één of ander manneke, dat verder niets doet. Maar hoe ga ik nou naar één van die badkamers die in de etalage te zien zijn? Ik richt mijn blik op één van de demo-plaatjes die aan de muur van de ‘wachtkamer’ hangen, en, aangezien het centreerpuntje in het midden van mijn blik even op een tekening blijft hangen, start er een zandlopertje. En een paar seconden later sta ik in een badkamer! Ik draai me eens om, loop wat rond… een betere indruk van wat een combinatie van tegels in je kamer doet kun je niet krijgen.

Dus nu…? Voor wie PaletteCAD al gebruikt is het eenvoudig: bestel bij bijvoorbeeld Bol.com zo’n bril (we hebben het over de ‘i12 VR Pro virtual reality glasses’, installeer de App op een telefoon, en laat je klant door middel van jouw bril jouw ontwerp in de virtuele wereld van zijn nieuwe (bad)kamer kijken… En anders?

Al is PaletteMOVE natuurlijk geen videogame. Je kunt niets uit een la pakken, je kunt niet om de tafel of het bad heen lopen; je hebt een vaste positie in het zwembad, de kamer, badkamer of keuken. En er verschijnen ook geen monsters. Wat maar goed is ook, want je moet jezelf bedwingen om niet door het huis te gaan wandelen, wat namelijk onherroepelijk zou betekenen dat je je nek breekt over de tafel of stoel die in de ‘echte’ wereld nog steeds in jouw woonkamer staat… “Neem contact met ons op, en we spreken af voor een demonstratie!”, aldus Colen. En kun je echt niet wachten, installeer dan gewoon de App en bestel zo’n bril… je kunt ‘m ook voor ‘gewone’ VR-spelletjes en films gebruiken… ■ www.PaletteCAD.nl

Weber is een merk van:

www.weberbeamix.nl

Tekst & foto’s: Remus Aussen / EUF

In een tijd dat rijmwoorden als Grexit, Brexit en zelfs Nexit in ‘Brussel’ zo ongeveer de officiële agenda’s van de vergaderingen overschaduwen, is het logisch om ook kritisch te kijken naar onze eigen overlegstructuur: de EUF, de federatie van Europese brancheorganisatie van tegelzetters. De vraag die altijd gesteld hoort te worden: wat hebben BOVATIN-leden er aan dat BOVATIN tijd en energie in deze overlegstructuur steekt? ‘We zijn er weer bij, en dat is prima’ gaat misschien wel altijd op voor een internationaal voetbaltoernooi (zeker nu we er niet bij zijn…), maar niet altijd voor een deels technische, deels zakelijke en deels regelgevende federatie. De vergadering van de EUF in Luzern in mei van dit jaar was er één die nogal wat veranderingen met zich meebracht. En dat was ook prima.

EUF-conferentie in Luzern: meer dan ‘praten en samenwerken’!

En óf u er wat van gemerkt hebt… Scheidend voorzitter Jacques Vinet (Frankrijk) keek terug op een zestal jaren waarin de EUF als belangrijk punt op zijn conto mag schrijven dat in Europa, en eigenlijk wereldwijd, de fabrikanten van tegels ervan doordrongen zijn geraakt dat tegels een halfproduct zijn. En dat dus bij ontwerp en fabricage van de vele nieuwe grootformaten terdege rekening gehouden dient te worden met de verwerker, onder wiens handen de tegels immers pas een mooie en sterke wandof vloerbedekking worden. Open deur? Nee. Twee voorbeelden, terug te vinden in oude BOVATINfo’s: • Toen de eerste grootformaat dunplaattegels op de markt kwamen, kreeg Peter Goegebeur (België), na een vraag aan de fabrikant hoe je die platen diende te verwerken, als antwoord ‘Ja zeg, wie is hier nou de tegelzetter…?’. Waarmee duidelijk was dat die tegelzetter het maar uit moest zoeken. • Toen BOVATINfo voor het eerst verslag deed van de Italiaanse tegelbeurs CERSAIE, viel het op dat – zeker gezien de enorme omvang van de beurs - er nergens een demonstratie van nieuwe technieken te zien was. We waren er kritisch over, en een en ander is ook in de EUF besproken. Sindsdien zijn er demonstraties van diverse fabrikanten, en ook zijn er conventies van leerling-tegelzetters en hun worldskillskampioenen. En – zie verderop in dit artikel - er komt meer. Vinet: “Niet alleen hebben we een aantal nieuwe landen binnen de EUF mogen begroeten, en heeft Italië nu EINDELIJK een actieve brancheorganisatie onder de naam Assoposa. Maar als ik kijk naar het belangrijke werk van onder andere onze technische commissie, dan denk ik dat we ook daar veel bereikt hebben en moeten blijven bereiken. Immers – wij voeden de fabrikanten met onze kennis, want alleen dan kunnen zij hun tegels fabriceren op een manier die in ieder land, met bijvoorbeeld ieder een eigen weertype en een eigen ondergrondentraditie, door de tegelzetter goed verwerkt kunnen worden!” Eerlijk is eerlijk: het werk van deze commissie (met daarin onder andere BOVATIN technisch adviseur Ton Borrenbergs) verricht marathonloperswerk, zeker waar het gaat om normeringen en verwerkingsvoorschriften. Merkt u, of merken uw medewerkers daar wat van? Beslist. Zonder het werk van de Technische Commissie was u de afgelopen decennia, kort door de bocht, geconfronteerd met aanmerkelijk minder vlakke, maat-

vaste tegels en meer onvlakke en onbruikbare ondergronden. En had u geen normen waarmee u met recht kon aangeven waarom u met bepaalde tegels of ondergronden niet aan de slag kon of – misschien nog wel belangrijker – dat een werk dat u gemaakt had, wel degelijk aan de voorschriften voldeed. Kortom – wat BOVATIN in Europees verband bijdraagt en ‘terughaalt’, is geen werk met een ‘sexy’ resultaat, maar van groot belang voor het werk van iedere tegelzetter, zeker in deze tijd van talloze nieuwe tegelformaten tegeltypes en andere innovaties! Nieuw voorzittersduo: Bob Howard voorzitter, Gerard Reus vice-voorzitter! Natuurlijk werd de heer Vinet met applaus uitgeluid. Maar het nieuwe voorzitterskoppel, met de voorzitter van de TTA (GrootBrittanië), Bob Howard, als voorzitter en – jawel! - BOVATIN-voorzitter Gerard Reus in de rol van vice-voorzitter, willen toch wel een behoorlijke koersverschuiving. Bob Howard: “Ik denk dat de afstand tussen onze EUF en de tegelzetter veel te groot is. De meerderheid van de vaklieden kennen ons niet, en je zou je af kunnen

BOVATINFO

Ook Gerard Reus begint ambitieus aan zijn eerste ‘Europese’ nevenfunctie. “We zijn met BOVATIN goed op weg, en van een aantal zaken kunnen collega-organisaties zeker leren. En ook in de EUF zie ik wel een paar zaken waar ik met mijn gebruikelijke ongeduld een stempel op zou willen drukken… Maar ik zie ook dat in andere landen het percentage leden van de brancheorganisatie veel hoger is, en dat je een vergelijking kunt maken tussen de verdiende meterprijs, bedrijfswinsten, dat percentage leden en de mate waarin diploma’s en certificaten een verplichting zijn… Daarnaast heb ik natuurlijk een speciale belangstelling voor de technische commissie. We kunnen veel meer invloed op de regelgeving hebben dan tot nu toe. Waarom ik dat belangrijk vind? Schades ontstaan door fouten van verwerkers, maar ook door producten die verkocht worden voor toepassingen waar ze niet geschikt voor zijn. Kunt u zich nog herinneren dat zelfs 3 mm

vragen, waarom zouden ze ook? En ook wij moeten een goed beeld hebben van de problemen die ze tegenkomen, en met de oplossingen waar zij-of wij! - verzinnen. Dit mag zeker ook worden gezien als een voordeel voor fabrikanten, vooral voor fabrikanten van buiten Europa. Tegelzetters worden nu regelmatig geconfronteerd met problemen die we als EUF kunnen helpen voorkomen, met de gebundelde kennis van al onze brancheorganisaties !’ “Wat wil ik? Ik wil dat de EUF de doelstellingen behaalt die de raad van bestuur (de voorzitters van de Europese brancheorganisaties, red.) overeengekomen is tijdens onze Conventie 2015 in Milaan! We moeten reageren op de verzoeken van onze leden en doen wat we afgesproken hebben in plaats van alleen alles te bespreken en daarvan dan een positief verslag uit te brengen aan onze organisaties… Ik denk dat de communicatie over- en marketing van het werk van de EUF beter kan, en daarom kijk er ook naar uit om samen te werken met BOVATIN’s voorzitter Gerard Reus, als vice-voorzitter: inderdaad, we hebben meer meters tegels te verkopen, en de voordelen van tegels boven andere wand- en vloerbedekking te promoten. We willen we ook ons vak onder jongeren promoten. En we willen dat de tegelzetters in staat zijn om te werken met de moderne tegels, ondergronden, gereedschappen en lijmsystemen die worden bedacht met de tegelzetter en zijn werk in het achterhoofd! Eerste actie? Een moderne website, waar lidorganisaties en de industrie kunnen zien wat we doen. Waar lidorganisaties de successen en problemen van de EUF kunnen delen. En waarmee we aan onze fabrikanten, wetgevers en anderen kunnen laten zien wat we zijn: een speler waar je binnen de tegel-industrie rekening mee hebt te houden, maar met wie je extra kennis en kunde kunt verwerven. Kijk maar naar www.eufgs.com, en doe dat opnieuw doen over pakweg een jaar!”

dikke dunplaattegels voor vloeren werden aanbevolen? En, nog wat actueler – levelingsystemen, die de oplossingen zouden zijn voor kromme tegels, onvlakke vloeren en wat al niet meer? Ja, levelingsystemen zijn een zeer welkome aanvulling voor ons werk. Ik heb er zelf mee gewerkt, en ik vind het een fantastisch hulpmiddel. Maar ze zijn geen medicijn voor alle kwalen…! We willen, samen met onze technische commissie, eens een gedegen onderzoek naar de kwaliteit van die systemen. En ik heb van Peter Goegebeur (voorzitter van de Technische Commissie en van brancheorganisatie FECAMO, België) begrepen dat de WTCB (het Belgische onderzoeksinstituut, zie BOVATINfo 2015-3) nog dit jaar een vergelijkend warenonderzoek gaat doen onder wat er op de markt is: wat werkt, wat werkt minder, en vooral – aan welke kwaliteiten moeten levelingsystemen voldoen, zijn er verbeterpunten? Prima dat het nu al in België gebeurt, dan kunnen onze instituten of de onderzoeksinstituten in andere landen weer andere onderzoeken verrichten! Plus – dit Belgische onderzoek mag ook in ons blad gepubliceerd worden…! Zo levert ons EUF-lidmaatschap geld op. Ja, zo Hollands zit ik er toch ook wel in…!” Graziano Sezzi (Confindustria Ceramica): “BOVATIN is de ‘spin in het web…!” Er wordt al langer met vertegenwoordigers van de federatie van Italiaanse tegelfabrikanten, de Confindustria Ceramica, gesproken over een intensievere samenwerking. Onlangs mondde dit al uit in een ‘participative partnership’ van beide organisaties, en na een ‘ontbijtoverleg’ in Luzern werd ook duidelijk wat zo’n samenwerking kan betekenen… In 2015 had BOVATIN een stand op de Bouwbeurs, mede vanwege de diverse innovatieve

augustus 2016

producten uit het BOVATIN IPC-project dat toen net afgerond was. En BOVATIN wil ook in 2017 een actieve rol spelen op de Bouwbeurs; nu echter niet met een stand, maar met een serie korte ‘pop-up conferenties’. Gewoon op de beursvloer, met een kennisquiz, ledenwerving, promotie van de voordelen van tegels en meer. En - de heer Graziano Sezzi heeft als marketing manager van de Confindustria Ceramica toegezegd dat hij een belangrijk deel van de kosten hiervan voor zijn rekening wil nemen. IS DIT NNOG ACTUEEL?Zodat BOVATIN op een ludieke manier tegels, het belang en het werk van een brancheorganisatie, esthetiek, goed gereedschap, vakkundige verwerking en goede lijmsystemen onder de aandacht kan brengen. Ook al omdat Engbert Broekman (RUBI) BOVATIN heeft uitgenodigd om deze pop-up conferentie vanaf zijn stand, richting het ZZP-plein te laten plaatsvinden… En de Bouwbeursorganisatie nu al enthousiast is. U hoort er spoedig meer over…!

…De markt ligt voor ons klaar…! De heer Sezzi was niet geheel toevallig in Luzern: hij presenteert jaarlijks de marktontwikkelingen bij de vergaderingen van de EUF. En die ontwikkelingen zijn er… “Wanneer we de door de slechte marktomstandigheden in Italië, Griekenland en Spanje teruggelopen verkoopcijfers daar buiten beschouwing laten, is de markt in Europa flink gegroeid. En in Nederland is, na Groot Brittannië, de grootste inhaalslag aan het plaatsvinden: nam het aantal geplaatste vierkante meters van 2014 naar 2015 al toe van 23,4 naar 25,6 miljoen m2, in het eerste kwartaal van 2016 is er al weer een groei van 15% geboekt! En bovendien: de gemiddelde prijs per meter ligt na deze drie maanden al 12% hoger dan vorig jaar!” Wat natuurlijk ook een verbetering van de meterprijs voor het leggen rechtvaardigt… “Het marktaandeel tegels ten opzichte van andere vormen van vloerafwerking biedt ook nog steeds kansen: in Nederland is het afgelopen jaar 27% van het aantal

meters vloeroppervlak afgewerkt met tegels, op de voet gevolgd door een licht afnemend marktaandeel laminaat, vloerbedekking en zeil/linoleum/gietvloeren.” Ofwel – met enige marketingaandacht is er bij onze consumenten en professionele inkopers/ adviseurs nog wel het nodige te bereiken…! Wel veel presentaties… Geen congres zonder presentaties. Maar het aantal presentaties tijdens dit congres lag wel wat hoog. Jammer, want de sprekers hadden zich goed voorbereid en de informatie was van niveau. Echter, door tijdgebrek kon EUF-secretaris Werner Altmayer zijn eigen project: ‘de tegelzetter van 2025’ niet meer presenteren… Hieronder een (te) korte samenvatting van enkele ontwikkelingen bij met name gastheer Zwitserland en enkele Duitse organisaties.

BOVATINFO

Silvio Boschian, van de Zwitserse brancheorganisatie SPV heette het gezelschap welkom in het landelijke(!) trainingscentrum voor tegelzetters in Dagmersellen. De diverse landelijke voorzitters waren positief over zijn toelichting op het ‘meestertegelzetterschap’ (bereikbaar voor tegelzetters van 30+, na 500 lesuren bovenop ons niveau 3 en een examen) en een tweejaarlijkse verplichte certificering voor IEDERE tegelzetter. In vrijwel alle landen geldt namelijk een zekere vorm van vestigingsverplichting, waarmee Nederland zich in de EU-markt toch een beetje als het Wilde Westen van de tegelbranche manifesteert: niet dat ‘we’ er een voorstander van zijn dat eenieder met een KvK-nummer zich hier maar tegelzetter mag noemen, maar – het is toch maar wel mooi zo. Boschian gaat overigens verder: hij werkt met zijn organisatie (waar dus alle tegelzetbedrijven lid van zijn) aan een tool voor showroommedewerkers, zodat men daar na een korte training in ieder geval de juiste adviezen kan geven. Tip voor Nederland, we volgen de ontwikkeling! Martin Lottmann (Wedi) liet vervolgens de nieuwste ontwikkelingen in de Wedi-bouwpanelen zien: ronde, zelf aan te passen vormen, die wel weer een beroep doen op de kunde en het inzicht van de tegelzetter. “De consument wil geen standaardproducten en badkamers uit de folder meer; hij wil zelf vorm en omvang kunnen bepalen. En hij kan dat ook beter, omdat hij zich op internet al terdege op zijn wensen heeft kunnen inlezen. Dat heeft een belangrijk gevolg: de tegelzetter/showroommedewerker zal zijn adviesvaardigheden op peil hebben te brengen om een voor die klant een waardevolle gesprekspartner te kunnen zijn. Enonvermijdelijk- de tegelzetter zal eerder om zijn inbreng gevraagd worden tijdens het bouwproces. Zijn kennis van maatwerk wordt zelfs belangrijke input voor de architect… Zo kan de tegelzetter met maatwerk en speciale oplossingen, met ons materiaal, omzet genereren!” Toni Brigadir (ViSoft) liet zien hoe de inmiddels bekende ontwerpen presentatiesoftware van dit merk nu niet alleen op een telefoon werkt - dat doet de presentatiesoftware van de meeste merken nu namelijk wel – maar hoe je met behulp van

een insteekbril van een paar tientjes nu ook ‘echt’ in je virtuele badkamer kunt rondlopen – zolang je maar niet over tafels en stoelen struikelt, want die zie je niet meer…

Dr. Erich Noting, (Institute Burgwedel) had eigenlijk een beetje pech. Zijn doorwrochte presentatie – waar dus enige extra aandacht nodig was - kwam pas na de geplande eindtijd van de conferentie en viel dus, zoals de Engelsen dat zeggen, in de ‘graveyard shift’… En dat was jammer, want niet alleen had hij een aantal interessante gedachten over ‘misvattingen in de meettechniek’ zoals die eigenlijk al jarenlang worden toegepast, maar hij gaf ook een toelichting op hoe wetenschap aan de basis staat van de diverse NEN-normen. Wie nog eens de kwaliteit van de publicaties van dit instituut wil bekijken: zoek op www.issuu. com/bovatin, editie 2012-4, het vertaalde artikel over de werking van de Buttering-floating techniek in de praktijk eens op…

augustus 2016

De toekomst? Kersverse voorzitter Bob Howard en vice-voorzitter Gerard Reus kijken alvast vooruit. “We willen meer interactie tijdens de congressen. Alleen tijdens koffie was er de mogelijkheid om vragen te stellen, en er was gewoon niet genoeg tijd om dieper in te gaan op wat echt interessant, zoals hoe om te gaan met de landen waar zomaar iedereen zichzelf tegelzetter mag noemen…

(Nederland bijvoorbeeld, red.)! Of hoe showroommedewerkers op een slimmere manier bij ons werk en bij het selectieproces van de klant kunnen worden betrokken. Je hoort een heleboel dingen, maar wat je wilt is praktische oplossingen creëren! Ja, het EUF-kantoor gaat wat druk ervaren als we eenmaal begonnen zijn... “, lachen beide heren.

Kampioen en reisgenoten gezocht! Wie in ieder geval de interactieve lijn van het nieuwe voorzittersduo onderschrijft, is Confindustria’s Graziano Sezzi: “Ik nodig jullie leden uit om de CERSAIE te bezoeken! De uitnodiging volgt (zie elders in dit blad, red.), en wij dragen zorg voor het hotel. En – we willen dit jaar niet alleen de jeugdkampioenen op de beurs, maar we willen ook een wedstrijd organiseren voor jullie meestertegelzetters. Dus als jullie iemand afvaardigen…” Ofwel – ook vanuit BOVATIN stellen wij u graag deze twee vragen! Gaat u mee, van dinsdag 27 september tot en met donderdag 29 september? En wie is onze kampioen? Graag een mailtje naar bondsburo@bovatin.nl! ■ www.eufgs.com

Waarna EUF-nestor Werner Altmayer, het Luzernse (landelijke!) opleidingsinstituut en de Zwitserse gastorganisatie natuurlijk geprezen werden voor hun inzet bij de organisatie van het evenement. En met een beetje geluk is er inmiddels al wat over het evenement op de EUF-site te vinden…

! W ARDEX X 90 OUTDOOR U E NI MICROTEC3 flexlijm

Voor alle weersomstandigheden!

Tekst & foto’s: Remus Aussen

Uit enquêtes en gesprekken bleek dat veel leden naar de Jaardag/Jaarvergadering komen voor de gesprekken, de relaties en om nieuws te horen. Maar – de druk van ‘de moderne tijd’ zorgt er ook voor dat veel leden ervoor kiezen om toch de showroom open te houden, door te werken of de dag aan het gezin te wijden. “Maar ik ben blij dat toch zó veel leden op onze uitnodiging zijn ingegaan: een groter aantal dan vorig jaar!”, begint voorzitter Gerard Reus zijn jaarrede. Op het programma: de VLK-training, de begroting en – een bestuursverkiezing.

BOVATIN Jaardag 2016:

gezellig, dynamisch & nuttig!

Gerard Reus en Chris van Herpen: herbenoemd! Secretaris Chris van Herpen en voorzitter Gerard Reus worden bij acclamatie voor nóg eens drie jaar benoemd “We hebben elkaar in het DB beloofd dat, als we wederom uw vertrouwen krijgen, we bijtekenen voor de volle drie jaar,” bedankt Gerard Reus de aanwezigen voor het in het bestuur gestelde vertrouwen. Maar ik vraag u daarbij toch wel even een extra applaus voor Chris, want die is de laatste jaren echt een drijvende kracht geweest, ook in moeilijke tijden!” Het applaus was luid en enthousiast, en de secretaris nam het met een mengeling van dankbaarheid en ‘dat hoeft toch niet allemaal’ in ontvangst.

“Er is nog veel werk te doen,”, vervolgde de kersvers herbenoemde voorzitter. “Het afgelopen jaar hebben we veel werk gestoken in de opleidingen, nascholing en – middels het project ‘Kracht in Ambacht’ – aan de werving van nieuwe leerlingen. BOVATIN is ook lid geworden van het Platform Bouwen, Wonen en Interieur: we willen namelijk een keuzedeel tegelzetten in het VMBO! In de praktijk is er namelijk voor VMBO-leerlingen nauwelijks een kennismaking met tegelzetten, dus kiest men er ook niet voor als beroep! Al blijven voldoende en goede leerbedrijven – en sinds kort ook de OZP-er – een belangrijke succesfactor voor de instroom.” Er is een bijna gegarandeerde werkgelegenheid is voor vakbekwame tegelzetters, zeker met de Wet Kwaliteitsborging in het vooruitzicht: “Aannemers krijgen immers de plicht om hun consument te informeren hoe

zij zijn voor risico’s bij faillissement en voor gebreken tijdens de bouw en na oplevering! (…) En ook de hoofdaannemer zal, daartoe gedwongen door zijn verzekeraar, meer gaan toezien op waarborging van de kwaliteit van de uitgevoerde werkzaamheden en het beperken van het risico van faillissement.” De kwaliteit moet bovendien gewaarborgd worden; “Daarom zal in de loop van dit jaar de SGAT- erkenning worden vervangen door het KOMO procescertificaat voor tegelwerk.” Daarnaast wil BOVATIN de positie van zijn leden zowel in commercieel als in zakelijk opzicht ten opzichte van zijn opdrachtgevers kunnen versterken: “En dat kan indien men niet alleen beschikt over een extern bewijs van bekwaamheid, maar ook zelf is verzekerd. Daarom onderzoekt de Bovatin de mogelijkheid om te komen tot een verzekerde garantie.” Sinds enige tijd is de website www. MeerwaardeVanTegels.nl in de lucht. “Maar, en dat weten we natuurlijk maar al te goed, als we met name de particuliere klanten willen bereiken op het moment dat ze ‘iets aan hun woning” willen doen, en dus gaan kiezen voor een bepaalde wandof vloerbedekking, dan is DAT het moment waarop ze de website of het boekje in handen moeten krijgen. Dus wordt op dit moment, in nauwe samenwerking met de geassocieerde leden, bezien hoe we met een slimme mix van social media en near-free publicity daarvoor kunnen

BOVATINFO

zorgen. Plus – we willen ook de medewerkers van bouwmarkten en showrooms in ons ‘complot’ betrekken: zij kunnen onze ambassadeurs zijn, maar alleen als ze weten wat ze kunnen adviseren!” Partnerprogramma: onrust op de wandelgangen…! Het partnerprogramma een power-up sessie met ‘Smart & Sexy’ Lisa Portengen werd goed bezocht: en de deelneemsters namen mooie nieuwe inzichten voor thuis en werk mee naar huis. En niet alleen de BOVATIN-dames waren enthousiast: een aantal vrouwelijke registeraccountants vonden de BOVATIN-bijeenkomst een stuk interessanter dan die van hun eigen branche…

Ledenaantal: op naar de 300 lidbedrijven! Hoewel het aantal lidbedrijven tijdens de crisis redelijk stabiel is gebleven, vertegenwoordigt BOVATIN door de gemiddeld afgenomen bedrijfsgrootte wel minder tegelzetters dan voorheen. “Gelet op het aantal ingeschreven tegelzettersbedrijven is er nog een behoorlijk aantal leden te winnen. Daarom laat de Bovatin zich adviseren om het ledental uit te breiden. Immersook bij de onderhandelingen met de bonden is het van belang dat we een goed aantal bedrijven, ook met werknemers, vertegenwoordigen! Misschien vindt u daarentegen dat BOVATIN niet té groot moet worden… Maar, al schijn je met zo’n vraag aan een zaal flink wat publiek en camera’s te trekken, ‘iets’ weerhoudt me ervan om u de volgende vraag te stellen…: “WILT U MEER OF MINDER TEGELZETTERS?”. Ik ga er dan ook maar van uit dat u het met me eens bent dat er meer, vakbekwame, tegelzetbedrijven in onze Bond passen. En, dat u het ook met me eens bent dat er meer jongeren ons mooie vak verdienen. De bedoeling is dus om binnen afzienbare termijn te komen tot 300 leden!”, grapt Reus met een ernstige ondertoon. ‘Verkering’ met NOA! BOVATIN is zoals bekend lid van Aannemersfederatie en EUF. “Maar de economische en maatschappelijke ontwikkelingen vragen om meer en intensievere samenwerking. Daarom is BOVATIN een overleg gestart met de Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven (NOA). Tenslotte zijn tegelzetters eigenlijk afbouwers bij uitstek. Tegels maken bouwwerken in meerdere opzichten ‘af’. Zij worden het laatste

augustus 2016

aangebracht, maar worden door gebruikers als eerste gezien. Het hoofdbestuur van de Bovatin is van mening dat op terreinen als onderwijs, arbeidsvoorwaarden, netwerken, ondersteuning van leden en dergelijke de samenwerking met de NOA beide organisaties substantieel voordeel kan opleveren. Daarom is tijdens de laatste vergadering van het hoofdbestuur besloten een intentieverklaring voor samenwerking te ondertekenen. En dat gaan wij nu doen. Let wel, zodra er definitieve stappen gezet worden, leggen we die aan u voor!” Hendrik Ruys, de nieuwe voorzitter van de NOA (en directeur van Ruys Vloeren), beaamt dat. “We gaan de komende periode nader kennismaken, onderzoeken hoe we elkaar kunnen versterken. Je zou het ‘verkering’ kunnen noemen.”

gewoon bij horen. De belangenbehartiging, de ondersteuning, de kennis, het netwerk…” De Jaarvergadering zelf leverde , waar het om begroting en jaarverslag ging, weinig discussie op. Wel voerden de deelnemers nog enkele aandachtspunten voor het bestuur op: zo vindt men het onzin dat er binnen een bedrijf, per leerling één leermeester moet zijn. En dat OZP-ers geen leerbedrijf kunnen zijn. En dat leerlingen die een onvoldoende voor wiskunde hebben, niet door kunnen als tegelzetter. Dat werden goede discussies, met prima oplossingen, maar - daar doen we hier geen verslag van. Komt u volgend jaar ook?

…en een jubilaris! Drie jubilarissen worden binnenkort op hun bedrijf bezocht, maar Hein de Bresser ontvangt het speldje uit handen van Chris van Herpen. Het bedrijf, dat sinds 1991 bestaat, had vóór de crisis zes werknemers; nu is het een éénmansbedrijf en werkt het samen met diverse ZZP-ers. “En het is erg druk nu,” reageert de jubilaris op de vraag waarom hij eigenlijk lid is. “maar BOVATIN, daar wil je

quiz. “We willen weten waar we tijdens de training vooral aandacht aan moeten besteden. Dus testen we graag uw kennis!” De aanwezigen konden via hun smartphone meedoen, en dat zorgde natuurlijk voor de nodige ‘wifi-vragen’. Maar, toen die eenmaal opgelost waren bleek dat de aanwezige leden – zoals

De VLK-quiz! Elders in dit blad leest u meer over de training die de zes fabrikanten van de Vereniging Lijmen en Kitten dit najaar voor BOVATIN gaan verzorgen. Tijdens de Jaardag gaven de organisatoren van de cursus alvast een voorproefje in de vorm van een

De fantastische Drie

Teamwork in perfecTie afdichTen Onze flexibele afdichting massa Servoflex DMS 1K Plus SuperTec zorgt ervoor dat geen water kan doordringen. Dit product bied voor alle natte ruimtes een zekere oplossing.

Voegen De voeg kroont de tegel! Servoperl Royal is opgewassen tegen vele kalkreinigers, ook het innestelen van Micro organismen zijn verleden tijd. Door het toevoegen van Aluminaat Cement hoort uitbloei ook tot het verleden.

Lijmen Met onze flexibele tegellijm, Servoflex-Trio-SuperTec heeft u voor bijna al uw tegelwerk een perfect instrument in de hand om de werkzaamheden uit te voeren.

kiesel Benelux Anne Frankplein 12, 5122 CB Rijen Kantoor: +31 161 24 46 00 www.kiesel.nl

in heT midden maar Toch Vooraan

augustus 2016

verwacht mocht worden – goed op de hoogte waren. Al bleek het antwoord op de vraag ‘waarvoor dienen voegen’ toch niet zo vanzelfsprekend… En – de VLK-leden etaleerden natuurlijk met veel plezier hun niet geringe kennis van de natuur- en scheikundige werking van hun product. Al moesten ze elkaar daarin wel een beetje afremmen… Uiteindelijk bleven vijf prijswinnaars over. En bleek de nieuwe slogan ‘Kwaliteit bindt’ ook van kracht op de Jaardag. En verder? Marianne de Keijzer (Savantis/TGLE) vertelde over de ‘Kracht in Ambacht’-campagne. In de wandelgangen stelde sales manager Klaus Bartmann zijn nieuwste technisch adviseur, Ruud Stam, voor. Kick Scholten werd bedankt voor zijn creatieve werk aan de speciale uitnodigingen voor de Jaardag. En – het diner was weer prima. ■

Bruto Verkoopprijs

excl BTW €135 €163,35 incl BTW

De voegenkrabber opnieuw uitgevonden BeschadigT de tegel niet Stofarm / Ongelofelijk snel / Incl koffer en 2 beitels , 1,5mm en 3mm. Beitels verkrijgbaar in 1,5 , 2,3 en 4mm .

Bostik presenteert HOOGWAARDIGE POEDERTEGELLIJMEN VOOR DE SLIMME VAKMAN

BOSTIK, DĂ&#x2030; BETROUWBARE PARTNER VOOR DE SLIMME VAKMAN! Bostik beschikt over een breed programma poedertegellijmen voor alle mogelijke toepassingen en ondergronden. Alle Bostik poedertegellijmen zijn geschikt voor wand en vloer en zowel binnen als buiten toepasbaar. De Bostik poedertegellijmen voldoen aan de hoogste Europese normen en onderscheiden zich door hun uitstekende verwerkingseigenschappen. Tegelzetters doen graag een beroep op Bostik vanwege de constante hoogwaardige kwaliteit van de producten, maar ook de technische advisering en praktische ondersteuning op de werkvloer. Daarmee bent u altijd verzekert van een perfect eindresultaat! www.bostik.nl

Tekst & foto: Remus Aussen

Leuk als wat je vertelt iets losmaakt… Schrijver dezes bezocht enkele maanden terug de vergadering van BOVATIN Regio Zuid om er een beschouwing á la ‘Ik ben dan wel geen tegelzetter, maar…’ te houden op het vak, de markt en de regio. Ook het vak van de tegelzetter, met al zijn mooie en minder mooie kanten, kwam daarbij natuurlijk over het voetlicht: van de te lage prijzen tot de te beperkte rol van de tegelzetter in het gehele bouwproces. Inclusief de vraag of ‘tegelzetter’ nog wel de lading van het vak dekte… Leuke en nuttige avond, en Brabants/Limburgs gezellig. Maar bij Frank Cranenbroek van CUBO Tegelwerken ging er een lampje branden.

Frank Cranenbroek (CUBO): “Tijd voor verandering!”

‘Keramisch vakspecialist’ “Weet je, we hebben een VAK te verkopen,”, legt Frank Cranenbroek uit. “Vooral in de particuliere sector. Nog té vaak worden tegelzetters gebeld als bij wijze van spreken de tegels en zelfs de lijm al klaar staan, en we ‘alleen nog even’ de tegels op wand en vloer mogen ‘zetten’. Want je bent toch tegelzetter? Terwijl er een wereld aan keuzes aan je werk ten grondslag ligt… Ik was al bezig met mijn huisstijl en met een nieuwe website, en Remus’ verhaal triggerde precies wat ik nog miste: een manier om zowel in bedrijfsnaam als in de uitstraling van de website duidelijk te maken dat je als klant er goed aan doet om een specialist in te huren, en niet ‘zo maar’ een tegelzetter.” Leuk, maar mensen zoeken natuurlijk wel op het woord tegelzetter…? Frank: “Klopt, daarom kom je het woord ‘tegelzetten’ nog steeds op de website tegen. Maar de onderkop bij CUBO is op de website nu ‘keramisch vakspecialist’. Een specialist die tegelwerk maakt, en natuursteen.” Eerlijk is eerlijk, de website heeft uitstraling. En dat is, zeker in de particuliere markt, belangrijk: de kritische klant, die heel internet heeft afgestruind op zoek naar kennis en kwaliteit in tegels, en dus ook op zoek gaat naar een goede tegelzetter, zal ófwel kiezen voor een tegelzetter die hij al kent of waar hij goede berichten over heeft gehoord of gelezen, óf voor een kennismaking met een bedrijf dat kwaliteit uitstraalt. En al is een tegelzetter geen websitebouwer, een slordige of ernstig verouderde website overtuigt niet van tegelvakmanschap… Ontwikkelen Cranenbroek: “Je moet met de tijd mee kunnen gaan, vind ik. Toen ik begon met het vak werd alles nog in de specie gezet. ‘Lijmwerk, da’s niks, dat is voor hobbyisten!’, vond men. Maar, doordat de producenten de tegels en lijmen verder hebben ontwikkeld, is de kwaliteit en het gebruikersgemak enorm gegroeid. Snelheid, sterkte en uitgebreide programma’s – denk maar aan de cementgebonden voeg, epoxyvoeg en kitvoeg, die nu in dezelfde kleuren verkrijgbaar zijn! – zijn, volgens mij, belangrijke speerpunten van de lijmfabrikanten. Gietvloeren…? Frank Cranenbroek kijkt ook verder. “Laten we wel zijn: ook keramisch vakspecialisten zijn tegelzetters. En tegelzetters kunnen, met net dat beetje natuursteenkennis dat deze branche maar al te bereid is om aan BOVATIN-leden beschikbaar te stellen, ook PRIMA overweg met natuursteentegels. En ook het antwoord op de volgende klantvraag ligt natuurlijk voor de hand: wat nu als de klant graag een gietvloer wil? Cranenbroek: “Laat ik eerlijk zijn. Ook als het om gietvloeren gaat, heeft een keramisch vakspecialist natuurlijk al zowat alle kennis in huis om deze vloeren op een goede en duurzame manier aan te brengen. En we houden ons vak bij. Ja, ik verkoop, omdat ik in mijn hart en historie ook nog eens tegelzetter ben, liefst een tegelvloer. Maar ALS de klant dan die gietvloer wil… Dankzij de

nauwe samenwerkingen met Mapei ben ik ook begonnen met het verwerken van cementgebonden gietvloeren (betonlook). Voor mij belangrijk, om zo de klant ook de nieuwe trends te kunnen aanbieden - ook in combinatie met het tegelwerk! Zo is het ook gegaan met de drainagevloeren voor buiten. Ik was jarenlang al niet 100% overtuigd van de ‘traditionele’ werkwijze die werd en wordt toegepast. Maar, nu dit product op de markt is gekomen, in combinatie met de 2 centimeter dikke tegels, ben ik overtuigd: dit is een goede manier om de veel voorkomende problemen te tackelen. Immers, waar eerst een buiten terras ‘omslachtig’ was en tijdrovend, (wapeningen, vorstranden, betonstorten, droogtijden) en dan ook nog slechts een resultaat voor enkele jaren opleverde, is dit nieuwe systeem eigenlijk snel en simpel, maar wel enorm doeltreffend: je kunt in principe een nieuw terras in één week realiseren, en dat zonder afbreuk aan de kwaliteit te doen!” Eigen kracht! Maar het gaat niet alleen om de producten. “We moeten goed op de hoogte blijven van wat er bij de klanten speelt en van waar problemen kunnen ontstaan. En dit moeten we helder terugkoppelen naar fabrikanten. Ik ben er van overtuigd dat we er dan samen beter voor komen te staan! We moeten van onze eigen kracht uitgaan, niet van de zwakheden van anderen Dan staan we pas sterk!” Waar een avondje zoal toe kan leiden…! Hebt u uw vak een nieuwe boost gegeven, een belangrijke zakelijke stap gezet, en wilt u uw collega’s in uw ervaring laten delen? Graag even een mailtje naar redactie@ bovatin.nl! ■ www.cubo.nu

Silvia Spitaleri, Polytechnic School - University of Palermo (Industrial Design Laboratory III, Degree in Industrial Design)

BOLOGNA, 26 - 30 SEPTEMBER 2016 promoted by CONFINDUSTRIA CERAMICA

in collaboration with

CERAMICA CONFINDUSTRIA organized by

show management

Promos srl

free ticket online: www.cersaie.it/onlinebooth

Tekst & foto: Remus Aussen

Af en toe ontmoeten NOA/Aannemersfederatie en de landelijke politiek elkaar in het bekende perscentrum ‘Nieuwspoort’. Vier Kamerleden en een kleine 50 bestuurders van brancheorganisaties in de gespecialiseerde (af)bouw discussieerden er dit voorjaar over de prognoses, zoals gepresenteerd door Taco van Hoek van het EIB (Economisch Instituut voor de Bouw). De cijfers: er waren in 2014, 2300 gespecialiseerde afbouwbedrijven met personeel, met een omzet van zo’n € 3,2 miljard en ruim 15.250 medewerkers. Twee-derde van de omzet wordt gemaakt in opdracht van hoofdaannemers, en de inzet van flexibel personeel is gegroeid: het aantal werkenden is afgenomen van bijna 52.800 naar 36.450, en daarbij is het aantal medewerkers met bijna 20.000 afgenomen tot de genoemde 15.250, terwijl het aantal eenmansbedrijven is gegroeid van 17.000 naar 21.200. Wat betekent dat het werk nu voor 58% (in 2008: 32%) door eenmansbedrijven wordt verricht… Gespecialiseerde bedrijven zijn, kortom, sterk door de crisis getroffen: het aantal bedrijven is met 48% gedaald, en de werkgelegenheid in de afbouw met 57%. Vooral ouderen raakten hun baan kwijt, en het aantal leerlingen liep met 70% terug tot 640. Slecht nieuws? Nee, dit is ‘slechts’ het heden en verleden. Wat duidelijk maakt dat de Afbouw echt enorm hard getroffen is. Het goede nieuws? Dat de prognoses erg gunstig zijn – als de Afbouw de kans krijgt. En ‘de politiek’ naar de Afbouw luistert.

De prognoses, de politiek en de afbouw: Wat zijn de keuzes voor de aannemer in tegelwerken?

‘Gat’ dreigt! Van Hoek: “Er dreigt een gat in het personeelsbestand. Het aantal bedrijven is gehalveerd, en ook het personeelsbestand is nog eens gehalveerd. Tel daar nog eens het enorme tekort aan leerlingen bij op, en de hoge werkeloosheid van ouderen. Terwijl de marktperspectieven de komende jaren gunstig zijn - maar als de afbouwbedrijven daarvan willen profiteren, zal er het nodige moeten gebeuren!” Voor de tegelbranche ziet de EIB-directeur de kansen vooral in renovatie, transformatie en verduurzaming van bestaande bouw. Dus minder in nieuwbouw of verbouw van bestaande utiliteits(lees: kantoor)gebouwen. “Daarvoor zijn ook andere materialen in trek!”, voorspelt Van Hoek. Voor de afbouw als geheel ziet Van Hoek de markt tot 2020 zich stevig herstellen: de groei vlakt dan licht af tot een omzet van € 4 miljard per jaar, en al is dat twee keer zo veel als in 2013, het is nog altijd een stuk minder dan de bijna € 6 miljard van 2008. En ook de werkgelegenheid herstelt zich in 2020 tot zo’n 28.000 werknemers. “En, al is de kans groot dat de groei zich daarna in afgevlakte vorm voortzet, het lijkt me niet zinnig om over die jaren al prognoses te maken.”, vindt hij.

Dus… Goed nieuws voor de tegelbranche dus? Ja, maar alleen als er straks vaklieden zijn. De kans is immers groot dat men ook in de renovatie en vernieuwbouw straks ‘bezwijkt voor de verleiding’ van andere materialen: dat gebeurt als we door een tekort aan vaklieden en het ontbreken van vakmanschap de vraag niet aankunnen. Een tekort aan vakbekwame tegelzetters lijkt dus alleen maar een voordeel voor de bestaande bedrijven (‘mooi, dan kunnen ze niet om me heen!’), want in de praktijk, zoals het spreekwoord zegt, ‘wacht de bouw op niemand’: dan kiest men voor andere materialen. En zo zorgt de toenemende flexibilisering – een ‘bruto werknemer’ in de flexibele schil treedt niet op als Leerbedrijf – voor opleidingen zonder leerlingen, die dus onbetaalbaar zijn geworden. Er is een flink aantal SPT’s afgevallen, en die komen niet

BOVATINFO

zo maar terug. En ook de huidige Wet Werk & Zekerheid (WWZ) maakt het onaantrekkelijk want risicovol om leerlingen in dienst te nemen. Ofwel – het opleidingensysteem moet op de helling, de flexibilisering moet minder en de bekostiging van opleidingen moet anders. “Maar er staat een enorme uitdaging op de bouw te wachten: 1.000.000 nieuwbouwwoningen, vervanging van 600.000 bestaande woningen en het renoveren van een miljoen huurwoningen richting energielabel B! Waarbij komt dat na 2020 vrijwel uitsluitend energieneutraal gebouwd wordt. Daar is innovatie bij nodig, en ook nog eens vooral bij de kleinschalige ambachtsbedrijven! Daar liggen dus kansen voor innovatie, maar- innovatie is momenteel vooral op de topsectoren toegemeten. De IPC-projecten zijn niet op die praktijk gericht!” “Politici, doe hier iets aan!” En zo was de toon voor de discussie met de politici gezet, en Henk Klein Poelhuis, voorzitter van de Aannemersfederatie zette de discussie nog iets verder op scherp: “De huidige Wet Werk en Zekerheid staat, mét de loondoorbetaling in het tweede ziektejaar, staat haaks op de bereidheid van ondernemers om medewerkers in vaste dienst te nemen. Doordat er weinig mensen in vaste dienst zijn, blijven ook de scholingspotten leeg en is de animo om jongeren op te leiden minimaal. Politici, doe hier iets aan!” Klein Poelhuis ziet verder dat de banken niet bepaald in de rij staan om krediet te verlenen aan de gespecialiseerde bouwbedrijven. Zoals ook het innovatiegeld en de grote overheidsopdrachten naar de grote bedrijven vloeien: “Juist grote bedrijven HEBBEN al de middelen en de mensen om te innoveren!” En wat de overheid als voorbeeld-opdrachtgever betreft: “Overheden kunnen inzetten op het gunnen van opdrachten aan clusters van MKB-bedrijven, en zo nieuwe concepten en samenwerkingen stimuleren! Niet voor niets is bij ons de ‘Gebouwschil’ ontstaan, waarin de brancheorganisaties van dakdekkers, metselaars en voegers elkaar gevonden hebben. Zo kan de positie van de MKBaannemers in de bouwkolom verbeteren!”

BOVATIN-voorzitter Gerard Reus herinnert en passant aan onze eigen ervaringen met ons BOVATIN IPC-innovatietraject: nuttig bij de ontwikkeling van nieuwe producten en gezondere gereedschappen, maar - een klein MKB-bedrijf kan geen landelijke marketing voor zijn product voeren: hij innoveert in de avonduren – dat kan hij, ook zonder wetenschappelijke ondersteuning van welke universiteit ook, bijzonder goed. Ook de hoge kosten voor certificering van de uitvindingen zijn niet subsidiabel. En zo blijven ‘extra’ producten, bedoeld voor gezonder werk, op de plank liggen. “Onze innovatieve MKB-ers daardoor leiden aan het ‘schuurtjestrauma’: ze ontwikkelen schitterende producten, maar die producten komen vaak de schuur niet uit. Dat begrijpen de politici in België beter: daar is juist een subsidie voor het integraal informeren van de vakman over de innovaties, zodat die, ondanks de vele redenen die er zijn om dat NIET te doen, gezonder en innovatiever kan leren weken! Is er, kortom, geen ruimte te maken voor marketing en certificering in de IPC-regeling?”

Van links naar rechts: Erik Ronnes (CDA), Jacques Monasch (PvdA), Roald van der Linde (VVD), Eppo Bruins (Christenunie)

Dus…? Jacques Monasch (PvdA) is ervan overtuigd dat de scholing van vaklieden anders moet. “De jongeren moeten niet breder, maar juist specifieker voor een vak opgeleid worden! Ik zie dat bij bussenbouwers, tegelzetters, in het totale MKB-veld. En, ook al komt er een reiskostenvergoeding voor leerlingen zoals in het HBO en hoger onderwijs - MBO’s varen niet wel bij grootschaligheid. Bij mij in Friesland zijn daarom ook speciale bedrijfsscholen ontstaan, voor de

augustus 2016

jachtbouwers!” Monasch (die op nogal wat punten met zijn fractie en partij van mening verschilt, en een dag later bekend maakte dat hij mede daarom niet voor een volgende termijn als kamerlid beschikbaar is) is doordrongen van het feit dat men zich zorgen maakt over de gevolgen van de WWZ. “Maar daar moeten we samen een oplossing voor zoeken, en dat doen we niet door ons lijnrecht tegenover elkaar op te stellen. De sociale zekerheid moet inderdaad MKB-proof worden.” Erik Ronnes (CDA) ondersteunt de gedachte dat MKB-bedrijven door samenwerking de crisis te boven komen. “Ik zag dat in mijn tijd als wethouder in Boxmeer! Overigens – er valt daarbij winst te halen door in te zetten op het ‘Energiesparingsfonds’; dit geld blijft in de praktijk onbenut, terwijl juist samenwerkende MKB-ers hier hun voordeel mee kunnen doen!” Eppo Bruins (Christenunie), die partijgenoot Carola Schouten vervangt, vond het al in zijn tijd als directeur van de Stichting Technisch Wetenschappelijk Onderzoek (STW) een weeffout dat de Bouw niet als topsector werd aangemerkt als het aankwam op innovatie. “Energie en Watertechnologie hoort er juist NIET in! U bent een beetje tussen wal en schip geraakt. Spannen wij ons voor in, om u alsnog in de juiste positie te krijgen. Volgens mij verdient de toekomstige generatie niet zijn brood met het verkopen van leningen en verzekeringen, maar met het maken en verkopen van concrete zaken, van ‘spullen’. Dus – ik geloof niet in opleidingen waar leerlingen breed opgeleid worden, maar in opleidingen waar zij met ‘gouden handen’ van af komen. Hebben we ook een motie over ingediend, en die zal leiden tot een herziening van het MBO. Geef ons de LTS maar terug!” In diezelfde lijn ziet Bruins de ontwikkelingen rond de herstelwerkzaamheden in Groningen: “Er gaat te veel geld naar het bestuderen van de ondergrond. Die zakt. Feit. Laten we dus werken aan gebouwen die daar tegen opgewassen zijn!”

Tijdens de discussie kwamen ook de bekende punten naar voren: de belemmerende regelgeving, plus de al langer bestaande wens van de Aannemersfederatie dat er een Stads- en Dorpsvernieuwingsfonds wordt opgezet. NOA’s Jan van de Kant zag wel ruimte voor een ‘Nieuwe Coalitie’. “Maar laat ik duidelijk zijn: ik geloof NIET in prefab!”

Wim van der Maas, geen directeur meer van de Aannemersfederatie maar nog altijd actief, testte in zijn rol als discussieleider de politici op hun intenties: “Wij krijgen altijd het compliment dat we zo ‘puur’ zijn… Als u dat dan vindt, en u wilt eens aan de basis beginnen, waarom start u dan niet volgend jaar de campagne in ons midden, bijvoorbeeld op een bouwplaats?” We wachten het af. Feit is – in de wetenschap dat deze politici na een middag Aannemersfederatie/NOA zonder uitzondering de punten van de Afbouw-aannemers in hun fracties inbrengen: dit zijn belangrijke bijeenkomsten, en het is goed dat er naast het oververtegenwoordigde geluid van de grote bouwbedrijven en Bouwend Nederland ook een ander geluid -dat van de gespecialiseerde aannemers - de Tweede Kamer en het Kabinet bereikt. ■ www.aannemersfederatie.nl www.noa.nl

Roald van der Linden (VVD) zag de winst meer in innovatie en prefab. “Daarin verschil ik van mening met het EIB, die prefab als een ongunstige ontwikkeling zien voor MKB-bedrijven. Ook uw bedrijfstak kan met innovatieve methoden en technieken het marktaandeel vergroten!”

& ’s st a em om h T oek T Foto’s: Remus Aussen / Deutsche Steinzeug

Teamleider verkoop Judith Norbruis en onze gids in de fabriek, in de Agrob Buchtal-showroom

‘Keramische reus’ Deutsche Steinzeug nu ook BOVATIN-geassocieerd! Als je het Duitse Alfter-Witterschlick binnenrijdt, rijd je feitelijk tussen de Agrob Buchtal-fabrieken door. Nee, het is geen industriestad: de historie heeft ervoor gezorgd dat wonen en werken in dit ‘gemutlige’ dorp in de buurt van Bonn harmonieus naast elkaar kunnen bestaan, zowel in architectonische als in sociale zin. Zo leidt het geen twijfel dat AGROB BUCHTAL GmbH, één van de twee merken van Deutsche Steinzeug, een belangrijke rol speelt in het dagelijks leven van de circa 6.000 inwoners van het dorp: wie er niet werkt, heeft wel ‘Buchtalers’ als klant of hééft er gewerkt, want het bedrijf is rond 1890 ontstaan – nadat in Bonn zo rond 1755 de basis voor het imperium was gelegd. En dat geldt nóg sterker voor de tweede tak van Deutsche Steinzeug: mozaïekfabrikant Jasba, een uur verderop gelegen in Ötzingen, stond zowel voor de werkgelegenheid als voor de vrijetijdsbesteding van de inwoners. En – beide bedrijven hebben zowel in de historie als in het heden een belangrijke bijdrage geleverd aan de keramische wereldgeschiedenis… want geloof het of niet, iedereen die een paar jaar meedraait in de keramiekwereld, die heeft de producten al eens in handen gehad. Niet? Dan heb je zonder enige twijfel al eens in een zwembad gezwommen dat met tegels of mozaïek uit deze plaatsen is afgewerkt. “Deutsche Steinzeug is een keramiekreus,”, legt verkoopleider Benelux Judith Norbruis (tevens lid van onze redactiecommissie) uit. “Maar wel een vriendelijke reus, die héél veel te vertellen heeft, en ook graag naar jouw wensen en dromen luistert. Vergis je niet, achter de bestelling tegels die jij staat te verwerken, gaat een geschiedenis schuil. Keramiekgeschiedenis, maar ook de geschiedenis van een aantal dorpen. En op de fundamenten van die historie is een scala aan innovatieve tegelconcepten gebaseerd.”

Agrob Buchtal: HT, al bekend? “Ik werk nu twee jaar voor Deutsche Steinzeug,”, legt Norbruis (40, HEAO-communicatie, getrouwd, 2 kinderen) uit. Ze leidt het verkoopteam voor de Benelux, dat verder bestaat uit technisch adviseurs Richard Ypma, Johan van Rompay en Philip Daelemans. “Ik realiseer me dat tot dat moment de merken voor mij, waarschijnlijk net als voor veel Nederlandse tegelzetters, gewoon mooie tegels in een verpakking waren. Een enorm assortiment, dat wel. Maar - neem alleen al de HT- ofwel Hydrotect-Tegels: de duurzaam in de tegels meegebakken titaniumdioxide werkt als foto-katalysator in op licht, water en zuurstof, en zorgt – terwijl het materiaal zelf voor 100% in de tegel blijft - voor het afstoten van vuil en het verdwijnen van stofmijt, bacteriën en zelfs van luchtjes. En dat in een tijd dat we zeg maar 90% van onze tijd BINNEN doorbrengen, en ook nog in mechanisch geventileerde ruimten! Met deze tegels maak je ruimten – zwembadinstellingen bijvoorbeeld, maar ook keukens, huiskamers en kantoren, buitengevels – simpelweg gezonder, maar ook eenvoudiger en dus goedkoper, met minder schoonmaakmiddelen en schoonmaaktijd te onderhouden!” Het is nogal een stelling, maar – als een Duitse fabrikant zo’n bewering doet, is er ook altijd onderzoek om de bewering te bevestigen. In dit geval, van het Fraunhofer Instituut en van enkele universiteiten. Zo ingewikkeld is het allemaal ook niet:

fotokatalyse is allang een bekend fenomeen in de natuurkunde. Maar Agrob Buchtal heeft de natuurkunde wél op een slimme manier in zijn tegels verwerkt… “Wat wel lastig voor het bedrijf is, is – wat eerst een voordeel was – dat het bedrijf één is met het dorp, en nu dus helaas aan de grenzen van zijn groei zit: er is geen ruimte in het dorp om uit te breiden. Maar dorp en fabriek zijn nu eenmaal emotioneel met elkaar verbonden…”

dan rekenen we de vele plint-, hoek- speciale zwembaden andere tegels niet mee: ook die zijn in deze formaten en kleuren leverbaar. De vier catalogussen van Deutsche Steinzeug wegen samen dan ook zo’n 6 kilo, en beslaan 8 centimeter boekenplank. En ze zijn afgeladen met referentieprojecten, bijzondere bouwwerken en architectonische hoogstandjes. Want de 4,6 á 4,8 miljoen vierkante meter die per jaar verkocht wordt komt op mooie plaatsen terecht…

Façades!

Het assortiment: roept u maar… Het samenvatten van het assortiment is onbegonnen werk. En dus laat de twee verdiepingen grote showroom in Alfter-Witterschlick maar een fragment van de mogelijkheden zien. Naast de circa 30 modelopstellingen zijn voor de tegelzetter en de ontwerper een paar zaken goed om te weten. Hier agrob kleurenwaaier • Agrob Buchtal beschikt over zo’n 20.000 glazuurrecepten, dus op bestelling is iedere tegel in iedere kleur mogelijk, wat natuurlijk handig is bij het afstemmen van tegels op bedrijfshuisstijlen. • …Maar met het chromaplural-kleursysteem voor de éénkleurige tegels kan iedere ontwerper – en zelfs iedere niet-ontwerper kleurcombinaties samenstellen die zich bewezen hebben in talloze woon- en bedrijfs- of buitenruimtes. • De tegels zijn in 15 decimale formaten en 14 octametrische formaten leverbaar. Ook als het om de antisliptegels gaat. Handig als je teveel snijverlies wilt voorkomen in een grote ruimte… En

Misschien niet meteen het terrein van de tegelzetter, maar toch… het Façadesysteem van Agrob Buchtal maakt gebruik van twee systemen die het meer dan interessant maken: ten eerste het al genoemde HT-systeem. Zonlicht, in combinatie met (regen)water en de titaniumbestanddelen in de oppervlakte van de tegel zorgen ervoor dat vuil, algen en mos niet hechten. Zonder dat er schadelijke stoffen in het milieu terechtkomen. En zelfs de stikstofbestanddelen uit uitlaatgassen worden dankzij de werking van het katalysesysteem, water, zuurstof en zon in onschadelijke stoffen omgezet. Vrij vertaald: 1000 vierkante meter façadekeramiek reinigen evenveel lucht als 70 middelgrote loofbomen…! Wat de Facades ook interessant maakt is het bevestigingssysteem: in de tegel is een groef meegebakken die goed aansluit op het bijpassende Keratwin K20 bevestigingssysteem. En er is inmiddels zelfs een 3D-systeem ontwikkeld, plus een beweegbaar buiten-zonweringssysteem waarmee keramische lamellen ofwel ‘baquettes’ tot 1,5 meter, draaibaar op een gebouw worden geplaatst.

Design! En er is meer dan kleur en formaat. “We maken érg veel tegels voor andere merken,”, vertelt Judith Norbruis. “En ook diverse huisstijlen, zoals die van Volvo en BMW, maken voor een belangrijk deel gebruik van onze tegels om de stijl van hun kantoren en showrooms herkenbaar te maken. Wist je dat we voor LIDL dit jaar zo’n 550.000 vierkante meter tegels produceren?” Kleuren, patronen – natuurlijk ook de nodige natuursteen- en betonmotieven… het zit in het programma. Net als tegels met de per toepassing vereiste R (‘rutsj’) en V (verdringings)waarden. “Achterin de catalogus – die je overigens ook kunt downloaden, als je geen zin hebt in 6 kilo bagage – staan de technische definities. Je kunt als architect, als showroommedewerker of als ‘beslisser’ bij een organisatie je tegel uitkiezen, en dan even op de website checken of die geschikt is voor waar je hem voor wilt gebruiken. Om maar iets te noemen: als jij tegels in een bijvoorbeeld een slagerij of groenteveiling wilt adviseren, heb je niet alleen een hoge R-waarde nodig, maar ook een tegel met ‘verdringingskwaliteiten’: ook als er afval op de grond ligt, moeten je schoenen grip hebben. Met alleen R11 ben je er dan niet! En ook de BIM-gegevens die je nodig kunt hebben per product staan op de website. Zoek maar onder service & downloads – leistungserklärungen. Ook professionele schoonmaak- en andere adviezen zijn daar te vinden.”

Locatie #2: de Jasba mozaïekfabriek te Ötzingen Een andere productielocatie, in Schwarzenfeld, is met name vanuit productietechnische overwegingen interessant: het biscuit van deze tegels wordt namelijk ‘geextrudeerd’, ofwel door een vlakke spuitmond geperst. De productiemethode valt te herkennen via de achterkant van de tegels, die een opvallende geribbelde vorm hebben, met een witte engobe. “Moet je eigenlijk ook een keer op bezoek!”, vindt de verkoopleider Benelux. Maar eerst bezoeken we de Jasba-fabriek: nu een in Nederland wat minder bekende naam, maar in de jaren ’70 een absoluut modeartikel, met de ‘Jasba Dollar’ en ‘Kartuizer’ series voorop. Tegels waarop de consument soms acht maanden na bestelling moest wachten, want men kon de vraag niet aan…

Een Duits sprookje De historie van Jasba is echt een Duits sprookje. Jakob Schwaderlapp start in 1926 de Jasba aardewerkfabriek in Baumbach met een startkapitaal van 100 Rijksmark en een vaderlijke waarborg van 1000 Rijksmark. De in die tijd en later geproduceerde vaasjes zijn nog steeds

Vanzelfsprekend profiteert ook Jasba van de collectieve kennis van het concern, en maakt ook Jasba gebruik van de al genoemde HT-coating. En onder andere de ‘Glamour’-serie valt in 2009 met de IF Product Design Award en de Red Dot Design Award goed in de prijzen. Maar de grootste erkenning die een Duits bedrijf kan krijgen, volgt in 2012: Jasba valt de eer te beurt om zich, met eerder bekroonde topmerken als Mercedes, Miele, Nivea en Steiff (van de beertjes), als ‘merkleider’ voor een bepaald product in de rij ‘merken van de eeuw’ ( www.marken-des-jahrhunderts.de )te voegen.

Wat de geschiedenis bijzonder maakt, is hoe stichter Jakob Schwaderlapp ‘zijn’ werknemers in de welvaart van de fabriek betrok: er was een zwembad, een zeilschip, amusement in het dorp… en regelmatig ging dat zeilschip met de werknemers op vakantie. In het Franse Cannes, bijvoorbeeld. En, al is die tijd inmiddels wel voorbij, de betrokkenheid van dorp en fabriek bij elkaars wel en wee is er nog steeds. een verzamelobject op veilingsite Ebay… De oudste zoon, Alfred Schwaderlapp, komt in 1956 met het idee om mozaïek te vervaardigen. Met behulp van de gehaktmolen van zijn moeder en een oude ruitenwissermotor worden de eerste geëxtrudeerde mozaïektegels geproduceerd. Vanaf 1956 gaat het snel: naast de mozaïektegels maakt Jasba in een inmiddels 100.000 vierkante meter groot fabriekscomplex te Ötzingen de inmiddels legendarische ‘Kartäuzer’, ‘Dollar’, ‘Fleur’ (met bijpassende handdoeken!) en ‘Creola’ series. In 1999 wordt Jasba onderdeel van Deutsche Steinzeug.

De productie Agrob Buchtal draait volcontinu, zeven dagen per week. Jasba werkt in twee ploegen per dag en produceert iets minder dan 1 miljoen vierkante meter mozaïek per jaar. Productieleider Bernd Hummerig (die absoluut niet op de foto wil…), laat zien hoe zijn mozaïek gefabriceerd wordt. “Mozaïek tot 25 millimeter wordt handmatig gecontroleerd, daarboven gebeurt het elektronisch,” vertelt hij. Jasba heeft zijn ‘matjes’ goed voor elkaar: de productieleider legt uit dat de met een speciale lijm en verhitting tot 500 graden aangebrachte glasfibermatjes achter de

Daarna komen ze weer op een lopende band, en ‘vallen’ ze op hun plek…” Maar de tweede reden is hoe de kleuren tot stand komen: na het brandproces liggen de steentjes in velden, die achtereenvolgens met diverse kleuren, in een per type verschillende beweging, gesprayd worden met de glazuur. Er is dus geen ‘kleur per steentje’, want zelfs de steentjes zelf zijn, afhankelijk van hun positie tijdens de ‘glazuurdouche’, al meerkleurig. En dat bepaalt voor een belangrijk deel de levendigheid van het eindresultaat…! “Van alle charges wordt een sample bewaard,” vertelt Bernd Hummerig wel. “Zo kan een nabestelling nog jarenlang nagemaakt worden – al zul je altijd een verschil houden, iedere tegelzetter weet dat. Ja, kleuren worden elektronisch ‘gemeten’, maar uiteindelijk zijn mijn ogen toch nét nog wat kleurgevoeliger…!”

mozaïektegels prima voor onderwatertoepassingen te verwerken zijn; dat is niet onbelangrijk, want ook de matjes spelen immers, naast de lijm, een rol bij de uiteindelijke hechting.

Het spel van kleuren… Geen matje met mozaïek in gemengde kleuren is identiek. Hoe komt dat? Hummerig: “Na het branden glazuurproces komen de steentjes in ‘big bags’. Dat is echt de beste mengvorm die je kunt bedenken!

De showroom: oog voor historie! Een speciale hal in de showroom is ingericht met de rijke historie van het merk. Ook de vaasjes hebben een speciale plek! Maar al snel verlegt de aandacht zich naar de opstellingen. Jasba heeft een collectie die zowel uit prijstechnisch als uit esthetisch oogpunt meer Nederlandse aandacht verdient. Waarschijnlijk juist doordat de in de jaren ‘70 enorm modieuze Kartuizer- en Dollarseries zozeer verbonden waren met het merk, verdween met de hype ook het merk toch een beetje uit de Nederlandse spotlights. Tijd om de spots weer te draaien, want – we zijn onder de indruk. De opstellingen zijn – maar dat is aan de lezer om te beoordelen - zijn volledig 2017, en doen visueel niet onder voor andere top-of-the-line merken.

Uitnodiging: keertje mee naar FC Köln…? Ook Judith Norbruis, samen met Jasba’s Key Account Manager Export Eva Mengue (foto), en zien nieuwe kansen op de Nederlandse markt. “Maar dan moeten mensen de meesterwerkjes van Jasba, en ook de naast de overbekende zwembadprogramma’s minder bekende producten van Agrob Buchtal, wel kennen! Dus nodigen we de Nederlandse tegelbranche van harte uit in de showrooms! En, wie het jaarblad van Agrob Buchtal (titel: ‘About: Ceramic Tiles’) eens wil lezen, die kan het bij ons opvragen!” Maar Norbruis is nog niet helemaal tevreden. “Laten we het anders doen. Je weet dat Deutsche Steinzeug sponsor is van FC Köln? Mooi! De eerste die mij een mailtje stuurt met een verzoek om meer informatie naar aanleiding van dit artikel, nodig ik uit voor een wedstrijd, inclusief verblijf voor twee personen. We spreken af op een locatie in Nederland, ik haal ze op en breng ze terug. Zo doen we dat hier!” Ofwel: een mailtje naar Judith.Norbruis-van-Loij@deutsche-steinzeug.nl, en als u de eerste bent… ■

http://www.jasba.de http://www.agrob-buchtal.de

& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen

Actieve jongerenorganisatie!

Ontdekken, kennismaken en beleven op de NatuursteenVakdagen Hoeveel natuursteentegels verwerkt uw bedrijf? Natuurlijk, de natuursteenbranche is een andere wereld dan de tegelbranche. Maar niet voor niets zijn twee toonaangevende groothandelsbedrijven in Natuursteen geassocieerd lid van BOVATIN: omdat tegelzetters, met dat ‘kleine beetje natuursteenkennis en -kunde’ de aangewezen partij zijn om een badkamer, keuken of woonkamer van een een fraaie afwerking in natuursteentegels te voorzien. En zo leest u in uw ‘tegelblad’ nu over een vakbeurs met uitsluitend natuursteen… Op vrijdag 27 en zaterdag 28 mei organiseerde collega-brancheorganisatie ABN Natuursteen namelijk, samen met FNV en CNV binnen het Brancheplatform Natuursteen, de NatuursteenVakdagen op het Bouw & Infra Park in Harderwijk.

Op de informatiemarkt gaven natuursteenbedrijven, natuursteenleveranciers en gereedschap- en machineleveranciers demonstraties, workshops en informatie over de mogelijkheden die er zijn met natuursteen. En de Open Kampioenschappen Steenhouwen vonden er plaats: tijdens de twee vakdagen gingen deelnemers de strijd met elkaar aan om een werkstuk te maken dat uiteindelijk door een vakjury wordt beoordeeld. Ook werd de NatuursteenPenning uitgereikt: een onderscheiding voor excellent vakmanschap. Leuke formule, en wat opvalt is dat er meerdere dienstverlenende organisaties met een stand aanwezig zijn. Zo staan de bonden er, maar ook de NOA (waar de Algemene Bond Natuursteen inmiddels deel van uitmaakt, zoals BOVATIN een startende samenwerking met NOA heeft), en één opvallende vereniging: de JOA (www.j-o-a. nl). Wat is JOA: een brancheorganisatie van jongere (40-) natuursteen-ondernemers. Fabiënne Jansen, van G van Leeuwe Steenhouwerij uit Nijmegen, staat op de stand en

legt, terwijl elders een sirene afgaat, uit waar de JOA voor staat: “Het is een actieve club! Nee, je hoeft geen lid te zijn van de ABN om lid te kunnen zijn van de JOA. Iedereen die ‘het’ heeft met het natuursteenbedrijf en nog geen 40 is, is van harte welkom als lid. Wat doen we: we willen de (natuursteen)kennis van jonge mensen in de natuursteenbranche vergroten, en samenwerken aan kennis en collegialiteit. Dat doen we bijvoorbeeld door het jaarlijks organiseren van binnen- en buitenlandse excursies. En in januari hebben we een jaarvergadering.” Misschien ook iets voor de jonge BOVATIN-leden om zo’n vereniging op te richten…?

Bekende gezichten! Op de stand van Diamond Spectrum Enterprises staat nagenoeg de volledige top van het bedrijf: directeur Badrul Hasnain (r), zijn echtgenote Annie Hasnain (admninistratie) , verkoper Carlo van Santen en vertegenwoordiger Ran Orie. Natuurlijk staat er het nodige aan natuursteen op de stand. “Nee, geen tegels op deze beurs…,” lacht mevrouw Hasnain. “Maar wel terrazzotegels! Die zijn behoorlijk in opkomst, we krijgen daar steeds meer vragen over!” Recht tegenover DSE staat de stand van Michel Oprey & Beisterveld. We kennen, van de ‘huisbeurs’ die deze importeur begin dit jaar hield, de enorme keramische plaat met de uitstraling van Belgisch Hardsteen: Neolith, Pierre Bleue Riverwashed, beschikbaar als vrije maatplaat van 365 x 125 centimeter, en mogelijk in tegels van 360x120, 120x120, 150x150, 120x60, 60x60 cm. Marlon Beckers (r) van MO&B legt uit dat er een toenemende behoefte is aan tegelzetters die in staat zijn om natuursteen vakkundig te verwerken: “Want, al kiezen mensen ook voor de keramische lookalikes – die wij eveneens in huis hebben! - , de vraag naar vakkundig verwerkt natuursteen neemt nog steeds toe!” Verder waren natuurlijk ook de nieuwe MOOV-series (zie elders in dit blad) te zien. Het is dezelfde week als de BOVATIN Jaardag. En ook een aantal vertegenwoordigers van NOA zullen daar aanwezig zijn, zoals directeur Frank Roohof (derde van rechts). We stellen wat vragen over de samenwerking met de Aannemersfederatie: twee jaar samenwonen in Veenendaal, hoe gaat het met - zoals de nieuwe voorzitter van NOA, Hendrik Ruys, de start van de samenwerking met BOVATIN beschreef - , de ‘verkering’ en hoe ziet de toekomst er uit? “Onze organisaties zijn erg verschillend. Maar de samenwerking groeit.”, is – samengevat - de reactie.

Kortom… Zoals vroeger mijnheer Cactus vroeg: “Wat hebben we nou geleerd…?” Feit is dat het Bouw- & Infrapark een prima locatie is voor een kleine beurs. En dat er veel leden van de natuursteenverenigingen langs kwamen, ook al doordat er nogal wat animo was voor de kampioenschappen. En voor de Jongerenorganisatie. Idee voor BOVATIN? Alleen als u het zegt…! ■ Reageren? redactie@bovatin.nl

Compleet assortiment voor de professionele tegelzetter! Knowhow en technische ondersteuning Persoonlijk advies op maat Gezond en veilig werken Verzekerde garantie

codex | Een merk van Unipro bv Meer info op www.codex-x.nl +31 (0) 53 573 73 73

Tekst & foto’s: Remus Aussen

‘Extreem tegelwerk’ bij Codex! De betere tegelzetter vind je bij BOVATIN. Maar ook de betere tegelzetter moet zijn vak bijhouden… want er verandert veel. Dus zijn de technisch adviseurs van lijmfabrikant Codex en Riverside Ceramic Agency eens om de tafel gaan zitten, en zo ontstond uiteindelijk een samenwerking met bovendien Rubi, Cotto d’Este en Trend. De gemeenschappelijke vraag: wat is er nou nieuw onder de zon? En vooral, hoe zorgen we dat we de tegelzetters die het - zeker nu - allemaal verschrikkelijk druk hebben, dat ‘nieuws’ in maximaal 1 dag kunnen laten zien en toepassen? Want je leert iets pas als je het doet…

Een mooie dag in Haaksbergen Wanneer je Codex bezoekt in het inmiddels drie jaar oude Uniprogebouw in Haaksbergen, dan kom je sowieso al in een tamelijk ‘extreem’ gebouw: het groene dak draagt niet alleen bij aan de biodiversiteit maar heeft ook een energie- en waterbesparende functie. Daarnaast probeert het bedrijf tot in het extreme om in zijn processen de milieubelasting te verkleinen door onder andere gebruik te maken van oplosmiddelvrije producten en duurzame verpakkingsmaterialen. Ook betrekt Unipro de grondstoffen voor het bedrijfsrestaurant uit de directe omgeving, wat zowel lokale werkgelegenheid oplevert als een beperking van transportbewegingen. “Plus, legt Codex-marketeer Emma Stubbe uit, “wij werken in ons restaurant met mensen met een beperking, afkomstig van de Stichting Aveleijn. Ook hierin komt het maatschappelijk verantwoord ondernemen dus terug. Deze cliënten draaien één tot drie dagen in de week mee in de keuken van Unipro, en ze doen ook andere ‘klusjes’. Een bijzondere samenwerking, die ook nog eens dagelijks voor een brede glimlach op hun en ons gezicht zorgt… We creëren

dus voor deze groep werkgelegenheid.” Codex, het tegellijmmerk, heeft in het pand, samen met de merken Pallmann, UZIN, WOLFF, Arturo (allemaal merken van de Duitse Utzin Utz-groep) een breed assortiment voor het leggen, onderhouden en renoveren van alle soorten vloerbedekking, parket, tegels en natuursteen. “Groen zit ons echt in de genen,”, legt verkoopleider Codex Percy Kiemeney uit. “Werken aan groen bouwen, dat doen we uit principiële overwegingen: we willen et milieu zo min mogelijk belasten. Maar, als je nou ook nog eens gewoon geld verdient door je bedrijfspand, je bedrijfsvoering en je productassortiment zo in te richten als wij dat doen? Enerzijds levert dit bedrijfspand energie, in plaats van dat het energie kost. Anderzijds laten we graag dit pand en zijn kwaliteiten zien aan overheden, aan jullie, aan klanten. En met effect: de gemeente Hengelo was zo enthousiast over dit pand dat men met ons in zee wilde voor de renovatie van het zwembad… Tsja, toen hebben wij een tegelzetbedrijf voorgesteld… Ze komen hier zelfs graag vergaderen, om ook aan relaties ons pand te laten zien. Echt, onze bedrijfsfilosofie heeft de toekomst. Er zijn ZO veel opdrachtgevers die Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen als kernpunt van hun inkoop hanteren… Het gaat echt niet meer alleen om geld...” Extreem tegelwerk: geen extreem lage prijzen voor vragen! “Ook in de branche gaat het niet meer alleen om geld. Neem nou waar onze training vandaag over gaat: extreem klein werk – mozaïek

BOVATINFO

- en de extreem grootformaat en dunne tegel van bijvoorbeeld 3 meter. Wie dit materiaal kiest, kiest niet voor de laagste prijs. Het is bovendien meer werk om het aan te brengen, dus vraag dan ook de prijs die jouw werk en kunde waard is! Daar hoort ook bij dat je geen compromissen sluit voor wat betreft het materiaal ónder de tegels. Nee, wij zijn geen prijsvechters… maar we zitten ook niet aan de bovenkant van de markt. Kwalitatief hoogwaardige producten met een vakkundig advies en begeleiding zijn bij ons een groot goed. Daarbij bieden zowel opdrachtnemer als opdrachtgever zekerheid met onze verzekerde garantie. Vele relaties hebben dit reeds ervaren.”

Na een welkomstwoord van de verkoopleider gaan de tegelzetters meteen aan het werk. De training, die verzorgd werd in samenwerking met importeur RiverSide Ceramic Agency, gereedschapsfabrikant Rubi en de tegelfabrikanten Cotto d’Este en Trend, werd verspreid over drie 3 dagen in totaal door zo’n 50 tegelzetters gevolgd. En er werd gewerkt met extreem grootformaat tegels - tot wel 3 bij 1 meter – tot het mozaïek van Trend uit Italië. Tips en tricks “Het is mooi materiaal, het is in de mode, en je moet er meer voor kunnen dan wat je in je jeugd geleerd hebt. Daarom geven we deze training, en daarom doen we dit samen met een importeur, tegelfabrikanten en een gereedschapsfabrikant. Echt, je hoeft geen complete opleiding te doen om dit goed te kunnen… Een vakbekwame tegelzetter kan, met een paar slimme tips en tricks van onze specialisten, zich de basis eigen maken. En je moet die tips en tricks even onder begeleiding toepassen!” Bert Uittenhove, salesmanager van Rubi in België, neemt deze

dag het werk over van Jaimy Schlee, verkoopleider Rubi Nederland, die op dinsdag aftrapte. Hij demonstreert het snijden van de enorme platen. “Je moet dat wieltje horen zíngen’, benadrukt hij met een zangerig Vlaams accent. “En je voorkomt foutieve breukvlakken door de uiteindes van je snede met zo’n tang nét even…” En hij laat zien hoe je alvast de uiteindes van de plaat een ‘tikje vooraf’ geeft voordat je de plaat over de snijlijn afbreekt. Samen met Codex’ applicatiespecialist Jeroen Schaepers wordt de plaat, na nog wat tips, met een speciaal tilraam op de wand aangebracht. Hierbij wordt duidelijk getoond hoe je deze tegels goed vol en zat verlijmd. En de Rubi-trainer legt, onder begeleiding van een serie tips uit hoe je met een levelingsysteem moet werken. “Je kunt er veel mee, maar je moet wel weten wat je doet. En doe je het verkeerd, dan is het middel erger dan de kwaal! “ ‘Dat doen we gewoon’… Maar – en die vraag werd ook al tijdens de Jaardag gesteld - hoe kunnen we ook de Tegelzetters in spé al vertrouwd maken met de nieuwe materialen? De platen zijn te duur om leerlingen er bij een klant ook maar één enkele te laten verspelen… “Ook leerlingen van bijvoorbeeld een SPT zouden hier van harte welkom zijn voor zo’n training!” Stelt Kiemeney. “Als de SPT’s willen langskomen met een groepje van 15 á 20 leerlingen, kom maar op!” Tijdens de lunch bevindt iedereen zich in het restaurant: medewerkers, de directie, de tegelzetters. Percy Kiemeney vertelt verder. “We

augustus 2016

temperatuur schelpdieren een glazuur op de schelp aanbrengen? Bij 0-15 graden… Als ik tegelfabrikant was, zou ik mijn researchafdeling de opdracht geven om onmiddellijk uit te zoeken hoe wij daar iets mee kunnen in onze praktijk We kunnen dus een goed voorbeeld nemen aan de natuur. Helaas gebeurt dat nog niet overal … Moet ik doorgaan?” Het antwoord: ja! We maakten meteen de afspraak dat we Maurice Beijk een keer mochten uitnodigen voor een lezing bij BOVATIN. “Maar pas op, want als ik eenmaal begin…!, waarschuwt de MVO-ambassadeur nog…”

adviseren niet altijd wat een klant of een tegelzetter wil horen. Maar we geven wel het juiste advies! En we ervaren dat men daardoor toch bij ons terugkomt. Neem een voorbeeld van onze specialist duurzaam bouwen: ons was gevraagd mee te denken over de realisatie van een hoofdkantoor van een niet nader te noemen Zweedse autofabrikant… en hij heeft een paar fundamentele wijzigingen in het concept geadviseerd. Niet omdat hem dat gevraagd werd, maar omdat hij graag op een positieve manier zijn bijdrage wilde leveren om dat pand zijn maximale waarde te geven. En men nam zijn adviezen over. Omdat men de toegevoegde waarde inzag….” Die specialist wilden we natuurlijk even spreken… Durf te denken! Maurice Beijk is die specialist, en tevens Unipro’s ambassadeur Maatschappelijk verantwoord Ondernemen. Het is toeval dat hij in het pand aanwezig is, want, met zo’n 10 lezingen per week, is hij meestal buiten actief. Beijk heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het ontwerp van het Unipro-pand, en onderschrijft ook een andere eigenwijze’ ‘om-denkactie’ van het concern: de UZIN ‘ripper’, een opzetstuk voor op een kuip waarmee de zak zonder stofoverlast kan worden opengewerkt leeggestort. “De meeste fabrikanten voegen een olieproduct toe om een stofarm product te kunnen maken. Weet je hoeveel olie je daarmee verspilt? Met dit product bereik je je doel ook… het is belangrijk om, als je een probleem wilt oplossen, dat probleem eerst goed op te schudden en op zijn kant te houden…!”, vindt de specialist. “Traditie is een te koesteren waarde, maar je mag er altijd vragen bij stellen, lijkt me. Een voorbeeld: tegels worden geglazuurd bij ongeveer 1200 graden celsius. Hoeveel energie dat wereldwijd kost, lijkt me duidelijk. Weet je bij welke

Meer dan een training! Wie het Unipro/Codexpand bezoekt, komt een beetje in de toekomst terecht. En dat is het leuke: ook tegelwerk heeft die toekomst. Er wordt door alle spelers in de branche – en niet in de laatste plaats door een groeiend aantal tegelzetters zélf – gezocht naar nieuwe materialen, technieken en gereedschappen. Omdat er nog verschrikkelijk veel te innoveren is, en die nieuwe ontwikkelingen sterker zijn dan ook een ooit weer opduikende crisis. Het bijhouden van het vak, en zorgen dat je weet wat de klant écht wil, is daarbij minstens even belangrijk als het bieden van een aantrekkelijke - of liever, de juiste – prijs. En de Codex-workshop leverde absoluut een bijdrage aan de vakkennis van de aanwezige – zichtbaar enthousiaste – tegelzetters. Winst voor de branche, want deze vaklieden zijn voortaan niet alleen in staat om ‘extreem tegelwerk’ te maken, maar ook om hun klant de juiste adviezen over dit werk te ■ geven. En dat laatste is minstens even belangrijk. www.rubi.com www.codex-x.nl www.riversideceramicagency.nl www.trend-group.com www.cottodeste.it

Probeer ook eens Sopro‘s nieuwe Multivoeg! Sopro DF 10® DesignVoeg Flex 1–10 mm Vrij van kalksluier en gelijkmatige kleurglans door OPZ-technologie Onderhoudsvriendelijk, aangezien water- en vuilwerend Verhoogd weerstandsvermogen ook tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmel en microorganismen Reeds na ca. 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar Voor alle soorten keramiek alsook voor verkleuringsgevoelig natuursteen door hoge kristallijne waterbinding Voor voegbreedten van 1 tot 10 mm Zeer scheurbestendig (CG2 WA) Hoge kristallijne waterbinding Binnen en buiten

Sopro DF 20® DesignVoeg Flex Breed 2–20 mm

Duurzaam, mooi en hygiënisch.

Vrij van kalksluier en een gelijkmatige kleurglans door de bewezen Sopro OPZ®-Technologie Speciaal voor balkons en terrassen, omdat hij vorstzeker is en bestand tegen hoge druk reinigers** Cementgebonden, flexibele voegmortel voor voegbreedten van 2 – 20 mm Zeer scheurvast (CG2 WA Gemakkelijk te reinigen; water- en vuilwerend Ook verhoogde weerstand tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmels en micro-organismen Ideaal voor steengoed en keramiek Hoge kristallijne waterbinding Reeds na 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar

Met Sopro Glitter te veredelen *in vergelijking met traditionele cementgebonden Sopro voegmortels bij huishoudelijke toepassing. **Normale huishoudelijke hoge druk reinigers

dertvorming hin l ver imme h sc

erming besch gde reinigers* hoo ure vergen z te

en terwa

vuilwerend

bestand er en ig zek gedrukrein ers** o rst vo gen h te

en rvrij luie lks glans a k ur kle

Sopro Nederland BV · Kruyderlaan 21a · NL - 3431 Nieuwegein Telefoon +31 (0)30 60 50 214 · Telefax +31 (0)30 60 50 896 · www.soprobv.nl

dertvorming hin l ver imme sch

en rvrij luie ns lks ka urgla kle

en terwa

vuilwerend

erming besch gde reinigers* hoo ure vergen z te

Tekst & foto’s: Schlüter-Systems

Schlüter-Systems viert 50-jarig bestaan Op een zonovergoten dag begin mei ontving Schlüter-Systems ongeveer 250 genodigden voor de officiële feestelijke plechtigheid ter gelegenheid van het 50-jarig bedrijfsjubileum. In de indrukwekkende feesttent praatte presentatrice Alexandra von Lingen het programma aan elkaar en ontlokte de grondlegger van het bedrijf Werner Schlüter in een gesprek een van de belangrijkste succesgeheimen van het bedrijf: “Wij zijn niet alleen een goed functionerend bedrijf, maar ook een goed functionerende familie.” Slechts enkele dagen na deze feestelijke plechtigheid volgde met de Schlüter Family Day het tweede deel van de jubileumfeestelijkheden. Onder ideale zomerse weersomstandigheden vierden ruim 1300 medewerkers uit binnen- en buitenland samen met hun gezinnen de vijftigste verjaardag van het bedrijf. Enkele hoogtepunten op het feestelijk versierde Schlüter-terrein waren: penaltyschieten tegen Uli Stein (voormalig doelman van het Duitse nationale elftal), de internationale Street Food Market met specialiteiten uit de landen met een Schlüter-vestiging, een rondleiding door de fabriek of activiteiten als Human Table Soccer, een reactiewand of een springkasteel. Een spectaculaire party in de feesttent vormde de afsluiting van de Family Day. ■

‘Iserlohnse droom’ In 2016 wordt niet alleen de 50ste verjaardag van het oorspronkelijke tegelzettersbedrijf gevierd – Werner Schlüter legde 50 jaar geleden ook zijn meestersexamen met succes af. In het kader van de feestelijke plechtigheid werd door het regionale handwerkersgilde onder groot applaus het gouden certificaat van de graad van meester (de zogeheten ‘Meisterbrief’) aan hem uitgereikt. Thorsten Schick, de eerste locoburgemeester van Iserlohn, sprak in zijn welkomstwoord met het oog op de succesvolle bedrijfsgeschiedenis over een in vervulling gegane ‘Iserlohnse droom’. En die droom is nog niet voorbij, aldus directeur Marc Schlüter: “50 jaar is pas het begin, want wij zien ook voor de toekomst nog veel potentieel.” Na het afsluitende gastcollege van voormalig FIFA-topscheidsrechter Dr. Markus Merk genoten de gasten in een ontspannen sfeer van lekkernijen uit de zeven landen waar Schlüter-Systems een vestiging heeft. In en vóór de Schlüter-WorkBox ontstond hierover een internationale Street Food Market. Het nieuwe opleidingsgebouw van het bedrijf werd onlangs bekroond met het platinacertificaat van de Duitse vereniging voor duurzaam bouwen (DGNB).

Het Kaasmeisje - Pronkstuk (4,5 x 5,5 meter), van de nieuwe fabriek van Beemster kaas in de company store, bestaand uit 210.000 tegeltjes van 10x10 mm en een voeg van 0,76 mm.

Glasmozaïek ingevoegd met de epoxy voegen van Mapei. “De keuze voor de juiste voeg is cruciaal voor het optimale eindresultaat. In het portret van het kaasmeisje is zowel gewerkt met de transparante epoxy voeg Kerapoxy Design (kaasmeisje) als de gekleurde epoxy voeg Kerapoxy CQ (achtergrond). Deze werkwijze geeft een extra mooi eindresultaat”, aldus Tom van Aal - Milovito (www.milovito.nl). Kerapoxy CQ ® Voor het binnens- en buitenshuis zuurbestendig

afvoegen van vloeren wandbekleding van keramische tegels, natuursteen en glasmozaïek. Kijk op www.mapei.nl voor meer info.

Door Suzanne den Dulk

Schaarste . . . Suzanne den Dulk heeft een politiek bestuurlijke achtergrond. Na tien jaar raadlidmaatschap in Alkmaar en vier jaar wethouderschap in Den volgde zij op 1 januari 2016 Henry Meijdam op als algemeen directeur bij ESPEQ Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard. Haar visie: “Politici proberen de drie O’s bij elkaar te brengen: Ondernemers – Onderwijs – Overheid. Bij ESPEQ Opleidingsbedrijven zitten deze O’s in de genen en ligt mijn toegevoegde waarde in de contacten met bedrijven en het maken van verbinding naar gemeentelijke en provinciale overheden.” En ze neemt vanaf heden ook Henry Meijdam’s column in de BOVATINfo over!

Als nieuwe algemeen directeur van ESPEQ Opleidingsbedrijven heb ik in de eerste maanden van dit jaar heel veel inspirerende, persoonlijke en informatieve kennismakingsgesprekken gevoerd. Uiteraard ben ik intern begonnen met gesprekken met onze medewerkers. Betrokken professionals die goed weten wat er speelt in de markt, zowel aan de kant van de bedrijven als aan die van de wereld van (toekomstige) leerlingen. Daarnaast heb ik kennis gemaakt met belangrijke partners in en rond het opleiden van jongeren tot vaklieden. Denk daarbij aan de ROC’s, collega opleidingsbedrijven in het land en verschillende branche organisaties. Dat na zes jaar economische crisis al het vet van de botten is gesneden in de branche is inmiddels oud nieuws. Dat na deze periode er nu een personele crisis voor de deur staat is voor u waarschijnlijk ook geen verrassing meer. Uit gesprekken met ondernemers hoor ik hoe spannend het is geweest in de crisis, en dat er nog echt nog wel wat moet gebeuren eer er weer een gezonde boterham kan worden verdiend. Ik ben onder de indruk van de veerkracht en het ondernemerschap van de tegelzetters, bouwers en schilders die ik spreek. Langzaam komt iedereen uit de overlevingstand en wordt er weer vooruit gekeken, worden bedrijven weer opgebouwd en uitgebouwd. Een belangrijke voorwaarde om deze stappen te kunnen maken is uiteraard het beschikken over voldoende vakmensen die projecten afleveren met topkwaliteit. Hiermee is direct het nieuwe knelpunt benoemd: waar in de afgelopen jaren de schaarste lag in het aantal projecten, verwachten wij al in de nabije toekomst schaarste in het aantal leerlingen dat zich meldt voor een baan als tegelzetter.

Momenteel kunnen we nog aan de vraag van onze bedrijven voldoen. Anticiperend op de verwachte schaarste zijn wij als opleidingsbedrijven volop bezig om ook andere doelgroepen te verleiden richting de bouwen afbouwsector. Hierbij kunt u denken aan zij-instromers waaronder bijstandsgerechtigden, asielzoekers met een verblijfsvergunning en andere mensen met een wat grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Wij zijn ervan overtuigd dat wij samen met u ook deze mensen kunnen opleiden tot vakman. Het is een demografisch gegeven dat het aantal leerlingen op VMBO’s de komende jaren afneemt. Dus met alleen deze groep jongeren kunnen we niet in de behoefte van de markt voorzien. Na zes jaar verhalen in de media over faillissementen en vele duizenden ontslagen in de branche, moet ‘de man in de straat’ weer te horen krijgen dat het weer een solide branche is met prima loopbaankansen voor tegelzetters, stukadoors, timmermannen, metselaars en schilders. Dat kunnen wij – als opleidingsbedrijven – niet alleen. Daar hebben we ook uw hulp voor nodig. Binnenkort hangen door het hele land de schooltassen weer aan de vlaggenstokken. Er zijn best veel geslaagden die nog niet precies weten wat ze na hun examen willen gaan doen. Ga het gesprek aan met neef, buurjongen en zoon van teamgenoot en laat ze kennismaken met ons mooie ambacht. Hiermee voorkomen we in ieder geval dat deze jongens later zeggen: “Had ik dat maar geweten, dan had ik ook tegelzetter willen worden”! ■ Reageren? SdenDulk@ESPEQ.nl

DE GROOTHANDEL ALTIJD DICHTBIJ www.bpg.nl

WIJ ZIJN PAS TEVREDEN ALS JIJ DAT BENT!

BPG, JOUW BOUWPARTNER BPG Badhoevese Bouwmaterialen T: 020-6597856

BPG Diederen Hout & Bouwmaterialen T: 046-4431265

BPG ITS Rotterdam Hout & Bouwmaterialen T: 010-4291144

BPG Lempens Bouwmaterialen T: 0495-534549

BPG Pieper Hout & Bouwmaterialen T: 0341-352931

BPG Snel Bouwmaterialen T: 0348-564044

BPG Boer Staphorst Hout & Bouwmaterialen T: 0522-466830

BPG Doorisol Hout & Bouwmaterialen T: 0165-349393

BPG J&W Bouwpartners Hout & Bouwmaterialen T: 0165-379655

BPG Mertens Hout & Bouwmaterialen T: 076-5985226

BPG RBH Roermond Bouwmaterialen T: 0475-363434

BPG Verhoeven van Erp Afbouwmaterialen T: 0165-520365

BPG Bouwhof Hout & Bouwmaterialen T: 079-3319614

BPG Eerste Wassenaarse Hout & Bouwmaterialen T: 070-5119307

BPG Jac Klijn Hout & Bouwmaterialen T: 0416-280055

BPG van der Meulen Hout & Bouwmaterialen T: 0512-460022

BPG Schoute Bouwmaterialen T: 0318-527028

BPG van de Wal Bouwmaterialen T: 0499-571339

BPG Boxtel Hout & Bouwmaterialen T: 0411-674230

BPG Geurts van Bergen Hout & Bouwmaterialen T: 0485-511610

BPG De Jonge Hout & Bouwmaterialen T: 0113-563700

BPG Muris Bouwmaterialen T: 046-4745009

BPG De Schouwse Bouwmaterialen T: 0111-462142

BPG van Westen Bouwmaterialen T: 0118-633511

BPG Delden Bouwmaterialen T: 074-3761250

BPG De Hillegomse Hout & Bouwmaterialen T: 0252-537000

BPG Kombi Bouwmaterialen BPG van den Oetelaar Hout & Bouwmaterialen Hout & Bouwmaterialen T: 073-6216031 T: 0413-256888

BPG Sieben Bouw & Afbouwmaterialen T: 045-5725782

BPG Wijnen Bouwmaterialen T: 077-4651259

BPG Den Helder Hout & Bouwmaterialen T: 0223-798100

BPG Holten van de Wal Hout & Bouwmaterialen T: 0493-312370

BPG Kombi Bouwmaterialen BPG Overkamp Meddo Hout & Bouwmaterialen Hout & Bouwmaterialen T: 0543-569561 T: 0413-472565

BPG Sieben Bouw & Afbouwmaterialen T: 045-5768888

BPG Zwijndrecht Hout & Bouwmaterialen T: 078-6100127

Volg ons ook op Facebook

augustus 2016

Bostik official supplier van de Tour: “Voulez-vous coller avec moi?” Dacht u ook niet: ‘Hé, dat is onze lijmfabrikant Bostik, op het shirt van die renner…? En dat klopt, want, al is op het moment dat u dit leest, de Tour de France al weer zo ongeveer voorbij, Bostik heeft de nodige ‘cameramomenten’ gehad als – voor het eerste jaar - ‘official supplier’ van de Tour de France. Dit jaar met de nieuwe kreet ‘Voulez-vous coller avec moi’. Vrij vertaald ‘wil je met me lijmen’. Natuurlijk met een knipoog naar het bekende franstalige songtekstfragment ‘voulez-vous coucher avec moi’, uit de’74 hit ‘Lady Marmalade’ van Patty Labelle (al kent u het nummer misschien van Christina Aguilera, Lil’ Kim, Mýa, and Pink in ‘Moulin Rouge’). En – hebt u dat speciale Bostik wielrennersshirt al binnen…? Als u het bericht op Facebook had geliked bij Bostik Benelux…

Ter gelegenheid hiervan heeft Bostik speciale en unieke wielrenshirt laten maken. En u kon of kunt dus via www.facebook.com/bostikbenelux kans maken op één van deze mooie wielrenshirts! Als u dit blad via www.issuu.com/bovatin alvast hebt gelezen, dan bent u beslist op tijd… En anders hebt u misschien nog nét een dagje… Hoe dan ook, Bostik voelt zich thuis op De Tour de France. “Inspanning, moed, ambitie en daadkracht, dat zijn eigenschappen die ook passen bij de werknemers en producten van Bostik!”, vindt Bostik’s manager communicatie & marketing Arno van de Laar. ■ www.bostik.nl

Like en win dat shirt! De Tour de France is het 3e grootste sportevenement in de wereld. Een uniek en populair evenement dat elke zomer ca. 12 miljoen toeschouwers verenigt langs de wegen. De meest mythische koers van alle wielerwedstrijden wordt uitgezonden in meer dan 190 landen en genereert 3,5 miljard televisiecontacten plus 2,8 miljoen online fans. Als Official Supplier van de Tour de France geniet Bostik van een aantal exclusieve privileges. Bostik reed onder andere met een drietal mooie en opvallende praalwagens in de reclamekaravaan en met één sponsorwagen meerijden in de Tour. Tot slot mag Bostik het Tour de France-logo gebruiken in allerlei uitingen en promotionele activiteiten.

Levellingsysteem voor tegels • Grote tegels eenvoudig plaatsen • Perfecte vlakke oppervlakken • Geen niveauverschil bij plaatsing • Sneller plaatsen • 100% klanttevredenheid • Parkettegels: perfecte plaatsing • Terrastegels tot 25 mm

VOOR

NA Pegasuslaan 5 B-1831 DIEGEM info@levelit.eu www.levelit.eu

augustus 2016

Moov: uitgebreide mogelijkheden voor interieurtoepassingen

Met de keramische tegels uit de Moov collectie van Michel Oprey & Beisterveld wordt het gemakkelijk om een hedendaagse stijl neer te zetten. Voor deze serie is de inspiratie uit het uiterlijk van beton gehaald. De 12 verkrijgbare formaten, tot wel 120x240 cm, benadrukken een modern en strak interieur. En het mooiste: met de strips en mozaïeken voor de wand kan de ruimte compleet worden gemaakt. Bovendien heeft Michel Oprey & Beisterveld de Moov serie ook in 3 kleuren voor buiten op voorraad in een dikte van 2 cm. Grenzeloze ontwerpvrijheid! De complete collectie vindt u op www.mo-b.nl. ■

Innovatie is,

elegante oplossingen met profielen.

Schlüter®-TRENDLINE Voor de serie Schlüter®-QUADEC, -RONDEC en -JOLLY zijn er nieuwe varianten, Schlüter®-TRENDLINE beschikbaar, die passen bij de huidige tegeltrend. Deze nieuwe profielen zorgen - hetzij ‘ton sur ton’ ofwel met een gekozen contrast - voor elegante accenten in de tegelbekleding.

Schlüter ®-TRENDLINE. Vertrouw alleen op het origineel.

www.schlueter-systems.nl

HÃ©t expertisecentrum voor wand-/vloertegels en tegellijmen. Integer, onafhankelijk, objectief onderzoek en advies. ISO 17025 geaccrediteerd.

60 JAAR ERVARING

STOOTVASTHEID

HAARSCHEURBESTANDHEID

STROEFHEID/ANTISLIPEIGENSCHAPPEN

VLAKHEID

Wij helpen u graag verder. 026 3845600, info@tcki.nl www.tcki.nl

Tekst & foto’s: Rubi

Speciale acties RUBIMIX-9N en 9N Plus De veelzijdige mixers RUBIMIX-9 N en RUBI N PLUS zijn goed ontvangen op internationale beurzen. De Rubi-mixer is compleet vernieuwd: • Motor 1200W (Plus-versie: 1800W) • Nieuw ergonomisch handvat, voor meer comfort en stabiliteit. Speciale aanbieding: Op de RUBIMIX-9 N met koffer krijgt u 3 in plaats van 1 jaar garantie. Deze actie geldt tot eind augustus. U moet het product well op www.rubi.com/warranty registreren voor het einde van 2016. Extra: Tijdens de lancering, tot eind augustus, wordt de mixer geleverd in de vorm van een speciaalverpakking bestaande uit een zwarte 40 liter plastic puinkuip, voor elke RUBIMIX (Minimale afname van twee eenheden van de plus-versie)! ■

Stabiel en verantwoord tillen met RUBI Tilhulp! Te veel, te zwaar en onverantwoord tillen – en je VER-tillen – is een belangrijke oorzaak van verzuim van tegelzetters, en levert op de lange termijn risico’s op voor de gezondbaarheid en inzetbaarheid van iedere tegelzetter. Als je op de juiste manier tilt – en niet te veel – dan scheelt dat natuurlijk: in het A-blad Tegelzetten (zie ook het artikel over de Laevo elders in dit blad) staat beschreven wat je nog ARBO-verantwoord mag tillen. De RUBI tilhulp komt daarbij goed van pas: net als een niergordel op de motorfiets je wervelkolom tijdens het rijden beschermt (vooral op oude motoren zonder vering…) en een gewichthefriem atleten helpt om stabieler te ‘liften’, is deze tilhulp bedoeld om de tegelzetter in zijn werk te ondersteunen. Speciale aanbieding: Hoe werkt het: door een brede riem strak om je middel te dragen kun je je buikspieren goed afzetten en aanspannen. Als je ook nog eens de andere rompspieren aanspant neemt de druk in de buikholte (de intra-abdominale druk) flink toe. Onderzoek bij gewichtheffers laat zien dat riemgebruik inderdaad zorgt voor zo’n hogere gemiddelde intra-abdominale druk, en daardoor zou het onderste deel van de wervelkolom ondersteund en gestabiliseerd worden. En al zijn tegelzetters geen gewichtheffers (al til je met die grote tegels wel snel veel te veel) , en is het effect ook nog niet door middel van langlopend ergonomisch onderzoek vastgesteld, er zijn al een paar tegelzetters die er erg tevreden over zijn… Meer hierover in een volgende editie! ■ www.rubi.com

Waarom moeilijk doen als het met kan. Kijk op coba.nl voor ons overzichtelijke assortiment. Coba. Makkelijk zat

augustus 2016

‘P vak as op , ver mans uw ou cha de rt! p ’

Tegeltechniek Vakdag 2016: in één dag bij met de laatste ontwikkelingen in tegelzetten! f vij n & i er ’ s i at , we ‘bij’! r ‘G uur al ma e l he

2016. Het programma kent veel afwisseling met korte sessies over zes onderwerpen: • Voorbehandeling • Waterdichting • Lijm wand, pasta • Lijm vloer, poeder • Voegen • Wijziging overheidsregels in de bouw

‘Veel ontw nieuwe ikkel ingen ’

De docenten hebben hun sporen verdiend in deze materie en hebben jarenlange ervaring in de tegellijmbranche. Tegelzetten is een vak. U weet dat als geen ander. Natuurlijk zijn er mensen die het werk er ‘even bij doen’, maar het verschil met het werk van een tegelzetter die het vak verstaat is aan het resultaat – ook op de lange termijn - af te lezen. Dat komt dan doordat de vakman de ondergrond kritisch beoordeelt en goed voorbereidt, en natte ruimtes vakkundig waterdicht maakt. Een goede tegelzetter houdt bovendien zijn vak bij, zeker nu er zó veel nieuwe producten op de markt komen. Wilt u in één keer weer ’helemaal bij’ zijn? Dan is deelname aan de Tegeltechniek Vakdag 2016 een uitgelezen kans. En - tijdens de BOVATIN Jaardag hebben we gecheckt waar u meer over wilt weten!

Aan de slag De sessies zijn kort en praktisch, en er is veel ruimte voor vragen. De Tegeltechniek Vakdag vindt niet voor niets plaats bij SPBU in Nieuwegein: geen ellenlange theorie maar praktijkgericht, zodat u met de opgedane kennis direct aan de slag kunt. ■

nda: e g a er, n je ‘zet i 14 oktob ag ’ vrijd – 15 uur! 10

bij !’ n u ve ge lk.n ‘Op @v o inf VLK Tegeltechniek Vakdag vrijdag 14 oktober 2016 van 10.00-15.00 uur bij SPBU in Nieuwegein

Kort en afwisselend De Vereniging van Lijmen en Kitten (VLK) is de initiatiefnemer van de Tegeltechniek Vakdag 2016 die plaatsvindt op vrijdag 14 oktober

Gratis - Deelname aan de Tegeltechniek Vakdag 2016 is gratis, inschrijven is wel verplicht i.v.m. de reserveringen. Stuur een e-mail met uw contactgegevens en de namen van de deelnemers naar: info@vlk.nu. Certificaat - Na afloop van de Tegeltechniek Vakdag 2016 ontvangen de deelnemers een certificaat van deelname.

Maak kennis met dé groothandel in tegels! Ruim 18.500 m 2 eigen opslagcapaciteit Direct uit voorraad leverbaar Nieuwste trends uit o.a. Spanje en Italië Ruim 2000 m 2 showroom met wand- en vloertegels in Sneek en Groningen

Lorentzstraat 19 Sneek • Diamantlaan 2 Groningen

www.juliusvdwerf.nl

Tekst & foto: Omnicol

Diepgrondering op waterbasis 2016 is een feestjaar voor Omnicol. Het is namelijk het jaar waarin het bedrijf zestig jaar bestaat. Zestig jaar ervaring in oplossingen voor het verlijmen van bouwmaterialen. Zestig jaar samenwerking met de meest professionele opdrachtgevers en uitvoerders in de branche. Zestig jaar advies, innovatie kwaliteit. Goede reden om ook eens terug te blikken op wat ‘oude’ materialen!

TP omnibind De jaren 70 worden gekenmerkt door de definitieve opkomst van (spuit)gips als egalisatielaag in binnenbereik. Het arbeidsintensieve pleisteren met kalkmortel werd vervangen door de snelle en gladde methode van wandafwerking met gips. Door deze veranderde afwerkmethode ontstond ook een nieuwe uitdaging voor de tegelzetter en daarmee tevens voor Omnicol. De totaal andere mineralogische samenstelling (gips in plaats van kalk) en het veranderde oppervlak vereisten nieuwe producten en verwerkingsmethoden.

Zo was er het probleem van aanhechting op de nieuwe afwerklaag. Het oppervlak was glad, sterk zuigend en vaak voorzien van een stoflaagje door het “polijsten”. Daarnaast moest de compatibiliteit aangepakt worden tussen gips en lijm. Omnicol vond de oplossing in een diepgrondering op waterbasis: TP omnibind. Deze universeel inzetbare voorstrijk is een kant en klare kunstharsdispersie zonder vulstof die zeer dun vloeibaar is. Het product is eenvoudig aan te brengen, verspuit- en vernevelbaar en oplosmiddelvrij. Tijdens de natte fase dringen kleine harsdeeltjes tot diep in de ondergrond waar ze verfilmen, zodat ze de losse delen vastzetten en de zuigkracht verlagen. Op die manier kan men probleemloos verder werken op de voorbehandelde ondergrond. De harsen in TP omnibind zijn op basis van een combinatie van (co) polymeren. De samenstelling presteert ook uitstekend op (verse) cementegalisatie zonder te verzepen en tevens op gladde, dichte ondergronden zoals (stort)beton en oud tegelwerk (de hechtsterkte wordt veelal verdubbeld!). De bindmiddelen zijn watervast en verouderingsbestand. De lichtgroene inkleuring maakt controle op aanbreng tijdens de verwerking en achteraf eenvoudig. De brede inzetbaarheid en de voortdurende aanpassingen aan nieuwe technieken en regelgeving, hebben van TP omnibind een populaire blijver gemaakt die niet meer weg te denken is als vaste probleemoplosser. Op basis van deze vroege voorbehandelaar zijn een hele reeks producten ontwikkeld voor zeer specifieke ondergronden of ter bescherming tegen bijvoorbeeld waterindringing. ■

Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!

Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.

Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben. Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen. De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).

Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.

Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.

Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).

Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht. Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.

Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen? Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.

Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel. De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:

S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl

SGAT-NIEUWS

KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies

SKG-IKOB: De certificeerder van het huis

Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd. Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt. Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren.

Meer weten over certificering? Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/ VCA-certificering? Informeer dan vrijblijvend bij SKG-IKOB.

Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting

www.skgikob.nl

71215-SKGGEL-Advertentie Bovatinfo SKG-IKOB.indd 1

18-09-15 08:28

Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Noord holland

zuid holland

Utrecht

noord brabant

Tegelzetbedrijf Zwarthoed(Kirry) BV Boeijer 23 1132 GN Volendam www.kirry.nl

Ceramics BV Tegelzetbedrijf 1e Pijnackerstraat 75 3035 GN Rotterdam www.ceramicsbv.nl

C.G. van den Bogaard Tegelzettersbedrijf Bredeweg 11 3945 PB Cothen www.tegelhuisbogaard.nl

Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaars.bv

Oostbörg BV Tegelzetbedrijf Stationsstraat 34 3451 BZ Vleuten www.oostborg.nl

Tegelhandel Loomans Floreffestraat 100 5711 AE Someren www.tegelhandelloomans.nl

Rijvo Tegelhandel Volume 6 1446 WJ Purmerend www.rijvo.nl

Tegelzetbedrijf R. van Putten BV Vleugelboot 26B 3991 CL Houten www.tegelzetbedrijfvanputten.nl

SVK Tegelwerken BV Postbus 33 1800 AA Alkmaar www.svktegelwerken.nl Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl Tegeltino BV Eendrachtstraat 6 1531 DV Wormer www.tegeltino.nl

zeeland

Limburg

Tegelzetbedrijf K & J Dieleman Industrieweg 7 4538 AG Terneuzen www.tegelzetbedrijfdieleman.nl

Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair Wiebachstraat 28 6466 NG Kerkrade www.hilhorst.nl Rongen Tegelzettersbedrijf V.o.F. Keizersveld 22 5803 AN Venray www.rongenvof.nl

Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl

De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000

Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000

augustus 2016

Ik ben geen tegelzetter, maar... In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

Ook “door de bank genomen”? Een groep bekende acteurs (onder andere Pierre Bokma, Victor Löw, George van Houts, Tom de Ket) spelen als ‘De Verleiders’ een serie theaterstukken over geld. ‘Door de bank genomen’ – ik heb het stuk onlangs gezien - gaat over een argeloze MKB-er die, gedwongen door licht tegenvallende bedrijfsresultaten als gevolg van een seizoen slecht weer, met zijn bank overeengekomen was dat hij twee maanden later zijn termijnen zou betalen. Dan wordt hij uitgenodigd voor een gesprek met ‘Bijzonder Beheer’, en legt een rijtje adviseurs hem uit dat hij niet de in totaal 3 20.000,- van die termijnen moet betalen, maar dat hij in één keer de bedragen uit een paar listige clausules van zijn krediet moest betalen, plus zijn privé hypotheek, ofwel zijn verder gezonde bedrijf en ook zijn huis kwijt is. En met een restschuld blijft zitten. Ofwel, hoe je na een ‘koerswijziging’ bij de bank in één keer een onmogelijke 3 400.000,- mag ophoesten. Klinkt bekend? 18.000 MKB-ers hebben met een al of niet ernstige variant op deze situatie te maken, volgens de heren. Ik heb daar links en rechts al best wat verhalen over gehoord, en ik denk nu te begrijpen dat bedrijven inderdaad om een op het oog beperkt bedrag als 10 of 20.000 euro de nek omgedraaid kan worden… En ik kan niet controleren of dat waar is, maar zo’n theaterstuk zet je wel aan het denken. Over het feit dat geld dat je bij een bank leent voor een hypotheek bijvoorbeeld niet ‘echt’ bestaat, en dat dus de hypotheekadviseur het geld ‘verzint’ op het moment dat hij de hypotheek uitschrijft. Iets waar geen instituut of overheid verder iets van kan ‘vinden’, totdat er een bankencrisis uitbreekt zoals die we net hebben gehad en ‘wij’ het

verdampte bedrag mogen aanzuiveren. De acteurs ondersteunen dan ook van harte het initiatief www.mijngeld.nu, dat ongelimiteerde geldcreatie wil tegengaan en een parlementair debat heeft afgedwongen. Toevallig zat ik een tijd terug keer aan de andere kant van ‘het hekje’ met zo’n bank. De bank zegde te laat (toen we al in de auto zaten, namelijk) een optreden van één van mijn bands op hun feestje af, en men was contractueel verplicht om de gage van het optreden te voldoen. Ja ja, ook wij hanteren clausules…! Om kort te gaan: men weigerde. Waarop de juristen in de band (best handig om die in je band te hebben) aangaven dat er dan een gerechtelijke vordering aankwam. “Dan geven wij de zaak uit handen aan onze compliancejuristen!”, gaf de bank aan. “U wordt uitgenodigd voor een gesprek!!” De juridisch onderlegde bandleden kwamen op het gesprek, en vier(!) compliance-juristen in opzichtig dure maatpakken deden een voorstel: een kwart van de gage. Of ze zouden de zaak vertragen tot wij de rechtsgang niet meer konden betalen. “Dat gaan we dan zien!” zeiden de bandleden, en ze lieten, na een warme handdruk, de koffie staan. “O, wacht u nog even…!”, riep de aanvoerder van de maatpakken… De bankiers verklaarden alsnog het gehele bedrag te zullen betalen. “Maar we moesten dit even voorstellen, en kijken hoever we konden gaan. Dat is namelijk het beleid bij de bank!” “Dan moest u maar eens een grondhond in uw logo gaan voeren, dan past uw interne beleid beter bij uw beeldmerk en imago!”, reageerde een van de bandleden. Het geld is betaald. Maar misschien leuk om te weten hoe de betaal-ethiek van in ieder geval één (niet nader te noemen) bankinstelling er uitziet, als men zijn ‘bijzonder beleid-ethiek’ voor u uit de kast haalt… ■

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop. Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

augustus 2016

Let op! Vanaf 1 januari 2017 bent u ook financieel verantwoordelijk voor uw ex-medewerkers! Per 1 januari 2017 vindt er een belangrijke wijziging plaats in de BeZaVa (Wet Beperking Ziekteverzuim en Arbeidsongeschiktheid Vangnetters, ook wel Modernisering Ziektewet genoemd). Wanneer u Eigenrisiodrager bent, wordt u als werkgever met deze wetswijziging ook verantwoordelijk voor de WGA-lasten en re-integratie van uw arbeidsongeschikte flexwerkers. Hoe zit het ook alweer ? De eerste twee ziektejaren heeft u een loondoorbetalingsverplichting voor uw vaste personeel. Wanneer uw medewerkers in dienst ziek worden, bent u verplicht dit loon gedurende 2 jaar door te betalen. Hiervoor kunt u een ziekteverzuimverzekering afsluiten. Voor tijdelijk personeel (flexwerkers) geldt deze verplichting zolang het tijdelijke contract duurt. Ziek uit dienst Als een medewerker met een tijdelijk contract ziek uit dienst gaat, komt deze medewerker in de Ziektewet terecht. Ook werknemers met een vast dienstverband die ziek uit dienst zijn gegaan, aan wie ontslag is aangezegd, vallen onder de Ziektewet. Dit geldt ook voor ex-medewerkers die binnen 4 weken na einde dienstverband ziek worden gemeld. Optie 1: Ziektewet â&#x20AC;&#x201C; Publieke bestel De Ziektewet (publieke bestel) wordt door het UWV uitgevoerd. Het UWV neemt de re-integratieverplichting van u over en betaalt ook de uitkering aan de ex-medewerker. Voor de Ziektewet betaalt u premie aan de Belastingdienst. Optie 2: Ziektewet - Eigenrisicodrager (ERD) In plaats van de zieke medewerker via de UWV in de Ziektewet te laten gaan, kunt u er ook voor kiezen om eigenrisicodrager (ERD) te zijn. Bij eigenrisicodragen betaalt u zelf de uitkeringen en de kosten van de re-integratie. U kunt kiezen: u draagt het financiĂŤle risico zelf, of u verzekert zich (deels) hiervoor. Uiteraard betaalt u dan geen premie meer aan de belastingdienst.

VERZEKERINGSDIENST Wet Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) Als na twee jaar van ziekte uw medewerker, zowel de vaste als de tijdelijke medewerker, nog steeds niet (volledig) aan de slag is, kan de medewerker onder de wet Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) komen te vallen. Dit geldt ook wanneer u voor de Ziektewet Eigenrisicodrager bent. Hiervoor betaalt u de rekening aan de Belastingdienst. Wat verandert er per 1 januari 2017? Per 1 januari 2017 wordt u niet alleen verantwoordelijk gehouden voor medewerkers in dienst die de WGA instromen, maar ook voor de ex-medewerkers! Een WGA-uitkering wordt voor een maximale periode van 10 jaar in rekening gebracht. Het is dus zaak om deze uitkeringen zoveel als mogelijk te voorkomen en in ieder geval te beperken. Welke keuze heeft u? U mag zelf kiezen hoe u deze kosten verzekert en wie u daarbij ondersteunt: bij het UWV (publieke bestel) of een door u gekozen verzekeraar (Eigenrisicodrager voor de WGA). Verschil Het maakt een groot verschil of u klant bent bij het UWV of bij een verzekeraar. Het is afhankelijk van de situatie in uw onderneming waar u het beste af bent. De ondersteuning bij kostbare re-integratietrajecten verschillen tussen het UWV en de

augustus 2016

verzekeringsmaatschappijen onderling. De verschillen in premie kunnen groot zijn en bovendien maakt u een keuze vaak voor meerdere jaren. Hoeveel u straks betaalt ligt aan de keuzes die u nu maakt. U bent al eigenrisicodrager voor de WGA Mogelijk bent u al eigenrisicodrager voor de WGA. Voor 1 oktober 2016 moet u een keuze maken of u eigenrisicodrager wilt blijven of niet. BOVATIN Verzekeringsdienst kan u bij het maken van de juiste keuze ook van dienst zijn. U bent nog geen eigenrisicodrager voor de Ziektewet en/of WGA Als u langer dan 3 jaar bij het UWV verzekerd bent, kunt u twee keer per jaar de keuze maken om eigenrisicodrager te worden. Het eerst volgende keuze moment is voor 1 oktober, dan treedt u per 1 januari 2017 uit het publieke bestel. Het volgende moment is voor 1 april 2017, dan treedt u per 1 juli 2017 uit het publieke bestel. I. Voor zogenaamde kleine bedrijven, met een loonsom < € 319.000 per jaar, zal de zogenaamde sectorpremie bij het UWV naar verwachting lager zijn dan bij een verzekeraar. De sectorpremie is niet afhankelijk van de eigen veroorzaakte schadelast, maar van de sector als geheel. Veel kleinere ondernemers vinden de wet en regelgeving gedurende de eerste twee ziektejaren al belastend genoeg en zullen het prettig vinden de re-integratieverplichtingen voor de verdere periode aan het UWV over te laten. Als u zich hierin herkent, is het UWV de beste keuze voor u.

II. Voor bedrijven met een loonsom tot circa € 1.250.000,- zou het eigenrisicodragerschap, bijvoorbeeld in combinatie met andere verzekeringen, interessant kunnen zijn. Niet alleen vanuit financieel oogpunt, maar vooral de wijze waarop de verzekeraar u gaat ondersteunen om de medewerker te re-integreren, zal een belangrijke moeten overweging zijn. Wilt u hiervoor een aanbieding ontvangen, verzoeken wij u het offerte aanvraagformulier via de website www.bovatinverzekeringsdienst.nl in te vullen. III. Naarmate de loonsom nog hoger is, zullen de financiële gevolgen ook een steeds grotere impact op uw bedrijfsresultaat hebben. Wij raden u aan het eigenrisicodragerschap van zowel de Ziektewet als van de WGA te onderzoeken. In 2017 zal er bij de totale WGA-premie gekeken worden naar de schadelast van zowel instroom in de WGA van vast als van flexwerkers. Flexwerkers kunnen via de Ziektewet in de WGA terecht komen en daarom is in de Ziektewet goede en snelle re-integratie van groot belang. Als u kiest voor het eigenrisicodragerschap heeft u nu ook voor de WGA de mogelijkheid om per 1 januari 2017 de in het verleden veroorzaakte schadelast achter te laten. Tip! Maak een afspraak met Harry Hentenaar. Hij helpt u voor een passend advies graag verder. Wacht niet te lang, want vooral voor grotere bedrijven zal de analyse waarop de overweging gebaseerd wordt, enige tijd vergen. Denkt u bijvoorbeeld aan het inschakelen van de Ondernemingsraad. ■

BOVATINFO

Secretariaat

Afdelingssecretariaten

Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl

Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon: 0251-319101 e-mail: noordholland@bovatin.nl

Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon: (072) 511 08 99 mob.: 06-22916752 fax: (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: C.H. (Chris) van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon: (0412) 61 16 29 mob.: 06-52654912 e-mail: secretaris@bovatin.nl Penningmeester: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon: (030) 241 69 35 e-mail: v.vandebilt@viktorvandebilt.nl Bestuursleden: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon: (030) 241 69 35 e-mail: v.vandebilt@viktorvandebilt.nl G.C. (Iete) Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon: (0524) 22 15 96 e-mail: gccremer@hotmail.com G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon: (045) 544 45 42 fax: (045) 544 09 73 email: g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl H.G. (Harrie) Rongen. Wilhelminastraat 29, 5802 BA Venray. Tel.: 06-53 22 73 49 e-mail: harrierongen@home.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE ALKMAAR telefoon: 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon: (0032) 36853187 fax: (0032) 36853186 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl mob.: 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01

Midden- en West-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon: (0172) 21 60 84 fax: (0172) 21 04 61 mob.: 06-53281208 e-mail: middenenwestnederland@bovatin.nl Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon: (0524) 22 15 96 e-mail: oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon: (0416) 27 33 29 email bovatin.afd.zuid@ziggo.nl Redactiecommissie Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon: (010) 435 22 70 mob.: 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon: (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel.: (0172) 21 60 84 A.M.F.J. Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7 6031HE Nederweert tel.: (0495) 634095 mob.: 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon: (0548) 538 505 Fax: (0548) 538 501 e-mail: redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon: (010) 435 22 70 mob.: 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur. Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden tel.: (0495) 634095 mob.: 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob.: 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen

DE BESTE BASIS VOOR DE TEGELZETTER. Tegelzetters zijn perfectionisten. Houden van strak werk. Om dat elke dag waar

✔ Persoonlijk advies

te maken heb je een gouden combinatie nodig: kennis, vakmanschap én de

✔ 24/7 bestellen via de webshop

beste materialen. Wij van Kiwitz begrijpen dat als geen ander. Daarom bestaat

✔ Team van specialisten met vakkennis

ons assortiment puur uit de beste producten voor professionals.

✔ Bezorging waar en wanneer jij wilt

Topwerk? Maak het waar. Met Kiwitz.

• PRIMERS • AFDICHTINGSPRODUCTEN

www.kiwitz.nl

• LIJMEN & KITTEN • MORTELS

Voor bouwprofessionals

De specialist voor zwembaden Waterdichtings- en tegellijmsystemen    

www.PCI-Afbouw.nl

Compleet assortiment: alles uit één hand Brede kennis en ervaring Technische begeleiding Projectgarantie van 10 jaar